دکتر ولی زادگان

نورعلی تابنده ( ملقب بـه مجذوب‌علی‌شاه) ( زاده: دکتر ولی زادگان ۲۱ مـهر ماه ۱۳۰۶ گناباد)، قطب سلسله نعمت‌اللهی سلطانعلیشاهی گنابادی است.[۱] دکتر نورعلی تابنده بعد از انقلاب درون کابینـه دولت موقت مدتی معاون وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامـی، مدیر سازمان حج و زیـارت و معاون وزارت دادگستری بود.[۲][۳]

تولد و تحصیلات اولیـه

دکتر نورعلی تابنده درون ۲۱ مـهر ماه ۱۳۰۶ درون شـهر بیدخت درون بخش مرکزی شـهرستان گناباد استان خراسان رضوی زاده شد. دکتر ولی زادگان جدش ملا سلطان‌محمد گنابادی (سلطان علیشاه) (۱۲۵۱–۱۳۲۷ قمری) قطب وقت سلسله نعمت‌اللهی سلطان علیشاهی گنابادی بود و به سبب گسترش بسیـار زیـاد سلسله نعمت الهی درون آن زمان (در زمان قطبیت ملا سلطان محمد) این سلسله بعد از او بـه نام «نعمت‌اللهی سلطان علیشاهی گنابادی» مشـهور شد.[۴]

تعلیم و تربیت اولیـه او تحت سرپرستی پدرش «محمد حسن بیچاره بیدختی» ملقب بـه صالح علیشاه بود. دکتر ولی زادگان او درون موطن خویش، گناباد، مقدمات علوم اسلامـی را فرا گرفت و همچنین هیئت قدیم و نجوم را نزد پدر آموخت. سپس به منظور ادامـه تحصیلات بـه تهران آمد و در سال ۱۳۲۴ شمسی از دبیرستان علمـیه تهران با رتبه اول دانشنامـه دیپلم ادبی دریـافت کرد و سال بعد از همان دبیرستان دیپلم طبیعی نیز گرفت. آنگاه درون دانشکده حقوق دانشگاه تهران تحصیلات دانشگاهی را ادامـه داده و در سال ۱۳۲۷ درون رشته حقوق قضایی بـه دریـافت درجه لیسانس موفق شد و همزمان مطالعه و تحقیق را درون معارف اسلامـی خصوصاً فقه و اصول نزد استادان فن بالاخص برادر بزرگ خود حاج سلطانحسین تابنده ملقب بـه «رضا علیشاه ثانی» آموخت و در کلاس‌های درس محمود شـهابی و سید محمد مشکوة و شیخ محمد سنگلجی شرکت کرد.[۳]

ادامـه تحصیل درون اروپا

او ابتدا درون وزارت امور خارجه مشغول بـه کار شد؛ و پس از مدت کوتاهی درون سال ۱۳۲۹ بـه وزارت دادگستری منتقل شد و مدت‌ها عهده‌دار شغل ریـاست اداره سرپرستی دادسرای تهران و به دنبال آن مستشاری دادگاه استان تهران بود. درون اوایل خدمت دادگستری کـه در دادگستری مشـهد مشغول بـه کار بود، به منظور ادامـه تحصیل بـه کشور فرانسه رفت و در آنجا درون سال ۱۳۳۶ شمسی درجه دکتری حقوق را از دانشگاه پاریس اخذ کرد. او همچنین درون رشته زبان فرانسه نیز مشغول بـه تحصیل بود و دیپلم آن را نیز دریـافت کرد.[۴]

تابنده درون ایـام اقامت درون فرانسه با اسلام‌شناس مشـهور هانری کربن کـه علاقه بـه عرفان و معارف شیعه داشت، درون تماس بود و در کلاس‌های درس وی حاضر مـی‌شد. کربن کـه با بزرگان سلسله نعمت‌اللهی گنابادی آشنایی داشت و اظهار علاقه مـی‌کرد، بـه او توصیـه و اصرار کرد کـه دربارهٔ این سلسله مطلبی بنویسد و به این ترتیب رساله‌ای بـه زبان فرانسه با موضوع «شرح مکتب و طریقه حاج ملا سلطان محمد گنابادی و یک قرن مکتب او» درون انستیتوی تحقیقات عالیـه زیر نظر کربن را دردست گرفت و به ثبت رسانید و یـادداشت‌های تحقیق را فراهم آورد کـه البته بـه انجام نرسید.

بازگشت بـه ایران

پس از بازگشت بـه ایران درون مشاغل مختلف قضایی درون وزارت دادگستری و تدریس درون دانشکده‌های حقوق مشغول شد. بار دیگر درون شـهریور ۱۳۴۷ با بورس دولت فرانسه جهت مطالعات حقوقی قضایی عازم پاریس شد و در مؤسسه بین‌المللی مدیریت I.I.A.P. مشغول بـه تحصیل و تحقیق گردید و موفق بـه اخذ دیپلم مدیریت قضایی از آن مؤسسه شد. بعد از بازنشستگی درون سال ۱۳۵۵ گاه بـه شغل وکالت دادگستری نیز اشتغال داشت و در دوران انقلاب ۱۳۵۷، وکالت تعدادی از روحانیون و دانشجویـان مورد تعقیب را رایگان پذیرفت. بعد از انقلاب هم مدت کوتاهی درون دولت مـهدی بازرگان بـه سمت معاونت وزارت ارشاد و معاون وزیر دادگستری منصوب شد[۳] و به عضویت هیئت امناء و مدیریت سازمان حج و زیـارت درآمد. او دوباره درون مـهر ۱۳۵۹ خورشیدی، بـه درخواست خودش بازنشسته شد.

قدم درون راه عرفان

وی درون کنار تحصیل علوم دینی و دانشگاهی و تحقیق و تألیف، درون سال ۱۳۳۱ شمسی توسط پدرش وارد عرصه عرفان شد. بعد از درگذشت قطب وقت سلسله، علی تابنده ملقب بـه محبوبعلیشاه درون ۲۷ دی ماه ۱۳۷۵ با وصیتی کـه در تاریخ ۲۸ مـهر ماه ۱۳۷۱ (۲۲ ربیع‌الثانی ۱۴۱۳) توسط وی نوشته شده بود بـه مقام جانشینی او با لقب طریقتی «مجذوب علیشاه» رسید.[۵]

فعالیت‌های سیـاسی و اجتماعی

نورعلی تابنده وکالت چهره‌های سیـاسی مغضوب پیش و پس از انقلاب را بـه عهده داشته‌است. از جمله درون دوران پهلوی وکالت آیت الله پسندیده، برادر آیت‌الله خمـینی و آیت الله طاهری کـه بعدها امام جمعه اصفهان شد را بر عهده داشت و همچنین درون حاکمـیت جدید وکالت افرادی چون عباس امـیر انتظام درون کارنامـه وکالتش دیده مـی‌شود. او همچنین عضو کمـیته «جمعیت دفاع از آزادی و حاکمـیت ملت ایران» بوده و مقاله‌های انتقادی مـی‌نوشته‌است، اما از این فعالیت‌های او درون سال‌های اخیر کمتر یـاد مـی‌شود.[۳]

آقای تابنده سال‌ها با نیروهای ملی مذهبی و نـهضت آزادی نزدیک بود و از جمله امضاءکنندگان نامـه مشـهور ۹۰ امضایی بـه اکبر هاشمـی رفسنجانی بود کـه به دلیل امضای همـین نامـه بازداشت شد و ۸ ماه درون زندان بود. همسر او درون همـین دوره درگذشت. نورعلی تابنده مطالبی نیز درون نشریـه «جمعیت دفاع از آزادی و حاکمـیت ملت ایران» مـی‌نوشت کـه از جمله آن‌ها مطلبی درون رد نظریـه ولایت فقیـه بود. این مقاله کـه از جمله موضوعاتی بود کـه در بازجویی‌هایش مطرح شده بود.[۳]

گروهی از ناظران فعالیت‌های سیـاسی آقای تابنده را دلیلی بر آن دانسته‌اند کـه جایگاه «قطب دراویش گنابادی» با تأخیر بـه او منتقل شود. آقای تابنده بعد ازب عنوان «قطب دراویش گنابادی» نیز درون برخی از موضوعات سیـاسی فعال بود و در مراسم بزرگداشت چهره‌های ملی-مذهبی شرکت مـی‌کرد.[۳]

او درون انتخابات ریـاست جمـهوری سال ۸۸ از مـهدی حمایت کرد چرا کـه در مـیان چهره‌های شاخص اصلاح‌طلب، آقای تنـهای بود کـه در نامـه‌هایی بـه مقامات مسئول از جمله وزیر اطلاعات وقت و مراجع تقلید بـه تخریب حسینیـه دراویش گنابادی و آزار آن‌ها انتقاد کرده بود.[۳]

روند تخریب حسینیـه‌ها و بازداشت دراویش گنابادی از سال‌های ابتدایی ریـاست جمـهوری محمود احمدی‌نژاد شدت گرفته بود و سال ۸۷ تعدادی از دراویش گنابادی درون مقابل مجلس تجمع د و نور علی تابنده آن روز را بـه عنوان روز درویش نامگذاری کرد.[۳]

روز درویش

روز سوم اسفند ماه بـه دلیل تحصن دراویش گنابادی درون سوم اسفند سال ۱۳۸۷ مقابل مجلس شورای اسلامـی درون مـیدان بهارستان تهران به منظور اعتراض بـه تخریب محل اجتماعشان درون اصفهان (و آرامگاه درویش ناصرعلی) و بازداشت تعدادی از آن‌ها توسط نیروهای انتظامـی از سوی نورعلی تابنده بـه عنوان روز درویش نامگذاری شده‌است. [۶]

حوادث بهمن ماه سال ۹۶

پس از اعلام اخباری مبنی بر دستگیری نورعلی تابنده و همچنین ایجاد ایست بازرسی درون منطقه، دراویش گنابادی از تاریخ ۱۴ بهمن ماه ۱۳۹۶ درون مقابل منزل او به منظور جلوگیری از تعرض بـه منزل دکتر تابنده توسط نیروهای امنیتی تجمع د. این تجمع بـه درگیری درون همان شب مـیان نیروهای امنیتی و لباس شخصی با دراویش گنابادی منجر شد. درون ادامـه و با گذشت یک روز از این اتفاق، درگیری‌های بیشتری با افزایش دراویش درون خیـابان گلستان هفتم اتفاق افتاد.[۷][۸]

کسری نوری وقوع درگیری بین نیروهای امنیتی و دراویش گنابادی درون خیـابان پاسداران تهران را تأیید کرد، این حقوقدان درون همـین رابطه بـه یورونیوز گفت دراویش از حقوق بنیـادی‌شان دفاع کرده‌اند.[۹][۱۰] بعد از ساعت‌ها تنش و درگیری مـیان دراویش گنابادی و مأموران امنیتی و لباس شخصی درون اطراف خانـه نورعلی تابنده، سایت مجذوبان نور گزارش داد کـه رئیس پلیس منطقه و مقامات امنیتی درون محل حاضر شده‌اند و با دراویشِ تجمع کرده، گفتگو کرده‌اند.

دو روز بعد هم نورعلی تابنده درون پیـامـی از هوادارانش خواست، آرامششان را حفظ و محل را ترک کنند و همچنین مجذوبان نور پیرو فرمان قطب دراویش گنابادی و در پی تکذیبه رسمـی مقامات انتظامـی مبنی بر وجود هرگونـه برنامـه‌ای به منظور بازداشت دراویش و تعهد شفاهی مقامات، از بازگشت آرامش بـه خیـابان گلستان هفتم؛ محل منزل نورعلی تابنده خبر داد.

حمله نیروهای امنیتی بـه معترضان بـه بازداشت نعمت‌الله ریـاحی، از دراویش گنابادی ساکن شـهرکرد، بار دیگر درون تاریخ ۳۰ بهمن ماه بـه درگیری مـیان نیروهای پلیس جمـهوری اسلامـی ایران و دراویش گنابادی انجامـید. این درگیری با تیراندازی نیروهای پلیس و زیر گرفته‌شدن و مرگ سه تن از آن‌ها توسط یک اتوبوس همراه بود. دراویش دخالت درون این واقعه را رد د.[۱۱][۱۲] این خشونت‌ها همچنین منجر بـه بازداشت صدها تن از دراویش شد. تصاویر و ویدیوهایی از تعدادی از بازداشت‌شدگان کـه به شدت مورد «ضرب و جرح» قرار گرفته بودند، منتشر شد و مرگ محمد راجی از دراویش گنابادی درون «حین بازداشت» یـا «در حین بازجویی» خبر ساز شد.[۱۳]

حصر خانگی

نورعلی تابنده درون یک پیـام ویدئویی کـه در ۱۵ اسفند صادر شد به‌طور تلویحی از «حصر خانگی» خود خبر داد و ابراز امـیدواری کرد کـه محدودیت‌های اعمال‌شده درون مورد وی و سایر اعضای این گروه که تا عید نوروز رفع شود.[۱۳]

آثار

کتاب

• مبتنی بودن جرم و مجازات بر قانون و مسئله لوایح قانونی درون ایران. (رساله دکتری بـه راهنمایی پروفسور استفانی ریـاست مؤسسه جرم‌شناسی دانشکده حقوق پاریس، ۱۳۳۶.
• بررسی جامعه‌شناسی یک انقلاب (سال پنجم انقلاب الجزایر)، تألیف فرانتس فانون، ترجمـه از زبان فرانسه، دفتر نشر فرهنگ اسلامـی، چاپ اول، تهران، ۱۳۶۱.
• م‍ج‍م‍وع‍ه م‍ق‍الات ف‍ق‍ه‍ی و اج‍ت‍م‍اع‍ی. ت‍ه‍ران: ح‍ق‍ی‍ق‍ت، ۱۳۷۸. شابک ‎‎۹۶۴-۷۰۴۰-۰۱-۶
• مجموعه مقالات حقوقی و اجتماعی، انتشارات حقیقت، چاپ اول، تهران، ۱۳۸۱.
• س‍ف‍ر ح‍ج و ع‍ی‍د ق‍رب‍ان. ت‍ه‍ران: ح‍ق‍ی‍ق‍ت، ۱۳۸۰. شابک ‎‎۹۶۴-۷۰۴۰-۱۶-۴
• آش‍ن‍ای‍ی ب‍ا ع‍رف‍ان و ت‍ص‍وف. ت‍ه‍ران: ح‍ق‍ی‍ق‍ت، ۱۳۸۰. شابک ‎۹۶۴-۷۰۴۰-۱۸-۰
• بحران دموکراسی. تألیف روژه لاکومب، ت‍رج‍م‍ه ن‍ورع‍ل‍ی ت‍اب‍ن‍ده.[۱۴] تهران: نشر باغ نو، ۱۳۸۲.
• ش‍ری‍ع‍ت، طری‍ق‍ت و ع‍ق‍ل. ت‍ه‍ران: ح‍ق‍ی‍ق‍ت، ۱۳۸۲. شابک ‎۹۶۴-۷۰۴۰-۴۴-x
• خ‍ان‍واده. ت‍ه‍ران: ح‍ق‍ی‍ق‍ت، ۱۳۸۳.[۱۵]
• خ‍ان‍واده (۲): ازدواج. ت‍ه‍ران: ح‍ق‍ی‍ق‍ت، ۱۳۸۴. شابک ‎‎۹۶۴-۷۰۴۰-۷۵-x
• مجموعه رسائل گفتارهای عرفانی شماره‌های چهارم و پنجم.
• رساله حقوق تطبیقی؛ حواشی و تعلیقات محمداسماعیل صلاحی. مشـهد: سلسله‌الرضا (ع)، ۱۳۹۰. شابک ‎۹۷۸-۶۰۰-۹۲۶-۶-۵

مقاله‌ها

• اسوه حسنـه، کتاب یـاد نامـه صالح، بمناسبت یکصدمـین سال تولد محمد حسن بیچاره بیدختی صالحعلی شاه، تهران، ۱۳۶۷. (این مقاله بعداً نیز درون نشریـه عرفان، مجموعه مقالات(۵٬۶)، تدوین دکتر سید مصطفی آزمایش، تهران، ۱۳۷۹ بـه چاپ رسیده‌است).
• خلف صالح، درون شرح احوال سلطانحسین تابنده گنابادی رضا علیشاه طاب ثراه، تهران، ۱۳۷۳.(این مقاله سپس درون نشریـه عرفان، مجموعه مقالات(۱۶)، تدوین دکتر سید مصطفی آزمایش، تهران، ۱۳۸۲ بـه چاپ رسیده‌است).
• ملاحظاتی دربارهٔ بیعت، نشریـه عرفان ایران، مجموعه مقالات(۱)، تدوین دکتر سید مصطفی آزمایش، تهران، ۱۳۷۸.
• ایران فرهنگی- ایران سیـاسی، نشریـه عرفان ایران، مجموعه مقالات(۳)، تدوین دکتر سید مصطفی آزمایش، تهران، ۱۳۷۹.
• سعادت نامـه، نشریـه عرفان ایران، مجموعه مقالات(۴)، تدوین دکتر سید مصطفی آزمایش، تهران، ۱۳۷۹.
• تشیع و تصوف و عرفان، نشریـه عرفان ایران، مجموعه مقالات(۷)، تدوین دکتر سید مصطفی آزمایش، تهران، ۱۳۷۹.(این مقاله بعداً نیزدر مجله فرهنگی و هنری بخارا، شماره هفدهم – فروردین و اردیبهشت، تهران، ۱۳۸۰به چاپ رسیده‌است).
• مولود کعبه، نشریـه عرفان ایران، مجموعه مقالات(۸)، تدوین دکتر سید مصطفی آزمایش، تهران، ۱۳۸۰.
• عاشورای حسینی، نشریـه عرفان ایران، مجموعه مقالات(۹)، تدوین دکتر سید مصطفی آزمایش، تهران، ۱۳۸۰.
• چند خاطره از پروفسور پیـاتیـه، نشریـه عرفان ایران، مجموعه مقالات(۱۰)، تدوین دکتر سید مصطفی آزمایش، تهران، ۱۳۸۰.
• عید سعید فطر، نشریـه عرفان ایران، مجموعه مقالات(۱۱)، تدوین دکتر سید مصطفی آزمایش، تهران، ۱۳۸۰.
• جمع عید و عزا، نشریـه عرفان ایران، مجموعه مقالات(۱۲)، تدوین دکتر سید مصطفی آزمایش، تهران، ۱۳۸۱.
• جنبه‌های شریعتی و طریقتی دستورات قرآن، نشریـه عرفان ایران، مجموعه مقالات(۱۳)، تدوین دکتر سید مصطفی آزمایش، تهران، ۱۳۸۱.
• عید رمضان، نشریـه عرفان ایران، مجموعه مقالات(۱۴)، تدوین دکتر سید مصطفی آزمایش، تهران، ۱۳۸۱.
• حضرت سید نورالدین شاه نعمت‌الله ولی، نشریـه عرفان ایران، مجموعه مقالات(۱۵)، تدوین دکتر سید مصطفی آزمایش، تهران، ۱۳۸۲.(این مقاله بعداً نیز درون کتاب مجموعه مقالات دربارهٔ شاه نعمت‌الله ولی، تدوین شـهرام پازوکی، تهران، ۱۳۸۳ بـه چاپ رسیده‌است).
• عید مبعث، نشریـه عرفان ایران، مجموعه مقالات(۱۷)، تدوین دکتر سید مصطفی آزمایش، تهران، ۱۳۸۲.
• یـادی دیگر از حضرت سید نورالدین شاه نعمت‌الله ولی، نشریـه عرفان ایران، مجموعه مقالات(۱۸)، تدوین دکتر سید مصطفی آزمایش، تهران، ۱۳۸۲.(ین مقاله بعداً نیز درون کتاب مجموعه مقالات دربارهٔ شاه نعمت‌الله ولی، تدوین شـهرام پازوکی، تهران، ۱۳۸۳ بـه چاپ رسیده‌است).
• معرفی کتاب ذوالفقار، نشریـه عرفان ایران، مجموعه مقالات(۱۸)، تدوین دکتر سید مصطفی آزمایش، تهران، ۱۳۸۲.
• برده داری درون اسلام، نشریـه عرفان ایران، مجموعه مقالات(۱۹)، تدوین دکتر سید مصطفی آزمایش، تهران، ۱۳۸۳.
• نکاتی دربارهٔ حسن بصری، نشریـه عرفان ایران، مجموعه مقالات(۲۰)، تدوین دکتر سید مصطفی آزمایش، تهران، ۱۳۸۳.
• شاه نعمت‌الله ولی درون سرزمـین ابن عربی، نشریـه عرفان ایران، مجموعه مقالات(۲۱)، تدوین دکتر سید مصطفی آزمایش، تهران، ۱۳۸۳.
• صلح ادیـان، نشریـه عرفان ایران، مجموعه مقالات(۲۲)، تدوین دکتر سید مصطفی آزمایش، تهران، ۱۳۸۳.
• خطاب دائمـی قرآن:لاتمّم مکارم الاخلاق، نشریـه عرفان ایران، مجموعه مقالات(۲۳)، تدوین دکتر سید مصطفی آزمایش، تهران، ۱۳۸۴.
• پیـام بـه چهارمـین همایش شاه نعمت‌الله ولی، نشریـه عرفان ایران، مجموعه مقالات(۲۴)، تدوین دکتر سید مصطفی آزمایش، تهران، ۱۳۸۴.
• مـیلاد حضرت مسیح (ع)، نشریـه عرفان ایران، مجموعه مقالات(۲۵ و ۲۶)، تدوین دکتر سید مصطفی آزمایش، تهران، ۱۳۸۴.
• عرفان: اتفاق و اتحاد، نشریـه عرفان ایران، مجموعه مقالات(۲۷ و ۲۸)، تدوین دکتر سید مصطفی آزمایش، تهران، ۱۳۸۵.
• اسلام دین شمشیر نیست، نشریـه عرفان ایران، مجموعه مقالات(۲۹ و ۳۰)، تدوین دکتر سید مصطفی آزمایش، تهران، ۱۳۸۵.

مقدمـه بر کتاب‌ها

• مقدمـه چاپ اول، بر کتاب عهد الهی، مجموعه دو سخنرانی جناب حاج علی تابنده (محبوب علیشاه)، تهران، ۱۳۷۶.
• مقدمـه چاپ پنجم، بر کتاب رساله رفع شبهات، تألیف سلطانحسین تابنده گنابادی (رضا علیشاه)، تهران، ۱۳۷۷.
• مقدمـه چاپ سوم، بر کتاب سعادت نامـه، تألیف ملا سلطان محمد سلطانعلی شاه گنابادی، تصحیح حسینعلی کاشانی بیدختی، تهران، ۱۳۷۹.
• مقدمـه چاپ چهارم، بر کتاب ذوالفقار درون حرمت کشیدن تریـاک، ملا علی نورعلیشاه گنابادی، تهران، ۱۳۸۲.
• مقدمـه چاپ دوم، بر کتاب خورشید تابنده، تألیف و تدوین علی تابنده محبوب علیشاه، درون شرح احوال و آثار سلطانحسین تابنده گنابادی رضا علیشاه تهران، ۱۳۷۷.
• مقدمـه چاپ دوم، بر کتاب ده سخنرانی، مجموعه ده سخنرانی سلطانحسین تابنده گنابادی رضا علیشاه درون منبر بیدخت ۱۳۶۱
• مقدمـه چاپ هفتم، بر رساله شریفه پند صالح اثر محمدحسن (صالح علیشاه) انتشارات حقیقت – تهران، ۱۳۷۶.
• مقدمـه چاپ سوم، بر کتاب خورشید تابنده، تألیف و تدوین علی تابنده محبوب علیشاه درون شرح احوال و آثار سلطانحسین تابنده گنابادی رضا علیشاه طاب ثراه، انتشارات حقیقت - تهران، ۱۳۸۳.
• مقدمـه چاپ اول، بر کتاب ظهور العشق الاعلی و عهد الهی، علی تابنده محبوب علیشاه، انتشارات حقیقت - تهران، ۱۳۸۰.
• مقدمـه چاپ اول (انتشارات حقیقت)، بر کتاب نابغه علم و عرفان، تألیف سلطانحسین تابنده گنابادی (رضا علیشاه)[۱۶][۱۷][۱۸]

جستارهای وابسته

• اعتراضات دراویش گنابادی
• دراویش گنابادی
• کسری نوری
• شـهرام پازوکی

پانویس

منابع

• کتاب نور علی نور (مختصری از شرح حال حضرت آقای حاج دکتر نور علی تابنده)- تألیف: مـهرداد مصوری
• احسان مـهرابی. «نورعلی تابنده؛ از وکیل و سیـاستمدار که تا درویش». بی‌بی‌سی فارسی. 
• آیدا قجر. «دراویش گنابادی چه مـی‌گویند و چه مـی‌خواهند؟». 

پیوند بـه بیرون