دنیا کلک است وکار دنیا کلک

دنیا کلک است وکار دنیا کلک اقتصاد | پایگاه اطلاع رسانی رجا | یـاشا - 1-استفاده از تشویق وتنبیـه 2- تاثیرات محبت وتشویق ... | فرهنگ عامـیانـهء پامـیر بدخشان | کرمانشاه - ویکی‌پدیـا، دانشنامـهٔ آزاد | سوء استفاده های از زنان درون محيط های کاری ايران |

دنیا کلک است وکار دنیا کلک

اقتصاد | پایگاه اطلاع رسانی رجا

تاملی بر کاهش بودجه فرهنگ و افزایش بودجه دولتی‌ها؛

تیشـه دولت بـه ریشـه بودجه نـهادهای فرهنگی و دینی/ مشکل مالی دولت را باور کنیم یـا افزایش ۶۶‌درصدی بودجه شرکت های دولتی؟!/ جنجال بر سر ۱درصد بودجه فرهنگی به منظور فرار از پاسخگویی درباره ۷۵درصد بودجه دولتی

در بودجه فرهنگی کشور کـه نسبت بـه کل بودجه رقم ناچیزی است، دنیا کلک است وکار دنیا کلک سهم بودجه بخش دین و مذهب از آن هم ناچیزتر است! طبق گفته رئیس کمـیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامـی کـه عضو فراکسیون امـید است، کل بودجه فرهنگی کشور درون سال 1397 تنـها «0.7درصد» یعنی کمتر از یک درصد بود...

عملیـات فریب آشنا درون بودجه

انحراف افکارعمومـی با تقلیل مشکلات کشور بـه بودجه چند نـهاد/ سهم خود دولت از بودجه ۱۷۰۰‌مـیلیـارد تومانی بیش از ۹۲‌درصد است

تقلیل‌چالش بودجه‌نویسی ایران کـه یکی از پنج ابربحران اقتصاد ایران به‌زعم مشاوران اقتصادی دولت معرفی مـی‌شود بـه بودجه نـهاد‌های غیردولتی (انقلابی، مذهبی و تبلیغاتی)، مصداق بـه انحراف بردن مبحث بودجه‌ریزی غیرعملیـاتی ناصواب است، بـه ویژه آنکه امروز یکی...

کم‌سوادی وزیر نفت کار دست کشور داد/ چگونـه راهبرد غلط زنگنـه دست کشور درون شکستن تحریم‌ها را بست؟/ پالایش و فرآورش نفت، راه حل بی‌اثر کامل تحریم‌های نفتی

وزارت نفت مـی‌بایست بـه جای دلیل تراشی عدم سود‌آوری صنعت پالایش با تسهیل‌گری و رگولاتوری صنعت نفت، سرمایـه‌های مردمـی و بخش خصوصی را جهت افزایش ظرفیت پالایشی بـه کار مـی‌گرفت. دنیا کلک است وکار دنیا کلک شاید بـه جرئت بـه توان گفت کـه زنگنـه ژنرال نفتی دولت حسن روحانی راه تحریم‌های نفتی...

استعفای بی دردسر بجای پاسخگویی درون قبال عملکرد/ حکایت وزرایی کـه از پاسخگویی فرار مـی‌کنند؛ شریعتمداری، آخوندی و اکنون قاضی‌زاده هاشمـی

قاضی‌زاده هاشمـی اولین نفری نیست کـه برای فرار از پاسخگویی ترجیح مـی‌دهد استعفا بدهد و اگر همـین روند بی‌خیـالی مجلس و ارگان‌های مربوطه درون عدم برخورد با امثال هاشمـی و آخوندی ادامـه پیدا کند، آخرین هم نخواهد بود

استعفای بی دردسر بجای پاسخگویی درون قبال عملکرد/ حکایت وزرایی کـه از پاسخگویی فرار مـی‌کنند؛ شریعتمداری، آخوندی و اکنون قاضی‌زاده هاشمـی

قاضی‌زاده هاشمـی اولین نفری نیست کـه برای فرار از پاسخگویی ترجیح مـی‌دهد استعفا بدهد و اگر همـین روند بی‌خیـالی مجلس و ارگان‌های مربوطه درون عدم برخورد با امثال هاشمـی و آخوندی ادامـه پیدا کند، آخرین هم نخواهد بود

پیشنـهاد افزایش وام ازدواج بـه ۳۰ مـیلیون تومان درون بودجه ۹۸ ثبت شد

بر اساس پیشنـهادی کـه در کمـیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامـی جهت الحاق بـه بودجه ۹۸ ثبت شده است، وام ازدواج درون سال آتی بـه ۳۰ مـیلیون تومان با بازپرداخت ۶ ساله افزایش خواهد یـافت

بیـانیـه پایـانی اجتماع اعتراضی نسبت بـه خصوصی سازی افسارگسیخته

بودجه شرکت‌های دولتی ۳ برابر بخش عمومـی است!/ دولت مدعی شفافیت از همـین جا شفافیت را آغاز کند

سقف کلی بودجه 98 حدود هزار و 700 هزار مـیلیـارد تومان هست که بیش از دو سوم آن متعلق بـه شرکت‌های دولتی است. دنیا کلک است وکار دنیا کلک برخی کارشناسان معتقدند این بودجه عظیم نیـازمند شفافیت بیشتری هست و اگر دولت واقعا مدعی شفافیت مـی‌باشد، بهتر هست ازهمـین جا شفافیت را آغاز کند و مشخ...

وزارت نفت لیبرال‌ها هم مردود شد

بن‌بست تکنوکرات‌ها درون صنعت نفت نتیجه غفلت از سیـاست‌های اقتصاد مقاومتی/ سیـاست‌های نادرست ژنرال زنگنـه چگونـه دست دشمن درون تحریم نفتی را بازگذاشته است؟

اخبار و آمار منتشر شده توسط منابع معتبر نشان مـیدهد کـه پس از خروج آمریکا از برجام که تا کنون مـیزان صادرات نفت ایران بیش از یک مـیلیون بشکه درون روز کاهش یـافته هست که این موضوع نتیجه سیـاست نادرست وزارت نفت درون این چند سال بوده است. کارشناسان معتقدند کـه دلیل...

نقش مـهم اعطای تسهیلات کشاورزی درون اشتغالزایی و کاهش مـهاجرت بـه شـهرها/ گزارش روند شکل‌گیری یک مثلث توانمند درون جهت محرومـیت‌زدایی روستایی با همکاری بانک پارسیـان، بنیـاد برکت و معاونت توسعه روستایی

طبق منویـات مقام معظم رهبری کـه بارها بر اقتصاد مقاومتی تاکید داشته اند، بنیـاد برکت و معاونت توسعه روستایی ریـاست جمـهوری با همکاری بانک پارسیـان، مثلث توانمندی به منظور تامـین مالی چنین طرح‌هایی کـه منجر بـه اشتغالزایی روستایی با نرخی پایین تر از نرخ مصوب شورا...

طرح جدید بخشودگی جرایم بانکی بـه نفع افراد "خاص"/ حیف و مـیل بیت المال بـه خاطر بدهکاران بانکی/ ضرر بانکها و سهامداران درون مجلس کلید خورد

در بند «و» تبصره (۱۶) قانون بودجه سال ۱۳۹۷ کل کشور مقرر شده بود: دنیا کلک است وکار دنیا کلک «به منظور تشویق تولیدکنندگان و تسویـه مطالبات بانک‌ها و موسسات مالی و اعتباری چنانچه مشتریـان بدهی معوق خود را کـه تا پایـان سال ۱۳۹۶ سررسید شده باشد از تاریخ سررسید که تا پایـان شـهریورماه ۱۳...

بازی «کی بود کی بود من نبودم!»

هیچ مسئولیت افتضاح دلار را برعهده نمـی‌گیرد/ آشنا: روحانی مخالف دلار ۴۲۰۰ تومانی بود/ کرباسچی: روحانی به منظور اعلام نرخ دلار ۴۲۰۰ تومانی بـه جهانگیری فشار آورد/ نیلی: من نبودم!

وقتی هیچ فردی نـه درون مـیان فعالان اقتصادی و نـه صرافان زیر بار این رقم نرفت و به عبارتی بازار آن را بعد زد، اعضای تیم اقتصادی دولت هرکدام تلاش د بـه نوعی از زیر بار این تصمـیم‌گیری اشتباه شانـه خالی کنند و مسئولیت آن را بـه گردن دیگری بیندازند.

ماجرای سرمایـه‌های ملی کشور کـه نادیده گرفته مـی‌شوند/ کوه‎های طلای جنوب و شرق تهران درون قبضه چین و آلمان‌

این گزارشی هست از کوه‌هایی از طلا درون جنوب و شرق تهران کـه نـه اجازه عکس‌گرفتن از آن را داشتیم و نـه انتشار محل دقیقشان را؛ کوه‌هایی کـه تقریباً بخش عمده آن‌ها دست‌نخورده از کشور خارج شده و به ترکیـه، پاکستان، چین و حتی آلمان مـی‌رود.

عضو کمـیسیون بهداشت و درمان مجلس:

تحریم بانک پارسیـان ورود دارو بـه کشور را مختل کرد/ تحریم، دلالان و قاچاقچیـان دارو را رونق داد

زمانی کـه صحبت از تحریم های آمریکا بود کمتری فکر مـی کرد آمریکا به منظور تحت فشارگذاشتن ایران متوسل بـه دارو و موادغذایی شود. آغاز هجمـه ها از سوی آمریکا نخست با بحران ارزی درون ماه های گذشته آغاز شد که تا آنجا کـه بیماران متوسل بـه شبکه های اجتماعی شدند که تا دارو...

اهمـیت ترویج فرهنگ قرض الحسنـه درون ریشـه کنی فقر و مشکلات اجتماعی و گسترش رفاه/ اقدامات و اهتمام بانک ها درون راه اندازی صندوق های قرض الحسنـه بـه جهت ایفای نقش مسئولیت اجتماعی

به جهت نیل بـه توسعه ی اقتصادی و ایجاد رفاه درون جامعه، نظام بانکی مـی بایست تسهیلات مورد نیـاز بخش های مختلف اقتصادی را تامـین نماید.علاوه بر آیـات قرآن، احادیث و روایـات متعددی، درون تشویق بـه اعطای قرض الحسنـه وارد شده هست که همگی نشان از اهمـیت این مسئله درون م...

4دوره حاکمـیت ژنرال زنگنـه چگونـه راه تحریم های نفتی را به منظور آمریکا باز نگه داشته است؟/ کارنامـه مردودی لیبرال ها درون اداره اقتصاد کشور

زنگنـه هیچگاه اعتقادی بـه ساخت پالایشگاه نداشت. روند پالایشگاه سازی درون ایران با روی کار آمدن زنگنـه درون سال 76 بالکل منقطع گردید مگر پالایشگاه ستاره خلیج فارس کـه تنـها پالایشگاه ایران طی 20 سال اخیر است.

وعده جمع شدن بساط موسسات غیرمجاز بانکی توسط رئیس‌جمـهور اجرایی نشد؛

ماجرای کلاه‌برداری و فرار متهم ردیف اول سکه ثامن/ دولت از ماجرای موسسات مالی غیرمجاز درس نگرفت/ وقتی هیچ نـهادی مسئولیت مجوز سکه ثامن را بـه عهده نمـی‌گیرد

نکته مـهم این هست که امروز بازهم شاهد کلاهبرداری موسسه مجوزداری از سوی دولت بوده ایم و آیـا حتما آن را بازهم بـه پای مافیـای شاخ و دم دار و قدرتمندی بگذاریم کـه به قول آشنا با اسلحه بـه بانک مرکزی مـی رفتند؟ یـا عدم کفایت دولت به منظور کنترل درست موسسات اقتصادی؟...

نگاهی کلی بـه FATF

با لوایح چهارگانـه آشنا شوید/ برجام یک درس عبرت نشد؛ دولتی‌ها بـه برجام دوم اصرار دارند

با وجود مباحث مختلفی کـه پیرامون FATF درون کشور شکل گرفت اما همچنان بسیـاری از فعالین سیـاسی از هویت واقعی و کامل این نـهاد مطلع نیستند.

در حاشیـه افشاگری نماینده حامـی دولت؛

همزمان با اعلام رسمـی ممنوع الخروجی سیف فاش شد؛ «برخي از اركان دولت، تعمدأ ماموريت خراب‌تر شدن اوضاع و اذيت كردن مردم را دارند»

رئیس کمـیسسون برنامـه و بودجه درون حالی ارکان دولت از جمله بانک مرکزی را مسئول عامدانـه‌ی وضعیت فعلی اقتصاد کشور معرفی مـی کند کـه روز گذشته سخنگوی قوه قضائیـه نیز گمانـه زنی های اخیر درون خصوص ممنوع الخروجی ولی الله سیف را تایید کرد.

چرا بسته‌های ارزی دولت جواب نداد

روایتی پرده گرانی‌ها و احتکارهای اخیر کالاها/ دولت چگونـه درون سال حمایت از کالای ایرانی تولید ملی را بـه نابودی کشاند؟

تولیدکنندگانی کـه در سالیـان اخیر بـه مونتاژکاری کارخانجات چینی تبدیل شده اند با افزایش چند برابری نرخ ارز، توان تولید خود را از دست مـی دهند و بازار را خالی از عرضه محصولات خود مـی گذارند. بازاری کـه به کالاهای خارجی وابسته شده و واردکنندگان کالاهای خارج...

وزیر راه درون واکنش بـه آزادسازی قیمت بلیط: حفظ صنعت هواپیمایی از قیمت پرواز‌ها به منظور کشور بسیـار مـهمتر است! / صیـانت از صنعت هوایی یـا حفظ منافع عده ای خاص؟ مسئله این است

این سخن عباس آخوندی توجیـهی جز الویت منافع سرمایـه دارها و شرکت های خصوصی بر منافع عموم مردم را ندارد. قیمت گذاری بلیت ها توسط شرکت های خصوصی منجر بـه بالارفتن قیمت ها شده هست و درون واقعیت خبر از خالی شدن صندلی های پروازها و انحصار استفاده از ناوگان هوای...

کابینـه ای کـه تکلیفش با خودش مشخص نیست!/وقتی دولت آمریکا به منظور جنگ اقتصادی یک صدا مـی شود اما دولت روحانی نـه!

متاسفانـه عملکرد دولت حسن روحانی درون این 5 سال تماما خلاف اتحاد و انسجام اقتصادی بوده هست و تنـها چیزی کـه از کابینـه و تیم اقتصادی روحانی درون نمـی آید تک صدایی و انسجام است. این اتفاق هم بـه عدم مدیریت درست روحانی بر مـی گردد و هم بـه عدم عبرت از تجربه های ش...

گفت‌وگو با دکتر حسین صمصامـی درباره موئلفه‌های اقتدار اقتصادی/

ریشـه مشکلات فعلی ماجرای ارز است/به واسطه عملکرد دولت، اقتصاد ایران درون آستانـه یک فاجعه قرار دارد/بازار ثانویـه جعلی است/موج تورمـی که تا 2 ماه دیگر اثرات بسیـار بدی بر سفره مردم مـی‌گذارد

شما خودتان همـین الان ببینید قیمت‌ مایحتاج ضروری نسبت بـه دیروز چه تفاوتی داشته است. یک نکته را توجه داشته باشید؛ هنوز نرخ دلار 4200 تومانی بر برخی کالاها اثر نگذاشته هست و قیمت‌ها از این بالاتر خواهد رفت. همـین دلار 4200 تومانی هم بسیـار تورم‌زاست. حالا...

پیش بینی صندوق بین‌المللی پول؛ ایران پانزدهمـین اقتصاد بزرگ دنیـا درون سال ۲۰۲۱ خواهد شد/ تهران جز پنج شـهر اول دنیـا

صندوق بین‌المللی پول پیش بینی کرده هست که تولید ناخالص داخلی ایران درون سال 2021 بـه 2095 مـیلیـارد دلار برسد کـه بیشتر از تولید ناخالص داخلی اسپانیـا، عربستان و کانادا خواهد شد.

رجانیوز به منظور اولین بار منتشر مـی کند/

اسامـی بیش از 250 شرکت خاندان محمدرضا نعمت زاده، اصلاح طلب، عضو حزب کارگزاران سازندگی و وزیر صمت دولت اول روحانی

در ادامـه اسامـی شرکت های خاندان محمدرضا نعمت زاده بـه شماره ملی 1378685407 از نظر مـی گذرد.

صفحات

  • 1
  • 2
  • 3
  • 4
  • 5
  • بعدی ›
  • آخرین »




[دنیا کلک است وکار دنیا کلک]

نویسنده و منبع | تاریخ انتشار: Sat, 05 Jan 2019 20:55:00 +0000



دنیا کلک است وکار دنیا کلک

یـاشا - 1-استفاده از تشویق وتنبیـه 2- تاثیرات محبت وتشویق ...

یكی از مسایل بسیـار مـهم تربیتی درون آموزش و پرورش كودكان و نوجوانان مسئله تشویق و تنبیـه هست این موضوع از دیر باز توجه متخصصان تعلیم و تربیت و روان شناسان ، دنیا کلک است وکار دنیا کلک اولیـاء و مربیـان را بـه خود جلب كرده هست .

خداوند تبارك و تعالی درون قرآن مجید ( سوره بقره ) مـی فرماید : دنیا کلک است وکار دنیا کلک " ای پیـامبر بـه كسانی كه ایمان آورده و عمل صالح انجام داده اند بشارت بده كه جایگاه آنان درون قیـامت ، باغستان هایی هست كه نـهرهای آب درون آن جاری هست ." حضرت علی علیـه السلام درون فرمان تاریخی خود بـه مالك اشتر كه او را بـه فرمانروایی مصر برگزیده بود ، دستور مـی دهد : كه مبادا نیكوكار و بدكردار پیش تو یكسان باشند ، زیرا چنین روشی نیكوكار را از كردار نیك دور ساخته و بدكردار را بـه كار بد سوق مـی دهد . دنیا کلک است وکار دنیا کلک یكی از روش های مؤثر درون تربیت ، تشویق كارهای خوب كودك هست . دنیا کلک است وکار دنیا کلک تشویق درون روح و روان كودك اثر مـی گذارد و او را بـه انجام اعمال نیك تحریض و ترغیب مـی كند .
مقدمـه :
بقاء و دوام هر سیستم درون مرحله اول درون گرو مدیریت و نحوه اداره كردن آن هست و مدیران نقش هدایت كنندگان را ایفاء مـی نمایند . درون سازمانـهای آموزشی خاصه مدارس ، نقش و فعالیت مدیران از حساسیت وافری برخوردار است.چرا كه كار آنان مستقیم با انسانـهاست . طبیعی هست كار با انسان از دشواری و پیچیدگی ویژه ای برخوردار هست و نیـازمند علم و شناخت كافی هست و ضروری هست مدیران واحد های آموزشی به منظور بهبود كیفیت مجموعه فعالیتهای خود از یك الگو ،چهارچوب نظری مناسب برخوردار شوند و با بهره گیری از دو بازوی مـهم مدیریت یعنی علم و تجربه مدرسه را خوب اداره نمایند . پیشرفت ملت ها ، تمدن ها و انسانـها که تا حدودی زیـادی بـه بهره گیری و استفاده از تجارب جوامع و انسانـها از همدیگر دارد و یكی از اساسی ترین كار تشویق و ترغیب نیروی انسانی و همكاران و دانش آموزان مـی باشد . برنامـه ریزی درون هیچ حوزه دیگری بـه اندازه تعلیم و تربیت كار آمدو نقش آفرین نخواهد بود .كلید توسعه و بقای جوامع بشری درون تعلیم و تربیت كودكان و نوجوانان این مرز بوم نـهفته هست تعلیم و تربیتی كه توام با برنامـه ریزی و اجرای دقیق این برنامـه بر اساس دین مقدس اسلام پی ریزی شده باشد حال كه بحث از تعلیم و تربیت نوباوگان بـه مـیان آمد
.

پرداختن بـه موضوع تشویق و تنبیـه بی مناسب نخواهد بود . چرا كه تشویق و تنبیـه نـه تنـها بـه كودكان و نوجوانان دارای تاثیر هست بلكه بـه افزایش انگیزه به منظور انجام و عدم انجام درون بزرگسالان نیز موثر هست .دین مبین اسلام به منظور رشد و تربیت صحیح فرزندان روش حكیمانـه و راه عاقلانـه را توصیـه مـی فرماید و معتقد هست كه تنـها از این طریق هست كه سعادت و خوشبختی انسان تامـین مـی شود و یكی از این برنامـه ها و روش ها را استفاده از ترغیب و تشویق و تكریم شخصیت افراد قرار مـی دهد . از طرف دیگر اسلام تنبیـه را مخصوصا" تنبیـه بدنی را به منظور كودكان روش حكیمانـه ای نمـی داند .

تعریف عملیـاتی:


تشویق درون لغت یعنی آرزومند كردن ،به شوق افكندن و راغب ساختن است. درون اصطلاح نیزتشویق را عاملی كه بتواند منشاء ایجاد ذوق و شوق ،تحرک و امـید و علاقه درون انسان شود ..
تشویق نوعی ارضای نیـاز های روانی و فیزیكی انسان هست .
تشویق یك هدف واقعی هست كه دستیـابی بـه آن انگیزه ای را ارضاء مـی كند و در واقع تشویق ها همان تقویت كننده های مثبت هستند كه بـه عنوان محرك یـا عاملی مـی باشند و دانش آموزان درون جهت رسیدن بـه آنـها مـی كوشند .
تشویق : عبارت هست از قول یـا عملی كه از كار فرد قدردانی مـی كند مثل لبخند زدن ،اظهار محبت ، آفرین گفتن ، هدیـه درون حضور جمع ، معرفی شدن، مسئولیت بـه فرد.
تشویق : درون روانشناسی با تقویت بیـان مـی شود كه تعریف آن عبارتست از محرك یـا رویدادی كه نتیجه آن افزایش احتمال رفتار مورد نظر هست . درون این جا مراد از تشویق، استفاده از امور مطلوب و مورد درخواست فرد، بعد از انجام عمل براى افزایش یـا تثبیت عمل است.


تنبیـه :


خشن ترین و نامطلوب ترین روش تغییر رفتار هست كه با ارائه یك محرك آزار نده بعد از یك رفتار نا مطلوب ، باعث كاهش نیرومندی آن رفتار مـی گردد كه بـه عبارتی آن محرك تنبیـه كننده را تقویت كننده منفی نیز مـی گویند .
تنبیـه : درون روانشناسی و علوم تربیتی بـه هر نوع محرك بیزار كننده ای كه درون كاهش نیروی یـا وقوع رفتاری ، اثری فوری اما موقتی داشته باشد تعریف كرده اند تنبیـه تحریكی هست درد ناك كه بـه خاطر انجام رفتاری خاص از طرف ارگانیسم دریـافت مـی شود و عاملی هست برای متوقف ساختن یـا جلوگیری از بروز آن پاسخ .
تنبیـه:در لغت بـه معنای آگاهی و بیدار كردن هست در اصطلاح عبارت هست از مجازات انسانی كه كار ناپسندی را انجام داده بـه منظور جلوگیری از تكرار آن و ترك نمودن آن.
بنابراین مى توان تشویق و تنبیـه را یك سیستم كنترل رفتارى بـه وسیله خود شخص یـا دیگرى دانست كه بعد از عمل مطلوب یـا نامطلوب براى افزایش یـا كاهش آن رفتار اعمال مى گردد.
مبناى روان شناختى تشویق و تنبیـه، مطابق نظریـه شرطى سازى كنشگر، بر آزموده هاى زیر استوار است:
- هر پاسخى كه با یك محرك تقویت كننده دنبال گردد، تكرار مى شود.
- محرك تقویت كننده چیزى هست كه احتمال وقوع پاسخ را افزایش مى دهد.
- تقویت كننده هایى را كه ذاتاً خاصیت تقویت كنندگى دارند، تقویت كننده نخستین یـا غیرشرطى مى نامند. تقویت كننده هاى نخستین مثبت، نیـازهاى فیزیولوژیكى جاندار را برآورده مى سازد; مانند آب، غذا، هوا و مانند آن. تقویت كننده هاى نخستین منفى، ذاتاً خاصیت آزاردهى دارند; مانند ضرب و شتم، حرارت زیـاد، نور زیـاد و...
.
- تقویت كننده هاى ثانوى یـا شرطى آنـهایى هستند كه مطابق اصول شرطى سازى كلاسیك (تداعى و همراهى با تقویت كننده هاى نخستین) خاصیت تقویت كنندگى پیدا كرده اند; مثل پول، جایزه، نمره و... .
- اگر رفتارى را كه با تقویتى افزایش یـافته براى مدتى تقویت نكنیم، بـه تدریج متوقف مى شود كه بـه آن «خاموشى» نیز مى گویند.
- تنبیـه بـه معناى وارد كردن محرك آزارنده براى حذف یك رفتار نامطلوب است.
- تقویت متناوب از تقویت پیوسته مؤثرتر است.


آموزش و محبت بـه دانش آموزان درون کلاس درس ، پیشنـهادهایی به منظور تقویت عزت نفس دانش آموزان


یـاد دهی كه درون زبان ساده تر و یـا بهتر بـه آن آموزش هم مـی گویند بحث گسترده ای هست . آیـا روشی كه به منظور یـادانتخاب مـی كنیم درست هست ، اصلاً‌چه روشی را حتما انتخاب كرد . یـاد علم آنقدر پیشرفت كرده كه ما با تحلیل و بررسی بـه همـه نكات منفی و مثبت قضایـای آموزش سالهای قبل پی مـی بریم. وقتی كه مـهر و محبت باشد ، درصد هوشی افراد بالا مـی رود ، انگیزه بیشتر شده و با ذوق و شوق بـه طرف علم مـی روند و یـا بـه طرف هر چیزی كه با محبت باشد. "محبت و صبر" از ملزومات كار معلمان هست و معلم حتما خوب بیـاموزد و خوب آموزش دهد. خداوند، انسان را بـه تامل درون خلقت جهان و تفكر دعوت كرده و شایسته هست بشر یـاد بگیرد كه خوب ببیند، خوب بیندیشد و همواره ذهنی خلاق و سیـال داشته باشد که تا زمـینـه‌های بالقوه را بـه خلاقیت و نوآوری تبدیل كند. اندیشیدن و تفكر، بارزترین ویژگی انسانـها و خود نوعی یـادگیری هست و بـه همـین دلیل معلمان هدفمند به منظور بهبود یـادگیری دانش‌آموزان درون محتوا و روشـهای خویش تغییر ایجاد مـی‌كنند. آنان با این كار به‌خلاقیت و نوآوری، خودباوری، تفكر، روحیـه پرسشگری و انعطاف‌پذیری بـه همراه یـادگیری دانش‌آموز عمق بخشیده و سعی مـی‌كنند كه به منظور او لحظاتی بیـادماندنی درون كلاس فراهم كنند. یكی از دلایل عمده بسیـاری از اختلالات رفتاری و شخصیتّی درون كودكان و نوجوانان، ضعف درون اعتماد بـه نفس و احساس خودارزشمندی (عزت نفس) است، بنابر این امروزه درون اصلاح و درمان بسیـاری از این اختلالات، پرورش و تقویّت احساس عزت نفس و اعتماد بـه نفس و مـهارتهای فردی و اجتماعی آنان، نقش بسزایی ایفا مـی كند.

35 پیشنـهاد ؛ از این رو با توجه بـه اهمـیّت عزت نفس درون رشد شخصیت و سلامت روانی كودكان و نوجوانان، درون جهت تقویت و افزایش آن، موارد زیر بـه والدین و دست اندركاران تعلیم و تربیّت توصیـه مـی شود:
1-روحیـه دینی و ایمان مذهبی را درون كودكان و نوجوانان تقویت كنید.
2- سعی كنید درون برخورد با كودكان و نوجوانان، توانمندی های آنـها را مورد نظر قرار دهید، نـه ناتوانی ها را.
3- زمـینـه كسب تجربه های خوشایند از فعالیت های مستقل و آزاد را به منظور آنـها فراهم كنید.
4-تجربه های موفقیت آمـیز آنان را افزایش دهید.
5-قدرت تحمّل كودكان و نوجوانان را به منظور مواجه شدن با ناكامـی های احتمالی افزایش دهید.
6- رفتار مصمّم و مطمئن و در عین حال مطلوب كودكان و نوجوانان را تقویت كنید.
7- كودكان و نوجوانان را درون كنترل احساسات و عواطف خود یـاری دهید.
8-مـهارتهای اجتماعی كودكان و نوجوانان كمرو و فاقد اعتماد بـه نفس را افزایش دهید.
۹- آنان را با الگوهای رفتاری مطلوب آشنا كنید.
10-از انجام هر گونـه رفتار تنبیـهی و تحقیرآمـیز درباره ی دانش آموزان خودداری كنید.
11- از مقایسه كردن دانش آموزان بپرهیزید و تفاوتهای فردی را مورد نظر قرار دهید.
12-در برخورد با كودكان و نوجوانان، ملایم و منطقی باشید.
13- اجازه ابراز وجود را بـه دانش آموزان خویش بدهید و به نظریـات آنـها احترام بگذارید.
14- نظریـات خویش را بـه دانش آموزان تحمـیل نكنید و آنـها را بـه صورت ساده و عینی، قابل لمس و درك به منظور آنان توضیح دهید.
15- بـه دانش آموزان درحد توانایی هایش مسئولیت بدهید.
16- درون انجام كارهای روزانـه، آنـها را هدایت، ارشاد و تشویق كنید.
17- بـه آنـها درون حد لزوم اجازه فعالیّت و بازی دهید.
18-در برخورد با آنان حالت پذیرندگی، و نـه طردكنندگی داشته باشید.
19- از وابسته كردن بیش از حد دانش آموزان بـه خودتان بپرهیزید.
2۰- آنـها را هیچ گاه با موضوعات خرافی نترسانید.
2۱- بین دانش آموزان تبعیض قائل نشوید و با آنان یكسان رفتار كنید.
22-هر چه كه آنـها مـی خواهند بـه راحتی و سریع درون اختیـار شان نگذارید، بـه او فرصت دهید که تا ارزش بـه دست آوردن و لذّت استحقاق داشتن را درك كند.
23-نسبت بـه احساسات و عواطف كودكان یـا نوجوانان خود، بی تفاوت نباشید، آنـها را بـه گرمـی بپذیرید و تا حد امكان آنـها را یـاری كنید.
24-با آنـها همانند دوستان صمـیمـی رفتار كنید.
25-توجه داشته باشید كه مشاجرات لفظی درون خانـه (مـیان پدر و مادر) درون روحیـه یـا رفتار كودك یـا نوجوان منعكس مـی شود.
26-به سرگرمـی ها و تفریحات مناسب درون زندگی كودكان اهمـیت دهید و نسبت بـه آنـها بی تفاوت نباشید.
27-محبّت شما نسبت بـه فرزندتان بـه صورت تظاهرات سطحی ابراز نشود. خالص ترین و سالم ترین محبت درون تلاشی كه بـه طور روزمره به منظور اعطای اعتماد بـه نفس و استقلال بـه فرزندتان بـه عمل مـی آورید، جلوه گر مـی شود.
28-در محبّت كردن بـه كودكان، راه افراط یـاتفریط را درون پیش نگیرید، محبت متوسط توأم با صمـیمـیّت، اثر فراوانتری دارد.
29- بـه فرزندتان احساسی بدهید كه بداند دوست داشتنی و قابل احترام است، اما هرگز با او نوزادوار رفتار نكنید.
30-توقعات كودكان را درون حدّ معقول و درست برآورده سازید
.
31-هیچ گاه آنـها را با القاب نامناسب صدا نزنید و از مسخره كردن آنـها بـه طور جدی بپرهیزید.
32- درون پرورش استعدادهای بالقوه دانش آموزان جدیّت بـه خرج دهید.
33-در شرایط آموزشی، بر فعالیت دانش آموزان درون یـادگیری تأكید شود نـه بر پیشرفت آنان، زیرا تأكید بر فعالیت یـادگیری، بـه جای تأكید بر درستی و نادرستی پاسخ، برانگیزنده ی كوششـهای دانش آموزان است.
3۴-رقابت مـیان دانش آموزان به منظور كسب نمره كاهش یـابد. تحقیقات نشان داده است، درون موقعیّت های آموزشی كه مـیان دانش آموزان رقابت وجود دارد، حتّی دانش آموزانی كه عزّت نفس بالایی دارند، با شكست روبه رو مـی شوند و به دنبال آن انتقاد از خود درون آنـها افزایش مـی یـابد.
35- به منظور آن كه كودكی با عزّت نفس بالا پرورش دهیم، حتما خود دارای عزّت نفس شایـان توجّهی باشیم.

منبع: http://www.ommatandreyhane.mihanblog.com

مقاله دوم : 

مرتبط:کارنامـه سبب افسردگی دانش آموزان مـی شود!

تاثيرات محبت و تشويق درون تعليم و تربيت

طبق تحقيقات بـه عمل آمده درون مورد اينکه چرا کودکان مسووليت پذير نيستند خانواده ها را بـه سه گروه تقسيم کرده اند:
الف) خانواده هايي کـه قانون رفتاري درون آنـها وجود ندارد و به خانواده هايي بـه هر جهت معروفند.
ب) خانواده هايي کـه قانون دارند ولي اصرار بر اجراي آن ندارند مثلا بچه بايد ساعت 8 بخوابد ولي پدر مي گويد عيبي ندارد فردا جمعه هست بگذار چند ساعتي ديگر بيدار بماند. عدم وحدت درون مشي خانواده ها باعث مي شود کودک بـه سمتي کـه به نفع او قانون صادر مي کند کشيده شود.
ج) خانواده هايي کـه خود قانون را عوض مي کنند مثلا امروز بـه بچه ها مي گويند بـه کوچه نرو سر کوچه بد هست ولي فردا کـه مـهمان دارند و کار بسيار، بـه بچه هاي خود مي گويند برو سر کوچه و با بچه ها بازي کن.
بچه هاي اين سه گونـه خانواده ها مسووليت پذيري نمي شوند و براي اينکه کودک مسووليت پذير باشد ابتدا بايد خود خانواده مسووليت پذير باشد و دوم اينکه بـه تدريج شروع بـه مسووليت پذيري کودک کند و سوم توام مسووليت با تشويق هست البته نبايد تشويق ما صرفا مادي باشد بلکه مي توان با بـه کار بردن کلمات زيبا و استمرار درون روشمان آنـها را تشويق بـه انجام دوباره عمل کنيم. تاکيد بر اين هست که نبايد از جملا ت آرام استفاده کرد مورد دومي هست که درون تحصيل و زندگي موثر است.
هر انساني بـه سه نوع محبت نياز دارد:
1- اينکه بـه او محبت شود.
2- بـه ديگران محبت کند.
3- شاهد محبت ديگران بـه هم باشد. www.zibaweb.com
درباره تشويق و ترغيب و اينکه درون پرتو اين عامل مي توان تحرک و پويايي بـه وجود آورد نمي توان بـه خود شک و ترديد راه داد. همـه احتياج بـه تاييد و تشويق دارند، شاگرد دوست دارد پدر و مادر و معلمش کار او را مورد تاييد قرار داده و به او آفرين و تحسين بگويند. نگاه بـه تکاليف دانشآموزان خود يک نوع تشويق براي او محسوب مي شود. عمق تاثير تشويق را درون برگ هاي صدآفرين بـه وضوح مي توان درک کرد. کودک با دريافت يک برگ صدآفرين چگونـه بـه شوق و ذوق آمده آن برگ را بـه همـه فاميل و آشنايان خود نشان مي دهد؟ تشويق مي تواند درون دانشآموزان خلا قيت و ابتکار بـه وجود آورد.
بدون ترديد مي توان ادعا کرد کـه در پرتو تشويق خلا قيت و ابداعات بـه وجود ميآيد بـه طور يقين افرادي کـه دست بـه اختراعات زده و قاره ها را کشف کرده اند، اگر عوامل متعددي درون پويايي آنـها موثر بوده بدون ترديد نمي توان نقش تشويق و ترغيب را درون آنان ناديده گرفت و شايد بتوان ادعا کرد کـه اساسا پيدايش هنرهاي زيبا و علوم گوناگون مديون تشويق ها و ترغيب ها بوده است.
نکته ظريف و دقيقي کـه در امر تشويق وجود دارد و بسياري از آن غفلت مي نمايند اين هست که تشويق نبايد درون انحصار افرادخاص قرار گيرد بلکه بايد عموميت داشته باشد که تا همـه را بـه تحريک و پويايي وا دارد. بـه عنوان مثال اگر بگويد هر شاگردي کـه در املا بيست بگيرد بـه او جايزه خواهم داد واضح هست که اين نوع تشويق عده معدودي را بـه حرکت خواهد انداخت، ولي اگر بگويد هر شاگردي کـه بيست بگيرد يا سه نمره بـه نمره قبلي خود بيفزايد جايزه بـه او خواهم داد واضح هست که درون نوع دوم حرکت و فعاليت درون شاگردان بـه طور گسترده اي انجام خواهد شد و حتي شاگردي کـه نمره املا يش صفر شده او هم بـه فکر پيشرفت و تعالي خواهد افتاد.
چرا کودکان بـه خود اعتماد ندارند ؟
يکي از مشکلا تي کـه کودکان و نوجوان دارند اين هست که بـه خود اعتماد ندارند.اين عدم اعتماد دو علت اساسي دارد، اول آن کـه کودوجوانان هنوز وضع اش تثبيت نشده هست و درون هر کار و جرياني دست ودلش مي لرزد و ترديد دارد نمي داند مي تواند يا نمي تواند.
دوم اين کـه بزرگترها مجال و فرصت لا زمـه را بـه آنان نمي دهند يعني نمي گذارند کودکان و نوجوانان ارزشمندي هاي خود را بروز دهند.
هميشـه با کلمـه هنوز زود هست يا اين کـه کار شما نيست کودکان و نوجوانان را دلسرد مي نمايند و از انجام کارها و خلق ابتکارات ممانعت بـه عمل مي آورند نکته بسيار دقيقي کـه مي توان آن را علت اساسي دانست اين هست که درون خانواده ها و محيط مدارس اساسا روح تاييد و صحت گذاشتن وجود ندارد، لذا کودکان و جوانان اين مرز و بوم جز عده اي همـه عملا تحقير شده هستند. رغبت و علا قه ها درون آنان مرده است. ما بايد بدانيم کـه براي ساختن انسان درون درجه اول بايد او را تاييد کنيم چرا کـه با اين تاييد موجوديت او را تثبيت مي کنيم.
بديهي هست که کودوجوان وقتي توسط ديگران مورد تاييد قرار مي گيرد بـه خود اعتماد پيدا کرده و همين اعتماد راه پيشرفت را براي او فراهم مي کند. بهترين راه براي اعتماد پيدا دانشآموزان اين هست که مورد تاييد معلمان خود قرار گيرد و با اين کار بـه آنان جان و رمق مي دهند و دانشآموزان خود بـه خوبي درون مي يابند کـه در اثر تشويق و مورد تاييد قرار گرفتنشان از طرف معلم پيشرفت کرده و موفق شده اند و خود را مديون تاييد معلمان و ديگران مي دانند.www.zibaweb.com
رشد فکري و عقلا ني شاگرد
شايد عده اي از معلمان يا بيشتر جزواني هستند کـه سعي و تلا ش درون تمام دروس خود داشته با اهتمام فوق العاده اي از باي بسم الله که تا تاي تمت کتاب را دقيقا درس مي دهند.www.zibaweb.com
واقعيت اين هست که از چنين معلماني بايد تشکر کرد و امتنان بـه عمل آورد کـه در تدريس خود دچار سهل انگاري و مسامحه نشده همـه مطالب درس را کـه آموزش و پرورش تشخيص و تعيين نموده بـه شاگردان درس مي دهند ولي درون اينجا اين سوال مطرح مي گردد کـه آيا رسالت معلم تدريس خوب و پايان دروس کتاب هست يا نـه و به عبارت ديگر آيا معلم درون ارتباط با شاگرد رسالتش تنـها تدريس هست و با خود شاگرد از نظر آموزش برنامـه ديگري ندارد؟ بديهي هست تمام محور بحث درون اين مقاله بخش آموزشي هست و الا پرواضح هست که معلم بـه طور غيرمستقيم رسالت مـهمي بـه عهده دارد کـه آن تربيت و پرورش اخلاقي شاگرد هست ولي هدف اين مقاله اين هست که درون رابطه با بخش آموزشي هنر معلم بودن تنـها درون انحصار تدريس خوب و پايان دروس نيست بلکه معلم درون ضمن تدريس بايد فکر و انديشـه شاگرد را بـه کار گرفته آن را بـه کار اندازد نـه اينکه سلسله معلومات را درون انبار ذهن شاگرد انباشته سازد. براي توضيح بيشتر بايد با سيستم و به اصل علم و دانش توجه کرد، لذا بيشتر ديده شده کـه شاگرد بعد از امتحان کتاب درس را با بي اعتنايي دور انداخته توجهي بـه آن نمي نمايد و گاه آن را پاره مي کند. چون هدف تحصيل مدرک هست با هر جان کندني آن را بـه دست مي آورد و خواه با التماس و نمره گرفتن خواه با تقلب و کلک زدن خود را بـه اين هدف مي رساند. درون حوزه هاي علميه بـه جاي مدرک خود علم و دانش مطرح هست لذا طلبه ها از اول تلاش مي کنند اهل درک و استنباط بوده و خود را بـه درجه اجتهاد برسانند. يکي از ويژگي هاي درس طلبگي اين هست که شاگرد حالت رکود و پذيرش تنـها را ندارد بلکه حالت پويايي را داشته با اينکه شاگرد هست ولي بـه فکر و انديشـه خود متکي بوده درون مواردي با استاد خود بـه مباحثه و گفت وگو مي پردازد اين ويژگي از عالي ترين تجليات روش تدريس خوب هست زيرا معلم درون عين اينکه معلم هست ولي هدفش تنـها تدريس نيست معلم هدفش پرورش شاگرد است. درون پرتو اين گونـه تدريس ها شاگردان از نظر فکري پرورده مي شوند و متکي بـه خود بار مي آيند و اهل نظر و استنباط مي شوند. جامعه انقلابي ما بـه معلومات و داده هاي ذهني احتياج ندارد بلکه دنبال انسان فکور مي گردد انساني کـه اهل فکر و انديشيدن باشد انساني کـه متعهد و متکي بـه خود بوده بداند کـه خداوند با آفرينش انسان عالي ترين تجليات آفرينش خود را بـه ظهور رسانيده عملا همـه زمينـه هاي تکامل را درون انسان بـه وديعه نـهاده است. منتهي انسان ها با انديشيدن و اتکا بـه خود بايد اين سودمندي ها را از عمق جان خود استخراج نمايند.
نسخه شماره 1797 -
http://www.mardomsalari.com/

******************

 - مطالب:روشـهای افزایش تاثیر تشویق دانش آموزان درون کلاس درس،کودکان معنی تنبیـه را نمـی دانند!،تاثيرات محبت و تشويق درون تعليم و تربيت

تاثیر بیشتر تشویق درون مقایسه با تنبیـه ، تنبیـه درون کودکان تاثیر زیـادی ندارد!
۰۸ مـهر ۱۳۸۷

به گزارش شبكه خبر، دانشمندان بر اساس بررسی های جدید دریـافتند ، كودكان که تا سن 12 سالگی برداشت چندان درستی از تنبیـه ندارند و به تشویق بـه مراتب بیش از تنبیـه واكنش نشان مـی دهند .
محققان با بررسی مغز كودكان با روش ام آر آی دریـافتند ، تشویق كودكان درون سن 8 سالگی ، مراكز ویژه رفتاری را درون مغز تحریك مـی كند و كودك رفتارهای مثبت خود را كه تشویق شده هست ، تكرار مـی كند.
اما این بررسی نشان مـی دهد: تنبیـه درون كودكان 8 ساله چنین تاثیری ندارد و كودك درون این سن نمـی تواند درك كند كه درون صورت مشاهده واكنش منفی به منظور یك فعالیت ، نباید آن را دوباره تكرار كند.
http://www.bazyab.ir/

**********************

روشـهای افزایش تاثیر تشویق دانش آموزان درون کلاس درس

مبانی نظری : از آن جایی كه انسان موجودی هست كه همـیشـه خواسته مورد تشویق دیگران قرار گیرد و از تنبیـه متنفر بوده و از طرفی خداوند متعال بر خود «تبارك اله احسن الخالقین»گفته لذا رویكرد نظام آموزش و پرورش با دید گاه نوین و بر پایـه اصول روانشناسی تثبیت تشویق و حذف تنبیـه علی الخصوص تنبیـه بـه شكل بدنی هست .
اسكنیر معتقد هست كه درون انسانـها یك استعداد ارثی وجود دارد كه طبق آن افراد نسبت بـه كسانی كه با آنـها رفتار محبت آمـیز دارند (تقویت كننده هستند)با محبت رفتار مـی كنند و نسبت بـه كسانی با آنـها رفتار خصمانـه دارند (تنبیـه كننده هستند)با پرخاشگری رفتار مـی كنند .
از چهره های معروف یونان مـی توان افلاطون را نام برد. افلاطون بر آن هست كه تربیت حتما از دوران كودكی آغاز گردد زیرا درون این دوره كودك چه از نظر جسمانی و چه از نظر روانی آماده پذیرش هست . افلاطون تنبیـه را وسیله ای به منظور بیدار كردن و تربیت مـی داند نـه انتقام جویی .
از نظریـه پردازان قرن هیجدهم روسو را مـی توان نام برد. افكار روسو نسبت بـه زمان خود خیلی پیشرفته هست و كاملاً تازگی دارد او كودك بـه معنی فرد را مركز تمام تو جهات آموزش و پرورش قرار داد رو سو بر فعالیت كودك نادرستی روشـهای تنبیـهی را كه که تا آن زمان درون كار بود نشان داد. فلسفه تربیتی كانت خود رهبر ی هست . بـه نظر او پاداش از كودك موجودی تابع مـی سازند درون حالیكه بتوان كودك را بـه تفکر شخصی رهبری كرد. شـهیدثانی با طراح محتا طانـه ای این قانون را مطرح مـی كند مـی گوید : معلم بنا بـه اظهار محبت بـه شاگردان و التفات و احترام بـه آنـها تبعیضی را معمول دارد. اگر شاگردان درون سن فضایل، دریـافت و سایر مزایـا با هم برابر و مساوی بودند محبت و التفات خود را عادلانـه مـیان آنـها توزیع نماید. درون خصوص تنبیـه نیز نظرات مختلف بیـان شده هست قرنـها این باور وجود داشته هست كه تنبیـه شیوه مؤثری به منظور كنترل رفتاراست اما حتما توجه داشت كه تنبیـه چند عیب مـهم دارد: نخست این كه آثار آن مثل نتایج پاداش قابل پیش بینی نیست پاداش مـی گوید آن چه را کـه انجام داده ای تکرار کن، تنبیـه مـی گوید :از آن دست بکشی. اما نمـیگوید بـه جای آن چه کار کن درون نتیجه رفتار نا مطلوبتری ممکن هست جایگزین رفتار تنبیـه شده بشود سوم اینکه عوارض جانبی تنبیـه ممکن هست نامطلوب باشد . بـه طور کلی اسلام تنبیـه (تنبیـه بدنی) را جهت تربیت کودکان روشی مناسب نمـی داند کـه معتقد هست کودوجوان بدین روش خو گرفته و کاربرد تنبیـه بدین گونـه درون آنان اثرات نامطلوبی بـه جای مـی گذارد. معروفترین قانونی کـه اسلام معلمان ومر بیـان را بدان دعوت نموده هست تا درون جهت تعلیم و تربیت بهره برداری کند قانون تشویق هست زیرا انسان موجودی هست که بر مبنای فطرت خدادادیش حب ذات دارد بـه خودش محبت مـی ورزد همچنین از آنان اموری کـه اورامحبوب جامعه و افراد مـی كند خشنود مـی شود. دیدگاه امام خمـینی (ره) درباره تشویق كودكان و تعلیم و تربیت دیدگاهی وسیع ، عمـیق و دقیق داشته اند و در زمـینـه های تخصصی تعلیم و تربیت چنان دیدگاه و عملكردی ازخود نشان داده اند كه گویی درون این رشته تحصیل كرده اند ؛ مثلاً درباره تشویق كودكان ، كارشناسانـه بـه جزییـات نقاشی كودكی توجه نشان مـی دادند . بـه این مورد توجه كنید :روزی یكی از بچه های اقوام امام ، پیش ایشان مـی رود و نقاشی قشنگی را بـه امام نشان مـی دهد . امام بـه نقاشی او خوب نگاه مـی كنند و از او مـی پرسند : " این نقاشی را خودت كشیده ای ؟ " بچه جواب مـی دهد :‌ " نـه ، نقاشی را كس دیگری كشیده ، من فقط آن را رنگ زده امامام از صداقت بچه خیلی خوششان مـی آید ، بـه او مـی گویند . " بارك الله ، خیلی قشنگ رنگ آمـیزی كرده ای ... " و یك جعبه مداد رنگی بـه بچه جایزه مـی دهند .
تنبیـه بدنى آخرین مرحله هست كه درون صورت عدم موفقیت درون مراحل قبل، با وجود شرایط خاصى از آن استفاده مى شود. شیوه هاى تنبیـهى بـه طور كلى و تنبیـه بدنى بـه طور خاص، محل اختلاف صاحب نظران است. برخى مثل سعدى و مولوى طرفدار تنبیـه بدنى بوده، استفاده از آن را تجویز مى كنند. برخى دیگر چون غزالى، بوعلى و ابن خلدون، مربى را از تنبیـه بدنى بیش از سه بار یـا درون مواقع خشم بازداشته اند. درون مـیان روان شناسان نیز برخى همچون رین و هولز با وجود شرایط خاصى استفاده از تنبیـه را درون امر تغییر رفتار مفید مى دانند. با وجود این اغلب روان شناسان مخالف استفاده از تنبیـه براى یـادگیرى یـا تغییر رفتار هستند.
اسكینر با جدیت بیشترى، استفاده از تنبیـه را بـه طور كلى خطرناك و نامطلوب و بى تأثیر مى شمارد و دلایل چندى را براى مدعاى خود ذكر مى كند:
- تنبیـه آثار جانبى نامطلوبى بـه بار مى آورد; مانند ترسِ تعمـیم یـافته.
- تنبیـه بـه ارگانیسم نشان مى دهد، چه كار نكند نـه این كه چه كار بكند.
- تنبیـه صدمـه زدن بـه دیگران را توجیـه مى كند.
www.zibaweb.com
- متربى اگر درون موقعیت مشابه قرار گیرد و تنبیـهى نباشد، ممكن هست وادار بـه انجام همان كار شود.
- نسبت بـه عامل تنبیـه كننده و دیگران پرخاشگرى ایجاد مى كند.
- تنبیـه اغلب یك پاسخ نامطلوب را جانشین پاسخ نامطلوب دیگر مى سازد; مانند گریـه بـه جاى بى انضباطى.

شیوه اجرا
استفاده از تقویت كننده های مختلف بـه صورت مثبت درون افزایش رفتار دانش آموزان و همكاران و اولیـاء بسیـار مؤثر است.
از جمله روش های اجرایی كه درون بحث تقویت كننده های مثبت مد نظر هست ،عبارتند از:
- جوایز و تشویقات حتما تعریف شده باشند یعنی اینكه جوایزی كه مد نظر قرار مـی گیرند بایستی تعریف شده و با هدف باشد که تا دانش آموز بداند که تا چه اندازه اگر تلاش بكند بدان پاداش ها خواهد رسید.
- دومـین روش و شیوه درون ارائه پاداش ها و تشویقات درون معرض دید بودن پاداش ها هست چرا كه اگر دانش آموزی پاداشی را كه دریـافت خواهد كرد.
به عینیت و در ظاهر ببیند و با خیـال راحت و با اطمـینان بیشتری بـه فعالیت مـی پردازد .
- مشوق ها طوری طراحی شده اند كه تمامـی عوامل مدرسه (معلمان – اولیـاء – دانش آموزان)را بـه نوعی با خود درگیر مـی نماید و در ارائه آن نقش مـهمـی دارند .
- تشویق بایستی درون تعریف بـه صورت مستقیم و یـا غیر مستقیم بـه علوم پایـه و مـهارت خلاقیت ارزش بیشتری داده و آنـها را تقویت نماید .
- همچنین تشویقات طوری طراحی و به كار گرفته شده اند كه بتواند درون بین دانش آموزان ایجاد رقابت سالم نمایند و در جهت رسیدن بـه آنـها خیزشی هماهنگ و برانگیختگی قوی ایجاد شود و از ارزش اجرایی بسیـار بالایی برخوردار باشد .
- از همـه مـهمتر درون بحث تشویق ،تشویقها طوری طراحی شده اند كه فقط نبایستی بـه دانش آموزان ممتاز توجه كرد بلكه بـه دانش آموزان متوسط بـه پایین وضعیف نیز توجه بیشتر ی نمود چرا كه این گروه بیشتر از گروه اول نیـاز بـه تشویق و ترغیب دارند و چنان چه اگر كوچكترین حركت و پیشرفت آنـها مورد توجه و تشویق قرار گیرد و احساس كنند بـه آنـها نیز توجه شده و پیشرفت آنـها درون نظر تعلیم دهنده بسیـار با ارزش هست اغلب که تا حد دانش آموزان متوسط بـه بالا و ممتاز نیز حركت مـی نمایند لذا درون این شیوه مدیریتی بـه دانش آموزان ضعیف و متوسط بـه اندازه دانش آموزان متوسط بـه بالا و ممتاز بـه صورت یكسان توجه مـی شوند و جوایزی كه درون نظر قرار مـی گیرد از نظر ارزش و قیمت با توجه بـه تعاریفی كه از جوایز خواهد آمد با هم برابر ند. تشویق درست و به جا عامل موثر و سازنده درون تربیت افراد هست كه مـی تواند انگیزه كافی و لازم را ایجاد نماید که تا بتواند بـه توانایی ها و ارزش های خود پی ببرد و موجبات رشد عقلی و تربیتی آنان را فراهم آورد و باعث تقویت رفتار های مطلوب گردد. و مواردی درون شورای مدرسه بـه بحث وبررسی رسید كه تشویقات با انگیزه ها و تمایلات كودك و نوجوانان مطابقت داشته باشد و

اصول زیر رعایت شود:
- درون تشویق لازم هست اصل عمل كودك مورد تشویق قرار گیرد .
- تشویق درون مـیان همسالان و دوستان بهتر از تشویق درون تنـهایی هست .
- تشویق بـه اندازه و باید بـه موقع انجام گیرد .
- تشویق متناسب با مـیزان فعالیت و انتظار كودك باشد .
- تشویق گاه گاه انجام شود موثرتر هست .
- تشویق بهتر هست بلافاصله بعد از انجام كار صورت گیرد .
- شكل و چگونگی تشویق درون افراد مختلف فرق مـی كند كه حتما مورد توجه قرار گیرد
- تشویق و پاداش غیر منتظره موثرتر هست .
- شخصیت تشویق كننده نزد تشویق شونده محترم و با ارزش باشد.
رعایت نكات زیر بر تأثیر تشویق مى افزاید:
- تشویق وسیله اى براى برانگیختن و تقویت هست و نباید خودش بـه صورت هدف درآید و تمام ذهن و فكر متربى را بـه خود مشغول كند. تناوب درون تشویق، بالا بردن آن از سطح فیزیكى بـه اجتماعى و معنوى، و مستحق تشویق بودن (حالت رشوه نداشتن) که تا حدى اشكال پیش گفته را برطرف مى كند.
- علّت تشویق كردن حتما براى متربى كاملا معلوم باشد.
- تشویق بـه موقع و متناسب باشد، که تا تأثیر و كارآیى داشته باشد.
-در موقع تشویق نباید او را با دیگران مقایسه كرد; زیرا جنبه بدآموزى مى یـابد.
- تشویق و تحسین درون حضور جمع تأثیر بیشترى دارد; زیرا دیگران را هم برمى انگیزد. - محرومـیت از پاداش و پاداش بـه نیكوكار: از این مرحله وارد شیوه هاى تنبیـه مى شویم. مربى مى تواند جهت فرونشاندن رفتار ناشایست متربى، وى را از بعضى پاداش ها و مواهب مورد انتظار محروم سازد و یـا این كه با پاداش بـه نیكوكار او را متوجه محرومـیت خود سازد و به اشتباهش واقف گرداند. این سخن زیبا از حضرت على(علیـه السلام) هست كه فرمود: «بدكار را با پاداش بـه نیكوكار، از عمل بد بازدار.»

راه كار های اجرایی درون مدرسه
حمد و سپاس خدای را كه انسانـها را اشرف مخلوقات قرار داد و ما معلمان را مبلغان تعلیم و تربیت،بنده درون حدود 3 سال هست كه مدیریت مدرسه راهنمایی انـه را عهده دار هستم و در طول این سال از الگو های مختلفی استفاده كرده ام از جمله روابط انسانی مطلوب و مدیریت زمان .
امسال درصد بر آمدم كه راه های استفاده موثر ازتشویق را به منظور رسیدن بـه اه آموزشی مد نظر قرار دهم و تلاشـهاو طرحهای كه به منظور برقراری این الگو درون بین دانش آموزان و معلمان و اولیـاء انجام داده ایم که تا به این هدف برسیم .
بی شك نقش الگو های آموزشی كه درون قالب طرح های آموزشی ارائه شده درون فر آیند آموزش یـاد دهی و یـاد گیری و مشاركت اولیـاء بسیـار موثر بوده و قابل انكار مـی باشد ، لذا ما سعی كردیم كه این طرح ها را با جدیت و به صورت دقیق بـه مورد اجرا بگذاریم . علاوه بر آن طرح ها و برنامـه های دیگر كه بـه نظر ما درون امر آموزش تربیتی موثر و مفید بود و به مورد اجرا گذاشته ایم كه درصفحات بعدی شرح این طرح ها و برنامـه ها آمده هست .www.zibaweb.com
طرح های اجرایی درون مدرسه بر اساس این الگو:
- معلم برتر دانش آموزی
- هم اندیشی اولیـا ومربیـان
- نمایشگاه خلاقیت
- هرچه مـی خواهد دل تنگت بگو
- خاطره نویسی معلمان ودانش آموزان-دوستی وهم كلاسان من
- پرچم افتخار درسی وانضباطیو اخلاقی
- جشن تولد معلمان و دانش آموزان
- خبر وجمع آوری اطلاعات
- مشاوره وپاسخ گویی
- بهداشت یـار مدرسه
- تحویل كارنامـه وجشن
- ناظم دانش آموزی
- اسوه نماز وآموزش عملی
- شمع نبوت (ولادت وشـهادت)
- تلاش ،كوشش،جایزه
- استفاده بهینـه از زنگ تفریح
- ولی برتر مدرسه
- درخت سبز سیب سبز
- ان نمونـه غنچه های زندگی
- خود ارزیـابی دانش آموزان ،معلمان واولیـاء
- نامـه ای بـه خدا
- یـاوران همـیشـه پر توان
- گنجینـه جوایز معلمان واولیـاء
- خیران افتخاری .
نتیجه گیری
طبیعت انسانـها بـه گونـه ای هست كه وقتی درون انجام امور مورد تشویق قرار مـی گیرند ، معمولاً درون صدد بر مـی آیند که تا آن امور را بهتر انجام دهند . بدون تردید تشویق و ترغیب از مـهمترین اركان روان شناسی تربیتی و عاملی مؤثر درون تحریك انگیزش های پیشرفت و عملكرد فرد درون فرایند یـادگیری و تقویت رفتارهای مطلوب هست . همـه انسانـها حتی بزرگسالان ، که تا آخر عمر نیـاز بـه تشویق دارند . تشویق موجب رغبت و دلگرمـی و نشاط و تحرك مـی شود و انسان را بـه جدیت وادار مـی كند . انسانی كه مورد تشویق قرار بگیرد احساس آرامش و رضایت خاطر و اعتماد بـه نفس مـی كند و برای جدیت بیشتر و تحمل دشواری ها آماده مـی گردد . برعكس ، اگر مورد نكوهش یـا ناسپاسی قرار گرفت دلسرد و بی رغبت مـی شود و احساس حقارت و ضعف مـی كند و نمـی تواند از استعدادهای خویش بـه نحو مطلوبی استفاده نماید . اصل تشویق و تنبیـه بـه عنوان امری مسلم درون تربیت اسلامـی شناخته و پذیرفته شده هست . اصولاً بهشت و جهنم ، انذار و تبشیر پیـامبران ، آیـه های مربوط بـه پاداش و كیفر ، وعده و وعیدهای شوق انگیز و خوفناك و ... همـه جلوه هایی از تشویق و تنبیـه هستند .
اگر بخواهیم یک مدرسه فعال وپویـا داشته باشیم یکی از مـهمترین عامل پویـایی و زنده بودن آن مدرسه توجه بـه اصول تشویق خواهد بود چرا کـه اگر مدیریت مدرسه با اصول تشویق آشنایی داشته باشد وفردی آگاه و متخصص باشد زیر مجموعه آن مدیریت نبز کـه شامل دانش آموزان و همکاران و اولیـاءو دیگر عوامل هستندبه تبعیت از آن ودر کنار آن افرادی دانا وتوانا مبتکر وخلاق خواهند بود کـه برای رسیدن بـه اه مدرسه با درون نظر گرفتن تمام شرایط مدیریت با جان ودل کوشش وفعالیت خواهند کرد. راز موفقیت درون این هست که بدانیم چگونـه مـی توان تشویق کرد و راههای تشویق موثر را دانست .از مجموعه هنجارها ونا بـه هنجارهای آموزشی و محیط آموزشی وعوامل وکار کنان و دانش آموزان واولیـاء درون مفهوم تشویق کـه از مـهمترین نتایج آن ارتقاءروحیـه دانش آموزان ومقابله با پدیده شوم افت تحصیلی وبکار گیری مشارکت اولیـاءوبا مد نظر قرار تمامـی جوانب وابعاد جامعه آموزشی وتاثیرات متفاوت روانی اقتصادی واجتماعی نـه تنـها دانش آموزان و اولیـاء وسایر همکاران تاثیر مثبتی مـی گذارد .
پیشنـهادات
-برای ایجاد انگیزه درون دبیران و همکاران محترم ،لازم هست که کار های آنان بـه جای خرده گیری مسئولان آموزشی از خدمات آموزشی آنان بـه نحو احسن تقدیر و تشکر بـه عمل آید
-توجه بـه مسئله تشویق و تنبیـه : ضروری هست که سازمان آموزش و پرورش و اولیـاء و معلمان توجه ویژه ای بـه آن معطوف داشته که تا درچگونگی روابط اولیـاء مدرسه و معلمان با دانش آموزان تغییرات مثبت ایجاد شود.
-سازمان آموزش وپرورش با ایجاد دوره های ضمن خدمت مربیـان ومدیران را با اصول اولیـه روانشناسی با تکیـه بر مفاهیم تشویق و تنبیـه واه تشویق وتنبیـه جهت بالا بردن فعالیت های یـاددهی ویـاد گیری اقدام نمایید
-در مدارس یک مشاور متخصص و آشنا با اصول روانشناسی و دلسوز بـه کار گمارده شود و متصدی این مسئولیت درون کارهای فردی وگروهی ونیـازهای روانی دانش آموزان فعالیت نشان دهد و آنـها راشناسایی کند که تا در نحوه تشویق وتنبیـه معلمان ومـیر مدرسه از آن نیـازها استفاد ه شود وتشویق از روی آنـها صورت گیرد.
***********************

 

« : دسامبر 09, 2010, 22:28:57 »

0

ویژگی های نوجوانان

حساسیت

نوجوانان از نظر عاطفی حساس بـه خود گیر وزود رنج هست . گاه احساسات ظریف وگاهی نیز احساسات خشن دارد سریع التاثیر و زود انگیخت هست با یک کلمـه یک کنایـه وحتی یک حرکت طوفانی از احساسات بـه پا مـیکند و به سرعت رنگ چهره اش بـه سرخی مـی گراید.

عشق بـه زیبایی

گرایش طبیعی آدمـی بـه زیبایی ها دردوران بلوغ ونوجوانی بـه صورت عشق بـه زیبایی درون مـی آید بـه ویژه نوجوانی کـه از طبایع حساس وظریف برخودارند درون معرض تاثیرپذیری بیشتری قرار مـی گیرد توصیـه های سازنده اخلاقی وایجاد فضای معنوی وآکنده نمودن اندیشـه و باور نوجوانان از لذت ایمان نشئه عرفان و معنویت همچون سدی استوار درون برابر انحرافات محسوب مـیشود این را هم بدانیم کـه نوجوان با عبوراز مرز 15 سالگی بـه اشعار و رمان های احساسی و ترازدیک علا قمند مـی شود. درون این مرحله ها هست که خطرات بیشتری او را تهدید مـی کند چرا کـه این گونـه احساس زمـینـه ساز مناسبی به منظور گرایش بـه کتب عاشقانـه و رمانتیک خواهد بود و متاسفانـه تعدادکتبی کـه با ماهیت های غیر فرهنگی بـه اندیشـه نوجوان هجوم مـی برند کم نیستند. نوجوان را با معرفی اشعار و رمان های مکتبی بـه آنـهایـاری کنیم .بی اعتناییبه این نیـازعمـیق او را از انحراف جلوگیر نخواهد بود. البته زییـایی های معنوی قلب و احساس نوحوان را سرشار مـیکند و او را بـه سوی خوبی ها بر مـی انگیزاند. درون ارائه هنرمندانـه این گونـه زییـای ها بـه او جدیت بـه خرج دهیم.

کنجکاوی

نوجوان بیش از آن چه کـه گمان مـی کنیم کنجکاواست و تمایل زیـادی بـه حل مسا ئل دارد. از همان دوران بلوغ توجهش بـه حل مسائل ماورا طبیعی جلب مـی شود وعلاقه مند هست که از ان سوی پرده طبیعت آگاهی یـابد افکارش پوسته هستی را بشکافد واز دنیـای معنویـات جهان آخرت ابدهال های اخلاقی و زهد گرایی با خبر شود پرده برداری هنرمندانـه از زیبایی های عوالم هستی و بهشت سراسر زیبا پاسخی مثبت بـه حس کنجکاوانـه نوجوانان است.

بازنگری

نوجوانان درون این دوره بـه بازنگری معتقدات و باورهایش مـی پردازد و آنـها را مورد بررسی ونقد قرار مـی دهد . اعتقادهای او درون دوران کودکی جنبه تقلیدی داشته و از اعتقادهای والدین سر چشمـه مـی گرفته هست لکن اکنون نوجوان مصمم هست تا نظامـی از معتقدات و باورها را از نو به منظور خویش پی ریزی کند وبدانـها تکیـه کند درون این باره حتما به نوجوانان تفهیم کرد کـه : شگ گذر گاه خوبی هست ولی منزاگاه خوبی نیست. اگر نوجوانان را درون این باره یـاری نکنیم و جای آنـها را درون این باره یـاری نکنیم و جای آنـها را درون هندسه هستی با منطق و برهان برایشان ترسیم نکنیم ناخواسته آنان را بـه فرهنگ ها و فلسفه های تو خالی پیوستن بـه گروهها و ایسم های دیگر سوق دادیم وزمـینـه هنجار شکنی های جامعه را به منظور انان هموار کرده ایم ما شاید بـه جوانان پانک با نگاهی خشم آلود بنگریم وای وقتی بـه درون آنان پلی مـی زنیم و با ما هم سخن مـی شوند مـی بینیم : «اکثر آنان بدون آگاهی از مفهوم کلمـه پانک بـه تقلید از آن مـی پردازد چراکه درون خلاء اعتقادی بـه سر مـی برند ! »

کمال گرایی

کمال جویی و کمال گرایی ازویژگی های بارز نوجوانان هست فطرت پاک خواه آنان شیفته برتری هاست. مذهب از سرچشمـه های اصیل و منابع قابل اتکایی هست که مـی تواند بـه این نیـاز نوجوانان پاسخ شایسته ای بدهد.
باید به منظور پرسشـهای فطری نوجوانان درون خصوص ارزشـهای اخلاقی و معنوی ساختاری شکیل و بلند از ارزشـهای ناب ارائه داد که تا بتواند سلوک اخلاقی خود را بر آن استوار کند تقویت جنبه های فطری نوجوان از طریق حکایـات اخلاقی وقایع مستند تاریخی شناخت فرهنگ ملی و اسلامـی بـه تصویر کشیدن چهره های ارزشمند عرفان اسلامـی و بهره گیری از زبان ارتباطی هنر مـی تواند اورا مـی تواند اورا درون غلبه یـافتن بر سر کشی ها ی غرایز و حفظ تعادل یـاری دهد فراموش نکنیم کـه : یک نوجوان بدون زمـینـه مذهبی ودینی شبیـه بـه کشتی بدون سکان است.

آرمان خواهی
فضیلت دوستی و خیر خواهی نوجوانان وآرمان خواهی آنان گسترده هست وگاهی او چنان اوج مـیگیرد کـه مـیل بـه اصلاح عالم و تحول جهانی پیدا مـی کنند استانداردها و ایده الهای اخلاقی تمامـی وجود نوجوانان را مسخر مـیکند و به چیزی جز مدینـه فاضله نمـی اندیشند.

هویت جویی

جستجوی هویت همواره با سایـه ای از ابهام و نگرانی وتردید همراه هست . نوجوان درصدد هست تا درون دنیـای پر ازدحام و شدیدا متغیر معاصر جایگاه خود را بیـابد و هویتی از خویش بـه دست آ ورد . نوجوانان بر آنند که تا هویت مورد نظر را آن گونـه کـه مایل هستند بـه وجود آورند وبه این سوال همـیشگی پاسخ دهند کـه ما کیستیم وبرای چه زندگی مـی کنیم!
گروه گرایی

هراس از گمنامـی وتنـها یی نوجوانان را وا مـی دارد که تا خود را درون ارتباط با گروه همسالان قرار دهد بنابراین غالبا همبستگی بـه گروه بـه عنوان یک شا خص موفقیت به منظور اکثر نوجوانان محسوب مـی گردد. نیـاز بـه تعلق بـه گروه درون نزد آنان بـه مفهوم پذیرش و قبول گروه مورد نظر نوجوانان هست . نوجوانان به منظور ارضای تعلق بـه گروه و نیـاز بـه دانش اجتماعی و چگونگی برقراری روابط اجتماعی و آموزش های ضروری دارند که تا بتو انند درون گروه ها بـه ایفای نقش مبادرت نمایند.

همانند سازی

نوجوانان درون خصوصیـات پدر و مادر و دیگران دقیق مـی شوند ریزه کاری های گفتار ، رفتار آنان را زر ذره بین مـی نگرند که تا بتوانند بر اساس آن الگوی شخصیت خود را بسازند .
اگر نتوانیم بـه گونـه ای زیبا و جذاب شخصیت های گذشته و معاصر خود را به منظور آنان ترسیم کنیم ، بیش از پیش برخی هنر پیشـه های و ورزشکاران غیر معتمد و .... دل های آنـها را شکار خواهند کرد.

روحیـه نقادی

نوجوان از حدود 13 سالگی بـه بعد بـه مرحله تفکر انتزاعی مـی رسد و قادر مـی شود کـه بتواند موضوع ها و مفاهیم را بدون حضور آنـها تصور نموده و فرمول هایی را درون باره آنـها بـه مورد بررسی بگذارد .از این بـه بعد حتما ذهن آنان را همپای حافظه شان پرورش دهیم و هیچ یک را فدای دیگری نکنیم .
بدانیم کـه اهمـیت ذهن عالی و نیرومند کـه قدر بـه استدلال ، تجرید، استنباط و درک رابطه علت و معلولی باشد کمتر از حافظه نخواهد بود .

1. داستانی کوتاه به منظور آنان بخوانیم و از آنان بخواهیم کـه راه های مختلف احمالی بـه پایـان رسیدن آن را بررسی نمایند .

2. فلسفه تاریخی را بخوانیم و از آنان بخواهیم درون زمـینـه درستی یـا نادرستی عمل قهرمان آن داستان بیندیشند و نقاط قوت و ضعف را بیـان کنند .

شیوه نقادانـه بـه نوجوان جرات و شـهامت ذهنی خواهد داد که تا بتواند از حصار های همـیشگی باور های و پنداشته های خود خارج شود ودر افق وسیع تری بـه مساله بنگرد.

نوجوان و نوگرایی

نوجوان بـه نو آوری، تنوع و خلاقیـه گرایش شدید دارد و از قالب های تکراری گریزان است. حادثه جویی نیز از همان مقوله است. نوجوان دوست دارد بـه خلوت سرزمـین های دور، عمق جنگلهای مرموز. و انبوه ،ستیغ قله های صعب العبور کوهستان های مغرور، درون پیحوادث ناشناخته بـه سیر و سفر بپردازد و نیـاز خود را بـه نو جویی و حادثه جویی ارضا نماید. امروزه از این گرایش بـه « شوق جهانگردی » یـاد مـی کنند. بکوشیم چار چوب هایی نوجوییو حادثه جویی را به منظور نوجوان بر اساس ارزش ها و هنجار ها ترسیم کنیم. و از اولیـا و مربیـان مدارس بخواهیم که تا در قالب فعالیتهای اردویی و فوق برنامـه، زمـینـه های نساعدی به منظور پاسخ گویی بـه این نیـاز را فراهم کنند. درون غیر این صورت هنجار شکنی ها و طغیـان های اجتماعی نوجوان را بیش از پیش شاهد خواهیم بود. مـی توانیم بـه ملموس مطالب دینی و مسایل احکامـی از نوجوان بخواهیم کـه با نقاشی، کار دستی، تابلو، ماکت و غیر آن با ما همدلی و همراهی کنند ، گاهی اوقات نیز خودمان چیز هایی بسازیم و با آنان همدلی کنیم. و بدانیم کـه آموزش صرف، چندان پسند نوجوان ما نیست.

نوجوان را درون بیـابیم!
نوجوانان دلی پاک، صاف و زلال دارند و به ملکوت نزدیکترند. حتما این حقیقت را به منظور آنان بازگو کرد وقتی نوجوان باور کند کـه مورد عنایت و رحمت خدا هست، چشم انداز امـید آفرین و پر تحرکی درون جلو دیدگانش نقش مـی بندد و به گونـه ای کـه خد را از دل بستن بـه جاذبه ای نفسانی و ضد ارزشـها، برتر و بالاتر مـی بیند و خود را درون مسیر جاذبه های معنوی و الهی – کـه ریشـه درون فطرت او دارد – قرار مـی دهد و دامن خویش را از آلودگی، منزه و محفوظ نگه مـی دارد.

فراموش نکنیم کـه همـه چیز بـه ویژه نوجوانان همـیشـه مجذوب قهرمانان و سر مشق های عالی انسانیت مـیشوند و در برابر این جلوه های ارزشمند بی اختیـار مـی شوند و سر تعظیم فرود مـیآورند.

 

مرتبط:_پیشنـهاداتی بـه معلمان به منظور تقویت عزت نفس دانش آموزان درون کلاس درس ،و مختصری درون مورد تشویق و تنبیـه

 


شيوه هاي قرآني نـهادينـه ارزشـهاي ديني درون کودکان و نوجوانان

چکيده

تربيت ديني فرزند يک ضرورت استاني کـه تربيت کودکان ونوجوانان خود را از وظايف خويش بـه حساب نمي آورند و بيشتربه امور روزمره ي خود مي پردازند،بايد منتظر پيامدهاي اين بي توجهي ها باشند.
عمق بخشيدن بـه آموزه هاي ديني درکودکان و نوجوانان، آنان را ازآسيب هاي اخلاقي و اجتماعي مصون مي دارد؛چرا کـه بسياري ازشرارت هاي افراد ناشي از نداشتن تربيت ديني و اخلاقي مي باشد و دروني شدن ارزش هاي ديني باعث مي شود آنان دربرابر اين انحرافات مقاومت بيشتري داشته باشند. والدين و مربيان اگر بخواهند کودکان را با معارف ديني آشنا کنند و اين امررا درآنان نـهادينـه سازند،بايد از سنين کودکي و نوجواني شروع کنند،زيرا فردا ديراست. درنظام تربيتي اسلامي آغازتعليم و تربيت با استفاده از روش شناسي و بررسي شيوه هاي صحيح تربيتي جايگاه ويژه اي دارد.درخت پرثمرتربيت آنگاه بـه بارمي نشيند کـه نظريه هاي تربيتي درون قالب شيوه هاي صحيح و درست بـه اجرا درآيد.روش هاي الگوآفريني،محبت؛تشويق،بصيرت بخشي و روش قصه گويي مؤثرترين روش هاي قرآني هستند کـه والدين و مربيان را درون دروني آموزه هاي ديني درکودکان و نوجوانان ياري مي دهند.
کليد واژه ها:کودوجوان،نـهادينـه ، روش شناسي، تربيت.

مقدمـه

پيامبراکرم (ص) وقتي بـه بعضي ازکودکان نظر افکند فرمود: «واي بـه فرزندان آخرالزمان، از روش ناپسند پدرانشان. عرض شد يا رسول الله از پدران مشرک؟ فرمود نـه از پدران مسلمان کـه به فرزندان خود هيچ يک از فرايض ديني را نمي آموزند و به ناچيزي از امورمادي درباره ي آنان قانع هستند؛ من ازاين مردم بري و بيزارم و آنان نيزازمن بيزار. (نوري طبرسي، 1408، ج 2، ص 625)
تربيت ديني فرزند يک ضرورت است،کساني کـه تربيت کودکان و نوجوانان خود را از وظايف خويش بـه حساب نمي آورندو بيشتربه امور روزمره ي خود مي پردازند،منتظر پيامدهاي اين بي توجهي ها باشند.حضرت علي عليه السلام دراين باره مي فرمايد:
«و لاتکونوا کجفاه الجاهليه لا في الدين يتفقهون و لا عن الله يعقولن کقيض بيض في اداح يکونرها وزرا و يخرج حضانـها شرا»؛(نـهج البلاغه،خطبه 166) مانند ستم پيشگان دوران جاهليت نباشيد کـه نـه درون پي آگاهي ديني بودند و نـه درون شناسايي خدا انديشـه مي د،مثل تخم افعي درون لانـه پرندگان کـه شکستن آن گناه است،زيرا گمان مي رود تخم پرنده باشد، اماجوجه آن شر و زيانبار است.يعني ظاهر شما بـه حکم محيط اسلامي ايمان است،ولي درباطن صفات جاهليت را داريد.
براين اساس مي توان گفت يکي از دلايل مـهم آسيب هاي فردي و اجتماعي کـه درآينده درافراد بـه وجود مي آيد بي توجهي و غلفت درتربيت ديني دردوره ي کودکي و نوجواني است. با اين استدلال کـه حضرت علي عليه السلام درباره ي تربيت پذيربودن کودوجوان بـه امام حسن عليه السلام مي فرمايد:«إنّما قلب الحدث کالارض الخاليه ما ألقي فيها من شيئ قبلته»؛(نـهج البلاغه، نامـه 31) قلب نونـهال مانند زمين خالي هست که هرتخمي درآن افشانده شود مي پذيرد.
امام صادق عليه السلام درباره ي ضرورت و اهميت تربيت ديني کودکان و نوجوانان مي فرمايد:«بادروا أولادکم بالحديث قبل أن يسبقکم إليهم المرجئه»؛(کليني، ج 6، ص 47) بـه اين معنا کـه «هرچه زودتر معارف اسلامي را بـه فرزندان خود بياموزيد پيش ازآنکه منافقان با آموزش هاي انحرافي بر شما سبقت گيرند.»
بنابراين «... کودک درخطراخلاقي را بايد درون رديف انحرافات جواني قرارداد،زيرا اگرازآن جلوگيري نشود سقوط درتبهکاري او فراهم مي شود».(ژان پياژه، 1369، ص 119)
مولوي راجع بـه اينکه هرچه انسان بزرگ تر مي شود صفات او قوي تر و ريشـه دارتر مي گردد مثلي مي آورد آنجا کـه مي گويد:مردي خاري درمعبرکاشت و مردم ازاين بوته خار درون رنج بودند.او قول داد کـه سال ديگر آن را د و سال ديگر نيز کاررا بـه سال بعد موکول کرد و سال هاي بعد نيزبه همين ترتيب عمل کرد.ازطرفي،درخت، سال بـه سال ريشـه دارتر مي شد و خارکن ضعيف تر مي گرديد. يعني ميان رشد درخت و قوت او نسبت معبرقرار بود.حالات انسان نيز مانند خاربُن و خارکن است.روز بـه روز صفات درانسان ريشـه هاي عميق تري پيدا مي کند و اراده ي انسان را ضعيف تر مي کند،بنابراين قدرت يک جوان دراصلاح نفس خود،از يک پير بيشتراست. (مرتضي مطهري،1371، ص 79-80)
سعدي نيزمي گويد:
هرکه درخورديش ادب نکنند،در بزرگي ادب از او برخاست
چوب تر را چنان کـه خواهي پيچ، نشود خشک جز بـه آتش راست
مولوي و سعدي نيزبراين عقيده هستند کـه آموختن فضايل و تربيت فرزندان بايد از سنين کودکي و نوجواني آغاز شود زيرا دراين سنين آمادگي و صلاحيت هاي لازم براي امرتربيت درون آنان بـه ميزان کافي وجود دارد.
وقتي محورتربيت،عمق بخشي ديانت و تقواي ديني درون کودکان و نوجوانان بايد از سنين کودکي و نوجواني آغاز شود زيرا دراين سنين آمادگي و صلاحيت هاي لازم براي امر تربيت درآنان بـه ميزان کافي وجود دارد.
وقتي محورتربيت،عمق بخشي ديانتي و تقوي ديني درکودکان و نوجوانان باشد،مسلماً فرزندان ازهرنوع آسيب هاي اخلاق و اجتماعي مصون مي مانند زيرا کـه بسياري از شرارت هاي افراد ناشي از نداشتن تربيت ديني و اخلاقي مي باشد و دروني شدن ارزش هاي ديني باعث مي شود آنان دربرابر اين انحرافات مقاومت بيشتري داشته باشند. والدين و مربيان اگر بخواهند کودکان را با معارف ديني آشنا کنند و اين امر را درون آنان دروني سازند،بايد از سنين کودکي و نوجواني شروع کنند،چرا کـه فردا ديراست.
اما براي شروع چه بايد کرد؟ از چه روش هايي استفاده کنيم؟ مؤثرترين روش ها و عوامل کدامند؟
پاسخ بـه اين سؤالات موضوع و محتواي اين مقاله مي باشد. اميد هست که موردتوجه والدين و مربيان محترم قرارگيرد.

ضرورت داشتن روش

روش شناسي و بررسي شيوه هاي تربيتي درون نظام تربيتي اسلامي،جايگاه ويژه اي دارد.درواقع،درخت پرثمرتربيت، آنگاه بـه بارمي نشيند کـه نظريه هاي تربيتي درقالب شيوه هاي صحيح و درست اجرا شود.براي موفقيت درهرکاري، آگاهي بـه اسباب و وسايلي کـه بتواند بـه گونـه اي سريع و آسان، ما را دررسيدن بـه هدف ياري کند،لازم است. اتخاذ روش هايي کـه بتواند ما را بـه آساني درپيمودن جاده موفقيت يار و مددکار باشد،ازشرايط توفيق درانجام هرکاري است. درقرآن کريم آمده است:
«... وليس البربأن تأتوا البيوت من ظهورها و لکن البرّ و أتوا البيوت من أبويها و اتّقوا الله لعلّکم تفلحون»؛ (بقره، 189) نيکوکاري بدان نيست کـه ديوار بـه خانـه درآييد (چه اين کارناشايسته است) نيکي آن هست که پارسا باشيد و درهر کاري ازراه آن وارد شويد.
درتفسيرآيه فوق فرموده اند کـه «وأتوا البيوت من أبوابها» يعني بايد هرکاري را از راه خودش انجام داد. (موسوي همداني، ج 3،ص 80)
حضرت علي (ع) درباره ضرورت داشتن روش درون کارها مي فرمايد:«ما خاصگان و ياران و گنجوران نبوت و درهاي رسالت هستيم و درخانـه ها جزاز درهاي آن نتوان وارد شد». (1)
دراهميت داشتن روش،امام صادق (ع) فرمود:«العامل علي غيربصيره کالسائرعلي غير طريق فلا تزيده سرعه السير الا بعدا» (تحف العقول،ص 379) عمل کننده ي بي بصيرت مانند ره نوردي هست که بـه بيراهه مي رود.سرعت حرکت او را بـه هدف نمي رساند جز آنکه دورش سازد.
حضرت علي (ع) بـه مردم سفارش مي کند که:«اي مردم آن کـه راه آشکار را بپيماد بـه آب درآيد و آن کـه راه بيراهه را درون پيش گيرد، درون بيابان بي نشان مي افتد». (2) بنابراين هررشته اي ازعلوم شيوه و روش خاص خود را دارد کـه اگردرست بـه کارگرفته شود،نتايج مطلوبي بـه همراه خواهد داشت.تعليم و تربيت نيزچنين هست و مربيان و والدين مي تواند با شناسايي بهترين شيوه ها و روش ها،در رسيدن بـه اه از آنـها بهره ببرند.

ادخلوا الابيات من ابوابها
واطلبوا الاغراض في اسبابها (3)

1.روش تشويق

يکي ازروش هاي بسيارمؤثر درون نـهادينـه آموزه هاي ديني درکودکان استفاده از روش تشويق مي باشد. تشويق يک شيوه مناسب درايجاد انگيزش بـه سوي کارهاي مثبت مي باشد. تشويق درون روح کودوجوان ايجاد انگيزش مي کند و آنان را بـه انجام اعمال نيک تحريض و ترغيب مي کند. اميرمؤمنان علي (ع) درباره ي نقش پاداش و کيفرالهي درون تربيت آدمي مي فرمايد:خداي سبحان پاداش را بر طاعت و کيفررا برمعصيت خود قرار داده هست تا بندگانش را از عذاب خويش باز دارد و به سوي بهشت روانـه سازد. (4)
مقصود از تشويق و تنبيه چيست؟
«مقصود از تشويق پاسخ مثبت درون برابر رفتار مطلوب کودک (متربي) ابراز مـهرورزي بـه او،واگذاري مسئوليت مناسب بـه او،وعده پاداش و ... جلوه گر مي شود. نقطه مقابل تشويق تنبيه هست که مقصود ازآن پاسخ منفي دربرابر رفتار نامطلوب متربي هست و براي آن مصاديقي است، از جمله نگاه سرد،روي برگرداندن،بي اعتنايي،تغيير چهره، محروم ساختن،جريمـه و تنبيه بدني.با اين بيان روشن مي شود کـه تشويق،پاداش بـه فردي هست که تن بـه کوشش داده و سعي خود را کرده هست و تنبيه مجازات نمودن [از راه هاي] مختلف است».(بهشتي، 1379، ج 2، ص 241)
«ابن سينا فيلسوف و انديشمند بزرگ اسلام تشويق را بـه منزله ضمانت اجراي تعليم و تربيت مورد توصيه قرار مي دهد و مصاديق تشويق و تنبيه را متنوع و متعدد مي داند و معتقد هست واکنش مربي دربرابر رفتارناپسند متربي بايد متناسب و تدريجي باشد. ابتدا روگرداني،سپس ترش رويي، بعد از آن ترساندن و آنگاه توبيخ هست و مربي درون شرايط خاص مي تواند بـه تنبيه بدني روي آورد». (دفتر همکاري حوزه و دانشگاه،1377، ج 1،ص 287)
براي ترغيب کودکان ونوجوانان بـه امورديني، بهتراست اصلي ترين روش، تشويق باشد؛زيرا تعليم وتربيت اسلامي بر سهولت،محبت و ملاطفت تأکيد دارد.وانگهي از طريق تشويق مي توان انگيزه و ميل فطري او را بـه مـهر و محبت و قدرداني تأمين و اعتماد او را جلب کرد. البته درون صورتي کـه تشويق مؤثر واقع نشود و خطا و تخلفي از سوي متربي صورت گيرد بـه منظورآگاهي بـه او و جلوگيري ازاعمال کاري درون انجام [امورديني] مي توان ابتدا بـه انذار و سپس بـه تنبيه روي آورد و منظورازتنبيه دراينجا تنبيه بدني نيست؛بلکه درون درجه اول استفاده از روش هايي هست که کودک را از انجام کارهاي نامطلوب (مثل نماز نخواندن) ناخشنود کند. بي توجهي،قهر،(کوتاه مدت) سرزنش،محروم سازي و امثال آن ازشيوه هاي تنبيهي هستند کـه جنبه انساني داشته و براي تنبيه،بهتراست ازآنـها استفاده شود،نـه تنبيه بدني. (احمدي، 1380، ص 143)
چگونـه تشويق باعث تعميق ارزش هاي ديني مي شود؟
يکي ازسرمايه هاي فطري و ذخايرطبيعي کـه درباطن هر انسان بـه مقتضاي حکيمانـه الهي مستقرشده هست انگيزه ي حب ذات است. هرانساني قبل ازهرچيز و هرکس،به خود علاقه دارد و بالفطره عاشق و شيفته ي خويشتن هست و هيچ چيزدرنظرآدمي بـه قدرخودش عزيز محبوب نيست.از سوي ديگرخداوند عشق بـه کمال مطلق و انزجاراز نقص را درون وجود انسان قرارداده است،به گونـه اي کـه هر انساني بـه صورت فطري متمايل بـه کامل ترشدن و پيشرفت است. تشويق ، باعث مي شود کودک يا نوجوان از کار خودش احساس لذت کند و در او احساس رضايت بـه وجود آيد. نتيجه اين امر، مضاف شدن تکرار عمل است. تشويق، موجب پيدايش نشاط و رفعالت درون فرد مي گرد و وقتي اين حالت ايجاد شد، اشتياقش برانگيخته شده و زمينـه ي رشد و کمال بيشتري براي او فراهم مي گردد.

شرايط تشويق

براي اينکه امرتشويق، زيان و خطري را براي کودک بـه دنبال نداشته باشد،رعايت نکات ذيل حائز اهميت است.
1. بايد عمل يا اخلاق نيک کودک را تحسين کرد، نـه خود او را. درون ضمن او را بايد متوجه کنيم کـه آنچه ارزشمند هست عمل و صفت اوست.
2. تشويق بايد بـه جا و به موقع و متناسب با نوع رفتار کودوجوان باشد و روحيه شخص درانتخاب شکل آن،يعني زباني،رفتاري،مالي،معنوي و جز اينـها ملاحظه گردد.
«غزالي تفاوت هاي قابل توجه درانواع تشويق و ترغيب را اينگونـه بيان مي کند:اگر کودک را گويند:به دبيرستان شو که تا به درجه رياست رسي،وي خود لذت رياست نداند کـه چه باشد؛ لکن بايد گفت: بـه دبيرستان شو که تا شبانگاه،چوگان و گوي بـه تو دهم،تا بازي کني،تا کودک بـه حرص آن بـه دبيرستان شود و چون بزرگ تر شود،وي را ترغيب کند بـه جامـه ي نيکو و زينت،تا دست ازبازي بدارد.چون بزرگ تر شود وي را بـه خواجگي و رياست وعده دهد و گويد:جامـه ي ديبا،کار زنان باشد و چون بزرگ تر شود آنگاه گويد:خواجگي و رياست دنيا اصلي ندارد کـه همـه بـه مرگ تباه شود؛آنگاه وي را بـه پادشاهي جاويد وعده دهد».(عطاران، 1379، ج 3، ص 59)
3. تشويق بايد بـه گونـه اي باشدکه باعث ترغيب ديگران بشود، نـه دلسردي آنان.
4. تشويق بايد بـه اندازه و معقول باشد و به هيچ وجه از حد تجاوزنکند،زيرا دراين صورت موجب غرور و تباهي شخص مي شود و نيزنبايد کمترازاندازه باشد،زيرا نتيجه مطلوب خود را ازدست مي دهد.
5. تشويق وسيله اي براي ايجاد انگيزه است؛بنابراين نبايد بـه صورت هدف درآيد و تمام ذهن و فکر کودک را بـه خود مشغول سازد.زيرا دراين صورت،نقش بازدارنده پيدا مي کند.
6 .موقعي کـه کودک را تشويق مي کنيد بايد علت آن را برايش بگوييد و اين عمل بايد بـه گونـه اي صورت گيرد کـه کودک خود را مستحق آن ببيند و آن را دردرون تأييد کند.
7. تشويق درحضورجمع،اثربيشتري دارد.

2. روش الگويي

يکي ازشيوه هاي مؤثردرتربيت کودکان و نوجوانان روش الگويي است.دراين روش فرد،از فرد يا افراد ديگر بـه عنوان سرمشق و الگو استفاده مي کند و تحت تأثير مشاهده،ازرفتار ديگران پيروي نموده و خود را با آن همساز مي کند.
بنابراين مي توان گفت:«الگو پيروي عيني و مشـهود از يک انديشـه و عمل درجنبه هاي گوناگون،جهت رسيدن بـه کمال است».
تربيت ابتدايي انسان بـه طورطبيعي با روش الگويي شکل مي گيرد.کودک درچند سال نخست زندگي خود،همـه کارهايش را ازافراد پيرامون خود کـه در درجه اول پدرومادراويند، الگوبرداري مي کند و با تقليد ازآنان رشد مي کندو ساختار تربيتي اش سامان مي يابد.ازاين رو،روش الگويي درون سازمان شخصيت و رفتار کودک،نقش بـه سزايي دارد. غريزه ي تقليد يکي ازغرايز نيرومند و ريشـه دار درون انسان است. بـه برکت وجود همين غريزه هست که کودک بسياري از رسوم زندگي،آداب معاشرت،غذاخوردن،لباس پوشيدن، طرز تکلم،اداي کلمات و جمله ها را از پدر و مادر و ساير معاشران فرا مي گيرد و به کار مي بندد.
چشم و گوش کودکان و نوجوانان چون دريچه اي بازاست، مي بينند و مي شنوند و ذهنشان چون آيينـه اي هست که هرچيزي درآن منعمي شود،با اين تفاوت کـه آيينـه عاشيا را درون خود نگه نمي دارد ولي ذهن کودکان و نوجوانان اينـها را درون خود نگه مي دارد.بنابراين والدين و مربيان مي تواند فعاليت ها و رفتارهاي ديني و مذهبي خود را بـه گونـه اي هماهنگ کنند کـه فرزندان،متوجه شوند و الگوي ذهني آنان را درانجام اين امور شکل دهند.
باندورا، دررابطه با تقليد و تکراررفتار الگو تحقيق بسيار جالبي انجام داده هست که درآن «کودکان يک مـهد کودک را بـه پنج گروه تقسيم کرد.درگروه آزمايشي اول،کودکان بـه مشاهده رفتارالگوي فرد بزرگسالي مي پردازند کـه به طور فيزيکي و لفظي بـه يک آدم پلاستيکي حمله مي کنند.درگروه دوم کودکان حوادث و رفتار فوق را درون فيلمي مشاهده مي کنند. درون گروه آزمايشي سوم،کودکان رفتارکودکان رفتار تهاجمي شخصيت ها را درفيلم کارتوني مي بيند. درگروه آزمايشي چهارم کودکان درهيچ يک از سه موقعيت فوق قرار نمي گيرند و بالاخره درون گروه آزمايشي پنجم کودکان بـه مشاهده ي يک الگو با رفتار آرام،مطيع و غيرتهاجمي مبادرت مي ورزند.بعد از مشاهده ي رفتارهاي مختلف درزمان معين شده،تمام کودکان درون موقعيت يکساني قرارداده مي شوند. آزمايشگر ازطريق يک پنجره بـه مشاهده ي رفتارکودکان مي پردازد و رفتارهاي تهاجمي شفاهي و عملي آنان را يادداشت مي کند. درتحليل اطلاعات بـه دست آمده از يادداشت ها بـه اين نتيجه مي رسند که:الگوي پرخاشگري را کـه گروه هاي اول که تا سوم ديده بودند،رفتار تهاجمي بيشتري نسبت بـه گروه چهارم (گروهي کـه هيچ موردي را مشاهده ند) ازخود نشان مي دهند و برعگروهي کـه (گروه پنجم) الگوي رفتار آرام، مطيع و غيرتهاجمي را مشاهده کرده بودند،رفتار تهاجمي کمتري نسبت بـه گروه کنترل (گروه چهارم کـه هيچ موردي را نديده بودند) ازخود نشان مي دادند».(شعباني،1371، ص 63)
«کودک،مقلد خوبي است.وبه آساني و بدون هيچ گونـه زحمت و مشقتي تنـها ازراه تقليد مي آموزد.او را مي بيند،مي شنود و پس ازمدتي تکرارمي کند.برخي پژوهش ها نشان داده اند ازسنين تشخيص،يعني حدود شش سالگي،پسران از پدران تقليد مي کنند و ان از مادران و اين تقليد درآنان ناآگاهانـه است.کودک درمسيررشد،ازافراد بسياري الگو مي پذيرد و تحت تأثيرديده ها و شنيده هاي بسياري است.همـه اطرافيان بـه گونـه اي دراو اثرمي گذارند و مدل و الگوي کودکند،ولي والدين ازهمـه آنـها مـهمترو مؤثرترهستند و اين اهميت و تأثير درکودکان که تا سنين نوجواني همچنان تداوم دارد.براين اساس، وظيفه والدين دراين دوران بسيار سنگين هست و بايد بـه فرزندان فرصت بدهند که تا ازاخلاق و رفتارخوب خود بهره مند گردند. اگر سخن ناروا خوب نيست نبايد اين گونـه سخنان را درحضور فرزندان خود جاري کنند،اگر از اولاد خود انتظار کارخوب دارند بايد درکارخير براي کودکان خود الگو باشند. اگردوست دارند فرزندشان نماز اول وقت بخوانند خود بايد پيشگام باشند.والدين بايد بـه گونـه اي عمل کنند کـه فرزندان بـه آنان ديد مثبت داشته باشند. » (مجموعه مقالات نماز و خانواده، 1386، ج 1، ص 234)

الگو درقرآن و سيره معصومين عليهم السلام

درقرآن کريم استفاده ازالگو و اسوه بـه عنوان يکي از مـهمترين روش هاي تربيتي مطرح است.قرآن نمونـه ها ومثال هاي زيادي را بيان کرده کـه بيانگر تأثيرفراوان اين روش درون يادگيري و شکل گيري شخصيت انسان ها است. بـه عنوان مثال آنجا کـه داستان قابيل را نقل مي کند کـه برادرش هابيل را کشت اما نمي دانست با جسد برادرچه کند؟ دراينجا خداوند کلاغي را فرستاد کـه مشغول کندن زمين شود وکلاغ مرده را دفن کند.قابيل ازکلاغ آموخت کـه چگونـه برادر را زير زمين پنـهان سازد.
خداوند درقرآن کريم صراحتاً رسول گرامي اسلام (ص) را بـه عنوان الگو معرفي مي کند و مي فرمايد:
«البته شما دراقتداي بـه رسول خدا چه درصبر و مقاومت با دشمن و چه ديگر اوصاف و افعال نيکو،خير و سعادت بسيار هست براي آني کـه به ثواب خدا و روز قيامت اميدوار باشد و ياد خدا را بسيارکند». (احزاب، 23)
حضرت علي (ع) مي فرمايد:«به سيرت پيامبرتان اقتدا کنيد کـه برترين سيرت هست و بـه سنت او بگرويد کـه راهنماترين سنت است». (نـهج البلاغه، خطبه 116)
پيامبر گرامي اسلام (ص) بـه عنوان الگويي شايسته براي اصحاب بود کـه چگونگي عبادت ها را ازاين روش بـه آنـها مي آموخت.از ابي حازم روايت شده هست که يک بارپيامبر (ص) برروي منبرنمازخواند،وقتي نمازش تمام شد رو بـه مردم کرد و فرمود:اي مردم، من اين کار را بدين خاطر انجام دادم کـه شما ازمن پيروي کنيد و کيفيت خواندن نماز را از من ياد بگيريد.امام کاظم (ع) مي فرمايد:«يحفظ الاطفال بصلاح آبائهم»؛(مجلسي،ج 5، ص 178)
رفتارکودکان دراثرخوبي هاي رفتار والدين حفظ مي شود.
بنابراين الگو هاي پاک و با فضيلت،انگيزه و ميل بـه پاکي و آراستگي بـه فضايل را درجوامع ايجاد مد و الگوهاي ناپاک و بي فضيلت،جوامع را بـه سوي ناپاکي و رذايل برمي انگيزند. آن همـه تأکيدي کـه برنقش الگوها شده هست بدين خاطراست کـه الگوها،چون مقبول واقع شوند ديگران را مطابق خود مي سازند؛چنانکه هرهنري کـه استادي داشته باشد،جان شاگردش بدان هنرمتصف مي شود.
هرهنرکه استاد بدان معروف شد
جان شاگردش بدان موصوف شد (5)

مسئوليت الگوها

با توجه بـه نقش خطيرالگوها،مسئوليتي بس سنگين نيز متوجه آنـهاست.والدين و مربيان زماني مي تواند از روش الگويي استفاده ونتيجه بگيرند کـه موارد ذيل را رعايت کنند.
1.والدين قبل از توصيه بـه ارزش هاي ديني بايد خود دراين امرپيشتازباشند.اميرمؤمنان علي (ع) دراين باره مي فرمايند:«هرکه خود را پيشواي مردم سازد،بايد پيش از تعليم ديگران بـه تعليم خويش بپردازد،و بايد تربيت ش، پيش از آنکه با زبانش باشد،با سيرت و رفتارش باشد و آنکه خود را تعليم دهد و تربيت نمايد،شايسته تر بـه تعظيم هست از آنکه ديگري را تعليم دهد و تربيت نمايد». (6) (نـهج البلاغه، حکمت 73)
2. مربيان و والدين سعي کنند بـه صورت عملي و رفتاري کودکان را بـه مسايل ديني دعوت کنند.امام صادق(ع) بـه اين امرتوجه داده،مي فرمايند:
مردم را با رفتارخويش بـه حق دعوت کنيد،نـه با زبان خويش. (7)
3. والدين همراه بايد مراقب باشند بين گفتار وعملشان تناقض بـه وجود نيايد.
4. اشتياق مربيان و والدين بايد درانجام مسايل ديني نسبت بـه کودکان و نوجوانان چندبرابرباشد.
هيچ را نيست ره سوي وصال؛تا نباشد رهبرش صاحب کمال

3.روش محبت

يکي ازابزارهايي کـه مي تواند ما را درنـهادينـه آموزه هاي ديني درفرزندان بـه هدف برساند محبت است. محبت يکي ازعوامل بسيار مـهم درجذب افراد مي باشد کـه اثر آن برروي فرد تربيت شونده عميق و پايدار مي باشد. دراين مدت والدين مي توانند منويات تربيتي خود را بـه افراد القا کنند و تغييررفتار را درآنان مشاهده نمايند.

ازمحبت تلخ ها شيرين شود
ازمحبت سرکه ها زرين شود

از محبت دُردها (8) صافي شود
از محبت دردها شافي شود

ازمحبت مرده زنده مي کنند
ازمحبت شاه بنده مي کنند (9)

دردين اسلام،محبت بـه عنوان اساس و رکن درجذب و هدايت انسان ها بـه شمار مي رود.اديان الهي برپايه محبت بـه دل ها رسوخ کرده و راسخ مانده اند يکي ازمـهمترين و مؤثرترين روش هاي پيامبراکرم (ص) استفاده ازاين روش بوده است. زيرا با اين روش جاذبه درافراد ايجاد مي د و هم انگيزه ي آنـها را افزايش مي داد.و اگرپيامبراکرم (ص) اين روش را پي نمي گرفت،آن همـه اعراب باديه نشين بـه دورش جمع نمي شدند که تا ازباديه نشيني و بربريت بـه تربيت و فرهنگ ديني پناه آورند.حضرت علي (ع) درباره اهميت و تأثيراين روش مي فرمايد:«دوستي ورزيدن نيمي ازخرد است». (نـهج البلاغه،حکمت 142) و درجاي ديگرمي فرمايد «دوستي ورزيدن پيوند با مردم را فراهم مي آورد». (نـهج البلاغه، حکمت 211) درواقع نيروي محبت ازنظرتربيتي،نيرويي عظيم و کارسازاست و بهترين تربيت آن هست که بدين روش تحقق يابد،زيرا محبت با فطرت و سرشت آدمي سازگاري زيادي دارد و پذيرش آنـها از ناحيه درون و بدون هيچگونـه تحميلي است.ضرورت و اهميت بـه کارگيري روش محبت از اين روست کـه محبت اطاعت آوراست و سبب همساني و همراهي فرزند با والدين و مربي مي شود.ازعلي (ع) نقل شده هست که از رسول خدا (ص) درباره ي روش و سنت آن حضرت پرسيدم،فرمود:«والحب اساسي»؛محبت بنياد واساس (روش و سنت) من است.(الشفا بتعريف حقوق المصطفي، ج 1،ص 187)
چگونـه محبت باعث دروني شدن يک رفتار مي شود؟
ميان محبت و اطاعت رابطه اي بسيارقوي وجود دارد. با ظهورمحبت همرنگي و اطاعت پيدا مي شود.محبت هرکسي کـه دردل آدمي بنشيند مطيع و پيرو او مي شود و ازخواست او سرپيچي نمي کند.انسان اسيرمحبت و محکوم آن است،تا جايي کـه گفته اند:«الانسان عبدالاحسان» (غررالحکم،حديث 8771) احسان و اظهاردوستي،مي تواند بشر را که تا سرحد بندگي بـه پيش ببرد و البته اين نتيجه طبيعي محبت ورزي نسبت بـه انساني هست که فطرت بشري خويش را از دست نداده باشد.
اگروالدين و مربيان بين کودکان و نوجوانان رابطه ي توأم با مـهرو محبت برقرارکنند بين خود و کودک يک حوزه ي عاطفي ايجاد خواهند کرد کـه به واسطه ي آن توجه کودک جلب مي شود.وقتي توجه کودک جلب شد،پاسخ هاي مثبتي دربرابر دستورات و راهنمايي ها ازخود نشان مي دهد و درصورت دوام اين محبت و راهنمايي هاو پاسخ هاي مثبت،آموزه هاي ديني درکودوجوان بـه صورت ارزش درمي آيد و دراو نـهادينـه مي شود.
سعدي معتقد هست تأثيرمحبت و مـهرورزي و احسان، معجزه آسااست.به گونـه اي کـه علاوه برانسان،حيوانات را هم تحت تأثيرقرار مي دهد.او دراين باره مي گويد:

به ره درون يکي پيشم آمد جوان
به تگ اندر پي اش ي روان

بدوگفتم کـه اين ريسمانست و بند
که مي آرد اندر پي ات

سبک طوق و زنجير از او باز کرد
چپ و راست پوييدن آغاز کرد

هنوز از پي اش تازيان مي دويد
که جو خورده بود از کف مرد و خويد

چو بازآمد از عيش و شادي بـه جاي
مرا ديد و گفت اي خداوند رأي

نـه اين ريسمان مي برد با منش
که احسان کمنديست درون گردنش

به لطفي کـه ديدست پيل
دمان نيارد همي حمله بر پيلبان (10)

به وجود آوردن احساسات عاطفي و اخلاقي يکي از اصول مـهم و اصلي هست که بايد بين کودک و پدر و مادر،يا بزرگسال بـه وجود آيد؛زيرا هرکدام بـه نوبه خود نقش مـهمي را درون سازندگي شخصيت کودک دارند واگراين اصول بر پايه درستي درمحيط خانواده استوارنباشد،بدون ترديد ناهنجاري درون رفتارو اخلاق کودک بـه وجود مي آيد.(ژان پياژه، 1369، ص 119) ژان ژاک روسو درکتاب اميل دراين باره مي گويد: کودک داراي شخصيت مستقلي است،او نبايد بـه طور آشکار و جابرانـه تحت فرمان قرارگيرد. پدرو مادر بايد با او مانند دوست و موافق باشند و يا لااقل نبايد بداند کـه تحت فرمان قرار گرفته هست و بايستي فرمان او را بپذيرد،فرزندان نبايد فکر کنند کـه پدران و مادران بـه آنان دستور مي دهند،فرمان اگر دوستانـه باشد،کودکان با والدينشان دوست مي شوند.
درواقع محبت نياز مستمر و هميشگي کودک هست و همواره بايد کودک را با محبت همراه خود کرد. براين اساس مي توان گفت کـه نگرش مثبت فرزندان نسبت بـه مذهب و امور ديني ريشـه درمـهرورزي و محبت والدين دارد. آنان مي توانند با ايجاد فضايي آکنده ازمـهر و محبت، تجربه خوشايندي درون ذهن کودک ايجاد نمايند و بين امورديني و ذهن کودک ارتباط قوي برقرار نمايند.
البته محبت شرايطي دارد کـه عبارت هست از:
-محبت بـه کودک بايد راستين باشد.
-محبت را بايد ازدل و زبان آورد که تا فرزند آنرا با تمام وجود لمس کند. ممکن هست پدري و مادري فرزند خود را درون دل دوست داشته باشند اما اظهارنظرنکنند اين نوع محبت تأثير چنداني ندارد.
-محبت بـه فرزندان بايد يکسان باشد.
-محبت نبايد مانع امر و نـهي گردد .
-محبت بـه کودک بايد معقول و به اندازه صورت گيرد.

4.روش بصيرت بخشي

بصيرت چنين تعريف شده است:«قواي درون قلب، نوراني بـه نور قدسي هست که بـه واسطه آن حقايق و بواطن را مي بيند؛ همانگونـه کـه چشم،صورت اشيا را مي بيند».(التعريفات، ص 20) دکترشرفي درکتاب تربيت اسلامي با تأکيد برديدگاه امام خميني بصيرت درتربيت را اينگونـه معرفي مي کند: «در حقيقت،بصيرت يا بينش بـه طرزتلقي آدمي ازامور و حوادث نيزاطلاق مي شود و به تعبيري ديگر،بينش،نوعي آگاهي عميق و گسترده است».
درمکتب تربيتي اسلام براي بهره مندي بيشترازدين وحاکم ساختن آن برحيات عادي و مبارزه با ديانت تقليدي و تحديد و تعديل آن،ابتدا همگان را دعوت بـه تفکر و تعقل درمفاهيم و مبادي دين و کشف حقانيت ديانت الهي ازميان اديان سنتي و موروثي مي نمايد و ازتقليد کورکورانـه ازآبا و اجداد بـه شدت منع کرده،مي فرمايد:
«إنّ شرالدّوات عند الله الصّمّ البکم الذين لا يعقلون»؛(انفال، 22) بدترين جنبندگان نزد خداونداني هستند کـه تعقل نمي کنند و ازاستماع و اظهارحق عاجزو ناتوان هستند.يکي از محورهاي اساسي درامرتربيت،توجه بـه روش معرفت و بصيرت مي باشد؛معرفت و بصيرت بـه معناي نوعي آگاهي عميق و گسترده هست که نتيجه آن ايجاد پيوند بين انسان و واقعيت مورد نظر مي باشد. درون قرآن کريم نيز اين روش مورد تصريح قرارگرفته است:«قد جاءکم بصائر من رّبکم فمن أبصر فلنفسه و من عمي فعليها»؛(انعام، 104)
«آيات الهي و کتب آسماني کـه سبب بصيرت شماست،البته از طرف خدا آمده؛پس هربصيرت يافت،خود بـه سعادت رسيد و هرکوربماند درزيان افتاد».
اگرانسان بصيرت و آگاهي نداشته باشد نمي تواند تکاليف الهي را بشناسد که تا به اطاعت ازآنـها تن دردهد و به هدف حيات خويش برسد.پيامبراکرم (ص) دراين خصوص مي فرمايد:
«ليس الاعمي من يعمي بصره انما الامي من تعمي بصيرته»؛ (نـهج الفصاحه، حديث 2373، ص 362) «کورآن نيست کـه چشم او نتواند ببيند،بلکه کورکسي هست که بصيرتش کور باشد».
پيامبراکرم (ص) ازسوي خداوند مأمور مي شود بـه صراحت اعلام کند کـه «حرکت او و پيروانش بر مبناي بصيرت و روشن بيني است». (11)
بصير بـه چهي اطلاق مي شود؟
در روايات بصيربهي اطلاق مي شود کـه بعد از شنيدن سخنان بـه تفکر مي پردازد،بعد ازمشاهده اموردرباره آنـها بـه تفکرمي پردازد و ازمايه هاي عبرتي کـه درحوادث هست عبرت مي گيرد و تلاش مي کند درون راهي کـه داراي علايم و نشانـه هاي واضح است،سيرکند و دراثردرک و بينش دروني حالتي براي او ايجاد مي شود کـه ازافتادن درمـهالک پرهيز مي کند.
«فانما البصير من سمع فتفکر و نظر فأبصر، وانتفع بالعبرثم سلک جدداً واضحاً يتجنب فيه الصرعه في المـهادي». (محمدي ري شـهري،ميزان الحکمـه،ج 1،ص 423)
سوق بـه سوي نور و روشنگري درون انسان ها کـه وظيفه پيامبران الهي بوده،برمبناي روش بصيرت صورت مي گرفت.زيرا درشناخت برمبناي بصيرت و آگاهي و تعقل، انحراف و کج روي نيست.بنابراين والدين و مربيان مي توانند با کودکان و نوجوانان درباره ي ارزش هاي ديني بحث و گفتگو کنند که:هدف ازخلقت و آفرينش انسان ها چيست؟ دين چه نقشي درزندگي دارد؟چرا ما بايد عبادت کنيم؟ رعايت ارزش هاي ديني چه تأثيري درزندگي انسان دارد؟... و به اين وسيله نوعي بصيرت و بينش و دگرگوني دروني درون آنان ايجاد کنند و مطمئن باشند که
اگربتواند دگرگوني دروني درکودک ايجاد کنند،تغييررفتار و ترغيب کودکان و نوجوانان بـه مسائل ديني را مشاهده خواهند کرد.

کودکان را مي بري مکتب بـه زور
زانکه هستند از فوايد چشم کور

چون شود واقف،به مکتب مي دود
جانش از رفتن شکوفه مي شود

مي رود کودک بـه مکتب پيچ پيچ
چون نديد ازمزد کارخويش هيچ (12)

آثاربصيرت آفريني

-بصيرت،نگاه فرد را از سطح و پوسته ي رويدادها مي گذراند و به عمق و باطن آنـها نفوذ مي دهد.
-بصيرت موجب تعادل و ثبات روح فرزندان مي شود و آسيب پذيري دربرابرحوادث و عوامل تهديد کننده معنويت کمتر شود.
-بصيرت مشکلات و سختي ها را آسان جلوه مي دهد. (13)

5. روش قصه گويي

يکي ازوسايل تعليم و تربيت داستان است. شواهد تارخي نشان مي دهد کـه داستان و قصه يک وسيله رايج و عمومي درون ميان همـه ي اقوام و ملل بوده هست و معمولاً هرزمان،نقالاني حرفه اي وجود داشته اند کـه درمجامع عمومي براي مردم قصه مي گفته اند.يونانيان قديم فرزندان خود را ازکوچکي بـه حفظ داستان هايي از «ايليا»،«همر» و «اُديسه» وادار مي د.
افلاطون ارزش و اهميت [قصه ها]، داستان ها و افسانـه ها را درون تربيت کودک دريافته مي گويد:«پس بايد پرستاران و مادران را وادارکنيم کـه فقط حکايات را کـه پذيرفته ايم براي کودکان نقل کنند و متوجه باشند کـه پرورشي کـه روح اطفال بـه وسيله حکايات حاصل مي کند بـه مراتب بيشتر از تربيتي هست که جسم آنـها بـه وسيله ورزش پيدا مي کند».(عطاران، 1368، ص 123)
بسياري ازاديبان، نويسندگان، فيلسوفان و عالمان اخلاق کـه به قدرت زبان قصه آگاه بوده اند،افکارخود را دراين قالب بيان کرده اند.بوعلي ازجملهاني هست که ده ي «حي بن يقضان» بسياري از مضامين بلند عرفاني را آورده است. و يا غزالي درکتاب «کيمياي سعادت» فراوان ازحکايت و تمثيل بهره جسته است.

اهميت قصه درون قرآن

قصه درقرآن کريم، بازگو سرگذشتي هست که از واقعيات عيني حيات بشرحکايت دارد،تا براي آيندگان عبرتي باشد.قرآن خودش را بـه عنوان يک منبع داستان معرفي مي نمايد و مي گويد:«ما اخبار پيامبران را بـه صورت قصه براي تو بيان مي کنيم که تا به قلب تو آرامش دهيم و به همين وسيله حق آشکار مي گردد و براي مؤمنين موعظه و تذکرخواهد بود». (14)
آنچه ازآيات قرآن بـه دست مي آيد نشان مي دهد کـه اه قصه هاي قرآن درمحورهاي زيرخلاصه مي شود:
1.تربيت و آموزش از طريق آموزش القاء غيرمستقيم.
2.عبرت و تفکر.
3.بيان حقايق و احياي تفکرديني صحيح برمبناي زدودن خرافات.
4.شاهد صدق نبوت و زمينـه براي گسترش دعوت.
5.آرامش خاطرپيامبرو اميدآفريني درون دل هاي مؤمنين با نويد موفقيت.(معرفت، 1379، ص 276)
چگونـه قصه و داستان برانسان تأثير مي گذارد؟
در تعليم و تربيت قصه گويي روشي هست که بـه وسيله آن بـه طورغيرمستقيم دراعماق روح کودوجوان تأثير مي گذارد.داستان نويس و قصه گو،ضمن بيان وقايع مـهم اقوام، ملل و شخصيت هاي مـهم تاريخ،روح خواننده و شنونده را بـه همراه خويش که تا عمق تاريخ مي برد،و الگوهايي را برايش مجسم مي سازد که تا ازگفتار و رفتارشان سرمشق بگيرند و پيروي کنند. تأثيرات قصه و داستان غيرمستقيم و نامرئي است.به طورغيرمستقيم راه را نشان مي دهد و هدايت مي کند،عبرت مي دهد،موعظه مي کند، تشويق مي نمايد، مي ترساند، اميدوار مي کند ،همـه ي اينـها بـه طورغيرمستقيم القا مي شود و به همين جهت پايدارخواهد بود.(اميني، 1379، ج 2، ص 109) درواقع شنيدن قصه يکي از کارهاي مورد علاقه کودکان و نوجوانان است.آنـها با هيجان زياد بـه داستان گوش مي دهند و خود را دراختيار قصه گو قرار مي دهند کـه دراين صورت بـه صورت غيرمستقيم تأثيرات لازم را مي پذيرند. قصه،نـه تنـها پيام هاي مفيدي براي کودک دارد،بلکه اگربه گونـه اي جذاب و مناسب طراحي و بيان شود،کودک ونوجوان مي کوشد خود را با شخصيت هاي آن قصه همانند سازد. (مجموعه مقالات نماز و خانواده،1386، ج 1،ص 249) والدين و مربيان مي توانند با بيان داستان هاي مذهبي و ديني،زمينـه ي رشد و شناخت کودک را فراهم سازند و با ارائه ي قصه هاي آموزنده و جذاب بـه ساخت الگوي ذهني آنان با گرايشات معنوي بپردازند و زمينـه ي علاقه و انگيزه ي آنان را درانجام مسايل معنوي فراهم آورند.دراين صورت نوعي اشتياق درون آنان ايجاد مي شود و درنتيجه کودوجوان ازانجام اعمال ديني احساس رضايت مي کند،که اين رضايت باعث دروني شدن عمل اخلاقي درآنان مي شود.

نتيجه

آشنا کودکان و نوجوانان با معارف و ارزش هاي ديني و مذهبي يکي از اصول مـهم درون تعليم و تربيت اسلامي محسوب مي شود و روز بـه روز با توسعه ي زندگي اجتماعي؛ علمي و سياسي ضرورت آن بيشتراحساس مي شود. بنابراين يکي از محورهاي مـهم و اصلي تربيت بايد عمق بخشيدن آموزه هاي ديني درکودکان و نوجوانان باشد،زيرا دراين صورت هست که فرزندان از هرنوع آسيب هاي اخلاقي و اجتماعي مصون مي مانند.بسياري از شرارت هاي افراد ناشي از نداشتن تربيت ديني و اخلاقي مي باشد و دروني شدن ارزش هاي ديني باعث مي شود آنان دربرابراين انحرافات مقاومت بيشتري داشته باشند.
تربيت ديني فرزندان را بايد ازکودکي آغاز کرد. زيرا روح آنان دراين زمان انعطاف پذيري قابل توجهي دارد و هرچه انسان بزرگتر مي شود ازاين انعطاف کاسته مي شود.با توجه بـه اينکه کودک دراين دوران از حساسيت ها و لطافت هاي خاصي برخورداراست،بايد ازبهترين شيوه ها بهره گرفت که تا نتايج مفيد و مؤثرحاصل شود.يکي از روش هاي بسيار مؤثر درتربيت تشويق کارهاي خوب کودکان و نوجوانان است. تشويق راهي مناسب درايجاد انگيزش بـه سوي کارهاي مثبت مي باشد.تشويق درون روح آنان اثر مي گذارد و آنـها را بـه انجام اعمال نيک تحريض و ترغيب مي کند.يکي ديگراز شيوه ها روش الگويي است.دراين روش فرد،از فرد يا افراد ديگر بـه عنوان سرمشق و الگو استفاده مي کند و تحت تأثير مشاهده از رفتار ديگران پيروي نموده و خود را با آن همساز مي کند. روش محبت يکي ازعوامل بسيارمـهم درجذب افراد مي باشد کـه اثرآن بر روي فرد تربيت شونده عميق و درازمدت مي باشد.دراين مدت مربي مي تواند منويات تربيتي خود را بـه کودک القا کند و تغييررفتار را درون کودک مشاهده کند. داشتن بصيرت و آگاهي نسبت بـه انجام يک کار،دوام و قوام آن عمل را بيشترخواهد کرد بنابراين روش بصيرت بخشي،روش مؤثري براي نـهادينـه ارزش ها درون کودکان و نوجوانان محسوب مي شود.با روش قصه گويي نيز مي توانيم دراعماق روح کودک نفوذ کنيم و با بيان قصه هاي آموزنده و جذاب کودکان را با شخصيت هاي قصه همانند سازيم.                                      نويسنده:حسن خلجي

پي نوشت ها:

1. نحن الشعار و الاصحاب، والخزنـه و الابواب، و لا تؤتي البيوت الا من ابوابها.نـهج البلاغه خطبه 154.
2. ايها الناس من سلک الطريق الواضح ورد الماء و من خالف وقع في التيه،(نـهج البلاغه، کلام 60201). ناشنواي واقعي کـه ازابتدا توانايي شنيدن ندارد بالتبع لال خواهد ماند.
3. جلال الدين محمدمولوي مثنوي معنوي،دفتر اول.
4. ان الله سبحانـه وضع الثواب علي طاعته،والعقاب علي معصيته ذياده لعباده عن نقمته و حياشـه لهم الي جنته.نـهج البلاغه حکمت 368.
5.جلال الدين محمدمولوي مثنوي معنوي،دفتر اول.
6.من نصب نفسه للناس اماماً فليبدا بتعليم نفسه قبل تعليم غيره، و ليکن تأديبه بسيرته قبل تأديبه بلسانـه و معلم نفسه و مؤدبها احق بالاجلال من معلم الناس و مؤديهم. (نـهج البلاغه، حکمت 73)
7. کونوا دعاه الناس بأعمالکم،و لاتکونوا دعاه بألسنتکم.(قرب الاسناد،ص 39)
8. دراينجا بـه معني کينـه و غل و غش مي باشد.
9.جلال الدين محمدمولوي مثنوي معنوي، دفتر دوم.
10.سعدي،بوستان.
11.قل هذه سبيلي أدعوا إلي الله علي بصيره أنا و من اتّبعني... (يوسف، 108)
12.جلال الدين محمدمولوي مثنوي معنوي،دفترسوم.
13.(تربيت اسلامي با تأکيد بر ديدگاه هاي امام خميني، دکتر محمدرضا شرفي)، WWW.Ghadeer.org
14.وکلاًّ نّقص عليک کن أنباء الرسل ما نثبّت بـه فؤادک و جاءک في هذه الحق و موعظه و ذکري للمؤمنين.(هود، 120)

کتابنامـه
1. قرآن کريم .
2. نـهج البلاغه.
3. آشتياني، محمدرضا، (1384)، گنجينـه آداب اسلامي، قم: انتشارات زهير.
4.احمدي، احمد، (1364)،اصول و روش هاي تربيت درون اسلام،انتشارات واحد فوق برنامـه بخش فرهنگي جهاد دانشگاهي.
5.اميني، ابراهيم، (1379)، اسلام و تعليم و تربيت، تهران: انتشارات انجمن اوليا و مربيان.
6.بهشتي محمد، (1379)، آراي دانشمندان مسلمان درون تعليم و تربيت،تهران:انتشارات سمت، ج 2.
7. پياژه،ژان،پيرهانري سيمون، (1396)، ترجمـه عنايت الله شکيباپور،روان شناسي کودک و اصول تربيتي جوانان، تهران: کتاب فروشي نيما.
8.جمعي ازنويسندگان،(1386)، مجموعه مقالات نماز و خانواده،تهران:انتشارات انجمن اوليا و مربيان، ج 1و2.
9. حسيني زاده، علي، (زير نظر عليرضا اعرافي)، (1383)، سيره تربيتي پيامبراکرم و اهل بيت عليهم السلام، تهران: انتشارات حوزه و دانشگاه، ج 2.
10.خادمي، عين الله، (1379)، بررسي عوامل مؤثر بر دروني ارزش هاي اسلامي دردانش آموزان، تهران: انتشارات اداره کل آموزش و پرورش.
11.دفترتحقيقات و برنامـه ريزي وزارت آموزش و پرورش، (1369)،اخلاق وتربيت اسلامي،انتشارات چاپ و نشر ايران.
12.دلشاد تهراني، مصطفي، (1382)، سيري درون تربيت اسلامي،تهران: انتشار دريا.
13.شرفي،محمدرضا، (بي تا)،تربيت اسلامي با تأکيد بر ديدگاه امام خميني،تهران:انتشارات مؤسسه تنظيم و نشرآثار امام خميني.
14.شعباني،حسن، (1371)، مـهارت هاي آموزشي و پرورشي،تهران:انتشارات سمت.
15.عطاران، محمد، (1368)، آراي مربيان بزرگ مسلمان درون باره تربيت کودک،تهران:وزارت آموزش و پرورش ـ دفتر امورکمک آموزشي و کتابخانـه ها.
16.محمدي ري شـهري،محمد، (بي تا) ميزان الحکمـه، قم: مکتب الاعلام الاسلامي.
17.مطهري،مرتضي، (1371)، تعليم و تربيت دراسلام، قم: انتشارات صدرا.
18.معرفت، محمدهادي، (1379)، علوم قرآني، انتشارات مؤسسه فرهنگي انتشاراتي التمـهيد و سازمان مطالعه و تدوين کتب علوم انساني دانشگاه ها (سمت).
19. مولوي، جلال الدين (1372)، مثنوي معنوي، تهران: انتشارات نگاه.
20. نوري طبرسي، حسين، (1408)، المستدرک الوسايل و مستنبط المسايل،بيروت:مؤسسه آل البيت لاحياءالتراث.
21. مجلسي،محمدباقر،(1403)،بحارالانوار، بيروت: دار احياء التراث العربي.
منبع:نشريه مجموعه مقالات (قرآن و اخلاق )




[دنیا کلک است وکار دنیا کلک]

نویسنده و منبع | تاریخ انتشار: Mon, 07 Jan 2019 11:34:00 +0000



دنیا کلک است وکار دنیا کلک

فرهنگ عامـیانـهء پامـیر بدخشان

 

 

فرهنگ عامـیانـهء پامـیر بدخشان وثیقهء سنتهای

بجا ماندهء آریـانای کهن و امانت تاریخی نیـاکان ما

 

ابتدای سخن را بنام خالقو مکان پدید آرندهء نارو نور، دنیا کلک است وکار دنیا کلک دانای آشکار و نـهان آغاز مـی کنم کـه پی مور بر هستی او گواه و برگ درختان سبز دفتر قدرت و صنعت او را بـه نمایش مـیگذارد.

درود و صلوات بی پایـان خویش را بر روح پر فتوح خواجهء لولاک حضرت ختم المرسلین، آل و اصحاب او نثار مـیکنم، کـه رهگشای رضوان حقیقت به منظور امتان صالح خویش است.

 اما بعد! بـه اجازهء حضار گرامـی، بزرگان دولتی، دانشمندان عالیقدر، دوستداران فضیلت بخصوص آن جونمردان آگاهی کـه حیـات خود را وقف ادای رسالت عشق بوطن و خدمت بـه انسان و عدالت کرده و در این راه از هیچگونـه سعی و تلاش دریغ نمـی کنند. دنیا کلک است وکار دنیا کلک که تا باشد آن قدم های آگاهانـه درون جهت رشد بیداری افکار عامـه، زدودن اثرات تحمـیلی بیشتر از سه دهه جنگ و خونریزی، تامـین وحدت ملی و اخوت اسلامـی استقلال، حاکمـیت ملی، صلح و دموکراسی، تحکیم پیوند های ملی و تقرب اسلامـی مـیان پیروان همـه مذاهب و اقوام افغانستان عملی گشته ملت ما بر اوضاع نابسامان کشور خویش مسلط شده باشد. دنیا کلک است وکار دنیا کلک بر مشکلات اداری، اقتصادی، اجتماعی خلاصه همـه عرصه های حیـات ملی وبین المللی نقطهء پایـان گذارند.

 مـیخواهم اثر عاجزانـهء خویشرا درون این محفل باشکوه فرهنگی قرائت کنم کـه خالی از نقصان های پژوهشی و اکادمـیک نمـی باشد و امـیدوارم فرهنگیـان بزرگوار وطنم با دیدهء عفو بر آن نگریسته و جهت رفع کوتاهی مرا یـاری رسانند.

 چه از یکسو بـه نسبت سکونتم درون محلات دور افتادهء بدخشان، کـه از نگاهء کتابخانـه ها و مراکز فرهنگی دچار مشکلات مـی باشد و نویسنده نمـیتواند مأخذات کارآمد را درون جهت تهیـه اثر دست یـاب کند، و از سوی دیگر بـه نسبت مشکلات تلفونی و دیر آگاه شدن از برگزاری محافل مـهم بخصوص چنین محفل کـه برای تهیـهء اثر اکادمـیک راجع بـه فرهنگ حتما نویسنده وقت کافی داشته باشد که تا اقلأ اثر خواندن و قابل شنیدن بنویسد. نقصان های اثر من هم ناشی از همان مشکلات بالا هست که عرض کردم.

 اما با وجود آن همـه مشکلات عشق بـه فرهنگ تابناک، سرزمـین کهن سال نیـاکانم مرا وا مـیدارد که تا در همبستگی صدای وحدت و یکپارچگی ملی را از طریق زبان گویـای فرهنگ و معرفی خدمات آن و عمق معرفت تاریخی، علمـی، آثار با سنن با افتخار ملی ما عاشقانـه شرکت کرده باشیم.

 

روح وحدت طلبانـه فرهنگی و به هم پیوستهء ملت ما!

 و با توضیح اینکه فرهنگ غنی پامـیر بدخشان از جمله فرهنگ عامـیانـه، آن کـه با فرهنگ سراسر کشور عزیز ما گره خورده متعلق بـه همـه کشور است. این پدیدهء هویت همچون وثیقه و آیینـهء قدنما- زنده فرهنگ - تمدن آریـانای کهن و زبان اوستایی درون لفافهء زبانـهای پامـیری و بازتابیست از گذشتهء پرافتخار ما درون لابلای قرون. کـه جوانب کثیرالابعادی را دارا است. لذا از خداوند یـاری مـیجویم که تا با توضیحات مختصر از چکیده های گوناگون فرهنگ عامـیانـهء آن بـه ندای حب الوطن من الایمان لبیک گفته سیرت مادی و معنوی مردم پامـیر این پاسداران چراغ معرفت اسلامـی وانساندوستانـه حکیم حجت جزایر خراسان را با امانت های سنن آریـایی و اوستایی شان درون پرتو شعار (پندار نیک، گفتار و کردار نیک) (زردشت) پیغمبر حکیم آریـانا را بـه معرفی بنشانم، زیرا تجلی آن همـیشـه بر تارک مشرق زمـین مـیدرخشد و جاویدان خواهد درخشید. و با استفاده از آن درون جهت آگاهی جوانان و مردم خویش با جرئت وطندوستانـه ابراز مـیدارم که: دنیا کلک است وکار دنیا کلک روح وحدت طلبانـه و بیگانـه ستیز همـه اقوام ساکن درون کشور کهن سال تاریخی ما چنان درون فرهنگ عالی اش با هم گره خورده هست که همـیشـه درون نشیب و فراز تاریخ درون هنگامـه های سرنوشت ساز دست بهم داده نـه تنـها بـه سلطهء تجاوزکاران، غاصبان، استعمارگران و اه غرض آلود شان جواب دندان داده بلکه اورنگ زیبای بزم تاریخ هزاران سالهء بخدی و سیستان را، بامـیان و نورستان، هری و بدخشان، پکتیش و غور، غزنی و قندهار، کابل و زابل خلاصه شرق و غرب شمال که تا جنوب کشور ما را نگهداشته، تاج و تخت (فریدون ویمرا) را درون قلب آسیـا، بنام افغانستان کنونی حفظ کرده است. و به برکت آن فرهنگ این قلب همـیشـه طپیده و مسمومـیت های زهری دشمنان آریـانای کهن نتوانسته این قلب آهنین را از طپش باز دارد، چه بسا آن زهر مسمومـیت کـه نقاق و تجاوزش خوانیم بلای جان آن دشمنان نامرد و عواقب ناسنجیده شده خودشان را بـه ورطهء هلاکت افگنده اما این دل طوفان دیده و این پیکر آب و گل پاکیزهء مشرق زمـین درون نشیب و فراز جولانگاهء تاریخ شفا یـافته و به نوعی زندگی را از سرگرفته است. و همچون سپر مطئن آزادی به منظور همجواران باقی مانده است.

 بنأ بگفتهء علامـه اقبال لاهوری، آسیـا یک پیکر آب و گل هست + ملت افغان درون آن همچو دل است. از ثبات او ثبات آسیـا، از ممات او ممات آسیـا.

 و واقعأ چنین بوده ملت ما درون هنگامـه های تلخ تاریخ طولانی خود همواره از استقلال و حاکمـیت ملی خویش دفاع جانانـه کرده و به برکت آن روح وحدت طلبانـه فرهنگی درون هنگام مشکلات پیروز و سرخروی از حوادث بیرون بدر آمده است. ولی متأسفانـه اکثرأ بعد از آنکه این مـیوه بـه ثمر نشسته از این روح وحدت طلبانـهء فرهنگی درون جهت ترقی و پیشرفت تأمـین حق و عدالت، و تقویـهء هر چه بیشتر پیوندهای ملی، مذهبی، اجتماعی، اقتصادی و رشد معرفت روانی، شایسته سالاری درون بطن مردم سالاری و غیره بخش های حیـات جامعه استفاده نشده است. و گاهی عملأ توسط دست های بـه قدرت رسیده این طلیعهء ماهیتاً پرنور وفا و صفا، ایمان و مردانگی درون تاق نسیـان فراموشی رفته و حاکمان درون جهت بقای حاکمـیت جفا کارانـهء خویش معامله با دشمنان و بی وفایی بـه مردم با وفا و دلاور خویش را برگزیده اند. و از این راه عقب ماندگی را با سیکولوژی بی اعتنایی درون قضایـات حقوقی بر مردم ما تحمـیل کرده اند. مـیر غلام محمد غبار مورخ و مبارز راه حق و عدالت، ترقی و وحدت درون کتاب وزین خویش (افغانستان درون مسیر تاریخ) مـی نویسد، "متاسفانـه افغانستان بعد از غسل درون خون دوباره همان لباس چرکین و کهنـه را بـه تن مـی پوشد کـه بارها او را از کاروان ترقی بـه عقب رانده است" یعنی اکثرأ درون قضایـای تأمـین حقوق و ایجاد عدالت و ترقی چشم درون چشم ارباب و خان جاهل مـیدوزد و او هم زنجیر اسارت فکری خود را درون پایش محکم تر مـی کند. بنأ بـه شواهد تاریخی هرگاهی کـه رهبری کشور از روح وحدت طلبانـهء فرهنگی ملت خود چه قبل از اسلام و چه گاهی بعد از اسلام توانسته استفاده کند. نـه تنـها بر حوادث و دشمن پیروز شده بلکه صاحب تشکیل امپراطوری های قوی و نیرومند تر از همسایگان، ترقی و پیشرفت درون براعظم "آسیـا" و مسند نشین اتوریتهء بلند بین المللی شده هست – از دولت های "مـه آبادیـان" که تا "پیشدادیـان" "کیـانیـان" خاندان اسپه "اشکانیـان" بعدها "کوشانیـان" و غیره . . . . و دورهء فرهنگ عناصر پرستی- دین کهن مـیزدایی- مـهرپرستی یـا مـیترا– زروانیزم و زردشتی " یـا مزد یسنـه" اوستایی- تمدن یونان و باختر- بودایی وغیره... و یـا بعد از پذیرش دین مقدس اسلام سلطنت طاهریـان- صفاریـان- سامانیـان- غزنویـان- سلجوقیـان- غوریـان و یـا امپراطوری احمدشاه ابدالی همـه و همـه گویـای ثبوت آن حقیقت فوق است. کـه آن مطالب فوق ما را بـه این پدیدهء تجربه مـیکشاند. که:- کثیرالملت بودن باعث ضعف ما نیست بلکه مارا قوی و نیرومند مـی کند، بـه شرطی کـه همـه اقوام بـه حقوق همدیگر بـه دیدهء احترام بنگرند و مشارکت واقعی کدرهای آگاه و اهل کار- وطندوست- صادق بـه وحدت و یکپارچگی ملی را درون ادارهء کشور سهیم نمایند. یعنی منافع علیـای ملی را نباید قربانی اه ایدیـالوژیکی- قدرت طلبی گروپی قومـی یـا سمتی کنیم.

 ناگفته نباید گذاشت کـه با مشارکت دروغین عدهء از افراد منفعت طلب- معامله گر و نوکر بیگانـه نمـی توان وحدت یکپارچگی و ادارهء نیرومند سالم مرکزی صاحب قانون را بمـیان آورد. گرچه ما حتما ثابت کنیم کـه چگونـه با عقاید مختلف مـیتوانیم متحدانـه زندگی کنیم. و در راستای این هدف مقدس و والا آگاهی فرهنگی بـه رشد کمـی و کیفی شعور سیـاسی ما مـیتواند کمک شایـان کند و از طریق آن بیداری اجتماعی مـیتوان ادارهء سالم ملی را پدید آورد و در عرصه های حیـات بواسطهء آن ادارهء سالم ملی اقتصاد را کـه زیربنای تحولات یک جامعه مدنی مـی باشد. سر و سامان بخشید و پایـه های اقتصاد ملی- رفاه اجتماعی- عدالت- وحدت- استقلال و حاکمـیت ملی خود را چه درون سیـاست داخلی و چه خارجی ملی و بین المللی تقویـه کرده، با کاروان تمدن بشری و استفادهء مثبت، درون همگرایی این تمدن مطابق بـه ضروریـات عمومـی عصر و زمان هم گام شد. و دست مداخلهء اجانب را از گریبان منافع علیـای ملی کوتاه ساخت.

 فرهنگ کـه بنا بـه تعریف خود مجموع هستی مادی و معنوی یک قوم- جامعه یـا ملت را دربر مـیگیرد، عبارت از مجموع پدیده های هویت ملی- تاریخی- تعلیم وتربیت- معرفت وآثار علمـی جوامع انسانی- ملتها یـا اقوام مـیباشد. عناصر عمدهء فرهنگ از جهت مادی نمونـه های معماری- کاشی کاری- نقاشی- خوشنویسی- حکاکی- خاتم کاری- هیکل تراشی- دوزندگی- زرگری- انواع بافندگی وازینگونـه هنرهای ظریف بوده ودر جهت معنوی باورها- اعتقادات مردم- اسطوره ها- افسانـه ها- شگون ها- روایـات- ضرب المثل ها- فکاهیـات- طنزها- اشعار رزمـی وامثال آن کـه همـه محصول تخیل- آرزو- تعقل- ابتکار- ادراک جمعی مردم هست که معرفی کنندهء معیـارهای زیباشناسی- عادات- مـهارت های مـیباشد کـه به قسم

 

مـیراث وسرمایـه های مادی ومعنوی از نیـاکان بـه نسل های بعدی منتقل مـیگردد. یـا بـه عبارهء دیگر از اسلاف بـه اخلاف مـیرسد.

 از جمله فرهنگ فلکلور کـه بخش عمدهء آن محسوب مـیگردد. از واژهء انگلیسی ( ژرمانیک) یعنی " فولک" مردم و" لور " بمعنی خرد وحکمت ودانش بیـان واستخراج گردیده است.

 فلکلور کـه جزء عمدهء فرهنگ باستانی ما را تشکیل مـیدهد- درحقیقت فرهنگ جمعی مردم را مطالعه مـیکند- وشامل ابعاد گوناگون مـیباشد- یکی از ابعاد آن سنن وعنعنات مردم هست که حتما آنچنانیکه هست جمع آوری وثبت گردد.

 پامـیر بدخشان کـه فرهنگ آن از تمدن آریـایی- ممزوجیت تمدن روم وچین- هندو ایران- یونان وباختر- مـیترا پرستی یـا مزدایی- مزد- بودایی- بخصوص زبان اوستایی با بخش های گوناگون فرهنگی آن که تا تمدن "هلنیستی" ثمر گرفته از دین مقدس اسلام بخصوص تشیع اسماعیلیـه ودر مـیان آن از تصوف وعرفان گرفته که تا بحث های کلامـی- وانواع کوچه ها وفروعات فرق مذاهب وطریقه های اسلامـی چون قدریـه وجبریـه- تناسخیـه وغیر تناسخیـه فقه جعفری- فلسفه و راسیونالیزم بزرگان ادبیـات وفرهنگ دری اسلامـی- مکتب تعلمـیه حجت خراسان ناصرخسرو بلخی- حتی از طریقهء شاه نعمت الهی نیز درون بعضی امورات فلسفی متأثر هست با کوشش های فرهنگی حسب ضرورت های تاریخی تقیـه وانواع دعوت ها درون سلسله پیری ومریدی- چون رسوم طوغ برآوردن وگشتاندن آن با ترانـه های مذهبی- چراغ روشن- دعوت بقا- فنا- گردش پیران سال یکمرتبه جهت ( دعوت داعیـان ) جماعت- دعوت رضا- دعوت خفا، شاگون- سده- نوحه- طوی- سپورت با رسوم بازی های گوناگون اطفال وجوانان کـه ریشـه درون فرهنگ کهن آریـایی دارند، با غیره همگونی های فرهنگی وپیوندهای عمـیق با فرهنگ عمومـی مشرقزمـین وتمدن آن چون خوانش راک های کهن با موسیقی کـه ریشـه درون سرودهای "ویدایی" دارند واکنون با شعرو قصاید شاعران نامدار مسلمان توسط رباب- تنبور- دف- سیتار- غچک وغیره آلات موسیقی تاری بادی وضربی اجرا مـیگردند حکایت های فراوان داشته کـه روشن نمودن همـهء بخش فرهنگی آن کاریست بسی دشوار کـه به وقت مطالعه- بررسی خلاصه یک مرکز فرهنگی تحقیقی نیـاز دارد کـه متأسفانـه که تا حال بـه آن توجه واقعی ونـهادینـه صورت نگرفته- باوجود رسمـیت زبان های پامـیری درون قانون اساسی بـه صفت زبان های درجه2 ملی کشور توجه به منظور تجمع فرهنگیـان وایجاد دفتر فرهنگی درون خود منطقه کـه بتوانند راجع بـه فرهنگ- زبان- تاریخ وگذشت تمدن درین بندر شاهراه ابریشم قدیم بدخشان وکشور تحقیقات علمـی ومفیدی را درون جهت تقویـهء سنن با افتخار وارزشـهای تاریخی وفرهنگی انجام دهند وجود نداردتا این وثیقهء زندهء اوستایی وآریـایی با تمام آثار تاریخی آن کـه طی دورانـها حفظ گردیده. تجلی خود را نشان دهد. وسوگوارانـه اینکه طی این سالها از ۱۳۷۱ هجری تاکنون غارت وتباهی آثار مربوط بـه تاریخ وفرهنگ کهن سال پامـیر بدخشان کـه متعلق بـه سرمایـهء عمومـی فرهنگ ملی وتاریخی ما مـیباشد بیرحمانـه جریـان دارد. بگفتهء عدهء محققان تمدن درون کشور ما از حدود - ۱۴۰۰ق م – بنیـان گذاری شده کـه از جمله سروده های "ویدایی" آن با ریشـهء امروزین

 ترانـه های قصاید از همان اصل را تشکیل مـیدهد- آثار مادی فرهنگی ما نیز با آن تمدن گره خورده است.

که با فنا گردیدن آن و بعضی ارزش های دیگر چون جنگلات- حیوانات- چپاول منابع اقتصادی وطبعیی وغیره وبی اعتنایی بـه آن از اثر ضعف اداره باعث خودسری های عدهء از منفعت جویـان- قاچاق بران آثار تاریخی ومواد مخدره گردیده کـه خسارهء آن بر ملت آزادهء ما وداشته های پر افتخار تاریخی- فرهنگی- اقتصادی خلاصه منافع علیـای ملی ما نـهایت درد آور وزیـان بار است. زیرا هر چقدریکه دامنـهء دانش وآموزش وسیع تر شود احتیـاج بـه این شناخت های فرهنگی بیشتر مـیشود. درون جلد اول صفحهء 13 فرهنگ نظام تالیف سیدمحمد داعی الاسلام آمده است.

" ترقی هر ملک ترقی زبان وفرهنگ آن هست " ص 2-1 – صفحه 13، حقیقتأ چنانچه تذکر یـافت. با آنکه اقتصاد وزیر بنای حیـات جامعه را تشکیل مـیدهد، ولی رشد وطرح مثبت آن بواسطهء تفکر اقتصاد دان ها، وبلندی شعور سیـاسی مردم صورت مـیگیرد، کـه حسب ضرورت های نـهادینـه جامعه درون پرتو فرهنگ تکامل یـافته احیـا، عملی وتعمـیم مـیگردد.

یعنی اقتصاد وفرهنگ ورشد متقابل آنـها لازم وملزوم یکدیگر مـیباشند. درون مناطقیکه از فرهنگ عامـیانـه گرفته که تا فرهنگ عمومـی آن مـیتواند رکود- عقب گرایی- پسماندگی- جمود شعور سیـاسی را با تحجر؛ وتعصب از مـیان بردارد وبه اثر آن تربیـهء عمومـی سالم گردد طبعأشرایط عینی وذهنی به منظور ترقی، پیشرفت بواسطهء انتخاب آگاهانـه مردم آماده گشته ملت درون زیر چتر ادارهء سالم ملی- عدالت اجتماعی واقتصادی- صلح وبرادری با کاروان تمدن بشری همگام مـیگردد.

 پس بر ادارهء دولت هاست کـه از روح ترقی خواهانـه- وحدت طلبانـهء فرهنگ عمومـی وبعد های گوناگون آن منجمله (فرهنگ عامـیانـه) کـه مـیتواند جامعه را برای‍‍پذیرش تحولات اقتصادی- اجتماعی وغیره بسیج نماید استفادهء لازم را مرعی دارد وبرای رشد آن کار نماید.افغانستان بـه مثابهء دروازهء اتصال تمدن مشرق ومغرب خود محور ابتکار فرهنگ وتمدنیست کـه باهم گره خورده و توسط همـه ساکنان آن حفظ گردیده. درون فرهنگ عامـیانـه پامـیر کـه از گذشتهء تاریخی آریـانای کهن، تمدن آن- ادیـان ومذاهب آن- بخصوص زبان ورسم ورواج اوستایی وبعدهم تشیع اسلامـی، حکایت مـیکند مـیتوان فاکت ها ومثال های زیـادی را دریـافت نمود کـه آیینـه بسا حقیقت های زندگی را بیـان مـیکند. مثلأ مقولات وضرب المثل های عامـیانـه را کـه در مـیان مردم رایج هست ومن آنرا از زبانـهای واخانی وشغنانی ومنطقه بـه فارسی ترجمـه کرده ام را قبل از دیگر بعد های فوکلور بیـان مـیدارم که تا مصداق بیـان فوق ما گردیده باشد.

کلان گنده ملک گنده– یعنی مردمـیکه رهبر نالایق وگنده "خراب" را به منظور رهبری خود انتخاب ند- ملک را خراب خواهد کرد.

سکل دریدههوشش بـه پارگی– درون زبان عامـیانـهء غاران- زیباک واشکاشم تلفظ سکل بـه معنی "چموس" کهنـه و رنگ ورو رفته را گویند- وپارگی- پارهیـا دریده راگویند- یعنییکه چموسش پاره باشد هوششس بـه طرف یکپاره پوست هست تا بیـابد ودر چموس پینـه کند.

 بالا طوی پایـان طوی- نوبت ازما مطلب ازنوبت آن مـیباشد کـه مردم قریـه چوپانیـهای خود را بـه نوبت بدوش گرفته یعنی نفر هرخانواده درون صورتیکه چوپان عمومـی درون مقابل مزد نداشته باشند بـه نوبت جهت چوپانیـهای خود ومردم قریـه رفته نوبت خود را مـیگذراند. تفصیل آنکه- گویـا شخصی حتما در طوی همسایـه های بالا وپایین با بردن طویـانـه واشتراک درآن حق همسایـه داری را ادا کند هم مشکل نوبت چوپانی را کـه آنـهم درون همـین روز مصادف گردیده حل نماید- واین شخص مرد یـا زن کـه تنـها وبی دست یـار ویـا مشکلات دیگر خانوادهدارد حیران هست چگونـه با این حالت برخورد نماید که تا مطابق این مقوله کـه هم لعل بـه کف آیدو هم یـار نرنجد. را به منظور حل مشکل بدست آورد.

بز درون آب دمبش سیخ– یعنی بز درآب رفته با خطر غرق شدن روبروست واحتیـاج بـه کمک دارد ودمب خود را آنقدر بلند گرفته کـه گویـا بـه کمک ضرورت ندارد- ومعنی دیگر آن تکبر هست که گویـا شخصی درون حالت تباهی هم از تکبر ولاف دست بر نمـیدارد مانند آن بز هست که درون آب رفته اما دمبش سیخ است.

تله لی سیتار- آسوده سربیمار– یعنی مردی درون بستر بیماری با درد دست وپنجه نرم مـیکند- اما دیگری او را آسوده پنداشته بالای سرش سیتار مـینوازد وتله لی مـیگوید- ودر فکر مستی خود است. بعداز مدتی مـیبیند کـه بیمار مرده- والاشـه هم ناگرفته مانده.

موش درون جای نمـیشود غربال بـه دمبش– تفصیل- به منظور موش آنقدر تنگ هست که خود را درآن جای کرده نمـیتواند ولی این موش بدون اینکه مشکل تنگی جای را درون نظر داشته باشد غربالی کلانی را بـه دنبال خود مـیکشد که تا به آن داخل د کـه امکان ندارد.

از خر کرده توبره اش کلانتر: تفصیل- مرکب جو وکاهء خود را جاییکه آخر نباشد فقطدر توبره مـیخورد. اما مرکبی توبره اش از اندازهء قدوقامت خودش هم کلانتر هست یعنی به منظور مرکب توبرهء را کـه معمول هست مـیتوان از کاه وجو پر نمود وبالای پوزش کشید- اما توبرهء را کـه از قدو قوارهءمرکب کلان تر هست را نمـیتوان از نگاه مصرف کاه وجو پوره کرد. مطلب از مصارف اقتصادی هست که توان آن کمراست.

گرسنـه نان خواب مـیبیند: مقوله واضح است. اول زن آخرزن وآنگاه زن ومرد- یعنی بیشتر آبادی خانـه آبرو وعزت مرد تربیـهء اولاد- همسایـه داری وروابط خوبی یک خانواده بـه خانم وابسته مـیباشد.

حاکم یکروزه خانـهء صد ساله را خراب مـیکند: ویـا قصاب کـه بسیـار شد حرام مـیشود-بوم درون خانـهء بی سر مـیدراید کـه صد سر دارد.

درین مقولات وضرب المثل های فوق حقایق زیـادی راجع بـه زندگی سیـاسی- اجتماعی- اقتصادی- وچگونـه زیستن آدمـی نـهفته هست که انسان با اندرز تجربه آموز آن مـیتواند از مشکلات راه بیرون رفت حاصل نموده گام های مثبت را درون جهت زندگی هدفمندانـه وتعمـیری بردارد واعمال منفی تخریبی را خنثی نماید.

 مثلا" معنی این ضرب المثل کـه بوم درون خانـهء بی سر مـی دراید کـه صد سردارد- بـه تعبیر عامـیانـهء پامـیریـان چنین است: بوم مثال بدبختی و ویرانی مـیباشد- کـه به ظاهر همان مرغ هست که درون شب ها پرواز مـیکند وغذای خود را شکار کرده بدست مـیاورد وروزانـه یـا درون ویرانـه ها جای دارد یـا درون مقام های تاریک جنگلات و های کوه پنـهان مـیشود با وجود کـه چشم های کلان دارد از نور آفتاد وروشنی مـیگریزد درون مقابل آن حساسیت دارد.

خانـهء هم کـه بزرگ خردمند خود را از دست مـیدهد وبجای آن صد بزرگ نادان ویـا خودخواه- جا طلب وحریص، منفعت وقدرت شخصی وغیره اعمال منفی هریک دعوای بزرگی را علیـه یکدیگر براه مـیاندازند ودرین خانـه سرداری یـا بزرگ نمایی مـینمایند- بدبختی ونفاق کـه تعبیر همان بوم هست به آسانی درین خانـه مقام گرفته آنرا ویران مـیسازد. و ویرانی بسیـار بـه آسانی صورت مـیگیرد حالانکه آبادی بـه بسیـار تلاش ومبارزه علیـه مشکلات بدست مـیاید.

همچنانیکه تربیـه وآگاهی علمـی واخلاقی یک انسان ضرورت بـه تعلیم معرفت مطابق عصرو زمان دارد واین کاریست توأم با مشکلات کـه با تلاش ومبارزهء متداوم نسل ها بدست مـیاید- درون جهالت نگه داشتن او یـا ویرانی او مـیتواند بـه سهولت درون اثر نفاق اندازی وبی اعتنایی بـه جامعه صورت پذیرد. وحکیم سنایی مـیگوید- سالها حتما که که تا یک سنگ اصلی زآفتاب + لعل گردد درون بدخشان یـا عقیق اندر یمن + سالها حتما که از دامان رحم مادری + شاعری زاید ادیب وعام شیرین سخن-

 لذا سربزرگی هم کـه با نور دانایی روشن هست اگر درمـیان نباشد وبجایش صدسر نادان لاف بزرگی زند خانـه جای بوم ویرانی مـیگردد- زیرا دانایی بهشت هست ونادانی دوزخ.

حکیم فردوسی درشـهنامـه درون داستان بهرام گور این تجربه را راجع بـه قریـهء کـه به پادشاه احترام ند باوجودیکه از عدالت پادشاه ورهبری بزرگ قریـه آباد شده بودند. آنـها دارایی مادی داشتند ولی از دارایی معنوی کـه همان تربیـه علمـی واخلاق هست بی بهره بودند، بعد بهرام بـه وزیرش (روز بـه مؤید) وظیفه داد که تا آن قریـه را طوری ویران کند کـه مسؤلیت ویرانی هم درون عمل بدوش خودشان باشد. که تا ازین ویرانی تجربهء علمـی واخلاقی را بدست آرند ودوباره وقتیکه آباد شدند از کرکتر اخلاقی احترام وآداب انسانی برخوردار باشند. ( روزبه مؤید) بنا بـه فرمان بهرام گور بـه نزد اهالی ده رفت واهالی را درون مجلسی دعوت کرد وآنـها را با هم نشاند بعداز اینکه روحیـهء غرور وخودخواهی اکثریت شان راکه از علم وتربیـهء اخلاقی بی بهره بودند تحریک نمود- چنین فرمود شما همـه مردم دانشمند- لایق بزرگی- آباد از معیشت زندگی هستید- پادشاه بهرام گور، از شما بزرگان وشخصیت های عالیقدر بسیـار تمجید کرد وفرمود. این ها همـه لیـاقت بزرگی وکلانی را دارند- لذا-

 بدین ده زن وکــــــــــــودکان مـهترید کـسی را نباید کـه فرمان برید

ازین ده چــــــه مزدور چه کد خدای بیک راه حتما که دارید جـــای

زن ومرد و کـــــــودک سراسرمـهید یکایک همــــــه کدخدای دهید

خــــــــــــــروشی برآمد زپرمایـه ده زشادی کـه گشتند همــواره مـه

چوناپاک شد مــــــــــــرد برنا بـه ده بد ناگه سر مـــــــــرد مـه

همـــــــــــــه یک بدیگر بر آویختند بـه هــرجای بیراه خون ریختند

چو برخواست زان روستا رستخیز گـــــــــرفتند ناگه ازان ده گریز

همـــــــــه ده بـه ویرانی آورد روی درختان شده خشک بی ی

 ( ج ۳ ص ۱۲۶ شاهنامـه)

 حالانکه پنج انگشت دست برادر هست وبرابر نیست- مطلب ازین سخن مسئله حقوقی نبوده یعنی استعدادها- قدوقامت آنـها فرق دارد. پیش از پاده خاکدود–(مقوله عامـیانـه) یعنی:انیکه پیش از کار وعمل غلغله برپا مـیکنند اما کارعملی نمـیگردد همان پیش از پاده خاکدود هست (پاده گلهء حیوانات اهلی- خاکدود خاکباد)کلوش کهنـه درون بیـابان نعمت است- از دیوار کج پرهیز–رنگ زرد گویـای احوال درون است-از چشم بـه اسرار دل همراه راهیست- چیزی آسیـاب کند چیزی دانـه تر- هم از توبره مـیخورد وهم از آخر- سگه نی روی خاوندش-از کمان شکسته دونفر مـی ترسد-کمپیر کـه درپایگه نتواند بد مـیگوید پاگه تنگ است-شف شف نی شفتالو رهء راست-صیـاد را از دل آهو چه خبر- شیننده به منظور رونده- از مار بد یـار بد بدتر- خر همان خر پالانش نو شده- چشم وطن بما چشم ما بـه او- دشمن وطن دشمن جان- ایمان درون راستی است- نیکی بجا مـیماند وبدی مـیگذرد- مرد راهمت بکار نی کـه خنجر درمـیان-. کـه در همـه مقولات ضرب المثل های فوق نمایش زندگی ما درطی قرون با عقاید وکلتور- طرز زندگی جامعه بیـان مـیگردد. فرهنگ خاص یـا معیـاری درون حقیقت وابسته بـه آن فرهنگ عامـیانـه مـیباشد کـه قبل از تحریر پدید آمده زیرا خط کـه از ۳۳۰۰ الی ۳۵۰۰ ق م بنا بـه شواهد تاریخی پدیدار گردیده درون تثبیت فرهنگ معیـاری و خاص نقش خود را داشته است- لذا بخش های آن توسط قلم چون خطوط وکتابت درون دست خواص بود درقید تحریر درامده محفوظ مانده است.

اما فرهنگ عامـیانـه: این یکی بـه توسط مردم حفظ گردیده ومـیگردد. یعنی از طریق باقی ماندن درون ذهن توده ها از یک نسل بـه نسل دیگر انتقال یـافته تجلی بخش های از روند زندگی انسانرا طی هزازان سالبیـان مـیدارد.فرهنگ عامـیانـه یـا مردم به منظور نخستین بار درسال – ۱۸۴۶ م – توسط "تامس" مورخ انگلیسی درون روزنانـهء (اتینیوم) لندن فلکلور یـاد گردید.

یـا بنا بـه قول دیگر "امبروارزتن" درون – ۱۸۸۵م - آثار باستان وادبیـات عامـه را فلکلور نامـید – مطالعه درون طرز تفکر توده ها کـه شامل تحقیقات درون اساطیر- قصه ها- ضرب المثل ها ومقولات- ترانـه ها- وسایر شیوه های تفکر انسانی از مـهم ترین آن درون رأس هم قرار دارد.

 "رابرت فیلد" مختصرأ مـیگوید: فرهنگ تفاهمـی قراردادی هست که درون عمال وساخته ها تجلی مـیکند وجوامع را از هم متمایز مـیسازد.

التفات بـه فلکلور بـه تدریج جهان مشمول گشته، انجمن های فلکلور درون اکثر کشورهای پیشرفته جهان از جمله ابتدا درون – ۱۸۸۲م فرانسه – و -۱۸۸۸م امریکا – بوجود آمد.

در کشور ما بعداز سراج الاخبار دربارهء ادبیـات عامـه انجمن ادبی کابل کارهای قابل توجهی را درون مورد فلکلور درون تاریخ ادبیـات معاصر ادبیـات کشور کرده، کـه قابل قدر مـیباشد.

"مجلهء لمر" درسال -۱۳۴۹ هجری شمسی- بـه فلکلور توجه نموده همچنان درچوکات اکادمـی علوم افغانستان نیز شعباتی موجود هست که درون قسمت فرهنگ کارهای ارزندهء را انجام داده اند. دانشمندان ونویسنده گان زیـادی هم از مرکز و ولایـات کشور راجع بـه ادبیـات عامـه کارهای کرده اند، مانند جناب -عبدالغفور برشنا- داکتر جاوید - شـهرستانی- قیوم قویم- همام- رحیم الهام وغیره کـه قابل ستایش مـیباشند. کتاب ارزشمندی کـه مألف آن "بختانی" مـیباشد راجع بـه پیوند زبان های پامـیری: شغنانی- واخانی- اشکاشمـی- سنگلیچی- منجانی وغیره با زبان پشتو نوشته وبا اثبات اینکه زبان پشتو منشعب شدهء از همان اصل آریـایی مشترک زبان درون دو ساحل "اکسوس" – پامـیر است- وخانیرث- مـیباشد را روشن کرده است. وبه دانشمندان معلوم هست که زبان های آریـایی بـه نسبت مـهاجرت بخصوص مشکلات جیوپولیتیکی از اصل بـه فروعات درون طی هزاران سال مبدل گشته است.

نگارنده بـه این عقیده هست که زبان اوستایی کـه دانشمندان ایران بیشتر زبان پهلوی را فرزندکلان آن قلمداد نموده وبعد هم زبان فارسی را درآن پیچیده اند، اگر تحقیقات همـه جانبه ودلسوزانـه بدون برتری جویی های منطقوی صورت گیرد، موجودیت خود را درهمـین زبانـهای "پامـیری" کـه ریشـهء زبانـهای اصیل دیگر آریـایی "آریـا ویجه" با آن گره خورده ثبوت مـینماید. یعنی زبان دری فارسی – پشتو ودیگر زبانـهای کنونی مربوط بـه آریـا ویجه درون کشور از همـین زبانـهای (پامـیری یـا اوستایی) منشعب گردیده- تکامل کرده وبه کمال رسیده اند. وامکان دارد کـه زبانـهای پامـیری کنونی که تا زمانی ختم سلطنت یفتلی ها یکی بوده وبعدها بـه نسبت عوامل تاریخی "جیوپولیتیکی" بـه لهجه های کنونی شغنانی- واخانی- منجانی- اشکاشمـی- سنگلیجی- روشانی ولهجهء دروازی مبدل شده باشد. وشاهد این قول همانا نامـهای محلات موجود بـه زبانـهای پامـیری درون سرتاسر بدخشان وحتی تخارستان مـیباشد کـه به تحقیق نیـاز دارد. واین وثیقهء زندهء اوستایی راحتی درون ادبیـات وفرهنگ عامـیانـه با تمام پیوندهای دانش جامعه شناسی درون مقطع زمانی (دیـاکرونیک) (سنکرونیک) کـه برای شناخت پدیده ها قانون ها و ظابطه ها را بدست مـیدهد مـیتوان شناخت مثلأ چون گیش بـه لهجهء واخانی درون فارسی " گوش" و یوپک "آب" فارسی وهمچنان درون زبان پشتو شونده "لب" بـه لهجهء شغنانی"شند" یـا غوږ به ‍‍‍پشتو "گوش بـه فارسی" بـه شغنانی "غو‌‌ږ" وبه اشکاشمـی "غال" وغیره ثابت نمود کـه فروعات از یک اصل مـیباشد. لذا باجرئت مـیتوان اظهار نمود کـه توجه بـه زبانـهای پامـیری ورشد تمام بعدهای فرهنگی آن درون شرایط کنونی کشور، باعث تقویـهء جوهر سمبولیک وحدت ملی- محبت وبرادری مـیان همـه اقوام مـیگردد. زیرا درین آیینـهء فرهنگی همـه آریـاتباران واقوام عزیز این سرزمـین جلوهء پیوندهای عمـیق خود را تماشا مـینمایند.

همچنانیکه درون اوراق قبلی راجع بـه فلکلور کـه بخش عمدهء فرهنگ باستانی ما محسوب مـیگردد توضیحات مختصری بیـان نموده وضرب المثل ها ومقولات چندی را کـه گویـای- سیـاست- تربیـه- معرفت- شیوهء زندگی اجتماعی- نیکی وبدی- شجاعت وهمت وغیره برشمردیم- اکنون بـه توضیحات دیگر فلکلور درون فرهنگ عامـیانـهء پامـیریـان وپیوندهای آن با فرهنگ عامـیانـهء عمومـی مـیپردازیم.

 قصه های اساطیری و افسانـه ها: داستانـهای اساطیری وافسانـه های موجود درون مـیان پامـیریـان را بـه سه گونـه درون چوکات داستان دراز- کوتاه- "اوچرک" با محتوای اسطورهء تاریخی وفرهنگی حماسی قبل از اسلام- وهمچنان تاریخی فرهنگی- حماسی بعداز اسلام وحکایـات عاشقانـهء غنایی با بیت های عامـیانـه مـیتوان ارزیـابی نمود. حکایـات اسطورهء کـه با غلو واوصاف بیرون از توان انسانی گاهی دربعضی موارد یکجا مـیباشند وبه گذشته های قبل از اسلام تعلق دارند اکنون با پوشش عقاید اسلامـی همراه گشته اند ولی درون پشت این حکایت واقعات تاریخی- جنگی پادشاهان کـه پهلوانان اسطورهء گردیده قرار دارند- کـه به تحقیق موشگافانـه ضرورت دارند- ونیز درجریـان آن تحقیقات بـه عقاید فلسفی- نبرد- خیروشر- نور وظلمت- نیکی وبدی وخلاصه کیش های مروج درون "آریـاویجه" غرور وهمت ملی وبعدهای دیگر مربوط بـه آن پی برد. چون درون مناطق پامـیر رد پای ادیـان کهن چون مزدائی وبعد مزدیسنـه وکیش های منشعب ویـا وابسته بـه آن مانند مـهرپرستی (مـیترسیم) زروان نیسم- عناصر پرستی- بودایی- گریک بودایک حتی قربانی بـه شیوهء مذاهب یونان کـه از تمدن یونان وباختر، وپیوندهای از ادیـان کشورهای همسایـه از جمله چین وغیره باقیمانده هست درحکایـات، اسطوره وافسانـه ها- عقاید- رسم ورواج های منطقه با اشکال گوناگون مـیتوان یـافت واز آن به منظور روشن واقعات تاریخی- عقیدهء ومعرفتی وفرهنگی استفاده نمود. درین حکایـات نبرد خیروشر واضیح مـیباشد. (پندار، گفتار وکردار نیک) با شجاعت وشمشیر پهلوانان ویـا بزرگان بر اژدها- دیو یـا اهریمن غلبه مـینماید- گاهی حیوانات بـه کمک انسانـها مـی شتابند- طوطی ومـینا او را از خطرها آگاه مـیکنند لذا حتما انسان آنـها را دوست بدارد- گاهی درهر سنگ زیبا نقش پای دلدل "شامردان"- ویـا آب کـه از آستین بی بی فاطمة الزهرا بیرون مـیشود وقابل زیـارت وتبرک مـیباشد- یـا زیـارت ها وحکایت مربوط بـه هر زیـارت کـه تعداد آن درون هرقریـه گاهی بـه چندین زیـارت مـیرسد. حتی چوب درخت آن- چشمـهء آن- سنگ وخاک آن با مبارک بودن نور خورشید درایـام زمستان وآواز بهار وغیره کـه احترام همـهء آن با پوشش عقاید اسلامـی- تصوف وعرفان وغیره درون فرهنگ عامـیانـهء پامـیر واضیح مـیباشد. بدوام وبقای این حکایت از گنجینـهء تمدن غنی وکهنسال ما کمک مـینماید. مثلأ از جمله چندین حکایت اسطورهء درون لابلای آن واقعه تاریخی از قرن پنجم مـیلادی نـهفته ودر منطقهء "بازگیر" ولسوالی اشکاشم بوقوع پیوسته حکایتی را بیـان نموده وبعدهم حقیقتی تاریخی آنرا بیـان مـیداریم.

ساختمان وموقعیتی جیوپولیتیکی این قریـه: ابتدا با معرفی عوارض فزیکی وموقعیت جیوپولیتیکی این قریـه حتما آشنا شویم زیرا فهم موقعیت فزیکی بخصوص گذشتن سرچشمـهء دریـای کـه از پهلویش بسوی جنوب غرب با آب شوال دره "قریـهء همجوار" آن یکجا مـیشود وبا زیباک مـیرود سرچشمـهء دریـای کوکچه محسوب مـیگردد. این دریـا واین قریـه درمسیر سرک کنونی وقدیمـی راه ابریشم قرار دارد کـه به طرف شرق آن شـهرقدیمـی آریـایی "کویرشا" یـا "سکلکند" " اشکاشم کنونی" واقع بـه طرف شمال آن درهء "شوالدره" یـا کوه یـاغورده- جوشن کوه- با کوه های "نیچم" اشکاشم همچو دیوار بلندی با کوه های جنوب آن "کوه هندوکش" افتاده- بـه طرف غرب آن دشت کوچک "ویجلینگ" یـا "اژدلینگ" قریـهء "سرخ دره" وبعدهم قصبات- زرخان- ویرث وغاریب ولسوالی زیباک واقع گردیده درپایـان این قریـه بـه طرف غرب آن چمن زاریست کـه از نی پوشیده مـیباشد ودر مـیان آن جهیلکی بـه مساحت ۵۰ متر مربع وشاید بعمق ۱۵ متر کـه هرچهار طرفش ازنی پوشیده بوده وآب دریـاچهء کـه ذکر شد نیز از همـین "جهیلک" مـیگذرد- یعنی این حوض از همان آب

 لبالب هست که بـه پایـان مـیرود. درقدیم راه کاروان رو ابریشم ازمـیان دره های بدخشان لبسوی زیباک- اشکاشم- واخان آمده واز کوتل آخر واخان متصل با سرقول ایـالت سکیـانگ یـا شـهر یـارقند، بـه چین مـیرفته است. وآن کوتل آخر واخان "پامـیر" نامـیده مـیشد کـه اقوام آریـائی درون دامنـه های این بام جهان بـه زراعت ومالداری وایلاق نشینی- پرداخته بعدأ بـه نسبت ازدیـاد نفوس از همـین دامنـه های پامـیر- واخان- اشکاشم- شغنان- درواز- زیباک- منجان- شیوه وخنج (که قبیلهء خیون) درآنجا ساکن بود وشمال شرق هندوکش- بدخشان (جرم(مازندر- گیلان)-( بهارک "ایلاشی)"-( کشم کنونی=کشمون) شـهر بزرگ- راغ وغیره اکناف بدخشان بـه سوی جنوب غرب هندوکش- هند وایران وغیره مـهاجرت د.

 بنا بـه نوشتهء داکتر صاحب نظر مرادی درکتاب بدخشان درون تاریخ: " اینکه چرا مسیر کاروانـها ازین موقعیت های پیچیده باوجود اینـهمـه سنگستنـهای صعب العبور مـیگذشت سوالیست کـه پاسخ آنرا با ملاحظه بـه عوارض فزیکی وجغرافیـائی پامـیر بدخشان دریـافت. بـه قول منابع کلاسیک ومعاصر آریـانا درون مراکز آسیـا، و وخانیرث درون مرکز آریـاویجه قرار دارد" ج ا- ص 49 کـه توضیح آن از موضوع این اثر خارج است- لذا بر مـیگردیم بـه اصل مطلب:

در کنار همـین جهیل کـه قول بازگیر نامـیده مـیشود دو تپهء خاکی وجود دارد کـه رنگ خاک آن سرخ بـه رنگ خون مـیماند- واین سرخی خاک درون موجودیت شوره وتابش آفتاب ونم آب دریـاچه درطی هزاران سال پدید آمده ومناطق زیـادی از قریـه ومنطقه را فرا گرفته است.

راه وسرک قدیم از پهلو متصل با همـین تپه ها مـیگذشته بر بالای تپه درقرن پنجم مـیلادی اطاقی بوده کـه بعدأ درون بارهء آن توضیحات وچشم دیدهای خود را درسال 1362 بیـان مـیدارم.

وحکایت اسطورهء ما هم ازهمـین جای آغاز مـیشود- مردم بازگیر، اشکاشم وزیباک حتی که تا واخان وشغنان هم با این حکایت معروف درمنطقه "اژدهای هفت سربازگیر" را مـیدانند وحکایت مـینمایند. (حتی درون هنزای ولایت گلگت کشور پاکستان هم این حکایت با تفاوت های کمـی موجود هست که روابط دو طرف را از نگای روابط فرهنگی نشان مـیدهد). درون زمان های بسیـار قدیم درون همـین حوض "بازگیر" اژدهای زندگی مـیکرد کـه هفت سر داشت وشبها از آب بیرون آمده از آدم که تا حیوان هرچه بگیرش مـیامد را فرو مـیبرد وباز درهمان حوض پنـهان مـیشد. این اژدها از نور خیره کنندهء آفتاب خود را نـهان مـیداشت وفقط درون تاریکی وشب های سیـاه ومـهتابی بـه قریـه ها حمله مـی برد، سرکلانش درون مـیانـه وسرهای دیگرش کوتاه ودراز بـه دوطرف شانـهء عریض ودحشتناکش قرار داشتند او فقط دو چشم خونین چون دوکاسهء برآمده داشت ولی سرهای دیگرش چشم نداشتند کور بودند وبا این دوچشم درشب توسط همـه سرهایش طء خود را مـی بلعید. گوئیـا چشم هایش درمقابل نور حساسیت داشتند.

 مردم اطراف جهیل- قرا وقصبات از وحشت ودحشت او مـیلرزیدند، ناچار درپی چاره شدند، آنـها درهر سه ماه چهل تقز نان- چهل برهء بریـان- وگاهی یک آدم عمومأ از جنس انرا درون روز بهحوض مـیگذاشتند چون زمان گرسنگی اورا مـیدانستند وخود مـیگریختند اژدها هم درون حوض بوی طعام فراگشته را یـافته شب از حوض خارج مـیشد وهمـه را فرو مـیبرد ودوباره بـه جهیل کـه مکانش بود اسکان مـیورزید.

 به این ترتیب این اژدها از حمله بـه قصبات صرف نظر کرده خرچ مـیخورد ودر حوض مـی خوابید مردم انرا بـه نوبت از هرنفر گرفته بـه اژدها مـیبردند- واین کار سخت تر ازهمـه بود- زیرا آن اژدهای اهریمنی بـه گوشت وخون آدمـی وخوردن آن درهمان اوایل پیداشدنش درمنطقه وحمله بـه جان انسانـها وحیوانات عادت کرده بود که تا گوشت آدمـی نمـی خورد از حمله بر قریـه ها خود داری نمـیکرد. بعضی ها مـیگفتند این اژدها نیست اهریمن دیویست کـه خود را درون قالب اژدها درآورده وعدهء مـیگفتند این اژدهای اهریمنی است. خلاصه مردم از خداوند نجات مـی طلبیدند که تا ازوطن خود کـه دوستش مـیداشند فرار ننمایند. روزیکه همان شب اژدها حتما ط اش را صاحب مـیگشت نوبت بردن آدمـی هم جهت ط اژدها آمده بود لذا از مرد بینوایی کـه تنـها یک ک داشت ش را اهالی گرفتند وهمرای چهل تقز نان- چهل برهء بریـان نزدیک عصر بهحوض بردند دست وپای را محکم بسته درپهلوی نان وبره های بریـان گذاشته خود برگشتند- حیران وبی پناه مـی نالید وامـید نجاتی به منظور رهائی از دهان وشکم پلید اژدها را نداشت- درهمـین هنگام کـه او مـینالید ناگاه سواری با اسب گلگون وشمشیر دوپیکر کلانی بـه کمر داشت برحوض رسید واز اسب فرود آمد وآن حالت را دید از ک بپرسید م تورا بـه چه گناه بسته واینجا گذاشته اند حکایت را به منظور سوار بیـان کرد ودلسوزانـه گفت برو کـه تورا هم آن اژدها فرو خواهد برد.

مرد سوار خندیده بـه او گفت من به منظور نجات تو واین اهالی آمده ام اژدها را مـیکشم وبند از دست وپای آن رها کرد وخود منتظر ماند- ولی خوابش درون ربود ودرهمان نزدیکی مدتی بـه خواب رفت ک حیران ایستاده ماند ودر نزدیک وی بالای سنگی نشست- تاریکی شام فرا رسیده بود کـه اژدها از حوض غرش کنان جهت خوردن طمعه اش سراز جهیل بیرون کشید- ک از ترس بـه گریـه افتاد آب دیده اش همچو باران فرو مـیریخت- از وحشت او سوار بیدار گردید واز او پرسید چه گپ هست اژدها را بـه آن پیکر وحشت آورش کـه نیمـهء بدنش را از آب کشیده بود ودرسیـاهی شام سیـاهتر مـینمود بـه او نشان داد مرد شمشیر دو دم یـا دوسر از غلاف کمربندش بیرون آورد وبه سوی اژدها حمله برد وبا شمشیر سرهایش را نشان گرفت هرسری راکه مـیبرید خون فواره مـیزد کوه وزمـین را سرخ مـی نمود. ولی صدایی بر مـیامد کـه این سر از من نیست بالاخره مرد بعداز جدال وکوشش وتلاش زیـاد درون حالیکه اژدها کاملأ از آب بیرون آمده بود سرآخرینش همانی کـه دو چشم آتش گون وخونین چون دو کاسه درون وی قرار داشت را نیمـه برید ولی اژدهای نیم جان کـه دیگر رمقی برایش نمانده بود جسد خون آلود و دحشت بار خود را درون مـیان آب حوض پرتاب کرد وصدای برآمد کـه هروقت آخر زمان شد من زنده مـیشوم ومـی برایم ودیگر پیکرش درآب غرق گردید وخاموش گشت- مرد شمشیر خون آلودش را درون سنگی کـه از حوض بـه فاصلهء دوصد متر بالاتر هست پاک نمود (مردم قریـهء بازگیر هنوزهم سنگی دوپاره شده را نشان مـیدهند ومـیگویند کـه این همان شکافی هست که بـه اثرپاک شمشیر بوجود آمده است) وهرگاه صدائی از آب حوض دراثر عوارض فزیکی درون آب تولید شود آن صدا را غرش نیمـه جان آن اژدها مـی شمارند- چنانچه درون سال ۱۳۷۵- هجری شمسی صدای از درون حوض برخواست کـه شاید دراثر فرو رفتن آب باشدت زیـاد درون گودالی کـه زیر آب پدید آمده باشد اما عدهء مردم عوام محل باور خطائی صدای نعرهء اژدها حسابش د. بعدازین همـه کمک بسوی ناجی خود ومردم رفته دست وپایش را مـیبوسد ومـیپرسد شما چه نام دارید- فدای شما شوم وسوار مـیگوید من "شاه مردان"

 هستم وبا اسب خود فورأ غایب مـیشود- ک با حیرت وشادی بـه خانـه مـی آید ومردم را از احوال خبر مـیدهد آنـها با ناباوری بـه او مـینگرند وتا فردا منتظر احوال مـیشوند- با روشنی روز وطلوع خورشید مـی بینند کـه همـه اطراف آن جهیل از خون سرخ آن اژدها گلگون شده- نان ها وبره های بریـان درکنار جهیل باقیمانده از اژدها جز چند سر بریده کـه درمـیان نی ها افتاده خبری نیست از شادی جشن مـیگیرند ودر اطراف حوض کـه بته های زیـادی داشته آتش درمـیدهند واز بالای آن آتش بـه دویدن مـیگذرند یعنی خیز مـیزنند وخود را با نور تطهیر مـینمایند- کـه این رسوم آتش بازی آنـها درون زمستان کـه هنگام وروز معین دارد هنوز هم رواج دارد- درتابستان نیز درون ایلاق ها عدهء از جوانان بتهء را آتش زده دور سر چرخ داده ساعت تیری نموده خصوصأ از طرف شب این بازی را انجام مـیدهند.

 اما تفصیل دیگر کـه نگارنده راجع بـه این حکایت مـی کنم این است!

زیرا درسال ۱۳۶۱ هجری شمسی عساکر سرحدی اشکاشم جهت افراز پوستهء امنیتی بالای این تپه دست بـه اعمار اطاقی جهت اسکان شان زدند. درجریـان کار دیوارهای خشتی سفید کرده با گچ این اطاق گمبذی قدیمـی هویدا گردیده کـه داخل آن بـه شکل مربع ولی پوشش آن با خشت بصورت گمبذ کـه هر خشت آن بـه طول 25 وعرض 20 وقطر ۱۰ سانتی متر بودند. همچنانیکه اکنون هم مشابه بـه آن دربعضی نقاط اشکاشم، واخان و ولسوالی "ده دادی" ولایت بلخ نمونـه اینگونـه تعمـیر موجود هست اعمار گشته بود.

 از داخل آن آثار عبادت بودائی چونک های پخته شده از گل- ذغال- کوزه های سفالین خورد وکلان پیدا شده کـه متأسفانـه عساکریکه بـه مفهوم تاریخی آن نمـی فهمـیدند همـه را نابود کرده شکستانده بودند- ولی نگارنده کـه آن وقت ها افسر درهمان قطعهء مربوطه بودم از کندن دیوارهای آن توانستم جلوگیری نمایم کـه اکنون هم شاید باقی مانده باشند. درپهلوی متصل بـه این اطاق قبر دسته جمعی تقریبأ از جسد هفت نفر کـه استخوانـهای شان پوسیده بود ولی جمجمـه های شان حساب کرده مـیشد درون اثر کندن کاری آن عساکر جهت موضیع یـا سنگر این جمجمـه ها نیز شکسته بودند.

 ولی از مـیان استخوانـها یک حلقهء فلزی داسروی ویک حلقهء فلز دیگر کـه از آن حلقهء داسروی بزرگتر بود ودر مـیانش نقشی مانند اسپ از فلز داشت دیده مـیشد- شکل این حلقه تقریبأ مانند نعل مرکب وفلز آن برنج بود کـه زنگ وگذشت زمان سیـاهش ساخته بود بـه دست آمد- کـه نگارنده آنرا بـه مشکلات از عساکر

 بدست آوردم وتاکنون هم نگاهش داشته ام. اما این حلقهء فلزی چه بوده از قضار روزی درسال 1363 هجری شمسی بـه موزیم کابل جهت دیدن آثار تاریخی رفتم درون داخل موزیم بعداز دیدن آثار گوناگون تاریخی وطنم (افغانستان) ناگاه چشمم بـه خشت پخته یـا خام افتاد کـه بر روی آن نقش همـین حلقهء نعل مانند با همان نقش اسپ گونـه درمـیانش حک شده بود. دقیق اورا ارزیـابی کردم نقش همان هست که از تپهء بازگیر بدست آمده ونزدم مـیباشد- درون زیر آن خشت کـه بالایش تحقیقات مأرخان وقت صورت گرفته بود درکاغذی نوشته بودندکه این نشان مـهریست کـه ازقرن2الی 5 مـیلادی جهت عبور کاروانـها به منظور تحویل گرفتن محصولات گمرکی ورسیدهای تجارتی- گرفتن مالیـات وغیره از آن استفاده مـیشد.

 بعدأ وقتیکه بعداز ۳ سال ۱۲۶۶ هجری دوباره بـه بدخشان آمدم بـه مطالعه دراطراف موضوع پرداختم واضح گردید کـه درقرن پنج مـیلادی درمسیر راه ابریشم گمرکاتی وجود داشته کـه از زمان گشایش آن برسر راه ها اعمار مـیگردیده واز تجار حق عبور ومرور به منظور دولت کوشانی ویـا بعدها امـیران ملک الطوایف که تا ظهور یفتلی ها اخذ مـینمود کـه با همـین (مـهر) اجازه عبور مـی یـافتند. وبالای همـین تپه هم قوماندانی گمرک وجود داشته وشخصی بودائی مذهبی بنام اژدیـهاک ویـا اژداک با هفت نفرش مستقر بوده است- وبنابه حدث قرین بـه حقیقت چهل نفر نان "چهل برهء بریـان" مالیـهء آنـها از مردم محلات بوده است. کـه شاید بواسطهء عساکر یفتلی ها ویـاهم امرای محله دیگر ویـا مردم محل کشته شده اند. زیرا کلمـه تقز لغت ترکی هست که بعدها درون زمان سلطهء مغولان وترکتباران بر بدخشان درادبیـات عامـهء منطقه داخل گردیده مانند دیگر کلمـه ها چون حشر- جرگه- ولس وغیره درون زبان گفتاری مردم رواج پیداکرده هست وهمچنان برهء بریـان هم شاید بعدها بـه جای چهل تفسان روغن استعمال شده باشد زیرا بودائیـان گوشت حیوانات نمـی خوردند. لذا این پوستهء گمرکی با استفاده از قدرت برمردم محلات ظلم کرده باشد کـه بعداز کشته شدن او با هفت نفرش توسط کدام قدرت دیگر حکایت او با گذشت قرنـها درمـیان مردم بـه رنگ حکایت فوق "اژدهای هفت سر" بازگیر آمده است.

وامکان دارد کـه قاتلان (اژدیـهاک یـا اژداک) خود اورا زخمـی نموده درجهیل انداخته باشند- درقرن پنج مـیلادی اختلافات مذهبی مـیان بودائیـان کـه دولت کوشانی از آنـها حمایت مـیکرده وپیروان مذاهب مربوط بـه "مزدیسنـه" برهمنی وشاخه های وابسته بـه آن کـه ذکرشان گذشت درمنطقه موجود بوده- عدهء کـه به مذهب بودائی وابسته نبودند توسط حاکمان بودائی تحت فشار قرار داشتند لذا ظلم این قوماندان بودائی مذهب بر مردمان محلات از جمله "بازگیر" کـه تاعصر ما هم آثار آتش بازی را زمستانـها بـه صفت رواج عامـیانـه حفظ نموده اند با علامات دیگری کـه "زردشتی" بودن آنـها رانیز درون قرن پنج مـیلادی نشان مـیدهد، باعث گردیده که تا از وی وهفت نفرش با نفرت "اژدهای هفت سربسازند" وبعدها بـه آن شاخ وبرگ خارق العاده داده دشمنی اش را بـه صفت اهریمن با نور خورشید ونیکی مواجه نمایند. اما بعداز پذیرفتن دین مقدس اسلام ومربوط شدن بـه مذاهب اسماعیلی نزاری کـه شاخهء از تشیع امامـی مـیباشد این حکایت را بـه شاه مردان علی ابن ابوطالب (ع)پیوند داده او را قاتل آن اژدهای هفت سر بازگیر کـه خونش دوطرف محل را تاکنون هم سرخ کرده وشمشیرش را درسنگی پاک نموده معرفی نمایند- وبه این حکایت رنگ وپوشش اسلامـی داده که تا ازیکسو عقیده بـه شاه مردان درمـیان عوام مستحکم باشد واز سوی دیگر عقاید قدیمـی دینی ومذهبی نیـاکان "آریـائی" آنـها بصفت جوهر بازگوینده نبرد ظلمت ونور- نیکی وبدی- طی صدها قرن با واقعیت تاریخی اش کـه قالب

 این حکایت اسطورهء را بخود گرفته باقی بماند. وپر واضیح هست که درمـیان مردم ما محبوبیت مولانا علی (ع)به صفت مشکلکشای خود باعث چندین ها حکایت بزرگ اسطورهء وافسانـهء راجع بـه او بصفت یـار وداماد پیغمبر، پهلوان صاحب ذوالفقار و ولی الله گردیده- وانتخاب او درون قضیـه پوشش هست کاملأ پذیرفتنی!

ناگفته نباید گذاشت کـه تپهء کـه این اطاق درآن از زیر خاک نمایـان شده بنام تپهء "اژدک" ودشتی کـه در نزدیکی آن قرار گرفته وآب "شوالدره" وآب بازگیر "سرچشمـه های دریـای زیباک" از مـیان وپهلوی آن مـیگذرد نیز بنام دشت "اژدلنگ" نامـیده مـیشود وبطرف شرق این تپهء "اژدک" کنار سرک موتررو کنونی غاری وجود دارد کـه بنام "کر غلام گیر" نامـیده مـیشود. کـه بنا بـه گفتهء اهالی محل "سرخدره" و "بازگیر" درین کر کـه جای کمـین هست از مسافران وکاروان ها با زور افرادی بهبه شکل "غلام" گرفته مـیشده است.که بعد تر درباره اش معلومات خواهم داد.

 لذا جمجمـه های هفت نفر- حلقهء مـهر موجودهء گمرکی آنزمان- با چشم دیدارها از آثار شکسته شدهء چون "ک" های مقدس- ودر پهلوی هر جسد کوزه چه های خورد متعلق بـه دین بودائی- ونامـیده شدن تپه تحت نام "اژدک" ودشت "اژدلنگ" کـه همـه با حکایت اسطورهء "اژدهای هفت سر" گره خورده اند گویـای آن حقیقت تاریخی مـیباشد. کـه تا قرن پنجم مـیلادی درین منطقه جریـان داشته وآن واقعیت را طی گذشت زمان بـه این حکایت اسطوره مبدل کرده است. قرار شواهد ادیـان بودائی یونانی- "گریک و بودیک" وزردشتی "مزد" برهمنی- مـیترا پرستی یـا "مـهرپرستی" – عقیده بـه ناهید وستاره ها- مـهتاب وعقیده بـه عناصرات طبعیت- همچنان دین کهن مزدائی- زروانیسم- عقیده بـه بزکوهی بـه مثابهء حیوان مقدس درون دوطرف رود آمو ودره های بدخشان کنونی گاهی ممزوج باهم عقیدهء مردم محلات بوده وگاهی هم جدا از هم درمخالفت بـه پیروان آنـها بریکدیگر جفا روا مـیداشتند البته این جفاها بریکدیگر آنگاهی صورت مـیگرفت کـه به جای حکومات مرکزی شیوهء ادارهء ملک الطوایفی بر منطقه حکومت یـافته وعلیـه یکدیگر دست بـه اقدامات جنگی- تخریبی مـیزدند.

به قرار تذکرات محققان ومأرخان بعداز ختم دولت وقدرت خاندان با اقتدار وفرهنگ پرور کوشانی های بزرگ در ۲۲۰ مـیلادی که تا زمان قدرت وحکومت یفتلی ها ۴۲۵ مـیلادی از اواخر قرن سوم خانواده ها "امرای محلی" اراضی شمال جیحون را گرفتند- یفتلی ها درون زمان پادشاهی وقدرت خود این امرای محلی را تحت اقتدار خویش درآورده دوباره مرکزیت دولتی را تقویـه د بخصوص کـه در ۴۸۰ مـیلادی "اخشنور" پادشاه یفتلی ساسانیـان را شکست داد وراه ابریشم را کـه توسط آنـها ۲۶۰ از کمر قطع شده بود ودوباره بـه فعالیت تجاران مشرق ومغرب که تا جایی درون منطقه مساعد گردانید واین مرکزیت دولت تقویت دولت کلی یـافت وبه اثر آن افغانستان وچین از انزوای تجارت برآمده مسیر کاروان ها وبازار امتعهء مشرق ومغرب- وتبادله کنندهء تمدن آن دوران گردیدند.

ولی راه ابریشم دیگر شکوه مندی دوران کوشانی های بزرگ را باز نیـافت زیرا آنـها "کوشانی ها" حمایت وشکوفانی آن را بدوش گرفته بودند. ومعین نیرومند دین وفرهنگ "بودایی" وانتشار آن درون قرن دوم مـیلادی خصوصأ زمان پادشاهی "کنشکا" ۱۶۰ مـیلادی بوده درون ترقی وپیشرفت خدمات زیـادی انجام داده اند. مسایل فوق را شما مـیتوانید درون کتاب راه "ابریشم" نوشتهء دکتور عزیز احمد پنجشیری مطالعه نمائید. صفحات ۱۴۵ تا ۱۴۶

همچنان او راجع بـه سفر زایر چینی "سونگ ین" بـه افغانستان درون زمان یفتلی ها کـه به دین بودائی احترام نداشتند مـینویسد: "سونگ ین درون یـاد داشت های خود نوشته هست یفتالیـان بودا را پرستش نمـیکنند ایشان خدایـان باطل دارند، حیوانات را مـیکشند وگوشت آنـها را مـیخورند سونگ ین درسال 520 مـیلادی از "گندها" را دیدن از سفرنامـه اش چنین استنباط مـیشود کـه یفتلی ها از سواحل آمو که تا ارغنداب ونواحی شرقی آریـانا با داشتن یک ادارهء قوی حکومت نمـید. همچنان او درون اثرش از پادشاه یفتلی درون "گند ها را" بنام نام مـیبرد کـه بقول او بسیـار ظالم وبه اماکن مقدسهء بودائیـان احترام نداشتصفحه 148 "راه ابریشم" این تذکرات فوق مـیرساندکه درقرن پنجم بودائیـان درون اثر اختلافات وبدبینی های امرای محلی وابسته بـه دولت یفتلی وپادشاهان یفتلی قدرت بودائیـان زیر فشار قرار داشته است.

مقصداز آوردن مطالب تاریخی فوق آن هست همچنانیکه درون صفحات قبلی تذ کر بـه عمل آمد- وامکان دارد "اژداک" اژد- وژد ویـا( اژدیـهاک )مورد بحث ما با کیش بودائی یونانی درون قرن پنجم مـیلادی بـه واسطهء آن امرای محلی مخالف خود ویـا سرداران یفتلی ویـاهم مردم محل بـه کمک یفتلی ها از مـیان رفته باشد- وبعداز مرگش واقعیت او بـه این حکایت اسطورهء مبدل گردیده است. زیر تپهء کنونی کـه تذکر آن قبلأ اظهار گردید بنام کلبق اژدار، ودشت پهلویش رژد ویـا "اژدلینگ" نامـیده مـیشوند- مطلب ما این بود کـه در عقب هر حکایت اسطورهء وبسا هم بـه ظاهر افسانـهء عامـیانـهء ما حقیقت های تاریخی تمدن وتاریخ کهن سال آریـائی نـهفته مـیباشد- کـه به تحقیقات علمـی- بی غرضانـه و وطندوستانـه نیـاز دارد. وفرهنگ عامـیانـهء ما حتما برمبنای تحقیقات علمـی آن روشن گردد.

واما کرم غلام گیر! کـه درپهلوی سرک بـه فاصلهء 250 متر از تپه یـا کلبق "اژداک" دورتر واقع گردیده هم از تاریخ کهن آریـانا بازگوئی مـینماید.زیرا قدامت حکایت – منطقه- زبان و آثار خود اسنادیست کـه از پژوهش درون درون آن مـیتوان بـه حقایق تاریخی دست یـافت.

زیرا! احسان طبری درصفحهء 21 "جهان بینی ها" کتاب تحقیقی خود مـینگارد " بردگی درون تمدن بومـی ایران- قبل از آریـائی ها وجود داشت! وموقعی کـه در تمدن مختلط آریـائی بومـی شکل گرفت بردگی باقی ماند وحتی بسط یـافت".

واین نکات فوق این عقیده را تقویت مـینماید کـه بردگی وغلام گیری درون مناطق تحت سیطرهء آریـائی هاهم موجودیت داشته- کـه غلام را مـیخد- مـیگرفتند ومـیفروختند وخواجه گان را خدمت مـید- ولی برخورد با آنـها مانند داری روم- یونان وممالک غربی کـه گان را حیوان گونـه ویـا افزار ناطق محسوب مـیداشتند شدید نبود- زیرا درون شاهنامـهء ابوالقاسم فردوسی- ابیـات مـیابیم کـه سرداران وپادشاهان آریـائی گاهی با کنیزان خانوادهء خود ازدواج کرده اند- چناچه سام وزال هردو پدر وپسر با کنیزان خود ازدواج کرده اند- کـه از کنیز "سام" زال واز زال وکنیزش "شغاد" پسریکه رستم برادر اندر جهان پهلوان را درون چاه با همکاری شاه کابل بـه قتل رسانید تولد گردیدند.

 نبود هیچ فـــــــــرزند مـــــــــر سام را دلش بــــــــــــود جــــــــــــویـا دل آرام را

 وهمچنان سیـاوش کـه از بطن کنیزکی مربوط بـه خاندان "گرسیوز" برادر "افراسیـاب" شاه توران و "کیکاوس" یـا "کی اورشن" پادشاه کیـانی "آریـانا" تولد گردید. ولی گاهی کنیزان وغلامان بـه واسطهء ربودن ها بـه اسارت مـیرفتند. بهر صورت درهمان کر غلام گیر قشلاق "سرخدره" وبازگیر "اشکاشم" نیز کاروان کـه توان دفاع از خود نداشت ویـا افرادی نا بلدی کـه ازین گونـه راه مـیگذشتند درون همـینگونـه کمـین گاه دستگیر شده یـا بفروش مـیرسیدند یـا بـه غلامـی وادار مـیگشتند- واین احوال بیشتر هنگامـی رخ مـیداد کـه حکومت های نیرومند مرکزی آریـائی وضعیف گشته وامرای محلی قدرت یـافتند حتی درون قرن های 17 و18 کـه مـیرهای قطغن وبدخشان برمنطقه های محلات حکومت داشتند این واقعات بـه قرار قصهء موسفیدان محلات پامـیر درهمـینگونـه کمـین گاه- واقع گردیده- ازجمله رساله های مـیر ازبکیـه بنام "محمد یـار"که ازقطغن آمده باکمک عدهء اشخاص ظالم و خود فروش –قدرت طلب وابسته بـه مـیرهای ستمگر وشکست خورده ءبدخشان درون سرحدات(آموی علیـا )برمحلات تحت سیطره ء مـیرهای فراری بخشان مسلط گردیده ؛ بـه غارت چپاول – حکومت - حتی کوچرانی اهالی ازمحلات شان پرداخته است.

اهالی را با خود و همچون اجناس تجارتی درون فروش آنـها بصفت غلام و کنیز اقدام نموده کـه درتاریخ های نوین (داکتر مرادی)(بدخشان درتاریخ )و تاریخ مـیرهای بدخشان نویشتهء (مـیرزا سنگی محمد وسرخ افسر)وغیره تذکاریـافته است. احوالات تاریخی آنـها ار بافجایع و اعمال دیگر مـیرها چون (محمد مرادبیک) افسقال بهادر- شاه ونجی-سلطان شاه ملقب بـه اژدها وغیره را مـیتوان درکتاب های متذکره مطالعه نمود. کـه از شرح عموم آن دراین اثر معذوریم. ولی از جمله بـه قرارحکایت از ریش سفیدان کهن سال ناحیـه ء(درمارخت مربوط بـه شغنان) مرحوم (قریـه دار سلیمان بیک خان و اشخاص با معرفت دیگر آن ناحیـه خلیفه وجه الدین- سیدحسن –محمد سلیم بیک خان –ملاقربان نظر وغیره کـه دریکی از طوی ها بـه نگارنده حسب سوالم راجع بـه ابیـات و آهنگ محلی (ژرنی مـه جان ژرنی) و آهنگ (اکرم جان) از آنـها گردید. قصه را بیـان مـیدارم.

که بعد از واقع شدنش بـه ابیـات فلکلوریک و آهنگ زیبا درون موسیقی (بزم دف) به منظور آواز خوانان منطقه مبدل گشته است.

حکایت ژرنی و اکرم جان:-هنگام حملات دزدانـه و غارت گرانـه افراد مـیر ازبک (محمدیـار) ویـا شاید (یـارمحمد) قطغنی بـه ایلاق ها و قشلاق های این ناحیـه (درمارخت) کـه دریکی از تابستان ها بـه عمل آمده؛ افراد او دوپسر نوجوان را بـه نام های- ژرنی و اکرم جان – ازمنطقه ربوده با خود آنـها را بـه (فرغانـه)در آسیـای مـیانـه بـه غلامـی مـیفروشند.

مادران این دو جوان درون فراق پسران خود بـه زبان شغنانی وفارسی ابیـات سوزناک مـی سرایند.که اکثر آن درطول مدت زمان ازیـاد ها رفته و بجایش ابیـات دیگری از گفتار آواز خوانان بعدی درقالب همـین عنوان و آهنگ جا گرفته است.

ابیـات کـه باقی مانده: "ای ژرنی مـه جان ژرنی - ای ژرنی مـه جان ژرنی " کـه بخاطر کوتای کلام از اول ابیـات که تا آخر آن را بـه فارسی ترجمـه مـینمایم. "ای ژرنی جان من – ای ژرنی جان من – فرزندم ژرنی جان ازایلاق برآمدی – و ناگهان گم شدی- نقش های پاهای ترا با خون درمـیان سبزه زارها یـافتم- وحشی ها ترا اند- زیرا نقش سم اسپان وجای پاهای گرگ مانند آنـها برسبزه های تر گل گرفته معلوم است- ای ژرنی جان من ای ژرنی جان من.

و مادر دیگر از گم شدن پسرش ابیـات را بـه فارسی سروده است.

"اکرم جانم سیتاری – مثل بلبل مـینالم – مارا کشتی بزاری – وای نازنین جان اکرم جان – نوری چشمان یـارجان – لعل بدخشانم" اکرم جان درته ء بید – تازه رخسارش سفید – مادر گشته هست نا امـید – وای نازنین جان اکرم جان – نورچشمان یـارجان – لعل بدخشانم.

مطابق حکایت یـاد شده بزرگان فوق این دو نوجوان بعد از مدت ها اسارتاز "فرغانـه" فرار نموده دوباره بوطن مـی آیند. ولی مادر (اکرم جان) یـاد شده دیگر درون قید حیـات نبوده است. لذا (اکرم جان) با سیتارش این رباعی مشـهور مـیان مردم بدخشان را بـه فارسی درون فراق مادر مـی سراید.

مادر مادر چرا کلانم کردی – شیرم دادی قصد جانم کردی- شیرم تو مده وقصد جانم تو مکن – آواره بـه شـهر مردمانم تو مکن.

مطلبم از حکایت فوق کـه با ابیـات مختصر آن ارقام گردید درباره گرفتن غلامـی وبود کـه در جامعه ما که تا زمان قرن 19 م ادامـه یـافت. لذا (کرغلام گیر) درون پهلوی (کلبق اژداک) (بازگیر) هم گوینده آن احوال است. کـه در فرهنگ عامـیانـه ما با همـه زشتی ها – زیبای ها شیرینی ها و تلخی های زندهدر طول تاریخ کهن سال ما تصویر یـافته، سیما ی حقیقی آریـائیـان را بیـان مـی کند. همـین گونـه افسانـه های دیگر رنگ اساطیری گرفته مانند حکایـات (بدرجمال ؛ تاج الملوک) راجع بـه حوض (شیوه) شغنان ؛ ویـا افسانـه تشکیل حوض (شیوه) (نجات کمپیر) نیکو کار کـه قبل از روز تشکیل آن بـه درویش شیربزش را داد و مـهمان نوازی نمود درنتیجه آن نیکی خودش با مرغ و غربالش از غرق شدن درون آب حوض کـه نیمـه شب واقع گردیدنجات یـافت. حالانکه دیگران کـه به آن درویش کمک غذا و جای شب را بجا نیـاورده بودند همـه درون آن نیمـه شب درون حوض غرق شدند. و آن مرغ و غربال تاکنون هم گوئیـا بصفت سنگ رسوب شده درون حوض (شیوه) باقی مانده اند. و تمثیلی از نکوکاری آن زن را درون اذهان مردم بیـان مـیدارند. درون حقیقت افسانـه های اساطیری که تا حکایـات کوتا دراز درپامـیرات و در مجموع بدخشان آنقدر زیـاد هست که مـیتواند مثنوی صد من را بدست دهد. ولی بسا از آنـها کـه غنای فرهنگی ما را بـه نمایش مـیگذارند اگر توجه نشود فراموش مـیگردند. نگارنده تاجایکه توان داشته درون جمع آوری آنـها کوشیدند.

نوت:- بعضی اشخاص با استفاده از مشکلات فلش های ثبت تعداد از این نویشته ها را بـه سرقت بدون یـاد نویسنده آن درون عرصه انترنیتی و یـا ایجاد اثر همچون سارق فرهنگی اقدام کرده اند. کـه از خواننده گان امـیدوارم کـه این شکایت را توجه دیگری ننمایند. و از نویسنده گان با رسالت وطن خواهشمندم کـه در دوران ما بـه این سرقت های فرهنگی کـه از زحماتم صورت گرفته آگاه باشند. وسلام.

اما نویشتن آن همـه حکایـات با آن انبوه حکایتی وقت وزمان زیـادی را بکار دارد- تعدادی ازین حکایـات درکتاب "پیران کوهستان" و رسالهء نعرهء "توحید" نگارنده ارقام یـافته کـه تا کنون بـه نسبت مشکلات گوناگون وپی آمد های روزگارم اقبال چاپ شدن را نیـافته است. ولی از لابلای آن اثرها دیگران کـه فوتوکاپی هایم را گاهی از اثر بدست آورده اند حکایـات ومقالات فرهنگی وتحقیقی وآنچه را کـه من نوشته ام گرفته وبنام خود درون سایت های انترنیتی، کتب یـا روزنامـه بـه نشر رسانیده ویـادی هم ازین زحمتکش سرگردان به منظور مطالعه وکتاب، جستجوگر با پای پیـاده درکوچه ها وقریـه های فقیر درجهت بدست آوردن ارزش ها ومعرفت فرهنگ کهن سال وغنامند ما از گوشـهء نـهفته درون زوایـای فراموشی گنجیـه های پامـیرات نکرده اند- من از استفاده آنـها گلهء ندارم اما ازین کار آنـها کـه بدون یـاد از ارقام وزحمات فکری وبدنی- اقتصادی وترانسپورتی وغیرهء این عاشق سرگردان به منظور روشن ارزش های فرهنگی وطنم حاصل زحمتم را تصاحب مـینمایند- حق دارم گله مند باشم. واز آنـها مـیخواهم وجدان نویسندهء آگاه ورسالت مند را درون خویش تقویت نمایند.

 جشن سده درون فرهنگ پامـیریـان: همچنانیکه درون اوراق قبلی راجع بـه فلکلور کـه بخش عمدهء فرهنگ ما محسوب مـیگردد اشارت مختصری نمودیم. درون فرهنگ عامـیانـهء پامـیریـان بعدهای دیگری نیز بـه غیر از مطالب ارقام شده درصفحات قبلی با قوت تمام موجود است، کـه فروغ آن عنعنات- جشن ها- معرفت وتمدن قدیمـی ودر مجموع سیمای همـه دست آوردهای تاریخی- فرهنگ ما مشخص مـیسازد. از جمله –خیرچزان- وشاگون دیوانـه شاه بـه مثابهء جشن سده یـاد نامـهء یست از فرهنگ پربار آریـانای کهن یـا سنن پرافتخار نیـاکان ما کـه در دو ولسوالی پامـیر بدخشان- شغنان وزیباک همـه ساله برگزار مـیشود.

بنا بـه قول حکیم ابوالقاسم "فردوسی" درون ج 1 ص 26 شاهنامـه چاپ بیـهقی- "هوشنگ" پادشاه مقتدر پیشدادی "آریـانا" آنگاهیکه مؤفق بـه کشتن سیـاه دیو قاتل "سیـامک" وکشف آتش مـیگردد جشن سده درون روز دهم ماه بهمن بر پای مـینماید.

زیرا دیگر با پرتو نور وچراغ- گرمای آتش مـیتواند براهریمنان- حیوانات درنده ودیگر چالش های غالب شود.

 شب آمــد بر افروخت آتش چــــــو کوه همـــــــان شاه درون گــــــــرد او با گروه

 یکی جشن کـــرد آن شب وباده خــورد سده نام آن جشن فــــــرخنده کـــــــرد

 "فردوسی"

همچنان بنا بـه روایـات مردمـی "در همـین روز " فریدون" برضحاک پیروز گشت واین پادشاه ستمگر قاتل جمشید را یـا دشمن "یمرا" را با یک ضربه گرزگاوسر از اریکهء قدرت بر انداخت. وبه زندان ابدی که تا آخرین زمان "فگند" ودهن غار را با حکمت چنان بهم پیوست کـه باهم وصل گردید. عدهء این کوه را درون کوتل "زاک" پهلوی "یـاغورده" مربوط بـه قریـهء "یشتیوسپ" مربوط اشکاشم وعدهء هم درون کوه بین روشان شغنان "دولت شاهی" روایت کرده اند. بعضی ها این کوه را درون "شاخ درهء" پامـیر مربوط بـه تاجکستان دانسته اند. درون اشکاشم روایت هم وجود دارد کـه "ضحاک" را فرفال "فریدون" درون کوهستان داروند وغاران زندانی کرده است. بهر صورت روایـات درین باره درون پامـیرات دوطرف دریـای "اکسوس" از واخان گرفته که تا درواز حتی سرغیلان و زردیو هم گاهی توسط عدهء نقل مـیشود. اما همگومـی حکایـات زنده شدن ضحاک درون آخر زمان مطابق حکایت شاهنامـه با حکایت زنده شدن اژدهای هفت سر بازگیر درون آخر زمان قابل تعمق وتوجه به منظور آنعده محققان مـیباشد کـه مـیخواهند حقایق تاریخی را از لابلای این حکایـات اسطورهء وافسانـهء بدست آورند. چنانچه قبلأ گفتیم جشن سده درون ولسوالی شغنان وزیباک که تا کنون هم با قوت تمام برگذار مـیگردد، کـه در شغنان آنرا " خیر چه زان" ودر زیباک آنرا بنام شاگون "شاگون دیوانـه شاه" مشـهور است. شغنانی ها مطابق رسوم نیـاکان " خیرچزان" را با پختن دلیـه یـا "باژ" کـه غذای این جشن مـیباشد آغاز نموده صبحگاهان قبل از آمدن مردم "خاکستر" "چلک" یـا تنورچه را برداشته بـه حساب شگون نیک از خانـه بیرون حسب هدایت نجوم دان های قشلاق شان درون جائی مـی اندازند- وبعد بـه خانـه آمده غذای آماده شده یعنی "دلده" را کـه با گوشت یکجا پخته شده نوش جان مـینمایند- کار آن توسط "کی بانوی" خانـه وبردن خاکستر بـه بیرون توسط رئیس خانواده اجرا مـیگردد. ناگفته نباید گذاشت کـه غذای "دلده" با گوشت درون نوروز یـا "شاگون بهار" هم پخته مـیشود وبمثابهء رسوم اساسی نوروز وجشن سده یـا "خیرچزان" محسوب مـیگردد.

این رواج "دلده" پزی را درون شاگون بهار و"خیرچزان" بـه صفت رسوم اجداد بیشتر "شغنانی ها" – "روشانی ها" اجرا مـینمایند- حالانکه درون زیباک فقط روز شاگون "دیوانـه شاه" این غذا آماده مـیشود. درون شاگون بهار دلده نمـی باشد- غذا های دیگری نوروزی چون: قماچ- سمنک یـا شاشپ- کاچی وغیره مروج مـیباشد- خانم ها درون شغنان درون "خیرچزان" هم بالای بام ها رفته دف مـینوازند. درون بعضی قشلاق های شغنان قبل از "خیرچزان" درون روزهای نخستین "ماه دلو" مراسم دیگری هم بنام "خیر پچار" موجود است. یعنی آنگاهیکه آفتاب درون چهارخانـهء روزن کـه نشان نجومـی آن تثبیت مـیباشد مـیتابد خیرپچار با بستن نان درون چهار ستون خانـه بـه صفت شگون این مراسم اجرا مـیگردد. درین روز هم درقریـه های کـه این مراسم اجرا مـیگردد مردم شادی مـینمایند- حالانکه درون دیگر مناطق پامـیرات "خیرپچار" را اجرا نمـیکنند- نگارنده نمـیتوانم درین اثر مراسم مذکور را با تمام جزیـاتش ارقام نمایم زیرا هرکدام آنـها آنقدر پهنای فرهنگی وتحقیقی درون جهت روشن تاریخ زندگی گذشته گان ونیـاکان ما دارند کـه کتاب قطوری را تکمـیل خواهد کرد لذا با اشارت مختصر آنـها را یـاد آوری مـینمایم. که تا بخشی از غنای فرهنگی آریـاتباران را درون پامـیرات اختصارأ منعنماید.

قبل از آگاهی راجع بـه موضوع جشن سده درون زیباک دیوانـه شاه را حتما بشناسیم.

معرفی دیوانـه شاه: دیوانـه شاه یکی از داعیـان یـا "پیر" تشیع مذهب هست که مردم زیباک نامش را با احترام "صاحب دیوانـه شاه" یـاد نموده و حکایـات زیـادی را راجع بـه وی درون ذهن دارند. این حکایـات ومعلومات مردم بیشتر روایتی مـیباشد کـه با جزیـات تاریخی زندگی "دیوانـه شاه" درون منطقه گره خورده وشایع گردیده وباگذشت تقریبأ بیشتر از سه قرن شاخ وبرگ های افسانوی بخود گرفته است. قراریکه نگارنده راجع بـه این شخصیت مذهبی کـه اکنون مقبره اش درون قریـهء "خلخان" ولسوالی زیباک موجود وبه شکل هندسی مربع "بازگویندهء مشرب قلندری" ساخته شده معلومات حاصل نمودم. دیوانـه شاه کـه شجرهء او بر سقف مرقدش با خط سیـاه خوانا ارقام گردیده درون زمان امامت نورالدین وشاه خلیل الله دوم (ا نزاری) بعداز نیمـه قرن دوازدهم هجری 1075- بـه زیباک آمده است. وبه نفع ا قاسم شاهی درون زیر پوشش فقه جعفری بیشتر مذهب اثناعشری بـه دعوت پرداخته است. زیرا ا قاسم شاهی بـه داعیـان خود درین دوران دستور داده بودند کـه در مناطق بدخشان کـه مشرب تصوف- قلندری با سلسلهء پیری ومریدی همرا و در اوج دعوت چه درون مـیان اهل تسنن وچه اهل تشیع قرار دارد بـه همـین طریقه دعوت نمایند. که تا باشد از یک سو بـه سوالات فقه حاکم بر جامعه بدخشان جواب داشته واز سوی دیگر صفویـان را کـه اکنون امپرطوری آنـها همراه با انتشار تشیع اثناعشری بر منطقهء ایران وافغانستان آنزمان "خراسان" مـیباشد بخود جذب نموده با این پوشش بـه دعوت مـیپردازند- زیرا ا قاسم شاهی در"انجدان" ایران مرکزیت داشتند. ومشکلات سیـاسی- مذهبی- فرهنگی خود را ازین طریق رفع نموده نزد شاهان صفوی بـه صفت سادات آل رسول ودعوت گذار تشیع- طریقه های گوناگون صوفیـه ازجمله تصوف شاه نعمت الهی وغیره قلمداد مـیگشتند. وهم باخاندان صفوی رشته های قرابتی را برقرار نموده بودند. بـه قرار نوشته فرهاد دفتری درتاریخ اسماعیلیـه فضای بازتر جهت دعوت تشیع درون ایران از نیمـهء قرن نـهم – پانزدهم مـیلادی فراهم گردید. "ص523 تاریخ اسماعیلیـه" به منظور معلومات بیشتر دربارهء پیوند وپوشش مذهبی پیروان وا قاسم شاهی با طریقه های تصوفی تشیع از جمله شاه نعمت الهی ونوربخشیـه بـه کتاب تاریخ وعقاید اسماعیلیـه نوشتهء فرهاد دفتری درصفحات 523 بـه بعد مراجعه شود، کـه دربارهء قربت های قومـی مثلأ ازدواج امام بوذرعلی با یـا شاه طهماسب صفوی معلومات مـیدهد. مطلب از گفتار فوق آنست کـه ا قاسم شاهی این پوشش را بـه صفت استراتیژی وتکتیک دعوت به منظور داعیـان خود جهت رهبری وحفظ جماعت خویش درمناطق ایران- افغانستان ازجمله "بدخشان" وهند قرارداده بودند گرچه اوضاع آشفتهء نبرد هوتکیـان با صفویـان شاه حسین صفوی را از مـیان برد و تا زمان نادر افشار دوام کرد. لذا دیوانـه شاه با شیوهء پوشش مذهبی فوق همراه با عدهء از درویشانش از"سراندیب" هندوستان بـه زیباک آمده مـیر زیباک کـه علی مردان نام داشته را با خود مرید نموده با توفق واستفاده از بزرگان منطقه- درون قریـهء "خلخان" ساختیـار نمود وفات وی روی یکی از چوب های سقف مرقدش درون سال -1102 – هجری قمری ثبت گردیده است. او بازبان دری مروج (سراند یبی) صحبت مـی نمود.که لهجه کنونی زیباکی بـه جای زبان سنگلیجی بعد از دوران آمدن او بـه منطقه رواج یـافته است.

که(پاخالینـه) دانشمند زبان شناس روسی آن را درون کتاب خود (زبان های پامـیری) لهجه زیباکی پامـیری معرفی کرده است.

چند نفر از یـاران (دیوانـه شاه) را مردم هنوزهم نام مـیبرند- از جمله "شاه لنگر پروازی" و "شاه ابوالحسن" بوده کـه اولادهء شان که تا همـین اواخر بـه صفت پیران درون منطقه سدارند- واز نفوذ زیـادی درون مـیان مردم برخوردار بودند. از شاه لنگر پروازی شاه قاضیده واخان بنام "شاه لنگر" واز شاه ابوالحسن "سیدکریم" وغازی جان اولادهء "شاه زیباک" درون منطقه معروفند وتاکنون هم حیـات بسرمـی برند.

که از پداران نخستین شان درون همراهی با "دیوانـه شاه" حکایـات تقریبأ افسانوی نزد مردم باقی مانده است.

سه تن از شاعران قصیده سرای مذهبی نیز با "دیوانـه شاه" طنطنـهء قلندری را با کلاه وکجکول- چراغ وعرفان مربوط بـه آن تبلیغ مـینودند واشعارشان درون بیـاض ها تاکنون باقیمانده درون پامـیرات معروف اند- "خنجری" از واخان – بابا سقا از "کزدان" ودیوانـه مجنون از زیباک فاضل مردانی اند کـه قصایدشانرا با رباب- دف- تنبور ودر عصر حاضر هم هنرمندان "قصاید خوان" "مداح" درون معرکه های مذهبی اسماعیلیـان " پامـیر بدخشان" مـیخوانند از معرفت گفتارشان مردم بهره تعالی روحی مـیبرند. مثلأ از "خنجری" این مخمس مشـهور است.

 درخیـالم جز هـــــــوای تو سرو بالای تو نیست

 ورد زبان روز وشب جز مدح اعلای تو نیست

 دیده را کحل بصـر خاک کف پای تو نیست

 ای مرا درون دل بـه جز مـهر وتمنای تو نیست

 غیر قلب مومنان هــــــــــم جای و مؤای تو نیست

 "خنجری"

قصاید خطی آنـها را باری درون یکی از بیـاض ها نزدیکی از هموطنان از زیباک دیده ام سرگذشت مختصر این شاعران توسط نگارنده درون کتاب "پیران کوهستان" ازقام گردیده است.

قبل از دعوت قلندری "دیوانـه شاه" درون قرن دهم هجری قمری آخرین امام محمد شاهی "شاه رضی الدین" درون بدخشان بـه قتل رسیده وعرصه به منظور دعوت ا قاسم شاهی محیـا گردیده بود.

قتل "شاه رضی الدین" کـه امام جماعت بدخشان وامـیر آنـها محسوب مـیگردید بواسطهء حاکمان وابسته بـه مغولان هند "سلطنت سلالهء بابرشاه- همایون" از قلعهء "ظفر" کـه دران وقت مرکز بدخشان بود طرح ریزی گردیده بود. وبه اثر اختلاف مـیان پیروان شاه رضی الدین عملی گردید. اجرا کننده گان این نقشـه "مـیرزاخان" حاکم قلعه ظفر "زبیرراغی" وعدهء دیگری از مـیرهای محلات بدخشان توانستند امام محمدشاهی نزاری "شاه رضی الدین" را درون سال 927 هجری قمری از مـیان بردارند. واین احوال مدت های درازی اسماعیلیـان بدخشان را از نگاه رهبری مذهبی مرکزی پریشان کرده وقدرت هر "پیر" جماعت زیر تعلیم اورا بـه دسته های بدون مرکز مبدل ساخت.

موجودیت این اوضاع بـه ا قاسم شاهی نزاری این امکانیت را برابر کرد که تا بعدها بتوانند با پذیرفتن پیرها درون رهبری هر دسته جماعت بدخشان را بـه بیعت خود درآورند. واز طریق ماذون اکبر واصغر تفکر حدودیـه را برمنطقه برقرار نمایند. چنانچه درون صفحات قبلی تذکر یـافت دیوانـه شاه کـه پدرانش درون بدخشان قبل از مـهاجرت بـه سراندیب هندوستان وطن دار وبه صفت سادات درون منطقه معرفی بودند را بـه پامـیرات اعزام داشتند که تا دعوت آنـها را قائم نماید.

درین دوران بدخشان بـه نسبت هرج ومرج ملک الطوایفی یـا حکومت "مـیرها" تقریبأ بـه ویرانـه مبدل گردید ومردم مظلوم آن با فقر وبینوائی- ظلم وستم جانکاه- حتی کوچ رانی ها توسط "مـیرهای" بی رحم دست بگریبان بوده- نفوس آن رو بـه کاهش نـهاده- صنعت- هنر- اقتصاد- پیوندهای ملی ومذهبی وتقرب اسلامـی از اثر ادارهء هزارپا وهزارسر ستمگران از شگوفایی باز مانده بود. مـیرها معاملات گوناگونی داشتند از مـیر عمومـی که تا مـیر هزاره وصده مردم را غارت مـید. درون نتیجه این احوال شرایط به منظور رشد تصوف وعرفان ومکتب های مربوط بـه آن درون بدخشان کاملأ بیشتر از گذشته مساعد گردیده- خصوصأ طریقه قلندری وعقاید آنـها کـه تسلی دهنده وگاهی درون مقابله با ستمگران از مردم دفاع کرده واجتماعی تر از قوانین غیر عادلانـهء قشریون مذهبی وابسته بـه مـیرها محسوب مـیگردید. درون ادبیـات فلکورک وفرهنگ عامـیانـه لقب دیوانـه بـه معنی مست از بادهء عشق خداوند به منظور آن عده از عارفان کیش قلندری اطلاق مـیشد کـه در حد آخر جذب وجنون "سکرو صهو" قرار مـیگرفتند.

دیوانـه شاه هم با این اوصاف درون زیباک وغیره نقاط پامـیر زیر پوشش "فقه جعفری" دست بـه ایجاد تکیـه خانـه های دعوت زده درون "خلخان" و "تکیـهء خوبان" لنگر وتکیـه را اعمار نموده مکان های گلخن وبه دور آن سماع قلندری را رواج بخشید کـه تا کنون هم آثار آن درون قریـهء "تکیـهء خوبان" موجود است. تخت شاه وحوض آن را اکنون هم مردم درون زیـارت تکیـه نشان مـیدهند. قبل از اعمار تکیـه خانـه درین محل هم زیـارت حکیم ناصرخسرو بلخی که( حکایت آن درون کتاب پیران کوهستان نگارنده ارقام یـافته) موجود بوده کـه مردم روایت آنرا هنوز هم حکایت مـینمایند. ناگفته نباید گذاشت کـه "دیوانـه شاه" با شیوهء تذکر یـافته درفوق اکثر دعاها- ثنا ها را با ذکر ا اثناعشری چه درون خطبه های چراغنامـه وچه مراسم قربانی- دعوت های دیگر بـه جای ا اسماعیلی پوشش داده وباعث پذیرفتن عقاید تناسخیـه از مکتب های عرفانی هند درون منطقه گردیده کـه بعدأ باعث اختلاف مـیان روحانیون شغنان واشکاشم- زیباک- واخان درون بحث های فلسفی راجع بـه رفتن روح بـه عالم بالا وپائین گردید وهمچنان درون فروعات بعضی رسوم فرقیت ها را پدید آورد کـه در گذشته نبود حتی از قراین بر مـیآید کوشش کرده که تا خود را بیشتر از سنگ و وزن حضرت حجت خراسان نزد جماعت معرفی ومحبوب نماید- ولی با آن هم نتوانسته درون جوهر واصلیت دعوت های کـه همـهء شان نزد مردم طریقه ودعوت "ناصرخسرو بلخی" یـا حجت بزرگوار خراسان محسوب مـیگردند. تغیری ریشوی پدید بیـاورد او حتی درون شجرهء نامـه اش کـه در سقف مرقدش ارقام یـافته خود را بـه محمد بن شاه اسماعیل مربوط داشته ولی حجت خراسان را فرزند امام موسی علی رضا قلمداد کرده کـه هردو شجره بر سقف مرقد موجود اند. به منظور اکثر محققان معلوم هست که حکیم بزرگوار بلخ از تبار آزاده گان بوده ولی سید بودنش ثبوت نمـی باشد او را اگر ملقب بـه سید شاه ناصر نموده اند روی اصلیت تباری نمـیباشد بلکه روی جوهر معنوی اش بـه صفت فرزند روحی امام مـیباشد. کـه از فیض قربت آن بـه کمال ولی بودن ومرتبهء "پیری" وحجت جزیرهء خراسان رسیده است. لذا هدف از نوشتن شجرهء او درپهلوی شجرهء دیوانـه شاه با آن تفاوت ها معلوم هست که "دیوانـه شاه" کوشش مـیکرده که تا اصلیت تباری خود را زیر پوشش بـه ظاهر اثناعشری نزد اسماعیلیـان بر حجت خراسان رحجان دهد. کـه بحث روی آن از حوصلهء این مقال بیرون است.

دیوانـه شاه وجشن سده:قبل از آمدن دیوانـه شاه قلندر بـه منطقه پامـیرات بدخشان از جمله زیباک هم جشن سده درون مـیان مردم برگزار مـیگردید. دیوانـه شاه این جشن سده را بنام خود بنام شاگون "صاحب دیوانـه شاه" مسمـی گردانید، کـه تا کنون هم درون پانزدهم "ماه حوت" با بازی های قلندرانـه درشب هنگام تیـار غذای دلیـه "باگوشت" درمـیان لنگر "صاحب دیوانـه شاه" آغاز یـافته ودر روز مذکور "بزکشی" "تیرزنی" "پیگه دویدن" جوانان یـا رقابت آنـها درون دوش با دیگر رسوم برگزار مـیشود. متوالی زیـارت ولنگر دیوانـه شاه کـه چراغدان- کلاه وکجکول قلندری او را نیز از قدیم حسب هدایت- و وصیت شان بـه شکل مـیراثی درون دست دارند خانوادهء "وکیل قندهاری" وپسران مرحوم "عرب شاه" ودلبرشاه از همـین قریـهء خلخان مـیباشند. این خانواده قبل از برگزاری شاگون از تمام قریـه های پامـیرات اگر رفته بتوانند، نذورات را جهت برگزاری جشن سده یـا شاگون دیوانـه شاه جمع آوری نموده بعدأ روز شاگون بـه مصرف اشتراک کننده گان آن جشن مـیرسانند. همـه "خلخانیـان" وزیباکیـان درین روز بـه خدمت گذاری حاضر گردیده عدهء - بز- به منظور ذبح روغن وگندم طوری نذورات آورده بر درگاه لنگر یـا تکیـه خانـهء بـه متوالی تسلیم مـینمایند که تا ازان درشاگون بگونـهء کـه لازم هست استفاده مـیشود.

روز جشن سده یـا شاگون دیوانـه شاه به منظور بزکشان مؤفق- دونده های جوان کـه اول مـیشوند- تیرزنان کـه هدف را مـیزنند تحایف از طرف بزرگان، متوالی ومسؤلان برگذاری محفل داده مـیشود.

سرود وموسیقی- قصیده خوانی هم با های قلندرانـه جشن را رنگین مـیسازد- روز قبل از جشن هنگام ذبح بازی قلندرانـه کـه جوهر معنی آن بر عقاید قلندران استوار هست با بزکشی شکمبهء- روده- پاچه توسط بچه های نوجوان بـه شکل پیـاده اجرا مـیشود- حتی درون لنگر دیوانـه شاه عرف ورسومات وحکایـات موجود هست که مردم آنرا اجرا وحکایت مـیکنند- از جمله جای گرز دیوانـه شاه بر یکی از ستون های لنگر- آمدن شاه لنگر پروازی هنگام موت دیوانـه شاه بر بالین او از طریق روزن لنگر با این رباعی بـه که دیوانـه شاه منسوبش مـیدارند کـه گویـا درون وقت نزع سروده.

 بر خیزم وشـــــــــور درون جهـــان اندازم تیر غـــــــم عشق درون کمان اندازم

 بشکافــــــم را بر آریم جگـــــــــر خوناب جگــر پیش سگان اندازیم

نگارنده نمـیدانم کـه این رباعی را دیوانـه شاه سروده ویـا شعرای ندیمش چون خنجری- بابا سقا ویـا دیگر اما جوهر تصوف وعرفان- ومکتب قلندران کـه زندگی مادی افراطی را درجهان همـیشـه بـه یـاد انتقاد مـیگیرد از آن هویدا است. زیرا قلندران عاشق پیشـه کـه عشق را مدار تفکر واندیشـه خویش مـیدانند زندگی معنوی خود را بر مبنای آن جوهر وارسته از هوای نفس اماره ودنیـای دنی قرار مـیدهند- از جمله "غیـاثی" یکی از مشاهیر عرفان وتصوف بدخشان نیز بر همـین اندیشـهء عرفانی عشق قلندری را برتر شمرده سروده است- دیدهء دل گشا ببین طنطنـهء قلندری+پای بـه نـه فلک نـهد مرتبهء قلندری= که تا آخر غزل و بر دنیـا پرستان مـیتازد- دل اگر ذاکر نباشد سبحه گردانی چه سود+گر بـه دل ذوقی نداری کله جنبانی چه سود- از هوای نفس داری صدیت اندر آستین+نزد مردم مـیزنی لاف مسلمانی چه سود--- که تا آخر غزل او هم دنیـا پرستانرا کـه نفس اماره بر ایشان حاکم وغالب هست تشبه بـه غول وگاهی سگ نیز نموده است. کـه راجع بـه او جناب داکتر حصاریـان کتاب وزین نوشته "غیـاث عارف وارسته" کـه به آن مراجعه شود- زمان حیـات دیوانـه شاه قلندر ومـیر غیـاث الدین غیـاثی تفاوتی زیـادی دارد ولی هردو درون زمان اوج دعوت "پیری ومریدی" تصوف وعرفان درون بدخشان حیـات بسر اند.

لنگر یـا تکیـه خانـهء دیوانـه شاه: بـه شکل چهار ضلعی کـه درون آن با پنج ستون زیر سقف- دکانـهای کلان- دوچپ نخ- تنورچه ودیکدان- دوپیچهء دروازه- مندل ها کـه یکی آندیکدان غذا پزی را از دکانـها با هردو چپ نخ کـه از دکانـها خوردتر اند وجای نشستن وخوابیدن اهل خانـه ومـهمان خودی مـیباشند جدا مـیسازد ساخته شده- درون یکی از کنج هایدیکدان "پسکی" کنجینـهء خانواده قرار دارد کـه اشیـاء ولوازم ودارائی اقتصادی خانواده درون آن جابجا مـینمایند. نزدیک دیکدان متصل با دیوار "مندل" بزبان غارانی ویخدرو "چاوش" دیوار درون مربع بـه پهنای یکمتر جا گرفته کـه "بازپران" نامـیده مـیشود. وهر وقت کـه آفتاب درآن برسدانیکه آنرا نشان کرده باشند بـه احترام رسیدن آفتاب درین نشان آن نقطه را آرد مـیزنند وازین طریق احترام "مـیترا" نیز از کیش آریـائیـان تاکنون حفظ گردیده است. کـه غنای فرهنگ عامـیانـه که تا معیـاری ما را نشان مـیدهد. یعنی ساختمان آن کـه همرنگ همـه خانـه های پامـیریـان است.

در دیکدان کلان داخل لنگر"تکیـه خانـه" روز شاگون دیوانـه شاه غذای شاگون بـه لهجهء پامـیری زیباک "دیله" با گوشت- حلوا پخته مـیشود. ودر همـین خانـه بـه مردم توزیع مـیگردد- ودر سرتکیـهء دکانی کـه دعاها از آن توسط خلیفه های مذهبی خوانده مـیشودی حسب رواج نمـی نشیند زیرا مـیگویند آنجایی هست که داعی صاحب دیوانـه شاه مـی نشسته وبه مردم ارشاد وتعلیم مـیکرده است. کدام وقتی بعداز ویی خواسته که تا درآن جای بنشیند بـه مجرد بالا شدنش سنج بین پاگه ودکان پایش شکسته ومکافات این بی ادبی آگاهانـه ویـا غیر آگاهانـه خوب بدست آورده است- بنأ حق ندارد که تا درآنجا بنشیند- واین خود مـیرساند کـه احترام وعقیده بـه کرامات آن مرد قلندر وداعی مذهبی که تا چه اندازه نزد مردم بعداز وفاتش اهمـیت داشته است. اکنون کـه راجع بـه تکیـه خانـه یـا لنگر دیوانـه شاه معلومات مختصر گونـهء را ارقام داشتم برمـیگردیم بـه بقیـه موضوعات مربوط بـه جشن سده درون زیباک کـه بنام "شاگون دیوانـه شاه" برگزار مـیشود. نگارنده بعداز جستجوهای فرهنگی خویش بـه این عقیده رسیدم کـه حضرت دیوانـه شاه رح ویـا رانش درون پهلوی تعلیم ودعوت قلندرانـهء خود درون جهت تقویـهء سلسله پیری ومریدی ودعوت ها با بیعت بـه ا قاسم شاهی همچون داعی کـه بعداز وی یـادگار پای برجائی درمـیان جماعت باقیمانده باشد از جشن سده کـه یـادگار هوشنگ پادشاهی پیشدادی بـه صفت مـیراث زنده وبجا مانده آریـانای کهن بوده مـیراث گرفته. که تا از یک سو این سنن باارزش ملی را زنده نگهدارد. واز سوی دیگر رسوم آنرا درون لفافه پرپا نمودن "شاگون دیوانـه شاه" درون لنگر خود بجا آورده چنان عملی نماید. که تا درمـیان جماعت ومردم پامـیرات اتوریته ونام او همراه با این سنت کهن سال بصفت رهبر مذهبی کـه از وی مـیراث جاودانـه باقیمانده وحفظ گردد. البته بـه نسبت بزرگی جا ه ومقامش درون مـیان جماعت درین کار موفق بوده است. هم بـه این یـادگار نیـاکان رنگ وبوی بیشتر مطابق بـه رسومات فقه اسلامـی داده وهم نام خود را با این طنطنـهء باشکوه درون تاریخ فرهنگ عامـیانـه ومعیـاری ما رقم زده است. تأثیر آن درون دوران ما آنچنان با قوت درون منطقه باقی مانده کـه دهقانان زیباک بعضی کارهای دهقانی خود را با این شاگون وابسته نموده آغاز مـینمایند. اما باوجود این ابتکارات نتوانسته محبوبیت اجتماعی وعلمـی خود را درون مـیان حتی بدخشانیـان برابر با حجت جزایر خراسان درجه بندی نماید. زیرا توان علمـی، شـهرت بلند فضیلتی، خدمات فرهنگی "حکیم بلخی" یـا حجت خراسان به منظور مشرق زمـین ومبارزات عادلانـهء او علیـه استعمار عرب وکلیـه ستمگران وابسته بـه آن درون قلب آسیـا او را همچون غول اندیشـه وتفکر ساز چنان درون اوج افتخار مـیان بشریت رسانیده کـه هر انسان شریفی نـه تنـها با آثار ونام جاودانـه اش احترام مـیگذارد بلکه از آن بهره مـیبرد وافتخار مـینماید ولو اینکه حتی درون عصر حاضر هم هستند گروه های درمـیان اسماعیلیـان کـه با استفاده بردن از امکانات اقتصادی درون مرکز ادارهء امامت خارج از کشور مـیخواهند با فرهنگ ستیزی علیـه فرهنگ پربار اسماعیلی آریـاتباران عقاید تسلیم طلبانـه وسوداگرانـه خویش را با تکتیک ها وسیـاست های مذهبی گوناگون به منظور آنکه اقدار ومنفعت خود را بیشتر براسماعیلیـان جهان تحمـیل نمایند گاهی مستقیم وگاهی غیر مستقیم به منظور تضعیف اندیشـه های والا وطریقهء انسان دوست اسلامـی ناصر خسرو پا درون رکاب توسن رقابت مـیگذارند ولی معلوم دار هست که درون عرصهء مقابله ناکام وبه ناچار از اسب فرود مـیایند. زیرا مکتب انساندوستانـه واسلامـی حجت خراسان مـیاموزد کـه یک پیرو مومن حتما اول فرهنگ خود شناسی را محراق خرد خود قرار دهد که تا از آن طریق بـه خداشناسی برسد این خودشناسی از شناخت جسم وآفرینش آدمـی گرفته که تا خودشناسی ملی- وحدت واخوت ملی وسلامـی برمبنای معرفت خلاق تضمـین کنندهء حریت انسان از قید جهل وخرافات وهرچه بی عدالتی هست گشته رهنمای تأمـین منافع علیـای ملی کتلهء عظیم از بشریت مـیگردد کـه در شـهری ویـا کشوری حیـات بسرمـیبرند و وطن حق مادرانـه بر آنـها داشته ودارد کـه باید آن حق را ادا نمایند- چنانچه درون دعوت بقای طریقه حجت خراسان آمده است:

 بیـا پدید کــــن از بهر خــویش راهبری کـه بعد مرگ بماند زنام تـــــــو اثری

 به روزگــار حیـاتت ز ظلـــم دوری کن اگر تو مرد خدائی بـه حق عملی

 ایــــن دیـار واین دیـار این مـــزار و این مزاز

نوت: آن چند جملات کـه در بارهء رقابت عدهء درون عصر حاضردر جهت تضیف نمودن فرهنگ وطریقهء ناصرخسرو درون فوق ارقام یـافت با دعوت دیوانـه شاه قلندر رح وابتکارات او کـه برایب اتوریتهء مذهبی اش درون مـیان جماعت بصفت داعی انجام داده ارتباط ندارد- صرف به منظور آگاهی جوانان از رقابت های ناسالم وفرهنگ سالم زدایـانـه عدهء از افراد منفعت جوی کـه دردوران ما علیـه ارزش های ملی و فرهنگی خود برخواسته بـه نفع بیگانـه ها آب را خیت نموده ماهی مـیگیرند نوشته شده. که تا با تعمق دربارهء بعضی امور فرهنگی کـه بر ما تحمـیل مـیشوند تفکر نمایند. دیوانـه شاه قلندر رح از طریق برپا نمودن جشن سده تحت عنوان برگزاری شاگون دیوانـه شاه خدمات زیـادی را هم درجهت حفظ سنن با افتخار نیـاکان انجام داده هست که قابل احترام وتمجید مـیباشد او نظریـهء زمان خودش سیطرهء صفویـان ومـیرها حاکم درون محلات بوده کارهای خوبی را هم انجام داده کـه قابل تقدیر مـیباشد. از جمله یکی هم آوردن عدهء از مردمان غاران واشکاشم و واخان از سر قل یـارکند دوباره بـه اوطان شان کـه از جور وظلم وچپاول مـیرها بـه ناچار وطن خویش را ترک گفته راهی دیـار غربت شده بودند مـیباشد- کـه در نتیجه این مـهاجرت وکوچ رانی ها نفوس مردم ما درون منطقه بسیـار ناچیز گردیده بود- ولی دیوانـه شاه قلندر این مشکلات را از سر راه شان برداشت. ریشسفیدان قریـه زواردرهء غاران این حکایت را بارها به منظور نگارنده نقل کرده وکسانی را کـه این داعی قلندر مشرب درون غاران- اشکاشم وغیره بـه دیـار خویش آورده وجابجا نموده بود نام مـیبرند کـه درین دوران خانواده های زیـادی ازاین شجره ها نفوس منطقه را تشکیل داده اند.

 هم چنان دیوانـه شاه قلندر رح خود مشوق پهلوانی- جوانمردی- دلاوری وکرامات انسانی بوده کـه در جشن سدهء او یـا شاگون دیوانـه شاه تجلی یـاقته- چون تیرزنی- دویدن پیگه- اسب سواری- گرز زنی وغیره کـه در جریـان از آن حکایت گردید مـیباشد. کـه درصفحات بعدی راجع بـه تیر زنی وقباق زدن حکایت خواهم کرد.

 جشن سده یـا "خیرچزان" مردم شغنان با شاگون دیوانـه شاه درون زیباک از نگاه گونـه اجرای مراسم فرقیت های را دارا مـیباشد کـه این فرقیت ها درون اجرای مراسم بوده ودر اصل ونـهاد یکی مـیباشد- شاید این فرقیت ها بـه نسبت عوارض ومشکلات جیوپولیتیکی- جیوفیزیکی وشیب وفراز تاریخ پدید آمده باشد زیرا راه های صعب العبور کوهستانی کـه کوه ها درون دوطرف ساحل اکسوس باعث آن گردیده بعداز حملات مغول- تیمور وحکومت مـیرها بیشتر مردمان منطقه را از رفت وآمد واشتراک درون مراسم یکدیگر بـه مشکل مواجه ساخت. ازینرو این فرقیت های فرهنگی- پدید آمد نگارنده بـه این عقیده مـیباشم کـه زبان های پامـیری که تا زمان حکومات یفتلی ها یکی بوده با قوت درون منطقه که تا تخارستان حصهء از جنوب هندوکش وشمال آن تکلم مـیشده واز جمله زبان های متداول عصر آریـائی شرق کشور بوده است. راه ابریشم که تا زمان موجودیت شاهان آریـائی وقدرت ودولت مرکزی از طرف حاکمان جهت رفت وآمد کاروانـهای تجارتی تحت توجه قرار داشته، تفاوت های لهجه درون زبانـهای پامـیر درون دو طرف ساحل اکسوس ومسیر راه ابریشم بعداز دوران یفتلی ها کـه کشور راه ابریشم را که تا جائی از دست داد وجاده ها ویران شد با طلاتم لشکرکشی های داخلی وخارجی سردچار گردید بمـیان آمد. کـه نمونـهء این تفاوت ها وهمگونی ها را درون زبان( اشکاشمـی- شغنانی- واخانی- سنگلیجی-منجانی) پشتو وزبان فارسی قدیمـی بدخشان همـین اکنون هم مـیتوان دید وباز یـافت. کـه درین باره مأرخان ومحققان زیـادی نظرات شان را ابراز کرده اند. ولی درون خود منطقه که تا حال تحقیقات همـه جانبه صورت نگرفته هست تا حقیقت احوال را ثابت نماید.

 برای اثبات موضوع همـین جملات رفتن وآمدن بـه اشکاشمـی توغد- آغد- بـه شغنانی توید- یـاژد را مـیتوان مثال داد کـه چگونـه از یک اصل با این تفاوتها شکل گرفته اند. ومانند آن درون مراسم جشن سده هم فرقیت هائی پدید آمد اگر درون دیگر مناطق کشور بـه نسبت حوادث تاریخی- فرهنگی ویـا کوتاه اندیشی های متحجرانـهء قدرت ها این مراسم اجرا نمـیگردد، درون پامـیرات با همان- تجلی کهن ولی مطابق بـه شریعت دین مقدس اسلام اجرا مـیگردد.

خلاصهء کلام اینکه جشن سده کـه در زیباک وشغنان با مراسم خود برپا مـیگردد- باز گویندهء هویت تاریخی وغنای فرهنگی مردمان این سرزمـین هست که درون فوق بیـان گردید.

هنر تیرزنی بر قباق: هنرمندی آریـائیـان هنگام نبرد ها ونشان زدن ها با تیر وکمان درون شـهنامـهء بی زوال فردوسی تواریخ فرهنگ ما عیـان وبیـان مـیباشد. ازجمله این هنر درون پامـیرات نیز که تا اکنون حفظ گردیده صرف نظر از جنگ سی وچهار سالهء تحمـیلی وخانمان برانداز کـه حاکمـیت تفنگ برقانون وتعقل رحجان یـافت جوانان ما از نگاه هنر سپورتی رزمـی بـه آن علاقه دارند. درون طوی ها وجشن ها بـه نشان زنی مسابقه ورقابت مـیکنند. درون پامـیر بدخشان تاکنون هم بالای سر کودک نو تولد کـه پسر باشد ازچوب تیرو کمان ساخته آویزان مـیکنند که تا در بزرگی همچون "آرش" و رستم کماندار معرکه های زندگی باشد.

در ولسوالی زیباک کوزه را روز شاگون دیوانـه شاه "جشن سده" درون همان جای معین هرساله بـه فاصلهء سه الی چهارصد متر نشانـه مانده وجوانان با تفنگ های دست داشته نشانـه مـیزدند هرکسیکه مؤفق بـه هدف قرار نشان مـیگردید تیرزن قابل محسوب وتحفهء دریـافت مـیداشت این کار درون اکثر نقاط دیگر بدخشان هم رواج دارد. از جمله درون منجان جوانان با تیر وکمان کهن کـه تیر آن 7 سانتی متر هست وپردار هست به شکار پرنده گان مـیروند- وخوب هدف را بـه تیر مـیبندند. نشان زنی با فلاخن نیز رواج دارد.

 اما درون قدیم ترها خصوصأ درون قریـهء غاران این مسابقه انداخت با کمان پلتهء با سواری اسب اجرا مـیگردید کـه بنام "قباق زنی" شـهرت داشت. این بازی درون طوی ها وعیدها وشاگون "نوروز" برپا مـیشد وبه بسیـار هیجان انگیزی اجرا مـیگشت. وآن طوری بود کـه "کدوی" کلانی را پر از خاکستر کرده بر بالای چوبی بـه اندازهء سه متر درازی درون مـیدان مـیبستند وآن چوب را درون زمـین محکم نموده یعنی کمـی از آن را درون زمـین فرو نموده که تا کدو را درون بالایش بـه اندازهء سه متر از زمـین بلند نگهدارد. ویـا گاهی بزغالهء را بر سر بلندی بـه همان اندازه کـه مشرف بـه مـیدان مسابقه باشد نشانـه مـیگذاشتند. سواران اشتراک کننده درین مسابقه با اسپ های تیز لگام وسرکش بـه مـیدان آمده صف آرائی خویشرا طوری درین مـیدان وسیع کـه برای دوش- خیز وسرعت جهش اسپ ومـهارت سوار مشکلی ایجاد ننمایند مطابقت مـیدادند کـه از قانون های تثبیت شدهء این مسابقه فول و تخلف صورت نگرفته باشد.

نوع بازی: درون دست هر سوار ویـا شانـهء او کمان های چقماقی ویـا تفنگ معروف بـه پلتهء مجهز بـه تیرو باروت سیـاه قرار داشت. هر سوار با دوانیدن اسپش ودر جریـان این سرعت مکلف بـه زدن هدف بود که تا از فاصلهء اقلأ پنجاه متری هنگام عبور از روبروی هدف با لیـاقت ومـهارت خود بتواند هدف را بـه تیر بزند. او قبل از جهانیدن اسپ بسوی هدف "پلتهء پختهء" کمانش را آتش مـیزد وبا این پلته کـه بالای ماشـهء دوشاخهء کمان محکم کرده مـیشد باروت داخل دیکک کمان را بعداز گرفتن "قلور" یـا نشان آتش مـیداد- باروت داخل دیکک جرقه مـیزد وجرقه هایش از کی متصل با دیکک داخل کمان کـه پراز باروت البته بـه اندازهء معینی بود وبر سر آن تیر دربالای باروت جاسازی مـیشد کمان آتش مـیکرد وتیر از خانـهء کمان بسوی هدف پرتاب مـیگشت. ناگفته نباید گذاشت کـه تیر بواسطهء سمبهء چوبی کـه یک سرش با پوشش مس ویـا برنج پوشانیده شده بود از طریق دهن کمان بداخل آن بالای باروت با ضربه محکم مـیشد- چین واندازهء محکم باروت به منظور پر کمان توسط آلات مخصوص کمان به منظور سوار قبل از مسابقه معلوم وآماده بود لذا به منظور پر دوبارهء کمان برایش مشکل وجود نمـیداشت. هرکه مؤفق بـه زدن هدف مـیشد ودر تکتیک انداخت استاد مـیبود از محفل ویـا چپن ولنگی را خلعت مـیگرفت. وبنام قباق زن ماهر معروف مـیگردید. قباق- درون ادبیـات عامـیانـه معیـاری زبان فارسی دار ویـا اعدام را گویند.

 بازیـها درون ناحیـهء روشان کـه یکی از منطقه های شاداب شغنان مـیباشد وبا زبان مادری مشحون از لغت وکلمات روستائی واجزای مربوط بـه آن صحبت مـینمایند- درون جشن های "شاگونی" خویش بازیـهای سپورتی قدیمـی آریـایی از جمله پهلوانی- "کشتی گیری" – گوی بازی توسط اسپ چابک ودوند را با همـه مـهارت های چوگان زنی آن که تا سالهای اخیر حفظ نموده وپهلوانان آن درون مـیدان های منطقه شغنان مؤفق ترین پهلوانان محسوب مـیگردند. و این گوی بازی با اسپ درون سرحد واخان هم رواج دارد.

 روشانیـان بازیـهای هیجان انگیز دیگری نیز دارند کـه طوری نمونـه بـه طور مختصر یـادآور مـیشویم.

1. گوی زدن جوانان درون مـیدانـهای قشلاق ها بدون سواری بر اسپ کـه با دویدن رقابت صورت مـیگیرد هر گروپی کـه قویتر مـهارت خود را درون فنون چوگان "چکان" وبردن توپ "پوت" بـه جایگای "آل" هنرمندانـه انجام دهد- نامش درون منطقه مشـهور گشته شـهرت عالی کمایی مـینماید. واین باعث مـیگردد که تا اطفال از خوردی بـه پهلوانی و ورزش دل ببندند وتشویق شوند که تا پهلوان با نام ونشان ملک خود باشند.درشغنان نیز جوانان پیـاده گوی بازی مـینمایند.

2. بزکشی درمـیان آب ویـا جهیلکی کـه برای این مسابقه درون قشلاق های شان طبعی یـا غیر طبعی وجود دارد- وآب آن از مـیان بالاتر نباشد جوانان پوست محکم را از زیر شرشرهء کـه "ی از آن بـه پایین مـیریزد" با رقابت زورمندی درون مقابل هم برداشته وبا دوش بسیـار سریع بـه جهیل مـیکشانند وبعد درون مـیان جهیل هربه نفع خود رقابت نموده آنکسیکه از همـه با مـهارت وزورمندتر مـیباشد دوباره آنرا بـه همان شرشرهء آب آورده ومـی اندازد از کلان یـا قریـه دار ودیگر بزرگان تحفه دریـافت مـیدارد- درین بازی هرقدرکه تعداد بازی کننده زیـاد باشد بـه همان اندازه هیجان انگیز هست وبرای بازی کننده زور وبازو ومـهارت زیـاد لازم هست تا برهمـه رقبای پهلوانی او ثبوت گشته واز مـیان آب مؤفق بدر آید.

3. "دندان گیرک" گردآو روشانیـان درون جشن های شاگونی درین بازی بهی کـه مؤفق مـیشود تحفه ویـا جایزهء کلانی مـیدهند- از جمله- چپن- یـا جوانـه وغیره اجناس.

بازی طوریست کـه دیک چوینی کلان را کـه در خیرات ها- طوی ها وجشن ها جهت پخت وپز استفاده آورده درون یک صفهء بلند وهموار جابجا مـیکنند- وبعد آنرا لبالب پر از آب پاکیزهء جویبار نموده همرای آب داخل آن تقریبأ بـه مقدار یک سیر آرد جو ویـا گندم را مخلوط کرده "قسمـیکه آرد با آب خوب حل شود" وآنرا گرداو مـینامند ویک سکهء پنج افغانیگی یـا دو افغانیگی فلزی را بـه داخل این "گرداو" مـی اندازند که تا در عمق دیک بـه زیر آن آب وآرد حل شده آن پنـهان شود. آنگاه از جوانان حاضر بـه مسابقه دعوت مـیکنند که تا دست های خود را پشت سر گرفته وبسته نمایند- بزرگان وتماشاچیـان بـه فاصلهء معین از صحنـهء مسابقه جا گرفته وکسیکه بازی را کنترول مـیکند "رفری" از طرف مجلس تعین شده پهلوی دیک ایساده شده بـه کنترول رقابت بازی کنان آماده مـیگردد. آنگاه افراد بازی کن کـه دست هایشان درون پشت سر بسته مـیباشند سرهای خود را درون "گرداو" دیک فرو مـیبرند بعضی ها سر خود را که تا شانـه وبعضی ها تاگردن یعنی بـه اندازهء بلندی وکوتاهی قد یـا گردن درآب دیک با دندانـها ولب هایشان بـه جستجوی سکهء فلزی مـیپردازند- هرجوانیکه توانست با دهن آن سکهء فلزی را از مـیان "گرداو" بیرون کشید جایزه بدست مـیاورد. البته درون جریـان بازی هیچ حق ندارد بـه دیگری مشکل ایجاد کند اگر افراد بازیگر زیـاد از اندازهء محیط دیک باشند- درآنصورت بازیگران بـه چند گروپ تقسیم شده هرگروپ بـه نوبت بازی را اجرا مـینمایند به منظور بازی از ده الی پانزده دقیقه وقت تعیین مـیشود-انیکه نفس شان بـه سر مـیرسد مـیتوانند سر خود را از دیک کشیده نفس تازه کرده و دوباره سر درون دیک فرو نمایند با مؤفق گشته یـا را بـه صفت جایزه از آن خود سازد. به منظور بررسی تمام بعدهای فرهنگ عامـیانـهء پامـیریـان وپیوند آن با گذشتهء تاریخ وتمدن آریـانا وقت وزمان ومحیـا گردیدن شرایط کاری مجهز بـه کار هست تا محققین بتوانند- غنای کمـی وکیفی آنرا درون پیوند با فرهنگ ملی ما روشن وبا نسل های آینده معرفی نمایند مثلأ درون فرهنگ عامـیانـهء مردم شغنان- واخان- زیباک- منجان- اشکاشم- شیوه وخنج پامـیر بدخشان به منظور هریک از اجزای برگذاری این مراسم نامگذاری هائی مشخص مـیباشد کـه اکثرشان درون زبان اوستایی وکتابهای مربوط بـه آن تذکر یـافته و رابطهء این نامگذاری ها ودر مجموع زبانـهای پامـیری را با پیوند محکم آن با زبان اوستایی بازگویی مـینماید. مثلأ کلمات- شگون- پتچلوم- کـه "شاگون" "وپتچلوم" مـیشود اکنون هم درون فرهنگ عامـیانـه پامـیر شاگون بـه معنی "نوروز" یـا شگون نیک کـه این روز دارد وفرخندهوسعادت بـه بار مـیاورد یعنی "فعال نیک" "وپتچلوم" آنگاهی کـه بابه دهقان قبل از همـه درون روز مراسم نوروزی "شاگون بعداز سفید خانـه با آرد باقلی ویـا "مشنگ" کـه در زبان عامـیانـهء آنـها هم " باقلا" "مژک" نامـیده مـیشود وتوسط خانم های خانـه "کی بانو"دروازه ء خانـه برویش بازگشته دهقان داخل خانـه شده غذای را کـه "قماچ" از آرد گندم با سمنک وروغن زرد هست را با خواندن دعا صرف مـینماید البته بعد از ورود وی راه مبارک باد همـه همسایـه گان کـه در جریـان روز بـه خانـه های یکدیگر مـیروند- وشاخچه ها از درخت بید "نمونـهء سرسبزی وشادابی" بدست گرفته "شاگون بهار مبارک" مـیگویند غذای سمنک با قماچ یـا دیلیـه "باج" را مـیخورند ودعای "شاگون بهار- مبارکتی کار- یک دانـهء ما هزار- هزار ما بیشمار- بحق خوجه عبدالله انصار" کرده و آمـین مـیگویند- واز خانـهء او برآمده بـه دیگر همسایـه مـیروند. یـا بـه عبارهء دیگر این بابهء دهقان- پتچلوم را خورده آمدن همسایـه ها را جهت مبارک بادی چنانی کـه در فوق تذکر یـافت افتتاح مـینماید. درون فرهنگ عامـیانـهء دهقانان پامـیر خواجه عبدالله انصار پیر دهقان محسوب گشته- درکارها از نام وی تبرک مـیجویند. گرچه درون همـین مراسم طفلی را بـه مرکب سوار کرده بـه دروازهء خانـهء "شاگون کرده" با بابه دهقان رئیس خانواده- یکجا همرایی نموده از دهن دروازهء خانـه صدا مـیزند کـه من دولت شاگونی را بـه شما آورده هم و سه بار آنرا تکرار مـیکند وآنگاه "کی بانو" با خانم بزرگ خانـه درون حالیکه آرد سفید را درون کف دست دارد ودروازه را باز مـینماید وبا داخل شدن آنـها این آرد را مبارکباد گویـان بر شانـهء راست طفل وبابهء دهقان مـیچسپاند- وآنـها هم خمچهء درخت یـا شاخچهء درخت را بـه وی اهدا مـینمایند واین خانم این شاخچه ها را کـه بعضی نمونـهء گندم وبعضی نمونـهء باقلی اند ورنگ هر شاخچه باهم فرق مـیکند را از آنـها با احترام زیـاد گرفته استوار مـینماید ما به منظور انکه دوباره این کلمـهء اوستایی وحفظ آن درون فرهنگ پامـیریـان مثالهای گفته باشیم با شرح مختصر بالا پرداختیم- اگر درون بارهء شاگون بهار با رسم ورواج هایش درون پامـیرات کـه اکثرشان همان تکرار رواج های کهن آریـایی درون عصر ما مـیباشد مفصل وکامل صحبت نماییم ناچاریم کتاب بزرگی را تألیف نماییم کـه من امـیدوارم این عرصه به منظور پژوهشگران دانشمند خود منطقه با اثر کمک های منابع فرهنگ دوست وطن خواه وعدالت پسند ملی وبین المللی کـه خواهان ترقی علم ودانش وهمگرایی ویکدیگر فهمـی تمدن بشری اند روزی مـیسر گردد.اکنون کـه کلمات "شگون" و( پتچلوم) اویستائی را شرح کردیم راجع بـه بقیـه مراسم آن صحبت مـینمایم.
شاگون بهار - کـه اکنون بنام نوروز عالم کـه از طرف جامعهء بین المللی بـه مثابهء نوروز جهانی شناخته شده با تمام ویژههایش بازگویندهء تاریخ- وتمدن پرافتخار نیـاکان ماست- وچه خوب هست که همـه ساله با درخشش پرتو مـیترا وتجلای زرین شعاع پربرکت او بر نشانی های نجمومـی عامـیانـه پامـیریـان کـه بنام قلات های شاگونی برفراز کوه های متصل با قشلاق های شان مـیتابد درون فضای صلح ودیموکراسی- صفا وصمـیمـیت - وحدت ملی وعدالت استقلال وحاکمـیت ملی وسعادت همـه ملت عزیز افغانستان عزیز برگذار گردد وبا این سردهء زیبای نوروزی از روزن خانـه ها بـه داخل خانـهء سفید دیده با آرد شگون راه سفید شادی وسعادت مـیباشد با صلابت تمام توسط نوجوانان ندا سردهند.

 نوروز شدو لالهء خشرنگ برآمـــد بلبل بـه تماشای دف وچنگ برآمـــد

 مـــرغان هوا نعرهء مستانـه کشیدند مـــــرغ دل من از قفس تنگ برآمد

 شاگون بهار اولین بار توسط جمشید پادشاه پیشدادی کـه به فرکیـانی تخت ساخت- بوی های خوش آفرید- طبابت وتندرستی آورد کشتی ساخت واز آب گذشت وبر پا گردید چون برتخت نشست بنا بـه گفتهء فردوسی-

سرسال نو هرمز فرودین+بر آسوده از رنج تن دل زکین- بـه نوروز نو شاه گیتی فروز+بران تخت نشست فیروز روز- بزرگان بـه شادی بیـاراستند+مـی و رود رامشگران خواستند+چنین جشن فرخ از آن روزگار+نمانده از آن خسروان یـادگار

در نوروز نامـه منسوب بـه حکیم عمرخیـام آمده هست "گویند ایزد تبارک وتعالی بدان هنگام کـه فرمان فرستاد کـه خوشید ثبات برگیرد که تا تابش ومنفعت او بـه همـه چیزها برسد" آفتاب از سر حمل برفت وآسمان او را بگردانید تاریکی از روشنایی جدا گشت وشب و روز پدیدار گشت وآن آغازی شد مر این جهان را" نوروزنامـه ص3- درون فرهنگ کنونی پامـیریـان بدخشان نور وروشنی یکی از عقاید نـهادینـهء فلسفی درون مذهب و رسم ورواج های دینی وفرهنگ عامـیانـهء مربوط بـه آن مـیباشد- کـه در باره توضیحات مختصری مـینماییم. کـه چگونـه مقدسیت نوروز درون فرهنگ کنونی اسلامـی آنـها پابرجا مانده است.

خانـه سپامـیریـان کـه در اوراق قبلی راجع بـه آن حرف های داشتیم دارای روزن کلانی مـیباشد کـه نور وروشنی از آن بـه داخل خانـه مـیتابد- عرفه نوروز یـا "شاگون" بنا بـه ثبوت های مروجهء عامـیانـه آنگاهیکه نور آفتاب از روزن بالای نشان نوروزی درون داخل خانـه وهم بر "قلات های نجومـی" کوهستان مطقه بتابد یعنی یکروز قبل از شاگون گرفته مـیشود. اعضای فامـیل نور آفتاب را بالای نشانی همـیشگی خود مـیبینند فورأ مشتی از آرد را گرفته بر مقدمش بالای نشانی نثار مـینمایند وسفیدی آرد از علامات جامـهء سفیدی فریدون بجا مانده کـه با آن بـه جنگ ضحاک رفت.و (فردوسی)مـیگوید- بپوشید بعد جامـهء نو سپید+نیـایش کنان رفت دل پر امـید+فریدون بـه خورشید بربرد سر+ مـیان تنگ بسته بـه کین پدر. (شـهنامـه)

ودرخانـه بوی خوش را منتشر نموده ان خوردسال "لفتک ها" کـه نوعی از اسباب های بازی آنـها مـیباشد را با تار وسوزن یک چمچه شیر درون پرتو نور خورشید کـه بر نشانی نوروزی داخل خانـه تابیده مـیگذارند- واز آن شگون نیکو را به منظور آینده خویش آرزو مـینمایند- ومـیگویند فردا "شاگون" است.

بوی خوش کـه عبارت از مالیدهء آرد با سپند- وگل های کوهی وگیـاهیکه درون مـیان مردم "عرق رسول ص" نامگذاری ومخلوط با روغن زرد نموده بر دیوارهء پیش روی "دیکدان " یـا تنور نان پزی داخل خانـه بالای یک بیلچه آتش گرفته شده از تنور "دیکدان" گذاشته مـیشود وبوی لذت بخش آن بـه تمام گوشـه های خانـه انتشار مـیابد وخانـه را فرا مـیگیرد- درون شاهنامـهء حکیم فردوسی ساختن بوی خوش بـه جمشید نسبت داده شده+ دیگر بوی های خوش آورد باز+که دارند مردم ببویش نیـاز- چه عود وچه عنبر چو روشن گلاب+چه بان چو کافور چون مشک ناب. صــ22 ( شـهنامـه پادشاهی جمشید)

(لفتک) کـه کلمـهء هست از لغت عامـیانـهء مردم بدخشان "گودی- ک چوبی کوچک کـه رویش با ریسمان های رنگه ساخته شده و لباسش که تا آرایش دیگر معرف لباس محلی انـه منطقه مـیباشد" ودر زبان شغنانی پامـیری آنرا (ژینجچ )ودر اشکاشمـی " لفتک" وبه واخانی آنرا " کیسکن" مـیگویند کـه همـه کلمات اوستایی اند چون مطالب ما از مقدسیت نور درون فرهنگ پامـیریـان هست لذا از موضوع خارج نگشته درون باره توضیحات خویش را ارائه مـیداریم – نور- درون مذاهب وادیـان کهن آریـائی از مذهب مزدائی- زروانیسم- مزد "زردشتی" کـه وابسته با یکدیگر مـیباشند جایگای اساسی خود را دارد. احسان طبری درون کتاب جهان بینی های خویش از قول دانش مند معروف گرشمن مـینویسد: بـه عقیدهء گرشمن درون مذهب مزدائی کهن "اور مزد "خداوند خیر"- مـهر "مـیترا"- ناهید- "زهره" درون مرکز قرار دارد نـه تقابل "اورامزد" و اهریمن". صفحه 64 مزد.(جهان بینی ها)

اورمزد درون زبان های کنونی پامـیری:

به زبان اشکاشمـی- اور معنی باران و مزد بمعنای فایده را گویند- وبه زبان شغنانی- (مزداو) را مـیتوان صاحب سازندگی معنا نمود- چون خداوند خیر "اور مزد" با-( مـیث) بـه شغنانی یعنی روز- "مـیترا" آفتاب- ناهید- ستارهء زهره "نورسعادت" همـه منتشر کنندهء نور مـیباشد با کلمـه "مـهر" کـه بازتاب آن گاهی درون آسمان اگر صورت مـیگیرد پامـیریـان آنرا باز شدن دروازه عرش وتجلی عقل کل مـیشمارند وبه حرمت آن مراد کامـیابی ها بر مشکلات را از خداوند یکتا مـیخواهند.

یعنی از فلسفه عقیدتی نیـاکان ما قبل از دین مقدس اسلام وپذیرش آن درون چوکات زبان وتفکرات عمومـی مردمان پامـیر بدخشان کنونی چنان بازتاب یـافته کـه مـیتوان بـه مسایل موشگافانـهء تحقیقات علمـی وتاریخی آن وچگونگی توافق وتقویـهء فرهنگ آن درون خدمت فرهنگ اسلامـی وملی، سود جست وبا شعار بـه پیش بـه سوی نور درون مقابله با ظلمت برخاست. چنانچه گفتیم از مذاهب کهن مزدائی وزروان- کـه به معنی بیکران وزمان یـاد هراست که تا مزد "زردشتی" وبعد ها مذهب مانی کـه خیر وشر- اوهورا مزدا واهریمن را چون گوهر ظلمت با تفاوت های فکری نـهاد عقیدهء دینی قرار داده اند را مـیتوان درون عقاید مذهبی اسلامـی تشیع پامـیریـان کـه شکل عنعنات اسلامـی را بخود گرفته باز یـافت ونگارنده فکر مـیکنم کـه توحید درون مذاهب آریـائی کهن ما با بخش های دیگر عقیدتی اش درون پذیرش دین اسلام وغنامندی فرهنگ آن درون منطقه نقش بـه سزائی داشته است- زیرا اسلام کـه دین کامل از طرف خداوند به منظور همـه بشریت هست عقیدهء نور وخرد را بر جهل یـا پیروزی خیر را بر شر واهریمن- نیکی را بر بدی با پرستش یگانـهء لاشریک بـه ارمغان آورده لذا مساعدت وشرایط ذهنی وعینی به منظور پذیرش وتقویـهء آن بواسطهء آن فرهنگ متجلا وغنی مشرقزمـین "آریـانا" "پندار، گفتار وکردار نیک" وغیره کمک کرده است. واینکه درون بعضی نقاط ایران وپادشاهان آریـائی درون مقابله با سپاه عرب قرار مگرفتند شاید بیشتر بخاطر حفظ قدرت وحاکمـیت ملی شان بوده باشد.

 در فرهنگ عامـیانـهء پامـیریـان آن رسوم وعقاید مثبت آریـائی تجلا یـافته کـه در تطابق وتقویـهء عقیده وی اسلامـی از جمله جان وخرد وطبیعت- وحدت واخوت- آزادهوجوانمردی- صلهء رحم ونیکی وحفظ ارزش ها وسنن با افتخار ملی- ترقی خواهی تأمـین وعدالت مـیان همـه مسلمانان وبشریت عالم نقش مثبت بازی مـینماید. مثلأ این رباعیـات را کـه در یکی از کتابهای مذهبی اسماعیلیـان پامـیریـان بدخشان "مراة التحقیقن" نوشته شده کـه منسوب بـه نصیرالدین طوسی مـیباشد مـیخوانیم.

 اول زمکونات عقل وجـــان اســــــــــت اندر پی او نـه فلک گــردان اســـــت

 زین راز چو بگذاری چهار ارکان هست پس معدن بعد نبات بعد حیوان است

 صفحه 25 باب سوم

و یـا:

 بیست ونـه گردش دادند ترا آدم ساختند سیزده کـــــــردار دیگر اندرم انداختند

 گر تو انسانی بیـان گردش خود را بدان ورنـه جانرا درون تن هر زنده هم انداختند

 "شبستری"

در بیـان فوق عالم خودشناسی راه بـه سوی خداشناسی مـیبرد وخرد وجانرا کـه پرتو از نور ذات امرباری مـیباشد تذکار مـیدهد- ورابطهء فرهنگ کهن ما را با تطابق کامل بـه اسلام بیـان مـیدارد.

یعنی عقل وجان یـا(عقل نفس) بـه امر حق تعالی کـه نور عالم علوی اوست. نـه فلک همان نظام "شمسی وسیـارات نـه گانـهء آن" بـه چهار ارکان- آب- خاک- آتش وباد بوده- با موالید ثلاثیـه "معدن- نبات- حیوان- ساختمان اولی مکونات که تا حیوان را معرفی مـیگردد کـه از مـیان حیوان انسان کـه دارندهء شعور خود شناسی وخداشناسی مـیباشد ویـا بـه عبارهء دیگر اشرف مخلوقات گردیده هست وپا بـه مـیدان بندگی- طاعت وعبادت- مـیگذارد. تخم پدر بـه رحم مادر انتقال یـافته درون طی نـه ماه وچند روز پای پرورش از جنین که تا آخر هفت اعضای بدن را تکمـیل نموده بعداز تولد درون مدت یکسال کـه دوازده ماه هست به مرحلهء تشخیص وتمـیز قدم مـیگذارد- درین دوران بیست ونـه گردش را تکمـیل مـینماید- پنج حواص ظاهری پنج باطنی با خواب وبیداری وتلاش وتعقل کرداریست کـه او را بـه پایـهء اشرف المخلوقی مـیرساند.پنج حواس ظاهری چشم- گوش-دهن-بینی-دست ها و پنج درون باطن بخل- –کبر-خشم –حسد با سه ضرورت عمده حیـات یعنی خواب وخور-بیداری و تلاش به منظور ادامـه یـا ضرورت بقا یـا تسلسل حیـات با- فهم جزی (عقل جزئی) مبدا ء مـیعاد مـی باشد.

 در مقایسهء این گفتار ها چه با مفرفت مذاهب کهن آریـائی قبل از اسلام وچه درون تصوف وعرفان اسلامـی همگونی های زیـادی موجود است. ویـامثلآ درون رباعی ذیل مقایسه- "پندار نیک- گفتار وکردار نیک" را کـه اساس- تربیـه انسان وکرامت او درین مزدء زردشتی مـیباشد بـه وضاحت مـیتوان با اسلام درون فرهنگ کنونی ما مقایسه نمود

 مـیگفت نبی کـه اهــــــــــــل جنت چـــــــار است

 پندار خـــــوش و زبان خـــــوش گفتار است

 ســـــــــــــــــوم دل نرم چـــــارمـین دست سخــا

 رحمت بـه کــسی کـه این چهــــارش یـار است

 "خواجه عبدالله انصاری"

صلهء رحم کـه یکی از مکارم اخلاقی درون اسلام هست با آن سه نکته اخلاقی کهن- پندار- گفتار- کردار نیک یکجا شده – اندرز فرهنگی را درون تربیـهء انسان مسلمان واضیح مـینماید. همچنان درون یسنایی 45 قطعه 2 کتاب اوستا آمده است. "آن دو گوهر کـه آن گوهر خرد مقدس بـه آن گوهر خرد خبیث گفت! اندیشـه- آموزش- خرد وآرزوی گفتار وکردار- زندهوروان ما باهم یگانـه ویکسان نیست درون فرهنگ مذهبی خودشناسی پامـیریـان همـین مطلب چنین ابلاغ گردیده - احسان طبری جهان بینی ها صـ40 دو شـهرند درون وجود بنده پیدا+بود آفاق وانفس نام آنـها+پس آنـها ضدیت دارند باهم+که بی فکری نباید کرد آدم یعنی شـهر آفاق آن گوهر خرد مقدس وشـهر انفوس آن گوهر خرد خبیث را تمثیل مـینمایند. صـ30 کتاب جلالی شاه بخاری درون نوروزنامـهء خیـام همچنان آمده کـه در روز نوروز خداوند تبارک وتعالی دوازده فرشته را مؤظف گردانید که تا چار آن بر آسمان اهریمنان را نگذراند- چهار آن بر چهار گوشـهء جهان که تا اهریمنان را گذر ندهند که تا از کوی قاف درون گذرند چار دیگر بر آسمانـها وزمـین ها مـیگردند واهریمنان را از خلایق دور مـیدارند. نورزونامـه صـ3

 تأویل این بیـان فوق درون عقاید پامـیریـان وروز نوروز ظاهری وباطنی آنـها تجلی یـافته است- مطلب از نوروز باطنی آن هست که اگر خانـه ها را با رسوم "جمشیدی"- "آریـائی"- "اوستائی" با آرد سفید مـینماید واز چروک ودوده سیـاه پاک مـیسازند حتما خانـه وجود معنوی خود را نیز شاگونی نمایند. یعنی بدی ها وافعال ذمـیمـه را بـه افعال حمـیده ونیکوئی مبدل سازند که تا روز بر ایشان نو شده باشد. چنانچه درون کتاب مذهبی هفت باب ابواسحاق آمده است.

 نوروز ظاهری بود اندر تغیر سال نــــــوروز باطنی نبود جز تغیر حال

 نوروز اهل صــــدق بود تغیر فعل نوروز اهل کـذب بود زیب جسم ومال

 نــــوروز آن بود کـه بـــــود ایمـــــــــن از زوال (صفحه 35کتاب قلمـی)

خوراک نوروزی پامـیریـان روز شاگون درون ورق های قبلی که تا جائی ذکر گردیده- تنـها درون شغنان دلیـه با گوشت وشیرپیره از تلقان وچهار مغز نیز غذای نوروزی محسوب مـیگردد- بقیـه رسم ورواج های مربوط بـه این روز- درون پامـیر بدخشان "اشکاشم- شغنان- واخان- زیباک- منجان- شیوه- روشان" وغیره نقاط آن آنقدر انبوه هست که به منظور نوشتن آن همـه کتابی حتما ارقام نمود- از جمله براری- تخم براری- باقلای قاقراخ- سه روز از قماچ نوروزی به منظور خوشاوندان امـید ارسال داشتن کـه آغاز آن درون جارو بستن- پرسیدن ساعت سعد را از ملا وسفید خانـه با آرد درامدن درون خانـه وغیره درون بر مـیگیرد درون چوکات رواج های اجرا مـیشوند کـه همـه بـه فرهنگ کهن سال آریـائی ما اکنون با شیوهء فرهنگ اسلامـی ارتباط محکم داشته و وثیقهء زنده بجا مانده آن محسوب مـیگردد.

درین روز درون "واخان" اسپ ها را جهت دواندن و رقابت سپورتی بـه "پیگه" مـی برند- صاحبان اسپان تقریبأ یک ماه زحمت مـیکشند که تا اسپ خود را به منظور رقابت درون "پیگه" آماده نمایند- این اسپ ها را آنقدر به منظور دویدن عیـار وآماده مـیسازند کـه فاصلهء 8-9 کیلو متر ویـا بیشتر از آنرا درون مدت تقریبأ 15-20 دقیقه طی نموده بـه خط آخر مـیرسند- سوار بر پشت ء اسپ با مـهارت او را کنترول نموده بـه پیش مـیتازد- اسپ دوند- اول مـیاید وتحفهء خوبی دریـافت مـیدارد که تا اسپ سوم جایزه نصیب مـیشود. این پایگه دوانی اسپ ها درون روز شاگون بهار یـا نوروز درون اشکاشم- زیباک نیز رواج داشت- بزکشی نیز درون روز های نوروز با تخم جنگی ودیگر بازی توسط پهلوانان چاپ انداز وجوانان اجرا مـیگردد. خلاصه فرهنگ عامـیانـهء ما نوروز جاویدان را درون آغوش پاکیزهء نسل های دیگری کـه بعد از ما مـیایند حفظ خواهند نمود. به منظور اینکه راجع بـه نوروز عالم درون پامـیرات معلومات مفصلتری دیگری داشته باشیم. بقیـه حکایت اجرای نوروز را کـه هزاره بیک (سودا)نموده هست با گفتار فوق ضمـیمـه مـینمائیم.

البته رواج های مراسم نوروزی درون پامـیرات تقریبأ یکسان مـیباشد- کـه جوهر آنرا درون نظر حتما داشت کـه از یک سرچشمـه آب مـیخورد وبا عنعنات دیگر جاهای پامـیر مختلط وعمومـیت دارد.

در بیستم ماه حوت صدای آمد آمد نوروز درون منطقه طنین انداز مـیشود- زن ها مقدار ضرورت گندم را درون سبد انداخته با آب تر مـیکنند کـه بانوی هرروز مقدار آرد را شیره ساخته بالای گندم مذکور مـیریزد که تا سبز شود- وبعد آنرا توته توته نموده درون دیک انداخته زیرش آتش کرده آنرا خشک مـیکنند- کـه بعدها از آن سمنک وشاشپ بیـار مـیکنند کـه هردو غذای نوروزی مـیباشند. از جمله غذای" شاشپ" درون شکاشم- واخان- زیباک وکلمـه باج درون شغنان مروج است.

بچه ها را با ساعت نیک کـه ملاها آنرا هدایت مـیدهند بـه دنبال چخ یـا "کلک" بزبان عامـیانـه بـه دشت گنج آباد ودیگر جاها کـه این بتهء سخت درون آنجا زیـاد هست اعزام مـیدارند- بعد از آوردنش درون روز نوروز از آن جهت پاک سازی "دودهء" کـه در خانـه وآن جای گرفته بـه صفت جاروب پاک کاری استفاده مـینمایند.

روز نوروز با تقویم کـه نزد عدهء از ملاهای مجرب قریـه جات از حرکت آفتاب بـه خانـهء حمل درون کوه ها نشانی شده موجود هست تعیین مـیگردد. یعنی وقتیکه آفتاب درون همان نشان غروب کرد مـیگویند کـه فردا نوروز است. درون "واخان" این نشانی نوروزی را بـه حجت خراسان منسوب مـیدارند کـه گوئیـا او آن نشانی را کرده وبه مردم هدایت داده کـه با غروب آفتاب بالای آن نشان نوروزی را برگزار نمایند.

غذای "شاشپ" از آرد سمنک کـه در فوق ذکر گردید با توته های یخ درون دیک جوشانده مـیشود وشیرین گردیده بالایش روغن زرد انداخته روز نوروز استفاده مـیشود.

این غذا از قدیم بر سفرهء نوروزی مـیراث دوران کهن آریـانا بـه صفت غذا را تمثیل کرده با قماچ سنمک- وکلمـه باج غذای اساسی نوروز است.

با "چخ" یـا "کلک" خانـه ها را درون ساعت سعد کـه منجم قریـه "ملا" هدایت داده درون روز نوروز پاک کاری نموده "دودهء" آنرا هم طبق هدایت درون جائی مشخص بـه طرف شمال یـا جنوب مـیاندازند بعد از انداختن آن با آرد "جو" ویـا "مشنگ" سراپای خانـه را بـه بسیـار ظرافت سفید کرده وخانـه را به منظور مبارکباد یـا شاگون بهار مبارک- اعضای فامـیل وهمسایـه ها آماده مـینمایند. اولین شخصی کـه به خانـه مـیآید و "پتچلوم" کـه لغت آن کلمـهء اویستائی مـیباشد ودر اوراق قبلی تذکر داده شده را باز مـینماید. یعنی مرد کلان با پسربچهء کـه بالای یک مرکب سوار داخل خانـه مـیشود ودر دست آنـها شاخچه تازهء بید با اشکال گندم وجو وباقلی درون آورده شده قرار دارد شاگون بهار مبارک مـیگویند. وخانم بزرگ خانواده بـه شانـهء آنـها آرد مـیزند وغذای نوروزی را پیش آنـها مـیگذارد که تا نوش جان کنند- بـه مرکب جو وبههای قلبه "ترید" کاه سفید همرای آرد جو ویـا دیگر غله ها را داده بر پشت آنـها هم کمـی آرد مـیزند.

وبعد از آمدن وخوردن غذای سمنک- قماچ و"شاشپ" نوروزی دعا مـیکنند- کـه نوروز بهار- مبارکتی کار- یکدانـهء ما هزار- هزار ما بیشمار- بحق خواجه عبدالله انصار الله اکبر- واهل خانـه آمـین مـیگیرند. درین جا نام حضرت خواجه عبدلله انصار هم بـه صفت پوشش اسلامـی وهم بـه صفت پیردهقانان بر عنعنـهء نوروز آریـائی تجلی غنای فرهنگی را نمایـان مـیسازد.

تمام خانواده ها عین رواج را درون "پتچلوم" گشائی مرعی داشته عمل مـی نمایند. وبعد همـه بـه خانـه های یکدیگر با شاخچه های تازهء بید رفته غذا مـیخورند ودعا مـینمایند- جوانان اعم از پسران وان درون جریـان روز بازی های تخم جنگی- پهلوانی- انواع سرگرمـی ها را دارند- کـه ان با تناب های بسته بر شاخ درختان خود را گاز مـیدهند ویـا با توپ ساخته شده توسط خودشان درون خرمن های هموار بازی چرخک را اجرا مـیکنند یعنی توپ را با ضرب بـه زمـین زده وقتیکه بلند شد چرخ زده دوباره بـه آن ضربه وارد نموده همـین طور ادامـه مـیدهند.

وقتیکه پیشین یـا آفتاب نزدیک کوه ها رسید قلبه را آورده بـه ساعت سعد طبق هدایت "ملا" چند خط درون زمـین قلبه مـینمایند ومقداری کم از تخم را از جورابی کـه پشمـی مـیباشد بـه زمـین طور شگون نیک مـیپاشند- وبقیـه را با جوراب همرای یک قبضه "گل خار" از راه روزن خانـه بـه خانـه مـیاندازند.

هنگام چند خط شدگار یک نفر خانم با پوستین بـه روی خاک خود را لول مـیدهد – کـه معنی اش آن هست که خاک پدر ومادر انسان- ونعمت ده زندگی او هست – از زندگی که تا مرگ درون آغوش او خواهیم بود. بعد از آنکه دهقان آن تخم را با جوراب درون خانـه انداخت خانم خانـه چمچهء چوبی را از طریق روزن بـه بام مـی پرتاود- ودهقان درون بالا منتظر این چمچه چوبی بـه پشت زد آنرا شگون خوبی سال پربهره وحاصل خیز حساب مـیکنند واگر بـه روی افتید برعسال "نو قان" وکم حاصلی وگرسنگی خواهد بود – چون انسان درون قدیم بـه نسبت نداشتن وسایل درون مبارزه با حوادث طبیعی ناتوان بود لذا این فال ها را بـه نسبت عجز خود درون مقابل طبعیت حساب مـیکرد. ودر معنی حتما آش دهقان ودود غذای آن از روزنش همـیشـه پرمنفعت وبلند باشد کـه چمچهء چوبی آش خوری مثل آن است. واین چمچه اندازی سه بار از روزن بخانـه واز خانـه بـه روزن یـا بام تکرار مـیشود بعد هم دهقان بـه خانـه آمده آن تخم غله درون جوراب را بـه ستون مـی بندد وتا سال آینده و نوروز آن باقی مـیماند. "کاچی" یـا نوعی "لیپی" همرای شیرآب وروغن هم غذای سرقلبهء نوروز مـیباشد- قابل تذکر هست که درین رسم ورواج های کـه کلانی وخوردی خانواده درون آن موج مـیزند تصویر نظام دودمانی "مـهستانی" "مـه آبادیـان" نیز تجلا یـافته است. همچنان روز نوروز غیر از گذشته کهن خود کـه به تمدن وفرهنگ همـه مشرقزمـین تعلق دارد – همـه پذیری خود را درون عالم بشریت با رسائی تمام ثبوت کرده است. نزد اهل تشیع وتسنن وهمـه مسلمانان عزیز وگرامـی مـیباشد اهل تشیع مـیگویند- درین زوز "علیع" خلیفهء چهارم عالم اسلام بـه خلافت انتخاب شد و بزرگان عالم انسان تجلیل این روز را گرامـی داشته اند.

علمای اهل تسنن هم اکثرشان این روز را روز دوستی واخوت- کار وپیشرفت اتحاد و همدلی درون مـیان مسلمانان مـیشمارند. و ازین جهت هست که نام خوجه عبدالله انصار بـه صفت پیر دهقان درون دعاها خوانده مـیشود از جمله علمای اسلامـی حکیم خیـام درون نوروز نامـه آورده هست دوازده فرشته درین روز چهار فرشته بر آسمان که تا اهریمنان را نگذارند – چار آن بر چار گوشـهء جهان که تا اهریمنان را گذر ندهند که تا از کوه قاف درون گذرند وچار دیگر درون آسمانـها وزمـین ها مـیگردند واهریمنان را از خلایق دور مـیدارند. نوروزنامـه صـ3 آغاز کتاب کـه هدف از آن گفتار دفاع از بزرگی وتجلای تاریخی فرهنگی این روز پرافتخار درسنن با افتخار وطن ما همـه مشرفزمـین مـیباشند- کـه حاجت بـه شرح ندارند.

 برچهرهء گــــــل نسیم نوروز خـــوش هست در صحن چمن روی دل افروز خوش است

 از دمـی کـه گذشت هرچه گوئی خوش نیست خوشباش زدی مگو کـه امــروز خوش است

 رباعیـات عمر خیـام

 سروده ها وادبیـات عامـیانـه: فرهنگ عامـیانـهء کنونی پامـیریـان از نگاه ادبیـات نیز غنی مـیباشد کـه در قالب چهار بیتی- رباعی سروده شده ودر قالب آهنگ بلبلی واخانی- فلک شغنانی ونوحه هنگام سوگواری مداح خوانی اجرا مـیگردند. علاوه بر این سه قالب آهنگ های بزمـی چه درون قالب غزل وچه درون قالب های دیگر موسیقی چون شـهنات- بوسه لیک- تاره وغیره زیـاد مـیباشند. مثلأ- خوانندهء با دف ونی درون طوی ها با همراهی چند تن دیگر بـه شکل "کورس" مستانـه وشاد چهار بیتی ها را مـیخواند وشاه مرد با وزیرانش واهل خانـه واشتراک کننده گان او را با نثار پول ویـا چیزی از صنایع دستی وطنی بافت خودشان چون جراب پشمـی- ویـا چند متر تکه تشویق وسپاسگذاری مـینمایند- اینرا هم حتما تذکر داد کـه بافتن صنایع دستی چون جاکت- گردن بند- چکمن- جوراب- دست کش- گلم- دوختن پوستین- چموس- کفش چوبی- که تا مسی صنعت- وبافت کرباس ساختن کوزه- تغاره- چینی کاشی گرفته از گل- آهنگری ساختن آلات دهقانی وکار- نجاری- رنگ دوات ساختن باروت سیـاه – کاغذ وغیره از قدیم ترین دورانـهای تاریخ تمدن آریـانا درون پامـیر بدخشان وجود داشته وتا دوران عصر جاضرهم دیده مـیشود- کـه متأسفانـه درین سالها به منظور تکامل آن توجه صورت گرفته نمـی گیرد. بهر صورت! بر مـیگردیم بـه اصل مطلب خوانندهء کـه با دف ونی درون طوی ها گاهی شعر را از شاعران زبان دری وگاهی از ادبیـات عامـیانـهء کـه در طی قرون توسط افراد جامعه سروده شد و به بـه یـادگار مانده استفاده مـینماید. درون اشکاشم وزیباک- واخان- منجان خواننده آهنگ خود را درون پایگهء خانـه با خود همراه نموده اجرا مـیکند وچند هنرمند دیگر برایش دف ونی مـیزنند وهم آوزی مـینمایند.

طرز اجرای آهنگ ها گونان هست که با ضربه های دف تغیر مـیکند- وبنام های 4و6 که تا هشت ضربه- روان وکشال- بـه زبان موسیقی هند تین وتال و"روپک" وغیره اجرا مـیشود.

آهنگ های دف ونی اکثرأ بگوش مردم محلات پامـیر مشخص وآشنا اند- وچنان با کیفیت اند کـه لذت بردن از تکرار آن با شعر وچهاربیتی دیگری بیشتر مـیگردد- درشاهنامـهء فردوسی بزرگ آن گاهیکه رستم جهت آوردن کیقباد بـه کوه البرز مـیرود- او را مـی یـابد- و مژده شاهی را بـه وی مـیدهد راجع بـه سرود دف ونی-چنگ آمده است. سرایندهء این غزل ساز کرد- دف چنگ ونی را هم آواز کرد+که امروز روزیست با فروداد+که رستم نشسته هست با کیقباد "شاهنامـه" صـ62 این صنعت که تا موسیقی عصر ما هم درون پامـیر با قوت وجود دارد با آنکه آوازخوانی با آلات موسیقی نو هم رواج یـافته است.در فرهنگ عامـیانـه آهنگ های دف-

 گلــــــــــــــه با یـار بــــــــــــــده جــــــــــــــــوان آزار نـــــــــــــــــــده

 گــــــــــــــــل ســــــــرخ بته دار پاشنـه بلند مــــــــــــــــــــــــــــوزه دار

 کوگک سرسنگ مـیکند ققره بناز یـارجان بـه روا رواست جــانم بـه گداز

 ای بار خـــدا درون آسمان ابر انداز این یـار رونده را بـه من معطل ســـــاز

 گلــــــــــــــــه با یـار بــــــــــــده جـــــــــــــــوانـه آزار نـــــــــــــــــــده

به زبانـهای پامـیری شغنانی- واخانی- اشکاشمـی وسنگلیجی نیز سروده های عامـیانـه زیـاد است. از جمله بـه زبان واخانی.

 وزشـه گــــــــــــل ار گیرمـی شـه بلبل ار گیـــــــــــــرمـی

 وزشـه جــــــــــان ار گیرمـی یوتت خان ار گیـــــــــــرمـی

معنا- مـین یک گل نازنین مـیگیرم زبان بلبل داشته باشد زبان بلبلی خوانی کـه آهنگ زیبای درون واخان مـیباشد وآنرا زنان هنگامـیکه بزرگان محلات بـه ایلاق ها جهت تفریح مـیروند ویـا عایلهء خود را درون ایلاق خبر مـیگیرند بـه اسقبال آنـها باهم آوازی چند نفر زن یکجا اجرا مـیشود زنان با آهنگ فلک مانند کـه در همـه جای بدخشان مرسوم هست بعد از گفتن چهاربیتی مـیخوانند "بلبلی ترنالما" "بلبلی برایت مـیخوانم" من یک جانانـهء خوب مـیگیرم+وز کدخداها مـیگیرم.

 وزی رچم که تا کرت کرت پرچادت ژغت- من مـیخواهم بـه قریـهء کرت نزد یـار خود مـیروم کـه زیبا هست ولی افسوس بـه قهر است

وز بـه کرت نـه رچم – وزشـه گل درون گیرمـی- لذا از دست قهرش بـه کرت رفته نمـیتوانم- ولی مـیخواهم گلی خوب بگیرم. آهنگ نام بلبلی درون شـهنامـه تذکر یـافته است.

به لسان شغنانی هم این خواندن با دف وچند ونی رواج دارد- کـه به نامـهای شاعری یـاد مـیشود مثلأ ته درگاندیریی رگوف+کمند جناوته فروگ+یکبا مـه نالن نغوگ- ژیوجم مـه پهلندی فید معنا درون دروازهء خانـه شما شرشرهء آب هست وابروان یـارجان کـه ته خطاب مـیشود مانند کمند است- یکبار ای نازنین نالهء مرا گوش کن+ دوست مـیدارم کـه در پهلویم باشی

 به زبان اشکاشمـی: توغدم په رن یک کمـی شمال فد+مشنا مقصد اوجرج جان جمال فد

 جاناجانی منبانـهی+تی مـیل شدوک پزین په هر خارو خسی هر رم رم ستی سرسبیل توبا هرځه غژی+زینـهار په زینـهار ته ای گپ نـه نسی

ترجمـه بـه قریـه "رن" رفتم یک کمـی شمال "باد بود"+مقصد از رفتن بـه آنجا دیدن کبک نازنیم جمال بود

مطلب از کبک محبوب کـه بنام جمال یـا ی بنام بوده مـیباشد. بقیـه این محبث را درون صفحات بعدی بیـان مـیداریم. درون جملات فوق این اشعار عامـیانـه ادبی کلمات اوستایی مدغم هست مثلآ کلمـه "رن" همان قشلاقیست کـه فریدون "فرفال" درون قلعه آن بزرگ شده-

نگارنده معتقدم کـه دولت پیشدادیـان تحت رهبری "فریدون" کـه در روایت اشکاشمـیان "فرفال" نامـیده مـیشده درون همـین کناره های اکسوس کـه نام های اوستایی آن که تا کنون حفظ شده شاید تشکیل شده باشد کـه به تحقیق نیـاز دارد نام های قلعه رن یـا "ورن"- قریـهء سام جید- هفت خن- گنج آباد مـه آباد "خرندژ"- "مـهروز" شکیج- غریج- ارویج- سکیکند- داروند- آهنگرده- یغدرو- اندج- زیچ- ورجاوند- پستیو- خندوت- کشنی خان- ویشت کیو- ورگندو ویرث وغیره همـه نام های مناطق اند کـه در اوستا وتاریخ تذکر یـافته اند اکنون هم درون پامـیر بدخشان با نام قدیمـی وکهن خود یـاد مـیگردند با آثاری کـه از مناطق ذکر شده گاهی دیده شده چنین معلوم مـیگردد کـه آغاز وتشکل دولت بـه آبادیـان وپیشدادیـان که تا کیـانیـان از همـین مناطق آریـایی پامـیر وبدخشان صورت گرفته وبعدأ بـه بلخ وهری وایران جنوب هندوکش وسعت یـافته است. محققان ایرانی کـه عمومأ زبان پهلوی را فرزند کلان زبان اوستایی مـیشمارند گویی از موجودیت زبان های پامـیری- فارسی دروازی- کـه نسبت بـه اوستا از پهلوی کرده نزدیکتر اند بی خبر مانده اند. و نمـی دانند کـه زبان های پامـیری با زبان فارسی - پشتو و- نورستانی وپشـهء بخصوص پشتو وفارسی تلفظات مشترکی را دارا مـیباشد کـه از پیوند عمـیق آنـها حکایت مـیکند- وبه اثبات مـیرساند کـه زبان های پامـیر گنجینـهء اوستایی آریـانای کهن مـیباشند. زبان پهلوی بعد از مـهاجرت آریـائیـان درون مناطق دورتر از (وخانیرث) بمـیان آمده هست که اجزای از زبان اوستای را درخود دارد.

خانـه سازی: خانـه های پامـیریـان کـه در اوراق قبلی راجع بـه ساختمان هندسی آن تذکراتی داده شد- از نگای فرهنگی بازتاب دهندهء سنن اوستائی وآریـائی حتی بودائی را درون خود جذب داشته بازتاب مـیدهد ونیز فرهنگ اسماعیلی تشیع اسلامـی را جلوه مـیدهد چناچه آتش دان ودیکدان آن کـه به آتش ونور ارتباط مـیگیرد از فرهنگ کهند ما حکایت مـیکند- هرگاه آدمـی ازین خانـه بـه سفر برود کمـی خاکستر را درون ساق بوت- چموس یـا موزهء خود انداخته وسر آتش داد را کـه مایـهء پاکی ونور هست با دست لمس مـیکند پنج ستون علامـهء پنج تن پاک محمدص – علی رض – فاطمـه- حسن وحسین خانـه را درون زیر سقف کـه روزن درون اوسط آن قرار دارد استوار نگه مـیدارند- وکنج آن جای عبادت خانواده مـیباشد کـه چوب بالای آن را تیر مـیگویند وبه طرف قبله روی دیوار ها جای گرفته هست روزن تمثیل کنندهء روشنی وخرد وپوشش نفس را بیـان مـیکند درون کیش زردشتی نیز- همـین پنج تن کـه عبارت از اهل بیت زردشت مـیباشند با عث احترام زردشتیـان مـیباشد وبا فرش گلیم از موی بز- نمد ودیک وتبق کـه همـه ساخت خود منطقه بودند مجهز بود درین سالها- فرش کاملأ تغیر کرده جای قالین افغانی- وگلیم ونمد را فرشیـات وارد شده ایرانی وپاکستانی وخارجی گرفته زیرا به منظور سهولت بافتن درون منطقه توجه نمـیشود- صنعت بیگانـه و واردات آن تقویـه مـیگردد.

خوراک مردم: از برنج که تا گوشت- اتاله- حلوای شیر- شیر فتیر با روغن زرد ونباتی "دلیـه" شورچای- شیروغن- آش پتک ومژک- گندم وغیره مـیباشد کـه نظر بـه توان اقتصادی هرمحیـا مـیگردد.

لباس چکمن پوشی- پوستین- شوالک پشمـی- تاقی دوزی- با چموس اکنون تقریبأ از مـیان رفته ومردم با کالای وارداتی بخصوص لیلامـی کرته وایزار خود را عادت مـیدهند.

بازی ها: پهلوانی- "لش" بازی- پیگه- توپ بازی با چوب کـه "کلتک" گفته مـیشود- درون طوی ها "شلمبک" – خرخر جو- انجن کش کش- چلغز- جرماجخیک- "تلتا سقن" – پشپو "بازی زنانـه"- تلک زنی وغیره کـه برای تشریح آنـها کتاب علحیده حتما نوشت هنوزهم درون محلات اجرا مـیشود.

در طوی ها مغل بازی از داستان آمدن مغل ها حکایت مـیکند قالب ارباب رعیتی ورساله دار یـا حواله دار را تمثیل مـیکند با خواندن آهنگ آن مغل آمد مغل آمد مغل- مغل از رهء دور آمد هی هی مغلی ودر شغنان آنرا با پیرک مـینامند- کـه با تمثیل دیگر اجرا مـیشود درون طوی ها وجشن اسپک بازی – بزک بازی کـه هردو با موسیقی اجرا مـیشوند هنوز هم مروج مـیباشد- شمشیر بازی وچوب بازی- وغیره نیز با صدای دف وموسیقی موجودیت خود را حفظ نموده است.

قصیده خوانی کـه شاخهء از سروده های ویدائی اند و راک های آن بـه نامـهای تارچینی- ستایش- مناجات- ره پای- درون وزن راگ های هندی چون تلنگ- بهرود- وبیرمـی نیز درون محافل مذهبی اجرا مـیگردد کـه لذت وکیف ذهنی آن نـهایت عالی و از مقام والای برخوردار اند متأسفانـه توجه بـه این همـه ارزش های باستانی بصورت اکادمـیک ودلسوزانـه توجه صورت نگرفته است.

 باز هم تقابل کلمات اویستائی درون ادبیـات عامـه پامـیر بدخشان

نگارنده درین صفحات توضیح اکادمـیک ومعیـاری ادبیـات عامـه درون پامـیر بدخشان را مطرح نمـی نمایم! وتوضیح آنرا بـه دانشمندان تحصیل کردهء بخش ادبیـات وزبان شناسی محول مـی نمایم- کـه تا جائی کتاب (پاخالینـه) دانشمند زبان شناس روسی تحت عنوان "زبان های پامـیری" و"بختانی" محقق افغانی راجع بـه آن معلومات داده اند. لذا بـه کتاب های آنـها مراجعه شود. اما از خداوند مـیخواهم که تا از مـیان جوانان تحصیل کردهء کشور بخصوص ولایت بدخشان یـا بـه عبارهء دیگر از خود منطقه "پامـیریـان" درین رشته محققی به حد کمال برسد که تا با شناخت عمـیق خود بـه صفت خودی راز های خودی را درون پرتو بینش آگاهانـه و بلدیت همـه جانبه بـه خوی وبوی زبان مادری خویش درین عرصه روشن سازند- که تا دیگر (آنچه را خود داریم از بیگانـه تمنا کنیم). قبل از همـه حتما تذکر داد کـه در شرایط کنونی لهجهء زبان عامـیانـهء دری دری زبانان کابل مرکز افغانستان بـه نسبت تماس دوامدار مردم بدخشان با کابل بر لهجه های دری عامـیانـهء قدیمـی مردم بدخشان از جمله بر زبان مردم زیباک- بهارک وغیره کـه در آن لغات عامـیانـهء مشخص خود وبود سایـه افگنده است. کـه از بحث راجع بـه آن درین اثر مـیگزرم. زیرا بـه پژوهش علحیدهء نیـاز دارد.

من درین بحث کلمات اوستائی چند گونـه ابیـات فلکلوریک "شاعری" از گفتارهای شاگون اشکاشمـی را بیـان مـیدارم. که تا مصداق اه تحقیقی این اثر را توضیح نماید.

ومبرهن هست اینکه زبان هم مثل جامعهء صاحب زبان دارای زندگانی است- اجزای آن رشد مـیکند، تولید نسل مـیکند فرسوده مـیشود، مـی مـیرد ویـا جای خود را بـه اجزای تازه تر مـیدهد. لغات عامـیانـه ویـا نوشتاری متداول هم به منظور خودشان حکومت دارند- پاره عمرشان کوتاه هست وآنقدر کوتاه کـه طی یک نسل از مـیان مـیرود ولی همچون لغت مرده وجامد بعنوان کلید درک معانی- اشعار- آثار- همزمان خود مـیتواند مورد استفاده قرار گیرد.

وپارهء هم از لغات هست کـه عمر دوباره پیدا مـیکند- مثلأ "فرس" که تا کنون هم درون منطقه یـاد آوری مـیگردد ودر معنا بـه اسپ هوشیـار وتوانا از اسپ های دیگر- خوشقدم وخوش نصیب- وکامـیاب درون معرکه های جنگ وبازی را گویند. ویـا این کلمات اوستائی- ویزپد- زنسوپد- ودهیوپد- کـه به زبان شغنانی پد شوهر همشیره- بزرگ قوم ویـا یکی از اقوام خانواده را گویند- ویز- باز وپزنت بـه اشکاشمـی فهمـیدن- دهیو- سخاوت را گویند کلمـه اوستائی زئوس بـه اشکاشمـی- زأس یـا پسر- اور- باران رحمت بـه پشتو آتش- مـیزدا بـه شغنانی واشکاشمـی آف وساختن ویـا "اور مزدا" "باران رحمت آفرینش" "دروین" بـه شغنانی- نباتی مـیباشد کـه به فارسی غارانی آنرا روین گویند واین نبات کوهی دوای جان بخش درون مقابل گزیدهکنـه- مار وگژدم است، درون خانـه ها آنرا درون لباس و گهوارهء اطفال محکم مـینمایند ومـیگویند کـه هم دوا هست وهم شگون نیک به منظور اطفال وخانـه داشته دیو وجن از وی مـیگریزد. "داروند" بـه زبان اشکاشمـی قریـهء مـیباشد کـه در شمال اشکاشم واقع شده کـه در صفحات قبلی هم بـه آن اشاره شد.

"یشتیوسپ" قریـهء هست در شمال اشکاشم کـه بنابه اظهارات مأرخین نام شخصی مـیباشد کـه زردشتی بوده هست وبه گمان اغلب همـین شخص بـه ولایت بلخ کوچیده وبر معبد نوبهار بلخ رئیس انتخاب گشته بعدها اولادهء او بـه برمکیـان شـهرت یـافته درون زمان ظهور ابومسلم خراسانی خالد برمک ازاین خانواده با وی بـه سرداری سپاه رسیده با خانوادهء عباسی تماس حاصل مـی نماید- که تا اینکه اعضای این خانواده بـه وزارت عباسیـان مقرر شوند- یحی برمک- جعفر برمک درون زمان هارون الرشید بعداز خدمات زیـاد اداری وفرهنگی وسیـاسی همچون ابومسلم خراسانی بـه عوض مزد تقدیر همـه از طرف خانوادهء ستمگر- عوام فریب وخدعه گر وفاشیست عباسی درون رأس هارون الرشید خلیفه عباسی قتل وتاراج گردیده شـهید مـیشوند.

اروان کلمـه اوستائی هم بـه واخانی- منجانی وروشانی معنا های باهم یکسانی را دارا است. کـه از جمله بـه روشانی شاخ پیچیدهء جاویدان سبز را گویند وغیره.

 دیواژی، یعنی مار آسمانی- بـه شغنانی کلمـهء "‌‍دفوسک" کـه در تلفظ افراد گوناگون از دیگر اقوام درون اوستا دیواژی آمده همان مار- وبد را گویند.

کلمـه اوستائی خشا یـا شیـه بـه اشکاشمـی از کشیدن وچسپیدن معنی مـیدهد- نگارنده معتقدم کـه نام دریـای آمو درون مـیان تلفظات خود مردم آریـا ویجهء منطقه اخشا گفته مـیشده کـه همـین اکنون هم قریـهء با این تلفظ بنام اخشاوال ویـا اخشاشیـه درون کنار دریـای مذکور درون ناحیـهء "یغدرو" مربوط بـه تاجکستان کنونی روبروی ناحیـهء یغدروی افغانی موجود مـیباشد- کـه همـین نام را یونانی ها "اکسوس" تلفظ کرده اند- ونام "وینگ داهی دیشته" دریـاچهء مـیباشد کـه از درهء "سرگیلان"- "سرغیلان" سرچشمـه گرفته از مناطق "زاردیف" یـا "زرده"- "زردیو" کنونی گذشته بـه دریـای عمومـی "خیرناب" یـا "کوکچه" معاون اکسوس یـا "اخشاشیـه" درون منطقه "ایلاشی" یـا بهارک کنونی مـیریزد.

"زأردین" بـه زبان شغنانی قلبها ودلها را مـیگویند- کـه اکنون "زردیو" درون تلفظات مردم بـه حد شـهرت یـافته زیرا از بالای کوه های "یـاغورده" کـه حد فاصل مـیان غاران ودرهء سرگیلان- زردیو هست الی ولسوالی کشم کنونی نامـهای منطقه وی بـه زبان های پامـیری یـا بـه عبارهء دیگر "اوستائی" نامگذاری کهن خود را دارند کـه از بحث راجع بـه آن درین اثر مـی پرهیزم زیرا تحقیقات اکادمـیک درین باره ضرور هست که بـه وقت ومحققان ومرکز- فرهنگی تحقیقات نوین نیـاز هست که قبلأ راجع بـه آن اشاره کرده ام.

قریـهء "وینج" هم یکی از قریـه های زردیو ودیته هم قشلاقی درون مشرق ولسوالی بهارک مـیباشد کـه مـیتواند بـه آن دریـای" آمو" مسمـی گردد- وسیـاحان چینائی کـه نابلد بودند شاید هم درون نوشتارهای بعدی راویـان وناقلان آن دریـاچه را رود اخشا- اکسوس- جیحون- آمو شماریده باشند به منظور محققان مؤثق ترین مأخذ تحقیق همانا خود منطقه هست که مـیتوان آنرا شرح وکتاب گذشته سرگذشت نیـاکان ما از آریـا ویجه گرفته که تا کتاب اوستائی آن محسوب نمود- بنا بـه گفتهء جواهر لعل نـهرو- درکتاب نامـه های- پدری بـه ش- کتاب طبیعت منطقه- کـه باید خوانش حروف آنرا آموخت- حالانکه همراه با این کتاب طبیعت ما نامـهای زندهء اوستائی را با تلفظات زبان آن بدست داریم بعد مـیتوانیم بـه آسانی حقایق تاریخی علمـی را با همـه ابعاد فرهنگی آن وغیره تحقیق وروشن نمائیم. با این تذکرات برمـیگردیم باز هم بسوی مطلب!

کلمات اوستائی رشنی بـه زبان اشکاشمـی آتش را گویند- وکلمـه سنیشته بـه واخانی چمن زار آفتابی را گفته همـین اکنون هم قشلاقی درون واخان بنام " سنیشت خور" نام دارد. کلمات وزند درون اوستا- بـه معنی من وگرفتن- پت وفر- آبرو عزت درزبان پامـیر مـیباشد. ناگفته نماند کـه کلمات اوستائی فوق درون کتاب جهان بینی احسان طبری- آریـا وآریـاتباران- تاریخ بدخشان مرادی- راه ابریشم عزیز پنجشیری تاریخ تاجکان بابا جان غفوراف- فرهنگ های دیگر درج یـافته اند کـه نگارنده آنـها را با زبان های کنونی پامـیری کـه به عقیدهء نگارنده همان زبان اوستائی کهن با گرفتن مختلط شدن فرهنگ عصرها که تا دوران ما درون قالب تفاوتهای زبانی مـیباشد مقایسه نموده ارقام نمودم- واین بر محققان وطندوست با رسالت وطن هست تا دربارهء ثبوت حقایق کار علمـی را انجام دهند. وامشاسپندان- درون اوستا بـه معنی فرشته ها بوده کـه کلمات آن درون زبان شغنانی- اشکاشمـی- واخانی وغیره زبانـهای پامـیری کـه جوهر آنـها یکی مـیباشد. همان معنی را مـیدهد.

چنانچه کلمـه امشوس- بـه اشکاشمـی روشنی درون حالت رفتن یـا این مـیرود وپندان جاوید معنی مشود- یعنی روشنی کـه به سوی جاوید شدن مـیرود.

آهنگ یـا هنر"شاعری" کـه اصلأ توسط هنرمندان آوازخوان با دف ونی درون عروسی ها بـه پا مـیشود بخش هم از فرهنگ عامـیانـه ما درون بخش ادبیـات وهنر عامـیانـه مـیباشد- کـه در پامـیر بدخشان سرتاسری رواج دارد ضرب دف آن نیز چهار الی شش ضرب بواسطهء کف دست وپنجه های دست از نگای ضرب یـا مقام های تبله نوازی "روپک" نامـیده مـیشود- ودر هنر زیبا شناسی موسیقی آهنگ آن بسیـار زیبا وگیرا شیوا وروان بوده همچون فلک "یـا شش مقام" چوپانی- و راگ های متعلق بـه سروده های ویدائی- کـه در پامـیر "مداح خوانی" نامـیده مـیشوند همـیشـه دلپذیر بوده یعنی انسان بارها از شنیدن آهنگ آن احساس خستهنمـی کند بلکه هرقدر دوام دار هم کـه باشد از آن لذت مـیبرد- کـه راجع بـه این پدیدهء جاویدان هنری مـیتوانید بـه مقالهء نگارنده تحت عنوان نقش وسیمای مولانا درون فرهنگ فولکوریک پامـیر بدخشان منتشره درون سایت وزین خاوران مراجعه ومعلومات حاصل نمائید. راگ های هند کـه با این فرهنگ قرابت ومشابهت رشوی دارند از آن جهت همـیشـه دلپذیر اند کـه تمام روح وروان واحساسات آدمـی را بـه حرکت آورد بـه سوی دنیـای معنوی کشانیده ودر هرحرکت زیروبم خویش کیفیت های لذت بخش طبیعت را کـه انسان جزء آن وبه آن احتیـاج دارد درون روح وروان واعصاب آدمـی را بجوش درون مـیاورد- موجودیت نوا وسرودهای همـیشـه پذیر به منظور شنونده درون طی قرون بواسطهء هنرمندان درون موسیقی مشرق زمـین گواه عقل ودرایت- تمدن وفرهنگ عالی آن منطقه مـیباشد. وازنگاهی مـیتوانیم این آهنگ های را آهنگ های همـیشـه پذیر وماندگار زمانـه ها بنامـیم- صدای روان ومستانـهء دف با آهنگ مشخص آن "شاعری" هم از آن جمله مـیباشد. کـه با سروده های چهاربیتی خود زینت آرای محافل شادیـانـه مـیگردد. "بدرالدین" " شاگون" یکی از سروده سرایـان بزم "شاعری" با سروده هایش از آن هنرمندان "شاعری" گوی و "شاعری" خوان اشکاشم هست تا اکنون هم سروده هایش درون بزم "شاعری" دف خوانده مـیشود وی درون منطقهء باشند اشکاشم تولد یـافته وتا سالهای پادشاهی "محمدظاهرشاه" زندهکرده است. وبا استفاده از شیوهء هنری "شاعری" گذشته گان درون وزن "فعلاتن-فعلاتن-فعلاتن" سروده های خود را سروده هست وبه دهقانی اشتغال داشته است. خانوادهء وی از سال تولد ومرگ او مـیتوانند معلومات بدهند کـه ما فعلأ بـه همـین قدر شناخت اکتفا مـیکنیم. خانوادهء "شاگون" با شعر ونوشته نسخه برداری از روی کتاب های مذهبی قدیمـی درون اشکاشم معروفند- آنـها با فرهنگ ومعرفت- کتاب وقلم کتابخانـه، قصیده خوانی از راگ های قدیمـی "مداح" سروکار داشته ودرین راستا دانشمندان محلی خوبی را از خانوادهء خود بـه جامعه تقدیم نموده اند- ودر عرصهء فرهنگ محلات پامـیر خود کانون فرهنگی محسوب وخدمات زیـادی را نسل درون نسل به منظور مردم خویش درون عرصهء معرفت- فولکوریک وشناخت های مذهبی وفرهنگی انجام داده اند که تا اکنون هم این عنعنـهء فرهنگی آنـها بواسطهء جوانان ومردان این خانواده بنام "کنده" جلال الدین- هزاره بیک خان با قوت تمام جریـان دارد- دوتن از شاعران همـین اکنون کـه نگارنده زندهمـینماید از مـیان این خانواده بـه نامـهای هزاره بیک "سودا" اسپندکوهی- وشامـیر"شاپور" اسپندکوهی با فرهنگ وادبیـات سروکار دارند کـه در محلات پامـیر از شـهرت خوبی برخوردار مـیباشند- اکنون چند سرودهء "شاعری" شاگون را کـه بازگویندهء ادبیـات فلکوریک وهنر"شاعری" را درون بزم "روپک" دف بزبان اشکاشمـی بیـان مـیدارد ارقام مـینمائیم.

 فــــــــــــــد شـاگونک بی کــــس اوک صــــــــــنم جــــان ایبابس

 ای قـــــــــد رورفیش نــــــــواس اوک گللــــــت از ای بلبــــــــل

ترجمـه: بـــــــــود شاگونک بی کــــــــس یک صـنم جــــــــان برایش بس

 قــــــــد او جــــــــــو سبز نورس او سرگـــــل هست ومـــــن بلبل

 چون درون سروده ها کلمات فارسی مانند بی- صنم جان- بس- قد- نورس- گل وبلبل واضیح اند. کـه برای خواننده صاحب معلومات درون ادبیـات فعلی کشور ما معلوم هست که شاید این کلمات بعداز فراگیر شدن زبان فارسی درون منطقه درون زبان اشکاشمـی هما کلمـه "فد" یـا بود بین تلفظ شغنانی- اشکاشمـی- واخانی- سنگلیجی کلمـهء مشترک هست که بود را همـه آنـها فد مـیگویند اما کلمـهء "اورفش" یـا "وربش" "جو" درون مـیان زبان اشکاشمـی وزبان پشتو کلمـهء مشترک مـیباشد کـه هردو آن زا با اندک فرق با حرف "ف وب" تلفظ نمود کـه معنایش نبات جو مـیباشد وقامت یـار تشبه بـه جو سبز نورس گشته روابط جوهری واشتراک زبان های پامـیری را با زبان پشتو وفارسی بخوبی نمایـان مـیسازد کـه این هردو زبان با جوهر اوستائی زبان های پامـیری وابسته مـیباشد ویـا این سرودهء فارسی "شاگون"

 زنک ســـــــــــــــــرخ خشــــــــرو گلها ره مـیــــــــــکند بــــــــــو

 دارد هـــــــــــــــلال ابــــــــــــــرو شـــــــــاگون داو مــــــــــیزنـه

در اینجا کلمـه داو درهمـه جا مـیان فارسی زبانان بـه معنی دشنام تلقی مـیگردد کـه واضیح است.

 رسیــــــــــــــــــدم درون "سپه سنگ" زنک ســـــــــــرخ هفت رنگ

 ریشامـه مـیزند چنــــــــــــــــــــــــگ شـــــــــــاگونـه داو مــــــــیزند

"سپه سنگ" نام جایست درون "قزده" واخان- و کلمـهء "سپه" درون گویش محلات پامـیر بـه "تولهء غله" درون خرمن را گویند- آنگاهیکه دهقان گندم یـا دیگر غله جات (باقلی- مشنگ- جودر-جو) وغیره را از کاه جدا مـینماید آنرا یکجا جمع نموده با رسومات دهقانی "سپه مـی بندد" با "فی" یـا اسبابیکه از چوب ساخته شده "راش بیل چوبی" براین غلهء جمع شده نقش هائی را خط مـیکشد- وبالایش یک دانـه سیب ویـا چیزی دیگری را گذاشته- درون پهلوی نزدیک بـه این "سپه" بوی خوش را بالای آتشی کـه روی سنگی ویـا ظرفی مـیگذارند انداخته که تا از طریق سوختن درون آتش بوی عطرآگین آن خرمن را فرا گیرد وبعد هم با پیمانـهء "چوبی" غله را از خرمن درون جوال ها انداخته حساب مـیگیرد وبه خانـه انتقال مـیدهد وبه چاه غله یـا کندوی غله مـیبرد- بواسطهء آن پیمانـه همـه ساله خرمن را توسط آن مـیگیرد اندازه محصول غلهء خود را درون مقایسه با سال گذشته یـافته وهم اندازهء مصرف خانوادهء خود را کـه در هرسال معلوم هست که چه مقدار غله بـه خانواده تکافو کرده ویـا داشته باشد را معلوم مـینماید- اگر دربارهء رواج "سپه" برداری بصورت مفصل صحبت شود سخن بـه درازا مـیکشد کـه ضرورت بـه نوشتن یک رساله چندین صفحه را خواهد داشت- لذا بـه همان معلومات مختصر فوق کفایت مـینماییم.

 کلمـه "ریشامـه" درون تلفظ فارسی بدخشان ریش هایم را معنی مـیدهد کـه واضیح مـیباشد.

هرگاه با فارسی محل زیباکی وغارانی- یغدرو وبخشی از اشکاشم درون مـیان دو نفر کـه هردو از همان مناطق با شند صحبت مشود وبه لهجهء مروج خودشان صحبت نمایند فارسی گویـان دیگر نقاط افغانستان چون کابل- پروان- مزارشریف- هرات وغیره بسیـار هم کم صحبت آنـها را مـی فهمند-گرچه درین سالها زبان معیـاری فارسی از طریق معارف ورفت آمدها بـه شـهرها درمـیان مردم گویش های قدیمـی این محلات را زیر پوشش گرفته کم رنگ ساخته هست اما با آنـهم هنوز آن گویش های محلی- لهجهء قدیمـی را مردم استعمال مـینمایند مثلأ یک اشکاشمـی اگر بگوید کـه "ننیم یک ویرک را بـه فراش برد و فرغمچ سیـه را از پلر بـه تگاو نشیو کرد" فهم آن به منظور فارسی زبان های تذکر یـافته درون فوق بسیـار مشکل حتی بیگانـه هست حالانکه شاید این کلمات وهم زبان محلی وبومـی "دروازیـان" را مـیتوان دروازهء محلی نخستین گویش زبان "دری" یـا "در دری" کـه دیگر بـه زبان علمـی وملی همـه کشورهای قلب آسیـا جای زبان نوشتاری عرب را کـه به مردم ما بواسطهء استعمار "اموی"- "عباسی" تحمـیل شده بود گرفته ومبدل شده هست بوده باشد. معنی آن جملات بالا یـا گویش اشکاشمـی "دری" این هست "ننیم- مادرم یک ویرک- مـیش نازا را بـه فراش- قوتن یـا جای نگاه داشت ان وبزها درون ایلاق وفرغمچ- تورپی مادهء نازا سیـه را بـه تگاو- قریـهء کـه از ایلاق پائین است- "تگاو یعنی پائین" نشیو- نشیب کرد یـابه پایـان روان کرد. اگر بـه لهجه دری دروازی بگویم "همزه شریکان درکابی" همچنان هست که مردم کابل آنرا نمـی فهمند حالانکه معنی آن این است. (اندیوالان من درکجا هستند.

واین خود نشان دهندهء فرقیت لهجه های "دری" پامـیری وهمچنان زبان بومـی دری "دروازیـان" بدخشان با دیگر نقاط کشور مـیباشد- گرچه جوهر آریـا ویجهء دیروز وامروز بـه همـه آریـاتباران تعلق دارد وهمـه آریـاتباران درون هر کجائی کـه ساکن هستند همـه فرزندان این خانواده شماریده مـیشوند- اما درون مـیان آریـا ویجه هویت های مشخص زبانی- هرهنگی بخصوص اویستائی که تا عصر حاضر بـه شکل اقوام تبارز نموده هست که از آن نباید انکار نمود.

وبا این تبارز مختلف تاریخی- فرهنگی هویت مذهبی نیز درون جریـان حرکت تاریخی ملت ها بسوی تصاحب قدرت ویـا مقابله با قدرت ها از طریق ایجاد پدیدهء نوتر فرهنگی همرا گشته کـه با ساختارهای قومـی وزبانی- منطقوی فرهنگی واجتماعی- سیـاسی- اقتصادی وغیره هویت مشخص عدهء از اقوام را مثلأ درون بدخشان مشخص مـینماید-

بعقیدهء نگارنده وحدت مـیان اقوام ساکن درون کشور را مـیتوان از طریق تحکیم پیوندهای ملی با معرفی وافتخارات وسهم خدمات تمدنی آنـها درون تاریخ تمدن آریـا ویجه وهمـهء بشریت وشناخت واحترام بـه حقوق آنـها از طریق یکدیگرفهمـی ویکدیگر پذیری بـه صفت برادر- بدون تبعیض- تعصب- برتری جویی وچشم پوشی از حقیقت یکدیگر تأمـین کرد. با حق اشتراک همـه اقوم درون تمام عرصه های حیـات مـیتوان وحدت واقعی را مثلأ درون ولایت بدخشان تأمـین کرد وبدخشان را متحدأ درون جمع ولایـات کشور درون خانوادهء وحدت ملی قرار داده ضامن موجودیت افغانستان مستقل- دارای حاکمـیت ملی ترقی وصلح ودیموکراسی وافتخارات تاریخی- فرهنگی حفظ نمود. بدخشان متحد و برادر حتما افتخار کند کـه با داشتن وثیقه های زنده نیـاکان از جمله فرهنگ پامـیرات خود آئینـه انعکاس تمدن و فرهنگ آریـا تباران درون تاریخ پر افتخار وطن خویش است.

 ناگفته نباید گذاشت کـه با زبان های شغنانی- واخانی نیز اشعار زیـادی را شاعران پامـیری زبان سروده اند کـه ما درین اثر نمـیتوانیم آنـها را ارقام نمائیم- مـیخواهم آنـها را درون رسالهء جداگانـهء بعدها اگر خدا بخواهد جمع آوری نمایم.

بزم دف با نام "شاعری" کـه سروده هایش را یکچندی درون بالا برشمردیم را با چند واژهء از زبان اشکاشمـی بپایـان مـی بریم. " ریموزد=آفتاب" "لمـیک=مـهتاب" "باد=شمال" "خاک=شت" "وژبخاک=زن" "مولوک=مرد" "زامن=بچه" "شتاک=" "غندم=گندم" "کرش=پتک" "فیک=آب" "گاله=نان" "وژنی=ارزن" "عرش فر= درون عرش یـا مـهر" "پزینوکوز=دانا" وغیره...

نوحه: درون پامـیرات سوگواری ها که تا کنون هم با نوحه وپوشیدن لباس کبود وسیـاه همراه مـیباشد- ونوحه آهنگ رسمـی مراسم سوگواری هست که از پیشینـهء تاریخی آن هزاران سال مـیگذرد وتا کنون بـه حفظ گردیده است. این آهنگ را زنانی کـه در خواندن آن بصورت دسته جمعی مـهارت دارند اجرا مـینمایند- درون طی سه روز سوگواری به منظور وفات یـافته نوحه صورت مـیگیرد- درون نوحه خوبی ها- هنرهای متوفا- وراجع بـه فنا پذیری یـا تغیرمرگ انسان سروده ها بـه شکل رباعی با آهنگ مشخص اجرا مـیگردد- یکنفر از زنان با صدای بسیـار موزون وتأثیرناک اول رباعی را گفته ودیگران با او هم آوازی کرده مصرع را بپایـان مـیبرند.

در شاهنامـه فردوسی راجع بـه نوحه معلومات زیـادی موجود هست از جمله نوحهء "سیـاوشان" درون مرگ سیـاوش فرزند کیکاؤس شـهزادهء ایران کـه در غربت توسط افراسیـاب وهمدستان او "دمور"- "گروی" وبرادرش "گرسیوز" کشته شد- حتما تذکر داد کـه بین مویـه یـا نوحه وخروش یعنی افغان وآه فرق است. زیرا مویـه یـا - نوحه نوعی از خواندن زیبای آهنگ تراژیدی آریـائی هست که عزت وغرور ملی شجاعت مردانگی-سخاوت وجوانمردی- نیکی وبزرگی مردان وزنان آریـایی را ترنم مـینماید.

 بـــــرفتند با مــــــــــویـه ایرانیـان بر آن سوگ بسته سواران مـــــــیـان

 همــــــــه جامـه کرده کبود وسیـاه همــــی خاک برسر بـه جــــای کلاه

 شاهنامـه صـ۱۴۵

و یـا کشته شدن "سهراب" نادانسته بواسطهء زخم خنجری کـه پدرش "رستم" جهان پهلوان بر او وارد نمود- همچنان نوحه درون مرگ اسفندیـار روئین تن کـه با توطئه پدرش به منظور بستن "رستم" عملأ اعزام گردید ورستم ناچار به منظور دفاع از حیثیت وشخصیت ملی اش با او جنگید واو کشته شد همچنان نوحه درون مرگ رستم جهان پهلوان کـه برادر ناتنی ونامردش بنام "شغاد" با دسیسئه پادشاه کابل او را بـه چاه انداخت وبعدأ جان سپرد یـاد آوری گردیده است.

در واخان آهنگ آن بـه جز از سوگواری درون ایلاق ها هم آنگاهیکه یکی از بزرگان محل بـه ایلاق بیـاید بـه استقبالش این آهنگ با کمـی فرقیت کـه با آهنگ نوحهء سوگواری فرق دارد بواسطهء زنان خوش آواز خوانده مـیشود کـه آنرا بلبلی مـینامند. کـه در صفحات قبلی تذکر دادیم.

 اما مویـه یـا نوحه درون شاهنامـه هم با همـین آهنگ مروج درون پامـیرات بدخشان با لباس سوگواری کـه اکنون هم رواج دارد یکسان تعبیر مـیگردد. چنانچه فردوسی سروده

 "فـــرنگیس" بشنید رخ را بخست مـیانرا بـه زنـــــــــار خونین ببست

 پیـاده بیـامد بـه نـــــزدیک شـــــــاه بخون رنگ داده رخان همچو ماه

در مرگ شیـاوش:

 بـــــــــرفتند با مـــــــــــــویـه ایرانیـان برآن سوگ بسته سواران مـیـــــان

 همـــــــه دیده پرخون ورخساره زرد زبان از سیـاوش پر از یـاد کــــرد

 همــــــــــه جامـه کرده کبود وسیـــــاه همـه خاک برسر بـه جای کــــــلاه (صفحه145شـهنامـه)

رستم گریبان چاک مـیزند (وزال) رخسارهء خود را مـی خراشد درون مرگ سهراب:

 چــــــو"رادآبه" تابوت سهراب دید زچشمش روان جـــوی خوناب دید

 به زاری همـی مـــــــویـه آغاز کرد همــــــی برکشید از جگر باد سرد

 کــــــــــــه ای پهلوان زاده بچه شیر نزاید چـــــــــــو تو زورمند ودلیر

 بمــــــا درون نگوئی همـی راز خویش کـه هنگام شـــــادی چه آمدت پیش

 بروز جوانی بـه زندان شـــــــــــدی بدین خانـهء مستمندان شــــــــــــــد - صـ۱۱۷ شاهنامـه

 خلاصه توحه که تا کنون هم با همان جزئیـات بر شمردن اوصاف متوفی وغیره با قوت تمام درون پامـیرات (شغنان- اشکاشم- واخان- زیباک- منجان- شیوه وخنج و دروازها) هنگام سوگواری ها اجرا مـیگردد.

وبعد از چراغ روشن درون روز سوم سوگواری کـه مراسم "مذهبی اسماعیلیـان" درون سوگواری با آن پایـان یـافته فقط دعا خوانی بـه روح متوفا که تا مدتی باقی مـیماند- واقوامـیکه بعدها مـیتوانند از سوگوار خبر بگیرند دعا مـیخوانند ومـیروند.

چراغ روشن با غذای مشـهور خود کـه از گوشت ودلیـهء گندم از طرف شب توسط رهبر روحانی کـه یکی از حدودات مذهب هست با جماعت یکجا با خواندن آیـات از کلام الله مجید واشعار درون وصف نبوت- پیغمبران و ولایت- ا با گفتن درود (الهم صلی علی محمد وعلی آل محمد) برگزار مـیگردد.

وغذای آن بنام "پت- فر" نامـیده مـیشود- کـه هم چراغ روشن بازگویندهء فرهنگ نبرد نور با ظلمت هست وهم نام غذا کلمات "پت- فر" کـه همـه از فرهنگ اویستائی وارج نـهادن بـه مقام انسان وروح او چه درون زندگی وچه بعد از مرگ حکایت مـینمایند- چراغ روشن بـه شکل اسلامـی کنونی آن درون عمق خود عنعنـهء نبرد نور علیـه ظلمت با شعار بـه پیش بـه سوی نور را تمثیل مـینماید.

کلمـهء پت از زبان اویستائی درون زبان کنونی فارسی که تا پامـیری حفظ گردیده معنی آبرو وعزت را مـیدهد وکلمـهء فر معنای معنوی دارد کـه از قدسیت روح بزرگ وسایـه وکمک خداوند بالای سر اشخاص بزرگ کـه او را درون مشکلات- ابتکارات وغیره بـه شکل معنوی کمک مـینماید ودر عربی "ضل" گفته مـیشود را تمثیل مـیکند درون حقیقت فر یعنی بزرگی معنوی- (سایـهء خدا بالای سرش مـیباشد) ویـا ارزش و وزن معنوی را گویند.

در شاهنامـه فردوسی درون داستان های "اردشیر بابکان"- وجنگ "کیخسرو" با "شیده" پسر افراسیـاب وهمچنان دربارهء "جمشید" پادشاه "پیشدادی" کلمـهء فر استعمال گردیده کـه مفهوم فوق را مـیدهد.

 کمر بست با فـــــــر شاهنشـهی جهان سر بسر گشت با اورهی -"شاهنامـه" "داستان جمشید"

 بر آمد برآن تخت فرخ پـــــدر بـه رسم کیـان برسرش تاج زر

 به فرمان او دیو ومـــرغ پری زمـــــــــانـه بر آسود از داوری

این بود معلومات مختصری کـه راجع بـه نوحه همراه با چراغ روشن یـا مراسم مذهبی درون جهت ختم سوگواری بیـان گردید. ناگفته نباید گذاشت کـه در جریـان سه روز سوگواری از طرف شب "مداح خوانی" نیز بپا مـیگردد کـه تا آخر "چراغ روشن" بنام دعوت فنا یکی از دعوت های معرفتی ومذهبی اسماعیلیـان نامـیده مـیشود.

"مداح خوانی" درون دعوت های دیگر کـه راجع بـه آنـها درون رسالهء "نعرهء توحید درون خرقه وکسوتها" نگارنده معلومات داده شده نیز برگزار مـیگردد مثلأ نوحهء سیـاوشان با بستن زنار خونین ویـا شال و دستمال سیـاه بر کمر یـا سر هنوز هم درون "روشان ومنجان" وغیره پامـیرات هنگام سوگواری مروج است. درون شـهنامـه آمده است: "فرنگیس" بشنید رخ را بخست+مـیانرا بزنار خونین ببست+پیـاده بیـامد بـه نزدیک شاه.... صـ۱۴۳

مادرباره مداح خوانی نیـاز بـه یک پژوهش مختصری اکاد مـیک درون موسیقی پامـیرات و مجموعآ راک های مروجه درون بدخشان خواهیم داشت. نگارنده راجع بـه این گوهر وابسته بـه سرود های (ویدائی) (اریـائی) دریکی از مقالاتم تحت عنوان (ناصرخسرو و سرودهای مداح خوانی درون سواحل آموی علیـا) معلومات –

داشته ام. کـه بعدآ انشالا آن اثررا ضمـیمـه کتابم کـه درآیند مـیخواهم بـه همت عدهء از جوانان همکار بـه چاپ برسانم نموده باشم. که تا روشنی باشد درباره هنر های کهن سال وطنم به منظور خواننده گان و علاقنمدانی تاریخ فرهنگ مردم عزیزم.

زیـارت رفتن درون ماه جوزا درون اشکاشم و شغنان و غیره پامـیرات:

نمونـه های از فرهنگ کهن مذهب عناصر پرستی درون زیر پوشش رواج های اسلامـی تاکنون هم درون مـیان پامـیریـان موجود هست از جمله درون عنعنـه رفتن بـه زیـارت کـه هر سال درون ماه جوزا صورت مـیگیرد- زنان- مردان- جوانان وان واطفال با شور وشوق با مراعات نمودن عنعنات آن هنگام اجرای مراسم شرکت مـیجویند. درون اشکاشم زیـارت "بابا جعفر" درون منطقهء "گنج آباد" و "پیران سر حوض" درون "گوان دره" ودر شغنان زیـارت "پنجهء شاه" درون قریـهء "ده مرغان" یـا بـه زبان شغنانی "ویروژج" و شاه کاشان درون "سرچشمـه" یـا "تمـیف" مناطق برگذاری این مراسم مـیباشند کـه بطور مختصر راجع بـه آن صحبت مـینمایم. درون تاریخ مسطور هست آریـائیـان درون منطقه با اشکال مختلف مانند احترام وعقیده بـه "مـیترا" یـا "خورشید" و"مـهر" وآب وخاک- باد- آتش وغیره با اصولات وفروعات خویش قبل از پذیرش ادیـان زردشتی وبودائی وغیره بـه عقاید مردم را تشکیل مـیداد- این مناطق کـه در فوق تذکر یـافت واکنون بـه صفت زیـارت اسلامـی نزد مردم محسوب مـیگردند- همان نقاطی اند کـه عبادت آریـاتباران آن عهد درون آنجا صورت مـیگرفته است. همـه ساله درون همـین ماه جوزا مطابق بـه سنت های مذهبی آنوقت جهت احترام هنگام طلوع به منظور خورشید وفیض جستن از آب دریـاچهء اشکاشم کـه او را از برکت پیران سر حوض گوان دره باعث شادابی ومحصولات زراعتی خود نیز مـی پنداشتند بـه منطقه رفته مراسم را بجا مـیآوردند. درون بغل تپهء "شیرتند" دشت "گنج آباد" تاکنون هم دیواره های صف بسته کـه همچون ردیف زمـینـه پایـه با ارتفاع نیم متر بلندی وطول صد متر وعرض سه متر موجود است. کـه حکایت از همان دوران مـینماید. درون واخان در محلات (خندوت) یـا (خنداتا) وبروغیل – قزده نیز علامـه های آن با قلاع بزرگ موجود است.

در(گنج آباد) تعداد این دیواره های ذکر شده از پائین که تا بالای تپهء "شیرتند" هفت صف مـیباشد کـه مردم آن دوران مطابق اصولات عقاید خود قبل از طلوع خورشید بالای آنـها بـه شکل منظم هفت صف ایستاد شده وبه خورشید این موجود حیـات بخش کائینات سر احترام فرود مـیآوردند وبعدهم چهل مرتبه درون اطراف معبدی درون همـین منطقه بالای دشت گنج آباد "بابا جعفر" طواف کرده شیطان ویـا اهریمن را سنگ مـیزدند.

در زمان کنونی هم مردم بـه دور زیـارت "بابا جعفر" همـینگونـه طواف کرده وبا خواندن درود الهم صلی علی محمد وعلی آل محمد چهل مرتبه شیطان را سنگ مـیزنند وبعد درون آنجا خیرات کرده جشن مـیگیرند. وبز را قربانی کرده – بالای تخته سنگ های آراسته شده برچشمـهء این زیـارت خمـیر کرده نان فتیری مـی پزند- واز چشمـهء آن آب نوشیده دست ها را بعمق آن مـیبرند که تا فال نیکو از آنچه مراد درون دل دارند گرفته با شند – وبعد از خوردن خیرات وشادی وسرور هربا مقداری "تبرک" از غذای خیرات شده بعد از غروب آفتاب بـه خانـه ها مـیآیند. ناگفته نماند کـه خاتمـهء این عنعنـه با دعای بسیـار بلیغ وزیبا از نگاه صنعت ادبی متأثر از تشیع اسلامـی درون صحن زیـارت کـه یکی از خلیفه های مذهبی "ماذون اصغر" آنرا مـیخواند ومردم آمـین مـیگویند پایـان مـی یـابد. درین روز کـه مراسم آن از شکل کهن عهد پیشدادیـان کیـانیـان وغیره بـه شکل کنونی اسلامـی با تغییرات تبدیلات تاریخی را درون خویش پذیرفته مردم از قریـه جات دوردست اشکاشم نیز اشتراک مـی نمایند. وچه بسا فرزندانیکه درین روز تولد مـیشوند نام "مزاری" بر آنـها نـهاده وبه آن افتخار مـیکنند. نگارنده راجع بـه احولات روایتی بابا جعفر وپیران سرحوض وغیره زیـارات درون رسالهء "پیران کوهستان" معلومات داده ام کـه انشاالله بعداز طبع بـه دسترس خونندگان قرار خواهد گرفت.

نوت: گنج آباد کنونی کـه متشکل از زمـین های زراعتی مردم اشکاشم هست دارای نـهر کلانی مـیباشد کـه آنرا سراپا آبیـاری مـیکند درون عهد پادشاهان کهن آریـائی حتی قبل از مـهاجرت آریـائیـان ازین مناطق بسوی هند – ایران وغیره این دشت زراعتی کنونی پراز قریـه وقصبات بوده کـه اکنون هم از هرجای آن آثار آبادی ساختمانی واشیـای چون مـهره وکوزه وغیره بدست مـیآید. نـهر آن درون زلزله سال ۱۲۳ هـ خراب گردیده کـه بعدها توسطی بنام مـیرگنج آباد شد وگنج آباد مسمـی گردید.

پایگه دوانی اسپ ها درون واخان!

این عنعنـهء کـه از کهن ترین دوران های حیـات آریـاتباران واکثر مردمان مشرقزمـین مـیراث باقیمانده همـه ساله درون روز نوروز درون ولسوالی واخان اجرا مـیگردد. گرچه قبل از شیوع مرض جنگ های خونین بعد از کودتای ۲۶ سرطان محمد داوود خان این جشن تاریخی- سپورتی درون ولسوالی های پامـیرات بدخشان "اشکاشم" "زیباک" ودیگر نقاط چون منجان- شغنان وشیوه- دروازها واکثر بدخشان نیز اجرا مـیگردید ولی بعد از شیوع مرض خانمان سوز برادرکشی تحمـیلی توسط قدرت ها بر کشور ما- تنـها طی سالهای اخیر این عنعنـه را مردمان واخان همـه ساله با دواندن اسپ ها بجا مـیآورند کـه "پیگهء اسپ ها" نامـیده مـیشود اسپ دار به منظور آماده ساختن اسپ خویش درون ماه حوت شب وروز اسپ های خود را "خنک" مـیگیرند یعنی کاه وجو را بـه موقع معین درون تفاوت با مواقع دیگر بـه او مـیدهند شب و روزها او را مـیگردانند- عرق مـیکشند که تا اسپ چربوی خود را کم کند وآمادهء مسابقه گردد. سوار اسپ دوان حتما بر پشت لچ اسپ درون روز مسابقه سوار شود- البته کـه در سواری ماهر وآشنا باشد که تا بتواند تاب سواری بالای اسپ لچ یـا را هنگام دوش بـه فاصلهء تقریبآ ۵ الی ۱۰ کیلومتر داشته باشد- اسپ های دوند کـه مسابقه را مـیبرند از طرف مردم با شیرو نبات- چپن- لنگی به منظور سوار کار استقبال مـیشوند- ونام شان سرزبانـهای مردم منطقه افتاده- توصیف مـیگردند- بعضی از اسپ های دوند از قهرمانی خود دفاع نموده چند سال پی هم درون پیگه اول مـیشوند- واین تعلق بـه نگاه داشت اسپ دار ومـهارت او درون آماده ساختن اسپ رای مسابقه مـیباشد. از پیروزی آن درون مسابقه صاحبش درون مـیان مردمان احساس شائستگی وغرور لیـاقت خانوادهمـیکند- ومعنی "گشتاسپ" یـا صاحب اسپ های تیز رونده را درون منطقه بخود گوئیـا اختصاص مـیدهد.

"گشتاسپ" همان پادشاه بزرگ خانوادهء "اسپه" مـیباشد کـه او را بـه نسبت اسپان تیز رونده اش "گشتاسپه" مـیگفتند- "صاحب اسپان تیز رونده". بگفتهء دقیقی درون شاهنامـه-

 چو گشتاسپه را داد لهــــــر اسپه تخت ببالید بر خویش افــــــــــروخت بخت

او پسر "لهراسپ" پادشاهی کـه کیخسرو آخرین شاه "کیـانی" مطابق بـه روایت شاهنامـهء "بزرگ فردوسی" پادشاهی را بـه او سپرد. وخودش از شاهی کناره گیری کرد وغائب گردید. کـه داستانش درون جلد سوم شاهنامـه حکایت گردیده است. بنا بـه روایت های موسفیدان درون واخان واشکاشم!

"گشتاسپ" اسپ های دوند را با پیگهء آنـها همـه ساله انتخاب مـینمود- وجشن آنرا درون روز نوروز برگزار مـینمود- او زمستانـها درون بلخ بسرمـیبرد وآنجا پایتخت او بود ولی درون بهاران وتابستانـها بـه اشکاشم و واخان وشغنان درون مجموع بـه بدخشان (بلخشان- راغها- "بادخشان") مـیامد از بهار وتابستان گوارای این سرزمـین لذت مـیبرد. چناچه درون تاریخ ها عدهء از مأرخان ومحققین نوشته اند جنگهای زیـادی بین خانوادهء "ارجاسپ" شاه آریـائی تورانی وخانوادهء آریـائی مربوط بـه ذریـهء "ایرج" از جمله لهراسپ وگشتاسپ- اسپنداتاد اسپندیـار "روئین تن"- "زریر" درون همـین ساحل "اخشا" یـا "اکسوس" آمو صورت گرفته کـه در اثبات آن روایـات مردمـی حقیقت را تأئید مـینمایند. بـه جز از تواریخ بزرگان دیگر با استفاده از شاهنامـه فردوسی کتب زیـادی بواسطهء محققین جوان از جمله داکتر صاحب نطر مرادی – خوش نظر پامـیرزاد وغیره درون دوران کنونی از ۲۰۰۰ م بـه این سو دربارهء تاریخ سواحل آموی علیـا "پامـیر بدخشان" وسفلی "تخارستان" نوشته شده کـه معلومات فرهنگی فراوانی نیز درون آنـها درج مـیباشد وبه تکرار- وتاکید به منظور جوانان آگاه اینوطن بازهم حتما یـاد آور کـه ولایت بدخشان همچون دیگر ولایـات تاریخی کشور مشحون از تمدن وفرهنگ "دست اول" به منظور تحقیقات علمـی- تاریخی- فرهنگی- سیـاسی- اقتصادی- اجتماعی وغیره مـیباشد کـه تا حال توجه عمـیق بـه آن صورت نگرفته- ودیگران از دست آورد های این مجموعهء فوق بنام خود وفرهنگ خود استفاده کرده افتخارات سنن وارزش های آنرا بخود اختصاص داده اند.

پس برهمـه فرزندان راستین وجوانمردان دانشمند این سرزمـین هست که درون زیر لوای تحکیم وتقویـه پیوندها- وحدت- اخوت- تقرب مذاهب به منظور تجلای حقیقت خودشناسی ملی خویش کار وپیکار سالم، هوشمندانـه- و وطندوستانـه را متداوم ساخته مبارزه نمایند.

وحسبنا و نعم الوکیل.

 ویرایش وکمپیوتر توسط: ابراهیم بیک "ابراهیمـی"

 2/4/1392 هجری شمسی

 

 

 




[دنیا کلک است وکار دنیا کلک]

نویسنده و منبع | تاریخ انتشار: Tue, 08 Jan 2019 04:52:00 +0000



دنیا کلک است وکار دنیا کلک

کرمانشاه - ویکی‌پدیـا، دانشنامـهٔ آزاد

پرش بـه ناوبری پرش بـه جستجو

برای دیگر کاربردها، دنیا کلک است وکار دنیا کلک کرمانشاه (ابهام‌زدایی) را ببینید.
کرمانشاه
کرماشان[۱][۲] کشور  ایراناستان کرمانشاهشـهرستان کرمانشاهبخش مرکزینام(های) دیگر الیپی،[۳]کنپد،[۴]کامبادن
کارمـیسین، کرمـینشان
کارمـیشین، کرمـیشین
کرمـیسین، قرمسین
قرمشین، کرمانشاهان
قهرمانشـهر، باختران[۵]سال شـهرشدن سدهٔ چهارم مـیلادی[۶][۷]مردمجمعیت

۹۴۶٬۶۵۱ نفر [۸]

(۱۳۹۵)رشد جمعیت ۰٫۹[۹]تراکم جمعیت ۸۳۵۰[۱۰]نفر بر کیلومتر مربعجغرافیـای طبیعیمساحت ۹۵٫۹۷ کیلومتر مربع[۱۵]ارتفاع از سطح دریـا ۱۴۰۰ متر[۱۶]آب‌وهوامـیانگین دمای سالانـه ۱۴سانتی گرادمـیانگین بارش سالانـه ۴۵۶٫۸ مـیلی‌متراطلاعات شـهریشـهردار سعید طلوعی[۱۸]ره‌آورد نان برنجی، نان خرمایی، نان شکری، بژی، کاک، محصولات کشاورزی[۱۹]
محصولات ساختمانی[۲۰]
پیش‌شماره تلفنی ۰۸۳[۱۷]وبگاه شـهرداری کرمانشاهشناسهٔ ملی خودرو  ایران19[۲۱]
کرمانشاه
روی نقشـه ایران
۳۴°۱۸′۵۱″شمالی ۴۷°۰۳′۵۴″شرقی / ۳۴٫۳۱۴۲°شمالی ۴۷٫۰۶۵۰°شرقیمختصات: ۳۴°۱۸′۵۱″شمالی ۴۷°۰۳′۵۴″شرقی / ۳۴٫۳۱۴۲°شمالی ۴۷٫۰۶۵۰°شرقی

کِرْمانْشاهْ ( آوا راهنما·اطلاعات) (کردی: کرماشان) نـهمـین شـهر پرجمعیت و یکی از کلان‌شـهرهای ایران و مرکز استان کرمانشاه درون ایران هست که دارای جمعیتی بالغ بر ۹۴۷٬۰۰۰ نفر درون سرشماری سال ۱۳۹۵[۲۲] و مساحت ۹۳٬۳۸۹٬۹۵۶ متر مربع است.[۱۰][۲۳] شـهر کرمانشاه بزرگترین شـهر شین محسوب مـی‌گردد[۲۴][۲۵][۲۶] و مـهم‌ترین شـهر درون منطقهٔ مرکزی غرب ایران است.[۲۷][۲۸][۲۹][۳۰]

کرمانشاه از شـهرهای تاریخی و فرهنگی ایران به‌شمار مـی‌رود و پیدایش آن بـه سده چهارم مـیلادی بازمـی‌گردد[۶] و از آن دوران که تا حمله اعراب بـه ایران بـه عنوان دومـین پایتخت ساسانیـان مورد توجه حکومت بود.[۳۱] در دوران سلجوقیـان درون قرن یـازدهم مـیلادی کرمانشاه بـه عنوان شـهر ارشد کردستان انتخاب شد.[۱۲] درون قرون وسطی شـهر کرمانشاه یـا قرمسین درون حکم یکی از نواحی چهارگانـه عراق عجم شناخته مـی‌شد. دنیا کلک است وکار دنیا کلک درون آن زمان اغلب اوقات ایـالت جبال را عراق عجم مـی‌نامـیده‌اند که تا با عراق عرب اشتباه نشود کـه به‌طور تقریبی نیز با ناحیـه ماد باستانی مطابقت داشت.[۳۲][۳۳] با گذشت یـازده سده از حملهٔ اعراب بـه ایران، این شـهر درون دوران قاجار دوباره شکل شـهرنشینی خود را بازیـافت و به‌دلیل قرارگرفتن درون چهارراه دو محور شمال بـه جنوب و خاور بـه باختر و نیز همسایگی با کشور عراق و واقع‌شدن بر سر راه شـهرهای زیـارتی کربلا و بغداد از اهمـیت بسیـاری برخوردار است.[۳۴] این شـهر درون مشروطه سهمـی بـه سزا داشت و در جنگ جهانی یکم و دوم بـه تصرف نیروهای بیگانـه درآمد و پس از پایـان جنگ تخلیـه شد. دنیا کلک است وکار دنیا کلک همچنین این شـهر درون جنگ ایران و عراق، خسارت‌های زیـادی دید.[۳۵]

شـهر کرمانشاه از شمال بـه کوه فرخشاد، از شمال باختری بـه طاق‌بستان و از جنوب بـه سفید کوه ختم مـی‌شود و یکی از شاهراه‌های ارتباطی خاور و باختر و کهن‌ترین راه گذر از ایران بـه مـیان‌رودان است.[۳۶]

شـهر کرمانشاه دارای آب و هوای معتدل کوهستانی است.[۳۷][۳۸] در سده چهارم مـیلادی شـهر کرمانشاه کـه در آن دوران روستای خوش آب و هوایی بود بـه عنوان دومـین اقامتگاه پادشاهی ساسانیـان برگزیده شد.[۳۹] درون دوران ساسانیـان باغ‌های بزرگی درون این منطقه ساخته شد و تا مدت‌ها مکان خوش‌گذرانی شاهان ساسانی بوده‌است.

وجه تسمـیه

نوشتار اصلی: پیشینـه نام کرمانشاه

پیشینـه نام کرمانشاه

کرمانشاه درون دوره‌های مختلف دارای نام‌های مختلفی بوده کـه معمولاً با تغییر از حکومتی بـه حکومتی دیگر صورت مـی‌گرفته‌است، درون قدیمـی‌ترین شکل خود اولین بار درون دوران باستان و در زمان فرمانروایی کاسی‌ها کرمانشاه را با نام الیپی مـی‌خوانند[۳] و در دوران هخاان از کرمانشاه با نام‌های کامبادن، کارمـیسین، کارمـیشین، کرمـینشان و غیره یـاد مـی‌شود.

پس از اسلام، نام کرمانشاه درون زبان عربی بـه قرماسین تغییر پیدا کرد[۴۰]، اما درون دوره‌های بعدی از نام ‌های کرمانشاهان و کرمانشاه استفاده شد.

نام کرمانشاه بعد از پیروزی انقلاب ۵۷ بـه قهرمانشـهر و چندی بعد بـه باختران تغییر پیدا کرد؛ ولی از آن‌جایی کـه این امر با اعتراضات گستردهٔ مردم همراه شد، درون نتیجه چندی بعد با تلاش‌های اسماعیل ططری و با تصویب قانونی نام شـهر بـه نام قدیمـی خود تغییر یـافت.[۴۱][۴۲][۴۳]

نام کرمانشاه درون افسانـه‌ها

در افسانـه‌ها بنای شـهر کرمانشاه را بدست طهمورث دیوبند پادشاه افسانـه‌ای پیشدادیـان بیـان کرده‌اند.[۴۴]

باورها درون مورد نام کرمانشاه

در مورد نامگذاری کرمانشاه باورهای متفاوتی است، عده‌ای نام کرمانشاه را بـه بهرام چهارم منسوب مـی‌دانند کـه در سدهٔ سوم که تا چهارم مـیلادی پادشاه شـهر کرمان بوده و پس از تأسیس کرمانشاه این شـهر را با نام او مـی‌خوانند.[۴۵][۴۶]

نام این شـهر درون زبان مردم محلی کرماشان تلفظ مـی‌شود. محمد مکری، پژوهشگر و زبانشناس، نام کرمانشاه را تلفظی اشتباه اما مصطلح از کلمـهٔ کرماشان مـی‌داند کـه از کرمانچ یـا کرمانج بـه معنای رعیت گرفته شده و به باور وی شـهر رعایـا معنا مـی‌دهد.[۴۷]عبدالرحمان شرفکندی (هژار) نیز درون فرهنگ واژگان کردی-فارسی خود با عنوان هنبانـه بورینـه، معنای واژهٔ کرمانج را روستایی کرد، و کرمانشاه را مخفف «کرمانج شار یـا کرمانجان» دانسته‌است.[۴۸]

پیشینـه

نوشتار اصلی: پیشینـه کرمانشاه
نوشتار(های) وابسته: گاهشمار تاریخ استان کرمانشاه
نوشتار(های) وابسته: فهرست آثار تاریخی کرمانشاه

تاریخ باستان

نخستین مولاژ ساخته شده از انسان نئاندرتال درون ایران،[۴۹]موزه پارینـه سنگی زاگرس

کرمانشاه کـه در مـیانـه‌های رشته کوه زاگرس قرار دارد بـه دلیل وضعیت آب و هوایی، کوهستانی بودن و وجود پناهگاه و غارهای طبیعی همواره مورد توجه انسان‌های عصر سنگ بوده‌است.[۵۰]

کرمانشاه از لحاظ بقایـای سکونت‌های پیش از تاریخ، یکی از مناطق بسیـار غنی و مـهم درون ایران و غرب آسیـا است. قدیمـی‌ترین آثار سبشر درون کرمانشاه مربوط بـه دورهٔ دیرینـه‌سنگی[پانویس ۱] هست که شامل چند تبر دستی سنگی هست که درون منطقهٔ گاکیـه و غرب هرسین یـافت شده‌است.[۵۰] این آثار دست‌کم حدود ۲۰۰ هزار سال قدمت دارند. آثار مـهمـی از دوران عصر سنگ درون غارهای کرمانشاه کشف شده‌است کـه بیشترشان مربوط بـه دوره‌های مـیان‌سنگی[پانویس ۲] و نوسنگی[پانویس ۳] است.[۵۱]

مردم کرمانشاه درون دوران باستان بسیـاری از نخستین‌های تاریخ را بـه نام خود ثبت کرده‌اند؛ نخستین انسان‌هایی کـه در حدود ۹ هزار سال پیش با گرم شدن زمـین غارنشینی را ترک کرده و به زندگی یکجانشینی روی آورده‌اند ساکنان این بوم بوده‌اند کـه نخستین خشت خام را تولید و در ساخت خانـه و صنعت از آن استفاده کرده‌اند.[۵۲] و نخستین روستای خاورمـیانـه درون دروان نوسنگی از ۹۸۰۰ ق. م که تا ۷۴۰۰ ق. م درون این مکان شکل گرفته‌است.[۵۳]کرمانشاهیـان درون دروان باستان با اختراع سفال نخستین انسان‌هایی بودند کـه رو بـه فعالیت‌های صنعتی آوردند و آثار زیـادی از دوران پیش از تاریخ درون کرمانشاه یـافت شده‌است.[۵۲]

  • ن
  • ب
  • و
آثار تاریخ باستان کرمانشاه
پارینـه‌سنگی
پارینـه سنگی زیرین
تپه گاکیـه
پارینـه سنگی مـیانی
غار دو اشکفت • غار شکارچیـان • غار ورواسی
نوسنگی
تپه چیـا جانی • غار کولیـان • غار مرخیل • گودین تپه • غار وزمـه • تپه گنج دره • تپه چغاانـه
نامعلوم
غارهای بیستون • غار قبه • پناهگاه ورکینی • پناهگاه یوان • تپه سراب • تپه آسیـاب • تپه تووه خشکه • تپه ورگر • تپه موسایی

پیش از اسلام

طاق بستان، نمایی از طاق بزرگ و کوچک

تاریخدانان قدمت تاریخی کرمانشاه را بین ۸ که تا ۱۲ هزار سال برآورد کرده‌اند و برخلاف سایر نقاط ایران کـه به صورت مقطعی مورد سقرار مـی‌گرفته‌اند، این مکان همواره مورد سانسان درون دوره‌های مختلف قرار گرفته‌است.[۳۸] این شـهر بـه لحاظ تاریخی از دوران باستان بـه عنوان دروازهٔ ورودی آسیـا بـه جلگهء معروف مـیان‌رودان بوده‌است. دلیل این ادعا همان‌طور کـه در متون تاریخی نیز آمده‌است، وجود بزرگترین راه ارتباطی مـیان فلات ایران، چین و هندوستان با ساکنان مـیان‌رودان هست که بـه این راه اصطلاحاً شاهی نیز گفته مـی‌شود.[۵۴]

در هزاره چهارم پیش از مـیلاد استان کرمانشاه یکی از مراکز مـهم تجاری و بازرگانی بوده و بازرگانان آن با بازرگانان شوشی و مـیان‌رودانی بـه داد و ستد و مبادله کالا مبادرت مـی‌ورزیدند. حضور بازارهایی درون گودین کنگاور و چغاگاوانـه اسلام‌آباد از آن دوره شاهدی بر این مدعا است. به استناد کتیبه‌های بابلی و آشوری، ساکنان زاگرس اقوام لولوبی و گوتی بودند. این مردمان بـه منظور حفاظت از این خطه مرتب با بین‌النـهرینی‌ها درون جنگ و ستیز بوده‌اند کـه در این امر بـه پیروزی‌های چشمگیری نیز نایل شده‌اند و از آن بعد دره‌های زاگرس قرن‌ها مرکز تمدن و حکومت‌های ایرانی و مـیان‌رودانی بوده‌است. حضور نقش برجسته‌های این اقوام درون یکی از قدیمـی‌ترین نقش برجسته‌های خاورمـیانـه محسوب مـی‌شود بیـانگر این موضوع است.[۳۸]
در دوران اشکانیـان سرزمـین کرمانشاه بـه دو ایـالت کادینا (کرند) و کامبادنـه (کرمانشاه) تقسیم مـی‌شده‌است.[۵۵] درون دورانـهایی کارینا (کرند) و کامبادنـه (کرمانشاهان) ساتراپی‌های چهارم و پنجم نواحی سفلای دولت مقدونی را تشکیل مـی‌دادند[۵۶]
در دوران ساسانیـان یکی از شـهرهای مـهم این دوره بـه حساب مـی‌آمده کـه بناهای زیـادی درون دروان خسروپرویز درون آن ساخته شد و همچنین نشستگاه وی نیز بوده‌است. گویند کـه در زمان خسرو بنای بلندی بـه ارتفاع ۴۵ متر بـه شکل مربع درون آن ساخته بودند و سنگ‌ها را با سیخ‌های آهن چنان بـه هم وصل کرده بودند کـه مـیان سنگ‌ها دیده نمـی‌شد و گمان مـی‌رفت کـه عمارت یکپارچه از سنگ ساخته شده‌است؛ کـه از آن به منظور پذیرایی از پادشاهان سایر کشورها استفاده مـی‌شد.[۴۵] کرمانشاه پایتخت بهاری خسرو پرویز بوده و وی همـه ساله درون فصل بهار بـه کرمانشاه مـی‌آمده.[۵۵]

همچنین درون تاریخ آمده‌است هنگامـی کـه محمد، خسروپرویز را بـه اسلام دعوت کرد، خسرو درون کنار رود قره‌سو نشسته بود و با خواندن نامـه بـه خروش آمد و نامـه را پاره کرد و به داخل رود قره‌سو ریخت.[۵۷]

  • ن
  • ب
  • و
آثار پیش از اسلام کرمانشاه
لولوبیـان
  • نقش‌برجسته آنوبانی‌نی
مادها
  • گوردخمـه اسحاق‌وند
هخاان
  • سنگ‌نبشته بیستون
  • دکان داوود
  • گوردخمـه سرخ ده
  • گوردخمـه صحنـه
  • فرهاد تراش
  • شـهر تاریخی کامبادن
سلوکیـان
  • تندیس هرکول
اشکانیـان
  • کتیبه گودرز
  • سنگ بلاش
  • گورستان پارتی
  • نقش‌برجسته گودرز شاه
ساسانیـان
  • طاق‌بستان
  • طاق گرا
  • چهارقاپی
  • شکارگاه خسرو پرویز
  • نیـایشگاه آناهیتا
  • کاخ خسرو
  • قلعه یزدگرد
  • پل کهنـه
  • نقش‌برجسته تاج‌گذاری اردشیر دوم
  • تندیس خسرو پرویز

دوره اسلامـی

در سال ۶۴۰ م درون پی حمله اعراب بـه ایران «سعد جریر» بـه شـهر دینور تاخت و از فتح آن ناکام ماند و سپس راهی کرمانشاه شد و بدون نبرد این شـهر بدست اعراب افتاد[۵۸] با این وجود اعراب شـهر کرمانشاه را بـه کلی ویران د؛ و از جمعیت آن کاسته شد و در پی آن ساکنان این شـهر بـه شـهر دینور مـهاجرت د.[۵۹] و پس از آن از اویل قرن دوم هجری قمری مردم کرمانشاه شـهر را درون حاشیـه رود قره‌سو احداث د[۵۹] و در دوران عباسیـان بـه دلیل موقعیت استراتژیک خود یکی از چهار شـهر مـهم عراق عجم بـه حساب مـی‌آمده‌است.[۶۰][۶۱][۶۲] در دوره سلجوقیـان، کرمانشاه بـه عنوان شـهر ارشد ولایت کردستان بوده‌است.[۱۲] کرمانشاه درون سال ۱۲۲۰ م بعد از حمله مغول بـه ایران بار دیگر ویران شد و آسیب‌های بسیـاری دید.[۶۳] سپاه هلاکو خان کـه برای فتح بغداد مـی‌رفت کرمانشاه را نیز ویرانـه کرد. درون قرن هشتم سپاه امـیر تیمور بـه کرمانشاه یورش آورد. درون توصیف شرایط آن زمان حمدالله مستوفی درون کتاب نزهةالقلوب (نوشته‌شده بـه سال ۷۴۰ قمری برابر با ۱۳۳۹ مـیلادی)، شـهر کرمانشاه را درون شمار شـهرهای کردستان آورده و نوشته‌است:

کرمانشاه، آن را درون کتب قرماسین نوشته‌اند، از اقلیم چهارم هست … شـهری وسط بوده‌است، اکنون دیـهی هست و صفه شبدیز درون آن حدود هست و خسروپرویز ساخته و در صحرای آن باغ انداخته دو فرسنگ درون دو فرسنگ، و …[۶۴]

صفویـه

با تشکیل حکومت صفویـان، کرمانشاه همچون دیگر شـهرهای ایران تحت تسلط این حکومت درآمد. درون سال‌های آغازین حکومت صفوی بـه دلیل جنگ و ستیز این حکومت با عثمانی، کرمانشاه گاه تحت تسلط صفویـه و گاه تحت تسلط عثمانی بود. از عصر شاه صفی بـه بعد، با ورود خاندان زنگنـه بـه وادی قدرت کـه تیولداران کرمانشاه بودند و بنای شـهر کرمانشاه درون این دوره درون مـیان پل کهنـه و قلعه کهنـه امروز قرار داشته‌است.[۵۹] با پایـان یـافتن جنگ‌های مـیان ایران و عثمانی با انعقاد عهدنامـه ذهاب درون سال ۱۰۱۸ سبب شد که تا کرمانشاه از عصر شاه صفی که تا پایـان دوره صفویـه دورانی از آرامش همراه با ترقی اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی طی کند. در زمان حکومت شاه اسماعیل صفوی، کرمانشاه بـه اشغال سپاهیـان سلطان مراد آق قویونلو درآمد اما شاه اسماعیل با دوازده هزار قزلباش بـه جنگ وی رفت و موفق بـه بازپس‌گیری کرمانشاه شد.[۶۵]

افشاریـه

در سال ۱۱۴۳ هـ.ق. سپاهیـان نادرشاه، سپاهیـان عثمانی را شکست دادند و همدان، کرمانشاهان و آذربایجان را از وجود آنان پاک د.[۵۵] درون عصر افشاریـه بـه دلیل وجود توپخانـهٔ نادری درون کرمانشاه این شـهر اهمـیت نظامـی پیدا کرد و به جبههٔ جنگ نادر شاه با عثمانی تبدیل شد. بعد از مرگ نادر این شـهر بـه دلیل وجود توپخانـهٔ نادری درون کانون توجه قدرت طلبان قرار داشت و نزاعهای مـیان سرداران مختلف بر سر دستیـابی بـه این شـهر صورت گرفت کـه در نـهایت کریم خان بر آن مسلط شد.

زندیـه
نگاره‌ای از طاق بستان درون سال ۱۸۲۹ م

در عصر زندیـه کرمانشاه با وجود حکمران مقتدر خود الله قلیخان زنگنـه اگر چه دورانی کوتاه توأم با آرامش را از سر گذراند، اما با مطرح شدن الله قلیخان بـه عنوان یکی از مدعیـان قدرت و تلاش وی به منظور دستیـابی بـه تاج و تخت سلطنت بعد از مرگ کریم خان، بار دیگر این شـهر بـه وادی جنگ و ستیز مبدل گشت.

در سال ۱۷۵۳ مـیلادی شـهر کرمانشاه کـه در آن زمان درون درهٔ رود قره‌سو واقع شده‌بود، با حملهٔ نیروهای زندیـه به‌طور کامل تخریب شده و جمعیت آن نیز به‌طور کامل تخلیـه شد. ابعاد این تخریب که تا اندازه‌ای بود کـه تا نزدیک بـه ۱۰ سال شـهری بـه نام کرمانشاه وجود نداشت و منطقهٔ کرمانشاه نیز بدون حاکم نشین و حاکم بود. از سال ۱۷۶۲ مـیلادی با منصوب شدن الله قلیخان زنگنـه بـه حکومت کرمانشاه از سوی کریم‌خان زند، بـه عنوان نخستین حاکم منطقهٔ کرمانشاه بعد از دورهٔ ۱۰ ساله، ساخت دوبارهٔ شـهر آغاز شد و کرمانشاه این بار درون درهٔ رودخانـه آبشوران درون جنوب غربی مکان سابق احیـا گردید. شـهر جدید از بـه هم پیوستن چهار روستای فیض‌آباد، هوری‌آباد، برزه‌دماغ و چنانی شکل گرفت کـه به محله‌های شـهر جدید تبدیل شدند.[۶۶]

قاجاریـه
تکیـه بیگلربیگی، بنایی مربوط بـه دوران قاجار

کرمانشاه از جمله مناطقی بود کـه در ابتدای سلطنت آقا محمدخان قاجار بـه تصرف وی درآمد.[۵۵] درون قرن نوزدهم بر اهمـیت تجاری و استراتژیک کرمانشاه افزوده شد و کرمانشاه مرکز کردستان ایران شد. هنری بایندر سیـاح فرانسوی کـه در اواخر قرن نوزدهم از کرمانشاه دیدن کرده‌است، درون سفرنامۀ خود با عنوان «در کردستان، درون بین‌النـهرین و پرشیـا» کـه در سال ۱۸۸۷ بـه چاپ رسیده‌است مـی‌نویسد:

....کرمانشاه با شـهر سنـه کـه در شمال آن واقع شده، عنوان حاکم‌نشین کردستان ایران را دارند.[۶۷]

سر جان ملکم اهمـیت کرمانشاه را بـه عنوان بازاری به منظور تجارت بین ترکیـه و ایران ذکر کرده‌است. سر جان مک‌دانلد کینر بیـان مـی‌کند کـه در ۱۸۰۱ شـهر درون حال شکوفایی بود و حدود ۱۲۰۰۰ خانـه داشت کـه جمعیتی بالغ بر حدود ۶۰۰۰۰ نفر را سکنی مـی‌داد.[۶۸]

دوران بعدی رشد و توجه بـه کرمانشاه درون دوران قاجاریـه بود کـه مورد توجه دوباره حکومت از لحاظ سیـاسی و اجتماعی بود. درون سال ۱۱۸۴ با منصوب شدن محمد علی مـیرزا دولتشاه بـه حکومت کرمانشاهان طرح‌های شـهری را درون کرمانشاه بـه اجرا درمـی‌آورد و شکل کنونی شـهر کرمانشاه را بنا مـی‌کند.[۵۹] بعد از درون گذشت محمدعلی مـیرزا دولتشاه فرزندش محمدحسین مـیرزا حشمت‌الدوله درون سال ۱۲۳۷ هـ.ق. بـه حکومت غرب و عراق عرب و عراق عجم از جمله کرمانشاهان منصوب شد.[۵۵]

  • ن
  • ب
  • و
آثار دوره اسلامـی کرمانشاه
حکومت‌های ملی
صفویـان
پل کهنـه
زندیـان
مسجد چهل‌ستون
قاجاریـان
بازار کرمانشاه • تکیـه معاون الملک • تکیـه بیگلر بیگی • خانـه خواجه باروخ • مسجد عمادالدوله • مسجد حاج شـهباز خان • مسجد جامع کرمانشاه • مسجد شاهزاده • مسجد دولتشاه • ساختمان شـهرداری کرمانشاه • خانـه معتضدالدوله • خانـه فیض مـهدوی • خانـه معین الکتاب • حاج شـهباز خان • حسن خان
پهلوی
مسجد جامع شافعی • استانداری سابق کرمانشاه • خانـه خدیوی • خانـه سیدین • خانـه سوری • کلیسای قلب مقدس مسیح • کلیسای پنطی کاستی • کلیسای نمازخانـه • مسجد هاشمـی کرمانشاه • مدرسه کزازی
نامعلوم
کاروانسرای فیض آباد • محل دفینـه سراب نیلوفر

دوران معاصر

مـیدان شـهرداری سابق درون سال ۱۳۱۷

به نوشته دانشنامـه ایرانیکا کرمانشاه به‌طور فعال درون انقلاب مشروطه درگیر بود.[۶۹] بـه نوشته دائرةالمعارف الاسلامـیه نقش اندکی درون انقلاب مشروطه داشت. درون سال ۱۹۱۱، سالار الدوله بـه نام محمد علی شاه، شاه سابق، وارد کرمانشاه شد. یک سال بعد، او با نیرویی متشکل از کلهرها، سنجابی‌ها و دیگر عشایر کرد بـه سوی تهران پیشروی کرد. او درون نزدیکی همدان شکست خورد و سربازان دولتی کرمانشاه را بازپس گرفتند. عملیـات که تا پاییز ادامـه یـافت و در این حین کرمانشاه چند بار دست بـه دست شد.[۶۸]

کرمانشاه درون جنگ جهانی اول به منظور مدتی محل تشکیل دولت موقتی مـهاجرین مشروطه خواه بود. این دولت کـه با مـهاجرت نمایندگان مجلس شورای ملی بـه کرمانشاه بـه ریـاست نظام السلطنـه مافی تشکیل شده بود، مناطق غربی ایران را زیر نفوذ خود داشت و توانست ۹ ماه پایدار بماند. با ورود نیروهای روسیـهٔ تزاری درون ۲۵ فوریـه ۱۹۱۶ اعضای این دولت بـه قصر شیرین و از آنجا بـه عثمانی مـهاجرت د. همچنین با وقوع انقلاب فوریـه ۱۹۱۷ درون روسیـه، نیروهای روسیـه تزاری از کرمانشاه خارج شدند و ارتش عثمانی توانست کرمانشاه را اشغال نماید.[۷۰]

کرمانشاه همچنین درون جنگ جهانی دوم بـه تصرف نیروهای بریتانیـا درآمد و تا پایـان جنگ درون اشغال ماند.

کرمانشاه درون وقوع انقلاب بهمن ۱۳۵۷ نیز تأثیر زیـادی داشت و تظاهرات و اعتصاب‌های مردم سبب شد که تا به عنوان یکی از مراکز مقاومت مردم درون برابر حکومت پهلوی شناخته شود. بعد از انقلاب این شـهر درون جنگ ایران و عراق، خسارات زیـادی دید.[۷۱]

جغرافیـا

موقعیت

مناطق ۵گانـه استان‌های ایران
منطقه محل دبیرخانـه استان‌ها ۴ کرمانشاه استان کرمانشاه
استان ایلام
استان لرستان
استان همدان
استان مرکزی
استان خوزستان

شـهر کرمانشاه از شمال بـه کوه فرخشاد، از شمال غربی بـه کوه طاق بستان و از جنوب بـه سفید کوه منتهی مـی‌شود کـه در قسمت مرکزی استان کرمانشاه با موقعیت ۴۷ درجه و ۴ دقیقهٔ شرقی و ۱۹ درجه و ۳۴ دقیقهٔ شمالی قرار دارد و دارای ۲۴۵۰۰ کیلومتر مربع گستردگی و ارتفاع ۱۲۰۰ متر از سطح دریـا است.[۱۶] کرمانشاه یکی از شاهراه‌های ارتباطی شرق و غرب و قدیمـی‌ترین راه عبور زائران عتبات عالیـات هست که بـه همـین سبب تأثیرات فرهنگی و معنوی برجا گذارده‌است.[۳۸] کرمانشاه درون دروازه زاگرس قرار دارد. رشته کوه زاگرس کـه فلات ایران را از سرزمـین‌های همسایـه جدا کرده‌است درون مسیر کرمانشاه، بـه دشت‌های وسیع و کوه‌های عمدتاً مجزا و دره‌های وسیعی منتهی مـی‌شود کـه از قدیم به منظور رسیدن بـه مـیان‌رودان مورد استفاده قرار گرفته‌است.

فاصلهٔ زمـینی شـهر کرمانشاه درون شرایط مطلوب که تا بغداد، ۳۹۰ کیلومتر، که تا تهران، ۵۹۰ کیلومتر از اتوبان ساوه و ۵۱۰ کیلومتر از اتوبان قم، که تا مرز خسروی (مرز ایران و عراق) درون حدود ۲۰۰ کیلومتر[۷۲] و فاصلهٔ هوایی آن که تا تهران ۴۱۳ کیلومتر است.

موقعیت منطقه‌ای

استان‌های ایران درون طبقه‌بندی جدید درون سال ۱۳۹۳ توسط وزارت کشور جمـهوری اسلامـی ایران بـه پنج منطقه برحسب عوامل همجواری، جغرافیـایی و ویژگی‌های مشترک تقسیم‌بندی شدند؛ کـه هر یک از مناطق پنجگانـه یک دبیرخانـه دایمـی دارد؛ کـه شامل شـهرهای تهران، اصفهان، تبریز، کرمانشاه و مشـهد مـی‌باشد؛ و هرکدام یک دفتر ستاد مرکزی درون وزارت کشور دارند؛ کـه برای حل مشکلات مناطق بدون مراجعه بـه مرکز تشکیل شده‌اند.[۷۳]

این تقسیم‌بندی جدای از تقسیمات استانی مصوب مجلس شورای اسلامـی مـی‌باشد؛ و مربوط بـه موضوعات داخلی وزارت کشور مـی‌باشد. شـهر کرمانشاه درون این تقسیم‌بندی بـه عنوان دبیرخانـه دائمـی منطقه چهار شامل استان‌های کرمانشاه، ایلام، لرستان، همدان، مرکزی و خوزستان مـی‌باشد.[۷۴]

آب و هوا

شـهر کرمانشاه دارای اقلیم معتدل کوهستانی است.[۳۷][۳۸] در قرن چهارم مـیلادی شـهر کرمانشاه کـه در آن دوران روستای خوش آب و هوایی بود بـه عنوان دومـین اقامت گاه سلطنتی ساسانیـان انتخاب شد.[۳۹] درون دوران ساسانیـان باغ‌های بزرگی درون این منطقه ساخته شد و تا مدت‌ها مکان تفریحی شاهان ساسانی بوده‌است. درون دوران اسلامـی نیز بارها شـهر کرمانشاه را شـهری خوش آب و هوا توصیف کرده‌اند کـه در آن آب‌ها جاری هست و درختان و مـیوه جات فراوان دارد و کالاها درون آن ارزانند.[۷۵] ابن فقیـه درون کتاب البلدان کـه در سال ۲۹۰ هجری نگاشته‌است درون مورد کرمانشاه مـی‌نویسد:[۳۱]

او-قباد- از مداین که تا رود بلخ درون همـه راه هیچ سرزمـینی کـه هوایش از کرمانشاهان که تا گردنـه همدان-اسدآباد- خوش‌تر و آبش گواراتر و نسیمش لذت بخش‌تر باشد نیـافت این بود کـه قرمسین را ساخت.

بیشترین ساعات آفتابی کرمانشاه بـه ۲۹۹۹ ساعت مـی‌رسد، بیشترین ساعات آفتابی درون ماه‌های تیر و مرداد و کمترین آن درون ماه‌های دی و بهمن است. موقعیت اقلیمـی و اکولوژیک استان کرمانشاه با توجه بـه مـیزان متوسط بارندگی و رطوبت نسبی سالیـانـه بـه نحوی هست که دامنـه کوه‌ها و دشت‌های آن عموماً پوشیده از جنگل و مرتع بوده و در پاره‌ای از نقاط نیز زمـین‌های زارعی آبی و دیمـی است.[۷۶] مـیانگین دمای سالانـهٔ شـهر کرمانشاه درحدود ۱۴سانتی‌گراد و مـیزان بارش سالانـهٔ این شـهر ۴۵۶٫۸ مـیلی‌متر است.

آب و هوای کرمانشاه

ژانویـه فوریـه مارس آوریل مـــــه ژوئـن ژوئیـه اوت سپتامبر اکتبـر نوامبر دسامبر سـال

گرم‌ترین
C° ۱۴ ۲۰ ۲۵ ۲۸ ۳۴ ۴۰ ۴۳ ۴۳ ۳۷ ۳۴ ۲۵ ۲۰ ۴۳

مـیانگین گرم‌ترین‌ها
C° ۳ ۷ ۱۳ ۱۹ ۲۵ ۳۲ ۳۶ ۳۶ ۳۱ ۲۴ ۱۶ ۸ ۲۱

مـیانگین سردترین‌ها
C° -۴ -۲ ۳ ۸ ۱۲ ۱۷ ۲۲ ۲۰ ۱۷ ۱۲ ۵ ۱ ۱۰

سردترین
C° -۲۱ -۲۷ -۱۴ -۴ ۲ ۷ ۱۱ ۲ ۰ -۲ -۹ -۹ -۲۷


منبع: وبگاه ودربیس[۷۷]

ناهمواری‌ها

کوه پراو؛ بلندترین قلهٔ شـهر کرمانشاه با ۳۳۵۷ متر از سطح دریـا (کوهی کـه پوشیده از برف است)[۷۸]

کوه‌های عمدهٔ شـهرستان عبارتند از بیستون، کوه فرخشاد درون شمال، پرآو درون شمال شرقی، کوه مـیوله درون شمال غربی و سفیدکوه کـه در جنوب شرقی شـهر کرمانشاه واقع شده‌اند و غار پرآو کـه شـهرت جهانی دارد یکی از بزرگ‌ترین غارهای دنیـاست و در کوه پرآو واقع شده‌است.[۷۹]

نام موقعیت ارتفاع رشته کوه پراو شمال شرقی کرمانشاه ۳۳۵۷ متر رشته کوه زاگرس کوه سفید جنوب کرمانشاه ۲۸۰۵ متر رشته کوه زاگرس فرخشاد شمال کرمانشاه ۲۹۳۰ متر رشته کوه زاگرس مـیوله شمال کرمانشاه ۲۱۰۰ متر (تقریبی) رشته کوه زاگرس
ارتفاعات شمال کرمانشاه (از چپ بـه راست: فرخشاد، کوهستان پراو و مـیوله)

آب‌ها

دریـاچه طاق بستان

مـهمترین آب‌های کرمانشاه رودخانـه قره‌سو، رودخانـهٔ آبشوران، رودخانـهٔ چم‌بشیر،[۸۰] دریـاچهٔ طاق بستان، سراب خضر الیـاس و سراب نیلوفر مـی‌باشند.

آلودگی

آلودگی هوا

مـهم‌ترین عامل آلودگی هوای کرمانشاه ناشی از گرد و غبار بیـابان‌های کشورهای عراق و عربستان هست که باعث تعطیلی ادارات، مدارس و لغو پروازها بـه دلیل کاهش شدید دید درون برخی روزها مـی‌گردد؛[۸۱] مـیزان دید درون برخی از روزها بـه ۱۰۰ که تا ۲۰۰ متر کاهش مـی‌یـابد؛ و این آلودگی درون ۱۴ تیر ۱۳۸۸ بـه ۲۱ برابر حد مجاز رسید؛[۸۲] عاملی کـه باعث بستری شدن ده‌ها نفر درون بیمارستان‌ها بـه دلیل مشکلات تنفسی و قلبی بوده‌است.[۸۲] همچنین این پدیده باعث آسیب شدید بـه جنگل‌های بلوک، نابودی پوشش گیـاهی و بیـابانی شدن منطقه شده‌است.[۸۳]

آلودگی آب‌ها

با گسترش شـهر کرمانشاه رودخانـهٔ قره‌سو کـه از مـیان شـهر عبور مـی‌کند با مشکلات زیست‌محیطی مواجهه شده‌است، مـهم‌ترین عامل درون آلودگی این رودخانـه ریختن فاضلابی هست که رودخانـه آبشوران همراه مـی‌آورد و پس از آن ریختن فاضلاب‌های کشاورزی هست به‌طوری‌که این رودخانـه امروز تبدیل بـه فاضلاب شده‌است.[۸۴] درون سال‌های پیشین این رودخانـه بیش از ۱۵ نوع ماهی را درون خود جای مـی‌داده به‌طوری‌که شغل برخی از بومـیان منطقه از راه صید و فروش ماهی تأمـین مـی‌شده‌است؛ کـه امروزه این زیستگاه بـه کلی تخریب شده‌است.[۸۵]

مردم

نوشتار اصلی: مردم کرمانشاه

زبان

زبان اهالی کرمانشاه، کردی[۸۶][۸۷][۸۸][۸۹] و لهجهٔ فارسی کرمانشاهی است.[۶۱][۸۶][۸۷][۸۸] عده‌ای از مردم کرمانشاه بـه زبان کردی، گویش کلهری سخن مـی‌گویند.[۹۰] علاوه بر کردی کلهری دیگر گویش‌های کردی از جمله کردی کرمانشاهی، سنجابی، زنگنـه و سورانی هم گویشورانی درون مـیان مردم دارد.[۸۶] درون کنار زبان کردی، عده‌ای از مردم بـه لهجهٔ فارسی کرمانشاهی تکلم مـی‌کنند.[۹۰][۹۱]لهجهٔ فارسی کرمانشاهی تنـها خاص شـهر کرمانشاه‌است[۹۲] و از ۲۰۰ سال پیش درون پی ورود مـهاجرانی کـه برای زیـارت عتبات وب و کار بـه کرمانشاه آمدند ایجاد شده‌است.[۹۳][۹۴][۹۵] همچنین درون بخشی از مناطق شـهر، گویش لکی درون مـیان برخی ساکنان رواج دارد.

موسیقی

نوشتار اصلی: موسیقی کردی
مـیدان شـهرداری سابق درون سال ۱۳۱۰ (ضلع غربی)
یک گروه موسیقی درون حال اجرای برنامـه هستند.

کرمانشاه یکی از مراکز موسیقی کردی و ایرانی است. چهره‌های نامداری از این شـهر و شـهرهای نزدیک بـه آن درون موسیقی ظهور کرده‌اند کـه نقش پررنگی درون هنر موسیقی داشته‌اند. علی اکبر مرادی نوازندهٔ برجستهٔ تنبور از شـهر کرمانشاه بـه عنوان مرکز موسیقی کردی یـاد مـی‌کند و ریشـهٔ بسیـاری از گوشـه‌های موسیقی ایرانی را درون موسیقی کرمانشاه مـی‌داند.[۹۶]حسین علیزاده دیگر استاد موسیقی ایرانی نیز از کرمانشاه با نام «پدر موسیقی ایرانی» یـاد مـی‌کند.[۹۷]بهمن کاظمـی پژوهشگر موسیقی، موسیقی رایج درون شـهر کرمانشاه را بـه سه دستهٔ موسیقی باستانی، موسیقی روستایی و موسیقی شـهری تقسیم‌بندی مـی‌کند.[۹۸] از سازهای رایج درون موسیقی کردی درون کرمانشاه مـی‌توان بـه تنبور، دف، شمشال و کمانچه اشاره کرد. پیش از انقلاب ۵۷، کرمانشاه مرکز رادیو کردی بود و این رادیو مخاطبان بسیـاری درون مـیان کردهای هر چهار کشور بـه دست آورده بود.[۹۹]

فرهنگ

در کرمانشاه همواره بزرگان زیـادی درون ادبیـات، هنر، تاریخ و سیـاست برخاسته‌اند[۱۰۰] بزرگانی همچون، مـیرزا محمدرضا کلهر از نستعلیق‌نویسان مـهم تاریخ ایران، علی‌اشرف درویشیـان از نویسندگان سرشناس ایران، شامـی کرمانشاهی شاعر کرد زبان، ابوالقاسم لاهوتی شاعر و فعال سیـاسی انقلابی، کیـهان کلهر نوازندهٔ بلندآوازهٔ کمانچه، شـهرام ناظری خوانندهٔ معروف و شناخته شده، رشید یـاسمـی نویسنده، مورخ، مترجم و شاعر معاصر ایرانی، پوران درخشنده کارگردان سرشناس، علی‌محمد افغانی نویسنده نخستین رمان واقعی بـه زبان فارسی، مجتبی شمسی‌پور شیمـیدان، ابوحنیفه احمدابن داود دینوری گیـاه‌شناس، ستاره‌شناس، ریـاضیدان و مورخ قرن نـهم مـیلادی، یـارمحمدخان کرمانشاهی از مبارزان انقلابی مشروطه و … را مـی‌توان نام برد.

چاپخانـه‌ها و نشریـه‌ها

پس از انقلاب مشروطه وسایل تحصیل درون کرمانشاه منحصر بـه چند مکتبخانـه بود و در این مـیانانی کـه با کتاب و نشریـه آشنا بودند بـه فکر تأسیس مدرسه و روزنامـه‌های دستنویس و خطی افتادند، درون مـیان سال‌های ۱۲۸۴ که تا ۱۲۸۷ با تلاش مـیر عبدالباقی نخستین چاپخانـه سنگی کرمانشاه افتتاح شد و پس از آن مـیرزا احمد خان معتضدالدوله وزیری چاپخانـهٔ شرافت احمدی را تأسیس کرد و در تاریخ ۱۸ مرداد ۱۳۰۲ با ورود نخستین چاپخانـهٔ مجهز از آلمان، شرکت سعادت تشکیل شد و پس از فوت برادران سعادت شرکت منحل شد و بعدها درون سال ۱۳۲۸ علاوه بر چاپخانـهٔ سعادت، روزنامـهٔ آن نیز منتشر مـی‌شد و در این چاپخانـه بود کـه روزنامـه‌های فصاحت و کوکب غرب انتشار یـافتند.[۱۰۱] نخستین روزنامـه رسمـی درون شـهر کرمانشاه، روزنامـه بیستون بود کـه در سال ۱۳۲۵ هجری قمری (۱۹۰۷ مـیلادی و ۱۲۸۶ هجری خورشیدی) بـه صاحب امتیـازی ابوالقاسم لاهوتی درون این شـهر منتشر شد.[۱۰۲]

  • ن
  • ب
  • و
مطبوعات کرمانشاه
روزنامـه‌ها
  • باختر
  • ابوذر
  • بیستون، ۱۳۷۶
هفته‌نامـه‌ها
  • صفیر غرب
  • آوای کرمانشاه
  • راه توسعه
  • کرمانشاه
  • ندای جامعه
  • کرمانشاه ۱۴۰۰
  • نسیم غرب
  • اشاره
  • فال و تماشا
  • بازی دراز
  • پراو
  • نوای وقت
  • صدای آزادی
  • غرب
  • نقد حال
  • فجر امـید
  • مبشر
  • کلهر
  • امـید کرمانشاه
  • رازآور
  • شمـیم صبا
ماهنامـه‌ها
  • ماهنامـه‌ دانشگاه علوم پزشکی (بهبود)
  • ماهنامـه‌ آناهیتا
  • ماهنامـه‌ اکسیر
  • حیـات ورزش
  • سفیدبرگ
نشریـه‌های تاریخی یـا توقیف شده
  • شـهاب ثاقب
  • بیستون، ۱۲۸۶
  • کرمانشاه

اجتماع

پوران درخشنده چندی پیشتر درون واکنش بـه تعطیلی سینماهای شـهر کرمانشاه عنوان کرده بود:

بالا بودن آمار بی‌کاری، افزایش طلاق، و آمار بالای معتادین درون این شـهر همـه و همـه گویـای این مطلب هست که درون این شـهر کار فرهنگی قابل توجه صورت نمـی‌گیرد و استان کرمانشاه درون حال طی یک روند غیر فرهنگی است.[۱۰۳]

مذهب

بر مبنای پژوهشی کـه توسط امـیر رستگار خالد استاد دانشگاه شاهد تهران و مـیثم محمدی انجام شده و نتایج آن درون شمارهٔ ۵۸ (تابستان ۱۳۹۴) مجلهٔ علمـی-پژوهشی جامعه‌شناسی کاربردی چاپ اصفهان منتشر شده‌است، مردم شـهر کرمانشاه بعد از شـهرهای رشت، تهران و اهواز کمترین گرایش را بـه دین دارند. همچنین بر مبنای این آمار، شـهر کرمانشاه درون باور بـه سکولاریسم بعد از شـهرهای شیراز، اهواز، تهران، رشت، سنندج، همدان، ارومـیه سکولارترین شـهر ایران به‌شمار مـی‌رود.[۱۰۴][۱۰۵]

آمار دقیقی از مـیزان گرایش مردم کرمانشاه بـه دین و نیز درصد پیروان دین‌های گوناگون درون این شـهر وجود ندارد. اما به‌طور کلی بیشتر مردم شـهر پیرو یکی از سه مذهب تشیع، تسنن و اهل حق (یـارسان) هستند. همچنین گروه‌های کوچکتری از اقلیت‌های دینی وجود دارند کـه در مجموع ۰/۱۷ درصد از کل جمعیت را تشکیل مـی‌دهند کـه مـهم‌ترین آن‌ها زرتشتیـان با ۰/۱۲ درصد، مسیحیـان ۰/۰۲ درصد و کلیمـیان ۰/۰۳ درصد از کل جمعیت هستند.[۸۸]

یـارسان

بخش زیـادی از کردهای کرمانشاه که تا اواخر سدۀ نوزدهم مـیلادی پیروی دین یـارسان بودند. هنری بایندر سیـاح فرانسوی کـه در اواخر قرن نوزدهم از استان کرمانشاه دیدن کرده‌است، درون سفرنامۀ خود با عنوان «در کردستان، درون بین‌النـهرین و پرشیـا» کـه در سال ۱۸۸۷ بـه چاپ رسیده‌است دین غالب مردم را یـارسان مـی‌داند. او درون بازدید از شـهر قصر شیرین مـی‌نویسد:

....بیشتر کُردان ایران از فرقۀ علی‌اللهی هستند. اگر آن‌ها را درون انجام کارهایشان آزاد گذارند، آن‌ها هم درون کار دیگران مداخله نمـی‌کنند. حس احترام بـه عقیدۀ‌ مذهبی دیگران درون نزد ایشان بسیـار زیـاد است.[۱۰۶]

او همچنین درون بازدید از «شـهر کرمانشاه» مـی‌نویسد:

....کُردان ایـالت کرمانشاه مردمـی آرام و خوش‌برخوردند. آن‌ها بـه فرقۀ علی‌اللهی تعلق دارند کـه باگذشت‌ترین فرقه‌های مذهبی هستند. درون بعضی از دهکده‌ها پیروان این فرقه با مسیحیـان کـه گذشت آن‌ها کمتر هست دارند.[۱۰۷]

یـهودیـان
انجمن کلیمـیان کرمانشاه (هبرا) درون سال ۱۳۴۰

محلهٔ قدیمـی یـهودیـان کرمانشاه، درون محلهٔ فیض‌آباد و در نزدیکی یکی از پنج دروازهٔ ورودی بـه شـهر قرار داشته کـه در مـیان کرمانشاهیـان بـه دروازهٔ یـهودی‌ها معروف بوده‌است. شمار یـهودیـان کرمانشاه درون دوران مشروطیت درون حدود ۳۰۰۰ نفر برآورد شده کـه تا زمان احداث مدرسهٔ آلیـانس کرمانشاه یعنی ۱۹۰۴ م چندان سر و سامانی نداشتند.[۱۰۸] یـهودیـان کرمانشاه درون دوران پهلوی و با بهبود نسبی وضع اجتماعی از محله‌های قدیمـی خود مـهاجرت و در نقاط مختلف شـهر پراکنده مـی‌شوند.[۱۰۹] این شـهر، که تا پیش از انقلاب اسلامـی یکی از انجمن‌های پرجمعیت یـهودیـان ایران بود. اما درون حال حاضر جمعیت یـهودیـان شـهر بـه اندازه‌ای کم شده‌است کـه از ۴ کنیسایی کـه در سال‌های پیشین فعال بودند تنـها درون کنیسای اتحاد کرمانشاه، مراسم دینی خود را برگزار مـی‌کنند.[۱۱۰]

جمعیت

تغییرات جمعیت کرمانشاه درون مـیان سال‌های ۱۳۳۵ که تا ۱۳۸۵

کرمانشاه نـهمـین شـهر پرجمعیت ایران هست که براساس آمار درگاه ملی آمار ایران درون سال ۱۳۸۵ تعداد ۳۴۶٬۸۶۴ زن و ۳۵۷٬۸۴۵ مرد شـهرنشین و مجموع ۷۰۴۷۰۹ نفر شـهرنشین درون کرمانشاه زندگی مـی‌کنند؛ و با اضافه روستاییـان، کرمانشاه دارای جمعیت ۷۸۴٬۶۰۲ نفر مـی‌باشد[۸] همچنین جمعیت شـهر درون سال ۱۳۸۸ براساس آماری کـه گزتیر[پانویس ۴] انتشار داده ۸۱۵٬۰۱۴ نفر برآورد شده‌است.[۹]

سیلوستر دوساسی،[پانویس ۵]خاورشناس فرانسوی کـه در سال ۱۸۰۷ م از کرمانشاه دیدن مـی‌کند درون کتابی شمار مردمان این شـهر را درون حدود ۱۶ که تا ۱۸ هزارنفر برآورد مـی‌کند.[۱۰۹] کنراد مالتبرن[پانویس ۶] نیز درون کتابی کـه در سال ۱۸۲۴ م بـه چاپ مـی‌رساند شمار خانـه‌های شـهر را ۳۰۰۰ خانـه عنوان مـی‌کند.[۱۱۱]

هرم جمعیتی کرمانشاه درون سال ۱۳۸۵[۸][۲۲]مردانسنزنان۲۱٬۲۲۴ بیش‌تر از ۶۵ ۱۸٬۶۷۸۷٬۵۲۳ ۶۰–۶۴ ۷٬۹۹۷۱۱٬۸۶۱ ۵۵–۵۹ ۱۲٬۱۰۶۱۸٬۰۴۵ ۵۰–۵۴ ۱۶٬۷۷۲۲۲٬۹۵۹ ۴۵–۴۹ ۲۱٬۹۰۵۲۶٬۳۲۰ ۴۰–۴۴ ۲۵٬۹۰۷۳۰٬۲۴۸ ۳۵–۳۹ ۳۰٬۱۵۶۳۰٬۹۲۲ ۳۰–۳۴ ۳۰٬۷۸۵۳۹٬۵۹۹ ۲۵–۲۹ ۳۹٬۳۵۰۵۲٬۴۶۷ ۲۰–۲۴ ۵۳٬۱۲۶۵۱٬۴۱۹ ۱۵–۱۹ ۴۹٬۴۷۳۳۸٬۴۳۴ ۱۰–۱۴ ۳۶٬۴۴۱۲۷٬۹۰۵ ۵–۹ ۲۵٬۹۶۰۲۷٬۲۰۱ ۰–۴ ۲۵٬۳۰۷

اقتصاد

شرکت پالایش نفت کرمانشاه

مـهمترین کارخانـه‌های شـهر کرمانشاه عبارتند از: کارخانـه‌های قند، پالایشگاه کرمانشاه، پالایشگاه نفت آناهیتا، مجتمع پتروشیمـی کرمانشاه، کارخانـه سیمان غرب، کارخانـه سیمان سامان، کارخانـهٔ اسید سیتریک کرمانشاه (تنـها کارخانـهٔ اسید سیتریک خاورمـیانـه).[۱۱۲]

در تحلیلی کـه مرکز مطالعات ریسک دانشگاه کمبریج درون دسامبر ۲۰۱۷ ارائه کرده و در آن ترکیب صدمات وارده بـه شـهرهای جهان بر اثر دستۀ جامعی از تهدیدهای مـهم بررسی شده‌است، شـهر کرمانشاه درون کنار کلان‌شـهرهای تهران، مشـهد، اصفهان، کرج، تبریز، شیراز، اهواز و قم یکی از بیشترین ریسک‌های درآمد اقتصادی را داشته‌است. درون این تحلیل ۲۳ نوع تهدید درون پنج طبقه، شامل (۱) بلایـای طبیعی و اقلیمـی مانند زلزله و توفان، (۲) مالی، تجاری وب‌وکار شامل سقوط بازار و تکانـه‌های قیمتی، (۳) سیـاسی، جنایی و امنیتی مانند بی‌ثباتی سیـاسی، درگیری‌ها و تروریسم، (۴) فناوری و فضای مجازی، و (۵) سلامت و محیط زیست از قبیل بیماری‌های واگیردار و قحطی بررسی شده‌است. عمده‌ترین عامل ریسک به منظور شـهر کرمانشاه درون این تحلیل مـهاجرت و جابجایی جمعیت درون نتیجهٔ جنگ و قرار گرفتن درون معرض بمب‌باران و موشک‌باران ناشی از درگیری مـیان دو کشور بوده‌است.[۱۱۳]

شرکت پالایش نفت کرمانشاه

در سال ۱۳۰۱ وجود نفت خام بـه مقدار کافی درون غرب ایران بـه اثبات رسید و از این زمان فعالیت استخراج و پالایش بااحداث شرکت پالایش نفت کرمانشاه کـه در آن زمان «پالایشگاه کرمانشاه» نام داشت شروع گردید.[۱۹]

شرکت پالایش نفت کرمانشاه با توجه بـه آن کـه پس از گسترش شـهر کرمانشاه درون مرکز شـهر قرار گرفت ولی یکی از واحدهای صنعتی سبز صنعت نفت با ۱۲۶ هزار متر مربع فضای سبز است.[۱۱۴]

ورزش

فرهاد تراش درون بیستون محل برگزاری جشنواره سنگنوردی بیستون

ورزش‌های کشتی، وزنـه‌برداری، پرورش اندام، فوتبال، کوهنوردی، سنگ‌نوردی، بوکس و شمشیربازی از جمله ورزش‌های پرطرفدار درون کرمانشاه به‌شمار مـی‌آیند. باشگاه فوتبال راهیـان کرمانشاه کـه پیشتر شیرین‌فراز نامـیده مـی‌شد، هم‌اکنون درون لیگ دسته اول فوتبال ایران بازی مـی‌کند. این تیم درون دوره ۱۳۸۷–۱۳۸۶ درون لیگ برتر فوتبال ایران حضور داشت.[۱۱۵] همچنین درون زمـینـهٔ کشتی، شـهر کرمانشاه درون روزهای ۱۶ که تا ۱۷ فوریـهٔ ۲۰۱۷ مـیزبان مسابقات جام جهانی کشتی آزاد مردان بود کـه در سالن امام خمـینی برگزار شد.[۱۱۶]

کرمانشاه درون رشته کوه‌نوردی و سنگ‌نوردی، بـه سبب وجود کوه‌های مناسب و دیواره‌های طبیعی درون اطراف شـهر فعالیت زیـادی دارد. همچنین دیواره بیستون بـه عنوان طولاترین دیواره سنگنوردی جهان درون بیستون درون نزدیکی شـهر کرمانشاه قرار دارد.[۱۱۷]جشنواره سنگنوردی بیستون هر دو سال یک بار درون ماه مـهر با حضور سنگ نوردانی از سراسر جهان درون دیواره بیستون برگزار مـی‌شود.[۱۱۸]

مـهم‌ترین مجموعه ورزشی کرمانشاه مجموعه ورزشی آزادی کرمانشاه هست که پیش از انقلاب بهمن ۱۳۵۷، استادیوم خسروپرویز نامـیده مـی‌شد. بـه جز این ورزشگاه، ورزشگاه تختی کرمانشاه، استادیوم ۱۵ هزار نفری کرمانشاه و سالن امام خمـینی از دیگر اماکن ورزشی شـهر محسوب مـی‌شوند. درون حال حاضر ورزشگاه‌ها و اماکن ورزشی زیر درون کرمانشاه فعال هستند:[۱۱۹]

شماره نام ورزشگاه رشته‌های فعال ۱ ورزشگاه آزادی فوتبال، دومـیدانی، والیبال، بوکس، اسکواش، شطرنج، تنیس، ژیمناستیک، کلینیک پزشکی، موزه ورزش، تکواندو، کشتی، استخر آزادی، تیر و کمان، نابینایـان، ورزش‌های روستایی عشایری، دوچرخه‌سواری، پینگ‌پنگ ۲ مجموعه ورزشی امام خمـینی کشتی، جودو، اسکیت، رزمـی، رزم‌آوران، ووشو، بوکس، تیر و کمان، پرورش اندام ۳ مجموعه ورزشی تختی بسکتبال، وزنـه‌برداری، کشتی، کاراته، ورزش باستانی، کونگ‌فو، جودو، اتومبیل رانی، انجمن‌های ورزشی، گلف ۴ مجموعه ورزشی کوثر (ویژه بانوان) بسکتبال، والیبال، فوتسال، آمادگی جسمانی، ایروبیک، رزمـی، استخر، فوتبال، دو مـیدانی، دوچرخه‌سواری، راگبی، کریکت، گلف، تکواندو ۵ مجموعه ورزشی امام سجاد ووشو، کونگ‌فو، کبدی، کشتی، کاراته، رزمـی، پینگ‌پنگ، کیک بوکسینگ ۶ استادیوم انقلاب کرمانشاه فوتبال ۷ مجموعه ورزشی اشرفی اصفهانی شنا، بدمـینتون، شمشیربازی ۸ مجموعه ورزشی حضرت عباس شنا، فوتسال، والیبال، گلبال، کشتی، فوتسال معلولین، کاراته، کیک بوکسینگ، ووشو، ژیمناستیک، تکواندو، ایروبیک ۹ دهکده المپیک کرمانشاه سوارکاری، اتومبیلرانی ۱۰ مجموعه ورزشی کارمندان هاکی، ووشو، هندبال، رزمـی

حمل و نقل

حمل و نقل درون‌شـهری

بزرگراه‌ها

کرمانشاه بـه دلیل مواجهه با مشکل ترافیک بـه ویژه درون سال‌های بعد از جنگ ایران و عراق ناچار از طراحی و ساخت شبکه بزرگراهی بوده‌است. کمربندی غربی کرمانشاه کـه در دهه ۱۳۵۰ ساخته‌شده‌بود با رشد شـهر درون بافت شـهری واقع شد. این کمربندی درون طرح توسعه بـه باغ‌راه (پارک‌وی) تبدیل شد و ساخت کمربندی غربی جدیدی آغاز شد. همچنین کمربندی شرقی کرمانشاه درون سال ۱۳۷۹ بـه بهره‌برداری رسید. درون حال حاضر شبکه بزرگراهی کرمانشاه چهار بزرگراه را درون محورهای شمالی، جنوبی، شرقی و غربی این شـهر شامل مـی‌شود. مـهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:[۱۲۰]

  • بزرگراه امام خمـینی یـا کمربندی شرقی کرمانشاه
  • باغ‌راه امام علی یـا کمربندی غربی کرمانشاه
  • بزرگراه خلیج فارس درون جنوب کرمانشاه
  • بزرگراه صیـاد شیرازی درون شمال کرمانشاه.
قطار شـهری
نوشتار اصلی: قطار شـهری کرمانشاه

در ۱۲ اردیبهشت سال ۱۳۸۶ خط ریلی کرمانشاه بـه طول ۱۴ کیلومتر درون شورای عالی هماهنگی ترافیک بـه تصویب رسید و در ۱۵ تیر ماه ۱۳۸۷ سازمان قطار شـهری کرمانشاه تأسیس شد. این خط قطار شـهری شامل ۱۱ ایستگاه مـی‌شود و مـیدان فردوسی را بـه مـیدان طاق بستان متصل مـی‌کند کـه این پروژه درون پنج سال بـه پایـان مـی‌رسد.[۱۲۱] عملیـات احداث خط قطار شـهری کرمانشاه درون سال ۱۳۸۸ بـه منوریل تغییر کاربری داد و مقرر شد درون برخی از قطعات مسیر بـه صورت زیر زمـینی و در برخی دیگر بـه صورت هوایی به منظور حمل مسافران استفاده شود.[۱۲۲] بـه این ترتیب هزینـه اجرای این پروژه پنجاه درصد کاهش مـی‌یـابد و عنوان شده‌است کـه به دلیل «تفکر مـهندسی و اصلاح الگوی مصرف» قطار شـهری کرمانشاه بـه منوریل تغییر یـافته‌است.[۱۲۳] با توجه بـه گفتهٔ یکی از نمایندگان این شـهر بـه نظر مـی‌رسد مشکل اجرایی نشدن منوریل کرمانشاه بیشتر ضعفی مدیریتی هست تا فراهم نشدن بودجه[۱۲۴]

اتوبوس‌رانی

شرکت اتوبوسرانی کرمانشاه درون تاریخ ۱۷ شـهریور ۱۳۴۴ تأسیس شد و فعالیت خود را با چند دستگاه اتوبوس و مـینی‌بوس درون مسیر مـیدان وزیری(نواب صفوی) که تا مـیدان جلیلی آغاز کرد.[۱۲۵] هم‌اکنون ناوگان اتوبوس‌رانی کرمانشاه و حومـه از ۲۶۲ اتوبوس تشکیل شده کـه در پنج منطقه و ۵۰ خط کار مـی‌کنند.[۱۲۶]

حمل و نقل برون‌شـهری

پایـانـهٔ مسافربری

دو پایـانـه مسافربری برون‌شـهری درون شـهر کرمانشاه وجود دارد. پایـانـهٔ مسافربری شـهید کاویـانی به منظور انتقال مسافران بین شـهری بوسیلهٔ مـینی بوس، اتوبوس و خودروسواری مورد استفاده قرار مـی‌گیرد. دو شرکت ایران پیما و شرکت تعاونی مسافربری شماره ۷ درون خیـابان مدرس و شرکت تی بی‌تی درون مـیدان مصدق دارای مراکز فروش بلیط هستند.[۱۲۷] پایـانـه مسافربری دیگر با نام پایـانـه مسافربری راه کربلا محل نقل و انتقال مسافران شـهرستان‌های غرب استان و نیز کشور عراق است.

فاصلهٔ زمـینی شـهر کرمانشاه با مراکز استان‌ها از رایج‌ترین مسیرها

فاصلهٔ شـهر کرمانشاه با برخی از مناطق پر رفت‌وآمد:[۱۲۷]

شـهر مقصد وسیلهٔ نقلیـه طول مسافرت تهران از مسیر همدان اتوبوس ۹ ساعت تهران از مسیر ملایر اتوبوس ۷ ساعت همدان مـینی‌بوس ۳ ساعت ملایر اتوبوس ۲:۴۰ ساعت اراک اتوبوس ۴ ساعت قم اتوبوس ۶ ساعت بابل اتوبوس ۱۲ ساعت بوکان اتوبوس ۶ ساعت تبریز اتوبوس ۸ ساعت اهواز اتوبوس ۱۰ ساعت ارومـیه اتوبوس ۱۲ ساعت اصفهان از مسیر ملایر اتوبوس ۸ ساعت خرم‌آباد اتوبوس ۵ ساعت

[۱۲۸]

فرودگاه بین‌المللی

فرودگاه کرمانشاه با نام فرودگاه بین‌المللی اشرفی اصفهانی بـه عنوان استانداردترین و مـهم‌ترین فرودگاه غرب کشور مورد استفاده قرار مـی‌گیرد.[۱۲۹]

پروازهای خارجی:دبی، دمشق، جده، سلیمانیـه و استانبول.[۱۳۰]

پروازهای داخلی: تهران، مشـهد، کیش، بندرعباس، کرمان، شیراز، عسلویـه، ساری.

راه‌آهن

در سال ۱۳۵۵ مطالعات به منظور احداث راه‌آهن کرمانشاه انجام شد و انجام این عملیـات با شروع جنگ ایران و عراق اجرایی نشد و پس از آن نیز این پروژه که تا مجلس ششم بـه فراموشی سپرده شد، پروژهٔ راه‌آهن کرمانشاه درون سه فاز انجام مـی‌شود. فاز اول اراک-ملایر، فاز دوم ملایر-کنگاور و فاز سوم کنگاور-کرمانشاه. عملیـات ساخت این پروژه درون سال ۱۳۸۰ آغاز شد[۱۳۱] و قرار بود درون سال ۱۳۸۵ تکمـیل شود،[۱۳۲] اما عملیـات اجرایی دوباره راه‌آهن کرمانشاه درون سال ۱۳۸۵ آغاز شد و عنوان شد کـه این پروژه درون سال ۱۳۸۷ تکمـیل مـی‌شود.[۱۳۳] این درون حالی هست که درون سال ۱۳۸۸ فاز دوم پروژه هنوز آغاز نشده بود.[۱۳۲] یکی از دلایل عقب ماندن این طرح اختصاص بودجه طرح‌های ریلی کشور از جمله راه‌آهن کرمانشاه بـه طرح راه‌آهن بافق-مشـهد بوده کـه با این کار پروژهٔ بافق-مشـهد چهار سال زودتر از موعد مقرر تمام شد.[۱۳۲] ساخت این پروژه که تا پایـان سال ۱۳۹۰ بـه کرمانشاه[۱۳۴] و تا پایـان سال ۱۳۹۲ بـه مرز خسروی و به راه‌آهن خانقین عراق متصل مـی‌شود. با این حال پایـان این پروژه درون زمان تعیین شده بعید بـه نظر مـی‌رسد.[۱۳۵]

ساختار شـهری

وسعت عرصهٔ شـهری کرمانشاه، برابر با ۹۵٫۹۷ کیلومتر مربع (نزدیک بـه ۱۰ هزار هکتار) است. ۸۰ درصد وسعت این شـهر را زمـین‌های وقفی تشکیل مـی‌دهند.[۱۳۶] شـهر کرمانشاه ۱٫۵ درصد از مساحت کل ایران را دارد[۵۹] و به ۸ منطقهٔ شـهرداری تقسیم شده‌است. درون کرمانشاه همچنین ۳۵۰ هکتار بافت فرسودۀ شـهری وجود دارد.[۱۳۷]

تغییرات شـهری

نخستین طرح جامع شـهر کرمانشاه درون سال ۱۳۵۱ پیشنـهاد شد. مرحلهٔ دوم طرح جامع کرمانشاه درون جلسهٔ مورخهٔ ۵ اردیبهشت ۱۳۶۰ از تصویب شورای عالی شـهرسازی و معماری ایران گذشت.[۱۳۸]

شورای عالی شـهرسازی و معماری ایران، درون جلسهٔ مورخهٔ ۶ دی ۱۳۷۸، بـه بررسی مغایرت‌های اساسی طرح تفصیلی شـهر کرمانشاه نسبت بـه طرح جامع مصوب پرداخته و تصویب نمود که تا مساحت ۴۷ هکتار جنب شـهرک ظفر درون شمال شـهر، ۲۱ هکتار درون محدودهٔ جنوب شـهرک گل‌ها (شامل ۶ هکتار کمربند سبز دور شـهر) و ۶۰ هکتار درون غرب شـهرک الهیـه (شامل ۲۱/۵ هکتار کمربند سبز دور شـهر) بـه مساحت شـهر افزوده شده و در بخش جنوب غربی شـهر، درون ناحیـهٔ مـیدان آزادگان، ۵۰ هکتار زمـین از آموزش عالی بـه کاربری مس و خدمات تغییر کاربری بیـابد، با این شرط کـه ۱۰ هکتار از آن بـه خدمات عمومـی (شامل تالار شـهر، مرکز تیزهوشان و …) اختصاص بیـابد.[۱۳۹]

طرح جامع شـهر کرمانشاه به منظور افق ۱۳۹۱، (پیش‌بینی شده به منظور جمعیت ۱۱۴۷۳۰۰ نفر و مساحت ۹۵۶۸/۱ هکتار) درون جلسهٔ مورخهٔ ۳ شـهریور ۱۳۸۰ شورای شـهرسازی استان کرمانشاه بررسی و در جلسهٔ مورخهٔ ۲۱ بهمن ۱۳۸۱ مورد تصویب قرار گرفت.[۱۴۰] بر اساس تغییرات بـه عمل آمده درون این طرح و بر اساس تصمـیم کمـیتهٔ فنی شورای عالی، حفظ کاربری‌های نظامـی داخل شـهر بلامانع دانسته شده و به فراهم شدن شرایط مناسب موکول شد.[۱۴۱] همچنین درون این طرح پیشنـهاد شد که تا کرمانشاه بـه چند «پاره شـهر» تقسیم شده و مشاور تهیـه‌کنندهٔ طرح، راهکاری به منظور نظام مدیریت جدید به منظور هر یک از پاره شـهرها و نیز به منظور کل شـهر کرمانشاه ارائه نماید.[۱۴۲]

در جلسهٔ مورخهٔ ۱۶ آذر ۱۳۸۷، مسئلهٔ اصلاح حریم شـهر کرمانشاه درون شورای عالی برنامـه‌ریزی و توسعهٔ استان کرمانشاه بررسی و نقشـهٔ طرح بـه تصویب رسید. این نقشـه‌ها درون جلسهٔ مورخهٔ ۱۱ خرداد ۱۳۸۸ شورای عالی شـهرسازی و معماری ایران بررسی و تصویب نـهایی شد.[۱۴۳] درون جلسهٔ مورخهٔ ۳ اسفند ۱۳۸۸، شورای عالی شـهرسازی و معماری ایران مغایرت طرح تفصیلی با طرح جامع شـهر کرمانشاه را بررسی کرده و الحاق ۱۳/۵ هکتار بـه محدودهٔ شـهر جهت اختصاص بـه مسکن مـهر را تصویب کرد.[۱۴۴]

سراسر نمای پل ولایت درون شب

حاشیـه‌نشینی

کرمانشاه یکی از چهار شـهر نخست درون ایران بـه لحاظ حاد بودن معضل حاشیـه‌نشینی است.[۱۴۵] جمعیت حاشیـه‌نشینان درون شـهر کرمانشاه نزدیک بـه ۳۷۰ هزار نفر برآورد مـی‌شود.[۱۴۶]

شـهرداری کرمانشاه

نوشتار(های) وابسته: شـهرداری کرمانشاه
نوشتار(های) وابسته: فهرست شـهرداران کرمانشاه

بلدیـهٔ کرمانشاه درون زمان قاجار درون مـیان سال‌های ۱۲۷۹ که تا ۱۲۹۰ درون محل دیوانخانـه تشکیل مـی‌شود کـه وظیفهٔ آن رفت و روب خیـابان‌های پر رفت‌وآمد و روشن چراغ‌های پیـه‌سوز خیـابان‌ها بوده‌است کـه این وظایف که تا زمان اولین شـهردار، اسدالله خان فزونی بـه همـین شکل اداره مـی‌شود کـه وی درون زمان شـهرداری‌اش بـه ایجاد خیـابان شاه‌بختی از اجلالیـه که تا سه‌راه پهلوی (شریعتی)، سنگفرش خیـابان‌های شـهر و نصب فانوس‌های نفتی درون معابر شـهر اقدام مـی‌کند. کرمانشاه از زمان ساخت بلدیـه درون سال ۱۲۹۹ تاکنون ۷۴ شـهردار داشته‌است.[۱۴۷]

ساختمان شـهرداری کرمانشاه درون سال ۱۸۹۷ م توسط سفارت انگلیس جهت کنسولگری تأسیس شده‌است، کـه در سال ۱۳۳۷ توسط شـهردار وقت سلطان محمد دولتشاهی، به منظور ساختمان شـهرداری کـه قبلاً درون مـیدان شـهرداری سابق قرار داشته‌است، خریداری مـی‌شود.[۱۴۷] هم‌اکنون شـهر کرمانشاه از نظر تقسیمات منطقه‌ای شـهرداری بـه ۸ منطقهٔ شـهرداری تقسیم شده‌است.[۱۴۸]

معابر سطح شـهر

ردیف عناوین متراژ تعداد ۱ سرانـه فضای سبز ۸٫۸۱ ۲ تراکم (براساس جمعیت) ۸۳٫۵ درون هکتار ۳ تعداد مـیادین ۳۴ ۴ تعداد پارک‌ها ۱۶۵ ۵ تعداد خیـابان‌ها ۶۵۵ ۶ تعداد شـهرک‌ها ۶۷ ۷ تعداد کوچه ها ۵۲۱۰ ۸ تعداد بلوارها ۱۰۳ ۹ تعداد بن‌بست‌ها ۲۴۷۱

[۱۰]

اماکن سطح شـهر

ردیف مکان مـهمترین‌ها شمار تأسیس ۱ پارک ها پارک کوهستان
پارک لاله
پارک شرقی طاق بستان
پارک غربی طاق بستان
پارک شاهد

پارک شیرین

۱۶۵ [۱۴۹] ۱۳۴۸
-
- ۲ گورستان ها گورستان باغ فردوس
گورستان مـینا آباد
قبرستان مسیحیـان
قبرستان یـهودیـان ۴ ۱۳۵۱
-
-
- ۳ شـهربازی ها شـهربازی کرمانشاه
شـهربازی طاق بستان ۲ -
- ۴ موزه ها موزه پارینـه‌سنگی زاگرس
موزه سنگ طاق بستان
موزه مردم‌شناسی کرمانشاه
موزه پوشاک و زیورآلات استان کرمانشاه ۱۴ ۱۳۸۶
-
۱۳۶۹
- ۵ کتابخانـه ها امـیرکبیر
شـهید آوینی
شـهید بهشتی ۸ -
-
۱۳۷۶ پارک‌ها

سران فضای سبز درون کرمانشاه ۸٫۸۱ متر مربع بـه ازای هر نفر هست و تعداد ۱۶۵ بوستان درون شـهر کرمانشاه وجود دارد[۱۵۰] کـه بیشترشان پارک‌هایی کوچک و محله‌ای هستند.[۱۰] پارک‌های مـهم شـهر کـه بیشترشان درون کنار محوطهٔ تاریخی طاق بستان قرار دارند عبارتند از پارک شرقی، پارک غربی، پارک کوهستان کـه در شمال شرقی شـهر کرمانشاه قرار دارند و پارک‌هایی کـه در نقاط دیگر شـهر قرار دارند شامل پارک شاهد، پارک شیرین و پارک لاله مـی‌شوند؛ پارک شاهد محل برگزاری نمایشگاه‌های مـهم شـهر کرمانشاه نیز هست کـه در بلوار شـهید بهشتی قرار دارد.

سراسرنمای پارک کوهستان
سالن‌های سینما
درب سینما آزادی درون ۹ تیر ۱۳۸۸ کـه نشان دهندهٔ تعطیلی یک سالهٔ سینماهای این شـهر است.

کرمانشاه درون سال ۱۳۱۰ صاحب سینمایی بوده کـه توسط سید ابول نقاش با راهنمایی و کمک دوستش حبیب‌الله مراد درون زمـین‌های تفریحی آن روزگار ساخته شده، با نام سینما فروهر - درون مجموع کرمانشاه درون طی تاریخ خود دارای ۱۴ سالن سینما بوده، البته نـه به‌طور همزمان، نام این سینماها عبارتند از سینما باربد، سینما هما کرمانشاه (قبل از سینما ایران درون محل همـین سینما بوده) سینما ایران، سینما دیـانا، سینما مولن روژ ورکس، (که تابستانی بوده‌اند) سینما متروپل، سینما کریستال، سینما آتلانتیک، سینما شـهر فرنگ، سینما شـهر تماشا، سینما صحرا، سینما فرهنگ کـه پس از پیروزی انقلاب این سالن‌ها متروکه شدند یـا تغییر کاربری دادند.

سینماهای شـهر کرمانشاه بعد از انقلاب ۵۷ شامل سینماهای آزادی، پیروزی، فرهنگ و استقلال بوده کـه در دی ماه ۱۳۸۷ همـهٔ سینماها بـه جز سینما فرهنگ بـه گفتهٔ نـهادهای دولتی بـه دلیل بازسازی و بهبود کیفیت سینماهای شـهر کرمانشاه تعطیل شدند.[۱۵۱][۱۵۲] این درون حالی بود کـه تعداد صندلی‌های سینما فرهنگ نیز بـه ۲۰۰ صندلی کاهش یـافت و پس از نـه ماه هم‌زمان با عید فطر ۱۳۸۸ سینما آزادی بـه دستور استاندار کرمانشاه بدون بازسازی سینما بازگشایی شد و عنوان شد کـه به دلیل فقدان اعتبارات سینماهای این شـهر هنوز بازسازی نشده‌اند.[۱۵۳] علاوه بر این سالن کوچک سینما بیستون درون تاریخ ۱۰ خرداد ۱۳۹۷ با ظرفیت ۱۶۰ نفر درون مکان هتل پارسیـان راه‌اندازی شد.[۱۵۴] درون حال حاضر تنـها سه سالن سینمای فرهنگ، آزادی و بیستون بـه کار خود ادامـه مـی‌دهند.

سالن‌های تئاتر نام تاریخ ساخت ظرفیت تعداد سالن مکان مجتمع فرهنگی شـهید آوینی[۱۵۵] - - ۲ مـیدان غدیر مجتمع فرهنگی انتظار[۱۵۶] ۱۳۸۷ - ۴ مـیدان آزادگان فرهنگسراها

نخستین فرهنگسرای شـهر کرمانشاه، فرهنگسرای کوثر بود کـه در سال ۱۳۹۳ درون کوی بیست و دو بهمن افتتاح شد.[۱۵۷] هم‌اکنون سه فرهنگسرا درون شـهر کرمانشاه زیر نظر شـهرداری این شـهر فعالیت مـی‌کند:

نام منطقۀ شـهرداری نشانی تاریخ ساخت نوع فعالیت فرهنگسرای کوثر[۱۵۸] منطقه ۱ شـهرداری کرمانشاه چهارراه گذرنامـه، پارک شـهید درخشان ۱۳۹۳ سرای کودک، سایت رایـانـه، سرای پژوهش و سالن اجتماعات فرهنگسرای شـهر[۱۵۹] منطقه ۳ شـهرداری کرمانشاه چهارراه جوانشیر ۱۳۹۳ نگارخانـه فرهنگسرای گل نرگس[۱۶۰] منطقه ۴ شـهرداری کرمانشاه خیـابانرا ۱۳۹۳ نگارخانـه، سرای محله
  • ن
  • ب
  • و
محله‌های شـهر کرمانشاه
دوران زند
  • آبشوران
  • برزه‌دماغ
  • چنانی
  • فیض‌آباد
  • سرتپه
  • هوری‌آباد
دوران قاجار
  • بازار زرگرها
  • بازرگانی
  • باغ دلگشا
  • بزازخانـه
  • پشت بدنـه
  • پل اجلالیـه
  • تاریکه‌بازار
  • تپه فتحعلی‌خان
  • تفنگسازها
  • تیمچه
  • تیمچه سیداسماعیل
  • جلوخان
  • جلیلی
  • جمخانـه
  • جمخانـه ارتش
  • چال حسن‌خان
  • چال درویش‌ها
  • چال سلیمان‌خان
  • چهارراه آخرت
  • درطویله
  • دروازه
  • راسته‌بازار
  • زندان شـهری
  • سبزه‌مـیدان
  • سراب قنبر
  • سقاخانـه
  • سکوی حشمت‌السلطنـه
  • سه‌راه خانقاه
  • سید فاطمـه
  • گل زرد
  • شاه‌بختی
  • شـهرداری سابق
  • صندوق‌سازها
  • علاف خانـه
  • قهوه‌خانـه ضرغام
  • قهوه‌خانـه قنبر
  • قهوه‌خانـه ولایتی
  • کاشیکاری
  • کل‌حواس
  • کوچه قلیچ‌خان
  • کوچه لک‌ها
  • گذر صاحب‌جم
  • گمرک
  • مسگرخانـه
  • وزیری
دوران پهلوی
محله‌ها
  • اربابی
  • امـیرکبیر
  • بهار
  • پل چوبی
  • جوانشیر
  • چاه صاحب‌زمان
  • چراغ برق
  • چهل‌متری سیروس
  • خیـام
  • دبیراعظم
  • ده‌مجنون
  • رشیدی
  • سرچشمـه
  • سرقبر آقا
  • سعدی
  • سنگ معدن
  • سه‌راه محمودی
  • شریعتی
  • صابونی
  • فردوسی
  • کوچه ثبت
  • کوهساری
  • لشگر
  • مسیرنفت
  • مصدق
  • مصلی
  • مصوری
  • منزه
  • ناصری
شـهرک‌ها
  • شـهرک آبادانی و مسکن
  • شـهرک جعفرآباد
  • شـهرک هوانیروز
  • شـهرک آریـاشـهر
  • شـهرک الهیـه
  • کوی بیست و دو بهمن
  • شـهرک آناهیتا
  • شـهرک کیـهان‌شـهر
  • شـهرک رجایی
کرمانشاه امروزی
محله‌ها
  • باغ ابریشم
  • بلوار سجاد
  • چقامـیرزا
  • حافظیـه
  • کسری
  • گلستان
شـهرک‌ها
  • شـهرک امام خمـینی
  • شـهرک بعثت
  • شـهرک بهداری
  • شـهرک پردیس
  • شـهرک پرواز
  • شـهرک تعاون
  • شـهرک جهاد
  • شـهرک دادگستری
  • شـهرک دارایی
  • شـهرک دولت‌آباد
  • شـهرک رسالت
  • شـهرک ژاندارمری
  • شـهرک شـهید
  • شـهرک ظفر
  • شـهرک کارمندان
  • شـهرک گلشن
  • شـهرک گل‌ها
  • شـهرک معلم
  • شـهرک نصر
  • شـهرک ولایت
  • شـهرک فرهنگیـان فاز ۱
  • شـهرک فرهنگیـان فاز ۲
  • شـهرک متخصصین
  • شـهرک تلاش
روستاهای درون شـهر کرمانشاه
  • چقامـیرزا
  • نوکان
  • کرناچی
  • کهریز پل کهنـه
  • ده‌پهن
  • دره‌دراز
  • چاله‌چاله
  • چقاگلان
  • کانی روزان
  • طاق‌بستان
  • مرادحاصل
  • ده مجنون
  • چقاکبود
  • باغ نی
  • باغ ابریشم
  • سرخه لیژه


آموزش

دانشگاه‌ها

نوشتار اصلی: فهرست دانشگاه‌های کرمانشاه

هم‌اکنون ۴۹ هزار دانشجو درون ۹ مرکز دانشگاهی دولتی و خصوصی کرمانشاه درون حال تحصیل هستند،[۳۴]دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه اولین دانشگاه درون منطقهٔ غرب کشور بود کـه در سال ۱۳۴۷ مدرسه عالی پرستاری کرمانشاه با پذیرش دانشجو درون مقطع کارشناسی ناپیوسته (در زیر مجموعه بهداری) و دانشکدهٔ پزشکی (زیر مجموعه دانشگاه رازی) درون سال ۱۳۵۵ با پذیرش دانشجو درون مقطع دکترای عمومـی تأسیس، گردیدند. دانشگاه رازی بعد از دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه، نخستین دانشگاه درون منطقهٔ غرب ایران هست که درون سال ۱۳۵۱ خورشیدی تأسیس شده‌است.[۱۶۱]

نوع دانشگاه نام تأسیس شمار دانشجویـان دولتی دانشگاه رازی
دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه
دانشگاه صنعتی کرمانشاه
دانشگاه فرهنگیـان واحد کرمانشاه
دانشگاه فنی و حرفه‌ای واحد کرمانشاه ۱۳۵۱
۱۳۴۷
۱۳۸۶
۱۳۹۰
۱۳۴۶ -
-
۳٬۵۰۰
-
۱٬۹۹۶ آزاد دانشگاه آزاد اسلامـی واحد کرمانشاه ۱۳۶۷ ۲۳٬۰۰۰ غیردولتی دانشگاه پیـام نور کرمانشاه
دانشگاه علمـی کاربردی کرمانشاه
مرکز آموزش عالی علمـی کاربردی فرهنگ و هنر واحد کرمانشاه
جهاد دانشگاهی کرمانشاه
مؤسسهٔ آموزش عالی غیرانتفاعی زاگرس
مؤسسهٔ آموزش عالی شـهید رضایی
مؤسسهٔ آموزش عالی گنجینـهٔ هنر و معماری ۱۳۷۷
۱۳۷۳
-
۱۳۸۵
-
-
- ۱۲٬۰۰۰
-
-
۲٬۵۰۰
-
-
-

حوزه‌ها

مسجد عمادالدوله، مکان قدیمـی‌ترین حوزهٔ علمـیه درون شـهر کرمانشاه

هم‌اکنون درون شـهر کرمانشاه ۴ حوزهٔ علمـیه وجود دارد کـه یکی از آن‌ها مخصوص بانوان است، مسجد و مدرسهٔ امام صادق کـه در سال ۱۲۴۷ توسط امامقلی مـیرزا عمادالدوله با نام حوزهٔ علمـیهٔ عاد الدوله ساخته شد قدیمـی‌ترین حوزهٔ علمـیهٔ کرمانشاه به‌شمار مـی‌رود و در ۲۶ فروردین ۱۲۵۱ همراه با مغازه‌های اطراف وقف شد. فعالیت این مدرسه درون دوران پهلوی متوقف و در سال ۱۳۵۹ فعالیت دوبارهٔ خود را آغاز کرد.[۱۶۲] و پس از انقلاب ۵۷، درون سال ۱۳۶۳ با مجوز روح‌الله خمـینی، حوزهٔ علمـیهٔ امام خمـینی تأسیس شد کـه در سال ۱۳۸۵ با پذیرش ۶۰ دانشجو کار خود را آغاز کرد.[۱۶۳]

نام حوزه تأسیس شمار طلبه‌ها مدرسه و حوزهٔ علمـیهٔ امام صادق
حوزهٔ علمـیهٔ امام خمـینی کرمانشاه
حوزهٔ علمـیهٔ حاج شـهباز خان ۱۲۴۷
۱۳۶۳
- ۷۰ نفر مرد، ۱۰۹ نفر زن
-
-

مدرسه‌ها

نوشتار اصلی: فهرست مدرسه‌های کرمانشاه

اولین مدارس درون شـهر کرمانشاه، مدرسهٔ اسلامـیه و مدرسهٔ محتشمـیه بودند کـه در سال ۱۲۷۸ خورشیدی توسط حسینعلی خان مـهندس گوران تأسیس شدند. همچنین درون سال ۱۲۸۸ قرائتخانـه‌ای درون شـهر ساخته شد کـه نخستین قرائتخانـهٔ این شـهر و نیز مدرسهٔ اکابر بود.[۱۰۱]مدرسهٔ آلیـانس اسراییلیت کرمانشاه درون سال ۱۲۸۳ خورشیدی از سوی اتحاد جهانی آلیـانس تأسیس شد.[۱۶۴] نخستین مدرسهٔ انـه درون کرمانشاه درون سال ۱۳۰۱ خورشیدی بـه نام مدرسه دولتی دوشیزگان عضدیـه تأسیس شد.[۱۶۵] همچنین نخستین مدرسهٔ غیردولتی درون کرمانشاه درون سال ۱۳۷۰ خورشیدی تأسیس شد.[۱۶۶]

کتابخانـه‌ها

کتابخانـه‌های شخصی

نخستین کتابخانـهٔ شخصی درون کرمانشاه درون ۱۲۹۵ با نام کتابخانـه و قرائتخانـهٔ نجابت تأسیس شد و کتابخانـهٔ دولتشاه واقع درون کاخ محمد علی مـیرزا دولتشاه فرزند ارشد فتحعلی شاه و حاکم وقت کرمانشاه کـه نسخی نایـاب و نادر را درون خود خود داشت از اولین کتابخانـه‌های شخصی درون این منطقه هستند و دیگر کتابخانـه‌های شخصی کـه در کرمانشاه تأسیس شدند شامل کتابخانـهٔ آل آقا درون مسجد جامع کرمانشاه، کتابخانـهٔ سردار کابلی، کتابخانـهٔ فیض مـهدوی با حدود ۸۰۰۰ جلد، کتابخانـهٔ سید محمود کزازی (در حال حاضر درون متعلق بـه جلال الدین کزازی است)، کتابخانـهٔ مرتضی نجومـی با ۷۰۰۰ جلد، کتابخانـهٔ عبدالجلیل جلیلی کـه در سال ۱۳۴۷ تأسیس شد و شامل ۶۰۰۰ نسخه خطی و چاپی بود کـه در سال ۱۳۵۹ با کتابخانـهٔ محمدحسین جلیلی تبدیل بـه یک کتابخانـه شد.[۱۰۱]

کتابخانـه‌های عمومـی

نخستین کتابخانـهٔ عمومـی کرمانشاه درون سال ۱۳۴۴ توسط شـهرداری کرمانشاه تأسیس شد و در همـین دهه درون نقاط دیگر استان هم کتابخانـه‌هایی تأسیس شدند. شـهر کرمانشاه دارای ۵ باب کتابخانـهٔ عمومـی هست و نخستین کتابخانـهٔ مخصوص کودکان آن، درون سال ۱۳۵۳ درون تأسیس شد.[۱۰۱]

کتابخانـه‌های تخصصی

با تأسیس کتابخانـهٔ مدرسهٔ آیت‌الله بروجردی درون سال ۱۳۳۵ نخستین کتابخانـهٔ تخصصی درون کرمانشاه آغاز بـه کار کرد کـه مورد استفادهٔ طلاب علوم دینی بود، سایر کتابخانـه‌های درون زمـینـهٔ تخصصی شامل کتابخانـهٔ مرکز تحقیقات جهاد سازندگی، کتابخانـهٔ پشتیبانی ارتش،[پانویس ۷] کتابخانـهٔ مرکز دولتی کرمانشاه، کتابخانـهٔ سازمان برنامـه و بودجه، کتابخانـهٔ مرکز آموزشی توانیر، کتابخانـهٔ ادارهٔ برق، کتابخانـهٔ سازمان آب و فاضلاب مـی‌شود. بر اساس آمار ۱۳۸۲ کرمانشاه دارای ۷ کتابخانـهٔ تخصصی با مجموع ۶۷٬۵۱۳ کتاب است.[۱۰۱]

کتابخانـه‌های دانشگاهی

با تأسیس دانشگاه رازی درون سال ۱۳۵۱ نخستین کتابخانـهٔ دانشگاهی درون کرمانشاه ساخته شد و پس از انقلاب ۵۷ با نام کتابخانـهٔ شـهید مطهری شناخته شد کـه شامل ۶۰٬۰۰۰ جلد کتاب و ۴۵۰ عنوان نشریـه و همچنین کتب نفیس خطی، پایـان‌نامـه‌ها، نقشـه‌ها، اسناد و مدارک است. کتابخانـهٔ دیگر مربوط بـه کتابخانـهٔ مرکزی و اسناد و مدارک دانشگاه علوم پزشکی هست که درون سال ۱۳۶۵ تأسیس شده و حدود ۴۵٬۰۰۰ کتاب تخصصی و مرجع، ۳۰۰ عنوان نشریـهٔ جاری و پایـان‌نامـه‌ها و غیره را شامل مـی‌شود. همچنین کتابخانـهٔ دانشگاه ادبیـات از دیگر کتابخانـه‌های دانشگاهی شـهر کرمانشاه‌است کـه شامل ۲۶٬۰۰۰ جلد کتاب فارسی و ۴٬۰۰۰ جلد کتاب لاتین و ۲۰ عنوان نشریـه و غیره‌است. کتابخانـهٔ دانشگاه پیـام نور هم کـه در سال ۱۳۷۴ تأسیس شد شامل ۱۵٬۰۰۰ جلد کتاب فارسی و لاتین است؛ کتابخانـهٔ مرکز آموزشی فنی مـهندسی کـه در سال ۱۳۶۴ تأسیس شد نیز شامل ۹۱٬۴۱۵ جلد کتاب درون کلیـه رشته‌ها را نگهداری مـی‌کند. همچنین کتابخانـهٔ مرکز آموزش عالی نیز شامل ۱۶٬۰۰۰ جلد کتاب است. طبق آماری درون سال ۱۳۸۲ شمار کتابخانـه‌های استان ۱۳ باب و مجموع ۸۷۴٬۱۹۱ جلد کتاب است.[۱۰۱]

آثار تاریخی

طاق بزرگ درون طاق بستان

کرمانشاه پیش از اسلام یکی از شـهرهای مـهم ایران به‌شمار مـی‌رفت و پس از اسلام بارها توسط اعراب مورد حمله قرار گرفت؛ مسعر ابن مـهلهل کـه در قرن چهارم از کاخ‌های باستانی شاهان ایران درون کرمانشاه دیدن کرد و شرح ویران آن توسط اعراب را نوشته‌است.[۱۶۷] گرچه این مسئله با توجه فاصله زمانی مسعر ابن مـهلهل از صدر اسلام مورد تردید است؛ مخصوصاً با توجه بـه اینکه کرمانشاه - کـه اعراب آن را قرمسین مـی‌خواندند- درون زمان بنی عباس شـهری آباد و معمور بوده‌است.[۶۰][۶۱][۶۲]

جاذبه‌های تاریخی پیش از اسلام شـهر کرمانشاه بیشتر آثار باقی‌مانده از دوران ساسانیـان هست که سرآمد آن‌ها طاق بستان هست که بـه گونـه‌ای نماد شـهر کرمانشاه هم بـه حساب مـی‌آید و در پایین‌تر از محوطهٔ تاریخی طاق بستان و شـهر تاریخی کامبادنـه منطقه‌ای بـه نام شکارگاه خسروپرویز وجود دارد کـه در زمان خسروپرویز به منظور شکار تفریحی کاربرد داشته‌است کـه در نقش برجسته‌های طاق بستان این شکارها بـه تصویر کشیده شده‌اند. سنگ‌نبشته بیستون نیز از آثار ثبت شدهٔ ایران درون مـیراث جهانی یونسکو، درون دامنـه کوه بیستون قرار دارد.

طاق بستان

نوشتار اصلی: طاق بستان
نوشتار(های) وابسته: نقش‌برجسته تاج‌گذاری اردشیر دوم و شکارگاه خسرو پرویز

طاق بستان مجموعه‌ای از سنگ‌نگاره‌ها و سنگ‌نبشته‌های دورهٔ ساسانی هست که درون شمال غربی کرمانشاه واقع شده‌است. این مجموعه درون قرن سوم مـیلادی ساخته شده‌است و ارزش هنری و تاریخی زیـادی دارد. چند صحنـه تاریخی از جمله تاج‌گذاری خسرو پرویز، تاج‌گذاری اردشیر دوم، تاج‌گذاری شاهپور دوم و سوم و همچنین چند سنگ‌نوشته (کتیبه) بـه خط پهلوی کتیبه‌ای درون آن کنده‌کاری شده‌است. ۰

سنگ‌نبشته بیستون

نوشتار اصلی: سنگ‌نبشته بیستون
سنگ‌نبشته بیستون

سنگ‌نبشته بیستون یـا کتیبه بیستون، از آثار دوره هخاان واقع درون سی کیلومتری شـهر کرمانشاه درون دامنـه کوه بیستون است.[۱۶۸] سنگ‌نبشته بیستون یکی از مـهم‌ترین و مشـهورترین سندهای تاریخ جهان و مـهم‌ترین متن تاریخی درون زمان هخاان است[۱۶۹] کـه شرح پیروزی داریوش بزرگ را بر گوماته مغ و به بند کشیدن یـاغیـان را نشان مـی‌دهد. این اثر از سال ۲۰۰۶ یکی از آثار ثبت شدهٔ ایران درون مـیراث جهانی یونسکو است.

آثار تاریخی دورهٔ قاجار

نوشتار(های) وابسته: بازار کرمانشاه، خانـه خواجه باروخ، فهرست مسجدهای کرمانشاه و فهرست تکایـا کرمانشاه
تکیـه معاون الملک بزرگترین تکیـه درون شـهر کرمانشاه

بیشتر بناهای تاریخی بعد از اسلام شـهر کرمانشاه بیشتر مربوط بـه دورهٔ قاجار مـی‌شوند، زمانی کـه شـهر کرمانشاه بـه دلیل موقعیت خود مورد توجه قرار مـی‌گیرد، این بناها کـه در نزدیکی بازار کرمانشاه و محلهٔ فیض آباد؛ محلهٔ قدیمـی شـهر قرار دارند شامل مسجدهای قدیمـی، تکایـا و خانـه‌های قدیمـی هستند، بازار کرمانشاه کـه در دوران پهلوی بـه چهار قمست تقسیم شده‌است بیشتر این بناها را درون خود و مناطق اطراف خود جای داده‌است، کـه شامل تکیـه معاون الملک، مسجد عمادالدوله، مسجد جامع کرمانشاه، مسجد جامع شافعی، تکیـه بیگلربیگی، مسجد حاج شـهباز خان، مسجد شاهزاده، مسجد دولتشاه، خانـه خواجه باروخ و غیره مـی‌شوند.

تکایـای شـهر کرمانشاه و اکثر مساجد تاریخی این شـهر مربوط بـه دوران قاجار و پهلوی اول مـی‌باشند و معماری قدیمـی شـهر نیز درون این حال و هوا فرورفته‌است. تکیـه معاون الملک معروفترین‌ترین اثر از دوره قاجاریـه درون شـهر کرمانشاه‌است کـه که کاشی‌های منحصربه‌فردش آن را از دیگر تکایـا متمایز مـی‌کند. این بنا درون بافت قدیمـی شـهر درون محلهٔ آبشوران بنا شده‌است کـه به دستور حسین خان معین الرعایـا درون سال ۱۳۱۵ هجری قمری ساخته شده‌است.[۱۷۰] شـهر کرمانشاه هم‌اکنون دارای ۷۶ باب مسجد و ۱۱ باب کانون فرهنگی و ۸ کتابخانـه عمومـی است.[۱۷۱] تکیـه بیگلر بیگی نیز یکی از تکایـای زیبای کرمانشاه هست که درون دوره قاجاریـه توسط عبدالله خان ملقب بـه بیگلربیگی ساخته شده‌است و از لحاظ آئینـه کاری بی‌نظیر است.[۱۷۲]

گردشگاه‌ها

پارک جنگلی طاق بستان کـه در شمال شرقی شـهر کرمانشاه قرار دارد شامل کوهستان‌ها، چشمـه‌ها، فضای سبز، دریـاچه‌های مصنوعی، مجموعه نقش برجسته‌های ساسانی و شکارگاه خسرو پرویز مـی‌شود کـه به دلیل آب و هوای معتدل مورد توجه پادشاهان ساسانی قرار گرفته‌است و از آن بـه عنوان شکارگاه سلطنتی استفاده کرده‌اند کـه امروزه بـه دلیل امکانات تفریحی و آثار تاریخی یکی از پر جاذبه‌ترین مناطق کرمانشاه مورد استفاده قرار مـی‌گیرد.[۱۷۳]

همچنین غار پرآو بزرگترین غار عمودی دنیـا و دومـین اثر طبیعی ملی کرمانشاه،[۱۷۴][۱۷۵] از مکان‌های مـهم به منظور غارنوردی هست که هر ساله غارنوردان داخلی و خارجی زیـادی را راهی کوه پراو مـی‌کند.[۱۷۶] یکی از ویژگی‌های منحصربه‌فرد غار پراو وجود دهانـه آن درون ارتفاع سه‌هزار متری از سطح دریـا هست که این بالاترین سطح درون بین تمام غارهای دنیـا مـی‌باشد و به این دلیل لقب اورست غارهای جهان را دارا مـی‌باشد.[۱۷۷]

موزه‌ها

موزه‌های متعددی درون شـهر کرمانشاه وجود دارند کـه بیشتر موزه‌های شـهر را موزه‌هایی درون در زمـینـه فرهنگی تشکیل مـی‌دهد کـه ۱۴ موزه درون این زمـینـه درون شـهر کرمانشاه وجود دارد.[۱۷۸]

فهرست موزه‌های کرمانشاه:

نوع نام تأسیس باستان‌شناسی موزه پارینـه‌سنگی زاگرس
موزه سنگ تاق بستان
موزه تاریخ طبیعی دانشکده کشاورزی کرمانشاه -
-
- فرهنگ موزه مردم‌شناسی کرمانشاه
موزه پوشاک و زیورآلات استان کرمانشاه
موزه خط و کتابت کرمانشاه
موزه تمبر کرمانشاه
موزه دفاع مقدس کرمانشاه
موزه ورزش کرمانشاه ۱۳۶۹
-
-
-
-
-

نگاره‌هایی از موزه‌های کرمانشاه

  • موزه پارینـه سنگی زاگرس

  • موزه سنگ طاق بستان

  • موزه مردم‌شناسی

  • موزه پوشاک و زیورآلات

سوغاتی‌ها

در بازار کرمانشاه نان برنجی پزها با قرار نان برنجی‌ها روی سینی بـه مشتریـان اجازه امتحان شیرینی‌هایشان را مـی‌دهند.
ردیف اول نان خرمایی، ردیف دوم کاک، ردیف سوم نان برنجی

شیرینی‌ها

بژی، نان روغنی کرمانشاهی و نان شکری.

سوغات

نان برنجی، کاک، روغن کرمانشاهی و نان خرمایی.

صنایع دستی

گلیم، گیوه، جاجیم، موج، انواع آلات موسیقی(دف، تنبور، تار، دیوان و سه‌تار) و چرم.

غذاها

ترخینـه، خورش خلال بادام، دنده کباب کرمانشاهی، سیب پلو، آش عباسعلی و آبگوشت کرمانشاهی، آبگوشت باغی.

نگاره‌هایی از سوغاتی‌های کرمانشاه

  • نان برنجی

  • نان خرمایی

  • خورش خلال بادام

  • کلاش

روز ملی

به پیشنـهاد معاونان گردشگری کرمانشاه و با تأیید مجلس شورای اسلامـی، ۵ مرداد ماه بـه عنوان روز ملی «کرمانشاه گهوارهٔ تمدن» نام‌گذاری شده کـه هم‌زمان با عملیـات مرصاد است.[۱۷۹][۱۸۰]

نمادها

نیلوفر آبی مقدس، نماد شـهر کرمانشاه

نماد شـهر کرمانشاه گل نیلوفر و رنگ این گل نیز رنگ نمادین شـهر کرمانشاه است.[۱۸۱] این گل درون سرآب نیلوفر درون نزدیکی شـهر کرمانشاه مـی‌روید و به عنوان نمادی از آیین مـهر درون نقوش طاق بستان نیز مورد استفاده قرار گرفته‌است.[۱۸۲][۱۸۳]

ارتباط‌های بین‌المللی

کنسولگری‌ها

  • عراق
  • شـهرهای

    پرچم شـهر کشور سال خواندگی رسبورگ آمریکا دهه ۱۳۵۰ سیسیل ایتالیـا ۲۰۱۰[۱۸۴] غازی عینتاب ترکیـه ۲۰۱۰[۱۸۵] اشپلیت کرواسی ۲۰۱۱[۱۸۶]

    همچنین بـه دلیل خواندگی شـهر رسبورگ درون ایـالت اورگن آمریکا با شـهر کرمانشاه درون دهه ۱۳۵۰، خیـابانی بـه نام خیـابان کرمانشاه درون رسبورگ نامگذاری شده‌است.[۱۸۷][۱۸۸]

    جستارهای وابسته

    • هتل‌های کرمانشاه

    یـادداشت‌ها

  • Lower Paleolithic
  • Middle Paleolithic
  • Upper Paleolithic
  • Gazetteer
  • Antoine Isaac Silvestre de Sacy
  • Conrad Malte-Burn
  • در ابتدا با نام کتابخانـهٔ دکتر اقبال شروع بـه کار کرد
  • پانویس

  • [بی نا]. «وبگاه آتالند» ‎(فارسی). بازبینی‌شده درون ۱ سپتامبر ۲۰۱۰. 
  • [بی نا] تاریخ =[بی تا]. «گفتگو مـیر جلال الدین کزازی» ‎(فارسی)‎. آی بی‌سی پارس. بازبینی‌شده درون ۱ سپتامبر ۲۰۱۰. 
  • ↑ ۳٫۰۳٫۱ «لغت‌نامـه دهخد» ‎(فارسی). بازبینی‌شده درون ۲۲ آوریل ۲۰۱۰. 
  • اومستد(۱۳۷۲)، ص. ۱۵۵
  • عبدالحسین آذرنگ. «پاتاق» ‎(فارسی)‎. بنیـاد دائرةالمعارف اسلامـی. بازبینی‌شده درون ۱ سپتامبر ۲۰۱۰. «بلعمـی، ج ۱، ص ۵۰۷، قوزانلو، ج ۱، ص ۳۱۶–۳۲۲» 
  • ↑ ۶٫۰۶٫۱ «Kermanshah» ‎(انگلیسی)‎. Helicon Publishing. دانشنامـه فارلکس. بازبینی‌شده درون ۱ سپتامبر ۲۰۱۰. 
  • «Kermānshāh» ‎(انگلیسی)‎. دانشنامـه بریتانیکا. [بی تا]. بازبینی‌شده درون ۲۹ ژوئن ۲۰۱۰. 
  • ↑ ۸٫۰۸٫۱۸٫۲ «نتایج سرشماری عمومـی نفوس و مسکن ۱۳۸۵، جمعیت که تا سطح آبادی بر حسب سواد». وبگاه رسمـی مرکز آمار ایران. بازبینی‌شده درون آبان ۱۳۹۰. 
  • ↑ ۹٫۰۹٫۱ [بی نا]. «Kermānshāh: Les villes les plus grandes avec des statistiques de la population» ‎(فرانسه)‎. gazetteer، [بی تا]. بازبینی‌شده درون ۱ سپتامبر ۲۰۱۰. 
  • ↑ ۱۰٫۰۱۰٫۱۱۰٫۲۱۰٫۳ [بی نا]. «معابر سطح شـهر» ‎(فارسی)‎. شـهرداری کرمانشاه، [بی تا]. بازبینی‌شده درون ۱ سپتامبر ۲۰۱۰. 
  • «kermanshah» ‎(انگلیسی)‎. Iran Chamber Society. بازبینی‌شده درون مارس ۲۰۱۰. 
  • ↑ ۱۲٫۰۱۲٫۱۱۲٫۲ «Britannica Encyclopedia» ‎(انگلیسی)‎. 
  • Things to Do in Kermanshah, Iran: Tourist Attractions & Travel Guide
  • ↑ ۱۴٫۰۱۴٫۱ هانیـه ساری اصلانی. «جشن مـیلاد حضرت علی (ع) درون مسلک اهل حق» ‎(فارسی)‎. انسان‌شناسی و فرهنگ، ۱۳۹۱/۰۴/۰۵. «انسان‌شناسی و فرهنگ» 
  • «نقشـهٔ بافت‌های فرسودهٔ مصوب شـهرها: کرمانشاه». وبگاه شرکت مادرتخصصی عمران و بهسازی شـهری ایران. بازبینی‌شده درون ۱۴ ژانویـهٔ ۲۰۱۳. 
  • ↑ ۱۶٫۰۱۶٫۱ خرمشاهی(۱۳۷۵)، ص. سیزده
  • [بی نا]. «پیش‌شماره شـهرها» ‎(فارسی)‎. شرکت مخابرات استان کرمان، [بی تا]. بازبینی‌شده درون ۱ سپتامبر ۲۰۱۰. 
  • «سعید طلوعی بر کرسی شـهردار کرمانشاه نشست». خبرگزاری کُردپرس، ۱۱ دی ۱۳۹۷. بازبینی‌شده درون ۱۳ دی ۱۳۹۷. 
  • ↑ ۱۹٫۰۱۹٫۱ خطای یـادکرد: خطای یـادکرد:برچسب <ref>‎ غیرمجاز؛ متنی به منظور یـادکردهای با نام korc وارد نشده‌است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.).
  • وزارت بازرگانی بازدید درون ۲۱ اوت ۲۰۰۹
  • بانک اطلاعاتی آکو، لیست پلاک‌های خودروهای ایران
  • ↑ ۲۲٫۰۲۲٫۱ «نتایج سرشماری عمومـی نفوس و مسکن ۱۳۸۵». درگاه ملی آمار ایران. بازبینی‌شده درون ۲۳ ژانویـه ۲۰۰۹. 
  • «همـه شور بود و اشتیـاق و لحظه شماری» ‎(فارسی)‎. خبرگزاری دولتی کرد پرس، ۱۲ اوت ۲۰۱۱. بازبینی‌شده درون ۱۲ اوت ۲۰۱۱. 
  • http://www.mehrnews.com/news/1563659/کرمانشاه-پرجمعیت-ترین-شـهر-شین-ایران
  • http://www.shahrekhabar.com/economic/1425128820035607
  • [۱]
  • http://www.ousu.org/2011_readings_in_education.pdf
  • http://www.assistnews.net/Stories/2010/s10020115.htm
  • http://www.iranchamber.com/cities/kermanshah/kermanshah.php
  • Bruke, Andrew (2004),p.176
  • ↑ ۳۱٫۰۳۱٫۱ خرمشاهی(۱۳۷۵)، ص. چهارده
  • «عراق عجم» ‎(فارسی)‎. لغت‌نامـه دهخدا. بازبینی‌شده درون ۱۶ ژانویـه ۲۰۱۳. 
  • «Persian Iraq» ‎(انگلیسی)‎. Britannica Enczclopedia. بازبینی‌شده درون ۱۶ ژانویـه ۲۰۱۳. 
  • ↑ ۳۴٫۰۳۴٫۱ [بی نا]. «دربارهٔ استان» ‎(فارسی)‎. سازمان صنایع و معادن استان کرمانشاه، [بی تا]. بازبینی‌شده درون ۳ سپتامبر ۲۰۱۰. 
  • [بی نا]. «چهارگوشـه ایران: استان کرمانشاه» ‎(فارسی)‎. روزنامـه. مؤسسه همشـهری، ۶ اسفند ۱۳۸۶. کد مطلب:۴۵۱۴۰. بازبینی‌شده درون ۲۲ اوت ۲۰۰۹. 
  • Innes Clarke,John (1969), p.1
  • ↑ ۳۷٫۰۳۷٫۱ وب گاه دانشگاه آزاد اسلامـی منطقه ۱۱
  • ↑ ۳۸٫۰۳۸٫۱۳۸٫۲۳۸٫۳۳۸٫۴ خبرگزاری فارس کد خبر: ۸۵۰۹۲۷۰۲۳۰
  • ↑ ۳۹٫۰۳۹٫۱ دانشنامـه encyclopedia (انگلیسی) بازدید شده درون ۲۹ ژوئیـه ۲۰۰۹
  • نجیب بکران، محمد بن، جهان‌نامـه: متن جغرافیـایی تألیف‌شده درون ۶۰۵ هجری، بـه کوشش محمدامـین ریـاحی، تهران: انتشارات کتابخانۀ ابن سینا، فروردین ۱۳۴۲؛ ص ۶۷.
  • مـهرداد فرهمند. «مرگ مردی کـه نام کرمانشاه را بـه آن بازگرداند» ‎(فارسی)‎. بی‌بی‌سی فارسی، ۹ مرداد ۱۳۸۹. بازبینی‌شده درون ۹ اوت ۲۰۱۰. 
  • علی اکبر ناطق نوری. «قانون تغییر نام استان باختران بـه کرمانشاه» ‎(فارسی)‎. سامانـه حافظه قوانین و مقررات، ۱۸ فروردین ۱۳۷۲. بازبینی‌شده درون ۲ اوت ۲۰۱۰. 
  • محمد شیخ الملوکی. «معرفی استان کرمانشاه» ‎(فارسی)‎. صدای و سیمای مرکز کرمانشاه، مـهر ۱۳۸۸. بازبینی‌شده درون ۱۸ ژوئیـه ۲۰۱۰. 
  • «کرمانشاه» ‎(فارسی)‎. سازمان مـیراث فرهنگی و صنایع گردشگری استان کرمانشاه. استان درون یک نگاه> شـهرستانـها> کرمانشاه. بازبینی‌شده درون ۲۹ ژوئیـه ۲۰۱۰. 
  • ↑ ۴۵٫۰۴۵٫۱ «واژه کرمانشاه» ‎(فارسی)‎. وبگاه لغت‌نامـه دهخدا. بازبینی‌شده درون ۱۸ ژوئیـه ۲۰۱۰. 
  • Silk Buckingham, James(1830),p.235
  • محمد مکری. «کرمانشاه، باختران، کرماشان» ‎(فارسی)‎. مجلهٔ فرهنگی تاق وه سان، ۲۵ سپتامبر ۲۰۱۴. بازبینی‌شده درون ۲۱ اوت ۲۰۱۵. 
  • شرفکندی، عبدالرحمان (هژار)، هنبانـه بورینـه: فرهنگ کردی فارسی، تهران: سروش، چاپ یکم، ۱۳۶۹، ص۶۱۲.
  • «نمایش انسان نئاندرتال درون موزه پارینـه سنگی کرمانشاه» ‎(فارسی)‎. خبرگزاری اجتماعی و فرهنگی مـیراث آریـا، ۲۱ مـهر ۱۳۸۸. بازبینی‌شده درون ۱۰ اوت ۲۰۱۰. 
  • ↑ ۵۰٫۰۵۰٫۱ «/بررسی سیر تحول تاریخ درون کرمانشاه/۱» ‎(فارسی)‎. خبرگزاری ایسنا، کرمانشاه، ۲۳ بهمن ۱۳۸۸. کد خبر:۵–۴۰۸۷–۸۸۱۰. بازبینی‌شده درون ۱۶ ژوئیـه ۲۰۱۰. «محمدی فر» 
  • «کرمانشاه دیـار سنگ و آب آماده پذیرایی از مـهمانان نوروزی است» ‎(فارسی)‎. خبرگزاری جمـهوری اسلامـی ایران-ایرنا، ۱۵ اسفند ۱۳۸۷. بازبینی‌شده درون ۱۳ اوت ۲۰۰۹. 
  • ↑ ۵۲٫۰۵۲٫۱ ابوالحسن باقری نسب. «کرمانشاه گهواره تمدن دارای بیشترین تنوع آثار تاریخی است» ‎(فارسی)‎. خبرگزاری آفتاب، ۸ فروردین ۱۳۸۹. بازبینی‌شده درون ۱۰ اوت ۲۰۱۰. «روزنامـه اطلاعات» 
  • «قدیمـی‌ترین روستای خاورمـیانـه درون کرمانشاه کشف شد». وبگاه کرماشان، ۲۶ مـی۲۰۰۹. بازبینی‌شده درون ۵ دسامبر ۲۰۱۰. 
  • «شـهر کرمانشاه» ‎(فارسی)‎. وب گاه آرت کرمانشاه. بازبینی‌شده درون ۲۸ ژوئیـه ۲۰۰۹. 
  • ↑ ۵۵٫۰۵۵٫۱۵۵٫۲۵۵٫۳۵۵٫۴ گذر تاریخ، آفتاب آنلاین
  • آلفردفن گوتشمـید، تاریخ ایران و ممالک همجوار آن،انتشارات دانشگاه تهران1361
  • Silk Buckingham, James(1830),p.209, footer
  • بلاذری(۱۹۸۸)، ص. ۴۲۶
  • ↑ ۵۹٫۰۵۹٫۱۵۹٫۲۵۹٫۳۵۹٫۴ شـهرداری کرمانشاه. «دربارهٔ شـهر» ‎(فارسی)‎. وبگاه شـهرداری کرمانشاه. بازبینی‌شده درون ۱۹ ژوئیـه ۲۰۱۰. 
  • ↑ ۶۰٫۰۶۰٫۱ «عراق عجم» ‎(فارسی)‎. لغت‌نامـه دهخدا. بازبینی‌شده درون ۱۲ ژوئیـه ۲۰۱۰. 
  • ↑ ۶۱٫۰۶۱٫۱۶۱٫۲ «کرمانشاه، نگین تاریخی و طبیعی غرب ایران» ‎(فارسی)‎. مؤسسه مرور وقایع جهان، ۲۰ اسفند ۱۳۸۸. بازبینی‌شده درون ۱۲ ژوئیـه ۲۰۱۰. 
  • ↑ ۶۲٫۰۶۲٫۱ http://www.meisami.com/Cheshm/Special/Kordestan02/11.htm گفته‌ها و ناگفته‌های تحولات سیـاسی کردستان ایران
  • Boulanger, Robert(1966),p.812
  • مستوفی، حمدالله، نزهةالقلوب، تهران: دنیـای کتاب، بـه اهتمام و تصحیح گای لیسترانج، چاپ یکم، ۱۳۶۲، ص۱۰۸.
  • http://af.samta.ir/atlas/index.php?title=پیشینـه_تاریخی_استان_کرمانشاه#.D8.AF.D9.88.D8.B1.D9.87_.D8.A7.D8.B3.D9.84.D8.A7.D9.85.D9.89
  • کشاورز، اردشیر، کرمانشاه ما بـه دورنمای قدیم شـهر، درون کرمانشاه، تهران: انستیتو فرهنگی کردستان، با همکاری مؤسسهٔ فرهنگی آراس هولیر، ۱۳۸۸، صص ۱۸۷–۱۸۲، ص ۱۸۴.
  • بایندر،‌هنری. سفرنامۀ‌ هنری بایندر: کردستان، بین‌النـهرین و ایران، ترجمۀ‌ کرامت‌الله افسر، تهران: انتشارات فرهنگسرا (یساولی)، چاپ اول: ۱۳۷۰؛ ص ۴۰۰.
  • ↑ ۶۸٫۰۶۸٫۱ "Kirmāns̲h̲āh". Brill Reference. 2016-02-16. Retrieved 2016-02-16.
  • دانشنامـه ایرانیکا: تاریخ کرمانشاه از غلبه عرب‌ها که تا ۱۹۵۳ مـیلادی، نوشتهٔ جان کالمارد، نوشته‌شده درون ١١ مارس ۲۰۱۵؛ بازدید درون ۱۶ فوریـه ۲۰۱۶.
  • «جنگ جهانی اول درون استان کرمانشاه» ‎(فارسی)‎. دفتر تبلیغات اسلامـی حوزه علمـیه قم. بازبینی‌شده درون ۲ دسامبر ۲۰۱۴. 
  • «چهارگوشـه ایران: استان کرمانشاه» ‎(فارسی)‎. مؤسسه همشـهری، ۶ اسفند ۱۳۸۶. کد مطلب:۴۵۱۴۰. بازبینی‌شده درون ۲۲ اوت ۲۰۰۹. 
  • [بی نا]. «KERMANSHAH» ‎(انگلیسی)‎. وبگاه پرشیـا، اکتبر ۱۹۹۷. بازبینی‌شده درون ۴ سپتامبر ۲۰۱۰. 
  • «استان‌های کشور بـه ۵ منطقه تقسیم شدند». www.hamshahrionline.ir. بازبینی‌شده درون 2016-09-16. 
  • «ناصریـان: تقسیم‌بندی ۵ گانـه کشوری مربوط بـه سیـاست‌های داخلی وزارت کشور است/امـیری:تقسیمات کشوری حساسیت بالایی دارد». خبرگزاری فارس. 
  • حوقل النصیبی، ابوالقاسم (۱۹۳۸ م)، ص. ۳۵۹
  • خرمشاهی(۱۳۷۵)، ص. ده
  • «آب و هوای کرمانشاه» ‎(انگلیسی)‎. وبگاه ودربیس. بازبینی‌شده درون ۲۷ ژوئیـه ۲۰۰۹. 
  • وب سایت آژانس ایرانگردی و جهانگردی بازدید شده درون تاریخ ۲۷ ژوئیـه ۲۰۰۹
  • وب گاه آرت کرمانشاه بازدید درون ۲۸ ژوئیـه ۲۰۰۹
  • [بی نا]. «کرمانشاه» ‎(فارسی)‎. روزنامـه اینترنتی سلام کرمانشاه. 
  • جام جم آنلاین کد خبر: ۱۰۰۹۱۱۴۲۵۲۶، بازدید درون ۳۰ ژوئیـه ۲۰۱۰
  • ↑ ۸۲٫۰۸۲٫۱ سایت خبری تحلیلی فردا کد خبر: ۸۵۹۴۷، بازدید درون ۳۰ ژوئیـه ۲۰۱۰
  • «پدیده گردوغبار بر پیکره جنگلهای بلوط غرب کشور آسیب جدی وارد کرده‌است». خبرگزاری ایرنا، ۲۷ آوریل ۲۰۱۱. بازبینی‌شده درون ۲۷ آوریل ۲۰۱۱. 
  • مردم سالاری تاریخ انتشار: ۰۵/۱۱/۱۳۸۷، بازدید درون ۳۰ ژوئیـه ۲۰۱۰
  • روزنامـه همشـهری کد خبر:۱۰۰۸۶۲، بازدید درون ۳۰ ژوئیـه ۲۰۱۰
  • ↑ ۸۶٫۰۸۶٫۱۸۶٫۲ «جاذبه‌های فرهنگ عامـه کرمانشاه». روزنامـه جام جم. بازبینی‌شده درون مارس ۲۰۱۰. 
  • ↑ ۸۷٫۰۸۷٫۱ «روزنامـه سلام کرمانشاه». بازبینی‌شده درون مارس ۲۰۱۰. 
  • ↑ ۸۸٫۰۸۸٫۱۸۸٫۲ «آشنایی با فرهنگ و نژاد استان کرمانشاه». بازبینی‌شده درون مارس ۲۰۱۰. 
  • «زبان و گویش» ‎(فارسی). بازبینی‌شده درون ۱۱ مارس ۲۰۱۰. 
  • ↑ ۹۰٫۰۹۰٫۱ «مـیراث فرهنگی> فرهنگ عامـه>زبان و گویش> درون یک نگاه» ‎(فارسی)‎. سازمان مـیراث فرهنگی و صنایع گردشگری استان کرمانشاه. بازبینی‌شده درون ۲۹ ژوئیـه ۲۰۱۰. 
  • «Arrest of the Assyrian leader of the Kermanshah Church in Iran». خبرگزاری اسیست، ۲۱ فوریـه ۲۰۱۰. بازبینی‌شده درون ۱ دسامبر ۲۰۱۰. 
  • دن وودینگ. «Arrest of the Assyrian leader of the Kermanshah Church in Iran». February 21, 2010. 
  • زبان و گویش مردم استان کرمانشاه درون یک نگاه. اداره مـیراث فرهنگی استان کرمانشاه
  • http://kermanshah.isna.ir/Default.aspx?NSID=5&SSLID=46&NID=30831
  • لیمویی، علی (1389). واژه نامک (واژه نامـهٔ فارسی کرمانشاهی). کرمانشاه: باغ نی.
  • «Kermanshah is a center for Kurdish Music». infowelat.com، May 30, 2014. 
  • «کرمانشاه «پدر موسیقی» ایرانی است». روزنامـهٔ شرق، چهارشنبه ۱۶ مـهر ۱۳۹۳. 
  • کاظمـی، بهمن، موسیقی قوم کرد، تهران: مؤسسهٔ تألیف، ترجمـه و نشر آثار هنری متن، با همکاری فرهنگستان هنر جمـهوری اسلامـی ایران، چاپ یکم، ۱۳۸۹، ص۵۴.
  • روزنامۀ جام جم، قاب کوچک، رادیو کردی: صدایی ۶۵ ساله، سیـامک کاکایی، نوشته‌شده درون ۳ اردیبهشت ۱۳۹۰؛ ۱۸ ژانویـه ۲۰۱۶.
  • [بی نا]. «استان کرمانشاه سرشار از استعدادهای شگفت‌انگیز است» ‎(فارسی)‎. ایسنا-کرمانشاه، ۱۳۸۹/۰۵/۱۰. کد خبر:۵–۵۸۱۴–۸۹۵. بازبینی‌شده درون ۱ سپتامبر ۲۰۱۰. 
  • ↑ ۱۰۱٫۰۱۰۱٫۱۱۰۱٫۲۱۰۱٫۳۱۰۱٫۴۱۰۱٫۵ محمد جعفرپناهی. «کرمانشاه، کتابخانـه‌های» ‎(فارسی)‎. دائرةالمعارف کتابداری و اطلاع‌رسانی، [بی تا]. بازبینی‌شده درون ۱ سپتامبر ۲۰۱۰. 
  • شیریـان، محمدحسین، تاریخ مطبوعات استان کرمانشاه، کرمانشاه: اداه کل فرهنگ و ارشاد اسلامـی استان کرمانشاه، شورای پژوهشی، چاپ یکم، ۱۳۹۲، ص۳۹ و ص۶۹.
  • سیمره
  • «رشد فرد گرایی درون شیراز». روزنامـهٔ شرق، شمارهٔ ۲۳۶۴، ۱۴ مرداد ۱۳۹۴. بازبینی‌شده درون ۲۷ سپتامبر ۲۰۱۵. 
  • «مذهبی‌ترین و سکولارترین شـهرهای ایران کدامند؟». مـیلیون ایران، ۲۷ تیر ۱۳۹۴. بازبینی‌شده درون ۲۷ سپتامبر ۲۰۱۵. 
  • بایندر،‌هنری. سفرنامۀ‌ هنری بایندر: کردستان، بین‌النـهرین و ایران، ترجمۀ‌ کرامت‌الله افسر، تهران: انتشارات فرهنگسرا (یساولی)، چاپ اول: ۱۳۷۰؛ ص ۳۸۲.
  • بایندر،‌هنری. سفرنامۀ‌ هنری بایندر: کردستان، بین‌النـهرین و ایران، ترجمۀ‌ کرامت‌الله افسر، تهران: انتشارات فرهنگسرا (یساولی)، چاپ اول: ۱۳۷۰؛ ص ۴۰۳.
  • [بی نا]. «مدارس آلیـانس درون ایران و اثر آن درون مشروطیت». وبگاه جاودان، ۶ شـهریور ۱۳۸۷. کد مطلب:۱۰۱. بازبینی‌شده درون ۱۸ ژوئیـه ۲۰۱۰. 
  • ↑ ۱۰۹٫۰۱۰۹٫۱ معرفی کتاب یـهودیـان کرمانشاه بازدید درون ۱۸ ژوئیـه ۲۰۱۰
  • [بی نا]. «یـهودیـان کرمانشاه» ‎(فارسی)‎. انجمن کلیمـیان تهران، خرداد ۱۳۸۵. بازبینی‌شده درون ۱ سپتامبر ۲۰۱۰. 
  • ,Conrad Malte-Brun(1824),p.225
  • هنگامـه نصرالدین پور. «گزارش مکتوب هفتگی کارخانـه اسید سیتریک کرمانشاه ۱۳۸۹/۰۴/۰۱» ‎(فارسی)‎. صدا و سیمای کرمانشاه، تیر ۱۳۸۹. بازبینی‌شده درون ۲۹ اوت ۲۰۱۰. 
  • علی رئیس‌شقاقی. «توسعهٔ شاخص ریسک شـهری» ‎(انگلیسی)‎. مرکز مطالعات ریسک دانشگاه کمبریج، ۲۰۱۷. ۹. بازبینی‌شده درون ۷ دسامبر ۲۰۱۷. 
  • [بی نا]. «شرکت پالایش نفت کرمانشاه واحد صنعتی سبز شد» ‎(فارسی)‎. شبکه اطلاع‌رسانی نفت و انرژی، ۲۶ خرداد ۱۳۸۸. بازبینی‌شده درون ۳ سپتامبر ۲۰۱۰. 
  • «راهیـان کرمانشاه درون لیگ آزادگان ۱۴–۲۰۱۳» ‎(انگلیسی)‎. Persian League، ۹ خرداد ۱۳۹۰. بازبینی‌شده درون ۱۲ سپتامبر ۲۰۱۵. 
  • «جام جهانی کشتی آزاد ۲۰۱۷» ‎(انگلیسی)‎. United World Wrestling، ۱۶ فوریـهٔ ۲۰۱۷. بازبینی‌شده درون ۲۰ فوریـهٔ ۲۰۱۷. 
  • [بی نا]. «کوه‌های کرمانشاه» ‎(فارسی)‎. پایگاه اینترنتی دیواره بیستون، ۹ خرداد ۱۳۹۰. بازبینی‌شده درون ۱۲ سپتامبر ۲۰۱۵. 
  • [بی نا]. «جشنواره جهانی سنگنوردی بیستون» ‎(فارسی)‎. سایت تحلیلی خبری عصر ایران، ۳۰ مـهر ۱۳۹۳. بازبینی‌شده درون ۱۲ سپتامبر ۲۰۱۵. 
  • [بی نا]. «فهرست ورزشگاه‌های کرمانشاه» ‎(فارسی)‎. پایگاه اطلاع‌رسانی اداره ورزش و جوانان کرمانشاه، ۹ خرداد ۱۳۹۰. بازبینی‌شده درون ۱۲ سپتامبر ۲۰۱۵. 
  • «کلنگ فاز اول بزرگراه خلیج فارس کرمانشاه بـه زمـین زده‌شد/ اتصال کمربندی شرق بـه غرب» ‎(فارسی)‎. ۶ شـهریور ۱۳۹۳. بازبینی‌شده درون ۸ اسفند ۱۳۹۴. «خبرگزاری مـهر» 
  • «مترو: عضو هیئت علمـی دانشگاه امام حسین (ع):واگن‌های مترو با کمتر از ۳۵درصد داخلی‌سازی مـی‌شوند» ‎(فارسی)‎. ۷ مـهر ۱۳۸۷. بازبینی‌شده درون ۱۲ اوت ۲۰۱۰. «خبرگزاری ایسنا» 
  • «اجرای قطار شـهری کرمانشاه بـه صورت مونوریل و مترو». تین نیوز، ۷ دی ۱۳۸۸. کد:۷۱۱۰. بازبینی‌شده درون ۱۲ اوت ۲۰۱۰. «روزنامـه جمـهوری اسلامـی» 
  • «استاندار کرمانشاه: طرح منوریل با نصف هزینـه مترو اجرا مـی‌شود» ‎(فارسی)‎. خبرگزاری جمـهوری اسلامـی، ۱۳۸۸/۰۸/۰۴. کد:۷۵۲۹۴۶. بازبینی‌شده درون ۱۲ اوت ۲۰۱۰. 
  • «مشکل مترو کرمانشاه ضعف مدیریت هست نـه بودجه». تابناک، ۲۰ دی ۱۳۸۸. بازبینی‌شده درون ۵ سپتامبر ۲۰۱۱. 
  • «تاریخچۀ سازمان اتوبوس‌رانی شـهرداری کرمانشاه». سازمان اتوبوس‌رانی شـهرداری کرمانشاه. بازبینی‌شده درون ۳ نوامبر ۲۰۱۸. 
  • «فعلاً خبری از بلیت الکترونیکی نیست». روزنامۀ باختر، ۷ آبان ۱۳۹۷. بازبینی‌شده درون ۵ سپتامبر ۲۰۱۱. 
  • ↑ ۱۲۷٫۰۱۲۷٫۱ Bruke, Andrew (2004),p.178
  • http://www.tishineh.com/tourdistance/11-23-11-12/فاصله-کرمانشاه-تا-اصفهان
  • [بی نا]. «ترمـینال بین‌المللی فرودگاه کرمانشاه افتتاح مـی‌شود» ‎(فارسی)‎. خبرگزاری فارس، ۱۳۸۵/۰۵/۲۲. شماره:۸۵۰۵۲۲۰۵۱۶. بازبینی‌شده درون ۱ سپتامبر ۲۰۱۰. 
  • [ایسنا]. «پرواز استانبول _ کرمانشاه با نرخ ویژه انجام مـی‌شود» ‎(فارسی)‎. خبرگزاری ایسنا، ۱۳94/10/۲7. شماره:91121409003. بازبینی‌شده درون 20 ژانویـه ۲۰۱6. 
  • «راه‌آهن غرب درون بن‌بست ۱۰ ساله» ‎(فارسی)‎. ۸ آذر ۱۳۷۵. کد:۴۹۴. بازبینی‌شده درون ۱۲ اوت ۲۰۱۰. 
  • ↑ ۱۳۲٫۰۱۳۲٫۱۱۳۲٫۲ «احداث راه‌آهن کرمانشاه با روند فعلی ۷۰ سال طول مـی‌کشد» ‎(فارسی)‎. ۱۴ آذر ۱۳۸۸. شماره ۴۱۳۰. بازبینی‌شده درون ۱۲ اوت ۲۰۱۰. 
  • «آغاز ساخت ایستگاه راه‌آهن کرمانشاه» ‎(فارسی)‎. ۰۹ آذر ۱۳۸۵. بازبینی‌شده درون ۱۲ اوت ۲۰۱۰. «روزنامـه همشـهری» 
  • «کار اجرای راه‌آهن غرب کشور درون محدوده نـهاوند شروع شد» ‎(فارسی)‎. ۷ اردیبهشت ۱۳۸۹. کد:۱۰۶۰۹۴. بازبینی‌شده درون ۱۲ اوت ۲۰۱۰. 
  • «عزم مشکوک به منظور عدم اجرای راه‌آهن غرب» ‎(فارسی)‎. تابناک، ۱ تیر ۱۳۸۹. کد خبر: ۱۰۵۶۰۰. بازبینی‌شده درون ۱۲ اوت ۲۰۱۰. 
  • «مدیرکل اوقاف استان کرمانشاه: ۸۰ درصد شـهر کرمانشاه وقفی است.» ‎(فارسی)‎. پایگاه اینترنتی جوان آنلاین، ۱۱ تیر ١٣٩۳. شمارهٔ خبر:۶۵۶۲۹۱. بازبینی‌شده درون ۲۵ اوت ۲۰۱۵. 
  • خبرگزاری جمـهوری اسلامـی (ایرنا): «فیض‌آباد» ویرانۀ درون قلب تاریخ، آباد مـی‌شود،‌ نوشته‌شده درون ۱۵ اکتبر ۲۰۱۸؛ بازدید درون ۲۷ نوامبر ۲۰۱۸.
  • مجموعه مصوبات شورای عالی شـهرسازی و معماری ایران از بدو تأسیس که تا پایـان سال ۱۳۹۰، گردآوری و تنظیم وزارت راه و شـهرسازی معاونت شـهرسازی و معماری، دفتر طرح‌های کالبدی، دبیرخانـهٔ شورای عالی شـهرسازی و معماری ایران، تهران: مرکز مطالعاتی و تحقیقاتی و شـهرسازی و معماری: نصرالدین الیـاس زاده مقدم، عارف اقوامـی مقدم، ۱۳۹۰، شابک: 978-600-5392-20-3، ص ۱۶۱.
  • مجموعه مصوبات شورای عالی شـهرسازی و معماری ایران از بدو تأسیس که تا پایـان سال ۱۳۹۰، گردآوری و تنظیم وزارت راه و شـهرسازی معاونت شـهرسازی و معماری، دفتر طرح‌های کالبدی، دبیرخانـهٔ شورای عالی شـهرسازی و معماری ایران، تهران: مرکز مطالعاتی و تحقیقاتی و شـهرسازی و معماری: نصرالدین الیـاس زاده مقدم، عارف اقوامـی مقدم، ۱۳۹۰، شابک: 978-600-5392-20-3، ص ۴۳۶.
  • مجموعه مصوبات شورای عالی شـهرسازی و معماری ایران از بدو تأسیس که تا پایـان سال ۱۳۹۰، گردآوری و تنظیم وزارت راه و شـهرسازی معاونت شـهرسازی و معماری، دفتر طرح‌های کالبدی، دبیرخانـهٔ شورای عالی شـهرسازی و معماری ایران، تهران: مرکز مطالعاتی و تحقیقاتی و شـهرسازی و معماری: نصرالدین الیـاس زاده مقدم، عارف اقوامـی مقدم، ۱۳۹۰، شابک: 978-600-5392-20-3، ص ۵۲۹.
  • مجموعه مصوبات شورای عالی شـهرسازی و معماری ایران از بدو تأسیس که تا پایـان سال ۱۳۹۰، گردآوری و تنظیم وزارت راه و شـهرسازی معاونت شـهرسازی و معماری، دفتر طرح‌های کالبدی، دبیرخانـهٔ شورای عالی شـهرسازی و معماری ایران، تهران: مرکز مطالعاتی و تحقیقاتی و شـهرسازی و معماری: نصرالدین الیـاس زاده مقدم، عارف اقوامـی مقدم، ۱۳۹۰، شابک: 978-600-5392-20-3، ص ۵۳۰.
  • مجموعه مصوبات شورای عالی شـهرسازی و معماری ایران از بدو تأسیس که تا پایـان سال ۱۳۹۰، گردآوری و تنظیم وزارت راه و شـهرسازی معاونت شـهرسازی و معماری، دفتر طرح‌های کالبدی، دبیرخانـهٔ شورای عالی شـهرسازی و معماری ایران، تهران: مرکز مطالعاتی و تحقیقاتی و شـهرسازی و معماری: نصرالدین الیـاس زاده مقدم، عارف اقوامـی مقدم، ۱۳۹۰، شابک: 978-600-5392-20-3، ص ۵۳۱.
  • مجموعه مصوبات شورای عالی شـهرسازی و معماری ایران از بدو تأسیس که تا پایـان سال ۱۳۹۰، گردآوری و تنظیم وزارت راه و شـهرسازی معاونت شـهرسازی و معماری، دفتر طرح‌های کالبدی، دبیرخانـهٔ شورای عالی شـهرسازی و معماری ایران، تهران: مرکز مطالعاتی و تحقیقاتی و شـهرسازی و معماری: نصرالدین الیـاس زاده مقدم، عارف اقوامـی مقدم، ۱۳۹۰، شابک: 978-600-5392-20-3، ص ۷۸۸.
  • مجموعه مصوبات شورای عالی شـهرسازی و معماری ایران از بدو تأسیس که تا پایـان سال ۱۳۹۰، گردآوری و تنظیم وزارت راه و شـهرسازی معاونت شـهرسازی و معماری، دفتر طرح‌های کالبدی، دبیرخانـهٔ شورای عالی شـهرسازی و معماری ایران، تهران: مرکز مطالعاتی و تحقیقاتی و شـهرسازی و معماری: نصرالدین الیـاس زاده مقدم، عارف اقوامـی مقدم، ۱۳۹۰، شابک: 978-600-5392-20-3، ص ۸۲۳.
  • خبرگزاری دانشجویـان ایران (ایسنا): کرمانشاه جزء چهار شـهر اول کشور از لحاظ حاشیـه‌نشینی است، نوشته‌شده درون ۲۲ آذر ۱۳۹۱؛ بازدید درون ۲۶ مـهر ۱۳۹۶.
  • روزنامۀ باختر: حاشیـه‌نشینی زخمـی عمـیق بر پیکرۀه کرمانشاه ایجاد کرده‌است، نوشته‌شده درون ۲۰ مـهر ۱۳۹۶؛ بازدید درون ۲۶ مـهر ۱۳۹۶.
  • ↑ ۱۴۷٫۰۱۴۷٫۱ وبگاه شـهرداری کرمانشاه بازدید درون ۱۹ ژوئیـه ۲۰۱۰
  • [بی نا]. «شـهردار کرمانشاه خبر داد: افزایش تعداد مناطق شـهرداری بـه ۸ منطقه» ‎(فارسی)‎. پایگاه اینترنتی شـهرداری کرمانشاه، دوشنبه ٢٦ فروردین ١٣٩٢. شماره:٣٢٦٠. بازبینی‌شده درون ۲۵ اوت ۲۰۱۵. 
  • «ایرنا - بوستان لاله کرمانشاه ساماندهی شد». www.irna.ir. بازبینی‌شده درون 2016-09-11. 
  • «وجود ۱۶۵ بوستان فعال درون کرمانشاه» ‎(فارسی)‎. خبرگزاری فارس، ۱۳۹۵/۰۲/۰۵. 
  • [بی نا]. «رئیس حوزه هنری استان: سینماهای کرمانشاه تعطیل شدند» ‎(فارسی)‎. بانک اطلاعاتی نشریـات کشور، ۱۳۸۷/۱۰/۲۳. ۱۶. بازبینی‌شده درون ۱ سپتامبر ۲۰۱۰. «روزنامـه اعتماد» 
  • [بی نا]. «سینماهای کرمانشاه تعطیل شدند» ‎(فارسی)‎. روزنامـه جام جم، ۲۵ دی ۱۳۸۷. شماره:۱۰۰۸۹۶۳۸۵۴۶۶. بازبینی‌شده درون ۱ سپتامبر ۲۰۱۰. 
  • «سینماهای کرمانشاه» ‎(فارسی)‎. روزنامـه جمـهوری اسلامـی، ۱۳۸۸/۰۶/۱۹. کد خبر:۶۷۵۱۵۱. 
  • «سینما بیستون هتل پارسیـان افتتاح شد» ‎(فارسی)‎. خبرگزاری جمـهوری اسلامـی (ایرنا)، ۱۳۹۷/۰۳/۱۰. کد خبر:۸۲۹۳۱۱۷۵ (۶۵۲۴۶۶۷). 
  • اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامـی استان کرمانشاه: تالار آوینی کرمانشاه مـیزبان هنرنمایی گروه‌های نمایشی استان، ۲۷ بهمن ۱۳۹۰.
  • با حضور معاون وزیر فرهنگ، تئاتر شـهر کرمانشاه افتتاح مـی‌شود؛ ۳ خرداد ۱۳۹۲.
  • خبرگزاری تسنیم: نخستین فرهنگسرای شـهر کرمانشاه افتتاح شد، نوشته‌شده درون ۱۸ فروردین ۱۳۹۳؛ نوشته‌شده درون ۱۵ شـهریور ۱۳۹۷.
  • خبرگزاری فارس: افتتاح فرهنگسرای کوثر درون کرمانشاه، نوشته‌شده درون ۱۸ فروردین ۱۳۹۳؛ نوشته‌شده درون ۱۵ شـهریور ۱۳۹۷.
  • خبرگزاری کار ایران (ایلنا): فرهنگسرای «شـهر» درون کرمانشاه افتتاح شد، نوشته‌شده درون ۳۱ فروردین ۱۳۹۳؛ نوشته‌شده درون ۱۵ شـهریور ۱۳۹۷.
  • خبرگزاری برنا: فرهنگسرای «گل نرگس» درون کرمانشاه افتتاح شد، نوشته‌شده درون ۲۷ فروردین ۱۳۹۳؛ نوشته‌شده درون ۱۵ شـهریور ۱۳۹۷.
  • «دربارهٔ دانشگاه» ‎(فارسی)‎. دانشگاه علوم پزشکی و خدمات درمانی کرمانشاه. بازبینی‌شده درون ۸ اوت ۲۰۱۰. 
  • «مدرسه علمـیه امام صادق (ع) کرمانشاه» ‎(فارسی)‎. پایگاه حوزه، ۱۳۷۴. بازبینی‌شده درون ۲۳ اوت ۲۰۱۰. 
  • بی نا. «فارغ‌التحصیلی ۴۳ طلبه از حوزه علمـیه امام خمـینی کرمانشاه» ‎(فارسی)‎. بانک اطلاعات نشریـات کشور، ۵ اردیبهشت ۱۳۸۸. شماره ۱۹۳۴۴. بازبینی‌شده درون ۲۶ اوت ۲۰۱۰. «روزنامـه کیـهان» 
  • ریچارد گوتئیل. «یـهودیـان کرمانشاه» ‎(انگلیسی)‎. دانشنامـهٔ یـهودی، [بی تا]. بازبینی‌شده درون ۲۵ اوت ۲۰۱۵. 
  • «بیوگرافی مـیرجلال‌الدین کزازی» ‎(فارسی)‎. پایگاه اینترنتی راسخون، [بی تا]. بازبینی‌شده درون ۲۵ اوت ۲۰۱۵. 
  • بهاران خرم‌نژاد. «نگاهی بـه عملکرد مدارس غیرانتفاعی استان: آفتابه لگن هفت دست، شام و ناهار هیچ» ‎(فارسی)‎. روزنامـهٔ شرق، چهارشنبه، ۱۶ مـهر ۱۳۹۳. بازبینی‌شده درون ۲۵ اوت ۲۰۱۵. 
  • [بی نا]. «آشنائی با کرمانشاه» ‎(فارسی)‎. روزنامـه اینترنتی سلام کرمانشاه، [بی تا]. بازبینی‌شده درون ۴ سپتامبر ۲۰۱۰. 
  • United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization (انگلیسی) بازدید درون ۲۸ ژوئن ۲۰۱۰
  • خبرگزاری مـیراث فرهنگی بازدید درون ۲۶ ژوئیـه ۲۰۱۰
  • [بی نا]. «تکیـه معاون الملک» ‎(فارسی)‎. آموزشکده فنی و حرفه‌ای سما واحد کرمانشاه، [بی تا]. بازبینی‌شده درون ۴ سپتامبر ۲۰۱۰. 
  • وب گاه کرمانشاه آرت
  • http://www.razi.ac.ir/Portal/Home/Default.aspx?CategoryID=86f443b8-ccac-4371-ac20-01993b015bf4 دربارهٔ کرمانشاه - پورتال دانشگاه رازی کرمانشاه
  • [بی نا]. «پوشش گیـاهی و جنگل‌ها» ‎(فارسی)‎. خبرگزاری آفتاب، [بی تا]. بازبینی‌شده درون ۴ سپتامبر ۲۰۱۰. 
  • [بی نا]. «غار «پراو» بـه عنوان دومـین اثر طبیعی ملی کرمانشاه بـه ثبت رسید» ‎(فارسی)‎. خبرگزاری مـهر، ۱۳۸۸/۱۱/۲۵. بازبینی‌شده درون ۴ سپتامبر ۲۰۱۰. 
  • [بی نا]. «ثبت غار پرآو بـه عنوان اثر ملی طبیعی منتظر بررسی درون دولت است» ‎(فارسی)‎. خبرگزاری فارس، ۱۳۸۸/۰۶/۱۳. شماره:۸۸۰۶۱۳۰۴۰۶. بازبینی‌شده درون ۴ سپتامبر ۲۰۱۰. 
  • مترجم: کاضم فریدیـان. «روس‌ها درون غار پراو بـه هیجان آمدند» ‎(فارسی)‎. روزنامـه ابتکار، اکتبر ۲۰۰۶. بازبینی‌شده درون ۴ سپتامبر ۲۰۱۰. 
  • http://www.isna.ir/news/94031106611/بازی-با-مرگ-در-خطرناکترین-غار-ایران-تصاویر بازی با مرگ درون خطرناک‌ترین غار ایران-خبرگزاری ایسنا
  • خبرگزاری آفتاب بازدید درون ۶ ژوئیـه ۲۰۱۰
  • «حضور رئیس مجلس درون مراسم روز ملی کرمانشاه» ‎(فارسی)‎. خبرگزاری آریـا، ۴ مرداد ۱۳۸۹. کد خبر:۲۰۱۰۰۷۲۶۱۴۳۸۲۲۹۳۱. بازبینی‌شده درون ۱ سپتامبر ۲۰۱۰. 
  • [بی نا]. «نامگذاری سالروز عملیـات مرصاد کرمانشاه بـه نام روز ملی کرمانشاه» ‎(فارسی)‎. سازمان مـیراث فرهنگی و گردشگری استان کرمانشاه، [بی تا]. بازبینی‌شده درون ۱ سپتامبر ۲۰۱۰. 
  • خبرگزاری کُردپرس: کرمانشاه با «نیلوفر ایرانی» بـه جهانیـان معرفی مـی‌شود، نوشته‌شده درون ۳۱ شـهریور ۱۳۹۶؛ بازدید درون ۱۱ تیر ۱۳۹۷.
  • پایگاه اطلاع‌رسانی مـیراث آریـا: کرمانشاه با نماد نیلوفر ایرانی «شـهر گردشگری» مـی‌شود، نوشته‌شده درون ۳۱ شـهریور ۱۳۹۶؛ بازدید درون ۱۱ تیر ۱۳۹۷.
  • خبرگزاری کُردپرس: عملکرد شـهرداری کرمانشاه درون حوزه جذب سرمایـه گذاری تشریح شد، نوشته‌شده درون ۹ تیر ۱۳۹۷؛ بازدید درون ۱۱ تیر ۱۳۹۷.
  • [بی نا]. «مدال صلح بـه شـهرداری کرمانشاه اهدا شد» ‎(فارسی)‎. خبرگزاری پانا، ۱۳۸۸/۰۹/۲۱. بازبینی‌شده درون ۱ سپتامبر ۲۰۱۰. 
  • «امضای تفاهم نامـه همکاری استان‌های کرمانشاه و قاضی آنتپ ترکیـه». روزنامـه صبح خراسان، ۱۱ آذر ۱۳۸۹. بازبینی‌شده درون ۱۷ دسامبر ۲۰۱۰. 
  • «کرمانشاه و اسپیلیت خوانده مـی‌شوند». عصر ایران، ۱۱ تیر ۱۳۹۰. بازبینی‌شده درون ۱۳ اوت ۲۰۱۱. 
  • جایگاه خیـابان کرمانشاه درون شـهر رسبورگ بر روی نقشـه گوگل ارث، بازدید درون ۲۷ فوریـه ۲۰۱۶.
  • پایگاه اینترنتی مووتو، خانـه‌ای درون خیـابان کرمانشاه درون رسبورگ، بازدید درون ۲۷ فوریـه ۲۰۱۶.
  • منابع

    فارسی

    • آلبرت تن آیک اومستد. تاریخ شاهنشاهی هخا. ترجمـهٔ محمد مقدم. تهران: امـیرکبیر، ۱۳۷۲. شابک ‎۹۶۴-۰۰-۰۴۶۶-۹. 
    • احمد بن یحیی بلاذری. «فتح‌های جبال-حلوان». درون فتوح البلدان. ترجمـهٔ محمد توکل. بیروت: دار و مکتبة الهلال، قرن سوم. 
    • بهمن کاظمـی. موسیقی قوم کرد. چاپ یکم. تهران: مؤسسهٔ تألیف، ترجمـه و نشر آثار هنری متن، با همکاری فرهنگستان هنر جمـهوری اسلامـی ایران، زمستان ۱۳۸۹. ۴۰۶. شابک ‎۹۷۸-۹۶۴-۲۳۲-۰۹۹-۸. 
    • حمدالله مستوفی. نزهةالقلوب. بـه اهتمام و تصحیح گای لیسترانج. تهران: دنیـای کتاب، ۱۳۶۲. ۳۷۸. 
    • سیدضیـاءالدین خرم شاهی،سید ضیـاء الدین خرم شاهی. کتاب سبز (بانک اطلاعات استان کرمانشاه). کرمانشاه: کانون تبلیغاتی دالاهو، دی ۱۳۷۵. 
    • عبدالرحمان شرفکندی (هژار). هنبانـه بورینـه: فرهنگ کردی فارسی. ویرایش محمدماجد مردوخ روحانی. تهران: سروش، ۱۳۶۹. ۱۰۳۵. شابک ‎۹۶۴-۴۳۵-۷۰۱-۹. 
    • اردشیر کشاورز. «کرمانشاه ما بـه دورنمای قدیم شـهر». و دیگران. درون کرمانشاه. چاپ یکم. تهران: انستیتو فرهنگی کردستان، با همکاری مؤسسهٔ فرهنگی آراس هولیر، ۱۳۸۸. ۱۸۷–۱۸۲. 
    • محمدحسین شیریـان. تاریخ مطبوعات استان کرمانشاه. چاپ یکم. کرمانشاه: اداه کل فرهنگ و ارشاد اسلامـی استان کرمانشاه، شورای پژوهشی، دی ۱۳۹۲. ۵۲۲. شابک ‎۹۷۸-۹۶۴-۰۴-۹۴۸۵-۱. 
    • هنری بایندر. سفرنامۀ‌ هنری بایندر: کردستان، بین‌النـهرین و ایران. ترجمـهٔ کرامت‌الله افسر. چاپ یکم. تهران: انتشارات فرهنگسرا (یساولی)، ۱۳۷۰. ۵۲۸. 
    • محمد بن نجیب بکران. جهان‌نامـه: متن جغرافیـایی تألیف‌شده درون ۶۰۵ هجری. محمدامـین ریـاحی. چاپ یکم. تهران: کتابخانۀ ابن سینا، ۱۳۴۲. ۱۳۹. 

    عربی

    • ابوالقاسم بن حوقل النصیبی. صورة الارض. ویرایش الطبعة الثانیـه. [بی جا]: لیدن، ۱۹۳۸ م. 

    انگلیسی

    • Silk Buckingham, James. Travels in Assyria, Media, and Persia. ویرایش 2ND Edition. Oxford University:Henry Colburn and Richard Bentley، ۱۸۳۰. 
    • Boulanger, Robert. The Middle East, Lebanon, Syria, Jordan, Iraq, Iran. Hachette، ۱۹۶۶. 
    • Conrad Malte-Brun. Universal geography: or a description of all parts of the world, on a new plan, according to the great natural divisions of the globe; accompanied with analytical, synoptical, and elementary tables. London: Wells and Lilly، ۱۸۲۴. 
    • Innes Clarke,John; Drummond Clark, Brian. Kermanshah: an Iranian provincial city. illustrated ed. University of Durham (Dept. of Geography), 1969. ISBN ‎978-0-900974-01-4,0-900974-01-X. 
    • Bruke, Andrew; Elliott, Mark; Mohammadi, Kamin. «Western Iran». درون Iran;LONELY PLANET IRAN;Country Guide Series;Lonely planet;City guide. Lonely Planet، ۲۰۰۴. شابک ‎۱-۷۴۰۵۹-۴۲۵-۸,ISBN ۹۷۸-۱-۷۴۰۵۹-۴۲۵-۷. 

    پیوند بـه بیرون

    ویکی‌سفر یک راهنمای سفر به منظور کرمانشاه دارد.

    در پروژه‌های مـی‌توانید درون مورد کرمانشاه اطلاعات بیشتری بیـابید.

    درون مـیان واژه‌ها از ویکی‌واژه
    درون مـیان گفتاوردها از ویکی‌گفتاورد
    درون مـیان تصویرها و رسانـه‌ها از ویکی‌انبار
    درون مـیان خبرها از ویکی‌خبر
    • وبگاه رسمـی شـهرداری کرمانشاه
    • وبگاه سازمان مـیراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان کرمانشاه
    • پورتال استانداری کرمانشاه
    جعبه‌های گشتن کرمانشاه
    • ن
    • ب
    • و
    کرمانشاه
    پیشینـه
    • نام کرمانشاه
    • تاریخ
    • گاهشمار تاریخ
    • آثار تاریخی
    مردم
    اقوام
    • کلهر
    • جاف
    • کلیـایی
    • زنگنـه
    • سنجابی
    • جمور
    • قلخانی
    • گوران
    زبان
    • کردی (کرمانشاهی، کلهری، جافی، هورامـی)
    • فارسی کرمانشاهی
    • لکی
    ادیـان
    • اسلام (شیعه، سنی)
    • یـارسان
    • یـهودیت
    • مسیحیت
    لباس
    • پوشاک کردی
    • گیوه
    فرهنگ
    • موسیقی
    • ادبیـات کردی
    • سالن‌های سینما
    • سالن‌های تئاتر
    • نگارخانـه‌ها
    • موزه‌ها
    مذهب
    • مسجدها
    • تکایـا
    • جمخانـه‌ها
    • کلیساها
    • کنیسه‌ها
    آموزش
    • دانشگاه‌ها
    • مدرسه‌ها
    اقتصاد
    • شـهرک‌های صنعتی
    • صنعت
    • کشاورزی
    جغرافیـا
    • کوه‌ها
    • رودها
    • چشمـه‌ها
    • غارها
    شـهرداری
    • شـهرهای
    • شـهرداران شـهر کرمانشاه
    • مناطق شـهری
    • پارک‌ها
    • بزرگراه‌ها
    گردشگری
    • هتل‌ها
    • جاذبه‌های گردشگری
    • ن
    • ب
    • و
    استان کرمانشاه
    مرکز
    • کرمانشاه


    شـهرستان‌ها
    • اسلام‌آباد غرب
    • پاوه
    • ثلاث باباجانی
    • جوانرود
    • دالاهو
    • روانسر
    • سرپل ذهاب
    • سنقر
    • صحنـه
    • قصر شیرین
    • کرمانشاه
    • کنگاور
    • گیلانغرب
    • هرسین
    شـهرها
    • ازگله
    • اسلام‌آباد غرب
    • بانـه‌وره
    • باینگان
    • بیستون
    • پاوه
    • تازه‌آباد
    • جوانرود
    • حمـیل
    • رباط
    • روانسر
    • ریجاب
    • سرپل ذهاب
    • سرمست
    • سطر
    • سنقر
    • سومار
    • شاهو
    • صحنـه
    • قصر شیرین
    • قلعه
    • کرمانشاه
    • کرند غرب
    • کنگاور
    • کوزران
    • گهواره
    • گودین
    • گیلانغرب
    • مـیان‌راهان
    • نودشـه
    • نوسود
    • هرسین
    • هلشی
    جاذبه‌های گردشگری
    • آبشار پیران
    • پناهگاه حیـات‌وحش بیستون
    • تپه چیـاجانی
    • تپه گنج‌دره
    • تالاب هشیلان
    • تکیـه بیگلربیگی
    • تکیـه معاون‌الملک
    • تندیس هرکول
    • چشمـهٔ بل
    • چشمـهٔ ریزه
    • چهارقاپی
    • خانـه خواجه باروخ
    • درخت رحمت
    • دکان داوود
    • کوه آتشکده
    • کوه شاهو
    • کوه ماکوان
    • رود زمکان
    • رود سیروان
    • رود لیله
    • ریجاب
    • سرآب بیستون
    • سرآب روانسر
    • سرآب نیلوفر
    • سرآب نجوبران
    • شکارگاه خسرو پرویز
    • روستای شمشیر
    • طاق بستان
    • طاق گرا
    • غار پراو
    • غار دواشکفت
    • غار سنگی خالو حسین کوهکن
    • غار شکارچیـان
    • غار قوری‌قلعه
    • غار کاوات
    • غار ورواسی
    • فرهادتراش
    • کاخ خسرو
    • کتیبه بیستون
    • کتیبه گودرز
    • گودین‌تپه
    • گوردخمـه اسحاق‌وند
    • گوردخمـه سرخ‌ده
    • دخمـه مادها
    • مسجد جامع شافعی
    • مسجد جامع کرمانشاه
    • مسجد عبدالله بن عمر
    • مسجد عمادالدوله
    • مسجد هاشمـی کرمانشاه
    • منطقهٔ گردشگری مـیگوره
    • منطقه حفاظت‌شده بوزین و مرخیل
    • منطقه حفاظت‌شده قلاجه
    • منطقه حفاظت‌شده ملوسان
    • منطقه حفاظت‌شده کوسالان و شاهو
    • نیـایشگاه آناهیتا
    نوشتارهای مرتبط
    • تاریخ کرمانشاه
    • گاهشمار تاریخ استان
    • فهرست آثار تاریخی
    • فهرست جاذبه‌های گردشگری
    • ن
    • ب
    • و
    مراکز استان‌های ایران
    بیشتر از یک مـیلیون نفر
    • تهران
    • مشـهد
    • اصفهان
    • کرج
    • شیراز
    • تبریز
    • قم
    • اهواز
    نیم که تا یک مـیلیون نفر
    • کرمانشاه
    • ارومـیه
    • رشت
    • زاهدان
    • همدان
    • قزوین
    • کرمان
    • یزد
    • اردبیل
    • بندرعباس
    • اراک
    ۲۵۰ هزار که تا نیم مـیلیون نفر
    • زنجان
    • سنندج
    • خرم‌آباد
    • گرگان
    • ساری
    کمتر از ۲۵۰ هزار نفر
    • بجنورد
    • بوشـهر
    • بیرجند
    • ایلام
    • شـهرکرد
    • سمنان
    • یـاسوج
    • ن
    • ب
    • و
    کلان‌شـهرهای ایران
    جمعیت بالای یک مـیلیون نفر
    • تهران
    • مشـهد
    • اصفهان
    • کرج
    • شیراز
    • تبریز
    • قم
    • اهواز
    جمعیت بالای پانصدهزار نفر
    • کرمانشاه
    • ارومـیه
    • رشت
    • زاهدان
    • همدان
    • کرمان
    • یزد
    • اردبیل
    • بندرعباس
    • اراک
    • ن
    • ب
    • و
    پرجمعیت‌ترین شـهرهای ایران
    ردیفشـهرجمعیتردیفشـهرجمعیتردیفشـهرجمعیت

    ۱
    ۲
    ۳
    ۴
    ۵
    ۶
    ۷
    ۸
    ۹
    ۱۰

    تهران
    مشـهد
    اصفهان
    کرج
    شیراز
    تبریز
    قم
    اهواز
    کرمانشاه
    ارومـیه

    ۸،۶۹۳،۷۰۶
    ۳،۰۰۱،۱۸۴
    ۱،۹۶۱،۲۶۰
    ۱،۵۹۲،۴۹۲
    ۱،۵۶۵،۵۷۲
    ۱،۵۵۸،۶۹۳
    ۱،۲۰۱،۱۵۸
    ۱،۱۸۴،۷۸۸
    ۹۴۶،۶۵۱
    ۷۳۶،۲۲۴

    ۱۱
    ۱۲
    ۱۳
    ۱۴
    ۱۵
    ۱۶
    ۱۷
    ۱۸
    ۱۹
    ۲۰

    رشت
    زاهدان
    همدان
    کرمان
    یزد
    اردبیل
    بندرعباس
    اراک
    اسلام‌شـهر
    زنجان

    ۶۷۹،۹۹۵
    ۵۸۷،۷۳۰
    ۵۵۴،۴۰۶
    ۵۳۷،۷۱۸
    ۵۲۹،۶۷۳
    ۵۲۹،۳۷۴
    ۵۲۶،۶۴۸
    ۵۲۰،۹۴۴
    ۴۴۸،۱۲۹
    ۴۳۰،۸۷۱

    ۲۱
    ۲۲
    ۲۳
    ۲۴
    ۲۵
    ۲۶
    ۲۷
    ۲۸
    ۲۹
    ۳۰

    سنندج
    قزوین
    خرم‌آباد
    گرگان
    ساری
    شـهریـار
    قدس
    کاشان
    ملارد
    دزفول

    ۴۱۲،۷۶۷
    ۴۰۲،۷۴۸
    ۳۷۳،۴۱۶
    ۳۵۰،۶۷۶
    ۳۰۹،۸۲۰
    ۳۰۹،۶۰۷
    ۳۰۹،۶۰۵
    ۳۰۴،۴۸۷
    ۲۸۱،۰۲۷
    ۲۶۴،۷۰۹

    داده‌های کتابخانـه‌ای
    • GND: 4495861-4
    • BNF: cb12496620q (داده‌ها)
    • ن
    • ب
    • و
    شـهرستان کرمانشاه
    مرکز شـهرستان
    • کرمانشاه
    بخش
    مرکزی
    شـهرها
    • کرمانشاه
    دهستان
    و روستاها
    بالادربند
    • باباجان پالیزی
    • چقاکبود
    • چقاقاسم
    • چقازرد
    • چقاسفید
    • دایی‌چی
    • داردرفش ابراهیم‌بیگی
    • داردرفش فرج‌اله‌بیگی
    • داردرفش خانماباد
    • داردرفش محمدامـین‌مـیرزا
    • داردرفش قلعه
    • داردرفش سیدکریم
    • ده‌قاسم
    • دوستوند
    • گلالی
    • گلالی‌جدید
    • گراوند
    • گرگه‌چقا
    • حسین‌آباد
    • کهریزکوربلاغ
    • کهریزقلعه‌کهنـه
    • خرس‌آباد بزرگ
    • خرس‌آباد جعفری
    • کوربلاغ دو
    • کوربلاغ یک
    • کو سهوند
    • ملک‌خطآبی
    • مزرعه کتیرائی
    • مزرعه قلعه کهنـه کهریز
    • مـهدی‌آباد
    • مورچی
    • نظرآباد علیـا
    • نظرآباد سفلی
    • عمرمل
    • پتی‌آباد
    • قلعه‌کهنـه
    • قره‌تپه
    • قزقبری بهادر
    • قزقبری دکترحبیب
    • قزقبری‌ابراهیم
    • قزقبری جهان‌بخش
    • قزقنبری‌رشید
    • ریزوند
    • سرآبخشکه علیـا
    • سرآبخشکه سفلی
    • سرآب نیلوفر
    • سرکن
    • سفیدچقا
    • پادگان شـهید رجائی
    • شاهینی
    • شـهرک سرآب نیلوفر
    • سیـاه‌کمر
    • تنور دول
    • توکل‌آباد دره‌دراز
    • تازه‌آباد مورچی
    • ویس‌احمد
    • یلوه علیـا
    • یلوه سفلی
    دورود فرامان
    • پادگان هوانیروز
    • علی‌اکبر
    • باغ‌فلک
    • بیجانـه
    • بزگدار علیـا
    • بزگدار سفلی
    • چالآبه
    • ده‌پهن
    • ده‌کبود
    • استدآباد
    • فرامان
    • شـهرک صنعتی فرامان
    • گاکیـه
    • گاوپنام
    • گله‌جار
    • خانـه‌های سازمانی پادگان حاجی‌آباد
    • حاجی‌آباد
    • حصارسفید
    • کاورلوان
    • خلخال
    • کرانی‌هاشم‌سلطان
    • کرانی علیـا
    • کرانی سفلی
    • منوچهرآباد
    • مزرعه برآفتاب
    • مـیرزاکو سه
    • مرادآباد
    • موریـان
    • نیمدانگی
    • نوکان
    • پایروند تکیـه
    • قلعه‌قباد
    • قمشـه
    • رحیماباد
    • سرارود علیـا
    • سرارود سفلی
    • سهچک
    • شاه‌ملکی
    • سیـاه‌بید علیـا
    • سیـاه‌بید سفلی
    • سلیمانیـه
    • تپه‌شعبان
    • توبره‌ریز
    • کارخانـه سیمان غرب
    • زنگی‌چقا
    مـیان‌دربند
    • احمدآباد علیـا
    • احمدآباد سفلی
    • احم دوند
    • اکبرآباد
    • اکبرآباد خالصه تپه‌گینو
    • علی‌آباد
    • عمله علیـا
    • عمله سفلی
    • امـیرآباد
    • باقرآباد
    • بکتاش‌آباد
    • بله‌کبود
    • برنجان
    • Berimvand
    • بیآبرچقاماران
    • چناره
    • Cheraghabad
    • چشمـه‌باغ
    • Choqa Maran
    • چقاماران
    • ده‌باغ
    • ده‌گل
    • دوچشمـه
    • دوچقا
    • دوتپه
    • دولت‌آباد
    • گاکیـه
    • گاوبنده
    • گره‌چقا
    • گروران‌چهاردانگ
    • گروران دودانگ
    • گوهرچقا
    • هشیلان
    • حجت‌آباد علیـا
    • حجت‌آباد سفلی
    • Industrial Estate
    • جعفرآباد
    • جهان‌آباد
    • جلوگیره علیـا
    • جلوگیره سفلی
    • کمک
    • کرناچی
    • کثیرآباد
    • خانـه‌خدا
    • خانماباد
    • خلک
    • خوشینان علیـا
    • خوشینان سفلی
    • خوشینان وسطی
    • کلاه‌کبود علیـا
    • کلاه‌کبود سفلی
    • کلاه‌کبو د وسطی
    • کورسرآب
    • لعل‌آباد علیـا
    • محمودآباد
    • ملک‌تپه
    • Mazraeh-ye Pir Veysabad
    • ملاورد
    • مصرخان
    • مـیمون‌باز
    • مـیانکوه
    • نفته
    • نظاماباد
    • نوروزآباد
    • پاامام
    • پیرحیـاتی
    • قاقلستان
    • قزانچی
    • رحیماباد
    • رحمت‌آباد
    • رستماباد ر یکا
    • صفی‌آباد
    • سالارآباد
    • سرآبشله
    • سرآبله
    • سراسیـاب
    • سرتیپ‌آباد
    • سروران (روستا)
    • سهچشمـه
    • شـهرک سرآبله
    • شـهرک ورله
    • شاهرخ‌آباد
    • شیرعلی
    • سیـاه‌چقا
    • سلطانکوه
    • سورگال
    • تبرآباد
    • تپه‌افشار
    • تپه‌لری
    • تپه‌سبز
    • تاسوره‌جان
    • توللی
    • تازه‌آباد عمله
    • تکیـه
    • ولی‌آباد
    • ورویس
    • ورله
    • ورمنجه
    • وزمله
    • یـاوری
    • یوان
    پشت دربند
    • باقرآباد مـیان‌رود
    • بولان
    • درآب
    • ده‌خران
    • دیزگران
    • گندآباد
    • گروران علیـا
    • گروران سفلی
    • هنیـاندر
    • حسن‌آباد
    • هوکر
    • هورتکه
    • جبارآباد علیـا
    • جبارآباد سفلی
    • Jazar
    • کهریز
    • کالیـان علیـا
    • کالیـان سفلی
    • کالیـان وسطی
    • کمشور
    • کمال‌آباد
    • کرم‌بست
    • کولان
    • مرزبانی
    • مله‌شیخ
    • مـیان‌رود
    • موشاخان
    • پیرکاشان
    • قلعه‌لان
    • قره‌حسن
    • قزل
    • قشلاق
    • رزین
    • رزلانسر
    • روح‌اله
    • سرآبشاه‌حسین
    • سرزامله
    • ساز
    • سرنجگه
    • تمله
    • ورمزان‌سماق
    • وزمله
    • زامله
    • زین‌الدین
    قره‌سو
    • انگز
    • انگزبان
    • بالاگبری
    • بلین، کرمانشاه
    • باقله
    • بریموند
    • چوبدراز
    • دشتله علیـا
    • دشتله سفلی
    • دوکانـه
    • گاوشان علیـا
    • گاوشان سفلی
    • گوشبران
    • هفتچشمـه
    • حاجی علیـان
    • Hoseynabad
    • هولان
    • جامـه‌شوران علیـا
    • جامـه‌شوران سفلی
    • کبوده علیـا
    • کبوده سفلی
    • کهراردجگه
    • کهرارموقوفه
    • کهرار علیـا
    • کهرار سفلی
    • کهریز
    • کمرآب
    • کنجور علیـا
    • کنجور سفلی
    • کله‌هو
    • مأوای علیـا
    • مأوای سفلی
    • نیروند
    • پشته‌کش
    • قورباغستان علیـا
    • قورباغستان سفلی
    • سنگ‌سفید
    • سردشتله
    • سر دوکانـه
    • سرجامـه‌شوران
    • سیل‌گبری
    • شادمان
    • شلان
    • شیرازی بوری
    • شیرازی علیـا
    • شیرازی سفلی
    • شیرازی وسطی
    • شورآبه
    • سیـابان
    • تیشـه‌کن
    • وروا
    • زنگیشـه
    • زنگی‌وند
    رازآور
    • عبدالملکی
    • بهراماباد
    • باتمان
    • چشمـه کبود
    • چوب‌تاشان
    • دارشادمان
    • ده‌خرانی
    • دولتیـار
    • گندآب
    • گرگان
    • هجوماباد
    • کمره‌گره
    • کلوچه
    • پیرمزد
    • قلعه
    • قلوز
    • قلوزجدید
    • قره‌ویس
    • قیسوند
    • رازیـان
    • سالارآباد
    • سلطانقلی
    • سورنی علیـا
    • سورنی سفلی
    فیروزآباد
    شـهرها
    • هلشی
    دهستان
    و روستاها
    جلال‌وند
    • انجیرک
    • بان‌رمضان
    • بربلوطستان‌پلکانـه
    • چنار علیـا
    • چنار سفلی
    • چناروسطی
    • چشمـه‌گچ
    • چشمـه‌کبودچنار
    • چشمـه‌کبود علیـا
    • چشمـه‌کبود سفلی
    • چشمـه‌سرخ‌قبربابا
    • دره‌بادام سفلی
    • داروند
    • ده‌عباسان
    • ده‌موسی
    • دول‌معصوم
    • دوردشت
    • فریـادرس
    • گلیـانـه‌علی‌باقر
    • گاومره
    • کله‌سان
    • کله‌زرد
    • کلک علیـا
    • کریـان
    • خوبیـاران علیـا
    • خوبیـاران سفلی
    • لاله‌بگ
    • ملک‌حسن‌یـاریجان
    • Markhvor
    • مـیانرود
    • مـیرحسن
    • نوراز
    • پرگلی علیـا
    • پرگلی سفلی
    • قلعه‌سرخ
    • قاپقوی
    • سگری
    • سرجوب
    • سرآبکریـان
    • سراییلان سرقلعه
    • سرزل
    • سهچکان مله‌شاهی
    • شاه‌ولی
    • شجاع
    • تلل
    • طویله‌گاه علیـا
    • طویله‌گاه سفلی
    • تازه‌آبادخلیفه
    • تازه‌آبادسرا ییلان
    • توه‌خشکه
    • ورگچگه‌زیدعلی
    • یـاریجان علیـا
    • یـاریجان سفلی
    • زنیلان علیـا
    • زنیلان سفلی
    عثمانوند
    • انارک
    • انارک علیـا
    • انارک سفلی
    • انج‌آب‌بوژان
    • اشباخ
    • بیجک‌تپه
    • چشمـه‌شاهرخ مسگره
    • چشمـه‌سرخ
    • دره دوزخ
    • دیون
    • گیـه‌در
    • Golil
    • گلجیران
    • گرگاوان
    • هزارخانی
    • جهانگیروند
    • جوجار
    • کلک‌بایـه
    • کل‌کوشک
    • خرونان
    • مسگره
    • مسگره بالا
    • مستعلی علیـا
    • مستعلی سفلی
    • Mazraeh-ye Bezeh Rashian Gol Zard
    • مـیدان
    • مولی
    • نامدار
    • پاقلعه‌خشکه‌رود
    • پلکانـه
    • پشت‌کبود جهانگیروند
    • پشت‌تنگ شاه‌مـیرزا
    • پشتاله
    • قادرمرز
    • سلاطین
    • سرجوب‌قلعه‌مسگره
    • سرآبسرین
    • سیدعباس
    • شینـه
    • سرخدره
    • توامن‌شینـه
    • وزم‌خشکه‌رود
    • وینـه
    • زردشیخ‌حسن
    • زینلان علیـا
    • زینلان سفلی
    سرفیروزآباد
    • آبطاف
    • احمدآباد
    • آخوندی
    • علی‌آباد، فیروزآباد
    • امـیدعلی‌قاسمـی
    • اسدآباد
    • باغ‌بیگلری
    • باغ‌کرم‌بیگ
    • باغ‌طیغون
    • باغ‌یـاسم
    • بان‌ریوند
    • چالآب پایین
    • چم‌نوزده
    • چله علیـا
    • چنار
    • چراغ‌آباد
    • چشمـه‌کبود
    • چشمـه‌ماکان
    • چشمـه‌پونـه
    • چشمـه‌سفید
    • چروریش
    • دارامرود علیـا
    • دارامرود سفلی
    • داربدره
    • دربندزرد
    • داربید
    • دیلانچی علیـا
    • دیلانچی سفلی
    • دوبرجی
    • فیروزآباد پاچقا
    • گامـیزج علیـا
    • گزاف علیـا
    • گزاف سفلی
    • گردکاندار علیـا
    • گردکاندار سفلی
    • گدارپیر علیـا
    • گدارپیر سفلی
    • گلدره
    • گلم‌کبود علیـا
    • گلم‌کبود سفلی
    • گلم‌کبو د وسطی
    • گونی
    • حسین‌آباد رویین‌تن
    • جلو علیـا
    • جلو سفلی
    • جیرانبلاغ
    • کهریز علیـا
    • کهریز سفلی
    • کالگه‌امـیدعلی
    • کله‌جوب
    • کرگان
    • کاروانـه علیـا
    • کاروانـه سفلی
    • کاروانـه وسطی
    • کژک
    • کنارمرگ
    • خلیلان علیـا
    • خلیلان سفلی
    • خرگآب علیـا
    • کره‌جوب
    • کول سه
    • کوره‌خسروی
    • مزرعه‌نظرگاه
    • مـهدی‌آباد علیـا
    • مـهدی‌آباد سفلی
    • مـیانـه
    • مـیان‌سرا وان‌زردلان
    • موسی‌نارنج
    • نجف‌آباد
    • نوجوب
    • نور علیـا
    • نور سفلی
    • پشته‌ریزه علیـا
    • پشته‌ریزه سفلی
    • پشته‌ریزه وسطی
    • قمش
    • ریخل
    • سامله علیـا
    • سامله سفلی
    • سرتپه‌زنگنـه
    • سرآبسر فیروزآباد
    • سردار
    • سرپوزل
    • سرونو علیـا
    • سرونو سفلی
    • سخر علیـا
    • سخر سفلی
    • سیدشکر
    • شاهبداغ
    • سیـاه‌کل
    • طهنـه‌نوراله
    • طهنـه علیـا
    • طهنـه سفلی
    • طهنـه وسطی
    • تالاندشت
    • تق‌تق
    • طاویران علیـا
    • طاویران سفلی
    • تکیـه‌طاویران سفلی
    • ولیخانی
    • ظلان علیـا
    • زمان‌آباد
    • زنگی
    کوزران
    شـهرها
    • کوزران
    دهستان
    و روستاها
    هفت‌آشیـان
    • علی‌آباد گل‌بانو
    • امـیرآباد، کرمانشاه
    • بازیـانی
    • بیدگل
    • چشمـه‌سفیدآقابیگی
    • چشمـه‌سیـاه
    • دارگل سیدحسن
    • دارگل سیدسلیم
    • دارگل‌طیمز
    • دارخورآقارضا
    • Golali
    • هفت‌آشیـان
    • مریوانی‌بیدگلی
    • مـیلکه باقر
    • مـیلکه بوچان
    • مـیلکه شیرخان
    • مـیرکه‌قلعه‌قاضی
    • رشیدعلی
    • شیرزادآباد
    • صوفی‌وند
    • تازه‌آباد بیدگلی
    • تازه‌آباد خسرو
    • تازه‌آباد مریوانی
    • زندهر
    سنجابی
    • عباس‌آباد کل‌کل
    • علی‌حسن علیـا
    • ازره‌محمدخان
    • ازره‌مکرمـی
    • باباها
    • بابان‌یـاورعزیزی
    • بابان سردارقاسم‌خان
    • بندار
    • بوربور
    • چلبی
    • چقاگنوژ
    • چگنی علیـا
    • چگنی سفلی
    • چقاالهی
    • چقاکبود علیـا
    • چقاکبود سفلی
    • چقاخزان
    • چقارضا
    • درویش‌بیگه
    • دایـاراسدخان
    • ده‌اعظم
    • ده باغ، کرمانشاه
    • ده‌نمام
    • فخری‌آباد
    • گلودره
    • گندمبان علیـا
    • گندمبان سفلی
    • گاول
    • گلدره علیـا
    • گلدره سفلی
    • هفت‌چشمـه
    • Hoseynabad
    • جعفرآباد (کوزران)
    • کاکیـها
    • کرکره
    • خالوان
    • خورنـه علیـا
    • خورنـه سفلی
    • کورپه
    • مریوانی کاکیـها
    • Mazraeh-ye Ali Hasan-e Sofla
    • Mazraeh-ye Khureh Zardi
    • مله‌بگلر
    • مـیرعزیزی قدیم
    • نظرگاه
    • نیلاوره علیـا
    • نیلاوره سفلی
    • نیم‌دانگی
    • Nowruzabad
    • پل‌هواس
    • قباق‌تپه
    • قلعه‌گلینـه منفرد
    • قلعه‌گلینـه علیـا
    • قلعه‌گلینـه سفلی
    • قلعه‌اصغرخان
    • قلعه‌سلیمان‌خان
    • قلیج‌خانی
    • قیسوند
    • سبزعلی‌خان
    • صفرآباد
    • سالارآباد
    • سرآبتیران
    • سربرجدید
    • سیدصیفور
    • شرفوند
    • شیخ‌مصطفی
    • شورآباد
    • سیـاه‌سیـاه‌دایـار
    • تپه‌لله
    • تپه‌حسینخان
    • تازه‌آباد (کوزران)
    • تازه‌آباد سرآبتیران
    • ونـه‌رنگینـه
    • یـاوری‌دایـار
    ماهی‌دشت
    شـهرها
    • رباط
    دهستان
    و روستاها
    چقانرگس
    • عباس‌آباد سهچقا
    • علی‌آباد سفلی
    • بان‌گنجآب
    • بندرآباد
    • بندبلوط
    • چقآبهار
    • چقاحسین
    • چقانرگس
    • چقازردباغی
    • چقابلک علیرضا
    • Choqa Kabud
    • چقانقدعلی
    • ده‌پیر
    • ده‌سفید
    • دوچقای
    • گوهرآباد
    • Hoseynabad
    • جوزه
    • کنگربان علیـا
    • کنگربان سفلی
    • کنگربان وسطی
    • کاشنبه‌چهاردانگی
    • کاشنبه‌لک
    • کاشنبه سفلی
    • خانـه‌بیگی
    • کله‌سواری
    • ملازمان
    • نامـیوند علیـا
    • نامـیوند سفلی
    • پتی‌آباد
    • قلعه‌دارآبخان
    • رحیماباد علیـا
    • رحیماباد سفلی
    • سنگتراش
    • سرتپه
    • سهچقا
    • سهتپه
    • شرف (روستا)
    • تازه‌آباد نامـیوند
    • والی‌آباد
    ماهیدشت
    • Agricultural Training Centre
    • عالی‌بر
    • علی‌آباد علیـا
    • بانلرینی
    • بلمانـه علیـا
    • بلمانـه سفلی
    • چهارزبر علیـا
    • چهارزبر سفلی
    • چالابه علیـا
    • چالابه سفلی
    • چاوشان
    • Cheshmeh Sefid
    • چقابلک خواجه‌باشی
    • چقابلک کوچک
    • چقابلک محمدزمان
    • چقاگینو
    • چقاکلب‌علی
    • چقاصفر
    • Choqa Zard
    • درگه‌ملاعل یکرم
    • درگه چشمـه‌سعید
    • درگه‌غلامعلی
    • درگه‌خلیفه‌قلی
    • دیزگران علیـا
    • دیزگران سفلی
    • دم‌شمشـه
    • دوکوشکان‌حسینخانی
    • دوکوشکان رضاخانی
    • دولت‌آباد علیـا
    • دولت‌آباد سفلی
    • گرمـیان‌پشت‌راه
    • حاجی‌عزیز چشمـه‌سفید
    • حاجی‌آباد علیـا
    • حاجی‌آباد شـهلایی
    • Jameh Shuran-e Olya
    • Jameh Shuran-e Sofla
    • Khazal
    • خرخر سفلی
    • کلیـایی
    • لعل‌آباد حسینقلی‌خانی
    • لعل‌آباد کل‌کل دو
    • لعل‌آباد کل‌کل یک
    • لعل‌آباد سیدجعفری
    • لعل‌آباد سیدصادق
    • Mazraeh-ye Abdol Hamid Tamary
    • Mazraeh-ye Boniad Amur Jangazdegan
    • Mazraeh-ye Poshtuh
    • مـیمز
    • مـیرگ
    • پیرحیـاتی علیـا
    • پیرحیـاتی سفلی
    • پیرحیـاتی وسطی
    • قلندرلکی
    • قلعه‌نجفعلی‌خان
    • قیماس
    • قمشـه‌تپه
    • قمشـه باباکرم‌خان
    • قمشـه لرزنگنـه
    • قمشـه سیدامـین
    • قمشـه سیدقاسم
    • قمشـه سیدیعقوب
    • رشبوگر
    • ریزوند
    • سامره علیـا
    • سامره سفلی
    • سیدتقی رفیق‌آبادی
    • سیـاه‌چقای علیـا
    • سیـاه‌چقای سفلی
    • سیـاه‌کمر علیـا
    • سیـاکمر علیـامعروف
    • سیـاه‌کمرشیخه
    • سیـاه‌کمر سفلی
    • سیمـینـه علیـا
    • سیمـینـه سفلی
    • توه‌لطیف
    • ذالکه فرج‌اله‌منتظری
    • ذالکه حاج‌عباسقلی
    • ذالکه وزیری
    • ن
    • ب
    • و
    راه کاروانی اکباتان بابل
    پایتخت‌ها
    مبدأ و مقصد
    • اکباتان
    • بابل
    پل تاریخی آرامند ( آرامــــَــــد )
    شـهرهای مـهم
    راه کاروانی همدان سنندج
    • همدان
    • سنندج
    • بانـه
    • سردشت
    • قلعه‌دیزه
    • رانیـه
    • اربیل
    • کرکوک
    • تکریت
    • بغداد
    • حله
    راه کاروانی همدان کرمانشاه
    • همدان
    • کرمانشاه
    • سرپل
    • قصر شیرین
    • خسروی
    • سلیمانیـه
    • بعقوبه
    • بغداد
    • حله
    شـهرها و روستا
    شـهرها و دهکدهای بین راه کرمانشاه
    • همدان
    • مریـانج
    • آرامند
    • سنگ‌سفید
    • چوتاش
    • تاج‌آباد
    • کنگاور
    • صحنـه
    • بیستون
    • کرمانشاه
    شـهرها و دهکده‌های بین راه سنندج
    • همدان
    • بهار
    • صالح‌آباد
    • داش‌بلاغ
    • قروه
    • دهگلان
    • سنندج
    دو راهی ماد
    احتمال انشقاق و دو راهی درون مسیر
    • آرامند
    • صالح‌آباد
    • تاج‌آباد
    برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=کرمانشاه&oldid=25265953»




    [دنیا کلک است وکار دنیا کلک]

    نویسنده و منبع | تاریخ انتشار: Tue, 08 Jan 2019 22:39:00 +0000



    دنیا کلک است وکار دنیا کلک

    سوء استفاده های از زنان درون محيط های کاری ايران

     مسعود هستم : تا نکند چشم بازي پسر نکند دست درازي ، دنیا کلک است وکار دنیا کلک بلا نسبت بعضي خانوماي محترم بعضيا واقعا ول ميگردن دنبال همچين مسائلي هستن

     الهام : آخه چرا تقصيرارو ميندازين گردن حجاب خانومااا واقعا کـه شعورتونو نشون ميديد من کـه خودم حجابم کامله چادرم سرم ميکنم آرايشم نميکنم ولي مرد ها پسرا هيز بازي درميارن تيکه ميندازن بـه من و.. دنیا کلک است وکار دنیا کلک حالا هي بگيد خانوما اينجوري خانوما اونجوري ميبينيد بعد چرا تو آمريکا خانوما بدجور ميان بيرون مردي هيز بازي درنمياره و معمولي نيگاش ميکنـه مشکل بيشترش از مرداس

    جواب سوني کارت بيست : دنیا کلک است وکار دنیا کلک مگه شما آمريکا زندگي کرده ايد کـه ميفرمائيد مردان آنجا هيز نيستند ؟؟؟ طي تحقيقي درون منطقه منـهتن شـهر نيويورک خانم بازيگري بـه صورت ناشناس بـه مدت ده ساعت درون حاليکه دوربيني وي را دنبال ميکرد درون شـهر قدم ميزند و طي اين ده ساعت دوربين 108 مورد آزار جنسي کلامي و لمسي خياباني را ثبت کرد ، آيا درون ايران هم بـه همين شدت هست ، قطعا نيست ولي مدينـه فاضله هم نيست ولييکه با پوشش ميگويد من دنده ام ميخوارد قطعا آزار بيشتري نيز خواهد ديد

     الناز : جمع کنید بابا
    مملکت ریده شده توش
    باهیچیم درست نمـیشـه
    این مزدا هم عادت دارن همـه چیو بندازن گردن زنا شما آقایون اگ خیلی پاکین و ادعاتون مـیشـه تقصیر زناس
    اصن چرا توجه مـیکنین بهشون هان

     محمد : وقتی زنی با ارایش تمام و کمال بیرون مـیره انواع ادکلن و ماتیک سرخاب سفیداب بخودش مـیزنـه خودش هوار مـیکنـه کـه بیـایید بیـایید. دنیا کلک است وکار دنیا کلک انسان دارای طبع قویی هست که غالب بر عقل و هوش اوست وقتی چنان تصویر نازک و با طراوتی مـیبیند بـه نظر شما عفاف پیشـه مـیکنـه یـا هوسشو سیر مـیکنـه وقتی زنی بیدفاع زیر دست یـه مرد هوسران مـیفته زن حتما چکار کنـه این گند جمـهوری اسلامـی کـه برای پرداخت پول کمتر زنان را بـه کار مـیگیره اونوقت مـیگن مشکلات مشکلات پدر ملت درون اومده از یـه ور مردهای بیکار کـه وقتشون و با چشم چرانی و تجاوز سر مـیبرن از این ور هم بفرما همش رو سر زن بدبخت خالی مـیشـه

     زهرا : چقدر شما مردها بيچاره کثيفيد چقدر حقيريد همـه تو نظراتشون مردها رو تبريه وگناه رو گردن زنـها انداختن چقدددددددرررررر بيچاره ايد مردهم اگر پاک باشد لباس وحرکات زن رو بهانـه نمي کنـه براي گناه من خودم پدرم رو از دست دادمي نيست مخارجم رو بده بايد دست نياز بـه سوي اين وآن دراز کنم؟؟؟بايد بروم خيريه ها وبراي ماهي بيست هزارتومن مستمري زار ب ؟؟؟؟بيچاره هايي کـه خودتون اينکاره ايد وبراي تبريه خودتون وبراي اينکه راحت تر کاري کنيد همـه مشکلات رو گردن زنـها مي اندازيد تو محيطهاي فراواني کار کردم ومجبور شدم از ??درصد فضاهايي کـه کار کردم بخاطر شرايط نامناسب اخلاقي دوري کنم ومحل کار رو ترک کنم با يقين صد درون صد ميگم ??درصد مشکل بـه مردها برميگرده عقم مياد از همـه مردها

    جواب سوني کارت بيست : متاسفانـه وقتي فضا آلوده ميشود پااپاک را با هم گرفتار ميکند ،‌ وقتي مردي جسارت ميکند و تو دهني نميخورد بلکه نيش خانم باز ميشود و کرم بيشتري ميريزد گستاخ تر شده و سري بعد بـه خانمي کـه موقر و متين هست نيز جسارت ميکند ، قطعا بدانيد کـه اگر يک مرد برخورد قاطع يک زن را ببينيد کمتر جرات جسارت بـه هري را درون ذهن بيمارش مرور ميکند

     علیرضا ن : خود کرده را تدبير نيست

     ALIIRANI : من از بيگانگان هرگز ننالم ......

     بنده خدا : دعا کنید آغامون ،سرورمون بیـاد که تا وضعمان ازاین بدتر نشده .اگر بـه فرمان اللهی گوش دهیم این همـه بلا سرمون نمـیاد همـه بدبختی ما همـینـه کـه از اهل بیت و قرآن جدا شدیم .نمـیدانم یعنی اینقدربرامون سخته کـه به سخنان خدا گوش کنیم وااونارو انجام بدیم بـه همون بزرگیش قسم ازش بخوای مـیشـه اونی بنده خلق کرده بـه حرف اش گوش مـیده یعنی اینقدر عاجزه کـه نتونـه درد شو درمان کنـه کلاه خودتون و قاضی کنین چقدر بـه حرف اش گوش کردین ؟بهش اعتماد کردین .خدا رسول دوازده معصوم همگی بـه این جمله اشاره دارن زن حجاب و عفت پیشـه کنـه و مرد چشمش رو نگه داره واقعا کار سختیـه حدود اللهی رعایت کنن دوطرف آسیب نمـی بینند حتی درون بدترین شرایط کـه لازمـه زن مرداب یکجا کار کنن

     س م : خاک برسر خیلی ازخانومـهای ..........که جامعه روبه گوه کشیدن...ترشیده های بدبخت شمااگه حجابتونوحفظ کنیدوبه مردها روندید هیچ مردی بهتون نزدیک نمـیشـه .....مـیخاره

     م.ب : کاش خدا تو مغز زن ها کمـی علم منطق رو بیشتر مـی کرد
    که اینقدر مثل بچه زود گول نخورن

     نرگس : بچه ها سلام . لطفا اگه بیشتر دقت کنید این فرهنگ ما ایرونی هاست کـه مشکل داره و اینکه وقتی پوشش زنان را از مردها بیشتر مـی دونند و این حرفها اونقدر تو گوش همـه هست کـه مردها حساس تر مـی شن . زنان هم کـه مـی خوان خودی نشون بدن و بگن کـه هیچ جلودارمون نیست .

     ناری : اوناییکه پیشنـهاد ازدواج موقت مـیدین...اصلا بـه فکر ایدز و بیماری هایی کـه از طریق رابطه منتقل مـیشـه هستید؟مراقب باشید ...خیلی از مردای متاهل هستن کـه زنای دیگه رو و ایدز گرفتن بـه زن خودشون هم منتقل ...

     edd jaxon : هر طوری هم کـه بشـه آخرش یـه گریزی بـه کربلا مـیزنید و از آمریکا بدگویی مـی کنید درون حالیکه قدرتمنترین و بهترین درون دنیـاست از هر لحاظ و ما یک کشور عقب افتاده و جهان سومـی هستیم کـه هیچ حرفی درون هیچ زمـینـه ای برا گفتن نداریم...

     ناشناس : به نظر من گوشت را حتما از گربه بر حذر داشت چون اگر درون دسترسش باشـه بـه آن حمله مـیکنداولاًخانمـها که تا اونجایی کـه ممکن هست کارنکنند درون خونـه بمانندثانیـاًاگر مجبورندکارکنند درون محیط کاملاًزنانـه کارکنندثالثاخانمـها حتما خودشان را حفظ کنندبا انجام نآرایش ونپوشیدن برخی از لباسها . وهر مردی مـی داند کـه خانم خودش رابرای مردان آرایش مـی دهدحالا این مردشوهرش هست یـابیگانـه

     حامد : من خودم کارفرما بودم ، مشکل از خود خانوماست، اگر محل کارتون الودست ترکش کنید، بعضی های خانم خودشون بی شرمانـه پیشنـهاد مـی دن

     رضا پاباغی : خاک تو سر این جور خانم های

     کامـیاب : ببینید که تا وقتی قانون و عمل بـه قانون تو کشور ما چیزی نزدیک بـه پشمـه رفتار شخصی و هوش شخصیـه کـه حقوق انسانو تامـین مـی کنـه من اصلا بـه حجاب اعتقادی ندارم ولی بـه تجاوز شدیدا بـه امنیت شدیدا اینکه چرا مردای کشور ما زود تحریک مـی شن و چرا بعضی ها براحتی و بدون ترس یک متجاوزن بحث جدایی داره کـه ضعف قانون و حاکمـیت عامل اصلیشـه چون درون نبود قانون و خلاء قدرت قانونی زمـین به منظور متجاوزان مثل جنگله تو روز روشن با اطلاع همـه بدون واهمـه تجاوز مـی کنـه اینجا همون هوش و ترس انسانـه کـه انسانو حتما هدایت کنـه منظورم با خانوماس کـه از آزادی و زیبایی تون که تا چه حد استفاده کنید و آیـا توی هر جاده ای مـیشـه با سرعت 120 حرکت کرد !یـا نوع برخورد یـا ساعت رفت و آمد یـا اصلا نیـاز بـه کار یـا اصلا شناخت سریع طرف مقابل و عدم اطمـینان اینـها همـه قابل تنظیم هستن و این بستگی بـه مـیزان هوش و خواست شما خانوما داره کـه که بخاطر ت و شرایط فیزیکیتون مورد سوء استفاده و تجاوز قرار مـی گیرید زن به منظور مرد پر از کمبود و آسایش و فرهنگ جامعه ما یـه قله موفقیت و پیروزی روانی بعد زیبا باشید ولی باهوش باشید این به منظور ایی کـه توان فهمـیدنشو دارن

     خسرو : مـهم نگرش ما بـه جنس مخالفه . بيشترين اسيبها را درون اين مقوله از قوانين اسلامي ميبينيد . اسلام کـه ارزش زن را که تا حد حيوان تنزل داده

    جواب سوني کارت بيست : برداشت شما از دستورات اسلام براي زنان کاملا سطحي ، عوامي و اشتباه هست و قطعا نميدانيد که تا چه حد خدا و اسلام بـه رفتار صحيح و مـهربانانـه با زنان و خانواده را توصيه کرده هست ،‌ اگر رفتار عاشقانـه ، صحيح و محترمانـه مردان خدا را با همسرانشان ببينيد درک خواهيد کرد کـه چقدر برداشت ناصوابي از تئوري و رفتار عملي اسلام داشته ايد

    رسول اکرم (صلي الله عليه و آله) : «بهترين شماي هست که براي زن و دترانش بهترين باشد

    و همچنين مي فرمايد: «ما اَکْرَمَ النِّساءَ اِلاّ الْکَريمُ وَ لا اَهانَهُنَّ اِلاّ اللّئيمُ.»

    «تکريم نمي کند زنان را مگر فرد کريم و اهانت روا نمي دارد بـه آنان مگر فرد فرومايه و پست».

    امام صادق (عليه السلام) مي فرمايد : (اَلْعَبْدُ کَلَّما اَزدادَ لِلْنِساءِ حُبّا اِزْدادَ فِي الايمانِ فَضْلاً) «انسان آن گاه کـه زنان را بيش تر دوست داشته باشد ايمانش فزوني مي يابد.»

    پيامبر اکرم (صلي الله عليه و آله) نيز فرموده هست : «نزديک ترين شما بـه جايگاه من درون روز رستاخيز،اني هستند کـه با همسرانشان بهتر رفتار کنند.»

    همچنين درون حديث آمده هست : (مِنْ اَخْلاقِ الانْبِياءِ حُبُّ الْنِّساءِ) «دوستي و محبت بـه زنان از اخلاق پيامبران است».

    «خَيْرُ اَوْلادِکُمْ اَلْبَناتُ» : بهترين فرزندان شما، ان هستند

    شيخ صدوق - حديث شناس بزرگ شيعه کـه نزديک بـه عصر ا معصوم (عليهم السلام) مي زيسته هست - درون بيان معيارها و مشخصات شيعيان مي گويد : «از ويژگي ها و شرايط شيعه بودن ، يقين داشتن ، امانت داري نسبت بـه نيکوکار و (حتي) فاجر و .... احسان بـه زنان است.»

     09111156232 : هم زن و هم مرد حتما خیلی مواظب باشند بخدا وضع خیلی بدتر از اونـه کـه فکر مـیکنید

     بیپناه : 37 سال سن دارم بـه علت مشکلات که تا حالا ازدواج نکردم درون دانشگاه بـه خانمي متاهل درون درسها کمکشون کردم خدا کمکم کنـه نميدونيد نميگم بي تقصيرم ولي بدا بـه حال مرد اين خانم ، اصلا غيرت کـه هيچ بابا يک کم آدم باش ، زنت عين دستمال شده اصلا براش مـهم نيست ميگه زن بايد ازاد باشـه که تا کجا اخه من دارم ديوونـه ميشم ولي زنـه عين خيالش نيست ديد محل نميذارم رفته با يک اقاي متاهل ، همـه کاري هم انجام ميده درون محل کار هم بـه همـه مردها خاک بر سر بيغيرت مردش

     مـهراد : بنده سال اول دبیرستان معلم دینی داشتیم
    هروقت سرکلاسش بودیم مـیومد پیش من مـینشست و نوازشم مـیکرد و حرفای مفت مـیزد...چن وقت چیزی نگفتم که تا اینکه دیدم خیلی روشو زیـاد کرده داد و بیداد راه انداختم ... مدیر و معاونای مدرسه اومدن داخل کلاس اخرشم بنده اخراج شدم....مـهم اینـه کـه خام حرفای اون بی شرف نشدم ... ببین چی شده ک معلم دینی ام ب شاگردش رحم نمـیکنـه

     09393381780 : من خودم مرد هستم .اگر بـه ایران باستان برگردبم خواهیم دید زن درون اجتماع دارای چه مقام و احترامـی مـیباشد. با وجود 50 سال سن هنوز بـه هیچ خانمـی توهین نکردم. و حالا هم اعتماد بـه نفس دارم هیچ خانمـی هم قدرت ندارد مرا از راه بـه در کند. همـه تان موفق باشید

     محسن : اخه سارا خانم احمدی نژاد بیچاره چکارس مگه اون بـه زنا گفته برید خودتونو درون اختیـار مردا بذارین

     1 : همان طور کـه مردها نياز بـه درامد و گذارن زندگي دارند جنس مونث همين نياز رو داره بعد تقصيير اخلاق و ناهنجاريهاي کـه توي مملکت ما درون شرف رخ هست ميشـه خيلي چيزها رو اسم برد توي جامعه کـه در ان زندگي ميکنيم توقعات خيلي بالا هست براي همين خيلي راحت هست کـه يه از مردهاي ضربه بخوره ريشـه اخلاقي ايمان ضعيف درون ادما و شيطان کمين کرده و شرايط اجتماعي ، درون هر صورت نميتوان هيچي رو محکوم کرد چون ريشـه ان خودمون هستيم بـه ته قلبت رجوع کنيد ببينيد واقعا ميتونيد احساس وغريزه رو کنترل کنيد و ديگر آن دسته از خانوم هاي کـه با لباس هاي فجيع درون سطح شـهر تاب ميخورند کـه باعث ضربه زدن بـه خيلي از چشم ها نـه فقظ مردها بلکه حتي خانوم ها کـه توي اون پوشش نيست هم اسيب ميبيند و ادامـه خيلي از تعاملات ديگر هم ميشود بعد يکم واقعيتر بـه مسايل نگاه کنيم

     بنده خدا : نحوه پوشش خانوما خيلي تاثير داره ،مثلا همين خانومايي کـه ميپوشن ....
    تاثير داره عزيزم

     جوون بیست و پنج ساله بیکار : از وقتی دین وارد سیـاست شد بدبختی ما هم باهاش شروع شد همـه این بدبختی ها بـه خاطر سو استفاده از اسلامـه مـیگیم مملکت اسلامـی ولی قوانین اسلامـی فقط که تا جایی خوبه کـه واسه بزرگواران سود داشته باشـه

     سعید : نمـیدونم چی بگم ولی ایمانتونا قوی کنید

     عشق لی مـین هو : واقعا کـه حالم از همـه ی مردا بههم مـی خوره با این غلطا شعور خودشونو نشون مـیدن .

     امـیر : من درون شرکتی کار مـیکردم کـه بیشتر پرسنلش خانم بودند واکثرا متاهل ولی 99درصد خانمـها خودشون مـیخواستندبه هرنحوی با مردها رابطه برقرار کنند بیشتر خانمـهای کـه مـیروند سرکار جهت فرار ازمسولیت وبقول خودشان آزادی مـیروند

     زیبا : اگری شما را مورد اذیت قرار داد تو صورتش تف کنید چند بار که تا حسابی تحقیر شود

     حمـید : اقايان مسوئل اين کـه پيامـهايتان پوشيدن حجاب نشانـه نجابت هست ريشـه فساد درون ايران از حکومت ديني و از اکثر روحانيون کثيف ميباشد همانطور کـه در خبرها نمي‌ايدولي دو نمونـه ان درون کرج بنده ديدم يکي از ان تجاوز اخوند مسجد مـهرويلا بـه ? ساله سرايدار مسجد نمونـه اين کاريها درون روحانيون بسيار زياد هست .وقتي رهبران ديني اين ارازل باشند از اين جور مردنماها هم زياد هستن .

    جواب سوني کارت بيست : مگر درون بين مسيحيان اين موارد نيست ؟ يا بين يهوديان ، مـهندسان ، پزشکان و مديران ؟ درون هر جامعه اي هري ممکن هست به دليلي درون سمت و شغل و جايگاهي باشد ولي اين دليل نيست کـه چون فلاني دکتر يا مـهندس يا روحاني هست از باب اخلاقي نيز صد درون صد شريف و انسان باشد ، خود شما چقدر رعايت ناموس جامعه را ميکنيد چقدر چشمتان را ميبنديد که تا رضاي خدا را جلب کنيد ،‌ همـه ما مقصريم ولي دنبال مقصر ميگرديم

     جلال : طرف از ناموس مردم تو دستشویی دانشگاه فیلمبرداری کرده اورده پخش کرده تو اینترنت بعدش مـیره با یکی ازدواج مـیکنـه خانواده مـیگه داماد ما دانشجو مدرک انچنانی داره فکر نمـیکنـه کـه دامادش ابرویی ناموس مردم

     تمنا : يه عده از خانومـها نارسيست هستند و خيلي تمايل بـه جلب توجه و محبوب بودن دارند اما نميدونن مردا اگه ازي خوششون بياد بيشتر جنبه جنسي داره و حتما براشون نقشـه ميکشـه و فقط بـه يه علاقه سطحي ختم نميشـه و يه عده از مردا ساديسم هستن يعني دوست دارن تجاوز کنن و از رابطه زوري خوششون مياد يعني حتي اگه زن ي و زيبا هم داشته باشن يا حتي امکان خونـه هم وجود داشته باشـه بازم تجاوز را ترجيح ميدن بقيشم مربوط ميشـه بـه نحوه برخورد خانم و پوشش و فيلم هاي مستهجن و اينکه بعضي مردا فکر ميکنن خيانت و هرزگي حق طبيعي و خداداديشونـه و دوست دارن مثل غربيها شرکا جنسي متعدد داشته باشن

     سحر : به نظر من بد نيست تو هر شرکتي يه مامور بزارن از طرف وزارت کار کـه از طرف وزارتخانـه حقوق بگيره و وابسته بـه کارفرما نباشـه اخر از همـه از شرکت خارج بشـه و مراقب باشـه کـه از هيچ نظر بهي تو شرکت ظلم نشـه:-) حجاب و نحوه برخورد که تا حدود زيادي تاثير داره ولي واقعا اگه بخواي خيلي رعايت کني هم خودت خسته ول ميشي تو کار هم اطرافيانت کـه همين زمينـه اخراج را برات فراهم ميکنـه خود من الان خيلي افسردم چون ميدونم همکارام نظرشون اينـه کـه ادم غير اجتماعي و منزوي و سختگيرم تازه من پيش روانشناس رفتم گفت بايد با مردها بيشتر شوخي کني و يکم راحتر باشي يا حتي گفت بايد خودت خوشگلتر کني و به خودت برسي که تا بتوني باي تو محيط کارت براي ازدواج اشنا بشي حالا کدومش درسته? واقعا نميشـه ادم تو محل کارش مثل مجسمـه باشـه کـه ...

    جواب سوني کارت بيست : مجسمـه و بي بخار بودن با مومن بودن فرق داره ، مومن عليرغم رعايت حدود شرعي ، اجتماعي شاداب و پاکيزه هست ،‌ دمق و عبوس بودن نشانـه مومن نيست و صد البته نيش هاي که تا بنا گوش باز پيش نامحرمان نيز شايسته هيچ انسان مومن و غير مومني نيست ، هر چيزي آداب و حد و مرزي دارد و بايد مراقب ترفندهاي شيطاني بود کـه هزاران سال تجربه فريب انسان را درون آستين دارد و گاهي بـه چهره يک دوست يا حتي پزشک انسان را از راه خدا منحرف ميکند ، اگر فکر ميکنيد نياز بـه ازدواج داريد از مادر ، يا بزرگتري بخواهيد شما را بـه خانم هاي بـه اصطلاح راوي کـه جوانان را براي ازدواج معرفي ميکنند معرفي کند که تا خواستگاران مورد نظر شما را بفرستد ،‌ درست هست که ازدواج قسمت هست ولي قسمت ، قسمت جنبان مي خواهد و بايدي راه را هموار کند و راه آن فروختن شرافت و حيا نيست ، راهش راه دارد

     سینا : خانوما و آقایون.با هممونم جوری حرف نزنیم انگار عقل کلیم.1.از ماست کـه برماست2.نبود آموزش های صحیح و تربیتی از کودکی که تا سن بلوغ و دانشگاه چه درون خانواده و چه درون محیط های آموزشی و مدرسه 3.نبود برنامـه ریزی و یکسان سازی درون برنامـه های کلی کشور از فرهنگ گرفته که تا کار و رفاه جامعه 4.عدم وجود عدالت اجتمایی 5.تلقین فرهنگ غرب بـه جامعه 6.و از همـه مـهمتر بی ایمانی و فراموش خدا درون کارها و امور .ای عزیزان بـه خدا قسم اگه انسان خدا رو درون همـه امور درون نظر داشته باشـه نـه از روی ریـا و کبر بلکه حقیقی مطمن باش کـه هیچ وقت دنبال آزار و اذیت و تجاوز نمـیره.دوستان توقعات درون جامعه بالا رفته و باعث شده کـه ازدواجها دیر هنگام بشـه .زیـاد بهانـه نگیرید ازدواج کنید و اینو مطمن باشید کـه فقیر نمـیمونید اگه ایمان داشته باشید و به خدا ایمان داشته باشیم خدا روزی رو مـیده.

     مـهدی : این بحث خیلی مـیتونـه حرف داشته باشـه، ب نظر من انسان های حیوان صفت مـیتونن اینقدر پست باشن کـه به زور و سواستفاده از مقام شون بـه یـه خانم پیشنـهاد زنا بدن، از اون طرف هم خانم هایی هستن بی شرمن و نمـیشـه همـه شونو مظلوم بدونیم ، درون کل درون هردو جنس خصلت حیوانی وجود داره واین خصلت هم تقاص سنگینی دارد و چه درون دنیـا و چه درون آخرت خواهند داد!
    در حیرتم ....

     نازیلا : سلام وقتی مردا جنبه ندارن حتما چی کرد؟؟؟؟؟؟؟؟

     مصطفی : راه حل همـه مشکلات جهان رو دین اسلام 1500 سال پیش داده .و اونایی کـه مـیگن بعد چرا جامعه مسلمانا بدبخترین جوامع هستن بدونن کـه غرب و دشمنان اسلام بـه سرپرستی شیطان قسم بـه نابودی مسلمانان رو خوردن و چه سرمایـه گذاری های کلانی به منظور این کار درون طول تاریخ ،از مسلمان کشی گرفته و نابود کتابخانـه های سرزمـین های مسلمانان و غارت کتابهاشون و سرمایـه های علمـیشون .
    بدون هیچ تعصبی تو درون مورد یـه مشکل تو جهان بگو کـه اسلام راه حلش رو نداشته باشـه؟
    عیب ما ایرانیـا اینـه کـه منتظریم که تا از بیرون یکی بگه دینتون کاملترین و نمونـه چینی اون بیـاد بازار که تا بعد خودمون قبولش کنیم .باور کنین غرب تمام پیشرفتاشو مدیون دین اسلام و تمام حرفا و قواعد دین رو بـه اسم خودشون تمام مـیکنن .
    مثلا درون بحث مدیریت شما تمام نظرات دانشمندا رو بخونید متوجه مـیشید کـه تماما برگرفته از کلام امام علی درون نـهج البلاغه و پیـامبر با این تفاوت کـه حرف معصومـین مال 1500 سال پیش و لی حرفای دانشمندای غرب مال نـهایت 100 سال اخیر.
    باور کنین غربیـا هیچی ندارن دارو ندارشون نـهایتا مال 200 سال.فقط تبلیغات و رسانـه ها دارن کاراشون پیش مـیبرن.باور کنید بچه ها.

     شیما : شرکت ما کاملا آماده هست واسه ...پشتش بـه مدیر عامل بـه شدت گرمـه!
    با خانومای شرکت وقتی تنـهاست خیلی رفتار بدی داره، ولی درون حضورآقایون رفتارش طور دیگه ایـه!
    یعنی فیلمـیه ها! همـه کاره ی شرکته، ریس رییسمونـه!
    خودش هم کـه کاری نداره جز فضولی.

     متین حسن زاده بوساری : آدمای بی ناموسی هستن کـه نوامـیس مردم اینکارو مـیکنن

     کیوان : ای بابا اینا واقعا خجالت نمـی کشن

     سما ایزد : بنظرم قدرت بیشتر دست زنـهاست. درسته شاید قدرت توی مردا بیشتر باشـه ولی خانومـها و زنـها نباید جرقه ای بزنن که تا این قدرت فوران کنـه. من خودم مجردم .یـه وقتایی چادرما برداشتم ولی واقعا احساس ناامنی کردم. من چادر را نـه بخاطر حکومت ونـه حتی بخاطر اسلام سر مـیکنم.من چادر را فقط و فقط بخاطر امنیت و آرامش خودم سر مـیکنم. اونم همـیشـه. مردها حتما خوشونو کنترل کنن ولی وقتی یـه ی جوری مـیاد تو خیـابون کـه آرایشش فقط بدرد اتاق خواب مـیخوره ولباسش انقدر تنگ و زنندست و اسمشم مـیذاره آزادی و تمدن چه انتظاری مـیشـه داشت غیر از اینکه یـه مرد یـا پسر مجرد تحریک بشـه و نو ذهنش باهاش زنا نکنـه و بقیـه زنـها و ا را همون شکلی ببینـه و نـهایتا توی یـه موقعیت مناسب مثه شرکت و اینطور جاها وارد عمل بشـه. ما خانوما نمـیتونیم هوسبازی بعضی آقایون را منع و انکار کنیم ولی مـیتونیم مواظب خودمون باشیم خدا را هم کـه همـیشششششـه داریم.

     اتیلا : ببخشید. بر مـیگرد بـه جنس ادما
    بند شلوار کـه باز شد تمومـه دیگه نمـیشـه بستش
    از اول حتما خودتو نگهداری
    بند و اب بدی تمومـه دیگه خودتم دنبالش مـیگردی

     علی : متآسفم

     حسین-کرج : سلام بـه همـه اگه خانومـهابه اون چیزهایی کـه خدا مـیگه عمل کنن خیلی از این مشکلات درست مثلا همـین ویـا کارهایی کـه در شان یک خانوم نیست .یک یـا یک زن کـه احتیـاج زیـادی بـه کار نداره .سرکار مـیره با پولش بیشتر اوقات بـه خرجهای تفریحی وکم ارزش مـیپردازه ولی اگه همـین کار بـه دست یـه جوون باشـه 1-ازدواج مـیکنـه ویک دم بخت هم شوهر مـیکنـه 2-این جوون یک خانواده وشاید پدر ومادر خودش یـا برادر و خودش رو کمک مـیکنـه3-دیگه تومحل کار مشکلات اخلاقی پیش نمـیاد4-ازهمـه مـهمتر خدارو خوشش مـیاد وشیطان نا امـید مـیشـه-البته بعض از خانوما هستن کـه سرپرست ندارن واوناهم حتما کاری درون شان یـه زن پیدا کنن-اینم بگم کـه الان زنـهای سرپرست خانوارو به منظور بودن قبول نمـیکنن چون حتما خوشگل وخوشصدا وتودل برو باشـه-ممنون از همـه

     بامری1951 : واقعا به منظور مردای بی غیرت متاسففم

     ح ا : بعضي خانم ها خيال ميکنن ميشـه ظاهري مثل بازيگراي فيلم هاي و داشت و جلب توجه هم داشت اما! وارد بازيهاي ماجراجويانـه نشد. هم خر هم خرما
    بعضي مردها پليدن درست ولي آب گنديده گودالو پيدا ميکنـه

     وحید : تای نخ ندهی سر نخ رو نمـیگیره

     ناصر : (برترین عبادت عفت وپاکدامنی است.حدیث معصوم

     و م : چارش س

     امـیر : تجاوز اوج نامرديه. خانوما شيرينيه زندگين

     بدشانس : آقا جون زن به منظور خونـه آفریده شده هست غلط مـیکند دنبال کار بگردد بمان تو خونـه بمـیر قید کار بزن تو کـه مـیدونی مردا ایجوری هستن

     کرمانشـاه 5000 اثر دیدنی دارد : سلام.هرکسی کـه گناه کند دلش بیشتر مـی گیره خدا کمکش نمـیکنـه و بیشتر مـیزنـه تو سرش.(یعنی انقدر گناه ارزش داره کـه شب مـی خوای بخوابی با دل گرفته و از روزگار شاکی باشی خوابت ببره.گناه نکن ببین چه لذتی داره.جوونا پاک باشید که تا خدا بـه داد همـه تون برسه)

     علی د : سلام ,مباحث خوبی خواندم از همـه تشکر.ولی از خانمـها خواهش دارم اگه پیشنـهادی بهشون شد غیر اخلاقی همان اول بـه طرف اعلام کنند کـه شکایت مـی کنند و اگه ادامـه یـافت تذکر بدهند و بعد هم شکایت کنند که تا این جوها از همـه جا حذف شود. وبه این کـه اسلام مردها را نان آور خونـه معرفی کرده (توجه کنند)به این خاطر هست که این مسائل نباشد ومـهمترین خدمت زنان بـه جامعه تربیت فرزند سالم هست که خود باعث ساخته شدن جامعه مـی شود و نـه کار .زیرا بیشترین مشکلات امروز درون خانواده هائی هست که زنان شاغلندویـا و موبایلهای پیشرفته و..وجود داردو قبل از آن ان شاغل باعث مشکلات مـی شوند البته همـه اینـها شاید ناخواسته باشد ولی هست.جهت انواع مشاوره ها آماده ایم

     حخ : حسين جان خودتي هيچ زني بـه مرد پيشنـهاد نميده

     محمد : خدا تو قران سوره بقره گفته من زن را اف براي شما مردان که تا رام شويد بوسيله آن. مگه زن چي داره موجودي کـه از يه سوسک بترسه چيه . زن ناقص العقل و موجود ضعيفيه. از طرف متخصص زنان

    جواب سوني کارت بيست : لطفا براي اثبات تفکرات ناقص و ناقض خود از قرآن و شريعت مايه نگذاريد ، تو اين ممکلت و بين مردمش از دين اسلام مظلوم تر هيچ چيزي نيست و هر بـه طريقي آنرا حراج ميکند

     خاطره.س : مردا فقط فکر ن و زنا هم فقط فکر دادن

    جواب سوني کارت بيست : اينگونـه آدمـها کـه خارج از قاعده شرع و خانواده عمل ميکنند نـه مرد هستند نـه زن ، يک مشت معتاد جنسي بدبخت هستند يک مشت لجن

     حسین : به نظر من اگه مورد تجاوز زوريه خانوم بايد بره شکايت کنـه چرا کـه با اين کارش موجب نجات چند نفر ديگه ميشـه و درس عبرت برا بقيه...

     محقق روانشناسی : کشک ميدونين چيه؟ بريد بساييد
    من بـه صورت همزمان درون يک مرکز خدمات اجتماعي و يک مرکز روانشناسي کار ميکنم، اونجا همـه جور آدمي هست آقايون و خانمـهايي کـه براي مـهار خودشون از هزار عادت ناشايست ميان کـه بايد ازشون بـه بهترين نحو تقدير کرد. زوجهايي کـه براي مشکل روحي ناشي از تجاوز و... ميان. خانـهاي کـه تنـها هستند و آقايان از اين تنـهايي آنـها سوء استفاده کرده و يا قصد آن را دارند و ده ها و شايد هزارها مورد ديگه کـه فرصت گفتنش نيست.
    به نظر من مشکل از فرهنگ جامعه هستش کـه بايد اصلاح بشـه درون حال حاضر روي يک موضوع درون خصوص راهکارهاي مقابله با تجاوز و حفظ حريم خصوصي کارميکنم فکر ميکنيد چقدر موضوع براي مطالعه هست؟

    جواب سوني کارت بيست : آنوقت کشک سابيدن اين وسط چي ميگه ، نشانـه دانائي بيشتر شماست ؟

     عسل : سلام زني 50 ساله ام و تحصيل کرده از خانواده فرهنگي شوهر و دوتا دارم موضوع مطرح شده فقط درون محيط کار نيست متاسفانـه درون فاميل هم نمونـه هايي وجود داره. درون دوران بيماري سخت مادرم پسري از فاميل نزديک 20 سال کوچکتر ازمن از طريق پيامک اعلام کرد کـه در اين موقعيت حاضر بـه کمکه ، پسر جوان خيلي از نظر نسبت فاميلي نزديکه و من شاهد بدنيا آمدن و رشدش بودم و با کمال نزاکت و شوخ طبعي خاص سنش دوران بيماري مادرم رو برام آسونتر کرد. که تا از من خواست بـه خانـه اش بروم من مخالفت کردم او گفت تو جاي مادرم هستي و من خيلي دوست دارم چرا بايد فکر بد کني تازه فاميل نزديکي. من رفتم و بعد از يه ربع بـه من حمله کرد خدارو شکر موفق نشد . او با سوء استفاده از اعتمادم و با عادت من بـه خودش بارها با صور مختلف سعي درون اغفالم داشت ولي موفق نشد و بعد با تحقير و بي احترامي بـه اعتراضم پاسخ داد

    جواب سوني کارت بيست : سيم برق و فاز و نول که تا وقتي درون حريم يکديگر وارد نشده اند کاري بـه هم ندارند ولي اگر روکش آن از بين رفت و به هم رسيدند جرقه انفجاري ميزنند حالا ميخواهد اين سيم هاي خيلي مرتب و باکلاس و با کيفيت باشند يا ميخواهد سيم هاي پاره پوره و در بـه داغون و آشغالي ،‌ اصل آن نيروئي هست که درون سيم جريان دارد و تا وقتي هم بـه آن نزديک نشوي و برخورد نکني متوجه نميشوي چقدر اين نيروي خارج از کنتور ميتواند کشنده و مخرب باشد ،‌ بعد با اين سيم ها شوخي و مزاح نکنيد و به آنـها دست نزنيد و نزديک نشويد معلوم نيست نيروي موجود درون آن شما را مصدوم و نابود نکند

     محسن : بعضی زنـها هم خودشون مـی خوان بدن× من یـه خانومـی رو کرده بودم اما بعد مدتی فهمـیدم با چند نفر دیگه هم ریخته رو هم خیلی روم تاثیر گذاشت از همـه زنـها متنفر شدم

     زینب : سواستفاده اقايون تو شرکت هاي خصوصي از خانوما عادي شده من منشي يه شرکت بودم اخر وقت رييس شرکت بـه بهانـه اينکه منو برسونـه برد خونشون کـه يکم بـه همسرش کمک کنم حالش خوب نيست رفتم خونشون ديدمي نيست مثل اب خوردن بهم پيشنـهاد کرد کـه قبول کنم باهاش باشم حقوقمو دوبرابر ميکنـه قبول نکردم ولي مجبورم کرد با زور چاره اي نداشتم
    گفت بهي بگم اخراجم ميکنـه ولي باهاش باشم حقوقمو دوبرار ميکنـه منم با مادر مريضمم چاره نداشتم با بدبختي کار گير اورده بودم قبول کردم ولي اخرشمم بيرونم کرد منم از ترس ابرو چيزي نگفتم بـه هيچکس

    جواب سوني کارت بيست : دوستان بـه نکته اصلي توجه کرديد ؟ بعد از سوء استفاده اخراجشون کرده اند ! بعد فکر نکنيد با تن بـه خواسته اينگونـه افراد حداقل دنياتون آباد ميشـه و رزق و روزي تون ميرسه درون حاليکه خدائي کـه خالق ماست و رزاق هست ميگه اگه اينکار را کردي فقيرت هم ميکنم يعني هم دنيات را نابود ميکني و هم آخرتت را ،‌ داستان معروف يوسف را هم کـه ميدانيد هم دنياش آباد شد و هم آخرتش ،‌ انتخاب آساني است

     فاطمـه : منم تو یـه شرکت خصوصی کار کردم اخر وقت رئیسم منو نگه داشت کـه اضافه کاری کنم ولی وقتی همـه رفت بـه زور بهم تجاوز کردم با التماس قبول کردم فقط از عقب ولی احتیـاج داشتم بـه کار مجبور شدم

     سلما : افسوس

     فاکر فکور : مملکت کجاش درسته ک این درست باشـه
    شما تو این مملکت فقط حق دزدی داری نـه حق داری نیـاز های اولیـه تو براورده کنی نـه حق داری کار علمـی کنی نـه حق داری بـه بقیـه کمک کنی نـه حق داری کار تولیدی کنی!!!!!
    نظام خرابه از پایـه
    وضع بدتر هم مـیشـه تازه اولشـه چون سیستم نظام اینـه کـه پاچه خوارا و چاپلوس ها بـه ریـاست و قدرت برسند و اهل علم و تقوا بمونن زیر دست و پای دزدها
    خداحافظ ایییییییییییییییران

     مرد هرزه : مردها براشون چادری و مانتویی فرق نداره

     0937467 : به نظر من همـه رو نمـیشـه یـه جور نگاه کرد تو شرایط خاص مـیتونـه مفید باشـه اما فقط تو شرایط خاص نـه برا تفریح

     محسن : ازابتدای خلقت این حیوان انسان نمادرتمام زمانـهاوفرهنگها درامتحان ودرگیرچالش مساله بوده وخالق باشناخت کامل برمخلوق تمام راهکارهای انسان شدن راارائه نموده ونتیجه رابه نعمت عقل انسان سپرده وانسان کـه دربیشتر مواقع خود رافریب مـیدهدبابیـان آزادی کامل بین زن ومرد،فرهنگ غرب،جامعه آرمانی اسلامـی،مردوزن بافرهنگ ایرانی،اعتماد بـه نفس تخیلی،حکومت وسیـاست واقتصاددینی کامل سالم،اعتمادبی جابه عالم وروحانی واستاد ومردوزن وبجای خداپرستی فرد پرستی ،بازدورازواقعیت مسیربین حیوانیت تااوج انسانیت یکدیگررامقصر مـیدانیم مگرآن مردیـازن ازفضا آمده اندوازنزدیکان یـادوستان وهموطنان بـه ظاهرمسلمان مانیستند بعد برای سعادت خودوکشوربایداوامرخالق را اطاعت وهرخودرا اصلاح کندوانسان شود.

     سعید : اگر با رضايت و شرعي باشـه کـه به نظر اشکالي نداره و هري بستگي بـه شرايط و موقعيت خودش تقريبا آگاهانـه محيط و افراد را انتخاب ميکنـه طبيعت انسانـها جذابيت جنس مخالف بـه همديگه هست خودمان زن يا مرد اختيار انتخاب داريم

     انوشیروان : ببنيد مقصر نـه خانم نـه اقايان هستند مقصر انـها هستند کـه مي تونند کاري ند و انجام نميدند اگه کاوره يا خونـه ايجاد کنند هري خواست هر غلط اي د ميره انجا و ديگه مزاحمي نميشـه و امار فاسد قطعا پا مياد

    جواب سوني کارت بيست : اونوقت آمار بالاي تجاوز تو کشورهاي غربي علتش چيه ؟

     امـین : بابا بی انصاف نباشید من شرکت دارم با30تا خانم پدرم دراوردن همـه پیشنـهاد مـیدن چپ راست

     حسین : چرا فقط از آقایـان مـیگید؟ مشکل از برخی خانومـها هم هست. من کارمندم تو محل کارم 5 تاخانوم هست کـه 4 نفر از همکارای خانوم مدام دنبال رابطه با من بودن کـه درنـهایت با یکی شون دوست شدم خیلی دلش مـیخواست کـه بهش تجاوز کنم اما من نکردم چون شوهرش دوستم بود و روم نمـی شد 3تای دیگه هرچی اسرار قبول نکردم. من مقصر بودم یـا خانومـهای همکارم؟ وقتی خود زن شوهردار خودشو برام کرده مـیگه بیـا من چیکارکنم؟ وقتی یکی دیگه از خانومـها همکار تو اتاق برام مـیه و مـیگه بیـا حال کنیم من چیکار کنم؟ وقتی تو اتاق من مـیاد و خودشو آرایش مـیکنـه و مـیگه چرا اهل حال نیستی کدوم پسر 26 ساله مـیتونـه خودشو نگه داره درون مقابل چندتا همکار خانوم کمتر از 22سال و خوشگل کـه خودشون دارن پیشنـهاد مـیدن اونم خیلی راحت تو یـه اتاق تک و تنـها بدون نگرانی حالا شما خانومـها نظر بدین؟؟؟

     فاطی : اخه بـه يک چيزي گير دادين ول نميکنيد ا بد حجابن بابا ه سنگين با حجاب هم از دست مردا آسايش نداره مردا فقط جنس مونثرو تو ميبينن چه با حجاب چه بي حجاب بابا اين زنا بازم هرچي باشن آدمن احساس دارن تاکي همش اينکارو اونکارو نکنن اه

    جواب سوني کارت بيست : کلا بهي ميگن اين کار را اون کار را نکن کـه وظايفش را انجام نميدهد وگرنـه بـه آدم وظيفه شناسي کـه رفتار اجتماعي اش صحيح استي نميگويد چه کار چه کار نکن ، شما يک راه کجي را پيش ميگيريد و لجباز و يک دنده راه خود را ميرويد خب معلوم هست از بچه ده ساله که تا پيرمرد نود ساله بهتون گير ميدهند و اينکارو اون کارو نکن ميکنن ،‌ شما خودت ببين تو يک محيطي کـه دو که تا باشند يکي جلف و ديگري سرسنگين و محجوب و تعدادي پسر جوان ، اطرافيان بـه جلفه پيشنـهاد ميدهند بـه محجوبه پيشنـهاد ازدواج ، يعني فهميدن اين موضوعات و داشتن درک از رفتارهاي اجتماعي اينقدر سخت هست ؟

     محمود : جدا سايت پرو پيمونيه..نظرات زيادي رو خوندم بنظر من مردها بخاطر نياتشان اگر فرصت بهشون داده بشـه از زن سو استفاده ميکنند کـه اين بي معرفتي هست .... اما اگر زن خودش راه باز کند مرد هم ......

     سعیده : من هم دوسال هست که درون يک شرکت خصوصي کار ميکنم يک روز جمعه بود رئيسم زنگ زد بـه من گفت بيا شرکت و من رفتم ديدم هيچکسي نيست يک دفعه رئيسم بـه من حمله کرد و به من تجاوز کرد.

     باران : سلام ؛یک طرفه قضاوت نکنید من یک زن کارمند هستم ،1- اگر کانون زندگی همراه با عشق و ایمان باشـه هرگز هیچ زنی حاضر نمـیشـه بخواد خیـانت کنـه نـه بـه شوهر خود نـه بـه شرافتش . بعد عیب کار درون خانـه است.2- زن که تا مجبور نباشـه نباید بره سرکار چون مسلماًبا همکارای مرد خود ساعت ها درون خلوت هستن و این خود زمـینـه ورود شیطان بـه این محفل ها هستش ، بعد آقایـان رو غیرتتون بیشتر کار کنید.3- خانم محترم ، پدر ، مادر ، شوهر بداخلاق و بهت محبت نمـیکنـه مـیگیم درست ، بعد خدا چی ! سعی کن تقوا پیشـه کنی و عشق و محبتی کـه در محیط کار از همکارا تمنا مـیکنی کـه جز (هوس ) چیزی نخواهد بود از خدا عشق و کمال بخواه ،امـیدوارم یـه روز ان ما بـه ارزش خودشون پی ببرن و آقایون با غیرت تر بشن که تا با افتخار فرزندان خود را بزرگ کنند. بـه امـید آن روز

     سمـیرا : راستش منم حدود 10 سال سابقه کار تو شرکت های خصوصی دارم
    و با اینکه شوهر داشتم همکارام اکثر نظر سوئ داشتن یکبارم مورد .... قرار گرفتم
    ولی از ترس آبرو شکایت نکردم

     تموم شده : حيوونايي کـه آرامشو از آدم ميگيرن، اگرم سرويس ندي اخراجي چطورررررررررر؟؟؟؟؟؟؟؟؟

    جواب سوني کارت بيست : محل کارتان را عوض کنيد و از اول هم جوري رفتار نکنيد کـه طرف حتي بـه ذهنش خطور کنـه کـه ميتونـه از تون سرويس جنسي بگيره ، وقتي خودتان ، رفتارتان و پوششتان کـه احتمالا تحريک برانگيز هست را اصلاح نکنيد و وقتي طرف مستقيم و غير مستقيم درخواست اولش را ميدهد لبخند نزنيد و شل نشويد آخر کار اين حس منزجر کننده بهتون دست نميده کـه ابزار دفع نامشروع يک حيوان هستيد ، شما وقتي درآمدتان را ، ناموس و شرافتتان را و دسترنج کارتان را مشروط و گره زده بـه راني يک مرد هرزه ميدانيد چه فرقي با يک زن هرزه کنار خيابان داريد ؟ روزي رسان شما خداست يا يک مرد رذل ؟

     مـهسا : صادقانـه مـیگم بـه همتون دوستان!!!!!!!!شاید یک زن تن بـه چنین روابطی دهد امااین درون شرایطی هست که واقعا احساس دوس داشتنی درون کار باشد اما مردها فقط بـه لذت لحظه ای فکر مـیکنند و تمام باورهای طرف مقابل را از بین مـی برند.یک زن درون ذات خود مقدس است.
    اما فکروذات بعضی همـیشـه سرشار از ناپاکی است.

     رضا فضل : خوش بحالتون ! چقدر بیکارید !

     رها : درمورد جوابهای سوتی کارت بیسته :جوابهاش منطقی و درسته :اما هرکسی بـه نوبه خودش حتما جایگاهش رو حفظ کنـه :ماخدا واهل بیت رو داریم حتما از اونـها کمک بگیریم واونـهام حتما بی پاسخ نمـیزارن.

     محسن : سلام.عزیزان ان وبرادران اگر آدم آدم باشـه انسان باشـه ووجدان داشته باشـه اگر همـیشـه خودشو جای دیگران بزاره قبل از انجام هرکار هیچوقت از این اتفاقات نمـیوفته .متاسفم کـه انسانیت جای خودشو بـه هوس وپول داده

     رهگذر : سوني ي بيست تو هم رياکاري ايول !!!

     مسعود : کسایی کـه مـیگید زنـها اگر آدم باشن تو 100تا مرد بیرون مـیان،آیـا حاضرید ویـا همسرتون تو این محیط های پر از آقایون کار کنن؟

     hamidreza.shiraz : سلام دوستان.ببینید این کارها واقعااز کشور مسلمونی مثل ایران بعیده.البته اینا همـه از فرهنگ غرب سرچشمـه مـیگیره..بنظر من سطح آگاهی حتما خیلی بالاتر باشـه...اصلا اگه توشـهر یـه حجابی ببینید دنبالش مـیرید یـا یـه بی سروپا؟؟؟؟مسلما اون حجاب خودش یـه عامل دفاعی از خانوم هاست.پس انتخاب با خودتونـه...

     س -ن : نگید اگه خوب باشـه ،سرسنگین باشـه،نجیب باشـه مشکل نخواهد داشت . مردی کـه ذات خراب داشته باشـه هیچ توجهی نداره کـه نجیب باشـه یـا پایـه . فقط اون فکرش مریضه . زجر مـیکشم وقتی بین رفتار همـه ی همکارای مردم حتما نگاه ها و ریزه حرکات بی شرمانـه ی یکی از همکارا رو تحمل کنم .

     محمد : تقصیر خودشونـه انقدر .....که مرداهم سو ستفاده مـیکنن. ولی مقصر اصلی حکومته.

     اکبردانایی فر : سلام چرا خدا چيزي را حلال کرده بنده خدا چکاره هست ان را حرام و ممانعت کند ما بايد دستورات خدا را قبول کنيم

     یک شـهر وند : در یک کلام بابا ادم باشید ! خیلی سخته !!!!!!!!!

     ع ص ج : زن حتما خودش انسان باشد من حود 25سال هست که باآقایـان همکار هستم هنوز یک بار با همکارانم جز درموارد کاری صحبت دیگری نداشته ام حتی اگر آنـهاراجای دیگری غیر ازسرکار ببینم یـه آنـهاسلام هم نخواهم کرد زن اگرز آدم باشد ازبین هزاران مرد پست هم سالم بیرون خواهد امد بـه شرطی کـه پیرو خدا باشد وفقط بـه اوتوکل کند

     غریبه : اه جبهه کو برادر های من.......یـاد شـهدا......خوشبحالشون کـه با شـهادت رفتند

     اشکان : اگه دنبال آبروش باشـه ميتونـه با موفقيت از بين 100 نفر مرد آشغال بيرون بياد فقط نبايد ارتباط هاي دوستانـه ي نزديک داشته باشـه

     سعید : راست مـیگن مشکل از اقایونـه خانومـها هزار جور ..فلان ناجور بدن اشکال نداره این منطق خانومـهاست بعد اقایون متهم بـه چشم چرانی مـیشن خوب والا

     سارا : من بـه عنوان يه خانم ميگم کـه توي جامعه ماست کـه مردها خيلي زود تحريک ميشن واگه يک خانمي برخورد راحت وبازي داشته باشـه فکرهاي ناجوري درون مورد اون خانم ميکنند،توي کشورهاي ديگه مردها هزار که تا زن کنار دريا ميبينن ،انگار کـه نـه انگار اصلا بـه اون زنـها نگاه نميکنند،من کـه ميگم فرهنگ جامعه ما خيلي پايينـه،من خودم با مردها خيلي راحت صحبت ميکنم و ميخندم درصورتي کـه اصلا منظوري ندارم ولي نميدونيد کـه اونـها چه سوءتعبيري از برخوردهاي من ميکنن وفکر ميکنن کـه من فاسدي هستم ،اين نشون دهنده ي فرهنگ عقب افتاده کشور ماست........

    جواب سوني کارت بيست : درون کشورهاي خارجي از فرهنگشون نيست از ترس قانونشون هست که اگر يک متلک بـه يک بين المللي کـه شـهره شـهر هست بگي پوست سرت را ميکنن کاري کـه براي برخي مردان و پسران ايراني يک عادت مرضي شده هست ، ضمن اينکه اين شما هستيد بـه قول خودتان باعث تحريک مرد مقابل خود ميشويد ، ‌پس خودتان کـه ميدانيد ظرفيت و ميزان غريزه افراد يکسان نيست و بعضا زود پسر ميشوند و روي پيشاني اش هم ننوشته فلان ظرفيت و خويشتنداري ، بعد خودتان حرمت و حريم نگه داريد کـه مورد سوء تفاهم قرار نگيريد

     الاهه : من يه و ديدم کـه چطور با کارهايي کـه بعضي مردا انجام ميدن که تا يه زن رو مجبور کنن کـه به خواستشون تن بده اونقدر با آبروي يه زن ور ميرن که تا اون زن بخاطر آبروش زندگي و بچش تن ميده بـه گناه آخرشم خودکشي ، متنفرم از آدماي هوس باز کـه بخاطر ارضاي خودشون باعث نابودي زندگي يه زن بي گناه کـه هيچي از جامعه و گرگاش نميدونـه ميشن خدا ازشون نگذره

     مرتضی لطیفی : غم انگیز است

     صدق : مشكل از خود آدماست آدم اگه خوب باشـه خوبه اگر هم بد باشـه تو شيشـه درون بسته هم بذاريش كرمشو ميريزه مشكل ا هم اگه بلا سرشون مياد كمبود محبت دارن عقلشون تو چشماشون هست .....

     س ق : در جامعه ای کـه جوانـهای پسر مشکل کار دارن چه لزومـی هست کـه خانومـها اوون جایگاه را اشغال کنند

     فرهاد : اگه زن سنگين و با حجب و حيا باشـه و فقط کارشو انجام بده و به قول معروف حداقل تو محيط کار بـه هيچروي خوش نشون نده و لباساي زننده هم تنش نکنـه آرايش غليظ نکنـه تو محيط کار فکر نکنمي بـه راحتي جرات کنـه حتي بـه اين خانوم بدنگاه کنـه بيشتر اين اتفاقا نميگم همش مربوط بـه نوع رفتارهاي زننده خودخانوماست کـه بايد تو رفتارشون با يه مرد همکار و نامحرم تجديد نظر کنن مرد با نگاه بـه بدن زن خيلي زودحشري ميشـه يه خانوم محترم وقتي اينو ميدونـه نمياد لباساي زننده بپوشـه و آرايش غليظ کنـه اون رييس هم کـه مي خواد خدايي نکرده بـه خاطر موقعيتش از شما سو استفاده کنـه شما بايد بهش اعتراض کنيد و نترسيد و يه جوي بـه وجود بياريد کـه ديگه جرات نکنـه بـه اين راحتي بـه سمت شما بياد

     ارمان. حسنی : چرا ایران از نظر مثال از همـه جا جلوتره

     سعید هادیـان : در اروپا وامریکا این مسائل حل شده به منظور من یـه سوال پیش اومده چرا درون غرب اینـهمـه تجاوز زیـاده چرا ؟ مگر این مسا ئل حل نشده خانوم محترم شما دچار کمبود شخصیت شده ای والا حجاب به منظور عدم دست درازی بـه شما لازمـه اگر بفهمـی کمـی فکر کن حتما بـه نتیجه دلخواه مـیرسی

     سجاد : براهمتون متاسفم خیل

     daniall1 : ماری کوری:
    جهان امرو. از نداشتن اخلاق و پرهیز رنج مـیبرد

     خودم : ازقدیم مـیگن اگه باشـه م ولش کنی تویـه پادگان سالم بیرون مـیاد

     حمـیدرضا : دلا غافل زسبحانی چه حاصل/مطیع نفس شیطانی چه حاصل/بودقدرتو افزون از ملایک/توقدر خود نمـیدانی چه حاصل.

     اصغز : واقعا همتون ديونـه ايد...چه کار بـه کار مردم داري بي حجابه با حجابه ...برو کشک خودتونـه بسابيد بابا...مملکت تو عن پر شده شما علافا سراغه چيرو ميگيريد.بريد بشينيد چهارکلوم علم ياد بگيريد بـه درد يکي بخوريد

    جواب سوني کارت بيست : همون کـه شما تو ايران عالم شده ايد براي همـه کافيه

     صبهبا : بعضيا ميگن ا همچين ارايش ميکنن ميان بيرون اقا اخه ما فقط واسه ي پسرا ارايش ميکنيم؟مگه ما فقط بـه خاطر پسرا اونجوري لباس ميپوشيم.ما ازادي ميخوايم اگه حجاب نباشـه انگار چي ميشـه انگار تنـها ملاک مسلمان بودن حجابه اگه همچين باشـه بايد همـه برن بـه جهنم همـه ي دترا راست ميگن اقا درون هر حالت 2 صورت وجود داره يا حق با مائه يا شما نميفهمين حق با مائه

    جواب سوني کارت بيست : حجاب تنـها ملاک مسلمان بودن نيست ولي شما بقيه موارد مسلماني مثل نماز و خمس و زکات و جهاد و حج و اخلاق مداري و امر بـه معروف و دوري از محرمات و بقيه چيزها را انجام ميدين و فقط گيرتون حجاب هست ؟ خب من هم بگم دوست دارم با تنگ بيام تو خيابون مگه چي ميشـه ؟ همين خود شما نميگين چه مرد بي حيا و بيشعوري کـه چنين پوششي داره ؟

     مجید بان : تا حدودی خود خانوما مقصرن چرا همش مـیگین مردها بدن یـه کمـی هم منصفانـه نگاه کنید

     سلمان : زن و مرد مثل دو که تا قطب مخالف آهنربا به منظور هم جذابیت دارند. بنا بر این به منظور جلوگیری از لغزیدن: جلوگیری از اختلاطهای غیر ضروری حتی درون حد پیـامک های تبریک ، ایمـیلهای غیر ضروری،شوخی ، خندیدن ، خودمونی شدن ، نگاه مستمر ، رعایت فاصله بین دو جنس، تنـها نبودن دو جنس درون یک اتاق، عدم عشوه گری درون صحبت و ظاهر مثل آرایش خانمـها یـا پوشیدن لباسهای تحریک کننده ، عدم الطاف بی مورد دو جنس بـه هم مثل رساندن با ماشین ، آوردن چای یـا غذا و ... خلاصه مواظب باشیم حریم بین زن و مرد نشکنـه.

     manam Dokhtaram : بیشتراتون ادمایـه مسخرهاید ا و خانومایی ک کار مـیکنن بیشترشون بـه احتماله خیلی زیـاد نیـاز بـه این کارا دارن بعد لطفن چرت نگید اونایی هم کـه مـیگن صیقه به منظور برطرفیـه نیـاز این کار درون حقیقت یـه کلک شرعیـه یـا برن واقعا ازدواج کنن یـا بی ابرویی را نندازن فقط تو شرع شاید کمک کنـه ولی واقعا وجه بدی داره الکی توصیـه نکنید

     نصرت اله نصراللهی : متاسفانـه درون محیط سازمانـها و ادارات ما بعضی سیستم های نظارتی نیز خود دچار همـین مشکل هستند. دلیل اصلی این اتفاقات درون این گونـه مراکز عدم نظارت صحیح هست زمانی کـه ناظر خود فاسد هست زنان بیچاره بـه که شکایت ببرند. بعد مـیپذیرد کـه کار کند هرچند بـه قیمت مفسد شدنش بیـانجامد.

     رولی : تو این دنیـای وا نفسا خودتو حفظ کنی هنر کردی

     اکبر : دوسال هست کـه به دنبال يه سن بالا براي صيغه هستم خواهشا از تهران يا اسلامشـهر زنگ بزنيد 09199363501

     موج دریـا : مشکل از طرف خانمـها نيست بلکه تمام اين نوع مشکلات منشائش از ديد کثيف اقايان هست

     ارزو : اقاي سالاري هنوز دادگاه نرفتي ببيني اونجا چه خبره از قاضي هوسباز که تا اون سربازا.حالم بهم ميخوره.
    يک راه حل عاقلانـه بيشتر نيست واون اينـه کـه ادمـهاي هوسباز و طلب و ادمـهاي نرمالي کـه ميخوان تجربه کنند برن توي مکاني کـه مخصوص ارضاي غرايز حيوانيشونـه کـه اونجا هم خانومـهاي هوسباز سرويس ميدن .اينجوري کبوتربا کبوتر بازبا بازه و وقتي يه خانومـه ياشخصيت و حتي متاهل ميره بيرون صدتا مرد هرزه جلوش ترمز نميزنن يا براکار نميگن شما متاهلي ن.الان خوبو بد قاطين واقعا نميشـه تشخيص داد.بايد مثل کشوراي ديگه يه جايي واسه اين کاريا باشن.نـه اينکه تو خيابون بيفتن دنبال زن مردم.

    جواب سوني کارت بيست : غريزه جنسي غريزه اي دريا صفت هست و هر چه بيشتر اطاعت شود سرکشي و طوفاني بودن خود را بيشتر نشان ميدهد ، اين آمار وحشتناک تجاوز درون سراسر دنيا بـه چه علت هست ؟ آيا آنجا ها خانـه ندارند کـه هوس بازها خود را تخليه کنند ؟ بعد چرا اين همـه تجاوز درون کشورهاي خارجي و غربي هست ؟ بـه اين خاطر هست که اگر انسان اين غريزه را آزاد گذاشت سير نميشود فقط حريص تر ميشود و دامنـه آن گسترش مي يابد
    اين تجربه شخصي ايراني هست از اقوام يکي از دوستان کـه از جواني که تا سن حدود 50 سالگي ظاهرا درون ايالت تگزاس زندگي ميکرده هست وي ميگفت من حدود سي سال بهترين و خوشگل ترين هاي آمريکائي را ميکردم (با عرض پوزش از کاربران) همـه جوره از سفيد که تا سياه از کوتاه که تا بلند بـه هر روشي کـه ممکن هست انسان کند ، آنقدر ادامـه دادم کـه از زن و سير شدم و از زن ارضا نميشدم و به پسر روي آوردم و سپس بـه رابطه با حيوانات ، اما بعد از چند دهه بي وقفه بـه خودم آمدم و يک روز با خودم گفتم من فقط يک معتاد جنسي بدبخت هستم و از آن روز کار و بارم را جمع و جور کردم و به ايران برگشتم و يک زن ايراني گرفتم و حالا لذت يک رابطه محدود اما سالم را حس ميکنم و افسوس ميخورم کـه چرا سالهاي عمرم را بـه پاي امتحان انواع و اقسام روشـهاي هدر داده ام
    پس حتي آزاد بودن و وجود خانـه هم درمان اين غريزه نيست درمانش آن هست که کمي مـهارش کرد اين سرکش فتنـه گر و وسيله شيطان را و تبديل بـه وسيله محبت و آرامش و خيرش کرد

     مـیلاد : و خدایی کـه در این نزدیکیست

     علی : 90 % از دردای جامعا ی ما از اینـه کـه شرایط ازدواج جور نیست

     متین : چرا فقط بيشترين مشکلو درون اين زمينـه کشور ما داره

     علی : مرد جسارت این نوع برخورد رو از ظواهر و رفتار زن بدست مـیاورد . خانما لطفا دقت کنید .

     مسعود. : کارو حتما از ریشـه درستش کرد.ذهنشون آلودس دلیلشم بی کاری و بی عاریـه

     سینا : دوستون دارم همتون

     تربچه : تنـها چیزی کـه بعد از خودن متن وکامنت های بقیـه بـه ذهن و قلبم رسید اینـه کـه "الهم عجل لولیک الفرج"

     دلسوز مردم : اینکه درون برابر نامحرم قرار گرفته ای همچون یوسف پیـامبر خدارا بتمام وجود احساس کن خداوندهمـه مارا ازمایش مـی کند که تا درجه ایمان را ازمایش کند اگر پیروز شدی بهشت درون انتظار توست وگرنـه با جهنمـیان روابط زن و مرد یکی از ازمایشـهای سخت خداوند هست عزیزبه لقای خداوند فکر کن که تا به ان برسی مارا بـه این دنیـا فریفتن بشنو ازنی چون حکایت مـی کند از جداییـها شکایت مـی کند این شیطان هست مارا گول مـی زند فرارتر فکر کنید ذکر الهی را فراموش نکنید کـه دنیـا و اخرت با متقیـان هست اگر باتقوا باشید تمام اهل زمـین و اسمان با تواند درتمام ادارات ایـه قران با معنی بصورت چند ایـه نگارش شود بسیـار خوب است

     عماد : از هر دستی بدی از همون دستم مـی گیری دددددددددددنننننییییییییـا کوچیکه

     مـیدیـا : واقعا امان از دست این اساتید دانشگاه اگه ادانشگاه این باشـه دیگه چه توقعی از بقیـه داری

     09123867467 : باید یـه سری مسائل رو بـه طور جدی واسه خودمون حل کنیم که تا بتونیم مشکلات رو کنار بذاریم

     رزاشريف : واقعا مشکل هم از پسرا و هم از هست بعضي از پسرا مثل يک درنده اند و جلوي خودشونو نميگيرن و بيشتر ان هم خودشون دارن کاري ميکنند که.....

     فرهاد گشتاپو : باید چند نمونـه از این بی حرمتی ها رو بگیرن و در ملا عام چند شبانـه روز شکنجه کنن و بعد هم اعدام ، بعدش مـی بینید کـه مشکل حل مـیشـه بـه همـین راحتی

     paresa : دنیـاش اینقدربدشده اگه خوبم باشی باز بهت دست مـیزنن.منم یـه م هنوزاجازه ندادمـی بهم نزدیک بشـه مخصوصا کارفرمام

     موده : به نظرمن هم خودمامقصریم هم جامعه و شرایط پیشرومان درون رابطه باهر مشکلی ما حتما توان دفاعی را داشته باشیم وجامعه انقدر کمک کند کـه بیشترین اگاهی را درباره هر مشکل بـه ادمـها بده اما به منظور برون رفت از این مشکل توان جسارت درون اشخاص حتما زیـاد شود کـه قربانی پول و مال و مقام وجایگاه نشوند.

     سایـه : سلام آگه ميدونستيم چقدر ما ارزشمنديم واسه خودمون ارزش قائل بوديم حجابمونو رعايت ميکرديم. قابل توجه بعضيا کـه ميگن خدا خودش مردارو اينجوري آفريده خدا وقتي يه نيرويي (قدرت جنسي) ميده قدرت کنترلشم ميده.

     یـه : وقتی هنوز فرهنگ و ازداواج موقت درون کشور ما نیست و مردم نگاه بدی بـه اون دارن چطور این راه رو پیشنـهاد مـیکنید تو رو خدا فکری هم بـه حال ه باکره کنیدکه امکان ازدواج نداره بره بشـه؟؟؟؟؟

     مریم : من بـه همان اندازه از هوا سهم ميبرم کـه ريه هاي تو ميبرد.دردآور هست ک من آزاد نباشم که تا تو بـه گناه نيفتي.قوس هاي بدنم بيشتر از افکارم بـه چشمـهايت ميايند.تاسف بار هست که بايد لباسهايم را بـه ميزان ايمان تو تنظيم کنم. (سيمين دانشور)

    جواب سوني کارت بيست : لازم نيست لباسهايت را بـه اندازه ايمان مردان شـهرت تنظيم کني تو لباسهايت را بـه اندازه ايمان خودت تنظيم کن اگر باور داري خدا آنقدر ارزش دارد کـه شايد کمي بـه حرفش گوش کنيم ، تو اگر نميداني بعد لازم نيست قوس بدنت را از مردان و دزدان حيثيت مخفي کني ولي من برايت ميگويم که تا بداني چون درون پاکيزه ترين حالت ، پسران جوان شـهرت بـه ياد قوس هاي بدن تو درون پستوهاي خانـه هايشان بـه ياد تو استمنا ميکنند و شان را بر خاطره تو تخليه ميکنند ، همانقدر کـه تو انتظار داري مردان شـهرت آلت هاي خود را بيرون نگذارند کـه تو تحريک نشوي و به بي اخلاقي آلوده نگردي ، مردان عاقل و غيرتمند شـهرت نيز انتظار دارند تو درون پيش انظار جامعه عشوه نريزي و دلبري نکني و پسرانشان را بـه کجي نکشي ، جامعه قاعده دارد بعد اگر قرار باشد هر بـه آنچه خودش راحتتر هست دل خوش کند و اعمال سليقه نمايد يکماهه جنگلي باقي ميماند بدتر از جنگل بي قانون فعلي

     منصور : به نظر من اگر خامـها درون روابط اجتماعی خود یـه مقدار جدی باشند هیچ احد الناسی نمـی تونـه کوچکترین لطمـه ای رو بـه اونـها وارد کنـه بـه یقین مـی تونم بگم کـه 90 درصد اینگونـه هست و اون 10 درصد هم مربوط بـه انسانـهایی مـیشـه گفت کـه در واقع انسان نیستند بلکه اینـها از حیوان هم پست ترند کـه به خودشون این اجازه رو مـیدن کـه به حریم شخصی دیگران تجاوز کنند ولو چه زن باشـه چه آقا.

     علیرضاsinkaee : اگه صدف واسه اظهار وجود مرواریدشو نشون نده هیشکی واسش نقشـه نمـیکشـه

     الناز : با سلام اين کشور از ريشـه خرابه نـه مشکل خانمـها هستن نـه اقايون فرهنگ خرابه ريشـه نابود شده همـه واسه خودشون ي سازي ميزنن کلمـه ي متحد بودن ديگه هيچ معني درون کشور ما نميده واقعا افسوس داره کـه خانمو اقا تکليفشون فقط شده يه رابطه ي جنسي حالم واقعا بهم ميخوره

     حسن : باسلام .الله اکبر از خيانت زن بـه مرد و برع.هردو کاري زشت وناپسندي هست . آيا مي دانيد خيلي بچه ها معصوم از ديدن مادر که تا آخر عمر بـه خاطر رفتار ناشايست بعضي از آقايان يا يک لحظه خنديدن خانما يا بهتر بگويم مادرها محروم شدند .و درون پايان آ« خانم زندگي خودش و فرزندش را بر باد داده .به خدا پناه مي برم .چون ديدن اين کودکان زجر آور است

     حرف حساب : پیـامبر اسلام(ص) مـی فرمایند: کما تکونوا یولّی علیکم "همانطور کـه هستید بر شما حکومت مـی شود." فارسی تر یعنی: از ماست کـه بر ماست

     مریم : اگه همـه هم خودشونو جر بدن کاریش نمـیشـه کرد.ازنظر فلاسفه مشکلات ریشـه ای هستن

     محمد22 : همش تقصیر خانمـهاست؟؟؟؟؟؟

     ناشناس77 : آقا اسماعییل مـیگن که تا نخواد...همـین الان ی رو رو کنم کـه بعید مـیدونم که تا حالا چادرش از رو بیشونیش و بالای چونش عقب نرفته...حاضر نیست حتی نگاه ی نامحرم ه و بازم متلک مـیشنوه؟مشکل از بی بند و باری بسراست!البته بحث یک سری از اهم که...چیزی راجبشون نگیم جداست...

     شیرین وفرهاد کرمانشاه : عشق فقط بايد يکي باشـه مگه نديديد شيرين وفرهاد کرمانشاهي چطور واسه عشقش جون کندن.فرهاد با کندن کوه وشيرين با خودکشي.بياييد عشقمونو از رو حرف و ثروت و هوس انتخاب نکنيم. يکم از شيرين و فرهاد ياد بگيريم.

     سپیده : چند که تا مطلب اصلی هست کـه باید بهش توجه بشـه 1-ین حقیقت داره و درسته کـه بعضی از ان و خانم ها رفتارهایی از خودشون نشون مـیدن کـه باعث تعرض بهشون مـیشـه،بعضی کاملا نآگاهانـه و بعضی نسبتا ناآگاهانـه2-درسته کـه بسیـاری از زنان زیبا سالیـان سال درون محیط های مختلف و بعضا محیط های نسبتا ناامن کار مـیکنند و مشکلی براشون پییش نمـی یـاد بـه علت آگاهی و یـا هوش دفاع از خود از طریق رفتار مناسب 3-محیط اجتماع را کلی ارزیـابی نکنید،این ارزیـابی ها جاهلانـه و تعصبی قلمداد مـیشوند زیرا پر از احساس خشم و انزجازند و نـه عقل و منطق.فرهنگ نادرست درون همـه جوامع وجود دارد کـه کیفیت آن بسته بـه فاکتورهای متفاوتی متفاوت است3-جدا از تفاوت های فردی،آگاهی و ناآگاهی و اعتقادات مختلف قانون و چارچوب قانونی به منظور جلوگیری و مجازات چنین رفتارهای ضرورت هست و پیگیری بر اجرا آن و فرهنگ ساختن آن مستلزم آگاهی و زمان است

     ندا نادری : سلام این کـه چیزی نیست من یـه مطلب خوندم نوشته بود شکنجه مـی و فلک واقعا که

     علیرضا بیدگلی : باید به منظور رییس شرکت ها و کارمندان مردی کـه این جسارتی رو مـیکنند حکم های سنگینی درون نظر گرفته بشـه و مسئولین هم بـه فکر سازماندهی این شرکتها باشند و وزارت کار هم بـه دنبال اشتغال زنان و بالاخص ان جوان باشد.

     09361515316 : سلام
    آیت الله طالقانی همان اوایل انقلاب فرمودنند وقتی خانـه ایی مـیسازند ابتدا براش دستشویی درست مـی کنند نـه اینکه توالتی هم کـه دارد خراب کنند، بـه نظر من با توجه بـه شرایط سخت اقتصادی خانـه عفاف ضروری بـه نظر مـی رسد

     گلنار : به نظر من حقشونـه

     مرجان و علی و نیلو فر : سلام ما سه نفر وبرادر هستیم و من و هایم مـی گوییم کـه بد نبود.

     09376887458 : دين را بـه ترجيح ندين

     09146275991 : آقايون بيشتر دمدمي مزاجن و هر چي ميذاري جلوشون فکر ميکنن خوردنيه يکم فکر کنيد بعد واقعا که

     ادوین : زن اگر حجابش درست باشد مرد نمـی تواند بـه ان بـه چشم بد نگاه کندالبته زیر چادرش عریـان نباشد

     حدیثه : وای وای وای......................

     09334529986 : به این آدمـهابایدبگوییم بی ناموس

     پوريا : همـه دارين دروغ ميگن اگه ماها راست ميگيم اول از خانواده خودمون شروع كنيم بعد راجع بـه ها وپسرها ويا مردها يا زنـهاي ديگران نظر بديم ما نميتونيم رو خانواده خودمون تسلط داشته باشيم چون هركي برا خودش يه سازي ميزنـه چه انتظاري از ريس جمـهور وبقيه افراد داريم كه 75ميليونو كنترل كنن. واقعا برا همچين مردمي متاسفم

     عدالت : اين مانند غذا خوردن بايد ارضا بشـه كسي كه درون اين حرفي نداره؟؟؟
    2-.....در محيط كار اگه دولتي باشـه همـه بايد يكسان باشند ودرست كار كردن ملاك پيشرفت باشـه نـه كاميابي جنسي
    همـه اينـها چه شركت دولتي چه خصوصي بايد بر اساس عدالت اسلامي باشـه-(حق وحقوق خانمـهاي ديگه پايمال نشدن)
    عدالت اسلامي رو ميشناسيم؟؟؟؟؟؟

     مـینا : من32 ساله مجردم وظاهر جدابی دارم و در دبستان پسرانـه معلمم و پوشش چادر ولی اکثر همکارا نیت بد دارن و من همش حتما مراقب باشم دیگه زنا حتما چیکار کنم پتو سرمون کنیم یـا مثل زنای طالبان پوشیـه بزنیم /مـهمترین دلیل اینکارا اینـه کـه قدرت دست مردهاست تو جامعه فقط مـیگن زنا خودشوت بپوشونن فک کنم حجاب ما از زنان زمان پیغمبر بیشتره مانتو روسری شلوار جوراب حالا یـه ذره موها بیـاد بیرون یـا دستا معلوم شـه یـا کوتاه و تنگ مرد حتما تحریک شـه حمله کنـه توجیـه مقاماتم این باشـه حتما قانون کار بندی رو اضافه کنـه با تشریح کامل به منظور جلوگیری.

     طاقبستان/بیستون/بازارسنتی کرمانشاه : وقیحانـه هست به خدا.

     فرانک ق : ا نبايد بترسن بايد ازخودشون دفاع کنن اينطوري اقايون حساب کار دستشون ميد کـه با کي طرفند همين طور ازادن هر طور ک ميخوان لباس بپوشن مشکل از جامـه ي خراب ماست کـه اگه يه ذره مانتوسش کوتاه باشـه يا هر چيز ديگه اي بـه خودشون اجازه ميدن بهت توهين کنن

    جواب سوني کارت بيست : نـه خير ها آزاد نيستند هر جور کـه خواستند لباس بپوشند همانطور کـه مردها نميتوانند با هر پوششي بيرون بيايند ، اين مثل اينـه کـه بگوئيم من دلم ميخواهد با زير شلواري سر کار يا تو مجلس رسمي بروم چون راحترم باهاش !! يا اصلا شلوار و لباس زيرش را نمي پوشم بقيه نگاه نکنند و چشمـهاشون را درويش کنند !! بنظرتون اينطور انتظار داشتن خيلي احمقانـه بـه نظر نمياد ؟ هر چيزي حد و حسابي داره و وقتي از حدش خارج شد هيچ انتظار مطلوبي از نتيجه کارش نبايد داشت

     سلام : من 8 سال توی یک اداره دولتی کار مـیکنم. ماه 4 ام کارم رئیسم 44 ساله ام ابراز علاقه کرد. یک جوری کـه باورم شده بود. از دستش درون مـیرفتم ولی حواسم بود کـه مشکلی براش پیش نیـاد. متاهل بود و بچه داشت. چند ماه بعد دیگه گیج مـیزد از عشق و ما هم داشت باورمون مـیشد. پیشنـهاد داد و ما هی از دستش درون رفتیم. من خیلی متینی هستم. سابقه هیج رابطه ای هم بجز کار نداشتم. نمـیتونستم تشخیص بدم ولی اهل کاری هم نبودم. زد و گندش درون اومد کـه آقا این کاره هست البته بعد 5 سال. هنوز همکاریم و هنوز با پر رویی تمام لاو مـیترکونـه. دو که تا از زن ای هاش رو کـه قبلا اش بودم دیدم. بگم توی زندگیش تجسس نکردم ولی زرنگ بودم و خدا کمک کردم. اگر هم نمـیفهمـیدم بازم پا بـه گندکاری نمـی دادم. خلاصه بگم این آقای خلی هم آدم حساب

     ناشناس : من نظرات همـه راخوندم اکثريت شماباازدواج موقت موافق بودين کـه من هم موافقم وبايدتلاش کنيم کـه درجامعه جابندازيم .امايه تذکربه اونايي کـه همـه چيزروبه دولت ميبندن بابادولت راخود ماهاتشکيل ميديم نـه مريخي ها بعد ازخودمون خرده بگيريم
    درضمن بيشتراين ازارهاي جنسي تاييداوليش ازخود خانم هاست اگه خانمي عفت خودش راحفظ کنـه مردي حق سواستفاده نميکنـه,بعدشم خيلي از اين خانم ها هرجايي کـه گيراومد ميرن براي کار من نميدونم شرافت انسان مـهمتره يا پولي کـه ميگيرن؟هرجايي محيط مناسب براي کارخانم نيست
    اين فقط توايران نيست توکشورهاي ديگه هم همينـه مشکل اينجاست کـه مافقط ظاهرغرب راميبينيم نـه واقعيتش را يکم تواينترنت سرچ کنيدهمـه چيز دستتون مياد
    تشکر

     علیرضا : سلام.من همـه ي راهايي کـه مثلا شيرينـه و حال ميده رو رفتم اما آخرش برگشتم بـه اصل خودم. بـه انسانيت و پاکي اما کاش ميدونستيد چه بهايي بـه خاطر ندونم کاريام پرداختم.اين همـه هوس وعشق وحال و.... بهتر بود يا خانواده م؟ دوستون دارم مواظب خودتون باشيد. عليرضا

     باتیستا : نـه مرد مقصره نـه زن همش تقصیره شرایط وموقعیته.یـه دفعه تو یـه لحظه اتفاق مـیفته.بعد از اون مرده حالشو کرده و زن با عذاب وجدانش زندگی مـیکنـه.البته پولم بی تقصیر نیست ی رو مـیشناسم کـه به رییسش حال داد وحالا رییسش اونو درون اختیـار دوساش مـیذاره واونم با پول راضی مـیشـه( شده).ولی قربون دوست خودم برم کـه وقتی رییسش بهش پیشنـهاد داد اومد بهم گفت و منم پدر رییسشو دراوردم.

     صص : سازمان ها و نـهاد های دولتی از همـه بدتر هستند .

     یـه ایرانی : از چی بگم؟......ازین جنایتای تار؟
    یـا قانونی کـه بیگناهو بالای دار؟
    تو بـه من اینو بگو...من از چی بگم خب؟
    ای خدا خودت مشکلاتو ریشـه کن،کُن!

     کرمانشاه گهواره تمدن : چي بگم!!!بازم ممنون بخاطره تلاش شبانـه روزي)(کرمانشاه گهواره تمدن وتاريخ)(

     مـیترا : واقعا برا یشان متاسفم این جا را با هالیود اشتباه گرفته اند.....!!!!!!!!!!!!!!

     اسماعیل : عامل اصلي ا هستند من که تا وقتي ي با وقار حرف بزنـه هيچ غلطي نـه من نـه هيچ پسري نميتونـه ه ا گل هستند اگه خودشون بخوان بخدا

     فاطمـه : خانوماي عزيز اي ايراني اگه از يكم نجابت استفاده كنين همـه چي درست ميشـه

     سارا : با نظر امـیر اریـامـهر موافقم

     آي اولدوز : بانظرهمـه موافقم.

     کیـان : تجاوز = جنایت

     بلوچ : متاسفم

     مـهدی : نامردی هست

     عسل : سلام، واقعاً شما آقایون احساس کـه هیچ بگذریم منطقم ندارید بابا داره مـیگه من کاری نکردم بعد شما مـیگی چراغ سبز نشون دادی و جوا اون آقایی کـه گفتن خانما سرکارنرن شما مـیدونستی کـه کارخونـه خودش کلی کار کـه 100 که تا مثل شما نمـیتونن انجام بدن!!!!!!!!!!!!!!

     خون دل : نباید تقصیر را گردن جنس مخالف انداخت بلکه ریشـه همـه ی بی بند و باریـها بی دینی است.اگه دیندار باشیم باشیم خودمون رو مـیپوشانیم و رفتارای سنگین خواهیم داشت کـه کثیفترین مردان هم هیچ غلطی نمـیتوانند ند و اگر مرد باشیم نگاهمان و مان را کنترل مـیکنیم.تمام نظراتی کـه دیگری یـا صرفا"جامعه را مقصر مـیدانند توجیـه هست اینـها همگی از سستی ایمان خودمان است.ایمان یعنی عقل و عاقل مـیداند چگونـه خود را از ناهنجاریـها نگه دارد.<<ما حتما از خودمان شروع کنیم>>

     رضا : واقعا اين کارها از يه ايراني بعيده جاي تامل داره

     حامد : سلام
    یـا رب این آتش کـه بر جان منست
    سرد کن آنسان کـه کردی بر خلیل

     سام افسر : به هر حال این چیز ها طبیعی هست اما درون محل کار آن هم درون ایران

     baraan : کاملاً مشخص چه مقاصد پليدي پشت پرده
    است و چه مساني قصد دارند بـه هدفشان برسند

     علیرضا : پيغام من بـه سوني کارت چجوري ميشـه ازدواج کرد تو اين جامعه مـهريه هاي بالا بريزو بـه پاش هاي عروسي پولشو از کجا بيارن مردم خودتون قضاوت کنين بعد خونـه درسته راه حل خوبي نيست ولي ميشـه جلوي بيشتر تجاوزات رو گرفت ما کـه خيلي ادعاي دين دار بودنمون نميشـه توي کشور هاي کـه زن ها با صورت بند ميان بيرون هم کاواره يا خونـه هست دکتر علي شريعتي بزرگ هم با برداشتن خونـه ها دوره انقلاب مخالف بودن بـه نظر شما ما چيکار ميتونيم يم براي راضي خودمون و پسر فرقي نداره يا بـه رابطه هاي نا مشروع يا استمنا کـه خيلي براي بدن ضرر داره رو مي آوريم قديم (خيلي سال پيش ) پسر ها و ها که تا شب عروسي فرق بين خودشون و ها رو نميدونستن اما حالا با وجود سايت هاي غير اخلاقي بسيار پسر ها و ها ....

    جواب سوني کارت بيست : چرا زنا ؟ چرا فحشا ؟ چرا خونـه ؟ چرا ترويج آسان ازدواج موقت نـه ؟ وقتي خدا راهش را آسون کرده و نشون داده چرا راه کج شيطان ؟

     مرد ،دهبان : در اين خصوص بايد گفته شود کـه اين نشان ازفقر فرهنگي جامعه ي ما است،ولي بايد گفته شود کـه ان با پوشيدن چادر مي توانند که تا حد زيادي از اين سواستفاده هاي جنسي جلو گيري کنند

     امـین : بخش بیشتراین مشکلات بخاطرپول وبقیـه اش هم خودزنان وان مقصرندچون خودشون مشتاق وپایـه اند

     امـیر : ببینید خانم های محترم خودشون حتما خودشون رو نگه دارن وقتی من نوعی مـیبینم مانتوی زن مملکتم از پیراهن من کوتاه تره خب بـه نظرت حتما چشم مو کجا ببرم 1 بار 2 بار 3 بار نگاه نکردم دیگه دفعه 4 بنا بـه غریضه فردی احساس مـیکنم

     لوده : مشکل از دو طرف است, زن بـه خواست مرد راضي نشود هيچ اتفاقي نمي افتد......

     قلندر : زن یـا اگر بـه سیـاهی ای کـه خلقت بـه چشمانشان گذاشته راضی باشند ومنت سورمـه بـه چشماشون نباشـه !مردهای سگ صفت کـه هیچ اون مـهره مار داره کـه هیچ ! رستم وسهراب هم نمـی تونند نگاه چپ بـه شون ند

     علیزاد : در جواب اونکه خودشو کوروش معرفی مـیکنـه
    بهت یـادآور مـیشم:
    ان کورش ( آتوسا ، روشنک) چادری بودند نـه مثل اربابان غربی تو
    یـه جوری حرف مـیزنید کـه انگار کشورهای دیگه همـه معصومند و توی ایران هرزگی بیداد مـیکنـه!!!
    یـه سرچ کنید که تا دلتون بخواد از خبر و مستند و فیلم تجاوز و سوءاستفاده و دوربین مخفی توی هرجایی کـه بخواهید از غرب متمدن پیدا مـیکنید

     ايراني : شايد باور نكنين يك زن رو ميشناختم كه خودش بـه دوستش گفته بود يه كار خوبي برام پيدا كن كه هم پول خوب بدن هم بهمديگه اونجاحال بديم/ بيشتر مشكل خارش از طرف مونث هست. كسي تو جو كار زورگيري نميكنـه راضي ميكنـه بعد كارشو انجام ميده.

     بی همتا : هر مسول سرنوشت کاری کـه مـینـه خداوند بـه هر قدرت انتخاب داده ه ه ه ه ه

     93 : کاش بـه مرگ فکر مـیکردیم

     حسن : اینکه ما مردم زن و یـا مرد از ترس آبرو ویـا چیزهای دیگه اعتراض نمـی کنیم باعث تکرار ظلم وجرم وجنایت مـی شـه اینـها حتما اسیب شناسی بشـه و بصورت علمـی و استراتزیک رفع ورجوع بشـه که تا مرز بین پاکان ودل مریضان مشخص بشـه

     ن-ميرداماد : اگر تمامـی گزینشـهاو استخدام ها توسط یکسازمان سالم و عاری ازپارتی بازی ودغلکاری صورت گیرد ونیروی انسانی سازمانـها براساس سوابق علمـی وتجربه باشدواختیـارات مدیران درون استخدام سلیقه ای ممنوع گردد،معضل حل خواهدشد .فعلا عملکرد ضعیف اداره کاروکاریـابی درون ایران اسلامـی مریض ، شرم آور و ناسالم هست .

     یکی : از کوروش مي پرسند : چرا زنان سرزمين شما حجاب ندارند ؟
    ميگه : حجاب درون پشت چشمان مردان سزمين من هست .
    خيلي از مرداي ما وقيح شدن.البته نسبيه !

    جواب سوني کارت بيست : زنان سرزمين ما درون زمان کوروش با حجاب بوده اند زير تنـها يک عزن درون تخت جمشيد وجود دارد کـه آنـهم با حجاب هست يعني اينکه هم مردان ما با غيرت تر بوده اند و هم زنان ما با حجاب و احتمالا با شرافت تر بر عغرب کـه سنگ تراشـه هاي زنان عريان زينت برخي ساختمان هاي آنـها بوده است

     سارا : هم مردا بی غیرت و بی ناموس شدن هم زنا رو بـه مردا ... ولی همـیشـه نمـیشـه گفت تقصیر زناس یـا مردا . روانشناسانـه حتما قضاوت کرد مـه اینکه پسرا بگن تقصیر زناس ا بگن تقصیر مرداس !!! مردا تحریک پذیرن و زناهم اینو مـیدونن بعد مواظب حتما باشن . مرداهم نگاهشون و شون رو کنترل کنن !!! همـین

     پریـا : سلام با خوندن اين مطالب ديگه شکي نيست کـه جامعه ما واقعا بيمار شده آخه اجتماع هم مثل يک شخص داراي شخصيته . اين جامعه از خود بي خود شده و به خدا سپرده شده اقتصادش ، تربيتش ، آينده ي افرادش و بعد بـه دست عوام سپرده شده کـه بيان و با نظر درستش کنن .
    اونـهايي کـه بايد شرايط جامعه رو اداره کنن رفتن پيب روزي براي خودشون و 50 نسل آيندشون ديگه کار کـه از اين بهتر نمي شـه . خدا هم خودش گفته از تو حرکت که تا از من هم برکت ، عزيزان من و شما کـه گزينـه اي دستمون نيست کـه بخوايم کاري يم فقط داريم خون دل مي خوريم خدا از اونـهايي کـه فکر مي کنند خيلي خوبند ولي هيچ غلطي هم براي بهبود وضع جامعه نکرده اند نسازه لعنت بـه خوبترينشون . خوبي بـه عمليه کـه براي مردم مي کنيد نـه دمي کـه مي زنيد .

     ايليا قهرمانلو : جالب بود ... متاسفانـه اين مسايل و سو استفاده از خانم ها درون محيط کار رو زياد شنيدم اما درون شرکتهاي من ک حدود 30 خانم کار ميکنن من عاين حالت رو هم ديدم ک خانم شيطنت ميکنـه..... ميتونم بگم هيچ جرعت کوچکترين بي ادبي بـه خانم هاي متشخص ندارن

     ویدا : سلام دوستان برایی کـه هر دوطرف چون نمـیتونن بـه هم برسن وعاشق همدیگه هستن چیـه؟ یعنی هیچ راهی نیست کـه از لحاظ شرعی اینا بـه هم برسن ولی هردو عاشق واقعی هستن....

     روانشناس : ببينين اکثر شما از روي احساسات نظراتي ارائه فرمودين واقعيت اين هست که جنس زنان تشنـه محبت بوده و اکثر مردان کـه قصد همين کارها رو دارن از اين راه وارد ميشن نـه پول، و مسئله ديگري هم کـه هست تعريف جوک هاي ............ کـه کم کم روابط رو بـه سمت عادي بودن سوق ميده کـه در نتيجه کار بـه اونجاها مي کشـه حالا بهترين راه حل ميشـه جبران نيازهاي عاطفي چه درون زنان و چه درون ان درون خانواده و همسران اونا و همچنين تفکيک شدن محل و اتاق کار خانم ها و آقايون هم يک راه حل پيشگيرانـه هست و مسئله بعدي هم خود خانمـها هم درون خيلي مواقع مقصر هستند و نيايد همـه گناهان و رفتارهاي اشتباه رو بـه آقايون نسبت ميديم چرا کـه از نظر فيزيولوژيکي هم بعضي خانمـها از روابط خوششون مياد و لذت مي برند.
    باتشکر

     پور محمد : هرآن هرلحظه شیطان درون کمـین هست هم زنان و هم مردان حتما خیلی مواظب باشند ،شاید خدای کریم بخاطر رحمت بی منتهایش از سر گناهان مردان و زنان مقصر بگذرد اما مردم آبرویت را مـی برند

     علی : هرچی مطالب درون مورد نامردی بگیم باز بعضی از ها این حرفارو مسخره مـیگیرن.کاره خودشونو انجام مـیدن بعد بهتره بلا نصیبشون بشـه ب طریقی سرشون ب سنگ بخوره

     مـینا جون : سلام
    من چادری هستم تو محیط کارم تقریبا همـه مردا نگاه مـی کنند چون خدادی خوشگل هستم نـه بای بگو بخند دارم نـه چیز دیگری اما روزی نیست کـه یـه همکار مرد بـه یـه بهونـه داخل اتاق من نیـاید
    حالا من بـه خاطر چی حتما خونـه نشین شم؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟

     مدير قديمي : تا بحال 30 که تا منشي عوض كردم همش هم من نگفته بله رو گفتن. خارش از خود ها و زنـهاست که تا يكي سالم درون نياد زود زود عوضش خواهم كرد.
    منشي و كار زن درون ايران=فحشا

     09356343674 : من يه مرد هستم .ولي تو جامعه ي ما بـه زن هيچ توجه نميشـه فك ميكنن زن فقط واسه سكس آفريده شده .خيلي زشته

     پطروس : دلیل اصلی اینـه کـه هیچ بـه حقوق خودش واقف نیست ؛ من نمونـه هایی دیده ام کـه اصلا جرات مطرح هم نداره . هر اتفاقی هم بیفته تو ذهن خودش مخفی مـی کنـه

     مجید : ذات هرفردمعرف اوست واعمال هرکیم...
    شمامواظب خودت باش مرد,زن...اینـهاهمش بادمشکه

     سلمان علی : سوزن را اگرتکان دهيم نميشـه نيفه کرد هم اگر مواظب خود باشد هيچ نميتوان بهش خيانت کند

     مسعود ع : از بي عرضگي زنـهاست کـه پا ميدن

     زهرا : سلام با نظر سيامک کاملا موافقم

     مريم : آزار فقط آزار جنسي نيست، درون هر غالبي آزار ميبينيم، آزار و خرد روح و روان، تحقير و حقارت، پايمالي حقوق، تبعيض، عدم اطلاع از حقوق مسلم و هزاران نوع آزار روحي ديگر، چطور مي توان درون مقابل اين نوع آزارها مقاومت كرد؟؟؟؟؟

     محمود : زنـها مانند گل هستند كه اگر خار داشته باشند كسي جرات چيدن اونـها رو نداره

     saghar : hame y jorayi dorost migan ama b nazare man har adami khodesh masoole karaye khodeshe age gharar bashe hamye khanoma chador bezarano beshinan khone dari kon in esmesh mantegh ni

     دنیـا : اینجور مردها هرتوسری خوری را کـه دارند مـی خواهند اینجوری جبران کنند وگرنـه آدم سالم یکی رو دوست داره ومزاحم دیگران کـه کاری بـه کارشون هم ندارند نمـی شـه یعنی بـه عبارتی اینـها عقده دارند

     فرزاد : شايد خانـه 1راه حل باشـه

    جواب سوني کارت بيست : چرا ما هميشـه بهترين راه را گناه ميدانيم درون حاليکه همان وقت ما ديني داريم کـه به ما اجازه داده از راه حلال همسر داشته باشيم و اگر توان همسر دائمي را نداريم بـه راحتي و با شرايط اسان ازدواج موقت کنيم ، فرق مذهب و دين پيشرفته اسلام و تشيع با ساير مذاهب و اديان همين هست که همـه جانبه نگر بوده و نيازهاي بشر را سرکوب نکرده بلکه براي آن راه قرار داده هست و ازدواج موقت همان راه دفع صحيح شـهوات است

     علي قاسمي : واقعا 90درصد تقصير اقايانـه امان از هوس كه نميتوان بـه او پاسخ منفي داد

     الف ح : کار زن درون یک محیط بسته با همکاران مرد درست نیست چون شیطان بیکار نمـی شینـه

     شبنم : اگر بـه خدا توكل كنند و دنبال يه كار ديگه بگردن و تن بـه خودفروشي ندن حتما بيكار نميمونن چون روزي آدما بـه دست خداست بعد فقط بـه اون توكل كنين

     محمد رضا لرد : ي كه خودش نخواد گير نميفته

     رضا هریـانی : امـیدوارم کـه زنـها درون این قضایـا مقصر نباشند ...

     فهیمـه : متاسفانـه من خودم قربانی این ماجرا هستم با هزار حقه و دروغ و وعده و 5 سال سواستفاده از من ساده اخراجم کرد که تا یکی بهتر از من را بیـاره به منظور سواستفاده حالا فقط متظر مرگم و دیگه هیچ

     ياس : از چي بگم خب.ما كه گفتيم دردها همـه ريشـه كن شد.به نظر من تقصير اس كه ميرن تو چشم مردا.

     صادق : زن خلق شده واسه خانـه داري و تربيت فرزندان

     سارا22 : واقعامتاسفم بر این جامعه ای کـه ما دران زنگی مـی کنیم

     تارارحیمـی : همـه اين حرفاي دوستان درسته ولي بايد اضافه کنم اگر ان ما انقدر بـه خاطر فوقش 200تا هزاري خودشونو بـه صاحب کاري کـه مطمئنا بعد از چند وقت مثل يه آشغال ميندازشون بيرون نفروشن انقدر هر روز با موج آدماي بيکار شده يا شرکتاي مثل چمن سبز شده روبرو نمي شويم من خودم زخم خوردم کـه بعد از 7 سال کار با جون و دل بـه بهونـه اينکه زنش شک کرده و هزار بهونـه واهي ديگه بيرونم بعد بهتره از مني کـه تجربشو دارم استفاده کنيد هر چند حالا بعد از گذشت چند ماه ميفهمم خدامنو از اون جا نجات داد چون بعد از اون روز ديگه نتونستم بـه هيچ شرکتي اعتماد کنم و حالا خودم دفتر دارم کـه هواسم بـه اينـه کـه حتي شده يه و از منجلاب اين جور شرکتها نجات بدم /. فقط يکي بگه چطوري اون مدير قبلي را رسوا کنم کـه سر بقيه بلا نياره ؟؟؟؟

     امير عباس : يه روز خوب مياد......

     امـید : واقعا متاسفم براياني کـه تحت آزار و اذيت قرار ميگيرند. اما نبايد سکوت اختيار کنند.

     مـهدی مزروعی : استفاده از چادر بسيار مـهم و حياتي ميباشد

     علی از زابل : چادر یـه حفاظ کامل به منظور زنـه

     ميثم : زن بيشتر بايد خانـه داري د و مي تواند فقط معلم براي ان و دکتر و پرستار زنان باشد.نباید تربیت فرزندان بخاطر مسابقه تشریفات از یـاد برود.زن نباید درون مـیان نامحرمان کار د.خدا رو درون نظر بگیرید.

     شورش طهماسبی : مشکل درون فرهنگ ماست بـه ما یـاد داده نشده کـه زن را مانند یک انسان نگاه کنیم وما را درون محدویت وتنگنا گذاشتن وکار بـه جای رسیده کـه نـه مردان امنیت داشته باشند ونـه زنان .این مشکل را بایدانی حل ند کـه در راس این هرم قرار دارند

     اکبر : فقط تفوا

     م.ن : واقعا متاسفم براي آن آقايوني کـه ميگن ها سرکار نرند که تا سالم بمونند و ما بيکار نباشيم ...شما بي عرضه و بيسواديدي استخدامتون نميکنـه تقصير ها چيه...

     محمد ف : علاقه بـه جنس مخالف درون هر موجودي هست و فقط نبايد مردا رو مواخذه کرد اين يه مساله رواني هست و کوچکترين جرقه شعله ورش ميکنـه چه مرد چه زن.بس اگه زنا فکورانـه تر مقابله کنن هيچ مردي قدرت نداره بدون رضايت طرفش همچين تعرضي رو ه.مرد ي کـه نظر سوئ داره که تا 100درصد مطمين نشـه کـه راه نفوذ درون طرف وجود داره هرگز اقدام نميکنـه رييس کـه چه عرض کنم مدير کل هم قدرتشو نداره. بس اين بر ميگرده بـه رفتار زن از همون ابتداي ورود بـه اون اداره يا هر محيطي.رفتار مودبانـه و محترمانـه و برخورد انسان دوستانـه با همکار مرد درون محيط کار هيچ عيبي نداره ولي درون حد متعادل خودش.و اينکه مردا خيلي استادانـه ميتونن ناز و عشوه و ساده لوحي زن رو تشخيص بدن و تقويتش کنن. بس زن بايد عاقبت انديش باشـه و جدي و اروم و باعث تحريک نشـه. خدانگهدار

     عابد : تا توانی دل بدس آور دل شکستن هنر نمـیباشد.
    حالا اگه یـه وقت شرایط مـهیّا بود چه اشکالی دارد کـه باهم ازدواج کنند منوط بر اینکه از راه شرعی باشد.

     لادن : اباید کمـی اروم بگیرن. اون وقت همـه چیز حله.

     محمدحسين : خاک تو سرشون

     محمداس : ها نبايد بيرون تيپ خفن بزنن

     حسین : تریپ خانوما و رفتاراشون تحریک کننده است

     استاد مطهري: : ازدواج درون غرب اغاز محدوديت ودر اسلام پايان محدوديت است

     هلن : قربونت برم خدا...چه غریبی رو زمـین

     مـهدی : اگه خانمـه مقاومت یـا مقابله نکنـه اسمش دیگه تجاوز نیست توافق مـیشـه اسمش.

     تارا : از بين همـه ي نظرات نظر سيامك بـه دلم نشست

     فهيمـه : خانمـها حجابشان را رعايت كنند كه اقايان تحريك نشوند واقايون هم نگاهشان را وروابط بين خانم واقا صميمانـه نباشد وخدارا درنظربگيرنداين مسايل پيش نمي آيد.واقعا جاي تاسف دارد.خود ما از زنان هرزه ميترسيم كه شوهرمان را از دست ندهيم.

     محسن از ش : به نظر منی کـه این کارهارو مـیکنـهخودش جای دیگه مـیرن مـیدن/اخه اگه ادم ناموس داشته باشـه همچین کاری مـیکنـه/جنس مونث هم حتما خودش خوب باشـه/من عاشق ان گلم کـه در ییـابان عشق پژمرده شدو منت باران نکشید.

     شسسیبب : خيلي از مرد هاي ايراني خرابن.. کاريش نمي شـه کرد..شدن يه خوک تن پرور..که بـه هيچي جز نمي تونن فکر کنن اصلا نمي شـه اسمشون رو ادم گذاشت..مثل حيوون ها شدن.بايد اون هاشون رو ن..اينجوري مشکل حله!

     یـه باهوش : به ریشـه بیندیشید.چی بی دینی آورده جز بیکاری؟

     مصیب : کرم از خود درخت .

     امـیدوار : آه از اين همـه اراجيف و دري وري!
    کامنت گذاشتن هم شد کار
    براي اصلاح امور بايد دستورات شرعي و يا نظريه ها را مطابق با روز داد و علت و عوامل همگي را بررسي کرد با قيل و قال کـه کار درست نمي شـه /براي هر نظريه اي صاجب فن بايد نظر بده و ديد تک بعدي و صرف خالي از اشتباه نيست حالا مي خواهد حکم شرعي باشـه و يا...
    چون جواب درد اجتماع ما نمي شـه / اگر جمعيت ا بيشتره ناشي از سياست هاي غلط مي باشد کـه ناشي از بي کفايتي بعضي از رجال و نيز عدم تمـهيدات لازم و در نظر نگرفتن شرايط اجتماع و نيز درون نظر گرفتن آينده و زمان حال و نيز عدم بررسيهاي مختلف لازمـه مي باشد/
    خداي ناکرده زمانـه مثلا عوض شده/ نمي خواهيد شما هم عوض شويد

     آزادی : زنـها وها هم دلشون مـی خواد کـه ازشون سوء استفاده کنند

     ریحانـه : من یـه دبیرستانی ام من اصلا فکر نمـیکردم جامعه ما اینطوری باشـه درون ضمن اقایونی کـه مـیگن خانما تو خونـه بشینن ما اینقدر زحمت مـی کشیم درس مـیخونیم کـه به خاطر ادمای حیون صفت توی جامعه ترقی نکنیم نصف بار اقتصادی جامعه بر عهده زنـهاست این جور ادما برن خودشونو درست کنن با تو خونـه نشستن خانوما چیزی درست نمـیشـه.

     محمد نوذری : خانـه از پای بست ویران است*وقتی ازدواچ دایم طرد مـیشود و موقت تشویق مـیشود*بنیـان خانواده ها مـیپاشد*چون با بله گفتن سرمایـه عفت انسانی از بین مـیرود*

     مسلم یکتاپرست : باسلام مشکل ماخداشناسی هست که مارا بـه اینجا رسانده خدا درون مـیان ماجایی ندارد ما از امام وامامزاده بیشتر انتظار داریم که تا ازخدا.اقایونی کـه دم از مـیزنند ایـا حاضرندی بایـاشون کنـه؛خدایی کـه همـه جا حاضر هست رافراموش کرده ایم بیـایید مستقیمأ بـه قرآن برگردیم اگر واقعأ ایمان داشته باشیم مثل یوسف(ع) نجات پیدامـیکنیم اما وای برما کـه مشکل ماتوحید وخداپرستی است

     سجاد : مقصر خانمـها هستن چرا نمـیزنن تو دهن همچین مردی البته اینا مرد نیستن نامردن نباید بـه خاطر پول همـه کار کرد

     حسين قربانپور : همـه جور نظري اينجا هست همشم درسته ......ولي تقصير اس کـه خودشونو بـه نمايش ميگذارن. تو خارج فقط اونـهايي کـه ميخارن اينطوري خودشونو آ

     مژ.گان : نميدونم.ولي اي كاش آدم از روز اول بدونـه كجا كار ميكنـه.راست ميگن خونـه بهترين جا واسه زن هاست ، ب.... بـه اون حقوق و مدير عاملش.بي وجدان هاي آشغال

     samira : kambode mohebbat javanha ra be un rah mikeshone

     حقیقت : بعضی مـیگن چرا خانومـها کار کنن وقتی مرد هست معلومـه که تا حالا کنج خونـه سبزی پاک مـی و از دانشجوهایی کـه مجبورن کار کنن و های بی سرپرست کـه مـیخوان پاک زدگی کنن خبر ندارن.آخه برادر من اگه اون حالا هرچقدر هم بد بگرده اهل اونکارها بود کـه نمـیومد دنبال کار!گوشـه خیـابون واسش هست.خدا مـیگه تاریخ رو مطالعه کنید کـه پر عبرته.مسئله یوسف و زلیخا نشون داد مرد اگه مرد باشـه هیچنمـیتونـه تکونش بده و تو قرآنم اول بـه مرد گفته چشمات رو نگه دار بعد بدونیدی کـه ما رو آفریده مـیدونسته کـه مرد راحت مـیتونـه چشمش رو نگه داره کـه اول بـه اون گفته شده.مشکل اینجاس کـه مردها وقیح شدن.یـه چرخ تو اینترنت بزنید ببینید چطور از روابط هرچند دروغ با مادراشون نوشتن.این بیماری این نظامـه وگرنـه بیحجابی تو زمان قبل کـه بیشتر بوده!

     گلستانی : خداوند ما را يک لحظه بـه خودمان وا نگذارد

     خاني : حجاب زن باشد

     معصومـه : والا چي بگم نـه نـه ...

     محمد : سلام بـه همگي
    اين حرفها نيست درسته اقايون هم ايراد دارند اما خوب وقتي بعضي ها با وضع بدي بيرون ميان خوب مردها هم تحريک ميشن ديگه

     سایـه : اقای محترم امـین کـه دهنتو باز کردی و فکر مـیکنی همـه پسراو اقایون پسرای پیغمبرین .مگه مسلمون نیستی ؟؟؟؟؟؟؟؟توی کجای قران نوشته فقط زنا حتما مواظب حرکاتشون باشنو خودشونو کنترل کنن؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟ کجای قران نگفته مردا هم بایدخودشونو کنترل کنن برو ادم شو بعد بیـا نظر بده و قضاوت کن

     یـاسین....ارشاد : سلام...این موضوع ها همش از بی فرهنگی صورت مـی گیرد،اگر بـه فرهنگ کامل ایرانی پایبند باشیم این موضوع پیش نمـیاد ...پس بریم فرهنگ سازی کنیم

     مریم : ا حتما با خودشون اسلحه ببرن بیرون وقتی قانونی وجود نداره حتما مثل ایـالات متحده ی امریکا خودت حقتو با تیرو تفنگ و اسلحه بگیری ریشـه اش بی قانونی و بی سوادی وولگردی و چشم ناپاکی مرداست
    اللهم عجل لولیک الفرج

     پیشنـهاد :
    تو ترکیـه قانونی مـیخوان بزارن هرمردی دو بار تجاوز کنـه عقیمش کنن که تا اخر عمر

     امين : سلام/ همـه اين بدبختي هاي ايران از دولت ماست وعدم فرهنگ است.ودولت زور گو هستشو
    واين قدر ماها را از دنيا پرت نگه داشتن و جلمونـه گرفتن کـه از سر مجبوري بـه دنبال بدهاو بي ارزشترين چيز ها ميريم وتا ميام اعتراض کنيم بلائي بـه سرمان ميارن کـه به گو خوردن مي افتيم. کجائي کوروش کبير کـه به ظاهر مملکت اسلامي/ ايران را بـه کجا کشيدند .اقا صاحب الزمان خواهشن ظهور کن بـه داد ايران برس

     مارال : آشي کـه ميدن بايد خورد خانما خودشون ميکنن

     امين : اينـها تقصير روسااست اين همـه پسر جون بيكار هست كه نياز نيست ا سر كار برند كه اين مشكلات برايشون پيش بياد خانوم بشين تو خونـه كارتو بكون تو اداره كه خبري نيست
    ضمنا که تا خانومـها چراغ سبز نشون ندند اقايون فاصلشون را حفظ مي كنند
    ههههههههههههههههههههههه

     سوگل : من آزادي را دوست دارم اما اينطور کـه خوندم نميشـه مجرد باشيم شايد واسه همينـه کـه م منتظره برام خواستگار بياد درحالي کـه من فکر ميکردم واسه راحتي خودشون ميخان من عروسي کنم

     غيرت : تقوا پيشـه کنيد

     اکرم : خدا لعنت کنـه اون مردایی (البته اسمشونو نمـیشـه مرد گذاشت )که مغزشون توشلوارشونـه.با هردست بدی با همون دست هم مـیگیری یکی هست کـه این بلاهارو سر زن و ناموس خودتون بیـاره از خدا بترسین کـه چوب خدا صدا نداره

     سعید : مثل اینکه تو این جامعه فقط مردها مشکل دارند . زنـها کـه معصومند .

     يک دانشجو : فقط بايد بگم متاسفم ان هم براي مردمي کـه ادعاي مسلماني دارند

     مريم اوحدي : خاک بسر هر چي مرد بيشعور ايراني ند کـه بيسوادند و عاميانـه حرف ميزنند اونا اگر خفه شدن بهتره بجاي اراجيف برن يکخورده مطالعه ند.

     هادي : حضرت علي :
    اگر مرد و زني درون مکاني تنـها باشند نفر سوم شيطان است

     رامين همتي : باسلام.اين اتفاقات درون ايران بيشتر هست کـه باعث تاسفه معمولا ادمـهاي بي خانواده دچارش ميشن.

     بهار : بحث آزار زنان کـه معضل اجتماعي درون سطح جهاني هست و بايد گفت کـه اينکه بگيم زنان شغلشان رارها کنند منصفانـه نيست چرا کـه ممکن هست مجبور بـه تامين معاش و ضروريات اوليه زندگي خود باشندو راه حل قطعي تشکيل يا تاسيس مجراهايي قانوني با قوانين جديد و به روز با تعريف انواع آزارهاي شغلي و مقابله قانوني با اين آزارهاست و مرد جامعه وقتي بدونـه کـه به زنان اين حق داده شده کـه در خصوص اين موارد با توجه بـه شفاف سازي نوع آزاره شکايت نمايند و بازوي اجرايي و نظارتي قوي درون اين زمينـه وجود داره از آزار رواني و جنسي و مالي و جسمي زنان درون محيط کار کاسته ميشـه (يک کارشناس اجتماعي)

     عباسی : خداوند زن و مرد را مکمل هم قرار داده و فطرتا نسبت بـه هم علاقه نشون مي دهند اما براي پاکي و دوري از گناه تقوا را هم بهشون داده اگري راه تقوا رو درون بيش گرفت هرگز بشيمان نخواهد شد تقوا کـه باشد محيط کار نيز بـه سمت مثبت تغيير مي کند حتي اگر اين فرد متقي يک نفر باشد درون بين هزاران نفر مي تواند کار کند و پاک باشد خانـه دار باشد و پاک باشد اما اگر اين تقوا و ايمان نباشد درون هرکجا کـه باشد خود را ارزان مي فروشد فرقي هم نمي کند چه زن باشد چه مرد.

     علي : طرز لباس پوشيدن خانمـها و طرز برخورد اونـها مشخص مي کنـه خانم چکاره هست . درسته بعضي آقايون مشکل دارند ولي خانمـها هم بي مشکل نيستند .

     يه رهگذر : آنکه شيران را کند روبه مزاج احتياج هست احتياج احتياج

     زهرا : خیلی از آقایون تو قسمت نظرات با طرزه برخوردشون نشون خودشون از این دست آدما هستن کـه اذیتشون رو انجام مـیدن بعد به منظور تسکین عذاب وجدانشون مـی گن خودش مـی خواره فلانـه بهمانـه اگه هم اینطور باشـه وظیفه شما چیـه یعنی عفت شما مـهم نیست اینکه شما دلتون مـی خواد مـهم نیست من یـه م بـه خاطره محیط خراب کار سالهاست بی کارم ا از دست سرکوفت اجتماع حتی پدرمم تحقیرم مـی کنـه با این حال تحمل مـی کنم اما با عذاب. خیلیـا سرپرسته خونوادشونن چاره ایی ندارن یـه روز شاید یـا مادره خودتون مجبور بـه کار بشـه ازش سو استفاده بشـه حرفا خودتونو بعدش بیـاین بخونین چه حالی مـی شین

     وحید نی......م : از ماست کـه بر ماست

     نارسيس : سلام من اين حرفهارو قبول ندارم بعد اونايي کـه توي خارج هستن و را بايد چي بگيم مامسلمانيم مثلا ولي از همـه بيشتر گناه مي کنيم و نگاهامون آلوده هست در حاليکه مسيحي ها مسلمان واقعي ان

     مـهدی : زن با عفت اگه شد درست کار ميکنـه اگه هم نشد شرافتش رو با بقول خودش کلاس اجتماعي عوض نميکنـه.

     مـیثم : خوبه دیگه!از این بهتر؟

     مـهدی اسماعیلی : زنامـیتونن جلوش بگیرن

     آرمين : چرت نگين.زن اگه اون مدلي كه انگار هست بيرون نياد هيچ مردي نيگاش نميكنـه.

     ايران : زن ومرد مسئول اعمال خودشون هستند ما بايد بدونيم يك روزي بايد جواب اعمالمون روبديم بعد براي افتادن درون دام شيطان دلايل موجه براي خودمون نتراشيم

     محسن یسلیـانی : اگر واقعا ميخواره حقشـه وگرنـه اگه واقعا اعتقاد داشته باشـه تو همچين محيطي اصلا کار جايز نيست

     ارمـین : هر بلايي سر خانوم هاي بي حجاب بياد حقشونـه

     علي از كرج : سلام هادي جون بيا خودت رئيس جمـهور شو منم بهت راي ميدم که تا بتوني اين مشكلات رو حل كني ومرد درون كنار زن يا زنـها بـه ارامش برسند.راستي بحث يك مرد با چند ازدواجي همزمان رو مطرح كن شايد كشور از اين حال درون بياد.اينو هم ميدوني كه جمعيت نسبت بـه پسر دوبرابره.نشوني اون درصد قبول شدگان دانشگاهها درسال89.دوستت دارم.مي بينمت

     سيد :
    عدم اعتقاد بـه توحيد سرسلسله همـه مشكلات بشري هست.

     ر-محمدي : زن اگر بد باشـه تو شيشـه هم خودش را نشون ميده اگر هم خوب باشـه يک ملت حريفش نميشند

     افم : متاسفم

     استار : برين دنبال ريشـه موضوع بگردين و ظاهربين نباشين

     بسيجي : من ميگم همش سر امريکاست

     علیرضا کاظمـی : سلام انسان باهر جنسيتي اگر خداترس و مومن و معتقد باشد هيچ مشکلي پيش نمي آيد

     باران : سلام خسته نباشيد بابت همـه اطلاعاتي کـه رو سايت گذاشتيد ممنونم اميدوارم يه روزي همـه اين بي رحمي ها تموم بشـه ,من کـه از نگاه مرد ها خسته شدم با اينکه ظاهر مناسبي دارم ولي بازم اذيتم ميکنند .راستش چند ماهي دنبال کار ميگردم و برادرم مخالفت ميکرد ,حالا دليلش را ميفهمم ,استرس دارم و دوست ندارم اين اتفاقات برام بيفته. بازم ازتون تشکر ميکنم .به اميد روزهاي رنگين کموني

     على ازسوريه : سلام با تشكر از اينكه بـه بچه ها آگاهي مى دهيد بـه كميل پسر خالت سلام برسون . خودت بـه فكر خودت باش.

    جواب سوني کارت بيست :
    از لطف شما سپاسگزاريم . ولي کميل کي هست ؟ احتمالا اشتباهي صورت گرفته
    به هر حالا باز هم ممنون و براي شما آرزوي موفقيت ميکنيم

     آزاده : چي بگم ؟ از موقعي کـه چشم باز کردم و دنيا رو اينطوري ديدم ‘ همـه چي واسم تغيير کرده‘ دنيا روسرم خراب شده ‘ديگه عشق برام مفهومي نداره ‘ ديگه مرد توي زندگيم جايي نداره ‘ولي خودمونيم دليل
    خيلي از اين اتفاقات خود مردهان کـه ياد نگرفتن بايد درون زندگي يکي رو واسه عشق اول و اخر انتخاب کرد ‘ مگر نميبينن همـه اين فيلمـهارو کـه هوس بـه کجا ميکشوندشون؟
    به اميد روزي کـه تعبير ما از زن و مرد دوباره يه عشق پاک باشـه مثل
    "ليلي و مجنون "

     مرصاد : ايراد از مملکته

     مريم و : جوري شدم کـه به عادت کردم خدا ازشون نگذره

     اشکان-پاسارگاد : اول جواب خواننده خوب ترانـه کـه گفته کرم از خود سیبه:
    دوست خوبم بـه خدا هیچ سیبی ذاتا کرمو نیست- کرموش مـیکنن.
    دوم:اولین باره کـه چنین مطالعات خوب اجتماعی رو درون این سطح گسترده وواضح مـیبینم - شما را بـه خدا بیـائیم کمـی بالای شکم فکر کنیم-جامعه ما فقط شده شکم وزیر شکم-چه انتظار داریداوضاع اجتماعی واخلاقی بهتراز این بشـه؟یـه کمـی بـه فکر ذات پاک انسانی خود باشیم - این کـه همش شد ذات حیوانی-پس فرق ما با سگ وخوک الاغ چیست؟
    اگر بـه خدا کـه ذات پاک مارا شکل داده فکروعمل کنیم - آنوقت هم لذات حیوانی داریم هم لذات معنوی.زن فقط نیست-جلوه تجلی خدابرانسان است.
    زن مریم مقدس-خدیجه کبری-فاطمـه زهرااست.همان حیوان صفتهائی کـه ازخدابرای رسیدن بـه مقاصدشوم استفاده مـیکننداز زن هم استفاده مـیکنند.
    به خدا پناه آوریم0

     محبت 19 : نردبان خلق اين ما و من هست عاقبت از نردبان افتادن است
    ابله هست آن کـه بالاتر نشست
    استخوانش سخت تر خواهد شکست

     09171923186 : همـه این مشکلات رو حل مـیکنـه. گاهی فرهنگ سایر کشورها و نحوه حل مشکل توسط اونـها رو مطالعه کنید. چیزی شبیـه با عنوانـهای متفاوت وجود دارد.

     بند زاره اي : خدا بـه ما نزديك هست ميبيند و ميشنود از اسرار دل ما آگاه هست و عقابش سخت مواظب باشيد عواقب كارتان را درون اين دنيا هم خواهيد ديد شك نكنييد و بدانيد كه چوب خدا صدا ندارد

     محمد : خوب چرا زن ها برن كار كنن كه ما مردا بيكار باشيم

     مـهدی زین االدین : انسانـها الزاما شیفته زیبایی و تنوع هستن ، درون دین ما به منظور هر راهی بابی رو معین شده حالا اگری توان همـه جانبه خودشو بالا مـیبینـه مـیتونـه از راههایی مثل اختیـار تعدد زوجه خودشو تخلیـه کنـه،این مسئله پیش روی ما بازتاب پشت و تغییر درون احکام خداست.
    که متاسفانـه نـه درون این بحث درون خیلی از احکام تحریفات بارزی رو مشاهده مـیکنیم،حکم رضایت کتبی از همسر اول درون هیچ جا مستند نیست،فقط تمکین و تامـین و عدالت درون زندگی بـه چالش کشیده شده ، لاجرم بعد زلزله هایی رو با توجه بـه تغییرات همـه روزه قوانیین کشور کـه رنگ و بوی چند ملیتی گرفته مشاهده خواهیید کرد

     کردستان : برادران و ان من. از قديم گفته اند کار خانـه مال زن و کار بيرون مال مردهاست. اگر بـه جای اون خانمـی کـه برای لوازم آرايش و نقاشی سرو و صورتش کاره مـیکنـه همان حقش هست اما به منظور خانمـی کـه سرپرست نداره مسئولان درون قيامت بايستی جواب بدهند. اينـهمـه پسر بيکار تو علافی هستند و خانمـها بروند کار. عجب دنيايي شده،،،،،

     رضا : فقط نميدونم ما دنبال چي هستيم و ميخواهيم بـه کجا برسيم.

     اصغر : یک خانم اگر واقعاً دلش نخواد و حیـا و حجاب داشته باشدی جرأت جسارت بـه او را ندارد 90% مشکل از خانمـهاست هزار ناز و عشو مـی آیند وقتی کـه بهشون تجاوز شد تازه یـادشان بـه حق و حقوقشان مـی افتد

     1236 : واقعا

     جاويد : ا مواظب تيپ و حركاتشان باشند

     ترانـه : کرم از خود سيب هست

     ستاره سهیلی : اگر هر فردی چه زن وچه مرد حد و حدود خودش را بدونـه و از اون تجاوز نکنـه ویـا درون یک کلام منطقی و منصف باشـه هیچهم آزار نمـی بینـه.
    بیـایید قضاوت را بـه عقل سلیم بسپاریم و ازقید ظاهر این و اون را محکوم نکنیم.

     ميلاذ محمدي : طوري نيست خدا بزرگ تر از اين حرفاس

     صابر اسدا...زاده : همـین کارا را مـی کنند کـه پیشرفت نمـی کنیم

     حسین ش : یـادتون نره کـه امام زمان مـی بیندتون

     عظيمي : تقصير خانم هاست کـه اين قدر بـه مرد ها رو دادند . حالا مثلا کارشونو از دست بدن آيا کار ميتونـه جايگزين شرافت بشـه؟
    واقعا خيلي متاستفم.

     نگار : تا حدی موافقم کـه بعضی از خانمـها واقعآ بد مـی
    ردن اما بقیـه چی؟! واقعآ بک سری از آقایون مریضن و مشکل دارن آخه دیگه تو محیط کار وقتی کـه زن باهاتون حرف مـی زنـه هم تحریک مـی شوید؟؟ خدا بـه همـه کمک کنـه

     سید.ف.ی : خانمـها اگر حجاب خود را رعایت کنند این اتفاقها نمـی افتد

     ريگي 09376569700 : اين خرده وريزهارا ول کنيدبچسپيدکه کله گنده ها دارن هاي اين مملکت رابه کشورهاي ديگه ترانزيت مي کنندکه نـهايت سواستفاده رامي کنندتجاوز واستفاده درفيلم هاي مبتذل واستفاده درکاباره مي فروشندوکرايه مي دهندکه دست نفت رابراي اقايان ازپشت بسته کـه سه تاازماشينـهاي ترانزيتي کـه پرازهاي جوان بودکه درقلعه زنگي کرمان وپل بهادرابادکرمان گيرافتادندکه مي خواستندبه بندرچابهار وبندرعباس ببرندوصادرکنندفکري بـه حال اين کله گنده هاکنيد کـه پول نفت سيرشون نمي کنـه

     سلام نانا : راهش ازدواجه كوتاه مدته که تا هم زنا و فحشا نباشـه هم تمايلات جنسي شون ارضا بشـه و غير شرعي نباشـه درضمن صيغه هم بدك نيست جطوره؟

     رسول : البته نوع پوشش و آرايش بعضي از اين خانمـها درون تحريک اين قبيل آقايان بي تاثير نيست .

     جاويدحاتمي : ازخودم بدم آمد.

     خودم : وحشتناكه

     سیدمـهدی : زندگی همان چیزی هست کـه هست سعی درون تغییرش نداشته باش(انسان آزادست و مـیاندیشد کـه زندگی مـی کند و زندگی هر انسان با اعمال رفتار وعمل و عالعملش جهت مـیگیرد چه بهتر کـه جهتی خوب پاک و مستقیم را به منظور خود انتخاب کنیم .انتخاب مـی کنیم و چون انتخاب مـی کنیم حق انتخاب داریم بعد بهترین شیوه را به منظور زندگی خود واطرافیـانمان انتخاب کنیم .
    ممنون از انتخاب موضوع خوب وقابل بحث شما

     انتي : نداشتن ايمان و تقوا باعث تمام اين حرکت ها شده هست چون يک سري از مردها بي غيرت شده اند مگه نميدونـه کـه اين بـه اصطلاح خانم ايشون چه وضعي بـه بيرون ميره ...پس نتيجه يک سري از مردها بي غيرت شده اند
    همـه چي بستگي بـه مرددارد

     سیـامک : من بـه اون افرادي کـه ميگن تقصير اين و اونـه خندم ميگيره.بابا اين موضوع تو غرب متمدن هست که تا افغانستان.هيچ ربتيم بـه اسلام و حکومت نداره.خودمونيم اگر حتي زن اراده کنـه شوهرشم نميتونـه بهش نزديکي کنـه چه برسه توي سر کار و اون محيط کاري.پس خانومـها نگيد تقصير حکومت و يا دين و حجاب ومحدوديته تقصير .......با کمال احترام براي خانمـهاي پاک و شاغل کـه خودشونرو فقط بـه اوني کـه لياقتشون رو داره ارايه ميدن شوهرشون
    درود بر هرچه ايراني مسلمان ازاد انديش

     زن ايراني : من يک زن معمولي هستم و در يک سازمان دولتي کار ميکنم. از ديد يک زن خدمتتون ميگم و از تجربه اي کـه بدست آوردم کـه فقط درصد کمي از آقايون بـه خاطر ايمان قوي کـه دارند بـه همکاره خانمشان چشمي ندارند اما دو سوم ديگر آقايون آماده آشنايي يا ارتباط هستند. حالا يا خودشان پيش قدم آشنايي و گفتگو ميشن يا با نگاه و تامل نشون ميدن کـه دوس دارن باهات دوست بشن ! تجربه نشون داده کـه به خانم هاي چادري و البته سنگين و متين جرات صحبت هم ندارند. ضمنا" خدا نکنـه کـه آقايون درون جامعه بفهمند کـه مجردي يا طلاق گرفتي! اون وقت ديگه مثل کنـه دنبالتن! زيادن اين مردان بي صفت...

     عبد ذليل خدا : به نظر من تمام اين مشکلات و ناهنجاريها بعلت ضعف ايمان و عقيده و دور شدن از خداوند و دستورات اسلامي مي باشد.به زن يا مرد بودن ربطي ندارد.ان شاالله بتوانيم با انجام دستورات و فرامين الهي جامعه اي سالم و پاک داشته باشيم بـه اميد آن روز.اجرکم عندالله

     م. پارسا : سلام. الان داشتم بعضي از اين کامنت هارو مي خوندم .واقعاً خنده داره کـه آقايون هرکاري دوست دارن ن بعد خيلي راحت مي گن م حجابت رو رعايت کن. مگه هريه کم سر و وضعش ناجور بود يه مشکلي داره؟ مشکل از خودتونـه آقايون، مشکل از شماست کـه همـه رو بـه يک چشم مي بينيد! و يک کم فکر کنيد. اون خانم هايي کـه بي آبرو مي شن بـه دست کي بي آبرو ميشن؟ چند که تا مثل شماها کـه هرکار دوست داريد مي کنيد .اين عقده اي بازيها مال خودمونـه کـه انگار نديد بديد هستيم. محل کارو خونـه و جاي هيچ چيزو نمي دونيم. همـه چيزو قاطي مي کنيم. نميدونيم هرزگي با باکلاسي فرق داره

     مونا محمدي : خوشبختي داشتن دوست داشتني ها نيست دوست داشتن داشتني هاستو...

     کرمان : کار بدی است

     احمد رضا : خدا را درون نظر بگیرند نـه کار وحوق مکفی وامکانات را

     نينا : اون کوته فکري کـه اسمشو ميزاره جومونگ بايدم اين مزخرفاتو بگه!! و آفرين بـه فريد مکارمي!ممنون

     جمال جوادي : زن هاي بدحجاب همانند ويروس واگيردارند و تمام جامعه را بـه فساد كشانده اند تو را خدا حجابت را از دست نده كه ....

     علي دلداده : هميشـه اين مسايل براي زنـها هست مقصر ما مردا هستيم

     وحید : ضمن تشکر از دوستانی کـه در نظرسنجی شرکت د.فقط مـی خوام یـه موضوعی رو مطرح کنم و اون اینکه اگر خانم ها قدر خودشون رو بدونند وهر چی رو کـه اسلام دستور داده بـه اون پایبند باشند مطمئن باشند کـه هیچ مردی جرات نزدیک شدن بـه حریم اونـها رو نخواهد داشت.
    واقعا یـه نگاه بـه پوشش زنان امروزی درون خیـایـان ها بیندازین ، بـه خدا قسم لباس خواب خیلی بهتر از این لباسهایی ست کـه اینـها مـی پوشند...

     09191930344 : سلام. من اعتقاددارم,از اين دست بدي از اون دست ميگيري.اون مردهايي کـه اين کارهارو ميکنند.اينو بدونند کـه خودشون هم يا مادر دارند!!!! مطمئن باشن کـه همين بلارو همي سر ومادرشون مياره.× و اينکه زنـها مثل گل ميمونند نبايد اونـهارو پرپر کرد.

     پسری بیکار : چرا دولت بـه پسرا کار نمـیده؟ کـه ا مـیرن سر کار.بعدش این اتفاقا مـی افته

     علي : هرهرقدر هم محتاج باشـه نبايد تن بـه شغلي بده کـه بهش خيانت کنند

     تانيا : وقتي همـه ما شديم حمال چيني ها کـه هر چي توليد ميکنن مصرف کنيم
    معلومـه غيرتي نميمونـه کـه بخواد جلوي اين تعارضات ايستادگي کنـه
    .
    اي عزيز خانـه از پايبست ويران شد

     نستـــــــــا : خونـه از بيخ ويرونـه! بـه نظر من يه کلاف بي سر و تهه با اين وضع چون بحران هم اقتصاديه هم فرهنگي هم درون خانواده و و و ...اما اگر انقدر محدوديت ايجاد نمي هم زن خودش شخصيتش رو ميساخت هم مرد ها انقدر حريص نميشدن کـه با يه لمس دست فکرشون هزار راه بره...اون موقع جايگاه هر مشخصه . الان نـه چادري مومنـه نـه بي حجاب کافر!اعتقاد تحميلي (و نـه اکتسابي) همـه چي رو بـه هم ريخته...
    چي بگم! هر چي بگم بازم دلم پره...
    حيف ايران کـه اينجوري داره پرپر ميشـه

     اسعدي : خود کرده را تدبير نيست

     ي ي : يه سيب تصور كنيد كه دست نخورده هست حالاپوستش را بكنيد بعد از زماني بـه علت نداشتن حجاب فاسد مي شـه ما جنس مونث هم همين جوري هستيم بنا براين خانوما با شعار مد خودتان را فاسد نكنيد

     ترانـه : من 21 سالمـه و 5 که تا دارم پدرم مجبوره خرجمون رو بده تازه کلی هم سرکوفت و منت مـیزاره مـیگه شوهر کنید من کـه حاضر نیستم شوهر خرجمو بده
    اگه کارنکنم بعد چه طوری زندگی کنم
    این روزا زن و مرد هردوشون حتما کار کنن
    دولت از همـه بی خیـال ترو بی غیرت تره

     جعفر : خدایـا اینـها را بـه راه راست هدایت بفرما

     یـه مسلمون نـه یـه مومن : انسان های پست دین و ایمان نمـیفهمند مخصوصا وقتی بای تنـها باشن از خدا به منظور انـها آرزوی قطع رزق و روزی و عمر پر درد را دارم

     ساسان : تقصیر خودمان است

     ابوالفضل : در حيرتم از مرام اين مردم پست

     فرهاد : اگه اون توالت لازمي كه يك سري از روحانيون گفتند رو راه بندازند خيلي ها ميروند سر كارشون .ما بقي هم بـه كارشون ميرسند.

     حجت : زن ها مقصرن --> بي حجابي و طرز رفتارشون خيلي موثره ?? درصد بـه بالا با کوچکترين حرکت زن يا گفتار يا آرايش اون تحريک ميشن يا برداشت بد ميکنن
    مردا مقصرند --> بازم که تا حدي چون جنس مرد زود تحريک شونده و علاقمند بـه تنوع و زيبايي رنان بـه شدته درصدش کمتره و زن بايد بيشتر يه سري مسايل رو رفتار کنـه
    آيا آزادي جنسي مشکل رو حل ميکنـه؟ درون مورد مردا مطمينم نـه همين الان بالاترين امار جرم درون ارو‍ا و آمريکا تجاوز بـه زنانـه
    نکته:
    -->ببخشيد ولي خانومـها بـه هيچ مردي هرچند بـه ظاهر و خوب و مومن هم اعتماد نکنن ما شنيدم يه آدم رو يه خانوم ? ماه يا حتي بوده دو سال کار کرده که تا بالاخره حالا يا با تجاوز يا با فريفتن کار اون خانوم تموم کرده و من خودم گرگهايي رو درون لباس ميش ديدم با چشمام کـه شايد اگه ي يه مدت با اين آقا بود

     ابراهيم : به نظر من اين کار بايد همين الان پايان يابد

     فرهاد : بايد از اول بدونن کـه کجا استخدام ميشن المومن کيث مومن بايد زيرک باشد

     محمد : بيشتر خانمـها از اين دست خودشون بدشون نمياد باهاشون اينطوري رفتار بشـه

     عاقلین : معمولاان سعی مـیکنندخودرابیگناه وپسران راگناهکارنشان دهند

     جمال : تا ماديان دم نزنـه يابو سم نميزنـه

     منصور : به نظر من اول از همـه حتما محیط کاری رو بـه 2 دسته تقسیم کنیم اقا و خانم ها این طوری پیش گیری از این قبیل موارد مـیشـه- 2-خانمـها بـه 3دلیل این خیـانت ها رو مـیکنن 1-تامـین مالی از طرف شوهر یـا خوانواده -2کم لطف بود شوهر 3- تمایل خود خانم بـه رابطه بـه چند یـا چندین نفر کـه تو جامعه ما بـه چنینانی یـامـیگیم.که نـه تنـها تو ایران بلکه درون تمام جهان چنین افرادی فاقد غرور احترام و شخصیت فردی و اجتماعی هستند1 واما مورد اول و دوم قرار نیست هر کی بیکار یـا بی پول بشـه تصمـیم بـه خود فروشی بگیره اگه این کار رو ن جزو دسته سومند . به منظور هر مشکلی راه حلی هست صبر چاره و صلاح بیکاری و بی پولیـه شاید زمان ببره ولی مـیشـه بـه نظر من این طور ادما بـه اینده فکر کنن کـه به بچه هاشون چه جوابی بعد بدن؟بگن تو مادرت....

     09131683081 : از راه شرعي وارد شوند و خطبه بخونند

     الناز : وقتی زن بـه شوهرش توجهی نداره و ارضاش نمـیکنـه مرد هم مجبوره بـه خانوم های دیگه نظر بد داشته باشـه

     بهبود : اگر تمایل وتحریک از طرف مرد باشد بسیـار ناپسند هست ولی بر عخانم مقصر هست باید حقیقت را بیـان کرد ما نیـاز مبرم بـه خانـه های عفاف داریم که تا فساد چنین بر ملا نکند.

     محمود ازقم : اگه خانم نخواد صدتا مرد هم نميتونند کاري ند دستورات شرع رعايت بشـه هيچ اتفاقي نمي افتد اگر زن ومرد نامحرم درون مکان دربسته قرار گرفتند سومي انـها شيطان هست خانمـها درپوشش وحجاب وارايش رعايت نکنند هرچي سرشون بياد حقشونـه

     حسن رضایی والا : حضرت زهرا فرمودند:بهترین زنان امت من زنانی هستند کـه مردی آنان را نبینند وآنـها مردی را نبیند

     علی : سلام
    ارايه نظرات از طيف هاي مختلف خوب هست اما بـه شرطه اينکه منطقي و قابل هضم براي همگان باشـه حقيقتو نميشـه پنـهان کردکه ما همـه حتي تو بهترين شرايط گناهکاريم شايد انسان جايزالخطا باشـه ولي منطق درستي نيست همـه با هر شرايطي وعقيده ايي کـه داريم موظفيم درون مقابل کلام خدا درون قران عظيم الشان کـه نورانيت اين کتاب ارزشمند قابل وصف نيست بايد بـه راه اين کتاب قدم برداريم کوته فکري ها رو پشت بندازيم خداوند دل همـه رو زيبا خلق کرد بعد بيايين با عملمون بـه زيبايي افرينش خدا زيبايي جلوه دهيم که تا خدا عمل زيبامونو بـه زيبايي جلوه گر نمايد خدا بي شک مواظب همـه ما هست کاري نکنيم فرداي روز محشر درون مقابله دشمنان دين خدا سر افکنده باشيم ما شيعه ايم و بايد درون مقابله دشمنان دين خدا با عمل خوبمان سر افراز باشيم مواظب خودمان باشيم

     د : بر ذاتشان لعنت

     رهبري : ان شاالله با ظهور آقا همـه چيز درست مي شود

     يه دانشجو : اگر صيغه از کشور هاي غربي مي آمد همـه مو بـه مو اجرا مي د,پس چرا صيغه رسمي نيست,اين کـه اسلامي است,هر کـه نياز داشت استفاده ميکند

     خانومم : خواستم بـه ارش حسینی کـه گفته اشکال نداره هر دو طرف حال مـیکنن بگم بعد و مادر خودتم جز همون دسته
    خدا کنـه روزی برسه کـه خداوند .........نمـیدونم چی بگم گاهی به منظور زن بودن خودمون تاسف مـیخورم
    خدا ازتون نگذره با نگاه ناپاکتون

     رضا ي : به نظر من بعضي ها کـه با هر مرد چه زن دار چه مجرد رابطه برقرار ميکنند مردهاي بي جنبه فکر ميکنند کـه ميتونن با هر زن يا ي کـه اراده ميکنند دوست بشن اگر قانون از زنـهايي کـه براشون ايجاد مزاحمت پيش مياد طرفداري جدي ميکرد و براي شکايت از اين ادما دچار مشکل نميشد از ترس هم کـه شده اين مزاحمتا کمتر ميشد چه بسا زنـهايي کـه به خاطر همين پست بازي بعضي مرد نماها مجبور بـه ترک تحصيل شده اند من بـه عينـه شاهد اين ي از طرف يکي از اساتيد دانشگاه بوده ام کـه حتي بـه جنجال خانوادگي مبدل شده بود کاش قضات ما با اين گونـه شکايات مردم قاطع تر برخورد ميد و فرض ميد اين شخص کـه مورد اذيت قرار گرفته از خانواده خودشان است

     ناصرپلنگ : تا مردسخن نگفنـه باشد عيب وهنرش نـهفته باشد،حالا خانمـها را حساب کنيد قيف گرفتن هم زيادي خرابي بـه بار مياره ، زن مال خونـه هست خودشو خراب مي کنـه زود ، بـه ولاي علي هرچي خوب باشـه تاب نمي ياره خودتون شاهديد از بس ساده ساده هستند.اينم حرف دل ما بود خودشونو پاک نشون مي دند ولي آخرش بيا ببين چي از آب درون مياند .هر کي ميگه من پاکم دروغ مي گه دروغ مي گه دروغ ميگه

     باران : به نظرمن عیب از اس اگه خودشونو بزک نکنن و توخیـابونا راه نیفتن پسرابه گناه نمـیافتن من خودم م اما حالم از ابه هم مـیخوره بیخودی بـه اسلام و دولتم نچسبونیم آدمایم کـه به پهلوی وشاه فکر مـیکنن از همون انسانـهای پست ی هستند خداوند ریشـه همـه این پسرای بدواگه هدایت نشدند ه

     صميمي : واقعا آدم بعضي وقتها ميمونـه چي بگه !
    بنازم متربان راكه خلق را سرور مي خواهند نـه زار و مرده و رنجور

     هرماس 0312 : اشتباه از دو طرفه، البته مشكل اصلي از دولت ماست كه فقط فكر خودشونن...

     رضا ص. : مشکل اصلي از مردهاست کـه نميتونند خودشونو کنترل کنند.من بـه عنوان يک جوان مخالفم.مرد بايد غيرت داشته باشـه,نـه اينکه مثل حيوان برخورد ه.اگه يک زن يا ي با حجابه کامل نباشـه ميگن يارو خرابه!!!!!!!!!!!چرا؟؟؟ديگه بعضي ز مردها اينقدر بي ناموس شدن کـه به زن شوهر دارم رحم نميکنند,بعد همونا دم از غيرت ميزنن.په مشکل از مردهاس.په واسه مردا مجازات و قانون بزاريم.انشا ا... نابود بشن اين اشغالايه پست.

     بدلي : اگرکسي درمحيط کار وبيرون مزاحم ناموسيي شود بايد طاقت اين را داشتي باشد کهي مزاحم ناموس او شود واحساس سربلندي کند

     الف ن ون : من كارمندم وهمكار زن و زياد داريم انـهاي بـه خدا نزديك اند از هيچ چيز ابا ندارند

     شاهي : ازادي ايران

     سعيده : هرمردي بايد خودشو باوجدانش طرف کنـه

     شكسپير : اگه مكانـهايي براي ارضاي زن ومردي كه نياز بـه هم دارن باشـه خيلي از اين كارا جلوش گرفته ميشـه

     فرزاد بی مخ : حق خانوما از این بیشتر هم هست یعنی حقشونـه

     فواد -پ : چاه كن ته چاه است

     م-ن : باید صبور بود

     ارش حسینی : از نظرمن اشکال نداره 2طرف حال مـیکنند....

     عطا : خوب هست روابط دوستانـه باشد و محیط کار صمـیمـی اما بقول بسیـار ی از دوستان خود خامـها مـیتوانند سبب بهتر شدن شرایطشان باشند دوست باشند اما با اولین پیشنـهاد مردها بنشینند و خیلی راحت بگویند دوستی ما که تا همـین جاست از این بـه بعد تمام هست و راهی برا شما نیست تمام

     فرياد : ما هرچي ميکشيم از دست اينـهاست / 30ساله مردها و زنان زيبا و پاکدامن ما رو تو نا آگاهي نگهداشتن که تا از دنيا بي خبر باشند/ بچه ها فقط آگاهيتونو بالا ببريد./ ما بيشماريم

     نادر : از خدا بترس

     کورش : نحوه رفتار و لباس پوشیدن خانم ها درون نگاه و قضاوت آقایـان همکار موثر هست مثلا بعضی خانمـها محیط کار را با سالن مد اشتباه مـیگیرند ویـا با نوع نگاه خود باعث ارسال علاماتی مـیشوند کـه شاید بـه واقع قصد آنر نداشته باشند

     مريم : اينكه تقصير اس يعني چي آخه
    توي شـهرستانـهاي كوچيك كه اكثر ها چادر مي پوشن و حجابشون كامله اگه يه ي كيفش رو بندازه رو چادرش از نظر آقايون تحريك كنندس
    و توي شـهراي بزرگ مانتوي خيلي تنگ و شلوار كوتاه و ... تحريك كنندس
    يعني چيزي كه باعث تحريك آقايون ميشـه مدام تغيير مي كنـه (اين از نظر پوشش خانمـها)

     مصطفي : انسان بايد خودش فکر کنـه کـه چه کاري درسته چه کاري غلطه نـه تقصير جامعه نيست

     شاگرد جت لی : اول اینکه زنـها را از شغل مرده بیرون کنید.دوم اینکه بـه قول ناصر ملک مطیی درفیلم طوقی کـه مـی گفت که تا وقتیکه زن نخواهد اگر داخل یک ایل سرباز هم برود هیچ اتفاقی برایش نمـی افتد

     رامين22 : زنـها اگر خودشان نميخواستند تماس جنسي نميد

     محمود : خيلي بي غيرت هستند اگه دست من بود پدرشون رو درون مياوردم

     سعيدازمشـهد : خانمـهاي محترم بهترين توصيه اين هست که موارد بيرون از خانـه را بـه صورت منطقي ونـه غيرتي با خانواده يا فردي دلسوز و با تجربه درون ميان بگذاريد و بعد واکنش نشان دهيد(درصورت نياز توضيح بيشتر خواهم داد)

     گلزار محمد : كسي كه خدا ترس باشـه از اين كارها نميكنـه

     دگر انديش : دوستان » امنيت كامل درون گروي آزادي كامل قرار دارد- جوانان ما از آغاز نوجواني مجبورند نياز بـه رابطه با جنس مخالف را بدون پاسخ گذاشته و ميل جنسي را سركوب نمايند. اين عقده چند سال بعد بـه بدترين وجه بروز مي كند. جامعه ايراني گواه اين ادعاست.

     محمد : نميشـه با اين موارد کلي برخورد کرد و گفت همش تقصير مرداست يا برعکس!!!...مشکل پايه اي تر از اين حرفهاست...البته تجاوز بـه کل غيرقابل توجيه هست ولي درون مورد پيشنـهاد بيشرمانـه درون محيط کاري قضيه بـه فقر ..... مربوط ميشـه...

     حميد خسروي : من ميگم کـه اگه بـه ريشـه ش فکر کنيد

     ديبا : سكس تو وجود آدماست بعضي ها ميتونن كنترل كنن بعضي ها نـه بياييم زوري بگيم كنترل كن ؟؟؟؟ خوب همين ميشـه من که تا به حال نـه تن زن رو ديدم نـه دست زدم اما يادمان باشـه چيزي هست كه تو وجود ماست

     تختي : سلام:اگه رفتار اين خانمـهاي عزيز رو درون بعضي مشغولات مشاهده كرده باشيد ديگه جاي اما و چرا؟ نمي ماند"عفت همـه جانبه(مرد و زن)خيلي مـهمـه!!!

     ساناز : همـه مقصريم

     سيمين : جالبه تقريبا بي استثنا از ضعف اخلاق زنـها گفتيد و نـه يکي از چرايي اين وقاحت مردا!!!!!چرا؟؟؟؟؟قوانين ما مردارو هرزه کرده

     علي : به نظر من آدما بايد از برخي حيوانات ياد بگيرند . مثلا عقاب که تا آخر عمرش فقط يك جفت اختيار ميكند درون حاليكه ما آدميم

     احسان : بنده اعتقاد دارم زن بايد حريم خودش را حفظ کند که تا مرد جرآت نکند کـه به او خيانت کند و سو قصد داشته باشد . والا زني کـه با هزار قلم آرايش درون اجتماع ظاهر مي شود بايد منتظر اين جور رفتارها هم باشد .

     احمدخسروي : زن مثل ميوه کرمو ميمونـه کـه باعث ميشـه مرد فاسد بشـه

     راضيه : ا بايد زورشونو زياد کنند

     داوود : زن ها اگر خودشون نمـی خواستند هیچ وقت رضایت بـه همچین کاری نمـی دادند حتما ......

     بيكار : مقصر هم آقايمن هستن و هم خانوما

     09354167778 : لقمـه حلال خيلي شرطه

     حسین تقی ئی : قانونی حتما باشد کـه هر مرد 4تازن بگیرد که تا نفس او دیگر درون نیـاد اگر چشم چرانی کرد چشمشن را کور کنند اگر زنا کرد اعدامش کنند

     علی : غير از زنانی کـه به زور مورد تجاوز قرار مـیگيرن، اکثر سوءاستفاده های کـه زنـها دچارش مـی شن ،مقصر خودشونن چون آنـهایی کـه سبک سرانـه رفتار مـیکنن و زیـادی بـه خودشون مطمئن هستن و زیـادی خوش برخوردند و با مردها خودمانی مـیشن از این قبیل اند. زن حتما در اجتماع ، محل کار و ... با حجاب وبدون آرایش باشد و با رفتار متین، مودبانـه و محکم (بدون نیش خند) با مردان برخورد داشته باشد. مطمئنا" بـه ندرت مردی جرأت و فکر سوءاستفاده از چنین زنانی بـه سرش بزند.

     رامـین : به نظر من تقصیر هست بخاطر اینـه خارش دارند

     شائولين : رفتار غربي ها رو تفليد ميكنن.

     سهیلا : کاش زنـها بـه ارزش واقعی خود آگاهی بیدا کنند و مردها هم بـه شعور ارتباط با زنان

     حسين قربانپور : البته همـه ي خوانندگان محترم نظرشونو دادند و قابل احترامـه ولي همـه ي اينـها(اتفاقات) از بي ايماني نشات ميگيره. نـه از مسائل ديگه.!!!!!!!!!!

     مقام معظم رهبری : عزیزان من اینـها درد اسلام هست و دل ما را مـیشکند خواهشمندم دقت بفرمایید ما همـه تلاشمان این هست که جلوی این کار را بگیریم اما نمـیشود به منظور همـین از ملت مظلوم ایران مـیخواهم بـه از این قبیل دست مسائل خانم بی حجابی تجاوزات روسپی و امثالهم توجه داشته باشید و به مسائل سیـاسی اهمـیت ندهید برادران دلسوز 3 قوه خود سختی مسئولیت کشور داری و تقسیم بودجه و این کارها را انجام مـیدهند مـهم این بی ناموسی هاست کـه اسلام را نابود مـیکند

     من : بعضی از آدما خیلی چیزا رو با هم قاطی مـی کنن.محل کار کـه جای این مسخره بازیـا نیست.در ضمن آدمـی کـه تحصیلات درست حسابی داره و کار بلده شخصیتش اجازه نمـیده کـه مثلا بـه خاطر 300 تومن دست مالی بشـه یـا بهش توهین کنن.ا بریم تلاش کنیم که تا یـه حرفه یـاد بگیریم کـه محتاج این نامردای از خدابی خبر نباشیم.ایشالا.22 سالهاز تهران

     حسن : يكي هم پيدا ميشـه كه بـه و مادر اونا تجاوز كنـه

     س.ح : منم یکی همچین پیشنـهادی از روی دوستی بهم داد امانپذیرفتم چون کرمو نبودم

      کوروش : شرم آوره. بعد اونایی کـه دست و پا بسته تو زندان جمـهوری اسلامـی مورد تجاوز قرار گرفتند حتما چی بگن؟ مـیدونمانی کـه مـیگن مقصر خود زنـها هستند حالا مـیگن ، خوب حقشونـه مـی خواستن نرن تو خیـابون. اما یـه کم واقع بین باشید. دست از کوته فکری بردارید. مـیدونید که تا وقتی شما افکار اینچنینی دارید اوضاع همـینـه کـه هست اگه و مادر خودتون هم مورد تجاوز واقع بشـه بازم مـیگید مشکل از خودشـه؟ اگه بـه دلیل آرایش و لباس یـه زن مردای ایرانی ی مـیشن بعد مرد نیستن بلکه حیوونند.ضعیف و بی اراده هستند. بهتره برن بمـیرن.چادر نمـیتونـه محافظ زنـها باشـه بلکه درون مواردی حفاظ خوبی واسه بعضی از زنـهای هر جاییـه.البته نـه همـه زنـها.خدا زیباست و زیبایی رو دوست داره.زن حتما شیک و آراسته باشـه.اگه دیزی درش بازه کجاست حیـای گربه کوره؟شرم کنید

     معتمدي : زنـها و ها خدشون راضي هستند كه اين كارها رو انجام ميدن

     عبداله : عالم محضرخداستی کـه خداترس باشد همـه برایش انسان هستند ت مطرح نیست
    تمام مشگلات ماازهرقبیل بـه خاطراین هست که بـه عاقبیت کارنمـی اندیشیم

     محبوبه : دوست داشتم بعد از خوندن مطلب بتونم همـه نظرات رو بخونم و بعد نظر بدم اما بـه دلیل کمبود وقت نمـی تونم.مطالبی کـه خوندم شامل:شرکت خصوصی،دولتی،حجاب،ازادی،مسائل مالی،مسائل ،،دین و ایمان،هرزه و.....اما مـیخوام بگم همـه اینـها درون مورد ما بود،اره خود ما....چی شده کـه ما بـه اینجا رسیدیم.چرا مشکل مالی داریم،چرا بیکاری؟چرا زن بشینـه تو خونـه؟چرا مرد اینقدر نسبت بـه نوع لباس و حجاب و رفتار زن بی جنبه باشـه؟چرا مسئله اینقدر مـهم بشـه؟کی ما رو بـه اینجا رسونده؟چرا بعضی ها تحمل بودن زنـها رو ندارن؟چرا زنـها بد تیپ باشن؟و هزار که تا چرای دیگه؟مـیخوام بگم اینقدر برامون مشکل ایجاد کـه فقط از زندگی اینـها رو بفهمـیم و از اصل مملکت بی خبر باشیم این مسیر از قبل برامون طراحی شده و با اصل 44 هم ادامـه داره،اگاه باشید

     شرمسار : از نشانـه های آخر الزمان این هست که چیزهای عجیب اتفاق مـی افتد جامعه انسانی حیوانی مـیشود و انسانـها مثل حیوان به منظور اعمال بـه سر وکول هم مـیپرند

     شوچنکو : بهتر از اين نميشـه....

     اصغر : زن فقط تومحيطي کـه زن هست سالم مي مونـه نـه باجنس مخالف

     ازحيران : ازون طرف شعار ازادي سرميدنو مملکتو بهم ميريزن ازون طرف ظرفيت همينقدر ازادي رو هم ندارن

     قاصدک : ما خود این راه را برگزیدیم حتما بها داد و عذاب کشید کی درون حکومت قبلی این برنامـه ها بود ، نبود ما را با مسایل جنبی اعتیـاد و جسمـی حجاب وزیران 00 مشغول کرده که تا بیشتر نابودی و غارت و غلبه بر این مردم و این سرزمـین را کامل کنند بقولی ما را بـه رخت و چوب شبانی فریفته اند اما ما رابه جان هم مـی اندازند و مثل همـین موارد ابراز شده فعلا همـه ما مجبوریم بـه همـه خواسته های شوم انـها تن درون دهیم نـه جراتی و نـه تعصبی البته درون خفا همـه رستم دستان و بلبل زبان هستیم

     ستاره : از بي غيرتي ا ست

     محمود : خدارا درون نظر بگيريد.

     سینا : همـه این برنامـه ها و معضلات بدون اینکه اجتماع بداند توسط دستگاههای متولی امر اعمال مـیشـه که تا زمـینـه این طور مسائل بروز کند . ریشـه این امر رو مـی توانست درون قانون کار و حقوق و دستمزد دید کـه شرایط اقتصادی به منظور آقایـان طور بد شده کـه از عهده آن بر نیـامده و سناریوی اشتغال زنان طرح مـیشـه . اصلا این سناریو اشتغال زنان توسط همـین آقایـان بی همـه چیز مطرح مـیشـه و به آن دامن مـی زنند که تا همـه سیـاستمداران از این مسئله به منظور منافع خودشون استفاده کنند اما هیچ موقع از این آقایون پرسیده نمـیشـه کـه اشتغال زنان بـه چه بهایی حتما باشد ؟ آیـا بـه قیمت هتک حرمت آنـها حتما این کار صورت بگیره ؟ چرا از زنان درون مشاغل متناسب با ت خودشون بکار گرفته نمـیشن ، نـه عزیز همـه این اتفاقها کـه مـی افته بدون ابنکه بدانیم سرمان..

     ابطحي : حال درک کنيم سخن حضرت زهرا سلام الله عليها را کـه بهترين حالت براي زن آن هست که هيچچ مرد نامحرمي را نبيند و هيچ مرد نامحرمي را هم او را نبيند. ويا اينکه فرمود خدا را شکر کـه پيامبر مسؤوليت بيرون از خانـه را بر دوش علي نـهاد.
    اسلام گرچه بـه دليل برخي مواد خاص شاغل بودن زن را منعع نکرده و لي تشويق هم نکرده است.

     هادي زرنديني جعفري : زنـهاايراني ازادي مي خواهند.
    زنـها خودشون ميخواهند.

     رحمانی : کرم همـیشـه از خود درخته

     امـین اسدی : با این موضوع حتما ریشـه ای بر خورد نمود

     گل : باید خانمـها تو خونـه باشن معلومـه کـه وقتی برن بیرون اینطوری مـی شـه
    زن حتما تو خونـه بچه ها تربیت کنـه - زن رو چه بـه این کارها -کور مـی شـه مرد خونـه کار مـی کنـه - درون ضمن کرم درخت از خود درخته

     ستار : خدایـا تمام این جور ادم ها رو نابود کن هر دو جنس و البته بيشتر خانم هایی کـه لباس های مستهجن مـی پوشن
    جواب سوني کارت بيست : البته بهتر هست اول دعاي خير کنيد کـه هدايت شوند و اگر قابل هدايت نيستند آنوقت نفرين کنيد

     روح انگیز : متاسفم به منظور خودمان من زنی هستم کـه سرپرستی دو بچه را بـه عهده دارم با اینکه لیسانس کامپیوتر دارم مدتها بیکار بودم و با خیـاطی درون خانـه زندگی بچه هایم را تامـین مـی کردم خیلی دنبال کار گشتم چون بـه قول مدیران شرکتهایی من به منظور کار بـه آنـها مراجعه مـی کردم من اهل عشق و حال نبودم مرا نمـی خواستند خیلی تلاش کردم که تا توانستم بالاخره کاری پیدا کنم اما اینجور مواقع فقط اسم شرکت های خصوصی مـی شود این درون حالیست کـه من درون یک شرکت بزرگ دولتی کار مـی کنم و خود هر روز شاهد چنین رفتارهای وقیحانـه ای هستم و خانم هایی هم کـه تن بـه اینجور خواسته ها مـی دهند از امتبازات ویژه ای درون شرکت برخوردار مـی شوند اضافه کارهای بالا پروزاهای مجانی شرکت حتی از حساب های تنخواه کـه بعضی از روسا مـی توانند بـه آنـها کمکهای زیـادی مـی شود

     نمتد : به دادگاه شکايت کنند

     حجت نوروزی : به نظر من بعضی از زنـها همـینجوری هستند.

     بهادر : وقتی زن یـا خودش را عرضه مـی کند عاقبت کار همـین هست یعنی بد حجابی همـینـه

     احمد عباسي : قرهنگ ندارن آقا

     اسلامي : محكم بايستن و به دادگاه شكايت كنيد

     علي : زن اگر پاك نباشد داخل شيشـه هم اگر شود كارش را انجام مي دهد. واگرهم پاك باشد بـه پادگان هم وارد شود سالم خارج مي شود.

     حمـید طلا : تا نباشد چیزیکی مردم نگویند چیزها

     محمد : وقتی درون جامعه دین زدگی بشود و خانمـها خانـه داری و تربیت اولاد صالح را به منظور خود ننگ بدانند حتما اینچنین بـه شخصیت انـها توهین شود‍.خداوند متعال درون کتاب شریفش مـیفرماید"<وقرن فی بیوتکن>زنان حتما درخانـهایشان ارام بگیرند

     نفيسه : يه همچين آدما بايد برن بميرن!

     فرامرز : اگه ي بره اين جور مکانـها و عقلش نرسه کـه چرا بهش مي خوان پول بيشتر بدن / کار آسون بدن / قربون صدقش برن / دفتري کـه دو سه نفرکار مي کنن واقعا بايد بـه اون چي گفت ؟ جز اينکه بگي .. چيز ديگه هم ميشـه گفت .حماقت از خود آدماست.

     عسل : مشکل از جايي شروع ميشـه کـه خانمـها قدر وارزش خودشان را فراموش د.

     آى_تى_ان : فراموش نکنید کـه هدف از آفرینش فقط پرستش خداست.و کم روی پر روی ابلیس است. چرا کـه خداوند بـه خاطر شما انسانـها بـه ابلیس فرصت زنده ماندن داده است.تا شما ها را برتر نشان دهد.پس او را ناامـید نکنید.تا زندگی جاودانـه را داشته باشید.چرا کـه همـه ی ما مـیدانیم این دنیـا فانی شونده است.دنیـایی کـه تا تمام شدنش چیزی جز بـه اندازه ی یک تار مو نمانده است.

     ارام : از طرز رفتار و نوع لباس پوشیدن خانومـها شخصیت انـها مشخص مـیشود

     سلام : تقصیر احمدی نزاده

     مريم آ : آدم بايد زرنگ بشـه و باهوش يا بـه نوعي گرگ بعد وارد جامعه بشـه كه درون جامعه توانايي مقابله با هر آدمي رو داشته باشـه مشكل جامعه از دست زنان كودن و .. كه با سن كم وارد جامعه مي شوند كم نيست جدا از زنان هيچ كاري بدون مقدمـه انجام نمي شـه خود آدم بايد زيرك باشـه

     آزادي : به درخت ميگن چرا تيشـه ازت ميبره .ميگه چون دسته اش ازخودمـه .آب ازسرچشمـه گل آلوده برادر

     جواد نوري : نميدونم اسمشو چي ميذارين(کمبود محبت-بي جنبگي-کمبود تخته يا سويو بوشلوخ)در هر حال اکثر خانوما که تا يکي بهشون ميگه بـه به چه پري چه دنبه اي عجب پايي فکر ميکنن کـه واقعآ خبريه و تا حالاي نبوده کـه اونا رو کشف کنـه اما بعد کـه اب از سرش گذشت تازه ميفهمن کـه اگه قراره بين امل بودنو بي ابرو بودن يکي رو انتخاب کنن گزينـه ي صحيح کدومـه .

     محمدجواد : به نظر من تمام انحرافات جنسي کـه اتفاق مي افتد مقصر زنان هستند.چطور؟
    محترمي کـه بي گناه مورد تجاوز قرار مي گيرد مقصر نيست بلکه آنقدر زنان وبي بند وبار خودآرايي ميکنندکه مردان شان بـه جوش مي آيد وديگر اهل و نااهل نميکنند
    خداوندا زنان و مردان گمراه کننده را هدايت بفرما و اگر قابل هدايت نيستند نابودشان بگردان
    همتون بگين آمين

     فاطيما : در بدترين شرايط خدا رو داد بزن و بگو اي خداي بزرگ بازم خودت هوامو داشته باش كه رامو كج نزارم .......

     ازاده : وقتي ايمان نباشـه مذكر و مونث فقط آلت جنسي هست ، ديگه كمال روح و.... بي خيال فقط جسم

     ديانا : من واقعا متاسف شدم کـه اين خبر رو خوندم.

     علي : اگر ازادي بود اين اتفاقات نمي افتاد
    به عنوان مثال
    چرا درون حکومت اقاي پهلوي اين اتفاق نمي افتاد
    چون کـه ازادي بود و جاي مخصوصي براي اين کارها بود و هر زن مردي کـه تمايل بـه اين نمونـه کارها داشتند مي رفتند انجا(کاباره)

     هادی : بعضی از خانوما مـیگن مگه فرقمون با اقایون چیـه کـه نمـیتونیم بعضی کارهارو انجام بدیم

     مرتضی : به نظر من که تا زن نخواهد هیچی نمـی تونـه بـه اون تجاوز کنـه مگه بـه زور

     مـهری : اول و آخر تقصیر خود آدمـه . اگه یکی پاندهی نمـی تونـه کاری ه

     زهرا : به نظر من خدا حتما به ادم ابروی بده کـه هیجور پایمال نشـه وخود ادم هم از ته دل بخواد وزنـها حتما عفت خود را نگه دارند

     بنيامين ناصري : اين ها همش زير سر همين موج سبزي هاست کار کار امريکاست

     حسن خطر : خاک تو سرشون کنم

     ابي : خدايا آزادگي رابه ان ياد بده

     ابليس : زن اگر خودش نخواهد هيچبه او تجاوز نمي کند

     اردشير مشـهدي : سلام
    من تو مشـهدم ادم وقتي ميره بيرون از خونش تو هر كوچه و خيابون كم كم 2 که تا (بدكاره) ميبينـه
    بعد شما ها توقع دارين كه غريزه ادم نزن بالا
    به نظرم مشكل اصلي نوع پوشش خانوم ها هستش
    اگر بهتر لباس بپوشن اقايون تحريك نمي شن
    انـهايي هم كه بـه زور بـه ها تجاوز ميكنن انـها ادمـهاي هستن كه كسي بهشون پا نمي ده و به زور ميخوان خودشون را تخليه كنن

     پري : هممون يادمون ميره کـه آدميم سعي کنيم خودمون باشيم که تا وا3 خودمون ارزش قائل نشيم همينـه کـه هست

     ناشناس : باید اینارو گرفت کرد

     مظفر : مشکلات ما کلیدیـه
    بالا رفتن سن ازدواج
    بیکاری
    تهاجم فرهنگی کـه باعث بروز اختلات روحی مـیشود
    پرتقو بودن بعضی خانم ها
    عدم نظارت خانوادها
    فقر و بی توجهی دولت مردان
    بی تجربی و جاهایت بعضی از ان جوان
    اما درون کل متاسفم از این همـه بی غیرتی

     رضا : در این مواقع حتما از طریق قانون جلو رفت و به سزای اعمال ننگینشان برسانند ، مثلاً حبس ابد یـا مواردی اعدام که تا درس عبرت دیگران شود .

     یدی : کار از بالا خراب است

     غریبه : به خدا پناه مـیبریم از این نامردهای ....

     ابراهیم : 99/ خانمـها مقصرند اگر بـه نون سفره پدرشون قانع باشند نخواهند زود صاحب ماشین و غیره باشند مـی تونند بعنوان یک نـه بـه عنوان یک زنیکه صدها نفر از او سو استفاده کرده باشـه پای سفره عقد داماد با گناهتر از خودش بشینـه وسلام

     جواد سروش ازافغانستان : من فکر مي کنم مقصر همين ان بي حجاب هستند.

     حاج اقا : به نظرمن خانوادهامـیتوانندباپشتیبانی وتحقیقاتی کـه درمحل کار انجام مـی دهند تاحدود زیـادی ازاین فجایع جلوگیری کنند...

     من : خيلي نامرديه

     س .اف : انشا’الله خداوند اون هارو لعنت کنـه (اونايي کـه با بي غيرتي وبي ناموسي اي عمل قبيح رو انجام ميدهند مطمئن باشنداني ديگر نيز ناموس اون هارو مورد تجاوز قرار خواهد داد

     وحيد : خود ا ميخواند کـه پسرا ميگن اين چه طرز حجابه

     محمد .ص.ازبيرجند : سلام . واقعا متاسفم. با اسم شرکت چه کارايي کـه نميکنن.خوب بهتره برخورد درستي با اين عمل نا جوانمردانـه بعمل بياد

     فاطمـه : طرف حساب من همـه اونانی هستن کـه خیلی راحت درمورد این مسئله وحشتناک نظرشونو مـیدن دلم مـیخواد فقط چند ثانیـه خودتونو بذارین جای من کـه درسن 21سالگی مورد تجاوز قرار گرفتم الان 25سالمـه و این اولین باره کـه جرات کردم درموردش باکسی حرف ب مـیدونم کـه تا آخر عمر حتما عذاب اون روز شوم همراهم باشـه حالا یکی بـه من بگه اگرشما هم جای من بودید اینقدر راحت درمورد این مسئله حرف مـیزدین ؟
    جواب سوني کارت بيست : گرامي ، سعي کنيد بـه مرور خاطره آن موضوع را بفراموشي بسپاريد و اين اطمينان را بخود بدهيد کـه دامن شما پاک هست بلکه مورد تجاوز قرار گرفته ايد و شما مقصر نيستيد و عقوبت اين عمل گريبانگير متجاوز هست ، و حتي بـه نفرين و مجازات او هم فکر نکنيد و سعي کنيد همـه اين موارد فراموش شود ، بهتر هست براي بهتر شدن وضعيت روحي خود و فراموشي آسانتر آن لحظه با يک مشاور کـه توصيه ميشود خانم باشد م کنيد و اين لکه سياه را آرام آرام از صفحه ذهن خود محو کنيد
    موفق باشيد

     reza : سلام ...البته اينم بگم کـه خود ها هم بي تقصير نيستن,خودشونم يه جورايي مشکل دارند ,البته منظورم بـه همـه ا نيست,به امثال اونايي کـه به خود من پيشنـهاد دادن...

     فرهاد : هميشـه خداوند را ياد داشته باشيد خيلي بهمون نزديكه

     123 : تقصیر دولت کـه جوان ها را ازاد نمـی گذارد و متاسفم

     عبدالله خواجه : بياييد مرد باشيد پاروي خون شـهدا نگذاريد

     علي : پدر مجردي بسوزه

     مریم : تا بز نکند بز بازی تیـه نکند دست درازی. ازبسکه خراب زیـاد شده , بنده خدا مردها مـی مونند کـه به کی پیشنـهاد بدهند واسه همـین بـه همـه پیشنـهاد مـیدهند, گرفت کـه گرفت نگرفت هم نگرفت .
    جواب سوني کارت بيست : اصلا مگر قرار هست مردها پيشنـهاد زنا و فحشا بـه اين و آن بدهند کـه ميفرمائيد بنده خدا ها مونده اند کـه به کي پيشنـهاد کنند !! و آنـها را حق بـه جانب ميکنيد

     محمود : واقعا متاسفم از طرز فکر بعضی از ادم نماها کـه مـی گویند حتما تفریح یم

     ستاره : خدااین مردا رو از وسط نصفشون کنـه.

     سمانـه ر : همش تقصیر این احمدی نزاده

     ناشناس9136 : فقط مي توان گفت ازبي غيرتي ازاين افراد هست که بـه همکارخودنظردارند

     سارا : فقط بگم مردا بي ناموسن گناه ما ا محتاج چيه

     کيوان: : اگر زن بدبخت پاک هم باشـه(خيلي ببخشيد)ادم حرام زاده نامرد نيت پليد خودشو بهر دليلي اجرا ميکند اين جور ادمـها کـه ناموس نمي دونند چيه

     اوا : با مرگ چند قدم فاصله دارم من قربانی یک مرد وحشی شدم
    جواب سوني کارت بيست : اگر کـه ناخواسته مورد تجاوز قرار گرفته ايد بدانيد کـه شما همواره پاکدامن هستيد و نجابت شما مخدوش نيست ، و اگر قرار استي محاکمـه و مجازات شود فرد متجاوز هست که طبق قوانين ايران مجازاتش مرگ هست ، بعد خود را محاکمـه و محکوم نکنيد و اگر دليل محکمـه پسندي داريد ميتوانيد از وي شکايت کنيد ، حتي گاهي نيروهاي انتظامي ميتوانند فرد خاطي را بـه اعتراف وا دارند و دادگاه او را بـه مجازات برساند ، قبل از اقدام ميتوانيد با يک مشاور حقوقي مورد اطمينان و امين م کنيد

     بهنام : فقط مـیشـه گفت متاسفم به منظور جامعه ای کـه به ان بـه عنوان ملعبه نگاه مـیکنن و اقایونی کـه شرافت خود ودیگران رو فدای هوس مـیکنن

     نادر پلنگ : کلاخانومـهاوقتي ببينن کـه اوضاع مکاني مشکوکه پا اونجانميذارن مگه اينکه خانومـه خارش داشته باشـه

     صدرا : اگر چنين اتفاقي براي يک زن نجيب بيفته بايد اون شخص رو بکشـه

     ...... : وقتی آزادی نباشد....... آیـا درون کشور هایی کـه مـیگویند فلان هست و چنان هست همچین اتفاق های شرم آوری مـی افتد

     فرید مکارمـی : در جامعه ماهنوزم عادت بر اینست کـه بر سر زن بزنند .اگر زن را بـه خاطر زیباپسندی وارایشش کـه از روی طبیعت وسرشتش هست محکوم مـیکنند چرا مردان را بـه خاطر غریزه و طبیعت تنوع طلبی و هوسرانی اش محکوم نمـی کنند؟اگر زن ارایش مـیکند مرد مجبور نیست نگاهش کند وبه گناه بیفتد , همان قدر کـه از زن مـیخواهید ارایش نکند که تا مرد بـه خطا نیفتد عزیز من, ... از مردان نیز بخواه که تا چشمان هوسرانش را کنترل کند.مـیدانی ریشـه تمامـی مشکلات ازچیست ؟. . . ازبی عقلی

     جومونگ : زنـها اکثریت کرم دارن واسه اینجور کارام ازشون بعید نیست دوستان تعجب مـیکنن

     ناجي رحمتي : کشوري ثروتمندي کـه به تمام دنيا کمک مالي ميکند چرا ميگذارد ي بـه خاطر ماهانـه چند صد هزارتومان از تنگدستي سواستفاده قرارگيرد بهتر هست مثل کشورهاي ّپيشرفته شـهرداري ها اين وظيفه را بعهده گرفته وتا زمان اشتغال مبلغي ماهانـه پرداخت نمايند

     احمد حامديان : خانمـها اگر شخصيت داشته باشند بـه جاي مراجعه بـه اين شرکتها ‘ تو خونـه قالي بافي مي کنند يا تهيه و فروش پارچه تو منزل يا يادگيري حرفه هاي مختلف از فني حرفه اي و محترمانـه برا خودشون کار ميکنند .پس کرم از خود درخته ! جيگر!

     وهاب : هر کب بخوادمي تونـه هرکي نخوادنميشـه

     رحمت : واقعا بي شرفند

     سارا : به نظرم این اقایون بـه مادرو خودشونم رحم نمـیکنن عزیزم.

     مـهدی سلیمانی : الکی شلوغش نکنین منم اگه بودم همـین کارو مـیکردم این مسیریـه کـه افراد جامعه انتخاب

     ساحل : عشق بـه ناموس دل هر عاشق رامحکم مـی کنـه ولی امان از رخسارهای بزک کرده$

     احمد حرداني : خدارو شکر عمر ادم زير 100 شده جووني بيشتر از 25 سال نيست,ميدوني زياد نميتوني لذت گناه ببري بعدشم وجدانت رهات نمـیکنـه تازشم اون جوونيرو بايد سخت کار کني بعد (ای انسان بکدامـین سو مـیگریزی!اگر مـیگریزی از غریبه بگریز چرا از اشنا مـیگریزی)الله اکبر و الحمد لله

     صدف : وحشتناکه تو محيط کار؟ تجاوز؟ ...........

     ازاد : جانا سخن از دل ما ميگويي؟

     هيجکي : يه واقعيت تلخ مثل بقيه چيزهاي جامعه اي مثلا اسلامي ماست بايد سوخت ساخت وسکوت

     رويا تابناك : حرفي ندارم

     علی.م : والا چي بگم چيزاي گفتني رو دوستان گفتن

     سارینا پرستش : واقعآ به منظور بعضی از آقایـان متاسف هستم.اینگونـه آقایـان مشکل و روحی دارند کـه باید بـه حالشان گریست

     فاطمـه غفاری : من خیلی متاسفم

     يه دوست : نميدانم چه بگم ولي خيلي متاسفم ........

     اكبر : غيبت شديدتر هست از زنا زماني كه درون جامعه پشت سر انسانـهاي پاك افتراها گفته ميشود و عموم جامعه هم آنـها را تاييد ميكند سر نوشتي جز اين نخواهيم داشت.

     افشار : باید بـه سران مملکت تبریک گفت

     احمد : گوش اگر گوش تو و ناله اگر ناله من
    آنچه البته بـه جایی نرسد فریـاد است

     عشق هست حسين(ع) : جامعه بايد باور داشته باشند کـه ايراني هستند. ايراني کـه به امام حسين معتقد هستند و هيچي تو اين دنيا نيست

     کرم : شاید این هم یک جورش باشد

     مينا : اگر خانمـها درون مکانـهاي اداري پوشش باچادر داشته وسنگين رفتار کند کدام ..ي جرات مي کند کـه با آن رفتار بدي شود آن دسته از خانمـها کـه مشکلاتي درون ادارات پيدا ميکنند مقصر خودشان هستند کـه با پوشش هاي نامناسب جلب توجه مي کنندوتوقع دارند کـه جوانـهاي کف کرده ما بـه آنان نگاه نکنند اول خانمـهاي بي حجاب خودتان را درست کنيد همـه چيز درست مي شود مردان بي غيرت هم کـه زنـهايشان را بزک کرده تحويل خيابانـها مي دهند هم خدا بـه را ه راست هدايتشان کند انشاالله

     امـین موحدی : چه بگم دنیـا همـینـه

     ساره : واقعا که.......

     م : انسان ازاد هست وبايد درون چارچوب قانون با گذاشتن خانـه عفاف خود را خالي کند

     بابک : فقط متاسفم

     سام : این تقصیر خانمـها نیست تقصیر جامعه ماست کـه یک ایرانی به منظور دریـافت چندر غاز بـه کجاها کـه پناه نباید ببرند

     عليرضا : خانمـها بايد درون برخورد با مردها خيلي محكم وجدي باشند که تا هيچ مردي جرات چنين فكري را نكند

     ممل : شما عامل فساديد نـه بازکننده چشم ها

     ازاده : ما خانوما شاخكهامون تيزه و شرايط رو سريع ميفهميم و ميتونيم خيلي راحت خودمونو از خطر دور كنيم.بگذريم از اونايي كه گيرنده هاي خطرشونو خاموش ميكنن.من خودم بارها توي اين شرايط بودم ولي با زيركي ازش فرار كردم.خانومـها بهتره توو اين جور مواقع خودشونو بـه كوچه علي چپ نزنن و محكم و استوار بايستند.

     عسل : همش تقصیره پسرای بده وگرنـه ما بچه ی خوب هم داریم.

     پیـام : گفتم خدایـا نظاره کن آفریدهات چه جور زندگی مـیکنند آیـا این همانی هست که تو بـه آفش افتخار مـیکردی .از بهر غم بـه پیشی گر بری پناه هم غم بـه جای ماندو هم آبرو رود

     فاطي : سرتا پاي مردي کـه ناموس نداره و اين پيشنـهادو ميده و ذليل شـه اون زني کـه قبول مي کنـه

     عباس : خاک بر سر ان زنی کـه از همسرش کم بذاره و نفرین خدا بر ان زنی کـه حتی فقط یک لبخند بـه نامحرم بزند و بیچاره مردی کـه به زنش خیـانت کند کـه هم دنیـا وهم اخرت را از دست داده ضرب المثل مـیگه :هر کـه باشد نظرش درون پی ناموسان پی ناموسش افتد نظر بولحوسان .
    بیچاره زنی کـه به خاطر مادیـات باعث ابروی خود و خانواده مـیشود مگر ما مـیدانیم کی و کجا مـیمـیریم.

     منتظر : اگر هر شخصی ناموسش را با پوشش مناسب بیرون بفرستد و مواظبش باشد این شیـاطین طمع نمـیکنند
    خدا خاتمـی را لعنت کند کـه فحشا و بی حجابی را رواج داد

     بنده خدا : گشنگی نخورده ای برادر وم کـه راه خونـه ات را هم گم کنی.بالای گود نشستی و مـیلنگش کن آدم گرسنـه ایمون نداره.تعدادی نو کیسه از سیری هرزگی مـیکنند و افرادی از فقر و نداری.ای دولتیـان اول بـه فقرا برسید بعد بـه جیب خود و دوستان و اقوامتان

     زيد ياري : حساب کار چندتاشون کـه برسند بـه قصد کشت بقيه حساب کار دستشون مي آد البته بي سر و صدا نباشـه همـه مردم متوجه بشند کـه با غيرت هنوز تو دنيا زياده هيف من نيستم وگرنـه حاليشون مي کردم . خداحافظ

     Y A SH M I N 17 : azizam az nazare man hame ina edame khahad dasht , baba hame zana yejuran messe zane khodeshun

     سعيد : بروندبميرند

     ابي : اگر ادم بـه ناموس ديگران چشم داشته باشـه اينو بايد بدونـه کـه يکي ديگه هم بـه ناموس اون چشم داره. اين يه چيز ثابت شده است.

     ابراهیم نیکان : سلام%بقول معرف چاه بایدازخودش اب دربیـاورهم مردهم زن درضمن مامسلمان هستیم

     مـهدي : داداشـه من چرا ميخواين جلوي اينجور چيزا رو بگيرين

     علیرضا : همـه چیز دست خود ادامـه

     رها : همتون مي گين تقصير اينـه تقصير اونـه ا مي گن تقصير پسرها،پسرا مي گن تقصير است
    نمي دونم بعد تکليف خود انسان وجدانش ،فطرتش،خداش چي مي شـه
    زندگي هر چه سخت باشـه ميشـه سالم موند

     لیلی گلی : اتفاقاتی کـه واسه آدم مـیفته نتیجه رفتار خود شخصه

     حسين : دنياي بدي شده ...

     مسعود يعقوبي : خداوند جزاي عمل ناپسند آنـها را هم درون دنيا و هم درون آخرت بـه آنـها با حداكثر مجازات بـه آنـها بدهد

     عه که تا : تا وقتي طبق معمول بـه خدا حواله مي شود و با يک دعا يا نفرين سروته کار هم ميايد همين است.
    چاره ي کار اقدام مستقيم ادمـهاست.

     شاپور : دولت کم تقصيرنداره/که نان آورشداينجوري نونشو کف دستش ميزارند/دولت درمقابل امريکا و اسرائيل ميايستدامادرمقابل نون ناموس وطنش ناتوان است.مسئولان مربوطه رابه زهرا سلام الله عليها حواله دهيد.

     گمنام : سلام. اگه اون ميمرد براش بهتر بود که تا اينکه ازش سو استفاده کنند.خيلي پستن همچين مرداي

     نسترن مشـهد : کاش مي دونستن يه روزي يه جايي ناموسشون تقاص بعد مي دن

     نرگس یـاوری : از دلايل مـهم کـه افراد درون معرض توهين قرار مي گيرند علاوه بر مسائل اقتصاد ضعف و سستي درون ايمان مي باشد

     ایوب کماسی : زندگی همـینـه بخوری پاته نخوری پاته

     زهرا اسماعيلي : اين شركتها را تخته كنند

     وحید.م/یزد : چرا حتما زنـها درون محیطی کـه مرد قرار دارد کار کند؟چون آخرش شیطان گولش مـیزند.

     رضا اكبري قوچاني : از دست ادمـهاي بي ملاحظه
    بايد بـه اين موضوع رسيدگي شود

     سعيد : فقر عامل تمامي فساد هاي اجتماعي است. اما تنـها فقر مادي نيست بلکه فقر معنوي و ضعف ايمان و معرفت نسبت بـه خدا و جهان نيز عامل مضاعفي هست که متاسفانـه ها و پسر ها را بـه سوي فساد سوق مي دهد.

     نیشفا.م : اخرش.بااین ارایشـهای تندوغلیظ ,ها و خانمـهاچه چیزی رامـی خواهند ثابت کنند.چراکه نقطه شروع تحریکات حیوانی بوده وسرانجام ناگوار.ورن اشـه ایچللر.

     داریوش رضاپور : ان مدیران را حتما دار زد ولی تای نخواهد هیچ مردی نمـیتواند دست بهش بزند چه برسه ؟؟؟بعضی از خانم ها کرم دارند آرایش های زیـاد مـیکنند این کار باعث مـیشود نظر مردان را بـه خود جلب کنند تنـها راه این هست که سر کار جدی باشند شوخی زیـاد نکند مگر بـه هم نوع خودش بازم شرمنده

     ماجدحميد : اول بـه يادخداباش وبعدبه فکرعواقبش باش (ايدز)

     مـهدی : تو این دنیـا ادم اگه ابرو نداشته باشـه دلیلی به منظور زنده بودن وجود نداره بگین بمـیره

     درخشان : خدا رحمتكنـه ايت ا... طالقاني؟

     شاملو : مگر مسئولان اين مطالب را نمي خوانند همـه چيز را كه نمي شود بـه امام زمان حواله داد بعد حرمت خون شـهدا چه ميشود كجايند انانيكه يك تنـه دهها اسير جنگي را غافلگير مي كردند ايااگر از مراجع تقليد فتوا بخواهيد جزبه قتل اين مفسدان فتوا خواهند داد شما فتوايتان را از مقلدتان بگيريدوسپس........

     حسن دهقان : سلام.يه جايي سراغ دارم طرف بـه عنوان کاشت مو خونـه زده!همـه پرسنلش خانمن!

     بابک : من يک کارمند مردم و مدير عامل مون زنـه و هي بند مي کنـه بـه من من چي کار کنم ؟

     مـهدی : اینـها همش نتیجه رزق حرامـه

     ابليس : انسان ها درون معرض آزمايشند خيلي ها ميدوند جه بلايي سرشون مياد دنيا دار مکافاته هيچ عملي درون پيشگاه خدا پوشيده نيست

     نسرین : شوکه شدم درون دبی هستم وکار مـی کنم اما بـه این مطلب فکر هم نکرده ام پناه بر خدا

     سارا : به نظر من خدا بـه آدم عقل و شعور داده ، حتي اگه ي تو يه همچين شرايطي ناخواسته گير بيفته ميتونـه با کمي زيرکي خودش رو نجات بده ، يکسري کـه از خداشونـه(تنشون مي خواره)که خوب بحثي نيست ، يکسري هم ساده و ..ند کـه خودکرده را تدبير نيست .

     ندا : واینـه یـه غیرت ایرونی وای بـه حال اون ی کـه خودش خودشو مـی فروشـه

     هادی محمودی پور : خیلی بی حیـاند

     ممول : بابا بزار حالشو ببرن,چي کارداري؟

     سهراب : به خدا همش تقصير هاست

     هدهد : بابا شما ها چه بيکاريد کار از بيخ و بن خرابه!

     رضا م : فقط خدارا درون همـه جا ناظر بگیرند

     محمد : ای کاش ما همـه چیز رو درون جای خودش مـیخواستیم خدایـا بـه مردان ما شرف و به زنان ما پاکدامنی ارزانی فرما . خدایـا بگذار ما خود را بشناسیم اما انگونـه کـه تو دوست مـیداری فرازی از دعای دکتر شریعتی . بـه همـه دوستان و پسر دوستانـه مـیگویم با هم از سر محبت و وفا دوست باشیم و حقوق هم را نادیده نگیریم چرا کـه روزی کـه ی بی دفاع کـه در اتاق اقای مدیر هست شاید .............

     با غيرت : در محل کارم يک نفر را معرفي د کـه مرد لايق وانساني هست ولي بعد از چند مدت ديدم بـه دو نفر از خانمـهاي منشي گفته اگر ميخواهيد بمانيد بايد بعد از کار خستگي من را نيز درون کنيد کـه از کار اخراجش کردم اما متاسفانـهاني سر کار ميمانند کـه با اقايانيکه که تا ديروز مذهبي واکثرا مسئول بودند وزن نديده وامروز شرکت خصوصي زده اندوجنس نازک ديده اند رابطه داشته باشند

     سشصا : وضع خيلي بدتر از اينـه کـه فکر ميکنيد

     مرتضوي : نـه تنـها ايران عزيز ما كه كل دنيا ازدست رفته ان شاالله كه بـه زودي زود با فرج اقا وسرورمان امام زمان همـه امور اصلاح شود با تشكر والتماس دعا

     شمعون : کرم سيب از خود سيب هست .....

     خلیفه : خدا انشاالله بـه عذابش دچارشون کنـه

      : دوري از خداوند انسان را رسوا مي كند-ياراحمدزهي

     محمودرضا : همـه مطالب بالا بـه نحوي درون ست هست ولي اگر من اين طور موضوعي رو ببينم دفتر و مدير و منشي و همـه وهمـه رو با هم بـه آتش مي کشم .

     آفروديت : كاملا تقصيره خودشونـه

     منم از بيرجند : من تجربشو دارم ولي از ترس آبروم نميدونم چيکار کنم.مدير عامل منو برد تو اتاقش بزور کارشو انجام داد

     حامد : آمار نشون داده کـه تعداد کمي مورد تجاوز بـه عنف قرار ميگيرند . ولي اين معضل سرچشمش خود ه . تو ايران پسرا خيلي بـه ا بها ميدن . م اصلا نداره .

     شبنم خدايي : نبايد انسان اسير اين چيزها بشـه

     الا : خدا رحم کناد

     فرشته : من خودم تو يه اداره با کلي مرد کار ميکنم اصلا بـه اينجور چيزها فکر نميکنم همکارام هم خدارو شکر آدمـهاي خوبين و من مواظب خودمم

     محمرضا استجلو : زنان بايد تحت نظارت كامل مردان خود(پدر،برادر يا همسر)اقدام بـه كاريابي كنند.اگر هركس مواظب ناموس خودش باشد،همـه چيز حل ميشود.

     افشين ز : هيچ چيزي بي جواب نمي مونـه ه رو از باباش بپرسيد , آينده بچه هاي مديره رو هم ببينيد.

     احمد : اگردين خودمان رابشناسيم بسياري ازمشكلات حل ميشود

     آلبالو : خودمونیما حال کـه داره ولی کار زشتیـه انجام ندید

     امـیر : خاک بر سرشون

     ح.ف : بهتر هست از تجربيات افراد مختلف درون دسترس قرار داده بشـه کـه عدهاي ناخواسته درون اين بازيها قرار نگيرند .چه بسا مردان متاهلي کـه اسير عشوهي ي قرار گرفته اند وزندگي خانوادگي شان از هم پاشيده است.

     رضا احمدي : پناه برخدا

     فاطمـه : خانـه از پاي بست ويران هست , اگر نطفه سالم باشـه هيچوقت اين حوادث پيش نمياد

     ايذه -خوزستان : دكهاي آدامس فروشي هم يه منشي خانوم دارن فقط براي همجنسي
    جالب اينجاست كه هر آقاي اين كار مي كنـه و مادرش مي برن باهاشون صفا مي كنند!قانون آدم هاي هوس باز

     فري : غريضه جنسي رو كاريش نميشـه كرد

     م.ق.س : البته اگری درون زندگی الگو پذیری ازی نداشته باشـه مصلما دچار چنین عواقبی خواهد شد مثلا اگر مردها از حضرت علی علیـه السلام الگو بگیرند همـیشـه بـه کار بوده و فکر خیـانت بـه سرشون نمـیزنـه ولی بـه عآن خیر واگر زن ها از حضرت زهرا سلام اله علیـها الگو بگیرند مـی بینند کـه در طول عمر شریفشان حاضر نشدند لحضه ای خارج از منزل قرار بگیرند که تا نگاه نا محرم متوجه آن حضرت نشود بعد شما زن ها وان اگر خواستید درون این دوران مورد حجمـه نامحرم قرار نگیرید خود را درون منزل و در خدمت شوهر و ها پدر و مادر قرار دهید که تا گزندی بـه شما نرسد وسلام

     بهروز : خب بـه شما چه اين راضي اون راضي، گور پدر ناراضي.
    من خودم همچين منشي دارم ، و با كمال ميل با هم قاتي پاتي ميشيم

     بردیـا : اگه سوزن را دست بدن و نخ را دست مرد و اگر اون سوزن رو تکان تکان دهد اون مرد مـیتونـه اون سوزن رو نخ بکشـه

     علي : من يه فروشگاه دارم ويک فروشنده خانم چون خودم خونواده دارم هيچ وقت بفکرتجاوز بـه ناموس مردم نيستم ازشماهم ميخوام اينجوري باشيد

     پی جی : من درون مکانی کار مـیکنم کـه خود بـه کارفرما گیر داده و ول نمـیکنـه
    اگر مفعول بیـاد و خودش فاعل بشـه اونوقت بازم تقصییر مرده . وای بـه حال ما ایرونیـها مـه راهمونو گم کردیم .

     ساناز : من که تا اومد بـه خودم بنجنبم کار از کار کذشته بود. شما سعي کنيد زودتر بنجنبيد

     ب : اخه چي بگم

     عباس بيدگلي : کي بايد حلش کنـه؟

     مریم : اینا واقعا فکر دنیـاشون نیستن آخرتشون را هم نمـی خوان؟

     اژدر : دور از انتظارنیست زن ومرد هم دیگر رو جذب مـی کنند. از وقتی هارو رو سرمون گذاشتیم و پسرهارو خونـه نشین و بیکار کردیم این طور شده که تا جایی پیش رفته کـه حتی آهنگرها (که کار مردونـه است) اسخدام مـی کنند و من خودم چندین مورد رو دیدم .معلومـه آهنگر چه بلایی بـه سر ...
    یک چیز دیگه ها بـه سوء استفادهانی کـه ازشون خوششون نمـیاد واکنش نشون مـیدن

     نازنين : تا موقعي کـه زن بـه چشم کالاي مصرفي ديده مي شـه که تا موقعي کـه زن مقام واقعي و در شانش و تو جامعه بيدا نکنـه اينجور مسائل ازار دهنده رو ميبينيم که تا ابد
    به نظر من زنـها مضلوم ترين قشر جامعه هستن ولي نـه هر زنياني کـه خودشون عامل فسادن بـه نظرم همين جور کارا بـه دردشون مي خوره

     کوهبان : اشکال نداره صاحب کارايي کـه اينجوري هستن بعد ميدن اين قانون طبيعت هرکسي ازديوار ديگري بالابره يکي ديگه ازديوار اون بالا ميره بالاخره اينجور ادمـهاازخودشون هم ومادروزن ودارن. ديروزودداره ولي سوخت وسوز نداره .البته بعضي خانمـها هم خودشون سروگوششون مي جنبه ومردهاروتحريک ميکنن

     لیلی امـیری : کرم از خود درخته

     سهیل : ما حتما خودمان از شرافت خود باسداری کنیمو گرنـه خطر همـیشـه درون کمـین هست و بس

     اسلامـی : هری کـه ایمانش رو قوی کنـه سراغ این کارها نمـیره چون همـیشـه خدا را درون کنارش حس مـی کنـه.

     مدير شرکت خوصوصي اصفهان : ماهم بايديک جوري تفريح کنيم

     حسين_ثمربخش : مشكل از جامعه هست نـه متجاوزين

     نرگس : انشا الله نسل اينجور ادما منقرض شـه که تا ادماي خوب بتونن زندگي کنند.!!1

     سارينا شايان : والا چي بگم ولي وقتي ا با اين وضع ميرن بيرون چه انتظاري بايد داشت . تقصير ...........

     باقر : بابا بـه خدا تقصير هست با اين وضعي کـه دارن همـه دنبالشونن ولي آقايون هم نباد دنبال اين کارا باشن
    هي ديگه همينـه يکي دنبال پيشرفت يکي هم دنبال پسرفت
    خدا بـه داد هممون برسه
    خدا از سر تقصيرات همـه بگذره

     صيغه : اگر محلي براي صيغه رسمي مطابق اسلام باشد مشکلات کمتر ميشود

     مـهدی : چه بگم؟

     دیساپو : مقصر دولت و دولت و خانواده و خود ان هستند کـه خود را با هر وضع ممکن بزرگ مـیکنند.

     مـهسا : خودشون حتما نگذارند ازشون سواستفاده بشـه البته اکثر موارد بـه خاطر فقر فقر فقر

     مـهسا : اشکال نداره خانوم ها زبانم لال بيرون مانتو کوتاه نپوشند. توي روز روشن توي جامعه خداي نکرده دو کلمه با پسر نا محرم حرف نزنند. چهار تا تار موشونم معلوم نشه روم به ديوار. خلاصه تو خيابون مورد منکراتي نداشته باشند کافيه ! حالا هر بلايي تو محيط کار سرشون ميارن اشکال نداره Ú©Ù‡ مهم اينه Ú©Ù‡ گشت ارشاد از دختر راضي باشه خوب مدير عامل شرکت هم راضي باشه Ú†ÙŠ ميشه مگه؟

     پرويز پهلواني : تا نباشد چيزکي مردم نگويند چيزها

     حامد سرخسي : فقر اين چيزا رو هم مياره ولي اخرت هم است

     زيبا : اگه خانوما خودشونو مثل عروسک نکنني کار بـه کارشون نداره خودشون مشکل دارن

     سعيد صالح نژاد : خود کرده را تدبير نيست....

     يونس : اين انسان لامصب نسبت بـه هر چي کـه منعش کنن نسبت بـه اون چيز بيشتريده مي شـه.حالا ما ايرانيا کـه جلوي بعضي بي بند وباري ها رو برامون بستن داريم اين کارها رو ميکنيم

     بهنام : خداتون شکرکنید بدتر از اینکه نشـه

     فرهنگ : ما ايراني ها همـه تو فکر اين جور چيزا هستيم بقيه تو فکر پيشرفت و ما تو فکر ....

     ايراني : مرگ و آخرتي هم هست

     مـهدي سبزواري : به دور از مسائل بيکاري بايد بـه فرهنگ وحشي گري هم توجه شود
    و براي وحشيها هم قانون ساخته شود
    درغير اين صورت بايد با حيوانات تماس گرفت

     حمـید م : به نظر من خود ها مشکل دارند خودشان موقعیتی ایجاد مـی کنند کـه بشود از آنـها سوء استفاده کرد

     سعید : بابا درون یـه کلمـه بگم بیشترتون اشتباه مـیکنید لازمـه اگه نباشـه نمـیشـه ؟؟؟فکر کنین مـی فهمـین راست مـی گم

     يه ايراني : ميگين چه بايد کرد ؟ وقتي ازادي وجود نداره و زياد سخت گيري بشـه درون هر موردي اين موارد هم ميشـه نتيجه کار ...وقتي تو جامعه همـه نوع تفريحي رو از اون جامعه سلب کنند حتي اينترنت رو محدود مي کنند ...جلوي رو مي گيرند ولي از اون طرف ميان مواد مخدر و قرص او هزار جور چيز ديگه رو آزاد درون دسترس همـه قرار ميدن خوب نتيجه اين سخت گيري ها ميشـه اينکه يه سري براشون هر چيز کوچيکي ميشـه يه ارزو البته منظورم درون اين مورد خاص نيست چون من هم با ان مورد يعني تجاوز جنسي کاملا مخالفم

     حامد : من مدير يه شرکت هستم ، يه طرفه بـه قاضي نريد ، منم يه آگهي واسه منشي دادم خدا وکيلي 50 درصد ميگفتن آخر هفته برنامتون چيه ، يا خيليهاشون اين قدر يوري کرده بودن خودشونو کـه خيلي چيزا ميشد ديد چند تايي شون هم فندک ميخواستن سيگارشونو روشن کنن بله اينجوريه

     کريم : من فکر مي کنم بايد جلوي اينارو بگيره چرا بايد اجازه کار بـه اين شيادها داده بشـه اخه چه گناهي کرده کـه بايد قرباني اعتماد شود

     احمد : من اين چيزها را نديدم ولي خيلي شنيدم و با تمام جرات ميتونم بگويم كه يك گناه زن هست چون راضي بـه اين كار شدو دومن گناه مردي كه بـه حريم مردم تجاوز ميكند

     عارف شيراز : من بـه چشم خودم بيشتر از 20 مورد .... داخل شرکت ها ديدم اصولا اول يک طرفه هست بعد ميشـه دو طرفه آخر کارم اخراج .

     سهراب : همـه ی ها بـه فکر عشق و حال هستند

     نازنين : واقعا...

     اسماعیل : به نظر من این خانم ها هستند کـه اجازه مـی دهند با خودشان چنین برخوردی شود

     رضا : اگه مدير يک شرکت بودم سعي مي کردم زنان شوهردار را بکار بگيرم

     سید حمـید رضا..... : آن جهانی هم هست این افراد فقط بـه فکر خوشی و حالی کـه در آن موقع مـیکنند فکر مـیکنند ، خاک بـه سرشان

     ارسلان شوش دانيالي : وقتي کـه چشم دين را براي زندگي و خوشايند دنيا سرمـه ساختگي مي کشند درحقيقت برچشم ايمان و اعتقاد مردم ميل کشيده اند که تا بشود

     ایرانی : متا سفانـه دیده مشود کـه بعضی از خانمـها خود با هفت قلم بـه بیرون خانـه مـیآیند کـه البته مـیتوان گفت روی رنگین کمان بـه سلامت باد چونکه واقعا با وضعیتی بدی بیرون وبه محل کار حاضر مـیشوند کـه خود چراغ سبزیست به منظور بعضی از جوانان(آقایـان)من امـیدوارم حیثیت انسانی هرفرد کـه ابتدا دست خود انسان هست حفظ شود چرا کـه یک بزرگترین سرمایـه او عفت -نجابت-حیـاء متانت و بزرگی اوست

     خودم : من الان فهميدم ميتونم برم شرکت بابام. يه اگهي ب .طرفم رو هم خودم انتخاب کنم.کارو رو باهاش انجام بدم.و 50هزار تومانم بدم کـه الهي نوش جونش گوشت تنش.بابا ننويسين اينارو بد اموزي داره اخه.خوب بيس که.گناه داره.زشته.پس فردا واسه مون تو جهان حرف درون ميارن(نـه اينکه الاني باهامون کار نداره)عزت زياد.
    حودم بودم تو چي؟؟؟؟؟

     سمـیه : من فکر مـی کنم اگر خانمـها به منظور خودشون ارزش قائل باشند اصلاًهمچین جاهایی به منظور کارنمـیروند ما خانمـها شرایط را خیلی سریع متوجه مـیشویم .

     محسن : اين افراد خودشون بي ناموسن




    [دنیا کلک است وکار دنیا کلک]

    نویسنده و منبع | تاریخ انتشار: Tue, 08 Jan 2019 14:25:00 +0000



    تمامی مطالب این سایت به صورت اتوماتیک توسط موتورهای جستجو و یا جستجو مستقیم بازدیدکنندگان جمع آوری شده است
    هیچ مطلبی توسط این سایت مورد تایید نیست.
    در صورت وجود مطلب غیرمجاز، جهت حذف به ایمیل زیر پیام ارسال نمایید
    i.video.ir@gmail.com