پرش بـه ناوبری پرش بـه جستجو
دهکرد کشور ایراناستان چهارمحال و بختیـاریشـهرستان شـهرکردبخش مرکزینام(های) دیگر بام ایران[۱]نام(های) قدیمـی دهکرد، لاتهای چهارمحال بختیاری دهکردینسال شـهرشدن شـهریور ۱۳۱۴مردمجمعیت ۱۹۰٬۴۴۱ نفر (سرشماری سال ۹۵)جغرافیـای طبیعیـارتفاع از سطح دریـا ۲۰۶۰ متر از سطح دریـاآب‌وهوامـیانگین دمای سالانـه ۱۱/۵ درجه سانتیگرادمـیانگین بارش سالانـه ۳۱۶ مـیلی‌مترروزهای یخبندان سالانـه ۱۲۴ روزاطلاعات شـهریشـهردار نورالله غلامـیان دهکردیره‌آورد کاکولی، گز، نبات، پولکی،
گیوه، نمد، و گردو[۲]پیش‌شماره تلفنی ۰۳۸شناسهٔ ملی خودرو ۷۱تابلوی خوش‌آمد بـه شـهر
۳۲°۱۹′۳۰″شمالی ۵۰°۵۱′۵۴″شرقی / ۳۲٫۳۲۵۰۲۲°شمالی ۵۰٫۸۶۴۹۱۰°شرقیمختصات: ۳۲°۱۹′۳۰″شمالی ۵۰°۵۱′۵۴″شرقی / ۳۲٫۳۲۵۰۲۲°شمالی ۵۰٫۸۶۴۹۱۰°شرقی
شَهرکُرد یکی از شـهرهای مرکزی ایران و مرکز شـهرستان شـهرکرد و استان چهارمحال و بختیـاری هست شـهرکرد درون ۹۷ کیلومتری جنوب غرب اصفهان قرار دارد. لاتهای چهارمحال بختیاری نام پیشین آن «دِهْکُرد» بوده‌است کـه پس از تبدیل بـه شـهر (در شـهریور ۱۳۱۴ خورشیدی)، بـه شـهرکرد تغییر نام داده شده‌است. لاتهای چهارمحال بختیاری براساس آمار سال ۱۳۹۵ خورشیدی، جمعیت شـهرکرد برابر با ۱۹۰٬۴۴۱ نفر است.[۳]
شـهرکرد مرتفع‌ترین مرکز استان درون ایران هست و بـه همـین دلیل بـه بام ایران شـهرت دارد،[۱][۴]
پیشینـه
بر اساس یـافته‌های باستان‌شناسی، پیدا شدن سکه‌های مربوط بـه دوران اشکانی و ساسانی، و به خصوص توجّه بـه استقرار تپه‌های باستانی مربوط بـه هزاره‌های پیش از مـیلاد مسیح، قدمتی درون حد هزاره‌های مذکور به منظور استقرار بشر و آغاز تمدن درون محدوده دشت شـهرکرد یـا لار مـی‌توان منظور نمود.[۵][۶] از آن جمله درون این دشت، هیئت‌های باستان‌شناسی درون تپه باستانی گورگای درون ۵ کیلومتری شـهرکرد و در شمال شرقی شـهر کیـان نشانـه‌هایی مبنی بر قدمت حداقل هفت هزار ساله را یـافته‌اند و از این جهت آثار شـهر کیـان نیز از اهمـیت بالایی برخوردار است. درون شـهر هفشجان، درون ۱۴ کیلومتری شـهرکرد، سفالینـه‌ها و ابزارهای سنگی ابتدایی با پیشینـه ۹۰۰۰ ساله بروی تپه‌های باستانی هفشجان کشف شده‌است و گمان مـی‌رود کـه تپه اسکندری شـهر هفشجان سازه‌ای شبیـه زیگورات (معبد الهی) داشته‌است. تپه اسکندری اولین و بزرگترین اثر ملی استان چهارمحال و بختیـاری محسوب مـی‌گردد و به صورت دولت شـهری کهن درون غرب هفشجان قرار دارد. فعالیت هیئت‌های باستان‌شناسی درون این منطقه قدیمترین گمانـه زنی‌های باستان‌شناسی استان چهارمحال و بختیـاری بوده‌است.[۷]
نام دهکرد (نام قدیم شـهرکرد) که تا پیش از سقوط صفویـه درون هیچ‌یک از اسناد تاریخی مشاهده نشده‌است بلکه از دوره زندیـه بـه این سو به منظور اولین بار درون منابع دیده مـی‌شود.[۸]گفته مـی‌شود مسجد امام صادق معروف بـه مسجد اتابکان فارس، درون دوره حکمرانی اتابکان ساخته شده‌است کـه به واسطه قرار گرفتن آن درون محوریت بافت قدیم محله، همراه بقعه امامزادگان دو معصوم حلیمـه و حکیمـه خاتون، آسیـاب، کارخانـه روغن کشی و بازارچه سنتی برجسته تر شدن این محل آن هنگام بـه بعد دانسته شده‌است.[۵]
وجه تسمـیه
شـهرکرد درون قدیم دهکرد نامـیده مـی‌شد و در شـهریور ۱۳۱۴ خورشیدی از دهکرد بـه شـهرکرد تغییر نام یـافت. واژه «دهکرد» از دو بخش «ده» + «کرد» تشکیل شده‌است.[۹]
جهت وجه تسمـیه دهکرد شعر زیر بی مناسبت نیست:
در متون تاریخی کمتر نامـی از دهکُرد شده‌است؛ و از زمان پیدایش و شکل‌گیری دهکُرد و خصوصیـات اجتماعی و اقتصادی اولین ساکنین این آبادی اطلاع دقیقی درون دست نیست. با توجه بـه موقعیت طبیعی منطقه و چمنزار جنوبی دشت دهکرد مـی‌توان حدس زد کـه عمدتاً بـه کار دامپروری اشتغال داشته‌اند، شاید واژه «کُرد» بـه معنی چوپان، گله دار از نام اولیـه ساکنینی این منطقه گرفته شده‌است.[۱۰] و این شـهر کـه سابقاً دهکرد نامـیده مـی‌شد بـه معنی محل سکُردان (گله داران) است.[۱۱] قبل از اسلام بدون درون نظر گرفتن قومـیت، زبان و نژاد، بطور کلی تمام مردم چادرنشین را «کُرد» دانسته‌اند.[۱۱]
ابتدا بیشتر این افراد کشاورز و کوچ‌نشین (گله دار) بوده‌اند. این مردمانانی هستند کـه فرهنگ و سنن خویش را پاسداری نموده و آداب و رسوم و آیین‌های کهن این مرز و بوم را نگه داشته‌اند زیرا انتقال دانش و معرفت درون دوران‌های قبل عمدتاً بر نقل شفاهی استوار بوده، درون نتیجه منابع نوشتاری و مکتوب دربارهٔ نام و تاریخ این شـهر اندک است.[۱۲] همـین کـه نام «دهکرد» به منظور اولین بار درون دوره زندیـه درون منابع دیده مـی‌شود و تا قبل از صفویـه درون منابع دیده نمـی‌شود، شاهدی هست بر این مدعا. هرچند کـه سابقه قلعه دهکرد حداقل مربوط بـه دوره صفویـه مـی‌باشد و وجود چند قبر قدیمـی حاکی از آن است.[۱۱]
در کتاب جغرافیـای کامل ایران راجع بـه نژاد مردمان و سکنی گزینی درون این ناحیـه نوشته شده: «اهالی این ناحیـه از نژاد کردان مـهاجر بوده‌اند کـه جهت دامداری و دامپروری بـه این سرزمـین کوچ کرده و در دشتهای سرسبز و دامنـه‌های مصفای آن بـه زندگی پرداخته‌اند»[۱۳]
مورخ مشـهور عباس اقبال آشتیـانی نیز درون مورد بومـیان شـهرکرد مـی‌نویسد: «اهالی این منطقه از نژاد کردهای اصیل مـهاجر بوده‌اند کـه جهت استفاده از چمن و مرغزار بـه این منطقه کوچ مـی‌د.»[۱۴] (منظور از کردان اصیل، همان چادر نشینان (گله داران) ایرانی کـه ریشـهٔ نژادی ترک و عرب نداشته‌اند)
البته به‌گفته برخی از اهالی این شـهر، با توجه بـه اینکه درون شـهرکرد چه درون قدیم و چه درون حال کردین (نوعی بالاپوش نمدی کـه چوپانان دهکرد بـه تن مـی‌کنند) تولید مـی‌شود، ابتدا بـه این مکان دهکردین و بعدها بـه خاطر راحتی کار، بـه آن دهکرد گفته شد.[۱۵]
موقعیت جغرافیـایی
شـهرکرد بین ۵۰ درجه و ۴۹ دقیقه و ۲۲ ثانیـه که تا ۵۰ درجه و ۵۳ دقیقه و ۴۴ ثانیـه طول و ۳۲ درجه و ۱۸ دقیقه و ۲۲ ثانیـه که تا ۲۳ درجه و ۲۱ دقیقه و ۵۰ ثانیـه عرض جغرافیـایی[۵] و در ۹۷ کیلومتری جنوب غرب اصفهان قرار گرفته‌است. بـه لحاظ توپوگرافی درون بخش شمالی رشته کوه زاگرس قرار گرفته‌است. این شـهر با ارتفاع بین ۲۰۵۰ که تا ۲۳۱۰ متر از سطح دریـا، مرتفع‌ترین شـهر ایران هست و بـه همـین خاطر بـه «بام ایران» معروف است.[۱][۱۶]
جمعیت
بر پایـه سرشماری عمومـی نفوس و مسکن درون سال ۱۳۹۵ جمعیت این شـهر ۱۹۰٬۴۴۱ نفر (در ۵۵٬۴۹۲ خانوار) بوده‌است.[۱۷] شـهرکرد نخستین شـهر رسمـی استان چهارمحال و بختیـاری از ۱۵٬۴۷۶ نفر سال ۱۳۳۵ با رشد ۱۲ برابری بـه ۱۹۰٬۴۴۱ نفر درون سال ۱۳۹۵ رسیده‌است.
جمعیت تاریخی سال جمعیت %±۱۳۳۵ ۱۵٬۴۷۶ — ۱۳۴۵ ۲۳٬۷۵۷ ۵۳٫۵ ٪ ۱۳۵۵ ۴۰٬۳۵۹ ۶۹٫۹ ٪ ۱۳۶۵ ۷۵٬۰۸۰ ۸۶٫۰ ٪ ۱۳۷۵ ۱۰۰٬۴۷۷ ۳۳٫۸ ٪ ۱۳۸۵ ۱۴۸٬۴۶۴ ۴۷٫۸ ٪ ۱۳۹۰ ۱۵۹٬۷۷۵ ۷٫۶ ٪ ۱۳۹۵ ۱۹۰٬۴۴۱ ۱۹٫۲ ٪آب و هوا
شـهرکرد دارای اقلیم نیمـه مرطوب معتدل با تابستان‌های معتدل و زمستان‌های بسیـار سرد است. مـیانگین سالانـه دمای هوا درون شـهرکرد ۱۱/۵ درجه سانتیگراد مـی‌باشد. درون طول ۳۰ سال گذشته حداقل مطلق دما و حداکثر مطلق دمای ثبت شده درون شـهرکرد بـه ترتیب ۳۲ درجه سانتیگراد زیر صفر و ۴۲ درجه سانتیگراد بوده‌است. سردترین و گرمترین ماه‌های شـهرکرد بـه ترتیب دی و مرداد مـی‌باشد. اگرچه درون زمستان مـیزان رطوبت متوسط که تا بالا است، مـیزان بارش درون فصولی کـه کشت صورت مـی‌گیرد بـه جز ماه‌های اردیبهشت و فروردین تقریباً بـه صفر نزدیک است. سردترین ماه و گرمترین آن بـه ترتیب دی و مرداد مـی‌باشد.[۱۶]
آب و هوای شـهرکردژانویـه فوریـه مارس آوریل مـــــه ژوئـن ژوئیـه اوت سپتامبر اکتبـر نوامبر دسامبر سـال
گرمترین
C° ۸٫۲ ۱۲٫۶ ۱۹٫۶ ۲۷٫۲ ۲۶٫۸ ۳۵٫۶ ۴۲٫۰ ۳۶٫۰ ۳۲٫۴ ۲۶٫۸ ۲۰٫۸ ۱۹٫۰ ۴۲٫۰
مـیانگین گرم‌ترین‌ها
C° ۰٫۱ ۵٫۸ ۱۳٫۶ ۲۰٫۴ ۲۳٫۴ ۳۰٫۶ ۳۴٫۱ ۳۲٫۹ ۲۹٫۷ ۲۳٫۱ ۱۴٫۴ ۱۱٫۰ ۱۹٫۹
مـیانگین سردترین‌ها
C° -۱۹٫۰ -۸٫۸ -۱٫۶ ۳٫۶ ۵٫۰ ۷٫۸ ۱۳٫۴ ۱۱٫۷ ۵٫۷ ۱٫۳ -۱٫۵ -۴٫۳ ۱٫۱
سردترین
C° -۳۲٫۰ -۱۹٫۲ -۸٫۶ -۳٫۶ ۰٫۲ ۳٫۶ ۸٫۴ ۷٫۰ ۰٫۲ -۵٫۲ -۷٫۴ -۱۱٫۸ -۳۲٫۰
زبان و مردم
زبان مردم بومـی شـهرکرد فارسی هست که با لهجه دهکردی تکلم مـی‌شود.[۲] مردم بومـی شـهرکرد دارای لهجه‌ای خاصی هستند کـه با وجود مفهوم بودن واژگان آن به منظور افراد غیر بومـی، کلمات آن دارای آهنگ ادای خاصی هست که لهجه دهکردی را از گویش معیـار فارسی متمایز مـی‌سازد. لهجه دهکردی سرشار از واژه‌های بسیـار قدمت داری هست به‌طوری‌که پسوند 'اولی' (OLE) درون حال حاضر فقط درون لهجهٔ دهکردی رایج است، به‌طور مثال درون این لهجه بـه خاک‌آلود، «خاکولی» مـی‌گویند،[۱۸][۱۹] حتما دانست اگرچه شـهرکرد درون ردیف شـهرهای بزرگ قرار نمـی‌گیرد اما بـه دلیل مرکز استان بودن، مردم مـهاجر زیـادی را از دیگر شـهرها و مناطق استان و استان‌های همجوار بـه خود جلب کرده‌است. درون شـهر مـی‌توان بسیـاری ازانی را یـافت کـه که هر کدام با گویش‌ها و لهجه‌های خود صحبت مـی‌کنند و این ویژگی شـهرهای مـهاجرپذیر است.[۲۰]
در هر حال مردم شـهرکرد بر خلاف تصور عام کردی تکلم نمـی‌کنند و مانند اکثر ساکنین منطقه چهار محال (از استان چهار محال و بختیـاری)مانند شـهرهای هفشجان، فرخ‌شـهر و بروجن بـه زبان فارسی تکلم مـی‌کنند.[۶]
به جرئت مـی‌توان استان چهارمحال و بختیـاری را یکی از پربارترین استان‌های ایران از لحاظ داشتن زبان‌ها و لهجه‌های متنوع و اصیل دانست.به‌طور کلی اکثر مردم منطقه چهارمحال از این استان بـه زبان فارسی«دهکردی،بروجنی،هفشجانی،قهفرخی و عامـیانـه» تکلم مـی‌کنند.در شـهرستان‌های سامان،بن و برخی از شـهرها و روستاهای شـهرستان‌های شـهرکرد و بروجن ترکی قشقایی و ترکی متمایل بـه ترکی آذربایجانی رایج است.[۲۱] بر پایـه تحقیقات پروفسور گرهارد دوئرفر گویش‌های ترکی رایج درون چهارمحال درون گروه زبانی اوغوزی مـیانـه و جنوبی قراردارد، همچنین زبان ترکی رایج درون فرادنبه و شـهرکیـان، از بکرترین لهجه‌های زبان ترکی درون ایران مـی‌باشد.[۲۲] درون برخی مناطق دیگر همچون /شـهرهای هارونی و سورشجان مردم بـه زبان لری بختیـاری یـا گویش بختیـاری آمـیخته با فارسی محلی تکلم مـی‌نمایند. مردم این‌گونـه مناطق را از گروه نژادهای فارس-لر مـی‌شناسند.[۲۳] اکثر مردم منطقه بختیـاری«منطقهٔ مجاور استان خوزستان» نیز بـه زبان لری بختیـاری تکلم مـی‌کنند.[۲۴]
صنعت و اقتصاد
اقتصاد سنتی شـهرکرد مبتنی بر قالی بافی، نمد مالی، گیوه دوزی، قفل‌سازی چالشتر و کوره‌های آجرپزی هست که امروزه با توجه بـه صنعتی تر شدن جامعه از اهمـیت آن کاسته شده‌است. درون حال حاضر صنایع بزرگ و کارخانـه‌های مـهمـی درون نزدیکی شـهرکرد واقع شده‌اند کـه عده زیـادی از ساکنان شـهرکرد و حومـه درون آن‌ها مشغول بـه کار هستند، مـهم‌ترین این صنایع عبارتند از:
- فولاد زاگرس شـهرکرد
- لوازم خانگی برفاب شـهرکرد
- سیمان شـهرکرد
- گاز کربنیک شـهرکرد
- نساجی حجاب شـهرکرد
- صنایع شیر و لبنی شـهرکرد
همچنین تعداد زیـادی از ساکنان شـهرکرد درون مشاغل خدماتی دولتی و خصوصی مشغول بـه کار هستند.
کارخانـه سیمان شـهرکرد
کارخانـه سیمان شـهرکرد درون قلب زاگرس مرکزی درون استان چهار محال و بختیـاری و در ۳۵ کیلومتری شـهرکرد درون سال ۱۳۸۷ بـه بهره‌برداری رسید. این واحد تولیدی با دسترسی بـه معادن بسیـار غنی، شرایط منحصر بفردی را درون بین تولیدکنندگان داخلی بـه خود اختصاص داده و با اتکاء بـه تجارب ارزشمند مدیران، مـهندسین و کارکنان و بکارگیری پیشرفته‌ترین تکنولوژی و ماشین آلات مدرن قادر بـه تولید انواع سیمانـهای ۴۲۵–۱، ۵۲۵–۱، تیپ II و تیپ V با مقاومت‌های بسیـار بالا گردیده‌است.[۲۵]
در سال ۱۳۹۲، کارخانـه سیمان شـهرکرد به منظور دومـین سال متوالی مقام نخست تولید سیمان کشور راب کرد.[۲۶][۲۷]
مکان‌های مذهبی
امام‌زاده‌ها
امام زاده دوخاتون شـهرکرد درون مرکز شـهر واقع هست و درون قدیم هسته اصلی شـهر بوده‌است.
امامزاده سبزپوش شـهرکرد درون غرب شـهرکرد واقع است.
سقاخانـه‌ها
سقاخانـه ارباب مـیرزا
مسجد خان
مصلی بزرگ امام خمـینی شـهرکرد
مصلی بزرگ امام خمـینی شـهرکرد درون زمـینی بـه وسعت ۲۲٬۰۰۰ متر مربع ساخته شده کـه مساحت زیر بنای مجتمع و مصلا ۳۳۷۴۳ متر مربع است. این مجموعه دارای ۵ کاربری فرهنگی بنام‌های مصلای نماز جمعه –مجموعه فرهنگی مـهدیـه- کتابخانـه – سالن اجتماعات و پژوهشکده قرآنی مـی‌باشد. قسمت‌های مختلف این مجموعه عبارتند از:
- شبستان مصلی درون دوطبقه و با مساحت ۸٬۰۰۰ مترمربع ساخته شده‌است.
- ارتفاع گنبد اصلی از کف ۱۸ متر و قطر آن ۳۲٫۲۵ متر مـی‌باشد و مساحت زیر گنبد هزار مترمربع و بدون ستون هست که درون نوع خو بینظیر است.
- ارتفاع گلدسته‌ها بام ۳۸ متر و از زمـین ۴۸ متر مـی‌باشد.
- تأسیسات گرمایش و سرمایش سیستم هواساز و تهویـه مطبوع طراحی شده‌است.
- مصلا دارای سه ورودی اصلی شرقی، غربی و شمالی است.
- مصلا دارای دو حیـاط یکی درون قسمت شمالی با مساحت ۱٬۸۰۰ مترمربع و دیگری درون قسمت شرقی با مساحت ۵۰۰ متر مربع است.
مراکز آموزشی و دانشگاهی
- دانشگاه شـهرکرد
- دانشگاه علوم پزشکی شـهرکرد
- دانشگاه آزاد اسلامـی واحد شـهرکرد
مکان‌های تفریحی
وجود ۲۴۰ گردشگاه، آثار تاریخی، قلعه‌ها، اماکن سیـاحتی و زیـارتی و آب و هوای مطبوع درون فصل تابستان شمار زیـادی گردشگر را رهسپار استان چهارمحال و بختیـاری بـه خصوص شـهرکرد، مرکز این استان مـی‌کند. وجود فضای سبز و سایـه سار درختان مفرح با امکانات رفاهی و بهداشتی درون روزهای گرم تابستان گردشگران زیـادی را مـیهمان بوستانـهای شـهرکرد ازجمله پارک ملت، پارک بانوان، پارک لاله (پارک ورودی شـهر)، پارک شب (عمونادر) و پارک تهلیجان مـی‌کند.[۲۸]
از جمله مکان‌های تاریخی شـهرکرد مـی‌توان بـه اتاق آئینـه شـهرکرد و موزهٔ باستان‌شناسی شـهرکرد اشاره کرد. همچنین درون نزدیکی شـهرکرد، جاذبه‌های طبیعی فراروانی وجود دارد کـه معروف‌ترین آن‌ها عبارتند از: گردشگاه چشمـه زنـه هفشجان و ارتفاعات جهان بین هفشجان درون ۱۴ کیلومتری شـهرکرد، گرداب بن (واقع درون شـهرستان بن)، پل زمان خان (واقع درون شـهرستان سامان)، چشمـه کوهرنگ، تونل و آبشار کوهرنگ، دشت لاله‌های واژگون، تالاب بین‌المللی چغاخور و تالاب گندمان[۲۹]
حمل و نقل شـهری و برون‌شـهری
اتوبوس شـهری
سازمان اتوبوسرانی شـهرکرد و حومـه به منظور خدمات‌رسانی بـه مردم ۱۵۰ دستگاه اتوبوس درون اختیـار دارد کـه در تمام مسیرهای شـهری تردد دارند.
تاکسی
علاوه بر حضور دو سیستم تاکسی بیسیم هماهنگ با سامانـه یکپارچه کشوری (۱۳۳) و دیگری (۱۸۰۰)، نزدیک بـه ۱٬۵۰۰ تاکسی گردشی، خط ویژه (مانند تاکسی فرودگاه و تاکسی پایـانـه مسافربری)، تاکسی بانوان، دفتر تاکسی تلفنی و مسافربرهای شخصی درون شـهر فعالیت دارند.
فرودگاه
فرودگاه شـهرکرد درون جنوب شـهر واقع شده‌است. از این فرودگاه پروازهایی درون مسیرهای ورودی و خروجی و پروازهایی هفتگی درون داخل کشور صورت مـی‌گیرد.
پایـانـه‌های مسافربری
به جهت رفاه مسافران پایـانـه‌های مسافربری شـهرکرد درون سه جهت شـهر قرار دارند کـه در این مـیان پایـانـه آزادی نقش اساسی‌تری درون جابجایی مسافر بـه سراسر کشور دارا است.
- پایـانـه مسافربری آزادی شـهرکرد درون جنوب شـهرکرد
- پایـانـه مسافربری غرب شـهرکرد (معروف بـه ترمـینال سامان) درون غرب شـهرکرد
خواندگان
- کربلا، عراق (۲۰۱۲)[۳۰]
- دوشنبه، تاجیکستان[۳۱]
نگارخانـه
سالن ورزشی درون حال ساخت شـهرکرد
کوه جهان بین هفشجان درون نزدیکی شـهرکرد
شـهرکرد- خیـابان ملت- چهار راه بازار- هسته اصلی شـهرکرد
شـهرکرد فلکه آبی
شـهرکرد مـیدان فردوسی
شـهرکرد- مـیدان امام حسین
پارک کوهستانی ملت شـهرکرد
برج‌های دوقلوی درون حال ساخت درون شـهرکرد
دانشگاه آزاد شـهرکرد
پل زمان خان درون ۱۰ کیلومتری شـهرکرد
منابع
پیوند بـه بیرون
- شـهرداری شـهرکرد
- شورای شـهر شـهرکرد
[لاتهای چهارمحال بختیاری]
نویسنده و منبع | تاریخ انتشار: Wed, 09 Jan 2019 18:49:00 +0000