متن شعر ترکی مکده گوته

متن شعر ترکی مکده گوته کریمـی مراغه ای - بانک اشعار (بخش اشعار ترکی) | بیز تورکیز | یورد....ائل شسون بغدادی |

متن شعر ترکی مکده گوته

کریمـی مراغه ای - بانک اشعار (بخش اشعار ترکی)

مـیرزا حسین کریمـی مراغه‌ای شاعر معاصر آذربایجانی است.او متولد ۱۳۰۶ درون روشت از روستاهای مراغه است. متن شعر ترکی مکده گوته کریمـی ادامـه دهنده سبک سنتی و کلاسیک شعر بود و غالبا درون اشعار طنز خود رسم و رسوم زمان خود را بـه باد انتقاد گرفته است. متن شعر ترکی مکده گوته اکثر اشعار او هرچند بـه ترکی آذربایجانی سرود شده‌اند ولی بـه علت مقید بودن بـه سبک قدیم و اوزان شعری با تعبیرات و اصطلاحات عربی و فارسی بسیـاری آمـیختگی دارند. درون عین حال قدرت و روانی طبع و دید بی نظیر طنز؛ از او درون تاریخ طنز پردازان آذربایجان نمونـه‌ای بی نظیر ساخته است، متن شعر ترکی مکده گوته که تا آن اندازه کـه در جمـهوری آذربایجان یکی از ادبای آن دیـار پایـان نامـه ی دکتری خود را چند سال پیش بـه بررسی اشعار او اختصاص داد.
کریمـی مراغه‌ای درون حال حاضر (۱۳۸۵) درون شـهر مراغه بـه زندگی و خلق آثار ادامـه مـی دهد. کریمـی مراغه‌ای درون کنار اینکه طنز پرداز بزرگی هست از عاشقان اهل بیت بوده و کتابهای نوحه‌ی او کـه از کتابهای طنز او بیشتر است، سالهاست درون دیـار آذربایجان صفا بخش عزاداریـهای مردم بوده است. مجموعه های طنز او درون شش جلد وبا عنوان "رنگارنگ" چاپ شده است.

کریمـی مراغه ای و ان گؤزل بیر شعر

چاغداش آذربایجان شعر و ادبیـات وورغونلارینا «کریمـی مراغه ای» أن تانینمـیش سیمالردن دیر. اونون6 جیلدلیک «رنگارنگ» آدلی کیتابلاری طنز بیر روح داشی یـاراق، عامـییـانـه ایصطیلاح لارلا دولو اولماقلا، اینجه و درین معنالی تعبیرلرین حیکمت لی قایناقی دیر. او سئویملی شعرلری له اجتماع دا اولان یـانلیش اینانج لاری تنقید آتشینـه توتور و خورافات چمبرینده سیخیلان ائل اوبانی آجی لار ایچینده گؤردوکده، اوره گه یـاتان شعرلر ایله اونلاری گولدوره‌ر‌ک آییلتماغا و دوشونمـه‌گه چاغیریر. اؤزو دئمـیشکن:

«شاعیرم شام و سحر فیکر ائدیره م سؤریـازیرام / آجیغین گلسه ده یـا گلمـه سه ده دوز یـازیرام»

کریمـی مراغه ای شاهلیق اوصول ایداره سی دئورینده، اؤزل لیک له1325 ـ نجی ایل دن سونراکی هر نـه تورکجه کیتاب وار ایدی بوتون آذربایجان شـهرلرینده اونلاردان تونقال لار قالاییب مئیدان لاردا اودا چکدیلر و تورکجه اثر یـازیب یـارادماق بؤیوک بیر سوچ و جورم حئسابلاندی، ائله یـه بیلدی1338 ـ نجی ایل ده ون یئددی قات حاصارلارینی باجاریقلا آشیب جانینی خطره سالماق لا، "رنگارنگ" کیتابی‌نین بیرینجی جیلدینی گئنیش اؤلچوده نشر ائدیب یـایماقلا، خلقین بؤیوک ایستیقبالینی قازانسین. اونون شؤهرتی ایران مرزلرینی آشاراق چوخلی تورک دیللی اؤلکه لرده ایسه، شعرلری دیل ازبری اولوب لرده نقش اولدو.

اونون شعرلری تمثیل دن فایدالاناراق بوتون خلقی آراسیندا چوخ دانیشیلان سوژه لردن دولو ایدی و بو اوزدن ده حیکایـه کیمـی نقل اولارکن، «تازه گلین لر»، «گونولر»،«قاینانالار»، «لبه دارلی فحله لر»، «فالچی لار»، «أر آروادلار»، «دامادلار»، «مشاطه لر» و حتتا «خوروزلار« و «پیلوولار» دیله گلیب اؤز احوالات لاریندان دانیشیرلار. اؤزل لیک له بو بیت لرله باشلانان شعرلری خلق دیلیندن ائشیدی‌لرکن اجتماعی رابطه لرده بو شعرلری شاهید چکیردیلر:

 نـه اولار سوسپه سن بو دل سوزانـه پیلوو

ائده سن بیرجه توجه منِ نالانـه پیلوو

@@@

من سیز بو مراغه منـه زینداندی ماتان مـیز

ای هر باخیشیندا جان آلیب عشوه ساتان قیز

@@@

فالچی قارداش قاپی دا دورما بویور گل ایچری

باجی وین بیر ایکی ساعت سنـه واردی دردسری

@@@

او زمانیکه جیبیمده دوهزایم وارایدی

هامـی مجلیس ده منیم عزّ و وقاریم وارایدی

@@@

اوغلانلار ایچینده بَرَکاللاه بیزیم اوغلان

بیر دسته قیزیل گولدی ماشاللاه بیزیم اوغلان

@@@

قوی سنـه بیر سؤز دئییم آی مش جمال

قورخورام آمما سالاسان قیل و قال

@@@

منـه بیر نازلی قیز آل عیصمـه تی نئیلیرسن آتا

بیر قیز آلماقدا بو قَدَر دیققه تی نئیلیرسن آتا

 کریمـی مراغه ای نین رحمتلی آتاسی ایسه آدلیم شاعیرلردن ایدی کی« ذاکر مراغه» آدیله شعرلری چاپ اولاراق حتتا1324 نجی ایل ده «آنادیل» آدلی درس لیک کیتابلاری کی آذربایجان مدرسه لرینده رسمـی حالدا اوخونوردی، اونون یـارادیجیلیقین دان سؤز آچمـیشدی.

"رنگارنگ" کیتابی نین بیرینجی جیلدی چاپ اولدوقدا، من یئنی جه دوغولموش بیر ببه‌ک ایدیم کی دیل آچیب دانیشاندان و آیـاق توتوب کوچه باجایـا چیخدیقیم ایللردن سورا، رحمتلی آنام بیله‌مـه بیر پارا مزاح لی و شوخلوق جیل شعرلر اوخویـاردی‌کی سونرالار بیلدیم او شعرلر حاج مـیرزا حسین کریمـی مراغه ای نین شعرلری دیر. آنجاق «رنگارنگ» کیتابینی9 یـاشیندا گؤروب ورق وورسام دا، اونون یـازی لاریندان هئچ بیرزاد آنلامادیم. فارسجانی آز ـ چوخ اوخویوب یـازسام دا تورکجه دن، هئچ نـه آنلامـیردیم. آنادیلده دانیش سام دا او دیل ده یـازیب اوخوماق دان عاجیز ایدیم. که تا کی بو کیتابی آنامـین یـاردیمـی له کلمـه ـ کلمـه هوججولرکن اوخوماغا باشلادیم.

******

ساقلئ قئمدا منی یـاد ائت اخوی

                                    من اولندن سورا جئرما یَخَوی

ساقلئ قئمدا منی دیندیر دیلیلن

                                    گلمـه ترحیمـیمـه تاج و گولیلن

ساقلئ قئمدا الیوی چک باشیما

                                    یـاخما بورنون زئلئغن باش داشیما

تا وارام اوزمـه الیمدن، الیوی

                                    نـه قرا گیر؛ نـه اوزاد سقلووی

قوی یـانیئم من سنـه سنده منـه یـان

                                    سن منـه جان دی؛ دیگیم من سنـه جان

سالالما قبریمـه شالوار؛ باقووئ

                                    دایـاما بوگرومـه س..؛ دا… وئ

دیلیم اولسیدئ بوزاردئم تاقووی

                                    الیم اولسیدئردیم آقووئ

ساقلئ قئمدا قولووی بوگنوما سال

                                    گاهی گاهی بوسولان گونلومـی آل

هئش گلیب قبریمـه یـاد ایتمـه منی

                                    باشیما چالما غلط فاتیحه نی

قالاما شمعیله سونقار گو… مـه

                                    اولموشم؛ یـاخمامئشام بال گو..مـه

کاش گورکان قویـا قبریمـه دلیک

                                    منیله دفن اولا بیر جانلی چلیک

او آداملار کی گلیر فاتیحیـه 

 ساقلئقئمدا منـه چیخمازدئ ییگه

اوزادئدیم کفن آتدان چلیگی

                                    زور وئریدیم گنلردی دلیگی

بابا ساقلئ قئدا منیم گول اؤزؤمـه

                                    مشتری اول سوزؤمـه هم اوزؤمـه

منی تشویق ائله طلعت لریله

                                    گونلومـی شاد ائله دعوت لرله

نـه یـالاندان چپی، قه قه لریله

                                    مرسی، احسن، یـاشا، بـه به لریله

ائل گرک قیمت اشعاری بیله

                                    نیـه ایراندا گورک شاعیر اوله

صنعت شعری چکیلر فیسادا

                                    دوشدی بازاری فیصاحت کاسادا

بیر غزل کی گلیر عشقیله باشا

                                    کیم آلئر غزلی بیرده باشا

سعدی، حافیظ، بابا طاهر، خیـام

                                    سحرین ائتدی ناهار، ناهارسئز اخشاما

کیمدی گیگدی اگنینـه قیمتدی قبا

                                    سالمادئ چیگنینـه بیر تازه عبا

شـهریـارین ادی دیللرده گزیر

                                    تازه حیدر بابا اللرده گزیر

بیر کیچیک ائوده گونون وئردی باشا

                                    قالدئ بیر مانقالئ بیر حوقا ماشا

ای خدا وئر بیزه عقل و شعور

                                    شاعری ائلمـیک زینده بـه گور

******

عاشیقم عاشیقم ای دلبر اعیـان سنـه
ور مـی شم طاقتیمـی صبریمـی ای یـار سنـه
سو ورم بزم اولا خلوت قویـاسان من الی یم
غمـی مـی محنتیمـی دردیمـی اظهار سنـه
گزرم کوچه و بازاری دالین جان سوخارام
پیچاغی قارنینا هر اده آزار سنـه
نی یـه وه وه دیی سن اینجیدیری قوی چخادیم
سخسا باشماغ ایـاقون اولسا اگر دار سنـه
گل اوتی دیم مـه دانشما نجه توتسان گچه جک
دمـه خاطیر قویـاجاخ چرخ جفاکار سنـه
گل اوتی قو زا قچن گیی دیریم ای یـار عزیز
قره دون آبی بلوز قرمزی شلوار سنـه


 

زشت و زیبا

وئرمـیشم    طاقت   و   آرامـیمـی ای    یـار    سنـه***عاشقم    عاشقم    ای   دلبر    عیـار    سنـه

سوه رم   بزم   اولا   خلوت   قویـاسان  من   ائلیم***دردیمـی  محنتیمـی  غصه مـی  اظهار    سنـه

گزه رم    کوچه   و   دربندی   دالونجا     سوخارام***پیچاقی  قارنینا   هر   ائده   آزار    سنـه

ایستی  وقتینده  سویونسان  سالارام  تئز  ایچینـه***کاسه نین  بوز   وئره رم  شربت  گلنار  سنـه

گل   اوتور   قوزا   قیچون  گییدیریم ای   یـار   سنـه***هرنـه سویسن جوراب و چکمـه و شلوار سنـه

نیـه   آوجوندا   سیخورسان   ازیسن  سیندیریسان***نیلیوب   آخ   بو  یـازیق   قلب  وفادار     سنـه

سن  یخیل  بالش  ناز  اوسته  اوزان  منده  چالیم***ضرب  و  قارمان  و  کمانچه، ویلن،  تار  سنـه

اگمـه  شاخ  ساخلا  یـانوندا  باخوب اوپ قوی گوزیوه***بو  گوزل  عکسی که  مندن قالور  آثار  سنـه

دوگمـه  سین   آچ   آرالا   ساخلا  قویوم  اورتاسینا***آلمـیشام ساک دولوسی،حیوا،لیمو،نار سنـه

عیبی یوخ اینجیمـه ویش ویش دئمـه قوی تئز چیخادوم***سیخسا باشماق ایـاقون اولسا  اگر دار سنـه

دوز   بیر   آز   بندین   آچوم   تا   وئریم   الآن   الیوه***چتریوی  وئرمـیه  زحمت  بو  یـاغیش قار سنـه

گله سن    باغدا    وئرم    بیر    الیوه    اویناداسان***قرمزی  آلما ، شمامـه ، گل   بی خار   سنـه

ال ایـاق چالما چالیشما نئجه دوتسان  گئچه جاق***دئمـه  خاطر  قویـاجاق  چرخ  جفاکار  سنـه

احتراماً    دایـارام    آغزیوا    سنده      سوراسان***سولی  قلیـانی کریمـی  دییر  اشعار سنـه

چهارشنبه سوری 

قیش چیخدی گزیر کوچه نی بو تازه جوانلار***یوخ یوخ نـه جاوان درس تمدن اوخویـانلار

چون مدرسه قورتولدی چیخوب ائیله تماشا

چارراه خیـاباندا دوشوب گؤر نئجه غوغا

قیزلار کی چیخور مدرسه دن خیلی دل آرا

نازیله گئدیر منزله گویـا کـه مارالدی***بیردن گوروسن آتدیلار بمب رنگی سارالدی

بو بوینی یوغون قانمور اوشاقدور چوخی قورخار

یـا حملی وار آرواددی جانیم زحمتی آرتار

یـا تریکی دور نعشـه قاچار معرکه قالخار

ظاهرده موحصلدی اوزی اهل کمالدی***لیکن کافی تشبیـهدی لاب مالدی کـه مالدی

چارشنبه سوریده اولوبدور بئله مرسوم

بو رسملری واجب ائدوبدور ننـه کلثوم

تصدیق ایلیوب چوخلارینی زینب پاشا مرحوم

بیر ساعت اوتور دقتیله ائیله تماشا***بیر بیر او یـازان رسملری ائیلیوم انشاء

اولسون شب چارشنبه گرکدور هامـی دلشاد

چیخسونلار داما قیز گلین اوغلان کیشی آرواد

هر دامدا گرگ اود یـانا اولموش بئله ایجاد

قیزلار اونون اوستوندن او ساعتده آتیلسون***اما آتیلاندا دییـه جاق بختیم آچیلسون

دامدان ائیله کی اندیلر قورتولدی تماشا

بیر مجمعه خوش شب چره ائیلر مـهیـا

خورما یمش ایگده سوجوق و فخری و حلوا

بیر عده خانیم قلبیده بیر نیت ایده لر*** گیزلینجه قولاق آسماقا جدیت ایده لر

شال ساللاماقا بعضی ایدر شوقیله رغبت

باغلاللار انون شالینـه هر شیدن اوساعت

خوش یمن اولار گر دولما پیشیرسه شاما آرواد

شامدان صورا بیر آز بادام اویناللا یـاتاللار***آرواد کیشی هر تک تکی مقصوده چاتاللار

               سفرنامـه

ساقلئقئمدا منی یـاد ائت اخوی*** من اولندن سورا جئرما یَخَوی

 ساقلئقئمدا منی دیندیر دیلیلن*** گلمـه ترحیمـیمـه تاج و گولیلن

ساقلئقئمدا الیوی چک باشیما*** یـاخما بورنون زئلئغن باش داشیما

 تا وارام اوزمـه الیمدن، الیوی*** نـه قرا گیر؛ نـه اوزاد سقلووی

 قوی یـانیئم من سنـه سنده منـه یـان*** سن منـه جان دی؛ دیگیم من سنـه جان

 سالالما قبریمـه شالوار؛ باقووئ*** دایـاما بوگرومـه س..؛ دا… وئ

 دیلیم اولسیدئ بوزاردئم تاقووی*** الیم اولسیدئردیم آقووئ

 ساقلئقئمدا قولووی بوگنوما سال*** گاهی گاهی بوسولان گونلومـی آل

 هئش گلیب قبریمـه یـاد ایتمـه منی*** باشیما چالما غلط فاتیحه نی

قالاما شمعیله سونقار گو… مـه*** اولموشم؛ یـاخمامئشام بال گو..مـه

 کاش گورکان قویـا قبریمـه دلیک*** منیله دفن اولا بیر جانلی چلیک

 او آداملار کی گلیر فاتیحیـه *** ساقلئقئمدا منـه چیخمازدئ تیگه

 اوزادئدیم کفن آتدان چلیگی*** زور وئریدیم گنلردی دلیگی

 بابا ساقلئقئدا منیم گول اؤزؤمـه*** مشتری اول سوزؤمـه هم اوزؤمـه

 منی تشویق ائله طلعت لریله*** گونلومـی شاد ائله دعوت لرله

 نـه یـالاندان چپی، قه قه لریله*** مرسی، احسن، یـاشا، بـه به لریله

 ائل گرک قیمت اشعاری بیله*** نیـه ایراندا گورک شاعیر اوله

 صنعت شعری چکیلر فیسادا*** دوشدی بازاری فیصاحت کاسادا

 بیر غزل کی گلیر عشقیله باشا*** کیم آلئر غزلی بیرده باشا

 سعدی، حافیظ، بابا طاهر، خیـام*** سحرین ائتدی ناهار، ناهارسئز اخشاما

 کیمدی گیگدی اگنینـه قیمتدی قبا*** سالمادئ چیگنینـه بیر تازه عبا

 شـهریـارین ادی دیللرده گزیر*** تازه حیدر بابا اللرده گزیر

 بیر کیچیک ائوده گونون وئردی باشا*** قالدئ بیر مانقالئ بیر حوقا ماشا

 ای خدا وئر بیزه عقلیله  شعور*** شاعری ائلمـیک زینده بـه گور

آنا دیلیم گوزلدی

دولوب محببتون ای شوخ و دلستان دیلیمـه*** آلیب قراریمـی الدن وئریب توان دیلیمـه

کمان قاشون، گؤزون، اوخ کیپریگون، ساچین گؤزه لیم *** آتیر کمند، چکیر یـای گئدیر نشان دیلیمـه

آلاولی مـین آهی وجودیمـی کول ائدر***اگر سو سپمسه بو چشم خونفشان دیلیمـه

یوخومدو چاره دایـاننام همـیشـه چم خمـیوه *** ولی باتیرمـیاسان طعنیله تیکان دیلیمـه

گتیر جمالیوی قوی سینمـه قادان جانیما *** سرین سرین نفسونله سو سپ یـانان دیلیمـه

نـه قدری گیزله دیرم درد عشقی مده *** دیلیمده جوشـه گلیر غم اولور روان دیلیمـه

مـی الستله مستم نـه آبدستله پست***کی دگمـه ییب الیمـه جام و استکان دیلیمـه

آنا دیلیم ائله شیریندی جاندان ایسته ملی***آچاندا من دیل آنام چوخ دئییبدی جان دیلیمـه

دیلیم شیریندی عسلدن اودور کی غم یئمـه رم***اگر وورا آریلار نیش هر زامان دیلیمـه

منم او ترک، کی آدیم غزللرین دوزودو*** من آذر اوغلویـام آذر وئریبدی جان دیلیمـه

منم او ترک، بخارئیله سمرقندی*** باغیشلاییبلا قرا خالیمـه ماتان دیلیمـه

منم او ترک، کی غربتده اللی ایل یـاشارام ***تجاوز ائیله مز اهواز و اصفهان دیلیمـه

منم او ترک، کی دالدان چیخاردارام دیلینی*** قاهاررام انگینی هر کیم دیسه یـامان دیلیمـه

منم او ترک، سوزوم جمله سوزلرین گوزیدو*** سوزوم اوزوم کیمـی دوز، باغلاما یـالان دیلیمـه

دیلین فضیلتی یوخدور ملاک تقوادی*** گئد اوز کمالیوه گول گولمـه ای فلان دیلیمـه

یقول اکرمکم عند ربّی اتقاکم*** قویوب پیمبر اکرم گوزل بیـان دیلیمـه

همـیشـه امر بـه معروف دور منیم هدفیم***اگر کومک لیق ائده حیّ لامکان دیلیمـه

منافقه دئیرم ال گوتور بو تفرقه دن *** گولوب محاسینیمـه یـازما داستان دیلیمـه

گلین وئره ک ال اله دشمنین قازاق کوکونو*** یئتیرمـه زهریلی عقرب کیمـی زیـان دیلیمـه

“کریمـی” ام دیلیمـی رایج زامان ائده رم ***توجّه ائتسه آقام صاحب الزّمان دیلیمـه

قارقا ینن بولبولون موکالیمسی

قارقا بیر گون ائدیردی گلشنی سئیر***گؤردو بیر بولبولو قفسده اسیر

اؤزونو هی وورور اویـان بویـانا***بلکه آزاده پر چالوب دولانا

بوشلییوب ایستراحتی چابالیر***ائشیگین عطرینی قفسدن آلیر

باخیر سیملرین آراسیندان***گلیر شوره ، دل یـاراسیندان

قارقا عرض ائتدی ای پرنده عشق***ای اولان شاه عشقه بنده عشق

ندی تقصیرون ای وفا کانی***سنی ارباب ائدوبدو زندانی

بو نظافت بو سس بو نوطقو بیـان***سنـه جانا ، روا دگول زیندان

دیدی بولبول کـه ای پرنده شوم***اََولیندن بئله اولوب مرسوم

قالا زینداندا عندلیب و هَزار***اولا آزاد کرو لشخوار

سن کی سرقتده اولموسان مشـهور***قارقاروندان جهانیـان منفور

چؤرگی دسمالیلا جازلورسان ***صابینی تاخجادان آلازلورسان

پنیری سفره دن ووروب قاچیسان***گردکان گورجگین قاپوپ اوچوسان

شانسووا چیخسا پاک یـا ناپاک***داراشیرسان ، کی سنده یوخ امساک

طینیتون پست و نییتون مـی شوم***مسلکون مذهبون دگول معلوم

سنی آزاد ائدوب بو چرخ دنی***قفس غمده ساخلیوب دی منی

دوتولان دیللره صفادی دیلیم***لیک اؤز باشیما بلادی دیلیم

گئجه گوندوز اسیر زندانم ***بودی جورموم کی خوش سخنرانم

هرکسین نوطقو وار فصاحتی وار ***قلم آتشینی قدرتی وار

گرک اولسون همـیشـه زیندانی ***چئخا زنداندا عاقیبت جانی

ای کریمـی ندور بو طول کلام ***مجلسی لنگه وورما ایله تمام

******

اوغلانلار ایچینده بارک الله بیزیم اوغلان

بیر دسته قزل گول دی ماشا الله بیزیم اوغلان

هچ صنعته علم و ادبه رغبتی یوخدور

بیر درّ گرانمایـه دی هیچ قیمتی یوخدور

پاکیزه بیر اوغلان دی فقط غیرتی یوخدور

جرئتده پشیک حیله ده روباه بیزیم اوغلان

اوغلانلار ایچینده بارک الله بیزیم اوغلان

مکتب ندی مذهب ندی مسلک ندی قانماز

وورّام دوگه رم هچ سوزیمـه ذرّه جه قالماز

بیر گون اوتوزار بیر گون اوتار هچ ایشیم اولماز

بیر اوددی دوشوب جانیمـه واه واه بیزیم اوغلان

اوغلانلار ایچینده بارک الله بیزیم اوغلان 

هر دم گوره سن کـه یوزیمـه بیر قاضیلاندی

باش ویرمرم الدن سالارام تازه جواندی

بئینی دولی قاندی هله جاهلدی ناداندی

مـیخانیـه ده تازه تاپوپ راه بیزیم اوغلان

وردوقجا نصیحت گوره سن آغزنی اگدی

بیر سوز دیرم تز گوره سن قلبینـه دگدی

بیر پارچا تکبّر، دیسن بس قوری بگدی

افلاک کمالاته اولان ماه بیزیم اوغلان

هر دم دیرم آی بالا بسدور داخی ال چک

گل منله گیداخ مسجده یـا مکتبه گوچک

اوچ یـاندان آتاللار یوزیمـه بوللی توپورجک

گاهی آناسی گاه باجیسی گاه بیزیم اوغلان

هر بیر زادی تکمـیلدی اما پولی یوخدور

بیر دایچادی افسوس بلینده چولی یوخدور

بو مرثیـه مجلیسلرینـه هیچ یولی یوخدور

چوخ قورخورام آخر اولا گمراه بیزیم اوغلان

ایمدی نـه ادب وقتیدی بو تازه جوانین

بولمور هله کیفیّتنی یـاخشی یـامانین

نیلوم بابا وضعی بله دور ایمدی زمانین

اوغلانلارا نسبت گنـه والله بیزیم اوغلان

گر گلسه بو بایرام دوزه لر یرمـیه یـاشی

منله دولانوب ایمدیـه تک امر و معاشی

بیر جوت دو قلاسه بوغی بیر بوکسری باشی

باخ گور نجه اوغلاندی سن الله بیزیم اوغلان

باش قوشمارام اصلا ایله گلدی بله گیتدی

تای توشلارینان دوردی قوشولدی چوله گیتدی

مـیخانیـه گیتدی مثلا دندله گیتدی

عیبین دوشونر ایستسه الله بیزیم اوغلان

یومـیّه بونون جیره سیدور بش قوطی سیگار

هاردا قازانور هاردا چکور ایلمز اظهار

هاردا اوتورور هاردا دورور آخ نـه ایشیم وار

اما دادانوب تریـاکا گاه گاه بیزیم اوغلان

اوّلدن ایله خوشلامادی درس کتابی

بیلدی بو یـالان علملرین یوخدی ثوابی

ایمدی تاری حفظ ایلیـه جیب گیردی حسابی

هر حیله ده هر فنّده آگاه بیزیم اوغلان

آنجاق نگران قالما کریمـی کفی سازدی

بیر بیله کـه تعریف ایلدیم بیل گنـه آزدی

بیر خوش دانشان مرت ایلین مسخره بازدی

قاه قاه گنـه قاه قاه گنـه قاه قاه بیزیم اوغلان!

بیر دسته قزل گلدی ماشا الله بیزیم اوغلان

******

شیطان نامـه

خیر اولا شیطانی گوردوم گئجه

خلقدن ایلوردی شکایت منـه

گیچدوق اوتوردوق ایکیمـیز کافه ده

حالتینی ایتدی حکایت منـه

سویلدی شاعر سنـه وار خواهیشیم

چوخ عرفائیله اولوب گردیشیم

عفو ایله بیردفعه دوشوبدور ایشیم

من یـازیقام ایله حمایت منـه

آخ نیـه خلق ایلوری لعنت منـه

*******

آدمـی خلق ایتدی خدای کریم

ایلمدیم سجده من اولدوم رجیم

سوز اوزانیب ایندی اولوب بیر سیجیم

دائم ایدیر حمله بو ملت منـه

آخ نیـه خلق ایلوری لعنت منـه

*******

منکه بولاردان جانیم ال چکمـیشم

شیطنتین بوخچاسینی بوکموشم

بیرجه کیمـین بالدیزینی س...شم

بیر بله ایلولل ه اذیت منـه

آخ نیـه خلق ایلوری لعنت منـه

*******

رشوه نی مـین مـین قاهاروب خان یسین

نفع ربانی حاجی ترخان یسین

تهمتینی بس نیـه شیطان یسین

داغدان آغیر گلدی بو منت منـه

آخ نیـه خلق ایلوری لعنت منـه

*******

آدمـه من ایلمدیم سجده گر

واریدی صلبنده سنون تک بشر

ایندی اولوبدور هامـی بیر پارچا شر

قالدی یـالاندان بو اهانت منـه

آخ نیـه خلق ایلوری لعنت منـه

*******

اوستادی خلق ایندی تاپولماز ناشی

چیخمـیا که تا مکر و حیل دن باشی

هراولوبدور اوزی شیطان باشی

هیچ ایشـه ورمولل ه دخالت منـه

آخ نیـه خلق ایلوری لعنت منـه

*******

تابع نفس اولمـیسوز ای فکری خام

مـین جور اویوندان چیخیسوز صبح و شام

مفته منی متهم ایلور عوام

قویمامـیسوز ذره جه فرصت منـه

آخ نیـه خلق ایلوری لعنت منـه

*******

کبلایی آرتوق آلیر اسگیک ساتور

گونده ساری یـاغه نباتی قاتور

پیس پیس اوتانمور ایله قالخور یـاتور

لعن ایدیر از روی حماقت منـه

آخ نیـه خلق ایلوری لعنت منـه

*******

پیس بولوسوز گر منی ای زنجلب

آخ نـه دوشوبسوز دالیما داوطلب

سیز کی تانیر سیز منی یـا للعجب

بس نیـه ایلورسوز اطاعت منـه

آخ نیـه خلق ایلوری لعنت منـه

*******

من بابا پیغمبریدیم بیر زمان

طاعت ایدردی منـه جان ابن جان

رتبه مـی آرتیردی خدای جهان

ویردی اوز عرشینده سمنـه

آخ نیـه خلق ایلوری لعنت منـه

*******

گوی ده نـه اجالیله اهل سما

صف چکوب ایلردی منـه اقتدا

آخری بیر کلمـه نین اوسته خدا

ایلدی تنبیـه و سیـاست منـه

آخ نیـه خلق ایلوری لعنت منـه

*******

ایتدی تکبر منی خار و ذلیل

چیخدی الیمدن او گوزل سلسبیل

طولی چکوب سجده مـین اوغلوم مـین ایل

حق اوزی ورمـیشدی فضیلت منـه

آخ نیـه خلق ایلوری لعنت منـه

*******

سیز اله بد ذاتسوز ای بدخصال

آدمـی خلق ایتدی حق ذوالجلال

اولدی وجودی منـه وزر و وبال

اولدی اونون خلقتی نقمت منـه

آخ نیـه خلق ایلوری لعنت منـه

*******

سجده نی من ایلمدیم آدمـه

سیز ایدیسوز سجده بنی آدمـه

آدیوز اسلامدی با این همـه

سیز نـه بشر سوز گنـه رحمت منـه

آخ نیـه خلق ایلوری لعنت منـه

*******

سیز ده هله یوخدی او شان و مقام

خلقه انا الله دیورسوز ای عوام

تخت ریـاستدن اوتور صبح و شام

اللشوب ایلیرسوز عداوت منـه

آخ نیـه خلق ایلوری لعنت منـه

*******

لاپ گده بیر یول یمـیسوز غیرتی

عصمتی حیثیتی شخصیتی

بیر بیره قاتدوز کیشینی عورتی

د گسین اوغول سیزدکی غیرت منـه

آخ نیـه خلق ایلوری لعنت منـه

*******

هاردا دیدیم من بو خانیم قیزلارا

خوش بزنـه وسمـه چکه فر قویـا

مرثیـه لرده گتوره مـین ادا

بوشلادا بسدور بو لجاجت منـه

آخ نیـه خلق ایلوری لعنت منـه

*******

آخ نـه دوشوبسوز دالیما عمر و زید

ایستمرم من بابا سیز تک مرید

آی گده لاپ سیز منی ایتدوز یزید

سیزدن اوغول چیخمادی امت منـه

آخ نیـه خلق ایلوری لعنت منـه

*******

جامعه ده بللی دیور مسلکوز

مذهب اسلامده یوخ مدرکوز

یوز منی وطی ایلیسوز هر تک تکوز

ایتمـیسوز هر حیلده سبقت منـه

آخ نیـه خلق ایلوری لعنت منـه

*******

نفسیوه تنبیـه ایله اوغلوم بالا

من دیورم بانقانی آل قات بالا

دوش قاباغا هر نـه گلور قارمالا

باس اوروجی ایله شماتت منـه

آخ نیـه خلق ایلوری لعنت منـه

*******

من هاچان ایتدیم بو قدر انقلاب

هاردا قمار اوینادیم ایچدیم

مفتضح ایتدوز منی ای بی حجاب

وردوز عجب بوللی خسارت منـه

آخ نیـه خلق ایلوری لعنت منـه

*******

گه منـه ملعون وز گه شرور

عکسیمـی گه شل چکیسوز گاهی کور

گاهی گورورسوز یوخودا مثل حور

هیچ یـاراشور گور بو شباهت منـه

آخ نیـه خلق ایلوری لعنت منـه

*******

تاپ او کریمـینی سحر ای پسر

سویله بوگفتاری اونا سر بسر

منع ایله سین خلقی او نیکو سیر

ایلمسون لعن جماعت منـه

آخ نیـه خلق ایلوری لعنت منـه

*******

بعضی صفت لر گورورم آشکار

هیچ بیری منده یوخیدی سیزده وار

قانمامـیسوز غیرت و ناموس و عار

پیس پیس ایدیر سوز هله لعنت منـه

آخ نیـه خلق ایلوری لعنت منـه

******

اوصاف مراغه

 خوشامراغه و گلگشت باغ وبستانش خوشا نسیم دل انگیز صبحگاهانش

خطا بود کـه تفرج کنان بـه باغ شوی شبیـه مـی نکنی گر بباغ رضوانش

چه دلفریب بود درون اوایل خرداد صفای دامن صحرا وکوهسارانش

طراوتی بچمن داده ابر اشک بهار خوش هست طرف چمن بعد اب نیسانش

بچم عقل نگر لطف رود صافی را بآب رود ببین حسن نو بهارانش

سهند خرم وسبزش عسل ببار ارد بطیر خواسته زنبور کان بدامنش

حشم زحد شده برون و لبن بحد وفور برون ز وصف بود مـیوه فراوانش

نگر ببرج هلاگو و گردش دوران بـه اقتضای زمان شد بـه بیخ بنیـانش

ببرج سرخ و سفیدوکبود حکمتهاست بخاک گشت مبدل کبود و ایوانش

کریم بیک ببرجی کـه ساخت بهره ندید کنون نموده طبیعت بخاک یکسانش

برو بسوی رصد خانـه بین تو قدرت علم نظاره کن سوی غاری کـه نیست پایـانش

مراغه منبع علم هست ودانش و تقوی بـه این دلیل بود خواجه و دبستانش

بدامنش شده پرورده عارفان بسیـار چو اوحدی کـه بود طایر غزلخوانش

بهر کجا کـه شود مرغ نغمـه خوان بنواست چو ذاکر هست وکریمـی هزار دستانش

بهار امده شاهد شتاب برجوی ببین گذشت زمان را بجویبارانش

وصف مراغه

گل گور گوزلیم باغ گلستاندی مراغه بیر پارچا صفا روضه رضواندی مراغه

دلچسبدی صافی چاینون ذوق و صفاسی چوخ گورملدی باغلارنون آب و هواسی

شیرین هولوسی .آلماسی .آمرودی.گیلاسی ذوق اهلینـه بیر گزملی بستاندی مراغه

هر تکیـه ده بر پادی ابوالفضلین عزاسی عاشقدی حسین آدینـه قرباندی مراغه

وار بوردا کریمـی کیمـی نطاق سخنور فعلا اونون اشعارینـه خواهاندی مراغه

رمضان گلدی

گینـه گلدی رمضان هامـی مسلمان اولاجاق
دین اسلام اوجالوب خلق نماز خوان اولاجاق

گله جق غیرتده فاسق، اولاجاق اهل تمـیز
ایتدیقی معصیته جمـــــــله پشیمــان اولاجا ق

بیر محرمده چخوب شاهقلی بو مسجد دن
بیر ده بو آیده گلــــوب داخـل ایوان اولاجا ق

روزه سین مـیل ایلینلر چیخاجاقلار سفـره
ایله بیر هاموسی زوار خـــراسان اولاجا ق

او آداملار کـه ایدوب مـیلته چوخ جور وستم
هاموسی بیر گئجه ده قاری قرآن اولاجا ق

هیچ گناه اولماسا بسدور بیزه بو صوم وصلاه
قبر ایچینده بیزه او حائیل سوزان اولاجاق

سرعین

 مرضی دردی بدندن بدر ایلر سرعین

سنی بیر عمرگوزل بختور ایلر سرعین

ایلده بیر دفعه گلوب چیم گوزلیم بو سولارا

نظر ایله بو گلستاندا گزن آهو لارا

حُسنیده حوری غلمان چاتا بیلمز بو لارا

سنی عمرونده مبارک نظر ایلر سرعین

سرعین ذوق صفا سیروسیـاحت یردی

خوش پذیرالیق ایلر خلقه ضیـافت یردی

گزملی سویملی تفریح وظرافت یردی

غموی غصه وی دلدن بدر ایلر سرعین

سرعین گُللر آچوب رنگ بـه رنگ ایگلمـه لی

دسته دسته بالا جیرانلاری وار ایستمـه لی

سوبای السون سنی خونین جگر ایلر سرعین

هر نـه شدٌ تلی مرض وار سرعین ایلر علاج

اودی کی ای بالا بازاری تاپوب بیله رواج

بیر تومن مرحمت ایت عکسوی سالسین فتوراج

سنی بیر عکسیله خوش مفتخر ایلر سرعین

(ساری سو)راحت ایدیر جمله مرضدن بدنی

(قره سو) بیل قره گوندن ایدر آسوده سنی

(ژنرال)آی بالا مرمر تک آغاردار قره نی

دوش (گامشلار گولونـه)گور نـه لر ایلر سرعین

چیمـه سن (بش باجیلاردا)گوره سن لذّتینی

توکه سن (قهوه سویوندا)جانوین زحمتینی

گیت(پهینلی سویـا) چکمـه حکیمون منّتینی

پینییسلیندن سنـه آرتوق اثر ایلر سرعین

(بیله دره)سویون ایچ معدوه درماندی او سو

اونا چاتماز کوکا کولا کاندا پپسی اسو

خور گون سندیری آبگوشت ییـه سن آلتی طوسو

بله فکر ایلمـه خرجون هدر ایلر سرعین

ای کریمـی بالا سن اُت سرعیندن نظرون

سنـه یوخ فایده سی پهلوینون رامسرون

گیت چورک فکرینـه دوش یوخدی خبردن خبرون

کاسبا پولسوزا یولداش ضرر ایلر سرعین

 ریـاست مـیزی

ایندیـه‌تک بیله بیلوردم خانم

هرزه و هزیـاندی ریـاست مـیزی

ایندی اوتوردوم گورورم آی جانم

تخت سلیمان‌دی ریـاست مـیزی

آخ نئجه راحت نئجه اگلشملی

هر نئجه یورقون اوتوسا دینجلی

چوخ یوموشاق سلقلی کیف سورملی

لایق سلطان‌دی ریـاست مـیزی

تخت سلیمان‌دی ریـاست مـیزی

مـیز نئجه مـیز اگلشنی جست ایدیر

رند و خرابات و قوی دست ایدیر

بی مـی و مـینا آدامـی مست ایدیر

رتبه‌ی شایـان‌دی ریـاست مـیزی

تخت سلیمان‌دی ریـاست مـیزی

باخما کیچیک گورسنوری ظاهری

تک بیر آدامدان چوخا یوخدور یری

قوی الیوی آننوا باخ بیر چری

بیر یکه مـیدان‌دی ریـاست مـیزی

تخت سلیمان‌دی ریـاست مـیزی

مـیز نئجه مـیز نشعه‌ی ممتازی وار

موشک و جت تک گویـه پروازی وار

باشدان آلور هوشی عجب گازی وار

محفل رندان‌دی ریـاست مـیزی

تخت سلیمان‌دی ریـاست مـیزی

ایلمـه غم فخرایله شیش آی ماتان

من رئیس اولدوم کفیمـه یوخ چاتان

صدر نشینم دگولم شارلاتان

دردیمـه درماندی ریـاست مـیزی

تخت سلیمان‌دی ریـاست مـیزی

واردی عجب معجزه‌سی بو مـیزین

کور ایدیر اوّل‌ده جلیسین گوزین

نـه جلو ایستور نـه اوزنگی نـه زین

مـین‌ملی مادیـاند‌دی ریـاست مـیزی

تخت سلیمان‌دی ریـاست مـیزی

دورسا حضوریمده اگر یوز نفر

سایمارام ایشکدی بولار یـا بشر

یـا بیر اوطاق کتلی یـا بیر طویله خر

بیزلره یکساندی ریـاست مـیزی

تخت سلیمان‌دی ریـاست مـیزی

آخ نئجه مـیز وار نـه گوزل نقشـه‌سی

اَل قول آچانمور سویورام هری

اُلدویرورم هر کیمـی چخمور سسی

مسلخ انساندی ریـاست مـیزی

تخت سلیمان‌دی ریـاست مـیزی

سخت اولا قانون نئجه مثل دمـیر

من اونی الده ایده‌رم چون خمـیر

اولموشام ایندی ایله روشن ضمـیر

مکتب عرفاندی ریـاست مـیزی

تخت سلیمان‌دی ریـاست مـیزی

مـیز نئجه مـیز جنگده ارابه‌دی

دللری یـاندیرماقا خوش تابه‌دی

خون ضعیفان بیزه نوشابه‌دی

باشدان ایـاق قاندی ریـاست مـیزی

تخت سلیمان‌دی ریـاست مـیزی

مؤمن اولا گبر اولا اسلام اولا

یوخ منـه فرقی چاتارام قول قولا

دینی فدا ایلمـیشم من پولا

دینله دشماندی ریـاست مـیزی

تخت سلیمان‌دی ریـاست مـیزی

بو مثلی خوش دیدی احمد کوسا

ارمنی‌لیق یـاخشیدی کبلای موسا

لیک قیـامتده پوخی چخماسا

مسند شیطان‌دی ریـاست مـیزی

تخت سلیمان‌دی ریـاست مـیزی

عصر بیزیم عرصه‌ی مـیدان بیزیم

قصر بیزیم حوری و غلمان بیزیم

نفس بیزیم نعمت الوان بیزیم

معرض طغیـان‌دی ریـاست مـیزی

تخت سلیمان‌دی ریـاست مـیزی

ظالمـی مظلوم ایلسم ایلرم

حاکمـی محکوم ایلسم ایلرم

هری مسموم ایلسم ایلرم

مرکز بهتاندی ریـاست مـیزی

تخت سلیمان‌دی ریـاست مـیزی

دائم الیمده ایکی مثقال قلم

ایسته‌سم عالملری ووررام بـه هم

پولدی پول اُستن یـاغوری دم بـه دم

گورملی دکاندی ریـاست مـیزی

تخت سلیمان‌دی ریـاست مـیزی

ملتی مـین مـین سویورام دویمورام

دولته دوقوز قویورام دویمورام

گونده اوتوز رنگ بویورام دویمورام

حیله‌ی الواندی ریـاست مـیزی

تخت سلیمان‌دی ریـاست مـیزی

زال منم رستم دستان منم

گیو منم سام نریمان منم

اهرمنم خصم سلیمان منم

مسکن دیواندی ریـاست مـیزی

تخت سلیمان‌دی ریـاست مـیزی

دویمارام اصلاً بله سرمایـه‌دن

یوخدی سراغیم خبر و آیـه‌دن

سنماسین ای کاش بو مـیز پایـه‌دن

ثروت و ساماندی ریـاست مـیزی

تخت سلیمان‌دی ریـاست مـیزی

بس دی کریمـی سوزی قاتما سوزه

سورمـه آتون داشلقا قیتر دوزه

چکمـه داخی ملتی چوخدا اوزه

یـازمالی عنوان‌دی ریـاست مـیزی

تخت سلیمان‌دی ریـاست مـیزی

مـینی ژوب

نـه گوزل خوش یـاراشیرمش سنـه ای جان مـینی ژوب

حسنوه ویردی ترقی یوزه دوخسان مـینی ژوب

ایوون آباد اولا عالمده مُد ایجاد ایلین

صبریمـی طاقتمـی ایلدی تالان مـینی ژوب

نـه دوتور قول قیچی نـه یول یرینده یخوری

ایوون آباد ایلدون ایشلری آسان مـینی ژوب

پسته‌نین اوستی آچیلدی کیلوسی برمـی تومن

ایلدی آغ کلمـین قیمتین ارزان مـینی ژوب

گتور ای ساقی مـی نابله مست ایله منی

نازا قویما دورایـاقه سنـه قربان مـینی ژوب

گجه گوردوم یوخودا امر معاشیم دوزه‌لوب

آلمشام قوینوما بیر شوخ بالا جیران مـینی ژوب

اویـانوب گوردوم اولوب خطه‌ی بغداد خراب

دیدیم ای وای سنـه لعنت گله شیطان مـینی ژوب

بیزیم آروادداباخور قزلارا کم کم اویـانور

گینوب تازه بو بیمان قزی بیمان مـینی ژوب

گر چی ایجاد ایلیوبدور بو مدی خارجه‌لی

واقعاً جای تعجبدی مسلمان مـینی ژوب

آدی زهرا ننـه‌سی فاطمـه احمد آتاسی

اهل قرآنیدی بودلار قالوب عریـان مـینی ژوب

ننـه‌سی بیر قیزا ایلوردی نصیحت کی قیزیم

یوزی قویلی اگیلوب سِیچمـه بادمجان مـینی ژوب

چوخ گوزتله بو لباسین بالا امنیتی یوخ

سنی بیردن گوره‌سن ایتدی پشیمان مـینی ژوب

عمله گلسه متاعون داخی گلمز عمله

ایدور اوضاعوی بالمره پریشان مـینی ژوب

خیلی مشگلدی اوزین ساخلیـا ات گورسه پشیک

دوزه بیلمز گوره پول‌سوز سوبای اوغلان مـینی ژوب

قویروغا مشتری یوخ قصابین احوالنـه باخ

اوزماندان کی اولوب بیله فراوان مـینی ژوب

نـه قدر مد گوروسن خارجه سوغاتیدی لیک

بولارین جمله‌سی تک بیریـانا بیریـان مـینی ژوب

اللرون وار اولا خیـاطه خانم اُلمـیه‌سن

همـی دالدان یـاراشیر همده قباقدان مـینی ژوب

هوسون اولسا گیداخ انزلی‌یـه رامسره

لب دریـاده ایدر گور نجه طوفان مـینی ژوب

کیم خدایـا گوره‌سن آچدی بو خلقین یوزینی

نـه حیـا قویدی نـه ناموس نـه وجدان مـینی ژوب

آدین اسلام قویـان خارجه تقلید ایلمز

پوزوب اسلامـی نـه دین قویدی نـه ایمان مـینی ژوب

یل اسنده گیدیری فوری گوبکدن یوخاری

گزلین اسراری ایدیر ملته اعلان مـینی ژوب

دین و ملت اشاقا گیتدی اتکلر یوخاری

تا گوراخ هاردا ویرر سئرینـه پایـان مـینی ژوب

اقتصاد اهلیدی ایرانلار اسراف ایلمز

همـی کم خرجیدی هم مفته هم ارزان مـینی ژوب

حیف اولا بو قوجالار مدلاری رسوا ایلدی

قورومش بود قره ایرگنملی باخ یـان مـینی ژوب

بیزیم ایشکده بیر آز قوشقونا تغییر ویروب

دالی یـانمش بودا ایستور اولا حیوان مـینی ژوب

خردالوب خردالوب آخر تومان اولدی پاچا بند

قسالوب قسالوب ایتدی دونی دوران مـینی ژوب

ای کریمـی مدووی سنده دگیش اول ژیگولی

شعر و شاعر مـینی ژوب دفتر دیوان مـینی ژوب

 ویرون رای منـه

ایـها الناس ویرون همتلن رای منـه

منی وادارایلیون شرکت ایدوم انجمنـه

شاعرم شعریله هر مطلبی تحریر ایده‌رم

قاری‌یم آیـه‌نی اوز شائنیمـه تفسیر ایده‌رم

سیل یخان ایولری بیر هفته‌ده تعمـیر ایده‌رم

لادیمز حکمـیمـه مستاجر اولا یـا سکنـه

ایـها الناس ویرون رای منـه

قویمارام شـهریده بیر ذره اثری

گرک آسفالت اولونا شـهریمـیزین کوچه‌لری

گوره‌سوز اوندا کـه آیـا سوزیمون وارری

من فقط ماهه باش اگسم اگرم انجمـه‌نـه

ایـها الناس ویرون رای منـه

قویمارام شـهریمـیزین بودجه‌سی گیتسون هدره

قویمارام ظلم اولا بیر مو قدری بیر نفره

ییرم شام نـهارا یـاغ دوگی صبحانـه کره

اوزه‌رم باشنی هر کیم سولسه هل پسنـه

ایـها الناس ویرون رای منـه

ایشی ترتیبه سالوم شـهره ویروم نظم و نظام

مد امروزیله تعمـیر اولا مسجدله

ناقصاتی ایلیوم بیر ایلین عرضینده تمام

هامـی بیر دفعه دیسون احسن او رای حسنـه

ایـها الناس ویرون رای منـه

نیـه گورکان آلا قبرین بیرینـه اللی تومن

نیـه دینمور بو جماعت ایشـه یوخ بیر یتیشن

بله اولسا قوجا دنیـانی دوتار اولماز الن

اُلی گر اوز باشنا اولسا تریخلار کفنـه

ایـها الناس ویرون رای منـه

نـه روا شایع اولا شـهریده و زنا

دولدورا تکیـه و مسجدلری تذویر و ریـا

قویمارام رایج اولا بیر بله تنزیل و ربا

خلق ایچینده گنـه مرسوم اولی قرض‌الحسنـه

ایـها الناس ویرون رای منـه

چوره‌گی مـیوه‌نی بازاردا فراوان ایده‌رم

هویجین آغ کلمـین قیمتین ارزان ایده‌رم

اتی قصاب باها ساتسا اونی تاوان ایده‌رم

باسارام ایگنـه‌یین‌لر قوسار آتدان تبنـه

ایـها الناس ویرون رای منـه

شاعرم منده قویون صنف رجاله قوشولوم

کارت و پارت و پلوویله پولوم اولسون خوش اولوم

سوخولوم باند ریـاستلره غمدن قوتولوم

نولی بش گون قویـاسوز سرور اولام مرد و زنـه

ایـها الناس ویرون رای منـه

قویمارام کتلیـه آشپز قوخوموش کفته ویره

بیری اصنافی سویوب ن آلا سفته ویره

اوغلانا شوخ مـه‌مـه قزلار اُپوشی مفته ویره

بوسه‌نین هر جوتی قاخسون گرک آتمـیش تومنـه

ایـها الناس ویرون رای منـه

منی شـهر اهلی تانور من بو ایشین ماهری‌یم

رئسا تک تکی موسا اولا من سامری‌یم

نابلد کی دگولم شـهریویزین شاعری‌یم

یوخ خیـانت نظریم دولته دینـه وطنـه

ایـها الناس ویرون رای منـه

سویرم منده چاتام منصبه آدیم یکله

یـاغلی مجانی پلولارییـه قارنیم دیکله

ساری رنگیم دورولا بو تیشی قیشلارکوکله

یـاخشیلیق دوره سیدی سن منـه یـان منده سنـه

ایـها الناس ویرون رای منـه

من اگر رای آپارام خوش سیزون احوالیزه

مرحبا طالعوزه شانسوزا اقبالویزا

جد و جهدیله یتورم سیزی آمالویزه

دده سوز سیز منـه عورتلریویز مثل ننـه

ایـها الناس ویرون رای منـه

حاضرم هر ایشوز اولسا دیمـیون دال چاتارام

بله فکر ایلمـیون سیزلری گوزدن آتارام

یری گورمز گوزوم اوندا باشیمـی دوز دوتارام

دیمرم گیچدی سودان ایشکیم ایندی منـه نـه

ایـها الناس ویرون رای منـه

گله لازمدی دا سو پولی بش قرانا

تا گیده سطح نظافت یوخاری خلق اویـانا

شـهر حسرت قالا قیللی ... کیرلی دابانا

یـاسمن گونده ورا شانـه او زلف سمنـه

ایـها الناس ویرون رای منـه

نولی بش گونده کریمـی اولا بیر جمعه آقا

داراشا بوغلی پشیک تک بالا قیماقه یـاغا

بولیسوز هر ایشیویزده دوشرم من قباقا

ملکم ایندی من اوندا دونرم اهریمنـه

ایـها الناس ویرون رای منـه

 

  مریض و عزرائیلین مکالمـه سی

عزرائیل

 

منی مامور ایلیوب خالق سبحان حــاج آقا

قبض روح ایتماقا گلدیم سنی الان حـاج آقا

ویردی مستنطق رحلت منـه فرمان حـاج آقا

وقت قورتاردی نفس چکماقا قادر دگوسن

آلورام جانیوی سس چکماقا قادر دگسن

 

جواب مریض

 

آی علی آی ولی آی وای دورن اوغلان ایـاقا

کیمدی بو بی ادبانـه بیله گیردی اطاقا

بو صفتده بشر اولماز باشی بنزیر بالاقا

نـه سلام ایتدی نـه تعظیم عجب هیوره دی

چاتدادی باغریم اماندی بونـه بد منظره دی

عزرائیل

 

کیشی قشقیرما علی یـا ولی گورمزله منی

منـه مردم ملک الموت دیللر علنی

گلمـیشم من آپارام محضر معبوده سنی

داخی بوندان بویـانا بیره آمر دگوسن

وقت قورتاردی نفس چکماقا قادر دگوسن

مریض

 

منی عفو ایله داداش بیلمدیم عزرائیل سن

شکر لله سن اوزون بیر ملک کامل سن

خدمتون فرضیدی پیک ملک عادل سن

اوتی بیر چای گتورسونلر هله تعجیل ایلمـه

صبر هر ایشده گوزلدور بیله تعجیل ایلمـه

عزرائیل

 

کیشی اوخشاتما منی قونشووز عبدالکریمـه

من بو دنیـا سولارین ایچمرم افسانـه دیمـه

من طلبکار دگولم چوخ دیله توتما سریمـه

چوخ قالورسان هله بو دیللره ماهر دگوسن

وقت قورتاردی نفس چکماقا قادر دگوسن

مریض

 

سنـه بنزر بیری گلمـیشدی بیر آز بوندان ازل

چوخ خوش اخلاق صداقتلی نظافتلی گوزل

کیمـیمـیش او سنـه قربان اولوم ای پیک اجل؟

نـه دیوم عینا اونون باشی سنون باشیودی

بولمرم اوغـلویدی یـا بالا قارداشیویدی

عزرائیل

 

عمو دکتوردی او ، اوغلوم دگی ، یولداشدی منـه

قبض روح ایتماقا یولداش ندی قارداشدی منـه

خیلی ماهردی بو ایشده آتادان باشدی منـه

گوردوم اما سن اونا قوشمالی خاسر دگوسن

وقت قورتاردی نفس چکماقا قادر دگوسن

مریض

 

دوزدی مامور ایلیوبدور سنی خلاق کریم

بلکه سن سهو ایلیوبسن او دیـه ن من دگلم

هله مندن قوجلار وار نـه روادور من ئولم

گرچه زحمتدی قیت بیر سوروش اوندان صورا گل

آدیمـی شغلیمـی گیت بیر سوروش اوندان صورا گل

عزرائیل

 

کـیشی آغـریتدی منیم باشیمـی بو طول کلام

اللی مـیـن ایل جان آلان سهو ایلمز اولما عوام

عمـووی عمــه وی اجدادیوی بیر بیر تانیرام

سن مگر مصطفی خان اوغلی مظاهر دگیسن؟

وقـت قورتـاردی نفس چکماقا قادر دگوسن

مریض

 

من دیدیم اوغلومـی داماد ایدرم اتمـه مـیشم

مشـهـده کرب وبـلایـه گیدرم گیـتمـه مـیشم

تومنی بیر قـرانا ویـر مـاقی ترکیدممـیشم

هـــله آغـزیم منیم ایستور تازاجا آشـه یته

دگول انصاف بو تئز لقدا باشیم داشـه داشـه یته

هله اگلش من ئولوم هر نـه سورسن گتیسین

منقل حاضردی اگر نشئه چکر سن گتیسین

آبجپسی کولا کنیـاک ایچرسن گتیسین

مندن اوچ یوز تومن آل ویر منـه مـهلت ایکی ایل

باشا باش ایـلیوم آســوده عبـادت ایکی ایل

عزرائیل

 

کیشی سارساخلاما نشئه ندی تریـاک ندی

نمندی ایشک کیشی کنیـاک ندی

قانمـیوبسان هله مردار ندور پاک ندی

قانماسان چون ایله بیر فاسق فاجر دگوسن

وقت قورتاردی نفس چکماقا قادر دگوسن

من او مــامور اداره دگــولم رشـوه ییم

بش تومن پولدان اتور بیری بدبخت ایلیم

بله آســوده اوزانما عـمو مــن گتمـه لیم

ناقصون واردی مگر گیتماقا حاضر دگوسن

وقت قورتاردی نفس چکماقا قادر دگوسن

مریض

 

ناقصیم چوخدی عزیزیم اولا مــشگلدی تمام

سن گیدوب بنده دن عرض ایله خداونده سلام

اوزی انصاف ایلسون وار ایکی اوچ خردا بالام

هـــله من تازه جوانم ایله گون گورمـه مشم

دنیـادان دویمامشام بیر ایله کیف سورمـه مـیشم

عزرائیل

 

کیمدی ایشک کیشی غلمان ویره یـا حور سنـه

حـوری معروفه دگول کـه بـاش اگه هر گلنـه

سوخاجاق مالـک دوزخ گـتووه اودلی شنـه

غـرق سن معصیته طیب و طاهر دگوسن

وقت قورتاردی نفس چکماقا قادر دگوسن

مریض

 

دیمـه لی ماک دوزخده تیکـوب یولـوما

گور بو الله نچه مامور دوزوب صـاق صولوما

بیر نـفر اینجینده بولـمز منی منـت پولوما

پولونان مالک نیرانیده آرام ایدرم

گیدرم جنته حوریلریده رام ایدرم

عزرائیل

 

داخی بوندان صورا مالک دگیسن اوز پولووا

گـورسن اهـل عیـالون دوزلوب صاق صولوا

ییـه جاقلار ، ایچه جاقلار، سچاجاقلار یـالووا

بو ایوین دخلینـه یـاخرجینـه ناظر دگوسن

وقت قورتاردی نفس چکماقا قادر دگوسن

ایش اورا ایتدی ایو اهلی هاموسی آغلادیـلار

حاجینین دستمالینان گوزلرینی باغلادیــلار

بعضی قاچدی کفنـه بعضیسی سو داغلادیــلار

دست قدرت حاجینون تختینی تابوت ایلدی

ناز پـرور بدنین جانـوره قـوت ایـلدی

دعوا باشلاندی مال اوسته حاجینون وای حالنا

باجی قـارداشـه دیـور :ده ده ویــن سقالنا

کــوره کن گه یـالـنا سـچار گـهی یوپالینا

نچه گوندن صورا ارواد گیدوب اوزگه اره

بیر نفر گـلدی تصاحـب ایلدی سیم وزره

خوش اوشخصه اوزی اعمالینی اصلاح ایلیـه

ارجعی لفظین ایشید جک اوزی لبیک دیـه

خــلعت آخرتی اگـنینـه عــزتله گـیـه

روبر اولدی همان لحظه کـه عزرائیلیلن

گوله عزرائیلی گورجک آلا جانین گلیلن

******

منابع:

http://www.adalatohogog.blogfa.com

http://utanz.com

http://farabiauoob.mihanblog.com


: متن شعر ترکی مکده گوته




[متن شعر ترکی مکده گوته]

نویسنده و منبع | تاریخ انتشار: Fri, 20 Jul 2018 07:48:00 +0000



متن شعر ترکی مکده گوته

بیز تورکیز

از ادبیـات و فرهنگ عامـیانـه – که تا فلسفه زبان

از ادبیـات و فرهنگ عامـیانـه – که تا فلسفه زبان
لالی امبلی
Herder , Johann Gottfried 1744 – 1803

هردر ، متن شعر ترکی مکده گوته نویسنده ، فیلسوف زبان و تاریخ درآلمان، با عشق بـه گردآوری :ادبیـات شفاهی، عامـیانـه،مردمـی، و فرهنگ فولكلوری، مـیگفت كه جای ادبیـات، همچون آثار جاودانی هومر، درون كتابخانـه و كتابفروشی نیست، بلكه درون قلب و گوش مردم است. متن شعر ترکی مکده گوته اوفرهنگ فولكلوری شفاهی را “صدای مردم درون ادبیـات“ نامـید و خواهان یك جهانوطنی مـیهن پرستانـه دمكراتیك درون كوششـهای روشنگرانـه شد. متن شعر ترکی مکده گوته نظرات او پیرامون: متن شعر ترکی مکده گوته زبان،طبیعت، و تاریخ، بعدها تعثیر مـهمـی روی افكار رمانتیك ازخودبجاگذاشتند. اویكی از نظریـه پردازان “ توفان و خشم“؛ یعنی شورش ادبی جوانان، درون ادبیـات كلاسیك آلمان بود.

وی با عشق بـه جمع آوری سیستماتیك ادبیـات و فرهنگ درزمان خود، مـیگفت كه كیفیت آنان بدتر از ادبیـات مدرن نیست . و برای نخستین بار بـه انتشار “گلچینی ازادبیـات خلقها و جهان“ پرداخت، ادبیـات شفاهی كه قرن ها درسایـه ادبیـات كلاسیك و “عروضی“ قرارگرفته بودند. هردر، بین ادبیـات هنری و ادبیـات طبیعی ،فرق قائل شد. ادبیـات طبیعی درنظر او آینـه احساسات خلق – و ادبیـات هنری، محصول قوانین بوطیقایی اهل ادب هستند. و بااشاره بـه حقیقت بودن ترانـه های مردمـی،آنان را بخشی از حقیقت فرهنگی دانست. وی مـیگفت روشنفكر و خواننده حتما صفات خاص فرهنگ هر خلقی را با احترام بپذیرد.

هردر با اشاره بـه سنت عصر روشنگری، روشنفكر را معلم خلق مـیدانست وبا انتقاد و تسویـه حساب با تئوری های كلاسیك یونان باستان، خلاف سلیقه محافل فرهنگی حاكمان و دربار، وارد فعالیت های اجتماعی گردید. و مـیگفت كه انسان از نظر طبیعی با كمك زبان بـه موجودی اندیشمند تبدیل شده هست و با كمك زبان: احساس، معنی، و عقل انسانی، بـه وحدتی برادرانـه مـیرسند. اوزبان را تنـها رسانـه شناخت جهان به منظور انسان دانست. این ادعای او موجب آغاز تحقیق زبان درون قرن 19 گردید . ودرقرن بیست، فلسفه تجزیـه و تحلیل – وفلسفه ساختارگرایی، فلسفه زبان هردر را به منظور شناخت جهان مورد مركز توجهات خودقرار دادند. هردر مـیگفت كه فیلسوف نباید بلندگوی قشرحاكم، بلكه نماینده فرهنگی و فكری قشر روشنفكران باشد. به منظور او دیگر تحسین و تشویق اشراف مـهم نبود بلكه نظر انتقادی همفكران درجامعه فرهنگی كه محدود بـه قشر و گروهی نبودند، مـهم بود. او ایده تحولات تاریخی رادرادبیـات مـی جست و نقش منتقدین ادبی را مـهمترین نقش مـیان سایر روشنگران دانست . او، عقلگرایی انسان را بـه سبب قوانین منطقی طبیعت مـیدانست، چون انسان نیز درون نظر او بخشی از طبیعت هست .

هردر ازطریق كانت با روسو كه گفته بود تمام انسانـها ازنظرطبیعی قادر بـه دسترسی بـه شناخت هستند، آشنا شد. غیر از روسو، كانت، هامام، لسینگ ، نیز روی روشنگری او تعثیر گذاشتند . وی درفرانسه شخصا با دیدرو و محفل دائرت المعارف نویسان آشنا شده بود.ازنظر ادبی او زیر تعثیر لسینگ و نینكلمن هست و با اشاره بـه گوته ،گفته بود كه حتما در ارزش گذاری نسبت بـه آثار شكسپیر تجدید نظر نمود. فلسفه تاریخ هردر باتكیـه بر اسپینوزا، گرچه دارای عناصر ماده گرایی و جدلی هست ولی درنـهایت ایده آلیستی بجا ماند. او ضد فلسفه ذهنی فیشته و استتیك فرمالیسم كانت گردید.انتقاد او ازكانت باعث شد كه درمـیان روشنفكران آنزمان طرد و تنـها گردد و چون نظراتش نتوانستند درفلسفه سیستماتیك جایی بیـابند، او اغلب بـه تكرار افكار فلسفی پیشین خود مـی پرداخت. او تئوری شناخت عینی و ذهنی كانت را بی اساس دانسته و به طرح آندو درون یك “مفهوم طبیعی“ پرداخت. ازاین طریق او یكی از پایـه گذاران رمانتیك نیز بشمار مـی آید؛ رمانتیكی كه بر ایده آلیسم آلمانی بناشده بود.

هردر، تاریخ بشر را جریـان و پروسه ای زنده مـیدانست، پروسه ای كه درون طول آن، انسان بـه بلوغ فكری مـیرسد. یكی از كشف های مـهم عصر روشنگری این بود كه سیر تاریخ را محكوم بـه پیشرفت وترقی بحساب مـی آورد. تصور هردر ازترقی انسان، نـه تنـها درماهیت ماتریـالیستی است، بلكه روشنگرانـه نیز مـیباشد، گرچه او مثل غالب روشنفكران آلمانی زمان خود، مرحله رادیكال انقلاب فرانسه را رد مـی نمود. وبا تكیـه بر ایده آلهای یونان باستان، مـهمترین معیـار انسان بودن را، انسانیت او دانست. هردر، غیر از تقاضای پیشرفت اجتماعی، صلح را به منظور نسل بشر غیرقابل اجتناب مـیدانست. مورخین چپ مـینویسند كه “هردر“ گرچه متفكری هست مذهبی، ولی وی از موضع ضد جامعه فئودالی و ضد نارسایی های سیـاسی، دست بـه افشاگری زد. او نـه تنـها خواهان حق تعیین سرنوشت خلقهای مختلف جامعه بود، بلكه درصورت نیـاز، انقلابی را قانونی بحساب مـی آورد. هردر پایـه گذار اصول فلسفه تاریخ بشر نیز است. بعدها تاریخ گرایی رمانتیك و علاقه بـه سدههای مـیانـه، با كمك نظرات او رونق گرفت . و هگل و ماركس مجبور شدند با رمانتیك های هوادار او بـه مبارزه بپردازند.

از جمله آثار هردر: پیرامون ادبیـات جدید آلمان. جنگل های انتقادی، بحثی پیرامون آغاز زبان، صدای خلق ها درون ترانـه های مردمـی، ایدههایی پیرامون تاریخ انسانیت، درباره اشعار خلقهای قدیم، پیرامون ادب و هنر آلمانی، نظراتی درباره فلسفه و تاریخ بشر، نامـه هایی به منظور تقاضای انساندوستی، سید یـا بازتولید حماسه قرون وسطایی از اسپانیـا. مجموعه آثار 45 جلدی هردر بین سالهای 1803 و 1744 درآلمان منتشر شدند.

پیرامون بیوگرافی او مـیتوان گفت كه یوهان گاتفرید هردر- بین سالهای 1744 که تا 1803 درآلمان زندگی نمود . او غیر از ادبیـات كلاسیك یونان كهن و ادبیـات جدید آنزمان آلمان ،در دانشگاه بـه تحصیل : ادبیـات، فلسفه، و الاهیـات پرداخت و در شـهر فرهنگی وایمار درون شرق آلمان، با كمك گوته شغلی درون دربار حاكم آنزمان یـافت . امروزه هردر را یكی از فیلسوفان زبان درون اروپا بشمار مـی آورند.

gouli@noavar.com
www.yenises.org

 

+ یـازیلمـیشدیر  چهارشنبه هفتم شـهریور ۱۳۸۶ساعت 19:17  توسط قوشاچاي بالاسي   | 
کتاب دده قورقود:
  • کتاب دده قورقود:

 

کتاب دده قورقود کـه از شاهکارهای ادبی-فولکوریک جهانی است،از یک مقدمـه و 12 داستان تشکیل شده است.داستانـها بـه نثر و نظم نوشته شده هست و درون خلال آنـها انواع مختلف آثار ادبی شفاهی مانند بایـاتی،نغمـه،ضرب المثل و حتی مرثیـه دیده مـیشود.اثری حماسی هست و هر کدام از داستانـها درباره دلاوریـها و ماجراهای دل انگیز یکی از قهرمانـها ساخته شده است.معهذا هر 12 داستان با یکدیگر نیز ارتباط دارند.در این داستانـها جسارت و مردانگی و قهرمانیـها و عادات و معیشت و عقاید ترکان اغوز شرح داده شده و وطن خواهی و مـهمان دوستی و محبت مادر و فرزند و حرمت زنان و خصلتهای انسانی ستوده شده است.داستانـها از قسمتهای منثور و منظوم تشکیل شده و نثر داستانـها ساده و به زبان مردم است.اشعار داستانـها درون حدود دو هزار بیت هست و سی درون صد کتاب را تشکیل مـیدهد.این اشعار را اوزانـها (شعرای خلق کـه امروز بـه آنـها عاشیق مـیگویند)سروده و همراه ساز آنـها (قوپوز) با آهنگهای آذری خوانده مـیشود.دو قسمت نثر و شعر داستانـها بـه دنبال یکدیگر مـیایند.این داستانـها مانند آئینـه ای تمام نما فرهنگ عامـیانـه یـا فولکلور این اقوام را درون طول تاریخ نشان مـیدهد.

مقدمـه کتاب بعدا و به قلم گردآورنده داستانـها نوشته شده و نثر آن با متن داستانـها متفاوت است.نویسنده کتاب و تاریخ آن معلوم نیست.ظاهرا کتاب درون نیمـه دوم قرن 15 تدوین شده است،ولی تاریخ و وقایع داستانـها قدیم تر است.خود اینجناب با درون نظر گرفتن تحقیقات دانشمندان بـه این نتیجه رسیده ام کـه این داستانـها درون آذربایجان و شرق آناطولی و با الهام از وقایع تاریخی ساخته شده است.منتها ریشـه آنـها که تا آسیـای مـیانـه مـیرسد.از نظر خصوصیـات زبانی مربوط بـه زمانی هست که هنوز ترکی آذربایجانی از ترکی آناطولی جدا نشده بود.یعنی،همانطور کـه در مقدمـه کتاب ذکر شده بـه لهجه اغوز نوشته شده است(کتاب دده قورقود علی السان طایفۀ اغوزان)معهذا بیشتر ویژگیـهای ترکی آذری درون مرحله تشکیل

را درون خود حفظ کرده است.اسامـی جاهائیکه بعنوان محل وقوع حوادث و داستانـها آمده (گنجه،بزدعه،قلعه الینجه،گویجه گولی یـا دریـاچه گویجه،درشام و دربند) مربوط بـه آذربایجان هست ولی از شـهرهای شرقی آناطولی (طرابزون،بایبورد و ماردین) هم بنام شـهرهای همسایـه کافر یـاد شده کـه مـیتواند درباره تاریخ وقوع حوادث نیز اطلاعات تقریبی بما بدهد.با این ترتیب این وقایع مربوط بـه زمانی هست که هنوز این شـهرها از طرف ترکان سلجوقی (اغوزها) فتح نشده  و سکنـه شان بدین اسلام درنیـامده بودند،یعنی قرن 12 مـیلادی و یـاقبل از آن.به نظر پروفسور و.و.بارتولد مستشرق معروف روسی کـه عمری را درون تحقیق دده قورقود گذرانیده و همچنین پروفسور م.ارگین استاد ادبیـات ترکی دانشگاه استانبول ،حوادث اصلی داستانـها درون آذربایجان رخ داده است.

از این اثر دو نسخه خطی یکی درون کتابخانـه درسدن آلمان و دیگری درون کتابخانـه واتیکان موجود است.نسخه واتیکان بعدا پیداشده و ناقص است.هر دونسخه بـه حروف عربی نوشته شده است.کتاب دده قورقود بـه زبانـهای مختلف ترجمـه و چاپ شده است.در ترکیـه و جمـهوری آذربایجان هم عین کتاب و هم بـه حروف لاتین و سیریلیک بـه دفعات چاپ شده و مورد بررسی علمـی دانشمندان اروپایی (دیتس و فیشر) و روسی (بارتولد) و ترکیـه(اورخان شائق،محرم ارگین) و آذربایجان (حمـید اراسلی،دمـیرچی زاده،جمشیدوف)قرار گرفته است.

در ایران سهند(ب.قراچورلو)شاعر فقید آذربایجان داستانـها را بـه شعر سروده و قسمت اول آن را علی رغم ممنوعیت رژیم پهلوی درون دوجلد بنام سازیمـین سوزو (سخن ساز من)چاپ کرده است.بعد از انقلاب کتاب دده قورقود با املاء امروزی از طرف م.ع.فرزانـه چاپ شده و در مجله وارلیق نیز اینجناب دو مقاله درباره دده قورقود نوشته ام.(دکتر جواد هیئت، ادبیـات شفاهی خلق اذربایجان،وارلیق،تابستان 1360)

ترجمـه فارسی دده قورقود نیز از ترجمـه های انگلیسی و امریکایی بـه نامـهای بابا قورقود و حماسه دده قورقود چاپ شده است(بابا قورقود ،جفریل ویس،ترجمـه فریبا عزب دفتری و محمد حریری اکبری،نشر ابن سینا،تبریز 1355) و (انار،حماسه ددهقورقود ، ترجمـه ابراهیم دارابی ،نشر نوپا،تهران،1355)

دده قورقود کـه این کتاب بـه نام اوست و در همـه داستانـها حاضر بوده و در اخر هر داستان وارد صحنـه مـیشود و داستان را با سخنان نغز و پند آمـیز خود بـه پایـان مـیرساند یکی از اوزان ها و در عین حال ریش سفید و دانا  و مصلحت اندیش قبیله اغوز است.

دیتس ، دانشمند آلمانی ، ترجمـه داستان تپه (هیولای یک چشم)را بـه آلمانی منتشر ساخته و آن را با اودیسه هومر مقایسه کرده و نظر داده هست که هومر درون سرودن اودیسه از این داستان کهن کـه بعدها درون بخشی از کتاب دده قورقود جای گرفته بهره جسته یـا دست کم از مضمون آن باخبر بوده است.در داستانـهای دده قورقود زنان منزلتی بالا و همطراز با مردان دارند.در این داستانـها خانواده تک زوجی(مونوگام) هست و یکی از راه و رسم انتخاب همسر هماورد بودن و پسر درون اسب سواری و تیر اندازی و و شمشیر زنی  و کشتی  و جنگاوری است.

از نظر دستوری دده قورقود درون حدود 90 درصد با زبان معاصر آذری مطابقت مـینماید.در ضمایر و قیود و حروف ربط درون طول هشتصد سال سیر تکاملی ،بعضی تغییرات پدید آمده است،بعضیـها متروک و بعضیـها هم هنوز عینا بکار مـیرود.مثلا "بن" بـه "من" ،"قانقو" بـه "هانگی"، قاچان بـه "هاچان"،"اول" و "شول" بـه "او"(اغلب این واژه ها که تا اواخر قرن 18 نیز درون آثار شعرا بکار مـیرفت.) "بیرله" بـه "ایله"، "کیبی" بـه "کیمـی" و "آوه ت"تبدیل بـه بلی (عربی) شده است.

از نظر لغوی نیز کما وبیش تفاوتهایی با زبان معاصر درون آن دیده مـیشود.لغات خارجی هم بسیـار کم دارد  مثلا درون تمام کتاب 350 کلمـه عربی و 136 کلمـه فارسی هست کـه اغلب اصطلاحهای مذهبی و جنگی است.کلمات ترکی یـا عینا درون زبان امروزی بکار مـیرود ،یـا تغییراتی درون آنـها رخ داده، و یـا اینکه بکلی متروک شده اند.

در دده قورقود کلمات مترادف زیـاد، و اغلب با هم بکار رفته است.در بعضی جاها کلمات مترادف هر دو ترکی ولی مربوط بـه لهجه های مختلف است.مانند"ائت،قیل="و"دئه،سؤیله،آییت،دگیل=بگو""اسن،ساغ=سالم"،"قیزیل،

آلتون=طلا"و"گئتمک،وارماق=رفتن"و"ییگیت،آلپ،جلاسون،آره ن،اؤوره ن=قهرمان"،"یـاقشی،یـاخشی،ائیو،ییک=خوب"و"توی،دوگون=عروسی" و نظایر اینـها.در برخی موارد یکی از کلمات مترادف ترکی و دیگری عربی یـا فارسی هست که با هم بکار رفته اند مانند:آغیر و عزیز،یـازی و یـابان،اوچماق و بهشت،ایـاق و صراحی ،ساواش و جنگ ،تانری و الله، و نظایر اینـها.

این قبیل کلمات نشان مـیدهد کـه اولا زبان دده قورقود زبان خالص قبیله اغوز نیست بلکه امـیخته ای از زبانـهای قبایل اغوز و قبچاق و ترکان شرقی است،یعنی زبان ترکی آذری درون مرحله تشکیل هست و بکار بردن کلمات عربی و فارسی با کلمات مترادف ترکی نشانگر آن هست که درون این دوره کلمات عربی و فارسی تازه وارد زبان مردم شده و هنوز به منظور همـه قابل فهم نبوده و لذا همراه با کلمات هم معنای ترکی بکار رفته است.این قبیل کلمات کـه بیشتر از راه نفوذ دولتی و مذهبی و عرفان و ادبیـات وارد ترکی شده بعد از مدتها جای کلمات ترکی را گرفته و در دوره های بعدی مستقلا بکار رفته است.

از :دکتر جواد هیئت،سیری درون تاریخ زبان و لهجه های ترکی،نشر پیکان .

 

http://yeni.persianblog.com

+ یـازیلمـیشدیر  چهارشنبه هفتم شـهریور ۱۳۸۶ساعت 7:8  توسط قوشاچاي بالاسي   | 
نصير باکويی:

نصير باکويی:

اين شاعر درون اواخر قرن ۱۳ و اوايل قرن ۱۴ ميلادي درون باكو بوده و با غازان خان و سلطان محمد الجاتيو معاصر بوده است.اولجاتيو بعد از انكه بـه جاي برادر بـه تخت نشست بـه باكو رفت و اهالي ان را از بعضي مالياتها معاف و اباداني كرد.نصير باكويي بـه اين مناسبت مخمس زير را سرود كه از نظر نمونـه زبان تركي اذربايجاني نقل ميشود:

زار كؤنلوم! تانرينا قيلغيل ثنا ايمان ايلن
بولدو رؤونق دين و ايمان طاعت-ى سوبحان ايلن
طاعت-ى سوبحان بيزه فرض اولدو جسم و جان ايلن
شوكر اولا شول حاققا كيم بىمونتها ائحسان ايلن
سرفراز ائتدي بيزي اولجايتو تك سولطان ايلن


ترك ائديب شيرك و چليني٫ گلدي تانرينغا طرف
دين-ى ايسلامي قبول ائيله دي اول خير الخلف
يئنگي ايسلام بولدو٫ وئردي دين-ى ايسلامغا شرف
اولدو كينـه اوخونا ايسلامين اعداسي هدف
ياندي نئيران-ى حسدده آتش-ى سوزان ايلن


شفقت-ي عدل ايله آچقاي مولك-ى ايسلامغا ليوا
بولدو قوووت دؤولت و دين-ى موسلمان برملا
لوطفونو هر بير مكاندا ائيله دي بذل و عطا
بيزه ده فئيضيني شاميل قيلغان اول خان-ى سخا
هيممتين گلتوردو ايظهارا سر و سامان  ايلن


شـهريميز نففاته آدين گرچه آلغاي خلق آرا
شيمدي زرخاني بولوپ بولغاي قاموسوندان روا
پرتوو-ي مئهر-ى جلادان وئردي باكويا جلا
گئتدي ظولمت٫ بولدو رؤوشن  دين و دؤولت موطلقا

سايه-يى عدل-ى شـهنشـه مولكو دربان ايلن

 

پادشاه-ى كيشور-ى مئهر و عدالت برقرار

كيشور-ى بيچارگانا لوطفونـه قيلغاى گوذار
تيغ-ى نوصرتين موخاليف سددينـه چكدي حيصار
ائيله دي مغلوب اولان اعدا يئريني فرق-ى دار
باطيلي باطيل٫ حاقي حاق ائيله دي قورآن ايلن

 

سلطنت تختينـه يئتگج عقل و تدبير ائيله دى

آيه-يى عدلى بيانا چكدى٫ تقرير ائيله دى

طرح-ى مئعمارى تؤكوب ويرانى تعمير ائيله دى

هيممت-ى شاهانـه سى هر يئرده تكثير ائيله دى

خانـه لر آباد قيلدى امر ايلن٫ فرمان ايلن

 

ايسم-ى پاكىدير خودابنده٫ اؤزو هم بنده دير
كؤوكب-ى ايقبالي عالي٫ طاليعي فرخونده دير
شؤوكتيندن هر قيه دوشمنلري شرمنده دير
بؤيله بير عالي هيمم سولطان-ى عاديل قاندادير؟
هر زمان مشغول بولسون مولكده عومران ايلن


تيغ-ى عالمگير ايله فتحيني مورداد ائيله دي
قاندا موشريك بولديسا ايسلاما مونقاد ائيله دي
روح-ى آبغون خاني ياد-ى خئير ايله شاد ائيله دي
الحق اول شاه-ى جهان شاهلار آرا آد ائيله دي
فتح-ى بي آرام ايلن٫ هم لوطف-ى بي پايان ايلن


بايراق-ى ايسلامي اعلا قيلماغا آماده دير
داد ائدر كيم داد قيلسا٫ دادا چون ديلداده دير
بي نصيب اولماز او كس كيم پايينا اوفتاده دير
آفرين اول شاها كيم حققا هولاكوزاده دير
زرده حاتم٫ زوردا همتاىدور خاقان ايلن


مؤحترم بولغاي مساجيد هم زييارتگاهلار
پايمال اولغاي قامو بوتخانالار٫ گومراهلار
آچيليب خالقين اوزونـه باغلي قالقان راهلار
فخر ائلر بو شاه ايله الحق گدالار٫ شاهلار
حؤكمونو جاري قيلير ايران ايلن٫ توران ايلن


نامينا كيشورگوشاليق يازدي ازلدن دبير
حيفظ ائده ظل-ى عينايتده خوداوند-ى قدير

شـهريميز بير آسوماندير٫ شاهيميز ماه-ى مونير

شول هونر ماهينى ائيلر مدح٫ باكويى نصير
هر زمان چيني كؤنولدن طبع-ى دورر افشان ايلن

ترجمـه:
اي دل زار من خدايت را با ايمان سپاس دار/دين و ايمان با اطاعت سبحاني رونق يافت/طاعت سبحان از جان و دل بر ما واجب شد/شكر و سپاس خداوندي را كه با نـهايت احسان/ما را بـه وجود اولجاتيو سر افراز كرد/شرك و ساغر را ترك نموده بسوي خداوند امد/دين اسلام را آن خير الخلف پذيرفت/تازه بـه اسلام گرويد بـه اسلام مشرف شد/دشمنان اسلام هدف تير كينـه قرار گرفتند/ و در جهنم حسد بـه اتش كينـه سوختند/از عدل و شفقت درون ملك اسلام لوايي بر افراشت/قوت دولت و دين مسلمان اشكار شد/از لطف خود درون هر جا بذل و عطا نمود/ان خان سخا فيض خود را شامل ما هم نمود/اظهار همت او بـه ما سر و سامان داد/اگرچه نام شـهر ما نفاته بود درون نزد خلق/اكنون از ديگر شـهرها فراتر رفته و زر خاني خان زر گرديده/از پرتو مـهر جلا باكو جلا يافت/ظلمت بر رفت دين و دولت بروشنايي مطلق رسيد/تيغ نصرتش بـه سد مخالف حصاري كشيد/جاي دشمنان مغلوب را درون بالاي دار قرار داد/با قران حق را حق و باطل را باطل نمود/اسم پاكش خدا بنده و خودش هم بنده است/كوكب اقبالش عالي و طالعش فرخنده است/از شوكت او دشمنانش شرمنده اند/چنين پادشاه با همت عالي درون كجا ديده شده/كه هر زمان مشغول عمران و آبادي درون ملك است/در مرداد با تيغ عالمگيرش فتح نمود/
هر جا مشرك بود بانقياد اسلام درون اورد/با ياد خير روح ابغون خان را شاد كرد/الحق آن شاه جهان درون ميان شاهان نام اور شد/با فتح بي ارام و لطف بي پايان خود/براي اعتلاي پرچم اسلام اماده است/هر كه داد بخواهد دادش را ميدهد چون دلداده داد است/كسيكه بـه پاي او بيافتد بي نصيب نميماند/آ فرين بر آن شاهيشكه الحق هلاكو زاده است/در زر همتاي حاتم و در زور همتاي خاقان است/مساجد و زيارتگاهها را محترم ساخت/همـه بتخانـه ها و گمراهان پاي مال شدند/راههايي كه بروي مردم بسته بود باز شد/الحق با اين پادشاه گداها  و شاهان افتخار ميكنند/حكمش را درون ايران و توران جاري ميسازد/ديروز از روز ازل بنام او كشور گشايي را نوشت/خداوند توانا درون سايه عنايت خود او را حفظ كند/شـهر ما اسماني هست و شاه ما ماه منير/نصير باكويي آن شاه هنر را مدح ميكند/هر زمان از ته دل با طبع درون افشان/

در اين شعر علاوه بر انكه كلمات كتاب دده قورقود مانند شول(او) بولدي(شد) قمو(همـه) قنده (كجا) بكار رفته هست لغات و ويژگيهاي گرامري تركي شرقي هم بيشتر جلب توجه ميكند مانند:اسلامغا آچكاي آلغاي بولغاي و يئنكي.علت اين امر مـهاجرت تركان شرقي (اويغور) با مغولها بـه اذربايجان و اميزش لهجه انان با لهجه هاي اغوز -قبچاق براي تشكيل زبان تركي اذربايجاني است.
منبع:سيري درون لهجه هاي تركی

نسخه کامل شعر از آقای مـهران بهاری دريافت شد.

به منظور حفظ نظم و پيوستگي مطالب مربوط بـه ادبيات ترك ٫ بخش ترانـه هاي تركي بـه وبلاگ جداگانـه ای بـه نام kral رجوع كنيد.

 

http://yeni.persianblog.com

 

 

+ یـازیلمـیشدیر  چهارشنبه هفتم شـهریور ۱۳۸۶ساعت 7:7  توسط قوشاچاي بالاسي   | 
قاضی ضریر:

قاضی ضریر:

مصطفی ضریر فرزند یوسف از بزرگترین شعرای آذری قرن چهاردهم مـیلادی است.در ارزروم بـه دنیـا آمد و چون کور مادر زاد بود لقب ضریر انتخاب کرد.او با استعداد و حافظه فوق العاده ای کـه داشت زبان و معارف اسلامـی را درون حد عالی فرا گرفت و قاضی شـهر شد.به سبب اشعارش،غیر از آسیـای صغیر، درون سوریـه و مصر نیز شـهرت بـه هم رساند.در 1377 (779هجری) بـه مصر رفت و در دربار ترکان مملوک بـه حضور ملک منصور علی راه یـافت و مدتی مقرب و مونس سلطان بود و به خواست وی سیرت نبی را بـه ترکی ترجمـه کرد.این اثر بـه شعر و نثر هست و درون مقدمـه آن چنین مـینویسد:

بو کتاب کیم رسولون سیرتی کتاب دیر،عرب دیلیندن تورک دیلینـه نـه سبب دن ترجمـه اولدو غونی بیلدورور.ضریر آییدور:اول ییل ایچینده کیم رسولون هجرتینـه یدی یوز یئتمـیش دوقوز اولمـیشیدی ضریره مصر سفری روزی اولدی.چون مصر شـهرونـه گلدی دیلهاول ایدی کیم مصر ملکینـه یئتیشـه،ملوک حضرتینـه یول بولا،یـا سلطانلار صحبتینـه لایق اولا...مسکن ضریر فقیر حقیر ،اول سعادتلو ملکون صحبتینـه،سوز سویله مک سببدن یول بولدی.کلمات برکاتیندان اول حضرته تقرب حاصل اولدی.زیرا سوز کیشی نون اگرچه گوزی یوخدور و گورکی اوکسوکدور،اما حافظه قاتی اولور.سوزی کونلونده جمع ائیله مگه قوتی اولور.ضریر سوز سؤیله ییجک داتلو سؤیلردی قوتلو،معرفتلو سؤیلردی.نظم و نثر سؤیله مکده عبارتی خوبدی،خلایق آنون سؤزینی دینله مگه عظیم رغبت ائدرلردی.بیش ییل اول پادشاهون حضرتینده ضریر،هر گئجه مجلس ائیله دی.

 

ترجمـه:

این کتاب کـه کتاب سیرت رسول هست سبب ترجمـه ی آنرا از عربی بـه ترکی بیـان مـیکند،ضریر مـیگوید:در سالی کـه از هجرت رسول 779 گذشته بود سفر مصر نصیب ضریر شد.وقتی بـه مصر آمد مـیخواست بـه حضور شاه مصر برسد و لایق صحبت سلاطین باشد.وقتی بـه مصر آمد مـیخواست بـه حضور شاه مصر برسد و لایق صحبت سلاطین باشد.ضریر مسکین ،فقیر حقیر،به سبب سخن گفتن بـه صحبت آن پادشاه سعادتمند راه یـافت و از برکات کلمات بـه آنحضرت تقرب حاصل نمود زیرا آدم نابینا اگرچه کور هست و بینائی کم دارد ولی حافظه اش قوی هست و مـیتواند کلمات را بـه خاطر بسپارد.ضریر وقتی سخن مـیگفت سخنانش شیرین و قوی و با معرفت بود.عبارت او درون نظم و نثر خوب بود.مردم به منظور شنیدن سخنان او رغبت عظیم نشان مـیدادند.ضریر پنج سال درون خدمت آن پادشاه هر شب مجلس داشت.

 

سپس از زبان پادشاه چنین مـیگوید:

گل ای گؤز سوز، منـه بیر سیره سؤیله

کیم آندا صورت و هم سیرت اولسون

هم آندا علم آنیلسون عدل انیلسون

ایچینده معنی و معرفت اولسون

بیزه اگلنجه اولسون دینله مکده

یوره گوموزه داخی قوت اولسون

 

ترجمـه:بیـا ای نابینا سیره ای به منظور من بگو/که درون آن هم صورت و هم سیرت باشد/در آن از علم و عدل یـادی بـه مـیان آید/در آن معنی و معرفت باشد/در مواقع گوش سرگرمـی باشد/و به منظور دلهایمان هم قوت باشد.

 

ضریر سیرت نبی را درون سال 1388(=790 هجری قمری) تمام کرد ولی درون این موقع ملک منصور مرده بود.ضریر بعدا بـه حلب رفت و در آنجا تاریخ فتوح الشام را بـه نام امـیر چولپان نایب الحکومۀ حلب،از  عربی بـه ترکی ترجمـه نمود.

اولین اثر ضریر منظومـه مثنوی قصه یوسف هست که با وزن فاعلاتن،فاعلاتن،فاعلات درون 2120 بیت سروده هست و درون بین قطعات مثنوی غزلهایی بـه چشم مـیخورد.مثلا از زبان زلیخا چنین آمده:

بودور اول عشقیله کونلوم اگله ین

                   جانوم ایچینده کی سلطانوم بنوم

 بودور اول کونلو مو یغما ائیله ین 

                   جانوم اولسون اونا قربانوم بنوم

بودور اول سلطان خوبان جهان

                   کیم بنـه گوستردی سبحانوم بنوم

 

ترجمـه:

این هست آنکه با عشقش دلم خوش است/در جانم سلطان من است/این هست آنکه دل مرا یغما کرده/جان بـه قربان او باد/این هست آن سلطان خوبان جهان/که خداوند سبحان بـه من نشان داد.

 

بعد بـه مثنوی ادامـه مـیدهد:

 

قصد قیلدی پنجره دن کند وزین       

                   کیم سالایدی یوسف آردینا اوزین

تُوردی یئریندن نگار آشفته وار

                   کندوزین قیماق دیلردی آشکار

تایـالاردو تدیلر اول دم دلبری

                   عاشق اولانلاردان  اولور دل بری

 

ترجمـه:

قصد کرد کـه خودش را از پنجره /به دنبال یوسف بیـاندازد/نگار آشفته احوال از جای برخاست/و آشکارا قصد جان خود مـیکرد/دایـه ها درون آن دم دلبر را گرفتند/مـیدانید کـه عاشقان از دل بری هستند(دل از دست داده اند)

 

در قسمت آخر، داستان ازدواج یوسف و زلیخا بدینسان شرح داده شده:

 

دوز دولر گردک ایچون کؤشرای        

          ه گلدی ارقامویوخسول وبای

هر یـانا دان دوز دیلر سماع

                   هم زلیخا-یوسف ائده اجتماع

 

ترجمـه:

برای (حجله عروس) قصر و سرای ساختند/همـه مردان از فقیر و غنی بـه درآمدند/در هر طرف سماع برپا ساختند/تا یوسف و زلیخا اجتماع کنند.

 

در آخر منظومـه تاریخ نگارش آن 768 هجری بیـان شده است.

مـهمترین اثر ضریر سیرت نبی هست و همانگونـه کـه گفته شد از قسمتهای منثور و منظوم تشکیل شده و نثر آن ساده و طبیعی است.کلمات آن از زبان مردم گرفته شده و بهترین نمونـه نثر ترکی آذری درون قرن چهاردهم است.زیباترین قسمت منظوم درباره مولود نبی هست که بزودی درون آسیـای صغیر و بالکان و در مـیان ترکان رواج یـافته و برای نوشتن "مولودها" سر مشق قرار گرفته است.

هیچیک از سه اثر ضریر هنوز چاپ نشده و نسخه های خطی آن درون کتابخانـه دانشگاه استانبول موجود هست .در اشعار و نثر ضریر هم کلماتی مانند :

اوش(حالا،اینک) ،کندو (خود)،گرده ک(حجله عروس)،قوتلو (مبارک)، آییدور (مـیگوید)،قاتی (قوی)، و غیره دیده مـیشود کـه در ترکی معاصر متروک است.

همچنین بـه لغاتی برمـیخوریم کـه با تغییرات فونـه تیک تلفظ آنـها تغییر یـافته است.مثلا  ییل(سال)،یوره گ(دل)،اول(او)،توردی(برخاست و ایستاد)،داتلو(شیرین و با مزه)دوتدیلر(گرفتند)،قامو(همـه) کـه امروزه بـه ترتیب"ایل،اوره ک،او،دوردی،دادلی،توتدولار و هامـی" گفته مـیشود.

                                    http://yeni.persianblog.com

 

+ یـازیلمـیشدیر  چهارشنبه هفتم شـهریور ۱۳۸۶ساعت 7:1  توسط قوشاچاي بالاسي   | 
یئرسیز اولمایـان بیر شعیر!!!

یئرسیز اولمایـان بیر شعیر!!! (کسمنلی نین دویغولو و آنلاملا دولو بیر شعری):

 

بهانـه‌سيز گئت

گئتمك ايسته‌ييرسن بهانـه‌سيز گئت

اوياتما مورگولو شيرين خاطيره‌لري

سسين همان سسدير باخيشين اوگئي

گئديرسن سسينده ياد اولسون باري!

 

من سنين عشقينده آيا اولدوزا

اوركدن ديلكدن چاتماق ايسته‌رم

مين- مين سعادتي بويون‌باغي تك

سنين بوينونا آسماق ايسته‌رم

 

ياشاييم يوز ايلده ميليوندا مين‌ده

حياتيم بيته‌جك همان او گونده

بيليرسن گؤزلرين درينليگينده

بوغولماق ايسته‌رم باتماق ايسته‌رم

 

يوللار تك دؤشـه‌نيم آياقلارينا

سنـه يالواريم‌مي بو مومكون دئييل!

قويمارام قلبيم تك ووقاريم سينا

آلچاليب ياشاماق عؤمور گون دئييل!

 

دئميره‌م سن اوجا بير داغسان اگيل

دئميره‌م علاجيم قاليبدير سنـه

نـه سنده محبت قارا پول دئييل

نـه من ديلنچي‌يم ال آچيم سنـه

 

گئتمك ايسه‌ييرسن نـه دانيش نـه دين

يوخ اول اوزاقلار تك دومان‌دا چن‌ده

نـه‌ييمي سئوميشدين دييه بيلمـه‌دين

ايندي ايسه مين عيب گؤرورسن منده!

شعر:

نصرت كسمنلي     http://www.yalniz-atila.blogfa.com

 

 

 

+ یـازیلمـیشدیر  چهارشنبه هفتم شـهریور ۱۳۸۶ساعت 6:58  توسط قوشاچاي بالاسي   | 




[متن شعر ترکی مکده گوته]

نویسنده و منبع | تاریخ انتشار: Wed, 04 Jul 2018 05:22:00 +0000



متن شعر ترکی مکده گوته

یورد....ائل شسون بغدادی

بیریـازیلی اینترنتده گوردوم که تبریز دیلینن ،قومـینان ساوا شسونلرینین "چی لی لان "لارینی و

"هالای " بحرینی قاتیب قانارلییب، متن شعر ترکی مکده گوته اونا فال بایـاتیلار آد قویوب ،مونتشیر ایلیب له.البته آقایـان :قرائی

و حیدر بیـات چوخ زحمت چکیب بو "چی لی لان "لاری و"هالای " بحرلرینی ییقیب ،وسایت

  http://www.qaynaq.com    نقل الییب له.انشالله بیر آیری وقت بو مطلبی گنـه مطرح الییب دانیشدیق:

ساوه قوم شاهسئون‌لری ایچینده فال بایـاتیلاری

قزوین، مرکزی، قوم و تهران اوستانلاریندا یـاشایـان شاهسئونلر قرن‌لر بویو کؤچری اولوب و توپلام بیر شکیلده یـاشاییب و باشقا خالقلارلا ایلگی‌لری آز اولدوقدان دولایی، هئچ بیر باشقا توپلومون ایچینده اریمـه‌ییب و اؤز فولکلورلارینی و دیل‌لرینی ساغلام شکیلده ساخلاماغی باشارمـیش‌لار. متن شعر ترکی مکده گوته بو ائلین ایچینده هله‌ ده تاختا قاپی‌ اولماقدان اؤنجه قاراچادیرلاردا یـاشاماغی خاطیرلایـان اینسانلارا راست گلمک اولار. متن شعر ترکی مکده گوته شاهسونلر تاختا قاپیدان سونرا دا آرتیق توپلام شکیلده کندلرده یئرلشیب و دئمـه‌لی ایگیرمـی اوتوز ایل بوندان اؤنجه‌یـه کیمـی، گئنل آراچلار ین (رسانـه‌های عمومـی) آسیمـیله آزارینا اوغراماییب و یئنـه ده اؤز کولتورلرینـه یییـه دورا بیلمـیش‌لر. آنجاق بو سون اون ایگیرمـی ایلده بونلار دا ساوه، قوم، کرج، تهران کیمـی شـهرلرده یئرلشیب و یوز ایل‌لردن بری ساخلادیقلاری عنعه‌لر، گله‌نک‌لر، کولتور و فولکلورلاری یوخ اولماغا باشلامـیشدیر. آنجاق بونلا بئله شاهسئون فولکلورو هله‌ده آجارلیغینی الدن وئرمـه‌ییب و فولکلور وورغونلاری چوخ شئی‌لر بو دنیزدن چیخارا بیله‌جک‌لر.

شاهسئون فولکلورو آذربایجانین ان زنگین فولکلور شاخه‌لریندن بیریسی‌دیر. کئچن ایل قیشدا دوکتور بوسنالی‌ ایله خلجستان بؤلگه‌سینده خلج دیلی حاقدا بیر هفته‌لیک آراشدیرمالاریمـیزدا شاهسئونلرین اونلو عاشیقی عاشیق گونش و هابئله ائل سئون استریوسونون مودورو داوود تورکمن ده کؤنوللو اولاراق بیزه یـانداش اولموشدورلار. او بیر هفته‌ده بو ایکی ائل وورغونونون دانیشیقلاریندا بو فولکلورون زنگین اولماسینا داها دریندن اینانمـیشدیم. اؤزلجه ایکی نفر یـاشلی یـا آلایـاش شاهسئون بیری بیری ایله دانیشیب دیلله‌شنده بو ائلین نـه قدر درین فولکلورا مالیک اولماسینی بیلمک اولار.
او زاماندان بری شاهسئون‌لرین فولکلورونو توپلاماغی اؤن پیلاندا یئرلشدیردیم. سونرالار سایین مـهران بهاری بو ایشین اؤنمـینی بیر داها دا منـه خاطیرلادی.

بوندان اؤنجه شاهسئون فولکلورو ساحه‌سینده بختیـار فرخ جنابلاری‌نین یـازدیغی شاهسئون مثل‌لری انترنیت‌ده و ها بئله قومدا یـاییملانان و ایندی قاپانان “گویـه” هفته‌لی‌یینده یـاییملانمـیشدی. آیریجا بختیـار فرخ شاهسئون بایـاتیلارینی دا توپلاماغا باشلاییب‌دیر. نئچه هفته بوندان اؤنجه قومدا تورک ادبییـاتی کیلاسلارینا قاتیلان شاهسئون گنجی سایین حمـید قرایی دان بو ائلین زنگین فولکلورونو توپلاماغی ریجاء ائتدیک.

حمـید ده ایلک ایشی اولاراق شاهسئون فال بایـاتی‌لارینی بیر یئره توپلادی. حمـید باشقا فولکلور چئشیت‌لرینی ده توپلاماغا باشلاییب‌دیر، بو ماتئریـال‌لار منظم شکیلده هر آی اوخوجولارین قوللوغونا سونولاجاقدیر.
بو بایـاتی‌لارین اؤلچولری، قافیـه‌لری و… حاقدا هله‌ بیر شئی یـازماییریق و یـالنیز ماتئریـال اولاراق یـاییملانیر، بونلار توپلانیب بیر یئره ییغیشاندان سونرا بونلارین اوزره آکادمـیک آراشدیرمالار گئده بیله‌جک‌دیر.
فال بایـاتیلارینا گلدیکده بو نوع بایـاتیلاری ایلک اؤنجه ۱۹۹۳-جو ایلده آلمانیـادا یـاییملانان بایقوش درگی‌سینین ایلک ساییندا والی گؤزه‌ته‌نین تشبثی ایله علم دونیـاسینا تانیتدیریلمـیشدیر. والی بو بایـاتیلار حاقدا یـازیر:

«شسونلرين بو باياتي فالي، تکجه قادينلار طرفيندن آچيلابيلر. بو فال چئشيدي هاميسال (کولئکتيو) بير بيچيمده اولار. ياشلي بير آغ بيرچه‌یين دؤوره سينـه اوتورانلارين بيري، ايسته دي‌یي بير باياتي نين بيرينجي بنديني اوخويار. آغ‌بيرچک قرنـه (قاري ننـه) هر اوخونان بنده، اتگينده گيزلتدي‌یي تسبيح مونجوقلاريينان سايار. ۴۱.جي باياتي نين بيرينجي بندي فالين ياخچي، اورتا، قولاي، پيس اولماسيني گؤرسه ده‌ر. ۴۱.جي باياتي نين بيرينجي بندي اوخوندوقدان سونرا، فال آچان قرنـه باياتي نين آرديني اوخويوب، ياخچي، پيس، قولاي، اورتا اولدوغونو دئیـه‌ر»
والی‌ قیرخ بیر بایـاتی اؤرنک وئرمـیشدی، ایندی حمـید قرایی‌نین توپلادیغی بایـاتیلار نئچه یوز بایـاتی اولاجاقدیر. بو بایـاتیلارا عین حالدا چئلیده‌نـه‌ ده دئییلیر.

بایـاتیلارین بیرسیراسی قولاغیمـیزا تانیش گلسه‌ ده بیر سیراسی داها تانیش اولمایـان و بئکر شکیلده بدیعی تصویرلر و مضمونلارلا دولودور. بونلارین چوخو صریح شکیلده کؤچری ائل‌لرین دورولوق و صریح لی‌ییندن بیر گوزگودور. عین حالدا چئشیدلی ائل‌لر و طایفالار و مـیللت‌لر حاقدا باخیشلارا دا بونلارین ایچینده راست گلمک اولار. اؤرنک اولاراق کوردلرین حاققیندا شاهسئونلرین نئجه فیکرلشدی‌یی‌نی بو بایـاتی‌لارین ایچینده اوخویـاجاقسینیز. اونودولموش سؤزجوکلر ده بو بایـاتی‌لارین ایچینده آز دئییل.
شاهسئون فولکلورونون توپلانیشی ایله آذربایجان فولکلورونون تانینمامـیش بیر آداسی تانینا بیله‌جکدیر، بو تانیش‌لیق بیزیم ادبیـات دا و دیلده ائتگی‌سیز اولا بیلمز.
حمـید قرایی نین شاهسئون دلی‌لر طایفاسیندان اولدوغونون خاطیرلاماسی دا گره‌کیر. نییـه کی احتمالن بو بایـاتی‌لار هر طایفانین ایچینده چئشیدلی اولا بیلسین، اؤرنک اولاراق والی گؤزه‌ته‌نین توپلادیغی بایـاتیلارلا بو بایـاتیلارین آراسیندا فرقلر دویولور، بو مسئله بو بایـاتی‌لارین ایکی طایفایـا یـانی یـارجانلی و دلی‌لر طایفاسینا باغلی اولدوغوندان آسیلی اولا بیلر.
بو بایـاتیلارین یـازیسیندا شاهسئو‌ن لهجه‌سی‌نین اؤزه‌للیک‌لری امکانیمـیز قدری گؤز اؤنونـه آلینیب‌دیر.
سایقیلارلا
سید حیدر بیـات
قوم یـای ۸۶

مـیخک اکدیم گؤردولر
گولله‌‌مـیش دردیلر
خوش او قیزین حالینا
سئودی‌یینـه وئردیلر

مـیخک اکدیم قاشینا
یـار توتدوم هاواسینا
یـاری منده‌ن ایله‌ین (منی یـاردان ایله‌ین(
ایلی دونسون یـاسینا

مـیخک اکدیم باییرا
یئل وورا تئل آییرا
ایککی گؤیول بیر اولسا
خودا نئجه آییرا

مـیخک اکدیم باییرا
قوش قاناتین آییرا
ایککی گؤیول بیر اولسا
خودا نئجه آییرا

آغ آت بیچنده گزه‌ر
بیخاو قیچیندا گزه‌ر
من قوربان او قارداشا
خانلار ایچینده گزه‌ر

آغ آت کیشنـه‌دی گلدی
گًََمـین دیشله‌دی گلدی
من قوربان او قارداشا
قوْیون باشلادی گلدی
گمgəm: متن شعر ترکی مکده گوته آتین آغزینا وورولان دمـیر

قارشی‌دا ایمام‌زادا
گلمـیشم سنـه دادا
ال مندن اتک سندن
سئودی‌ییم وئرمـه یـادا

قارشی‌دا قوْچ یـاتیبدی
بوینوزونو چاتیبدی
حئییف او قوْچا اولسون
قوررو یئرده یـاتیبدی

اوتایدان علی گلئر
علی دیوه‌لی گلئر
کاغیذ یـازین یوللایین
قیزلارین شاهی گلیر

عاششیغی دئر بایـاخ گلدیم
دوْلدوردوم بایـاخ گلدیم
یـاش دئدی اوز یـاشادیم
گؤیول دئر بایـاخ گلدیم

آغ تاووخ اوچدو گئددی
قاناتین آچدی گئددی
عمـی قیزی کؤر اوییدیی
عمـی‌اوغلوی کوسدو گئددی

او تایدان گلئرم من
چاغیرما دونئرئم من
اوْتوی پالیت کؤزودو
یئلپه‌مـه یـانئرئم من

آغ آت یولدا دوروبدور
خططی خالدا دوروبدور
آغ آت یـالییئیدیم
گؤر نـه حالدا نـه دوروبدور

بولاخ باشی پیتیراخ
خالی سالین اوتوراخ
بئش سن دییـه‌ی بئش ده من
بلکه غمدن قورتولاخ

بولاق باشی پیتیراخ
چادیر قورون اوتوراخ
بئش سن دییـه‌ی بئش ده من
بلکه غمدن قورتولاخ

اوتایدان گلیشی‌یـه
من قوربان یئریشی‌یـه
بیر چرک ایپک اولام (ulam)
دولاشام اریشی‌‌یـه (dulaşam)

بیرجه بؤلوک آغ تاووخ
یـاییلیر یولا تاووخ
سن منیمـه‌ی من سنیی
پوخ یئمسین آغزی ساووخ

ده‌ییرمن اوستو چیچک
اوراخ گتیر گول بیچک
قارداش آداخلیی گؤردوم
آلاگؤز اوْیما بیرچک

بو دره باشدان گلر
سوزولوب باشدان گلر
هر کیم یـارین ایسته‌سه
دوروب او باشدان گلر

قلیـانین باشی یـاندی
اود دوشدو داشی یـاندی
دردیی غم شربتی‌دی
ایچدیکجه اورک یـاندی

سو گلئر بوروخ بوروخ
سویـا ووردوم یوموروخ
هر دئسه یـار گلئر
ایکی گؤزوم موشتولوخ

سو گلیر آخماغینان
داش قیـه ییخماغینان
منیم او اینجه یـاریم
دالدادا باخماغینان

بو دره‌نین اوزونو
اوغلان قایتار قوزونو
گئد بابایـا دئیینن
منـه وئرسین قیزینی

بو دره اوزون دره
گئددیکجه اوزون دره
بوردا بیر باغ اکمـیشم
یـار گله اوزوم دره

دالان آلتی دریندی
سو سپمـیشم سریندی
منی بو درده سالان
بیر آلا گؤز گلیندی

بو یـازغی یـازغی دؤیلو
یـازیلمـیش یـازغی دؤیلو
آتام آنام ساودامـی
گؤینوم هئچ راضی دؤیلو

آغ داغین او یوزوندا
جئیران اوینار دوزونده
من یـاریمـی تانئرئم
قوشا خال وار اوزونده

دام دامادی دامـیمـیز
قوشادی ائیوانیمـیز
سن اوردان چیخ من بوردان
کؤر قالسین دوشمانیمـیز

قیزیل گول قوتودادی
یـار یـاتیب یوخودادی
سسلن سسی‌یـه قوربان
مطلب ویره‌ن خودادی

قاراقان بولاخلاری
گؤی چالئر دیرناخلاری
سن اول سلمگ آغاجی
من اولوم بوداخلاری

سو گلئر لوللـه‌ن‌نیریر
باغچانی گؤللـه‌ن‌نیریر
منیم او خوردا یـازیم
دیلسیزی دیللـه‌ن‌نیریر

داما چیخدیم بویلادیم
داسمال آلدیم اوینادیم
گؤردوم یـاریم گلمـه‌دی
اوتوردوم چوخ آغلادیم

آغ داغا باخ آغ داغا
سئوکه وئریب مئو باغا
بو آلا گؤز داققالی قیزلار
گیدر جلاد ساغماغا

بو دره‌نین اونون (ünün) چک
اوْتون یـاندیر کولون چک
غریبه قیز وئره‌نین
بوینو آردیندان دیلین چک
(ün: سس)

بو دره‌ینـه‌ن گئدمـیرم
چارقاتیم یئلله‌دمئرم
جاهال اوغلان گؤرومم
دول کیشی‌یـه گئدمـیرم

آی گیدر باتان ییره
دوست قیلام یـاتان ییره
گلین ال اله وئره‌ک
گیدک نار ساتان یئره

آیینان اولدوزونان
قونومام سولدوزونان
باشیم بلایـا گئچتی
بیر دیل بیلمز قیزینان
(قونومام: قونموشام، قونماق: کؤچری ائل‌لرین یـایلاقدا یـا قیشلاقدا قونوب چادیر قورمالاری. قوم ساوه کؤچری ائل‌لری بونا کؤچ قون دئیـه‌رمـیش‌لر. من بیر شعریمده کؤچ قون دئییمـینی ایشلتمـیشدیم، بیر ائدیتچی یولداش اؤز نظرینده بونو اصلاح! ائدیب قون کؤچ یـازمـیشدی.
سولدوز: قوم ساوه ده یـاشایـان بیر تورک طایفاسی)

گیدئردیم یولومونان
اوینئردیم گولومونن
کوسدورومم گولومو
لال اولموش دیلیمـی‌نن

بیرجه بؤیوک خوردا قیز
دولدوروم من داما؟ قیز
قاباقی‌ییزیم من
ساخلاداییم شاما قیز

سو گلدی آرخ ائیله‌دی
اووقاتیم تلخ ائیله‌دی
بو ایشلری،؟
قیریلمـیش خالخ ائیله‌دی

ساققیز آغاجی سودا
بیرین بیرین بودا
گؤزو یولدا قالانین
مدلبین وئرسین خودا
(بودا: دیدیب پارچالاماق)

ساققیز آغاجی هاچا
الیم دولاشدی ساچا
من بیر اوغلان ایستئره‌م
منی گؤتوره قاچا
(ایکینجی مصراع بئله ده قئید اولموشدو: من بیر هونرلی اوغلان ایستئرئم)

بیر قیز سئودیم کوردلردن
حانا گئدمز اللردن
گل گل گؤتوروم قاچیم
قورتاریم کؤپکلردن

بیر قیز سئودیم دللردن
حانا گئدمز اللردن
گل گل گؤتوروم قاچیم
قورتاریم آغیر ائل‌لردن
دل‌لر: شاهسئون ده دلی‌لر طایفاسی.

قارشی‌دا بیر قویو وار
آبی کؤوشر سویو وار
اولومام درد دلی‌سی
منـه دئرلر خویو وار
خویلو: دلی، زنگان دا جینلی خویلو دئییمـی چوخ ایشلک دیر.

علی‌یم علمـیم وار
داواتدان قلمـیم وار
یـاخینا گله بیلمم
ییراخدان سلامـیم وار

علی دیر منیم آرخام
مورشیت یول وئره قالخام
سیزینتیدان دؤیونم
چئشمـه دن گلن آرخام

گیدن گئدمـه ایشیم وار
زرگره گوموشوم وار
سن گیدن اؤلکه‌لرده
گؤزو باغلی قوشوم وار

قیزیل اوزوک پیروزه
گئدین دئیین خوروزا
بو گیجه بانلاماسین
یـار گله‌جکدی بیزه

قیزیل اوزوک بندی یـار
نـه دئدیمکی دؤندو یـار
هله کی دؤنوبدور
منده بیللم اؤلدو یـار

قیزیل اوزوک لال قاشی
دور گئد ایییدلر باشی
آدیی دییـه بیلمئرئم
خان قییینیم قارداشی

قیزیل اوزوک لاخ لاخی
وئردیم آنام ساخلادی
آنامـی پیر اولسون کی
منی تئز آداخلادی

اوغلان آدیی جمشیددی
گون داغلارا دؤنوبدو
سن آلیب وئرن اوزوکلر
بارماغیمدان دوشوبدو

اوغلان آدیی طالیبدی
گون داغلارا چالیب‌دی
سن آلیب وئرن اوزوکلر
بارماغیمدا قالیبدی

اوغلان آدیی مورشوددو
گون داغلارا دوشوبدو
اؤزوی هئشتاد دؤیوله‌ی
مال گؤتویو اؤرتوبدو
هئشتاد: هئچ زاد

اوغلان آدی یـاقوبدور
گون داغلارا دوغوبدور
سن آلیب وئرن اوزوکلر
بارماغیمـی بوغوبدور

اوغلان آدی مورشوددور
گون داغلارا دوشوبدور
سن آلیب وئرن اوزوک
بارماغیمدان دوشوبدور

قویونو یـایدیم جه‌یـه‌نـه
سوتونو ساغدیم له‌یـه‌نـه
بیر ساچیمـی دؤرد ائله‌دیم
بلکه قیزیللار؟ بیـه‌نـه

قویونو یـایدیم قوزوینان
دیرناغیینان توزوینان
من قول بویون اولئیدیم
سیزیی اوُبا (uba) قیزیینان
اوُبا: اوْبا

قویونو یـایدیم قوزوینان
دیرناغیینان توزوینان
سارماشئیدیم یـاتئیدیم
سیزین اوُِبا قیزیینان
سارماشماق: قوللاری برک برک دولاماق، عین آنلامدا تیلیم خانین دیوانیندا دا ایشله‌نیب

اوتای بوتای بیزیمدی
دویمـه‌ی دوزوم دوزوم دو
گئد بابایـا دئیینـه‌ن
کیچیک قیزیی بیزیمدی

آغ داغین اته‌یینده
قوچ قوزو یـاتاغیندا
بیر گئجه مـهمان اوُلام
شاه صنم اوُتاغیندا

بو گلن یـارا بنزئر
‌سی نارا بنزئر
بیر یـاندان عمـیم اوغلو
بیر یـاندان یـارا بنزئر

بو گلن یـار اولئیدی
‌سی نار اولئیدی
ایککیمـیزه بیر کؤینک
یـاخاسی دار اولئیدی

اوتای بوتای بیزیمدی
عاقیخ (عقیق) دوزوم دوزومدو
عمـیم قیزی اولماسا
داییم قیزی بیزیمدی

دامدان داما گلیمم
یـار سالماغا گلیمم
ایتیریمم یـاریمـی
آختارماغا گلیمم

گیده‌رم گنـه گللم
ایلنمـه‌م گنـه گللم
بیرده گله‌ی یئمـیزه
دییـه ایمانا گللم

گل گئدمـه بو ییل بیزدن
قار گلئردیکی دیزدن
ناقارت (نـه قدر) اوتورام دوزم (düzəm)
بو ییل کی یـامان قیشدان
دوزمک düzmak: دؤزمک

ساری کلک زردیمن
عجب دوشدوم درده من
آچیلمامـیش گولودوم
نئجه یـاتیم گؤرده من
گؤر: گوْر، قبیر

سو گلر باغا نئینیم
ده‌یمـه‌ز یـارپاغا نئینیم
منیم بو ناشی یـاریم
گلمز اوتاغا نئینیم

چینار آغاجی چینار
یـارپاغی دینار دینار
هر بی‌اؤلسه
قوُیـارلار یولدان کینار

اوغلان اوغلان اویوندا
قوچ قوزولار قویوندا
قوچ قوزونو قیرئیدیم
بو رشید اوغلان تویوندا

اندیم گلدیم جاجیخدان
یول سالدیم یونجالیخدان
یلیم آغزیم یـانایدی
بیر سؤز دئدیم آجیخدان

آلما آلدیم نار گلدی
کؤینک بیچدیم دار گلدی
کؤلگه دوشدو ائیوانا
دئدیم یـاغین یـار گلدی

آغاج آتدیم آغاجا
بیر قوش توتدوم بالاجا
قارداش آداخلیی گؤردوم
قاشی گؤزو قاراجا

آغاج آتدیم آلمایـا
آلما گؤیده قالمایـا
خودام منی قوچ قویدو
قیزلار قیسسیر قالمایـا

بو آلما بیزیم آلما
یوللارا دوزوم آلما
بیلسئیدیم یـار گله‌جک
ساخلاردیم اوز ایل آلما
اوز ایل: یوز ایل

بیزیم یئرلر داغیستاندی
یـاغیب قار قالا بیلمئرئم
یوکله‌نیبدی کجاوه‌سی
گئدیب یـار قالا بیلمئرئم
(بو گرایلی‌نی دا شاهسئون قادینلاری بونودا بایـاتی کیمـی منیمسه‌ییبلر)

قیزیل آت نالی نئینر
آغ گوبک (gübək) خالی نئینر
یـاری گوزل (güzəl) اولانین
دونیـه‌ده مالی نئینر

قارشی‌دا ایمام قاسیم
الیم صحنینـه باسیم
وئر منیم مدلبیمـی
ایلده بیر قندیل آسیم

حیطه‌مـیز پیسته‌دی
قاپیمـیز یول اوسته‌دی
جاوانلاریمـیز خسته
قارریلار هوسته‌دی

گئد ایلیش نر کیشیدن
ایلیشمـه هر کیشیدن
تولکو صیفت؟
قویروغو چمبر کیشیدن

قیزیل گول خندان اولدو
آچیلدی دن دن اولدو
من سندن آیریلمازدیم
آیریلیق سندن اولدو

بو یول گیدئر ائوریله
یئل اسه قوم دئوریله
سنی منـه ویره‌له
دونیـه باشا چئوریله

قارا کپنک گئییمـی
“بوردا لئیلام” دئییمـی
من بورادا یوخوموشام
دئر بیر پوخ یئییمـی

گیدرم قیراغینان
گول بیچدیم اوراغینان
ایتیردیم سئوگیلیمـی
گزه‌رم سوراغینان

بو یولو یول ائیلرم
توفنگیم قوْل ائیلرم
سنی منـه وئرسه‌لر
ائلچی‌نی بول ائیلرم

قارشی‌دا قارا چادیر
وورولوب دارا چادیر
هانی سنیی صاحابیی؟
قالدیی آوارا چادیر

بو چیراخ ییراخ یـانئر
گئتدیکجه ییراخ یـانئر
اوْتوی پالیت کؤزودور
دئشدیکجه اورک یـانیر

قارشی‌دا چیراخ یـانئر
چیراخ نـه ییراخ یـانئر
سؤزوی غم شربتی‌دی
ایچدیکجه اورک یـانئر

عاششیغی قار قالانا
قار یـاقدی یـار قالانا
دیمـه‌دی دوشدم اؤللم
اوستومـه قار قالانا

قاراقان بولاخلاری
گؤی چالیر دیرناقلاری
سن اول سلمگ آغاجی
من اولوم بوداخلاری

آی گیدر باتان ییره
ملک‌لر یـاتان ییره
عمـی قیزی قوُربان اولسون
عموغلو یـاتان یئره

گئدئردیم دام آراسی
تاپدیم بیر نار پاراسی
اؤپولمـه‌مـیش قیز گؤردوم
اوزونده دیش یـاراسی

داغلارین قاری منم
گون گؤروب اریمنـه‌م
قاز قبیریم یول اوسته
جاوانام چوررومـه‌نم

داغلاردان اوجا گؤینوم
تورپاخلی یولا دوندوم
یوللارا باخا باخا
سارالان گؤله دؤندوم

داغلارین گؤی چیمنی
گؤیـه‌ییر؟ گؤی چیمنی
ییمـه‌لرم؟ تاپارام
قوی وورسون آوچی منی

عاششیقی داشدان اؤزوم
سوزولئر داشدان اؤزوم
نـه آتام وار نـه آنام
یـاراندیم داشدان اؤزوم

داغلار داغلادی منی
گؤرن آغلادی منی
باشیما بیر داش دوشدو
فلک قارغادی منی

بولاخ باشیندا دوران
بولاغی بولاندیران
اؤز یـاریی بوردا دؤیلو
گؤزونو دولاندیران

بولاخ باشیندا دورما
بولاغی بولاننیرما
اؤز یـاریی چیخدی گئددی
گؤزلریی دولاندیرما

دومانلی داغلار گؤینوم
نیسگیل‌لی باغلار گؤینوم
نـه آچیلار نـه گولر
همـیشـه آغلار گؤینوم

داغلارا باخئرئم داغلار دوماندی
گؤینومـه باخئرئم جییـه‌ریم قاندی
بیر کاغیذ بارماقلار نیچه قیراندی؟
یـازدیریب یوللامای من بینوایـا
(بو قوشما دا قوم ساوه شاهسئون قادینلاری ایچینده بایـاتی کیمـی منیمسه‌نیب‌دیر. بونا یـاخین حسین منزوی نین بیر بئیتی وار:
یک نامـه بـه نامم ننوشتی و نگفتی
کاغذ بـه سمرقند تو ای قند بـه چند است؟
منزوی شعرلرینده چوخ مضمونلاری تورک خالق ادبیـاتیندان بورج آلمـیشدی، بو بیئت ده او سیرادان اولا بیلر)

بو داغلار قوررو داغلار
چئشمـه‌لی سولو داغلار
بوردا بیر غریب اوْلسا
گؤی کیشنـه‌ر، بولود آغلار
(بو بایـاتی‌دان بیر مشـهور واریـانت‌ دا وار: بو داغلار اولو داغلار/ چئشمـه‌لی سولو داغلار/ غریب یئرده اؤله‌نین/ حالینا بولود آغلار. هر حالدا شاهسئون‌لرین بو بایـاتی‌سینین دؤردونجو مـیصراعسی‌: گؤی کیشنـه‌ر بولود آغلار دا بیر اؤزل اصالت واردیر. عین حالدا ایلک مصراع دا قوررو =قورو سؤزجویو خوش دوشمـه‌ییر.)

ککلوک سکه‌ر داش اوسته
قلم یـازار قاش اوسته
اوغلان دییـه‌ر بیر اؤپوش
قیز دا دییـه‌ر باش اوسته

سکینـه سکه‌ر داش اوسته
سورمـه‌نی چکه‌ر قاش اوسته
موسا دئدی بیر ماچ وئر
سکینـه دئدی باش اوسته

داغلار باشی چیمنلر
ککلوک‌لر‌ داغدا دنلر
اوغلو اؤلان آنانین
اورگی تئز وره‌ملر

مانیسا گئدیب اینجیر آلا
دایداسینا زینجیر آلا
یـاتان اوُیـانا
دینجین آلا
(؟)

عزیزیم داشا چالار
قاریـاغار داشا چالار
ییمـه‌ نامرد چوره‌گین (çürəgin)
آخیر بیر گون باشا چالار

سو گلر آخار گیدر
باغچادان آخار گیدر
بو دونیـه پنجره‌دی
هر گلن باخار گیدر

عاششیقی درون (دئیـه‌ر) وای دردیم
[وای دردیم] قارا دردیم
خالخ وای اکدی گول دردی
من گول اکدیم وای دردیم

عزیزیم داشا دوشر
قار یـاغار داشا دوشر
قارداش موشکیل ایشی
آخیر قارداشا دوشر

آی چیخیر پرلی پرلی
قاپیسی قوُِشا نرلی
گیرئیدیم یـار قوینونا
چیخایدیم ترلی ترلی

بو دونیـه فانی‌دی فانی
دونیـه‌ده قالان هانی
داوود اوغلو سولیمانی
تاخت اوستوندن سالان دونیـا
(خسته قاسیمـین بو گرایلی‌سی‌ دا ایرانی باشا باش گزن تورکولردن بیریسی‌دیر. ساوه قوم عاشیقلاری ایچینده خسته قاسیمـین شعرلری تیلیم خان کیمـی یـاییقین‌دیر)

آچیخ قوی پنجره‌نی
گؤزوم گؤرسون گله‌نی
نیجه قبیره قوُیـارلار
یـار دردیندن اؤله‌نی؟

من گیدیرم قالا رای
مئهریی کیمـه سالا رای
آوارا بولبول کیمـی
گولدن گوله قونارای

عزیزیم گوله گوله
کول اکدیم گوله گوله
دوستلوقونان یئویم ییخدی
اوزومـه گوله گوله

بیر آغاشدا اوچ آلما
اونو نیجه یئندیریم
قارداشیم کوسوب گئدیب
اونو نیجه دیندیریم

فله‌یی دیندیرئیدیم
یـای اوخا مـیندیرئیدیم
فلک الیمـه گلسه
چارخینی دؤنده‌رئیدیم

بو فلک مستی فلک
بیزیمن قصددی فلک
هر یـانا اوز دؤندردیم
اورانیدی فلک

فله‌یین قهری منـه
گلمـه‌دی رحمـی منـه
فله‌یین غم کؤینـه‌یین
آخیر گئیدیردی منـه

داغلاردا قار قالماسین
ارریسین قار قالماسین
مردین دیلی قورروسون
نامرده یـالوارماسین

عزیزیم اوُچدوم گل
غم باغینا دوشدوم گل
یـاخچی گونومون دوستو
یـامان گونـه دوشدوم گل

قویونودوم قوردا دوشدوم
ایرریدیم خوردا دوشدوم
آپار خبر آناما
دئدیگیی یوردا دوشدوم

خوراسان یولوندا سالدیردیم حامام
اوخودوم قوُرآنی ائیله‌دیم تامام
صیدقینان چاغیردیم اون ایککی ایمام
منیم عرض-حالیم یـاز یـارا [؟]
(بو ناقیص قوشما دا بایـاتی‌لار ایچینده گلیب‌دیر.)

یـاغا یـاغا…
اوجو دوشدو بیزیم باغا
عمـیم اوغلو علی آقا
گلین گئدک اویناماغا
(بعضی بایـاتیلارین ایلک مـیصراعلاری ناقیص دیر، بونلار عئنن کرکوک تورکلری نین خوریـاتلارینا اوخشاییرلار)

اگر ایسته‌سه ائل سنی
ییخا بیلمز یئل سنی
نامرده بویون ایمـه
قوی آپارسین سئل سنی

عطریمـی آل گوللردن
اوُزاخ گئدمـه ائللردن
ائله خیدمت ایله‌ین
یـاقین دوشمز دیل‌لردن

اوچ باجییدیک بیر آنا
گزئردیک یـانا یـانا
فلک ووردو داغیتدی
هر دوشدو بیر یـانا

سوسوزمام سو یوخدور
سو چوخدو ویره‌ن یوخدو
دوشومم غوربت ائله
دردیمـی بیلن یوخدو

سؤزوی دیمـه آشکارا
دردیمـه یوخدو چارا
دیندیرمـه قان آغلارام
اوره‌ییمده وار یـارا

گؤزلری قاراسیندان
یـاش آخئر یـاراسیندان
اوْلو کی هئچ ال چکه
آنا اؤز بالاسیندان

داغلارا دولو دوشر
قاریـاغار دولو دوشر
قبیریمـی یول اوسته قاز
دوست گلر یولو دوشر

بیر قوش گلدی ییمندن
قاناتی گؤی چیمندن
قاناتین بوُیـاییبدی
منیم آه-زاریمدان

غریبم قیسسیلیمام
بیر قیلدان آسیلیمام
منـه غریب دیمـه سن
ایچردنیلیمم

چیخدیم داغلار باشینا
یـازی یـازدیم داشینا
باجی‌لار قوربان اولسون
غوربتده قالان قارداشینا

عاششیقی بالا دردی
ساغالماز بالا دردی
هامـی یـارام ساغالسا
ساغالماز بالا دردی

من بیر یـارالی قوچام
قاچاغیم یوخدور قاچام
قارنیم کی سیرفا دؤیلو
گلنـه دردیم آچام

(بو مضموندا هوشنگ جعفری‌نین بئله بیر بئیتی وار: اوره‌ییم کی سیرفا دئییل منیم / گلنـه گلم آچام آیریلیق!)

قوردون آدی یئدی‌دی
ییمـه‌دیده یئدی‌دی
چیخ بو داغلار باشینا
گؤر: نـه دئدی دئدی‌دی

چیخدیم داغین باشینا
یـازغی یـازدیم باشینا
گلن گلسین اوخوسون
نلر گلیب باشیما

قیزیل ایینـه‌نین ساپی
گؤرسن‌سین سیزین قاپی
منی یـاردان ایله‌ین
دیلنسین قاپی قاپی

خارماندا قوردوم تایـا
کؤلگه‌سین سالدیم چایـا
زخمتینن باغ اکدیم
امـه‌ییم گئددی زایـا

آی آیدینلیخ آلادی
آی باتمئر نـه بالادی
اوغلان قیزین دردیندن
شـهید کربلاد

توپلایـان: حمـید قرایی

دوزنله‌ین، ایضاحلار و اؤن سؤز: سید حیدر بیـات




[متن شعر ترکی مکده گوته]

نویسنده و منبع | تاریخ انتشار: Sat, 02 Jun 2018 22:35:00 +0000



تمامی مطالب این سایت به صورت اتوماتیک توسط موتورهای جستجو و یا جستجو مستقیم بازدیدکنندگان جمع آوری شده است
هیچ مطلبی توسط این سایت مورد تایید نیست.
در صورت وجود مطلب غیرمجاز، جهت حذف به ایمیل زیر پیام ارسال نمایید
i.video.ir@gmail.com