اصفهان چزابه

جوانانی از اقلیت‌های قومـی ـ مذهبی کشور نیز درون کنار مسلمانان درون خطوط مقدم جبهه‌های نبرد جنگیدند و در این جنگ کشته، اصفهان چزابه جانباز، یـا بـه اسارت گرفته شدند.

در ادیـان و مکاتب مختلف، کشته شدن به منظور مـیهن و دین دارای منزلت والایی هست و درون دین مسیحیت،ی را کـه در راه پاسداری باورهای مسیحیت جان مـی‌بازد شـهید مـی‌نامند. واژهٔ لاتینی شـهید مارتیر (Martyr) هست که بـه صورت مارتیروس (Martiros) از زبان یونانی وارد زبان ارمنی شده و از گذشته‌های دور درون نام گذاری فرزندان پسر بـه کار رفته‌است. اصفهان چزابه امروزه نیز نام «مارتیروس» و نام خانوادگی «مارتیروسیـان» درون مـیان ارمنیـان فراوان است.

معادل دیگر واژهٔ شـهید درون زبان ارمنی ناهاتاک (Nahatak) هست که از دو جز (ناه)-(ناخ) بـه معنی پیش و نخست و (تاک) بـه معنی دو و تک ترکیب شده و با رابط الف بـه هم پیوسته‌است؛ بنابراین، ناهاتاک درون لغت بـه معنی پیشتاز و پیش آهنگ است.

در فرهنگ‌های ارمنی معانی دیگر این واژه عبارت اند از: اصفهان چزابه سرباز خط مقدم، قهرمان، دلیر و بی باک و در مفاهیم دینی بـه معنی شـهید و شاهد آمده و آنی هست که به منظور دفاع از دین و ایمان قربانی مـی‌شود،ی کـه برای آرمانی، جان خود را ایثار مـی‌کند.

«نبرد به منظور دین و مـیهن از دیرباز جزئی از زندگی ارمنیـان بوده‌است.»

در قبرستان ارمنیـان تهران، قطعهٔ ویژه‌ای بـه شـهیدان جنگ ایران و عراق اختصاص یـافته‌است. اصفهان چزابه درون نیمـهٔ آبان ۱۳۸۸ خورشیدی، با همکاری خلیفه‌گری ارامنـه تهران و بنیـاد شـهید و امور ایثارگران بنای یـادبودی نیز درون این محل برپا شد.

مشارکت ارمنیـان درون جنگ ایران و عراق منحصر بـه جانبازی رزمندگان و ازخودگذشتگی جوانان ارمنی نبوده است. تقریباً تمامـی قشرها ارمنیـان با استقبال از فراخوان شوراهای خلیفه گری درون مراکز تهران، تبریز و اصفهان و پاسخ بـه ندای وجدان بـه پشتیبانی از عملیـات خطوط مقدم جبهه‌ها برخاستند. نوجوانان و جوانان ارمنی درون سنگرهای مدارس که تا بسیـاری از خانواده‌ها و انجمنـهای مختلف و صاحبان صنایع، همـه درون جمع‌آوری کمک‌های نقدی و غیر نقدی به منظور جبهه‌های جنگ مشارکت مـی‌د.

شورای خلیفه گری تهران و در رأس آن اسقف اعظم آرداک مانوکیـان، خلیفهٔ وقت جامعهٔ ارمنی تهران و شمال ایران، با تلاش پیگیر به منظور جذب کمک‌های مردمـی و سازماندهی امور به منظور پیشگیری از اتلاف منابع تلاش شبانـه‌روزی مـی‌د. درون مرکز اصفهان نیز، اسقف اعظم «کُریون پاپیـان»، خلیفهٔ وقت و رئیس خلیفه گری ارمنیـان حوزهٔ اصفهان و جنوب ایران و در مرکز تبریز، کشیش ارشد، «باگرات مِلان»، نایب خلیفهٔ وقت ارمنیـان کل آذربایجان، اقدامات مؤثری درون جمع‌آوری کمک‌های مردمـی صورت دادند. با ادامـهٔ جنگ، شورای خلیفه گری تهران، با تشکیل ستادی ویژه، سازماندهی و اعزام گروه‌های صنعتگر ارمنی بـه مناطق جنگی را آغاز کرد. نُه گروه از حوزهٔ خلیفه گری تهران، چند گروه از اراک و چندین گروه دیگر از حوزه‌های خلیفه گری اصفهان و تبریز بـه مناطق جنگی اعزام شدند.

این گروه‌ها با استقرار درون پشت جبهه بـه مرمت ماشین‌های جنگی و راه‌سازی، ساخت و راه‌اندازی سردخانـه‌ها، بیمارستان‌های صحرایی و کارهایی از این دست مـی‌پرداختند کـه هر گروه حدود یک که تا دو ماه درون منطقه فعالیت مـی‌کرد. اعزام گروه‌های صنعتگر ارمنی از ۱۳۶۲ که تا ۱۳۶۷ خورشیدی ادامـه یـافت.[۱][۲]

خاطرات و زندگی‌نامـه برخی از شـهدای ارمنی

آلبرت الله دادیـان دومـین فرزند «تادِئوس» و «هاسمـیک» درون بهار ۱۳۴۵ خورشیدی درون تهران متولد شد. تحصیلات ابتدایی را درون مدارس ارامنـه «آرارات» و «نائیری» گذراند. بعد از پایـان تحصیلات راهنمایی درون مجتمع تحصیلی «مریم مقدس» (انستیتو مریم)، درون رشته فنی و حرفه‌ای مشغول بـه تحصیل مـی‌شود. او عضو تیم باشگاه فوتبال آرارات (تهران) نیز بود. پس از رسیدن بـه سن خدمت، بی درنگ خود را بـه مرکز نظام وظیفه معرفی کرده و دوره آموزشی را درون عجب شیر بـه پایـان رساند. بعد از آن به منظور گذراندن دوره تکاوری بـه کرج منتقل شد. «اِدوین شامـیریـان»، دیگر جان باخته ارمنی نیز درون دوره تکاوری با او همراه بود. درون این مدت، بـه منظور دیدار از خانواده، دو نوبت بـه مرخصی آمد. بعد از پایـان دوره، وی بـه جبهه سومار اعزام شد. سرانجام بعد از شش ماه خدمت، تکاور (آلبرت ا… دادیـان) درون اثر اصابت ترکش توپ دشمن بعثی درون منطقه جنگی سومار بـه شـهادت رسید.

ژیلبرت ملکم آبکاریـان تنـها فرزند ذکور خانواده درون سال ۱۳۳۹ خورشیدی درون آبادان بـه دنیـا آمد. تحصیلات ابتدایی و متوسطه را درون زادگاهش گذراند. بعد از آن خود را بـه اداره نظام وظیفه معرفی و در اردیبهشت همان سال بـه خدمت سربازی اعزام شد. وی درون درگیری‌های مستقیم نخستین ماه جنگ بـه شـهادت رسید. ژیلبرت آبکاریـان درون زمره اولین گروه از شـهدای نظامـی ارمنی جمـهوری اسلامـی ایران درون دوران هشت سال جنگ بـه شمار مـی‌رود. پیکر ژیلبرت بعد از انتقال بـه تهران و انجام مراسم خاص مذهبی درون مـیان بدرقه صدها نفر از هموطنان مسیحی و مسلمان درون قطعه شـهدای ارامنـه درون تهران به منظور همـیشـه بـه خاک سپرده شد.

شـهدای نظامـی

اسامـی شـهدای نظامـی درون جنگ ایران و عراق:[۱][۲]

ردیف نام محل تولد تاریخ تولد و شـهادت محل شـهادت ۱ زوریک مرادیـان مسیحی تهران ۱۳۵۹–۱۳۳۹ پیران شـهر ۲ ژیلبرت ملکم آبکاریـان آبادان ۱۳۵۹–۱۳۳۹ سر پل ذهاب ۳ صارمـی یـانیکیـان ؟ ۱۳۵۹–۱۳۳۹ جبههٔ جنوب ۴ پایلاک آوِدیـان ف ۱۳۵۹–۱۳۳۸ دزفول ۵ رازمـیک داوتیـان ف ۱۳۶۰–۱۳۳۹ آبادان ۶ رازمـیک هونانیـان فی ف ۱۳۵۹–۱۳۴۰ سر پل ذهاب ۷ وازگن آوانسیـان ف ۱۳۶۱–۱۳۳۸ داروین منطقه عملیـاتی والفجر ۸ رافیک رشید زاده ارومـیه ۱۳۶۱–۱۳۳۷ شوش (جبههٔ عملیـاتی جنوب) ۹ سوِرن خانلریـان تهران ۱۳۶۱–۱۳۳۸ خونین‌شـهر – محور اهواز ۱۰ واهان الله وردی تهران ۱۳۶۲–۱۳۴۰ پیرانشـهر (مـهران) ۱۱ ادیک نِرسِسیـان تهران ۱۳۶۲–۱۳۳۹ قصر شیرین ۱۲ واهیک باغداسایریـان تهران ۱۳۶۲–۱۳۴۰ دارخوین ۱۳ وازگن آدامـیان آغاجاری ۱۳۶۴–۱۳۴۳ حاج عمران ۱۴ ژوزف شاهینیـان تهران ۱۳۶۴–۱۳۴۱ حسینیـه اهواز ۱۵ وارطان آقاخانیـان تهران ۱۳۶۴–۱۳۴۱ جزیره مجنون ۱۶ هنریک یوسفی (هوسپیـان) تهران ۱۳۶۴–۱۳۴۵ هورالهویزه – کیـان دشت ۱۷ رِیموند شاهنظریـان تهران ۱۳۶۵–۱۳۴۲ مـهران ۱۸ رایموند باغداساریـان تهران ۱۳۶۵–۱۳۴۲ تمرچین ۱۹ ورژ باغومـیان اصفهان ۱۳۶۵–۱۳۴۴ پاوه ۲۰ یوریک سرداریـان اراک ۱۳۶۵–۱۳۴۳ حاج عمران ۲۱ مگردیچ طوماسیـان مسجد سلیمان ۱۳۶۵–۱۳۴۲ سومار ۲۲ گارنیک بوغوسیـان تهران ۱۳۶۵–۱۳۴۲ حاج عمران ۲۳ ویگن کاراپتیـان الیگودرز ۱۳۶۶–۱۳۴۴ شرهانی ۲۴ ادوین شامـیریـان[۳] تهران ۱۳۶۶–۱۳۴۶ مـیمک ۲۵ گاگیک طومانیـانس تهران ۱۳۶۶–۱۳۴۰ مریوان ۲۶ آلبرت الله دادی تهران ۱۳۶۶–۱۳۴۵ سومار ۲۷ آوانِس بارسقیـان ارومـیه ۱۳۶۶–۱۳۴۵ سردشت ۲۸ رازمـیک خاچاطوریـان تهران ۱۳۶۶–۱۳۴۳ سومار ۲۹ نوریک باباخانیـانس تهران ۱۳۶۷–۱۳۴۴ شرهانی ۳۰ هراند آوانسیـان سنگبارانی تهران ۱۳۶۷–۱۳۴۳ ابوغریب- جبهه عین خوش ۳۱ هراچ طوروسیـان تهران ۱۳۶۷–۱۳۴۸ سومار ۳۲ وِهاندز رشیدپور بابرودی ارومـیه ۱۳۶۷–۱۳۴۳ فکه ۳۳ واهیک یِسائیـان تهران ۱۳۶۷–۱۳۴۵ سرپل ذهاب ۳۴ ژرژ کشیش هاروطون تهران ۱۳۶۷–۱۳۴۱ گیلان غرب ۳۵ هنریک هاروطونیـان اراک ۱۳۶۱–۱۳۴۸ صالح آباد ایلام ۳۶ هراچ هامبارسومـیانس تبریز ۱۳۶۷–۱۳۴۰ پیرانشـهر ۳۷ آرمن آوِدیسیـان اصفهان ۱۳۶۹–۱۳۳۸ قصر شیرین ۳۸ ژوزف هرمز نازلو ارومـیه ۱۳۷۰–۱۳۴۸ مـیشداغ ۳۹ آلفرد گبری تهران ۱۳۷۰–۱۳۵۰ نفت شـهر ۴۰ نوریک دانیِلیـان تهران ۱۳۶۴–۱۳۴۲ تهران (اثرات ترکش درون بدن) ۴۱ وارطان آبراهامـیان تهران ۱۳۵۸–۱۳۳۹ کردستان ۴۲ واهیک تِر ماه سلطانی تهران ۱۳۹۲-؟ تهران (جانباز شیمـیایی لشکر ۲۱ حمزه دهلران) ۴۳ روبرت آودیسیـان تهران ۱۳۹۲–۱۳۴۵ تهران (اثرات ترکش درون بدن- عملیـات والفجر هشت) ۴۴ امـیل آرتسرونی آزویـان تبریز ۱۳۶۱–۱۳۳۰ منطقه چنانـه

شـهدای غیرنظامـی

اسامـی شـهدای غیرنظامـی درون جنگ ایران و عراق:[۱][۲]

ردیف نام تاریخ تولد و شـهادت محل شـهادت ۱ با خاچاطوریـان (مـهندس نفت) ۱۳۵۹–۱۳۰۱ آبادان ۲ گالوست بابومـیان ۱۳۵۹–۱۳۱۱ اهواز ۳ گارنیک تِر پلوسیـان ۱۳۶۰–۱۳۴۱ مـیاندوآب ۴ هایگاک موسسیـان ۱۳۶۰–۱۳۰۶ تهران ۵ آلن آبکار شاهنظری ۱۳۶۱–۱۳۴۷ تهران ۶ ادموند موسِسیـان ۱۳۶۱–۱۳۴۰ تهران ۷ ادیک مانوئلیـان ۱۳۶۱–۱۳۳۳ تهران ۸ آناهید مـیناسیـان ۱۳۶۱–۱۳۳۰ چنانـه ۹ کایتزاک داوتیـان ۱۳۶۲–۱۳۱۸ جاده خوی ۱۰ سردار هُوْهانسیـان ۱۳۶۳–۱۳۰۱ تهران ۱۱ ویلیـام آورند ۱۳۶۵–۱۳۳۷ تهران ۱۲ ژانت بوداغیـان ۱۳۶۵–۱۳۳۸ تبریز ۱۳ روبیک مانوک هاروطونیـان ۱۳۶۵–۱۳۲۹ تبریز ۱۴ یرواندیک مانوک هاروطونیـان ۱۳۶۵–۱۳۶۴ تبریز ۱۵ ماطِوُس پانوسیـان ۱۳۶۵–۱۳۲۵ تبریز ۱۶ زویـا مانوک هاروطونیـان ۱۳۶۵–۱۳۲۵ تبریز ۱۷ آنی پانوسیـان ۱۳۶۵–۱۳۵۶ تبریز ۱۸ آدرینـه پانوسیـان ۱۳۶۵–۱۳۶۳ تبریز ۱۹ ساکو مجلومـیان ۱۳۶۵–۱۳۶۳ ارومـیه ۲۰ هایراپت مگردیچیـان ۱۳۶۵–۱۲۹۸ تبریز ۲۱ طاطاوس ملک صیـادیـان ۱۳۶۵–۱۲۸۴ تبریز ۲۲ آرمن تِر آوانِسیـان ۱۳۶۶–۱۳۲۸ تهران ۲۳ همایـاک محمودیـان ۱۳۶۶–۱۳۲۹ تهران ۲۴ وازگن غریبیـان ساکی ۱۳۶۶–۱۳۳۵ تهران ۲۵ سروژ وسکانیـان ۱۳۶۰–۱۳۱۷ تهران ۲۶ ژیلبرت وسکانیـان ۱۳۶۰–۱۳۵۲ تهران

سربازان مفقود الاثر

اسامـی سربازان مفقودالاثر درون جنگ ایران و عراق:[۱][۲]

ردیف نام تاریخ مفقود الاثری مکان مفقود الاثر شدن ۱ هراچ هاکوپیـان ۱۳۶۶–۱۳۴۴ قصر شیرین ۲ هنریک تِر آوانِسیـان ۱۳۶۶–۱۳۴۴ ارتفاعات باباهادی ۳ اوهان یـاریجانیـان ۱۳۶۷–۱۳۴۴ مـهران ۴ هراندهاکوپیـان مـیلاگردی ۱۳۶۷–۱۳۴۷ شرهانی

آزادگان

اسامـی آزادگان درون جنگ ایران و عراق:[۱][۲]

ردیف نام تاریخ اسارت محل اسارت ۱ ادوارد تِر مادو ۱۳۵۹ سر پل ذهاب ۲ آندرانیک نظریـان ۱۳۶۵ مـهران ۳ اُوهانس عزیزیـان ۱۳۶۷ نـهرعنبر ۴ آلبرت قهرمانیـانس ۱۳۶۷ سومار ۵ آلبرت استپانیـان ۱۳۶۷ فکه ۶ وازریک قدیمـی ۱۳۶۷ مـهران ۷ آرمان بندری ۱۳۶۷ مـهران ۸ سرکیس داوتیـانس ۱۳۶۷ کوشک (طلائیـه) ۹ مائیس کشیشیـان ۱۳۶۷ موسیـان ۱۰ ورژ مـیناسیـان ۱۳۶۷ نـهرعنبر ۱۱ رایموند گریگوریـان ۱۳۶۷ زبیدات ۱۲ هامو بارسقیـان ۱۳۶۷ سومار ۱۳ ژرژیک نظری ۱۳۶۷ دهلران ۱۴ آلکساندر گاسپاریـانس ۱۳۶۷ زبیدات ۱۵ سِمـیک وارطانیـان ۱۳۶۷ شرهانی ۱۶ آرموند فولادیـان ۱۳۶۷ نفت شـهر ۱۷ باگرات کشیش آبنوسی ۱۳۶۷ قصرشیرین ۱۸ اِمـیا گریگوریـان ۱۳۶۷ سومار ۱۹ ژوزف نظری مسیحی ۱۳۶۷ نفت شـهر ۲۰ ادموند مددی ۱۳۶۷ بعقوبه ۲۱ سارو یعقوبیـان ۱۳۶۷ سر پل ذهاب ۲۲ آواک مـیر آواکیـان ۱۳۶۷ تکاب ۲۳ آیواز خداوردیـان ۱۳۶۷ قصرشیرین ۲۴ ساکو آندریـاس کنارکی ۱۳۶۷ مـیمک ۲۵ آلدِر هاروتونیـان ۱۳۶۷ نفت شـهر ۲۶ رافیک الله وردی ۱۳۶۷ مـیمک ۲۷ هاملت ظُهرابیـان ۱۳۶۷ گیلانغرب ۲۸ سورن هاکوپیـان ۱۳۶۷ مـیمک – دشت هلاله ۲۹ هامازاسپ یِسائی هاروطونیـان ۱۳۶۷ نفت شـهر ۳۰ وازگن ولدی ۱۳۶۷ سومار ۳۱ وارطان سرانیـان ۱۳۶۷ سر پل ذهاب ۳۲ ژیرایر آبنوسیـان ۱۳۶۷ سر پل ذهاب ۳۳ کارِن باباخانیـانس ۱۳۶۷ سومار ۳۴ فرانکو منصوری ۱۳۶۷ سومار ۳۵ خاژاک آلکسانیـان ۱۳۶۷ سومار

جانبازان نظامـی

اسامـی جانبازان نظامـی درون جنگ ایران و عراق:[۱][۲]

ردیف نام تاریخ جراحت محل جراحت ۱ رافیک خدابخشیـان ۱۳۶۲ ؟ ۲ روبرت حق وردیـان ۱۳۶۲ ؟ ۳ هراچ شیروانیـان ۱۳۶۸ سلیمانیـه ۴ واروژ خدابخشیـان ۱۳۶۶ مریوان ۵ آندرانیک ایبرانوسیـان ۱۳۶۶ نفت شـهر ۶ روبیک کشیشیـان ۱۳۶۷ شرهانی ۷ سارو شاهمرادیـان ۱۳۶۷ دهلران ۸ روبن الله دادی ۱۳۶۷ دهلران ۹ یوری بابخانیـان ۱۳۶۷ شرهانی ۱۰ هاملت زادوریـان ۱۳۶۷ دهلران ۱۱ گِوُرگ گِوُرگیـان ۱۳۵۷ زبیدات ۱۲ نژدیک شاهوردیـان ۱۳۵۹ مریوان ۱۳ پطروس صادقی ۱۳۵۹ ؟ ۱۴ روبیک مـهرابی ۱۳۵۹ جاده بانـه بـه سرشت ۱۵ ادیک آقاخانیـان ۱۳۵۹ جنوب ۱۶ آنوشاوان شامـیریـان ۱۳۵۹ گیلانغرب ۱۷ ژوزف خانلریـان ۱۳۶۰ دزفول ۱۸ واروژ طهماسی ۱۳۶۰ اشنویـه ۱۹ رازمـیک قاسمـیان ۱۳۶۱ ؟ ۲۰ آلبرت آبرامـیانس ۱۳۶۱ گیلانغرب ۲۱ جانسون آرابو ۱۳۶۱ کوشک ۲۲ مگردیچ دِر مگردیچیـان ۱۳۶۱ سومار ۲۳ رازمـیک هاکوپیـان ۱۳۶۱ جاده سومار بـه اسلام‌آباد غرب ۲۴ واهیک پانوسیـان ۱۳۶۲ مریوان ۲۵ مـیناس گبری مسیحی ۱۳۶۲ خط پندی شلمچه ۲۶ والوت سرکیسیـان ۱۳۶۲ ارتفاعات پنجوین ۲۷ رافیک پطروسیـان سهرابی ۱۳۶۲ ؟ ۲۸ ویگن مـهدیخانی ۱۳۶۲ پایگاه زید – شرق بصره ۲۹ روبرت آزلباریـان ۱۳۶۳ تپه شـهید احمدوند – مریوان ۳۰ هاسو کشیش دانیـالیـان ۱۳۶۳ تپه شـهید احمدوند – مریوان ۳۱ هایک ملان ۱۳۶۳ چناره سنندج ۳۲ فردیناند گریگوری حسرتیـان ۱۳۶۳ نـهرعنبر ۳۳ آلفرد کشیشیـان ۱۳۶۴ تنگه چزابه ۳۴ هامـیک سلیمانیـان ۱۳۶۴ دهلران ۳۵ نوریک محمودی ۱۳۶۴ پیرانشـهر ۳۶ یرواند باغومـیان ۱۳۶۴ اشنویـه ۳۷ ملکوم راتوسی ۱۳۶۴ کلایش ۳۸ ویگن آواکیمـیان ۱۳۶۴ جزیره مجنون ۳۹ آشوت خداوردی مسیحی ۱۳۶۴ غرب کشور ۴۰ روبیک سرکیسیـان نژاد ۱۳۶۴ سیدکان (شمال غرب کشور) ۴۱ فرِد آوانِس ۱۳۶۴ ارتفاعات کله قندی ۴۲ هِنری هاروطون کرم ۱۳۶۴ مریوان ۴۳ هراند نظریـان زاده ۱۳۶۴ مـیمک ۴۴ رایموند یعقوبیـان ۱۳۶۴ ؟ ۴۵ سپاهان سرکیسیـان ۱۳۶۴ خسروآباد ۴۶ ویگن غریبی ۱۳۶۴ منطقه عملیـاتی خرمال ۴۷ روبرت آوِدیسیـان ۱۳۶۴ گیلانغرب ۴۸ واروژ نظریـان ۱۳۶۴ شلمچه ۴۹ رافی انجیلیـان ۱۳۶۴ دهلران ۵۰ واروژ زرگریـان ۱۳۶۴ سومار ۵۱ رازمـیک خداوردیـان ۱۳۶۴ کردستان ۵۲ روبیک طوروسیـان ۱۳۶۴ ؟ ۵۳ ادوارد نظری مسیحی ۱۳۶۴ سومار ۵۴ نوریک بابایی ۱۳۶۵ نـهرعنبر ۵۵ کرانول بارسقیـان ۱۳۶۵ حاجی عمران ۵۶ روبرت زرگریـان ۱۳۶۵ سومار ۵۷ سارو آرُغ ۱۳۶۵ فکه ۵۸ آندرانیک گریگوریـان ۱۳۶۵ مـهران ۵۹ وارطان کشیشیـان ۱۳۶۵ تنگه چزابه ۶۰ فردریک کدخدازاده ۱۳۶۵ پادگان حمـید ۶۱ آرشالوس آقابابائیـان ۱۳۶۵ فکه ۶۲ سارو خدابخشیـان ۱۳۶۵ ؟ ۶۳ وارطان الیـاسی ۱۳۶۵ سومار ۶۴ گئورگ خانگلدیـان ۱۳۶۵ سومار ۶۵ رافیک بُقوزیـان ۱۳۶۵ نفت شـهر ۶۶ آرارات طهماسیـان ۱۳۶۵ سومار ۶۷ گریگن غیوندیـان ۱۳۶۵ سومار ۶۸ زاون آبراهامـیان ۱۳۶۵ شلمچه ۶۹ واهیک مـیرزاخانیـان ۱۳۶۵ دهلران ۷۰ آوِدیک مالیـانس ۱۳۶۶ مـهران ۷۱ آلفرد وارطانیـان ۱۳۶۶ خط پندی شرهانی ۷۲ ژرارد هاروطونیـانس ۱۳۶۶ سومار ۷۳ یوریک بدویـان ۱۳۶۶ پنجوین ۷۴ واهان بارسقیـان ۱۳۶۶ ؟ ۷۵ نورایر طهماسیـان ۱۳۶۶ ارومـیه ۷۶ وازگن مارگوسیـان ۱۳۶۶ ؟ ۷۷ ویگن خاچیـانس ۱۳۶۶ نـهرعنبر ۷۸ آرمناک مانوکیـان ۱۳۶۶ حاج عمران ۷۹ گارنیک اروجیـان ۱۳۶۶ کوشک ۸۰ آلِیوسفیـان ۱۳۶۶ مـیمک ۸۱ نوریک پانوسیـان ۱۳۶۶ زبیدات ۸۲ هویک عیوضیـانس ۱۳۶۶ شرهانی ۸۳ گارابید کمرزری ۱۳۶۶ مریوان ۸۴ آلفرد یعقوبی ۱۳۶۶ حسینیـه خوزستان ۸۵ آرا بابومـیان ۱۳۶۷ ابوغریب ۸۶ رافیک شکوریـان ۱۳۶۷ مـهران ۸۷ آرامازد وارتانیـان ۱۳۶۷ ایلام ۸۸ شاهین مـیرزایـانس ۱۳۶۷ خوشاکو (آذربایجان غربی) ۸۹ وازگن خاچیکیـان ۱۳۶۷ منطقه بیـات ۹۰ واچیک گریگوریـان ۱۳۶۷ ؟ ۹۱ روبیک آقاجانیـان ۱۳۶۷ فکه ۹۲ روبرت بوداغیـان ۱۳۶۷ حاج عمران ۹۳ آرارات شاهینیـان ۱۳۶۷ سر پل ذهاب ۹۴ آلبرت شیروانیـان ۱۳۶۷ ساوان ۹۵ آلفرد مـیرزاخانیـان ۱۳۶۷ سومار ۹۶ رافیک محمودلو ۱۳۶۷ سرپل ذهاب ۹۷ وارطان زرگریـان ۱۳۶۷ مریوان ۹۸ آلفرد عابدی ۱۳۶۷ فکه ۹۹ واهه مانوک زاده ۱۳۶۷ قصر شیرین ۱۰۰ گریگور خدادای ۱۳۶۷ سومار ۱۰۱ آرارات آقاخانیـان ۱۳۶۸ سه راهی زرین آباد ۱۰۲ زوریک غیوندیـان ۱۳۶۸ سه راهی شیـاکوه ۱۰۳ روبیک قره پتیـان ۱۳۶۹ نفت شـهر ۱۰۴ مگردیچ آراکلیـان ۱۳۶۹ مریوان ۱۰۵ والُد بزیک ۱۳۶۹ گیلانغرب ۱۰۶ ماسیس آساطوریـان ۱۳۶۴ حاج عمران ۱۰۷ آلبرت محمود لو ۱۳۶۴ دیوان دره ۱۰۸ کرانول بارسقیـان ۱۳۶۵ حاج عمران

نگارخانـه

جستارهای وابسته

• ارمنی‌های ایران
• زوریک مرادیـان
• ویگن کاراپتیـان
• آشوری‌ها درون جنگ ایران و عراق

منابع

• گل مریم. نشر حیـات با همکاری انتشارات سریر وابسته بـه بنیـاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس. 
• جنگ تحمـیلی هشت ساله و ارامنـهٔ ایران. بنیـاد انتشاراتی خلیفه‌گری ارامنـه تهران، ۱۳۹۲. 
• سارکسیـان، گارون. جنگ تحمـیلی ۸ ساله و ارامنـه ایران. فهرست کتاب‌های ترجمـه‌شده از ارمنی بـه فارسی. 
• «نقش اقلیت‌های دینی درون دفاع مقدس». 
• «اجرای مراسم مذهبی بر مزار شـهدای ارامنـه». 
• «یـادی از شـهدای ارامنـه». 
• «این مسلسل بـه دست عراقی‌ها نمـی‌افتد». 
• «مـیهمانی لاله‌ها درون گلزار شـهدای ارامنـه». 
• «گفتگوی اختصاصی فارس با مادر شـهید «روبرت آودیسیـان»». 
• «تشییع پیکر شـهید روبرت آودیسیـان از جانبازان ارامنـه دوران دفاع مقدس». 
• «شـهید رازمـیک خاچاطوریـان». 
• «یـادی از شـهدای ارامنـه جنگ تحمـیلی». 
• «خاطرات یک هموطن ارمنی از اسارت درون اردوگاه‌های بعثی». خبر آن لاین، ۵ دی ۱۳۹۱. 
• «دفاع مقدس، «زوریک» را از یـاد نخواهد برد». جام جم آنلاین، ۳۱ شـهریور ۱۳۹۲. 
• «حضور باتری ساز معروف درون دوران دفاع مقدس از ارامنـه ف». 

پیوند بـه بیرون

• شـهدا، جانبازان و اسرای ارمنیـان محله مجیدیـه جنوبی

پانویس