سرود لرى

سرود لرى آن لاين اسلامې لارښود » Blog Archive » ديني پوښتني اوځوابونـه | زبان لری - ویکی‌پدیـا، دانشنامـهٔ آزاد | www.taand.com - تاند | د عارف لاهوري خطي نسخه - pashtoacademy.com | خوشال خان خټک - ویکیپېډیـا، وړیـا پوهنغونډ |

سرود لرى

آن لاين اسلامې لارښود » Blog Archive » ديني پوښتني اوځوابونـه

  • Abdul Ahad Afghan Says:
    January 11th, 2011 at 6:26 am

    If a person or a bank doing Sod, Can I work with them as a labour or any accoutancy
    ?
    Can we work in a privat construction comapany, who implements the construction projects like roads etc. سرود لرى which are funded by USAID, IRD etc
    .?

  • محمد اسراربصیر Says:
    February 3rd, 2011 at 12:33 am

    دآنلاین اسلامـی لارښوداو د محترم دینی پوښتنی او ځوابونو ټول کارکونکو ته نیکی هیلی او احترامات وړاندی کوم !
    زما پوښتنـه داده کـه چیری ماینـه او مـیړه د یوبل سره د کوروالی په وخت کی د عشق او په صورت کی د یوبل شرمګاه په لاس کی و نیسی او یـا یی وڅټی څه حکم لری .

    مننـه
    اسرار بصیر

    اداره
    مـهرباني وکړي خپل ځواب دلته وګورﺉ http://dawat.katib.org/archives/2238

  • dawat Says:
    February 4th, 2011 at 5:26 pm

    Can we work in a privat construction comapany, who implements the construction projects like roads etc. سرود لرى which are funded by USAID, IRD etc
    .?
    ځواب : سرود لرى USAID & IRD د امريکايانو موسسات دي امريکايان حربي کفار دي يعنې د اسلام په خاوره يې تيری کړی دی او مسلمانان قتلوي د حربي کفارو سره معاملات جواز نـه لري په خاص ډول هغه معاملات چې د اسلام او مسلمانانو په ضرر وي .
    قوله تعالی : إِنَّمَا يَنْهَاكُمُ اللَّهُ عَنِ الَّذِينَ قَاتَلُوكُمْ فِي الدِّينِ وَأَخْرَجُوكُم مِّن دِيَارِكُمْ وَظَاهَرُوا عَلَى إِخْرَاجِكُمْ أَن تَوَلَّوْهُمْ وَمَن يَتَوَلَّهُمْ فَأُوْلَئِكَ هُمُ الظَّالِمُونَ (الممتحنـه ۹ ) .
    ځنې علماء عام المنفعه کارونـه کې د کار کولو د جواز اړخ لري مګر ځنې نور بيا وايي چې په دې باندې هم د کفر سلطه قوي کيږي په افغانستان کې د کافرانو سره د مزدوری په اړه مطلب بـه وروسته خپور شي .

  • dawat Says:
    February 4th, 2011 at 5:31 pm

    زما پوښتنـه داده کـه چیری ماینـه او مـیړه د یوبل سره د کوروالی په وخت کی د عشق او په صورت کی د یوبل شرمګاه په لاس کی و نیسی او یـا یی وڅټی څه حکم لری .

    ځواب :
    لاس وروړل باک نـه لري خو په خوله سره مچي کول او څټل مکروه دي
    دجماع نـه مخکې مچي کول،لمس کول او داسې نور مستحب دي ځکه چې ښځه هم د جماع لپاره اماده شي او دهغه حق ضايع نـه شي .
    دټول بدن مچي کول رواه دي ولی د شرمګاه مچي کول مکروه دي ځکه دا دطبيعت خلاف کار دی (شيخ ابن جبرين رح ) .

    اوهمدارنګه : شرمګاه د انسان د فاضله موادو د اطراح لاره ده له دې وجې د داسې لارې سره د خولې لمس د مکروبونو د نقل او امراضو سبب هم کيږي
    چې ځان او بل ته ضرر رسول حرام :
    ولقوله صلى الله عليه وسلم لا ضرر و لاضرار رواه فې موطأ مالک و ابن ماجه .

    نو ويلای شو چې ټول بدن ښکلول هيڅ باک نلري بغير له فرج يا شرمګاه څخه

    فأما مسُّ العورة بالفم، سرود لرى أو تقبيلها، أو امتصاص أحد الزوجين فرج الآخر، فإن هذا من المُنكرات في الطباع، ومما تنفر منـه النفس، ولهذا لم يرد ذكره في أغلب المُؤلفات التي تتكلم عن العشرة بين الزوجين، فنرى: أن هذا الامتصاص، أو تقبيل الفرج من المُنكر، والمكروه، لكنا لا نتجرأ على الجزم بحرمته،

    يجوز ذلك مع الكراهة، فإن الأصل أن كلا من الزوجين يستمتع من الآخر بجميع البدن إلا ما ورد النـهي عنـه، فيجوز مس كل منـهما فرج الآخر بيده والنظر إليه ولكن النفس تكره ذلك؛ لأنـه خلاف المألوف الذي يعبر عنـه بالاستمتاع.

    فتاوی شيخ بن جبرين رح

  • عبد الله Says:
    February 6th, 2011 at 4:23 am

    زه یوه پوښتنـه لرم کـه څوک په افغانستان کی یو سیستم جوړ کړی چی د د انترنیت له لارې د افغانستان موبایلونو ته زنګ ووهی او د داخلی کمپنی نـه کریدیت په خپلو پیسو واخلی او همدارنګه انترنیت هم له داخلی کمپنی نـه واخلی او دغه کار له دولت نـه پټ وکړی ځکه دولت دغه کار اجازه نـه ورکوی نو لدی لاری چی کومـی پیسی ترلاسه کیږی حلالی او کـه حرامـی ؟ حتما ووایم چی په دغه لاره کی حرام یـا د غلی خبره نشته یواځې ددولت نـه پټ ترسره کېږی او دولت ته ټنـه ورکول کیږی

  • خیبر Says:
    February 8th, 2011 at 7:29 am

    محترم مفتی صاحب ته اسلام علیکم و رحمت الله!
    خدای پاک ج دی تاسو ته ستاسو ددی نیکو اسلامـی خدمتونواجرونـه په دنیـا او آخرت کی درکړی.
    اما بعد،
    زما پوښتنـه داده چی، نن سبا د زکام او ټوخی په اکسریت دواوو کی یوه معین اندازه الکهول ګډ وی او الکهول په نشیی توکیو کی (لکه ) هم کاریږی، نو د اسلام د مقدس دین له مخی د داسی دواوو استعمال څنګه حکم لری. او بل دا چی د عملیـات یـا اپریشن په وخت کی د نشی د پیچکاری یـا (انجکشن) د استعمال په هکله څه حکم سته.
    دریم پوښتنـه دا چی، هغه چی په قرآن عظیم شان کی منعه بلل سوی دی هغه په کوم اساس منعه بلل سوی دی؟ آیـا د ضرر په وجه او کـه د ترکیب په اساس. مطلب ډیر بی خبره خلک داسی ادعا لری چی کوم چی په قرآن عظیم شان کی منعه بلل سوی دی هغه صرف هغه د انګورو اوبو ته اشاره ده نـه و اکهولو ته.
    ډیره مننـه.

    ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
    مـهرباني وکړﺉ خپل ځواب دلته وګورﺉ http://dawat.katib.org/archives/2074

  • خیبر Says:
    February 9th, 2011 at 6:52 am

    د آن لاين اسلامې لارښود چلونکو ته اسلام علیکم و رحمت الله!
    محترمـینو!
    ستاسو د یوی پوښتنی د ځواب د ویلو سره سم ماته دا سوال را پیدا سو چی آیـا څوک کولای سی چی د خپلو والدینو داحترام لپاره د هغوی پښی مچ کړی.
    بله پوښتنـه داده چی بغیر د لمانځه نـه خدای پاک ج ته پر سجده پریوتل او دعا غوښتل څه حکم لری؟
    هیله د چی د دی دوو پوښتنو جواب راته راولیږی. مننـه

    ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
    مـهرباني وکړﺉ خپل ځواب دلته وګورﺉ http://dawat.katib.org/archives/2085

  • خیبر Says:
    March 10th, 2011 at 6:48 am

    د آنلاین اسلامـی لارښود و محترمو کارکونکو ته اسلام علیکم!
    نن سبا چی کوم ودونـه د لوی کندهار،لوی پکتیـا، چمن ښار او بیـا تر کوټی ښار پوری په دی علاقو کی کیږی دوی ټول د ولور په نوم یو لوی مقدار پیسی د هلک د کورنی څخه غواړی،
    لومړی: خپله د ډیر ولور اخیستل دشریعت له نظره څنګه دی؟
    دوهم: د انجلی کورنی د ولور په دغه پیسو د انجلی لپاره زیورات او نور د کور د ضرورت شیـان لکه (فرشونـه، دوشکی، لوښی، الماری او داسی نور) اخلی. پوښتنـه داده چی دا شیـان د ښځی کیږی او کـه د مـیړه؟ کـه د ښځی وی نو بیـا پر ښځی زکات او حج نـه فرض کیږی؟ او کـه د نارینـه وی نو د ښځی هغه د مـهرموضوع څنکه کیږی؟
    دریم: دښځو پر څومره اندازه سرو زرو باندی زکات فرض کیږی؟

    مـهرباني وکړﺉ د پوښتنې ځواب مو دلته وګورﺉ http://dawat.katib.org/archives/2276

  • کاظم خان شیدا Says:
    March 15th, 2011 at 4:48 pm

    طریقه بدعت دي او کـه جایز او دشیخ عبدالقادر جیلانی په هکله معلومات راکړي

    اداره
    مـهرباني وکړﺉ خپل ځواب دلته وګورﺉ http://dawat.katib.org/archives/2311

  • ذاکر Says:
    March 22nd, 2011 at 10:47 am

    د آنلاین اسلامـی لارښود و محترمو کارکونکو ته اسلام علیکم!
    محترمو! زه د یوی پوښتنی سره مخ سوم او زه غواړم چی تاسو یی راته شرعی جواب راکړی. پاک الله ج دی تاسو ته اجرونـه درکړی او خدای ج دی وکړی چی زه وکړای سم چی دغه پوښتنـه تاسو ته سیی تشریح کړم.
    پوښتنـه په دی ډول ده چی، خالد یوه نکاح لری او مـیرمن یی هم ژوندی ده. خو اوس غواړی چی دوهمـه نکاح وکړی، او د دوهمـی نکاح لپاره دی غواړی چی د خپل اخښی (د مـیرمنی ورور) حامد و لور ته مرکه وکړی، البته حامد هم د خالد د مـیرمنی سکنی ورور ندی، بلکی مـیریزی ورور یی دی. اوس نوکه تاسو مـهربانی وکړی او موږ ته د اسلامـی شریعت په رڼا کی د دی پوښتنی جواب ښه راته تشریح کړی او راته ووایـاست چی دغه نکاح روا ده او کـه نـه؟

    اداره :
    مـهرباني وکړﺉ خپل ځواب دلته وګورﺉ http://dawat.katib.org/archives/2346

  • احمد ذاکر Says:
    March 24th, 2011 at 11:42 am

    د آنلاین اسلامـی لارښود و محترمو کارکونکو ته یو ځل بیـا اسلام علیکم!
    محترمـینو!
    ستا سو ښه او مسند معلومات انشاالله د ټولو هغو وروڼو په ژوند کی د ښیګڼو سبب ګرزی کم چی ستاسو دا په زړه پوری پاڼه ګوری. خدای ج دی تاسو ته اجرونـه درکړی.

    زه غواړم چی تاسی موږ ته د پیس ټی وی او خپله شخص داکټر ذاکر عبدالکریم نایک صاحب او دد د اسلامـی هڅو په هکله خپل نظر راته و وایـاست. مننـه

    ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

    مـهرباني وکړﺉ ځواب مو دلته وګورﺉ http://dawat.katib.org/archives/2358

  • فیض الله شیرزی Says:
    March 28th, 2011 at 7:18 pm

    دآنلاین اسلامي لارښود ټولو کارکوونکو ته اسلام علیکم ورحمت الله وبرکاته!!
    محترمو وروڼو: د مور پلار دوستانو او یـا ملګرو د قبرونو زیـارت او د هدیري ته د تګ سنت طریقه څنګه ده او د قبر ټکول او بیـا مړي ته خبری کول یـا په اخترونو کي د قبر د ټکولو وروسته مړی ته داختر مبارکی ورکول او داسی نور د اسلام له نظره جواز لری او کـه نـه؟
    هیله مند یم چي ددی دواړو پوښتنو جواب راته راولیږئ

    ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
    مـهرباني وکړﺉ خپل ځواب مو دلته وګورﺉ http://dawat.katib.org/archives/2465

  • سلیمان خان Says:
    March 29th, 2011 at 3:18 am

    اسلام علیکم ورحمـه الله وبرکاته
    آیـا ددی قرض ادا کول پرما لازم دی
    زما نیکه څو کاله مخکی وفات شوی او دهغه نـه څه مال او جایداد هم په مـیراٽ راته پاتی دی څو ورځی مخکی یو چا راته زنگ ووهلو چه( زما ستا په نیکه باندی مـی قرض وو نو دا قرض خلاص کره تر څو دی نیکه ددی قرض له امله په عذاب نـه وی)
    زه هم په ډیره دلچسپی سره دهغه سړی کور ته لاړم ددی سره په خبرو کی دی نتیجی ته ورسیدم چه زما نیکه ته دی سړی دهغه وخت څو لکه روپی ورکری وی چه اوس دهغه معادل څو سوه کیژی نو دی سری راته وویل کـه چیری ددنیکه دین ادا کوی نو اوس خو هغه پیسی ډیری بی ارزشته دی دهغه وخت ددالر دنرخ پوشتنـه بـه وکرو په هر څو چی وو نو دهغه معادل پیسی بـه ماته راکړی خو بالاخره ما دا خبره ورسره ونـه منله پدی خاطر چه پدی سره شاید زه دسود په ورکولو سره گنـهکار شم خو دی سری یو معین مقدار پیسی تعین کری چه هغه مقدار دورکرل شوو پیسو سره هیڅ تناسب نلری او په اوس وخت کی یی ارزشت هم زیـات دی نو ما داخبره ورسره منلی چه دا تعین شوی مقدار پیسی زه درکوم او زما پوشتنـه داده چه ددی پیسو په ورکولو زه مکلف یم پداسی حال کی چه نیکه مـی پدی اره ماته هیڅ هم ندی ویلی او مخکی ترینـه خبر هم نـه وم او بل دا چی کـه چیری په ورکولو یی مکلف وم څکه چه اوس مـی دهغه پیسو دورکولو وعده ورسره کړی نو آیـا پدی سره خو بـه زه گنـهکاریژم نـه پدی سره ویریژم چه ددی په ځای چه زه ثواب لاس ته راوړ م دگناه پیټی مـی نور هم دروند نـه کرم
    ستا سو دجواب په انتظار یم
    منن
    ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

    مـهرباني وکړﺉ خپل ځواب دلته وګورﺉ http://dawat.katib.org/archives/2397

  • نعمت الله فریـادی Says:
    May 9th, 2011 at 11:53 am

    دحضرت محمد(ص) ستره تحفه اسلام علیکم ورحمت الله وبرکاتو
    زما پوښتنـه داده
    دسلام اصطیلاحی او لغوی منعنا څه ده
    —————————–

  • داکتر امـین Says:
    May 13th, 2011 at 6:17 am

    سلام ورحمت الله وبرکاته
    که چیر موتر د شخصی استفادی لباره ( ضرورت د کار بار لباره نـه لری او نـه ورباندی خبل اولاد ته نفقه بیدا کوی ) صرف د چکر او سهولت لباره یی استفاده کوی او کال بری تیر شوی وی بـه دی موتر باندی زکات کیږی کـه نـه کـه لطف وکړی تر یو ساعت بوری دا معلومات راکړی دیره مـهربانی بـه مو وی

    مـهرباني وکړﺉ ځواب مو دلته وګورﺉ http://dawat.katib.org/archives/2474

  • قریشی Says:
    May 14th, 2011 at 11:55 am

    داسلامـی ان لاین معززو استادانو ته سلامونـه اونیکی هیلی
    زه یوه پوښتنـه لرم هغه داچی کـه غانانو یو دفتر ته غیراسلامـی هیوادونـه پیسی ورکوی ددی لپاره چه په عام المنفعه ځایونو کی یی مصرف کړی یعنی ددی مصرف واک افغانان لری کا ددی پیسو چخه دمسجد لپاره مصرف شی دا مصرف روا دی اوکه نـه
    اوبل داچی کـه ځوک په دغه دفتر چه مسلمانانو افغانانو دی کارکوی اومعاش اخلی ددغه معاش په پیسو حج کیږی اوکه نـه کـه ددین په رڼا کی یی راته واضح کړی کـه زرجواب راته ولیکی ډیره مـهربانی بـه مووی په درنښت

    ځواب :

    د کفارو په کومک او پيسو د جومات جوړولو تفصيل دلته وګورﺉ http://dawat.katib.org/archives/1835
    او د غير مسلم سره د کار او مزدوری کولو يو شرط دا دی چې نومړی کار بـه د اسلام او مسلمانانو په ضرر نـه وي
    مکمل تفصيل بـه وروسته نشر شي .

  • قریشی Says:
    May 15th, 2011 at 7:15 am

    محترمو استادانو سلامونـه او نیکی هیلی کـه ددی پوښتنی جواب زر راته ولیکی مـهربانی بـه مووی
    پوښتنـه دهغومسلمانانو افغانانو سره کار کول چه دغیر مسلم هیوادونو چخه ورته پیسی ورکول کیږی چه په عامالمنفعه څایونو کی یی مصرف کړی ددغه افغانانو سره په معاش کارکول او دهمدغه معاش په پیسو حج کول روا دی اوکه نـه کـه داسلا مـی شریعت په رڼا کی یی جواب راته ولیکی ډیره مـهربانی بـه مووی پهدرنښت
    ……………………………
    مـهرباني وکړﺉ خپل ځواب دلته وګورﺉ http://dawat.katib.org/archives/2500

  • عبدالقدیر احمدزی Says:
    May 19th, 2011 at 10:16 am

    ګرانو او معززو استادانو اوددین لارښوونکو
    اسلام علیکم ورحمت الله برکاته
    لوی څښتن تعالی دی په دین او دنیـا کامـیاب او سر لوړی لری . زما یوه پوښتنـه ده کـه مـهربانی وکړی او ځواب یی راکړی. هغه دا کـه یوه کافر چه ایمان یی نـه راوړی قران عظیم الشان غواړی. ایـا دا جایز ده چه مسلمان قران عظیم الشان کافر ته ورکړی. بل پوښتنـه مـی داده ځنی مسلمانان افتخاری پګړی دکافران په سر ږدی ایـا دا جواز لری. کـه په دی هکله مفصل معلومات راکړی ډیره مـهربانی بـه مو وی او آلله ج دی اجر عظیم درون کړی.
    وسلام
    عبدالقدیر

    ………………………………..
    مـهرباني وکړﺉ خپل ځواب دلته وګورﺉ
    http://dawat.katib.org/archives/2515

  • محمد اسماعیل صمـیم Says:
    May 30th, 2011 at 4:26 pm

    د ان لاین اسلامـی لارښود کارکوونکو ته خپل سلامونـه ډالی کوم اوهیله مند یم دالاندی دوه سوالونـه راته جواب کړی
    لمړی: کچیری یو د تیرو دوه یـا ۳ کلو راهیسی د سرمایی مالک پاتی شوی وی او ددغی سرمایی زکات یی نوی ادا کړی او دا هم نوی ورته معلومـه چه په کومـه حصه باندی پوره کال تیر شوی او په کومـه حصه باندی پوره کال ندی تیر شوی یعنی پدی معنی چه مخکی د کال له پوره کیدو مصرف شوی وی نو نومړی ته څه کول پکاردی چی غاړه یی د الله (ج) په وړاندی خلاصه شی.
    دوهم: ایـا په هغه موټر باندی هم زکات شته کوم چی د خپل کور د شخصی استفادی لپاره کارول کیژی. او بل داچی کچیر یو نفر داسی ځمکه ولری چی د دوهم کور جوړولو لپاره یی اخیستی وی خو کور پکی نوی جوړشوی او په هغه باندی کال تیرشی نو پدی باندی هم زکات شته او کـه نـه؟

    ډیره زیـاته مننـه
    محمد اسماعیل صمـیم له کابل نـه
    ………………………………ږ
    مـهرباني وکړﺉ خپل ځواب دلته وګورﺉ http://dawat.katib.org/archives/2550

  • حلیم الله Says:
    June 12th, 2011 at 5:43 am

    اسلام علیکم ورحمت الله و برکاته
    ډیر خوشاله شوم چی زما مخکنی پوښتونو ته مو ځوابونـه راکړل او ډیر د خوشالی ځای دی چی لوستونکو بـه ور څخه ډیره ګټه اخستی وی نو یوه پوښتنـه بله لرم کـه مـهربانی وکړی د ګرانو لوستونکو سره یی ځواب شریک کړی
    د پګړی او یـا خولی په سر کول څنګه دی ایـا دا سنت دی او کـه د پښتنو دود دی؟
    او هم په عادی وختونو کی سرتور ګرځیدل او صرف د لمونځ په وخت کی د خولی په سرکول څنګه دی؟
    سرتور لمونځ کول څنګه دی مکروه دی او کـه څنګه؟
    خو ځنی مولوی صاحبان وای چی څرنګه په عادی حالاتو کی ګرځی نو همداسی لمونځ هم کوه کـه سرتور ګرځی سرتور لمونځ کوه او کـه پټ سر ګرځی نو پټ سر لمونځ کوه کـه مـهربانی وکړی د ګرانو لوستونکو سره یی ځواب شریک کړی.
    په درناوی
    …………………………………….
    مـهرباني وکړﺉ خپل ځواب دلته وګورﺉ http://dawat.katib.org/archives/2625

  • عبدالکریم Says:
    June 12th, 2011 at 6:43 am

    ستاسو ددی ویب سایت چلوونکو ته سلامونـه وایم
    زما پوښتنـه داده
    چی د قیـامت یوه ورځ ددنیـا د څومره کلونو سره برابره ده او کـه چیری کوم حدیث یـا کوم ایـات وی مـهربانی وکړی هغه هم ورسره ولیکی .
    مننـه
    عبدالکریم
    کابل
    ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
    مـهرباني وکړﺉ خپل ځواب دلته وګورﺉ http://dawat.katib.org/archives/2603

  • محب الله عابد Says:
    June 13th, 2011 at 4:17 am

    دآن لاین اسلامـی لارښوود ټولومحترموته اسلام علیکم ورحمت الله وبرکاته ورسته زه یوه پوښتنـه لرم هغه داچه کـه چیری څوک دقرآن کریم تلاوت دکمپیوټر په سکرین کوی ددی ثواب ډیر دی اوکه یی دقرآن له مخی وکړی ډیرثواب لری ډیره مننـه سیدمحب الله عابد
    …………………………………………….
    ځواب
    الحمدلله رب العلمين
    د قرآنکريم تلاوت ته په ادب سره کيناستل او مخامخ قبلې ته کيناست مستحب دي نو ويلای شو چې د قرآنکريم له مخکې تلاوت بـه افضل وي

  • قریشی Says:
    June 16th, 2011 at 10:27 am

    دان لاین اسلا مـی لا ر ښود محترمو استادانو ته السلا م علیکم ورحمت الله وبرکا ته زه یوه پوښتنـه لرم هغه داچی په فعلی شرایطو او زما نـه کی د وینځی حکم څنګه دی یعنی او س د کفا رو ښځی د وینځو حکم لری او کـه نـه دشریعت په رڼا کی یی جوا ب را ته ولیکی
    په درون نښت
    قریشی
    ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
    مـهرباني وکړﺉ خپل ځواب دلته وګورﺉ http://dawat.katib.org/archives/2635

  • حلیم الله Says:
    June 20th, 2011 at 6:44 am

    دان لاین اسلا مـی لا ر ښود محترمو استادانو ته السلا م علیکم ورحمت الله وبرکاته
    د مسلمانو نکاح د اهل کتابو(یـهود او نصاراو) او غیر اهل کتابو نارینـه او مـیرمنو سره او د اهل کتابو نکاح د مسلمانو سره روا ده او کـه ناروا
    د قران او حدیثو په رڼا کی ځواب راته ولیکی
    په درناوی
    ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
    مـهرباني وکړﺉ خپل ځواب دلته وګورﺉ http://dawat.katib.org/archives/2667

  • محب الله عابد Says:
    June 27th, 2011 at 1:09 pm

    دآن لاین اسلامـی لارښود ټولو کارکونکو ته اسلام علیکم ورحمت الله ورکاته
    که کوم څوک خپل پټی یـاځمکه چاته ګروکړی وی اوبل ته همداګروځمکه داسی ورکړی چه دنوموړی ګرو ځمکی اجاره خط بل ورکړی البته ځمکه تراوسه ګروده اواجاره بیرته بیـاته ورکړی صرف اجاره خلط بل ورکړی وی اوداسی کیږی چه یو پټی دوه ځایـه ګرو دی داڅنګه کیږی پدی اړه کـه مونږ ته پوره معلومات راکړی ډیره مـهربانی بـه مووی
    عابد

  • شاهد احمد Says:
    June 28th, 2011 at 2:21 pm

    سلامونـه اونیکی هیلی ټولو ورونو ته الله دی وکړی چی روغ او جوړ اوسی زما پوښتنـه داده چی دیو ماشوم سنت کولو لپاره شرعی دلیل او حدیث په رڼا کښی تشریح کړی نو ستاسو بـه ډیره مننـه وی
    —————————————
    مـهرباني وکړﺉ خپل ځواب دلته وګورﺉ http://dawat.katib.org/archives/2678

  • حلیم الله Says:
    July 2nd, 2011 at 11:53 am

    دآن لاین اسلامـی لارښود ټولو کارکونکو ته اسلام علیکم ورحمت الله ورکاته!
    د قدر وړ مولوی صاحب زما څلور پوښتنی دی هیله ده ځواب یی راکړی تر څو ټول لوستونکی ور څخه ګټه واخلی.
    لومړی پوښتنـه: ایـالاندینی حدیثونـه شتون لری او کـه نـه کـه لری په کومو حدیثو کتابونو او د چا لخوا روایت شوی؟
    1-(لولاک لولاک لماخلقت الافلاک)
    2- لولاک لولاک ……………..
    3-انعمان سراجی امتی
    پداسی حال کی چی امام ابو جنیفه رض تبع تابع دی
    4-اصحابی کنجومـی بایـهم اقتدایتم اهتدایتم

    دوهمـه پوښتنـه: د روژی په مـیاشت کی د ورځی لخوا د غاښونو برس کول، مسواک وهل ، د ویښتانو غوړول، په غوږ او سترګو کی د چکک او تیلو اچول روژی ته تاوان رسوی او کـه نـه؟
    دریمـه پوښتنـه : د روژی په مـیاشت کی د شپی له طرفه یعنی د روژه ماتی څخه وروسته تر پیشمنی پوری د خپلی مـیرمنی سره کوروالی (جماع) کولو حکم څنګه دی ؟
    څلورمـه پوښتنـه :الف: کـه د یو چاڅخه څوک په ریشتیـا ویلو خفه کیدلو او دی دوهم لومړی ته درواغ وویل او دا درواغ دی دواړو ته هيڅ تاوان نـه شی رسولی پدی صورت کی د درواغو ویل څنګه دی؟
    ب :زه په یو دفتر کی کار کوم چی کله ساحو ته ځو زمونږ موټر ته خلک لاس راکوی چی ودریږه زه هم ځم خو مونږ خلکو ته درواغ وایو چی بل لوری ته ځو خو مونژ په همغه لوری ځو چیرته چی نوموړی تلو خو مونږ ته د دفتر لخوا اجازه نشته چی د ځان سره موټر ته څوک پورته کړو او د بل طرفه د امنتی مشکلاتو له امله هم نشو کولای چی څوک موټر ته پورته کړو نو پدی صورت کی مونږ ته د درواغو ویل جایز دی او کـه نـه؟
    په درناوی
    ستاسی ورور حلیم الله حلیمزی

  • حلیم الله Says:
    July 10th, 2011 at 11:50 am

    دآن لاین اسلامـی لارښود ټولو کارکونکو ته اسلام علیکم ورحمت الله ورکاته!
    د قدر وړ مولوی صاحب زما دی پوښتنی ته هیله ده ځواب یی راکړی تر څو ټول لوستونکی ور څخه ګټه واخلی.
    د روژی په مـیاشت کی د ورځی لخوا د غاښونو برس کول، مسواک وهل ، د ویښتانو غوړول، په غوږ او سترګو کی د چکک او تیلو اچول روژی ته تاوان رسوی او کـه نـه؟
    د روژی په مـیاشت کی د شپی له طرفه یعنی د روژه ماتی څخه وروسته تر پیشمنی پوری د خپلی مـیرمنی سره کوروالی (جماع) کولو حکم څنګه دی ؟
    په درناوی

  • حبیب الله Says:
    July 13th, 2011 at 4:26 am

    د ان لاین د اسلامـی لارښود ټولو محترم کارکونکو اسلام علیکم ورحمت الله وبرکاته.
    محترمآ: زما سوال د ورونو په منځ کی د جایداد د تقسیم په اړه دی: صورت د مسلی بـه داسی درته بیـان کړم خدای ج دی وکړی چه سم وضاحت درته درون کړای شم.
    پلار فوت شویدی او د پلار نـه پاتی مـیراث تقسیم شوی ندی. د پلار د فوت نـه بعد ورونـه سره څو کاله په یو کور کی اوسیدلی او خوراک او څښاک یی هم شریک دی – د ورونو ددی شریک ژوند په موده کی هر یو کار کوی او معاش اخلی او هر یو ځانته د کور لوازم او نور سامان الات اخلی – څوکال وروسته ورونـه جدا کیزی او خپل خوراک او څښاک هم جدا جدا سره کوی – اوس د مال د تقسیم په صورت کی خو بـه د پلار څخه راپاتی جایداد د مـیراث د اصولو سره سم وویشی خو هغه مال چه ورونو د شریک اوسیدو بـه وخت کی هر چا ځانته بیل بیل اخستی نو دغه مال بـه څنګه کوی ایـا دا بـه هم تقسیموی او کـه نـه هر چا چه کوم سه اخستی دی هغه د همغی نفر دی؟
    د ځواب په طمع والسلام علیکم ورحمت الله و برکاته
    —————————————————————-
    مـهرباني وکړﺉ خپل ځواب دلته وګورﺉ
    http://dawat.katib.org/archives/2853

  • حکمت الله Says:
    July 13th, 2011 at 6:05 pm

    د ښځی یـا نارینـه د ی اله په خوله کی نیول څه حکم لری
    مـهربانی وکړی جواب یی را کړی
    ـ——————————————————-
    مـهرباني وکړﺉ خپل ځواب دلته وګورﺉ
    http://dawat.katib.org/archives/2238

  • حکمت الله Says:
    July 13th, 2011 at 7:05 pm

    که څو غاښ ډک کړی او د غاښ د ډکولو یـا دغاښ ایښودلو په حالت کی اودس ونلری او یـا په جنابت کی وی هغه بـه ځنګه کوی
    —————————–
    ځواب http://dawat.katib.org/archives/2860

  • جاوید Says:
    July 17th, 2011 at 4:59 am

    سلامونـه اونیکی هیلی
    یو پوښتنـه لری هغه داچی کله یو مملکت د استعمار په حالت کی وی هلته د جمعی لمونڅ کول او نـه کولو په اړه معلومات راته راکړی مـهربانی بـه مو وی

  • فرهاد Says:
    July 21st, 2011 at 8:08 pm

    بسم الله الرحمن الرحیم

    بیـا هم د سلام په وړاندې کولو تاسې ټول لمانځم .
    څو پوښتنې لرم چې مویږ دلته ورسره مخ یو !

    1- دلته په احمدآباد کې د روژې ماتولو لپاره پینځه دقیقې مخکې له آذانـه یوه ناره کېږی (روژه لرونکو روژه ماتی راورسېده روژه ماته کړۍ) او وروسته له پینځو دقیقو نـه آذان کېږی آیـا په اسلام کې دغه شان کار روا دی او کنـه ؟

    2- او همدارنګه د آذان او افامت په مـهال چې کله مو‌‌‌ذن د (اشـهد ان محمد الرسول الله) ووایی نو ټول مقتدیـان او ملا امام د لاسونو دوه ګوتې په سترګو لګوی او بیـا یې ښکلوی دغه عمل تر دریو ځلو دوام پیدا کوی . آیـا دغه عمل څنګه ارزیـابی کوی.

    3- او د اقامت لوستلو په مـهال ټول مقتدیـان د (حی علی الصلوه ) تر لوستلو پورې د ناستې په حالت کې وی او وروسته له دې نـه پاڅېږی او په لمانځه ودرېږی آیـا دغه شان عمل د اسلام له پلوه څه حکم لری؟

    ————————————————-
    مـهرباني وکړﺉ ځواب دلته وګورﺉ http://dawat.katib.org/archives/2875

  • فرهاد Says:
    July 21st, 2011 at 8:53 pm

    السلام علیکم و رحمت الله و برکاته
    زما پوښتنـه د استنجا په اړه ده مطلب دا چې په کومو څیزونو د استنجا کول جایز دی او آیـا بعد له رفع حاجت نـه د اوبو نـه د استنجا لپاره کار اخیستلی شو او کنـه؟
    ———————————————————

    مـهرباني وکړﺉ خپل ځواب دلته وګورﺉ
    http://dawat.katib.org/archives/2858

  • نواب شاه Says:
    July 24th, 2011 at 7:37 am

    اسلام عليکم ورحمت الله وبرکاته، ډير دخوښی ځای دی چه تاسو غوندی عالمان زموږ په منځ کی شتون لری الله پاک ته مو هميشـه همدا دعا وی چه الله دی هميشـه دښه صحت خاوند اوتندرست ولره

    ګرانـه مولوی صاحب:
    يوه ډيره عاجله پوښتنـه لرم چه تر ډيره ځايه پوری شخصی بڼه هم لری نور نوخوښه ستاسو ده چه جواب يي زما وايميل ادرس ته را استوی اوکه يي په خپله پاڼه کی نشروی خو چه هرڅومره يی جواب ژر راکول شی ډيره مـهربانی بـه مو وی

    زما پوښتنـه په لاندی ډول سره ده، البته پوښتنـه په تعويذ کولو پوری اړوند ده:

    مولوی صاحب:
    زموږ په ولسوالی کی يوه نجلی ده چه زما ډيره خوښيدله اوخوښيږی مـی، البته صرف دحلالی نکاح لپاره
    نور هيڅ کوم چم او مطلب مـی په زړه کی نـه درلودلی، غوښتل مـی چه دانجلی زما سره واده وکړی
    مګر ترڅه مودی وروسته خبر شوم چه دانجلی ددی درضا پرته يوچا ته ورکول شوی ده کوم چه په دی کی ددی رضايت هم نـه دی پوښتل شوی، دنجلی شيرينی خو يي هغه ته ورکړی ده مګر تراوسه پوری مـی نـه دا دياده وځي اونـه هم زياتره وخت دشپی خوب راځی
    يو ملګری مـی راته وويل چه په دی هلک باندی کوم چه دانجلی يي ورکړی ده، داسی يو تعويذ وکړه چه نور ده ته هيڅ کوم ضرر و نـه رسيږی صرف ددی نجلی سره دواده کولو څخه تير شی، نو ايا داکار کول ماته روا دی چه زه يي وکړم؟

    او کـه يي وکړم ترڅنګ يي کوم مسوليتونـه شته چه ماته دريږی؟

    ستاسو څخه دی پټه نـه وی چه دنجلی هم زما سره خوښه ده مګر صرف دادی چه دا دخپل والدين مخته څه نشی ويلی اودهغو په خوښه ورکول شوی ده

    ستاسو دعاجل جواب په اميد

    نواب سعادت
    جلال اباد

  • zabihullah Mojahid Says:
    July 25th, 2011 at 7:10 am

    اسلام علیکم : په اوسنیوشرایطو کی دجمعه لمونځ څنکه دی له دی خاطره چی دی جمعه لمونځ یو سیـاسی لمونځ دی او فرض هم دی کـه دارته ووایی چی په او سنیو شرایطوکی کیږی او کنـه او کـه کیږی نو بباخو داڅلور رکعته فرض لمونځ نشته او هم دی جمعی او فرض هم کوی کـه داسی مفصل ډول راته معلومات راکړی نو ډیره مـهربانی بـه مووی . په مننی سره

    ………………………………..
    ځواب
    وعليکم وسلام ورحمة الله وبرکاة

    د جمعي لمونځ فرض دی او په اوسنی ځالآتو کې يې کول جايز دي نور تفصيل دلته وګورﺉ http://dawat.katib.org/archives/351
    لکه چې د جمعی د لمانځه قيام وشي نو بيا همغه د جمعی دوه رکعته فرض او نور سنت ادا کيږي د ماسپخين څلور رکعته فرض ساقطيږي .
    آن لاين اسلامې لارښود

  • zabihullah Mojahid Says:
    July 26th, 2011 at 7:18 am

    اسلام علیکم :دابعضی علمآ داسی وایی چی تاسی داڅلور رکعته هم وکړی داحتیـاط لپاره په لمانځه کی خو ماپه دغه حکمت کی ولیده
    داواضح خبره ده چی لمونځ فرض دی بیله کومـه شکنـه هیڅ شک پکی نشته دادی څه لپاره کـه راته معلومات راکړی ډیر ه مننـه بـه مووی.

  • zabihullah Mojahid Says:
    July 26th, 2011 at 8:47 am

    اسلام علیکم : په بدل باندی واده کول څنکه دی خدای دی وکړی چی ددی په باره کی پوره معلومات راکړی په مننـه سره.

  • حلیم الله Says:
    August 8th, 2011 at 3:16 am

    اسلام علیکم ورحمت الله و برکاته!
    د انلاین اسلامي لارښود او د نړي ټولو مسلمانانو ته د روژی مبارکي وایم
    په نفلي لمونځونو کی هم د فرضي لمونځونو په شان د وخت یـادول ضرور دی او کـه نـه د مثال په ډول(د لمرختلو وروسته، په ماسپښین کې، د مازدیګر د لمونځ مخکی، د ماښام د لمونځ وروسته، په ماسخوتن کې، د تهجدو وخت کې) لکه(نیت مې وکړو دوه رکعته لمونځ کوم پدي حاضر وخت د څاښت، یـا د ماسپښین، ماښام او نور………..
    او هم په نیت کی د نفلی لمونځ ذکر کوو او کـه یواځي لمونځ ذکر کوو.
    که ددي پوښتنی ځواب ډیر ژر د لوستونکو سره شریک کړی ډیره مـهربانې بـه مو وي ځکه د روژې مبارکه مـیاشت ده پدی مـیاشت کې نفلي لمونځ د نورو مـیاشتو د فرضي لمونځ په اندازه ثواب لری.
    ستاسو د ځواب په انتْظار
    په درناوی
    ………………………………………………………………….

    اداره موقع :
    د نيت الفاظ ويل اصلاً په سنتو کې ثابت نـه دي په زړه کې د لمانځه د وخت ، رکعتونو وغيره اراده بـه کوي .
    نيت اصلاً د زړه ارادې ته وايي .
    نو د تاسې د پوښتنې په ارتباط په زړه کې بـه د نفلي لمانځه نوم مثلاً څاښت ، تهجد وغيره او د نوموړي لمانځه وخت او د رکعتونو د شمير اراده کوي .
    ځنو حنفي علماؤ ليکلې دي چې د نيت الفاظ په ژبه ويل غوره دي ځکه د لمانځه حضور ته ګټه رسوي (اسلامې فقه – مولانا مجيب الله ندوي ) .
    مګر په دې اړه مو کوم شرعي دليل پيدا نـه کړ .
    و الله اعلم
    آن لاين اسلامې لارښود

  • نجیب Says:
    August 8th, 2011 at 9:23 am

    سلامونـه:په روژه کی د موټک () وهل څه حکم لری،یعنی کـه سړی روژه وی او په زوره د لاس پواسطه ځان انزال کړی،دا روژه یی څنګه شوه؟مکروه،قضا او کـه کفاره ده!؟

    ــــــــــــــــــــــــــ
    مـهرباني وکړي د پلار او اولاد تر مينځ د شرکت احکام دلته وګورﺉ
    http://dawat.katib.org/archives/2944

  • ایـا ښځه هم د نارینـه په شان Says:
    August 9th, 2011 at 3:36 am

    اسلام علیکم ورحمت الله و برکاته ګرانـه مولوی صاحبه زه دا پوښتنـه لری چی ایـا ښځه هم د نارینـه په شان د منی ، ودی ، وزی اوبه لری؟ او کـه لریی څنګه یی تفکیک کولی شو
    او څه وخت پر ښځه غسل اوړی ،
    هیله ده مفصل جواب راکړی
    ………………………………………………
    مـهرباني وکړﺉ خپل ځواب دلته وګورﺉ
    http://dawat.katib.org/archives/2941

  • د تایمم Says:
    August 10th, 2011 at 4:35 am

    تایمم طریقه څه ډول ده

    اداره :
    د تيمم طريقه دلته وګورﺉ
    http://dawat.katib.org/archives/60

  • احمد عابد Says:
    August 10th, 2011 at 4:52 am

    له هر څه نـه مخکي زما د زړه د کمي سلامونـه قبول کړي، اسلام علکيکم ورحمته الله برکاتهُ

    د ښځو عمومآ دا خواهش وي چي هغه خپل واده کـه خپل خاوند ځان خه سنګار کړي نو هغوي اوږده نکونـه (ناخون) پريښودل خوښوي نو آيا ښځي ته اوږده نکونـه (ناخون) پريښودل روا دي او کنـه۔
    او کـه رواه دي نو څومره نکونـه لوه ولي شي۔

    ستا چټک ځواب بـه د ستايني وړ وي۔
    وسلام
    احمد عابد
    ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
    اداره :
    خپل ځواب دلته وګورﺉ http://dawat.katib.org/archives/2961

  • حلیم الله Says:
    August 13th, 2011 at 10:13 am

    دآن لاین اسلامـی لارښود ټولو کارکونکو او ټولو لوستونکو ته السلام علیکم ورحمت الله ورکاته!
    زما پوښتنـه ده په لور یـا خور د پیسو اخستل هیله ده چې تفصیلي ځواب یې راکړې.
    مثلاْ: احمد د سلیم لور خپل ځوي ته وغوښته، سلیم خپله لور د احمد ځوي ته ورکړه خو سلیم یولک(100،000)نغدي افغانۍ او د کوژدي او د واده د ورځ لپاره البته د مـیلمنو د خوړو لپاره ( وریجې،اوړه، لرګې او نور ………….. ان تر تیلو مالګې پوری ) د احمد څخه واخستل نو پدي صورت کې:
    1: سلیم لږه اندازه افغانۍ او لږ خوراکې مواد مصرف کړل نور سلیم ته پاتې شول ایـا د سلیم غاړه خلاصه ده کـه بنده؟
    2: سلیم دا خوراکې مواد ټول په واده ته راغلو مـیلمنو مصرف کړل او په نغدو افغانیو یی د لور لپاره د کور سامان او ګاڼه واخستله سلیم ته هیڅ پاتې نشول نو ایـا سلیم خپل حق ادا کړو او کـه غاړه یی بنده ده؟
    3: سلیم د ټولو اخستل شوو خوراکې موادو او نغدو افغانیو برسیره خپل شخصې خوراکې مواد او خپلي نغدی افغاني هم مصرف کړي مثلاً سلیم 100،000 افغانۍ اخستي خو دي 130،000 افغانۍ مصرف کړي نو ایـا د سلیم غاړه خلاصه ده او کـه بنده ده؟
    که مـهربانې مو وی د پورتنیو پوښتنو برسیره د ولور په هکله بشپړ معلومات د لوستونکو سره شریک کړي.
    په درنښت
    ستاسو د چټک ځواب په هیله ځکه د روژي د مـیاشتي په تیریدلو سره د ودونو سیزن شروع کیږې. او د اخرت په ورځ خپل رب ته مخ تورن نـه شو.
    ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

    اداره
    مـهرباني وکړﺉ په دې اړه مفصل بيان دلته وګورﺉ
    http://dawat.katib.org/archives/2276

  • حلیم الله Says:
    August 14th, 2011 at 3:12 am

    د آنلاین اسلامـی لارښود و محترمو کارکونکو ته اسلام علیکم!
    په پورتنې پوښتنـه کې زما مطلب مـهر نـه، بلکې ولور دي د مـهر او ولور په منځ کې دا فرق دې چې مـهر صرف د مـیړه د طرفه ښځې ته ورکول کیږې.چې دا مـهر وټاکل شو نو مـیړه مجبور دي چې ددي ایت مطابق (وَآتُواْ النَّسَاء صَدُقَاتِهِنَّ نِحْلَة) خپله غاړه خلاصه کړې.
    بل (ولور) دي چې په پورتنې پوښتنـه کې ښه په څرګند ډول واضیخ شوې ولور هغه مال یـا دولت ته وایی چې د انجلۍ د پلار له طرفه د هلک د کورنۍ څخه اخستل کیږې، پدي کې د انجلۍ د پلار خوښه ده لکه په پورتنې پوښتنـه کې چې زکر شوي په لور یی لګوﺉ یـا نـه؟
    که مـهربانې وکړي په دي باره کې معلومات د لوستونکو سره شریک ګړی.
    په درنښت تاسو د وخت د ضايع کیولو څخه

  • نجیب الله Says:
    August 15th, 2011 at 9:32 am

    سلامونـه او نیکی هیلی مـی ومنی.
    زما پوښتنـه د موسیقی يه اړه ده،چی آيا موسیقی اوریدل څه حکم لری.
    ما چی کوم بیـانونـه د عالمانو څخه اوریدلی نو موسیقی اوریدل حرام دی،مګر زما یو ملګری ده هغه وایی چی په ځینو حالاتو،خاصو شرایطواو شرطونو کی موسیقی اوریدل رواده،او دی دا حدیث شریف((ـ عَنْ عَائِشَةَ رَضِيَ الله عَنْهَا قَالَتْ: دَخَلَ عَلَيَّ رَسُولُ الله وَعِنْدِي جَارِيَتَانِ، تُغَنِّيَانِ بِغِنَاءِ بُعَاثَ، فَاضْطَجَعَ عَلَى الْفِرَاشِ وَحَوَّلَ وَجْهَهُ، وَدَخَلَ أَبُو بَكْرٍ فَانْتَهَرَنِي، وَقَالَ: مِزْمَارَةُ الشَّيْطَانِ عِنْدَ النَّبِيِّ ؟ فَأَقْبَلَ عَلَيْهِ رَسُولُ الله فَقَالَ: «دَعْهُمَا». فَلَمَّا غَفَلَ غَمَزْتُهُمَا فَخَرَجَتَا. (بخارى:949))) ماته پرلپسی بیـانوی او وایی چی دیته څه ځواب وایی،ددی تر څنګه ځینی نور حدیثونـه،روایتونـه او قصی د امام قرضاوی له خولی هم کوی چی دده په نظر او ګمان سره په ځینو خاصو حالاتو کی موسیقی روا عمل بولی.
    هیله د موسیقی د غږولو،اوریدلو،نڅاکولو….. په باب پوره او مفصل مالومات راکړی،هیله ده چی دا مالومات تر ډیره زما دملګری پوښتنی ځواب کړای شی،او زه ورته پوره او قوی دلایل ولرم.له پیرزوینی څخه مو نړی مننـه،
    نجیب الله له کابله
    ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
    مـهرباني وکړﺉ خپل ځواب دلته وګورﺉ http://dawat.katib.org/archives/2980

  • Rafiullah fasih Says:
    August 16th, 2011 at 4:06 pm

    د دعوت ټولو کارکوونکو ته سلامونـه وړاندی کوم او د الله څخه ورته د نورو کامـیابیو غوښتونکی یم
    کله چی له یو چا څخه روژه فاسده شی نو دا شخص بـه څرنګه ۶۰ مـیسکینانو ته ۲ وخته ډوډۍ ورکوي ایـا کـه چیرته ۶۰ نفرو ته په بازار کی ډوډۍ واخیستل شی نو کفاره بـه ادا شی او کـه چیرته کفاره ادا شی نو بیـا یی عذاب شته ؟ له ۰۶ مسکينانونـه مراد ۶۰ نفردي او ۶۰ کورنۍ ؟ کـه لږ وضاحت مو پکی وکړ نو خوښ بـه شم
    په درنښت
    ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
    مـهرباني وکړﺉ خپل ځواب دلته وګورﺉ http://dawat.katib.org/archives/2986

  • منصور Says:
    August 20th, 2011 at 11:21 am

    دآنلاین اسلامـی لارښود محترمو کارکونکو ته اسلام علیکم
    وروسته له سلامـه زما پوښتنـه د لمانځه په باره کی ده.
    ‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍که څوک د څلورو رکعتو لپاره نیت بسته ک‌ړی او وروسته په دوهم رکعت کی سلام وګرځوی او پدی وخت کی ور په یـاد شی چی څلور رکعته لمونځ کوم نو پداسی حال کی کـه لمونځ تکمـیل شی صحیح بـه وی او کـه نـه. په درنښت
    ……………………………………
    اداره
    مـهرباني وکړﺉ خپل ځواب دلته وګورﺉ http://dawat.katib.org/archives/3017

  • حلیمزی Says:
    August 23rd, 2011 at 4:11 am

    السلام علیکم ورحمة الله و برکاته!
    د قدر وړ استاده تاسي د یو سوال په ځواب کې لیکلي چې:
    (څوک چې په عبادت کې د ناپوهۍ يا هيريدو له وجې د ممنوع کار مرتکب شي په هغه باندې څه نـه لازميږي .)
    نو دلته سوال دادي هغه څوک چې د نړې په ډیرو لریو پرتو سیمو کې اوسیږی او هغي د اسلام د شرایطو څه چې د دنیـا د ژوند کولو نـه هم خبر ندي او نـه د نورو کفري دولتونو لخوا چا ته اجازه ورکول کیږي چې هغوي ته د اسلام او د ژوند کولو شرایط وروښایی او نـه دي خلک سره دومره شعور شته چې د ځان سره دا فکر وکړې چې ددي نړې پیداکونکې څوک دی چې د ټولې نړې نظم په واک لري
    څرګنده خبره ده چې یواځې الله تعالی دی لکه ابراهیم علیـه السلام ته چې دا فکر پیدا شوي وؤ چې د نړي کنټرول کونکې یو ذات دی چې هغه الله تعالی دی.
    نو پوښتنـه دلته ده چې د داسي خلکو سرنوشت بـه په اخرت کې څه وي کـه په دي اړه د درنو لوستونکو سره ځواب شریک کړي مـهرباني بـه مو وي .
    په درنښت

  • پشتون Says:
    August 25th, 2011 at 5:30 am

    د آنلاین اسلامـی لارښود محترمو کارکونکو او لوستونکو ته اسلام علیکم!
    په لمونځ کې د لاسونو د پورته کولو (رفع الیدن) ثبوت په کومو حدیثونو سره شویدي کـه مـهربانې مو وي پدي باره کې پوره معلومات راکړې.
    په مننـه

    ————————
    اداره خپل ځواب دلته وګورﺉ http://dawat.katib.org/archives/2563

  • نجیب الله Says:
    August 25th, 2011 at 9:06 am

    سلامونـه او نیکی هیلی مـی ومنی ،هیله ده چی روژی آخیری ورځی مو ښی وی.
    زماپوښتنـه د اختردورځی په باره کی دی،ځینی خلګ وایی چی سعودی عربستان اعلان کړی چی یوه ورځ دروژه خوړل شوی،آیـا دا خبره رښتیـاده او کـه نـه؟
    یعنی کـه داسی خبره وی نو له شکه وتلی ددوشنبی ورځ چی د ۱۳۹۰/سنبلی/۰۸ =2011/08/30 نیټی سره سمـه ده داختر لومړی ورځ راځی،هیله ده په دی باره کی راته پوره مالومات راکړی؟
    څومره ډاډه یـاست آیـا راته ویلی شی چی ددوشنبی او یـا سه شنبی په ورځ د اختر لومړی ورځ ده؟
    نجیب الله له کابله
    ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

    اداره :

    د اختر په اړه پوره معلومات بـه وروسته ان شآء الله خپاره شي اوس مـهال څه معلومات نشته

  • پشتون Says:
    August 26th, 2011 at 6:13 am

    دا خو د شکه لیرې نده چې اوله روژه زیـاتره خلکو وخوړله ځکه د یک شنبی ورځ د روژې لومړۍ ورځ وه او خلکو د دوشنبی ورځ روژه ونیوله نو چا چۍ د یک شنبی په ورځ روژه نیولې هغوي ته د پوره روژې مبارکې وایم او د الله تعالی څخه ورته د زیـات ثواب غوښتونکې یم او چا چې د دوشنبی په ورځ روژه نیولی ده داان دي الله تعالی ته رجوع وکړې او د څپلي لټی او تمبلی له وجي دي پښیمان تیـا وښي او الله ته دی توبه وباسي.الله تعالی دي دوی ته هم اجرونـه ورکړې.
    په درنښت

  • بکتاش Says:
    August 27th, 2011 at 10:43 am

    اکر یک نفر زنا کرده باشد و بعد توبه کند بخشیده مـیشود ؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟

  • dawat Says:
    August 27th, 2011 at 12:02 pm

    اداره
    بلی بـه توبه تمام ګناهان بخشیده مـیشود
    بشرط کـه توبه مخلصانـه باشد
    الله تعالی مـی فرمايد :َا أَيُّهَا الَّذِينَ آَمَنُوا تُوبُوا إِلَى اللَّهِ تَوْبَةً نَصُوحًا
    اي‌ مؤمنان‌! به‌ درگاه‌ خداوند توبه‌اي‌ نصوح ‌كنيد»
    توبه‌ نصوح: توبه‌ صادقانـه‌ است‌. به‌قولي‌؛ توبه‌ نصوح: عبارت‌ است‌ از پشيماني‌ قلبي‌ از گناهان‌ گذشته‌، آمرزش‌خواهي‌ به‌ زبان‌، ترك‌ ارتكاب‌ گناه‌ با اعضاي‌ بدن‌ و عزم‌ و تصميم‌ بر اين‌ امر كه‌ ديگر هرگز درون آينده‌ به‌ گناه‌ باز نگردد
    آن لاين اسلامې لارښود

  • محمد اشرف Says:
    August 29th, 2011 at 6:52 am

    اسلام علیکم ورحمت الله
    عبادت (نفل ، تلاوت ،حج او داسی نور کـه یو شخص بل ته وروبخی ایـا ثواب ورسیری او کنـه
    ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
    اداره
    ژوندې يا مړي ته د عبادت د ثواب بخښلو تفصيل دلته وګورﺉ
    http://dawat.katib.org/archives/2263

  • منصور Says:
    September 5th, 2011 at 12:11 pm

    د آنلاین اسلامـی لارښود محترمو کارکونکو اسلام علیکم!
    کچیری د یوی ښځی خاوند وفات شی او وروسته د عدت تیرولو څخه بل خاوند وکړی نو د قیـامت په ورځ بـه د کوم خاوند سره را پورته کیږی.
    په درنښت

  • نجیب الله Says:
    September 7th, 2011 at 8:06 am

    سلامونـه او نیکی هیلی مـی ومنی،د تیرشوی کوچنی اختر مبارکی تاسو او ټول مسلمان ولس ته د زړه له کومـی مبارک وایم.
    زماپوښتنـه د کوچنی اختر د مـیاشتی د ثوابی روژو په هکله ده:
    ددی روژو شمـیر څو ده؟
    ثواب یی څومره ده؟
    ترمنځ یی وقفه شته او کـه نـه؟
    له کومـی ورځی(نیټی) پیلیږی او په کومـه ورځ (نیټه) ختمـیږی؟
    او بله دا چی کـه څوک د مخکینیو فرضی روژو قرضداره وی ددی قرضداره روژو نیول له ثوابی روژو سره څه اړیکه لری او کـه نـه؟آیـا مخکی د فرضی روژو د قرض څخه د ثوابی روژو نیول څه حکم لری پداسی حال کی چی قرضی روژی هر وخت نیولای شو خو د ثوابی روژو وخت تیریږی؟
    په دی باره کی د مفصل او ژر ځواب په هیله؟
    مننـه
    نجیب الله له کابله
    ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
    اداره :
    مـهرباني وکړﺉ خپل ځواب دلته وګورﺉ http://dawat.katib.org/archives/3150

  • نجیب الله Says:
    September 8th, 2011 at 8:31 am

    سلامونـه او نیکی هیلی مـی ومنی.
    زماپوښتنـه د توبی او د ګناهونو د بخښلو په باره کی ده؟چی دا پوښتنـه د همدی مخ ۵۳ او ۵۴ ګڼه کی هم مطرح شوی،که داسی وی چی کـه هره ګناه په توبه معافیږی نو شریعت ولی حدود ټاکلی؟
    مثلاً کـه یویوه کبیره ګناه لکه زنا وکړی نو توبه د وباسی،حد د پرې جاری نـه شی نو هغه معافیږی یعنی ګناه یی بخښله کیږی!؟هیله ده په دی هکله راته مفصل ځواب راکړی چی توبه او شرعی حدود یو له بله سره څه اړیکه لری؟

  • نجیب الله Says:
    September 17th, 2011 at 8:52 am

    سلامونـه او نیکی هیلی مـی ومنی.
    زما پوښتنـه دیوه مسلمان اوښتل کفر ته او بیرته مسلمانیدلو په باره کی ده،که یو مسلمان خدای مکړه کافر شی بیرته مسلمانیدلای شی او کـه نـه؟
    همدارنګه:
    ۱- په کومو حالتونو کی مسلمان د اسلام له ستری دایری وځی اومرتدیږی( کافریږی)؟
    ۲- دا ډول مرتدان څو ډولونـه لری؟
    ۳- دمرتد په باره کې د اسلام حکم څه دی؟
    ۴- کوم ډول مرتد بیرته مسلمانیدلای شی،او کوم ډول یی نشی کیدلای؟
    ۵- تر ټوله مـهمـه داچی کـه د یوه حقیقی او واقعی دین اسلام وی او عملاً له اسلام څخه پیروی کوی خو دسیـاست په ډګر کی( د ګوند په حساب) د کفارو یو ډول ملاتړکوی،لکه د پخوانی انګلس،پخوانی شوروی او اوسنیو حالاتو کی ډیر داسی مسلمان افغانان شته چی له هغو څخه یی خپل ملاتړ اعلان کړی،دداسیـانو په کې د اسلام حکم څه دی؟
    ۶-د افغانستان د مسلمان ولس ځینی پخوانی انګلس پلوه،کمونیست پلوه او داسی نورو ټولوانو په باره کی (چې تاسو ته یی کړني ښی معلومـی دی) داسلام نظر څنګه دی په داسی حال کی چی اوس هغوی اسلام منی او ترینـه ملاتړ کوی؟
    هیله ده چی زما د پوښتنې په مقصد پوره پوه شوی یـاست.
    دتاسو د پوره او مفصل ځواب په هیله.
    له تاسو نړی مننـه.
    نجیب الله له کابله

  • مختار Says:
    September 18th, 2011 at 7:25 am

    د دی سایټ ټولو کارکوونکو ته اسلام علیکم و رحمت الله و برکاته!
    ستاسو لدی ستر خدمت نـه یوه نړی مننـه او په ریښتیـا سره چی ډیر ستر کار مو پیل کړی الله ج د نیکه بدله درکړی.
    پوښتنـه مـی داده چی دا اوسنی د ژوند نظام یـا روایت او یـا هم رواج ورته ووایو چی د افغان کورنیو په منځ کی عام دی د څو وروڼو یوځای ژوند کول دی په یوه کور کی. د اسلامـی شریعت له انده دا څنګه دی ځکه چی په ګډ کور کی یو سړی د خپلی ورینداری سره یوځای کښینی، ډوډی خوری (د ورینداری سره یوځای کښیناستل خبری کول د هغی مخ لیدل څه حکم لری) او بیـا د تره ځوی او لور یو ځای اوسیدل…
    ستاسو د مشرح ځواب په تمـه

  • نجیب الله Says:
    September 20th, 2011 at 9:16 am

    سلامونـه او نیکی هیلی مـی ومنی:
    زما پوښتنـه د جمعی د ورځی د لمانځه د ترتیب اود شمـیر په هکله ده:
    ۱- ځینی خلګ ۴رکعته سنت بیـا ۲رکعته فرض بیـا ۴رکعته سنت او بیـا ۲ رکعته سنت کوی چی مجموعه یی ۱۲ رکعته کیږی.
    ۲- ځینی نور خلګ ۴رکعته سنت بیـا ۲رکعته فرض اوبیـا ۴رکعته سنت کوی چی مجموعه یی ۱۰ رکعته کیږی.
    ۳- ځینی نورخلګ ۴رکعته سنت بیـا ۲رکعته فرض او بیـا ۲ رکعته سنت کوی چی مجموعه یی ۸ رکعته کیږی.
    ځینی یی په ټینګار سره مجموعه لس رکعته(۴سنت،۲فرض او ۴سنت)ښیی او وایی چی دا بحث د مشکواه شریف په باب الجمعه کی شوی.
    څرنګه چی هردی کتابونو ته لاس رسی نـه لری،او کـه یی لری هم د ژبی ستونزه لری.
    هیله ده چی راته پوره او مفصل ځواب راکړی.
    له پیرزوینی مو نړی مننـه
    نجیب الله له کابله

  • عمرخطاب Says:
    September 21st, 2011 at 5:41 am

    السلام علیکم ورحمة الله وبرکاته!

    امـید دی چې ښه روغ او جوړ بـه یـاستی. زما یوه پوښتنـه ده : هغه دا چې په پښتنو کې یو دود دی چې کله کوم شخړه یـا ستونزه پېښه شي نو بیـا یې د مرکې یـا جرګې له لارې حل کوي. چې په هغه جرګه کې د جرګې مشران په ملامت د پسه (ګډ) جریمـه ږدي چې جانب مقابل کور ته یې ورولي او هلته یې ذبح کوي. آیـا دا په شریعت کې جایز دي؟! زما د ملګري په اسرار چې وايي د حنفي فقهې په رڼا کې یې کـه ځواب کړئ مننـه بـه وي .

  • masor Says:
    September 21st, 2011 at 5:56 pm

    د آنلاین اسلامـی لارښود محترمو کارکونکو اسلام علیکم!
    کچیری د یوی ښځی خاوند وفات شی او وروسته د عدت تیرولو څخه بل خاوند وکړی نو د قیـامت په ورځ بـه د کوم خاوند سره را پورته کیږی.
    په درنښت کـه پوښتنـه مو راځواب کړی خوشحاله بـه شو

  • نجیب الله Says:
    September 22nd, 2011 at 8:37 am

    سلامون او نیکی هیلی مـی ومنی.
    زما پوښتنـه د جنازی د غیـابت د لمانځه په هکله ده،آیـا کـه د یوه د جنازی لمونځ په یوه سیمـه کی او خپله جسد یی په بله سیمـه کی وی د جنازی لمونځ ورته څنګه ده؟
    هیله ده راته مفصل ځواب راکړی.
    زما دوه نوری پوښتنی چی دهمدی مخ ۵۹ او ۶۱مـه پوښتنی دی تر اوسه بی ځوابه پاته دی هیله ده چی د ځواب په باره کی یی بیـا کتنـه وکړی.
    له تاسو نړی مننـه.

  • حمـیدالله Says:
    September 25th, 2011 at 2:51 pm

    محترمو اسلام علیکم ورحمت الله وبرکاته
    لطفا دا راته ووایی چی مسلمان د کافرسره څه ډول ملګری کولای شی ،زه په یوه خارجی موسسه کښی کار کوم او زما امر امریکایی د ی ، هغه یوه ورځ ماته وویل چی ایـا ته زما ملګری کیدای شی ؟ما ورته وویل چی هو نوهغه قران چی په انګلیس ژبه ترجمـه شوی راته را واخیست او وویل چی په قران کښی ځه لیکلی اوهغه ایـات را وښودل چی د یـهودو او نصارا د دوستی په اړه لیکل شوی .نو زما سوال دادی چی اول زه پدی ګنـهکار شوم او کـه نـه چی ما ورته وویل چی هو ،اوبل دا کله چی موږ کولی شو د یـهودو نصارا سره نګاح وکړو چی خیښی ورته وای نو دوستی ولی نشو کولای اوددی ایـاتو د تفسیر په اړه نو څه معلومات راکړی
    مننـه

  • حمـید الله ؛فرهاد؛ Says:
    September 27th, 2011 at 4:49 am

    محترمو ورونو زه یو ‍پشتنـه لرم هغه دادی چه :
    په اوسنی عصر کی بعضی خلک بـه محبت سره واده کوی ایـا د علومامو او قران پاک په رنا کی دغه موضوع خرنګه دی ایـا دا څرنګه اینده لری کـه په ده باره کی مو معلومات راکړی ډیر مننـه بـه مو وی

  • dawat Says:
    September 27th, 2011 at 7:03 am

    ډیر محترم موفتی صاحب اسلام علیکم ورحمته الله وبرکاته
    زما یوه پوښتنـه ده هغه دا چی ما تقریبا شل کال مخکی د یوه نفر سره کار کاوه یعنی خښتی مـی ورسره وهلی ،بیـا د کار په جریـان کښی د ځمکی د کیندلو په وخت یو څو زړی پیسی چی د کفارو د دوری څخه دا کړی . او دناخبری او ضغیف اقتصاد له کبله هیچ چا غږ ونکړ او ځانته مـی خرڅی کړی ،نو زما سوال اوس دا دی چی په هغه زړو پيسو کښی د ځمکی د مالک حق راسره شته او کـه نـه ؟اوکه چیری وی نو د زړو پيسو حساب دنویو سره څنګه برابر کړم او څومره حق زما او څومره د مالک کیږی .او یو بل تشویش زما سره دا دی چی کـه چیری زه هغه ته ورشم او دا خبره ورته وکړم د دی ویره هم شته چی پر ما د ډیرو شیـانو دعوی ونکړی،لطفا په مکمله او واضح توګه لارښونـه راته وکړی
    وسلام

  • ishaqmadani Says:
    September 28th, 2011 at 6:13 pm

    اسلام علیکم ورحمة اللہ وبرکاتہ واقعی دغہ ویب سایت نہ ھرسوک کولای شی چے استفادہ وکڑی ولے چےدھر قسم مسایل حل کولواسان طریقہ دی اللہ پاک نہ زمادغہ دعا دا چے دغہ ویب سایت اوکارکنانو تہ کامـیابی او کامرانی پہ نصیب وگرزوی امـین یـا ربالعالمـین ۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔خوشخبری۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔ ھرسوک کولای شی چے onlain۔ قران کریم نورانی قاعدہ تجوید اوقرآیت سرہ مستفید شی ددے کار لپارہ عمر شرط ندے لوستل غواڑی کولای شی چے زمونگ ishaqmadani.skype. باندے ۲۴ساعتہ رابطہ کولای شی skype کے زمونگ نمبر موجوددی…

  • عبدالله Says:
    September 29th, 2011 at 8:18 am

    سلامونـه او نيکی پيرزونی

    يو سوک چی مر (وژل)وي او په ژوندون کی شـه تیر شوی وی خدای ج ته د هغه شفيع کول روا دي؟
    مثلا د پلانی شخص په برک خدای ج زما دا ستونزه حل کری يا خدای ج د ده په برکت ماته اولاد راکی .
    مننـه

    مـهربانی وکړی خپل ځواب دلته وګوری http://dawat.katib.org/archives/1647
    http://dawat.katib.org/archives/2059

  • ishaqmadani Says:
    October 1st, 2011 at 2:29 pm

    ،اسلام علیکم ورحمة اللہ و برکاتہ،
    ھغہ حافظ دقران کریم چے قران یے یـاد کڑے وی
    اوبیـا ھیرکڑے وی وقت نلری چے مسجد یـا مدرسے تہ لاڑشی
    او یـا ورتہ مـیسر نہ وی نو کولای شی
    ان لاین onlain
    گردان یعنے ۔۔تکرار۔۔ تجوید وقرآت سرہ
    دماخام۷بجو نہ ترسحر۷بجوپورے کولای شی چے زمونگ
    skype
    ishaqmadani
    سرہ رابطہ وکڑی انشااللہ مستفید بہ شی،،،
    کہ سوک غواری چے قران کریم حفظ وکڑی،،
    او کہ دچازدہ نہ وی ھغہ ھم کولای شی چے مونگ سرہ رابطہ وکری عمر شرط ندی،،
    فقط وقت شرط دی،،،،
    الحمداللہ مونگ سرہ
    ۲۵ ماشومان چےعمرونہ یے ١۰ کالہ
    ۲سڑی چے عمرونہ یے ۴۰ کالہ
    ۲زنانہ چےعمرونہ یے ۵۵ کالہ
    او
    ١ زنانہ چے نوی مسلمانہ شوی دہ چے عمرے ۲۸ کالودہ درس د قران کریم وای
    اللہ پاک نہ دعادہ چے دغہ ویب سایت تہ کامـیابی او کامرانی نصیب کڑی چے دمسلمانانو ھر قسم مسایل دقران او حدیث نہ جواب ورکوی
    او مونگ سرہ چے کوم استادان دے ھغوی تہ
    مونگ سرہ الحمد اللہ د
    امریکا
    لندن
    ڈنمارک
    سویڈن
    کندا
    نیوزلیند
    دبی
    قطر
    سعودی عرب
    شاگران موجود دی
    تاسو ھم کولای شی

  • فیض محمد Says:
    October 2nd, 2011 at 10:34 am

    یوه پوښتنـه کول غواړم.
    موږ مسلمانان چي کله روژه اونیسو نو په روژه کې یـا د اختر د لمانځه مخکې سر سایـه ورکوو. ایـا څوک ویلای شي دا سر سایـه ولې ورکړل کیږي او په څه وجه؟ یعني کیسه یې څه ده او د څه په اړه ورکړل کیږي؟
    ستاسو د ځواب په هیله
    فیض محمد تره خیلی

    ځواب
    د فطر لغوی معنی ده روژه ماتول او د فطرصدقې معنی ده د روژي ماتولو صدقه نور تفصيل په لاندې لينک وګورئ
    http://dawat.katib.org/archives/3019

  • نجیب Says:
    October 6th, 2011 at 7:14 am

    سلامونـه او نیکی هیلی مـی ومنی.
    زماپوښتنـه د غلا د حد د جاری کیدو په هکله ده،په څومره مال د غلا حد جاری کیږی،یعنی کـه یو څوک ۱۰۰۰ افغانی غلاکړی د شریعت حکم څه ده،لاس یـا پښه یی غوڅیږی او کـه نـه؟
    د مفصل ځواب په هیله
    نجیب له کابله

  • نجیب Says:
    October 6th, 2011 at 7:21 am

    سلامونـه او نیکی هیلی مـی ومنی.
    پوښتنـه مـی د جنازی د لمانځه د اوداسه او تیمم په باره کی ده،که جنازه تیـاره وی او ددی احتمال موجود دی کـه په اوبو اودس وکړم نو جنازه تیریږی،آیـا په دی حالت کی تیمم وهلای شو او کـه نـه؟
    د مفصل ځواب په هیله.
    نجیب الله له کابله

  • نجیب الله Says:
    October 6th, 2011 at 7:46 am

    سلامونـه او نیکی هیلی مـی ومنی.
    په سر کی :ددی سابت له ټولو کارکوونکو څخه نړی مننـه کوم چی د ټولو خلګو د ذهنونو په روښانولو کی همـیشـه هڅی کوی،او زمونږ ټولو شرعی پوښتنو ته ځواب راکوی.
    زما پوښتنـه د (( اهل بدعت کوم چې تأويل کوي لکه مرجئة ډله ، معتزله ډله او خوارج )) ډلو په باره کی ده،دا ډلی څوک دی؟کوم کارونـه کوی؟ د شریعت حکم ددوی په باره کی څه ده؟
    نړی مننـه
    د مفصل ځواب په هیله
    نجیب الله له کابله

  • meena Says:
    October 6th, 2011 at 4:29 pm

    نـه وده شوي پغله خپل پلار سره کولاشي حج وکړي؟

  • وحید الله شکران Says:
    October 10th, 2011 at 8:24 am

    ایـا په هغه مسجد کی مونخ چی امریکا یـانو جور کری وی

    مـهرباني وکړئ خپل ځواب دلته وګورئ http://dawat.katib.org/archives/1835

  • نجیب الله Says:
    October 13th, 2011 at 1:00 pm

    سلامونـه او نیکی هیلی مـی ومنی.
    زما پوښتنـه د جنابت دغسل په باره کی ده،د غسل فرضونـه دری دی(۱-ی مـینځل۲- د پوزی مـینځل ۳- د ټول بدن مـینځل) دا یوځل ده او کـه څنګه؟
    ما له یوه عالم څخه واوریدل چی د جنابت د غسل لپاره کـه جاری اوبه وی یو ځلی ډوبیدل او کـه په کی وی(خو شاور نـه وی) دری ځلی حتما په ټول بدن او بـه تیری شی.
    دلته کـه په کی شاور موجود وی نو څو ځلی حتما پر ځان اوبه تیری شی؟او یـا له همدی شاوره با پیپ څخه همداسی اوبه جریـان ولری په دی حالت کی څومره اوبه یـا څومره وخت کافی دی چی د غسل ټول شرایط پرځای شی؟
    په درنښت

    ځواب
    بسم الله الرحمن الرحيم
    يو ځل په خوله پزه او ټول ټول بدن باندې اوبه اچول فرض دي
    و فرض الغسل المضمضة والاستنشاق و غسل سائرالبدن ( هدايه ج ۱ ص ۳۶ )
    او دری ځلې مينځل سنت دي .

  • فرهاد شېرزی Says:
    October 16th, 2011 at 11:57 pm

    له هرڅه نـه مخکې د آنلاین اسلامـی لارښود ټولو مـینـه والو ته نبوی تحفه جې عبارت د السلام علیکم ورحمت الله و برکاته څخه ده ډالۍ کوم .
    زما یوه پوښتنـه ده ( کـه په لمانځه کې د یو څخه کـه په لومړی رکعت کې وی یـا په دوهم رکعت کې وی قرائت پاتې شی او روکوع ته لاړ شی حکم ئی څه دی یعنې څه حتما وشی، او بل دا چې کـه په وتر واجبو کی دعای قنوت د چانـه هیره شی او روکوع ته لاړ شی نو څه حکم لری .)
    که پدې هکله معلومات راکړی نو مـهربانی بـه مو وی.

    مننـه؛

  • فیض محمد Says:
    October 23rd, 2011 at 9:38 am

    ایـا تاسو پوهېږئ چي جوجي ماجوجي چېرته دي؟ څوک دي ؟
    که ملګري خپل معلومات راسره شریک کړي خوشاله بـه شم

  • نجیب الله Says:
    October 24th, 2011 at 4:31 pm

    سلامونـه او نیکی هیلی مـی ومنی:
    زما پوښتنـه د واده د لومړی شپی په هکله ده.
    محترم مفتی صیب:
    زمونږ په افغانی ټولنـه کی ډیر داسیـان شته چی د شرم او حیـا له وجهی د شریعت له احکامو بی خبره پاته وی،دوی نشی کولای چی د اسلام په چوکاټ کی هر ډول خبری مطرح کړی په داسی حال کی د یوه مسلمان په حیث حتما د ژوند په ټولو چارو کی د اسلامـی احکامو څخه خبر وی……
    دادی زه اوس داسی پوښتنـه کوم چی ممکن د ډیروانو په زړه کی وی خو د شرم له مخی یی نشی کولای.هیله ده ما د داسی الفاظو په کارولو وبښی او راته مشرح ځواب راکړی.
    دری مـیاشتی کیږی چی کوژده مـی کړی او له اختره ورسته مـی انشاالله واده ده،خو تراوسه له خپلی مـیرمنی سره مـی نـه ملاقات شوی،نـه غږیدلای یم او نـه موهم سره لیدلی.
    زه ډیر حیران او ورخطا یم چی په لومړی شپه څنګه یوی داسی مـیرمنی سره چی په ټول ژوند کی مو سره لیدلی هم نـه دی(خو اوس په شرعی نکاح زما مـیرمن ده)په یوه کوټه کی دوه په دوه سره ملاقات وکړو او یـا هم په یوه بستر کی سره یو ځای شو .
    ۱- له څه نـه پیل وکړم…..؟
    ۲- کوم کارونـه سرته ورسوو….؟
    ۳- آیـا په شریعت کی د کیدا لپاره کوم ځانګړی وخت،اندازه،حد،…. ټاکل شوی او کـه څنګه…….؟
    په مجموع کی د محمدی شریعت سره سم مونږ حتما کومـی کړنی سرته ورسوو؟
    هیله ده زما په پوښتنـه پوره پوه شوی یـاست.
    د تاسو د واضح او پراخ ځواب په هیله.
    له تاسو نړی مننـه.

    نجیب الله له کابله

  • احمد نور Says:
    October 26th, 2011 at 6:55 am

    له هر سه نـه ده مخي سلام
    بعد له سلام
    زه يو پوشته لرم چي هغه داسي ده

    يو شمير بانكونـه حسابونـه افتحتا كوي په اسلامي نوم كله (حساب مشاركه اسلام ) ده داسو حساباتو سه حكم ده ايا دا سود ده او كه نـه كته درون كوي خو تاوان درون سيني نـه اخلي
    وسلام

  • شـهاب الدین تره خیل Says:
    November 6th, 2011 at 9:56 pm

    شکر الحمدو الله چی موژ مسلمانان یـاستو او خدای پاک دی هغهانو ته چی غواری دالله ددین کلمـه په نورو دینونوپورته کوی جنت فردوس ورنصیب کری.امـین یـارب العالمـین.

  • تیمور احمدزی Says:
    November 7th, 2011 at 9:15 pm

    د اصلاح انلاین ټولو کارکونکو ته اسلام علیکم و اختر مو ډیر ډیر مبارک وی ! زه يوه پوښتنـه لرم او هغه دا چه زمونږ په کانادا کښ بعض دوستان دی او د هغو څخه چا زما نـه پوښتنـه وکړه چه د بانک څخه په قرض کړی شو‌ؤ پیسو جومات جوړی څنګه دی .. حال دا چه بحر ملکونو کښ خلک جومات ډیر عالی شأن سره جوړوی آیـا ددی دا ضروری دی چه حتما د جومات عالی شأن سره جوړ شی او هغه لپاره دی د بانک څخه قرض واغستلی شی او بیـا هغه قرض د په قست قست د خلکو نـه پیسو اغستلو سره پرداخت شی … والسلام علیکم

  • ishaqmadani Says:
    November 10th, 2011 at 1:27 pm

    اسلام علیکم ورحمت اللہ وبرکاتة
    امابعد
    ماشااللہ اوسہ پورے د دعوت کاتب انلاین لہ طریقے نہ ۵افغانان دزدکڑے لپارہ مونگ سرہ add شوی دی پہskype کے
    چے قاعدہ او ناظرہ ۲ پکے حفظ القران شروع کڑے دی
    اللہ پاک دے دعوت کاتب تہ کامـیابی او کامرانی پہ نصیب کڑی
    سرہ د ھمکارانو
    تاسو ھم کولای شے
    ستاسوپہ حدمت کے
    قاری اسحق مدنی
    ishaqmadani
    my skype id

  • رحمـی Says:
    November 13th, 2011 at 10:34 pm

    اسلام علیکم ورحمت الله وبرکاته!
    د انلاین اسلامـی ویب پاڼی چلونکو ته په دنیـا او اخرت کی کامـیابی او بریـاو غوښتونکی یم.
    زه یوه پوښتنـه لرم هیله مندیم ځواب یی پر خپل ایمـیل زر ترلاسه کړم:
    پوښتنـه: کـه څوک خپلی مـیرمنی ته د مـینی او محبت له وجه دکوم حیوان نوم واخلی مثلا ورته ووایی چی بیزوګی یـا داسی نور لفظونـه لکه شوروی ،انګریزی،مردار خوری،د سپی لوری او داسی نور استعمال کړی پر دغه الفاظو باندی خو بـه نکاح ته کوم زیـان نـه رسیږی؟ او کـه خدای نـه خواسته نکاح ته پکی کوم نقصان رسیږی نو مـیړه ته څه په کار دی چی وکړی؟ وسلام

  • دخلقیـانو او پرچمـیانو په باره کی معلومات Says:
    November 14th, 2011 at 6:31 am

    د اصلاح انلاین ټولو کارکوونکو ته سلاموه او نیکی هیلی وړاندی کوم
    ګرانـه مولوی صاحب زما پوښتنـه دا ده جې خلقیـان او پرجماین ایـا د مسلمانانو په ډله کې راتلی شی د دوی مفکوره او عقیده اسلامـی ده کـه څنګه ماداسی اوریدکی چطې د دوی عقیده د لیلن عقیده ده خو نور معلومات نـه لرم چې لیلن څنګه مفکوره یـا عقیده وه په مـهربانی سره د دوی د کتابونو په حواله او په اسنادوسره په پوره تفصیل معلومات راکړی جې ډیره اړتیـا ورته لری ځکه جې بعضی خلک جې خلقیـان دی د خلق او پرچم ګوندیو ډیر ښه او د اسلامـی اصولو مطابق ګوندونـه بولی او ځانونـه ښه مسلمانان بولی
    وسلام

  • حضرت بهار Says:
    November 18th, 2011 at 7:14 pm

    اسلام عليکم ورحمة الله وبرکاته
    په دې هيله چې جوړ وې. ګرانـه يوه پوښتنـه لرم چې کـه په اړه يې معلومات راکړې. دغه لاندې اصطلاحات کـه د اسلامي ليد لوري راته تعريف کړې. ډيره مننـه

    ۱: دين
    ۲: مذهب
    ۳: کلتور
    او ۴: دولت

    ځواب ته دې منتظر يم
    جزاکم الله خيراً

    د الله په امان
    حضرت بهار

  • دخلقیـانو او پرچمـیانو په باره کی معلومات Says:
    November 20th, 2011 at 10:55 am

    ګرانو! زما پوښتنـه دا ده جې خلقیـان او پرجماین د( لینن) خبری یـا شعار یـا انکار د الله د ذات یـا د دین خصوصأ دذ اسلام څخه چې څه وه د کومو کتاب یـا کوم مراجعو په حواله جې د ددوی وی او دوی په خپله لیکلی وی د هغو کتابو نو په باره کی کـه معلومات لری راته یی معلومات راکړی نو مـهربانی بـه مووی
    وسلام

  • محمدفاروق همت Says:
    November 24th, 2011 at 6:23 am

    ټولوکارکوونکوته سلامونـه وایم وروسته له خپلواحتراماتو یوه پوښتنـه لرم چی زمونږپه هیوادکی زیـاتره خلک زیـارتونو ته ددعا دقبلیدولپاره ،درب العالمـین دپاک ذات ته دواسطه جوړولولپاره څی او هلته دعاګانی کوی حال داچی پاک ذات رب العالمـین په هرځای کی حاضر او ناظر دی او دانسانانو چاری بغیر دځنډ څخه څیړی ،او ددعا دقبلیدو بهتره څای جماعتونـه او مسجدونـه دی ددی موضوع دروښانتیـا لپاره یوه مفصل بحث او حوالی غوښتونکی یو ترڅو ذهنیتونـه دمسلمانو ولسونو روښانـه شی او هیله مند یم چی دغه بحث ستاسو دان لاین خوږی پاڼی لمړی مخ ته انتقال شی ترڅو په اسانی سره هر شخص لاسرسی ولری او همدارنګی یوه بله پوښتنـه داده چی : نن سبا سوالګران زیـات شوی دی او وایی چی یوه روپی راکړی ،کومک وکړی ،څوک نلرم خو حال داچی بغیر درب العالمـین دپاک ذات دنوم داخستلو پرته څوک کومک کولای شی او کنـه؟سوالګر چی دپاک ذات دنوم پرته خیر وغواړی ایـا کومک ورسره کول جواز لری او کنـه ؟ ستاسو دتوجه څخه مننـه واقعآ لوی تبلیغ او نیکی لاری ته مو مخه کړی دی رب العالمـین مو زمونږ سره سره کامـیاب او پدی لاره کی بریـالی کړه . تشکر محمد فاروق (( همت )) کابل

  • حضرت بهار Says:
    November 26th, 2011 at 5:38 am

    ټولوکارکوونکوته سلامونـه

    بخنـه عواړم ځان وژانـه څه حکم لری

  • هډاوال ويب اداره Says:
    November 26th, 2011 at 5:46 am

    د آن لاين اسلامې لارښود ټولو کارکوونکو ته

    السلام عليکم ورحمة الله وبرکاته

    او نیکی هیلی وړاندی کوم

    واقعاً د تاسو دا خواری د اسلام په لاره کی د ستایلو وړ ده
    او الله تعالی دی دتاسو دغه خدمت په خپله لاره کی قبول کړی
    او الله تعلی دی مونږ ته په دغی لاری پوره تللو توفیق راکړی

    خوشخبری او بشارت

    درنو وروڼو او خويندو

    الحمد لله اوس هډوال وېب تاسو ته د عربی: پشتو :اردو:مضمونونو او لیکنو
    سره سره دفارسې او درې مضمونونو او لیکنو لړې هم پیل کړا
    دا ستاسو دعاء ده چه هډاوال وېب دې مقام ته وا رسېد

    ود راخر عرض ميدارم كه خواڼده هاي محترم خصوصاًوګا علما كرام وصاحيبان افتاء درون هرجايكي ضعف بيا بد مولف را اطلاع داده وانشآلله بنده عا جز. تنقيد آنـها بـه سرچشم قبول خواهد كرد ودر اشاعت مستقبل انرا ملحوظ ميدارند كدام جاى كه درين قلم ودما غم كار صحيح كرده هست نتيجي تو فيق خداوند ومتعال ونتيجه فائده از اكابر ميبا شند ودر كدام جايكه قلم لفزش نموده انرا نتجه قصور درون دا نش خويش ميدانم كه از خداوند متعال سوال عفوه ودر ګزرى ميكنم وبراي بندګان خدا وند طلبګارخير خواهي وصحت آن هستم .

    ربنا لاتواخذنا ان سينا او اخطانا – ربنا ظلمنا انفسنا وان لم تغفرلنا و ترحمنا لنكوڼ من الخسرين (

    اللهم لك الحمد كما ينبغي لجلال وجهك و عظيم سلطانك

    اللهم لك الحمد حتى ترضى و لك الحمد إذا رضيت و لك الحمد بعد الرضى

  • هډاوال ويب اداره Says:
    November 26th, 2011 at 5:47 am

    http://hadawal2.net.ms/

  • عبدالجبار فراز Says:
    November 29th, 2011 at 5:55 am

    ټولوکارکوونکوته سلامونـه وایم

    وروسته له خپلواحتراماتو

    یوه پوښتنـه لرم
    هيله ده څېړونکي دينپوهان يې را حل کړي:

    په قسط باندې د يوې متاع رانيول د اسلام له مخې څه حکم لري؟ تشرېح: مثلاً: کـه د يو شي ارزښت نقداً ٥٠٠٠ افغانۍ وي، خو په قسط وار ډول په ٥٥٠٠ افغانۍ لوېږي، آيا د اسلام له مخې يې په رانيولو کې کوم بنديز شته؟

  • علې خېل شر ېف Says:
    December 2nd, 2011 at 6:30 pm

    اسلا م علیکم ور حمـه ا لله و بر کاه
    ګرانو د تهجد لمونخ خو رکعاته کېږې مننـه

  • عمرخطاب سلام خیل Says:
    December 4th, 2011 at 10:08 am

    السلام علیکم ورحمة وبرکاته!

    د اسلامي لارښود محترمو همکارانو ته د رب لا یزال څخه د دنیـا او اخرت نېکمرغي، بریـالیتوبونـه او خوشحالی غواړمـه. زما پوښتنـه دا ده، چې زمونږ اکثریت پښتانـه دا د ځان لپاره عار او د پښتنی دودونـه خلاف عمل ګڼي چې څنګه له خپلوانو نامحرمو څخه پرده وکړي مثلاً د وریندارې، د ترور لوڼه، د تره لوڼه، د ماما لوڼه او خښینې (د خپلې مـیرمنې خور). او په ځانګړي توګه کـه د خښینې څخه د پردې په اړه کـه توضیحات راکړﺉ چې ځینې پکې وایي چې دا د موقتي خور حیثیت لري څه پروا نلري او همدا رنګه په کومو خبرو حرمت مساهره واقع کېږي، کـه په دې اړه مفصل ځواب راکړﺉ او همدارنګه د بې پردې توب د دنیـا او اخرت زیـانونـه یې هم کـه ذکر کړﺉ مننـه بـه مو وي. عمر خطاب سلام خیل

  • شمس الرحمن " زاهد" Says:
    December 11th, 2011 at 11:43 am

    دآن لاين اسلامې لارښود تولو کارکونکو ته خپل د زره له کومـی سلامونـه او نیکی هیلی وراندی کوم .
    اسلام علیکم و رحمته الله وبرکاته!
    الله ” ج” دی ستاسی د دی لوی خدمت په بدل کی تاسو او ستاسو
    والدینو ته جنت فردوس ور بـه برخه کری .

    زماپوشتنی په لاندی دول دی :-
    – آیـا مونژ مشرک ته کافر ویلای شو او کـه نـه کـه مشرک ته کافر ویلای شو .
    – آیـا د مشرک توبه قبلیژی او کـه نـه کـه قبلیژی په کومو حالتو کی .
    – آیـا شعیـاگان مشرکین دی او کـه نـه کـه دی نو بیـا یی راته د اسلام په رنا کی جواب راکره .
    —————————–
    مـهربانئ وکړئ خپل ځواب دلته وګورئ http://dawat.katib.org/archives/3649

    وسلام
    په درناوی
    شمس الرحمن ” زاهد”

  • اداب Says:
    December 14th, 2011 at 6:25 am

    اسلام عليکم ورحمت الله وبرکاته
    محترمو ایـادخپل خاوند د شرمګاه مچول په دی شرط جه پاک وي او لوندوالی پری نـه وی چایزده اوکه نـه
    والسلام
    ——————————–
    مـهربانئ وکړئ خپل ځواب دلته وګورئ http://dawat.katib.org/archives/3704

  • اداب Says:
    December 14th, 2011 at 6:34 am

    السلام علیکم ورحمت الله
    ایـا کله چه د ښڅي له خپل خاوند سره غوصه راشي ددي حق لری جه دشپي له خاونده بستر چلاکړی

    ………………………………………………………..

    مـهربانئ وکړئ دا مطلب http://dawat.katib.org/archives/3510 په غور ولولئ ان شاء الله ځواب بـه مو حل شي .

  • احمد نور Says:
    December 17th, 2011 at 7:32 am

    ده خپلي بي بي سره د حمل په وخت كي د كوروداني طريقه يعني فايده ناكه طريقه را ته و شي چي نـه بي بي ته و نـه ماشوم ته ضرر ورسي كي

  • حمـید الله "فرهاد" Says:
    December 20th, 2011 at 5:06 am

    د اسلامـی لارشود محترمو کارکونکی اسلام علیم …..
    زه یو پوشتنـه لرم چه هغه دادی خو ورخو راهیسی په کابل شار کی د موبیل 50 روپی کارت په 55 افغانی باندی خرخیزی ایـا په دی کی خو سود ران هاخی خکه دا خو کارت نـه بلکه 50 افغانی دی کـه جیری سری 50 افغانی پ0 55 افغانی باندی واخلی دا بـه خرنگه وی بدی باره کی معلومات غوارم مننـه

  • محمد منیر Says:
    December 22nd, 2011 at 11:14 am

    السلام علیکم!
    پوښتنـه!
    په افغانستان کی د ساختمانی شرکتونوسره کوم چی د امریکایـانو نـه پروژی نیسی او د ملی اردو او پولیسو لپاره نظامـی ادی جوروی کار کول روا دی او کـه نـه، لطفا مفصل ځواب راکری.
    ________________________________________
    مـهرباني وکړئ خپل دلته وګورئ http://dawat.katib.org/archives/2500

  • سید ضیـاالرحمن Says:
    December 24th, 2011 at 11:32 am

    زما پوښتنـه داوو
    هفهان چی د یو مجبوریت په اساس د کافرانو سره کار کوی ایـادی ته لازمـه ده خپل وظیفه پريژدی او یـا یی ادامـه ورکړری

    په ډیر درناوی

  • محمدولی ستانکزی Says:
    December 26th, 2011 at 11:13 am

    محترمو استادانو ته سلامونـه اونیکی هیلی په دواړودارینو کی مو الله کامـیابی په نصیب کړه
    پږښتنـه مـی داده علماوو دپګړی تړلو په وخت کی شـهیدانو اوحاجی ضاحبانو ته په غاړه کی ګلان اچول څه حکم لری کـه ږر اودشریعت په رڼاکی جواب راکړی ډیره مننـه کوم

  • محمدولی ستانکزی Says:
    December 28th, 2011 at 7:36 am

    سلامونـه او نیکی هیلی تاسو محترمو استادانو ته!
    پوښتنـه: کـه څوک له یو مذهب څخه بل مذهب ته اوړی په دی معنی چې د بل مذهب له طریقی څخه استفاده کوي لکه د امام اعظم له مذهب څخه شافعی مذهب ته؟
    په دی اړه شریعی حکم څخه دی کـه راته یی واضح کړئ؟
    په درنښت.

  • مزمل Says:
    December 31st, 2011 at 3:13 am

    محترم دآن لان اسلامي سايت ته!
    سوال مي داده جي دپراپرٹی کار کول په کميشن سره (په فیصدی)جایز دي كه يا ؟
    او دواڑو حخه اخستل جایز دي كه يا ؟

  • shahabuddin Says:
    January 6th, 2012 at 5:42 am

    Masha Allah

  • sayed azim shah Says:
    January 15th, 2012 at 7:48 pm

    بسم الله الرحمن الرحیم
    سلام اونیکی هیلی..زه محمد عالم له روسیـه نـه لومری د سایت کارکوونکی اود افغانستان ټولو مسلمانان ته سلامونـه وراندی کوم.
    او وروسته زه یوه پوښتنـه لرم…
    دا چی مونږه باوراو عقیده لرو چی الله ج دهرځه په کولو باندی عالم او قادر دی نو کله چی یو انسان ښه او بد اعمال کوی دا خو الله ج دمخه د هغی انسان په تفدیر کی لیکلی دی او الله ج تقدیر بلیدونکی نـه دی بعد د قیـامت په ورځ هغه انسان دخپل بد اعمال سزا وینی دا ولی؟؟دا خو الله ج دمخکی په تقدیر لیکی دی….
    پدی لره عقلی او نقلی وضاحت غوارم
    په احترم عالم..وردک

  • کريم شينوارى Says:
    January 26th, 2012 at 1:27 pm

    اسلام عليکم ورحت الله وبرکاته

    زما يوه پښتنـه ده کـه چرته وخت لري او راته يي ځواب ووايي نو ډير زيات بـه خوښ شم. پښتنـه داده چې تقريبا زه له ډيره وخت په خوب کې باران وينم چې وريږي او يا هم ګورم چې باران وريدلى او ځمکه لمده وي مثلا داسي احساس کوم لګه چې څوک له کوره بهر ووځي او باران شوي وي او ځمکه لمده وي د دغي خوب تعبير کـه راته وښايي ډيره زياته مـهرباني بـه مو وي تقريبا د يوې مياشتې څخه دغه خوب ګورم او بل زما يو ملګرى دي هغه هم له ما څخه تقاضا وکړه چې پښتنـه يي تاسي ته درون واستوم هغه داچې هغه هم خوب ليدلي او ويل يي چې په خوب کې خپي لوڅى ګرځيدم يعني په خپو مې چپړي يا بوټان نـه و او خپي مي لوڅي وي نو کـه ددي بښتنو ځواب مو راکړ ډير بـه خوښ شم

    کريم شينوارى او مصطفى شيرزاد له ليستر ښار انګلنډ څخه

  • سلام Says:
    March 25th, 2012 at 8:50 am

    سلام !
    زما د واده دوه کاله کیږی. خو زه مسافر یمـه او دری مـیاشتی پس
    کورته زمـه چی په دغه دوران کی کله چی زما غریظه راپورته شی نو دیر
    مایوسه شم او د زنا کولو نـه بیریږم چی عظیمـه ګناه ده . دروژی نیولو قدرت
    هم نـه لرم . تاسو څخه په ډیراحترامانـه توګه درخواست کووم چی داسی یوه
    نسخه یـا یو طریقه او یـا یوه یونانی دوایی چی مفیده اوبی خطره وی اوپه
    استعمال سره یـه غریظه راپورته نـه شی. اوزما په زهن کی د زنا کولو
    اویـا ناو‌‌ړه عملونو کولو ځخه منع شم .
    مننـه

  • محمد منیر Says:
    March 28th, 2012 at 4:31 am

    السلام علیکم!
    زما پوښتنـه داده چی کـه څو ورونـه په یوه کور کی ژوند کوی، او مور او پلار یی هم ژوندی وی، او تول ورونـه متاهل هم وی، نو اول خو کـه دا را ته تشریح کری چی دا دول مشترک ژوند د اسلام له نظره څنګه دی، دوهم کـه یو ورور نـه غواری چی دا دول مشترک ژوندوکری نو ایـا د مور او پلار له اجازی پرته کولای شی چی جدا ژوند شروع کری او کـه نـه.

  • سلام Says:
    March 31st, 2012 at 7:21 pm

    دآنلاین اسلامي لارښود ټولو کارکوونکو ته اسلام علیکم ورحمت الله وبرکاته!!

    خلک داپریل اول تاریخ چی اپریل فول ورته وایی لمانځی’
    په دی اړه شریعی حکم څخه دی کـه راته یی واضح کړئ؟
    —————————————-
    بسم الله الرحمن الرحيم
    د کفارو د اخترونو او ورځو لمانځل مسلمان د پاره جايز نـه دي
    تفصيل http://www.dawat610.com/archives/1793

  • ajnabi Says:
    April 30th, 2012 at 6:03 pm

    محترم د اسلامې لارښود چلوونکو ته اسلام علیکم و رحمت الله!

    1 :که چیری یو شخص جی جادو یی درباندس کری وی او دغه په جادو باندی ونیسی
    ایـا داسی خللکو کـه خبل دی هم وی اریکه پری کری اسلام د دغه باره کی حه
    حکم کوی

    2: کـه وگورو دیرو خللکو تجارت د غیرومسلمو سره دی صرف د اجناسو اخستلو او
    خرحولو. کی ایـا اسلام کی کوم اصول دغه باره شته

    دیره مننـه

  • ajnabi Says:
    April 30th, 2012 at 6:06 pm

    ېوه بله پوښتنـه هم ده هیله ده جواب یی راکړی

    یو دی اولاد یی نـه کیږی ، بعد له زیـاته کوښښه اوس ډاکټران په دی نتیجه رسیدلی دی چی دداغه ( د ښځی د خپل خاوند ) نطفه اخلی او د ښخی د اولاد په ځای کی یی د پیجکاری له لاری داخلوی . یعنی خپل خاوند او ښځه دی خو صرف یی د خول د جماع د لاری نـه دی بلکه د پیچکاری له لاری دی ، ایـا دا کار شرعا روا دی کـه یـا ؟ هیله ده په دی اړه راته جواب راکړی . الله عز و جل دی اجر عظیم درکړی .

  • ajnabi Says:
    May 6th, 2012 at 9:56 am

    د آنلاین اسلامـی لارښود و محترمو کارکونکو ته اسلام علیکم!
    زما ېو دوست دې هغه دا پښتنـه واکړه
    محترما : دواده مـی تقریبا ۹مـیاشتی کیږی خو دواده څخه ۴مـیاشتی ورسته ددولت لخواء په یوبرس کی ترکیـه هیواد ته راغلم اوس دلته لوړی زدکړی کوم کله چی راتلم دکورنی اومـیرمنی څخه مـی په صحیح ډول اجازه واخیست او داوکی خبریی راسره په خپله خوښه وکړه اوس چی دلته راغلی یم بعضی اشخاص راته وایی چی دنوی واده والاان چی مسافری یی تر۳مـیاشتو اضافه شی دوهمـی ځل نکاح پری اوړی ایـا دا واقعیت لری کـه نـه ؟ کـه په تفصیل سره یی ځواب راکړی اوبل زما اوسیدل دلته د۵کلونو لپاره دی او په کال کی ۳مـیاشتولپاره کورته ځم ایـا دلړۍ خو بـه دمـیرمنی پرحق تیری نـه وی ؟

  • اسلام علیکم ورحمت الله وبرکاته Says:
    May 23rd, 2012 at 4:30 pm

    . ډیره شکریـه ښاغلی صاحب چی زمونږ پوښتونو ته د قرآن او سنت په رڼا کی ځوابونـه ورکوی.الله ج دی نور هم بریـالی لره .

    زما یو پوښتنـه ده هغه دا چی یو قاری صاحب کولی شی چی ځوانانوانجونوته د قرآن پاک تدریس وکړی په کورس کی البته کومـه پرده هم نـه وی په منځ کی؟




  • [سرود لرى]

    نویسنده و منبع | تاریخ انتشار: Sat, 17 Nov 2018 08:31:00 +0000



    سرود لرى

    زبان لری - ویکی‌پدیـا، دانشنامـهٔ آزاد

    پرش بـه ناوبری پرش بـه جستجو

    زبان های لری

    زون لوری-زوان لوری 

    تلفظ: zoun löri-zoān löri گویشگاه‌ها: ایران، غرب و جنوب غرب
    عراق، مناطق شرقی[۱]
    عمان، بخش‌های محدودی از مناطق شمالی[۲] شمار گویشوران: — خانواده: هندواروپایی
    زبان هند و ایرانی
    زبان ایرانی
       زبان ایرانی غربی
        زبان‌های ایرانی جنوب غربی
         گویش‌های لری[۳][۴][۵]
          زبان های لری کد زبان ISO 639-1: هیچ ISO 639-2: – ISO 639-3: گویش‌ها:
    lrc – لری شمالی
    bqi – لری بختیـاری
    luz – لری جنوبی
    zum – لری کمزاری یـادداشت: سرود لرى این صفحه ممکن هست دارای کدهای یونیکد باشد. سرود لرى

    زبان لُری یک زبان ایرانی غربی و جنوب غربی هست که توسط مردم ساکن و کوچ نشین منطقه بزرگی درون غرب و جنوب ایران، استان لرستان و جنوب و شرق ایلام ،قسمت‌هایی از کرمانشاه و حداقل از نیمـه جنوبی همدان (تویسرکان، نـهاوند و ملایر) استان خوزستان: دزفول، اندیمشک، مسجد سلیمان، لالی، اندیکا، رامـهرمز، ایذه، باغملک، شوش، شوشتر، اهواز، باوی،ماهشـهر،بهبهان،امـیدیـه و اکثر شـهرستان‌های این استان، چهارمحال و بختیـاری، کهگیلویـه و بویراحمد، استان فارس، استان بوشـهر و استان اصفهان تکلم مـی‌شود. سرود لرى این زبان درون کنار فارسی بـه شاخه جنوبی زبان‌های ایرانی غربی تعلق دارند.[۶] زبان های لری خود بـه دو گروه متمایز متناظر با تمایز بین لر بزرگ و لر کوچک تقسیم مـی‌شوند.[۷] زبان لری همانند زبان فارسی نواده‌ای از زبان پارسی مـیانـه است.[۸] و واژه‌های آن همانندی بسیـاری با فارسی دارد.[۸] ریشـه زبانـهای ایرانی، لری-بختیـاری و سایر گویش‌های لری مانند زبان فارسی بـه پارسی مـیانـه و از طریق پارسی مـیانـه بـه پارسی باستان برمـی‌گردد.[۹]
    [۱۰][۱۱] این درون حالی هست که برخی گویش‌های زبان لری تحت تأثیر زبان کردی قرار گرفته‌اند.[۶][۱۲] زبان‌شناسانی دیگر لری را یک پیوستار زبانی از گویش‌های ایرانی جنوب غربی بین گونـه‌های فارسی و کردی دانسته‌اند،[۸] کـه مـیان مردم لُر درون غرب و جنوب غرب ایران رایج هست و خود از گویش‌های مختلف تشکیل شده .[۸] بـه عبارت دقیق‌تر این خانواده یک گروه جدا اما مرتبط از چند زیرگروه پیوسته از ایل‌ها و طایفه‌هاست، کـه شناخته‌شده‌ترین این گروه‌ها عبارتند از :لکی، بالاگریوه یـا پهلی یـا فیلی ، ممسنی، مـینجایی، بختیـاری، بویراحمد، کهگیلویـه و ممسنی، ثلاثی ، کومزاری ،لاری یـا اچمـی، هورموزی یـا خورموجی.[۱۳] برخی کلمات درون زبان لری فیلی و ترجمـه بـه فارسی: دآ= مادر/ بووَ=پدر/ برآ=برادر/ لوچ=لب/ مـی مـی= / پت= بینی/ کِلِک=انگشت/ مـی= مو/ گوپ، دم=دهان قُل=مچ پا که تا انگشتان پا/ مِل=گردن/ کوک=کمر/ گیع= شکم/ سی=برای/ دِ= داخل/ اِزگِل= زغال/ چیـا- چغا= تپه/ ژُ= درد/ برخی کلمات درون زبان لوری دومنی و ترجمـه بـه فارسی آنـها: دی:مادر/ بوو:پدر/ ککا، ککی:برادر/ بقیـه کلمات با بختیـاری یکی است

    برخی کلمات درون زبان اچمـی با ترجمـه فارسی آنـها:

    چپلاغی:پس گردنی/ کوپ:دهان/ گپ:بزرگ/ لوچ:لب/ خنـه:خنده/ نک نک: دل آشوب بی‌قرار/ زبان خورموجی هم تقریباً با لاری یکی است.

    برخی کلمات درون زبان لری بختیـاری و ترجمـه بـه فارسی: دا=مادر/ بَوِ، بُوِ، بوو=بابا/ برار، گَگِ، گو=برادر/ چپلاغ:سیلی یـا بعد گردنی/ کچی=/ نِفت، پِت=بینی/ کِلِک، کِلِیچ=انگشت/ پَل=مو/ قُل=مچ پا که تا انگشتان پا/ مل=گردن/ قَد=کمر/ گَدِ، اشکم=شکم/ سی=برای/ مِن، مـین=داخل/ اَنگِشت=زغال/ چغا=تپه/ زنشت=درد/

    گویش‌های زبان لُری

    گویش‌های لری با تفاوت‌های کم و بیش از هم سخن گفته مـی‌شوند.[۱۴]دانشنامـه ایرانیکا زبان لری را بـه دو دسته کلی لری شمالی و لری جنوبی تقسیم کرده‌است.[۶][۱۲] از سوی دیگر فهرست لینگوییست لری را بـه سه دسته شمالی، بختیـاری و جنوبی دسته‌بندی کرده‌است.[۱۵] بنابراین مـی‌توان لری را بـه سه دسته زیر تقسیم کرد کـه خود شامل گویش‌های مختلف است.[۱۵]

    • گویش‌های شمالی لری
    • لری بختیـاری
    • گویش‌های جنوبی لری

    برخی لکی را نیز گویشی از زبان لری دانسته‌اند.[۱۶][۱۷] لری لکی و لری خرم‌آبادی ۷۸ درصد، لری خرم‌آبادی و لری بختیـاری نیز ۷۸ درصد و لری بختیـاری و لری جنوبی ۸۶ درصد شباهت دارند.[۱۸][۱۹]

    جغرافیـای گویش‌وران لر
    توزیع جغرافیـایی مناطقی کـه در آن‌ها بـه زبان لری سخن گفته مـی‌شود

    لرستان بـه معنی سکونتگاه مردم لر[۲۰][۲۱][۲۲] واژه‌ای هست که بـه سرزمـین‌های لرنشین اطلاق مـی‌گردد و به معنای گستره جغرافیـایی هست که مردم لر درون آن سدارند. با این توضیح مـی‌توان حدود لرستان را از دشت‌های غرب خانقین و مندلی درون عراق که تا دشت ارژن درون استان فارس درون ایران و از شمال از استان همدان، که تا سواحل خلیج فارس[۲۳] بـه صورت حدودی تعیین کرد.[۲۰][۲۱][۲۲] لرستان درون طول تاریخ بـه مناطق کوچکتری تقسیم شده‌است.
    لغت نامـه دهخدا درون کنار توصیف استان لرستان بـه عنوان یکی از تقسیمات کشوری جدید، از لرستان بـه معنای سرزمـین محل سلرها نام مـی‌برد:

    لرستان یعنی اراضی لرنشین، و آن ناحیتی هست وسیع بـه مغرب ایران، کـه از شمال محدود هست به کرمانشاه و از مشرق بـه کوه‌های بروجرد و ملایر و از مغرب بـه عراق و از جنوب بـه خوزستان.[۲۴]

    در ادامـه، لغت‌نامـه دهخدا گویشوران ناحیـه تاریخی لرستان را بـه دو گروه لر زبان و لکی تقسیم مـی‌کند:

    و سکنـه نواحی واقع درون شمال غربی آبدیز یکی موسوم بـه لکی و قسمت دیگر دارای زبان لری است. زبان لری فعلی از ترکیبات زبان ایرانی قدیم، و از حیث ترکیب کلمات با زبان فارسی شباهت تام دارد و عناصر خارجی درون آن کمتر نفوذ یـافته و به واسطه محصور بودن درون کوه‌ها این نظر بیشتر تأیید مـی‌شود، درون صورتی کـه کردستان چون درون سر راه واقع بوده عناصر خارجی درون آن بیشتر نفوذ یـافته‌اند.

    دانشنامـه ایرانیکا جغرافیـای گویش‌وران لر را از جنوب استان همدان (دست کم از نـهاوند بـه سمت جنوب) که تا خوزستان و استان فارس بیـان مـی‌کند. جدا از تقسیم مردم لر بـه دو گروه لرهای بزرگ و لرهای کوچک، گویش لری را مـی‌توان بـه دو دسته لری شمالی و جنوبی تقسیم کرد و رودخانـه دز را مـی‌توان بـه نوعی مرز دو دسته لری شمالی و جنوبی دانست کـه لری شمالی بـه زبان کردی نزدیکتر هست اما درون هر حال زبان لری و گویش‌های مختلف آن شاخه‌ای از گویش‌های ایرانی جنوب غربی است.[۶] به‌طور دقیق تر مـی‌توان گویش‌های لری را بـه مناطق جغرافیـایی زیر تقسیم کرد:

    ۱. لری بختیـاری: استان چهار محال و بختیـاری، قسمت اعظم خوزستان، شرق لرستان[۶] و قسمتهای غربی و جنوبی استان اصفهان.[۹]

    ۲. نواحی شمالی: بروجرد، جنوب استان همدان[۶][۲۵] و بخش‌هایی از جنوب استان مرکزی.[۱۲]

  • لری بهمئی: بهمئی ،رامـهرمز، بهبهان، امـیدیـه ٬باغ‌ملک، هندیجان، دیلم، گناوه ،دشتستان و قسمت‌هایی از لردگان.
  • لری بویراحمدی: درون شـهرستان‌های بویراحمد، دنا، گچساران ،دهدشت ،چرام، نورآباد ممسنی، بخشی از سپیدان، کازرون و قسمت‌هایی ازمرودشت.
  • ۵. لری مـیانی: خرم‌آباد، دورود، پل، دوره، اندیمشک، شوش، استان ایلام،[۶] قسمتهایی از استان قزوین[۱۲] و در عراق[۲۶] ۶. لرهای اچمـی: کشور ایران و کشورهای حاشیـه خلیج فارس ۷. لرهای کمزاری: کشورعمان و جزیرهٔ مسندم.[۲۷][۲۸][۲۹]

    گویشوَران لُری

    پراکندگی گویش‌وران زبان لری درون ایران، سال ۲۰۱۰ مـیلادی طی نظرسنجی بـه سفارش شورای فرهنگ عمومـی ایران

    پراکندگی گویش‌وران لر درون امتداد رشته کوه زاگرس درون غرب کشور ایران و به‌طور دقیق‌تر از زاگرس مـیانی که تا کناره‌های خلیج فارس و در غرب که تا حدود مـیان رودان است.[۱۲] بیشترین جمعیت گویش‌وران لر درون استان‌های لرستان، چهارمحال و بختیـاری، کهگیلویـه و بویراحمد و خوزستان هست ولی جمعیت قابل ملاحظه‌ای از لرزبان‌ها درون مناطقی از جنوب استان ایلام، غرب استان فارس و اصفهان و استان بوشـهر ساکن هستند.[۱۲] ولی برخی از لرزبان‌ها درون مناطقی از ایران پراکنده‌اند کـه علت این پراکندگی به‌طور عمده مسائل سیـاسی بـه ویژه درون زمان حکومت رضاشاه پهلوی صورت گرفته و از آن جمله مـی‌توان بـه لرزبان‌هایی کـه به استان‌های قزوین، قم و کرمان تبعید شده و هم‌اکنون بخشی از گویش‌وران لر به‌شمار مـی‌آیند اشاره کرد.[۱۲]
    دزفولی و شوشتری نیز با اینکه بـه عنوان گویشی از زبان فارسی مطرح اند، بـه لری شبیـه تر اند.[۶][۱۲]
    هر چه از سوی مـیانـه زاگرس بـه جنوب و کناره‌های خلیج فارس حرکت کنیم گویش‌وران لر بـه زبان فارسی بیشتر نزدیک مـی‌شوند و هر چه بـه سمت زاگرس مـیانی و شمالی و به‌طور خاص مناطق کردزبان حرکت کنیم واژه‌ها و شباهت‌های واجی بیشتری مـیان گویش‌وران لر و گویش‌وران کرد خواهیم داشت و لری خرم‌آبادی نمونـه‌ای از نزدیکترین گویش‌های لری بـه زبان کردی است.[۱۲]

    گمان‌های غیر زبان‌شناسان

    نام زبان لری درون کتابهای تاریخی قدیمـی نیـامده‌است و ظاهراً زبان مردمان این ناحیـه گویشی از زبان پهلوی درون نظر گرفته شده‌است. پیش از بررسی‌های زبان‌شناسی نوین، برخی نویسندگان بر پایـه حدس، گویش لُری را با زبان‌های کردی تبار مربوط مـی‌دانستند. به منظور نمونـه دهخدا درون لغت نامـه دهخدا، لر (و یـا لور) را نام عشیرتی بزرگ از عشایر کرد مـی‌داند:

    گروهی از کردها درون کوه‌های مـیان اصفهان و خوزستان و این نواحی بدیشان شناخته آید و بلاد لر خوانند و هم لرستان و لور گویند.[۳۰]

    یـا دکتر پرویز ناتل خانلری گویش‌های لری و بختیـاری را نزدیک بـه زبان کردی گمان‌است و در این خصوص مـی‌نویسد: «در کوهستان بختیـاری و قسمتی از مغرب استان فارس ایلهای بختیـاری و ممسنی و بویراحمدی بـه گویش‌هایی سخن مـی‌گویند کـه با کردی خویشاوندی دارد، اما با هیچ‌یک از شعبه‌های آن درست یکسان نیست، و مـیان خود آنـها نیز ویژگی‌ها و دگرگونی‌هایی وجود دارد کـه هنوز با دقت حدود و فواصل آنـها مشخص نشده‌است. اما معمول چنین هست که همـه گویش‌های بختیـاری و لری را جزو یک گروه بشمارند.»[۳۱]

    بر پایـه گمانی دیگر از مـیان تمام اقوام آریـایی لرها از نظر سازمان زبانی رابطه تنگاتنگی با کردی زبانان و فارسی زبانان دارند درون حالیکه برخی پژوهشگران بیـان داشته‌اند کـه لرها از کردها منشعب مـی‌شوند. اما برخی دیگر از پژوهشگران معتقدند کـه لرها از قدیم‌الایـام گروهی مستقل بوده‌اند گرچه از دو همسایـه فرهنگی خویش تأثیر پذیرفته‌اند.[۸] گرچه لرها از نظر زبانی آشکارا با فارسی مرتبط هستند اما کارشناسان درون این باره اختلاف نظر دارند کـه لری و فارسی از فارسی باستان منشعب شده‌اند یـا از فارسی مـیانـه، لری همچنین با کردی مرتبط مـی‌باشد این ارتباط درون گویش‌های شمالی لری بیشتر نمودار است. گویش‌های لری یک پیوستار زبانی مابین دو قطب فارسی و کردی هستند.[۸]

    نمونـه نوشتار

    نوشتار زیر بـه لری خرم‌آبادی است.[۶]

    ای‌ما هوفتیئیم نـه‌زیکیـا سائت چارئو چارئو نیم. ونو کـه پآ ته‌ش بیئن ئو بیـار بیئن همـه‌نـه بیآر که‌رده‌ن ئو و سورئت هه‌مـه خوشونـه آماده که‌ردن سی ره‌ته وی‌ره قوله

    آما قه‌رار نی‌آن کـه یـه‌ک دو نـه‌فر بئیسن د اشگه‌فت ئو به‌قیـه روئن ویره قوله. چوون‌که اساس‌یـا زیـادی داشته‌ن کـه نمـی‌تونـه‌سه‌ن وا خوشو بیـاره‌نشو، دو نـه‌فر مئنن د اشگه‌فت کـه هم بئسن ته ئی اساس‌یـا ئو هم ئناشتا هازر به‌که‌ن کـه موقع کـه ای‌نو ورمـی‌گه‌ردن بوهوره‌ن.

    اوفتائیم و ره. نـه‌زیک یـه سائتی ره ره‌تیم که تا رئسه‌سیم و قوله. الوته خه‌یلی سه‌رد بی. به‌رف ئم اومایی. یـه تی‌که‌ام به‌ردیـا کوو سور بی‌نی؛ و همـی ده‌لیل ای‌ما یوآش یوآش ئو وا سه‌ختی مـی‌ره‌تیم و ره.

    Īmā hoft-ī-Īm nezīk-yā sāat-e čār ö čār ö nīm. vano ke pā taš b-ī-n ö biār b-ī-n hama-ne biār kerd-en ö ve sörat hama xo-šōn-e āmāda kerd-en sī ḥarekat ve taraf-e kola.

    amā qerār nĪā-n ke yak dö nafar bē-Īs-an de ešgaft ö baqia rö-an vīr-e kola. čūnke asās-yā ziād-Ī dāšt-en ke ne-mĪ-tōness-en vā xo-šō bö-jr-an-ešō, dö nafar man-en de ešgaft ke ham bē-Īs-an tĪ asā-s-yā va ham enāštā-ne hāzer kon-an ke möjqē ke īn-ō ver-mĪ-gerd-an bo-hor-an.

    ḥarekat kerd-Im. nezīk-e ye sāat-I ra rat-Im tā rasess-Im ve kola. alvatta xēł-I sard bī. barf am omō-ī. ye tīkI am bard-yā kö sör[۶] bī-īn-ī. va hamī dałīł Imā yavāš yavāš ö vā saxtī mI-rat-Im ve ra
    ترجمـه فارسی

    ما خفتیده بودیم که تا نزدیکیـهای ساعت چهار، چهارو نیم. آنـهایی کـه پای آتش بودند و بیدار شده بودند همـه را بیدار د و همگی بـه سرعت خود را آماده د به منظور رفتن بـه سمت قله.

    اما قرار گذاشتند کـه یکی دو نفر درون غار بمانند و بقیـه بـه سمت قله کوه راهی شوند. چونکه اساس‌های بسیـای داشتند کـه نمـی‌توانستند همـه آن‌ها را با خود حمل کنند. دو نفر درون غار ماندند کـه هم مراقب اساس‌ها باشند و هم صبحانـه‌ای (ناشتا) آماده کنند کـه هنگام بازگشت گروه بخورند.

    به راه افتادیم. نزدیک یک ساعت راه رفتیم که تا رسیدیم بـه قله. البته خیلی سرد بود. برف هم آمده بود. کمـی هم سنگ‌ها لیز شده بودند. بـه همـین دلیل ما آرام آرام (یواش‌یواش) و به سختی راه مـی‌رفتیم.

    وضعیت امروزی زبان لری

    زبان لری یکی از زبان‌هایی هست که حیـاتش بـه دلایل مختلف درون و برون قومـی، درون معرض تهدید است. با توجه بـه استفادهٔ وافر و نسنجیده از شیوهٔ واژه‌گزینی، این شیوه بـه مـهم‌ترین عامل آسیب‌رسان بـه زبان لُری تبدیل شده‌است. امروزه تعامل اقوام و ملل بـه شکل عجیبی گسترش یـافته‌است و این امر موجب تأثیرگذاری بیش از پیش بر روی یک‌دیگر درون همـه عرصه‌ها شده‌است. درون این خصوص، تأثیر زبان‌ها بر یک‌دیگر به منظور بعضی از اقوام بـه فرصت و برای برخی دیگر بـه تهدیدی جدی تبدیل شده‌است. برخی از زبان‌ها بـه دلیل برخورداری از عوامل رشد زبان کـه بیش‌تر درون‌قومـی هست دارای فرصت و برخی دیگر بـه دلیل عدم برخورداری از این عوامل مورد تهدید روزافزون و خطر از دور خارج شدن هستند. بـه نظر مـی‌رسد لُری درون زمرهٔ زبان‌های دستهٔ دوم یعنی زبان‌های مورد تهدید قرار مـی‌گیرد.[۳۲] این قوم بـه علت نداشتن رسم‌الخط مشخص و واحد و نیز بـه علت شرایط خاص زیستی خود، موفق بـه مکتوب نمودن آثار ادبی خود نشده و از سوی دیگر درون سال‌های اخیر نسل جدید مردمان لرتبار بـه فارسی صحبت و دوری از زبان‌های بومـی گرایش پیدا کرده‌اند کـه هر دوی این عوامل خطری به منظور ادامـه حیـات زبان‌های مردم لر مـی‌باشند. پرهیز از لری صحبت درون مـیان قشر تحصیل کرده و به ویژه جامعه دانشگاهی لرها بیش از قشرها دیگر شدت یـافته‌است.[۳۳]

    پانویس

    نسخهٔ زبان لری شمالی ویکی‌پدیـا، دانشنامـهٔ آزاد پروژهٔ ویکی‌پدیـا زبان لری آزمایشی درون ویکی‌مدیـا انکوباتور موجود است.
  • «LURI OF IRAQ» ‎(انگلیسی)‎. peoplegroups. بایگانی‌شده از نسخهٔ اصلی درون ۱۱ سپتامبر ۲۰۱۴. بازبینی‌شده درون ۱۱ سپتامبر ۲۰۱۴. 
  • «KUMZARI OF OMAN» ‎(انگلیسی)‎. peoplegroups. بایگانی‌شده از نسخهٔ اصلی درون ۱۱ سپتامبر ۲۰۱۴. بازبینی‌شده درون ۱۱ سپتامبر ۲۰۱۴. 
  • Anonby، Eric John. «Kurdish or Luri? Laki's disputed identity in the Luristan province of Iran». Kurdische Studein، ش. 4+5 (2005): 7-22. بازبینی‌شده درون ۱۳۹۱/۱۱/۲۰. 
  • نقل منابع از ایزدپناه، ح. فرهنگ لکی، مؤسسه فرهنگی جهانگیری، تهران ۱۳۶۷خ، ص ۱۱.
  • B. Grimes, (ed.), Luri, in Ethnologues (13th edition), Dallas 1996, p.677
  • ↑ ۶٫۰۶٫۱۶٫۲۶٫۳۶٫۴۶٫۵۶٫۶۶٫۷۶٫۸۶٫۹ «LORI DIALECTS» ‎(انگلیسی)‎. Encyclopædia Iranica. بایگانی‌شده از نسخهٔ اصلی درون ۱۱ سپتامبر ۲۰۱۴. بازبینی‌شده درون ۱۱ سپتامبر ۲۰۱۴. 
  • «IRAN vi. IRANIAN LANGUAGES AND SCRIPTS (2) Documentation» ‎(انگلیسی)‎. دانشنامـه ایرانیکا. بایگانی‌شده از نسخهٔ اصلی درون ۱۱ سپتامبر ۲۰۱۴. بازبینی‌شده درون ۱۱ سپتامبر ۲۰۱۴. 
  • ↑ ۸٫۰۸٫۱۸٫۲۸٫۳۸٫۴۸٫۵ [ Erik John]. Update on Luri: How many languages?. Journal of the Royal Asiatic Society (Third Series)، 02, Jul 2003. 171-197. بایگانی‌شده از نسخهٔ اصلی درون ۱۱ سپتامبر ۲۰۱۴. بازبینی‌شده درون ۱۱ سپتامبر ۲۰۱۴. 
  • ↑ ۹٫۰۹٫۱ «Isfahan xxi. PROVINCIAL DIALECTS» ‎(انگلیسی)‎. Encyclopædia Iranica. بایگانی‌شده از نسخهٔ اصلی درون ۱۱ سپتامبر ۲۰۱۴. بازبینی‌شده درون ۱۱ سپتامبر ۲۰۱۴. 
  • Yar-Shater، Ehsan. Encyclopædia Iranica. ج. V. London: Routledge & Kegan Paul، 1982. 617. 
  • Houtsma، M. T. Encyclopaedia of Islam. ج. V. London: Routledge & Kegan Paul، 1987. 41. شابک ‎۹۰-۰۴-۰۸۲۶۵-۴. 
  • ↑ ۱۲٫۰۱۲٫۱۱۲٫۲۱۲٫۳۱۲٫۴۱۲٫۵۱۲٫۶۱۲٫۷۱۲٫۸ «LORI LANGUAGE ii. Sociolinguistic Status of Lori» ‎(انگلیسی)‎. Encyclopædia Iranica. بایگانی‌شده از نسخهٔ اصلی درون ۱۱ سپتامبر ۲۰۱۴. بازبینی‌شده درون ۲۳ آوریل ۲۰۱۴. 
  • Journal of the Royal Asiatic Society (Third Series) , Volume 13 , Issue 02 , Jul 2003 , pp 171-197
  • «بختیـاری» ‎(فارسی)‎. دانشنامـه جهان اسلام. بایگانی‌شده از نسخهٔ اصلی درون ۱۱ سپتامبر ۲۰۱۴. بازبینی‌شده درون ۱۱ سپتامبر ۲۰۱۴. 
  • ↑ ۱۵٫۰۱۵٫۱ «Language by Country» ‎(انگلیسی)‎. Linguist List، ۱۰ سپتامبر ۲۰۱۴. بایگانی‌شده از نسخهٔ اصلی درون ۱۰ سپتامبر ۲۰۱۴. بازبینی‌شده درون ۱۰ سپتامبر ۲۰۱۴. 
  • William J. Frawley, William Frawley, International Encyclopedia of Linguistics& 4-Volume Set, Volume 1, Oxford University Press, 2003, ISBN: 978-0-19-513977-8, page. 310.
  • PeopleGroups.org. "PeopleGroups.org - Laki of Iraq".
  • Ethnologue report for Bakhtiâri
  • Ethnologue report for Luri, Northern
  • ↑ ۲۰٫۰۲۰٫۱ پشتدار، علی‌محمد. لرها و لرستان از دیدگاه ولادیمـیر مـینورسکی. ج. ۷. علوم انسانی «ایران شناخت»، ۱۳۷۶. ۱۶۰ که تا ۱۸۳. بازبینی‌شده درون ۵ ژوئن ۲۰۱۳. 
  • ↑ ۲۱٫۰۲۱٫۱ «Lorestān» ‎(انگلیسی)‎. Encyclopaedia Britannica. بایگانی‌شده از نسخهٔ اصلی درون ۱۱ سپتامبر ۲۰۱۴. بازبینی‌شده درون ۱۱ سپتامبر ۲۰۱۴. 
  • ↑ ۲۲٫۰۲۲٫۱ «LURISTAN iv. The Origin of Nomadism» ‎(انگلیسی)‎. Encyclopædia Iranica. بایگانی‌شده از نسخهٔ اصلی درون ۱۱ سپتامبر ۲۰۱۴. بازبینی‌شده درون ۱۱ سپتامبر ۲۰۱۴. 
  • «ATĀBAKĀN-E LORESTĀN» ‎(انگلیسی)‎. دانشنامـه ایرانیکا. بایگانی‌شده از نسخهٔ اصلی درون ۱۱ سپتامبر ۲۰۱۴. بازبینی‌شده درون ۱۱ سپتامبر ۲۰۱۴. 
  • لغت نامـه دهخدا. دانشگاه تهران، ۱۳۷۷.  ج. ۱۳ ص. ۴–۱۹۶۶۳
  • «HAMADĀN i. GEOGRAPHY». ایرانیکا. بازبینی‌شده درون ۶ ژوئیـه ۲۰۱۴. 
  • people groupe
  • Ethnologue 14 report for Luri
  • Ethnologue report for language code: zum
  • Kumzari of Oman Ethnic People Profile
  • لر درون لغت‌نامـه دهخدا
  • زبانـها و گویش‌های ایران، کتاب تاریخ زبان فارسی، دکتر پرویز ناتل خانلری
  • http://noronline.ir/news/show/4792/زبان-لری-در-خطر-نابودی
  • http://www.mirmalas.com/news/19748/زبان-لری-لکنت-زبان-گرفته-است/
    • ن
    • ب
    • و
    زبان لری
    لری شمالی
    • بروجردی
    • نـهاوندی
    • ملکی
    • گیونی
    • خرم‌آبادی
    • بالاگریوه‌ای
    • سیلاخوری
    • شوهانی
    بختیـاری
    • چهارلنگ
    • هفت لنگ
    • چلگردی
    • کوهرنگی
    • بُربُرودی
    • دودانگه
    • پاچه لک
    لری جنوبی
    • بویراحمدی
    • ممسنی
    • لیراوی
    • کمزاری
    • شولی
    • دشتستانی
    اشتراک برخی ویژگی‌ها تلفیقی
    • ملایری
    • ن
    • ب
    • و
    زبان‌های ایرانی
    شاخه
    زبان‌های ایرانی غربی
    شمال غربی
    باستان: مادی

    مـیانـه: زبان پارتی (پهلوی اشکانی)

    نو: آذری • گیلکی • مازندرانی • تالشی • تاتی • سمنانی • زازا-گورانی (دیملی • گورانی • اورامـی (هَورامـی)) • لکی • کردی (کرمانجی • سورانی • کردی جنوبی) • بهدینی • زبان‌های ایران مرکزی • بلوچی∗ • سیوندی
    جنوب غربی∗
    باستان: فارسی باستان

    مـیانـه: پارسی مـیانـه (پهلوی)

    نو: فارسی (دری • تاجیکی) • لری (گویش بختیـاری) • لارستانی • بشاکردی • کمزاری • تاتی اران •
    شاخه
    زبان‌های ایرانی شرقی
    شمال شرقی
    باستان: اوستایی∗ • سکایی باستان

    مـیانـه: سغدی • خوارزمـی • سکایی مـیانـه • بلخی

    نو: پشتو • پامـیری • آسی • یغنابی • مُنجی • یدغه • شغنانی • اِشکاشِمـی • وَخی • یزغلامـی • سریکالی • روشنی
    جنوب شرقی
    مـیانـه: نو: پراچی • اورمُری
    ^ بلوچی به‌خاطر مـهاجرت گویشورانش، از نظر جغرافیـایی بـه جنوب‌شرق فلات ایران منتقل شده‌است.

    ^ شاخهٔ جنوب‌غربی را شاخهٔ فارسی‌تبار نیز مـی‌گویند.

    ^ بیشتر زبان‌شناسان، اوستایی را درون مرز شاخه‌های غربی و شرقی دسته‌بندی مـی‌کنند.
    • ن
    • ب
    • و
    زبان‌های رایج درون ایران
    زبان‌های
    هندواروپایی
    ایرانی شمال‌غربی
    کردی(کردی سورانی • کردی کرمانجی • کردی جنوبی) • زبان زازاکی • هورامـی • گیلکی • بهدینی • بلوچی • مازندرانی • تالشی • تاتی • سمنانی • راجی • ایرانی مرکزی • سنگسری • مراغی • لکی
    ایرانی جنوب‌غربی
    فارسی • لری(لری بختیـاری • لری شمالی • لری جنوبی • کمزاری • شوشتری • بهبهانی • دزفولی • رامـهرمزی • هندیجانی • قنواتی • ماهشـهری) • بندری • لارکی • زبان سیوندی • بشاکردی • اچمـی
    زبان‌های رومنی
    زرگری • زبان دومری • رمانلویی
    زبان ارمنی
    ارمنی
    زبان سندی
    جدگالی
    زبان‌های آلتایی
    زبان‌های ترکی غربی
    آذربایجانی • قشقایی • ترکی خراسانی • ترکمنی • افشاری • شاهسونی • سنقری • آینالو
    زبان‌های قبچاقی
    زبان قزاقی
    زبان‌های آرغو
    زبان خلجی
    زبان‌های سامـی
    عربی خوزستانی • عربی خراسان • سریـانی • مندایی • لشان ددان
    زبان‌های دراویدی
    زبان براهویی
    زبان‌های کارتولی
    زبان گرجی
    • ن
    • ب
    • و
    زبان‌های هندوایرانی
    زبان‌های هندوآریـایی
    هندوآریـایی مـیانـه/باستان
    باستان
    • سانسکریت
      • سانسکریت ودایی
      • سانسکریت کلاسیک
    • سنگ‌نبشته مـیتانی
    مـیانـه
    • اَبَهَتّه
    • اپبرمشـه
    • الو
    • گنداری
    • پایشاچی
    • پالی
    • پراکریت
    امروزی
    مرکزی
    هندی
    • اودهی
    • بگهلی
    • هندی بمبئی
    • برج
    • بوندلی
    • چتیسگری
    • هندی فیجی
    • هریـانوی
    • کنوجی
    • سانسی
    اردو
    • دکنی
    • ریخته
    دیگر
    • دهانور رای
    خاوری
    آسامـی و بنگالی
    • آسامـی
    • بنگالی
    دیگر
    • آنگیکا
    • بوجپوری
    • مانیپوری
    • چاکما
    • چیتاگونی
    • هالبی
    • هاجونگ
    • کایورت
    • کاریـا تار
    • ماگهی
    • مـیتهیلی
    • ماجهی
    • مال پاهاریـا
    • اوریـه
    • رنگپوری
    • روهینگیـا
    • سادری
    • سیلهتی
    شمالی
    • گرهوالی
    • کومائونی
    • نپالی
    • پوتواری
    شمال باختری
    پنجابی
    • سرائیکی
    دیگر
    • آئر
    • دوگری
    • هندکو
    • کانگری
    • کچی
    • سندی
    جنوبی
    • دیوهی
    • کونکانی
    • مراتی
    • الی
    باختری
    بهیل
    • بهیلی
    • گامـیت
    راجستانی
    • گوئاریـا
    • جیپوری
    • مارواری
    دیگر
    • دومری
    • گجراتی
    • خاندیشی
    • پارکری کولی
    • رومانی
    ایرانی
    باستان / مـیانـه
    باستان
    غربی
    • پارسی باستان
    • مادی
    شرقی
    • اوستایی
    • سکایی
    مـیانـه
    غربی
    • پارسی مـیانـه
    • پارتی
    شرقی
    • باختری
    • خوارزمـی
    • آسی
      • یـاسی
    • سکایی
    • سغدی
    نوین
    شمالی
    کردی
    • کرمانجی
    • سورانی
    • کردی جنوبی
    • لکی
    زازا-گورانی
    • زازاکی
    • گورانی
    • باجلانی
    • شبکی
    کاسپین
    • دیلمـی
    • گرگانی
    • گیلکی
    • مازندرانی
    • تالشی
    • تاتی
    • سمنانی
    • سنگسری
    دیگر
    • آذری
    • بلوچی
    • گویش‌های مرکزی ایران
    • گویش‌های استان فارس
    • سیوندی
    • زبان بهدینی
    شرقی
    پامـیری
    • اشکاشمـی
    • مونجانی
    • روشنی
    • شغنانی
    • سریکالی
    • وخی
    • یزغلامـی
    • یدغه
    دیگر
    • آسی
    • پشتو
    • زبان یغنابی
    • اورمری
    • پراچی
    غربی
    جنوبی
    • فارسی
      • فارسی افغانستان
      • فارسی تاجیکی
    • لری
    • زبان تاتی قفقاز
    • لارستانی
    • بشاگردی
    • کمزاری
    زبان‌های هندوایرانی دیگر
    داردی
    • داملی
    • دوماکی
    • گواربتی
    • کالامـی
    • کالاش
    • کشمـیری
    • کهوار
    • کوهستانی
    • پالوله
    • پشـه‌ای
    • شینا
    • شمشتی
    • توروالی
    • اشوجی
    نورستانی
    کامکاتاویری
    • کامویری
    • کاتاویری
    • ممویری
    دیگر
    • اشکونو
    • کالاشا-آلا
    • کامکاتاویری
    • ترگامـی
    • واسی-وری
    زبان‌های مرده بـه صورت ایتالیک مشخص شده‌اند.
    در دسته‌بندی برخی از زبان‌ها و گویش‌ها اختلاف نظر وجود دارد.
    • ن
    • ب
    • و
    موضوع‌های مرتبط با ایران
    تاریخ
    پیش از اسلام
    • پیش از آریـایی‌ها
    • تمدن جیرفت
    • شـهر سوخته
    • نیـا-ایلامـی
    • عیلام
    • تمدن آمودریـا
    • منائیـان
    • آریـایی
    • ماد
    • هخاان
    • سلوکیـان
    • دولت یونانی بلخ
    • اشکانیـان
    • کوشانیـان
    • ساسانیـان
    • هپتالیـان
    پس از اسلام
    • حمله اعراب
    • امویـان
    • عباسیـان
    • گاوباریـان
    • طاهریـان
    • علویـان طبرستان
    • صفاریـان
    • سامانیـان
    • زیـاریـان
    • آل بویـه
    • غزنویـان
    • سلجوقیـان
    • خوارزمشاهیـان
    • ایلخانان
    • تیموریـان
    • دوران ملوک الطوایفی
    • صفویـان
    • هوتکیـان
    • افشاریـان
    • زندیـان
    • قاجاریـان
    دوران نوین
    • پهلوی‌ها
    • دولت موقت
    • جمـهوری اسلامـی
    جستارهای وابسته
    • ایران بزرگ
    • تاریخ طبرستان
    • فهرست شاهان
    • تاریخ نظامـی
    سیـاست
    • جمـهوری اسلامـی
    • جریـان روشنفکری
    • زنان
    • دانشجویی
    • انتخابات
    • قانون اساسی
    • رهبر
    • رئیس‌جمـهور
    • قوه قضائیـه
    • مجلس خبرگان رهبری
    • مجلس شورای اسلامـی
    • شورای نگهبان
    • مجمع تشخیص مصلحت نظام
    • شورای عالی امنیت ملی
    • شوراهای اسلامـی شـهر و روستا
    • حقوق بشر
    • فهرست مقامات عالی‌رتبه
    • اصلاح‌طلبان
    • اصول‌گرایـان
    • قطعنامـه ۱۷۴۷ شورای امنیت
    • سیـاست خارجی
    • وزارت اطلاعات
    • نیروهای مسلح
    • ارتش
      • نیروی هوایی
      • نیروی دریـایی
    • انرژی هسته‌ای
    • پرونده‌های تروریسم دولتی
    • پیـامدهای انتخابات ریـاست جمـهوری دهم
    • شرکت نفت ایران و انگلیس
    • کودتای ۲۸ مرداد
    • انقلاب سفید
    • انقلاب ۱۳۵۷ ایران
    • گروگان‌گیری سفارت ایران درون لندن
    • جنگ ایران و عراق
    • پرواز شماره ۶۵۵ ایران ایر
    • کشتار حاجیـان درون مکه (۱۳۶۶)
    • بحران آثار باستانی ایران دانشگاه شیکاگو
    • تاریخ جمـهوری اسلامـی
    • انتخابات ۱۳۸۸
    • مشروطه
    • سازمان فضایی
    مردم
    • ایرانیـان مقیم خارج
    • زنان
    • ایل‌های کرد
    • آذری‌ها
    • گرجی‌ها
    • کردها
    • ارمنی‌ها
    • ایرانیـان مسیحی
    • ایرانیـان یـهودی
    • ایرانیـان زرتشتی
    • ایرانیـان آشوری
    زبان‌ها
    • فارسی
    • ترکی آذربایجانی
    • کردی
    • گیلکی
    • طبری
    • تالشی
    • لری
    • بلوچی
    • سیستانی
    • عربی
    • گرجی
    • ارمنی
    • زبان‌های ایرانی
    • زبان‌های هندوایرانی
    جغرافیـا
    • شـهرها
    • استان‌ها
    • فلات ایران
    • جزیره‌ها
    • کوه‌ها
    • زمـین‌لرزه‌ها
    اقتصاد
    • تاریخ اقتصاد
    • دانش و فناوری
    • کشاورزی
    • بهداشت و سلامت
    • بانک مرکزی
    • فهرست بانک‌ها
    • فرار مغزها
    • خودروسازی
    • صنایع دفاعی
    • ریـال
    • بورس اوراق بهادار
    • شبکه شتاب
    • مالکیت فکری
    • مناطق آزاد اقتصادی
    • معادن
    • دیوان محاسبات
    • ترابری
    • راه‌آهن
    • انرژی
    • صنعت نفت
    • انرژی هسته‌ای
    • گردشگری
    • سازمان گسترش و نوسازی صنایع
    • شرکت ملی نفت
    • سازمان اکو
    • سازمان صنایع هوایی
    • شرکت‌ها
    • مـیوه
    جامعه
    • فرهنگ
    • ایران‌شناسی
    • اساطیر
    • نمادهای ملی
    • آموزش و پرورش
    • آموزش عالی
    • دانش و فناوری
    • فهرست دانشگاه‌ها
    • فرار مغزها
    • جُرم
    • فلسفه
    • دین
      • اسلام
    • بهائی‌ستیزی
    • تاریخ ادبیـات
    • آشپزی
    • بهداشت و سلامت
    • ایدز
    • تفکیک تی
    • اعتیـاد
    • تریـاک
    • فرار ان
    • ورزش
    • رسانـه
    • ینگ اینترنت
    • وبلاگ‌نویسی
    • فهرست خبرگزاری‌ها
    • فهرست روزنامـه‌ها
    • تعطیلات عمومـی
    هنر
    • معماری
      • هخاان
    • باغ‌داری
    • نمایش
    • سینما
    • موسیقی سنتی
      • ای ایران
    • پاپ
    • راک
    خبرگزاری‌ها
    • اینا
    • فارس
    • مـهر
    • ایسنا
    • ایرنا
    • برنا
    • صدا و سیما
    • تسنیم
    • تابناک
    • کردپرس
    • ایبنا
    • موج
    • الف
    • انتخاب
    • جهان‌نیوز
    • سحام‌نیوز
    • عصر ایران
    • کلمـه
    مرتبط
    • گاه‌شماری
    • نوروز
    • جواهرات ملی
    • ایرانی‌ستیزی
    • ایرانی‌زدایی
    • ایران‌هراسی
    • رتبه‌بندی بین‌المللی
    • سرود شاهنشاهی
    • درگاه:ایران

    /ref>

    برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=زبان_لری&oldid=24888286»




    [سرود لرى]

    نویسنده و منبع | تاریخ انتشار: Sat, 17 Nov 2018 09:07:00 +0000



    سرود لرى

    www.taand.com - تاند

    22 November, 2018 | تاند ادب کره کتنـه

    ادبیـات د نظم او نثر پراخه لمنـه ده، سرود لرى په دې ډګر کې مختلف ژانرونـه  لیکل شوي ، بدلون یې موندلې…

    20 November, 2018 | تاند ژبه - لیکدود

    تر موږ یوازې د سربل په توګه پېژنو، خو (تر) په ژبپوهنې کې بېلا بېلې دندې لري، چې سمـه کارونـه…

    19 November, 2018 | تاند کره کتنـه

    وکیل سوله مل د خپلو نویو کیسو په کتاب (چې زمانـه خرابه شي) د تېر په څېر سریزه لیکلې او…

    19 November, 2018 | تاند لنډې کیسې

    عجیبه صحنـه (لنډه کيسه) لیکوال: سرود لرى نورالله غازيد مازديګر اذان وشو، غرڅه ګل خپل لاسي ساعت ته وکتل، لمانځه ته نيم ساعت پاتې…

    19 November, 2018 | تاند لنډې کیسې

    سړي غځېدلې پښه ورټوله کړه، پر تندي یې ګونځې پیدا شوې، ټیلېفون یې پر غوږ تخته کړ، له هرې خبرې…

    17 November, 2018 | تاند لنډې کیسې

     ډزې غلې شوې. سرود لرى رڼا ته په تمـه و چې ځان وباسي. سرود لرى د ونې په بیخ کې یې لاسونـه سره راغونډ…

    17 November, 2018 | تاند ژبه - لیکدود

    د "به" په یـادولو سره مو ذهن راتلونکي مـهال ته لاړ شي؛ دا ځکه چې "به" زموږ په تصوراتو کې…

    14 November, 2018 | تاند کره کتنـه

    کره کتونکی: عصمت الله شینواری   «دا کتاب هم د هغو شیـانو په باب غږېږي، چې د نړۍ په ټولو کتابونو کې…




    [سرود لرى]

    نویسنده و منبع | تاریخ انتشار: Tue, 20 Nov 2018 10:01:00 +0000



    سرود لرى

    د عارف لاهوري خطي نسخه - pashtoacademy.com

    څېړندوی عبدالرحمان حبيب زوئ

    د مجلې ګڼه:۱۳مـه

     د مجلې د چاپ نېټه : اپريل که تا ستمبر ۲۰۱۷

    عارف لاهوري د پښتو ژبي او ادب هغه نوم ورکی شاعر دی، سرود لرى چي تر دې مـهاله ئې ذکر په هيڅ يوه ادبي تاريخ او تذکره کښي نۀ دی شوی. سرود لرى د نوموړي شاعر کتاب هم په ليکلو قلمي نسخو فهرستونو کښي نۀ دی ياد شوی. سرود لرى د لومړي ځل لپاره ما په اسلام اباد کښي د ايران او پاکستان د فارسي څېړنيز مرکز په ګنج بخش کتابتون قلمي نسخو په برخه کښي د دۀ د شاعرۍ کوچنۍ قلمي نسخه وموندله او دا دی دلته پرې رڼا اچوو. تر دې وړاندي چي د عارف لاهوري په شعر و غږيږو لومړی غواړم د دۀ د قلمي نسخې په اړه لنډ توضيحات ورکړم.

    الف: سرود لرى د نسخې تخنيکي جوړښت خصوصيات:

    د عارف لاهوري نسخه د ګنج بخش کتابون د خطي نسخو په فهرست کښي د ۳۷۳۲ نمبر کښي ثبت ده. (۱)

    د عارف لاهوري د نسخې د خطاطۍ کال او خطاط نۀ دی معلوم، خط ئې ثلث او نسخ ته ورته دی، کاغذ ئې هندي د پاڼو شمېر ئې ۶۰، د هر مخ کرښي ئې ۱۵، کچه ئې ۱۲× ۲۱ سم او د متن کچه ئې    ۸× ۵ ، ۱۶ سم پوښ نۀ لري. موضوع ئې تصوفي او عرفاني اشعار دي.

    د عارف لاهوري نسخه بشپړه نۀ ده او يوازي ۶۰ مخه پاتي ده، پېل او پائ ئې نشته، خو دی په خپله په همدې شپېته مخيزه ټولګه کښي وائي:

    رنګارنګ نښې پريښي دي مردان

    له عارف خو يوه نښه ديوان

    له پورته بيت څخه ښکاري، چي عارف لاهوري اوسنۍ شعري ټولګه يوازي او يوازي شپېته مخه نۀ ده، بلکې بشپړ ديوان درلودونکی شاعر پاتي شوی دی. 

    له شعري وړتيا څخه ئې ښکاري، چي نوموړی د شعر په فن پوه و او په لاهور کښي ئې د کوم استاد سره په مستقيم يا غير مستقيمـه توګه مريد پاتي شوی. چي لاهوري ئې تخلص کاوه له همدې امله نوموړي د خپل استاد تخلص په ځان هم خوښ کړی دی. عارف لاهوري هر ځائ کښي ځان د لاهوري په نامۀ کوم مريد او شاګرد بولي د نوموړي د نسخې د ليکلو کره نېټه نۀ ده معلومـه او دا په پښتو خطي نسخو کښي معموله ستونزه ده، ځکه پښتو خطي نسخې د  تاريخ په اوږدو کښي سم نۀ دي ساتل شوي او نۀ هم درملنـه ئې شوې ده، ډېري ئې د پوښ او لومړنيو پاڼو د نۀ لرلو له امله د ليکلو نېټه ئې ګونګه وي، خو د کتاب د کاغذ د رنګ زوړوالي او ليکدود څخه زما په اغلب ګومان د ۱۱ مي هجري پېړۍ په شاوخوا کښي ليکنـه اټکل کېدائ شي. 

    داسي وئيل کېږي چي د پښتونخوا صوابۍ سيمـه هم يو مـهال د لاهور په نامۀ ياده، چي کېدائ شي عارف هم د همدې سيمي اوسېدونکی اوسېدلی وي. 

    د ليکدود:

    پښتو «ي»: په اردو «ے» ورځ : ورڅ کـه مي : کـه مِ «زور» هسي: هسِ «زور»، ښائسته: ښايشته چي : چه. کښې يا کې: کښِ زور: بعد له حمده له ثنا: بعد لحمده لثنا. هغه: په فارسي کامـه واله فارسي «هغ) هر چېري:  کاندي: کاندِ زير. ځيني: څنِ زير. ګان: کان. ګڼه: ګڼړه. ترې: تِر «زير» او داسي نور؛ چي له ننني پښتو ليکدود سره زښت توپير لري. د شاعرۍ سيمـه ئې هم پښتونخوا علاقې ښکاري. 

    ب: د عارف لاهوري شعرونـه ته لنډه کتنـه: 

    تصوفي اړخ: 

    د عارف لاهوري د نظمونو او غزلو وېش د (عريضه) تر سرليک لاندي شوی، په دې معنا چي عارف لاهوري مناجاتو ته د عريضې نوم ورکړی د او هره شعري قطعه ئې په عريضې سره پېلېږي. د عارف لاهوري شعرونـه ټول عرفاني او تصوفي بڼه لري، نوموړی پوخ صوفي او په تصوف کښي د کوم ځانګړي طريقې څښتن هم پاتي شوی دی. لاهوري په خپلو شعرونو کښي په خپل مريدۍ وياړي او خپل استاد يا مشر صوفي ته خورا ډېر درناوی لري او د ډېرو شعرونو په پائ کښي ئې له خپل نوم نـه زيات د خپل استاد لاهوري يادونـه کړې ده. 

    لکه:

    دستګيري د ستا لقب ده 

    بې له که تا کله په چا شي 

    لاهوري زما صاحب

    ستا کمال کـه مي پېشوا شي 

    يا 

    په اقبال د استاد عالم رنګين شـه 

    هر خادم ئې دی جمشيد خسرو کمـی

    چي عارف لاهوري پسې فرياد که 

    ملايک په اسمانونو کـه لبی

    يا 

    په همت د هغه غوث چي لاهوري دی

    په وار وار ځکه خبر په هر الفت شوم 

    لاهور د پاکستان د پنجاب صوبې مرکزي ښار دی او په دې ښار کښي د تصوف او عرفان تر ټولو ستر لاروی او قوي مرشد شېخ ابوالحسن علي هجويري غزنوي چي په دادا ګنج بخش مشـهور دی د فن دی او  نوموړي دوه ستر اثار کشف المـهجوب او کشف الاسرار له ځانـه پرېښي دي او په کال ۴۶۵ هـ ق کښي په لاهور کښي وفات شوی دی. (۲) اوس معلومـه نۀ ده چي د عارف لاهوري منظور له کوم پير او مرشد څخه دی؛ زما په اغلب ګومان نوموړی بـه دادا ګنج بخش ته د لاهوري خطاب کوي او کنـه څه اسناد په لاس کښي نشته، له قراينو ښکاري، چي عارف لاهوري په لاهور کښي استوګنـه لرلې ده.

    د عارف لاهوري له شعرونو څخه برېښي، چي نوموړي په عربي ژبه پوه او په تصوف کښي علمي مطالعه لرلې ده، نوموړي په خپلو شعرونو کښي د تصوف ډېر پاخه لغاتونـه کارولي دي: لکه وحدت، فنا فی الله، ناسوت، کثرت، حقيقت، غوث او داسي نور.

    بېلګي: 

    لکه نی هسي فرياد کوم جلې

    سر د عشق مي دی ظاهر نـه دی خفي

    په تېره توره د لا وجود منفي کړم

    په فنا شېخ پېوست ده مرتقي 

    استعداد په فنا عين کښي حاصل کړه

    په فنا فی الله بـه پوه شي په نفع 

    په پورتني بيتونو کښي د نۍ، خفي، فنا فی الله تصوفي اصطلاحات تر سترګو کېږي. د عارف لاهوري د نی برخي شعر د مولانا جلال الدين محمد بلخي (۳: ۱۳۱) هماغه شعر ته ورته دی، چي نوموړي په خپل کتاب مثنوي معنوي کښي وئيلی دی. وائي:

            بشنو  از نی چون حکايت ميکند وز  جدائی  ہا شکایت مـیکند

    په پورته بيت کښي د خفي اصلاح راغلې، چي دا په تصوف کښي له هغه ذکر څخه عبارت دی چي موخه الله تعالٰی وي، دغه ياد په قول وي کـه په فعل کـه په زړۀ وي کـه په فکر خو چي د زړۀ حضور ئې د الله په تصور قائم وي او انتها ئې د خدائ قرب وي. (۴: ۱۷۰)

    همدا شان په پورته شعر کښي د فنا فی الله ذکر هم راغلی، چي د تصوفي حرکاتو د عشق وروستی مرحله ده، د دې اصطلاح په اړه وئيل کېږي چي عارف په خپلوک سلوک کښي داسي مقام ته رسېږي چي پرته له حقه بل څۀ نۀ ويني او خپلي غوښتني د خدائ پاک په غوښتنو کښي ورکوي او په بشپړه توګه ځان د خدائ پاک په ولکه کښي کوي؛ دا په دې معنا نۀ ده چي ګواکې عارف په دې پړاؤ کښي له ټولنيز ژوند او ورځينو چارو څخه لاس په سر کېږي، بلکې په ورځنيو چارو کښي بـه هرومرو الله په ياد لري. (۵)

    بېلګي: 

    له درياب د وحدت چي په کثرت شوم

    د کثرت په ځائ د چارو په غفلت شوم

    د ناسوت په رنګارنګ کارونو بند وم 

    له وطنـه چي اصلي و فراغت شوم 

    په همت د هغه غوث چي لاهوري دی

    په وار وار ځکه خبر په هر الفت شوم 

    په دې بيتونو کښي د وحدت، کثرت، ناسوت غوث تصوفي اصطلاحات راغلي دي: 

    په تصوفي اصطلاح کښي د وحدت په مقام کښي سالک خپله هستي فنا کړې د کثرت ټول صفتونـه ختم شي او د ربوبيت په اوصافو ژوندی شي او له شرک څخه فارغ وي. همدا راز د ناسوت عالم نړۍ ده او د نړۍ مادي برخه چي انسان په هغه کښي جسم لري او ژوند کوي او د زمان او د مکان په بند کښي وي. (۶)

    په وصال کښي د جمال په لور ورتېږي

    په هجران کښي د جلال په اور فدا

    دستګيري کـه د کامل درسره نـه وي 

    تېر بـه نـه شي په خطر عظيم دريا 

    يا حقيقت په جام د ميو نمايان کړه 

    تماشـه په هر نفس کښي په هران کړه 

    په پورتنيو بيتونو کښي د شاعر تصوفي ځواک له ورايه ښکاري، چي د پير کامل او حقيقت اصطلاح ئې کارولې ده. پير کامل د پير روښان د تصوفي مسلک له مـهمو ځانګړنو څخه دی او حقيقت بيا د پير روښان د تصوفي لارو درېيمـه مرحله ده؛ د کامل يا پير کامل په اړه د روښاني تصوف ليکوال مـهجور خويشکي د روښان د حالنامې په قول ليکي، چي قطب او پير کامل په هره زمانـه کښي يو وي او پير روښان ځان پير کامل ګاڼه يا پير تمام. (۴: ۱۳۲)

    پير کامل په تصوف کښي هغه صوفي ته وائي چي نوموړی ځان د انبياؤ وارث بولي. دلته شاعر خپل استاد او لاهوري ته هم دغه لقب کارولی دی. په همدې ډول د حقيقت اصطلاح د روښاني تصوف پر بنسټ هغه مرحله ده، چي د حفې او تلپاتي ذکر له شکونو ځان خلاصول دي.

    په شعر کښي د صنعتونو کارونـه: 

    غزل 

    په نغمـه د رباب مست شي په مـی

    لوئ بادشاه د زمانې ئې بې کمـی

    عساکر بـه د غمونو تار په تار کړې

    که همېش دي وي دماغ شکرنی

    خو مست نـه شې په نظر د شـهلا سترګو

    سخت منزل بـه درته نـه شي هرګز طی

    چي چړې د عاشقي د چا تر خُلې شي

    هر چي وخوري هغه واړه کاندي قی

    په اقبال دا ستا د عالم رنګين شـه 

    هر خادم ئې دی جمشيد خسرو کمـی

    چي عارف لاهوري پسې فرياد که 

    ملايک په اسمانونو کـه لبی

    د لاهوري په لوړ غزل کښي ډېر ښکلي تشبيه ګاني، مشبه او ښکلي صنايع کارول شوي دي؛ چي د نوموړي د شعري قوت ښکارندوئ کوي؛ د نوموړي په لومړي بيت کښي د سترګو او شـهلا تر منځ نظر ډېره ښه استعاره ده.

    په لانديني شعر کښي ئې تجاهل عارف (۷: ۹۷) کارولی دی. 

    نـه دي سيال شته څوک د حسن 

    نـه څه بل د که تا همتا شي 

    دلبري دي هومره نـه ده 

    چي بيان اوس په ما شي 

    په لاندي شعر کښي: 

    کتابونـه د حکمت مي لټ په لټ کړل 

    بې له ه علاج نـه شته د بېلتون 

    په نغمـه کښي د رباب هزار پردې دي

    په شـهباز عاشقان مست کـه کوناکون 

    په پورته شعر کښي شاعر د رومانتيسيزم نـه کار اخستی دی، د صديق روهي له قوله روماتيسيزم هغه مـهال رامنځ ته کېږي، چي شاعر په ټولنـه کښي د هغه څه په لټه کښي چي دی ئې نۀ مومي، د هغه په اړه تخيل کوي او په شاعرانـه ژبه د ټولني حدود ماتوي، د  تفکر او تعقل پر ځائ تخيل او احساس نـه کار اخلي. (۸:۲، ۳۸۳)

    لکه عارف لاهوري د بېلتون درد او د و درملنـه او يا هم د ساز او نغمې دنيا ته کډه کول د دې شاعر د رومانويت ښکاره استازولي کوي، په دوهم بند کښي بيا شاعر د رباب د نغمو سور او لی په پردو کښي نۀ بلکې د شـهباز په قوت کښي ګڼي. دلته د شاعر هدف له مستي څخه دی او مستي دلته قرينـه ده او په بل لحاظ:

    په نغمـه د رباب هزار پردې دي

    په شـهباز عاشقان مست کـه کوناکون

    دا د لف او نشر صنعت (۷: ۹۵) دی؛ چي شاعر کارولی دی. 

    همدا راز په پورته بيت کښي شـهباز وئی، راغلی؛ شـهباز يا شاباز په رباب کښي د لرګي هغه وړه ټوټه ده چي له تارونو سره د پرله پسې ټکر له امله غږ راباسي. (۹: ۴)

    چي له قيده د رسمو وتلی نـه شي 

    بر ناحق ځان صوفي کـه خوشنما

    که په کار دي وي وصال د هغه ترکې 

    په خدمت د لاهوري کړه ځان فدا

    چي عارف ئې په اثبات باندي ثابت کړ

    عجب پير عجب پېشوا

    په پورته کوچني غزل درېيمـه مصره کښي : (که په کار دي وي وصال د هغې «ترکې»)؛ډېر خوندور او ښکلي سيمبول کارول شوی دی، چي سيمبول په شعر کښي ډېره ظريفه کارونـه لري، چي د ډېرو شاعرانو له وس نـه وتلې خبره ده؛ (سيمبول په شبه او ادب او بيا په شعر کښي هغه وئی دی، چي د ارې او ټاکلي معنا پر ځائ يوه بله معنا راخپله کړي؛ لکه په اوسني شعر کښي چي له «لمر» څخه د «ازادۍ» معنا اخستل کېږي. په دوديز کښي شعر کښي له لمر څخه د عيني انځورونو (تشبيه، استعارې) په رغاونـه کښي کار اخستل کېده، لکه مخ دي لکه لمر او داسي نور؛ سليمان لائق ترې په «انقلابي سرود» کښي د تشبيهي اضافې ترکيب په توګه کار اخستی دی؛ ګرم شـه لا ګرم شـه يه د (ازادۍ لمره) تشبيه او استعاره دواړه انځوره کـه عيني وي يا ذهني هله پر سيمبول اوړي چي له تشبيه نـه مشبه نـه لري کړ شي او مشبه بـه پاتي شي او له استعارې نـه مستعار له ايسته شي او مستعار منـه پاتي شي. ) (۱۰: ۷، ۲۲۷)

    عارف لاهوري ډېر پخوا په شعر کښي د سيمبول (Symbol) پر موضوع پوهېده او د ښکلا لپاره ئې په ځانګړي توګه د جوليزي ښکلا لپاره ئې «ترکې» کارولی دی، چي يو مـهال ترکستان سيمـه د خپل سپين پوستکي له امله په ښائست مشـهور ؤ او شاعر هم خپل يار او معشوقه د ترکې سره سيالوي او د پېوستون لټه ئې کوي.




    [سرود لرى]

    نویسنده و منبع | تاریخ انتشار: Sun, 18 Nov 2018 08:45:00 +0000



    سرود لرى

    خوشال خان خټک - ویکیپېډیـا، وړیـا پوهنغونډ

    Jump to navigation Jump to search


    خوشال خان خټک
    د خوشال خان خټک انځور
    د شخص معلومات پيدايښت 1613
    اکوړه، سرود لرى کابل ولايت, د مغولو سلطنت (د نن ورځې نوښار ولسوالۍ، خيبر پښتونخوا، پاکستان) وفات ۲۵ فبروري ۱۶۸۹
    ډمبره، تيراه، کابل ولايت، د مغولو سلطنت (د نن ورځې قبايلي سيمـه، پاکستان) هديره اکوړه, نوښار ولسوالۍ (د نن ورځې خيبر پښتونخوا، پاکستان) نسل پښتون مذهب اسلام (حنفي سني) والدین ملک شـهباز خټک عملي ژوند دنده شاعر
    ليکوال  کاروونکي ژبه(ي) پښتو  سمول 

    د پښتو ژبې ستر شاعر او ملي اتل خوشال خان خټک په داسې حالت کې نړۍ ته ستر گې وغړولې چې نورالدین جها نگیر د هند په نیمـه وچه بشپړ حاکمـیت درلود ، یعنی په (۱۰۲۲ه) کال کې زېږېدلى دی . سرود لرى د خوشال بابا د پلار نومشـهباز خان ، د نیکه نوم یې یحی خان او د غور نیکه نوم یې ملک اکوړه وو . سرود لرى دده د زېږېدنې کال له دغه شعر نـه ښه معلو مـیږ ي:

    د هـجـرت زر دوه ویشـت سـن و چې زه راغـلـم پـه جـهـان زه خو شحال د شـهباز خان یم چې تـورزن یم کـان په کـان شـهبـاز خان د یحی خــــان و چې بـل نـه و هســــی ځـوانیـحــی خـان د اکــــــوړی و چـې په تـوره و سلـــــطان

    ماشومتوب

    خوشال بابا د کوچنیوالي په دوره کې هم ډیري ستو نزې گاللې دي . په شپږ کلنۍ کې په سیند کې لو یدلى او د هغه ځنې هم جوړ وتلی ، په اته کلنۍ کې له څپر نـه پرې تیږه راولویده او په تندي سخت ټپي شو ، خو د هغه زخم نـه هم جوړ شو .

    ده په (۲۰) کلنۍ کې شعر ویلو ته شروع کړې ده او لو مړى شعر یې هم په دغه دوره کې ویلی دی ، لکه چې وایې :

    په شل کاله دیگ زما د شعر په اور بار شو په دادور مې پوخ چې شپیته کاله مې تللي

    ستر خان د اتلس کالو و چې پلار یې واده ورته وکړ ، خو دی له دغه واده نـه خوښ نـه وو . خو شال خان د خان په کورنۍ کې زیږ یدلی او روزل شوی وو . د پلار او نیکه نـه ورته خاني پاتي وه هم د ملک اکوړې ځنې چې پخپله اکوړې هم یو ښه سړی وو. کله چې د مغلو پاچا غوښتل ، چې له نوښار نـه تر خیراباده د لارې ساتلو لپاره څوک پیدا کړی ، نو هغه و چې خلکو ملک اکوړه وروښود . ملک اکوړه د خپلو خپلوانو سره د خپگان په وجه له هغه ځایـه ، یعنې له خټکو او له کربوغې نـه خوړې ته راغلی وو او اکبر پاچا هم ورغی او د لارې د ساتنې پازه يې دده په غاړه کړه . دا چې دی یو ښه سړی وو ، نو د اکبر پاچا پام يې یې ځان ته کړى او په ده باندې یې هم زیـاته مـهر باني وکړه او ده هم ژمنـه وکړه چې دی او قبیله بـه یې د پاچا وفادار او خدمتگار وي . ددغې لاری مخصول بـه هم ملک اکوړه اخیست او په دغه ځای کې یې یو سرای اباد کړ چې د (اکوړې) په نوم یـاد یږي .

    دغه سرداري تر خوشال خانـه پوری راورسیده یعنی ، د ملک اکوړې نـه وروسته د هغه زوی ، او بلاخره تر خوشاله پورې راورسېده . خوشال هم دغه چاپیر یـال پښتون قهرمان روزلی و او په شعر او نثر کې یې دبښتنولی احسا س پروت دی . دوخت مروج علوم یې په جوماتونو او مدرسوکې لو ستي وو . خو په دې زده کړه یې قناعت نـه درلود او تل يې نيت درلود ، چې زیـات څه زده کړي ، خو دی وایې زه ښکار زیـات درس ته نـه پریښودم ، لکه چې وایې :

    د جهان تحصیل بــــه کل واړه زما و که اخته نـه وایې د ښکار په اشتغال

    یـا :

    خدایـه ته چې رړه کې اچـــوې دامـینې چې په ښکار رب مبتلا کړم ته مې وینې

    د خوشال له کلیـاتو نـه هم مالومـیږی ، چې خان د خپل وخت مروج علوم لکه : سرود لرى تفسیر ،فقه ،حدیث ،فلسفه ، طبا بت ، منطق ، حکمت ، معانی ، عروض ،بیـان ۰۰۰ او نورو باندې پوهیده او لیکل یې پرې کولای شول او په دري باندې هم ښه شعرونـه لری . دغه ستر ، ملی اتل او د پښتو ژبې بابا په (۱۱۰۰ه)کې له فاني نړۍ نـه سترگې پټې کړې او د ابدي ژوند غیږی ته وسپارل شو .

    د خوشال خان د پېژندلو په باب سرچينې

    کورنۍ سرچينې

    خوشال خان خټک

    د پښتو ادب په کلاسیکه شاعرۍ کې خوشال هغه علامـه ، نابغه ، ستر شاعر او لوی ادیب دی ، چې د څه کم څلورسو کالو راهسې دده کلتوري خزانـه تر ننـه پورې دافغان ولس د نړۍ د لويو پوهانو او پوهنيزو مرکزونو د پاملرنې او څیړنې وړ کرځیدلې ده . د څیړونکو ځیرکتنـه بـه تر هغې پورې دغه کلتوري مـیراث ته وجود ولری ، څو چې په نړۍ کې ولسونـه په پوهنـه او څیړنـه بو خت وي . له خوشال څخه کوټې کوټې موضوعات او درانـه درانـه اثار په مـیراث راپاتې دي . دده اثار د شعر ، ادب ، ژبپوهنې او نورو بېلا بېلو پوهنو او څیړنو لپاره لوی دریـاب دی ، چې لامبوزن هم پکې ستر کیږی خو دده برید ، پوله ، سر او تل بـه تر خپلې لامبو لاندې داخیل نـه کړی او د ژوند تر پایـه بـه پکې ستړی او ستومانـه وي .

    په خان بابا باندې زیـاتو پوهانو لیکنې کړې او تر اوسه هم دده د اثارو په څیړنـه او ځیرکتنـه بوخت دي ، نو د همدغه اصل په نظر کې نیولو سره ، یـانی دده د درناوي او نمانځنې په خاطر دوه لوی کتابونـه په دوه لويو سیمـینارونو کې د پښتو ټولنې له خوا چاب شول . دغه کتابونـه په (۱۳۴۵)او (۱۳۴۶) کلونو کې د توریـالي پښتون او ننگیـالي پښتون په نومونو چاپ شوي ، خو دغه کتابونـه ددغه پیـاوړي انسان او ستر اديب د کارنامو په برخه کې په خروار کې د يو خورد مثال لري . په دغو دوو کتا بونو کې د هېواد او له هېواد نـه بهر پوهانو خپلې مقالې چاپ کړې دي .

    له دغو کتابو سره سره ، زموږ د هېواد د پښتو ادب پینځو ستوريو هم لیکېي کړې دي لکه : پوهاند عبدالشکور رشاد چې د خوشال په دیوان گلستان او بوستان تر اغیز لاندې لیکنـه کړې ده . پوهاند صديق الله رښتين د خوشال لانډه پیژند گلوي په کې چمتو کړې ، چې دغه لیکنـه په توریـالي پښتون کې هم چاب شوې ده . پوهاند عبدالحی حبيبي صاحب هم د خوشال توره او قلم ، د پښتنو د خپلواکۍ او مبارزی بسټيز توکي گڼلي دي . استاد گل پاچا الفت هم د خان په شاعرۍ باندې لیکنـه کړې او وایې ، چې دی د شاعرانـه ذوق سره د خپل ولس مشر هم وو . د پښتو غزل بابا امير حمزه شينواری وایې: د خوشال خان خټک د نوم د اورېدو سره په ذهن کې د يو داسې نابغه انسان تقوا بریښي ، چې د انسان د ژوند په هر اړخ ځلانده او ژور نظر لري) .

    خو ددې خبرې یـادول ضروري دي ، هغه سرچينـه ، چې د خوشال په باب یې لومړى څه خپاره کړي ، هغه پټه خزانـه ده . وروسته نورو پوهانو هم دده په اړه کتابونـه او مقالې لیکې دي لکه افضل خان يې په تاريخ مرصع کې یـادونـه کړې . له هغې نـه وروسته د خوشال کلیـات د دوست محمد کامل په سریزه خپاره شوي دي ورسره ارمغان خوشال د سید رسول رسا په سمون خپور شوی او له هغه نـه وروسته د پوهنو اکاډمۍ علمي غړي عبد القیوم مشواڼي صاحب هم دده کلیـات يو ځل بیـا چاپ کړى چې دده د پیژندلو لپاره يوه سرچينـه وه .

    پر دغو کلیـاتو سربېره د پښتو ادبياتو په تاريخ کې هم دی پیژندل شوی او پښتانـه شعرا کې ، چې بختاني صاحب راغونډکړی ، هم دده په اړه په زړه پورې مالومات ورکړل شوي دي . يو بل نامتو کتاب چې ملي قهرمان نوميږي او د زلمي هېوادمل اثر دی ، په هغه کې هم د خان د پیژندلو او دده په اړوند د بهرنيو او داخلي پوهانو نظرونـه راټول شوي ، او دا خبره هم پکې ذکر شوې ، چې دده په اشعارو کې درې برخي ډیري زیـاتې دي لکه : توره ، ښځه او ښکار . همدارنگه د خان په باب په زړه پورې مالومات د (خوشال کيست ) په کتاب کې هم خپاره شوي او موږ یې دده د پیژندلو لپاره يوه غوره ذخیره گڼو . دشـهسوار سنگروال په زیـار هم د پښتو ادبياتو معاصر تاريخ خپور شو ، چې په هغه کې هم د خوشال ژوند ، پیروان او ددغې دورې نور لیکوالان ذکر شوي ، خو په دې وروستيو کالونو کې هم د خان د فکر ، عمل ، کردار ، اشارو او نورو ښیگڼو باندې په زړه پورې اثار ولیکل شول ، چې دلته يې د ځنينو یـادونـه کوم :

  • د پېښور پښتو اکیډمۍ يوه درې مـیا شتنۍ مجله د خوشال دريو يو په نوم خپره کړه < چې د بېلا بېلو ادبپوهانو له خوا بېلا بېلې لیکنې پکې شوې دي ، البته د خوشال نظر دپښتون د اصل او نسب په باب ، د خوشال فکر او عمل او داسی نور .
  • د پوهاند مجاور احمد زيار په واسطه . يو بل کتاب د خوشال ازلی پښتو يو ژبپوهنـه شته ده خپور شوی چې البته د خوشال اشعار یې د ژبپوهنې له نظره توضیع کړي دي .
  • خوشال او فلکلور يو بل کتاب د داور خان داور په زیـار خپور شوى ، چې د خوشال په اشعارو کې فلکلوریک مسایل يې پکې څیړلي دي .
  • د عبدالواجد واجد په واسطه بل کتاب د خوشال سبک او په پښتو ادب کې د سبک اغیزي هم يوه په زړه پورې لیکنـه ده چې مکمل مالومات خلکو او دادب مـینانو ته ورکولی شي.
  • د دوکتور عبدالاحد جاوید هم يوه رساله (نگاهی بـه اشعار دري خوشال ) په (۱۳۵۷) کال د افغانستان د علومو اکاډمۍ کې چاپ کړه .
  • د قيام الدين خادم يوه مقاله (خوشحال څه زده کړه) په (۱۳۵۸) لمريز کال په اکاډمۍ علومو کې خپره کړه چې په واقعې ډول د خوشحال په اړوند گټوره ده.
  • خو شحال او جمالیـات د ډاکتر اقبال نسيم خټک اثر دی ، چې د پېښور په پښتو اکیډمۍ کې چاپ شوی دى.
  • د تورې او قلم خاوند دمحمد نواز خټک اثر دی چې په (۱۹۶۱ع) کال کې خپور شوی چې دا هم يو په زړه پورې اثر دی .
  • د حاجی پردل خان په واسطه د خوشحال دستارنامـه هم په پېښور اکاډمۍ کې چاپ شوې ده .
  • د خوشحال زنځیرۍ دحبيب الله رفيع په زيار دپېښور پښتو اکیډمۍ چاپ کړې ده .
  • د خوشال د پیژندلو په باب سرچينې نـه ختمـیدونکې دي ، بلکې په سلگونو مقالې ،کتابونـه دده د پیژندلو او د اشعارو په مختلفو اړخونو باندې چاپ شوي دي ، چې اوس او پخوا دده د پیژندگلوۍ لپاره يوه مـهمـه منبع گڼل کيږي . د کابل مجله چې د علومو اکاډمۍ پښتو ادبياتو له خوا چاپيږي ، ددغې مجلې څیړونکي دده په باب په هره گڼه کې په زړه پورې مطالب خپروي لکه : د خوشحال او بهایي جان په اشعارو کې د معشوقې ستاینـه د علي محمد لیکنـه ، (۱۳۸۴ه) کال کې چاپ شوې او په همدغې گڼه کې د محقیق عبدالشکور قیومي مقاله د( خوشحال په اشعاروکې د گلستان اغیزی ) چاپ شوې ده . د(۱۳۸۰ه) کال د کب د مـیاشتې مجله کې د سیـال کاکړ لیکنـه (خوشحال او پښتو) او همدغې گڼه کې د عبدالحی حبیبي لیکنـه (د خوشحال په اشعاروکې انتقادي څانگه ) په (۱۳۸۲) کال په (۹) گڼه کې علی محمد منگل لیکنـه (خوشحال د خان په شان پیدا او د فقیر په شان مړ شو) تر سرلیک لاندی خپره شوه . يو بل په زړه پورې کتاب د کاند ید اکادیمسن محمد صدیق روهي په زیـار د (خوشحال اخلاقي ایډیـال ) په نوم خپورشوی ، خوشحال د ښوونې او روزنې فلسفه ، په معاصر افغانستان کې خوشال پیژندنـه ، خو بلاخره دومره ویلی شم چې هر څومره په خوشحال بابا او د هغه د پیژندلو په باب باندې وغږیږو ، خلاصون نـه مومي . ددې لیکنې لپاره همدومره بسنـه کوي .

    باندنۍ سرچينې

    خوشال نـه یوازې د پښتو ژبې يو ستر او نامتو شاعر وو ، بلکې په دري ژبه کې يې هم ښه شعرونـه ویلي دي . همدا راز خان نـه یوازې په پښتونخوا کې د یوه ملي اتل ، تورزن او د پياوړي قلم خاوند په توگه اوڅار دى ، بلکې په سیمـه او نړۍ کې هم د پوهانو ، شاعرانو او څیړونکو په وړاندې د تورې او قلم اتل شاعر او لیکوال گڼل کیږي . دده په اړوند لوېدیځو او ختيځو پوهانو لیکنې کړې دي او ان پښتو ټولنې ته یې لیکونـه را استولي دي . جارج مار گنسټرن د خوشال د شاعرۍ په باب څر گندوي : " د نیمې پیړۍ راهیسې زه د خوشال شعر لولم په دغه نیمـه پیړۍ کې پر له پسې خوند ترې اخلم او قدریې کوم . خوشال حق لري ، چې ځان د پښتو ژبې سعدي او فردوسي وگڼي . هغه خدمت چې ده پښتو ژبې ته کړی ، هېچا په هیڅ وخت کې نـه دی کړی ۰۰۰ زه د لو یدیځوال په حیث ۰۰۰ د لو یدیځ پوهنتون د يو سپین ږیري استاد په توگه خو شاله یم ، چې په لویدیځ کې بـه تر دې وروسته خوشال ښه وپیژنې ". سراولف کیرو د لندن څخه د وخت پښتو ټولنې ته يو لیک راستولی وو ، چې یوه برخه یې دلته راوړو :"۰۰۰لوی شاعر خوشال خټک ته زما صادقانـه مـینـه او تعظیم دی ، ځکه چې خیـال کوی زه بـه د ستاسو ددې شاعر منتخابات ، چې ما سره دي او زما دوست اپولن هویل په انگریزي کړي دي ،کابل ته درولېږم " .

    همدارنگه د خوشال خټک د تلین د نمانځنې په اړه بـه د پروفیسور مـیکنیزي لیک هم دلته راوړو :

    (۰۰۰د پښتو ټولنې د پیدونکو مـهربانيو قدر ښه پیژنم ۰۰۰او بله دا هیله کوم ، چې خوشال په نوم نمانځنـه بـه لویـه کامـیابی وگټي ۰ )

    يو مشـهور ختیځ پوه مسټر راورټي وایې :

    خوشال د پښتو ډیر ستر اديب دی ، د ده اشعار په یورپ کې ډیر قدر لري

    ډار مسټیټر د خوشال په اړه داسې وایي :

    خوشال د توریـالیتوب او شعر گډ روح درلود

    گرکیسیون لیکی :

    خوشال خان د خټکو توریـالی مشر وو ، دده شعرونـه له نورو شاعرانو څخه ډیر خواږه او په زړه پورې دي

    بیډولوف د خوشال په هکله څرگندوي :

    خوشال يو متعدید انسان او د لوړې پوهې خاوند وو ، هیڅ داسې یوه خبره نشته ، چې په شعر کې یې نـه وي راوستې ، زیـاتره شعرونـه یې د هیواد پالنې رنگ لري .

    ډاکتر کریسن پخپل اثر " د افغانستان ادبیـات " کې د خوشال په اړه داسې نظر څرگندوي :

    ( خوشال خټک د کلاسیکې دورې نامتو شاعر او د پښتو ادب پلار گڼل شوی دی

    روسي ختيځپوه او افغانپوه اسلانوف هم پخپل کتاب ( د روښانیـانو ملي نـهضت ) کې کښلي دي :

    په پښتو ادب او شعر کې تر ټولو لوی سړی خوشال خان خټک گڼل کيږي . دی د خټکو مشر ، شاعر ، سپه سالار او جنگي شخصیت دی

    همدارنگه نیکولای دوریـانکوف ، سونخیف لو لف او ډیرو ختیځپوهانو د خوشال د گڼ اړخیز شخصیت په باب بېلابېلې څرگندونې کړې او لري يې .

    د خوشال د پیژندنې او دده د اثارو په باب بهرنيو پوهانو خورا ښې په زړه پورې لیکنې کړې ، خو ځینې نامتو کتابونـه یې دادي :

  • گلشن روه دمسټر راورټي اثر دی ، چې په کال (۱۸۶۰ع) کې خپورشوی او خوشال ته په ډیر ستر قدر قایل دى.
  • د پښتو شعر هارو بهار د ډار مسټیټراثر دی ، چې هغه هم د خوشال پیژندنې لپاره یوه ذخیره گڼل کیږی لکه چې مخکې مو یـادونـه وکړه .
  • کلید افغاني د پادري هیوز اثردی ، چې د خوشال په اړه پکې په زړه پورې مالومات وړاندې شوي دي .
  • پښتو منتخبات د ډورن اثر دی ، په کال (۱۳۵۶ه) کې د پښتو ټولنې له خوا چاب شوی ، چې د خان په اړه پکې په زړه پورې مالومات ور کړ شوي دي .
  • خوشال شناسی يو بل اثر دی ، چې په اردو ژبه د زیتون بانو په زیـار په کال (۱۹۸۰ع) کې خپور شوى دي .
  • دا د هغو کتابونو او لیکوالانو نومونـه ول ، چې د خوشال په اړه یې مالومات خپاره کړي دي . البته زما همدومره تر خپل وس او قدرته پورې ول ، چې راټول مې کړل ، خو د بابا په اړه په سلگونو لیکوالو لیکنې کړې او تر اوسه پورې دغه لیکنې دده د اثارو په اړه کیږي . لنډه داچې ، دده اثار په دري ، روسي ، هندي ، ډنمارکي ، انگلیسي ، او اردو ژبو ژباړل شوي ، چې له دې شمېر نـه الفنستن لومړنى اروپایې پوه دی ، چې د خوشحال اثار یې ژباړلي او خپریدو ته يې چمتو کړي دي . د خوشال د پیزندلو ، کارنامو او د هغه د اثارو په اړه نـه یوازې داخلي پوهانو ، بلکې خارجي پوهانو هم ډیر څه لیکلي ، چې پورته يې بحث تیر شو . د خان په اړه ځینو پوهانو د ډاکترۍ (phd) تیسیسونـه لیکلي چې په لاندې ډول دي :

  • د مـیرمن خدیجه فیروزالدین په انگر یزي ژبه د (۱۹۲۸ـ ۱۹۳۸ع) کال پورې پای ته رسولی چې سريزه يې پرېشان خټک پښتو کړې ده .
  • پوهنوال دوکتور گل محمد نورزي (غان کلاسیک شاعر خوشال خان خټک ژوند ، هنر او تخلیق تر سرلیک لاندې په کال (۱۹۴۹ع) خپل تیسیس بشپړ کړی دی .
  • دوکتور محمد اقبال نسیم خټک هم د ( خوشحال او جمالیـات ) تر سرلیک لاندې د دوکتورا تیسیس لیکلی چې د پښتو اکیډمۍ پېښور له خوا چاب شوی دى .
  • ختيځپوه پېلېوین مـیخایل سېرگۍیویچ د دوکتورا تیسیس د (خوشحال خان ) تر سرلیک لاندی بشپړ کړی ، چې په (۲۰۰۱ع) کال کې چاب شوی دى . دا وو ځینې تیسیسونـه چې د دوکتورا لپاره د خوشال په اړه ليکل شوي دي .
  • خوشال د مغلو طرفدار

    دا خو ټولو ته جوته ده، چې خوشال خپل نیم عمر یـا زیـات او کم د مغلو په طرفدارۍ کې تیر کړی، خو ده یوازې نـه بلکې پلار او نیکونو یې هم د مغلو طرفداري او د هغوی په گټه یې د خپلو پښتنو سره جگړي کړي دي. د خان ژوند درې برخې لري ، لومړۍ دوره یې د کوچنیوالي دوره ده ، دويمـه دوره یې د مغلو په طر فدارۍ کې تیره کړې ، او د ژوند دریېمـه برخه يا دوره يې له مغلو سره په جگړه کې تیره کړې ده . خوشال د لومړي ځل لپاره په (۱۳) کلنۍ کې له خپل پلار سره په يوه جکړه کې برخه اخیستې او د مغولو په پلوۍ جنگیدلی ، خو دا خبره حتما له یـاده ونـه باسو ، چې د مغلو پلوي ده ته له خپل نیکه نـه په مـیراث پاتې وه . مغولو دده نیکه د لارې سا تندوی ټا کلی وو ، د هغه له مړينې نـه وروسته د هغه زوی یحی خان ته دا منصب پاتې شو او د یحی خان له مړينې نـه وروسته د هغه زوی شـهباز خان او په پاى کې خوشال ته ور په برخه شو . په (۱۰۵۰) کال کې شـهباز خان له یو واړه لښکر سره د یوسفزیو په سیمـه بريد وکړ چې خوشال خان هم ورسره همسفر و . په دغه جکړه کې شـهباز خان ماتې وخوړه ، ټپي شو او له پنځو ورځو نـه وروسته مړ شو ، خو دی چې کله مړ کیږې منصب او مشري خوشال ته سپارل کیږي او د خپل پلار د غچ اخستلو په خاطر یو بل لښکر چمتو کوي او یو ځل بیـا په هغه پخواني ځای (بلړ ناله ) کې له یوسفزیو سره مخامخ کیږی ، خو یوسفزي سخته ماتې خوري او خوشال د هغوى کورونـه هم سوزوي . کله چې اکبر پاچا په دې حالت خبر شو ، نو هغه و چې خوشال ته یې منصبونـه هم ورکړل . په (۱۰۵۵) کال کې شاه جهان غوښتل چې کابل ته ولاړ شي او د نظرمحمد مخه ونیسي ، ځکه چې هغه د تل لپاره د مغولي سرحداتو یعنې په بلخ او بدخشان بريدونـه کول ، نو په دغه جنگ کې له خوشال سره علی مراد خان او اصالت خان هم برخه لرله ، خوشال پکې تر ټولو مخکې وو او کامـیابي یې لاس ته راوړه ، نو هغه وو چې د اکبر پاچا له خوا اولس منصبونـه ورکړل شول . سربېره پر دې خوشال له نورو پښتنو سره لکه : بنگښ هم چگړې کړې دي ، چې په (۱۰۶۳) کال کې له شیرمحمد سره په جگړه بوخت وو او (۳۰۰) تنـه بنکښ پکې ووژل شول . خوشال خان تر هغې ورځې پورې د مغولو په پلوۍ وجنگید ، تر څو چې تر څو یې يې ونیو . خو کله چې په (۱۶۵۸ع ـ ۱۶۵۷ع) کلونو کې چې کله شاه جهان په ناروغۍ اخته شو او د هغې ناروغۍ له کبله مړ شو نو دلته یې د څلورو زامنو تر منځ جگړې ونښتې ، یـانې دارشگو او مراد بخش یو طرف و چې دواړه وو ژل شول ، سلطان شجاع په دکن کې ترې پاتې شو او په واقیعت کې اورنگ زیب بر یـالی شو . کله چې اورنگ زیب خپل حکومت کلک کړ نو ورته مالومـه وه ، چې خوشال خان ستا دده دوست نشی کیدای . دا ښکاره خبره هم وه ، چې ظالم حکومت د خوشال غو ندې شخصیت نشي منلی ، نو هغه وو چې خوشال ، اورنگ زیب او مـیرزا عبدالرحیم ، چې د مغولو حاکم وو پیښور ته ولاړل ، چې خان دوې مـیاشتې په پیښور کې و او بیـا یې د هند د رنتبور په جېل کې بندي کړ ، ځلور کاله بندي وو او په دغه بند کې يې زیـات اثار هم وليکل لکه : دستار نامـه ، تر جیع بند ، تر کیب بند ، او داسې نور .

    خوشال د مغلو مخالف

    په اکوړه خټک کې د خوشحال خان خټک ارامځاى

    خوشال ډېر وخت د مغولو پلوي وکړه تر څو چې بندي هند ته واستول شو . خو کله چې دی بندی شو نو په بند کې یې داسې فکر وکړ چې پلار ، نیکه ، غورنیکه او پخپله مې څومره د مغولو طرفداري وکړه او د هغې په غلامۍ کې مې وخت تېر کړ ، خو بیـا يې هم ماته کومـه گټه ونـه رسېده ، نو هغه وو چې دده په فکر کې مکمل بدلون راغی او داسې يې وویل :

    پس لــه بــــنده دی داعـــــــزم د خوشحال دخـــــــاطـــــــر جزم یـا نیـــــــولی مـــــــخ مکی ته یـا مغلو ســـــــــــــــــره رزم

    د خوشال کلیـات مخ (۲۳۷)

    دغه بیتونـه ده د هند په بنديخانـه کې ویلي دي ، خو کله چې دى بندی وو او دده زوی اشرف خان هجري هم دده په خاطر په کابل کې د بند شپې او ورځې تیرولې ، نو دا مـهال په یو سفزیو کې شورشونـه پیدا شول ، اورنگ زیب خوشال راوغوښت او ترې ويي پوښتل چې دا څه وجه ده ؟ خوشال په ځواب کې ورته وویل چې کـه چیری د کابل والي مـهابت خان مقرر شي ، نو ښايي چې دغه ناامنیي له منځه ولاړه شي . له دې نـه وروسته د مـهابت خان په مقرریدو سره خوشال هم د بند نـه ازاد کړی شو . په (۱۰۷۹ه)کال کې د پروفیسور پرېشان خټک په وینا پاو کم پینځه کاله ده په هند کې تېر کړل . خوشال خان په دې ښه ډاډمن شوى وو ، چې د هېواد او ولس دوښمن مغول هېڅ مـهال نشي دوست کېداى . هېواد ته له رارسیدو نـه وروسته يې کلک هوډ وکړ ، چې له مغولو نـه بهات اخلي ، نو يې د یوسفز یو ، خټکو ، اپریدو ، او نورو پښتني قبیلو په مرسته مغولو ته سختې ما تې ورکړه . په بې شمـیره جگړو کې هم پښتنو ته او هم شاهي پوځ ته د سر ډېر زيانونـه واوښتل او ډیر افسران پکې تباه او برباد شول . ددغو جگړو په پېښېدو سره د هند واکمن ته ډېر لوى د سر زيانونـه واوښتل او مغول پاچا پخپل ځان د پښتنو خلاف د پوځ قومانده په لاس کې واخسته او په (۱۶۷۴ع) کال د هندوستان له پلازمېنې ډهلي نـه د حسن ابدال په لور راروان شو . دلته له رارسیدو سره شـهنشاه چې مغولي واکمن وو له ډیرې لویې چالاکۍ نـه کار واخیست ، پرته له جگړې نـه يې پښتني قبیلو ، ځينو مشرانو او نورو ته انعامونـه ورکړل او دوی یې له خپل ځان سره ملگري کړل . له دې نـه وروسته خوشال ډېرې هلې ځلې وکړې ، په پښتنو کې يې اتفاق راووست او د دوى د یو موټي کولو په لاره کيې يې ډېرې هڅې وکړې . بيا يې د مغولو پر خلاف د یو لوی لښکر جوړولو په خاطر د پښتنو پر بېلا بېلو سيمو دوره وکړه ، خو په دی برخه کې ورته هېڅ ډول برى ور په برخه نـه شو ، د مغولو خلاف جگړو کې دده ډیر ځوانان مړه شول او یوه لوی زيان ورواوښت ، لکه مخکې مو چې یـادونـه وکړه ، وروسته له بند نـه خوشال د پښتنو په پلو ودرید ، بی شانـه جنگونـه یې له مغولو سره وکړل او په هره جگړه کې يې سختې ماتې ورکړې لکه : د خیبر په پیښه کې چې ښکاره د مغولو سره وو ، خو په حقیقي توگه د پښتنو سره ولاړ وو او مغول مات شول . یـا لکه د نوښار او یـا هم لکه د ډوډۍ په جنگ کې چې لوى برى يې په برخه شو او په یوه قصیده کې وایې :

    څو وانـه خلی له غلـــــــــــیمـه انتقام
    مـــرد نـه خـوب کا نـه خـوراک کا نـه ارام

    د خو شال کلیـات مخ (۷۰)

    لنډه داچې خان نـه یوازې په توره کې رسیدلی سړی و ، بلکې په شعر ، شاعری کې يې هم لوی مقام درلود . د نړۍ گڼ شمېر پوهانو دده اثار لوستي او ژباړلي دي او ده ته درناوى لري . خوشال د سردرۍ په غیږه کې سترگې غړولې او لوی شوی وو ، خو په خوی او خصلت کې یو دروېش صفته ، د تورې د جلال او د پوهنې د جمال یوه ځلانده بېلگه ، د جگړې په ډگر کې یو هېوادپال اتل ، د افغانستان او پښتنو یو مېړنى ، غیرتي بیش بها درو گوهر انسان وو . لنډه داچې خوشال خټک په هر لحاظ د انساني صفتونو په لرلو سره یو لوړ او برجسته شخصیت وو .

    ستا د ښایست گلونـه ډیر دي ځولی مې تنگه زه بـه کوم یو ټولومـه

    د خوشال خان اثار

    ستر خوشال بابا د خپل ژوند په درشل کې یـانې په (۷۸) کالونو عمر کې پښتنو ته دومره څه پریښودل ، چې د تل لپاره په دغو برخو کې څیړل کیږی او دده له اثارو نـه بـه استفاده کيږي . دده د اثارو په اړه ځنې پوهان وایې : چې شمېر يې (۲۰۰) ته رسیږي ، خو یو نامتو ختیځ پوه مسټر راورټي دده اثار تر (۲۵۰) زیـات ښودلي دي .

    خوشال نـه یوازې په پښتو ژبه باندې شعر ویلی ، بلکې په فارسي ژبه هم ښه پوهېده او په دري ژبه یې هم خورا ډیر شعرونـه ویلي دي . د تورې او قلم خاوند په پښتو ادبیـاتو کې یو نوی سبک په نظم او نثر کې منځ ته راوړ او هغه مسجع یـا فني نثر ته یې د پای ټکی کیښود . موږ مخکې وویل ، چې دده اثار نږدې تر (۲۰۰) پورې رسیږي چې مشـهور یې دادي:

  • کلیـات چې نږدې (۴۰) زره بیتونـه لري .
  • فضل نامـه : یو دیني کتاب دی چې فقهي مسایل پکې څیړل شوي .
  • بازنامـه : د ښکار په اړه بحث کوي .
  • صحت البدن : یو منظم اثر دی چې د روغتیـا په اړه څیړنې پکې شوې دي .
  • اخلاق نامـه .
  • سوات نامـه : یو منظم اثر دی چې د سوات په باب معلومات ، او د سوات جغرافیـه پکې تشریح شوې ده .
  • دستارنامـه : د دستار او لو نگۍ په اړوند مسایل پکې راغلي دي .
  • فرخ نامـه : د تورې او قلم بحث دی .
  • فراقنامـه : د خوشال خان خټک د بند شعرونـه دي .
  • اینـه : د فقهې کتاب دی .
  • بیـاض : د نثر کتاب دی .
  • زنځیری : د لیکدود په اړه دی .
  • تفسیر سوره یوسف .
  • د پښتنو تاریخ : یو ورک اثر دی .
  • د خوشال رباعیـات .
  • عیـار دانش: د فارسي نـه ژباړه ده .
  • هدایـه : له عربي نـه ژباړل شوی دی .
  • دا هغه اثار دى چې له خان بابا څخه موږ ته راپاتې دي ، خو په سلگونو نور اثار یې ورک شوي دي .

    د خوشال خان د اثارو بېلابېل اړخونـه

    دا سمـه ده چې خوشال بابا د خپل وخت یو ننگیـالی پښتون وو ، خو د فرهنگ په برخه او د پښتو زاړه ادب کې د خان جوگه بل فرهنگیـالی نـه لرو ، د خپل وخت او تر ده وروسته د ورانونو کې واحد فرهنگیـالی دی چې اثار یې د کمـیت او کفیت ، فکر او هنر له پلوه ساری نـه لري . ده په ډیرو سنگینو او ناسازگارو حالاتو کې دومره څه تصنیف کړی ، چې پښتو یې یو دم د تکمـیل حد ته ورسوله لکه چې وایې :

    په پښتو شعر چې ما علم بلند کړ د خبرو ملک مې فتحه په سمند کړ

    خان د خپل وخت د چاپېريال فرهنگي وضعې ته په پاملرنې سره ، د خپلې ژبې د قوت او پياوړتیـا لپاره مټي راونغښتلې او د خپل بې شانـه استعداد په واسطه یې پښتو ژبې ته دومره اثار تصنیف کړل ، چې پښتو ادب یې له سیمې سره سیـال کړ ، لکه مخکې مو چې اشاره وکړه او مسټر راورټي یې د اثارو شمـیره (۲۵۰) ښودلې ده. د خان اثار په دوو برخو ویشو :

    • د خان منظم اثار
    • د خان منثور اثار


    خوشال په شل کلنۍ کې په شعر ویلو پیل کړی لکه پخپله چې وایې :

    په شل کاله دیگ د شعر زما په اور بار شو
    په دا دور مې پوخ ؤ چې شپیته کاله مې تللی

    خو دا واضح ده چې د خان لو مړنۍ شعر او بیت دا نـه دی ، بلکې لو مړنۍ غز له یې په لاندې ډول ده :

    عقل سل د مصلحت بنـــــــــــدونـه جوړ کا
    چې دعشق سیلاب پرې راشي واړه نــــــور کا

    خان د (۱۰۴۳ـ ۱۱۰۰) پورې با قاعده شاعري کړې او ډېر منظم اثار یې موږ ته راپریښی دي . د ده منظم اثار په لاندې ډول دي :

    د خوشال خان منظم اثار

    کليات

    کلياتو کې د ده ټول منظم اثار شته دي لکه

    الف ـ (۸۶۰) غزلې دي چې دا غزلې لو مړۍ ځل په کابل کې په (۱۳۵۸ه) کال دافغا نستان د علومو اکاډمې له خوا په چاپ ورسیدې . دويم ځل بیـا په (۱۳۵۹ه) کال د علومو اکاډمۍ له خوا چاپ شوې ، خو دریم ځل ټول کلیـات د پښتو څیړنو د نړۍوال مرکز د علمي غړی عبدالقيوم مشواڼی صاحب له خوا په چاپ ورسید . غزلونـه هر اړ خیزې برخي څیړي ، تصوف ، مجازي عشق ، کورني جنجالونـه ، پښتنواله ، علم ، سیـاست ، او داسی نورې برخې پکې څیړل شوې دي .

    ب ـ د خان په کلیـات کې (۲۵) قصیدي راغلې دي . په قصیدو کې هم تصوفي برخې ، پوه او ناپوه ، د اصیل او کم اصل په باب قصیدې ، د دنیـا د بی وفا یې ، نعمتونـه ، له خپلو زامنو نـه بیزاري ، دحضرت محمد (ص) صفت او داسې نورې برخي هم پکې شته دي . [۲]

    ج ـ رباعیـات : د خوشال خان په کلیـاتو کې (۱۶۰۴) رباعي راغلې دي ، خو یوه بله ځا نکړنـه چاپي مجموعه هم لري ، چې يه (۱۳۴۹) کال چاب شوې او (۱۶۷۴) رباعي پکې دي . د ـ دده په کلیـاتو کې د (قطعاتو) ځنې برخي هم شته ، چې نږدې (۴۰۵) قطعې کيږي او له دوه بیتو څخه نیولې تر پنځو بیتو پورې قطعې هم لري .

    د ـ د خوشال په کلیـات کې یو مثلث هم راغلی دی او نور صنفونـه یې متفرق دي چې په هغه کې (۲) مر بعې ، یوه مثنوي ، څلور مخمسه ، دوه مسدسونـه ، یو معشر ، یو ترکیب بند ، یو ترجیع بند خوندي دی . دا د خوشال د اشعارو شکل وو ، خو د ده د اشعارو منځپانگه ( محتوا ) لږه برخه کې هم هر نگه اشعار لري . د استاد محمد صدیق روهي په خبره :

    د خوشال اثارو او اشعارو کې هر ډول مضامـین پیدا کیږی لکه : عشقي ، اجتماعي ، سیـاسي ، فلسفي ، علمي ، عرفاني ، تربیوي ، تاریخي ، انتریـالوجیکي ، مذهبي ، طبي ، جغرافیـایې ، نجومې ، هزلیـات او داسې نور .

    فراقنا مـه

    فراقنامـه هم د خوشال یو منظم اثر دی او دا اثر خان هغه وخت خپور کړی ، چې کله دی د مغلو په چل ول باندې په پیښور کې نیول کیږی او د رنتبور زندان ته بیول کیده . د قید په دوران کې یې د فراقنامې څخه بې غیر نور اثار هم لیکلي چې هغه بـه پخپل ځای کې شرحه شي . فراقنامـه د یو څو مثنویـاتو او غزلونو ځنی جوړه شوې ، چې دغه دوه ييزې ( مثنویـات ) د فراق او مسافرۍ په حالت کې خپل کور ، کلی ، ټبر ، اولاد یـادونـه ، دوستانو او د هېواد په یـاد کې هغه ساندې ، د سوز او درد نـه ډکي غاړي دي چې د پنجرې بلبل پر خپلو مصيبتونو او کړاونو ډکو حالتو کې ویلي دي . د فراقنامې اشعار ، په تېره بيا دوه ييزې ( مثنویـات ) داخلې راواني ، د فراق او دردناکو حالاتو کې یو داسې داستان دی ، چې نـه یې لوستونکى له اثره بچ باتې کیدای شي او نـه اوریدونکی . د خپل کور ، کلي ، ټبر یـادونـه کوي.[۳]

    بازنامـه

    بازنامـه هم د خوشال یو منظم اثر دی ، چې د ښکار په اړه لیکل شوی ، یـانې د بازانو سا تلو ، روزلو او نیولو په اړه لیکل شوى دى. په دې اړوند خان وایې :

    دجهان واړه تحصیل بـه زما ؤ
    که اخته نـه وی د ښکار په اشتغال
    (۱)

    خان ته د تورې او ښکار هنر دواړه د مشرانو نـه ورته پاتې دی لکه چې وایې :

    که د تورې کـه د ښکار دا دوه هنره
    راته پاتې تر ابادي لـــــــــــــــه پدره
    (۲)

    یـا :

    خدایـه ته په زړه کې اچوی دا مـیني
    چې په ښکار دی مبتلا کړم ته مې وینی
    (۳)

    بازنامـه د ښکاري مرغانو ، شاهین ، باښې ، گوربت او باز په اړه د مکملو مالوماتو په لړ کې د ښکاریـانو لپاره یوه ښه گټوره کتابچه ده چې (۷۴) فصلونـه لري او د مثنوي په طرز لیکل شوی دى . خوشال باز نامـه په شپږو ورځو کې په کال (۱۰۵۸ه) کې ولیکله چې ټول بیتونـه یې (۹۱۹) ته رسیږي .

    سوات نامـه

    سوات نامـه هم منظوم اثر دی چې د مثنوي په ډول لیکل شوى او ټول بیتونـه یې (۹۳۹۱) ته رسیږی . په دغه کتاب کې دسوات د خلکو یـادونـه شوې او د سوات جغرافیـه پکې تشرېح شوې ده . په سوات نامـه کې د خان هغه سفر ، چې سوات ته یې کړی وو دا له بهرنیو سفرونو ځنی گڼل کیږی ، پکې راغلی او همدارنگه د جغرافیې برخه ، اقتصادي ، سیـاسي ، کلتوري او ادبي برخې پکې د سوات ذکر شوې دي . خوشال بابا سیـاسي حالات څومره ښه بیـانوي ، او په څومره خوږه ژبه د تورې بیـان کوي :

    داهم شکر چې مې وتړله تـــــوره
    زما توره په جهان شوله مشـهــوره
    (۴)

    یـا :

    د مغل دپاره ما تورې وهـــــــــلی
    پښتنو بـه راته کړی ډیری کنځـــــلی
    (۵)

    کلتوري برخې هم ده ستایلې چې د لاندې بیت ځنی ښه څر گندیږی ، د کتانونو د ټوکر یـادونـه په څومره خواږه انداز کې کوي :

    هغه ځای چې درښتیـا مـهتاب ښکاره شي
    د کتانو تار او پود ښکاره ښــــــــــکاره شي
    (۶)

    فضل نامـه

    فضل نامـه هم د خان یو بل اثر دی . ددغه کتاب منځپانگه دیني او فقهي مسایل تشکیلوي . د شکل له مخې د مثنوي په ډول لیکل شوې چې (۴۰۰۰) بیتونـه لري .

    حالنامـه

    د خان یوه کوچنۍ منظومـه رساله ده چې ټول بیتونـه یې (۷۲) ته رسیږی او دغه اثر لو مړۍ ځل د حبیب الله رفیع له خوا مـیدان ته راووت . په دغه اثر کې فلکور ته هم پکې ځای ور کړ شوی دی . لکه چې وایې :

    تصدیق خیرات یې واوره
    بلا اړه وی له کـــــــوره (۱)

    طب نامـه

    لکه ځرنگه چې یې له نامـه نـه څر گندیږی ، دا کتاب د صحت او روغتیـا په اړه لیکل شوی او د هرې ناروغۍ لپاره پکې ډېر ښه دارو درمل ښودل شوي او ښه نیت په دوا کې عبادت گڼی لکه چې وایې:

    په داروکې چې ښه نیـــت وي
    دارو نـه وي عبـــــــادت وي

    (۲)

    په طب نامـه کې د سترگو ، سر ، نیم سری ، ټوخي ، قبض او د نس خوږی دارو ۰۰۰ پکې شته دي . سربېره پرې دې خوشال بابا منظومې ژباړې هم کړې دي ، لکه نام حق چې د مولوي شرف الدین بخاري تالیف دى او خان په (۱۰۶۶ه ق) کال کې په پښتو نظم اړولی دى . په دغه کتاب کې د روژې ، نمانځه ، او غسل عمده احکام بیـان شوي دي . یو بل اثر (ژباړه) یې اخلاقنامـه ده چې د حسین واعظ کاشفي اثر دی او خان ژباړلی دی . دا د خان منظوم اثار ول . اوس بـه یې منثور اثارو څخه هم لنډه غونې یـادونـه وکړو .

    د خوشال خان خټک منثور اثار

    دا چې د خان منظوم اثار له خپلو فکري ، هنري ځا نکړنو څخه بر خوردار دي نو همدارنگه یې منثور اثار هم دغه ځا نکړنی لري او مو نږ ته یې په نثر کې هم دومره څه بر یښی دی چې دموضوع ارزښتمنی یې تر منظومو اثارو څو چنده ده . دده منثور اثار یې په لا ندې ډول دي :


    بياض

    د خوشال د منثورو لیکنو په برخه کې یو هم بیـاض دی چې په دغه کتاب کې هم هغه متفرقې ليکنې راغلې دي چې په بیلا بیلو وختو نو کې یې لیکلې لکه : سفري ، جنگي ، شخصي او کورني حالونـه ، وصیت نامـه او ان نورې تاریخي پیښې پکې راغلې دي او افضل خان خټک يې هم په تاریخ مرصع کې یـادونـه کړی ده نو ځکه د خان دغه اثر ځانکړی ښودل شوی دی ، خو استاد رفیع دغه اثر چې په تاریخ مرصع کې ذکر شوی ، په بیلا بیلو بر خو ویشلی لکه:

      • هند کوه نامـه : بلخ او بدخشان د سفر گذارش دی چې د یوه يونليک (سفر نامې) حیثت لری او په پښتو کې تر ټولو زړه سفر نامـه همدغه ده .
      • ځان نامـه : نسب نامـه او تاریخ نامـه درې نورې ليکنې دي ، چې د خان له عمده اثارو څخه گڼل کیږی .۲
    د ستار نامـه

    دستار نامـه د خوشال یو منثور اثر دی . د کتاب په سر کې د لونگۍ د وړ توب په باب سریزه لری چې دی وایې :

    چې دستار تړي هــــزار دي
    ددستار سړي په شمــار دي

    وروسته د سریزې څخه ده بابه هنرونـه او خصلتونـه راغلي دي ، شل هنره او شل خصلتونـه پکې بیـان شوي دي . په هنرونو کې د ښکار هنر ، د کرنې هنر ، د مو سیقۍ هنر او په خصلتو نو کې د مشورې ، انصاف ، انتظام ، او غیرت خویونـه راغلي دي . په دستار نامـه کې سیـاست ، تدبیر ، اخلاق ، پوهه او پښتونولي دا ټول یو ځای شوي دي او د پښتو په ښایسته جام کې يې ځان ښکاره کړی دی .

    ساغتنامـه

    د ساغتنامې نوم د لومړي ځل لپاره استاد حبیب الله رفیع یـاد کړی او په دغه اثر کې د ښه او بد شاگوم په اساس داونۍ بیلا بیل سا غتونـه ویشی او یوه کو چنۍ رساله ده . دا ول د خان منظوم او منثور اثار . اوس یې د هغو اثارو څخه یـادونـه کوو چې فقط نومونـه یې مونږ ته راپاتې دي.

  • هدایـه (د دغه کتاب نوم محمد هوتک په پټه خزانـه کې راوړی یو فقهی کتاب دی)
  • ریـاض الحقیقت
  • فراقنامـه
  • آینـه
  • رساله مناظره
  • کفایـه
  • د سورت یوسف تفسیر
  • خان نـه یوازې په پښتو ژبه پوهیده ، بلکې په دري یې هم لیکنې کړې دي س د (نظم او نثر ) کـه چیری دري شعرونـه را غونډ کړی شی نو یو وړ دیوان بـه تری جوړ شي . د پرو فیسور مارگنسترن په نظر چې وایې : ((دفارسی ژبی په لویو شاعرانو په منځ کې هیڅوک نشته چې هغه د خوشال خان سره د فکر په ژوروالي او د شعر د ترنم په هم آهنگی کې برابري وکړي )) (۱) د خان ددې اشعارو په باب ویلی شو چې تر څلور کټگوریو لاندې دي : غزل ، قصیده ، رباعي او شیرو شکر . عبدالحی حبیبي د خان دري غزل اووه یـاد کړي دي ، خو رسا صاحب څلویښت یـادکړی هغه هم رادیف و(الف ـ ی ) پورې لکه چې وایې :

    پیر ما از مـی پر ستي فـــــر ما ید مرا
    الله الله وقت گل این تو بـه مشـــا ید مرا

    د خوشال په دري اشعاروکې تر اوسه یوه قصیده لاس ته راغلې ده . د کاظم اهنگ په نظر یوه اخلاقي ټولنیزه قصیده ده همدارنگه یې څلور رباعی گاني هم ثبت شوې دي . بل د خان ملمع شعرونـه دی چې پخپله یې کلمات په ډیره ماهرانـه او صحیح توگه کارولي ، چې ښه او په زړه پورې مانا ورکوي لکه چې وایې :

    افغان بچه شوخی هر گز په عا شق باندې
    لطفی نکنی رحمـی داهم کله څوک کا ندي

    د خان ټول دری اشعار چې مونږ ته رارسیدلي (۳۷۷) بیته کیږی چې له هغې جملې څخه (۴۵) غزلې دي . د پښتو ادب بابا ستر خوشال نـه یوازې په دري شعر ویلی ، بلکې په دري ژبه باندې نثر هم لري چې یو اثر بازنامـه هم په دري نثر لیکلې او دغه اثر د زلمي هیوادمل له خوا په خراسان مجله کې په چاب رسیدلی دی .(۱)

    ددغه عنوان په اخر کې ویلی شم ، لکه څرنگه چې مې مخکې هم اشاره ورته وکړه ، د خان اشعار د محتوا له نظره او یـا د مضمون او قالب له پلوه ډیر زیـات بدلون لري . دده په اثارو کې ټولنیز ، مذهبي ، طبي ، جغرافیوي ، نجومې ، فلکلوري ، او داسې نورې برخې راغلې دي ، خو د شکل له پلوه دده په اشعارو کې مثنوي ، رباعي ، مربع ، مخمس ، مسدس ، معشر ، ترکیب بند ، ترجیع بند ، قطعه ، غزل ، قصیده او داسې نور مو ندلی شو . دده په هر کلام کې بدیعی ښکلاوې لکه : تجنیس ، طباق ، مراعات النظیر ، ترجیع ، تنسق الصفات ، اقتباس ۰۰۰ ۰ په نثر کې هم ډیرېی ښکلاوې شته او د مسجع نثر او معاصر نثر تر منځ دده نثر د پلی حیثت لري او همدارنگه ده په اثارو کې د اخلاقو او عاداتو تر سرلیک لاندې لیکنې کړې دي لکه : د لمونځ اودس ، د روژې ډیره پابندي ، سخاوت ، ۰۰۰۰

    همدارنگه خان صاف گویي ، د ټوپک ، غشي ، باز او هر قسم ښکار کولو، اسونـه بـه یې ډیر ساتل ، د کتاب ، سرود ، او ښایست ډیر مـین وو ۰

    د خوشال داشعارو سبک

    د پښتو ادبياتو په تاريخ کې کـه څوک د شعر د خوږوالي ، جامعيت ، تنوع او ډيرښت په لحاظ دلو مړۍ پيړۍ په سر کې د ليدو وړ وې ، نو هغه خوشال خان دی چې دده په شخصيت کې د تورې او قلم ښيگڼې دواړه سره نغښتې دي . د ځينو پوهانو په نظر ، کله چې خوشال خان په پښتو ليک پيل کاوه ، دا هغه ورځي وي چې پخپله د خوشال په قول پښتو لا همـهغسې بکره پاتې وه او په نثر کې هم کوم مستند ليکدود نـه وو ، خو د خوشال ځنې مخکې هم چې کوم نثر موجود وو ، هغه پير روښان د خيرالبيان مسجع او فني نثر و خوشال د لومړي ځل لپاره پښتو په خلکو وپيژندله او پښتو ځکه بختوره ده چې تر روښان وروسته يې د خوشحال خان غوندې يو ستر ليکوال پخپله غيږه کې وروزه چې دغه اديب پخپل کړکيچن ژوند کې له يوې خوا توره په خلکو منلې ، خو له بلې خوا ده په ادبي ډگر کې هغه اتلولۍ کړې ، چې له مړينې نـه وروسته يې په ټوله پښتو نخوا کې ساری پيدانـه شو ، نو ځکه دی وايي :

    دخوشال قدر کـه اوس په هیچـــا نشتــه
    پس له مرگه بـه یې یـــــاد کا ډیر عالم

    رښتيا هم د خوشال قدراوس خلک کوي ، ځکه د داسې يو لوى او نوميالي شاعر يادونـه خو هر څوک کوي ؛ لکه مخکې مو چې اشاره وکړه ، خان په پښتو شعر کې ځانته ځانگړى سبک لري عشقي ، ټولنيز ، فلسفي ، وطني ، اخلاقي او حماسي اشعار ډير لري . د انساني فضايلو او پښتنوالي ښيگڼو په بيان کي دی يو پوره اخلاقي او حقيقي اديب دی .
    د خوشال شعر د مانا او مضمون له پلوه دومره جامع دی ، چې موږ ده ته د ادب استاد او پيشوا ويلای شو . خوشال په عشقي او بزمي اشعارو کې استاد دی ، يو پوخ فيلسوف دی ، وطني اشعار يې داسې خواږه او خوندور دي ، چې د پښتنو مينـه يې په فطرت او خټه کې اخږلې وه . د هېواد مينـه ، محبت او عشق ځنې څر گنديږي اخلاقي ، اجتماعي ، او حياتي اشعار يې هم خورا لوړ دي ، په رزمې اشعاروکې هم دده په څير بل ويونکي نـه لرو نو دی حق لري چې ووايي:

    ما خوشحال چې په پښتو شعر بیــان کړ
    دپښتو شعر بـه اوس په آب و تـــــاب شي

    د خوشال شعر خوږ او خوندور دی ، نوي مضامين د شعر په ژبه ويلاي شي ، ويناوې د پښتو د خوږي محاورې سره سمـه ده او اشعار يې تر څلويښت زرو بيتو پوري رسيږي . خوشال د پښتو يو نامتو ، توريالى او جنگيالى شاعر دى . دى لکه څنگه چې د شعر او ادب استاد دى ، هماغسې د ميدان بريالى قوماندان هم دى . خوشال خان حماسي اشعار په داسې انداز ، کفيت او کميت کې ويلي ، چې پښتو شاعرانو کې بل چا نـه دې ويلي . دده کلام جنگي برخې ډيري لري ، چي دده د پښتونولۍ ملي روح ځنې څر گنديږي نو ددغو خصوصياتو په لرلو سره ويلاي شو ، چې د خوشال خان سبک بزمې او رزمې دي د گټو اساس هم توره او ميړانـه گڼي او دا عقيده داسې ښکاره کوي :

    کل کتنـه ده د تورې کـه کابل دی کـه کشمـیر
    مـیړني دي چې یـاد یږی په سندرو یـا په ویر

    بل ځای د تورې او توریـالیتوب په هکله داسې وایي :

    چې څر گنده سربازي کا نــــدې د تورو
    زه خوشحال خټک تر هسې هنــر جــــار شم

    د خوشال په شعر کې دده ريښې ، فلسفې او تصوف افکار هم څرگنديږي او دا ښکاره کوي چې دى زموږ ملي اديب ، پوخ فلسفې هم وو او د تصوف څخه هم بې برخې نـه وو . خوشال د پښتو ادب پر اسمان لمر او دى د خپل ډير مشـهور سبک مؤسس دى . ده په پښتو کې يو لوى مکتب پرانستلى چې ډير نوميالي شاگردان ورځنې راوتلي دي . د خوشال سبک په پښتو کې ډيره ښکلا او ډير شـهرت وموند او د پښتو په سبکونو کې يو غوره ډول او مـهم سبک گڼل کيږي چې دادبې فنونو ډير مراعات پکې شوى دى او اشعار يې هم ډير خواږه او هم د صفت په گاڼه ښکلي دي.

    د سبک خواص يې

    • د ده سبک پښتو شعر ډیر پراخه کړو ، پر غزل سربېره ، قصیده ، مثنوی چې د خوشال تر مخه ویل شوی او ده نور ټول د عربي او فارسي د شعر اقسام په پښتو وویل .
    • د ده په سبک کې هر ډول صوفیـانـه ، اخلاقی ، فلسفی ، فکاهی ، مضامـین مدخله او اجتماعي خبرې شته .
    • په دې سبک کې د پښتو ، پښتونولۍ ، د پښتني اخلاقو او ملي ولولو روزنـه هم شته .
    • د خوشال په سبک کې اوږدې بوللې ( قصیدې ) پر یوه موضوع ، چې شاعر غوره کړې وي ، هم شته .
    • په دی سبک کې بدیعی صنایع تر دا زمان گد شول ، خو په هغه اندازه نـه لکه حمـید بابا چې پکې راوړی دی.
    • حماسی احساسات پخپله خوشال په دی سبک کې راوړل .
    • هجوه او غندنـه هم پکې لیدل کیږی چې مخصوصا مغلبانو ډیره هجوه او غندنـه یې کړی ده او په اشعاروکې يې نوې کليمـه راوړه چې هغه مغولواله ده .
    • د خوشال د مکتب په اشعاروکې ډیر حکیم او نصایح او فلسفي مطالب شته چې د ژوندون نری نری اسرار او حقایق پکې ویل شوي دي .
    • دادبي قیمت له پلوه دا سبک تر ټولو جامع او ښه دی ، هم یې زمان خوا قوی او هم یې شعری خوا بده نـه ده .
    • په تخیل کې هم دا سبک ډیر ښه او په زړه پورې دی ، خورا لوړ او له نزاکته ډک شاعرانـه تخیلات پکې شته .

    دا یې د سبک خواص وو . خو خوشال نـه یوازی په پښتو شعر کې د نوي سبک موجد بلل کیږی ، بلکې په نثر کې يې هم یو نوی سبک منځ ته راوړی ، ځکه چې دده څخه مخکې د پیر روښان مسجع نثر دده دغه نثر بیخی سادگۍ او روانۍ ته راوست چې هر څوک ښه پرې پوه شي . ددې خبرې اثبات پخپله له (بیـاض او دستار نامې ) نـه ښه ښکاري . نو په دی سبب ورته د پښتو پلار ویل د حقیقت او واقعیت سره مناسبه او په ځان خپره ده .

    د خوشال د سبک پيروان

    خوشال حټک د (۷۸) کالو عمر په لرلو سره د پښتو په کلا سیکو ادبیـاتو کې د روښانـه او هر اړ خیزه ایجادیـاتو په وسیله د یوه پوره ادبی مکتب بنسټ ایښی دی او نږدې شلو تنو شاعرانو ، لیکوالانو ، پوهانو او مورخینو دده دادبي مکتب پیروي کړې ده .

    هغه مواد چې وکولای شي د خوشال ادبي مکتب او دده د پیروانو په اړه معلومات وړاندی کړي ، ډیر لږ په افغانستان کې پیداکیږي ، کـه څه هم ځینو دیوانونـه دده چاپ شوي ، خو تر اوسه یې ټول اثار د چاپ ډگر ته نـه دي راوتلي . دده پیروانو دده د مکتب څخه د شکل او مضمون له پلوه پیروي کړې چې ځیني په لاندې ډول درېپېژنو :

    د خوشال خټک پیروي نـه یوازې دده د کورنۍ شاعرانو کړې ، بلکې نورو شاعرانو هم دده د لارې پیروي کړې او د سبک پیروان یې گڼل کیږی . پښتانـه لیکوال او نور څېړونکي دغه لوی ازلي کاروان بولي او د هغه سپه سالار لارښود خوشال خان خټک بلل کیږي .

  • اشرف خان هجری
  • عبدالقادر خان خټک
  • سکندر خان خټک
  • صدرخان خټک
  • گا مگار خان خټک
  • دوست محمد خان خټک
  • علی خان خټک
  • عا بد خان خټک
  • افضل خان خټک
  • امکبر خان خټک
  • جمـیل خان خټک
  • حلیمـه خټکه
  • خوشحال شـهید
  • گوهر خان خټک
  • غلام محمد
  • توتیـا خټکه
  • سعدالله خټک
  • معاذالدین
  • نوازخان
  • یحی اخونزاده
  • خواجه محمد بنکښ
  • عاصم و فتح علی
  • ابوالقاسم عثمان
  • د خوشال په اشعارو کې دښځې انځور

    ددلـبرو پـه ســــــتا یـنــه ما پخه کړه خپــــــــله ینـه نا تر سي ددیو گــــــــوره چې په حال نـه کا پو ښتنـه

    که د خوشال شعر او نثر ته يو څيړنپوه ښه ځير شي او څه ناڅه څيړنـه پکې وکړي دا بـه هم ورته جوته شي چې خوشال هم په فارسي او عربي ژبو کي هم ښه پوره او ژوره مطالعه درلوده او يو ستر عالم و، چې ددين ، مذهب او فقهې څخه پوره خبر او ښي دينې زده کړې يې سرته رسولې وې او ددې سره په څنگ کې يې لکه څرنگه چې معلومـه ده د پښتو شاعرۍ په داسې حال کې زيږيدلی دی، چې پښتو شاعرۍ باندې د فارسي شاعرۍ خوند خورا ډير پروت وو او پښتنو ته د داسې يو لوی اديب پېداکېدنـه ډېره اړينـه وه، چې د خپلو لوړو خيالونو ، ژوند پوهې او سترو فکرونو څر گندونـه په ډير زړه ورتيا سره وکړي او پښتو ژبه د نورو ژبو په کتار کې ودروي خوشال بابا زما په فکر د يو ستر پښتون او ځيرک ژبپوهاند په توگه دا ډير ژر درک او حس کړي چې پرته له خپلې مورنۍ ژبې څخه په بله ژبه باندې شعر کاميابي نـه لري ځکه يې خپل ډېر شعرونـه په خپلې مورنۍ ژبه ويلي دي .

    د خوشال بابا په شعر او شاعري باندې ډيره څيړنـه شوې او دومره کتابونـه پرې ليکل شوي ، چې دالړۍ تماميده نـه لري . څو چې علم او ادب وي د خوشال په شعر او ادب باندې بـه څيړنـه کيږي.

    د خوشال بابا په اشعاروکې د ښځې ، تورې او ښکار يادونـه ډيره شوې ده او همدارنگه د شـهۍ او معشوقې د ښايسته ونې او ښکلي قد پخې غوټۍ هم په ځانگړي ډول سره راغوړيدلي ، ورته په موسکا شوې دې ، په تازه نارو او غلبلو يې له ډيرې ژورې مينې سره خپل معشوق انځوروي . اوس هم شاعران او اديبان هڅې او هاندونـه کوي چې پخپلو اشعارو د معشو قې سراپاته يو ښکلی انځور ور کړي او ښايې ډيرو شاعرانو دغسې رنگينې ټوټې پنځولې وي.

    که د خوشال کليات هر څيړونکی مخې ته کيږدي نو ډير ژر بـه ورته معلوم شي چې هغه جنگي خوشال چې غروراغو کې د زمري په شان په ميړانـه گرځيدلی لږ وروسته دشيراز دسيمې د هزار دستان بلبل په زړه خوشحالونکې او د سوز او گداز په غزلو گډهم درون معلوميږي .

    لکه څر نگه چې مو مخکې يادونـه وکړه ، د ستر خو شال بابا د اشعارو يوه مـهمـه برخه د ښځې او شـهۍ ستايل دي او د هغوی د حقوقو سره سره يې دومره توصيف کړی چې پخپله له لوستونکي نـه لار په کې ورکه شي . خوشال بابا عموما ښځې په څلورو برخو ويشلې دي او د هرې يوي تعرف يې د شعر په ژبه بيان کړی دی او هغه دادي:


    گل فامې

    دگل فامې ښځې په اړه هم خوشال بابا په زړه پوري ستاينـه کړي ده او وايې چې بورا غوندې څرخيږي يعنې لکه څرنگه چې بورا په گل باندې گرځي نو گل فامـه هم په دې شکل ده او د نيلوفر غوندې تن لري . وگوري دغه صحنـه څومره ښه انځوروي :

    گل فامې ديدهغه چې نيلوفر غوندې په تن وي
    له تنـه يې ښه بوي درومې بوراغوندې څرخېږي

    خوشال بابا د گل فامې ښځې په باب وايې چې غټې سترگې تورې ، لوي باڼه نري نري وريځې ، غونچې په څېر يې خوله سر يې گرد او نرۍ پوزه لري او همدارنگه باړخوگان يې هم د گل په څېر ښکاريږي لکه وايې چې :

    ښې غټې تورې سترگې لوي باڼه نرې يې وريځې
    که پاڼ خوري کـه خوري ترې مرې يې ښکاره کيږي
    غونچه غوندې خوله تنگه سريې گرد نرې يې پوزه
    باړخويې لکه گل دچمبيلي سپين نازک ځلېږي

    خوشال ددغو ښځو (ملا) زلفو ، لېچو ، کوتو ، گيډي ، خوب ، قامت ، او د وجود هره اعصايې په ډېره هنرمندانـه توگه ياد کړي او ډېره ښکلې وينايې په دا ډول تعريف کړې دي لکه چې وايې :

    پلن وچولې سرې شونډې هسک خال يې په دنخ کې
    واړه هموار غاښونـه په خنداکې سپين برسيندلي بريښيږي
    ښې سپينې ډکې لېچې گرد ورغوي اوږدې گوتې
    هرځاي ته يې چې گورې هيڅ لقب پرې نـه جوړيږي
    دتيوسر يې تورقي چې هلک سينـه کشاده
    په قدسمـه شابسته سم الفسي چې ودريږي
    دسرويښته يې تور نرې اوږدې ولول يې ذلفې
    په ځان لکه باغکه چې ويښته پرې نـه نمايږي
    ډېر خوب لږ يې خوراک گيډه يې ناسته ملا نرۍ
    راست په کې نامـه څخه په گوته څرگنديږي
    لږقهر عقل منـه کم د خوله مـهر باڼه
    ساره خولږه خندا هم په شونډوکې موسيږي

    دادگل فامې ښځۍ صفت و په دوهم قدم کې يې دنېک فرجامې ښځۍ صفت بيان کړي دي .

    نېک فرجامې

    خوشال بابا دا ښځې هم د گل فامې په څېر گڼلي خو دا ښکاره کوي چې گل فامې ښځې په دوه خاصيتونو کې د گلفامو سره فرق لري او نور ټول اوصاف د گلفامې لري کـه ويښته دي کـه ملا ، کـه شونډې ،که گېډه کـه قد کـه باړخو ...اوداسې نور دي . هغه دوه صفتونـه دادي چې يو د بودا غوندې نـه دي او بل د نيلوفر شکل نـه لري وگورﺉ دنېک فرجامې ښځې صفت د شعر په ژبه يې څومره ښه بيان کړي .

    گل فامې خومې ووې نېک فرجامې درته ستايم
    په حسن په ښايست کې وگلفاموته رسيږي
    دادوه توکه يې نـه وي چې بوراباندې څرخيږي
    ياپان خوري يا خوري ترمرې يې ښکاره کيږي
    ويښته يې په وجودبانديهملږوډېرليدل شي
    نـه زږه وي نـه بدرنگهپه وجوديې ښه جوړيږي
    خوراک په اندازه خوري خوشبويې لکه ځان وي
    لږخوب کاډېره لامبي په ستر سهار ويښيږي
    مينـه يې په هوس وي خنداوبريښيوه ناکه
    په لوبوپه سندروپه سروديې زړه خوښېږي
    نـه غم نـه دلگيري کاهميشـه تروتازه وي
    پخپلوسهيليومينـه کاباندې خوږيږي
    دخپل مېړه په بره ښه په هره چانازيږي
    په نيت جوړه په پشت جوړه ظاهر باطن يورنگه
    دنېک خبره هم په ډېر ضرور په ډېرناکام کا
    په دروغ خويې هرگز په خوله په ژبه نـه جوړيږي
    په خوله پاکه په زړه پاکه بې وېرې بې وسواسه
    په غولي په جولي چې هيڅ ناپاکه نـه تېريږي
    له ځانـه يې ښه لوي دگبينـه غوندې خوږ درومي
    وته يې زړه دخپل مېړه په رضاکيږي

    (خوشال کليات ۶۰ مخ)

    او دريم ډول ښځې يې د دوه دامو په نوم يادې کړي دي.

    دوه دامې

    دا ښځې د ټولو يانې د نيک فرجامو او گل فامو سره ښکاره توپير لري هغه اوصاف ، چې دغو دوو ډولونو (گلفامې ، نيک فرجامې) لري، دغه يې نـه لري او د هغې برعدي، يانې بدگويه دي، بده ژبه لري، په خبرو باندې نـه شرميږي ، او د ليوه په څېر يې د خپل ځان ځنې يې بدبوي ځي ، په خوړلو هم نـه مړيږي او داسې نور صفتونـه يې هم کړي دي؛ لکه ، چې وايي:

    د دوه دامو ورته وکړم راته غوږ کړه
    په زړه کلپه ناغه په خبرنـه شرميږي
    بدگويه بد زبانـه ډير وي لږ خبره
    ځان تود بوي يې له ځانـه د ليوه غوندې بهيږي
    ونسته چې دځان ځيږه د تن هم ځږه کر لنډه بد رنگي
    يکدله گيډه وره په خوړلو ته مړيږي

    همدا ډول د دوه دامو ښځو په اړه وايي، چې داسې دي، نـه پت گوري، نـه عزت گوري او نـه شرم گوري، لوى او هلک پسې گرځي، ښه کارونـه يې پرېښي او په بدو پسې منډې وهي په بدو کارونو بوخته وي، د تل لپاره يې دغه بده لاره تعقيب کړې وي.

    کله د زيارت د سير په بهانـه او کله د بازار په بانـه او کله د نور څه په بهانـه وځي او نور خپله فاحش کارونـه سرته رسوي خو بل آخر دغسې ښځې ډېرې په بدو يادې دي، تاسو يې د خوشال خان په شعر کې وگورﺉ، چې څومره ښه انځور يې کړي دي:

    ميوه، لونگ، جايغل پدر يې غرض نـه وي
    تروه ترخه سونډ مونډ بلا بتر نـه يې زړه کيږي
    چې تاو خارښت ورپاڅي ناکراره شي ښوريږي
    که لوي وي کـه هلک وي وهر چاوته قهريږي
    نـه پت گوريو نـه شرم نـه يې حق وته نظر وي
    دخپل ميړه په غېږ کې زړه يې نورو ته پړقيږي

    (دخوشحال کليات ۶۶۰ مخ)

    خوشال خان دغه ښځې ډېرې بدې يادې کړي او دا يې هم ويلي دي ، چې مخ يې تور دى ، ځکه چې کله خپل ميړه غواړي نو ځان مريض بولي ، کور ، کلى ، لهنډيانو سره په نورو حالاتو کې په بدو څيزونو ، افعالو ، بده خوله او نورو بېلا بېلو بدو کارونو باندې مشغوله وي او له هغوى نـه خوند اخلي.

    فيل اندامې

    خوشال خان دغه څلورم ډول ښځې هم د دوه دامو په څېر او يا دهغې ځنې بترې يادي کړې دي، چې وايي: د فيل په څېر خوراک، څښاک کوي په مينـه محبت باندې نـه پوهيږي، يو دروند اواز لري، قهرجنې وي، په ښو خبرو هم بې ځايه په قاريږي، د بل خندا بده پرې لگيږي، غټې شونډې ، غټ مخ، پلنې وروځې،وړې سترگې،لوي سر، ځږه وېښته او په قهر ککړ ې ښځې وي، دغسې او دغو ته ورته نورې بدې ځانگړنې لري.[۴][۵]

    خوشال بابا د فيل اندامو او دوه دامو ښځو نـه بيخي بېزاره شوي دي او هم د هغوي مخونـه يې تور ښودلي دي خودا يې هم ډېره کړې ، چې په افغانستان کې دغه دغه ډول ښځې نـه شته بلکې په چين ، هند او نورو هېوادونو برسېره پردغو ښځو باندې فيل اندامې هم ليدل کيږي، بلکې په کابل ، کشمير ، فرخار، او نورو هېوادونو کې نيک فرجامې شته دي، او خوشال بابا هم نيک فرجامې يادوي او د ستاينې تر څنگ يې تر مـهره جاريږي. لکه چې وايي:

    د چين او د ماچين په ملک کې ډېرې دي گلفامې
    د هند په لته هم په خال خال په چېرته څرگنديږي
    کشمير، قندهار، کابل، فرخار، څوچې خراسان دي
    په دا کې نيک فرجامې ډېرې ډېرې مونده کيږي
    هېڅ ملک کشور اقليم له فرجاموخالي نـه دي
    په هر لوري نوبت او ددې دي چې غږيږي
    اسمان، چې وريځ شـه کراري نـه کا هسې گرځي
    تر سردنيک فرجامو زه خوشال وايم ځاريږي

    (دخوشال خان کليات ۴۶۱ مخ)

    خوشال خان بابا نـه يوازې دا چې ښځې په څلورو ډولونو باندې وېشلي دي او دهغې توصيف يې کړي دي ، بلکې د هرې ښځې شونډېو وېښته، باڼه، وروځې، پښې، لاس، گوتې ، سر، پوزه، تن يا وجود او هره عضله په خپل شعر کې راوړي او ستايلي دي، د خوشال بابا شعر کـه چېرې يو څېړنپوه يې ولولي نو ډېرژر بـه ورته مالومـه شي، چې دده اشعار د دغسې دُر او گوهر نـه هم ډک دي او په واقعي او حقيقي توگه يې د ښځې ستاينـه ډېره کړې ده، دي وايي، چې ښځه سينگار وکړي او دا ددې مانا لري، چې خپل عاشقان بـه تباه کړي او د دغسې ناز او نزاکت سره په کتلو باندې د خلکو زړونـه يوسي او له عالمـه بـه يې پناه کړي.لکه چې وايي:

    عجايب ښکار يې وکړ بيا بلا کا
    د چشمانو په کاته د زړونو غلا کا
    معشوقې ته يې چې هومره حسن ورکړ
    دا اميد چې دعاشق خونـه تالا کا

    (د خوشحال کليات ۵ مخ)

    او يو بل ځاي هم داسې وايي، چې کله مې ستا تورې سترگې وليدې نو زه بـه هېڅ کله دغه تورې سترگې هېرې نـه کړم.

    چې مې وليدې ستاتورې سترگې بيا
    زه بـه نـه کړم هېرې تورې سترگې ستا

    (د خوشال کليات ۸ مخ)

    لنډه دا چې خوشال خان دغه شان خلکو ته د ټينگېدو نـه دي، يانې ښکلي مخ ، تورې سترگې اوښايسته ووته هېڅ قراري نـه لري او وايي:

    ولې راته وايې چې په ښکلو نظر مـه کړه
    سترگې چې پيدا دي خو ديدار لره کـه نـه

    (کليات ۱۷۴ مخ)

    خوشال خان له ډېرې مينې د ښځود زلفو او سترگو يادونـه کوي البته د حسن تعليل په شکل يې راوړي دي، چې د سترگو سره يې نرگس سيالي نـه شي کولاي او د هغې په مقابل کې بيخي عاجز دي او د زلفو په مقابل کې يې سنبل بيخي خجله کيږي. وگورۍ دغه بيت:

    چې سترگې کړې ورپورته په نرگس شي بلا سازه
    چې زلفې کړې نمودې ‌‌‌طبعه واړه سنبل شي

    (کليات ۲۶۱ مخ)

    او بيا د خپلې مينې بـه مقابل کې داسې الفاظ استعمالوي، چې ډېر ښايسته د مياشتې نوم پرې کږدي او نور هم ددغسې حالت د تآثير لاندې راځي په هنرمندانـه ډول دغه صحنـه بيانوي:

    د جمال خوبي دې زياته تر افتابه
    د نظر دپاره نوم درباندې ماه ږدم
    که مې چېرې لاس د واک درورسيږي
    په سپين مخ بـه دې دغاښ نښې سياه ږدم

    (کليات ۸۷-۸۸ مخ )

    خوشال خان خټک نـه يوازې په شعر کې نورې برخې څېړلي بلکې د پېغلې (شـهۍ) قد په ستاينـه کې هم بې ساري اديب دي، چې د پښتو ادب د وياړ لوړه او بيخي لوړه شمله ده خو چې نړۍ وجود لري، دده د ادب شمله بـه تر اسمانـه هسکه او اوچته وي افغانان او پښتانـه بـه پرې ويآړي، خوشال خان لکه چې مخکې مو چې يادونـه وکړه، د ده د وجود هر اندام په ډېرښکلي ډول په خپلو شعرونو کې راوړي، خوبيا په تېره شونډې چې د ياقوتو نـه هم ښې گڼي، اننگي دلاله د گلونـه نشـه کوونکي بولي او زلفې هم تر عنبرو خوشبويه گڼي او وايي:

    چې شونډو ته دې گورم تر ياقوتو لا تېري کا
    چې زلفو ته دې گورم په عنبرو بهتر يې
    که هرڅو د لاله گلونـه ښه دي په چمن کې
    په دواړو اننگيو داغ د ولاړو د ځيگريې

    (کليات ۳۴۷ مخ)

    پوهان وايي د ژوند هر لوري او اړخ د شعر او ادب لپاره يو رنگين او ښکلي مضمون دي خو شرط دادي، چې شاعر او اديب په حقيقي او آره بڼه ورته ځير دي اوهسې بې ځايه انځورگري ونـه کړي، چې د ژوند لپاره څه کټه ونـه لري په دغه اړه خبرې ډېرې دي، خو شعر بايد د ژوند لپاره وي.... په هر حال خوشال د حسن او جمال په رنگينيو کې خپل شعر او هنر ايجاد کړي دي، نو يې دا کار د خپل ژوند ټولنيز احساس له مخې د يو ساعت د روح دآرامتيا او تفريح دپاره کړي دي، د ده حسن او جمال ښکلې غنچې او گلدستې هم د پښتو په شعر او شاعرۍ کې ځانگړي شـهکارونـه گڼل کيږي، خو د ښکلي او ښکلا په اړه د ده يوه پرېکړه داسې ده:

    په ځان او په جهان کې مادوه څيزه دي وکښلي
    په ځان کې دواړه سترگې په جهان کې واړه کښلي

    لنډه دا چې کـه خوشال خان بابا ازل ميراث ته يو څېړونکي ځېر شي، نوبه خامخا دا په ډېره مينـه سره دا وايي ، خوشال بابا بې له شکه يو بې ساري شاعر ؤ، د حسن او جمال خوا ته يې هم زياتې ځيرکشي کړي دي، د ده کليات د حسن او جمال نـه ډکه يوه رنگينـه خزانـه بلل کيږي. دده دغه مطلب د ښې افادې لپاره دغه بيت ته ځير شي.

    دا څه شعر نـه دي، چې خوشال خټک بيان کړو
    واړه لعل دُر دي د بيان په تار پييلي

    خو خوشال بابا په خپلو اشعارو کې يوازې د حسن او ښکلا يادونـه هم نـه ده کړې، بلکې نور موضوعات لکه د سالم اولاد روزل د ښځو د حقوقو په باره کې په واضحه توگه اشعار ويلي، يانې، چې ښځه څومره په خپل مېړه باندې حقوق لري او همدارنگه نور موضوعات د مېړه حقوق په ښځه باندې هم په خپلو اشعارو کې راوړي دي او خوشال بابا وايي: د ښځې حق په خپل مېړه باندې هم ډېر دي او د قرض شکل باندې دي، چې مېړه ته لازمـه ده، هغه ادا کړي، هغه وساتي، په تن پټه کړې دروېزې ته احتياج نـه شي، د نورو کارونو نـه خلاصه وي فرضاً کـه زموږ په ټولنـه کې چې رواج دي خصوصاً په قبايلو کې اود جنوب په طرف کې چې په ښځو باندې بوټي د غرونـه راوړل کيږي، بلکې دغه کارونـه بايد پرې ونـه شي، حلال پرې وخوړل شي او دا هم زياتوي، چې ښځه دخپل مېړه لپاره پيدا ده اومېړه د خپل ښځې لپاره. [۶][۷]

    خوشال بابا په واقعيت سره، چې د تورې او قلم خاوند , د پښتو ادب بابا او د پښتنو ژبې بابا ياديږي او دا خبره پرځاي ده، ده په خپل شعر کې د ژوند هره برخه ، هر راز مسايل راوړي دي او خلک يې خبر کړي دي. کـه چېرې د مينې اشعارو ته يې وگورو نو داسې گمان وکړو، چې ترده لوي مولوي نـه شته، کـه اخلاقي اشعارو ته يې وگورو نو د اسې گومان کوو، چې ترده لوي شاعر په دغه برخه کې نـه شته، کـه رزمي اشعار يې وڅېړل شي، نو دا بـه جوته شي، چې تر ده لوي قهرمان نـه شته او کـه عشقي برخه يې وپلټل شي، نو دا بـه هم ترې څرگنده شي، چې تر ده پورې عاشق نـه شته. [۸][۹]

    سرچينې

  • د اخځ ستونزه: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named Morgenstierne
  • عرفان د محمد - د خوشحال خان کليات ۳۸۲ مخ
  • فراقنامـه - د خوشحال خان خټک کليات - ۴ مخ
  • - فيل اندامې
  • خوشال خان کليات ۴۶۱ مخ
  • د خوشال خان کليات - ۲۱ مخ
  • حق د عورت په مرد
  • د خوشال خان کليات - ۵ مخ
  • د خوشال يو شعر
    • داور، داورخان، خوشحال او فولکلور، پښتو اکېډمۍ، پيښور، ۲۰۰۶ کال
    • هېوادمل، زلمـی سرمحقق، ننگيالی د زمانې، د افغانستان دکلتوري ودې ټولنـه، ۱۳۸۰ کال افغانستان.
    • سنگروال، شـهسوارنيازی، د پښتو ادبياتو تاريخ،د احمدشاه ابدالي پوهنتون، ۱۳۷۷ کال، پيښور.
    • واجد، عبدالواجد، د خوشحال سبک او په پښتو ادب د دغه سبک اغېزې، آزادۍ مطبعه، ۱۳۸۳کال، کابل.
    • د سکندرخان ديوان، مقدمـه ددوست محمد کامل مـهمند، قصه خوانۍ، ۱۹۶۲ کال، پيښور.
    • د عبدالقادرخان خټک کليات، ترتيب او تدوين پروفيسورجهانزيب په زيار، پښتو اکيډمۍ، ۲۰۰۲کال، پيښور.
    • د خوشحال کليات، د عبدالقيوم مشواڼي، وييپانگه، اوډنـه، پرتلنـه او سمونـه، دانش خپرندويه ټولنـه، ۱۳۸۴کال، کابل.
    • کابل مجله، پښتوټولنـه، ۱۳۸۴ کال، کابل.
    • کابل مجله، پښتوټولنـه، ۱۳۸۰ کال، کابل.
    • د خوشحال ريويو، درې مياشتنۍ مجله، پښتواکېډمۍ، پيښور، ۱۹۸۶ کال، پيښور.
    • فراقنامـه خوشحال خټک، مقدمـه او حاشيه د همېش خليل، قامي مکتبه، پيښور.
    • روهي، کانديد اکاډميسن محمد صديق، د خوشحال اخلاقي ايډيال، د محمد صديق فرهنگي ټولنـه، ۱۳۸۰ کال، پيښور.
    پښتانـهنامتو څېرې سلطان ابراهيم لودي · شېرشاه سوري · بايزيد پير روښان · پير بابا · خوشحال خان خټک · ميرويس هوتک · احمد شاه بابا · وزير محمد اکبر خان · امير دوست محمد خان · ملالۍ  · امير عبدالرحمن خان · ملا پاينده · مرزا علي خان · امير امان الله خان · خان عبد الغفار خان · سردار محمد داود خان · خان عبدالولي خان · ډاکتر کبير ستوری ·

    هڅوب پښتونولي · پښتانـه ټبرې · لويه جرگه · د خټکو نڅا  · اتڼ · د مسودو نڅا · آدم خان او درخانی · يوسف خان او شېرينوشاعران عبدالرحمان مومند · خوشحال خان خټک · امير حمزه شينواری · اجمل خټک · کبير ستوری · غني خان متنونـه او
    جگړی د ډيورنډ کرښه · خدايي خدمتگار · پښتونستان · د کالا باغ بند · طالبان · د خيبر پښتونخوا نومونـه جگړې او
    نښتې د پاني پت لومړۍ جگړه · د پاني پت دريمـه جگړه · د افغان-انگرېز لومړۍ جگړه · د نوښار جگړه · د جمرود جگړه · د ملاکنډ محاصره · د افغان-انگرېز دويمـه جگړه · د ميوند جگړه  · تيره کمپاين · د افغان-انگرېز درېمـه جگړه  · د افغانستان جگړه (۱۹۷۹-۱۹۸۹)  · د افغانستان جگړه (۲۰۰۱)  · د پاکستان په شمال لوېديځ کې جکړه

    يادونـه: د ستر خوشال بابا انځور د روسي انځورگر ((ايگر کازارين)) له دغې ويبپاڼې نـه هم کاپي کولاى شئ. [[۱]]

    "https://ps.wikipedia.org/w/index.php?title=خوشال_خان_خټک&oldid=224618" نـه اخيستل شوی




    [سرود لرى]

    نویسنده و منبع | تاریخ انتشار: Sat, 17 Nov 2018 01:51:00 +0000



    تمامی مطالب این سایت به صورت اتوماتیک توسط موتورهای جستجو و یا جستجو مستقیم بازدیدکنندگان جمع آوری شده است
    هیچ مطلبی توسط این سایت مورد تایید نیست.
    در صورت وجود مطلب غیرمجاز، جهت حذف به ایمیل زیر پیام ارسال نمایید
    i.video.ir@gmail.com