پوشاك همانند سایر پدیده های زندگی و از بدو پیدایش درون طول تاریخ سیر تكاملی خود را طی كرده و از صورت ابتدایی خود بیرون آمده است. روش بستن چارقد در لباس ترکی اقوام مختلف هر یك بنا بـه مقتضیـات اقلیمـی، روش بستن چارقد در لباس ترکی عادات و رسوم، مذهب، درجه فرهنگ و تمدن، وضع سیـاسی اجتماعی اقتصادی و.. روش بستن چارقد در لباس ترکی بـه تهیـه لباس های گوناگون پرداخته و در دوخت و شكل و تزئین آن ابتكاراتی از خود نشان داده اند.
عواملی از قبیل آب و هوا، كار و پیشـه، جنگ، اكتشاف، اختراع و انقلاب باعث تغییر و تحول لباس درون ادوار گردیده است.
● تحول پوشاك زنان از ایران درون ۱۰۰ سال اخیر درون حد توان نمایشی، چنانچه درون معرض دید بازدید كنندگان علاقه مند قرار گیرد، حتما دارای تقسیمات ذیل باشد:
۱) پوشاك بانوان بعد از سفر ناصرالدین شاه بـه اروپا که تا كشف حجاب (۱۳۱۴ ۱۲۴۸).
۲) از كشف حجاب که تا انقلاب اسلامـی ایران تاكنون (۱۳۵۷ ۱۳۱۴)
۳) پوشاك بانوان از انقلاب اسلامـی ایران تاكنون (۱۳۷۰ ۱۳۵۷)
برای آشنایی بیشتر لازم هست به دوران قبل از سفر ناصرالدین شاه بـه اختصار اشاره نموده که تا زمـینـه قبلی درون جهت بروز تحولات پوشاك بعد از سفر مشخص گردد.
به دلیل توجه صفویـان بـه آداب و رسوم و مذهب اثنی عشری، رشته های گوناگون صنعت و هنر، پیشرفت شایـانی داشته است. كه درون این مـیان پوشاك بانوان، با توجه بـه بافت خاص فرهنگی مذهبی آن روزگار، شكل خاصی بـه خود گرفت. پیراهن ها، اغلب رنگارنگ و گلدار و زربفت ابریشمـی بود و روی آن قبای جلو باز بلندی که تا مچ پا بـه تن مـی كردند و كمربندی بـه كمر مـی بستند بـه صورتی كه محكم روی كمر قرار نگیرد. كلاه كوچك، چارقد، شلوار پنبه دوزی شده، جوراب ساقه كوتاه پارچه ای، از جمله پوشاكی بودند كه درون فصل زمستان مورد استفاده زنان قرار مـی گرفت.
زنان هنگام بیرون رفتن از خانـه چادر بزرگ سفید یـا بنفش رنگی بر سر مـی كردند كه تمامـی بدن آنان را مـی پوشاند و فقط جلوی صورت باز مـی ماند كه بدان وسیله مـی توانستند پیش روی خود را ببینند.
در دوران نادرشاه افشار و جانشینانش تجملات لباس ها كاسته شد و جامـه ها فرمـی ساده تر بـه خود گرفتند.
در دوره زندیـه عموما زنان پیراهن تنگی درون بر مـی كردند كه پارچه آن اغلب از نخ و ابریشم بود. یقه گرد (بدون یقه) كه درون وسط آن چاكی بـه وسیله روبان یـا دگمـه درون زیر گلو بسته مـی شد.
تحول پوشاك از اوائل سلطنت ناصرالدین شاه که تا سفر او بـه اروپا پوشاك زنان درون دوره قاجاریـه شبیـه لباس های زندیـه بود و خیلی كم تغییر كرده است. پیراهن های چاك دار و آستین بلند دوره قبل با دامن های گشاد پرچین بلند كه لبه دامن را بـه وسیله یراق و گلابتون و غیره حاشیـه داده تزئین مـی كردند. كمربندی كه قلابی با گل كمر طلا و نقره یـا جواهر نشان كه آویزی بـه نام سالامـه داشت، بـه كمر مـی بستند. سر كردن چادر نماز و چارقد هنوز معمول نشده، بلكه مانند دوره زندیـه تور و كلاهك، زینت سر بود.
● پوشاك بانوان ایرانی بعد از سفر ناصرالدین شاه بـه فرنگ (۱۳۰۰ ۱۲۹۱ ه. ق)
مسافرت ناصرالدین شاه بـه فرنگ و روسیـه و دیدن بالرینـهای پطرزبورگ كه شلوار بافته چسبان و نازكی بـه پا مـی كردند و زیر جامـه بسیـار كوتاهی بـه اندازه یك وجب روی آن مـی پوشیدند، شاه را بر آن داشت كه زن های حرم خود را بـه این لباس درون آورد.
۱) لباس اندرونی
الف) لباس زنان درون اندرون شامل:
▪ پیراهن
▪ ارخالق
▪ كلیجه
▪ شلیته
▪ شلوار
▪ جوراب
▪ چارقد
▪ كلاغی.
ب) بلباس بیرونی زنان شامل:
▪ چادر
▪ روبنده
▪ پیچه
▪ چاقچور
▪ كفش بود.
۲) لباس های بیرونی
شامل:
▪ چادر
▪ روبنده
▪ پیچه
▪ چاقچور
▪ كفش
▪ چادر
چادرها عموما از پارچه های ابریشمـی پشمـی و دستباف، تافته، اطلس، بـه رنگهای سیـاه، آبی پررنگ (آبی نیلی) بود و در زنـهای معمولی از پارچه های نخی راه راه یـا گلدار استفاده مـی كردند كه بـه دو شكل دوخت از هم مجزا مـی شدند.
ـ چادر كمری (چادری كه كمربند دارد)
چادری هست كه درون دوختنش برش قیچی بـه كار نرفته و از داخل مانند عبا دوخت زده شده و به وسیله بندی از كمر محكم گره زده شده یـا مثل پیش بندی بـه دور كمر خود مـی بستند و برای پوشیدن بایستی پا بـه مـیان آن گذاشته شده و مثل شلوار بالا كشیده مـی شد و قسمت بالایی را بـه سر مـی كشیدند. بعضی از خانمـها به منظور زیبایی بیشتر دور آن را یراق دوزی یـا حاشیـه دوزی مـی كردند. این نوع چادر بـه رنگ مشكی بود.
ـ چادر چرخی (چادر امروزی)
چادر چرخی مثل چادر نماز جلویش باز و بدون كمر بود. زنان معمولی از این نوع چادر كه از پارچه نخی (چیت و كرباس) نقش دار یـا راه راه آبی و سفید بوده، استفاده مـی كردند.
● زنان معمولا مزید بر چادر درون بیرون از خانـه ها از پوشاك زیر نیز استفاده مـی كردند.
الف) روبنده
در مقابل چهره پارچه ای بـه نام روبنده كه بـه رنگ سفید باریك و بلند و در مقابل چشم شكافی كه روی آن مشبك یـا توردوزی شده، بـه وسیله بندی روی چادر مـی بستند.
ب) پیچه
پیچیـه یـا نقاب كه از موی دم اسب بافته و به وسیله بند یـا كش بهبالایی آن دوخته مـی شد بـه پیشانی مـی بستند و جلوی صورت مـی انداختند، طول و عرض و ریز و درشتی بافت آن را درون افراد مسن بیشتر و در جوانان كمتر بود.
ج) چاقچور
عبارت هست از (جوراب شلواری یـا شلوار كف دار)
كه از دوقسمت بـه هم از مچ بـه پایین همانند جوراب و از مچ بـه بالا چین دار و گشاد بود كه درون كمر بـه وسیله لیفه جمع مـی شد. برخی چاقچور را دو لنگه جدا از هم مـی دوختند و آنرا بالای زانو با بند محكم مـی كردند. چاقچورها بـه رنگهای مختلف بوده ولی چاقچور سیـاه مجلل تر و متین تر محسوب مـی شد.
● پوشاك بانوان از كشف حجاب ۱۷ دی ۱۳۱۴ که تا انقلاب اسلامـی ایران
با نگرشی بـه تاریخ تحول لباس بانوان درون ادوار گذشته خواهیم دید نتیجه تغییر و تحول لباس درون ایران از اندرون و زنان درباری شروع شده بـه طبقات و اقشار دیگر جامعه سرایت كرده و همـیشـه دربار مـهد تقلید و اشاعه و رواج فرهنگ غربی بوده، این تقلید بنا بـه موقعیت اجتماعی افراد و به تناسب و توانایی آن ها درون انتخاب نوع و ت پارچه و تزیین آن تفكیك مـی شده است.در زمان سلطنت رضاخانی كه پوشاك ادامـه دوره ما قبل بوده بیشتر زنان اعیـان و اشراف لباس های اروپایی بـه تن مـی كردند ولی درون موقع خروج از منزل روی آن چادر مـی پوشیدند.پوشش غربی بدون چادر درون ۱۷ دی ماه درون ۱۳۱۴ رسمـیت پیدا كرده و در این روز رضا شاه همراه همسر خود تاج الملوك و انش شمس و اشرف بدون چادر ملبس بـه پالتو بلند تیره و كلاه لبه دار، كفش مشكی پاشنـه كوتاه درون دانشسرای مقدماتی ان ظاهر شده و عملا دستور رفع حجاب را صادر كرد.
پس از ۱۷ دی ۱۳۱۴ ه. ش (۱۹۳۵) تبعیت از لباس های مد روز پیگیری شده و خانم ها پوشاك خود را از روی ژورنال مزون های اروپایی كه بـه صورت فصلی یـا سالیـانـه بود، تهیـه مـی كردند و از تغییرات رنگ و فرم لباس با خبر شده و از آنان پیروی مـی كردند.
در زمان سلطنت محمدرضا معدوم از سال ۱۳۲۰ که تا ۱۳۵۷ ه. ق بـه دلیل نفوذ بیشتر استعمار ارتباطات با كشورهای غربی و آمریكایی سیر تحول لباس و همگون شدن آن با البسه خارجی بیشتر شد.
از سال ۱۳۲۰ که تا ۱۳۲۵ ه. ش (۴۶ که تا ۱۳۴۱م) استفاده از لباس های جلو بسته و جلو باز با یقه انگلیسی بزرگ دارای سرشانـه های پهن تر از دوره قبل رایج شد كه درون كمر بیشتر چسبان شده و با برش پرنسسی (عمودی) و دامن های گشاد و پیلی دار دیده مـی شود. قد دامن درون سال ۲۵ ۱۳۲۴ (۶ ۴۵ م) که تا به زیر زانو مـی رسید.
● تغییر لباس از سال ۱۳۲۶ که تا ۱۳۳۱ ه.ش (۵۴ که تا ۱۹۴۵م)
از سال ۱۳۲۶ ه. ش (۱۹۴۷ م) قد دامن ها دوباره بلند شده و حالت مـیدی بـه خود مـی گیرد. كمر لباس بریده و در كلیـه لباس ها سعی بر آن بود كه كمر از آنچه كه هست كوچكتر و سرشانـه های پهن تر بـه نظر آید. تغییر محسوسی كه درون لباس ها دیده مـی شود فرم آستین هاست كه سر خود بـه صورت رگلان بوده است.
● تحول لباس از سال ۱۳۳۲ که تا ۱۳۴۳ ه. ش (۱۹۵۳ که تا ۱۹۶۴م)
از سال ۱۳۳۲ ه.ش (۱۹۳۵ م) ما تنوع زیـادی را درون لباس ها مشاهده مـی كنیم.
دامن ها بـه صورت راسته و تنگ که تا زیر زانو با كت های تنگ و چسبان و بلند که تا زیر یـا كوتاه و راسته که تا حدود كه درون جلو دكمـه دیده مـی شود. یقه ها نیز بـه صورت انگلیسی و آرشال بود.
● تحول لباس درون سال ۱۳۴۳
لباس و كت ها تنگ و چسبان با آستین های سر خود كه بلندی آنـها ۳/۱ هست مد روز بوده، دامن ها چین دار و پلیسه است.
كت و شلوار یكی از آخرین مد درون سال ۱۳۴۳ بوده كه شلوار درون زانو تنگ و پاچه های آن گشاد است. سال ۱۳۴۴ (۱۹۶۵م) لباس ها با بالا تنـه كوتاه كه دامن از زیر شروع شده و به ۱۰ که تا ۱۲ سانتیمتری بالای زانو مـی رسد.
دوپیس نیز از انواع لباس های مد سال ۱۳۴۴ بوده كه از پارچه های چهارخانـه ، راه راه، جناقی تهیـه و از پوست به منظور تزیین یقه استفاده مـی شد.
● مد سیـاه یـا سفید op بالای زانو درون سال ۱۳۴۵ مد گردید.
جدیدترین لباس شب مد شده درون سال ۱۳۴۶ كت و شلوار مخصوصی بـه نام "اسموكینگ" بوده كه که تا حدود زیـادی شبیـه اسموكینگ های مردانـه است، طرح پارچه درون این سال ژرسه و تریكو و رنگ سال قرمز و سرمـه ای مشاهده مـی شود.
مد بسیـار رایج سال ۱۳۵۱ (۱۹۷۲م) لباس های حاملگی به منظور غیر حامله ها است.
مد جوانان درون این سال اورآل Overall كه مقصود همان پیراهن و شلوار یكسره بی آستین و ركاب دار هست كه مدساز ژاپنی رایج كرد.
شلوار گشاد جین موفقیت خود را كه از سال ۱۳۴۶ (۱۹۶۷م) آغاز كرد، همچنان که تا سال (۱۳۵۱) حفظ كرد.
از پدیده های مد سال ۱۳۵۲ (۱۹۷۳م) رواج جورابهای خط دار با دوپیس های بـه اندازه قد دامن مـیدی مشاهده شده است. درون سال ۱۳۵۳ (۱۹۴۷م) لباس های قدیمـی ۵۰ ۴۰ سال پیش دوباره مد شد. بـه این جهت بـه آن نام Retro (بازگشت) داده اند. این لباس ها اغلب گشاد و راحت بوده و اندازه دامن ها از سر زانو که تا روی قوزك پا متغیر است؟
دامن شلواری مـیدی همراه با كت و چكمـه و شال گردن از مدل لباس های رایج درون سال ۱۳۵۳ (۱۹۴۷م) بوده است.
سال ۱۳۵۶ (۱۹۷۷م) از لحاظ قد دامن متنوع هست به طوری كه دامن های ماكسی، مـیدی و مـینی هر سه مد هست ولی رایج ترین دامن كه مد روز است، شانل مـی باشد. انواع كت و دامن دو پیس محور لباس های روز این سال هست و مصرف جلیقه همچنان ادامـه دارد.
مد سال ۱۳۵۷ (۱۹۷۸م) كه دامنـها اغلب دارای دو یـا سه طبقه بوده كه بـه حكم مد حتما روی هم مـی پوشیدند كه هر مدل از سه یـا چهار پوشاك مثل جلیقه، بلوز، دامن، شلوار تشكیل شده هست .
: روش بستن چارقد در لباس ترکی
[روش بستن چارقد در لباس ترکی]نویسنده و منبع | تاریخ انتشار: Thu, 08 Nov 2018 07:59:00 +0000