نیک لیله الزفاف

بخش پنجم؛ ازدواج حضرت فاطمـه زهراء سلام الله علیـها (باب 5؛ تزویجها سلام الله علیـها)

[روایت شماره] (01)

[إقبال الأعمال ] بِإِسْنَادِهِ إِلَی شَیْخِنَا الْمُفِیدِ فِی کِتَابِ حَدَائِقِ الرِّیَاضِ قَالَ:
لَیْلَةَ إِحْدَی وَ عِشْرِینَ مِنَ الْمُحَرَّمِ وَ کَانَتْ لَیْلَةَ خَمِیسٍ سَنَةَ ثَلاثٍ مِنَ الْهِجْرَةِ کَانَ زِفَافُ فَاطِمَةَ ابْنَةِ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم إِلَی مَنْزِلِ أَمِیرِالْمُؤْمِنِینَ علیـه السلام یُسْتَحَبُّ صَوْمُهُ شُکْراً لِلَّهِ تَعَالَی لِمَا وُفِّقَ مِنْ جَمْعِ حُجَّتِهِ (355) وَ صَفْوَتِهِ (356).
وَ مِنْ تَارِیخِ بَغْدَادَ بِإِسْنَادِهِ إِلَی ابْنِ عَبَّاسٍ قَالَ:
لَمَّا زُفَّتْ فَاطِمَةُ سلام الله علیـها إِلَی عَلِیٍّ علیـه السلام کَانَ النَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم قُدَّامَهَا وَ جَبْرَئِیلُ عَنْ یَمِینِهَا وَ مِیکَائِیلُ عَنْ یَسَارِهَا وَ سَبْعُونَ أَلْفَ مَلَکٍ خَلْفَهَا یُسَبِّحُونَ اللَّهَ وَ یُقَدِّسُونَهُ حَتَّی طَلَعَ الْفَجْرُ.
در کتاب اقبال (357) با سندهای خود از شیخ مفید مـی‌نگارد ازدواج و عروسی فاطمـه‌ی زهراء سلام الله علیـها حضرت محمّد صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم با حضرت علی بن ابیطالب علیـه السلام درون شب پنجشنبه 21 ماه محرّم سال سوّم هجری واقع شد. نیک لیله الزفاف روزه گرفتن آن روز مستحب هست و روزه دار بر توفیق روزه داری این روز، نیک لیله الزفاف کـه مراسم ازدواج حضرت علی و حضرت زهرا علیـهما السلام خدا را سپاسگزاری مـی‌نماید.
در تاریخ بغداد از ابن عبّاس (358) روایت مـی‌کند:
آن شبی کـه فاطمـه‌ی زهراء سلام الله علیـها را بـه خانـه‌ی حضرت علی بن ابیطالب علیـه السلام بردند پیغمبر اکرم صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم جلو فاطمـه و جبرئیل سمت راست و مـیکائیل طرف چپ و تعداد هفتاد هزار ملک درون عقب آن بانو بودند کـه خدا را که تا طلوع فجر تسبیح و تقدیس مـی‌گفتند.

[روایت شماره] (02)

مصباح: نیک لیله الزفاف فِی أَوَّلِ یَوْمٍ مِنْ ذِی الْحِجَّةِ زَوَّجَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم فَاطِمَةَ سلام الله علیـها مِنْ أَمِیرِالْمُؤْمِنِینَ علیـه السلام وَ رُوِیَ أَنَّهُ کَانَ یَوْمَ السَّادِسِ.
شیخ طوسی درون کتاب مصباح (359) مـی‌نویسد:
رسول خدا صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم از روز اول ماه ذی الحجة و به قولی روز ششم فاطمـه‌ی اطهر سلام الله علیـها را به منظور حضرت علی بن ابیطالب علیـه السلام تزویج نمود.

[روایت شماره] (03)

[عیون أخبارالرّضا علیـه السلام ] جَعْفَرُ بْنُ نُعَیْمٍ الشَّاذَانِیُّ، عَنْ أَحْمَدَ بْنِ إِدْرِیسَ، عَنِ ابْنِ هَاشِمٍ، عَنْ عَلِیِّ بْنِ مَعْبَدٍ، عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ خَالِدٍ، عَنْ أَبِی الْحَسَنِ عَلِیِّ بْنِ مُوسَی الرِّضَا علیـه السلام ، عَنْ أَبِیـهِ علیـه السلام ، عَنْ آبَائِهِ: ، عَنْ عَلِیٍّ علیـه السلام قَالَ:
قَالَ لِی رَسُولُ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم یَا عَلِیُّ لَقَدْ عَاتَبَنِی رِجَالٌ مِنْ قُرَیْشٍ فِی أَمْرِ فَاطِمَةَ وَ قَالُوا: خَطَبْنَاهَا إِلَیْکَ فَمَنَعْتَنَا وَ زَوَّجْتَ عَلِیّاً، فَقُلْتُ لَهُمْ: وَاللَّهِ مَا أَنَا مَنَعْتُکُمْ وَ زَوَّجْتُهُ، بَلِ اللَّهُ مَنَعَکُمْ وَ زَوَّجَهُ، فَهَبَطَ عَلَیَّ جَبْرَئِیلُ فَقَالَ:
یَا مُحَمَّدُ إِنَّ اللَّهَ جَلَّ جَلالُهُ یَقُولُ: لَوْ لَمْ أَخْلُقْ عَلِیّاً لَمَا کَانَ لِفَاطِمَةَ ابْنَتِکَ کُفْوٌ عَلَی وَجْهِ الْأَرْضِ آدَمُ فَمَنْ دُونَهُ.
[عیون أخبارالرّضا علیـه السلام ] الهمدانیُّ، عن علیِّ، عن أبیـه، عن علی بن معبد مثله.
شیخ صدوق درون کتاب عیون (360) اخبار الرّضا علیـه السلام با چند واسطه از حضرت علی بن ابیطالب علیـه السلام روایت مـی‌کند کـه فرمود:
پیغمبر اکرم صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم بـه من فرمود:
یـا علی! گروهی از مردان قریش راجع بـه فاطمـه‌ی زهراء سلام الله علیـها مرا مورد عتاب قرار دادند و گفتند:
ما خواستگار فاطمـه بودیم و تو نپذیرفتی، اکنون او را بـه علی بن ابیطالب دادی.
من گفتم:
به خدا قسم، من فاطمـه را از شما رد نکردم و او را تزویج ننمودم، بلکه خدا خواستگاری شما را نپذیرفت و فاطمـه را به منظور علی تزویج کرد؛ زیرا جبرئیل بر من نازل شد و گفت:
خدای تعالی مـی‌فرماید:
اگر من علی را خلق نمـی‌کردم از حضرت آدم بـه بعد شوهری کـه شایسته‌ی فاطمـه باشد درون روی زمـین نبود.
در کتاب عیون اخبار الرّضا علیـه السلام ، احمد بن زیـاد بن جعفر الهمدانی از طریق علی بن ابراهیم با چند واسطه‌ی دیگر مثل این حدیث را نقل کرده هست (361).

[روایت شماره] (04)

[الأمالی للشّیخ الطوسی ] الْمُفِیدُ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ، عَنْ الْحُسَیْنِ بْنِ مُحَمَّدٍ الْأَسَدِیِّ، عَنْ جَعْفَرِبْنِ عَبْدِاللَّهِ الْعَلَوِیِّ، عَنْ یَحْیَی بْنِ هَاشِمٍ الْغَسَّانِیِّ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مَرْوَانَ، عَنْ جُوَیْرِ بْنِ سَعْدٍ، عَنِ الضَّحَّاکِ بْنِ مُزَاحِمٍ قَالَ:
سَمِعْتُ عَلِیَّ بْنَ أَبِی طَالِبٍ علیـه السلام یَقُولُ: أَتَانِی أَبُوبَکْرٍ وَ عُمَرُ فَقَالا: لَوْ أَتَیْتَ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم فَذَکَرْتَ لَهُ فَاطِمَةَ.
قَالَ:
فَأَتَیْتُهُ فَلَمَّا رَآنِی رَسُولُ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم ضَحِکَ ثُمَّ قَالَ:
مَا جَاءَ بِکَ یَا أَبَاالْحَسَنِ حَاجَتُکَ؟
قَالَ:
فَذَکَرْتُ لَهُ قَرَابَتِی وَ قِدَمِی فِی الْإِسْلامِ وَ نُصْرَتِی لَهُ وَ جِهَادِی فَقَالَ:
یَا عَلِیُّ صَدَقْتَ فَأَنْتَ أَفْضَلُ مِمَّا تَذْکُرُ، فَقُلْتُ: یَا رَسُولَ اللَّهِ فَاطِمَةُ تُزَوِّجُنِیـهَا، فَقَالَ:
یَا عَلِیُّ إنَّهُ قَدْ ذَکَرَهَا قَبْلَکَ رِجَالٌ فَذَکَرْتُ ذَلِکَ لَهَا فَرَأَیْتُ الْکَرَاهَةَ فِی وَجْهِهَا، وَلَکِنْ عَلَی رِسْلِکَ حَتَّی أَخْرُجَ إِلَیْکَ.
فَدَخَلَ عَلَیْهَا، فَقَامَتْ فَأَخَذَتْ رِدَاءَهُ وَ نَزَعَتْ نَعْلَیْهِ وَ أَتَتْهُ بِالْوَضُوءِ فَوَضَّأَتْهُ بِیَدِهَا وَ غَسَلَتْ رِجْلَیْهِ، ثُمَّ قَعَدَتْ، فَقَالَ لَهَا: یَا فَاطِمَةُ، فَقَالَتْ:
لَبَّیْکَ لَبَّیْکَ حَاجَتُکَ یَا رَسُولَ اللَّهِ؟
قَالَ:
إِنَّ عَلِیَّ بْنَ أَبِی طَالِبٍ مَنْ قَدْ عَرَفْتِ قَرَابَتَهُ وَ فَضْلَهُ وَ إِسْلامَهُ وَ إِنِّی قَدْ سَأَلْتُ رَبِّی أَنْ یُزَوِّجَکِ خَیْرَ خَلْقِهِ وَ أَحَبَّهُمْ إِلَیْهِ وَ قَدْ ذَکَرَ مِنْ أَمْرِکِ شَیْئاً فَمَا تَرَیْنَ؟ فَسَکَتَتْ وَ لَمْ تُوَلِّ وَجْهَهَا وَ لَمْ یَرَ فِیـهِ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم کَرَاهَةً، فَقَامَ وَ هُوَ یَقُولُ: اللَّهُ أَکْبَرُ سُکُوتُهَا إِقْرَارُهَا.
فَأَتَاهُ جَبْرَئِیلُ علیـه السلام فَقَالَ:
یَا مُحَمَّدُ زَوِّجْهَا عَلِیَّ بْنَ أَبِی طَالِبٍ فَإِنَّ اللَّهَ قَدْ رَضِیَهَا لَهُ وَ رَضِیَهُ لَهَا،
قَالَ عَلِیٌّ علیـه السلام :
فَزَوَّجَنِی رَسُولُ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم ثُمَّ أَتَانِی فَأَخَذَ بِیَدِی فَقَالَ:
قُمْ بِسْمِ اللَّهِ وَ قُلْ عَلَی بَرَکَةِ اللَّهِ وَ ما شاءَ اللَّهُ لا قُوَّةَ إِلا بِاللَّهِ تَوَکَّلْتُ عَلَی اللَّهِ، ثُمَّ جَاءَنِی حَتَّی أَقْعَدَنِی عِنْدَهَا سلام الله علیـها، ثُمَّ قَالَ:
اللَّهُمَّ إنَّهُمَا أَحَبُّ خَلْقِکَ إِلَیَّ فَأَحِبَّهُمَا وَ بَارِکْ فِی ذُرِّیَّتِهِمَا وَ اجْعَلْ عَلَیْهِمَا مِنْکَ حَافِظاً وَ إِنِّی أُعِیذُهُمَا بِکَ وَ ذُرِّیَّتَهُمَا مِنَ الشَّیْطَانِ الرَّجِیمِ.
بیـان: الرِّسل بالکسر التأنّی و الرِّفق.
شیخ طوسی درون کتاب امالی (362) با چند واسطه از ضحاک بن مزاحم نقل مـی‌کند کـه گفت:
از حضرت علی بن ابیطالب علیـه السلام شنیدم مـی‌فرمود:
ابوبکر و عمر نزد من آمدند و گفتند:
کاش پیش رسول خدا مـی‌رفتی و راجع بـه تزویج فاطمـه گفتگو مـی‌کردی.
موقعی کـه من نزد پیـامبر خدا صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم رفتم و آن بزرگوار مرا دید خندید و فرمود:
یـا اباالحسن! آیـا به منظور حاجتی کـه داری نزد من آمدی؟ من قرابت و سبقت درون اسلام و یـاری خود را از آن حضرت و جهادهایی کـه در راه خدا کرده بودم، به منظور آن حضرت شرح دادم.
پیغمبر اکرم صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم فرمود:
یـا علی راست مـی‌گویی، مقام تو بالاتر از این هست که تذکّر دادی، گفتم:
یـا رسول الله فاطمـه‌ی زهراء را برایم تزویج نما.
فرمود:
یـا علی! قبل از تو چند نفر از مردان، این تقاضا را داشتند، ولی هر گاه من بـه فاطمـه مـی‌گفتم اظهار بی‌مـیلی مـی‌کرد، شما چند لحظه‌ای صبر کن که تا من نزد او بروم و برگردم.
هنگامـی کـه رسول خدا صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم نزد فاطمـه‌ی اطهر سلام الله علیـها رفت، آن بانو از جای برخاست و عبای پدر خود را گرفت و نعلین‌های آن حضرت را درآورد و با آب، پاهای آن حضرت را با دست‌های خود شستشو داد، آنگاه نشست.
پیغمبر خدا صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم فرمود:
ای فاطمـه! عرض کرد:
بله یـا رسول الله!
فرمود:
علی بن ابیطالبیست کـه تو قرابت و فضیلت و سبقت درون اسلام وی را مـی‌دانی، من از خدای سبحان خواسته‌ام کـه تو را به منظور بهترین و محبوب‌ترین خلق خود تزویج کند.
علی درباره‌ی ازدواج با تو گفتگویی نموده، تو چه صلاح مـی‌دانی؟ فاطمـه‌ی اطهر ساکت شد و صورت خود را از پیغمبر خدا برنگردانید.
رسول خدا صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم رضایت حضرت فاطمـه سلام الله علیـها را، از صورتش دریـافت لذا برخاست و فرمود:
الله اکبر، سکوت فاطمـه دلیل بر رضایت وی خواهد بود.
پس از این جریـان جبرئیل نزد پیـامبر اکرم صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم آمد و گفت:
یـا محمّد! فاطمـه را به منظور حضرت علی بن ابیطالب تزویج کن، زیرا خدا راضیست کـه زهرا به منظور علی و علی به منظور زهرا باشد.
حضرت امـیر علیـه السلام مـی‌فرماید:
رسول خدا فاطمـه را به منظور من تزویج نمود، آنگاه نزد من آمد دستم را گرفت و فرمود:
بسم الله، برخیز و این دعا را بخوان: «عَلَی بَرَکَةِ اللَّهِ وَ ما شاءَ اللَّهُ لا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ تَوَکَّلْتُ عَلَی اللَّه».
سپس مرا آورد و نزد حضرت زهرای اطهر نشانید، آنگاه فرمود:
بار خدایـا! اینان نزد من محبوب‌ترین خلق تو مـی‌باشند. نیک لیله الزفاف تو ایشان را دوست داشته باش و خیر و برکت بـه فرزندانشان عطا بفرما، ایشان را محفوظ بدار، پروردگارا! من ایشان و ذریّه‌ی ایشان را از شرّ شیطان رجیم بـه تو مـی‌سپارم.
بیـان: «الرسل»، اگر حرف «راء» مکسور خوانده شود این کلمـه بـه معنای آرامـی و آهستگی مـی‌دهد.

[روایت شماره] (05)

[الأمالی للشّیخ الطوسی ] جَمَاعَةٌ عَنْ أَبِی غَالِبٍ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ الزُّرَارِیِّ، عَنْ خَالِهِ، عَنِ الْأَشْعَرِیِّ، عَنِ الْبَرْقِیِّ، عَنِ ابْنِ أَسْبَاطٍ، عَنْ دَاوُدَ، عَنْ یَعْقُوبَ بْنِ شُعَیْبٍ، عَنْ أَبِی عَبْدِاللَّهِ علیـه السلام قَالَ:
لَمَّا زَوَّجَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم عَلِیّاً فَاطِمَةَ سلام الله علیـها دَخَلَ عَلَیْهَا وَ هِیَ تَبْکِی فَقَالَ لَهَا: مَا یُبْکِیکِ؟ فَوَاللَّهِ لَوْ کَانَ فِی أَهْلِ بَیْتِی خَیْرٌ مِنْهُ زَوَّجْتُکِ وَ مَا أَنَا زَوَّجْتُکِ وَ لَکِنَّ اللَّهَ زَوَّجَکِ وَ أَصْدَقَ عَنْکِ الْخُمُسَ مَا دَامَتِ السَّمَاوَاتُ وَ الْأَرْضُ.
قَالَ عَلِیٌّ علیـه السلام :
قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم:
قُمْ فَبِعِ الدِّرْعَ، فَقُمْتُ فَبِعْتُهُ وَ أَخَذْتُ الثَّمَنَ وَ دَخَلْتُ عَلَی رَسُولِ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم، فَسَکَبْتُ الدَّرَاهِمَ فِی حَجْرِهِ فَلَمْ یَسْأَلْنِی کَمْ هِیَ وَ لا أَنَا أَخْبَرْتُهُ، ثُمَّ قَبَضَ قَبْضَةً وَ دَعَا بِلالاً فَأَعْطَاهُ فَقَالَ:
ابْتَعْ لِفَاطِمَةَ طِیباً، ثُمَّ قَبَضَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم مِنَ الدَّرَاهِمِ بِکِلْتَا یَدَیْهِ فَأَعْطَاهُ أَبَابَکْرٍ وَ قَالَ:
ابْتَعْ لِفَاطِمَةَ مَا یُصْلِحُهَا مِنْ ثِیَابٍ وَ أَثَاثِ الْبَیْتِ وَ أَرْدَفَهُ بِعَمَّارِ بْنِ یَاسِرٍ وَ بِعِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِهِ.
فَحَضَرُوا السُّوقَ فَکَانُوا یَعْتَرِضُونَ الشَّیْ‌ءَ مِمَّا یُصْلِحُ، فَلا یَشْتَرُونَهُ حَتَّی یُعْرِضُوهُ عَلَی أَبِی بَکْرٍ فَإِنِ اسْتَصْلَحَهُ اشْتَرَوْهُ.
فَکَانَ مِمَّا اشْتَرَوْهُ: قَمِیصٌ بِسَبْعَةِ دَرَاهِمَ وَ خِمَارٌ بِأَرْبَعَةِ دَرَاهِمَ وَ قَطِیفَةٌ سَوْدَاءُ خَیْبَرِیَّةٌ وَ سَرِیرٌ مُزَمَّلٌ بِشَرِیطٍ وَ فِرَاشَیْنِ مِنْ خَیْشِ مِصْرَ حَشْوُ أَحَدِهِمَا لِیفٌ وَ حَشْوُ الْآخَرِ مِنْ جِزِّ الْغَنَمِ وَ أَرْبَعَ مَرَافِقَ مِنْ أَدَمِ الطَّائِفِ، حَشْوُهَا إِذْخِرٌ وَ سِتْرٌ مِنْ صُوفٍ وَ حَصِیرٌ هَجَرِیٌّ (363) وَ رَحًی لِلْیَدِ وَ مِخْضَبٌ مِنْ نُحَاسٍ وَ سِقَاءٌ مِنْ أَدَمٍ وَ قَعْبٌ لِلَّبَنِ وَ شَنٌّ لِلْمَاءِ وَ مِطْهَرَةٌ مُزَفَّتَةٌ (364) وَ جَرَّةٌ خَضْرَاءُ وَ کِیزَانُ خَزَفٍ حَتَّی إذَا اسْتَکْمَلَ الشِّرَاءَ حَمَلَ أَبُوبَکْرٍ بَعْضَ الْمَتَاعِ وَ حَمَلَ أَصْحَابُ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم الَّذِینَ کَانُوا مَعَهُ الْبَاقِیَ.
فَلَمَّا عَرَضَ الْمَتَاعَ عَلَی رَسُولِ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم جَعَلَ یُقَلِّبُهُ بِیَدِهِ وَ یَقُولُ بَارَکَ اللَّهُ لِأَهْلِ الْبَیْتِ.
قَالَ عَلِیٌّ علیـه السلام :
فَأَقَمْتُ بَعْدَ ذَلِکَ شَهْراً أُصَلِّی مَعَ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم وَ أَرْجِعُ إِلَی مَنْزِلی وَ لا أَذْکُرُ شَیْئاً مِنْ أَمْرِ فَاطِمَةَ سلام الله علیـها ثُمَّ قُلْنَ أَزْوَاجُ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم:
أَلا نَطْلُبُ لَکَ مِنْ رسول الله صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم دُخُولَ فَاطِمَةَ عَلَیْکَ؟ فَقُلْتُ: افْعَلْنَ، فَدَخَلْنَ عَلَیْهِ فَقَالَتْ أُمُّ أَیْمَنَ: یَا رَسُولَ اللَّهِ لَوْ أَنَّ خَدِیجَةَ بَاقِیَةٌ لَقَرَّتْ عَیْنُهَا بِزِفَافِ فَاطِمَةَ وَ إِنَّ عَلِیّاً یُرِیدُ أَهْلَهُ، فَقَرَّ عَیْنَ فَاطِمَةَ بِبَعْلِهَا وَ اجْمَعْ شَمْلَهَا وَ قَرَّ عُیُونَنَا بِذَلِکَ، فَقَالَ:
فَمَا بَالُ عَلِیٍّ لا یَطْلُبُ مِنِّی زَوْجَتَهُ، فَقَدْ کُنَّا نَتَوَقَّعُ ذَلِکَ مِنْهُ،
قَالَ عَلِیٌّ: فَقُلْتُ: الْحَیَاءُ یَمْنَعُنِی یَا رَسُولَ اللَّهِ.
فَالْتَفَتَ إِلَی النِّسَاءِ فَقَالَ:
مَنْ هَاهُنَا؟
فَقَالَتْ أُمُّ سَلَمَةَ: أَنَا أُمُّ سَلَمَةَ وَ هَذِهِ زَیْنَبُ وَ هَذِهِ فُلانَةُ وَ فُلانَةُ، فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم:
هَیِّئُوا لِابْنَتِی وَ ابْنِ عَمِّی فِی حُجَرِی بَیْتاً، فَقَالَتْ أُمُّ سَلَمَةَ: فِی أَیِّ حُجْرَةٍ یَا رَسُولَ اللَّهِ؟
فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ: فِی حُجْرَتِکِ وَ أَمَرَ نِسَاءَهُ أَنْ یُزَیِّنَّ وَ یُصْلِحْنَ مِنْ شَأْنِهَا.
قَالَتْ أُمُّ سَلَمَةَ: فَسَأَلْتُ فَاطِمَةَ: هَلْ عِنْدَکِ طِیبٌ ادَّخَرْتِیـهِ لِنَفْسِکِ؟
قَالَتْ:
نَعَمْ، فَأَتَتْ بِقَارُورَةٍ فَسَکَبَتْ مِنْهَا فِی رَاحَتِی فَشَمِمْتُ مِنْهَا رَائِحَةً مَا شَمِمْتُ مِثْلَهَا قَطُّ، فَقُلْتُ مَا هَذَا؟
فَقَالَتْ:
کَانَ دِحْیَةُ الْکَلْبِیُّ یَدْخُلُ عَلَی رَسُولِ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم فَیَقُولُ لِی: یَا فَاطِمَةُ هَاتِی الْوِسَادَةَ فَاطْرَحِیـهَا لِعَمِّکِ، فَأَطْرَحُ لَهُ الْوِسَادَةَ فَیَجْلِسُ عَلَیْهَا، فَإذَا نَهَضَ سَقَطَ مِنْ بَیْنِ ثِیَابِهِ شَیْ‌ءٌ فَیَأْمُرُنِی بِجَمْعِهِ، فَسَأَلَ عَلِیٌّ علیـه السلام رَسُولَ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم عَنْ ذَلِکَ فَقَالَ:
هُوَ عَنْبَرٌ یَسْقُطُ مِنْ أَجْنِحَةِ جَبْرَئِیلَ.
قَالَ عَلِیٌّ: ثُمَّ قَالَ لِی رَسُولُ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم:
یَا عَلِیُّ اصْنَعْ لِأَهْلِکَ طَعَاماً فَاضِلاً ثُمَّ قَالَ:
مِنْ عِنْدِنَا اللَّحْمُ وَ الْخُبْزُ وَ عَلَیْکَ التَّمْرُ وَ السَّمْنُ، فَاشْتَرَیْتُ تَمْراً وَ سَمْناً فَحَسَرَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم عَنْ ذِرَاعِهِ وَ جَعَلَ یَشْدَخُ التَّمْرَ فِی السَّمْنِ حَتَّی اتَّخَذَهُ حَیْساً وَ بَعَثَ إِلَیْنَا کَبْشاً سَمِیناً فَذُبِحَ وَ خُبِزَ لَنَا خُبْزٌ کَثِیرٌ.
ثُمَّ قَالَ لِی رَسُولُ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم:
ادْعُ مَنْ أَحْبَبْتَ، فَأَتَیْتُ الْمَسْجِدَ وَ هُوَ مُشْحَنٌ بِالصَّحَابَةِ، فَأُحْیِیتُ [فَحَیِیتُ ] أَنْ أُشْخِصَ قَوْماً وَ أَدَعَ قَوْماً، ثُمَّ صَعِدْتُ عَلَی رَبْوَةٍ هُنَاکَ وَ نَادَیْتُ: أَجِیبُوا إِلَی وَلِیمَةِ فَاطِمَةَ، فَأَقْبَلَ النَّاسُ أَرْسَالاً، فَاسْتَحْیَیْتُ مِنْ کَثْرَةِ النَّاسِ وَ قِلَّةِ الطَّعَامِ، فَعَلِمَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم مَا تَدَاخَلَنِی فَقَالَ:
یَا عَلِیُّ إِنِّی سَأَدْعُو اللَّهَ بِالْبَرَکَةِ قَالَ عَلِیٌّ: فَأَکَلَ الْقَوْمُ عَنْ آخِرِهِمْ طَعَامِی وَ شَرِبُوا شَرَابِی وَ دَعَوْا لِی بِالْبَرَکَةِ وَ صَدَرُوا وَ هُمْ أَکْثَرُ مِنْ أَرْبَعَةِ آلافِ رَجُلٍ وَ لَمْ یَنْقُصْ مِنَ الطَّعَامِ شَیْ‌ءٌ.
ثُمَّ دَعَا رَسُولُ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم بِالصِّحَافِ فَمُلِئَتْ وَ وَجَّهَ بِهَا إِلَی مَنَازِلِ أَزْوَاجِهِ، ثُمَّ أَخَذَ صَحْفَةً وَ جَعَلَ فِیـهَا طَعَاماً وَ قَالَ:
هَذَا لِفَاطِمَةَ وَ بَعْلِهَا حَتَّی إذَا انْصَرَفَتِ الشَّمْسُ لِلْغُرُوبِ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم:
یَا أُمَّ سَلَمَةَ هَلُمِّی فَاطِمَةَ، فَانْطَلَقَتْ فَأَتَتْ بِهَا وَ هِیَ تَسْحَبُ أَذْیَالَهَا وَ قَدْ تَصَبَّبَتْ عَرَقاً حَیَاءً مِنْ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم فَعَثَرَتْ. فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم:
أَقَالَکَ اللَّهُ الْعَثْرَةَ فِی الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ.
فَلَمَّا وَقَفَتْ بَیْنَ یَدَیْهِ کَشَفَ الرِّدَاءَ عَنْ وَجْهِهَا حَتَّی رَآهَا عَلِیٌّ علیـه السلام ثُمَّ أَخَذَ یَدَهَا فَوَضَعَهَا فِی یَدِ عَلِیٍّ علیـه السلام وَ قَالَ:
بَارَکَ اللَّهُ لَکَ فِی ابْنَةِ رَسُولِ اللَّهِ یَا عَلِیُّ نِعْمَ الزَّوْجَةُ فَاطِمَةُ وَ یَا فَاطِمَةُ نِعْمَ الْبَعْلُ عَلِیٌّ انْطَلِقَا إِلَی مَنْزِلِکُمَا وَ لا تُحْدِثَا أَمْراً حَتَّی آتِیَکُمَا.
قَالَ عَلِیٌّ: فَأَخَذْتُ بِیَدِ فَاطِمَةَ وَ انْطَلَقْتُ بِهَا حَتَّی جَلَسْتُ فِی جَانِبِ الصُّفَّةِ وَ جَلَسَتْ فِی جَانِبِهَا وَ هِیَ مُطْرِقَةٌ إِلَی الْأَرْضِ حَیَاءً مِنِّی وَ أَنَا مُطْرِقٌ إِلَی الْأَرْضِ حَیَاءً مِنْهَا.
ثُمَّ جَاءَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم فَقَالَ:
مَنْ هَاهُنَا؟ فَقُلْنَا: ادْخُلْ یَا رَسُولَ اللَّهُ مَرْحَباً بِکَ زَائِراً وَ دَاخِلاً، فَدَخَلَ فَأَجْلَسَ فَاطِمَةَ مِنْ جَانِبِهِ ثُمَّ قَالَ:
یَا فَاطِمَةُ ایتِینِی بِمَاءٍ فَقَامَتْ إِلَی قَعْبٍ فِی الْبَیْتِ فَمَلاتْهُ مَاءً ثُمَّ أَتَتْهُ بِهِ، فَأَخَذَ جُرْعَةً فَتَمَضْمَضَ بِهَا ثُمَّ مَجَّهَا فِی الْقَعْبِ ثُمَّ صَبَّ مِنْهَا عَلَی رَأْسِهَا، ثُمَّ قَالَ:
أَقْبِلِی! فَلَمَّا أَقْبَلَتْ نَضَحَ مِنْهُ بَیْنَ ثَدْیَیْهَا. ثُمَّ قَالَ:
أَدْبِرِی، فَأَدْبَرَتْ فَنَضَحَ مِنْهُ بَیْنَ کَتِفَیْهَا ثُمَّ قَالَ:
«اللَّهُمَّ هَذِهِ ابْنَتِی وَ أَحَبُّ الْخَلْقِ إِلَیَّ، اللَّهُمَّ وَ هَذَا أَخِی وَ أَحَبُّ الْخَلْقِ إِلَیَّ اللَّهُمَّ اجْعَلْهُ لَکَ وَلِیّاً وَ بِکَ حَفِیّاً وَ بَارِکْ لَهُ فِی أَهْلِهِ، ثُمَّ قَالَ:
یَا عَلِیُّ ادْخُلْ بِأَهْلِکَ بَارَکَ اللَّهُ لَکَ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکاتُهُ عَلَیْکُمْ إنَّهُ حَمِیدٌ مَجِیدٌ».
بیـان: مزّمل أی ملفوف و الشریط: خوص مفتول یشرط بـه السریر و نحوه و قال الفیروزآبادیُّ: الخیش: ثیـاب فی نسجها رقَّة و خیوطها غلاظ من مُشاقة الکتّان أو من أغلظ العصب، قوله: من جِزِّ الغَنَم بالکسر أی الصوف الّذی جزَّ من الغنم و المخضب کمنبر: المرکن.
قوله: فقرِّ عین فاطمة، ظاهره أنّه بصیغة الأمر بناء علی أنَّ مجرَّده یکون متعدِّیـا أیضاً لکنّه لم یرد فیما عندنا من کتب اللّغة.
و قال الجوهریُّ: جمع الله شملهم، أی ما تشتّت من أمرهم و شتّت الله شمله أی ما اجتمع من أمره و قال: الشّدخر الشی‌ء الأجوف و قال: الحیس هو تمر یخلط بسمن و أقط و السّحب الجرُّ و القعب قدح من خشب، قوله صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم:
و بک حفیّاً، قال الجوهریُّ: تقول: حفِیت بـه بالکسر أی بالغت فی إکرامـه و ألطافه - انتهی - أی مطیعاً لک غایة الإطاعة أو مشفقاً علی الخلق ناصحاً لهم بسبب إطاعة أمرک.
نیز درون کتاب پیشین (365) با چند واسطه از حضرت صادق آل محمّد روایت مـی‌کند کـه فرمود:
هنگامـی کـه پیغمبر اکرم صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم فاطمـه‌ی اطهر سلام الله علیـها را به منظور علی بن ابیطالب علیـه السلام تزویج نمود نزد فاطمـه آمد دید آن بانو گریـان است، فرمود:
برای چه گریـانی! بـه خدا قسم اگر درون مـیان اهل بیت منی از علی بهتر مـی‌بود من تو را به منظور او تزویج مـی‌نمودم، نـه اینکه من تو را تزویج کرده باشم، بلکه خدا تو را به منظور علی تزویج نموده و مادامـی کـه آسمان‌ها و زمـین برقرار باشند خمس را بـه جای مـهریـه‌ی تو قرار داده‌ست.
حضرت علی علیـه السلام مـی‌فرماید:
پیغمبر خدا بـه من فرمود:
برخیز و زره خود را بفروش. من برخاستم و زره خود را فروختم، پول آن را گرفتم و به حضور پیـامبر اکرم صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم آوردم، آن بزرگوار پول‌ها را درون کنار من ریخت و از من نپرسید کـه چه مبلغ پول است، من نیز درون این خصوص حرفی نزدم، سپس یک مشت از آن پول‌ها برگرفت و پس از اینکه بلال را خواست و پول‌ها را بـه وی داد بـه او فرمود:
این پول را به منظور فاطمـه عطر خریداری کن. بعد از آن هر دو مشت خود را از آن پول‌ها پر کرد و به ابوبکر داد و به او فرمود:
این پول را به منظور فاطمـه لباس و اثاثیـه‌ی منزل خریداری نما.
آنگاه عمّار بن یـاسر و گروه دیگری از اصحاب را همراه ابوبکر روانـه کرد. هنگامـی کـه وارد بازار شدند اشیـاء مورد نظر را درون نظر مـی‌گرفتند ولی نمـی‌خد که تا ابوبکر آنـها را پسند نماید، آنگاه خریده مـی‌شد.
یک پیراهن بـه مبلغ هفت درهم، یک نقاب بـه چهار درهم، یک قطیفه‌ی مشکی خیبری، یک تخت کـه وسط آن را با لیف خرما بافته بودند، دو عدد تشک کـه یکی از آنـها را از لیف خرما و دیگری را از پشم پُر شده بود، تعداد چهار متکا از پوست طائف کـه وسط آنـها را با علف اذخر (366) پر کرده بودند، یک پرده‌ی پشمـی، یک حصیر هَجَری، یک دست آسیـاب دستی، یک بادیـه‌ی مسی، یک ظرف آب خوری کـه از پوست بود، یک کاسه‌ی چوبی به منظور شیر، یک مشک آب، یک آفتابه‌ی قیر اندود، یک سبوی سبز و کوزه‌های سفالی.
هنگامـی کـه آن اشیـاء را خد، ابوبکر مقداری از آنـها و مابقی را اصحاب برداشته و راهی منزل شدند.
موقعی کـه آنـها را بـه رسول خدا صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم عرضه د آن حضرت آنـها را بـه دست مبارک خود زیر و رو مـی‌کرد و مـی‌فرمود:
خدا اینـها را به منظور اهل بیت من مبارک نماید! !
حضرت علی بن ابیطالب علیـه السلام مـی‌فرماید:
من بعد از این جریـان بـه مدّت یک ماه با پیغمبر اکرم صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم نماز مـی‌خواندم و به منزل خویش مراجعت مـی‌نمودم و راجع بـه امر فاطمـه‌ی اطهر سلام الله علیـها بـه رسول خدا صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم چیزی نمـی‌گفتم.
ولی زنان پیـامبر اکرم صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم بـه من مـی‌گفتند:
آیـا مـی‌خواهی ما از حضرتش خواهش کنیم فاطمـه را درون اختیـار تو بگذارد؟
گفتم:
بلی، وقتی ایشان بـه حضور پیـامبر صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم مشرّف شدند، امّ ایمن گفت:
یـا رسول الله اگر خدیجه‌ی کبری زنده بود چشمش به منظور عروسی فاطمـه‌ی زهراء روشن مـی‌شد.
علی بن ابیطالب علیـه السلام دوست دارد کـه فاطمـه را ببرد، ما تقاضا داریم چشم فاطمـه را بـه علی روشن کنی و ایشان را درون اختیـار یکدیگر بگذاری که تا چشم‌های ما هم روشن گردد.
رسول اکرم صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم فرمود:
پس چرا علی، زوجه‌ی خود را از من مطالبه نمـی‌کند درون صورتی کـه من این انتظار را از علی مـی‌بردم؟! حضرت علی علیـه السلام عرض کرد:
یـا رسول الله من از شما خجالت مـی‌کشیدم.
سپس آن بزرگوار متوجّه زنان شد و فرمود:
کیست اینجا؟
امّ سلمـه گفت:
من و زینب و فلان و فلان.
فرمود:
یکی از حجره‌های مرا به منظور پسر عمویم علی و م فاطمـه‌ی زهراء آماده نمایید.
امّ سلمـه گفت:
کدام حجره‌ها یـا رسول الله؟
فرمود:
حجره‌ی تو، آنگاه بـه زنان خویشتن دستور داد که تا خود را زینت نمودند و لوازم عروسی زهرای اطهر را مـهیّا د.
امّ سلمـه مـی‌گوید:
من بـه فاطمـه‌ی اطهر سلام الله علیـها گفتم:
آیـا عطری از به منظور خود ذخیره نموده‌ای؟
فرمود:
آری، فاطمـه‌ی زهراء یک شیشـه عطر آورد و مقداری از آن درون مـیان دست من ریخت، من بویی از آن بوئیدم کـه هرگز نظیر آن را نبوئیده بودم. بـه فاطمـه گفتم:
این عطر را از کجا آورده‌ای؟
فرمود:
هر گاه دحیـه‌ی کلبی بـه حضور رسول خدا مشرّف مـی‌شد آن حضرت بـه من مـی‌فرمود:
پشتی به منظور عموی خود بگذار، من پشتی را به منظور او مـی‌نـهادم، سپس چیزی از مـیان لباس‌های وی فرو مـی‌ریخت و به من دستور مـی‌داد که تا آن را جمع مـی‌کردم.
حضرت علی بن ابیطالب علیـه السلام از رسول خدا صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم پرسید:
چیست کـه فرو مـی‌ریزد؟
مـی‌فرمود:
عنبریست کـه از بال‌های جبرئیل فرو مـی‌ریزد.
حضرت علی علیـه السلام مـی‌فرماید:
پیـامبر اکرم صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم بـه من فرمود:
یـا علی! غذای فراوانی به منظور عروسی و اهل و عیـال خود درست کن! یـا علی گوشت و نان بـه عهده‌ی ما، خرما و روغن هم بـه عهده‌ی تو، من رفتم مقداری خرما و روغن خ و پیغمبر اکرم صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم آستین‌های خود را بالا زد و خرماها را خرد نمود، درون مـیان روغن مـی‌ریخت که تا اینکه غذایی بـه وجود آمد کـه آن را بـه عربی خبیص مـی‌نامند، آنگاه یک چاق را به منظور ما فرستاد و نان فراوانی را تهیـه نمود.
بعداً حضرت رسول صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم بـه من فرمود:
هری را کـه دوست داری به منظور غذای عروسی خود دعوت کن، من وارد مسجد شدم، افراد زیـادی آنجا بودند، خجالت کشیدم کـه گروهی را دعوت کنم و گروهی را دعوت ننمایم، لذا بالای بلندی کـه در آنجا بود رفتم و ندا دادم:
بیـایید و از غذای عروسی فاطمـه بهره‌مند شوید، مردم زیـادی آمدند، من از کثرت جمعیّت و کمبود غذا خجالت مـی‌کشیدم، وقتی پیغمبر از خجالت من آگاه شد فرمود:
یـا علی! من دعا مـی‌کنم کـه خدا بـه غذای شما برکت دهد.
حضرت علی علیـه السلام مـی‌فرماید:
آن گروه کـه بیشتر از چهار هزار نفر بودند که تا آخرین نفر از غذا و آب خوردند و آشامـیدند که تا همـه سیر شدند و از غذا چیزی کم نشد آنان به منظور من دعای خیر و برکت نمودند.
بعداً پیغمبر اکرم صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم دستور فرمود:
کاسه‌هایی را پر از غذا نمودند و آنـها را به منظور زنان خویش فرستاد.
سپس آن بزرگوار یک کاسه پر از غذا نمود و فرمود:
این به منظور فاطمـه و شوهرش باشد.
هنگامـی کـه آفتاب نزدیک بـه غروب رسید حضرت رسول بـه امّ سلمـه فرمود:
فاطمـه‌ی زهراء را بیـاور، امّ سلمـه رفت و حضرت زهراء سلام الله علیـها را درون حالی آورد کـه گوشـه‌ی لباس‌هایش بـه زمـین کشیده مـی‌شد و از روی پدر بزرگوارش بـه قدری عرق خجالت مـی‌ریخت کـه به زمـین خورد.
پیـامبر خدا صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم بـه او فرمود:
خدا تو را درون دنیـا و آخرت از زمـین خوردن نگاه دارد.
موقعی کـه فاطمـه‌ی اطهر سلام الله علیـها درون مقابل پدر خود رسید رسول خدا نقاب را از صورت آن بانو برداشت که تا حضرت علی علیـه السلام صورت آن شفیعه‌ی روز جزا را دید.
سپس حضرت محمّد صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم دست فاطمـه‌ی عزیز را گرفت و در مـیان دست امـیرالمؤمنین علی علیـه السلام نـهاد و فرمود:
یـا علی! خدا قدم این پیغمبر را به منظور تو مبارک کند! یـا علی! فاطمـه خوب زوجه‌ای است، ای فاطمـه! علی خوب شوهری است، راهی منزل شوید و صبر کنید که تا من بیـایم.
حضرت علی علیـه السلام مـی‌فرماید:
من دست فاطمـه را گرفتم و پس از اینکه متوجّه منزل شدیم وی یک طرف نشست و من هم نزد او نشستم. من و فاطمـه هر کدام بـه علّت اینکه از یکدیگر خجالت مـی‌کشیدیم بـه زمـین نگاه مـی‌کردیم.
پس از این جریـان پیـامبر خدا صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم آمد و فرمود:
کیست اینجا؟
گفتیم:
یـا رسول الله! بفرمایید. بسیـار خوش آمدید. رسول خدا وارد شد و فاطمـه‌ی اطهر را یک طرف خویشتن نشانید و به وی فرمود:
مقداری آب نزد من بیـاور، فاطمـه‌ی زهراء برخاست و ظرفی را پر از آب کرد و به حضور آن حضرت آورد، رسول خدا مقداری از آن آب را درون دهان مبارک خود ریخت و پس از اینکه مضمضه نمود آن را درون مـیان کاسه ریخت و از آب کاسه بـه سر فاطمـه‌ی اطهر ریخت و به آن بانو فرمود:
نزدیک من بیـا! وقتی نزدیک آمد مقداری از آن آب را درون مـیان ‌های آن حضرت پاشیده، بـه او فرمود:
برگرد وقتی برگشت، مقدار دیگری از آن آب را درون مـیان دو کتف ایشان پاشید و فرمود:
بار خدایـا! این م محبوب‌ترین خلق هست نزد من، پروردگارا! این علی برادر من هست که محبوب‌ترین مخلوق هست نزد من.
بار خدایـا! این علی را ولیّ و مطیع خود قرار بده و اهل و عیـالش را برایش مبارک گردان.
پس از این سخنان فرمود:
یـا علی! اکنون نزد زوجه‌ات برو. برکت و رحمت خدا کـه پسندیده و با عظمت هست بر شما اهل بیت باد.
بیـان: «مزمّل» یعنی پیچیده شده و «الشّریط» بافته شده‌ی هر چیز از شاخه‌های نخل خرما به منظور پرده و امثال آن است.
و فیروزآبادی گفته: «الخیش» پارچه‌ای را گویند کـه در دوخت آن بسیـار ظریف کار کرده باشند، امّا کوک‌های آن بسیـار محکم باشد و آن لباس از کتان باشد و یـا هر نوع پارچه‌ی تافته شده‌ی محکم را گویند.
«جِزِّ» پشمـی را گویند کـه از پشم چیده شده باشد و «المِخْضَب» بر وزن منبر بـه معنی تغار رنگرزان و یـا مطلق تشت و لگن را گویند.
علّامـه درون معنای «فَقَرَّ» مـی‌فرماید:
ظاهر این هست که ‌ی امر باشد اگر مجرّد آن را متعدّی بگیریم ولکن درون کتب لغتی کـه نزد ماست چنین لغتی وجود ندارد.
و جوهری درون مورد جمله‌ی «جمع الله شملهم» گفته یعنی پراکنده نشود جمع آنـها و در مورد جمله‌ی «شتّت الله شمله» گفته منظور دعا و نفرین است. همچنین درون مورد «الشّدخ» گفته بـه معنی شکستن چیز توخالیست و «الحیس» بـه معنی خرماییست کـه با روغن و کشک مخلوط شده باشد.
و «السّحب» بـه معنی شکستن.
و «العقب» بـه معنی ظرفیست کـه از چوب باشد.
و درون مورد این فرمایش رسول اکرم صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم کـه مـی‌فرماید:
«و بِکَ حفیّاً» جوهری گفته: یعنی بسیـار لطف و اکرام بهی و امّا خود مرحوم مجلسی رحمة الله علیـه درون معنای این جمله مـی‌فرماید:
منظور این هست که خدایـا او (حضرت امـیرالمؤمنین علی علیـه السلام ) درون نـهایت و بالاترین حدّ امکان مطیع تو هست و یـا اینکه مـی‌توان گفت منظور این هست که خداوندا او مـهربان و مشفق هست بر خلق تو و نصیحت کننده‌ی آنان هست به سبب اطاعت امر تو (زیرا تو امر فرموده‌ای بندگانت را بـه مـهربانی درون حقّ یکدیگر و به امر معروف و نـهی از منکر).

[روایت شماره] (06)

[الأمالی للشّیخ الطوسی ] جَمَاعَةٌ، عَنْ أَبِی غَالِبٍ الزُّرَارِیِّ، عَنِ الْکُلَیْنِیِّ، عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِهِ، عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ، عَنِ الْوَشَّاءِ، عَنِ الْخَیْبَرِیِّ، عَنْ یُونُسَ بْنِ ظَبْیَانَ، عَنْ أَبِی عَبْدِاللَّهِ علیـه السلام قَالَ:
سَمِعْتُهُ یَقُولُ: لَوْلا أَنَّ اللَّهَ خَلَقَ أَمِیرَالْمُؤْمِنِینَ لِفَاطِمَةَ مَا کَانَ لَهَا کُفْوٌ عَلَی الْأَرْضِ.
در کتاب امالی (367) با چند واسطه از یونس بن ظبیـان روایت مـی‌کند کـه از امام جعفر صادق علیـه السلام شنیدم مـی‌فرمود:
اگر خدا حضرت علی بن ابیطالب علیـه السلام را خلق نمـی‌کرد درون تمام روی زمـین کفو و همسری به منظور فاطمـه‌ی زهراء پیدا نمـی‌شد.

[روایت شماره] (07)

[الأمالی للشّیخ الطوسی ] رُوِیَ أَنَّ أَمِیرَالْمُؤْمِنِینَ علیـه السلام دَخَلَ بِفَاطِمَةَ بَعْدَ وَفَاةِ أُخْتِهَا رُقَیَّةَ زَوْجَةِ عُثْمَانَ بِسِتَّةَ عَشَرَ یَوْماً وَ ذَلِکَ بَعْدَ رُجُوعِهِ مِنْ بَدْرٍ وَ ذَلِکَ لِأَیَّامٍ خَلَتْ مِنْ شَوَّالٍ وَ رُوِیَ أَنَّهُ دَخَلَ بِهَا یَوْمَ الثُّلَثاء لِسِتٍّ خَلَوْنَ مِنْ ذِی الْحِجَّةِ وَ اللَّهُ تَعَالَی أَعْلَمُ.
نیز درون کتاب پیشین (368) نقل مـی‌کند کـه علی بن ابیطالب علیـه السلام شانزده روز بعد از رحلت رقیـه حضرت زهراء سلام الله علیـها با فاطمـه‌ی اطهر عروسی کرد، این عروسی چند روزی کـه از ماه شوّال گذشت و حضرت علی علیـه السلام از جنگ بدر مراجعت کرد انجام گرفت.
بنا بر روایتی حضرت علی علیـه السلام درون روز سه شنبه کـه ششم ماه ذی الحجة بود عروسی کرد.

[روایت شماره] (08)

[الخصال ] الطَّالَقَانِیُّ، عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ الْعَدَوِیِّ، عَنْ عَمْرِو بْنِ الْمُخْتَارِ، عَنْ یَحْیَی الْحِمَّانِیِّ، عَنْ قَیْسِ بْنِ الرَّبِیعِ، عَنِ الْأَعْمَشِ، عَنْ عَبَایَةَ بْنِ رِبْعِیٍّ، عَنْ أَبِی أَیُّوبَ الْأَنْصَارِیِّ قَالَ:
إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم مَرِضَ مَرَضَةً فَأَتَتْهُ فَاطِمَةُ سلام الله علیـها تَعُودُهُ وَ هُوَ نَاقِه (369) مِنْ مَرَضِهِ، فَلَمَّا رَأَتْ مَا بِرَسُولِ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم مِنَ الْجُهْدِ وَ الضَّعْفِ خَنَقَتْهَا الْعَبْرَةُ حَتَّی جَرَتْ دَمْعَتُهَا عَلَی خَدِّهَا، فَقَالَ النَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم لَهَا، یَا فَاطِمَةُ إِنَّ اللَّهَ جَلَّ ذِکْرُهُ اطَّلَعَ إِلَی الْأَرْضِ اطِّلاعَةً فَاخْتَارَ مِنْهَا بَعْلَکِ، فَأَوْحَی إِلَیَّ فَأَنْکَحْتُکَهُ، أَمَا عَلِمْتِ یَا فَاطِمَةُ أَنَّ لِکَرَامَةِ اللَّهِ إِیَّاکِ زَوَّجَکِ أَقْدَمَهُمْ سِلْماً وَ أَعْظَمَهُمْ حِلْماً وَ أَکْثَرَهُمْ عِلْماً.
قَالَ:
فَسُرَّتْ بِذَلِکَ فَاطِمَةُ سلام الله علیـها وَ اسْتَبْشَرَتْ بِمَا قَالَ لَهَا رَسُولُ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم فَأَرَادَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم أَنْ یَزِیدَهَا مَزِیدَ الْخَیْرِ کُلِّهِ مِنَ الَّذِی قَسَمَهُ اللَّهُ لَهُ وَ لِمُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ.
فَقَالَ:
یَا فَاطِمَةُ لِعَلِیٍّ ثَمَانُ خِصَالٍ، إِیمَانُهُ بِاللَّهِ وَ بِرَسُولِهِ وَ عِلْمُهُ وَ حِکْمَتُهُ وَ زَوْجَتُهُ وَ سِبْطَاهُ الْحَسَنُ وَ الْحُسَیْنُ وَ أَمْرُهُ بِالْمَعْرُوفِ وَ نَهْیُهُ عَنِ الْمُنْکَرِ وَ قَضَاؤُهُ بِکِتَابِ اللَّهِ.
یَا فَاطِمَةُ إِنَّا أَهْلُ بَیْتٍ أُعْطِینَا سَبْعَ خِصَالٍ لَمْ یُعْطَهَا أَحَدٌ مِنَ الْأَوَّلِینَ قَبْلَنَا وَ لا یُدْرِکُهَا أَحَدٌ مِنَ الْآخِرِینَ بَعْدَنَا: نَبِیُّنَا خَیْرُ الْأَنْبِیَاءِ وَ هُوَ أَبُوکِ وَ وَصِیُّنَا خَیْرُ الْأَوْصِیَاءِ وَ هُوَ بَعْلُکِ وَ شَهِیدُنَا سَیِّدُ الشُّهَدَاءِ وَ هُوَ حَمْزَةُ عَمُّ أَبِیکِ وَ مِنَّا مَنْ لَهُ جَنَاحَانِ یَطِیرُ بِهِمَا فِی الْجَنَّةِ وَ هُوَ جَعْفَرٌ وَ مِنَّا سِبْطَا هَذِهِ الْأُمَّةِ وَ هُمَا ابْنَاکِ.
شیخ صدوق درون کتاب خصال (370) با چند واسطه از ابو ایّوب انصاری روایت مـی‌کند کـه گفت:
یک وقت پیغمبر اکرم صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم مریض شده و فاطمـه‌ی زهراء سلام الله علیـها درون آن موقعی کـه رسول خدا دوره‌ی نقاهت را طی مـی‌کرد به منظور عیـادت پدرش آمد، هنگامـی کـه با آن ضعف و ناتوانی پیـامبر اکرم صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم مواجه شد بـه قدری حالت گریـه بـه وی دست داد کـه قطرات اشک بـه گونـه‌ی صورت مبارکش جاری شد.
پیغمبر اکرم صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم بـه حضرت زهراء سلام الله علیـها فرمود:
خدای علیم توجّهی بـه زمـین کرد و شوهر تو را انتخاب نمود، آنگاه بـه من وحی کرد که تا تو را بـه نکاح او درآوردم.
ای فاطمـه! آیـا نمـی‌دانی خدا تو را گرامـی داشته، زیرا تو را به منظور علی ازدواج نموده کـه از لحاظ اسلام آوردن اول و از نظر حلم اعظم و از جهت علم اکثر و اعلم از همـه‌ست؟
فاطمـه‌ی اطهر سلام الله علیـها بعد از شنیدن این مژده، فوق العاده مسرور شد. پیغمبر صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم درون نظر گرفت آن خصالی را کـه خدا بـه علی بن ابیطالب علیـه السلام نصیب کرده بیش از اندازه‌ای کـه برای فاطمـه فرموده بود شرح دهد، لذا فرمود:
ای فاطمـه! حضرت علی بن ابیطالب علیـه السلام دارای هشت خصلت هست بدین شرح:
1 - بـه خدا ایمان دارد
2 - دارای علم است
3 - دارای حکمت است
4 - زوجه‌ای مثل تو دارد
5 - دو فرزندی مثل حسن و حسین دارد
6 - دارای مقام امر بـه معروف مـی‌باشد
7 - نـهی از منکر مـی‌کند
8 - طبق قرآن مجید قضاوت مـی‌نماید.
ای فاطمـه! ما اهل بیتی هستیم کـه خدا هفت خصلت بـه ما عطا کرده، آن هفت خصلت را بـه احدی قبل از ما عطا نفرموده هست و احدی بعد از ما آنـها را درک نخواهد کرد، پیغمبر ما، کـه پدر تو باشد بهترین پیـامبران است، وصیّ پیغمبر ما، کـه شوهرت علی باشد بهترین اوصیـاء مـی‌باشد.
حضرت حمزه کـه عموی پدر تو مـی‌باشد بزرگ شـهیدان و از ما است. جعفر طیّار کـه با دو بال خود درون بهشت پرواز مـی‌کند از ما مـی‌باشد. حسنین کـه فرزندان و دو سبط این امّت بـه شمار مـی‌روند از ما هستند.

[روایت شماره] (09)

[الأمالی للصّدوق ] أَبِی وَ الْعَطَّارُ، عَنْ مُحَمَّدٍ الْعَطَّارِ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْجَبَّارِ، عَنْ أَبِی أَحْمَدَ الْأَزْدِیِّ، عَنْ أَبَانِ بْنِ عُثْمَانَ، عَنْ أَبَانِ بْنِ تَغْلِبَ، عَنْ عِکْرِمَةَ، عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ قَالَ:
قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم:
إِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی آخَی بَیْنِی وَ بَیْنَ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ وَ زَوَّجَهُ ابْنَتِی مِنْ فَوْقِ سَبْعِ سَمَاوَاتِهِ وَ أَشْهَدَ عَلَی ذَلِکَ مُقَرَّبِی مَلائِکَتِهِ وَ جَعَلَهُ لِی وَصِیّاً وَ خَلِیفَةً، فَعَلِیٌّ مِنِّی وَ أَنَا مِنْهُ، مُحِبُّهُ مُحِبِّی وَ مُبْغِضُهُ مُبْغِضِی وَ إِنَّ الْمَلائِکَةَ لَتَتَقَرَّبُ إِلَی اللَّهِ بِمَحَبَّتِهِ.
نیز شیخ صدوق درون کتاب امالی (371) با چند واسطه از ابن عبّاس از رسول خدا صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم روایت مـی‌کند کـه فرمود:
خدای سبحان بین من و علی بن ابیطالب برادری قرار داد، م فاطمـه را درون بالای آسمان‌های هفت گانـه به منظور علی تزویج نمود و ملائکه‌ی مقرّب را به منظور این ازدواج شـهود قرار داد، علی را وصیّ و خلیفه‌ی من نمود، بعد علی از من و من از علی مـی‌باشم، دوست علی دوست من و دشمن علی دشمن من خواهد بود، ملائکه‌ی مقرّب بـه وسیله‌ی محبّت علی بن ابیطالب بـه خدا تقرّب مـی‌جویند.

[روایت شماره] (10)

[الأمالی للصّدوق ] ابْنُ الْوَلِیدِ، عَنْ سَعْدٍ، عَنِ ابْنِ عِیسَی، عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحَکَمِ، عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ أَبِی الْعَلاءِ، عَنِ الصَّادِقِ علیـه السلام ، عَنْ آبَائِهِ: قَالَ:
قَالَ أَمِیرُالْمُؤْمِنِینَ علیـه السلام :
دَخَلَتْ أُمُّ أَیْمَنَ عَلَی النَّبِیِّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم وَ فِی مِلْحَفَتِهَا شَیْ‌ءٌ، فَقَالَ لَهَا رَسُولُ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم:
مَا مَعَکِ یَا أُمَّ أَیْمَنَ؟
فَقَالَتْ:
إِنَّ فُلانَةَ أَمْلَکُوهَا فَنَثَرُوا عَلَیْهَا فَأَخَذْتُ مِنْ نِثَارِهَا ثُمَّ بَکَتْ أُمُّ أَیْمَنَ وَ قَالَتْ:
یَا رَسُولَ اللَّهِ فَاطِمَةُ زَوَّجْتَهَا وَ لَمْ تَنْثُرْ عَلَیْهَا شَیْئاً، فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم:
یَا أُمَّ أَیْمَنَ لِمَ تَکْذِبِینَ، فَإِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی لَمَّا زَوَّجْتُ فَاطِمَةَ عَلِیّاً علیـهما السلام أَمَرَ أَشْجَارَ الْجَنَّةِ أَنْ تَنْثُرَ عَلَیْهِمْ مِنْ حُلِیِّهَا وَ حُلَلِهَا وَ یَاقُوتِهَا وَ دُرِّهَا وَ زُمُرُّدِهَا وَ إِسْتَبْرَقِهَا فَأَخَذُوا مِنْهَا سلام الله علیـها ما لا یَعْلَمُونَ وَ لَقَدْ نَحَلَ اللَّهُ طُوبَی فِی مَهْرِ فَاطِمَةَ سلام الله علیـها فَجَعَلَهَا فِی مَنْزِلِ عَلِیٍّ علیـه السلام.
نیز درون همان کتاب (372) با چند واسطه از حضرت علی بن ابیطالب علیـه السلام روایت مـی‌کند کـه فرمود:
یک وقت امّ ایمن درون حالی بـه حضور رسول خدا مشرّف شد و چیزی درون مـیان چادر خود داشت، رسول اکرم صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم بـه او فرمود:
این چیست کـه همراه داری؟
گفت:
من بـه عروسی فلان رفته بودم. این شیئی کـه من برگرفته‌ام از آن چیزهاییست کـه برای او نثار کرده بودند.
امّ ایمن بعد از این جواب گریـان شد و گفت:
یـا رسول الله! تو فاطمـه را تزویج کردی ولی چیزی برایش نثار ننمودی.
پیغمبر خدا صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم بـه وی فرمود:
دروغ مگو! زیرا موقعی کـه خدای رؤوف، فاطمـه را به منظور علی علیـهما السلام تزویج نمود بـه درختان بهشت دستور داد که تا از زیور، حلّه، یـاقوت و درّ، زُمرّد و استبرق خود به منظور آنان نثار د و آنان بـه قدری از آنـها برگرفتند کهی غیر از خدا نمـی‌داند، خدا درخت طوبی را درون عوض مـهریـه‌ی فاطمـه‌ی زهراء سلام الله علیـها قرار داده کـه در منزل بهشتی علی علیـه السلام قرار دارد.

[روایت شماره] (11)

[تفسیر القمـی ] أَبِی، عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ رَفَعَهُ قَالَ:
کَانَتْ فَاطِمَةُ سلام الله علیـها لا یَذْکُرُهَا أَحَدٌ لِرَسُولِ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم إِلا أَعْرَضَ عَنْهُ حَتَّی آَیِسَ النَّاسُ مِنْهَا، فَلَمَّا أَرَادَ أَنْ یُزَوِّجَهَا مِنْ عَلِیٍّ أَسَرَّ إِلَیْهَا فَقَالَتْ:
یَا رَسُولَ اللَّهِ أَنْتَ أَوْلَی بِمَا تَرَی غَیْرَ أَنَّ نِسَاءَ قُرَیْشٍ تُحَدِّثُنِی عَنْهُ أَنَّهُ رَجُلٌ دَحْدَاحُ الْبَطْنِ، طَوِیلُ الذِّرَاعَیْنِ، ضَخْمُ الْکَرَادِیسِ، أَنْزَعُ عَظِیمُ الْعَیْنَیْنِ وَ السَّکِنَةِ [مشاشار کَمَشَاشِیرِ الْبَعِیر (373ِ)] ضَاحِکُ السِّنِّ، لا مَالَ لَهُ.
فَقَالَ لَهَا رَسُولُ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم:
یَا فَاطِمَةُ أَمَا عَلِمْتِ أَنَّ اللَّهَ أَشْرَفَ عَلَی الدُّنْیَا فَاخْتَارَنِی عَلَی رِجَالِ الْعَالَمِینَ، ثُمَّ اطَّلَعَ فَاخْتَارَ عَلِیّاً عَلَی رِجَالِ الْعَالَمِینَ، ثُمَّ اطَّلَعَ فَاخْتَارَکِ عَلَی نِسَاءِ الْعَالَمِینَ؟
یَا فَاطِمَةُ إنَّهُ لَمَّا أُسْرِیَ بِی إِلَی السَّمَاءِ وَجَدْتُ مَکْتُوباً عَلَی صَخْرَةِ بَیْتِ الْمَقْدِسِ: لا إِلَهَ إِلا اللَّهُ مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللَّهِ، أَیَّدْتُهُ بِوَزِیرِهِ وَ نَصَرْتُهُ بِوَزِیرِهِ، فَقُلْتُ لِجَبْرَئِیلَ: وَ مَنْ وَزِیرِی؟
فَقَالَ:
عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ علیـه السلام.
فَلَمَّا انْتَهَیْتُ إِلَی سِدْرَةِ الْمُنْتَهَی وَجَدْتُ مَکْتُوباً عَلَیْهَا: إِنِّی أَنَا اللَّهُ لا إِلَهَ إِلا أَنَا وَحْدِی، مُحَمَّدٌ صَفْوَتِی مِنْ خَلْقِی أَیَّدْتُهُ بِوَزِیرِهِ وَ نَصَرْتُهُ بِوَزِیرِهِ، فَقُلْتُ لِجَبْرَئِیلَ: وَ مَنْ وَزِیرِی؟
قَالَ:
عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ علیـه السلام.
فَلَمَّا جَاوَزْتُ السِّدْرَةَ انْتَهَیْتُ إِلَی عَرْشِ رَبِّ الْعَالَمِینَ، وَجَدْتُ مَکْتُوباً عَلَی قَائِمَةٍ مِنْ قَوَائِمِ الْعَرْشِ: أَنَا اللَّهُ لا إِلهَ إِلا أَنَا مُحَمَّدٌ حَبِیبِی، أَیَّدْتُهُ بِوَزِیرِهِ وَ نَصَرْتُهُ بِوَزِیرِهِ.
فَلَمَّا دَخَلْتُ الْجَنَّةَ رَأَیْتُ فِی الْجَنَّةِ شَجَرَةَ طُوبَی أَصْلُهَا فِی دَارِ عَلِیٍّ وَ مَا فِی الْجَنَّةِ قَصْرٌ وَ لا مَنْزِلٌ إِلا وَ فِیـهَا فِتْرٌ مِنْهَا وَ أَعْلاهَا أَسْفَاطُ حُلَلٍ مِنْ سُنْدُسٍ وَ إِسْتَبْرَقٍ یَکُونُ لِلْعَبْدِ الْمُؤْمِنِ أَلْفُ أَلْفِ سَفَطٍ فِی کُلِّ سَفَطٍ مِائَةُ أَلْفِ حُلَّةٍ مَا فِیـهِ حُلَّةٌ تُشْبِهُ الْأُخْرَی عَلَی أَلْوَانٍ مُخْتَلِفَةٍ وَ هُوَ ثِیَابُ أَهْلِ الْجَنَّةِ، وَسَطُهَا ظِلٌّ مَمْدُودٌ، عَرْضُ الْجَنَّةِ کَعَرْضِ السَّماءِ وَ الْأَرْضِ «أُعِدَّتْ لِلَّذِینَ آمَنُوا بِاللَّهِ وَ رَسُولِهِ» (374) یَسِیرُ الرَّاکِبُ فِی ذَلِکَ الظِّلِّ مَسِیرَةَ مِائَةِ عَامٍ فَلا یَقْطَعُهُ وَ ذَلِکَ قَوْلُهُ «وَ ظِلٍّ مَمْدُودٍ» (375) وَ أَسْفَلُهَا ثِمَارُ أَهْلِ الْجَنَّةِ وَ طَعَامُهُمْ مُتَدَلِّلٌ [مُتَدَلٍ ] فِی بُیُوتِهِمْ یَکُونُ فِی الْقَضِیبِ مِنْهَا مِائَةُ لَوْنٍ مِنَ الْفَاکِهَةِ مِمَّا رَأَیْتُمْ فِی دَارِ الدُّنْیَا وَ مَا لَمْ تَرَوْهُ وَ مَا سَمِعْتُمْ بِهِ وَ مَا لَمْ تَسْمَعُوا مِثْلَهَا وَ کُلَّمَا یُجْتَنَی مِنْهَا شَیْ‌ءٌ نَبَتَتْ مَکَانَهَا أُخْرَی «لا مَقْطُوعَةٍ وَ لا مَمْنُوعَةٍ» (376) وَ یَجْرِی نََهْرٌ فِی أَصْلِ تِلْکَ الشَّجَرَةِ تَنْفَجِرُ مِنْهَا الْأَنْهَارُ الْأَرْبَعَةُ «أَنْهارٌ مِنْ ماءٍ غَیْرِ آسِنٍ وَ أَنْهارٌ مِنْ لَبَنٍ لَمْ یَتَغَیَّرْ طَعْمُهُ وَ أَنْهارٌ مِنْ خَمْرٍ لَذَّةٍ لِلشَّارِبِینَ وَ أَنْهارٌ مِنْ عَسَلٍ مُصَفًّی» (377).
یَا فَاطِمَةُ إِنَّ اللَّهَ أَعْطَانِی فِی عَلِیٍّ سَبْعَ خِصَالٍ: هُوَ أَوَّلُ مَنْ یَنْشَقُّ عَنْهُ الْقَبْرُ مَعِی وَ هُوَ أَوَّلُ مَنْ یَقِفُ مَعِی عَلَی الصِّرَاطِ فَیَقُولُ لِلنَّارِ خُذِی ذَا وَ ذَرِی ذَا وَ أَوَّلُ مَنْ یُکْسَی إذَا کُسِیتُ وَ أَوَّلُ مَنْ یَقِفُ مَعِی عَلَی یَمِینِ الْعَرْشِ وَ أَوَّلُ مَنْ یُقْرِعُ مَعِی بَابَ الْجَنَّةِ وَ أَوَّلُ مَنْ یَسْکُنُ مَعِی عِلِّیِّینَ وَ أَوَّلُ مَنْ یَشْرَبُ مَعِی مِنَ الرَّحِیقِ الْمَخْتُومِ، «خِتامُهُ مِسْکٌ وَ فِی ذلِکَ فَلْیَتَنافَسِ الْمُتَنافِسُونَ» (378).
یَا فَاطِمَةُ هَذَا مَا أَعْطَاهُ اللَّهُ عَلِیّاً فِی الْآخِرَةِ وَ أَعَدَّ لَهُ فِی الْجَنَّةِ إذَا کَانَ فِی الدُّنْیَا لا مَالَ لَهُ.
فَأَمَّا مَا قُلْتَ: إنَّهُ بَطِینٌ، فَإنَّهُ مَمْلُوءٌ مِنْ عِلْمٍ خَصَّهُ اللَّهُ بِهِ وَ أَکْرَمَهُ مِنْ بَیْنِ أُمَّتِی
وَ أَمَّا مَا قُلْتَ: إنَّهُ أَنْزَعُ عَظِیمُ الْعَیْنَیْنِ فَإِنَّ اللَّهَ خَلَقَهُ بِصِفَةِ آدَمَ علیـه السلام وَ أَمَّا طُولُ یَدَیْهِ فَإِنَّ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ طَوَّلَهَا لِیَقْتُلَ بِهَا أَعْدَاءَهُ وَ أَعْدَاءَ رَسُولِهِ وَ بِهِ یُظْهِرُ اللَّهُ الدِّینَ وَ لَوْ کَرِهَ الْمُشْرِکُونَ وَ بِهِ یَفْتَحُ اللَّهُ الْفُتُوحَ وَ یُقَاتِلُ الْمُشْرِکِینَ عَلَی تَنْزِیلِ الْقُرْآنِ وَ الْمُنَافِقِینَ مِنْ أَهْلِ الْبَغْیِ وَ النَّکْثِ وَ الْفُسُوقِ عَلَی تَأْوِیلِهِ وَ یُخْرِجُ اللَّهُ مِنْ صُلْبِهِ سَیِّدَیْ شَبَابِ أَهْلِ الْجَنَّةِ وَ یُزَیِّنُ بِهِمَا عَرْشَهُ.
یَا فَاطِمَةُ مَا بَعَثَ اللَّهُ نَبِیّاً إِلا جَعَلَ لَهُ ذُرِّیَّةً مِنْ صُلْبِهِ وَ جَعَلَ ذُرِّیَّتِی مِنْ صُلْبِ عَلِیٍّ وَ لَوْلا عَلِیٌّ مَا کَانَتْ لِی ذُرِّیَّةٌ.
فَقَالَتْ فَاطِمَةُ: یَا رَسُولَ اللَّهِ مَا أَخْتَارُ عَلَیْهِ أَحَداً مِنْ أَهْلِ الْأَرْضِ، فَزَوَّجَهَا رَسُولُ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم فَقَالَ ابْنُ عَبَّاسٍ عِنْدَ ذَلِکَ: وَاللَّهِ مَا کَانَ لِفَاطِمَةَ کُفْوٌ غَیْرُ عَلِیٍّ علیـه السلام.
إیضاح: الدّحداح القصیر السمـین و اندحَّ بطنـه اندحاحاً اتسّع و کل عظمـین التقیـا فی مفصل فهو کردوس، نحو المنکبین و الرُّکبتین و الورکین و الأنزع هو الّذی انحسر الشعر عن جانبی جبهته و السّکنة کقرحة مقرُّ الرأس من العنق و لم أجد لمشاشار معنی فی اللّغة و لعلّه کان فی الأصل: له مشاش کمشاش البعیر و المشاش رؤوس العظام و لم تکن تلک الفقرة فی بعض النسخ و هو أصوب. (379)
قوله: إلّا و فیـها فتر، بالفاء المکسورة: ما بین طرف الإبهام و طرف المشیرة و فی بعضها بالقاف قال الفیروزآبادیُّ: القتر القدر و یحرَّک و فی بعضها قنو بالکسر أی عذق و التدلّل: التدلی و الآسن الآجن المتغیّر و قد مرَّ شرح سائر أجزاء الخبر فی کتاب الفتن و کتاب أحوال أمـیرالمؤمنین علیـه السلام.
علی بن ابراهیم درون تفسیر (380) خود مـی‌نگارد:
احدی به منظور خواستگاری حضرت فاطمـه سلام الله علیـها نزد رسول خدا صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم نمـی‌رفت مگر اینکه آن بزرگوار از او اعراض مـی‌کرد کار بـه جایی رسید کـه مردم عموماً از فاطمـه‌ی اطهر سلام الله علیـها مأیوس شدند.
وقتی رسول خدا درون نظر گرفت کـه حضرت فاطمـه سلام الله علیـها را به منظور حضرت علی علیـه السلام تزویج نماید و با فاطمـه‌ی اطهر درون این باره م کرد زهرای اطهر سلام الله علیـها عرض کرد:
پدر جان! تو راجع بـه این موضوع بر من مقدّم هستی، ولی درون عین حال زنان قریش مـی‌گویند:
علی شکم بزرگی دارد، ساق دست‌هایش طولانی، بند استخوان‌هایش ضخیم، جلو سرش مو ندارد، چشمان بزرگی دارد، دائماً خنده بهدارد، مال و ثروتی ندارد.
رسول اکرم صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم درون جوابش فرمود:
آیـا نمـیّدانی کـه خدای علیم توجّهی بـه زمـین کرد و مرا از مـیان مردان عالم انتخاب نمود، بعداً توجّه دیگری فرمود و علی بن ابیطالب علیـه السلام را از مـیان مردان جهان برگزید، سپس توجّهی نمود و تو را از مـیان زنان عالمـین انتخاب کرد؟
ای فاطمـه! موقعی کـه مرا بـه آسمان بردند دیدم بر سنگ بیت المقدس نوشته شده:
خدایی غیر از خدای یکتا نیست، محمّد رسول خداست من محمّد را بـه وسیله‌ی وزیر او تأیید و یـاری نموده‌ام، من بـه جبرئیل گفتم:
وزیر من کیست؟
گفت:
علی بن ابیطالب.
هنگامـی کـه به سدرة المنتهی رسیدم دیدم بر آن نوشته شده:
من خدایی هستم کـه غیر از من خدایی نیست. محمّد صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم برگزیده‌ی من هست من محمّد را بـه وسیله‌ی وزیرش تأیید و نصرت کرده‌ام.
گفتم:
جبرئیل، وزیر من کیست؟
گفت:
علی بن ابیطالب، موقعی کـه از سدرة المنتهی گذشتم و به عرش پروردگار عالم رسیدم، دیدم بر یکی از ستون‌های عرش نوشته شده:
من همان خدایی هستم کـه غیر از من خدایی نیست محمّد حبیب من مـی‌باشد، من او را بـه وسیله‌ی وزیرش تأیید و یـاری نموده‌ام.
وقتی داخل بهشت شدم درون خت طوبی را دیدم، اصل آن درخت درون منزل علی بن ابیطالب علیـه السلام بود، هیچ قصر و منزلی درون بهشت نیست مگر اینکه یک شاخه از آن درخت درون آن وجود دارد، بالای آن درخت سبدهایی به منظور بنده‌ی مؤمن پُر از سُنْدُس و استبرق وجود دارد کـه در هر سبدی هزار هزار سبد وجود دارد و در هر سبدی صد هزار حلّه‌ست. این حلّه‌ها دارای رنگ‌های مختلف و به یکدیگر شباهت ندارند کـه آنـها لباس‌های اهل بهشت مـی‌باشند. درون وسط آن سایـه‌ایست کشیده شده، پهنای بهشت بـه قدر پهنای آسمان و زمـین است، بهشت به منظور افرادی آماده شده کـه به خدا و رسول ایمان داشته باشند.
اگر شخص سواری مدّت صد سال درون آن سایـه راه طی کند آن سایـه تمام نخواهد شد و همـین هست قول خدا کـه مـی‌فرماید:
یعنی سایـه‌ی کشیده. مـیوه‌ی اهل بهشت از زیر آن درخت مـی‌باشد. غذای اهل بهشت درون مـیان خانـه‌هاشان آویزان است. درون هر شاخه‌ی از آن درخت، صد رنگ مـیوه وجود دارد کـه قسمتی از آن رنگ‌ها را درون دنیـا دیده و شنیده اید و قسمت دیگر را ندیده و نشنیده اید.
هر گاه از آن مـیوه‌جات چیده شود مـیوه‌ی دیگری بـه جای آن بـه وجود مـی‌آید، آن مـیوه‌ها مقطوع و ممنوع نخواهد شد.
نـهری درون زیر آن درخت درون جریـان هست که چهار نـهر دیگر از آن جاری مـی‌شود. آن چهار نـهر همان هست که قرآن درون سوره‌ی محمّد آیـه‌ی 15 مـی‌فرماید:
«نـهرهایی از آبی کـه فاسد نمـی‌شود، نـهرهایی از شیری کـه طعم آن تغییر نمـی‌کند، نـهرهایی از کـه به آشامندگان لذّت مـی‌دهند، نـهرهایی از عسل کـه تصفیـه شده است».
ای فاطمـه! خدای رؤوف درباره حضرت علی علیـه السلام هفت خصلت فرموده بدین شرح:
علی علیـه السلام اوّلینیست کـه با من از قبر خارج خواهد شد.
علی علیـه السلام اوّلینیست کـه با من، برصراط مـی‌ایستد و به آتش مـی‌گوید:
این شخص را بگیر و آن را رها کن.
علی علیـه السلام اوّلینیست کـه بدنش بعد از من پوشیده خواهد شد.
علی علیـه السلام اوّلینیست کـه با من درون طرف راست عرش توقّف خواهد کرد.
علی علیـه السلام اوّلینیست کـه با من درب بهشت را خواهد کوبید.
علی علیـه السلام اوّلینیست کـه ساکن علییّن خواهد شد.
علی علیـه السلام اوّلینیست کـه با من از سر بـه مُهر بهشت مـی‌آشامد. «همان ی کـه مُهر آن از مشک و افراد راغب بـه آن رغبت پیدا مـی‌نمایند».
ای فاطمـه! خدای رؤوف به منظور اینکه علی درون دنیـا ثروتی ندارد، درون عالم آخرت بهشت را بـه وی عطا فرموده هست و این نعمت‌ها را به منظور او آماده کرده‌ست.
امّا اینکه مـی‌گویی: علی دارای شکم بزرگی است، علی دارای علم مخصوصی است، خدا او را درون مـیان امّت من گرامـی داشته‌ست. امّا اینکه مـی‌گویی: جلو سر علی مو ندارد و چشمانی بزرگ دارد، به منظور این هست که خدا او را بـه صفت حضرت آدم آفریده‌ست.
علّت اینکه دست‌های علی طولانی مـی‌باشد آن هست که دشمنان خود و دشمنان رسول خدا را بـه وسیله‌ی آنـها بـه قتل برساند، بـه وسیله‌ی علیست کـه خدا دین خود را ظاهر مـی‌نماید «حتّی اگر مشرکین نپسندند»، بـه وسیله‌ی علیست کـه خدا فتح و پیروزی بـه اسلام مـی‌دهد و مشرکین را طبق نزول قرآن بـه قتل مـی‌رساند.
ستمکاران و پیمان شکنان و فاسقین را کـه از منافقین باشند بـه وسیله‌ی تأویل قرآن بـه قتل خواهد رسانید.
خدا از صلب علی، دو بزرگ جوانان اهل بهشت، کـه بهشت بـه وسیله‌ی ایشان زینت مـی‌شود را، خارج مـی‌نماید.
ای فاطمـه! خدا هیچ پیغمبری را مبعوث ننموده مگر اینکه ذرّیّه و نسل وی را از صلب او قرار داده ولی نسل مرا از صُلب علی قرار داده‌ست.
اگر علی نبود ذرّیّه و نسلی به منظور من نمـی‌بود.
پس از این گفتگوها فاطمـه‌ی اطهر سلام الله علیـها عرض کرد:
یـا رسول الله! من احدی از اهل زمـین را بر علی علیـه السلام مقدّم نخواهم داشت.
آنگاه پیغمبر خدا صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم حضرت فاطمـه سلام الله علیـها را به منظور حضرت علی علیـه السلام تزویج کرد.
ابن عبّاس مـی‌گوید:
به خدا قسم کـه غیر از علیی لایق و همانند فاطمـه نمـی‌بود.
توضیح: «دحداح»ی را گویند کـه کوتاه قد، چاق باشد و «اندحّ بطنـه» یعنی شکم او بزرگ هست و «کردوس» درون هر جای بدن کـه دو استخوان درون مفصلی با یکدیگر برخورد کنند را «کردوس» گویند مانند:
«منکبین» (سر شانـه ها) و «رکبتین» (سر زانوها) و «الورکین» (استخوان ران‌ها کـه به نشیمنگاه متصّل مـی‌شود).
و «انزع»ی را گویند کـه موهای دو طرف پیشانی او ریخته باشد.
و «السَّکِنَه» محلّ قرار گرفتن سر، روی گردن را گویند.
و «مشاشار» مرحوم علّامـه مـی‌فرماید:
من به منظور این کلمـه (مشاشار) درون کتب لغت معنایی نیـافتم و شاید درون اصل این گونـه بوده «له مشاش کمشاش البعیر» و «مشاش» بـه سر استخوان‌ها کـه به یکدیگر متصّل مـی‌شوند گفته مـی‌شود و این فقره (مشاشار کمشاشیر البعیر) درون بعضی نسخه‌ها نیـامده و همـین هم صحیح‌تر حتما باشد.
و امّا درون آنجا کـه رسول اکرم صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم مـی‌فرماید:
«و فیـها فِتر» فاء آن را مکسور حتما خواند. «فِتر» مابین انگشت سبّابه و ابهام را گویند و در بعضی روایـات با قاف آورده‌اند و قاف و تاء را مفتوح خوانده‌اند یعنی «قَتَر» و در بعضی روایـات «قِنو» آمده، بـه معنی «عذق» و «عذق» بـه معنی شاخه‌ی خرما و مرد زیرک و معانی مختلفی شده‌ست.
و «التدلّل» بـه معنی دلالت شده، هدایت شده و «الآسن» بـه معنی متغیّر است.
سپس مرحوم علّامـه رحمة الله علیـه مـی‌فرماید:
و بقیّه‌ی لغات غامض این روایت را درون کتاب «الفتن» - از کتاب‌های بحارالأنوار - و کتاب زندگانی حضرت امـیرالمؤمنین علی علیـه السلام قبلاً توضیح داده‌ایم.

[روایت شماره] (12)

[الأمالی للصّدوق ] ابْنُ الْوَلِیدِ، عَنِ الصَّفَّارِ، عَنْ سَلَمَةَ بْنِ الْخَطَّابِ، عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ مُقَاتِلٍ، عَنْ حَامِدِ بْنِ مُحَمَّدٍ، عَنْ عُمَرَ بْنِ هَارُونَ، عَنِ الصَّادِقِ علیـه السلام ، عَنْ آبَائِهِ: ، عَنْ عَلِیٍّ علیـه السلام قَالَ:
لَقَدْ هَمَمْتُ بِتَزْوِیجِ فَاطِمَةَ ابْنَةِ محمّد صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم وَ لَمْ أَتَجَرَّأْ أَنْ أَذْکُرَ ذَلِکَ لِلنَّبِیِّ وَأنَّّ ذَلِکَ لَیَخْتَلِجُ فِی صَدْرِی لَیْلِی وَ نَهَارِی حَتَّی دَخَلْتُ عَلَی رَسُولِ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم فَقَالَ:
یَا عَلِیُّ! قُلْتُ: لَبَّیْکَ یَا رَسُولَ اللَّهِ،
قَالَ:
هَلْ لَکَ فِی التَّزْوِیجِ؟ قُلْتُ: رَسُولُ اللَّهِ أَعْلَمُ وَ إذَا هُوَ یُرِیدُ أَنْ یُزَوِّجَنِی بَعْضَ نِسَاءِ قُرَیْشٍ وَ إِنِّی لَخَائِفٌ عَلَی فَوْتِ فَاطِمَةَ سلام الله علیـها.
فَمَا شَعَرْتُ بِشَیْ‌ءٍ إِذْ أَتَانِی رَسُولُ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم فَقَالَ لِی: أَجِبِ النَّبِیَّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم وَ أَسْرِعْ، فَمَا رَأَیْنَا رَسُولَ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم أَشَدَّ فَرَحاً مِنْهُ الْیَوْمَ.
قَالَ فَأَتَیْتُهُ مُسْرِعاً فَإذَا هُوَ فِی حُجْرَةِ أُمِّ سَلَمَةَ فَلَمَّا نَظَرَ إِلَیَّ تَهَلَّلَ وَجْهُهُ فَرَحاً وَ تَبَسَّمَ حَتَّی نَظَرْتُ إِلَی بَیَاضِ أَسْنَانِهِ یَبْرُقُ، فَقَالَ:
أَبْشِرْ یَا عَلِیُّ فَإِنَّ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ قَدْ کَفَانِی مَا قَدْ کَانَ أَهَمَّنِی مِنْ أَمْرِ تَزْوِیجِکَ، فَقُلْتُ: وَ کَیْفَ ذَلِکَ یَا رَسُولَ اللَّهِ؟
قَالَ:
أَتَانِی جَبْرَئِیلُ وَ مَعَهُ مِنْ سُنْبُلِ الْجَنَّةِ وَ قَرَنْفُلِهَا فَنَاوَلَنِیـهِمَا، فَأَخَذْتُهُمَا وَ شَمِمْتُهُمَا، فَقُلْتُ: مَا سَبَبُ هَذَا السُّنْبُلِ وَ الْقَرَنْفُلِ؟
فَقَالَ:
إِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی أَمَرَ سُکَّانَ الْجِنَانِ مِنَ الْمَلائِکَةِ وَ مَنْ فِیـهَا أَنْ یُزَیِّنُوا الْجِنَانَ کُلَّهَا بِمَغَارِسِهَا وَ أَشْجَارِهَا وَ ثِمَارِهَا وَ قُصُورِهَا وَ أَمَرَ رِیحَهَا فَهَبَّتْ بِأَنْوَاعِ الْعِطْرِ وَ الطِّیبِ وَ أَمَرَ حُورَ عِینِهَا بِالْقِرَاءَةِ فِیـهَا بَسُورَةِ «طه وَ طس وَ یس وَ حم عسق»، ثُمَّ نَادَی مُنَادٍ مِنْ تَحْتِ الْعَرْشِ: أَلا إِنَّ الْیَوْمَ یَوْمُ وَلِیمَةِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ علیـه السلام أَلا إِنِّی أُشْهِدُکُمْ أَنِّی قَدْ زَوَّجْتُ فَاطِمَةَ بِنْتَ مُحَمَّدٍ مِنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ رِضًی مِنِّی بَعْضُهُمَا لِبَعْضٍ.
ثُمَّ بَعَثَ اللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی سَحَابَةً بَیْضَاءَ فَقَطَرَتْ عَلَیْهِمْ مِنْ لُؤْلُئِهَا وَ زَبَرْجَدِهَا وَ یَوَاقِیتِهَا وَ قَامَتِ الْمَلائِکَةُ فَنَثَرَتْ مِنْ سُنْبُلِ الْجَنَّةِ وَ قَرَنْفُلِهَا، هَذَا مِمَّا نَثَرَتِ الْمَلائِکَةُ.
ثُمَّ أَمَرَ اللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی مَلَکاً مِنْ مَلائِکَةِ الْجَنَّةِ یُقَالُ لَهُ: رَاحِیلُ وَ لَیْسَ فِی الْمَلائِکَةِ أَبْلَغُ مِنْهُ فَقَالَ:
اخْطُبْ یَا رَاحِیلُ، فَخَطَبَ بِخُطْبَةٍ لَمْ یَسْمَعْ بِمِثْلِهَا أَهْلُ السَّمَاءِ وَ لا أَهْلُ الْأَرْضِ.
ثُمَّ نَادَی مُنَادٍ: أَلا یَا مَلائِکَتِی وَ سُکَّانَ جَنَّتِی بَارِکُوا عَلَی عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِب حَبِیبِ مُحَمَّدٍ وَ فَاطِمَةَ بِنْتِ مُحَمَّدٍ، فَقَدْ بَارَکْتُ عَلَیْهِمَا، أَلا إِنِّی قَدْ زَوَّجْتُ أَحَبَّ النِّسَاءِ إِلَیَّ مِنْ أَحَبِّ الرِّجَالِ إِلَیَّ بَعْدَ النَّبِیِّینَ وَ الْمُرْسَلِینَ.
فَقَالَ رَاحِیلُ الْمَلَکُ: یَا رَبِّ وَ مَا بَرَکَتُکَ فِیـهِمَا بِأَکْثَرَ مِمَّا رَأَیْنَا لَهُمَا فِی جِنَانِکَ وَ دَارِکَ؟
فَقَالَ عَزَّوَجَلَّ: یَا رَاحِیلُ إِنَّ مِنْ بَرَکَتِی عَلَیْهِمَا أَنْ أَجْمَعَهُمَا عَلَی مَحَبَّتِی وَ أَجْعَلَهُمَا حُجَّةً عَلَی خَلْقِی وَ عِزَّتِی وَ جَلالِی لاخْلُقَنَّ مِنْهُمَا خَلْقاً وَ لانْشِئَنَّ مِنْهُمَا ذُرِّیَّةً أَجْعَلُهُمْ خُزَّانِی فِی أَرْضِی وَ مَعَادِنَ لِعِلْمِی وَ دُعَاةً إِلَی دِینِی، بِهِمْ أَحْتَجُّ عَلَی خَلْقِی بَعْدَ النَّبِیِّینَ وَ الْمُرْسَلِینَ.
فَأَبْشِرْ یَا عَلِیُّ فَإِنَّ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ أَکْرَمَکَ کَرَامَةً لَمْ یُکْرِمْ بِمِثْلِهَا أَحَداً وَ قَدْ زَوَّجْتُکَ ابْنَتِی فَاطِمَةَ عَلَی مَا زَوَّجَکَ الرَّحْمَنُ وَ قَدْ رَضِیتُ لَهَا بِمَا رَضِیَ اللَّهُ لَهَا فَدُونَکَ أَهْلَکَ فَإِنَّکَ أَحَقُّ بِهَا مِنِّی وَ لَقَدْ أَخْبَرَنِی جَبْرَئِیلُ علیـه السلام أَنَّ الْجَنَّةَ مُشْتَاقَةٌ إِلَیْکُمَا وَ لَوْلا أَنَّ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ قَدَّرَ أَنْ یُخْرِجَ مِنْکُمَا مَا یَتَّخِذُهُ عَلَی الْخَلْقِ حُجَّةً لاجَابَ فِیکُمَا الْجَنَّةَ وَ أَهْلَهَا، فَنِعْمَ الْأَخُ أَنْتَ وَ نِعْمَ الْخَتَنُ أَنْتَ وَ نِعْمَ الصَّاحِبُ أَنْتَ وَ کَفَاکَ بِرِضَی اللَّهِ رِضًی.
قَالَ عَلِیٌّ علیـه السلام :
فَقُلْتُ: یَا رَسُولَ اللَّهِ بَلَغَ مِنْ قَدْرِی حَتَّی إِنِّی ذُکِرْتُ فِی الْجَنَّةِ وَ زَوَّجَنِیَ اللَّهُ فِی مَلائِکَتِهِ؟
فَقَالَ:
إِنَّ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ إذَا أَکْرَمَ وَلِیَّهُ وَ أَحَبَّهُ أَکْرَمَهُ بِمَا لا عَیْنٌ رَأَتْ وَ لا أُذُنٌ سَمِعَتْ، فَحَبَاهَا اللَّهُ لَکَ یَا عَلِیُّ، فَقَالَ عَلِیٌّ علیـه السلام :
«رَبِّ أَوْزِعْنِی أَنْ أَشْکُرَ نِعْمَتَکَ الَّتِی أَنْعَمْتَ عَلَیَّ» (381) فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم:
آمِینَ.
[عیون أخبارالرّضا علیـه السلام ] محمّد بن علیِّ بن الشاهف عن أحمد بن المظفّر، عن محمّد بن زکریّا، عن مـهدی بن سابق، عن الرّضا علیـه السلام ، عن آبائه: ، عن علیّ علیـه السلام مثله.
[عیون أخبارالرّضا علیـه السلام ] الدقاق، عن ابن زکریّا القطّان، عن ابن حبیب، عن أحمد بن الحارث، عن أبی معاویة، عن الأعمش، عن الصّادق علیـه السلام ، عن آبائه: ، عن علی علیـه السلام مثله.
شیخ صدوق درون کتاب امالی (382) با چند واسطه از حضرت علی بن ابیطالب علیـه السلام روایت مـی‌کند کـه فرمود:
من تصمـیم گرفتم کـه با حضرت فاطمـه سلام الله علیـها حضرت محمّد صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم ازدواج مـی‌نمایم ولی جرأت نمـی‌کردم این مطلب را با رسول خدا صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم درون مـیان بگذارم.
این آرزو شب و روز درون ‌ی من بود که تا اینکه بالاخره بـه حضور پیـامبر خدا صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم مشرّف شدم. آن حضرت بـه من فرمود:
یـا علی! عرض کردم:
بله یـا رسول الله!
فرمود:
تصمـیم ازدواج داری؟
گفتم:
رسول خدا بهتر مـی‌داند، پیغمبر خدا، این منظور را داشت کـه بعضی از زنان قریش را برایم بگیرد، ولی من این خوف را داشتم کـه مبادا فاطمـه از دستم برود.
زمانی پیـامبر خدا، شخصی را نزد من فرستاد و مرا احضار فرمود و من کـه از شدّت فرح و خوشحالی سر از پا نمـی‌شناختم، بـه حضور آن حضرت مشرّف شدم، دیدم آن برگزیده‌ی خدا بـه قدری مسرور و خوشحال هست که هیچ روزی نبود، درون آن موقع آن حضرت درون حجره‌ی امّ سلمـه بود.
وقتی نظر مبارک آن حضرت بـه من افتاد صورت مبارکش مـی‌درخشید، بـه قدری مسرور و خندان بود کـه نظر من بـه سفیدی و درخشندگی دندان‌هایش افتاد.
رسول خدا صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم بـه من فرمود:
یـا علی! مژده باد تو را، زیرا خدا آن غم و اندوهی کـه من درباره‌ی ازدواج تو دارم برطرف کرد.
عرض کردم:
چگونـه یـا رسول الله؟
فرمود:
جبرئیل نزد من آمد و سُنْبُلْ و قُرُنْفُل (383) بهشتی بـه من داد، من آنـها را گرفتم و بوئیدم، بـه جبرئیل گفتم:
این سنبل و قرنفل به منظور چیست؟
گفت:
خدای توانا بـه ملائاکنین بهشت دستور داده کـه بهشت را با درخت و مـیوه و قصرهای آن را زینت نمایند. بادِ بهشت را مأمور کرد که تا انواع و اقسام عطر و بوی خوش را درون بهشت منتشر نماید.
حورالعین بهشتی را دستور داده کـه سوره‌ی طه و طواسین (384) و یس و حمعسق را تلاوت کنند سپس منادی از زیر عرش ندا داد:
آگاه باشید کـه امروز روز ولیمـه و عروسی علی بن ابیطالب علیـه السلام است، من شما را شاهد مـی‌گیرم کـه فاطمـه‌ی زهراء محمّد را به منظور علی بن ابیطالب بـه رضایت خود تزویج نمودم.
آنگاه خدای رؤوف، ابر سفیدی را فرستاد که تا لؤلؤ و زبرجد و یـاقوت بر سر ایشان نثار کرد، سپس ملائک برخاستند و از سنبل و قرنفل بهشت نثار نمودند کـه این سنبل و قرنفل از آنـها مـی‌باشد.
پس از این جریـان خدا مَلَکی را کـه نامش راحیل هست و درون مـیان ملائکه خطیبی بلیغ‌تر از او نیست مأموریت داد کـه خطبه بخواند. راحیل خطبه‌ای خواند کـه اهل آسمان و زمـین نظیر آن را نشنیده بودند، بعداً منادی درون بهشت ندا کرد:
ای ملائکه و ساکنین بهشت من! ازدواج علی بن ابیطالب علیـه السلام را کـه حبیب محمّد هست با محمّد تبریک بگوئید، زیرا من هم بـه ایشان تبریک گفته‌ام، آگاه باشید کـه من بعد از پیـامبران محبوب‌ترین زنان را به منظور محبوب‌ترین مردان تزویج نمودم.
راحیل گفت:
پروردگارا! علاوه بر این برکتی کـه ما مـی‌بینیم درون بهشت بـه ایشان داده‌ای، چه برکتی بـه آنـها عطا خواهی کرد؟
خدای رؤوف فرمود:
برکت بیشتری کـه به ایشان مـی‌دهم این هست که با محبّت من زندگی خواهند کرد و ایشان را به منظور خلق خود حجّت قرار داده‌ام، بـه عزّت و جلالم قسم، من مخلوقی از ایشان بـه وجود مـی‌آورم و نسلی از ایشان ایجاد مـی‌کنم کـه خزانـه داران زمـین و معدن علم و طرفداران دین مـی‌باشند، بعد از پیـامبران بـه وسیله‌ی آنان بر خلقم اتمام حجّت مـی‌نمایم.
مژده باد تو را یـا علی! زیرا خدا تو را بـه قدری گرامـی داشته کـه احدی را نداشته‌ست.
یـا علی! من م فاطمـه را به منظور تو تزویج نمودم همان طور کـه خدای رحمان و رحیم تزویج نموده‌ست.
من بـه آن چیزی به منظور زهراء راضی شده‌ام کـه خدا راضی شده است، اکنون این زن تو هست که درون اختیـار تو مـی‌باشد، تو از من بـه وی احقّ و سزاوارتری.
جبرئیل بـه من خبر داده کـه بهشت بـه شما دو نفر مشتاق است، اگر خدای توانا، مقدّر ننموده بود کـه فرزندانی از شما بـه وجود بیـایند کـه بر خلق حجّت باشند، دعای بهشت و بهشتیـان را درون حقّ شما مستجاب مـی‌کرد و شما را زودتر داخل بهشت مـی‌کرد.
یـا علی! تو بهترین برادر و بهترین داماد و بهترین همدم منی.
یـا علی! به منظور تو همـین بس، کـه خدا از تو راضیست.
حضرت علی علیـه السلام مـی‌فرماید بـه رسول خدا عرض کردم:
آیـا مقام من بـه جایی رسیده کـه در بهشت نامـی از من شود و خدا ملائکه را به منظور ازدواج من شاهد بگیرد؟ پیغمبر اکرم صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم فرمود:
خدای رؤوف هر گاه ولیّ و دوست خود را گرامـی بدارد بـه گونـه‌ای گرامـی مـی‌دارد کـه چشمـی ندیده و گوشی نشنیده باشد و خدا این مقام را بـه تو عطا فرموده‌ست.
حضرت علی علیـه السلام فرمود:
«پروردگارا! بـه من توفیق بده کـه در برابر نعمت تو شکرگزار باشم».
پیغمبر خدا صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم فرمود:
آمـین.
در عیون اخبار الرّضا علیـه السلام جلد 1، صفحه‌ی 222 بـه سند خود از محمّد بن علی با چند واسطه از امام رضا علیـه السلام و آن حضرت از پدران بزرگوارش: از حضرت امـیرالمؤمنین علیـه السلام و در همان جلد صفحه‌ی 225 با سند خود از دقّاق با چند واسطه از امام صادق علیـه السلام و آن حضرت از پدران بزرگوارش: از حضرت امـیرالمؤمنین علی علیـه السلام همانند این حدیث را نقل کرده‌اند.

[روایت شماره] (13)

[تفسیر فرات بن إبراهیم ] عُقْبَةُ بْنُ مُکْرَمٍ الضَّبِّیُّ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ عَمْرٍو، عَنْ عَمْرِو بْنِ عَبْدِاللَّهِ بْنِ هَارُونَ الطُّوسِیِّ، عَنْ أَحْمَدَ بْنِ عَبْدِاللَّهِ الشَّیْبَانِیِّ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ عَنْ أَبِیـهِ عَنْ آبَائِهِ: ، عَنْ عَلِیٍّ علیـه السلام مِثْلَهُ وَ فِی آخِرِهِ: فَإِنَّمَا حَبَاکَ اللَّهُ فِی الْجَنَّةِ بِمَا لا عَیْنٌ رَأَتْ وَ لا أُذُنٌ سَمِعَتْ، فَقَالَ عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ علیـه السلام :
«یَا رَبِّ أَوْزِعْنِی أَنْ أَشْکُرَ نِعْمَتَکَ الَّتِی أَنْعَمْتَ عَلَیَّ وَ عَلی والِدَیَّ وَ أَنْ أَعْمَلَ صالِحاً تَرْضاهُ وَ أَصْلِحْ لِی فِی ذُرِّیَّتِی» (385)، فَقَالَ النَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم:
آمِینَ یَا رَبَّ الْعَالَمِینَ وَ یَا خَیْرَ النَّاصِرِینَ.
در تفسیر فرات بن ابراهیم (386) این روایت را با اندک اختلافی کـه در آخر جلمـه «یـا ربّ العالمـین و یـا خیر النّاصرین» آمده را نقل کرده‌ست.

[روایت شماره] (14)

[قرب الإسناد ] ابْنُ طَرِیفٍ، عَنِ ابْنِ عُلْوَانَ، عَنْ جَعْفَرٍ، عَنْ أَبِیـهِ علیـه السلام قَالَ:
کَانَ فِرَاشُ عَلِیٍّ وَ فَاطِمَةَ حِینَ دَخَلَتْ عَلَیْهِ إِهَابُ کَبْشٍ إذَا أَرَادَا أَنْ یَنَامَا عَلَیْهِ قَلَّبَاهُ فَنَامَا عَلَی صُوفِهِ،
قَالَ:
وَ کَانَتْ وِسَادَتُهُمَا أَدَماً حَشْوُهَا لِیفٌ،
قَالَ:
وَ کَانَ صَدَاقُهَا دِرْعاً مِنْ حَدِیدٍ.
در کتاب قُرب الاسناد (387) با دو واسطه از حضرت امام محمّد باقر علیـه السلام روایت مـی‌کند کـه فرمود:
موقعی کـه فاطمـه‌ی اطهر با حضرت علی بن ابیطالب علیـهما السلام ازدواج نمود فرش ایشان یک پوست بود، هر گاه مـی‌خواستند روی آن بخوابند آن را برمـی گرداندند و روی پشم آن مـی‌خوابیدند، متکّای آنان از پوستی بود کـه آن را از لیف خرما پر کرده بود، مـهریـه‌ی فاطمـه‌ی اطهر سلام الله علیـها یک زره آهنی بود.

[روایت شماره] (15)

[الأمالی للشّیخ الطوسی ] أَبُوعَمْرٍو، عَنِ ابْنِ عُقْدَةَ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ الْحَسَنِ، عَنْ مُوسَی بْنِ إِبْرَاهِیمَ الْمَرْوَزِیِّ، عَنْ مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ علیـهما السلام، عَنْ أَبِیـهِ علیـه السلام ، عَنْ جَدِّهِ علیـه السلام ، عَنْ جَابِرِ بْنِ عَبْدِاللَّهِ قَالَ:
لَمَّا زَوَّجَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم فَاطِمَةَ مِنْ عَلِیٍّ أَتَاهُ أُنَاسٌ مِنْ قُرَیْشٍ فَقَالُوا: إِنَّکَ زَوَّجْتَ عَلِیّاً بِمَهْرٍ خَسِیسٍ، فَقَالَ:
مَا أَنَا زَوَّجْتُ عَلِیّاً وَ لَکِنَّ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ زَوَّجَهُ لَیْلَةَ أُسْرِیَ بِی عِنْدَ سِدْرَةِ الْمُنْتَهَی، أَوْحَی اللَّهُ إِلَی السِّدْرَةِ أَنِ انْثُرِی مَا عَلَیْکِ فَنَثَرَتِ الدُّرَّ وَ الْجَوْهَرَ وَ الْمَرْجَانَ، فَابْتَدَرَ الْحُورُ الْعِینُ فَالْتَقَطْنَ، فَهُنَّ یَتَهَادَیْنَهُ وَ یَتَفَاخَرْنَ وَ یَقُلْنَ: هَذَا مِنْ نِثَارِ فَاطِمَةَ سلام الله علیـها بِنْتِ محمّد صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم.
فَلَمَّا کَانَتْ لَیْلَةُ الزِّفَافِ أَتَی النَّبِیُّ بِبَغْلَتِهِ الشَّهْبَاءِ وَ ثَنَّی عَلَیْهَا قَطِیفَةً وَ قَالَ لِفَاطِمَةَ: ارْکَبِی وَ أَمَرَ سَلْمَانَ أَنْ یَقُودَهَا وَ النَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم یَسُوقُهَا، فَبَیْنَمَا هُوَ فِی بَعْضِ الطَّرِیقِ إِذْ سَمِعَ النَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم وَجْبَةً فَإذَا هُوَ بِجَبْرَئِیلَ فِی سَبْعِینَ أَلْفاً وَ مِیکَائِیلَ فِی سَبْعِینَ أَلْفاً فَقَالَ النَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم:
مَا أَهْبَطَکُمْ إِلَی الْأَرْضِ؟ قَالُوا: جِئْنَا نَزُفُّ فَاطِمَةَ إِلَی عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ فَکَبَّرَ جَبْرَئِیلُ وَ کَبَّرَ مِیکَائِیلُ وَ کَبَّرَتِ الْمَلائِکَةُ وَ کَبَّرَ محمّد صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم، فَوَقَعَ التَّکْبِیرُ عَلَی الْعَرَائِسِ مِنْ تِلْکَ اللَّیْلَةِ.
بیـان: الوجبة السقطة مع الهدَّة [أَََ ] و صوت الساقط و فی بعض النسخ وحیة بالحاء المـهملة و الیـاء المثنّاة و الوحی الکلام الخفیُّ.
شیخ درون کتاب امالی (388) با چند واسطه از حضرت موسی بن جعفر علیـهما السلام از پدران بزرگوارش: از جابر بن عبدالله انصاری روایت مـی‌کند کـه فرمود:
هنگامـی کـه رسول خدا صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم فاطمـه‌ی زهراء سلام الله علیـها را به منظور حضرت علی علیـه السلام تزویج نمود گروهی از قریش نزد پیغمبر خدا آمدند و گفتند:
تو فاطمـه را با مـهریـه‌ی اندکی به منظور علی تزویج کردی!
آن حضرت فرمود:
من فاطمـه را به منظور علی تزویج ننمودم، بلکه آن شبی کـه خدا مرا معراج برد نزد سدرة المنتهی ازدواج فاطمـه را انجام داد و به سدرة المنتهی فرمود:
آنچه را کـه دُرّ و گوهر و مرجان داری، به منظور فاطمـه‌ی زهراء نثار کن، آنگاه حوریـان بهشتی سبقت گرفتند و آنـها را جمع نمودند و فخر د و گفتند:
اینـها از نثارهای فاطمـه‌ی زهراء سلام الله علیـها مـی‌باشند.
هنگامـی کـه شب عروسی فاطمـه‌ی زهراء سلام الله علیـها فرا رسید پیغمبر اکرم صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم استر خود را آورد و یک پارچه روی آن افکند و به فاطمـه فرمود:
سوار شو! آنگاه بـه سلمان دستور داد که تا مـهار آن را بکشد و خود آن حضرت آن استر را مـی‌رانید، درون بین راه بود کـه رسول خدا صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم صدایی شنید، ناگاه دید جبرئیل و مـیکائیل هر کدام با هفتاد هزار ملک آمده‌اند، پیـامبر خدا بـه ایشان فرمود:
برای چه بـه زمـین آمده‌اید؟
گفتند:
ما آمده‌ایم فاطمـه‌ی زهراء سلام الله علیـها را به منظور علی بن ابیطالب علیـه السلام ببریم، سپس جبرئیل و مـیکائیل و رسول خدا تکبیر گفتند:
از آن موقع بـه بعد بود کـه در عروسی‌ها تکبیر مـی‌گفتند.
بیـان: «الوجبة» صدای افتادن با شدّت و یـا صدای سقوط را گویند. مرحوم علّامـه مـی‌فرماید و در بعضی از نسخه‌های این روایت بـه جای «اذ سمع النبی صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم وجبة» آمده است: «اذ سمع النبی صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم وحیة» یعنی ناگاه پیـامبر صدای وحی را شنید و وحی را ایشان این گونـه معنی مـی‌کند:
وحی سخن مخفی را گویند.

[روایت شماره] (16)

[عیون أخبارالرّضا علیـه السلام ] بِإِسْنَادِ التَّمِیمِیِّ، عن الرّضا علیـه السلام ، عَنْ آبَائِهِ: قَالَ:
قَالَ النَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم:
مَا زَوَّجْتُ فَاطِمَةَ إِلا بَعْدَ مَا أَمَرَنِیَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ بِتَزْوِیجِهَا.
در کتاب عیون اخبار الرّضا (389) علیـه السلام از پیغمبر اکرم صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم روایت مـی‌کند کـه فرمود:
من فاطمـه را تزویج نکردم مگر بعد از اینکه خدا بـه من دستور داد.

[روایت شماره] (17)

[عیون أخبارالرّضا علیـه السلام ] بِالْأَسَانِیدِ الثَلاثَةِ عن الرّضا علیـه السلام ، عَنْ آبَائِهِ: قَالَ:
قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم:
أَتَانِی مَلَکٌ فَقَالَ:
یَا مُحَمَّدُ إِنَّ اللَّهَ یَقْرَأُ عَلَیْکَ السَّلامَ وَ یَقُولُ لَکَ: قَدْ زَوَّجْتُ فَاطِمَةَ مِنْ عَلِیٍّ فَزَوِّجْهَا مِنْهُ وَ قَدْ أَمَرْتُ شَجَرَةَ طُوبَی أَنْ تَحْمِلَ الدُّرَّ وَ الْیَاقُوتَ وَ الْمَرْجَانَ وَ إِنَّ أَهْلَ السَّمَاءِ قَدْ فَرِحُوا لِذَلِکَ وَ سَیُولَدُ مِنْهَا وَلَدَانِ سَیِّدَا شَبَابِ أَهْلِ الْجَنَّةِ وَ بِهِمَا یُزَیَّنُ أَهْلُ الْجَنَّةِ، فَأَبْشِرْ یَا مُحَمَّدُ فَإِنَّکَ خَیْرُ الْأَوَّلِینَ وَ الْآخِرِینَ.
[صحیفة الرّضا علیـه السلام ] عنـه مثله.
نیز درون همان کتاب (390) از رسول خدا صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم روایت مـی‌کند کـه فرمود:
ملکی نزد من آمد و گفت:
یـا محمّد! خدا تو را سلام مـی‌رساند و مـی‌فرماید:
چون من فاطمـه را به منظور علی تزویج نمودم تو نیز این عمل را انجام بده، من بـه درخت طوبی دستور داده‌ام دُرّ و یـاقوت و مرجان را آماده نماید، اهل آسمان به منظور این ازدواج مسرور و خوشحال شدند، بـه زودی دو فرزند از او بـه وجود مـی‌آید کـه بزرگ جوانان اهل بهشت خواهند بود و اهل بهشت بـه وسیله‌ی ایشان زینت داده مـی‌شوند. یـا محمّد مژده باد تو را کـه بهترین اوّلین و آخرین خواهی بود.
در صحیفة الرّضا علیـه السلام صفحه‌ی 64 مثل این حدیث آمده‌ست.

[روایت شماره] (18)

[الأمالی للشّیخ الطوسی ] الْحَفَّارُ، عَنِ الْجِعَابِیِّ، عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَحْمَدَ الْعِجْلِیِّ، عَنْ عَبَّادِ بْنِ یَعْقُوبَ، عَنْ عِیسَی بْنِ عَبْدِاللَّهِ الْعَلَوِیِّ، عَنْ أَبِیـهِ، عَنْ أَبِیـهِ، عَنْ جَدِّهِ، عَنْ عَلِیٍّ علیـه السلام قَالَ:
جَاءَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم یَطْلُبُنِی فَقَالَ:
أَیْنَ أَخِی یَا أُمَّ أَیْمَنَ؟
قَالَتْ:
وَ مَنْ أَخُوکَ؟
قَالَ:
عَلِیٌّ. قَالَتْ:
یَا رَسُولَ اللَّهِ تُزَوِّجُهُ ابْنَتَکَ وَ هُوَ أَخُوکَ،
قَالَ:
نَعَمْ، أَمَا وَاللَّهِ یَا أُمَّ أَیْمَنَ لَقَدْ زَوَّجْتُهَا کُفْواً شَرِیفاً وَجِیـهاً فِی الدُّنْیـا وَ الْآخِرَةِ وَ مِنَ الْمُقَرَّبِینَ
شیخ درون کتاب امالی (391) با چند واسطه از حضرت علی بن ابیطالب علیـه السلام روایت مـی‌کند کـه فرمود:
روزی پیغمبر اکرم صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم بـه امّ ایمن فرمود:
برادرم کجا است؟
گفت:
برادرت کیست؟
فرمود:
علی.
گفت:
یـا رسول الله! تو خود را به منظور علی تزویج نموده‌ای باز هم بـه او مـی‌گویی: برادرم؟
فرمود:
آری، ای امّ ایمن! بـه خدا قسم کـه من م را بـه همسری داده‌ام کـه در دنیـا شریف و بسیـار درون دنیـا و آخرت آبرومند و از مقرّبین خواهد بود.

[روایت شماره] (19)

[الأمالی للشّیخ الطوسی ] الْحُسَیْنُ بْنُ إِبْرَاهِیمَ الْقَزْوِینِیُّ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ وَهْبَانَ، عَنْ عَلِیِّ بْنِ حُبَیْشٍ، عَنِ الْعَبَّاسِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ، عَنْ أَبِیـهِ، عَنْ صَفْوَانَ، عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ أَبِی غُنْدَرٍ، عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ وَ أَبِی بَصِیرٍ، عَنْ أَبِی عَبْدِاللَّهِ علیـه السلام قَالَ:
إِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی أَمْهَرَ فَاطِمَةَ سلام الله علیـها رُبُعَ الدُّنْیَا، فَرُبُعُهَا لَهَا وَ أَمْهَرَهَا الْجَنَّةَ وَ النَّارَ، تُدْخِلُ أَعْدَاءَهَا النَّارَ وَ تُدْخِلُ أَوْلِیَاءَهَا الْجَنَّةَ وَ هِیَ الصِّدِّیقَةُ الْکُبْرَی وَ عَلَی مَعْرِفَتِهَا دَارَتِ الْقُرُونُ الْأُولَی.
نیز درون همان کتاب (392) با چند واسطه از حضرت امام جعفر صادق علیـه السلام روایت مـی‌کند کـه فرمود:
خدای رؤوف یک چهارم از دنیـا را مـهریـه‌ی فاطمـه سلام الله علیـها قرار داد، بنابراین یک چهارم دنیـا مال فاطمـه سلام الله علیـها مـی‌باشد، نیز بهشت و دوزخ را مـهریـه‌ی حضرت زهراء سلام الله علیـها قرار داده‌ست.
حضرت زهراء سلام الله علیـها دشمنان خویش را درون دوزخ و دوستان خود را درون بهشت داخل مـی‌نماید.
فاطمـه، صدّیقه‌ی کبراست و قرن‌های گذشته نسبت بـه وی معرفت داشتند.

[روایت شماره] (20)

[قرب الإسناد ] مُحَمَّدُ بْنُ الْوَلِیدِ، عَنِ ابْنِ بُکَیْرٍ قَالَ:
سَمِعْتُ أَبَاعَبْدِاللَّهِ علیـه السلام یَقُولُ: زَوَّجَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم عَلِیّاً فَاطِمَةَ علیـهما السلام عَلَی دِرْعٍ لَهُ حُطَمِیَّةٍ تَسْوَی ثَلاثِینَ دِرْهَماً.
أَقُولُ: سَیَأْتِی فِی تَزْوِیجِ أَبِی جَعْفَرٍ الثَّانِی علیـه السلام أَنَّهُ قَالَ:
إِنَّ مُحَمَّدَ بْنَ عَلِیِّ بْنِ مُوسَی، یَخْطُبُ أُمَّ الْفَضْلِ بِنْتَ عَبْدِاللَّهِ الْمَأْمُونِ وَ بَذَلَ لَهَا مِنَ الصَّدَاقِ مَهْرَ جَدَّتِهِ فَاطِمَةَ وَ هُوَ خَمْسُ مِائَةِ دِرْهَمٍ جِیَادٍ.
در کتاب قرب الاسناد (393) با دو واسطه از حضرت صادق آل محمّد روایت مـی‌کند کـه فرمود:
پیـامبر خدا صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم فاطمـه را به منظور علی تزویج نمود بـه یک زره کـه مساوی با سی درهم بود.
مرحوم علّامـه‌ی مجلسی رحمة الله علیـه مـی‌فرماید:
به زودی درون باب روایـات ازدواج امام جواد علیـه السلام مـی‌آید کـه مـی‌فرماید:
همانا محمّد بن علیّ بن موسی: بـه ازدواج درآورد. امّ الفضل عبدالله مأمون را و صداق او را همان مـهریـه‌ی جدّه‌ی خود فاطمـه سلام الله علیـها را قرار داد و آن پانصد درهم جَیّد (نیکو) بود.

[روایت شماره] (21)

[الخرائج و الجرائح ] رُوِیَ أَنَّهُ لَمَّا کَانَ وَقْتُ زِفَافِ فَاطِمَةَ سلام الله علیـها اتَّخَذَ النَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم طَعَاماً وَ خَبِیصاً. وَ قَالَ لِعَلِیٍّ ادْعُ النَّاسَ،
قَالَ عَلِیٌّ علیـه السلام :
جِئْتُ إِلَی النَّاسِ فَقُلْتُ: أَجِیبُوا الْوَلِیمَةَ، فَأَقْبَلُوا، فَقَالَ النَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم:
أَدْخِلْ عَشَرَةً، فَدَخَلُوا وَ قَدَّمَ إِلَیْهِمُ الطَّعَامَ وَ الثَّرِیدَ، فَأَکَلُوا، ثُمَّ أَطْعَمَهُمُ السَّمْنَ وَ التَّمْرَ فَلا یَزْدَادُ الطَّعَامُ إِلا بَرَکَةً فَلَمَّا أَطْعَمَ الرِّجَالَ عَمَدَ إِلَی مَا فَضَلَ مِنْهَا، فَتَفَلَ فِیـهَا وَ بَارَکَ عَلَیْهَا وَ بَعَثَ مِنْهَا إِلَی نِسَائِهِ وَ قَالَ قُلْ لَهُنَّ، کُلْنَ وَ أَطْعِمْنَ مَنْ غَشِیَکُنَّ.
ثُمَّ إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم دَعَا بِصَحْفَةٍ فَجَعَلَ فِیـهَا نَصِیباً فَقَالَ:
هَذَا لَکَ وَ لِأَهْلِکَ. وَ هَبَطَ جَبْرَئِیلُ فِی زُمْرَةٍ مِنَ الْمَلائِکَةِ بِهَدِیَّةٍ. فَقَالَ لِأُمِّ سَلَمَةَ: امْلَئِی الْقَعْبَ مَاءً فَقَالَ لِی: یَا عَلِیُّ اشْرَبْ نِصْفَهُ، ثُمَّ قَالَ لِفَاطِمَةَ: اشْرَبِی وَ أَبْقِی، ثُمَّ أَخَذَ الْبَاقِیَ فَصَبَّهُ عَلَی وَجْهِهَا وَ نَحْرِهَا ثُمَّ فَتَحَ السَّلَّةَ فَإذَا فِیـهَا کَعْکٌ وَ مَوْزٌ وَ زَبِیبٌ، فَقَالَ:
هَذَا هَدِیَّةُ جَبْرَئِیلَ ثُمَّ أَقْلَبَ مِنْ یَدِهِ سَفَرْجَلَةً فَشَقَّهَا نِصْفَیْنِ وَ أَعْطَی عَلِیّاً وَ قَالَ:
هَذِهِ هَدِیَّةٌ مِنَ الْجَنَّةِ إِلَیْکُمَا وَ أَعْطَی عَلِیّاً نِصْفاً وَ فَاطِمَةَ نِصْفاً.
در کتاب خرائج (394) مـی‌نگارد:
هنگامـی کـه وقت عروسی حضرت فاطمـه سلام الله علیـها فرا رسید پیغمبر اکرم صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم غذایی از خرما و روغن را کـه آن را خبیص مـی‌گویند تهیّه کرد و به حضرت علی علیـه السلام فرمود:
مردم را به منظور ولیمـه‌ی حضرت فاطمـه دعوت کن.
حضرت امـیرالمؤمنین علی علیـه السلام مـی‌گوید:
من نزدم مردم آمدم و گفتم:
بیـایید و از ولیمـه‌ی عروسی استفاده نمائید. وقتی مردم آمدند رسول خدا صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم فرمود:
ده نفر، ده نفر بر سر سفره حاضر شوند، پیـامبر اکرم صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم بعد از اینکه غذا بـه آنان داد، روغن و خرما هم بـه ایشان عطا کرد. غذا همچنان برکت مـی‌کرد.
هنگامـی کـه غذای مردها را داد، متوجّه غذا شد و آب دهان خود را بر آن زد و از خدا خواست کـه به آن برکت دهد، از آن غذا به منظور زنانش فرستاد و فرمود بخورید.
سپس پیغمبر خدا صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم کاسه‌ای خواست و مقداری غذا درون مـیان آن ریخت و به من فرمود:
این غذا به منظور تو و زوجه‌ات مـی‌باشد.
آنگاه جبرئیل با گروهی از ملائکه نازل شدند و هدیـه‌ای آوردند.
رسول خدا صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم بـه اُمّ سلمـه فرمود:
این ظرف را پر از آب کن، بعداً بـه من فرمود:
یـا علی! نصف این آب را بیـاشام. سپس بـه فاطمـه فرمود:
تو نیز مقداری از این آب را بیـاشام.
آنگاه پیـامبر خدا صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم مابقی آن آب را گرفت و به صورت و گلوی فاطمـه سلام الله علیـها پاشید.
رسول خدا صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم بعد از این جریـان سبدی را باز کرد و مقداری نان قندی و موز و کشمش درون مـیان آن بود، فرمود:
اینـها هدیـه‌ی جبرئیل است، سپس یک گلابی را، دو قسمت نمود، یک قسمت آن را بـه علی علیـه السلام و قسمت دیگرش رابه فاطمـه‌ی زهرا سلام الله علیـها عطا کرد و فرمود:
این هدیـه‌ایست از بهشت.

[روایت شماره] (22)

[المناقب لابن شـهرآشوب ] ابْنُ عَبَّاسٍ وَ ابْنُ مَسْعودٍ وَ جَابِرٌ وَ الْبَرَاءُ وَ أَنَسٌ وَ أُمُّ سَلَمَةَ وَ السُّدِّیُّ وَ ابْنُ سِیرِینَ وَ الْبَاقِرُ علیـه السلام فِی قَوْلِهِ تَعَالَی «وَ هُوَ الَّذِی خَلَقَ مِنَ الْماءِ بَشَراً فَجَعَلَهُ نَسَباً وَ صِهْراً» (395) قَالُوا: هُوَ مُحَمَّدٌ وَ عَلِیٌّ وَ الْحَسَنُ وَ الْحُسَیْنُ: «وَ کانَ رَبُّکَ قَدِیراً» الْقَائِمُ فِی آخِرِ الزَّمَانِ لِأَنَّهُ لَمْ یَجْتَمِعْ نَسَبٌ وَ سَبَبٌ فِی الصَّحَابَةِ وَ الْقَرَابَةِ إِلا لَهُ فَلِأَجْلِ ذَلِکَ اسْتَحَقَّ الْمِیرَاثَ بِالنَّسَبِ وَ السَّبَبِ وَ فِی رِوَایَة «الْبَشَرُ» الرَّسُولُ وَ «النَّسَبُ» فَاطِمَةُ وَ «الصِّهْرُ» عَلِیٌّ علیـه السلام.
تَفْسِیرُ الثَّعْلَبِیِّ،
قَالَ ابْنُ سِیرِینَ: نَزَلَتْ فِی النَّبِیِّ وَ عَلِیٍّ زَوْجِ فَاطِمَةَ وَ هُوَ ابْنُ عَمِّهِ وَ زَوْجُ ابْنَتِهِ، فَکَانَ نَسَباً وَ صِهْراً.
ابْنُ الْحَجَّاجِ
بِالْمُصْطَفَی وَ بِصِهْرِهِ وَ وَصِیِّهِ یَوْمَ الْغَدِیرِ
کَعْبُ بْنُ زُهَیْرِ: صِهْرُ النَّبِیِّ وَ خَیْرُ النَّاسِ کُلِّهِمْ
الصَّادِقُ علیـه السلام أَوْحَی اللَّهُ تَعَالَی إِلَی رَسُولِ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم قُلْ لِفَاطِمَةَ لا تَعْصِی عَلِیّاً فَإنَّهُ إِنْ غَضِبَ غَضِبْتُ لِغَضَبِهِ.
عُوتِبَ النَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم فِی أَمْرِ فَاطِمَةَ فَقَالَ:
لَوْ لَمْ یَخْلُقِ اللَّهُ عَلِیَّ بْنَ أَبِی طَالِبٍ مَا کَانَ لِفَاطِمَةَ کُفْوٌ وَ فِی خَبَرٍ: لَوْلاکَ لمّا لَهَا کُفْوٌ عَلَی وَجْهِ الْأَرْضِ.
الْمُفَضَّلُ، عَنْ أَبِی عَبْدِاللَّهِ علیـه السلام قَالَ:
لَوْلا أَنَّ اللَّهَ تَعَالَی خَلَقَ أَمِیرَالْمُؤْمِنِینَ لَمْ یَکُنْ لِفَاطِمَةَ کُفْوٌ عَلَی وَجْهِ الْأَرْضِ آدَمُ فَمَنْ دُونَهُ.
وَ قَالُوا: تَزَوَّجَ النَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم مِنَ الشَّیْخَیْنِ وَ زَوَّجَ مِنْ عُثْمَانَ بِنْتَیْنِ؟ قُلْنَا: التَّزْوِیجُ لا یَدُلُّ عَلَی الْفَضْلِ وَ إِنَّمَا هُوَ مَبْنِیٌّ عَلَی إِظْهَارِ الشَّهَادَتَیْنِ ثُمَّ إنَّهُ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم تَزَوَّجَ فِی جَمَاعَةٍ وَ أَمَّا عُثْمَانُ فَفِی زَوَاجِهِ خِلافٌ کَثِیرٌ وَ أَنَّهُ کَانَ زَوَّجَهُمَا مِنْ کَافِرَیْنِ قَبْلَهُ وَ لَیْسَتْ حُکْمُ فَاطِمَةَ مِثْلَ ذَلِکَ لِأَنَّهَا وَلِیدَةُ الْإِسْلامِ وَ مِنْ أَهْلِ الْعَبَاءِ وَ الْمُبَاهَلَةِ وَ الْمُهَاجَرَةِ فِی أَصْعَبِ وَقْتٍ. وَ وَرَدَ فِیـهَا آیَةُ التَّطْهِیرِ وَ افْتَخَرَ جَبْرَئِیلُ بِکَوْنِهِ مِنْهُمْ وَ شَهِدَ اللَّهُ لَهُمْ بِالصِّدْقِ وَ لَهَا أُمُومَةُ الْأَئِمَّةِ إِلَی یَوْمِ الْقِیَامَةِ وَ مِنْهَا الْحَسَنُ وَ الْحُسَیْنُ وَ عَقِبُ الرسول صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم وَ هِیَ سَیِّدَةُ نِسَاءِ الْعَالَمِینَ وَ زَوْجُهَا مِنْ أَصْلِهَا وَ لَیْسَ بِأَجْنَبِیٍّ وَ أَمَّا الشَّیْخَانِ فَقَدْ تَوَسَّلا إِلَی النَّبِیِّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم بِذَلِکَ وَ أَمَّا عَلِیٌّ فَتَوَّسَلَ النَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم إِلَیْهِ بَعْدَ مَا رَدَّ خِطْبَتَهُمَا وَ الْعَاقِدُ بَیْنَهُمَا هُوَ اللَّهُ تَعَالَی وَ الْقَابِلُ جَبْرَئِیلُ وَ الْخَاطِبُ رَاحِیلُ وَ الشُّهُودُ حَمَلَةُ الْعَرْشِ وَ صَاحِبُ النِّثَارِ رِضْوَانُ وَ طَبَقُ النِّثَارِ شَجَرَةُ طُوبَی وَ النِّثَارُ الدُّرُّ وَ الْیَاقُوتُ وَ الْمَرْجَانُ وَ الرَّسُولُ هُوَ الْمَشَّاطَةُ وَ أَسْمَاءُ صَاحِبَةُ الْحَجَلَةِ وَ وَلِیدُ هَذَا النِّکَاحِ الْأَئِمَّةُ:
ابْنُ شَاهِینٍ الْمَرْوَزِیُّ فِی کِتَابِ فَضَائِلِ فَاطِمَةَ سلام الله علیـها بِإِسْنَادِهِ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ وَاقِدٍ عَنْ أَبِی بُرَیْدَةَ، عَنْ أَبِیـهِ وَ الْبَلاذُرِیُّ فِی التَّارِیخِ بِأَسَانِیدِهِ أَنَّ أَبَابَکْرٍ خَطَبَ إِلَی النَّبِیِّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم فَاطِمَةَ سلام الله علیـها فَقَالَ:
أَنْتَظِرُ لَهَا الْقَضَاءَ. ثُمَّ خَطَبَ إِلَیْهِ عُمَرُ، فَقَالَ:
أَنْتَظِرُ لَهَا الْقَضَاءَ الْخَبَرَ.
مُسْنَدُ أَحْمَدَ وَ فَضَائِلُهُ وَ سُنَنُ أَبِی دَاوُدَ وَ إِبَانَةُ ابْنِ بَطَّةَ وَ تَارِیخُ الْخَطِیبِ وَ کِتَابُ ابْنِ شَاهِینٍ وَ اللَّفْظُ لَهُ بِالْإِسْنَادِ عَنْ خَالِدٍ الْحِذَاءِ وَ أَبِی أَیُّوبَ وَ عِکْرِمَةَ وَ أَبِی نَجِیحٍ وَ عُبَیْدَةَ بْنِ سُلَیْمَانَ کُلُّهُمْ عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ أَنَّهُ لَمَّا زَوَّجَ النَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم فَاطِمَةَ عَلِیّاً قَالَ لَهُ النَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم:
أَعْطِهَا شَیْئاً،
قَالَ:
مَا عِنْدِی شَیْ‌ءٌ،
قَالَ:
فَأَیْنَ دِرْعُکَ الْحُطَمِیَّةُ وَ فِی رِوَایَةِ غَیْرِهِ أَنَّهُ قَالَ:
عَلِیٌّ عِنْدِی قَالَ:
فَأَعْطِهَا إِیَّاهَا.
تارِیخَیِ الْخَطِیبِ وَ الْبَلاذُرِیِّ وَ حِلْیَةِ أَبِی نُعَیْمٍ وَ إِبَانَةِ الْعُکْبَرِیِّ: سُفْیَانُ الثَّوْرِیُّ عَنِ الْأَعْمَشِ، عَنِ الثَّوْرِیِّ، عَنْ عَلْقَمَةَ، عَنِ ابْنِ مَسْعُودٍ قَالَ:
أَصَابَ فَاطِمَةَ صَبِیحَةَ یَوْمِ الْعُرْسِ رِعْدَةٌ، فَقَالَ لَهَا النَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم:
یَا فَاطِمَةُ زَوَّجْتُکِ سَیِّداً فِی الدُّنْیَا وَ إنَّهُ فِی الْآخِرَةِ مَمِِنَ الصَّالِحِینَ، یَا فَاطِمَةُ لَمَّا أَرَادَ اللَّهُ تَعَالَی أَنْ أُمْلِکَکِ [یُمْلِکَکِ ] بِعَلِیٍّ أَمَرَ اللَّهُ تَعَالَی جَبْرَئِیلَ فَقَامَ فِی السَّمَاءِ الرَّابِعَةِ فَصَفَّ الْمَلائِکَةَ صُفُوفاً ثُمَّ خَطَبَ عَلَیْهِمْ فَزَوَّجَکِ مِنْ عَلِیٍّ، ثُمَّ أَمَرَ اللَّهُ سُبْحَانَهُ شَجَرَ الْجِنَانِ فَحَمَلَتِ الْحُلِیَّ وَ الْحُلَلَ، ثُمَّ أَمَرَهَا فَنَثَرَتْهُ عَلَی الْمَلائِکَةِ، فَمَنْ أَخَذَ مِنْهُمْ یَوْمَئِذٍ شَیْئاً أَکْثَرَ مِمَّا أَخَذَ غَیْرُهُ افْتَخَرَ بِهِ إِلَی یَوْمِ الْقِیَامَةِ قَالَتْ أُمُّ سَلَمَةَ: لَقَدْ کَانَتْ فَاطِمَةُ سلام الله علیـها تَفْتَخِرُ عَلَی النِّسَاءِ لِأَنَّهَا مَنْ خَطَبَ عَلَیْهَا جَبْرَئِیلُ علیـه السلام.
وَ قَدِ اشْتَهَرَ فِی الصِّحَاحِ بِالْأَسَانِیدِ عَنْ أَمِیرِالْمُؤْمِنِینَ علیـه السلام وَ ابْنِ عَبَّاسٍ وَ ابْنِ مَسْعودٍ وَ جَابِرٍ الْأَنْصَارِیِّ وَ أَنَسِ بْنِ مَالِکٍ وَ الْبَرَاءِ بْنِ عَازِبٍ وَ أُمِّ سَلَمَةَ بِأَلْفَاظٍ مُخْتَلِفَةٍ وَ معانی [مَعَانٍ ] مُتَّفِقَةٍ أَنَّ أَبَابَکْرٍ وَ عُمَرَ خَطَبَا إِلَی النَّبِیِّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم فَاطِمَةَ مَرَّةً بَعْدَ أُخْرَی، فَرَدَّهُمَا.
وَ رَوَی أَحْمَدُ فِی الْفَضَائِلِ عَنْ بُرَیْدَةَ أَنَّ أَبَابَکْرٍ وَ عُمَرَ خَطَبَا إِلَی النَّبِیِّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم فَاطِمَةَ فَقَالَ إِنَّهَا صَغِیرَةٌ.
وَ رَوَی ابْنُ بَطَّةَ فِی الْإِبَانَةِ أَنَّهُ خَطَبَهَا عَبْدُالرَّحْمَنِ فَلَمْ یُجِبْهُ وَ فِی رِوَایَةِ غَیْرِهِ أَنَّهُ قَالَ بِکَذَا مِنَ الْمَهْرِ فَغَضِبَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم وَ مَدَّ یَدَهُ إِلَی حَصًی فَرَفَعَهَا فَسَبَّحَتْ فِی یَدِهِ فَجَعَلَهَا فِی ذَیْلِهِ فَصَارَتْ دُرّاً وَ مَرْجَاناً یُعَرِّضُ بِهِ جَوَابَ الْمَهْرِ.
وَ لَمَّا خَطَبَ عَلِیٌّ علیـه السلام قَالَ:
سَمِعْتُکَ یَا رَسُولَ اللَّهِ تَقُولُ کُلُّ سَبَبٍ وَ نَسَبٍ مُنْقَطِعٌ إِلا سَبَبِی وَ نَسَبِی، فَقَالَ النَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم:
أَمَّا السَّبَبُ فَقَدْ سَبَّبَ اللَّهُ وَ أَمَّا النَّسَبُ فَقَدْ قَرَّبَ اللَّهُ وَ هَشَّ وَ بَشَّ فِی وَجْهِهِ وَ قَالَ:
أَلَکَ شَیْ‌ءٌ أُزَوِّجُکَ مِنْهَا؟
فَقَالَ:
لا یَخْفَی عَلَیْکَ حَالِی إِنَّ لِی فَرَساً وَ بَغْلاً وَ سَیْفاً وَ دِرْعاً. فَقَالَ:
بِعِ الدِّرْعَ.
وَ رُوِیَ أَنَّهُ أَتَی سَلْمَانُ إِلَیْهِ وَ قَالَ:
أَجِبْ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم فَلَمَّا دَخَلَ عَلَیْه قَالَ:
أَبْشِرْ یَا عَلِیُّ فَإِنَّ اللَّهَ قَدْ زَوَّجَکَ بِهَا فِی السَّمَاءِ قَبْلَ أَنْ أُزَوِّجَکَهَا فِی الْأَرْضِ وَ لَقَدْ أَتَانِی مَلَکٌ وَ قَالَ:
أَبْشِرْ یَا مُحَمَّدُ بِاجْتِمَاعِ الشَّمْلِ وَ طَهَارَةِ النَّسْلِ، قُلْتُ: وَ مَا اسْمُکَ؟
قَالَ:
نَسْطَائِیلُ مِنْ مُوَکَّلِی قَوَائِمِ الْعَرْشِ، سَأَلْتُ اللَّهَ هَذِهِ الْبِشَارَةَ وَ جَبْرَئِیلُ عَلَی أَثَرِی.
أَبُوبُرَیْدَةَ، عَنْ أَبِیـهِ أَنَّ عَلِیّاً علیـه السلام خَطَبَ فَاطِمَةَ سلام الله علیـها فَقَالَ لَهُ النَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم:
مَرْحَباً وَ أَهْلاً، فَقِیلَ لِعَلِیٍّ: یَکْفِیکَ مِنْ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم إحْدَاهُمَا: أَعْطَاکَ الْأَهْلَ وَ أَعْطَاکَ الرَّحْبَ.
ابْنُ بَطَّةَ وَ ابْنُ الْمُؤَذِّنِ وَ السَّمْعَانِیُّ فِی کُتُبِهِمْ بِالْإِسْنَادِ عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ وَ أَنَسِ بْنِ مَالِکٍ قَالا: بَیْنَمَا رَسُولُ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم جَالِسٌ إِذْ جَاءَ عَلِیٌّ فَقَالَ:
یَا عَلِیُّ مَا جَاءَ بِکَ؟
قَالَ:
جِئْتُ أُسَلِّمُ عَلَیْکَ،
قَالَ:
هَذَا جَبْرَئِیلُ یُخْبِرُنِی أَنَّ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ زَوَّجَکَ فَاطِمَةَ وَ أَشْهَدَ عَلَی تَزْوِیجِهَا أَرْبَعِینَ أَلْفَ مَلَکٍ وَ أَوْحَی اللَّهُ إِلَی شَجَرَةِ طُوبَی أَنِ انْثُرِی عَلَیْهِمُ الدُّرِّ وَ الْیَاقُوتَ، فَنَثَرَتْ عَلَیْهِمُ الدُّرَّ وَ الْیَاقُوتَ فَابْتَدَرْنَ إِلَیْهِ الْحُورُ الْعِینُ یَلْتَقِطْنَ فِی أَطْبَاقِ الدُّرِّ وَ الْیَاقُوتِ وَ هُنَّ یَتَهَادَیْنَهُ بَیْنَهُنَّ إِلَی یَوْمِ الْقِیَامَةِ وَ کَانُوا یَتَهَادَوْنَ وَ یَقُولُونَ هَذِهِ تُحْفَةُ خَیْرِ النِّسَاءِ.
وَ فِی رِوَایَةِ ابْنِ بَطَّةَ عَنْ عَبْدِاللَّهِ: فَمَنْ أَخَذَ مِنْهُ یَوْمَئِذٍ شَیْئاً أَکْثَرَ مِمَّا أَخَذَ صَاحِبُهُ أَوْ أَحْسَنَ افْتَخَرَ بِهِ عَلَی صَاحِبِهِ إِلَی یَوْمِ الْقِیَامَةِ.
ابْنُ مَرْدَوَیْهِ فِی کِتَابِهِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ عَلْقَمَةَ قَالَ:
لَمَّا تَزَوَّجَ عَلِیٌّ فَاطِمَةَ تَنَاثَرَ ثِمَارُ الْجَنَّةِ عَلَی الْمَلائِکَةِ.
عَبْدُالرَّزَّاقِ بِإِسْنَادِهِ إِلَی أُمِّ أَیْمَنَ فِی خَبَرٍ طَوِیلٍ عَنِ النَّبِیِّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم:
وَ عَقَدَ جَبْرَئِیلُ وَ مِیکَائِیلُ فِی السَّمَاءِ نِکَاحَ عَلِیٍّ وَ فَاطِمَةَ، فَکَانَ جَبْرَئِیلُ الْمُتَکَلِّمَ عَنْ عَلِیٍّ وَ مِیکَائِیلُ الرَّادَّ عَنِّی.
وَ فِی حَدِیثِ خَبَّابِ بْنِ الْأَرَتِّ أَنَّ اللَّهَ تَعَالَی أَوْحَی إِلَی جَبْرَئِیلَ: زَوِّجِ النُّورَ مِنَ النُّورِ وَ کَانَ الْوَلِیُّ اللَّهَ وَ الْخَطِیبُ جَبْرَئِیلَ وَ الْمُنَادِی مِیکَائِیلَ وَ الدَّاعِی إِسْرَافِیلَ وَ النَّاثِرُ عِزْرَائِیلَ وَ الشُّهُودُ مَلائِکَةَ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرَضِینَ ثُمَّ أَوْحَی إِلَی شَجَرَةِ طُوبَی أَنِ انْثُرِی مَا عَلَیْکِ، فَنَثَرَتِ الدُّرَّ الْأَبْیَضَ وَ الْیَاقُوتَ الْأَحْمَرَ وَ الزَّبَرْجَدَ الْأَخْضَرَ وَ اللُّؤْلُؤَ الرَّطْبَ، فَبَادَرْنَ الْحُورُ الْعِینُ یَلْتَقِطْنَ وَ یَهْدِینَ بَعْضُهُنَّ إِلَی بَعْضٍ.
الصَّادِقُ علیـه السلام فِی خَبَرٍ: أَنَّهُ دَعَاهُ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم وَ قَالَ:
أَبْشِرْ یَا عَلِیُّ فَإِنَّ اللَّهَ قَدْ کَفَانِی مَا کَانَ هَمَّنِی (396) مِنْ تَزْوِیجِکَ.
ثُمَّ ذَکَرَ ابْنُ شَهْرَآشُوبَ مُخْتَصَراً مِمَّا مَرَّ بِرِوَایَةِ الصَّدُوقِ؛ ثُمَّ قَالَ:
وَ قَدْ جَاءَ فِی بَعْضِ الْکُتُبِ أَنَّهُ خَطَبَ رَاحِیلُ فِی الْبَیْتِ الْمَعْمُورِ فِی جَمْعٍ مِنْ أَهْلِ السَّمَاوَاتِ السَّبْعِ، فَقَالَ:
الْحَمْدُلِلَّهِ الْأَوَّلِ قَبْلَ أَوَّلِیَّةِ الْأَوَّلِینَ، الْبَاقِی بَعْدَ فَنَاءِ الْعَالَمِینَ، نَحْمَدُهُ إِذْ جَعَلَنَا مَلائِکَةً رُوحَانِیِّینَ وَ بِرُبُوبِیَّتِهِ مُذْعِنِینَ وَ لَهُ عَلَی مَا أَنْعَمَ عَلَیْنَا شَاکِرِینَ حَجَبَنَا مِنَ الذُّنُوبِ وَ سَتَرَنَا مِنَ الْعُیُوبِ، أَسْکَنَنَا فِی السَّمَاوَاتِ وَ قَرَّبَنَا إِلَی السُّرَادِقَاتِ وَ حَجَبَ عَنَّا النَّهْمَ لِلشَّهَوَاتِ وَ جَعَلَ نَهْمَتَنَا (397) وَ شَهْوَتَنَا فِی تَقْدِیسِهِ وَ تَسْبِیحِهِ، الْبَاسِطِ رَحْمَتَهُ، الْوَاهِبِ نِعْمَتَهُ، جَلَّ عَنْ إِلْحَادِ أَهْلِ الْأَرْضِ مِنَ الْمُشْرِکِینَ وَ تَعَالَی بِعَظَمَتِهِ عَنْ إِفْکِ الْمُلْحِدِینَ ثُمَّ قَالَ بَعْدَ کَلامٍ اخْتَارَ الْمَلِکُ الْجَبَّارُ صَفْوَةَ کَرَمِهِ وَ عَبْدَ عَظَمَتِهِ لِأَمَتِهِ سَیِّدَةِ النِّسَاءِ، بِنْتِ خَیْرِ النَّبِیِّینَ وَ سَیِّدِ الْمُرْسَلِینَ وَ إِمَامِ الْمُتَّقِینَ، فَوَصَلَ حَبْلَهُ بِحَبْلِ رَجُلٍ مِنْ أَهْلِهِ وَ صَاحِبِهِ، الْمُصَدِّقِ دَعْوَتَهُ، الْمُبَادِرِ إِلَی کَلِمَتِهِ؛ عَلِیٍّ الْوَصُولِ بِفَاطِمَةَ الْبَتُولِ ابْنَةِ الرَّسُولِ.
وَ رُوِیَ أَنَّ جَبْرَئِیلَ رَوَی عَنِ اللَّهِ تَعَالَی عَقِیبَهَا قَوْلَهُ عَزَّوَجَلَّ: الْحَمْدُ رِدَائِی وَ الْعَظَمَةُ کِبْرِیَائِی وَ الْخَلْقُ کُلُّهُمْ عَبِیدِی وَ إِمَائِی زَوَّجْتُ فَاطِمَةَ أَمَتِی مِنْ عَلِیٍّ صَفْوَتِی، اشْهَدُوا مَلائِکَتِی.
وَ کَانَ بَیْنَ تَزْوِیجِ أَمِیرِالْمُؤْمِنِینَ وَ فَاطِمَةَ علیـهما السلام فِی السَّمَاءِ إِلَی تَزْوِیجِهِمَا فِی الْأَرْضِ أَرْبَعِینَ یَوْماً، زَوَّجَهَا رَسُولُ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم مِنْ عَلِیٍّ أَوَّلَ یَوْمٍ مِنْ ذِی الْحِجَّةِ وَ رُوِیَ أَنَّهُ کَانَ یَوْمَ السَّادِسِ مِنْهُ.
ابن شـهر آشوب درون کتاب مناقب (398) با چند واسطه از حضرت امام محمّد باقر علیـه السلام روایت مـی‌کند کـه راجع بـه معنای آیـه‌ی 54 سوره‌ی فرقان کـه مـی‌فرماید:
«خدا آن خداییست کـه بشری را از آب آفرید و آن را نسب و نسل و داماد قرار داد» فرمود:
منظور از این افراد، حضرت محمّد و علی و حسن و حسین: و حضرت قائم. درون آخرالزّمان است، زیرا درون مـیان صحابه نسب و سبب و قرابت جمع نشد مگر به منظور آن حضرت، بدین جهت هست که مـیراث بـه وسیله‌ی نسب و سبب بـه افراد مـی‌رسد.
بنا بر روایتی، منظور از کلمـه‌ی بشر کـه در این آیـه‌ی شریفه هست حضرت رسول صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم و مقصود از نسب، حضرت فاطمـه سلام الله علیـها و منظور از کلمـه‌ی صهر، حضرت علی علیـه السلام مـی‌باشد.
در تفسیر ثعلبی از ابن سیرین نقل کرده کـه گفت:
این آیـه (آیـه‌ی 54 از سوره‌ی فرقان) درون مورد پیـامبر صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم و حضرت علی علیـه السلام ، همسر حضرت فاطمـه سلام الله علیـها (که پسر عمامبر و شوهر اوست) نازل شد. (پس منظور از) «نسباً» و «صهراً» درون این آیـه، حضرت امـیرالمؤمنین علی علیـه السلام است. (و نسباً بـه معنی قوم و خویش نسبیست و صهراً بـه معنی داماد است).
و ابن حجّاج گفته: اوست داماد مصطفی و وصیّ او درون روز غدیر و کعب بن زهیر گفته (حضرت علی علیـه السلام ) داماد پیـامبر و بهتر از همـه‌ی مردم است.
و امام صادق علیـه السلام فرمود:
خداوند تعالی وحی فرستاد بـه رسول اکرم صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم کـه به فاطمـه سلام الله علیـها بگو: نافرمانی علی را مکن، همانا اگر او غضب کند من بـه غضب او غضب مـی‌کنم.
(وقتی عدّه ای) پیـامبر اکرم صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم را درون مورد حضرت فاطمـه سلام الله علیـها ملامت د، رسول خدا صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم درون جواب فرمود:
اگر خداوند علیّ بن ابیطالب علیـه السلام را خلق نفرموده بود، همتایی به منظور فاطمـه سلام الله علیـها نبود.
و درون خبر دیگری آمده:
پیـامبر اکرم صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم (خطاب بـه امـیرالمؤمنین علی علیـه السلام ) فرمود:
اگر تو نبودی هرگز کُفو و همتایی به منظور فاطمـه درون روی زمـین یـافت نمـی‌شد.
مفضّل از حضرت امام صادق علیـه السلام روایت کرده کـه فرمود:
اگر خداوند متعال حضرت امـیرالمؤمنین علی علیـه السلام را خلق نکرده بود به منظور فاطمـه سلام الله علیـها بر روی زمـین از خلقت آدم (تا انقراض عالم) همتایی وجود نداشت.
و عدّه‌ای گفته‌اند (شاید منظور سنّی‌ها باشند) : پیـامبر اکرم صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم دو خود را بـه ازدواج شیخین (ابوبکر و عمر) و عثمان درآورد، (و این مطلب را دلیل بر فضیلت آنـها مـی‌دانند) امّا ما درون جواب آنان مـی‌گوییم:
ازدواج (با ان رسول الله صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم) دلیل بر فضیلت نیست، بلکه ملاک ازدواج اظهار شـهادتین است. (یعنی هر اظهار بـه شـهادتین کند ان مسلمـین بر او حلال مـی‌شوند) سپس پیـامبر صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم بـه ازدواج گروهی درآورد ان خود (پس از اظهار شـهادت آنـها) و امّا درون مورد اینکه عثمان با یکی از ان رسول اکرم صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم ازدواج کرده باشد اختلاف بسیـار زیـاد است، (و امّا درون مورد آن دو نفر) همانا پیـامبر صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم آن دو خود را بـه تزویج دو کافر درآورده بود قبل از اسلام و حکم فاطمـه مثل آنـها نیست، زیرا او (حضرت زهرا سلام الله علیـها) متولّد اسلام هست (یعنی بعد از بعثت رسول الله صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم متولّد شد، نـه درون زمان جاهلیّت) و همچنین آن بزرگوار یکی از اهلاء مـی‌باشد کـه در مباهله بود و همچنین آن بانو درون سخت‌ترین زمان‌ها (با پیـامبر صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم) هجرت فرمود و در مورد ایشان آیـه‌ی تطهیر نازل شد و جبرئیل افتخار مـی‌کرد کـه او نیز یکی از اصحاباء هست و خداوند بـه صدق و درستی آنـها شـهادت داده و از ویژگی‌های منحصر بـه فرد ایشان این هست که مادر ائمّه: هست تا روز قیـامت کـه از بین آن ائمّه: ، حسن و حسین علیـهما السلام مـی‌باشند کـه از صلب رسول خدا صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم مـی‌باشند و ایشان هست (حضرت فاطمـه سلام الله علیـها) سرور زنان دو جهان و شوهرشان از اصل ایشان مـی‌باشد (یعنی هر دو از یک شجره‌ی طیّبه مـی‌باشند و آن نسل بنی هاشم است) و اجنبی (غریب) نیست.
امّا ابوبکر و عمر بـه واسطه‌ی ی کـه به رسول خدا دادند خود را بـه پیـامبر نزدیک د درون حالی کـه درباره‌ی حضرت علی علیـه السلام چنین نبوده، زیرا خود رسول خدا صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم بعد از جواب رَد بـه آن دو (ابوبکر و عمر) شان را بـه حضرت امـیرالمؤمنین علی علیـه السلام تزویج نمودند.
عاقد بین آن دو بزرگوار خداوند متعال هست و جبرئیل طرف قبول بود و خواننده‌ی خطبه ملکی بـه نام راحیل بود و شـهود این عقد حاملان عرش الهی بودند و رضوان نثار کننده بود و طبق نثار درخت طوبی بود و نثار، درّ و یـاقوت و مرجان بود و رسول اکرم صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم شانـه کننده‌ی موهای عروس بود و امور حجله بـه دست اسماء بود و نتیجه‌ی این نکاح ائمّه‌ی معصومـین: بودند.
ابن شاهین مروزی درون کتاب فضائل فاطمـه سلام الله علیـها با اسناد خود از حسین بن واقد خود نقل کرده کـه او از ابی بُریده و او از پدرش و بلاذری درون کتاب تاریخ با اسناد خود نقل کرده کـه ابابکر، فاطمـه سلام الله علیـها را از پیـامبر اکرم صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم خواستگاری کرد، رسول خدا صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم فرمود:
من به منظور فاطمـه درون انتظار تقدیر و قضا و قدر هستم. بعد عمر خواستگاری کرد، پیـامبر صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم بـه او نیز فرمود:
من به منظور او درون انتظار قضا و قدر هستم.
در کتاب مسند احمد حنبل درون قسمت فضائل آن کتاب و در کتاب سنن ابی داود و ابانة ابن بطّة و در تاریخ خطیب و کتاب ابن شاهین، عبیدة بن سلیمان کـه همـه‌ی اینـها از ابن عبّاس روایت د:
زمانی کـه پیـامبر اکرم صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم حضرت فاطمـه سلام الله علیـها را بـه عقد حضرت علی علیـه السلام درآورد، پیـامبر بـه او فرمود:
به همسرت چیزی ببخش عرض کرد:
نزد من چیزی نیست.
فرمود:
زره حطمـیّه‌ات کجاست؟
و درون روایت غیر ابن عبّاس آمده هست که وقتی پیـامبر صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم سؤال کرد زره‌ات کجاست؟
عرض کرد:
نزد من است، بعد پیـامبر صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم فرمود:
آن را بـه فاطمـه سلام الله علیـها ببخش.
در دو کتاب تاریخ خطیب (بغدادی) و بلاذری و در کتاب حلیـه‌ی ابی نُعیم و ابانة العُکْبَری آمده است: سفیـان ثوری از اعمش روایت کرده کـه از ثوری نقل کرده و او از علقمـه و او از ابن مسعود نقل کرد کـه گفت:
در صبح روز عروسی حضرت فاطمـه سلام الله علیـها، غم و اندوهی بر حضرتش عارض شد، بعد پیـامبر صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم بـه او فرمود:
ای فاطمـه! من تو را بـه ازدواجی درآوردم کـه در دنیـا آقا و سرور خلائق هست و درون آخرت از صالحین است، ای فاطمـه! چون خداوند متعال اراده کرد کـه تو را بـه ازدواج علی علیـه السلام درآورد بـه جبرئیل امر فرمود که تا در آسمان چهارم بایستد و به صف کند ملائکه را درون صفوفی، بعد جبرئیل به منظور ملائکه خطبه‌ای خواند و تو را بـه ازدواج علی علیـه السلام درآورد، بعد خداوند سبحان بـه درختان بهشتی امر کرد که تا مزیّن شوند بـه حلّه‌های بهشتی و آن درختان از خود لؤلؤ و مرجان بر ملائکه نثار د، بعد هر کدام از آنـها بیشترین تعداد از نثارها را برداشت درون روز قیـامت بـه دیگر ملائکه افتخار مـی‌کند، امّ سلمـه گوید:
فاطمـه سلام الله علیـها همـیشـه افتخار مـی‌کرد بر زنان دیگر کـه او اوّلینیست کـه خطبه‌ی عقد او را جبرئیل خوانده‌ست.
و مشـهور هست در کتاب‌های صحاح اهل سنّت کـه آنـها با اسناد خود از حضرت امـیرالمؤمنین علی علیـه السلام و ابن عبّاس و ابن مسعود و جابر بن عبدالله انصاری و انس بن مالک و براء بن عازب و امّ سلمـه کـه همگی آنـها با الفاظ و تعابیر مختلف متّفقاً گفته‌اند:
همانا ابابکر و عمر از پیـامبر فاطمـه را خواستگاری نمودند، امّا درون هر بار پیـامبر جواب ردّ بـه آنـها مـی‌داد.
و احمد (حنبل) درون کتاب فضائل از بریده روایت کرده کـه ابابکر و عمر از پیـامبر اکرم صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم حضرت فاطمـه علیـه السلام را خواستگاری نمودند، رسول خدا صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم بـه آنـها فرمود:
او (برای ازدواج) کوچک است.
و ابن بطّه درون کتاب الابانـه روایت کرده:
عبدالرّحمن از پیـامبر صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم حضرت فاطمـه سلام الله علیـها را خواستگاری نمود و آن حضرت جواب او را نداد.
و درون روایت دیگری کـه از غیر ابن بطّه روایت شده آمده:
وقتی عبدالرّحمن جواب ردّ شنید عرض کرد:
من فلان مبلغ را مِهر او مـی‌کنم، بعد پیـامبر صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم غضب نمود و دست مبارک را دراز کرد و مشتی ریگ برداشت و آنـها را درون مشت او قرار داد، بعد آن ریگ‌ها بـه درّ و مرجان تبدیل شد و با این کار حضرت جواب او را دادند.
و چون حضرت علی علیـه السلام خواستگاری کرد، عرض کرد:
ای رسول خدا! شنیده‌ام کـه فرموده اید هر سبب و نسبی منقطع هست مگر سبب و نسب من، بعد پیـامبر اکرم صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم فرمود:
امّا سبب کـه از جانب خداوند هست و امّا نسب نیز چیزیست کـه خداوند اسباب آن را فراهم مـی‌کند. بعد از آن خندید و با مـهربانی و بشارت درون صورت او نگاه کرد و فرمود:
آیـا چیزی داری که تا تو را بـه ازدواج فاطمـه درآورم؟
حضرت علی علیـه السلام عرض کرد:
ای رسول خدا صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم حال من و دارایی من بر تو مخفی نیست، همانا اسبی دارم و قاطری و شمشیری و زرهی، بعد حضرت فرمود:
زره را بفروش.
و روایت شده کـه سلمان خدمت امـیرالمؤمنین علی علیـه السلام آمد و عرض کرد:
رسول خدا صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم را دریـاب، بعد چون آن حضرت، خدمت پیـامبر اکرم صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم رسید حضرت فرمود:
ای علی! بشارت باد بر تو کـه همانا خداوند او را بـه تزویج تو درآورد درون آسمان، قبل از آنکه من شما را بـه ازدواج یکدیگر درآوردم درون زمـین و فرشته‌ای نزد من آمد و عرض کرد:
ای محمّد! بشارت بده بـه اجتماع جمع آنان و طهارت نسل آنـها، رسول خدا صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم مـی‌فرماید بـه آن فرشته گفتم:
نام تو چیست؟
عرض کرد:
نسطائیل و من یکی از موکّلین ستون‌های عرش الهی مـی‌باشم. از خدا خواستم افتخار رساندن این بشارت را بـه من عنایت فرماید و جبرئیل نیز سر من مـی‌آید.
ابوبریده از پدرش نقل کرد کـه حضرت علی علیـه السلام حضرت فاطمـه سلام الله علیـها را از رسول الله خواستگاری نمود، بعد پیـامبر اکرم صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم فرمود:
خوش آمدی. خانـه، خانـه‌ی توست. بعد شخصی بـه حضرت علی علیـه السلام عرض کرد:
کفایت مـی‌کند تو را از رسول خدا صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم یکی از این دو مورد:
اوّل اینکه بـه تو اصل خود (ش) را عطا فرمود و دوّم اینکه بـه تو مرحبا و خوش آمد گفت.
ابن بطّه و ابن مؤذّن و سمعانی همگی درون کتاب هایشان از ابن عبّاس و انس بن مالک روایت کرده‌اند کـه آنـها گفتند:
ما خدمت رسول خدا صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم نشسته بودیم کـه حضرت علی علیـه السلام آمد. بعد رسول خدا صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم بـه او فرمود:
ای علی بـه چه منظور نزد ما آمدی؟
عرض کرد:
خدمت شما رسیدیم که تا به شما سلامـی عرض کنم، پیـامبر صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم فرمود:
این جبرئیل هست که بـه من خبر مـی‌دهد کـه همانا خداوند عزّوجلّ بـه ازدواج تو درآورد فاطمـه سلام الله علیـها را و شاهد این ازدواج چهل هزار فرشته بودند و خداوند وحی فرستاد بـه درخت طوبی که تا نثار کند بر آن چهل هزار ملائکه درّ و یـاقوت، بعد درخت طوبی بر آنان درّ و یـاقوت نثار نمود، بعد حورالعین‌ها درون برداشتن آن درّ و یـاقوت‌ها پیشی گرفتند و آنـها را درون طبق‌هایی از درّ و یـاقوت جمع نمودند و آنـها این درّ و یـاقوت را که تا روز قیـامت بـه یکدیگر هدیـه مـی‌دهند و در هنگام هدیـه بـه یکدیگر مـی‌گویند:
این تحفه‌ایست از خیر النّساء.
و درون روایت بطّه کـه از عبدالله روایت کرده بعد هر کدام از آنان درون آن روز بیشتر از همراهان خود دُرّ و یـاقوت جمع کرده و یـا درّ و یـاقوت ارزشمندتری جمع کرده باشد که تا روز قیـامت بر دیگران افتخار مـی‌کند.
ابن مردویـه درون کتاب خود و با اسناد خود از علقمـه نقل کرد کـه گفت:
زمانی کـه علی علیـه السلام با فاطمـه سلام الله علیـها ازدواج کرد درختان بهشت بر ملائکه دُرافشانی نمودند.
عبدالرّزاق اسناد خود را بـه امّ ایمن مـی‌رساند کـه او درون روایتی طولانی از پیـامبر اکرم صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم نقل کرد کـه فرمود:
جبرئیل و مـیکائیل درون آسمان عقد نکاح علی و فاطمـه علیـهما السلام را منعقد د و جبرئیل خواننده‌ی عقد، از طرف علی علیـه السلام و مـیکائیل از طرف من بود.
و درون حدیث خبّاب بن الارت آمده است: همانا خداوند بـه جبرئیل وحی فرستاد:
تزویج کن نور را از به منظور نور و در آن مراسم «ولی» خداوند بود و خطیب «جبرئیل» و منادی «مـیکائیل» و دعوت کننده «اسرافیل» و نثار کننده «عزرائیل» و شاهدان این عقد ملائکه‌ی آسمان‌ها و زمـین‌ها بودند. سپس خداوند وحی فرستاد بـه درخت طوبی کـه نثار کن آنچه داری، بعد درخت طوبی نثار کرد دُرّ سفید و یـاقوت قرمز و زبرجد سبز و لؤلؤ تازه، بعد حورالعین از یکدیگر سبقت گرفتند به منظور جمع این سنگ‌ها و جواهرات و هدیـه مـی‌دهند بعضی از آنـها بـه بعضی دیگر.
حضرت امام صادق علیـه السلام درون قسمتی از یک روایت مـی‌فرماید:
رسول خدا صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم حضرت علی علیـه السلام را خواست و فرمود:
بشارت بده‌ای علی! (و یـا مـی‌توان گفت:
بشارت باد بر تو ای علی! ) همانا خداوند کفایت کرد مرا بـه آنچه بر عهده‌ی من بود درون امر ازدواج تو.
سپس ابن شـهرآشوب مختصری از آنچه صدوق روایت کرده کـه قبلاً آن را آوردیم ذکر کرده و سپس مـی‌گوید:
و درون بعضی کتب آمده هست که «راحیل» درون بیت المعمور درون جمع اهل آسمان‌های هفت گانـه خطبه‌ی عقد امـیرالمؤمنین علی و حضرت فاطمـه را خواند و این گونـه خطبه را خواند:
«حمد و ستایش مخصوص آن اوّلیست کـه قبل از هر اوّلی اوست و باقیست بعد از فناء همـه‌ی عالمـیان، حمد مـی‌کنیم او را از این جهت کـه ما را از فرشتگان روحانیّون قرار داد و به خداوندی او معترفیم و بر آن نعمت‌هایی کـه به ما عطا فرمود شاکریم، اوست کـه گناهان را از ما برداشته و عیوب ما را پوشانیده، ما را درون آسمان‌ها ساکن نمود و ما را درون تقدیس و تسبیح خود قرار داد، همان خدایی کـه رحمتش را گسترده و بخشنده‌ی نعمت است، بزرگتر و عظیم‌تر از لجاجت مشرکین هست که درون روی زمـین هستند (یعنی شرک آنان درون عظمت او تأثیری ندارد) و او برتر هست به عظمت خویش از دروغ و افتراء ملحدین». بعد بعد از این حمد و ثناء راحیل ادامـه داد.
خداوند جبّار اختیـار کرد برگزیده‌ی کَرَم خود و بنده‌ی عظمت خود را به منظور کنیز خود، سرور زنان، بهترین پیـامبران و آقا و سرور رسولان و پیشوای اهل تقوا، بعد وصل نمود ریسمان خود را بـه ریسمان مردی از اهل او و دوست و مصاحب او و تصدیق کننده‌ی دعوت او سبقت گیرنده به منظور انجام اوامر او و حضرت علی علیـه السلام را به منظور وصول بـه حضرت فاطمـه‌ی بتول سلام الله علیـها رسول صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم.
روایت شده کـه جبرئیل این خطبه را از قول حضرت پروردگار به منظور فاطمـه‌ی اطهر سلام الله علیـها خواند:
«اَلْحَمْدُللهِ رَدائی وَالْعَظَمَةُ کِبْریـائی، وَالْخَلْقُ کُلُّهُمْ عَبیدی وَ اِمائی زَوَّجْتُ فاطمة اَمَتی مِنْ عَلیٍّ صَفْوَتی، اُشْهِدُوا مَلائِکَتی».
و فاصله‌ی بین تزویج امـیرالمؤمنین علی علیـه السلام و حضرت فاطمـه سلام الله علیـها درون آسمان‌ها و زمـین چهل روز بود، رسول خدا صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم حضرت فاطمـه سلام الله علیـها را بـه ازدواج حضرت علی علیـه السلام درآورد درون روز اوّل ذی الحجّه و در بعضی روایـات آمده کـه این ازدواج درون روز ششم ذی الحجّه بود.

[روایت شماره] (23)

[معانی الأخبار ] [الخصال ] [الأمالی للصّدوق ] ابْنُ مَسْرُورٍ، عَنِ ابْنِ عَامِرٍ، عَنِ الْمُعَلَّی، عَنِ الْبَزَنْطِیِّ، عَنْ عَلِیِّ بْنِ جَعْفَرٍ قَالَ:
سَمِعْتُ أَبَاالْحَسَنِ مُوسَی بْنَ جَعْفَرٍ علیـهما السلام یَقُولُ: بَیْنَا رَسُولُ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم جَالِسٌ إِذْ دَخَلَ عَلَیْهِ مَلَکٌ لَهُ أَرْبَعَةٌ وَ عِشْرُونَ وَجْهاً فَقَالَ لَهُ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم:
حَبِیبِی جَبْرَئِیلُ! لَمْ أَرَکَ فِی مِثْلِ هَذِهِ الصُّورَةِ، فَقَالَ الْمَلَکُ: لَسْتُ بِجَبْرَئِیلَ، أَنَا مَحْمُودٌ بَعَثَنِیَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ أَنْ أُزَوِّجَ النُّورَ مِنَ النُّورِ،
قَالَ:
مَنْ مِمَّنْ؟
فَقَالَ:
فَاطِمَةَ مِنْ عَلِیٍّ،
قَالَ:
فَلَمَّا وَلَّی الْمَلَکُ إِذاً بَیْنَ کَتِفَیْهِ: مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللَّهِ، عَلِیٌّ وَصِیُّهُ فَقَالَ لَهُ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم مُنْذُ کَمْ کُتِبَ هَذَا بَیْنَ کَتِفَیْکَ؟
فَقَالَ:
مِنْ قَبْلِ أَنْ یَخْلُقَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ آدَمَ بِاثْنَیْنِ وَ عِشْرِینَ أَلْفَ عَامٍ.
شیخ صدوق درون کتاب معانی الاخبار (399) با چند واسطه از حضرت موسی بن جعفر علیـه السلام روایت مـی‌کند کـه فرمود:
روزی رسول خدا صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم نشسته بود، ملکی بـه حضور آن حضرت مُشرّف شد کـه دارای بیست و چهار صورت بود.
رسول اکرم صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم بـه او فرمود:
ای حبیب من جبرئیل! من که تا به حال تو را بـه این صورت ندیده بودم؟
گفت:
من جبرئیل نیستم، بلکه نام من محمود است. خدا مرا فرستاده کـه نور را به منظور نور ازدواج نمایم.
پیغمبر خدا صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم فرمود:
چهی را به منظور چهی تزویج کنی؟
گفت:
فاطمـه سلام الله علیـها را به منظور علی علیـه السلام ، موقعی کـه آن مَلَک برگشت دیدند درون مـیان دو کتف او نوشته بود:
«مُحَمَّدٌ رَسُولُ الله، عَلِیٌّ وَصِیُّهُ».
پیغمبر خدا صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم بـه وی فرمود:
چند وقت هست که این عبارت درون مـیان دو کتف تو نوشته شده‌ست؟
گفت:
بیست و دو هزار سال قبل از اینکه حضرت آدم آفریده شود.

[روایت شماره] (24)

[المناقب لابن شـهرآشوب ] عَنْ عَلِیِّ بْنِ جَعْفَرٍ مِثْلَهُ ثُمَّ قَالَ:
وَ فِی رِوَایَةٍ بِأَرْبَعَةٍ وَ عِشْرِینَ أَلْفَ عَامٍ.
عَبْدُاللَّهِ بْنُ مَیْمُونٍ حَدَّثَنَا أَبُوهُرَیْرَةَ، عَنْ أَبِی الزُّبَیْرِ، عَنْ جَابِرٍ الْأَنْصَارِیِّ فِی حَدِیثِ مَحْمُودٍ وَ أَنْبَأَنِی أَبُویَعْلَی الْعَطَّارُ وَ أَبُوالْمُؤَیَّدِ الْخَطِیبُ بِنَحْوِ هَذَا الْخَبَرِ إِلا أَنَّهُمَا رَوَیَا: مَلَکٌ لَهُ عِشْرُونَ رَأْساً فِی کُلِّ رَأْسٍ أَلْفُ لِسَانٍ وَ کَانَ اسْمُ الْمَلَکِ صَرْصَائِیلَ.
أَبُوبَکْرٍ مَرْدَوَیْهِ فِی فَضَائِلِ أَمِیرِالْمُؤْمِنِینَ بِالْإِسْنَادِ عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِکٍ وَ کِتَابِ أَبِی الْقَاسِمِ سُلَیْمَانَ الطَّبَرِیِّ بِإِسْنَادِهِ عَنْ شُعْبَةَ، عَنْ عَمْرِو بْنِ مُرَّةَ، عَنْ إِبْرَاهِیمَ عَنْ مَسْرُوقٍ، عَنِ ابْنِ مَسْعُودٍ کِلاهُمَا أَنَّ النَّبِیَّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم قَالَ:
إِنَّ اللَّهَ تَعَالَی أَمَرَنِی أَنْ أُزَوِّجَ فَاطِمَةَ مِنْ عَلِیٍّ علیـهما السلام.
کِتَابُ ابْنِ مَرْدَوَیْهِ،
قَالَ ابْنُ سِیرِینَ: قَالَ عُبَیْدَةُ: إِنَّ عُمَرَ بْنَ الْخَطَّابِ ذَکَرَ عَلِیّاً فَقَالَ:
ذَاکَ صِهْرُ رسول الله صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم نَزَلَ جَبْرَئِیلُ عَلَی رَسُولِ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم فَقَالَ إِنَّ اللَّهَ یَأْمُرُکَ أَنْ تُزَوِّجَ فَاطِمَةَ مِنْ عَلِیٍّ.
ابْنُ شَاهِینَ بِالْإِسْنَادِ عَنْ أَبِی أَیُّوبَ،
قَالَ النَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم:
أُمِرْتُ بِتَزْوِیجِکَ مِنَ الْبَیْضَاءِ وَ فِی رِوَایَةٍ مِنَ السَّمَاءِ.
الضَّحَّاکُ أَنَّ النَّبِیَّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم قَالَ لِفَاطِمَةَ: إِنَّ عَلِیَّ بْنَ أَبِی طَالِبٍ مِمَّنْ قَدْ عَرَفْتِ قَرَابَتَهُ وَ فَضْلَهُ مِنَ الْإِسْلامِ وَ إِنِّی سَأَلْتُ رَبِّی أَنْ یُزَوِّجَکِ خَیْرَ خَلْقِهِ و أَحَبَّهُمْ إِلَیْهِ وَ قَدْ ذَکَرَ مِنْ أَمْرِکِ شَیْئاً فَمَا تَرَیْنَ؟ فَسَکَتَتْ فَخَرَجَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم وَ هُوَ یَقُولُ: اللَّهُ أَکْبَرُ سُکُوتُهَا إِقْرَارُهَا.
وَ رَوَی ابْنُ مَرْدَوَیْهِ أَنَّهُ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم قَالَ لِعَلِیٍّ: تَکَلَّمْ خَطِیباً لِنَفْسِکَ، فَقَالَ:
الْحَمْدُلِلَّهِ الَّذِی قَرُبَ مِنْ حَامِدِیـهِ وَ دَنَا مِنْ سَائِلِیـهِ وَ وَعَدَ الْجَنَّةَ مَنْ یَتَّقِیـهِ وَ أَنْذَرَ بِالنَّارِ مَنْ یَعْصِیـهِ، نَحْمَدُهُ عَلَی قَدِیمِ إِحْسَانِهِ وَ أَیَادِیـهِ، حَمْدَ مَنْ یَعْلَمُ أَنَّهُ خَالِقُهُ وَ بَارِیـهِ وَ مُمِیتُهُ وَ مُحْیِیـهِ وَ مُسَائِلُهُ عَنْ مَسَاوِیـهِ وَ نَسْتَعِینُهُ وَ نَسْتَهْدِیـهِ وَ نُؤْمِنُ بِهِ وَ نَسْتَکْفِیـهِ وَ نَشْهَدُ أَنْ لا إِلَهَ إِلا اللَّهُ وَحْدَهُ لا شَرِیکَ لَهُ، شَهَادَةً تَبْلُغُهُ وَ تُرْضِیـهِ وَ أَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُهُ وَ رَسُولُهُ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم صَلاةً تُزْلِفُهُ وَ تُحْظِیـهِ وَ تَرْفَعُهُ وَ تَصْطَفِیـهِ وَ النِّکَاحُ مِمَّا أَمَرَ اللَّهُ بِهِ وَ یَرْضیـهِ وَ اجْتِمَاعُنَا مِمَّا قَدَّرَهُ اللَّهُ وَ أَذِنَ فِیـهِ وَ هَذَا رَسُولُ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم زَوَّجَنِی ابْنَتَهُ فَاطِمَةَ عَلَی خَمْسِمِائَةِ دِرْهَمٍ وَ قَدْ رَضِیتُ، فَاسْأَلُوهُ وَ اشْهَدُوا.
وَ فِی خَبَرٍ: وَ قَدْ زَوَّجْتُکَ ابْنَتِی فَاطِمَةَ عَلَی مَا زَوَّجَکَ الرَّحْمَنُ وَ قَدْ رَضِیتُ بِمَا رَضِیَ اللَّهُ لَهَا فَدُونَکَ أَهْلَکَ فَإِنَّکَ أَحَقُّ بِهَا مِنِّی.
وَ فِی خَبَرٍ فَنِعْمَ الْأَخُ أَنْتَ وَ نِعْمَ الْخَتَنُ أَنْتَ وَ نِعْمَ الصَّاحِبُ أَنْتَ وَ کَفَاکَ بِرِضَی اللَّهِ رِضًی، فَخَرَّ عَلِیٌّ سَاجِداً شُکْراً لِلَّهِ تَعَالَی وَ هُوَ یَقُولُ: «رَبِّ أَوْزِعْنِی أَنْ أَشْکُرَ نِعْمَتَکَ الَّتِی أَنْعَمْتَ عَلَیَّ» الْآیَةَ (400) فَقَالَ النَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم:
آمِینَ، فَلَمَّا رَفَعَ رَأْسَهُ قَالَ النَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم:
بَارَکَ اللَّهُ عَلَیْکُمَا وَ بَارَکَ فِیکُمَا وَ أَسْعَدَ جَدَّکُمَا وَ جَمَعَ بَیْنَکُمَا وَ أَخْرَجَ مِنْکُمَا الْکَثِیرَ الطَّیِّبَ، ثُمَّ أَمَرَ النَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم بِطَبَقِ بُسْرٍ وَ أَمَرَ بِنَهْبِهِ وَ دَخَلَ حُجْرَةَ النِّسَاءِ وَ أَمَرَ بِضَرْبِ الدَّفِّ.
الْحُسَیْنُ بْنُ عَلِیٍّ علیـه السلام فِی خَبَرٍ: زَوَّجَ النَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم فَاطِمَةَ عَلِیّاً عَلَی أَرْبَعِ مِائَةٍ وَ ثَمَانِینَ دِرْهَماً وَ رُوِیَ أَنَّ مَهْرَهَا أَرْبَعُ مِائَةِ مِثْقَالِ فِضَّةٍ وَ رُوِیَ أَنَّهُ کَانَ خَمْسَ مِائَةِ دِرْهَمٍ وَ هُوَ أَصَحُّ.
وَ سَبَبُ الْخِلافِ فِی ذَلِکَ مَا رَوَی عَمْرُو بْنُ أَبِی الْمِقْدَامِ وَ جَابِرٌ الْجُعْفِیُّ، عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ علیـه السلام قَالَ:
کَانَ صَدَاقُ فَاطِمَةَ بُرْدَ حِبَرَةٍ وَ إِهَابَ شَاةٍ عَلَی عِرَارٍ (401).
وَ رُوِیَ عَنِ الصَّادِقِ علیـه السلام قَالَ:
کَانَ صَدَاقُ فَاطِمَةَ دِرْعَ حُطَمِیَّةٍ وَ إِهَابَ کَبْشٍ أَوْ جَدْیٍ. رَوَاهُ أَبُو یَعْلَی فِی الْمُسْنَدِ، عَنْ مُجَاهِدٍ.
کَافِی الْکُلَیْنِیِّ زَوَّجَ النَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم فَاطِمَةَ مِنْ عَلِیٍّ عَلَی جَرْدِ بُرْدٍ.
وَ قِیلَ لِلنَّبِیِّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم:
قَدْ عَلِمْنَا مَهْرَ فَاطِمَةَ فِی الْأَرْضِ فَمَا مَهْرُهَا فِی السَّمَاءِ؟
قَالَ:
سَلْ عَمَّا یَعْنِیکَ وَ دَعْ مَا لا یَعْنِیکَ، قِیلَ: هَذَا مِمَّا یَعْنِینَا یَا رَسُولَ اللَّهِ،
قَالَ:
کَانَ مَهْرُهَا فِی السَّمَاءِ خُمُسَ الْأَرْضِ فَمَنْ مَشَی عَلَیْهَا مُغْضِباً (402) لَهَا وَ لِوُلْدِهَا مَشَی عَلَیْهَا حَرَاماً إِلَی أَنْ تَقُومَ السَّاعَةُ.
وَ فِی الْجِلاءِ وَ الشِّفَاءِ فِی خَبَرٍ طَوِیلٍ عَنِ الْبَاقِرِ علیـه السلام وَ جُعِلَتْ نِحْلَتُهَا مِنْ عَلِیٍّ خُمُسَ الدُّنْیَا وَ ثُلُثَ الْجَنَّةِ (403) وَ جُعِلَتْ لَهَا فِی الْأَرْضِ أَرْبَعَةُ أَنْهَارٍ: الْفُرَاتُ وَ نِیلُ مِصْرَ وَ نَهْرَوَانُ وَ نَهَرُ بَلْخٍ، فَزَوِّجْهَا أَنْتَ یَا مُحَمَّدُ بِخَمْسِمِائَةِ دِرْهَمٍ تَکُونُ سُنَّةً لِأُمَّتِکَ.
وَ فِی حَدِیثِ حَبَّابِ بْنِ الْأَرَتِّ ثُمَّ قَالَ النَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم:
زَوَّجْتُ فَاطِمَةَ ابْنَتِی مِنْکَ بِأَمْرِ اللَّهِ تَعَالَی عَلَی صَدَاقِ خُمُسِ الْأَرْضِ وَ أَرْبَع ِمِائَةٍ وَ ثَمَانِینَ دِرْهَماً، الْآجِلُ خُمُسُ الْأَرْضِ وَ الْعَاجِلُ أَرْبَعُ مِائَةٍ وَ ثَمَانُونَ دِرْهَماً.
وَ قَدْ رُوِیَ حَدِیثُ خُمُسِ الْأَرْضِ عَنِ الصَّادِقِ علیـه السلام عَنْ یَعْقُوبَ بْنِ شُعَیْبٍ.
إِسْحَاقُ بْنُ عَمَّارٍ وَ أَبُو بَصِیرٍ قَالَ الصَّادِقُ علیـه السلام :
إِنَّ اللَّهَ تَعَالَی مَهَرَ فَاطِمَةَ رُبُعَ الدُّنْیَا فَرُبُعُهَا لَهَا وَ مَهْرُهَا الْجَنَّةُ وَ النَّارُ فَتُدْخِلُ أَوْلِیَاءَهَا الْجَنَّةَ وَ أَعْدَاءَهَا النَّارَ.
أَمَالِی أَبِی جَعْفَرٍ الطُّوسِیِّ،
قَالَ الصَّادِقُ علیـه السلام فِی خَبَرٍ: وَ سَکَبَ الدَّرَاهِمَ فِی حَجْرِهِ فَأَعْطَی مِنْهَا قَبْضَةً کَانَتْ ثَلاثَةً وَ سِتِّینَ أَوْ سِتَّةً وَ سِتِّینَ إِلَی أُمِّ أَیْمَنَ لِمَتَاعِ الْبَیْتِ وَ قَبْضَةً إِلَی أَسْمَاءَ بِنْتِ عُمَیْسٍ لِلطِّیبِ وَ قَبْضَةً إِلَی أُمِّ سَلَمَةَ لِلطَّعَامِ وَ أَنْفَذَ عَمَّاراً وَ أَبَابَکْرٍ وَ بِلالاً لِابْتِیَاعِ مَا یُصْلِحُهَا.
أَقُولُ: ثُمَّ ذَکَرَ نَحْواً مِمَّا نَقَلْنَا عَنْ أَمَالِی الشَّیْخِ إِلَی قَوْلِهِ وَ جَرَّةٍ خَضْرَاءَ وَ کِیزَانِ خَزَفٍ، ثُمَّ قَالَ:
وَ فِی رِوَایَةٍ وَ نَطْعٍ مِنْ أَدَمٍ وَ عَبَاءٍ قَطَوَانِیٍّ وَ قِرْبَةِ مَاءٍ.
وَهْبُ بْنُ وَهْبٍ الْقُرَشِیُّ وَ کَانَ مِنْ تَجْهِیزِ عَلِیٍّ دَارَهُ انْتِشَارُ رَمْلٍ لَیِّنٍ وَ نَصْبُ خَشَبَةٍ مِنْ حَائِطٍ إِلَی حَائِطٍ لِلثِّیَابِ وَ بَسْطُ إِهَابِ کَبْشٍ وَ مِخَدَّةِ لِیفٍ.
أَبُوبَکْرٍ مَرْدَوَیْهِ فِی حَدِیثِهِ: فَمَکَثَ عَلِیٌّ تِسْعةً وَ عِشْرِینَ لَیْلَةً، فَقَالَ لَهُ جَعْفَرٌ وَ عَقِیلٌ: سَلْهُ أَنْ یُدْخِلَ عَلَیْکَ أَهْلَکَ، فَعَرَفَتْ أُمُّ أَیْمَنَ ذَلِکَ وَ قَالَتْ:
هَذَا مِنْ أَمْرِ النِّسَاءِ وَ خَلَتْ بِهِ أُمَّ سَلَمَةَ فَطَالَبَتْهُ بِذَلِکَ، فَدَعَاهُ النَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم وَ قَالَ:
حُبّاً وَ کَرَامَةً فَأَتَی الصَّحَابَةُ بِالْهَدَایَا فَأَمَرَ بِطَحْنِ الْبُرِّ وَ خَبْزِهِ وَ أَمَرَ عَلِیّاً بِذَبْحِ الْبَقَرِ وَ الْغَنَمِ، فَکَانَ النَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم یَفْصِلُ وَ لَمْ یُرَ عَلَی یَدِهِ أَثَرُ دَمٍ، فَلَمَّا فَرَغُوا مِنَ الطَّبْخِ أَمَرَ النَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم أَنْ یُنَادَی عَلَی رَأْسِ دَارِهِ: أَجِیبُوا رَسُولَ اللَّهِ وَ ذَلِکَ کَقَوْلِهِ «وَ أَذِّنْ فِی النَّاسِ بِالْحَجِّ» (404).
فَأَجَابُوا مِنَ النَّخَلاتِ وَ الزُّرُوعِ، فَبَسَطَ النُّطُوعَ فِی الْمَسْجِدِ وَ صَدَرَ النَّاسُ وَ هُمْ أَکْثَرُ مِنْ أَرْبَعَةِ آلافِ رَجُلٍ وَ سَائِرُ نِسَاءِ الْمَدِینَةِ وَ رَفَعُوا مِنْهَا مَا أَرَادُوا وَ لَمْ یَنْقُصْ مِنَ الطَّعَامِ شَیْ‌ءٌ، ثُمَّ عَادُوا فِی الْیَوْمِ الثَّانِی وَ أَکَلُوا وَ فِی الْیَوْمِ الثَّالِثِ أَکَلُوا مَبْعُوثَةَ أَبِی أَیُّوبَ.
ثُمَّ دَعَا رَسُولُ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم بِالصِّحَافِ فَمُلِئَتْ وَ وَجَّهَ إِلَی مَنَازِلِ أَزْوَاجِهِ، ثُمَّ أَخَذَ صَحْفَةً وَ قَالَ:
هَذَا لِفَاطِمَةَ وَ بَعْلِهَا، ثُمَّ دَعَا فَاطِمَةَ وَ أَخَذَ یَدَهَا فَوَضَعَهَا فِی یَدِ عَلِیٍّ وَ قَالَ:
بَارَکَ اللَّهُ لَکَ فِی ابْنَةِ رَسُولِ اللَّهِ یَا عَلِیُّ! نِعْمَ الزَّوْجُ فَاطِمَةُ وَ یَا فَاطِمَةُ نِعْمَ الْبَعْلُ عَلِیٌّ.
وَ کَانَ النَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم أَمَرَ نِسَاءَهُ أَنْ یُزَیِّنَّهَا وَ یُصْلِحْنَ مِنْ شَأْنِهَا فِی حُجْرَةِ أُمِّ سَلَمَةَ فَاسْتَدْعَیْنَ مِنْ فَاطِمَةَ سلام الله علیـها طِیباً فَأَتَتْ بِقَارُورَةٍ، فَسُئِلَتْ عَنْهَا فَقَالَتْ:
کَانَ دِحْیَةُ الْکَلْبِیُّ یَدْخُلُ عَلَی رَسُولِ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم فَیَقُولُ لِی: یَا فَاطِمَةُ هَاتِی الْوِسَادَةَ فَاطْرَحِیـهَا لِعَمِّکِ فَکَانَ إذَا نَهَضَ سَقَطَ مِنْ بَیْنِ ثِیَابِهِ شَیْ‌ءٌ فَیَأْمُرُنِی بِجَمْعِهِ، فَسُئِلَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم عَن ذَلِکَ فَقَالَ:
هُوَ عَنْبَرٌ یَسْقُطُ مِنْ أَجْنِحَةِ جَبْرَئِیلَ وَ أَتَتْ بِمَاءِ وَرْدٍ فَسَأَلَتْ أُمُّ سَلَمَةَ عَنْهُ فَقَالَتْ:
هَذَا عَرَقُ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم کُنْتُ آخُذُهُ عِنْدَ قَیْلُولَةِ النَّبِیِّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم عِنْدِی.
وَ رُوِیَ أَنَّ جَبْرَئِیلَ أَتَی بِحُلَّةٍ قِیمَتُهَا الدُّنْیَا، فَلَمَّا لَبِسَتْهَا تَحَیَّرَتْ نِسْوَةُ قُرَیْشٍ مِنْهَا وَ قُلْنَ: مِنْ أَیْنَ لَکِ هَذَا؟
قَالَتْ:
هَذَا مِنْ عِنْدِاللَّهِ.
تَارِیخُ الْخَطِیبِ وَ کِتَابُ ابْنِ مَرْدَوَیْهِ وَ ابْنُ الْمُؤَذِّنِ وَ شِیرَوَیْهِ الدَّیْلَمِیُّ بِأَسَانِیدِهِمْ، عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْجَعْدِ، عَنِ ابْنِ بِسْطَامَ، عَنْ شُعْبَةَ بْنِ الْحَجَّاجِ وَ عَنْ عُلْوَانَ، عَنْ شُعْبَةَ، عَنْ أَبِی حَمْزَةَ الضُّبَعِیِّ، عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ وَ جَابِرٍ، أَنَّهُ لَمَّا کَانَتِ اللَّیْلَةُ الَّتِی زُفَّتْ فَاطِمَةُ إِلَی عَلِیٍّ علیـه السلام کَانَ النَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم أَمَامَهَا وَ جَبْرَئِیلُ عَنْ یَمِینِهَا وَ مِیکَائِیلُ عَنْ یَسَارِهَا وَ سَبْعُونَ أَلْفَ مَلَکٍ مِنْ خَلْفِهَا، یُسَبِّحُونَ اللَّهَ وَ یُقَدِّسُونَهُ حَتَّی طَلَعَ الْفَجْرُ.
کِتَابُ مَوْلِدِ فَاطِمَةَ عَنِ ابْنِ بَابَوَیْهِ فِی خَبَرٍ: أَمَرَ النَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم بَنَاتِ عَبْدِالْمُطَّلِبِ وَ نِسَاءَ الْمُهَاجِرِینَ وَ الْأَنْصَارِ أَنْ یَمْضِینَ فِی صُحْبَةِ فَاطِمَةَ وَ أَنْ یَفْرَحْنَ وَ یَرْجُزْنَ وَ یُکَبِّرْنَ وَ یَحْمَدْنَ وَ لا یَقُلْنَ مَا لا یُرْضِی اللَّهَ،
قَالَ جَابِرٌ: فَأَرْکَبَهَا عَلَی نَاقَتِهِ وَ فِی رِوَایَةٍ عَلَی بَغْلَتِهِ الشَّهْبَاءِ وَ أَخَذَ سَلْمَانُ زِمَامَهَا وَ حَوْلَهَا سَبْعُونَ أَلْفَ حَوْرَاءَ وَ النَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم وَ حَمْزَةُ وَ عَقِیلٌ وَ جَعْفَرٌ وَ أَهْلُ الْبَیْتِ یَمْشُونَ خَلْفَهَا مُشْهِرِینَ سُیُوفَهُمْ وَ نِسَاءُ النَّبِیِّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم قُدَّامَهَا یَرْجُزْنَ فَأَنْشَأَتْ أُمُّ سَلَمَةَ:
[شِعْرٌ ]
سِرْنَ بِعَوْنِ اللَّهِ جَارَاتِی
وَ اشْکُرْنَهُ فِی کُلِّ حَالاتٍ
وَاذْکُرْنَ مَا أَنْعَمَ رَبُّ الْعُلَی
مِنْ کَشْفِ مَکْرُوهٍ وَ آفَاتٍ
فَقَدْ هَدَانَا بَعْدَ کُفْرٍ وَ قَدْ
أَنْعَشَنَا رَبُّ السَّمَاوَاتِ
وَ سِرْنَ مَعْ خَیْرِ نِسَاءِ الْوَرَی
تَفْدِی بِعَمَّاتٍ وَ خَالاتٍ
یَا بِنْتَ مَنْ فَضَّلَهُ ذُو الْعُلَی
بِالْوَحْیِ مِنْهُ وَ الرِّسَالاتِ
ثُمَّ قَالَتْ عَائِشَةُ:
[شِعْرٌ ]
یَا نِسْوَةُ اسْتُرْنَ بِالْمَعَاجِرِ
وَاذْکُرْنَ مَا یَحْسُنُ فِی الْمَحَاضِرِ
وَ اذْکُرْنَ رَبَّ النَّاسِ إِذْ یَخُصُّنَا
بِدِینِهِ مَعَ کُلِّ عَبْدٍ شَاکِرٍ
وَالْحَمْدُ لِلَّهِ عَلَی إِفْضَالِهِ
وَالشُّکْرُ لِلَّهِ الْعَزِیزِ الْقَادِرِ
سِرْنَ بِهَا فَاللَّهُ أَعْطَی ذِکْرَهَا
وَ خَصَّهَا مِنْهُ بِطُهْرٍ طَاهِرٍ
ثُمَّ قَالَتْ حَفْصَةُ:
[شِعْرٌ ]
فَاطِمَةُ خَیْرُ نِسَاءِ الْبَشَرِ
وَ مَنْ لَهَا وَجْهٌ کَوَجْهِ الْقَمَرِ
فَضَّلَکِ اللَّهُ عَلَی کُلِّ الْوَرَی
بِفَضْلِ مَنْ خُصَّ بِآیِ الزُّمَرِ
زَوَّجَکِ اللَّهُ فَتًی فَاضِلاً
أَعْنِی عَلِیّاً خَیْرَ مَنْ فِی الْحَضَرِ
فَسِرْنَ جَارَاتِی بِهَا إِنَّهَا
کَرِیمَةٌ بِنْتُ عَظِیمِ الْخَطَرِ
ثُمَّ قَالَتْ مُعَاذَةُ أُمُّ سَعْدِ بْنِ مُعَاذٍ:
[شِعْرٌ ]
أَقُولُ قَوْلاً فِیـهِ مَا فِیـهِ
وَ أَذْکُرُ الْخَیْرَ وَ أُبْدِیـهِ
مُحَمَّدٌ خَیْرُ بَنِی آدَمَ
مَا فِیـهِ مِنْ کِبْرٍ وَ لا تِیـهٍ
بِفَضْلِهِ عَرَّفَنَا رُشْدَنَا
فَاللَّهُ بِالْخَیْرِ یُجَازِیـهِ
وَ نَحْنُ مَعَ بِنْتِ نَبِیِّ الْهُدَی
ذِی شَرَفٍ قَدْ مُکِّنَتْ فِیـهِ
فِی ذِرْوَةٍ شَامِخَةٍ أَصْلُهَا
فَمَا أَرَی شَیْئاً یُدَانِیـهِ
وَ کَانَتِ النِّسْوَةُ یُرَجِّعْنَ أَوَّلَ بَیْتٍ مِنْ کُلِّ رَجَزٍ، ثُمَّ یُکَبِّرْنَ وَ دَخَلْنَ الدَّارَ ثُمَّ أَنْفَذَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم إِلَی عَلِیٍّ وَ دَعَاهُ إِلَی الْمَسْجِدِ ثُمَّ دَعَا فَاطِمَةَ فَأَخَذَ یَدَیْهَا وَ وَضَعَهَا فِی یَدِهِ وَ قَالَ:
بَارَکَ اللَّهُ فِی ابْنَةِ رَسُولِ اللَّهِ.
کِتَابُ ابْنِ مَرْدَوَیْهِ أَنَّ النَّبِیَّ سَأَلَ مَاءً فَأَخَذَ مِنْهُ جُرْعَةً فَتَمَضْمَضَ بِهَا ثُمَّ مَجَّهَا فِی الْقَعْبِ ثُمَّ صَبَّهَا عَلَی رَأْسِهَا، ثُمَّ قَالَ:
أَقْبِلِی فَلَمَّا أَقْبَلَتْ نَضَحَ مِنْ بَیْنِ ثَدْیَیْهَا، ثُمَّ قَالَ:
أَدْبِرِی فَلَمَّا أَدْبَرَتْ نَضَحَ مِنْ بَیْنِ کَتِفَیْهَا، ثُمَّ دَعَا لَهُمَا.
کِتَابُ ابْنِ مَرْدَوَیْهِ اللَّهُمَّ بَارِکْ فِیـهِمَا وَ بَارِکْ عَلَیْهِمَا وَ بَارِکْ لَهُمَا فِی شَبْلَیْهِمَا.
وَ رُوِیَ أَنَّهُ قَالَ:
اللَّهُمَّ إنَّهُمَا أَحَبُّ خَلْقِکَ إِلَیَّ، فَأَحِبَّهُمَا وَ بَارِکْ فِی ذُرِّیَّتِهِمَا وَ اجْعَلْ عَلَیْهِمَا مِنْکَ حَافِظاً وَ إِنِّی أُعِیذُهُمَا بِکَ وَ ذُرِّیَّتَهُمَا مِنَ الشَّیْطَانِ الرَّجِیمِ.
وَ رُوِیَ أَنَّهُ دَعَا لَهَا فَقَالَ:
أَذْهَبَ اللَّهُ عَنْکِ الرِّجْسَ وَ طَهَّرَکِ تَطْهِیراً.
وَ رُوِیَ أَنَّهُ قَالَ:
مَرْحَباً بِبَحْرَیْنِ یَلْتَقِیَانِ وَ نَجْمَیْنِ یَقْتَرِنَانِ.
ثُمَّ خَرَجَ إِلَی الْبَابِ یَقُولُ: طَهَّرَکُمَا وَ طَهَّرَ نَسْلَکُمَا، أَنَا سِلْمٌ لِمَنْ سَالَمَکُمَا وَ حَرْبٌ لِمَنْ حَارَبَکُمَا، أَسْتَوْدِعُکُمَا اللَّهَ وَ أَسْتَخْلِفُهُ عَلَیْکُمَا. وَ بَاتَتْ عِنْدَهَا أَسْمَاءُ بِنْتُ عُمَیْسٍ أُسْبُوعاً بِوَصِیَّةِ خَدِیجَةَ إِلَیْهَا فَدَعَا لَهَا النَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم فِی دُنْیَاهَا وَ آخِرَتِهَا. ثُمَّ أَتَاهُمَا فِی صَبِیحَتِهِمَا وَ قَالَ السَّلامُ عَلَیْکُمْ أَدْخُلُ رَحِمَکُمُ اللَّهُ؟ فَفَتَحَتْ أَسْمَاءُ الْبَابَ وَ کَانَا نَائِمَیْنِ تَحْتَ کِسَاءٍ، فَقَالَ:
عَلَی حَالِکُمَا، فَأَدْخَلَ رِجْلَیْهِ بَیْنَ أَرْجُلِهِمَا فَأَخْبَرَ اللَّهُ عَنْ أَوْرَادِهِمَا «تَتَجافی جُنُوبُهُمْ عَنِ الْمَضاجِعِ» الْآیَةَ (405).
فَسَأَلَ عَلِیّاً: کَیْفَ وَجَدْتَ أَهْلَکَ؟
قَالَ:
نِعْمَ الْعَوْنُ عَلَی طَاعَةِ اللَّهِ وَ سَأَلَ فَاطِمَةَ، فَقَالَتْ:
خَیْرُ بَعْلٍ، فَقَالَ:
اللَّهُمَّ اجْمَعْ شَمْلَهُمَا وَ أَلِّفْ بَیْنَ قُلُوبِهِمَا وَ اجْعَلْهُمَا وَ ذُرِّیَّتَهُمَا مِنْ وَرَثَةِ جَنَّةِ النَّعِیمِ وَ ارْزُقْهُمَا ذُرِّیَّةً طَاهِرَةً طَیِّبَةً مُبَارَکَةً وَ اجْعَلْ فِی ذُرِّیَّتِهِمَا الْبَرَکَةَ وَ اجْعَلْهُمْ أَئِمَّةً یَهْدُونَ بِأَمْرِکَ إِلَی طَاعَتِکَ وَ یَأْمُرُونَ بِمَا یُرْضِیکَ. ثُمَّ أَمَرَ بِخُرُوجِ أَسْمَاءَ وَ قَالَ:
جَزَاکِ اللَّهُ خَیْراً، ثُمَّ خَلا بِهَا بِإِشَارَةِ الرسول صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم.
وَ رَوَی شُرَحْبِیلُ بِإِسْنَادِهِ قَالَ:
لَمَّا کَانَ صَبِیحَةُ عُرْسِ فَاطِمَةَ جَاءَ النَّبِیُّ بِعُسٍّ فِیـهِ لَبَنٌ فَقَالَ لِفَاطِمَةَ: اشْرَبِی فِدَاکِ أَبُوکِ وَ قَالَ لِعَلِیٍّ: اشْرَبْ فِدَاکَ ابْنُ عَمِّکَ.
ابن شـهر آشوب درون کتاب مناقب (406) همـین روایت را از علیّ بن جعفر علیـهما السلام بـه همـین صورت نقل کرده امّا شـهر آشوب درون روایتی دیگر (به جای 22 هزار سال) بیست و چهار سال آورده.
عبدالله بن مـیمون گفت:
ابوهریره به منظور ما حدیث کرد از ابن زبیر و او از جابر انصاری همان حدیث محمود را (یعنی همان حدیث بالا را) و با خبر کرد مرا ابوعلی عطّار و ابوالمؤیّد خطیب این روایت را بـه همـین صورت، امّا تفاوت درون این هست که درون روایت این راوی بـه جای اینکه گفته شده آن ملک بیست و چهار صورت داشت، درون این روایت آمده آن ملک بیست سر داشت کـه در هر سری هزار زبان داشت و اسم آن ملک «صرصائیل» بود.
ابوبکر مردویـه درون فضائل امـیرالمؤمنین با اسناد خود از انس بن مالک و در کتاب ابی القاسم سلیمان طبری با اسناد خود از شعب نقل کرده کـه او از عمرو بن مرّه و او از ابراهیم و او از مسروق و او از ابن مسعود کـه هر دو (یعنی ابی بکر مردویـه و سلیمان طبری) با این دو سند نقل کرده‌اند پیـامبر اکرم صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم فرمود:
همانا خداوند تعالی مرا امر نمود که تا تزویج کنم فاطمـه را به منظور علی علیـهما السلام.
در کتاب ابن مردویـه آمده است: ابن سیرین گفت عبیده نقل کرد کـه عمر بن خطّاب از حضرت علی علیـه السلام یـاد کرد و سپس گفت:
اوست داماد رسول خدا صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم، جبرئیل بر رسول خدا صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم نازل شد و عرض کرد:
خداوند امر مـی‌کند بـه تو که تا تزویج کنی فاطمـه سلام الله علیـها را به منظور علی علیـه السلام.
ابن شاهین با اسناد خود از ابی ایّوب روایت کرد کـه پیـامبر اکرم صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم فرمود:
من مأمور شدم بـه ازدواج تو از طرف نور (و درون روایتی) از طرف آسمان.
ضحّاک گوید:
پیـامبر صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم بـه فاطمـه سلام الله علیـها فرمود:
همانا علیّ بن ابیطالب علیـه السلام ازانی‌ست کـه تو آگاهی قرب او و برتری او را از اسلام (که او اوّلین و بهترین مسلمان است) و من از خداوند خواستم تو را بـه ازدواج بهترین و محبوب‌ترین آنـها نزد خودش درآورد و اکنون او تو را از من خواستگاری نموده، چه مـی‌گویی؟ بعد حضرت فاطمـه سکوت نمود. رسول خدا خارج شد و مـی‌فرمود:
الله اکبر سکوت فاطمـه اقرار اوست.
و ابن مردویـه روایت کرد کـه پیـامبر اکرم صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم بـه حضرت علی علیـه السلام فرمود:
خطبه‌ای به منظور خودت بخوان، بعد حضرت علی علیـه السلام عرض کرد:
حمد مـی‌کنم خدایی را کـه نزدیک شونده هست حمد کننده‌ی او و بلند مرتبه مـی‌شودی کـه از او سؤال کند وعده‌ی بهشت داده تقوا پیشـه گانش را و ترسانیده بـه آتش معصیت کنندگان را، حمد مـی‌کنم او را بر قدیم بخشش (که بخشش او ازلی است) و بر حمایت او، حمدی کـه مـی‌داند همانا او خالق و پرورش دهنده و مـیراننده و زنده کننده اوست و سؤال کننده هست از بدی‌ها و از او کمک مـی‌خواهیم و طلب هدایت مـی‌کنیم و به او ایمان آورده و اوست کـه ما را کفایت مـی‌کند و شـهادت مـی‌دهیم کـه خدایی نیست جز خدای یگانـه و او فرد و بی‌همتاست و شریکی ندارد. آن چنان شـهادتی کـه به او برسد و او را راضی نماید و شـهادت مـی‌دهم کـه محمّد بنده و رسول اوست، درود و سلامـی بر او باد کـه او را بـه خداوند نزدیک و صاحب منزلت و شرافت کند و خداوند او را بلند مرتبه و برگزیده‌ی خود فرموده و نکاح و ازدواج از آن اموریست کـه خداوند بـه آن امر فرموده و او را راضی مـی‌کند و اجتماع ما از آن اموریست کـه خداوند مقدّر فرموده و به آن اذن و اجازه داده و این هست رسول خدا کـه خود فاطمـه سلام الله علیـها را با پانصد درهم بـه ازدواج من درآورد و من نیز بـه این راضی و خشنود مـی‌باشم، بعد از او (پیـامبر صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم) سؤال کنید و شاهد باشید.
و درون قسمتی از یک روایت آمده است: پیـامبر اکرم صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم بـه امـیرالمؤمنین علی علیـه السلام فرمود:
پس تویی بهترین برادر و بهترین داماد و تویی بهترین دوست و همراه و کفایت مـی‌کند (در فضل تو اینکه) بـه رضای خداوند راضی هستی، بعد علی بـه خاک افتاد و سجده کرد و شکر خداوند تعالی نمود و در سجده عرض مـی‌کرد:
«پروردگارا مرا توفیق شکر نعمت خود کـه به من عطا فرمودی عنایت فرما» (سوره‌ی نمل، آیـه‌ی 19) بعد پیـامبر صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم فرمود:
خداوند مبارک کند بر شما (حضرت فاطمـه و حضرت علی علیـهما السلام) و مبارک کند نسل شما را و نیکو فرماید کوشش و تلاش شما را و جمع کند بین شما را و خداوند از نسل شما فرزندانی بسیـار و پاکیزه قرار دهد، سپس پیـامبر صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم امر فرمود که تا طبقی از خرما آوردند و امر کرد بـه تقسیم و برداشتن آن و پس از آن داخل اطاق زنان شد و امر فرمود بـه زدن دف.
از حضرت امام حسین علیـه السلام روایت مـی‌کند کـه فرمود:
پیـامبر اکرم صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم فاطمـه‌ی اطهر سلام الله علیـها را به منظور حضرت امـیرالمؤمنین علی علیـه السلام تزویج نمود و مـهریـه‌ی آن بانوی معظّمـه، چهارصد مثقال نقره بوده‌ست.
بنا بر روایتی مبلغ پانصد درهم بوده، این قول اخیر صحیح‌تر است.
و علّت اختلاف درون این مورد (در مورد مبلغ مـهر حضرت زهرا سلام الله علیـها) این هست که بنا بر آنچه روایت شده از عمرو بن ابی مقدام و جابر جعفی کـه از امام باقر علیـه السلام روایت کرده‌اند کـه آن حضرت فرمود:
صداق فاطمـه بُرد و چادری بود یمنی و پوست دبّاغی نشده‌ی ی کـه بر روی گیـاهی خوشبو افکنده بودند.
و روایت شده از امام صادق علیـه السلام کـه فرمود:
مـهریـه‌ی حضرت فاطمـه زره‌ای بود از نوع بسیـار محکم کـه آن را زره شمشیرمـی‌گویند و پوست دبّاغی نشده‌ی قوچ و یـا پوست بُز. این روایت را ابویعلی درون کتاب مسند خود از مجاهد روایت کرده‌ست.
کلینی درون کتاب «کافی» نقل کرده:
تزویج کرد پیـامبر اکرم صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم حضرت فاطمـه سلام الله علیـها را به منظور حضرت علی علیـه السلام با (مـهریـه ی) جامـه‌ای از بُرد.
به رسول خدا صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم گفته شد:
ما اندازه‌ی مـهریـه‌ی فاطمـه سلام الله علیـها را درون زمـین مـی‌دانیم، اکنون مـی‌خواهیم بدانیم مـهریـه‌ی وی درون آسمان چقدر است؟
فرمود:
موضوعی را پرسش کنید کـه ثمری داشته باشد، مطلبی را کـه فائده‌ای ندارد رها نمایید؛ گفته شد:
یـا رسول الله! این از آن مطالبیست کـه برای ما مفید است، فرمود:
مـهریـه‌ی فاطمـه سلام الله علیـها درون آسمان یک پنجم زمـین تعیین شده، پسی کـه با بغض فاطمـه و فرزندانش، که تا قیـامت روی زمـین راه برود حرام است.
از حضرت امام محمّد باقر علیـه السلام روایت شده کـه فرمود مـهریـه‌ی فاطمـه‌ی اطهر یک پنجم دنیـا، یک سوّم بهشت، چهار نـهر کـه عبارتند از:
1 - نـهر فرات
2 - نیل درون مصر
3 - نـهروان
4 - نـهر بلخ.
خدا فرمود:
یـا محمّد! تو مـهریـه‌ی فاطمـه را بـه حسب ظاهر مبلغ پانصد درهم قرار بده کـه برای امّت تو سنّت و دستوری باشد.
حبّاب بن الارت درون قسمتی از روایتی کـه نقل کرده آورده:
سپس پیـامبر صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم (به حضرت علی علیـه السلام ) فرمود:
به عقد و ازدواج تو درآوردم م فاطمـه را بـه امر خداوند متعال با این مـهر و صداق:
یک پنجم زمـین و چهارصد و هشتاد درهم. یک پنجم زمـین زمان پرداختش وقت دیگریست و آنچه الان حتما بپردازی چهارصد و هشتاد درهم است.
از حضرت امام جعفر صادق علیـه السلام روایت شده کـه فرمود:
خدای علیم یک چهارم دنیـا را مـهریـه‌ی فاطمـه‌ی زهراء قرار داد، بعد یک چهارم زمـین از آن بانو مـی‌باشد. نیز بهشت و جهنّم را صداق آن بانوی معظّمـه قرار داد، فاطمـه دوستان خود را داخل بهشت و دشمنان خویش را داخل جهنّم خواهد کرد.
در امالی شیخ طوسی رحمة الله علیـه آمده است: حضرت امام جعفر صادق علیـه السلام درون قسمتی از یک روایت مـی‌فرماید:
و امـیرالمؤمنین علی علیـه السلام آن درهم‌ها را درون دامن پیـامبر اکرم صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم ریخت، سپس یک مشت از آنـها را کـه شصت و سه درهم یـا شصت و شش درهم بود پیـامبر صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم بـه اُمّ ایمن عطا فرمود که تا با آن اثاث خانـه بخرد و یک مشت هم بـه اسماء بنت عمـیس داد به منظور خرید عطر و یک مشت دیگر بـه امّ سلمـه داد که تا با آن غذا پخت کند و عمّار و ابابکر و بلال را نیز فرستاد که تا هر چه صلاح مـی‌دانند، خریداری کنند.
مرحوم علامـه‌ی مجلسی رحمة الله علیـه مـی‌فرماید:
و شبیـه این روایت کـه ما از امالی شیخ طوسی نقل کردیم امّا با این اضافه: ظرف سبز رنگی، کوزه‌های گِلی.
سپس شیخ طوسی مـی‌گوید:
و درون روایت دیگری (به این اثاثیـه اضافه شده) سفره‌ای چرمـین و عبایی قطوانی (407) و مَشک آبی بود.
وهب قرشی مـی‌گوید:
حضرت علی بن ابیطالب علیـه السلام ریگ‌های نرمـی کف خانـه‌ی خود ریخته بود، دو طرف یک چوب را بـه دیوار فرو بود کـه به جای چوب لباسی باشد، فرش اطاق آن حضرت یک پوست بود، بالِش آن بزرگوار از لیف خرما پر شده بود.
ابوبکر مردویـه درون حدیثی نقل کرده:
حضرت علی علیـه السلام بیست و نُه شب صبر کرد. بعد جعفر و عقیل بـه آن حضرت عرض د:
از پیـامبر اکرم صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم تقاضا کن که تا همسرت را بـه خانـه‌ی تو بفرستد، بعد امّ ایمن سخن آنـها را شنید و گفت:
این کار از امور زنانـه هست و بعد از آن با پیـامبر اکرم صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم خلوت کرد و مطلب را بـه عرض آن حضرت رسانید. پیـامبر اکرم صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم امـیرالمؤمنین علیـه السلام را خواست و فرمود:
با کمال مـیل و علاقه (من راضی هستم کـه همسرت را بـه خانـه ببری) بعد از آن صحابه با هدایـا آمدند و حضرت دستور داد که تا گندم‌ها را آرد د و از آنان نان پختند و به حضرت علی علیـه السلام امر فرمود که تا و ی ذبح کند و خود پیـامبر صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم آنـها را تکّه تکّه نمود. امّا هیچ اثری از خون درون دست مبارکش دیده نمـی‌شد، بعد چون از طبخ غذا فارغ شدند پیـامبر صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم امر فرمود که تا بر سر خانـه‌ی او ندا کنند:
اجابت کنید دعوت رسول خدا را و این آیـه «و مردم را بـه اداء مناسک حجّ اعلام کن» اشاره بـه همـین دعوت پیـامبر صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم به منظور عروسی امـیرالمؤمنین و حضرت زهرا علیـهما السلام دارد.
پس مردم از نخلستان‌ها و مزارع دعوت رسول خدا صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم را اجابت د.
آنگاه درون مسجد سفره‌ها را پهن د و مردم سر سفره‌ها نشستند، کـه تعداد آنـها بیش از چهار هزار نفر مرد و بقیّه زنان مدینـه بودند و از آن سفره هر چه مـی‌خواستند طعام خوردند و برداشتند و هیچ از آن غذاها کم نمـی‌شد.
همچنین درون روز دوّم نیز مردم دوباره جمع شدند و از آن غذاها تناول د و در روز سوّم از غذاهایی کـه ابو ایّوب فرستاده بود مردم خوردند.
سپس رسول خدا صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم فرمود که تا کاسه و ظرف‌ها را آوردند و آنـها را پُر کرد و به سوی خانـه‌ی زنانشان رفت، سپس کاسه‌ی دیگری گرفت (و آن را پر کرد) و فرمود:
این غذا به منظور فاطمـه و شوهرش علیـهما السلام. بعد حضرت فاطمـه سلام الله علیـها را فرا خواند و دست او را گرفت و در دست حضرت علی علیـه السلام قرار داد و فرمود:
خداوند مبارک کند به منظور تو ازدواج با رسول خدا را. همچنین فرمود:
ای علی! خوب همسریست فاطمـه سلام الله علیـها و ای فاطمـه! خوب شوهریست علی علیـه السلام.
و پیـامبر صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم امر فرمود بـه زنان خود که تا حضرت فاطمـه سلام الله علیـها را درون اطاق امّ سلمـه و او را آرایش و زینت کنند، آن چنان کـه در شأن اوست. بعد آن زنان از حضرت فاطمـه سلام الله علیـها تقاضای عطر د، ایشان شیشـه‌ی عطری را آورد.ی سؤال کرد:
این عطر از کجا آمده؟
فرمود:
روزی دحیّه‌ی کلبی (408) بر رسول خدا صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم وارد شد، پیـامبر بـه من فرمود:
ای فاطمـه! این زیرانداز را بیـاور و برای عمویت پهن کن (یعنی دحیّه). بعد چون برخاست از بین لباس‌هایش شیئی افتاد. از من خواست که تا آن را جمع کنم.
آنگاه از رسول خدا صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم، این قضیّه را سؤال د، فرمود:
آن شیء عنبری بوده کـه از بال‌های جبرئیل افتاده و آن را با گلاب آورده‌ست.
و از امّ سلمـه درون مورد آن عطر سؤال د گفت:
این عطر عرق رسول خدا صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم هست که هر گاه پیـامبر، نزد من بود و خواب قیلوله مـی‌کرد آن را از بدن مبارکش مـی‌گرفتم.
و روایت شده کـه جبرئیل حلّه‌ای به منظور حضرت فاطمـه سلام الله علیـها آورد کـه قیمت آن بـه اندازه‌ی همـه‌ی دنیـا بود. بعد چون حضرت زهرا سلام الله علیـها آن حلّه را پوشید، زنان قریش از آن حیرت د و گفتند:
این حلّه از کجا به منظور تو آمده‌ست؟
فرمود:
این هدیـه‌ایست از طرف خداوند متعال.
در کتاب تاریخ خطیب بغدادی و کتاب ابن مردویـه و ابن مؤذّن و شیرویـه دیلمـی با اسناد خود از علیّ بن جعد و او از ابن سطام و او از شعبة بن حجّاج و او از علوان و او از شعبه و او از ابی حمزه‌ی ضبعی و او از ابن عبّاس و جابر نقل د کـه گفتند:
در آن شبی کـه حضرت فاطمـه سلام الله علیـها بـه خانـه‌ی حضرت علی علیـه السلام مـی‌رفت، پیـامبر صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم درون پیشاپیش حضرت فاطمـه سلام الله علیـها حرکت مـی‌کرد و جبرئیل از سمت راست و مـیکائیل از سمت چپ و هفتاد هزار فرشته درون پشت سر آن بانو حرکت مـی‌د و این فرشتگان که تا طلوع فجر تسبیح و تقدیس الهی مـی‌د.
ابن بابویـه درون کتاب مولد فاطمـه سلام الله علیـها مـی‌نگارد:
پیغمبر اکرم صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم ان عبدالمطلب و زنان مـهاجرین و انصار را دستور داد که تا با حضرت فاطمـه حرکت نمایند اظهار فرح و خوشحالی کنند، رجز بخوانند، تکبیر بگویند، حمد خدا را بـه جای آورند، ولی سخنی نگویند کـه خدا ناراضی باشد.
جابر مـی‌گوید:
پیـامبر خدا فاطمـه‌ی زهراء را بر ناقه‌ی شخصی و به روایت حضرت امـیرالمؤمنین علی علیـه السلام بر استر شـهباء خود سوار کرد، سلمان مـهار آن را گرفت، درون اطراف آن بانو تعداد هفتاد هزار ملک بود.
رسول اکرم صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم، حمزه، عقیل، جعفر و اهل بیت: با شمشیرهای کشیده از عقب حضرت زهرای اطهر سلام الله علیـها مـی‌رفتند.
زنان حضرت رسول جلو آن بانو مـی‌رفتند و امّ سلمـه شعری مـی‌خواند بـه این مضمون:
ای کنیزان من! بـه یـاری خدا حرکت کنید، خدا را درون هر حال شاکر باشید.
یـادآور آن نعمت‌های خدای بزرگ شوید کـه چه آفت و ناراحتی‌ها را برطرف نموده‌ست. خدا، ما را بعد از اینکه کافر بودیم هدایت نمود، پروردگار آسمان‌ها بـه ما نیرو بخشید، با بهترین زنان جهان حرکت کنید، عمّه و ‌هایش بـه فدایش باد، ای آنی کـه خدای بزرگ او را بـه وسیله‌ی وحی و پیـامبری برتری و فضیلت داد.
شعر عایشـه ابوبکر
ای زنان! روسری بپوشید و یـادآورِ این چیزهای نیکو شوید کـه در این محضرها است، یـادآورِ پروردگارِ خَلق شوید، زیرا ما را با هر بنده‌ی شاکری بـه دین خود اختصاص داده است، حمد مخصوص خداییست کـه ما را برتری داد، شکر مخصوص آن خداییست کـه مقتدر است، با فاطمـه حرکت کنید کـه خدا ذکر او را عطا کرده و وی را بـه شوهری کـه پاک و پاکیزه مـی‌باشد اختصاص داده‌ست.
شعر حفصه عمر
فاطمـه بهترین زنان بشر است، فاطمـه دارای صورتی چون قمر مـی‌باشد، خدا تو را بـه وسیله‌ی آنی کـه به واسطه‌ی آیـه‌های سوره‌ی زمر اختصاص داده شده برتری عطا نموده، خدا تو را به منظور جوانی با فضیلت تزویج نمود، یعنی علی بن ابیطالب کـه بهترین افرادیست کـه حضور دارند. ای کنیزان من! فاطمـه را ببرید، زیرا کـه وی بزرگوار و شخصی عظیم الشأن است.
پس معاذه مادر سعد شعری بـه این مضمون مـی‌خواند:
سخن خیری را مـی‌گویم کـه در آن همـه چیز مستور است. محمّد بهترین آدمـیست کـه در او هیچ کبر و گمراهی وجود ندارد. بـه برکت وجود او ما راه هدایت و رستگاری را شناختیم و خدا نیز ما را بـه خیر رهنمون کرده هست و ما بـه همراه پیـامبر هدایت و صاحب شرف مـی‌رویم بـه سوی خانـه‌ای کـه از آن نسلی پدید آید کهی مانند آنـها را ندیده باشد.
و بقیّه‌ی زنان برمـی گشتند و اوّلین بیت هر رجز را با همدیگر مـی‌خواندند، سپس تکبیر مـی‌گفتند و داخل خانـه مـی‌شدند. موقعی کـه داخل خانـه شدند رسول اکرم صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم شخصی را بـه دنبال حضرت امـیر علیـه السلام فرستاد که تا او را بـه مسجد آورد، آنگاه فاطمـه را هم خواست، سپس دست‌های فاطمـه را گرفت و در مـیان دست علی علیـه السلام نـهاد و فرمود:
خدا این عروسی را به منظور پیغمبر مبارک نماید.
در کتاب ابن مردویـه آمده:
پیـامبر اکرم صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم درون شب زفاف حضرت امـیرالمؤمنین علی و حضرت زهرا علیـهما السلام تقاضای آب فرمود. بعد جرعه‌ای از آن را درون دهان کرد و مضمضه کرد. سپس آن را درون قدحی ریخت و پس از آن بر سر فاطمـه ریخت و فرمود:
پیش آی، چون جلو رفت. مقداری از آن آب‌ها را مـیان ‌ی او پاشید. سپس فرمود:
برگرد و آنگاه مقداری نیز بین کتف‌های او پاشید و برای آنـها دعا کرد.
در کتاب ابن مردویـه گفته دعای پیـامبر صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم این گونـه بود:
خداوندا این ازدواج را به منظور این دو مبارک فرما و مبارک گردان به منظور آنـها درون دو فرزندانشان (امام حسن و امام حسین علیـهما السلام).
و روایت شده کـه پیـامبر اکرم صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم فرمود:
خداوندا این دو محبوب‌ترین خلق تو نزد من مـی‌باشند بعد تو نیز آنـها را دوست بدار و مبارک کن درون ذریّه‌ی آنـها و حافظ آنـها باش و من آنـها و ذریّه‌ی آنـها را بـه تو مـی‌سپارم از شیطان رانده شده.
و روایت شده کـه آن حضرت به منظور حضرت فاطمـه سلام الله علیـها دعا کرد و فرمود:
خداوند دور کند از تو پلیدی و ناپاکی را و تو را پاک و پاکیزه قرار دهد.
و روایت شده کـه حضرت فرمود:
خوش آمد مـی‌گویم بـه دو دریـایی کـه همدیگر را ملاقات مـی‌کنند و به دو ستاره‌ای کـه به یکدیگر نزدیک مـی‌شوند.
سپس پیـامبر خدا صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم از درون خارج شد و فرمود:
خدا شما و نسل شما را پاک و پاکیزه نمود، من بای کـه با شما صلح باشد صلح مـی‌باشم، من بای کـه با شما بجنگد مـی‌جنگم، من شما را بـه خدا مـی‌سپارم.
اسماء بنت عمـیس مدّت یک هفته بنا بـه وصیّت حضرت خدیجه‌ی کبری سلام الله علیـها نزد حضرت زهراء سلام الله علیـها توقّف کرد و پیغمبر خدا به منظور دنیـا و آخرت وی دعا کرد.
بعد از آن رسول خدا صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم، صبح آن شب، نزد حضرت علی و حضرت فاطمـه علیـهما السلام آمد و فرمود:
السّلام علیکم، آیـا اجازه‌ی ورود بـه من مـی‌دهید؟ اسماء درون را باز کرد. علی و فاطمـه علیـهما السلام درون زیراء خواب بودند، پیغمبر خدا صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم بـه ایشان فرمود:
بخوابید، سپس آن حضرت، پای خود را درون زیراء برد. منظور از آیـه‌ی 16 سوره‌ی سجده کـه مـی‌فرماید:
«پهلوهای خود را از رختخواب جدا مـی‌کنند»، همـین ذکر و اوراد حضرت امـیر و فاطمـه‌ی زهراء علیـهما السلام است.
پیغمبر اکرم صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم متوجّه حضرت علی علیـه السلام شد و فرمود:
همسر خود را چگونـه یـافتی؟
عرض کرد:
برای اطاعت خدا بهترین یـاور و معین هست از فاطمـه راجع بـه علی پرسش نمود، حضرت فاطمـه سلام الله علیـها عرض کرد:
بهترین شوهر است، رسول خدا دعا کرد و فرمود:
بار خدایـا! یگانگی ایشان را محفوظ بدار، قلب ایشان را با یکدیگر مـهربان فرما، ایشان را با فرزندانشان وارثان بهشت برین قرار بده، نسل پاک و مبارکی بـه ایشان عطا بفرما، خیر و برکت درون فرزندان ایشان قرار بده، ذریّه‌ی ایشان را پیشوایـانی قرار بده کـه مردم را بـه سوی اطاعت تو راهنمایی کنند، دستور بـه اموری دهند کـه مورد رضای تو باشد.
آنگاه رسول خدا صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم بـه اسماء دستور خروج داد و به او فرمود:
خدا بـه تو جزای خیر دهد، بعد از این جریـان حضرت علی علیـه السلام بـه دستور پیـامبر خدا صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم با فاطمـه‌ی اطهر سلام الله علیـها خلوت کرد.
صبح آن شبی کـه حضرت فاطمـه سلام الله علیـها عروسی کرده بود پیغمبر خدا یک ظرف شیر آورد و به حضرت زهرا سلام الله علیـها فرمود:
پدرت بـه فدایت، بیـاشام. همچنین بـه حضرت علی علیـه السلام هم فرمود:
بیـاشام، من بـه فدایت.

[روایت شماره] (25)

[مکارم الأخلاق ] عَنْ جَابِرٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ علیـه السلام قَالَ:
لَمَّا تَزَوَّجَ عَلِیٌّ فَاطِمَةَ بَسَطَ الْبَیْتَ کَثِیباً؛ وَ کَانَ فِرَاشُهُمَا إِهَابَ کَبْشٍ وَ مِرْفَقُهُمَا مَحْشُوَّةٌ لِیفاً وَ نَصَبُوا عُوداً یُوضَعُ عَلَیْهِ السِّقَاءُ فَسَتَرَهُ بِکِسَاءٍ.
عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ نُعَیْمٍ، عَنْ أَبِی عَبْدِاللَّهِ علیـه السلام قَالَ:
سَمِعْتُهُ یَقُولُ: أَدْخَلَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم فَاطِمَةَ عَلَی عَلِیٍّ وَ سِتْرُهَا عَبَاءَةٌ وَ فَرْشُهَا إِهَابُ کَبْشٍ وَ وِسَادَتُهَا أَدَمٌ مَحْشُوَّةٌ بِمَسَدٍ.
بیـان: قال الفیروزآبادیُّ: المسد حبل من لیف أو لیف المقل أو من أیِّ شی‌ء کان.
در کتاب مکارم الاخلاق (409) از جابر از حضرت باقرالعلوم علیـه السلام روایت مـی‌کند کـه فرمود:
رسول خدا صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم فاطمـه‌ی زهراء سلام الله علیـها را درون حالی بـه خانـه‌ی حضرت علی علیـه السلام فرستاد کـه پوشاک آن بانو، یک عبا و فرش او یک پوست و متکای وی یک پوست بود کـه از لیف پر شده بود و چوبی هم بـه دیوار زده بودند کـه بند مشک را بـه آن مـی‌آویختند و همچنین پوشش حضرت علی علیـه السلام عبایی بود.
حسین بن نعیم از حضرت امام صادق علیـه السلام روایت کرده کـه شنیدم آن حضرت مـی‌فرمود:
رسول خدا صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم فاطمـه سلام الله علیـها را بـه حجله حضرت علی علیـه السلام برد درون حالی کـه پرده‌ی او چادرش بود و فرش آنـها پوست قوچ و بالش ایشان کاه بود کـه به طناب‌هایی از لیف خرما و غیر آن بسته شده بود.
بیـان: فیروزآبادی گوید:
«مَسَد» طنابی را گویند کـه از لیف خرما مـی‌بافند و یـا از هر چیزی بافته شده باشد.

[روایت شماره] (26)

[کشف الغمة ] رَوَی الْحَافِظُ مُحَمَّدُ بْنُ مَحْمُودٍ النَّجَّارُ، عَنْ رِجَالٍ ذَکَرَهُمْ قَالَ:
سَمِعْتُ أَسْمَاءَ بِنْتَ عُمَیْسٍ تَقُولُ: سَمِعْتُ سَیِّدَتِی فَاطِمَةَ سلام الله علیـها تَقُولُ: لَیْلَةً دَخَلَ بِی عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ علیـه السلام أَفْزَعَنِی فِی فِرَاشِی، فَقُلْتُ: أَفَزِعْتِ یَا سَیِّدَةَ النِّسَاءِ؟
قَالَتْ:
سَمِعْتُ الْأَرْضَ تُحَدِّثُهُ وَ یُحَدِّثُهَا، فَأَصْبَحْتُ وَ أَنَا فَزِعَةٌ فَأَخْبَرْتُ وَالِدِی صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم فَسَجَدَ سَجْدَةً طَوِیلَةً ثُمَّ رَفَعَ رَأْسَهُ وَ قَالَ:
یَا فَاطِمَةُ أَبْشِرِی بِطِیبِ النَّسْلِ، فَإِنَّ اللَّهَ فَضَّلَ بَعْلَکِ عَلَی سَائِرِ خَلْقِهِ وَ أَمَرَ الْأَرْضَ أَنْ تُحَدِّثَهُ بِأَخْبَارِهَا وَ مَا یَجْرِی عَلَی وَجْهِهَا مِنْ شَرْقِ الْأَرْضِ إِلَی غَرْبِهَا.
در کتاب کشف الغمّه (410) با چند واسطه از اسماء بنت عمـیس از حضرت فاطمـه سلام الله علیـها روایت مـی‌کند کـه فرمود:
شبی کـه حضرت علی علیـه السلام بر من وارد شد و مرا درون بستر گریـان دید، فرمود:
ای بانوی زنان! آیـا از چیزی ترسیده‌ای؟!
فرمود:
شنیدم کـه زمـین با حضرت گفتگو مـی‌کرد و آن حضرت هم با زمـین مشغول گفتگو بود. وقتی من این جریـان را به منظور پدرم پیغمبر شرح دادم، آن بزرگوار سجده‌ی طولانی بـه جای آورد، آنگاه سر مبارک خود را بلند کرد و به من فرمود:
ای فاطمـه! مژده باد تو را بـه پاکیزگی نسل، زیرا خدای توانا شوهر تو را بر سائر مردم فضیلت و برتری داده هست و بـه زمـین دستور فرموده کـه اخبار خود و آنچه را کـه در شرق و غرب آن رخ دهد به منظور حضرت علی علیـه السلام شرح دهد.

[روایت شماره] (27)

[کامل الزیـارات ] [إقبال الأعمال ] أَخْبَرَنِی مُحَمَّدُ بْنُ النَّجَّارِ فِیمَا أَجَازَهُ لِی مِنْ کِتَابِ تَذْیِیلِهِ عَلَی تَارِیخِ الْخَطِیبِ فِی تَرْجَمَةِ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ الدَّلالِ، حَدَّثَ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ الْأُطْرُوشِ وَ أَبِی بَکْرٍ مُحَمَّدِ بْنِ الْحَسَنِ بْنِ دُرَیْدٍ الْأَزْدِیِّ، رَوَی عَنْهُ أَبُوالْحَسَنِ عَلِیُّ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ یُوسُفَ الْبَزَّازُ وَ أَبُومُحَمَّدٍ الْحَسَنُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی الْفَحَّامُ السَّامِرِیَّانِ، أَخْبَرَنَا أَبُوعَلِیٍّ ضِیَاءُ بْنُ أَحْمَدُ بْنِ أَبِی عَلِیٍّ وَ أَبُوحَامِدٍ عَبْدُاللَّهِ بْنُ مُسْلِمِ بْنِ ثَابِتٍ وَ یُوسُفُ بْنُ الْمَیَّالِ ابْنِ کَامِلٍ قَالُوا: أَخْبَرَنَا أَبُوبَکْرٍ مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ الْبَاقِی الْبَزَّازُ، أَخْبَرَنَا أَبُوالْحُسَیْنِ مُحَمَّدُ بْنُ أَحْمَدَ الْبُرْسِیُّ قَالَ:
حَدَّثَنِی الْقَاضِی أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ یُوسُفَ السَّامِرِیُّ، حَدَّثَنَا أَبُو الطَّیِّبِ أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ الشَّاهِدُ الْمَعْرُوفُ بِالدَّلالِ، أَخْبَرَنَا مُحَمَّدُ بْنُ أَحْمَدَ الْمَعْرُوفُ بِالْأُطْرُوشِ، أَخْبَرَنَا أَبُوعَمْرٍو سُلَیْمَانُ بْنُ أَبِی مَعْشَرٍ؛ عَنْ سُلَیْمَانَ بْنِ عَبْدِالرَّحْمَنِ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِالرَّحْمَنِ، عَنْ أَسْمَاءَ بِنْتِ وَاثِلَةَ بْنِ الْأَسْقَعِ، عَنْ أَسْمَاءَ بِنْتِ عُمَیْسٍ مِثْلَهُ.
در کتاب کامل الزّیـارات و کتاب اقبال (411) نیز بـه چند طریق این حدیث را نقل نموده‌اند.

[روایت شماره] (28)

[کشف الغمة ] مِنْ مَنَاقِبِ الْخَوارِزْمِیِّ عَنْ عَلِیٍّ علیـه السلام قَالَ:
خَطَبْتُ فَاطِمَةَ إِلَی رَسُولِ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم فَقَالَتْ لِی مَوْلاةٌ: هَلْ عَلِمْتَ أَنَّ فَاطِمَةَ قَدْ خُطِبَتْ إِلَی رَسُولِ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم؟ قُلْتُ: لا،
قَالَتْ:
فَقَدْ خُطِبَتْ فَمَا یَمْنَعُکَ أَنْ تَأْتِیَ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم فَیُزَوِّجَکَ، فَقُلْتُ: وَ عِنْدِی شَیْ‌ءٌ أَتَزَوَّجُ بِهِ؟
قَالَتْ:
إِنَّکَ إِنْ جِئْتَ إِلَی رَسُولِ اللَّهِ زَوَّجَکَ، فَوَاللَّهِ مَا زَالَتْ تُزْجِینِی حَتَّی دَخَلْتُ عَلَی رَسُولِ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم وَ کَانَ لِرَسُولِ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم جَلالَةٌ وَ هَیْبَةٌ، فَلَمَّا قَعَدْتُ بَیْنَ یَدَیْهِ أُفْحِمْتُ، فَوَاللَّهِ مَا اسْتَطَعْتُ أَنْ أَتَکَلَّمَ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم:
مَا جَاءَ بِکَ أَلَکَ حَاجَةٌ؟ فَسَکَتُّ، فَقَالَ:
لَعَلَّکَ جِئْتَ تَخْطُبُ فَاطِمَةَ، فَقُلْتُ: نَعَمْ، فَقَالَ:
وَ هَلْ عِنْدَکَ مِنْ شَیْ‌ءٍ تَستَحِلُّهَا بِهِ؟ فَقُلْتُ: لا وَاللَّهِ یَا رَسُولَ اللَّهِ،
قَالَ:
مَا فَعَلْتَ الدِّرْعَ الَّتِی سَلَّحْتُکَهَا؟ (412) فَقُلْتُ: عِنْدِی، فَوَالَّذِی نَفْسُ عَلِیٍّ بِیَدِهِ إِنَّهَا لَحُطَمِیَّةٌ، مَا ثَمَنُهَا (413) أَرْبَعُ مِائَةِ دِرْهَمٍ، فَقَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم:
قَدْ زَوَّجْتُکَهَا فَابْعَثْ بِهَا إِلَیْهَا، فَاسْتَحِلَّهَا بِهَا، فَإِنْ [فَإِنَّهَا ] کَانَتْ لَصَدَاقُ فَاطِمَةَ بِنْتِ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم.
بیـان: قال الجزریُّ: فی حدیث علیّ علیـه السلام ما زالت تزجینی حتّی دخلت علیـه أی تسوقنی و تدفعنی.
در کتاب کشف الغُمّه (414) از کتاب مناقب خوارزمـی از حضرت علی بن ابیطالب علیـه السلام روایت مـی‌کند کـه فرمود:
من بـه حضور رسول خدا صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم رفتم و فاطمـه‌ی اطهر سلام الله علیـها را خواستگاری نمودم؟ یکی از کنیزان بـه من گفت:
آیـا مـی‌دانی کـه فاطمـه‌ی اطهر سلام الله علیـها را، از رسول اکرم صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم خواستگاری نموده اند؟
گفتم:
نـه.
گفت:
آری، او خواهان دارد، چه مانعی دارد کـه نزد پیغمبر خدا صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم مشرّف شوی که تا ش را به منظور تو تزویج نماید؟ من گفتم:
آخر من چیزی ندارم کـه ازدواج نمایم.
گفت:
اگر تو نزد پیغمبر اکرم صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم مشرّف شوی حتماً او را بـه تو خواهد داد، وی همچنان مرا وادار مـی‌نمود که تا اینکه بالاخره من بـه حضور حضرت رسول صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم مشرّف شدم، آن برگزیده‌ی خدا خیلی با عظمت و با اُبهّت بود، وقتی درون حضور آن بزرگوار نشستم سکوت اختیـار نمودم. بـه خدا قسم کـه قدرت سخن گفتن نداشتم.
رسول اکرم صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم بـه من فرمود:
برای چه نزد من آمدی، آیـا حاجتی داری؟ من سکوت کردم، فرمود:
شاید به منظور خواستگاری فاطمـه آمده باشی؟
گفتم:
آری فرمود:
آیـا چیزی داری کـه با او ازدواج نمایی؟
گفتم:
نـه بـه خدا قسم، فرمود:
آن زره‌ای کـه سلاح تو بود چه شد؟
گفتم:
حاضر هست به حقّ آن خدایی کـه جان علی درون دستان قدرت او مـی‌باشد، آن زره قیمتش چهارصد درهم و شکسته شده بود (415).
پیـامبر اکرم صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم فرمود:
مانعی ندارد، من فاطمـه را با همان زره به منظور تو تزویج مـی‌نمایم، آن را به منظور زهراء بفرست و با وی ازدواج کن.
بیـان: جزری مـی‌گوید درون حدیث بالا کـه حضرت علی علیـه السلام مـی‌فرماید:
«مَا زَالَتْ تُزْجِینِی حَتَّی دَخَلْتُ عَلَیـه» «تُزْجِینِی» یعنی آن زن مرا سوق مـی‌داد و از خود دور مـی‌کرد که تا خدمت پیـامبر اکرم صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم برسم.

[روایت شماره] (29)

[کشف الغمة ] وَ عَنْهُ، عَنْ أَنَسٍ قَالَ:
کُنْتُ عِنْدَ النَّبِیِّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم فَغَشِیَهُ الْوَحْیُ فَلَمَّا أَفَاقَ قَالَ لِی، یَا أَنَسُ أَتَدْرِی مَا جَاءَنِی بِهِ جَبْرَئِیلُ مِنْ عِنْدِ صَاحِبِ الْعَرْشِ؟
قَالَ:
قُلْتُ: اللَّهُ وَ رَسُولُهُ أَعْلَمُ قَالَ:
أَمَرَنِی أَنْ أُزَوِّجَ فَاطِمَةَ مِنْ عَلِیٍّ، فَانْطَلِقْ فَادْعُ لِی أَبَابَکْرٍ وَ عُمَرَ وَ عُثْمَانَ وَ عَلِیّاً وَ طَلْحَةَ وَ الزُّبَیْرَ وَ بِعَدَدِهِمْ مِنَ الْأَنْصَارِ قَالَ:
فَانْطَلَقْتُ فَدَعَوْتُهُمْ لَهُ، فَلَمَّا أَنْ أَخَذُوا مَجَالِسَهُمْ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم:
الْحَمْدُلِلَّهِ الْمَحْمُودِ بِنِعْمَتِهِ، الْمَعْبُودِ بِقُدْرَتِهِ، الْمُطَاعِ فِیَ سُلْطَانِهِ، الْمَرْهُوبِ مِنْ عَذَابِهِ، الْمَرْغُوبِ إِلَیْهِ فِیمَا عِنْدَهُ، النَّافِذِ أَمْرُهُ فِی أَرْضِهِ وَ سَمَائِهِ، الَّذِی خَلَقَ الْخَلْقَ بِقُدْرَتِهِ وَ مَیَّزَهُمْ بِأَحْکَامِهِ وَ أَعَزَّهُمْ بِدِینِهِ وَ أَکْرَمَهُمْ بِنَبِیِّهِ مُحَمَّدٍ، ثُمَّ إِنَّ اللَّهَ جَعَلَ الْمُصَاهَرَةَ نَسَباً لاحِقاً وَ أَمْراً مُفْتَرَضاً وَ شَجَّ بِهَا الْأَرْحَامَ وَ أَلْزَمَهَا الْأَنَامَ فَقَالَ تَبَارَکَ اسْمُهُ وَ تَعَالَی جَدُّهُ «وَ هُوَ الَّذِی خَلَقَ مِنَ الْماءِ بَشَراً فَجَعَلَهُ نَسَباً وَ صِهْراً وَ کانَ رَبُّکَ قَدِیراً» (416) فَأَمْرُ اللَّهِ یَجْرِی إِلَی قَضَائِهِ وَ قَضَاؤُهُ یَجْرِی إِلَی قَدَرِهِ، فَلِکُلِّ قَضَاءٍ قَدَرٌ وَ لِکُلِّ قَدَرٍ أَجَلٌ وَ لِکُلِّ أَجَلٍ کِتابٌ «یَمْحُوا اللَّهُ ما یَشاءُ وَ یُثْبِتُ وَ عِنْدَهُ أُمُّ الْکِتابِ» (417).
ثُمَّ إِنِّی أُشْهِدُکُمْ أَنِّی قَدْ زَوَّجْتُ فَاطِمَةَ مِنْ عَلِیٍّ عَلَی أَرْبَعِمِائَةِ مِثْقَالِ فِضَّةٍ إِنْ رَضِیَ بِذَلِکَ عَلِیٌّ وَ کَانَ غَائِباً قَدْ بَعَثَهُ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم فِی حَاجَةٍ.
ثُمَّ أَمَرَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم بِطَبَقٍ فِیـهِ بُسْرٌ فَوَضَعَ بَیْنَ أَیْدِینَا، ثُمَّ قَالَ:
انْتَهِبُوا فَبَیْنَا نَحْنُ کَذَلِکَ إِذْ أَقْبَلَ عَلِیٌّ فَتَبَسَّمَ إِلَیْهِ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم ثُمَّ قَالَ:
یَا عَلِیُّ إِنَّ اللَّهَ أَمَرَنِی أَنْ أُزَوِّجَکَ فَاطِمَةَ وَ قَدْ زَوَّجْتُکَهَا عَلَی أَرْبَعِمِائَةِ مِثْقَالٍ فِضَّةً أَرَضِیتَ؟
قَالَ:
رَضِیتُ یَا رَسُولَ اللَّهِ، ثُمَّ قَامَ عَلِیٌّ فَخَرَّ لِلَّهِ سَاجِداً فَقَالَ النَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم:
جَعَلَ اللَّهُ فِیکُمُ الْخَیْرَ الْکَثِیرَ الطَّیِّبَ وَ بَارَکَ فِیکُمَا،
قَالَ أَنَسٌ: وَاللَّهِ لَقَدْ أُخْرِجَ مِنْهَا الْکَثِیرُ الطَّیِّبُ.
[المناقب لابن شـهرآشوب ] خَطَبَ النَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم عَلَی الْمِنْبَرِ فِی تَزْوِیجِ فَاطِمَةَ سلام الله علیـها خُطْبَةً رَوَاهَا یَحْیَی بْنُ مَعِینٍ فِی أَمَالِیـهِ وَ ابْنُ بُطَّةَ فِی الْإِبَانَةِ بِإِسْنَادِهِمَا عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِکٍ مَرْفُوعاً وَ رُوِّینَاهَا عَنِ الرِّضَا علیـه السلام وَ ذَکَرَ نَحْوَهُ.
بیـان: قال الجزریُّ: وشجت العروق و الأغصان اشتبکت و منـه حدیث علی علیـه السلام :
و وشج بینـها و بین أزواجها أی خلط و ألف.
نیز درون همان کتاب (418) از انس بن مالک روایت مـی‌کند کـه گفت:
من درون حضور پیـامبر اکرم صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم بودم کـه وحی بر آن بزرگوار نازل شد.
وقتی حال طبیعی خود را یـافت بـه من فرمود:
آیـا مـی‌دانی جبرئیل از طرف خدای عرش چه دستوری به منظور من آورد؟
گفتم:
خدا و رسول بهتر مـی‌دانند.
فرمود:
خدا مرا مأمور نموده زهراء را به منظور علی علیـهما السلام ازدواج نمایم.
سپس بـه من فرمود:
برو ابوبکر، عمر، عثمان، علی، طلحه و زبیر و مطابق تعداد ایشان را از انصار نزد من بیـاور! وقتی من ایشان را دعوت نمودم و در مجلس آن حضرت حاضر شدند پیغمبر اکرم صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم خطبه‌ی مفصلی بدین شرح قرائت فرمود:
«الْحَمْدُلِلَّهِ الْمَحْمُودِ بِنِعْمَتِهِ الْمَعْبُودِ بِقُدْرَتِهِ الْمُطَاعِ فِی سُلْطَانِهِ الْمَرْهُوبِ مِنْ عَذَابِهِ الْمَرْغُوبِ إِلَیْهِ فِیمَا عِنْدَهُ النَّافِذِ أَمْرُهُ فِی أَرْضِهِ وَ سَمَائِهِ الَّذِی خَلَقَ الْخَلْقَ بِقُدْرَتِهِ وَ مَیَّزَهُمْ بِأَحْکَامِهِ وَ أَعَزَّهُمْ بِدِینِهِ وَ أَکْرَمَهُمْ بِنَبِیِّهِ مُحَمَّدٍ إِنَّ اللَّهَ جَعَلَ الْمُصَاهَرَةَ نَسَباً لاحِقاً وَ أَمْراً مُفْتَرَضاً وَ شَجَّ بِهَا الْأَرْحَامَ وَ أَلْزَمَهَا الْأَنَامَ فَقَالَ تَبَارَکَ اسْمُهُ وَ تَعَالَی جَدُّهُ وَ هُوَ الَّذِی خَلَقَ مِنَ الْماءِ بَشَراً فَجَعَلَهُ نَسَباً وَ صِهْراً وَ کانَ رَبُّکَ قَدِیراً فَأَمْرُ اللَّهِ یَجْرِی إِلَی قَضَائِهِ وَ قَضَاؤُهُ یَجْرِی إِلَی قَدَرِهِ فَلِکُلِّ قَضَاءٍ قَدَرٌ وَ لِکُلِّ قَدَرٍ أَجَلٌ وَ لِکُلِّ أَجَلٍ کِتابٌ یَمْحُوا اللَّهُ ما یَشاءُ وَ یُثْبِتُ وَ عِنْدَهُ أُمُّ الْکِتاب».
سپس بـه اهل مجلس فرمود:
من شما را شاهد مـی‌گیرم بر اینکه فاطمـه‌ی زهراء را با مـهریـه‌ی چهارصد مثقال نقره به منظور علی بن ابیطالب علیـهما السلام اگر راضی باشد ازدواج نمودم. زیرا آن موقع پیغمبر خدا حضرت علی علیـه السلام را بـه دنبال کاری فرستاده بود.
بعد از این جریـان رسول خدا دستور داد که تا یک طبق بُسر یعنی خرمای کال درون جلو ما نـهادند و به ما فرمودند:
از اینـها برگیرید.
در همـین موقع بود کـه حضرت علی علیـه السلام وارد شد، رسول خدا صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم بـه صورت حضرت علی علیـه السلام لبخندی زد و به حضرتش فرمود:
خدا مرا مأمور کرده کـه فاطمـه را به منظور تو تزویج نمایم، من او را با صداق چهارصد مثقال نقره به منظور تو عقد کردم، آیـا راضی هستی؟
عرض کرد:
آری یـا رسول الله.
سپس حضرت علی علیـه السلام برخاست و سجده‌ی شکر بـه جای آورد و پیغمبر خدا صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم بـه او فرمود:
خدا خیر فراوانی بـه شما عطا کرده و به شما برکت داده‌ست.
انس مـی‌گوید:
به خدا قسم کـه از فاطمـه خیر فراوان و نیکویی بـه ظهور رسید.
در کتاب مناقب ابن شـهر آشوب (419) آمده است: پیـامبر اکرم صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم روی منبر درون خصوص ازدواج حضرت فاطمـه سلام الله علیـها خطبه‌ای خواند کـه آن را یحیی بن معین درون کتاب امالی خود و ابن بطّه درون کتاب الابانـه با اسناد خود از انس بن مالک و او با واسطه‌هایی از حضرت امام رضا علیـه السلام آن را نقل مـی‌کنند و سپس ابن شـهر آشوب بعد از این اسناد و راویـان همـین خطبه را ذکر مـی‌کند.
بیـان: جزری مـی‌گوید «و شجت العروق و الأغصان» یعنی شبکه شده (داخل همدیگر گِره خورده) ریشـه‌ها و شاخه‌ها و همچنین از این قبیل هست فرمایش حضرت امـیرالمؤمنین علی علیـه السلام کـه مـی‌فرماید:
«و وشج بینـها و بین أزواجها» منظور از کلمـه‌ی «وشج» مخلوط شدن و قاطی شدن است.

[روایت شماره] (30)

[کشف الغمة ] وَ مِنَ الْمَنَاقِبِ عَنْ عَبْدِاللَّهِ بْنِ مَسْعُودٍ قَالَ:
قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم یَا فَاطِمَةُ زَوَّجْتُکِ سَیِّداً فِی الدُّنْیَا «وَ إنَّهُ فِی الْآخِرَةِ لَمِنَ الصَّالِحِینَ» (420)، لَمَّا أَرَادَ اللَّهُ أَنْ أُمْلِکَکِ مِنْ عَلِیٍّ أَمَرَ اللَّهُ جَبْرَئِیلَ فَقَامَ فِی السَّمَاءِ الرَّابِعَةِ وَ صَفَّ الْمَلائِکَةَ صُفُوفاً ثُمَّ خَطَبَ عَلَیْهِمْ فَزَوَّجَکِ مِنْ عَلِیٍّ، ثُمَّ أَمَرَ اللَّهُ شَجَرَ الْجِنَانِ فَحَمَلَتِ الْحُلِیَّ وَ الْحُلَلَ ثُمَّ أَمَرَهَا فَنَثَرَتْ عَلَی الْمَلائِکَةِ فَمَنْ أَخَذَ مِنْهَا شَیْئاً أَکْثَرَ مِمَّا أَخَذَهُ غَیْرُهُ افْتَخَرَ بِهِ إِلَی یَوْمِ الْقِیَامَةِ.
وَ مِنْهُ عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ قَالَ:
کَانَتْ فَاطِمَةُ تَذْکُرُ لِرَسُولِ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم فَلا یَذْکُرُهَا أَحَدٌ إِلا صَدَّ عَنْهُ حَتَّی یَئِسُوا مِنْهَا، فَلَقِیَ سَعْدُ بْنُ مُعَاذٍ عَلِیّاً فَقَالَ:
إِنِّی وَاللَّهِ مَا أَرَی رَسُولَ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم یَحْبِسُهَا إِلا عَلَیْکَ، فَقَالَ لَهُ عَلِیٌّ: فَلِمَ تَرَی ذَلِکَ؟ فَوَاللَّهِ مَا أَنَا بِوَاحِدِ الرَّجُلَیْنِ مَا أَنَا بِصَاحِبِ دُنْیَا یُلْتَمَسُ مَا عِنْدِی وَ قَدْ عَلِمَ مَا لِی صَفْرَاءُ وَ لا بَیْضَاءُ قَالَ سَعْدٌ: فَإِنِّی أَعْزِمُ عَلَیْکَ لَتُفَرِّجَنَّهَا عَنِّی فَإِنَّ لِی فِی ذَلِکَ فَرَجاً قَالَ:
فَأَقُولُ مَا ذَا؟
قَالَ تَقُولُ: جِئْتُ خَاطِباً إِلَی اللَّهِ وَ إِلَی رَسُولِهِ فَاطِمَةَ بِنْتَ محمّد صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم.
قَالَ:
فَانْطَلَقَ عَلِیٌّ فَعَرَضَ لِلنَّبِیِّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم وَ هُوَ ثَقِیلٌ حَصِرٌ فَقَالَ لَهُ النَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم:
کَانَ لَکَ حَاجَةٌ یَا عَلِیُّ! قَالَ:
أَجَلْ جِئْتُکَ خَاطِباً إِلَی اللَّهِ وَ إِلَی رَسُولِهِ فَاطِمَةَ بِنْتَ مُحَمَّدٍ فَقَالَ لَهُ النَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم مَرْحَباً کَلِمَةً ضَعِیفَةً.
فَعَادَ إِلَی سَعْدٍ فَأَخْبَرَهُ فَقَالَ:
أَنْکَحَکَ، فَوَالَّذِی بَعَثَهُ بِالْحَقِّ إنَّهُ لا خُلْفَ الْآنَ وَ لا کِذْبَ عِنْدَهُ، أَعْزِمُ عَلَیْکَ لَتَأتِیَنَّهُ غَداً وَ لَتَقُولَنَّ یَا نَبِیَّ اللَّهِ مَتَی تُبَیِّنُ [تَبِینُ ] لِی؟
قَالَ عَلِیٌّ: هَذَا أَشَدُّ عَلَیَّ مِنَ الْأُولَی أَوَ لا أَقُولُ: یَا رَسُولَ اللَّهِ حَاجَتِی؟
قَالَ:
قُلْ کَمَا أَمَرْتُکَ.
فَانْطَلَقَ عَلِیٌّ فَقَالَ:
یَا رَسُولَ اللَّهِ مَتَی تُبَیِّنُ [تَبِینُ ] لِی؟
قَالَ:
اللَّیْلَةَ إِنْ شَاءَ اللَّهُ. ثُمَّ دَعَا بِلالاً فَقَالَ:
یَا بِلالُ إِنِّی قَدْ زَوَّجْتُ ابْنَتِی مِنِ ابْنِ عَمِّی وَ أَنَا أُحِبُّ أَنْ یَکُونَ مِنْ سُنَّةِ أُمَّتِیَ الطَّعَامُ عِنْدَ النِّکَاحِ، فَأْتِ الْغَنَمَ فَخُذْ شَاةً مِنْهَا وَ أَرْبَعَةَ أَمْدَادٍ فَاجْعَلْ لِی قَصْعَةً لَعَلِّی أَجْمَعُ عَلَیْهَا الْمُهَاجِرِینَ وَ الْأَنْصَارَ فَإذَا فَرَغْتَ مِنْهَا فَآذِنِّی بِهَا فَانْطَلَقَ فَفَعَلَ مَا أَمَرَ بِهِ ثُمَّ أَتَاهُ بِقَصْعَةٍ فَوَضَعَهَا بَیْنَ یَدَیْهِ.
فَطَعَنَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم فِی رَأْسِهَا ثُمَّ قَالَ:
أَدْخِلْ عَلَیَّ النَّاسَ زُفَّةً زُفَّةً لا تُغَادِرْ زُفَّةً إِلَی غَیْرِهَا، یَعْنِی إذَا فَرَغَتْ زُفَّةٌ لَمْ تَعُدْ ثَانِیَةً، فَجَعَلَ النَّاسُ یَزِفُّونَ کُلَّمَا فَرَغَتْ زُفَّةٌ وَرَدَتْ أُخْرَی حَتَّی فَرَغَ النَّاسُ، ثُمَّ عَمَدَ النَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم إلَی فَضْلِ مَا فِیـهَا فَتَفَلَ فِیـهِ وَ بَارَکَ وَ قَالَ:
یَا بِلالُ احْمِلْهَا إِلَی أُمَّهَاتِکَ وَ قُلْ لَهُنَّ: کُلْنَ وَ أَطْعِمْنَ مَنْ غَشِیَکُنَّ.
ثُمَّ إِنَّ النَّبِیَّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم قَامَ حَتَّی دَخَلَ عَلَی النِّسَاءِ فَقَالَ:
إِنِّی زَوَّجْتُ ابْنَتِی ابْنَ عَمِّی وَ قَدْ عَلِمْتُنَّ مَنْزِلَتَهَا مِنِّی وَ إِنِّی لَدَافِعُهَا إِلَیْهِ أَلا فَدُونَکُنَّ ابْنَتَکُنَّ.
فَقَامَ النِّسَاءُ فَغَلَفْنَهَا (421) مِنْ طِیبِهِنَّ وَ حُلِیِّهِنَّ وَ جَعَلْنَ فِی بَیْتِهَا فِرَاشاً حَشْوُهُ لِیفٌ وَ وِسَادَةً وَ کِسَاءً خَیْبَرِیّاً وَ مِخْضَباً وَ اتَّخَذْنَ أُمَّ أَیْمَنَ بَوَّابَهُ.
ثُمَّ إِنَّ النَّبِیَّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم دَخَلَ فَلَمَّا رَآهُ النِّسَاءُ وَثَبْنَ وَ بَیْنَهُنَّ وَ بَیْنَ النَّبِیِّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم سُتْرَةٌ وَ تَخَلَّفَتْ أَسْمَاءُ بِنْتُ عُمَیْسٍ فَقَالَ لَهَا النَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم کَمَا أَنْتِ عَلَی رِسْلِکِ مَنْ أَنْتِ؟
قَالَتْ:
أَنَا الَّتِی أَحْرِسُ ابْنَتَکَ إِنَّ الْفَتَاةَ لَیْلَةَ یُبْنَی بِهَا لا بُدَّ لَهَا مِنِ امْرَأَةٍ تَکُونُ قَرِیبَةً مِنْهَا إِنْ عُرِضَتْ لَهَا حَاجَةٌ أَوْ أَرَادَتْ شَیْئاً أَفْضَتْ بِذَلِکَ إِلَیْهَا قَالَ:
فَإِنِّی أَسْأَلُ اللَّهَ أَنْ یَحْرُسَکِ مِنْ بَیْنِ یَدَیْکِ وَ مِنْ خَلْفِکِ وَ عَنْ یَمِینِکِ وَ عَنْ شِمَالِکِ مِنَ الشَّیْطَانِ الرَّجِیمِ.
ثُمَّ صَرَخَ بِفَاطِمَةَ، فَأَقْبَلَتْ فَلَمَّا رَأَتْ عَلِیّاً جَالِساً إِلَی جَنْبِ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم حَصِرَتْ وَ بَکَتْ فَأَشْفَقَ النَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم أَنْ یَکُونَ بُکَاؤُهَا لِأَنَّ عَلِیّاً لا مَالَ لَهُ، فَقَالَ لَهَا النَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم:
مَا یُبْکِیکِ؟ فَوَاللَّهِ مَا أَلَوْتُکِ وَ نَفْسِی فَقَدْ أَصَبْتُ لَکِ خَیْرَ أَهْلِی وَ أیْمُ الَّذِی نَفْسِی بِیَدِهِ لَقَدْ زَوَّجْتُکِهِ سَیِّداً فِی الدُّنْیَا «وَ إنَّهُ فِی الْآخِرَةِ لَمِنَ الصَّالِحِینَ» (422) فَلانَ مِنْهَا وَ أَمْکَنَتْهُ مِنْ کَفِّهَا.
فَقَالَ النَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم:
یَا أَسْمَاءُ ایتِینِی بِالْمِخْضَبِ، فَمَلاتُهُ مَاءً فَمَجَّ النَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم فِیـهِ وَ غَسَّلَ قَدَمَیْهِ وَ وَجْهَهُ، ثُمَّ دَعَا بِفَاطِمَةَ فَأَخَذَ کَفّاً مِنْ مَاءٍ فَضَرَبَ بِهِ عَلَی رَأْسِهَا وَ کَفّاً بَیْنَ یَدَیْهَا، ثُمَّ رَشَّ جِلْدَهُ وَ جِلْدَهَا، ثُمَّ الْتَزَمَهَا فَقَالَ:
اللَّهُمَّ إِنَّهَا مِنِّی وَ أَنَا مِنْهَا، اللَّهُمَّ کَمَا أَذْهَبْتَ عَنِّی الرِّجْسَ وَ طَهَّرْتَنِی فَطَهِّرْهَا.
ثُمَّ دَعَا بِمِخْضَبٍ آخَرَ ثُمَّ دَعَا عَلِیّاً علیـه السلام فَصَنَعَ بِهِ کَمَا صَنَعَ بِهَا، ثُمَّ دَعَا لَهُ کَمَا دَعَا لَهَا ثُمَّ قَالَ:
قُومَا إِلَی بَیْتِکُمَا، جَمَعَ اللَّهُ بَیْنَکُمَا وَ بَارَکَ فِی نَسْلِکُمَا وَ أَصْلَحَ بَالَکُمَا، ثُمَّ قَامَ فَأَغْلَقَ عَلَیْهِ بَابَهُ. قَالَ ابْنُ عَبَّاسٍ: فَأَخْبَرَتْنِی أَسْمَاءُ بِنْتُ عُمَیْسٍ أَنَّهَا رَمَقَتْ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم، فَلَمْ یَزَلْ یَدْعُو لَهُمَا خَاصَّةً وَ لا یُشْرِکُهُمَا فِی دُعَائِهِ أَحَداً حَتَّی تَوَارَی فِی حُجْرَتِهِ.
بیـان: قوله صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم:
ما أنا بواحد الرَّجلین، أی لست ممّن یشار إلیـه و یعرف من بین النّاس حتّی یقال: إنّه أحد الرَّجلین المعروفین و یحتمل أن یکون قوله: ما أنا بصاحب دنیـا تفصیلا، للرَّجلین فذکر أحدهما و أحال الآخر علی الظّهور أی لست بمعروف بین النّاس، أو لم یمـهله المخاطب لذکر الآخر (423).
و قال الجزریُّ: فی حدیث تزویج فاطمة سلام الله علیـها أنّه صنع طعاماً و قال لبلال: أدخل النّاس علیَّ زفّة زفّة أی طائفة بعد طائفة و زمرة بعد زمرة، سمّیت بذلک لزفیفها فی مشیـها و إقبالها بسرعة قوله: لا تغادر زفّة أی لا تترک جماعة مائلاً إلی غیرهم و تفسیره لا یخلو من بعد.
و قال فی النّهایة: فی حدیث زواج فاطمة سلام الله علیـها: فلمّا رأت علیّاً جالساً إلی جنب النبی صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم حصرت و بکت، أی استحیت و انقطعت، کأنّ الأمر ضاق بها کما یضیق الحبس علی المحبوس.
و قال: قال النبی صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم لفاطمة: ما یبکیک فما ألوتفسی و قد أصبت لک خیر أهلی، أی ما قصرت فی أمرک و أمری حیث اخترت لک علیـاً زوجاً. قوله: فلان منـها، من للتّبعیض أی لان شی‌ء منـها و المعنی حصول بعض اللّین و الانقیـاد منـها.
قوله: ثمَّ رشَّ جلده و جلدها؛ لعلّه صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم رشَّ أوّلاً علیـهما ثمَّ خصَّ علیّاً علیـه السلام بالرَّشِّ و الأظهر ثمَّ رشَّ جلدها کما سیأتی.
نیز درون همان کتاب (424) از عبدالله بن مسعود از پیغمبر اکرم صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم روایت مـی‌کند کـه به حضرت فاطمـه سلام الله علیـها فرمود:
شوهر تو درون دنیـا بزرگ و در آخرت از نیکوکاران است.
وقتی خدا تصمـیم گرفت کـه من تو را به منظور علی تزویج کنم بـه جبرئیل دستور داد که تا در آسمان چهارم درون مـیان صفوف ملائکه بایستد و برای آنان خطبه بخواند و تو را به منظور علی عقد نماید.
آنگاه بـه درختان بهشت فرمود که تا زیور و حلّه‌های خود را بر سر ملائکه نثار نمایند، هری بیشتر از آنـها برگرفته باشد که تا روز قیـامت بـه آن فخر و مباهات مـی‌نماید، نیز از ابن عبّاس نقل مـی‌کند کـه گفت:
درباره‌ی خواستگاری حضرت فاطمـه سلام الله علیـها بـه رسول خدا صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم پیشنـهاد مـی‌شد، احدی راجع بـه ازدواج زهرای اطهر سلام الله علیـها با رسول خدا صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم مذاکره نمـی‌کرد مگر اینکه از او اعراض مـی‌نمود که تا اینکه مردم از فاطمـه‌ی زهراء سلام الله علیـها مأیوس شدند.
یک وقت سعد بن معاذ با حضرت علی علیـه السلام ملاقات نموده و به حضرتش گفت:
به خدا قسم من جز این نمـی‌بینم کـه پیغمبر خدا، فاطمـه را به منظور تو نگاه داشته باشد.
حضرت علی علیـه السلام فرمود:
چگونـه یک چنین پیش بینی را مـی‌کنی؟ بـه خدا قسم من بیشتر از یک مرد نیستم، من ثروت دنیوی ندارم تای بـه آن طمع کند، رسول خدا مـی‌داند کـه من طلا و نقره‌ای ندارم.
سعد گفت:
من از تو تقاضا مـی‌نمایم این خواسته‌ی مرا انجام دهی، زیرا من خوشحال مـی‌شوم.
حضرت علی علیـه السلام فرمود:
من بـه پیـامبر خدا چه بگویم؟
گفت:
به رسول اکرم صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم بگو: من آمده‌ام فاطمـه را از خدا و رسول او خواستگاری نمایم، وقتی حضرت امـیر علیـه السلام بـه حضور پیغمبر خدا مشرّف شد، رسول خدا صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم بـه وی فرمود:
یـا علی گویـا حاجتی داشته باشی؟
عرض کرد:
آری، من آمده‌ام کـه فاطمـه را از خدا و رسول او خواستگاری کنم.
پیـامبر خدا صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم فرمود:
مرحبا خوش آمدی.
حضرت علی علیـه السلام نزد سعد بازگشت و فرمود:
رسول خدا صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم فرموده:
فاطمـه را بـه عقد تو خواهم درآورد.
سعد گفت:
به حقّ آن خدایی کـه او را بـه پیغمبری مبعوث نموده آن حضرت خلف وعده نمـی‌کند و دروغ نزد او نیست، من از تو خواهش مـی‌کنم کـه فردا بـه حضور آن حضرت مشرّف شوی و بگویی: ای پیغمبر خدا! این موضوع را به منظور من معلوم کن.
حضرت علی علیـه السلام فرمود:
این مرتبه از مرتبه‌ی اوّل به منظور من مشکل‌تر هست آیـا نـه چنین هست که من حاجت خود را بـه آن بزرگوار گفته‌ام.
سعد گفت:
اینکه مـی‌گویم قبول کن، حضرت علی علیـه السلام به منظور دوّمـین بار نزد پیـامبر خدا صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم آمد و گفت:
یـا رسول الله! وقت ازدواج مرا تعیین کن، فرمود:
امشب است.
پس از این جریـان پیغمبر خدا صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم بلال را خواست و به او فرمود:
من م فاطمـه را به منظور پسر عمویم تزویج نمودم. من دوست دارم کـه امّتم درون موقع عروسی غذا بدهند، برو یک و چهار ظرف غذا و یک کاسه یـا سینی بزرگ نزد من بیـاور که تا شاید مـهاجرین و انصار را دعوت کنم و غذا بدهم، هر گاه اینـها را آماده نمودی مرا آگاه کن.
بلال رفت و پس از اینکه مأموریت خود را انجام داد کاسه را درون مقابل رسول خدا صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم نـهاد. پیـامبر اکرم صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم بعد از اینکه دست مبارک خود را روی غذای آن کاسه نـهاد بـه بلال فرمود:
مردم را دسته دسته دعوت کن، مشروط بر اینکه دو مرتبه نیـایند.
مردم همچنان دسته دسته مـی‌آمدند و غذا مـی‌خوردند که تا اینکه عموم آنان از غذا خوردن فراغت حاصل نمودند.
سپس پیغمبر اکرم صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم متوجّه مابقی غذا شد و آب دهان مبارک خود را بـه آن زد و به بلال فرمود:
این غذا را به منظور زنان من ببر و بگو: خودشان بخورند و به اطرافیـان خود هم بدهند.
رسول اکرم صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم بعد از این جریـان برخاست و نزد زنان آمد و فرمود:
من م را به منظور پسر عمویم تزویج نمودم، درون صورتی کـه شما مقام و منزلت فاطمـه را نزد من مـی‌دانید، شما هم بـه فکر ان خود باشید. زنان برخاستند و حضرت فاطمـه را با آن عطرهایی کـه داشتند معطّر و خوشبو نمودند و زر و زیور بـه وی دادند، فرش و متکّای لیف واء خیبری درون مـیان خانـه‌اش انداختند و خضاب برایش آوردند و اُمّ ایمن را دربان قرار دادند.
سپس پیغمبر اکرم صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم داخل شد، وقتی زنان آن حضرت را دیدند از جای برخاستند و رفتند و بین رسول خدا صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم و زنان یک پرده آویخته بودند.
ولی اسماء بنت عمـیس از آنجا خارج نشد، پیغمبر خدا صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم بـه او فرمود:
تو کیستی؟
گفت:
منی هستم کـه تو را مواظبت مـی‌نمایم، زیرا هر ی حتما در شب عروسی زنی را داشته باشد کـه مواظب او باشد که تا اگر احتیـاجی پیش آمد یـا خواسته‌ای داشته باشد وی انجام دهد.
پیـامبر خدا صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم فرمود:
من از خدا مـی‌خواهم کـه تو را از چهار طرف از شرّ شیطان رجیم حفظ فرماید.
بعد از آن پیـامبر خدا، فاطمـه را احضار نمود، وقتی فاطمـه آمد و علی را دید کـه پهلوی رسول خدا صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم نشسته هست خجل و گریـان شد، رسول خدا از گریـه‌ی وی ناراحت شد، زیرا علی مال و ثروتی نداشت.
پیغمبر خدا صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم بـه فاطمـه‌ی اطهر سلام الله علیـها فرمود:
چرا گریـه مـی‌کنی؟ بـه خدا قسم، کـه من درباره‌ی تو و خودم کوتاهی ننمودم، من بهترین اهل خود را به منظور تو انتخاب نمودم، قسم بـه حقّ آن خدایی کـه جان من درون دست قدرت او هست من تو را به منظور شخصی تزویج نمودم کـه در دنیـا بزرگ و در آخرت از نیکوکاران بـه شمار مـی‌رود. بعد از این جریـان بود کـه حضرت فاطمـه سلام الله علیـها راضی شدند.
سپس حضرت رسول صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم بـه اسماء فرمود:
تشت بیـاور، اسماء تشت را پر از آب نمود و آورد، رسول خدا، بعد از اینکه آب دهان مبارک خود را درون آن ریخت پاها و صورت حضرت علی علیـه السلام را با آن شستشو داد.
آنگاه فاطمـه‌ی اطهر سلام الله علیـها را صدا زد و یک مشت از آن آب را بر سر آن بانو ریخت و یک مشت هم بر ‌ی او پاشید و سپس از آب آن بـه پوست بدن علی و زهرا علیـهما السلام پاشید. رسول خدا صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم بعد از این جریـان نزدیک فاطمـه آمد و فرمود:
پروردگارا! این فاطمـه از من و من از او مـی‌باشم، بار خدایـا! همچنان کـه پلیدی‌ها را از من دور نمودی و مرا پاک و پاکیزه کردی فاطمـه را هم پاکیزه بگردان.
پیـامبر خدا صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم بعد از این عمل تشت دیگری خواست و حضرت علی بن ابیطالب علیـه السلام را احضار نمود و همان عملی را کـه برای حضرت فاطمـه سلام الله علیـها انجام داده بود به منظور حضرت علی علیـه السلام نیز انجام داد.
آنگاه همان دعایی را درون حقّ علی کرد کـه در حقّ فاطمـه کرده بود. سپس بـه علی و فاطمـه علیـهما السلام فرمود:
برخیزید بـه سوی خانـه‌ی خود روید، خدا شما را نسبت بـه یکدیگر مـهربان کند و به نسل شما برکت دهد و عاقبت شما را بـه خیر نماید.
رسول خدا صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم بعد از این دعاها برخاست و درب خانـه‌ی خود را بست.
ابن عبّاس مـی‌گوید:
اسماء بنت عمـیس برایم گفت:
پیـامبر خدا همچنان درون حقّ علی و زهراء علیـهما السلام دعا مـی‌کرد وی را درون دعای آنان شریک نمـی‌کرد که تا اینکه داخل حجره‌ی خویش گردید.
و درون کتاب نـهایـه حدیث ازدواج حضرت فاطمـه سلام الله علیـها (حدیث قبل) این چنین آمده است: بعد چون فاطمـه سلام الله علیـها دید علی علیـه السلام را کـه در کنار پیـامبر صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم نشسته هست حیـا کرد و دور شد مثل اینکه عرصه بر او تنگ شد چنانچه زندان بر زندانی تنگ مـی‌شود.
و همچنین صاحب کتاب نـهایـه گفته پیـامبر اکرم صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم بـه فاطمـه سلام الله علیـها فرمود:
چرا گریـه مـی‌کنی؟ بـه جان خودم قسم، من بهترین فرد از خانواده‌ام را به منظور تو اختیـار کردم؛ منظور این هست که من درون مورد تو کوتاهی نکردم [ و این درون وقتیست کـه ] حضرت علی علیـه السلام را به منظور همسری تو اختیـار کردم.
در آنجا کـه مـی‌فرماید:
«فلان منـها» درون اینجا «مِن» تبعیضیست کـه معنای آن این گونـه مـی‌شود:
چیزی از او (حضرت فاطمـه سلام الله علیـها) نرم شد (یعنی مقداری آرام شد) و حاصل معنی آن هست که مقداری با این سخن پیـامبر صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم حضرت فاطمـه سلام الله علیـها نرم و مطیع شد.
و درون آنجا کـه آمده هست «رَشَّ [جِلْدَهُ وَ ] جِلْدَهَا» یعنی شست پوست بدن او و بدن فاطمـه سلام الله علیـها را، ممکن هست منظور این باشد کـه اوّل هر دو را پیـامبر صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم با هم شست و سپس بار دیگر حضرت علی علیـه السلام را بـه تنـهایی شست، امّا بهتر این هست که بگوییم سپس پیـامبر پوست بدن فاطمـه سلام الله علیـها را شست همان طور کـه در روایت دیگر همـین گونـه ذکر خواهد شد.
در کتاب کشف الغمّه آمده هست خوارزمـی گفت:
آگاه کرد مرا ابوالعلاء حافظ همدانی کـه او با حذف نام راویـان دیگر، سند بـه حسین بن علی علیـهما السلام مـی‌رساند، کـه آن حضرت فرمود:
رسول خدا صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم درون خانـه‌ی امّ سلمـه بود کـه فرشته‌ای بر او نازل شد و او بیست سر داشت و در هر سر هزار زبان داشت، (و با آن زبان ها) تسبیح و تقدیس الهی مـی‌کرد و هیچ یک از آن زبان‌ها بـه زبان دیگر شباهت نداشت و کف دست او وسیع‌تر از هفت آسمان و هفت زمـین بود، سپس پیـامبر اکرم صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم گمان کرد کـه او جبرئیل هست پس بـه او فرمود:
ای جبرئیل! هرگز با این شکل و شمائل نزد من نیـامده بودی، عرض کرد:
(ای رسول خدا صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم) من جبرئیل نیستم، نامم صرصائیل هست خداوند مرا بـه سوی تو فرستاد، که تا به دستور پروردگار نور را از به منظور نور، بـه ازدواج درآوری. پیـامبر اکرم صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم فرمود:
چهی را به منظور چهی؟
عرض کرد:
ت فاطمـه سلام الله علیـها را به منظور علی بن ابیطالب علیـه السلام. پیـامبر صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم فاطمـه را به منظور علی علیـهما السلام بـه شـهادت جبرئیل و مـیکائیل و صرصائیل تزویج نمود.
پس چون پیـامبر نظر نمود دید:
بین دو کتف صرصائیل (نوشته شده بود) «لا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللَّهِ عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ مُقِیمُ الْحُجَّة» (425) بعد پیـامبر صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم فرمود:
ای صرصائیل! از چه زمانی این جملات بین دو کتف تو نوشته شده‌ست؟
عرض کرد:
دوازده هزار سال قبل از آنکه خداوند دنیـا را خلق کند.

[روایت شماره] (31)

[کشف الغمة ] قَالَ الْخُوارِزْمِیُّ وَ أَنْبَأَنِی أَبُو الْعَلاءِ الْحَافِظُ الْهَمْدَانِیُّ یَرْفَعُهُ إِلَی الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ علیـه السلام قَالَ:
بَیْنَا رَسُولُ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم فِی بَیْتِ أُمِّ سَلَمَةَ إِذْ هَبَطَ عَلَیْهِ مَلَکٌ لَهُ عِشْرُونَ رَأْساً، فِی کُلِّ رَأْسٍ أَلْفُ لِسَانٍ، یُسَبِّحُ اللَّهَ وَ یُقَدِّسُهُ بِلُغَةٍ لا تُشْبِهُ الْأُخْرَی وَ رَاحَتُهُ أَوْسَعُ مِنْ سَبْعِ سَمَاوَاتٍ وَ سَبْعِ أَرَضِینَ، فَحَسِبَ النَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم أَنَّهُ جَبْرَئِیلُ فَقَالَ:
یَا جَبْرَئِیلُ لَمْ تَأْتِنِی فِی مِثْلِ هَذِهِ الصُّورَةِ قَطُّ قَالَ:
مَا أَنَا جَبْرَئِیلَ أَنَا صَرْصَائِیلُ بَعَثَنِیَ اللَّهُ إِلَیْکَ لِتُزَوِّجَ النُّورَ مِنَ النُّورِ، فَقَالَ النَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم مَنْ مِمَّنْ؟
قَالَ:
ابْنَتَکَ فَاطِمَةَ مِنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ، فَزَوَّجَ النَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم فَاطِمَةَ مِنْ عَلِیٍّ بِشَهَادَةِ جَبْرَئِیلَ وَ مِیکَائِیلَ وَ صَرْصَائِیلَ.
قَالَ:
فَنَظَرَ النَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم فَإذَا بَیْنَ کَتِفَیْ صَرْصَائِیلَ: لا إِلَهَ إِلا اللَّهُ مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللَّهِ عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ مُقِیمُ الْحُجَّةِ، فَقَالَ النَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم یَا صَرْصَائِیُل مُنْذُ کَمْ هَذَا کُتِبَ بَیْنَ کَتِفَیْکَ؟
قَالَ:
مِنْ قَبْلِ أَنْ یَخْلُقَ اللَّهُ الدُّنْیَا بِاثْنَیْ عَشَرَ أَلْفَ سَنَةٍ.
وَ مِنْ کِتَابِ الْمَنَاقِبِ: عَنْ بِلالَ بْنِ حَمَامَةَ قَالَ:
طَلَعَ عَلَیْنَا رَسُولُ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم ذَاتَ یَوْمٍ وَ وَجْهُهُ مُشْرِقٌ کَدَارَةِ الْقَمَرِ، فَقَامَ إِلَیْهِ عَبْدُ الرَّحْمَنِ بْنُ عَوْفٍ فَقَالَ:
یَا رَسُولَ اللَّهِ مَا هَذَا النُّورُ؟
قَالَ:
بِشَارَةٌ أَتَتْنِی مِنْ رَبِّی فِی أَخِی وَ ابْنِ عَمِّی وَ ابْنَتِی وَ أَنَّ اللَّهَ زَوَّجَ عَلِیّاً مِنْ فَاطِمَةَ وَ أَمَرَ رِضْوَانَ خَازِنَ الْجِنَانِ فَهَزَّ شَجَرَةَ طُوبَی فَحَمَلَتْ رِقَاعاً یَعْنِی صِکَاکاً بِعَدَدِ مُحِبِّی أَهْلِ بَیْتِی وَ أَنْشَأَ مِنْ تَحْتِهَا مَلائِکَةً مِنْ نُورٍ وَ دَفَعَ إِلَی کُلِّ مَلَکٍ صَکّاً، فَإذَا اسْتَوَتِ الْقِیَامَةُ بِأَهْلِهَا نَادَتِ الْمَلائِکَةُ فِی الْخَلائِقِ فَلا یَبْقَی مُحِبٌّ لِأَهْلِ الْبَیْتِ إِلا دَفَعَتْ إِلَیْهِ صَکّاً فِیـهِ فَکَاکُهُ مِنَ النَّار، بِأَخِی وَ ابْنِ عَمِّی وَ ابْنَتِی فَکَاکُ رِقَابِ رِجَالٍ وَ نِسَاءٍ مِنْ أُمَّتِی مِنَ النَّارِ.
[الخرائج و الجرائح ] عن النبی صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم مثله.
[المناقب لابن شـهرآشوب ] تَارِیخُ بَغْدَادَ بِالْإِسْنَادِ عَنْ بِلالَ بْنِ حَمَامَةَ مِثْلَهُ ثُمَّ قَالَ:
وَ فِی رِوَایَةٍ أَنَّهُ یَکُونُ فِی الصُّکُوکِ بَرَاءَةٌ مِنَ الْعَلِیِّ الْجَبَّارِ لِشِیعَةِ عَلِیٍّ وَ فَاطِمَةَ مِنَ النَّارِ.
در همان کتاب (426) از بِلال ابن ه روایت مـی‌کند کـه گفت:
یک روز پیغمبر خدا صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم درون حالی نزد ما آمد کـه صورت مبارکش نظیر قرص ماه بود، عبدالرّحمن بن عوف برخاست و گفت:
یـا رسول الله! این چه نوریست؟
فرمود:
مژده‌ایست کـه از طرف پروردگارم درباره‌ی برادرم و پسر عمویم و م بـه من داده شده، آن مژده این هست که خدا، فاطمـه را به منظور امـیرالمؤمنین علی تزویج نموده است، خدا بـه خزانـه دار بهشت دستور داده درخت طوبی را حرکت دهد که تا رقعه‌هایی بـه عدد دوستان اهل بیت من حمل نماید و در زیر آن درخت، ملائکه ای از نور آفرید و به هر یک از آنان یک رقعه عطا کرد، موقعی کـه قیـامت بپا شود ملائکه، محبّین اهل بیت را درون مـیان خلائق ندا مـی‌کنند، احدی از دوستان اهل بیت من باقی نمـی‌ماند مگر اینکه بـه وسیله‌ی پسر عمویم علی و م فاطمـه از جهنّم نجات خواهند یـافت.
در کتاب خرائج و جرائح (427) مثل این حدیث از پیـامبر اکرم صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم نقل شده‌ست.

[روایت شماره] (32)

[کشف الغمة ] وَ مِنَ الْمَنَاقِبِ عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ قَالَ:
لَمَّا أَنْ کَانَتْ لَیْلَةٌ زُفَّتْ فَاطِمَةُ إِلَی عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبِ کَانَ النَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم قُدَّامَهَا وَ جَبْرَئِیلُ عَنْ یَمِینِهَا وَ مِیکَائِیلُ عَنْ یَسَارِهَا وَ سَبْعُونَ أَلْفَ مَلَکٍ مِنْ وَرَائِهَا یُسَبِّحُونَ اللَّهَ وَ یُقَدِّسُونَهُ حَتَّی طَلَعَ الْفَجْرُ.
وَ مِنَ الْمَنَاقِبِ عَنْ عَلِیٍّ علیـه السلام قَالَ:
قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم:
أَتَانِی مَلَکٌ فَقَالَ:
یَا مُحَمَّدُ إِنَّ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ یَقْرَأُ عَلَیْکَ السَّلامَ وَ یَقُولُ: قَدْ زَوَّجْتُ فَاطِمَةَ مِنْ عَلِیٍّ فَزَوِّجْهَا مِنْهُ وَ قَدْ أَمَرْتُ شَجَرَةَ طُوبَی أَنْ تَحْمِلَ الدُّرَّ وَ الْیَاقُوتَ وَ الْمَرْجَانَ، وَأَنَّ أَهْلَ السَّمَاءِ قَدْ فَرِحُوا لِذَلِکَ وَ سَیُولَدُ مِنْهُمَا وَلَدَانِ سَیِّدَا شَبَابِ أَهْلِ الْجَنَّةِ وَ بِهِمَا یُزَیَّنُ الْجَنَّةُ فَأَبْشِرْ یَا مُحَمَّدُ فَإِنَّکَ خَیْرُ الْأَوَّلِینَ وَ الْآخِرِینَ.
وَ مِنَ الْمَنَاقِبِ عَنْ أُمِّ سَلَمَةَ وَ سَلْمَانَ الْفَارِسِیِّ وَ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ علیـه السلام وَ کُلٌّ قَالُوا: إنَّهُ لَمَّا أَدْرَکَتْ فَاطِمَةُ بِنْتُ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم مُدْرَکَ النِّسَاءِ خَطَبَهَا أَکَابِرُ قُرَیْشٍ مِنْ أَهْلِ الْفَضْلِ وَ السَّابِقَةِ فِی الْإِسْلامِ وَ الشَّرَفِ وَ الْمَالِ وَ کَانَ کُلَّمَا ذَکَرَهَا رَجُلٌ مِنْ قُرَیْشٍ لِرَسُولِ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم أَعْرَضَ عَنْهُ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم بِوَجْهِهِ حَتَّی کَانَ الرَّجُلُ مِنْهُمْ یَظُنُّ فِی نَفْسِهِ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم سَاخِطٌ عَلَیْهِ أَوْ قَدْ نَزَلَ عَلَی رَسُولِ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم فِیـهِ وَحْیٌ مِنَ السَّمَاءِ وَ لَقَدْ خَطَبَهَا مِنْ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم أَبُوبَکْرٍ فَقَالَ لَهُ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم:
أَمْرُهَا إِلَی رَبِّهَا وَ خَطَبَهَا بَعْدَ أَبِی بَکْرٍ عُمَرُ بْنُ الْخَطَّابِ فَقَالَ لَهُ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم کَمَقَالَتِهِ لِأَبِی بَکْرٍ.
قَالَ:
وَ إِنَّ أَبَابَکْرٍ وَ عُمَرَ کَانَا ذَاتَ یَوْمٍ جَالِسَیْنِ فِی مَسْجِدِ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم وَ مَعَهُمَا سَعْدُ بْنُ مُعَاذٍ الْأَنْصَارِیُّ ثُمَّ الْأَوْسِیُّ فَتَذَاکَرُوا مِنْ فَاطِمَةَ بِنْتِ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم فَقَالَ أَبُوبَکْرٍ: قَدْ خَطَبَهَا الْأَشْرَافُ مِنْ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم فَقَالَ:
إِنَّ أَمْرَهَا إِلَی رَبِّهَا إِنْ شَاءَ أَنْ یُزَوِّجَهَا زَوَّجَهَا وَ إِنَّ عَلِیَّ بْنَ أَبِی طَالِبٍ لَمْ یَخْطُبْهَا مِنْ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم وَ لَمْ یَذْکُرْهَا لَهُ وَ لا أَرَاهُ یَمْنَعُهُ مِنْ ذَلِکَ إِلا قِلَّةُ ذَاتِ الْیَدِ وَ إنَّهُ لَیَقَعُ فِی نَفْسِی أَنَّ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ وَ رَسُولَهُ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم إِنَّمَا یَحْبِسَانِهَا عَلَیْهِ.
قَالَ:
ثُمَّ أَقْبَلَ أَبُوبَکْرٍ عَلَی عُمَرَ بْنِ الْخَطَّابِ وَ عَلَی سَعْدِ بْنِ مُعَاذٍ فَقَالَ:
هَلْ لَکُمَا فِی الْقِیَامِ إِلَی عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ حَتَّی نَذْکُرَ لَهُ هَذَا، فَإِنْ مَنَعَهُ قِلَّةُ ذَاتِ الْیَدِ وَاسَیْنَاهُ وَ أَسْعَفْنَاهُ، فَقَالَ لَهُ سَعْدُ بْنُ مُعَاذٍ: وَفَّقَکَ اللَّهُ یَا أَبَابَکْرٍ فَمَا زِلْتَ مُوَفَّقاً قُومُوا بِنَا عَلَی بَرَکَةِ اللَّهِ وَ یُمْنِهِ.
قَالَ سَلْمَانُ الْفَارِسِیُّ: فَخَرَجُوا مِنَ الْمَسْجِدِ وَ الْتَمَسُوا عَلِیّاً فِی مَنْزِلِهِ فَلَمْ یَجِدُوهُ وَ کَانَ یَنْضَحُ بِبَعِیرٍ کَانَ لَهُ الْمَاءَ عَلَی نَخْلِ رَجُلٍ مِنَ الْأَنْصَارِ بِأُجْرَةٍ، فَانْطَلَقُوا نَحْوَهُ، فَلَمَّا نَظَرَ إِلَیْهِمْ عَلِیٌّ علیـه السلام قَالَ:
مَا وَرَاءَکُمْ وَ مَا الَّذِی جِئْتُمْ لَهُ؟
فَقَالَ أَبُوبَکْرٍ: یَا أَبَاالْحَسَنِ إنَّهُ لَمْ یَبْقَ خَصْلَةٌ مِنْ خِصَالِ الْخَیْرِ إِلا وَ لَکَ فِیـهَا سَابِقَةٌ وَ فَضْلٌ وَ أَنْتَ مِنْ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم بِالْمَکَانِ الَّذِی قَدْ عَرَفْتَ مِنَ الْقَرَابَةِ وَ الصُّحْبَةِ وَ السَّابِقَةِ وَ قَدْ خَطَبَ الْأَشْرَافُ مِنْ قُرَیْشٍ إِلَی رَسُولِ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم ابْنَتَهُ فَاطِمَةَ فَرَدَّهُمْ وَ قَالَ:
إِنَّ أَمْرَهَا إِلَی رَبِّهَا إِنْ شَاءَ أَنْ یُزَوِّجَهَا زَوَّجَهَا، فَمَا یَمْنَعُکَ أَنْ تَذْکُرَهَا لِرَسُولِ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم وَ تَخْطُبَهَا مِنْهُ، فَإِنِّی أَرْجُو أَنْ یَکُونَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ وَ رَسُولُهُ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم إِنَّمَا یَحْبِسَانِهَا عَلَیْکَ.
قَالَ:
فَتَغَرْغَرَتْ عَیْنَا عَلِیٍّ بِالدُّمُوعِ وَ قَالَ:
یَا أَبَابَکْرٍ لَقَدْ هَیَّجْتَ مِنِّی سَاکِناً وَ أَیْقَظْتَنِی لِأَمْرٍ کُنْتُ عَنْهُ غَافِلاً، وَاللَّهِ إِنَّ فَاطِمَةَ لَمَوْضِعُ رَغْبَةٍ وَ مَا مِثْلِی قَعَدَ عَنْ مِثْلِهَا غَیْرَ أَنَّهُ یَمْنَعُنِی مِنْ ذَلِکَ قِلَّةُ ذَاتِ الْیَدِ، فَقَالَ أَبُوبکر: لا تَقُلْ هَذَا یَا أَبَاالْحَسَنِ فَإِنَّ الدُّنْیَا وَ مَا فِیـهَا عِنْدَ اللَّهِ تَعَالَی وَ رَسُولِهِ کَهَبَاءٍ مَنْثُورٍ.
قَالَ ثُمَّ إِنَّ عَلِیَّ بْنَ أَبِی طَالِبٍ علیـه السلام حَلَّ عَنْ نَاضِحِهِ وَ أَقْبَلَ یَقُودُهُ إِلَی مَنْزِلِهِ فَشَدَّهُ فِیـهِ وَ لَبِسَ نَعْلَهُ وَ أَقْبَلَ إِلَی رَسُولِ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم فَکَانَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم فِی مَنْزِلِ زَوْجَتِهِ أُمِّ سَلَمَةَ ابْنَةِ أَبِی أُمَیَّةَ بْنِ الْمُغِیرَةِ الْمَخْزُومِیِّ، فَدَقَّ عَلِیٌّ علیـه السلام الْبَابَ فَقَالَتْ أُمُّ سَلَمَةَ: مَنْ بِالْبَابِ؟
فَقَالَ لَهَا رَسُولُ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم مِنْ قَبْلِ أَنْ یَقُولَ عَلِیٌّ: أَنَا عَلِیٌّ: قُومِی یَا أُمَّ سَلَمَةَ فَافْتَحِی لَهُ الْبَابَ وَ مُرِیـهِ بِالدُّخُولِ، فَهَذَا رَجُلٌ یُحِبُّهُ اللَّهُ وَ رَسُولُهُ وَ یُحِبُّهُمَا، فَقَالَتْ أُمُّ سَلَمَةَ: فِدَاکَ أَبِی وَ أُمِّی وَ مَنْ هَذَا الَّذِی تَذْکُرُ فِیـهِ هَذَا وَ أَنْتَ لَمْ تَرَهُ؟
فَقَالَ:
مَهْ یَا أُمَّ سَلَمَةَ فَهَذَا رَجُلٌ لَیْسَ بِالْخَرِقِ وَ لا بِالنَّزِقِ هَذَا أَخِی وَ ابْنُ عَمِّی وَ أَحَبُّ الْخَلْقِ إِلَیَّ.
قَالَتْ أُمُّ سَلَمَةَ: فَقُمْتُ مُبَادِرَةً أَکَادُ أَنْ أَعْثُرَ بِمِرْطِی، فَفَتَحْتُ الْبَابَ، فَإذَا أَنَا بِعَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ علیـه السلام وَ وَاللَّهِ مَا دَخَلَ حِینَ فَتَحْتُ حَتَّی عَلِمَ أَنِّی قَدْ رَجَعْتُ إِلَی خِدْرِی، ثُمَّ إنَّهُ دَخَلَ عَلَی رَسُولِ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم فَقَالَ. السَّلامُ عَلَیْکَ یَا رَسُولَ اللَّهِ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ، فَقَالَ لَهُ النَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم:
وَ عَلَیْکَ السَّلامُ یَا أَبَاالْحَسَنِ اجْلِسْ.
قَالَتْ أُمُّ سَلَمَةَ: فَجَلَسَ عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ علیـه السلام بَیْنَ یَدَیْ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم وَ جَعَلَ یَنْظُرُ إِلَی الْأَرْضِ کَأَنَّهُ قَصَدَ الْحَاجَةَ وَ هُوَ یَسْتَحْیِی أَنْ یُبْدِیَهَا، فَهُوَ مُطْرِقٌ إِلَی الْأَرْضِ حَیَاءً مِنْ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم.
فَقَالَتْ أُمُّ سَلَمَةَ: فَکَانَ النَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم عَلِمَ مَا فِی نَفْسِ عَلِیٍّ علیـه السلام فَقَالَ لَهُ: یَا أَبَاالْحَسَنِ إِنِّی أَرَی أَنَّکَ أَتَیْتَ لِحَاجَةٍ فَقُلْ حَاجَتَکَ وَ أَبْدِ مَا فِی نَفْسِکَ، فَکُلُّ حَاجَةٍ لَکَ عِنْدِی مَقْضِیَّةٌ.
قَالَ عَلِیٌّ علیـه السلام :
فَقُلْتُ: فِدَاکَ أَبِی وَ أُمِّی إِنَّکَ لَتَعْلَمُ أَنَّکَ أَخَذْتَنِی مِنْ عَمِّکَ أَبِی طَالِبٍ وَ مِنْ فَاطِمَةَ بِنْتِ أَسَدٍ وَ أَنَا صَبِیٌّ لا عَقْلَ لِی، فَغَذَّیْتَنِی بِغَذَائِکَ وَ أَدَّبْتَنِی بِأَدَبِکَ، فَکُنْتَ إِلَیَّ أَفْضَلَ مِنْ أَبِی طَالِبٍ وَ مِنْ فَاطِمَةَ بِنْتِ أَسَدٍ فِی الْبِرِّ وَ الشَّفَقَةِ وَ إِنَّ اللَّهَ تَعَالَی هَدَانِی بِکَ وَ عَلَی یَدَیْکَ وَ اسْتَنْقَذَنِی مِمَّا کَانَ عَلَیْهِ آبَائِی وَ أَعْمَامِی مِنَ الْحَیْرَةِ وَ الشَّکِّ وَ إِنَّکَ وَاللَّهِ یَا رَسُولَ اللَّهِ ذُخْرِی وَ ذَخِیرَتِی فِی الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ یَا رَسُولَ اللَّهِ فَقَدْ أَحْبَبْتُ مَعَ مَا شَدَّ اللَّهُ مِنْ عَضُدِی بِکَ أَنْ یَکُونَ لِی بَیْتٌ وَ أَنْ یَکُونَ لِی زَوْجَةٌ أَسْکُنُ إِلَیْهَا وَ قَدْ أَتَیْتُکَ خَاطِباً رَاغِباً أَخْطُبُ إِلَیْکَ ابْنَتَکَ فَاطِمَةَ، فَهَلْ أَنْتَ مُزَوِّجِی یَا رَسُولَ اللَّهِ؟
قَالَتْ أُمُّ سَلَمَةَ: فَرَأَیْتُ وَجْهَ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم یَتَهَلَّلُ فَرَحاً وَ سُرُوراً ثُمَّ تَبَسَّمَ فِی وَجْهِ عَلِیٍّ علیـه السلام فَقَالَ:
یَا أَبَاالْحَسَنِ فَهَلْ مَعَکَ شَیْ‌ءٌ أُزَوِّجُکَ بِهِ؟
فَقَالَ عَلِیٌّ علیـه السلام :
فِدَاکَ أَبِی وَ أُمِّی وَاللَّهِ مَا یَخْفَی عَلَیْکَ مِنْ أَمْرِی شَیْ‌ءٌ، أَمْلِکُ سَیْفِی وَ دِرْعِی وَ نَاضِحِی وَ مَا أَمْلِکُ شَیْئاً غَیْرَ هَذَا، فَقَالَ لَهُ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم:
یَا عَلِیُّ أَمَّا سَیْفُکَ فَلا غِنًی بِکَ عَنْهُ تُجَاهِدُ بِهِ فِی سَبِیلِ اللَّهِ وَ تُقَاتِلُ بِهِ أَعْدَاءَ اللَّهِ وَ نَاضِحُکَ تَنْضِحُ بِهِ عَلَی نَخْلِکَ وَ أَهْلِکَ وَ تَحْمِلُ عَلَیْهِ رَحْلَکَ فِی سَفَرِکَ وَ لَکِنِّی قَدْ زَوَّجْتُکَ بِالدِّرْعِ وَ رَضِیتُ بِهَا مِنْکَ.
یَا أَبَاالْحَسَنِ أُبَشِّرُکَ؟
قَالَ عَلِیٌّ علیـه السلام :
قُلْتُ: نَعَمْ فِدَاکَ أَبِی وَ أُمِّی بَشِّرْنِی فَإِنَّکَ لَمْ تَزَلْ مَیْمُونَ النَّقِیبَةِ، مُبَارَکَ الطَّائِرِ، رَشِیدَ الْأَمْرِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْکَ.
فَقَالَ لِی رَسُولُ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم:
أَبْشِرْ یَا أَبَاالْحَسَنِ فَإِنَّ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ قَدْ زَوَّجَکَهَا فِی السَّمَاءِ مِنْ قَبْلِ أَنْ أُزَوِّجَکَ فِی الْأَرْضِ وَ لَقَدْ هَبَطَ عَلَیَّ فِی مَوْضِعِی مِنْ قَبْلِ أَنْ تَأْتِیَنِی مَلَکٌ مِنَ السَّمَاءِ لَهُ وُجُوهٌ شَتَّی وَ أَجْنِحَةٌ شَتَّی لَمْ أَرَ قَبْلَهُ مِنَ الْمَلائِکَةِ مِثْلَهُ فَقَالَ لِی: السَّلامُ عَلَیْکَ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ، أَبْشِرْ یَا مُحَمَّدُ بِاجْتِمَاعِ الشَّمْلِ وَ طَهَارَةِ النَّسْلِ، فَقُلْتُ: وَ مَا ذَاکَ أَیُّهَا الْمَلِکُ؟
فَقَالَ لِی: یَا مُحَمَّدُ أَنَا سَیْطَائِیلُ الْمَلَکُ الْمُوَکَّلُ بِإِحْدَی قَوَائِمِ الْعَرْشِ، سَأَلْتُ رَبِّی عَزَّوَجَلَّ أَنْ یَأْذَنَ لِی فِی بِشَارَتِکَ وَ هَذَا جَبْرَئِیلُ علیـه السلام فِی أَثَرِی یُخْبِرُکَ عَنْ رَبِّکَ عَزَّوَجَلَّ بِکَرَامَةِ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ.
قَالَ النَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم:
فَمَا اسْتَتَمَّ کَلامَهُ حَتَّی هَبَطَ عَلَیَّ جَبْرَئِیلُ فَقَالَ:
السَّلامُ عَلَیْکَ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ، یَا نَبِیَّ اللَّهِ!
ثُمَّ إنَّهُ وَضَعَ فِی یَدِی حَرِیرَةً بَیْضَاءَ مِنْ حَرِیرِ الْجَنَّةِ وَ فِیـهِ سَطْرَانِ مَکْتُوبَانِ بِالنُّورِ.
فَقُلْتُ: حَبِیبِی جَبْرَئِیلُ مَا هَذِهِ الْحَرِیرَةُ؟ وَ مَا هَذِهِ الْخُطُوطُ؟
فَقَالَ جَبْرَئِیلُ: یَا مُحَمَّدُ إِنَّ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ اطَّلَعَ إِلَی الْأَرْضِ اطِّلاعَةً فَاخْتَارَکَ مِنْ خَلْقِهِ فَبَعَثَکَ بِرِسَالَتِهِ، ثُمَّ اطَّلَعَ إِلَی الْأَرْضِ ثَانِیَةً فَاخْتَارَ لَکَ مِنْهَا أَخاً وَ وَزِیراً وَ صَاحِباً وَ خَتَناً، فَزَوَّجَهُ ابْنَتَکَ فَاطِمَةَ.
فَقُلْتُ: حَبِیبِی جَبْرَئِیلُ وَ مَنْ هَذَا الرَّجُلُ؟
فَقَالَ لِی: یَا مُحَمَّدُ أَخُوکَ فِی الدُّنْیَا وَ ابْنُ عَمِّکَ فِی النَّسَبِ عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ وَ إِنَّ اللَّهَ أَوْحَی إِلَی الْجِنَانِ أَنْ تَزَخْرَفِی، فَتَزَخْرَفَتِ الْجِنَانُ وَ إِلَی شَجَرَةِ طُوبَی: احْمِلِی الْحُلِیَّ وَ الْحُلَلَ وَ تَزَیَّنَتِ الْحُورُ الْعِینُ وَ أَمَرَ اللَّهُ الْمَلائِکَةَ أَنْ تَجْتَمِعَ فِی السَّمَاءِ الرَّابِعَةِ عِنْدَ الْبَیْتِ الْمَعْمُورِ، فَهَبَطَ مِنْ فَوْقِهَا إِلَیْهَا وَ صَعِدَ مِنْ تَحْتِهَا إِلَیْهَا وَ أَمَرَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ رِضْوَانَ فَنَصَبَ مِنْبَرَ الْکَرَامَةِ عَلَی بَابِ الْبَیْتِ الْمَعْمُورِ وَ هُوَ الَّذِی خَطَبَ عَلَیْهِ آدَمُ عَرَضَ الْأَسْمَاءِ عَلَی الْمَلائِکَةِ وَ هُوَ مِنْبَرٌ مِنْ نُورٍ، فَأَوْحَی إِلَی مَلَکٍ مِنْ مَلائِکَةِ حُجُبِهِ یُقَالُ لَهُ: رَاحِیلُ أَنْ یَعْلُوَ ذَلِکَ الْمِنْبَرَ وَ أَنْ یَحْمَدَهُ بِمَحَامِدِهِ وَ یُمَجِّدَهُ بِتَمْجِیدِهِ وَ أَنْ یُثَنِّیَ عَلَیْهِ بِمَا هُوَ أَهْلُهُ وَ لَیْسَ فِی الْمَلائِکَةِ أَحْسَنُ مَنْطِقاً وَ لا أَحْلَی لُغَةً مِنْ رَاحِیلَ الْمَلَکِ، فَعَلا الْمِنْبَرَ وَ حَمِدَ رَبَّهُ وَ مَجَّدَهُ وَ قَدَّسَهُ وَ أَثْنَی عَلَیْهِ بِمَا هُوَ أَهْلُهُ، فَارْتَجَّتِ السَّمَاوَاتُ فَرَحاً وَ سُرُوراً.
قَالَ جَبْرَئِیلُ: ثُمَّ أَوْحَی اللَّهُ إِلَیَّ أَنِ اعْقِدْ عُقْدَةَ النِّکَاحِ، فَإِنِّی قَدْ زَوَّجْتُ أَمَتِی فَاطِمَةَ بِنْتَ حَبِیبِی مُحَمَّدٍ عَبْدِی عَلِیَّ بْنَ أَبِی طَالِبٍ، فَعَقَدْتُ عُقْدَةَ النِّکَاحِ وَ أَشْهَدْتُ عَلَی ذَلِکَ الْمَلائِکَةَ أَجْمَعِینَ وَ کُتِبَ شَهَادَتُهُمْ فِی هَذِهِ الْحَرِیرَةِ وَ قَدْ أَمَرَنِی رَبِّی عَزَّوَجَلَّ أَنْ أَعْرِضَهَا عَلَیْکَ وَ أَنْ أَخْتِمَهَا بِخَاتَمِ مِسْکٍ وَ أَنْ أَدْفَعَهَا إِلَی رِضْوَانَ وَ إِنَّ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ لَمَّا أَشْهَدَ الْمَلائِکَةَ عَلَی تَزْوِیجِ عَلِیٍّ مِنْ فَاطِمَةَ أَمَرَ شَجَرَةَ طُوبَی أَنْ تَنْثُرَ حَمْلَهَا مِنَ الْحُلِیِّ وَ الْحُلَلِ، فَنَثَرَتْ مَا فِیـهَا، فَالْتَقَطَتْهُ الْمَلائِکَةُ وَ الْحُورُ الْعِینُ وَ إِنَّ الْحُورَ الْعِینَ لَیَتَهَادَیْنَهُ وَ یَفْخَرْنَ بِهِ إِلَی یَوْمِ الْقِیَامَةِ.
یَا مُحَمَّدُ إِنَّ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ أَمَرَنِی أَنْ آمُرَکَ أَنْ تُزَوِّجَ عَلِیّاً فِی الْأَرْضِ فَاطِمَةَ وَ تُبَشِّرَهُمَا بِغُلامَیْنِ زَکِیَّیْنِ نَجِیبَیْنِ طَاهِرَیْنِ طَیِّبَیْنِ خَیِّرَیْنِ فَاضِلَیْنِ فِی الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ، یَا أَبَاالْحَسَنِ فَوَاللَّهِ مَا عَرَجَ الْمَلَکُ مِنْ عِنْدِی حَتَّی دَقَقْتَ الْبَابَ، أَلا وَ إِنِّی مُنْفِذٌ فِیکَ أَمْرَ رَبِّی عَزَّوَجَلَّ، امْضِ یَا أَبَاالْحَسَنِ أَمَامِی فَإِنِّی خَارِجٌ إِلَی الْمَسْجِدِ وَ مُزَوِّجُکَ عَلَی رُءُوسِ النَّاسِ وَ ذَاکِرٌ مِنْ فَضْلِکَ مَا تَقَرُّ بِهِ عَیْنُکَ وَ أَعْیُنُ مُحِبِّیکَ فِی الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ.
قَالَ عَلِیٌّ: فَخَرَجْتُ مِنْ عِنْدِ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم مُسْرِعاً وَ أَنَا لا أَعْقِلُ فَرَحاً وَ سُرُوراً، فَاسْتَقْبَلَنِی أَبُوبَکْرٍ وَ عُمَرُ فَقَالا: مَا وَرَاءَکَ؟ فَقُلْتُ: زَوَّجَنِی رَسُولُ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم ابْنَتَهُ فَاطِمَةَ وَ أَخْبَرَنِی أَنَّ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ زَوَّجَنِیـهَا مِنَ السَّمَاءِ وَ هَذَا رَسُولُ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم خَارِجٌ فِی أَثَرِی لِیُظْهِرَ ذَلِکَ بِحَضْرَةِ النَّاسِ، فَفَرِحَا بِذَلِکَ فَرَحاً شَدِیداً وَ رَجَعَا مَعِی إِلَی الْمَسْجِدِ.
فَمَا تَوَسَّطْنَاهُ حَتَّی لَحِقَ بِنَا رَسُولُ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم وَ إِنَّ وَجْهَهُ لَیَتَهَلَّلُ سُرُوراً وَ فَرَحاً فَقَالَ:
یَا بِلالُ، فَأَجَابَهُ فَقَالَ:
لَبَّیْکَ یَا رَسُولَ اللَّهِ،
قَالَ:
اجْمَعْ إِلَیَّ الْمُهَاجِرِینَ وَ الْأَنْصَارَ، فَجَمَعَهُمْ، ثُمَّ رَقَی دَرَجَةً مِنَ الْمِنْبَرِ فَحَمِدَ اللَّهَ وَ أَثْنَی عَلَیْهِ وَ قَالَ:
مَعَاشِرَ الْمُسْلِمِینَ إِنَّ جَبْرَئِیلَ أَتَانِی آنِفاً فَأَخْبَرَنِی عَنْ رَبِّی عَزَّوَجَلَّ أَنَّهُ جَمَعَ الْمَلائِکَةَ عِنْدَ الْبَیْتِ الْمَعْمُورِ وَ أَنَّهُ أَشْهَدَهُمْ جَمِیعاً أَنَّهُ زَوَّجَ أَمَتَهُ فَاطِمَةَ ابْنَةَ رَسُولِ اللَّهِ مِنْ عَبْدِهِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ وَ أَمَرَنِی أَنْ أُزَوِّجَهُ فِی الْأَرْضِ وَ أُشْهِدَکُمْ عَلَی ذَلِکَ.
ثُمَّ جَلَسَ وَ قَالَ لِعَلِیٍّ علیـه السلام :
قُمْ یَا أَبَاالْحَسَنِ فَاخْطُبْ أَنْتَ لِنَفْسِکَ.
قَالَ:
فَقَامَ، فَحَمِدَ اللَّهَ وَ أَثْنَی عَلَیْهِ وَ صَلَّی عَلَی النَّبِیِّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم وَ قَالَ:
الْحَمْدُ لِلَّهِ شُکْراً لِأَنْعُمِهِ وَ أَیَادِیـهِ وَ لا إِلَهَ إِلا اللَّهُ شَهَادَةً تَبْلُغُهُ وَ تُرْضِیـهِ وَ صَلَّی اللَّهُ عَلَی مُحَمَّدٍ صَلاةً تُزْلِفُهُ وَ تُحْظِیـهِ وَ النِّکَاحُ مِمَّا أَمَرَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ بِهِ وَ رَضِیَهُ وَ مَجْلِسُنَا هَذَا مِمَّا قَضَاهُ اللَّهُ وَ أَذِنَ فِیـهِ وَ قَدْ زَوَّجَنِی رَسُولُ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم ابْنَتَهُ فَاطِمَةَ وَ جَعَلَ صَدَاقَهَا دِرْعِی هَذَا وَ قَدْ رَضِیتُ بِذَلِکَ فَاسْأَلُوهُ وَ اشْهَدُوا.
فَقَالَ الْمُسْلِمُونَ لِرَسُولِ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم:
زَوَّجْتَهُ یَا رَسُولَ اللَّهِ؟
فَقَالَ:
نَعَمْ، فَقَالُوا: بَارَکَ اللَّهُ لَهُمَا وَ عَلَیْهِمَا وَ جَمَعَ شَمْلَهُمَا.
وَ انْصَرَفَ رَسُولُ اللَّهِ إِلَی أَزْوَاجِهِ فَأَمَرَهُنَّ أَنْ یُدَفِّفْنَ لِفَاطِمَةَ، فَضَرَبْنَ بِالدُّفُوفِ قَالَ عَلِیٌّ: فَأَقْبَلَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم فَقَالَ:
یَا أَبَاالْحَسَنِ انْطَلِقِ الْآنَ فَبِعْ دِرْعَکَ وَ ائْتِنِی بِثَمَنِهِ حَتَّی أُهَیِّئَ لَکَ وَ لِابْنَتِی فَاطِمَةَ مَا یُصْلِحُکُمَا.
قَالَ عَلِیٌّ: فَانْطَلَقْتُ فَبِعْتُهُ بِأَرْبَعِ مِائَةِ دِرْهَمِ سُودٍ هَجَرِیَّةٍ، مِنْ عُثْمَانَ بْنِ عَفَّانَ فَلَمَّا قَبَضْتُ الدَّرَاهِمَ مِنْهُ وَ قَبَضَ الدِّرْعَ مِنِّی قَالَ:
یَا أَبَاالْحَسَنِ لَسْتُ أَوْلَی بِالدِّرْعِ مِنْکَ وَ أَنْتَ أَوْلَی بِالدِّرْهَمِ مِنِّی، فَقُلْتُ: بَلَی،
قَالَ:
فَإِنَّ الدِّرْعَ هَدِیَّةٌ مِنِّی إِلَیْکَ فَأَخَذْتُ الدِّرْعَ وَ الدَّرَاهِمَ وَ أَقْبَلْتُ إِلَی رَسُولِ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم فَطَرَحْتُ الدِّرْعَ وَ الدَّرَاهِمَ بَیْنَ یَدَیْهِ وَ أَخْبَرْتُهُ بِمَا کَانَ مِنْ أَمْرِ عُثْمَانَ، فَدَعَا لَهُ بِخَیْرٍ.
وَ قَبَضَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم قَبْضَةً مِنَ الدَّرَاهِمِ وَ دَعَا بِأَبِی بَکْرٍ فَدَفَعَهَا إِلَیْهِ وَ قَالَ:
یَا أَبَابَکْرٍ اشْتَرِ بِهَذِهِ الدَّرَاهِمَ لِابْنَتِی مَا یُصْلِحُ لَهَا فِی بَیْتِهَا وَ بَعَثَ مَعَهُ سَلْمَانَ وَ بِلالَ لِیُعِینَاهُ عَلَی حَمْلِ مَا یَشْتَرِیـهِ.
قَالَ أَبُوبَکْرٍ: وَ کَانَتِ الدَّرَاهِمُ الَّتِی أَعْطَانِیـهَا ثَلاثَةً وَ سِتِّینَ دِرْهَماً فَانْطَلَقْتُ وَ اشْتَرَیْتُ فِرَاشاً مِنْ خَیْشِ مِصْرَ مَحْشُوّاً بِالصُّوفِ وَ نَطْعاً مِنْ أَدَمٍ وَ وِسَادَةً مِنْ أَدَمٍ حَشْوُهَا مِنْ لِیفِ النَّخْلِ وَ عَبَاءَةً خَیْبَرِیَّةً وَ قِرْبَةً لِلْمَاءِ وَ کِیزَاناً وَ جِرَاراً وَ مِطْهَرَةً لِلْمَاءِ وَ سِتْرَ صُوفٍ رَقِیقاً وَ حَمَلْنَاهُ جَمِیعاً حَتَّی وَضَعْنَاهُ بَیْنَ یَدَیْ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم فَلَمَّا نَظَرَ إِلَیْهِ بَکَی وَ جَرَتْ دُمُوعُهُ، ثُمَّ رَفَعَ رَأْسَهُ إِلَی السَّمَاءِ وَ قَالَ:
اللَّهُمَّ بَارِکْ لِقَوْمٍ جُلُّ آنِیَتِهِمُ الْخَزَفُ.
قَالَ عَلِیٌّ: وَ دَفَعَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم بَاقِیَ ثَمَنِ الدِّرْعِ إِلَی أُمِّ سَلَمَةَ فَقَالَ:
اتْرُکِی هَذِهِ الدَّرَاهِمَ عِنْدَکِ وَ مَکَثْتُ بَعْدَ ذَلِکَ شَهْراً لا أُعَاوِدُ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم فِی أَمْرِفَاطِمَةَ بِشَیْ‌ءٍ اسْتِحْیَاءً مِنْ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم، غَیْرَ أَنِّی کُنْتُ إذَا خَلَوْتُ بِرَسُولِ اللَّهِ یَقُولُ لِی: یَا أَبَاالْحَسَنِ مَا أَحْسَنَ زَوْجَتَکَ وَ أَجْمَلَهَا، أَبْشِرْ یَا أَبَاالْحَسَنِ فَقَدْ زَوَّجْتُکِ سَیِّدَةَ نِسَاءِ الْعَالَمِینَ.
قَالَ عَلِیٌّ: فَلَمَّا کَانَ بَعْدَ شَهْرٍ دَخَلَ عَلَیَّ أَخِی عَقِیلُ بْنُ أَبِی طَالِبٍ فَقَالَ:
یَا أَخِی مَا فَرِحْتُ بِشَیْ‌ءٍ کَفَرَحِی بِتَزْوِیجِکَ فَاطِمَةَ بِنْتَ محمّد صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم، یَا أَخِی فَمَا بَالُکَ لا تَسْأَلُ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم یُدْخِلُهَا عَلَیْکَ فَنَقَرَّ عَیْناً بِاجْتِمَاعِ شَمْلِکُمَا،
قَالَ عَلِیٌّ: وَاللَّهِ یَا أَخِی إِنِّی لاحِبُّ ذَلِکَ وَ مَا یَمْنَعُنِی مِنْ مَسْأَلَتِهِ إِلا الْحَیَاءُ مِنْهُ فَقَالَ:
أَقْسَمْتُ عَلَیْکَ إِلا قُمْتَ مَعِی
فَقُمْنَا نُرِیدُ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم فَلَقِینَا فِی طَرِیقِنَا أُمَّ أَیْمَنَ مَوْلاةَ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم فَذَکَرْنَا ذَلِکَ لَهَا فَقَالَتْ:
لا تَفْعَلْ وَ دَعْنَا نَحْنُ نُکَلِّمُهُ فَإِنَّ کَلامَ النِّسَاءِ فِی هَذَا الْأَمْرِ أَحْسَنُ وَ أَوْقَعُ بِقُلُوبِ الرِّجَالِ.
ثُمَّ انْثَنَتْ رَاجِعَةً فَدَخَلَتْ إِلَی أُمِّ سَلَمَةَ فَأَعْلَمَتْهَا بِذَلِکَ وَ أَعْلَمَتْ نِسَاءَ النَّبِیِّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم فَاجْتَمَعْنَ عِنْدَ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم وَ کَانَ فِی بَیْتِ عَائِشَةَ، فَأَحْدَقْنَ بِهِ وَ قُلْنَ: فَدَیْنَاکَ بِآبَائِنَا وَ أُمَّهَاتِنَا یَا رَسُولَ اللَّهِ قَدِ اجْتَمَعْنَا لِأَمْرٍ لَوْ أَنَّ خَدِیجَةَ فِی الْأَحْیَاءِ لَقَرَّتْ بِذَلِکَ عَیْنُهَا.
قَالَتْ أُمُّ سَلَمَةَ: فَلَمَّا ذَکَرْنَا خَدِیجَةَ بَکَی رَسُولُ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم ثُمَّ قَالَ:
خَدِیجَةُ وَ أَیْنَ مِثْلُ خَدِیجَةَ، صَدَّقَتْنِی حِینَ کَذَّبَنِی النَّاسُ وَ وَازَرَتْنِی عَلَی دِینِ اللَّهِ وَ أَعَانَتْنِی عَلَیْهِ بِمَالِهَا، إِنَّ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ أَمَرَنِی أَنْ أُبَشِّرَ خَدِیجَةَ بِبَیْتٍ فِی الْجَنَّةِ مِنْ قَصَبِ الزُّمُرُّدِ لا صَخَبَ فِیـهِ وَ لا نَصَبَ.
قَالَتْ أُمُّ سَلَمَةَ: فَقُلْنَا: فَدَیْنَاکَ بِآبَائِنَا وَ أُمَّهَاتِنَا یَا رَسُولَ اللَّهِ إِنَّکَ لَمْ تَذْکُرْ مِنْ خَدِیجَةَ أَمْراً إِلا وَ قَدْ کَانَتْ کَذَلِکَ غَیْرَ أَنَّهَا قَدْ مَضَتْ إِلَی رَبِّهَا. فَهَنَّأَهَا اللَّهُ بِذَلِکَ وَ جَمَعَ بَیْنَنَا وَ بَیْنَهَا فِی دَرَجَاتِ جَنَّتِهِ وَ رِضْوَانِهِ وَ رَحْمَتِهِ، یَا رَسُولَ اللَّهِ وَ هَذَا أَخُوکَ فِی الدُّنْیَا وَ ابْنُ عَمِّکَ فِی النَّسَبِ عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ یُحِبُّ أَنْ تُدْخِلَ عَلَیْهِ زَوْجَتَهُ فَاطِمَةَ سلام الله علیـها وَ تَجْمَعَ بِهَا شَمْلَهُ، فَقَالَ:
یَا أُمَّ سَلَمَةَ فَمَا بَالُ عَلِیٍّ لا یَسْأَلُنِی ذَلِکَ؟ فَقُلْتُ: یَمْنَعُهُ الْحَیَاءُ مِنْکَ یَا رَسُولَ اللَّهِ.
قَالَتْ أُمُّ أَیْمَنَ: فَقَالَ لِی رَسُولُ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم:
انْطَلِقِی إِلَی عَلِیٍّ فَأْتِینِی بِهِ فَخَرَجْتُ مِنْ عِنْدِ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم فَإذَا عَلِیٌّ یَنْتَظِرُنِی لِیَسْأَلَنِی عَنْ جَوَابِ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم فَلَمَّا رَآنِی قَالَ مَا وَرَاکِ یَا أُمَّ أَیْمَنَ قُلْتُ: أَجِبْ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم.
قَالَ علیـه السلام فَدَخَلْتُ عَلَیْهِ وَ قُمْنَ أَزْوَاجُهُ فَدَخَلْنَ الْبَیْتَ وَ جَلَسْتُ بَیْنَ یَدَیْهِ مُطْرِقاً نَحْوَ الْأَرْضِ حَیَاءً مِنْهُ، فَقَالَ أَتُحِبُّ أَنْ تَدْخُلَ عَلَیْکَ زَوْجَتُکَ؟ فَقُلْتُ وَ أَنَا مُطْرِقٌ: نَعَمْ فِدَاکَ أَبِی وَ أُمِّی فَقَالَ:
نَعَمْ وَ کَرَامَةً یَا أَبَاالْحَسَنِ أُدْخِلُهَا عَلَیْکَ فِی لَیْلَتِنَا هَذِهِ أَوْ فِی لَیْلَةِ غَدٍ إِنْ شَاءَ اللَّهُ، فَقُمْتُ فَرِحاً مَسْرُوراً وَ أَمَرَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم أَزْوَاجَهُ أَنْ یُزَیِّنَّ فَاطِمَةَ سلام الله علیـها وَ یُطَیِّبْنَهَا وَ یَفْرِشْنَ لَهَا بَیْتاً لِیُدْخِلْنَهَا عَلَی بَعْلِهَا، فَفَعَلْنَ ذَلِکَ.
وَ أَخَذَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم مِنَ الدَّرَاهِمِ الَّتِی سَلَّمَهَا إِلَی أُمِّ سَلَمَةَ عَشَرَةَ دَرَاهِمَ فَدَفَعَهَا إِلَیَّ (428) وَ قَالَ:
اشْتَرِ سَمْناً وَ تَمْراً وَ أَقِطاً، فَاشْتَرَیْتُ وَ أَقْبَلْتُ بِهِ إِلَی رَسُولِ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم، فَحَسَرَ عَنْ ذِرَاعَیْهِ وَ دَعَا بِسُفْرَةٍ مِنْ أَدَمٍ وَ جَعَلَ یَشْدَخُ التَّمْرَ وَ السَّمْنَ وَ یَخْلِطُهُمَا بِالْأَقِطِ حَتَّی اتَّخَذَهُ حَیْساً.
ثُمَّ قَالَ یَا عَلِیُّ ادْعُ مَنْ أَحْبَبْتَ، فَخَرَجْتُ إِلَی الْمَسْجِدِ وَ أَصْحَابُ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم مُتَوَافِرُونَ، فَقُلْتُ: أَجِیبُوا رَسُولَ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم، فَقَامُوا جَمِیعاً وَ أَقْبَلُوا نَحْوَ النَّبِیِّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم، فَأَخْبَرْتُهُ أَنَّ الْقَوْمَ کَثِیرٌ، فَجَلَّلَ السُّفْرَةَ بِمِنْدِیلٍ وَ قَالَ:
أَدْخِلْ عَلَیَّ عَشَرَةً بَعْدَ عَشَرَةٍ، فَفَعَلْتُ وَ جَعَلُوا یَأْکُلُونَ وَ یَخْرُجُونَ وَ لا یَنْقُصُ الطَّعَامُ، حَتَّی لَقَدْ أَکَلَ مِنْ ذَلِکَ الْحَیْسِ سَبْعُمِائَةِ رَجُلٍ وَ امْرَأَةٍ بِبَرَکَةِ النَّبِیِّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم.
قَالَتْ أُمُّ سَلَمَةَ: ثُمَّ دَعَا بِابْنَتِهِ فَاطِمَةَ وَ دَعَا بِعَلِیٍّ علیـه السلام ، فَأَخَذَ عَلِیّاً بِیَمِینِهِ وَ فَاطِمَةَ بِشِمَالِهِ وَ جَمَعَهُمَا إِلَی صَدْرِهِ، فَقَبَّلَ بَیْنَ أَعْیُنِهِمَا وَ دَفَعَ فَاطِمَةَ إِلَی عَلِیٍّ وَ قَالَ:
یَا عَلِیُّ نِعْمَ الزَّوْجَةُ زَوْجَتُکَ، ثُمَّ أَقْبَلَ عَلَی فَاطِمَةَ وَ قَالَ:
یَا فَاطِمَةُ نِعْمَ الْبَعْلُ بَعْلُکَ، ثُمَّ قَامَ یَمْشِی بَیْنَهُمَا حَتَّی أَدْخَلَهُمَا بَیْتَهُمَا الَّذِی هُیِّئَ لَهُمَا، ثُمَّ خَرَجَ مِنْ عِنْدِهِمَا فَأَخَذَ بِعِضَادَتَیِ الْبَابِ فَقَالَ:
طَهَّرَکُمَا اللَّهُ وَ طَهَّرَ نَسْلَکُمَا أَنَا سِلْمٌ لِمَنْ سَالَمَکُمَا وَ حَرْبٌ لِمَنْ حَارَبَکُمَا، أَسْتَوْدِعُکُمَا اللَّهَ وَ أَسْتَخْلِفُهُ عَلَیْکُمَا.
قَالَ عَلِیٌّ علیـه السلام :
وَ مَکَثَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم بَعْدَ ذَلِکَ ثَلاثاً لا یَدْخُلُ عَلَیْنَا، فَلَمَّا کَانَ فِی صَبِیحَةِ الْیَوْمِ الرَّابِعِ جَاءَنَا لِیَدْخُلَ عَلَیْنَا فَصَادَفَ فِی حُجْرَتِنَا أَسْمَاءَ بِنْتَ عُمَیْسٍ الْخَثْعَمِیَّةَ، فَقَالَ لَهَا: مَا یَقِفُکِ هَاهُنَا وَ فِی الْحُجْرَةِ رَجُلٌ؟
فَقَالَتْ:
فِدَاکَ أَبِی وَ أُمِّی إِنَّ الْفَتَاةَ إذَا زُفَّتْ إِلَی زَوْجِهَا تَحْتَاجُ إِلَی امْرَأَةٍ تَتَعَاهَدُهَا وَ تَقُومُ بِحَوَائِجِهَا فَأَقَمْتُ هَاهُنَا لِأَقْضِیَ حَوَائِجَ فَاطِمَةَ سلام الله علیـها،
قَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم:
یَا أَسْمَاءُ قَضَی اللَّهُ لَکِ حَوَائِجَ الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ.
قَالَ عَلِیٌّ علیـه السلام :
وَ کَانَتْ غَدَاةَ قَرَّةٍ وَ کُنْتُ أَنَا وَ فَاطِمَةُ تَحْتَ الْعَبَاءِ فَلَمَّا سَمِعْنَا کَلامَ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم لِأَسْمَاءَ ذَهَبْنَا لِنَقُوَم فَقَالَ:
بِحَقِّی عَلَیْکُمَا لا تَفْتَرِقَا حَتَّی أَدْخُلَ عَلَیْکُمَا: فَرَجَعْنَا إِلَی حَالِنَا وَ دَخَلَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم وَ جَلَسَ عِنْدَ رُءُوسِنَا وَ أَدْخَلَ رِجْلَیْهِ فِیمَا بَیْنَنَا وَ أَخَذْتُ رِجْلَهُ الْیُمْنَی فَضَمَمْتُهَا إِلَی صَدْرِی وَ أَخَذَتْ فَاطِمَةُ رِجْلَهُ الْیُسْرَی فَضَمَّتْهَا إِلَی صَدْرِهَا وَ جَعَلْنَا نُدْفِئُ رِجْلَیْهِ مِنْ الْقَرِّ.
حَتَّی إذَا دُفِئَتَا قَالَ:
یَا عَلِیُّ ائْتِنِی بِکُوزٍ مِنْ مَاءٍ، فَأَتَیْتُهُ، فَتَفَلَ فِیـهِ ثَلاثاً وَ قَرَأَ فِیـهِ آیَاتٍ مِنْ کِتَابِ اللَّهِ تَعَالَی، ثُمَّ قَالَ:
یَا عَلِیُّ اشْرَبْهُ وَ اتْرُکْ فِیـهِ قَلِیلاً فَفَعَلْتُ ذَلِکَ فَرَشَّ بَاقِیَ الْمَاءِ عَلَی رَأْسِی وَ صَدْرِی وَ قَالَ:
أَذْهَبَ اللَّهُ عَنْکَ الرِّجْسَ یَا أَبَاالْحَسَنِ وَ طَهَّرَکَ تَطْهِیراً.
وَ قَالَ:
ائْتِنِی بِمَاءٍ جَدِیدٍ، فَأَتَیْتُهُ بِهِ، فَفَعَلَ کَمَا فَعَلَ وَ سَلَّمَهُ إِلَی ابْنَتِهِ سلام الله علیـها وَ قَالَ لَهَا: اشْرَبِی وَ اتْرُکِی مِنْهُ قَلِیلاً، فَفَعَلَتْ فَرَشَّهُ عَلَی رَأْسِهَا وَ صَدْرِهَا وَ قَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم:
أَذْهَبَ اللَّهُ عَنْکِ الرِّجْسَ وَ طَهَّرَکِ تَطْهِیراً وَ أَمَرَنِی بِالْخُرُوجِ مِنَ الْبَیْتِ وَ خَلا بِابْنَتِهِ وَ قَالَ:
کَیْفَ أَنْتِ یَا بُنَیَّةِ وَ کَیْفَ رَأَیْتِ زَوْجَکِ؟
قَالَتْ لَهُ: یَا أَبَتِ خَیْرَ زَوْجٍ إِلا أَنَّهُ دَخَلَ عَلَیَّ نِسَاءٌ مِنْ قُرَیْشٍ وَ قُلْنَ لِی: زَوَّجَکِ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم مِنْ فَقِیرٍ لا مَالَ لَهُ فَقَالَ لَهَا: یَا بُنَیَّةِ مَا أَبُوکِ بِفَقِیرٍ وَ لا بَعْلُکِ بِفَقِیرٍ وَ لَقَدْ عُرِضَتْ عَلَیَّ خَزَائِنُ الْأَرْضِ مِنَ الذَّهَبِ وَ الْفِضَّةِ فَاخْتَرْتُ مَا عِنْدَ رَبِّی عَزَّوَجَلَّ. یَا بُنَیَّةِ لَوْ تَعْلَمِینَ مَا عَلِمَ أَبُوکِ لَسَمُجَتِ الدُّنْیَا فِی عَیْنَیْکِ.
وَاللَّهِ یَا بُنَیَّةِ مَا أَلَوْتُکِ نُصْحاً إِنْ زَوَّجْتُکِ أَقْدَمَهُمْ سِلْماً وَ أَکْثَرَهُمْ عِلْماً وَ أَعْظَمَهُمْ حِلْماً.
یَا بُنَیَّةِ إِنَّ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ اطَّلَعَ إِلَی الْأَرْضِ اطِّلاعَةً فَاخْتَارَ مِنْ أَهْلِهَا رَجُلَیْنِ: فَجَعَلَ أَحَدَهُمَا أَبَاکِ وَ الْآخَرَ بَعْلَکِ، یَا بُنَیَّةِ نِعْمَ الزَّوْجُ زَوْجُکِ لا تَعْصِی لَهُ أَمْراً.
ثُمَّ صَاحَ بِی رَسُولُ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم:
یَا عَلِیُّ، فَقُلْتُ لَبَّیْکَ یَا رَسُولَ اللَّهِ،
قَالَ:
ادْخُلْ بَیْتَکَ وَ الْطُفْ بِزَوْجَتِکَ وَ ارْفُقْ بِهَا فَإِنَّ فَاطِمَةَ بَضْعَةٌ مِنِّی، یُؤْلِمُنِی مَا یُؤْلِمُهَا وَ یَسُرُّنِی مَا یَسُرُّهَا، أَسْتَوْدِعُکُمَا اللَّهَ وَ أَسْتَخْلِفُهُ عَلَیْکُمَا.
قَالَ عَلِیٌّ علیـه السلام :
فَوَاللَّهِ مَا أَغْضَبْتُهَا وَ لا أَکْرَهْتُهَا عَلَی أَمْرٍ حَتَّی قَبَضَهَا اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ وَ لا أَغْضَبَتْنِی وَ لا عَصَتْ لِی أَمْراً وَ لَقَدْ کُنْتُ أَنْظُرُ إِلَیْهَا فَتَنْکَشِفُ عَنِّی الْهُمُومُ وَ الْأَحْزَانُ.
قَالَ عَلِیٌّ علیـه السلام :
ثُمَّ قَامَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم لِیَنْصَرِفَ فَقَالَتْ لَهُ فَاطِمَةُ: یَا أَبَتِ لا طَاقَةَ لِی بِخِدْمَةِ الْبَیْتِ، فَأَخْدِمْنِی خَادِماً تَخْدُمُنِی وَ تُعِینُنِی عَلَی أَمْرِ الْبَیْتِ، فَقَالَ لَهَا یَا فَاطِمَةُ: أَوَ لا تُرِیدِینَ خَیْراً مِنَ الْخَادِمِ؟
فَقَالَ عَلِیٌّ: قُولِی: بَلَی،
قَالَتْ:
یَا أَبَتِ خَیْراً مِنَ الْخَادِمِ. فَقَالَ تُسَبِّحِینَ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ، فِی کُلِّ یَوْمٍ ثَلاثاً وَ ثَلاثِینَ مَرَّةً وَ تُحَمِّدِینَهُ ثَلاثاً وَ ثَلاثِینَ مَرَّةً وَ تُکَبِّرِینَهُ أَرْبَعاً وَ ثَلاثِینَ مَرَّةً فَذَلِکِ مِائَةٌ بِاللِّسَانِ وَ أَلْفُ حَسَنَةٍ فِی الْمِیزَانِ، یَا فَاطِمَةُ إِنَّکِ إِنْ قُلْتَهَا فِی صَبِیحَةِ کُلِّ یَوْمٍ کَفَاکِ اللَّهُ مَا أَهَمَّکِ مِنْ أَمْرِ الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ.
تبیـان: أقول: روی مثل تلک الرّوایة من کتاب کفایة الطّالب تألیف محمّد بن یوسف الکنجیِّ الشافعیِّ بإسناده عن ابن عباس باختصار و تغییر ترکناه لتکرُُّر مضامـی‌نـه ثمَّ قال:
قال محمّد بن یوسف: هکذا رواه ابن بطّة و هو حسن عال و ذکرُ أسماء بنت عمـیس فی هذا الحدیث غیر صحیح، لأَنَّ أسماء هذه امرأة جعفر بن أبی طالب تزوّجها بعده أبوبکر فولدت له محمَّدا، فلمّا مات أبوبکر تزوَّجها علیُّ بن أبی طالب علیـه السلام و إنَّ أسماء الَّتی حضرت فی عرس فاطمة سلام الله علیـها إنما هی أسماء بنت یزید بن السکن الأنصاریّ و أسماء بنت عمـیس کان مع زوجها جعفر بالحبشة و قدم بها یوم فتح خیبر سنة سبع و کان زواج فاطمة سلام الله علیـها بعد وقعة بدر، بأَیّام یسیرة فصحَّ بهذا أنَّ أسماء المذکورة فی هذا الحدیث إنَّما هی بنت یزید (429) و لها أحادیث عن النبی صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم انتهی (430).
أقول: المرط:اء من صوف أو خز کان یؤتزر بها و الخدر بالکسر السّتر قوله علیـه السلام مما کان علیـه آبائی، أی الحیرة فی بعض الأُمور الّتی اهتدی إلیـه أمـیرالمؤمنین و خصَّ بـه من العلوم الرَّبّانیة و الشِّرک (431) إنما هو للأعمام أو یکون المراد بعض الأجداد من جهة الأُمِّ و قال الجزریُّ فی مـیمون النقیبة أی منجح الفعال، مظفر المطالب و النقیبة: النفس و قیل: الطبیعة و الخلیفة و قال: طائر الإنسان ما حصل له فی علم الله ممّا قدِّر له و منـه الحدیث بالمـیمون طائره أی بالمبارک حظّه و یجوز أن یکون أصله من الطیر السّانح و البارح قوله علیـه السلام :
تزلفه أی تقرِّ به، قوله: و تحظیـه من باب الإفعال یقال فلان أحظی منّی أی أقرب إلیـه منّی قوله: ثمَّ انثنت، أی انصرفت قال الجوهری: ثنیته صرفته عن حاجته و قال الجزریِّ: الصّخب الضجّة و اضطراب الأصوات للخصام و منـه حدیث خدیجة: لا صخب فیـه و لا نصب، قوله: فجلّل السفرة أی ستر ما فیـها بمندیل لئلا یری الآکلون ما فیـها، فیحصل فیـها البرکة و قد تکرَّر ذلک فی الأخبار المشتملة علی إعجاز البرکة.
در کتاب کشف الغمّه (432) از کتاب مناقب ابن شـهر آشوب نقل کرده و او از ابن عبّاس روایت کرده کـه گفت:
در آن شبی کـه حضرت فاطمـه سلام الله علیـها بـه خانـه حضرت علی بن ابیطالب علیـه السلام بُرده شد پیـامبر صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم درون پیشاپیش ایشان حرکت مـی‌کرد و جبرئیل از سمت راست، مـیکائیل از سمت چپ و هفتاد هزار فرشته سر آن حضرت مـی‌آمدند و آن فرشتگان و تا طلوع فجر تسبیح و تقدیس الهی مـی‌د.
و درون کتاب مناقب از حضرت علی علیـه السلام نقل کرده کـه رسول خدا صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم فرمود:
فرشته‌ای نزد من آمد و عرض کرد:
ای محمّد! همانا خداوند عزّوجلّ بـه تو سلام مـی‌رساند و مـی‌فرماید:
من فاطمـه را به منظور علی تزویج نمودم، بعد تو او را بـه ازدواج علی درآور و من امر کردم بـه درخت طوبی که تا بارور شود بـه دُرّ و یـاقوت و مرجان و همانا اهل آسمان بر این واقعه شاد شدند و به زودی از آن دو متولّد مـی‌شوند دو جوانان اهل بهشت و به آنـها مزیّن مـی‌شود بهشت، ای محمّد! همانا تو بهترین اوّلین و آخرین مـی‌باشی.
نیز درون کتاب کشف الغمّه (433) از امّ سلمـه و سلمان فارسی و امـیرالمؤمنین علی علیـه السلام روایت مـی‌کند کـه گفت:
زمانی کـه حضرت زهرا سلام الله علیـها بـه سنّ ازدواج رسیدند قریش کـه در اسلام سبقت گرفته و اهل فضل و کمال و جاه و جلال و دارای اموال بودند خواستگار فاطمـه‌ی اطهر شدند، هر گاه یکی از آنان راجع بـه این موضوع با پیـامبر خدا صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم مذاکره مـی‌کرد آن حضرت بـه نحوی از او اعراض مـی‌نمود کـه بعضی گمان مـی‌د:
رسول خدا صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم نسبت بـه او خشمناک شده‌ست! یـا اینکه درون این باره از آسمان، وحی بر آن بزرگوار نازل گردیده!
ابوبکر فاطمـه‌ی اطهر سلام الله علیـها را از رسول اکرم صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم خواستگاری نمود ولی پیـامبر صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم فرمود:
اختیـار فاطمـه با خدای سبحان است.
بعد از ابوبکر، عمر بن خطاب بـه خواستگاری حضرت فاطمـه‌ی زهراء سلام الله علیـها آمد ولی رسول اکرم صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم همان جوابی را بـه او داد کـه به ابوبکر فرموده بود.
در یکی از روزها ابوبکر و عمر و سعد بن معاذ درون مسجد رسول خدا صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم نشسته بودند ایشان راجع بـه فاطمـه‌ی اطهر مذاکراتی بـه عمل آوردند، ابوبکر گفت:
اشراف قریش درون حضور پیـامبر خدا صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم خواستگار فاطمـه‌ی زهراء شدند، آن بزرگوار فرمود:
اختیـار فاطمـه با خدا مـی‌باشد. هر گاه بخواهد وسیله‌ی ازدواج وی را مـهیّا مـی‌نماید.
علی بن ابیطالب، فاطمـه‌ی زهراء علیـهما السلام را از رسول خدا صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم خواستگاری ننموده و با وی مذاکره نکرده، من علّت عدم خواستگاری علی را جز تهیدستی چیز دیگری نمـی‌بینم من این طور دریـافته‌ام کـه خدا و رسول، فاطمـه‌ی اطهر علیـه السلام را به منظور حضرت علی علیـه السلام نگاه داشته‌اند. سپس ابوبکر متوجّه عمر بن خطاب و سعد بن معاذ شد و گفت:
آیـا صلاح مـی‌دانید نزد علی بن ابیطالب برویم و راجع بـه این موضوع با وی مذاکره نمائیم؟
چنانچه معلوم شود تهیدستی مانع علیست ما بـه وی کمک کنیم، سعد بن معاذ گفت:
ای ابوبکر خدا تو را موفق نماید، برخیزید که تا به امـید خدا برویم.
سلمان فارسی مـی‌گوید:
آنان از مسجد خارج و برای یـافتن علی متوجّه منزل آن حضرت شدند ولی ایشان را نیـافتند.
حضرت علی علیـه السلام با آن شتری کـه داشت آب به منظور درخت خرمای یکی از انصار مـی‌کشید و اجرت مـی‌گرفت.
هنگامـی کـه آنـها بـه سوی حضرت علی علیـه السلام رفتند و چشم آن حضرت بـه آنان افتاد فرمود:
چه خبر دارید و برای چه منظوری نزد من آمده‌اید؟ ابوبکر گفت:
یـا علی هیچ خصلتی نیکویی نیست مگر اینکه تو درون آن سبقت گرفته‌ای، تو نزد پیغمبر اکرم صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم از نظر قرابت و رفاقت و سبقت، مقامـی داری کـه مـی‌دانی. گروهی از اشراف قریش به منظور خواستگاری فاطمـه‌ی زهراء نزد پیغمبر اکرم صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم رفتند و آن بزرگوار آنان را رد کرد و در جوابشان فرمود:
اختیـار فاطمـه با خداست، اگر بخواهد او را شوهر دهد، مـی‌دهد.
یـا علی! چه مانعی دارد کـه تو فاطمـه‌ی اطهر را از پیـامبر خواستگاری نمایی؟ زیرا من امـیدوارم کـه خدا و رسول، فاطمـه را به منظور تو نگاه داشته باشند.
راوی مـی‌گوید:
چشمان مبارک حضرت امـیرالمؤمنین علیـه السلام پر از اشک شده و فرمودند:
ای ابوبکر! تو فکر آرام مرا بـه هیجان آوردی و مطلبی کـه فکرش را نمـی‌کردم تذکّر دادی. بـه خدا قسم کـه من بـه فاطمـه‌ی زهراء سلام الله علیـها رغبت دارم و مثل من شخصی راجع بـه زهراء سلام الله علیـها بی‌مـیل نیست، ولی تنـها چیزی کـه مانع من هست تهیدستی مـی‌باشد.
ابوبکر گفت:
یـا علی! این سخن را مگوی، زیرا دنیـا و آخرت درون نظر خدا و رسولش ناچیز است.
حضرت علی علیـه السلام بعد از این جریـان، شتر خود را باز نمود و آن را بـه منزل برد و بست.
آنگاه نعلین‌های خود را پوشید و متوجّه پیغمبر اکرم صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم شد. رسول خدا صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم آن موقع درون خانـه‌ی زوجه‌اش اُمّ سلمـه‌ی مخزومـی بود. وقتی حضرت علی علیـه السلام دقُ الباب نمود امّ سلمـه گفت:
کیست دقُ الباب مـی‌کند؟ پیـامبر اکرم صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم قبل از اینکه حضرت علی علیـه السلام بگوید منم فرمود:
برخیز درون را باز کن و به وی بگو: وارد شو. او مردیست کـه خدا و رسول او را دوست دارند و او هم خدا و رسول را دوست دارد.
اُمّ سلمـه گفت:
پدر و مادرم بـه فدای تو یـا رسول الله! این کیست کـه تو هنوز او را ندیده‌ای این چنین درباره‌اش مـی‌فرمایی؟
فرمود:
ای امّ سلمـه! آرام باش! این مردی نیست کـه سفیـه باشد و به زودی عصبانی شود. وی برادر و پسر عمو و محبوب‌ترین مردم نزد من است.
امّ سلمـه مـی‌گوید:
من با سرعتی به منظور باز درون رفتم بـه طوری کـه پایم بـه دامنم پیچید و نزدیک بود بیفتم موقعی کـه در را گشودم با علی بن ابیطالب علیـه السلام مواجه شدم. آن حضرت وارد خانـه نشد که تا موقعی کـه یقین پیدا کرد من بـه جایگاه خود بازگشتم آنگاه داخل شد و به رسول خدا صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم عرض کرد:
«اَلسَّلامُ عَلَیْکَ یـا رَسُول الله وَ رَحْمَةُ اللهِ وَ بَرکاتُه». پیغمبر صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم درون جوابشان فرمود:
«وَ عَلَیْکَ السَّلام یـا اَبَاالْحَسَن»، بنشین.
حضرت علی علیـه السلام درون حضور پیغمبر اکرم صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم نشست و همچنان بـه زمـین نگاه مـی‌کرد گویـا حاجتی داشت، ولی از اظهار آن خجالت مـی‌کشید، لذا سر مبارک خود را بـه زیر افکنده و سخنی نمـی‌گفت. پیـامبر اکرم صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم کـه از قلب علی علیـه السلام آگاه بود، بـه وی فرمود:
یـا اباالحسن! من این مـی‌دانم کـه حاجتی داری، چه مانعی دارد، حاجت قلبی خود را بگو، زیرا حاجت تو نزد من روا خواهد بود.
حضرت علی علیـه السلام فرمود:
پدر و مادرم بـه فدایت یـا رسول الله! تو مـی‌دانی کـه خودت مرا از عمویت ابوطالب و فاطمـه بنت اسد گرفتی، من کودکی بیش نبودم، تو مرا با خویشتن هم غذا کردی تو درباره‌ی من از لحاظ نیکویی و شفقت از پدرم ابوطالب و مادرم فاطمـه بنت اسد افضل و برتری، خدای رؤوف مرا بـه وسیله‌ی تو و در دست تو هدایت نمود، خدا مرا از آن حیرت و سرگردانی‌هایی کـه پدران و عموهایم دچار بودند نجات داد، یـا رسول الله! تو درون دنیـا و آخرت به منظور من ذخیره و پناهگاه هستی.
یـا رسول الله! من دوست دارم با این همـه رعایتی کـه نسبت بـه من فرموده‌ای خانـه و زوجه‌ای داشته باشم کـه با او انس بگیرم. یـا رسول الله! من نزد تو آمده‌ام تقاضا دارم که تا ت فاطمـه را به منظور من تزویج نمایی، آیـا این تقاضا را مـی‌پذیری؟ امّ سلمـه مـی‌گوید:
دیدم صورت مبارک پیغمبر اکرم صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم از شدّت فرح و خوشحالی مـی‌درخشید.
آنگاه بـه حضرت علی علیـه السلام فرمود:
یـا اباالحسن آیـا تو چیزی داری کـه من فاطمـه را بـه تو بدهم؟
حضرت علی علیـه السلام عرض کرد:
پدر و مادرم بـه فدایت اوضاع زندگی من از تو مخفی نیست. من فقط یک شمشیر و یک زره و یک شتر دارم کـه با آن آب مـی‌کشم. من غیر از اینـها چیزی ندارم.
رسول خدا صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم فرمود:
یـا علی! تو از شمشیرت مستغنی نیستی، زیرا مـی‌خواهی با آن درون راه خدا جهاد کنی و با دشمنان خدا بجنگی، شتر خود را به منظور اینکه آب به منظور درخت‌های خرما و خانـه‌ات بکشی و بار سفر بـه پشت آن بگذاری لازم داری. آری من فاطمـه را با همان زرهی کـه داری به منظور تو تزویج مـی‌نمایم.
یـا اباالحسن! مایلی کـه به تو مژده‌ای دهم؟
گفتم:
آری، پدر و مادرم بـه فدای تو، تو همـیشـه درون گفتار خود با برکت و هدایت کننده بوده‌ای؟ صلوات خدا بر تو باد.
پیـامبر خدا صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم بـه من فرمود:
یـا اباالحسن! خدا قبل از اینکه من فاطمـه را درون زمـین به منظور تو تزویج نمایم وی را درون آسمان به منظور تو تزویج کرده‌ست. قبل از اینکه تو نزد من بیـایی درباره‌ی همـین موضوع، مَلَکی نزد من آمد کـه دارای چندین صورت و چندین بال بود و من درون مـیان ملائکه نظیر او را ندیده بودم، او بعد از این کـه به من گفت:
«اَلسَّلامُ عَلَیْکَ یـا رَسُول الله وَ رَحْمَةُ اللهِ وَ بَرکاتُه» گفت:
مژده باد تو را بـه یگانگی و پاکیزگی نسل.
گفتم این چه بشارتیست؟
گفت:
نام من سیطائیل هست من موکّل بـه یکی از ستون‌های عرش مـی‌باشم. از خدا خواهش نمودم بـه من اجازه دهد کـه به تو مژده دهم. این جبرئیل هست که بـه دنبال من مـی‌آید و مـی‌خواهد تو را از کرامت پروردگار آگاه نماید. سخن وی تمام نشده بود کـه جبرئیل نازل شد و گفت:
«اَلسَّلامُ عَلَیْکَ یـا رَسُول الله وَ رَحْمَةُ اللهِ وَ بَرکاتُه یـا نَبِّیَّ الله»! سپس یک حریر سفیدی از حریرهای بهشتی کـه دو سطر از نور بر آن نوشته شده بود درون مـیان دست من نـهاد.
گفتم:
ای حبیب من! این حریر و این خط چیست؟
گفت:
یـا محمّد خدای علیم توجّهی بـه زمـین کرد و تو را از مـیان خلق برگزید و به پیـامبری مبعوث نمود.
برای دوّمـین بار توجّهی بـه زمـین کرد و یک وزیر و هم صحبت و دامادی به منظور تو انتخاب نمود و ت فاطمـه را به منظور او تزویج کرد.
گفتم:
ای حبیب من! این مرد کیست؟
گفت:
یـا محمّد! وی کـه در دنیـا برادر و پسر عموی توست علی بن ابیطالب علیـه السلام است. خدای توانا بـه بهشت دستور داد که تا خود را زینت نمود. بـه درخت طوبی امر کرد:
زر و زیور و حلّه‌ها را آماده نموده‌ست. حورالعین خویشتن را زینت کرده‌اند بـه ملائکه دستور داده که تا در آسمان چهارم نزد بیت المعمور اجتماع نمایند. ملائکه‌ی مافوق بیت المعمور بـه جانب آن نزول و ملائکه‌ی پایین بیت المعمور بـه طرف آن صعود نمودند.
خدای رحمان و رحیم بـه رضوان امر نموده منبر کرامت را بر درون بیت المعمور نصب نمایند، این همان منبریست از نور، کـه حضرت آدم بر فراز آن رفت و نام‌های موجودات را بر ملائکه عرضه نمود.
خدا بـه یکی از ملائکه محبّ خویشتن کـه او را «راحیل» مـی‌گویند وحی کرد که تا بر فراز آن منبر برود و حمد و ثنای خدا را آن طور کـه باید و شاید بـه جای آورد. درون مـیان ملائکه از لحاظ نیکویی بیـان و شیرین زبانی بهتر از راحیل وجود ندارد.
راحیل بر فراز منبر رفت و آن طور کـه باید و شاید حمد و ثنای خدا را بـه جای آورد و بدین جهت اهل آسمان‌ها غرق سرور شدند.
جبرئیل گفت:
خدای سبحان بـه من دستور داده کـه عقد نکاح را جاری کن، زیرا من کنیز خودم فاطمـه‌ی اطهر، حبیب خودم محمّد را به منظور بنده‌ام علی بن ابیطالب علیـه السلام تزویج کردم. من عقد نکاح را جاری کردم و جمـیع ملائکه را بر آن شاهد گرفتم، شـهادت آنان بر این پارچه‌ی حریر نوشته شده‌ست. خدا بـه من دستور داده کـه این حریر را بـه تو عرضه نمایم و آن را بـه وسیله‌ی عطر و مشک مُهر نمایم و به رضوان تحویل دهم.
خدای جهان بعد از اینکه ملائکه را بر این ازدواج شاهد گرفت بـه درخت طوبی امر کرد:
زر و زیور و حلّه‌ها را نثار کند، ملائکه و حورالعین آنـها را گرفتند و تا قیـامت بـه آنـها فخر مـی‌نمایند.
یـا محمّد! خدای تعالی بـه من فرموده بـه تو بگویم:
فاطمـه سلام الله علیـها را به منظور حضرت علی بن ابیطالب علیـه السلام تزویج نمایی و ایشان را بـه دو پسری بشارت دهی کـه در دنیـا و آخرت با زکاوت، نجیب، طاهر، طیّب، خیرخواه و با فضیلت خواهند بود.
آنگاه پیـامبر خدا صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم بـه حضرت علی بن ابیطالب علیـه السلام فرمود:
به خدا قسم هنوز آن ملک از نزد من بالا نرفته بود کـه تو دقُّ الباب نمودی. من امر پروردگارم را درباره‌ی تو اجراء خواهم کرد.
یـا اباالحسن! تو قبل از من برو که تا من بـه مسجد بیـایم و فاطمـه را درون حضور مردم به منظور تو تزویج کنم و به قدری از فضائل تو بگویم کـه چشم تو و دوستانت درون دنیـا و آخرت روشن شود.
حضرت علی علیـه السلام مـی‌فرماید:
من از حضور آن حضرت، با سرعتی خارج شدم کـه از کثرت خوشحالی سر از پای نمـی‌شناختم.
عمر و ابوبکر بـه استقبال من آمدند و گفتند چه خبر؟!
گفتم:
حضرت رسول، ش فاطمـه را برایم تزویج نمود و فرمود:
خدا درون آسمان، فاطمـه را به منظور تو تزویج کرده‌ست. این پیغمبر هست که مـی‌آید که تا این موضوع را درون حضور مردم بگوید. ایشان خوشحال شدند و با من بـه سوی مسجد بازگشتند. هنوز ما بـه وسط مسجد نرسیده بودیم کـه پیـامبر خدا صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم درون حالی کـه از کثرت خوشحالی نور از صورت مبارکش مـی‌بارید بـه ما ملحق شد.
آنگاه بلال را خواست، بلال گفت:
لبیّک یـا رسول الله!
فرمود:
مـهاجرین و انصار را نزد من بیـاور، موقعی کـه آنان حضور یـافتند آن حضرت پا بـه پلّه‌ی منبر نـهاد و پس از حمد و ثنای خدای جهان فرمود:
ای گروه مردم! جبرئیل نزد من آمد و گفت:
خدای سبحان، ملائکه را نزد بیت المعمور جمع کرده و آنان را شاهد گرفته کـه فاطمـه‌ی زهراء محمّد را به منظور علی بن ابیطالب علیـه السلام تزویج نموده و مرا هم مأمور کرده کـه این امر را درون زمـین انجام دهم و شما را بر آن شاهد بگیرم.
سپس آن حضرت نشست و به حضرت علی علیـه السلام فرمود:
ای اباالحسن برخیز و خطبه به منظور خود بخوان.
حضرت علی علیـه السلام برخاست و پس از حمد و ثنای خدا و درود بر پیـامبراکرم صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم این خطبه را خواند:
«الْحَمْدُ لِلَّهِ شُکْراً لِأَنْعُمِهِ وَ أَیَادِیـهِ وَ لا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ شَهَادَةً تَبْلُغُهُ وَ تُرْضِیـهِ وَ صَلَّی اللَّهُ عَلَی مُحَمَّدٍ صَلاةً تُزْلِفُهُ وَ تُحْظِیـهِ وَ النِّکَاحُ مِمَّا أَمَرَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ بِهِ وَ رَضِیَهُ وَ مَجْلِسُنَا هَذَا مِمَّا قَضَاهُ اللَّهُ وَ أَذِنَ فِیـه».
بدانید کـه پیغمبر اکرم ش فاطمـه را بـه عقد من درآورده و زره مرا مـهریـه‌ی وی قرار داده و من بـه این ازدواج راضی مـی‌باشم.
مسلمانان بـه رسول خدا صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم گفتند:
یـا رسول الله! ت فاطمـه را به منظور علی تزویج نمودی؟
فرمود:
آری.
گفتند:
خدا این ازدواج را مبارک و یگانگی ایشان را حفظ نماید.
پیغمبر اکرم صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم بعد از این جریـان، متوجّه زنان خویشتن گردید و به ایشان دستور داد که تا مقدّمات مراسم عروسی را فراهم نمایند.
حضرت امـیرالمومنین علیـه السلام مـی‌فرماید:
رسول خدا بازگشت و به من فرمود:
فوراً برو و زره خود را بفروش و پول آن را نزد من بیـاور که تا وسیله‌ی عروسی شما را مـهیّا نمایم.
حضرت علی علیـه السلام فرمود:
من رفتم و زره خود را بـه چهارصد درهم هَجَریّه بـه عثمان بن عفان فروختم. هنگامـی کـه من پول‌ها را گرفتم و زره را تحویل دادم عثمان گفت:
یـا اباالحسن! من از تو نسبت بـه این زره سزاوارتر نیستم، ولی تو نسبت بـه این پول‌ها از من سزاوارتری، گفتم:
آری، گفت:
پس من این زره را بـه تو هدیـه مـی‌کنم من زره را با پول‌ها از او گرفتم و به حضور پیغمبر مشرّف شدم و جریـان عثمان را به منظور حضرتش شرح دادم.
حضرت دعایش فرمود.
پیـامبر اکرم صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم یک مشت از آن پول‌ها را برگرفت و ابوبکر را احضار کرده آن پول‌ها را بـه او داد و فرمود:
این پول‌ها را ببر و برای م فاطمـه، لوازم منزل خریداری نما، آنگاه سلمان و بلال را با وی فرستاد که تا آنچه را کـه مـی‌خَرد ایشان بیـاورند.
ابوبکر مـی‌گوید:
آن پول‌هایی کـه رسول خدا صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم بـه من داد مبلغ شصت و سه درهم بودند من بـه بازار رفتم و یک رختخواب، کـه از پشم مصری پُر شده بود، یک سفره‌ی چرمـی و یک بالش کـه از لیف خرما پُر شده بود، یک عباء خبیری، یک مشک آب، چند کوزه، ظرف آب سفالی بزرگ، یک آفتابه و یک چادر پشمـی خ.
آنگاه آنـها را آوردیم و به حضور پیـامبر اکرم صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم تقدیم کردیم.
وقتی چشم رسول خدا صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم بـه آنـها افتاد اشک‌هایش جاری شده، سر مبارک خود را بـه طرف آسمان بلند کرد و فرمود:
بار خدایـا! بـه خاندانی کـه ظرف‌های ایشان سفالیست خیر و برکت عطا کن!
حضرت امـیر علیـه السلام مـی‌فرماید:
پیـامبر خدا مابقی پول زره را بـه امّ سلمـه عطا کرد و به وی فرمود:
این پول نزد تو باشد. مدّت یک ماه بود کـه من راجع بـه فاطمـه‌ی اطهر سلام الله علیـها با پیغمبر اکرم صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم گفتگو نمـی‌کردم، زیرا از آن حضرت خجالت مـی‌کشیدم. ولی هر گاه بـه حضورش مشرّف مـی‌شدم، مـی‌فرمود:
یـا اباالحسن! زوجه‌ی تو بسیـار نیکو است! یـا اباالحسن! مژده باد تو را، زیرا من بزرگترین زنان عالَم را به منظور تو تزویج نموده‌ام.
مدّت یک ماه از این جریـان گذشت. برادرم عقیل نزد من آمد و گفت:
یـا علی! من به منظور هیچ نعمتی اینقدر خوشحال نشدم کـه تو با فاطمـه حضرت محمّد صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم ازدواج کرده‌ای. یـا علی! بعد چرا از رسول خدا صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم تقاضا نمـی‌کنی کـه فاطمـه را بـه منزل شما بفرستد که تا چشمان ما بـه وسیله‌ی اجتماع شما روشن شود؟
حضرت علی علیـه السلام فرمود:
به خدا قسم ای برادر، من خیلی مایلم کـه این آرزو برآورده شود، هیچ مانعی نیز درون کار نیست، ولی از پیغمبر اکرم صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم خجالت مـی‌کشم.
عقیل گفت:
تو را بـه خدا قسم، برخیز و با من بـه حضور رسول خدا بیـا! وقتی برخاستیم که تا به حضور آن حضرت مشرّف شویم درون بین راه با امّ ایمن کنیز پیـامبر اکرم صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم مواجه شدیم، موقعی کـه وی را از تصمـیم خود آگاه نمودیم گفت:
شما این عمل را انجام ندهید، بگذارید ما زنان این مطلب را با آن حضرت درون مـیان بگذاریم زیرا سخن زنان درون این باره بهتر درون دل مردان جای خواهد گرفت.
پس از این جریـان من نزد امّ سلمـه رفتم و او را از این موضوع آگاه نمودم، وی هم زنان پیغمبر اکرم را آگاه و جمع نمود، آنان بـه حضور پیـامبر کـه در خانـه‌ی عایشـه بود مشرّف شدند و پس از اینکه درون اطراف آن حضرت حلقه زدند گفتند:
یـا رسول الله! پدر و مادرمان بـه فدای تو! ما به منظور یک موضوعی نزد تو آمده‌ایم کـه اگر خدیجه‌ی کبری زنده بود چشمانش بـه وسیله‌ی آن روشن مـی‌شد.
امّ سلمـه مـی‌گوید:
وقتی ما نام خدیجه‌ی کبری را بردیم آن حضرت گریـان شد و فرمود:
مثل خدیجه پیدا نخواهد شد. خدیجه درون آن موقعی کـه مردم مرا تکذیب نمودند مرا تصدیق کرد، مرا بـه وسیله‌ی ثروت خود درباره‌ی پیشرفت دین خدا یـاری نمود.
خدا بـه من دستور داد خدیجه را درباره‌ی قصر زمرّدی کـه در بهشت دارد و هیچ رنج و زحمتی درون آن نیست بشارت دهم.
امّ سلمـه مـی‌گوید:
گفتیم یـا رسول الله! پدر و مادر ما بـه فدای تو باد! آری خدیجه همـین طور بود کـه شما مـی‌فرمایید، ولی درون عین حال او بـه سوی رحمت پروردگار خویشتن رفت. خدا این نعمت را به منظور او مبارک نماید و ما را هم با او، درون درجات بهشتی و رضوان و رحمت خود جای دهد.
یـا رسول الله! این علی علیـه السلام درون دنیـا برادر و پسر عموی تو مـی‌باشد. او دوست دارد کـه شما اجازه‌ی رفتن فاطمـه سلام الله علیـها را بـه منزل شوهرش صادر فرمایی که تا با یکدیگر مأنوس شوند.
رسول اکرم صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم بـه امّ سلمـه فرمود:
پس چرا علی این موضوع را با من درون مـیان نمـی‌گذارد؟
گفت:
از شما خجالت مـی‌کشد.
امّ ایمن مـی‌گوید:
پیغمبر خدا بـه من فرمود:
برو علی را نزد من بیـاور. وقتی من بـه سراغ علی رفتم دیدم آن حضرت درون انتظار من هست تا جواب رسول خدا را برایش بگویم. وقتی مرا دید فرمود:
چه خبر؟
گفتم:
پیـامبر خدا، تو را مـی‌خواهد.
حضرت امـیرالمؤمنین علی علیـه السلام مـی‌فرماید:
هنگامـی کـه من درون محضر آن برگزیده‌ی خدا مشرّف شدم زنان آن حضرت برخاستند و به حجره‌های خود رفتند. من درون حالی بـه حضور رسول خدا نشستم کـه به زمـین نگاه مـی‌کردم، زیرا از آن بزرگوار خجالت مـی‌کشیدم.
پیغمبر خدا صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم بـه من فرمود:
آیـا دوست داری کـه زوجه‌ات را درون اختیـارت بگذارم؟ من همان طور کـه به زمـین مـی‌نگریستم عرض کردم:
آری، پدر و مادرم بـه فدایت باد.
فرمود:
بسیـار خوب، امشب یـا فردا شب این خواسته‌ی تو برآورده خواهد شد من با سرور و خوشحالی برخاستم.
سپس آن حضرت بـه زنان خود دستور داد:
فاطمـه را زینت و معطّر نمائید، یک اطاق از برایش فرش کنید که تا شوهرش نزد او بیـاید.
پس از این جریـان رسول خدا صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم مبلغ ده درهم از آن پول‌هایی را کـه به امّ سلمـه داده بود بعد گرفت و به من داد و فرمود:
برو روغن و خرما و کشک خریداری کن. من آنـها را خ و به حضور حضرتش آوردم. رسول خدا آستین‌های خود را بالا زد و یک سفره‌ی پوستی خواست.
آنگاه خرما و کشک را با یکدیگر مخلوط نمود غذایی درست کرد کـه آن را بـه عربی «حَیْس» مـی‌گویند.
سپس بـه من فرمود:
یـا علی! هری را دوست داری دعوت کن. من بـه سوی مسجد رفتم، اصحاب پیـامبر اکثراً درون مسجد بودند. من بـه آنان گفتم:
دعوت پیغمبر خدا را اجابت نمائید، ایشان عموماً برخاستند و به طرف خانـه‌ی آن حضرت رفتند.
من بـه پیـامبر خدا عرض کردم:
مـهمان‌ها زیـاد هستند.
رسول خدا پارچه‌ای روی سفره انداخت و به من فرمود:
مـهمان‌ها را ده نفر ده نفر، نزد من بفرست. من اطاعت نمودم آنان همچنان غذا مـی‌خوردند و خارج مـی‌شدند، ولی غذا کم نمـی‌شد که تا اینکه تعداد هفتصد نفر مرد و زن از آن غذا بـه برکت پیغمبر خدا خوردند.
امّ سلمـه مـی‌گوید:
پیـامبر خدا صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم فاطمـه‌ی زهراء سلام الله علیـها و حضرت علی علیـه السلام را خواست.
حضرت علی علیـه السلام را سمت راست و حضرت فاطمـه‌ی اطهر سلام الله علیـها را طرف چپ خود جای داد و به ‌ی مبارک خویشتن چسبانید و مـیان چشم ایشان را بوسید، آنگاه بعد از اینکه فاطمـه را بـه حضرت علی علیـهما السلام سپرد، فرمود:
یـا علی! زوجه‌ی تو خوب زوجه‌ایست. سپس رو بـه فاطمـه کرد و فرمود:
شوهر تو خوب شوهری مـی‌باشد.
آنگاه آن حضرت برخاست و مـیان ایشان راه رفت و آنان را داخل آن حجره‌ای کرد کـه برای ایشان مـهیّا شده بود.
سپس از حجره خارج شد دو طرف درون را گرفت و فرمود:
خدا شما و نسل شما را پاک و پاکیزه نماید. من بای کـه با شما آشتی باشد آشتی هستم و دشمن هستم بای کـه با شما دشمنی نماید. من شما را بـه خدا مـی‌سپارم.
حضرت امـیر علیـه السلام مـی‌فرماید:
پیغمبر اکرم صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم مدّت سه روز نزد ما نیـامد. وقتی صبح روز چهارم فرا رسید هنگام آمدن حضرت نزد ما، با اسماء بنت عمـیس روبرو شد. بـه وی فرمود:
برای چه اینجا ایستاده‌ای، درون صورتی کـه مردی درون مـیان این حجره‌ست؟
گفت:
پدر و مادرم بـه فدایت هر گاه ی بـه خانـه‌ی شوهر برود احتیـاج بـه زنی دارد کـه خواسته‌های او را انجام دهد. من اینجا ایستاده‌ام کـه اگر فاطمـه فرمانی داشته باشد ببرم.
رسول اکرم صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم بـه وی فرمود:
خدا حوائج دنیوی و اخروی تو را روا نماید.
حضرت علی علیـه السلام مـی‌فرماید:
اوّل صبح بود کـه من و فاطمـه‌ی اطهر سلام الله علیـها زیر عبا خوابیده بودیم. موقعی کـه گفتگوی رسول خدا و اسماء را شنیدیم تصمـیم گرفتیم کـه برخیزیم ولی آن حضرت بـه ما فرمود:
به خاطر آن حقّی کـه من بـه گردن شما دارم از یکدیگر جدا نشوید که تا من نزد شما بیـایم. ما بـه جای خود بازگشتیم و آن حضرت آمد و بالای سر ما نشست و پاهای مبارک خود را زیر عبای ما داخل نمود. من پای راست آن بزرگوار را بـه ‌ی خود چسباندم و فاطمـه پای چپ او را بـه ‌ی خود چسبانید. ما بدین وسیله پاهای مبارک آن حضرت را گرم نمودیم.
پس از این جریـان پیغمبر خدا صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم فرمود:
یـا علی یک کوزه‌ی آب به منظور من بیـاور وقتی آب به منظور آن حضرت آوردم سه مرتبه از آب دهان مبارک خود بـه آن آب زد و چندین آیـه از قرآن مجید را بر آن خواند.
سپس بـه حضرت علی علیـه السلام فرمود:
یـا علی! از این آب بیـاشام و مختصری از آن را باقی بگذار، من این امر را اطاعت نمودم و آن حضرت مابقی آن آب را بر سر و ‌ی من پاشید و فرمود:
یـا اباالحسن! خدا پلیدی را از تو دور نمود و تو را پاک کرد، پاک نمودن مخصوصی.
سپس بـه من فرمود:
آب جدیدی برایم بیـاور، من اطاعت نمودم آن بزرگوار نیز همان عمل را انجام داد و آن آب را بـه فاطمـه‌ی زهراء سلام الله علیـها عطا کرد و به وی فرمود:
بیـاشام و مختصری از آن را باقی بگذار. وقتی فاطمـه اطاعت کرد رسول اکرم مابقی آن آب را بر سر و ‌ی آن بانو پاشید و به او فرمود:
خدا پلیدی را از تو دور کرد و تو را پاک و پاکیزه نمود، پاک مخصوصی.
آنگاه بـه من فرمود:
تا از حجره خارج شدم و آن حضرت با فاطمـه درون مـیان اطاق ماند و به فاطمـه فرمود:
شوهرت را چگونـه یـافتی؟
گفت:
پدر جان! علی بهترین شوهر است. ولی زنان قریش بـه من مـی‌گویند:
شوهر تو تهیدست است.
پیغمبر خدا صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم بـه حضرت زهرا سلام الله علیـها فرمود:
ای عزیزم! پدر و شوهر تو فقیر نیستند، زیرا خزانـه‌های طلا و نقره‌ی زمـین بـه من عرضه شد ولی من آنچه را کـه نزد پروردگارم مـی‌باشد انتخاب نمودم.
ای عزیزم! اگر آنچه را کـه پدرت مـی‌داند تو مـی‌دانستی دنیـا درون نظرت ناچیز مـی‌آمد، بـه خدا قسم من درباره‌ی نصیحت تو کوتاهی نکرده‌ام، من تو را بـه علی دادم کـه از لحاظ اسلام بر همـه مقدّم و از نظر علم و حلم از همـه اعظم است.
ای عزیزم، خدای توانا توجّهی بـه زمـین کرد و دو نفر مرد را انتخاب نمود، یکی از آنـها را پدر تو و دیگری را شوهر تو قرار داده‌ست.
ای من! شوهر تو خوب شوهریست. مبادا نسبت بـه وی نافرمانی کنی!
سپس آن برگزیده‌ی خدا، مرا صدا زد، عرض کردم:
لبیّک یـا رسول الله!
فرمود:
داخل حجره‌ی خود شو و درباره‌ی زوجه‌ات مـهربانی و مدارا کن، زیرا فاطمـه پاره‌ی تن من است، آنچه کـه وی را ناراحت کند مرا ناراحت مـی‌نماید و آنچه کـه او را مسرور نماید، مرا مسرور مـی‌کند.
حضرت امـیر علیـه السلام مـی‌فرماید:
به خدا قسم من فاطمـه را غضبنااراحت ننمودم که تا موقعی کـه به شـهادت رسید و فاطمـه هم مرا خشمناک نکرد و از من نافرمانی ننمود. هر گاه من محزون و اندوهناک مـی‌شدم به منظور رفع غم و اندوه خود بـه فاطمـه نظر مـی‌کردم.
حضرت علی علیـه السلام مـی‌فرماید:
چون پیغمبر اراده کرد از منزل فاطمـه‌ی اطهر سلام الله علیـها بیرون رود فاطمـه‌ی زهراء سلام الله علیـها بـه حضرتش عرض کرد:
پدر جان! من طاقت اداره امور خانـه را ندارم، یک کنیز به منظور من بگیر که تا در امور خانـه کُمک کار و یـاور من باشد.
رسول اکرم صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم درون جوابش فرمود:
آیـا دوست نداری کـه چیزی بهتر از خادم بـه تو عطا مـی‌کنم؟
حضرت امـیر بـه فاطمـه علیـهما السلام فرمود:
بگو آری، فاطمـه فرمود:
آنچه از خادم بهتر هست مـی‌خواهم.
رسول خدا صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم فرمود:
در هر روزی 34 مرتبه سبحان الله، 33 مرتبه الحمدلله، 33 مرتبه الله اکبر بگو. این صد مرتبه کار زبان هست ولی درون مـیزان عمل دارای هزار ثواب خواهد بود.
ای فاطمـه! اگر تو این اذکار را هر روز صبح بگویی خدا امور دنیوی و اخروی تو را عهده دار خواهد بود.
بیـان: مرحوم علّامـه‌ی مجلسی رحمة الله علیـه مـی‌فرماید:
روایتی مثل روایت قبل، از کتاب کفایة الطّالب تألیف محمّد بن یوسف گنجی شافعی با اسناد خودش از ابن عبّاس با اختصار و کمـی تغییر نقل کرده و ما به منظور اینکه تکرار نشود آن را نقل نمـی‌کنیم.
پس محمّد بن یوسف گفت:
همـین گونـه این روایت را ابن بطّه روایت کرده و او (ابن بطّه) راوی راستگو و خوبیست امّا بـه نظر او، ذکر نام «اسماء بنت عمـیس» درون این حدیث صحیح نمـی‌باشد، زیرا این اسماء همسر جعفر بن ابیطالب بود کـه پس از شـهادت او ابوبکر با او ازدواج کرد و محمّد بن ابی بکر (434) از این ازدواج متولّد شد و چون ابوبکر با او ازدواج کرد و محمّد بن ابی بکر از این ازدواج متولّد شد و چون ابوبکر مُرد، علیّ بن ابیطالب با او ازدواج نمود و آن «اسمائی» کـه در عروسی حضرت فاطمـه سلام الله علیـها حاضر بود «اسماء بنت یزید بن السکن انصاری» بود و در آن هنگام اسماء بنت عمـیس با شوهرش جعفر درون حبشـه بود کـه آنـها درون روز فتح خیبر درون سال هفتم هجرت بـه حبشـه رفتند و ازدواج حضرت فاطمـه سلام الله علیـها بعد از جنگ بدر بوده، یعنی درون ایّامـی کـه او اسیر بوده بعد صحیح این هست که بگوییم آن «اسماء» کـه در حدیث ذکر شده «اسماء یزید انصاری» بوده و او روایـاتی نیز از پیـامبر اکرم صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم نقل نموده، پایـان نظر محمّد بن یوسف.
مرحوم علّامـه‌ی مجلسی رحمة الله علیـه مـی‌فرماید:
«مرط» بـه عبایی گویند کـه از پشم و یـا خَز باشد و با آن خودشان را مـی‌پوشانند و «خِدر» بـه معنی پرده و حجاب است.
این فرمایش امـیرالمؤمنین علی علیـه السلام کـه در این روایت مـی‌فرماید:
«ممّا کانَ علیـه آبائی» یعنی ای رسول خدا مرا از آنچه پدرانم بر آن بودند نجات دادی، بـه این معنی نیست کـه پدران آن حضرت نعوذ بالله مشرک و بت پرست بوده‌اند بلکه منظور این هست که تو مرا از آن شکّ و تردید و حیرت‌هایی کـه پدرانم درون بعضی امور با آن مواجه بودند نجات دادی و منظور از هدایت این هست که آن حضرت امـیرالمؤمنین علی علیـه السلام را بـه سوی علوم ربّانی کـه فقط مختصّ اوست هدایت نمود.
و منظور از «شرک» (435) منظور از پدران، عموهاست و یـا منظور، بعضی از پدران مادریست.
و جزریّ مـی‌گوید:
در آنجا کـه امـیرالمؤمنین علی علیـه السلام مـی‌فرماید:
«مـیمون النّقیّة» یعنی تو کامـیابی و بر همـه‌ی مطالب پیروز و سربلندی و کلمـه‌ی «نقیبة» نفس را گویند و قول ضعیفی هم گفته بـه معنی طبیعت و خلقت (انسانی) را گویند.
و همچنین جزریّ گوید «طائر الانسان» آنچه حاصل شود به منظور انسان درون علم خدا و آنچه خداوند به منظور او تقدیر فرموده‌ست.
و از همـین قبیل هست که درون حدیثی آمده:
«بالمـیمون طائره» یعنی بـه مبارکیست بهره و نصیب او و همچنین جایز هست اصل آن (طائر) را از «طَیَرَ» بگیریم کـه در این صورت بـه معنی «سانح و بارح» مـی‌شود. (در عرب اگر پرنده‌ای از سمت راست آید آن را بـه فال نیک گیرند و به آن «سانح» گویند و اگر او سمت چپ آید بـه فال بد گیرند و آن را «بارح» گویند. )
و درون آنجا کـه حضرت امـیرالمؤمنین علی علیـه السلام مـی‌فرماید:
«تزلفه» یعنی او را بـه خدا نزدیک مـی‌کند.
و «تحظیـه» از باب اِفعال است، مـی‌گویند:
«فلان احظی منّی» یعنی او (مثلاً بـه پیـامبر) نزدیک‌تر هست از من.
و درون آنجا کـه مـی‌فرماید:
«ثم انثنت» «انثنت» یعنی منصرف کرد، جوهری گفته «ثنیته» یعنی او را از حاجتش منصرف کردم.
جزری گفته: «الصّخب» بـه معنی ضجّه و فریـاد هست و صدا بلند به منظور دشمن را گویند و از همـین قبیل هست حدیثی کـه در فضل حضرت خدیجه سلام الله علیـهاست کـه پیـامبر صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم مـی‌فرماید:
«لا صخب فیـه و لا نصب» یعنی خداوند قصری درون بهشت بـه حضرت خدیجه سلام الله علیـها عنایت فرموده کـه در آن نـه داد و فریـاد هست و نـه درد و الم و ناراحتی.
و درون آنجا کـه مـی‌فرماید:
«فجلّل السّفرة» یعنی پوشیده شده بود (محتویّات) سفره که تا آنان کـه از آن سفره مـی‌خورند نبینند درون آن چیست و این باعث برکت آن سفره مـی‌شد و این قضیّه (مخفی بودن محتویّات سفره) درون اخبار و روایـات فراوان آمده کـه در رابطه با اعجاز برکت است.

[روایت شماره] (33)

[کشف الغمة ] وَ نَقَلْتُ مِنْ کِتَابِ الذُّرِّیَّةِ الطَّاهِرَةِ، تَصْنِیفِ أَبِی بِشْرٍ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ حَمَّادٍ الْأَنْصَارِیِّ الْمَعْرُوفِ بِالدُّولابِیِّ، مِنْ نُسْخَةٍ بِخَطِّ الشَّیْخِ ابْنِ وَضَّاحٍ الْحَنْبَلِیِّ الشَّهْرَبَانِیِّ وَ أَجَازَ لِی أَنْ أَرْوِیَ عَنْهُ کُلَّ مَا یَرْوِی عَنْ مَشَایِخِهِ وَ هُوَ یَرْوِی کَثِیراً وَ أَجَازَ لِیَ السَّیِّدُ جَلالُ الدِّینِ بْنُ عَبْدِ الْحَمِیدِ بْنِ فَخَّارٍ الْمُوسَوِیُّ الْحَائِرِیُّ أَدَامَ اللَّهُ شَرَفَهُ أَنْ أَرْوِیَهُ عَنْهُ، عَنِ الشَّیْخِ عَبْدِالْعَزِیزِ بْنِ الْأَخْضَرِ الْمُحَدِّثِ إِجَازَةً فِی مُحَرَّمِ سَنَةِ عَشْرٍ وَ سِتِّمِائَةٍ وَ عَنِ الشَّیْخِ بُرْهَانِ الدِّینِ أَبِی الْحُسَیْنِ أَحْمَدَ بْنِ عَلِیٍّ الْغَزْنَوِیِّ إِجَازَةً فِی رَبِیعِ الأَوَّلِ سَنَةَ أَرْبَعَ عَشْرَةَ وَ سِتِّمِائَةٍ، کِلاهُمَا عَنِ الشَّیْخِ الْحَافِظِ أَبِی الْفَضْلِ مُحَمَّدِ بْنِ نَاصِرٍ السَّلامِیِّ بِإِسْنَادِهِ وَ السَّیِّدُ أَجَازَ لِی قَدِیماً رِوَایَةَ کُلِّمَا یَرْوِیـهِ وَ بِهَذَا الْکِتَابِ فِی ذِی الْحِجَّةِ مِنْ سَنَةِ سِتٍّ وَ سَبْعِینَ وَ سِتِّمِائَةٍ عَنْ عَلِیٍّ علیـه السلام قَالَ:
خَطَبَ أَبُوبَکْرٍ وَ عُمَرُ إِلَی رَسُولِ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم، فَأَبَی رَسُولُ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم، فَقَالَ عُمَرُ: أَنْتَ لَهَا یَا عَلِیُّ، فَقَالَ:
مَا لِی مِنْ شَیْ‌ءٍ إِلا دِرْعِی أَرْهَنُهَا، فَزَوَّجَهُ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم فَاطِمَةَ فَلَمَّا بَلَغَ ذَلِکَ فَاطِمَةَ بَکَتْ،
قَالَ:
فَدَخَلَ عَلَیْهَا رَسُولُ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم فَقَالَ:
مَا یُبْکِیکِ یَا فَاطِمَةُ؟ فَوَاللَّهِ لَقَدْ أَنْکَحْتُکِ أَکْثَرَهُمْ عِلْماً وَ أَفْضَلَهُمْ حِلْماً وَ أَوَّلَهُمْ سِلْماً.
وَ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ علیـهما السلام قَالَ:
تَزَوَّجَ عَلِیٌّ فَاطِمَةَ فِی شَهْرِ رَمَضَانَ وَ بَنَی بِهَا فِی ذِی الْحِجَّةِ مِنَ السَّنَةِ الثَّانِیَةِ مِنَ الْهِجْرَةِ.
وَ عَنْ مُجَاهِدٍ، عَنْ عَلِیٍّ علیـه السلام قَالَ:
خُطِبَتْ فَاطِمَةَ إِلَی رَسُولِ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم فَقَالَتْ مَوْلاةٌ لِی: هَلْ عَلِمْتَ أَنَّ فَاطِمَةَ قَدْ خُطِبَتْ إِلَی رَسُولِ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم؟ قُلْتُ: لا قَالَتْ:
فَقَدْ خُطِبَتْ، فَمَا یَمْنَعُکَ أَنْ تَأْتِیَ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم فَیُزَوِّجَکَ، فَقُلْتُ: وَ هَلْ عِنْدِی شَیْ‌ءٌ أَتَزَوَّجُ بِهِ، فَقَالَتْ:
إِنَّکَ إِنْ جِئْتَ إِلَی رَسُولِ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم زَوَّجَکَ، فَوَاللَّهِ مَا زَالَتْ تُرْجِینِی [تُزْجِینِی ] حَتَّی دَخَلْتُ عَلَی رَسُولِ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم وَ کَانَتْ لَهُ جَلالَةٌ وَ هَیْبَةٌ، فَلَمَّا قَعَدْتُ بَیْنَ یَدَیْهِ أُفْحِمْتُ فَوَاللَّهِ مَااسْتَطَعْتُ أَنْ أَتَکَلَّمَ فَقَالَ:
مَا جَاءَ بِکَ أَلَکَ حَاجَةٌ؟ فَسَکَتُّ فَقَالَ:
لَعَلَّکَ جِئْتَ تَخْطُبُ فَاطِمَةَ؟ قُلْتُ: نَعَم،
قَالَ:
فَهَلْ عِنْدَکَ مِنْ شَیْ‌ءٍ تَستَحِلُّهَا بِهِ؟ قُلْتُ: لا وَاللَّهِ یَا رَسُولَ اللَّهِ، فَقَالَ:
مَا فَعَلْتَ الدِّرْعَ الَّتِی سَلَّحْتُکَهَا؟ فَقُلْتُ: عِنْدِی وَ الَّذِی نَفْسِی بِیَدِهِ إِنَّهَا لَحُطَمِیَّةٌ مَا ثَمَنُهَا إِلّا أَرْبَعَ مِائَةِ دِرْهَمٍ،
قَالَ:
قَدْ زَوَّجْتُکَهَا فَابْعَثْ بِهَا، فَإِنْ [فَإِنَّهَا ] کَانَتْ لَصَدَاقَ بِنْتِ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم.
بیـان: تقول سلّحته و أسلحه إذا أعطیته سلاحاً و قال الجزریُّ: فی حدیث زواج فاطمة أنّه قال لعلیّ: أین درعک الحطمـیّة، هی الّتی تحطم السّیوف أی تکسرها و قیل: هی العریضة الثّقیلة و قیل: هی منسوبة إلی بطن من عبد القیس یقال لهم:
حطمة بن محارب کانوا یعملون الدّروع و هذا أشبه الأقوال.
در کتاب کشف الغمّه (436) از کتاب الذّریّة الطّاهرة با سندهای خود از حضرت علی بن ابیطالب علیـه السلام روایت مـی‌کند کـه فرمود:
ابوبکر و عمر بـه خواستگاری فاطمـه‌ی زهراء سلام الله علیـها آمدند ولی رسول اکرم صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم نپذیرفتند.
عمر بـه من گفت:
یـا علی! تو لیـاقت فاطمـه را داری.
گفتم:
من غیر از زره‌ام کـه آن را گِرو مـی‌گذارم چیزی ندارم.
وقتی پیـامبر خدا صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم حضرت فاطمـه سلام الله علیـها را به منظور حضرت امـیر علیـه السلام تزویج نمود و این موضوع بـه گوش آن بانوی معظّمـه رسید، گریـان شد.
پیغمبر اکرم صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم نزد حضرت زهراء سلام الله علیـها آمد و فرمود:
برای چه گریـه مـی‌کنی؟!
به خدا قسم من تو را به منظور شخصی تزویج نموده‌ام کـه علم و حلمش از همـه بیشتر مـی‌باشد و از همـه درون اسلام سبقت گرفته‌ست.
و از امام صادق علیـه السلام روایت شده کـه فرمود:
حضرت علی علیـه السلام حضرت فاطمـه سلام الله علیـها را بـه عقد خود درآورد درون ماه رمضان سال دوّم هجرت و در ذی الحجّه‌ی همان سال او را بـه خانـه بُرد.
و مجاهد از حضرت علی علیـه السلام روایت کرد کـه فرمود:
حضرت فاطمـه سلام الله علیـها از رسول خدا صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم خواستگاری شد. بعد یکی از زنان همسایـه بـه من گفت:
آیـا مـی‌دانی حضرت فاطمـه سلام الله علیـها را، از رسول خدا صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم خواستگاری کرده اند؟
گفتم:
نـه.
گفت:
بدان و آگاه باش کـه از او خواستگاری شده، چه چیز مانع تو شده کـه نزد رسول خدا صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم نمـی‌روی که تا او را بـه ازدواج تو درآورد؟
گفتم:
مگر من چیزی دارم کـه با آن بتوانم ازدواج کنم؟
گفت:
همانا اگر تو نزد رسول خدا صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم بِرَوی ش را بـه ازدواج تو درون خواهد آورد. (پس حضرت امـیرالمؤمنین علی علیـه السلام مـی‌فرماید) : بـه خدا قسم آن زن، دست از ترغیب من بـه پیش قدم شدن و روانـه شدن خدمت پیـامبر اکرم صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم برنداشت که تا اینکه من خدمت آن حضرت رسیدم.
آنقدر آن بزرگوار هیبت و عظمت داشت کـه وقتی درون مقابل او نشستم، زبانم بند آمد. بعد به خدا قسم، قادر بـه سخن گفتن نبودم. رسول خدا صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم بـه من فرمود:
به چه منظور نزد من آمده‌ای؟ آیـا حاجت و خواسته‌ای داری؟ من سکوت کردم، فرمود:
گویـا آمده‌ای فاطمـه را خواستگاری کنی؟
عرض کردم:
آری، فرمود:
آیـا چیزی داری که تا با پرداخت آن، او را بـه ازدواج خود درآوری؟
عرض کردم:
نـه بـه خدا قسم ای رسول خدا.
فرمود:
زرهی را کـه در جنگ‌ها بـه تن مـی‌کردی، چه کردی؟
عرض کردم:
نزد خودم است، (امّا) بـه آن خدایی کـه جانم درون دست اوست، آن زره بی‌ارزش و ارزان هست و ارزش آن چهارصد درهم بیشتر نیست.
فرمود:
همان زره صداق و مـهریـه‌ی رسول خدا است.
بیـان: «سلّحته و اسلحه» منظور زمانی‌ست کـه بهی اسلحه عطا شود و جزری گفته: این جمله‌ی «این درعک الحطمـیّة» کـه در حدیث ازدواج حضرت فاطمـه سلام الله علیـها آمده هست به این معناست کـه کجاست آن زره‌ات کـه شکسته هست آن را شمشیرها و بعضی گفته‌اند:
نام فرزندان عبدالقیس هست که بـه آنـها گفته مـی‌شد (لقب آنـها است) حطمة بن محارب و چون آنـها زره مـی‌ساختند لذا زره‌های آنـها را «درع الحطمـیّة» مـی‌گفتند، (پس علّامـه‌ی مجلسی رحمة الله علیـه مـی‌فرماید) : و این بهترین قول درون معنی این کلمـه‌ست.

[روایت شماره] (34)

[کشف الغمة ] وَ عَنْ عَطَاءِ بْنِ أَبِی رَبَاحٍ قَالَ:
لَمَّا خَطَبَ عَلِیٌّ فَاطِمَةَ أَتَاهَا رَسُولُ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم فَقَالَ:
إِنَّ عَلِیّاً قَدْ ذَکَرَکِ، فَسَکَتَتْ، فَخَرَجَ فَزَوَّجَهَا.
وَ عَنِ ابْنِ بُرَیْدَةَ عَنْ أَبِیـهِ قَالَ:
قَالَ نَفَرٌ مِنَ الْأَنْصَارِ لِعَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ علیـه السلام :
اخْطُبْ فَاطِمَةَ، فَأَتَی رَسُولَ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم فَسَلَّمَ عَلَیْهِ، فَقَالَ لَهُ مَا حَاجَةُ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ؟
قَالَ یَا رَسُولَ اللَّهِ ذَکَرْتُ فَاطِمَةَ بِنْتَ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم، فَقَالَ مَرْحَباً وَ أَهْلاً، لَمْ یَزِدْ عَلَیْهَا، فَخَرَجَ عَلِیٌّ عَلَی أُولَئِکَ الرَّهْطِ مِنَ الْأَنْصَارِ وَ کَانُوا یَنْتَظِرُونَهُ قَالُوا: مَا وَرَاکَ؟
قَالَ:
مَا أَدْرِی غَیْرَ أَنَّهُ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم قَالَ:
َ مَرْحَباً وَ أَهْلاً، قَالُوا: یَکْفِیکَ مِنْ رَسُولِ اللَّهِ أَحَدُهُمَا: أَعْطَاکَ الْأَهْلَ وَ الرَّحْبَ.
فَلَمَّا کَانَ بَعْدَ ذَلِکَ قَالَ:
یَا عَلِیُّ إنَّهُ لا بُدَّ لِلْعُرْسِ مِنْ وَلِیمَةٍ، فَقَالَ سَعْدٌ: عِنْدِی کَبْشٌ وَ جَمَعَ لَهُ رَهْطٌ مِنَ الْأَنْصَارِ آصُعاً مِنْ ذُرَةٍ (437) فَلَمَّا کَانَ لَیْلَةُ الْبِنَاءِ قَالَ:
لا تُحْدِثَنَّ شَیْئاً حَتَّی تَلْقَانِی، فَدَعَا رَسُولُ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم بِمَاءٍ فَتَوَضَّأَ مِنْهُ، ثُمَّ أَفْرَغَهُ عَلَی عَلِیٍّ وَ قَالَ:
اللَّهُمَّ بَارِکْ فِیـهِمَا وَ بَارِکْ عَلَیْهِمَا وَ بَارِکْ لَهُمَا فِی شِبْلَیْهِمَا وَ قَالَ ابْنُ نَاصِرٍ فِی نَسْلَیْهِمَا.
وَ عَنْ أَسْمَاءَ بِنْتِ عُمَیْسٍ قَالَتْ:
کُنْتُ فِی زِفَافِ فَاطِمَةَ بِنْتِ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم فَلَمَّا أَصْبَحْنَا جَاءَ النَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم إِلَی الْبَابِ فَقَالَ:
یَا أُمَّ أَیْمَنَ ادْعِی لِی أَخِی،
قَالَتْ:
هُوَ أَخُوکَ وَ تُنْکِحُهُ ابْنَتَکَ؟
قَالَ:
نَعَمْ یَا أُمَّ أَیْمَنَ،
قَالَتْ:
وَ سَمِعَ النِّسَاءُ صَوْتَ النَّبِیِّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم فَتَنَحَّیْنَ وَ اخْتَبَیْتُ أَنَا فِی نَاحِیَةٍ، فَجَاءَ عَلِیٌّ علیـه السلام فَنَضَحَ النَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم مِنَ الْمَاءِ وَ دَعَا لَهُ.
ثُمَّ قَالَ:
ادْعِی لِی فَاطِمَةَ، فَجَاءَتْ خَرِقَةً مِنَ الْحَیَاءِ، فَقَالَ لَهَا رَسُولُ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم:
اسْکُنِی لَقَدْ أَنْکَحْتُکِ أَحَبَّ أَهْلِ بَیْتِی إِلَیَّ، ثُمَّ نَضَحَ عَلَیْهَا مِنَ الْمَاءِ وَ دَعَا لَهَا قَالَتْ:
ثُمَّ رَجَعَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم فَرَأَی سَوَاداً بَیْنَ یَدَیْهِ، فَقَالَ:
مَنْ هَذَا؟ فَقُلْتُ: أَنَا أَسْمَاءُ بِنْتُ عُمَیْسٍ،
قَالَ:
جِئْتِ فِی زِفَافِ فَاطِمَةَ تُکْرِمِینَهَا؟ قُلْتُ: نَعَمْ،
قَالَتْ:
فَدَعَا لِی.
قَالَ عَلِیُّ بْنُ عِیسَی: وَ حَدَّثَنِی السَّیِّدُ جَلالُ الدِّینِ عَبْدُ الْحَمِیدِ بْنُ فَخَّارٍ الْمُوسَوِیُّ بِمَا هَذَا مَعْنَاهُ وَ رُبَّمَا اخْتُلِفَ الْأَلْفَاظُ قَالَ:
قَالَتْ أَسْمَاءُ بِنْتُ عُمَیْسٍ هَذِهِ: حَضَرَتْ وَفَاةُ خَدِیجَةَ سلام الله علیـها فَبَکَتْ، فَقُلْتُ: أَتَبْکِینَ وَ أَنْتِ سَیِّدَةُ نِسَاءِ الْعَالَمِینَ وَ أَنْتِ زَوْجَةُ النَّبِیِّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم مُبَشَّرَةٌ عَلَی لِسَانِهِ بِالْجَنَّةِ، فَقَالَتْ:
مَا لِهَذَا بَکَیْتُ وَ لَکِنَّ الْمَرْأَةَ لَیْلَةَ زَفَافِهَا لا بُدَّ لَهَا مِنِ امْرَأَةٍ تُفْضِی إِلَیْهَا بِسِرِّهَا وَ تَسْتَعِینُ بِهَا عَلَی حَوَائِجِهَا وَ فَاطِمَةُ حَدِیثَةُ عَهْدٍ بِصِبی وَ أَخَافُ أَنْ لا یَکُونَ لَهَا مَنْ یَتَوَلَّی أَمْرَهَا حِینَئِذٍ فَقُلْتُ: یَا سَیِّدَتِی لَکِ عَلَیَّ عَهْدُ اللَّهِ إِنْ بَقِیتُ إِلَی ذَلِکِ الْوَقْتِ أَنْ أَقُومَ مَقَامَکِ فِی هَذَا الْأَمْرِ فَلَمَّا کَانَتْ تِلْکَ اللَّیْلَةُ وَ جَاءَ النَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم أَمَرَ النِّسَاءَ فَخَرَجْنَ وَ بَقِیتُ، فَلَمَّا أَرَادَ الْخُرُوجَ رَأَی سَوَادِی فَقَالَ:
مَنْ أَنْتِ؟ فَقُلْتُ: أَسْمَاءُ بِنْتُ عُمَیْسٍ، فَقَالَ:
أَلَمْ آمُرْکِ أَنْ تَخْرُجِی، فَقُلْتُ: بَلَی یَا رَسُولَ اللَّهِ فِدَاکَ أَبِی وَ أُمِّی وَ مَا قَصَدْتُ خِلافَکَ وَ لَکِنِّی أَعْطَیْتُ خَدِیجَةَ عَهْداً وَ حَدَّثْتُهُ فَبَکَی، فَقَالَ:
بِاللَّهِ لِهَذَا وَقَفْتِ؟ فَقُلْتُ: نَعَمْ وَاللَّهِ فَدَعَا لِی. عُدْنَا إِلَی مَا أَوْرَدَهُ الدُّولابِیُّ.
وَ عَنْ أَسْمَاءَ بِنْتِ عُمَیْسٍ قَالَتْ:
لَقَدْ جُهِّزَتْ فَاطِمَةُ بِنْتُ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم إِلَی عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ علیـه السلام وَ مَا کَانَ حَشْوُ فَرْشِهِمَا وَ وَسَائِدِهِمَا إِلا لِیفاً وَ لَقَدْ أَوْلَمَ عَلِیٌّ لِفَاطِمَةَ سلام الله علیـها فَمَا کَانَتْ وَلِیمَةُ ذَلِکَ الزَّمَانِ أَفْضَلَ مِنْ وَلِیمَتِهِ، رَهَنَ دِرْعَهُ عِنْدَ یَهُودِیٍّ وَ کَانَتْ وَلِیمَتُهُ آصُعاً مِنْ شَعِیرٍ وَ تَمْرٍ وَ حَیْسٍ (438).
بیـان: قال الجزریِّ: فی حدیث تزویج فاطمة سلام الله علیـها فلمّا أصبح دعاها فجاءت خرقة من الحیـاء، أی خجلة مدهوشة من الخرق التحیّر و یحتمل أن یکون بالحاء المـهملة و الزاء المعجمة، فالمراد تقارب الخطو فی المشی، قال الجوهری: الحُزُقُّ: القصیر المتقارب الخطو و کذا الحُزُقّة و روی أنّها أتته تعثر فی مرطها من الخجل و قال الجوهریُّ: و قضینا إلیـه ذلک الأمر، أی أنـهیناه إلیـه.
نیز درون همان کتاب (439) از عطاء بن ابی رباح روایت مـی‌کند کـه گفت هنگامـی کـه حضرت علی علیـه السلام از حضرت فاطمـه سلام الله علیـها خواستگاری د پیـامبر اکرم صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم نزد حضرت زهرا سلام الله علیـها آمده و فرمود:
علی علیـه السلام از تو خواستگاری کرده و حضرت فاطمـه سلام الله علیـها بـه جای جواب، سکوت کرد. پیـامبر از نزد حضرتش خارج شده و او را بـه ازدواج حضرت علی علیـه السلام درآورد و ابن بریده از پدرش روایت مـی‌کند کـه یکی از انصار بـه حضرت علی بن ابیطالب علیـه السلام گفت:
فاطمـه را از پیغمبر خدا خواستگاری نما.
حضرت امـیر علیـه السلام بـه حضور آن حضرت آمد و سلام کرد. رسول خدا صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم بـه وی فرمود:
چه حاجتی داری؟
گفت:
برای خواستگاری فاطمـه‌ی زهراء آمده‌ام.
پیـامبر خدا صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم فرمود:
مرحبا! خوش آمدی! و چیز دیگری نفرمود.
موقعی کـه حضرت علی علیـه السلام نزد آن گروه کـه در انتظارش بودند آمد بـه وی گفتند:
چه خبر؟
فرمود:
نمـی‌دانم، فقط آن حضرت بـه من فرمود:
مرحبا، خوش آمدی.
گفتند:
همـین کـه آن بزرگوار بـه تو فرموده:
مرحبا، خوش آمدی به منظور تو کافی خواهد بود.
پس از این جریـان فرمود:
یـا علی! عروسی ولیمـه لازم دارد. سعد گفت:
من یک دارم، گروهی از انصار هم مقداری ذرّت دارند. وقتی شب عروسی فرا رسید رسول اکرم صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم بـه حضرت امـیر علیـه السلام فرمود:
عملی انجام مده که تا آن موقعی کـه مرا ملاقات نمایی.
سپس پیغمبر اکرم صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم آب خواست و پس از اینکه وضو گرفت آن آب را بـه حضرت امـیر علیـه السلام پاشید و فرمود:
بار خدایـا! این ازدواج را به منظور علی و زهراء و دو فرزندش: مبارک بگردان.
و ابن ناصر گفته: درون نسل ایشان مبارک گردان.
و از اسماء بنت عمـیس روایت شده کـه گفت:
من درون شب زفاف فاطمـه سلام الله علیـها حضور داشتم. هنگامـی کـه صبح شد پیـامبر صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم درون کنار درون اطاق فاطمـه سلام الله علیـها قرار گرفت و خطاب بـه امّ ایمن، کـه در آن شب درون منزل فاطمـه سلام الله علیـها باقی مانده بود که تا مراقب او باشد، فرمود:
ای اُمّ ایمن، برادرم علی علیـه السلام را صدا بزن. امّ ایمن عرض کرد:
او برادر توست درون حالی کـه ت را بـه همسری او درآورده‌ای؟
پیـامبر صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم فرمود:
بله. او برادر دینی من است. اسماء گفت:
در این حال همسران رسول خدا صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم صدای حضرتش را شنیدند و خوشحالی د و حضرت علی علیـه السلام بـه شنیدن صدای آنـها از اطاق خارج شده و پیـامبر به منظور حضرتش دعا نموده و سپس فرمود:
فاطمـه را صدا کن.
حضرت فاطمـه سلام الله علیـها درون حالتی کـه کاملاً خود را پوشانیده و از پیـامبر خجالت مـی‌کشید خارج شد و پیـامبر صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم بـه حضرت زهرا سلام الله علیـها فرمود:
آرام باش کـه تو را بـه محبوب‌ترین اهل بیتم تزویج نموده‌ام و سپس قطراتی از آب را بر آن حضرت پاشید و برای ایشان دعا فرمود.
سپس پیـامبر درون حال بازگشت بود کهی را درون مقابل خود دیدند. سؤال د:
کیستی؟
گفتم:
من اسماء بنت عمـیس هستم.
حضرت فرمود:
تو درون کار عروسی فاطمـه، کمک کرده‌ای؟
گفتم:
بله. بعد پیـامبر صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم مرا دعا نمود.
و نیز علی بن عیسی با چند واسطه (با کمـی اختلاف درون لفظ) از اسماء بنت عمـیس روایت مـی‌کند کـه گفت:
موقعی کـه وفات حضرت خدیجه‌ی کبری سلام الله علیـها نزدیک شد گریـه کرد. من بـه وی گفتم:
چرا گریـه مـی‌کنی، درون صورتی کـه تو بزرگترین زنان جهانیـان و زوجه‌ی پیغمبر اکرم صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم مـی‌باشی کـه به زبان مبارکش بشارت بهشت را بـه تو داده‌ست؟!
فرمود:
برای مردن نمـی‌گریم، بلکه گریـه‌ام از به منظور این هست که درون شب عروسی زنی را لازم دارد که تا امور محرمانـه‌ی وی را انجام دهد و به خواسته‌های او رسیدگی کند، ولی فاطمـه‌ی زهراء سلام الله علیـها کوچک است. مـی‌ترسم درون شب عروسی م فاطمـه،ی نباشد کـه حاجات او را روا نماید.
من گفتم:
ای بانوی من! من این تعهّد را مـی‌دهم کـه اگر که تا آن موقع زنده باشم بـه جای تو به منظور فاطمـه‌ی اطهر انجام وظیفه نمایم.
هنگامـی کـه شب عروسی فاطمـه سلام الله علیـها فرا رسید و پیـامبر خدا صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم آمد و زنان را از اطاق مأمور بـه خروج نمود، من خارج نشدم.
موقعی کـه پیـامبر خدا صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم خواست از اطاق حضرت زهراء سلام الله علیـها خارج شود سیـاهی مرا دید، فرمود:
کیستی؟
گفتم:
اسماء بنت عمـیس.
فرمود:
مگر من دستور خروج بـه تو ندادم؟!
گفتم:
چرا یـا رسول الله، پدر و مادرم بـه فدای تو، من نخواستم با دستور شما مخالفت نمایم، بلکه آن تعهّدی را کـه به حضرت خدیجه‌ی کبری سلام الله علیـها داده بودم انجام دادم.
آنگاه جریـان خود را با حضرت خدیجه سلام الله علیـها برایش شرح دادم، آن حضرت بعد از اینکه گریست بـه من فرمود:
تو را بـه خدا، به منظور همـین منظور ایستاده‌ای؟
گفتم:
آری بـه خدا قسم! آنگاه آن حضرت به منظور من دعا کرد.
و از اسماء بنت عمـیس نقل شده کـه گفت:
جهیزیـه‌ای کـه حضرت فاطمـه سلام الله علیـها رسول خدا صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم بـه خانـه‌ی حضرت امـیرالمؤمنین علی علیـه السلام بُرد، عبارت بود از: فرش و بالش‌های آنـها کـه از لیف خرما پُر شده بود و حضرت علی به منظور حضرت فاطمـه علیـهما السلام ولیمـه‌ای داد و در آن زمان ولیمـه‌های دیگران برتر و بهتر از ولیمـه‌ی او نبود.
حضرت امـیرالمؤمنین علی علیـه السلام به منظور تهیّه‌ی این ولیمـه زره خود را نزد فردی یـهودی گِرو گذاشت. ولیمـه‌ی آن حضرت چند صاع از جو و خرما و خوراکی دیگر بـه نام «حَیْس» کـه با روغن خرما و کنجد مخلوط مـی‌شود، بود.
بیـان: جزری گفته کـه در حدیث حضرت فاطمـه سلام الله علیـها آمده:
پس چون صبح شد پیـامبر صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم او را صدا زد.
حضرت فاطمـه سلام الله علیـها درون حالی کـه «خرقة من الحیـاء» یعنی آن چنان به منظور ملاقات با پدرش خجالت مـی‌کشید کـه مات و مبهوت شده بود و ممکن هست «خُزُقّة من الحیـاء» باشد کـه در این صورت منظور این هست که قدم‌ها را کوتاه برمـی داشت از خجالت و جوهری گفته: «الخزقّ» بـه معنی این هست که قدم‌ها را نزدیک بـه هم بردارند و برای «الخزقّة» نیز همـین معنی را کرده و در روایتی نیز آمده کـه حضرت فاطمـه سلام الله علیـها وقتی مـی‌خواست خدمت پدر بزرگوارش برود، از خجالت پایش لغزید و افتاد.
و جوهری گفته: «و قضینا الیـه ذلک الامر» یعنی ما او را از این کار نـهی کردیم.

[روایت شماره] (35)

[کشف الغمة ] وَ مِنْ کِتَابِ کِفَایَةِ الطَّالِبِ فِی مَنَاقِبِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ علیـه السلام تَأْلِیفِ مُحَمَّدِ بْنِ یُوسُفَ الْکَنْجِیِّ الشَّافِعِیِّ عَنْ أَبِی هُرَیْرَةَ قَالَ:
قَالَتْ فَاطِمَةُ: یَا رَسُولَ اللَّهِ زَوَّجْتَنِی عَلِیَّ بْنَ أَبِی طَالِبٍ وَ هُوَ فَقِیرٌ لا مَالَ لَهُ، فَقَالَ:
یَا فَاطِمَةُ أَمَا تَرْضَیْنَ أَنَّ اللَّهَ اطَّلَعَ إِلَی الْأَرْضِ اطِّلاعَةً فَاخْتَارَ مِنْهَا رَجُلَیْنِ: أَحَدُهُمَا أَبُوکِ وَ الْآخَرُ بَعْلُکِ.
وَ عَنْ جَابِرِ بْنِ سَمُرَةَ قَالَ:
قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم:
أَیُّهَا النَّاسُ هَذَا عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ وَ أَنْتُمْ تَزْعُمُونَ أَنِّی أَنَا زَوَّجْتُهُ ابْنَتِی فَاطِمَةَ وَ لَقَدْ خَطَبَهَا إِلَیَّ أَشْرَافُ قُرَیْشٍ فَلَمْ أُجِبْ کُلَّ ذَلِکَ أَتَوَقَّعُ الْخَبَرَ مِنَ السَّمَاءِ حَتَّی جَاءَنِی جَبْرَئِیلُ لَیْلَةَ أَرْبَعٍ وَ عِشْرِینَ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ: فَقَالَ:
یَا مُحَمَّدُ الْعَلِیُّ الْأَعْلَی یَقْرَأُ عَلَیْکَ السَّلامَ وَ قَدْ جَمَعَ الرُّوحَانِیِّینَ وَ الْکَرُوبِیِّینَ فِی وَادٍ یُقَالُ لَهُ: الْأَفْیَحُ، تَحْتَ شَجَرَةِ طُوبَی وَ زَوَّجَ فَاطِمَةَ عَلِیّاً وَ أَمَرَنِی فَکُنْتُ الْخَاطِبَ وَ اللَّهُ تَعَالَی الْوَلِیَّ وَ أَمَرَ شَجَرَةَ طُوبَی فَحَمَلَتِ الْحُلِیَّ وَ الْحُلَلَ وَ الدُّرَّ وَ الْیَاقُوتَ، ثُمَّ نَثَرَتْهُ وَ أَمَرَ الْحُورَ الْعِینَ فَاجْتَمَعْنَ فَلَقَطْنَ، فَهُنَّ یَتَهَادَیْنَهُ إِلَی یَوْمِ الْقِیَامَةِ وَ یَقُلْنَ: هَذَا نِثَارُ فَاطِمَةَ.
وَ عَنْ عَلْقَمَةَ عَنْ عَبْدِاللَّهِ أَنَّهُ قَالَ:
أَصَابَ فَاطِمَةَ سلام الله علیـها لَیْلَةَ صَبِیحَةِ الْعُرْسِ رِعْدَةٌ فَقَالَ لَهَا النَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم:
زَوَّجْتُکِ سَیِّداً فِی الدُّنْیَا «وَ إنَّهُ فِی الْآخِرَةِ لَمِنَ الصَّالِحِینَ» (440) یَا فَاطِمَةُ لَمَّا أَرَدْتُ أَنْ أُمْلِکَکِ بِعَلِیٍّ أَمَرَ اللَّهُ شَجَرَ الْجِنَانِ فَحَمَلَتْ حُلِیّاً وَ حُلَلاً وَ أَمَرَهَا فَنَثَرَتْهُ عَلَی الْمَلائِکَةِ، فَمَنْ أَخَذَ مِنْهُ یَوْمَئِذٍ شَیْئاً أَکْثَرَ مِمَّا أَخَذَ مِنْهُ صَاحِبُهُ أَوْ أَحْسَنَ افْتَخَرَ بِهِ عَلَی صَاحِبِهِ إِلَی یَوْمِ الْقِیَامَةِ،
قَالَتْ أُمُّ سَلَمَةَ: فَلَقَدْ کَانَتْ فَاطِمَةُ تَفْتَخِرُ عَلَی النِّسَاءِ، لِأَنَّ أَوَّلَ مَنْ خَطَبَ عَلَیْهَا جَبْرَئِیلُ.
وَ رُوِیَ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم دَخَلَ عَلَی فَاطِمَةَ لَیْلَةَ عُرْسِهَا بِقَدَحٍ مِنْ لَبَنٍ فَقَالَ:
اشْرَبِی هَذَا فِدَاکِ أَبُوکِ ثُمَّ قَالَ لِعَلِیٍّ علیـه السلام :
اشْرَبْ فِدَاکَ ابْنُ عَمِّکَ.
وَ رُوِیَ أَنَّهُ لَمَّا زُفَّتْ فَاطِمَةُ إِلَی عَلِیٍّ علیـهما السلام نَزَلَ جَبْرَئِیلُ وَ مِیکَائِیلُ وَ إِسْرَافِیل وَ مَعَهُمْ سَبْعُونَ أَلْفَ مَلَکٍ وَ قُدِّمَتْ بَغْلَةُ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم الدُّلْدُلُ وَ عَلَیْهَا فَاطِمَةُ سلام الله علیـها مُشْتَمِلَةٌ،
قَالَ:
فَأَمْسَکَ جَبْرَئِیلُ بِاللِّجَامِ وَ أَمْسَکَ إِسْرَافِیلُ بِالرِّکَابِ وَ أَمْسَکَ مِیکَائِیلُ بِالثَّفَرِ وَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم یُسَوِّی عَلَیْهَا الثِّیَابَ فَکَبَّرَ جَبْرَئِیلُ وَ کَبَّرَ إِسْرَافِیلُ وَ کَبَّرَ مِیکَائِیلُ وَ کَبَّرَتِ الْمَلائِکَةُ وَ جَرَتِ السُّنَّةُ بِالتَّکْبِیرِ فِی الزِّفَافِ إِلَی یَوْمِ الْقِیَامَةِ.
بیـان: قال فی النـهایة: الاشتمال افتعال من الشملة و هواء یتغطّی بـه و یتلفّف فیـه و قال ثفر الدّابّة الّذی یجعل تحت ذنبها.
در کتاب کشف الغمّه (441) از کفایة الطّالب تألیف محمّد بن یوسف گنجی شافعی از ابوهریره نقل شده کـه گفت:
فاطمـه سلام الله علیـها فرمود:
ای رسول خدا مرا بـه ازدواج حضرت علی علیـه السلام درآوردی درون حالی کـه او فقیر و مالی ندارد.
رسول خدا صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم فرمود:
ای فاطمـه آیـا راضی مـی‌شوی بـه اینکه بدانی خداوند متعال از مـیان مردان زمـین دو نفر را انتخاب نموده‌ست؟ یکی پدرت و دیگری شوهرت را.
جابر بن سَمُرَه از پیغمبر اکرم صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم روایت مـی‌کند کـه فرمود:
ای مردم این علی بن ابیطالب است. شما گمان مـی‌کنید من م فاطمـه را به منظور او تزویج نموده‌ام، درون صورتی کـه اشراف قریش خواستگار فاطمـه بودند و من اجابت ننمودم. من راجع بـه ازدواج م زهراء، منتظر خبر آسمانی بودم که تا اینکه جبرئیل درون شب 24 ماه رمضان نزد من آمد و گفت:
یـا محمّد! خدای علیّ اعلی بـه تو سلام مـی‌رساند. خدای توانا ملائکه روحانیّین و کرّوبین را درون یک مکانی درون زیر درخت طوبی کـه آن را «افیح» مـی‌گویند جمع کرده و فاطمـه‌ی زهراء سلام الله علیـها را به منظور حضرت علی بن ابیطالب علیـه السلام تزویج نموده‌ست. من خطبه را خواندم و خدای سبحان، ولیّ این امر بود. خدای توانا بـه درخت طوبی دستور فرموده:
زر و زیور و حلّه‌ها و درّ و یـاقوت‌ها را حمل کند و نثار نماید و حور العین را مأمور نموده کـه جمع شوند و آن زر و زیورها را بگیرند و تا قیـامت بـه آنـها فخر نمایند و بگویند اینـها نثار [قدم ] فاطمـه سلام الله علیـها است.
و از علقمـه از عبدالله نقل شده کـه در صبح روز عروسی حضرت فاطمـه سلام الله علیـها، غم و اندوهی بر حضرتش عارض شد، بعد پیـامبر صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم بـه او فرمود:
ای فاطمـه! من تو را بـه ازدواجی درآوردم کـه در دنیـا آقا و سرور خلائق هست و درون آخرت از صالحین است، ای فاطمـه! چون خداوند متعال اراده کرد کـه تو را بـه ازدواج علی علیـه السلام درآورد. بـه درختان بهشتی امر کرد که تا مزیّن شوند بـه حلّه‌های بهشتی و آن درختان لؤلؤ و مرجان بر ملائکه نثار د، بعد هر کدام از آنـها بیشترین تعداد از نثارها را برداشت درون روز قیـامت بـه دیگر ملائکه افتخار مـی‌کند، امّ سلمـه گوید:
فاطمـه سلام الله علیـها همـیشـه افتخار مـی‌کرد بر زنان دیگر، کـه او اوّلینیست کـه خطبه‌ی عقد او را جبرئیل خوانده‌ست.
روایت شده کـه در شب عروسی حضرت فاطمـه سلام الله علیـها پیغمبر اکرم صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم یک ظرف شیر آورد و به حضرت زهراء سلام الله علیـها فرمود:
پدرت بـه فدایت، از این شیر بیـاشام.
آنگاه بـه حضرت امـیر علیـه السلام هم فرمود:
پسر عمویت بـه فدایت، از این شیر بیـاشام.
نیز روایت شده:
در شب عروسی فاطمـه‌ی اطهر جبرئیل و مـیکائیل و اسرافیل با هفتاد هزار ملک نازل شدند، فاطمـه‌ی زهراء سلام الله علیـها درون حالی کـه بر استر پیـامبر اکرم سوار بود آمد. بعد جبرئیل مـهار آن استر را گرفت. اسرافیل رکاب آن را گرفت و مـیکائیل بـه دنبال آن بود. پیغمبر خدا صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم لباس‌های فاطمـه سلام الله علیـها را آراسته مـی‌کرد.
جبرئیل و اسرافیل و مـیکائیل و ملائکه تکبیر گفتند. بدین جهت هست که تکبیر گفتن درون شب عروسی که تا قیـامت مرسوم و مستحب است.
بیـان: درون کتاب نـهایـه آمده هست کلمـه‌ی «اشتمال» بـه معنی این هست که چیزی را دور خود پیچیده باشند و در اینجا کـه مـی‌فرماید:
«مشتملة» منظور این هست که بـه دور بدن مبارک حضرت فاطمـه سلام الله علیـها عبایی پیچیده شده بود و او درون آن عبا پوشیده شده بود و «ثفر» بـه آن بند چرمـینی گویند کـه در انتهای زین اسب است.

[روایت شماره] (36)

[کشف الغمة ] وَ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ علیـهما السلام، عَنْ آبَائِهِ: أَنَّ أَبَابَکْرٍ أَتَی النَّبِیَّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم فَقَالَ:
یَا رَسُولَ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم زَوِّجْنِی فَاطِمَةَ، فَأَعْرَضَ عَنْهُ، فَأَتَاهُ عُمَرُ فَقَالَ مِثْلَ ذَلِکَ فَأَعْرَضَ عَنْهُ، فَأَتَیَا عَبْدَالرَّحْمَنِ بْنَ عَوْفٍ فَقَالا: أَنْتَ أَکْثَرُ قُرَیْشٍ مَالاً، فَلَوْ أَتَیْتَ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم فَخَطَبْتَ إِلَیْهِ فَاطِمَةَ، زَادَکَ اللَّهُ مَالاً إِلَی مَالِکَ وَ شَرَفاً إِلَی شَرَفِکَ فَأَتَی النَّبِیَّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم فَقَالَ لَهُ ذَلِکَ، فَأَعْرَضَ عَنْهُ، فَأَتَاهُمَا فَقَالَ:
قَدْ نَزَلَ بِی مِثْلُ الَّذِی نَزَلَ بِکُمَا.
فَأَتَیَا عَلِیَّ بْنَ أَبِی طَالِبٍ وَ هُوَ یَسْقِی نَخَلاتٍ لَهُ فَقَالا: قَدْ عَرَفْنَا قَرَابَتَکَ مِنْ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم وَ قِدْمَتَکَ فِی الْإِسْلامِ، فَلَوْ أَتَیْتَ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم فَخَطَبْتَ إِلَیْهِ فَاطِمَةَ لَزَادَکَ اللَّهُ فَضْلاً إِلَی فَضْلِکَ وَ شَرَفاً إِلَی شَرَفِکَ. فَقَالَ:
لَقَدْ نَبَّهْتُمَانِی، فَانْطَلَقَ فَتَوَضَّأَ، ثُمَّ اغْتَسَلَ وَ لَبِسَ کِسَاءً قِطْرِیّاً وَ صَلَّی رَکْعَتَیْنِ، ثُمَّ أَتَی النَّبِیَّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم وَ قَالَ:
یَا رَسُولَ اللَّهِ زَوِّجْنِی فَاطِمَةَ،
قَالَ إذَا زَوَّجْتُکَهَا فَمَا تُصْدِقُهَا قَالَ:
أُصْدِقُهَا سَیْفِی وَ فَرَسِی وَ دِرْعِی وَ نَاضِحِی،
قَالَ:
أَمَّا نَاضِحُکَ وَ سَیْفُکَ وَ فَرَسُکَ فَلا غِنًی بِکَ عَنْهَا تُقَاتِلُ الْمُشْرِکِینَ وَ أَمَّا دِرْعُکَ فَشَاْنُکَ بِهَا.
فَانْطَلَقَ عَلِیٌّ وَ بَاعَ دِرْعَهُ بِأَرْبَعِ مِائَةٍ وَ ثَمَانِینَ دِرْهَماً قِطْرِیّاً، فَصَبَّهَا بَیْنَ یَدَیِ النَّبِیِّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم فَلَمْ یَسْأَلْهُ عَنْ عَدَدِهَا وَ لا هُوَ أَخْبَرَهُ عَنْهَا فَأَخَذَ مِنْهَا رَسُولُ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم قَبْضَةً فَدَفَعَهَا إِلَی الْمِقْدَادِ بْنِ الْأَسْوَدِ فَقَالَ:
ابْتَعْ مِنْ هَذَا مَا تُجَهَّزُ بِهِ فَاطِمَةُ وَ أَکْثِرْ لَهَا مِنَ الطِّیبِ، فَانْطَلَقَ الْمِقْدَادُ فَاشْتَرَی لَهَا رَحًی وَ قِرْبَةً وَ وِسَادَةً مِنْ أَدَمٍ وَ حَصِیراً قِطْرِیّاً فَجَاءَ بِهِ فَوَضَعَهُ بَیْنَ یَدَیِ النَّبِیِّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم وَ أَسْمَاءُ بِنْتُ عُمَیْسٍ مَعَهُ، فَقَالَتْ:
یَا رَسُولَ اللَّهِ
خَطَبَ إِلَیْکَ ذَوُو الْأَسْنَانِ وَ الْأَمْوَالِ مِنْ قُرَیْشٍ وَ لَمْ تُزَوِّجْهُمْ فَزَوَّجْتَهَا مِنْ هَذَا الْغُلامِ؟
فَقَالَ:
یَا أَسْمَاءُ أَمَا إِنَّکِ سَتُزَوَّجِینَ بِهَذَا الْغُلامِ وَ تَلِدِینَ لَهُ غُلاماً.
هَذَا مَعَ مَا رُوِیَ أَنَّهَا کَانَتْ فِی الْحَبَشَةِ غَرِیبةًٌ، فَإِنَّهَا تَزَوَّجَتْ بِأَمِیرِالْمُؤْمِنِینَ علیـه السلام وَ وَلَدَتْ مِنْهُ کَمَا ذَکَرَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم.
فَلَمَّا کَانَ اللَّیْلُ قَالَ لِسَلْمَانَ: ائْتِنِی بِبَغْلَتِیَ الشَّهْبَاءِ، فَأَتَاهُ بِهَا، فَحَمَلَ عَلَیْهَا فَاطِمَةَ سلام الله علیـها، فَکَانَ سَلْمَانُ یَقُودُهَا وَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم یَقُومُ بِهَا.
فَبَیْنَا هُوَ کَذَلِکَ إِذْ سَمِعَ حِسّاً خَلْفَ ظَهْرِهِ فَالْتَفَتَ، فَإذَا هُوَ جَبْرَئِیلُ وَ مِیکَائِیلُ وَ إِسْرَافِیلُ فِی جَمْعٍ کَثِیرٍ مِنَ الْمَلائِکَةِ، فَقَالَ:
یَا جَبْرَئِیلُ مَا أَنْزَلَکُمْ؟ قَال: نَزُفُّ فَاطِمَةَ إِلَی زَوْجِهَا، فَکَبَّرَ جَبْرَئِیلُ، ثُمَّ کَبَّرَ مِیکَائِیلُ، ثُمَّ کَبَّرَ إِسْرَافِیلُ، ثُمَّ کَبَّرَتِ الْمَلائِکَةُ، ثُمَّ کَبَّرَ النَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم، ثُمَّ کَبَّرَ سَلْمَانُ الْفَارِسِیُّ، فَصَارَ التَّکْبِیرُ خَلْفَ الْعَرَائِسِ سُنَّةً مِنْ تِلْکَ اللَّیْلَةِ.
فَجَاءَ بِهَا فَأَدْخَلَهَا عَلَی عَلِیٍّ علیـه السلام فَأَجْلَسَهَا إِلَی جَنْبِهِ عَلَی الْحَصِیرِ الْقِطْرِیِّ ثُمَّ قَالَ:
یَا عَلِیُّ هَذِهِ بِنْتِی فَمَنْ أَکْرَمَهَا فَقَدْ أَکْرَمَنِی وَ مَنْ أَهَانَهَا فَقَدْ أَهَانَنِی. ثُمَّ قَالَ:
اللَّهُمَّ بَارِکْ لَهُمَا وَ بَارِکْ عَلَیْهِمَا وَ اجْعَلْ لَهُمَا (442) ذُرِّیَّةً طَیِّبَةً إِنَّکَ سَمِیعُ الدُّعَاءِ، ثُمَّ وَثَبَ فَتَعَلَّقَتْ بِهِ وَ بَکَتْ، فَقَالَ لَهَا: مَا یُبْکِیکِ فَقَدْ زَوَّجْتُکِ أَعْظَمَهُمْ حِلْماً وَ أَکْثَرَهُمْ عِلْماً.
إیضاح: قال الجزریُّ فیـه: أنـه علیـه السلام کان متوشّحاً بثوب قطریّ: هو ضرب من البرود فیـه حمرة و لها أعلام فیـها بعض الخشونة و قیل: هی حلل جیـاد تحمل من قبل البحرین و قال الأزهریّ فی أعراض البحرین قریة یقال لها: قطر و أحسب الثّیـاب القطریّة نسبت إلیـها، فکسروا القاف للنسبة و خفّفوا.
صاحب کتاب کشف الغمّه (443) از حضرت امام صادق علیـه السلام نقل کرده کـه آن حضرت از پدران بزرگوارش نقل نمود کـه همانا ابابکر خدمت پیـامبر صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم رفت و گفت:
ای رسول خدا! فاطمـه را بـه ازدواج من درآور. رسول خدا صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم از او روی برگردانید. بعد از او عمر خدمت آن حضرت رسید و همان تقاضا را نمود و پیـامبر صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم از او نیز روی مبارک را برگردانید. بعد آن دو، نزد عبدالرّحمن بن عوف رفتند و گفتند:
تو بزرگترین ثروتمند قریش هستی اگر نزد رسول خدا بروی و فاطمـه را خواستگاری کنی خداوند ثروت تو را افزون و به شرافت تو اضافه مـی‌کند.
پس او بـه نزد پیـامبر اکرم صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم آمد و همان تقاضا را تکرار کرد. پیـامبر صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم از او هم روی برگردایند، بعد به نزد عمر و ابابکر برگشت و گفت:
پیـامبر با من چنان کرد کـه با شما کرد.
پس آن دو نفر خدمت حضرت علی بن ابیطالب علیـه السلام رسیدند و آن حضرت مشغول آبیـاری نخل‌های خود بودند. بـه آن حضرت عرض د:
ما آگاه و آشنا هستیم بـه نزدیکی تو بـه رسول خدا و اینکه تو اوّلین مسلمان هستی، بعد اگر از آن حضرت، ش فاطمـه را خواستگاری کنی خداوند فضیلت دیگری بر آن فضائل و شرافتی بر آن شرافت‌های تو مـی‌افزاید، حضرت علی علیـه السلام فرمود:
یـادآوری کردید. بعد به خانـه رفت و وضو گرفت و سپس غسل نمود و عبای قطریّه‌ی (444) خود را پوشید و دو رکعت نماز خواند. بعد به خدمت پیـامبر اکرم صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم رفته و عرض کرد:
ای رسول خدا! فاطمـه سلام الله علیـها را بـه ازدواج من درمـی آوری؟
فرمود:
اگر او را بـه تو بدهم چه چیزی را صداق و مـهر او قرار مـی‌دهی؟
عرض کرد:
شمشیرم و اسبم و زره‌ام و شترم را.
فرمود:
امّا شتر و شمشیر و اسبت چیزهاییست کـه تو از آنـها بی‌نیـاز نیستی به منظور جنگ با مشرکین امّا از زره‌ات بی‌نیـازی.
پس حضرت علی علیـه السلام زره‌اش را بـه قیمت چهارصد و هشتاد درهم قِطری (445) فروخت و آن درهم‌ها را درون مقابل پیـامبر صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم گذاشت. پیـامبر اکرم صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم از مقدار آن درهم‌ها سؤال نفرمود و امـیرالمؤمنین علی علیـه السلام هم بـه آن حضرت چیزی عرض نکرد. بعد رسول خدا صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم یک مشت از آنـها را برداشت و به مقداد بن اسود داد و فرمود:
با این پول‌ها آنچه لازم هست برای جهاز فاطمـه سلام الله علیـها خریداری کن و بیش از هر چیز به منظور او عطر خریداری کن. بعد مقداد بـه بازار رفت و برای آن بانو آسیـاب و مشک و بالش و حصیری قَطَری خرید و آنـها را خدمت پیـامبر اکرم صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم آورد و در مقابل حضرتش قرار داد و اسماء بنت عمـیس نیز همراه مقداد بود. بعد او بـه پیـامبر صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم عرض کرد:
ای رسول خدا! حضرت فاطمـه سلام الله علیـها را از تو خواستگاری د صاحبان دندان و ثروتمندانی از قریش و شما ایشان را بـه عقد و ازدواج آنـها درون نیـاوردی امّا او را بـه این جوان دادی؟ رسول خدا فرمود:
ای اسماء! آگاه باش کـه تو نیز با این جوان ازدواج خواهی کرد و برای او پسری مـی‌آوری.
(مرحوم علّامـه‌ی مجلسی رحمة الله علیـه مـی‌فرماید:)
این گفت و شنود اسماء با رسول الله صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم با آنچه درون قبل روایت شد کـه اسماء درون زمان ازدواج امـیرالمؤمنین علی علیـه السلام و حضرت زهرا سلام الله علیـها درون حبشـه بود مغایرت دارد. یعنی این گفت و شنود شاهد بر این هست که او درون زمان ازدواج آن دو بزرگوار حضور داشته و همانا او بعد از شـهادت حضرت زهرا سلام الله علیـها با حضرت امـیرالمؤمنین علی علیـه السلام ازدواج کرد و از آن حضرت فرزندی پیدا کرد همان طور کـه رسول الله صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم ذکر فرمود.
پس چون شب زفاف فرا رسید رسول اکرم صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم بـه سلمان فرمود:
استر من شـهباء را بیـاور. بعد سلمان آن را آورد، رسول خدا صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم فاطمـه سلام الله علیـها را بر آن سوار کرد و سلمان افسار آن را گرفت و حرکت د. درون بین راه پیـامبر اکرم صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم سر صدایی شنید، چون نظر کرد ناگاه دید جبرئیل و مـیکائیل و اسرافیل درون بین گروه زیـادی از ملائکه آمده‌اند.
حضرت فرمود:
ای جبرئیل بـه چه منظور شما بـه زمـین نازل شده‌اید؟
عرض کرد:
آمده‌ایم که تا فاطمـه را بـه خانـه‌ی شوهرش ببریم.
آنگاه جبرئیل شروع کرد بـه تکبیر گفتن، بعد مـیکائیل و سپس اسرافیل و پس از آنـها همـه‌ی ملائکه تکبیر گفتند و از همان شب، تکبیر گفتن درون پشت سر عروس‌ها سنّت شد.
پیـامبر اکرم صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم آن بانو را داخل خانـه‌ی حضرت علی علیـه السلام برد و او را درون کنار خود، بر روی حصیر قطری نشانید و فرمود:
ای علی! این من است، بعد هر او را گرامـی بدارد مرا گرامـی و عزیز داشته و هر بـه او اهانت کند بـه من اهانت کرده. سپس فرمود:
خداوندا این ازدواج را به منظور آنـها مبارک فرما و بر آنـها مبارک فرما و برای آنـها نسل و ذریّه‌ای پاک و پاکیزه قرار بده، بـه راستی کـه تو شنوای دعا مـی‌باشی.
سپس پیـامبر صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم برخاست و او را درون آغوش گرفت، حضرت فاطمـه سلام الله علیـها دست درون گردن پدر افکند و گریست، پیـامبر اکرم صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم بـه او فرمود:
سبب گریـه‌ی تو چیست؟ من تو را بـه ازدواجی درآوردم کـه عظیم‌ترین حلم و بیشترین علم را درون بین خلائق دارد.
بیـان: جزری درون بیـان این روایت گفته درون آنجا کـه آمده «أو لبساءً قطریّاً» منظور این هست که آن حضرت عبا یـا پارچه‌ای را از زیر بغل رد کرده و روی شانـه انداخته بود و این نوعی بُرد هست که پارچه‌ی آن خشن است.
و بنا بر قول دیگر نوعی حلّه هست که بسیـار فاخر هست و درون بلاد بحرین بافته مـی‌شود.
ازهری گفته درون حومـه‌ی بحرین روستاییست بـه نام «قِطر» کـه گمان مـی‌کنم لباس‌های «قطریّه» منسوب بـه آنجاست و قاف راره داده‌اند به منظور نسبت (تا منسوب بـه آن قریـه باشد) و همچنین به منظور اینکه استعمال آن را آسان کرده باشند.

[روایت شماره] (37)

[کشف الغمة ] قَدْ أَوْرَدَ صَاحِبُ کِتَابِ الْفِرْدَوْسِ فِی الْأَحَادِیثِ عَنِ النَّبِیِّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم لَوْلا عَلِیٌّ لَمْ یَکُنْ لِفَاطِمَةَ کُفْوٌ.
وَ رَوَی صَاحِبُ الْفِرْدَوْسِ أَیْضاً عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ، عَنِ النَّبِیِّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم:
یَا عَلِیُّ إِنَّ اللَّهَ زَوَّجَکَ فَاطِمَةَ وَ جَعَلَ صَدَاقَهَا الْأَرْضَ فَمَنْ مَشَی عَلَیْهَا مُبْغِضاً لَکَ مَشَی حَرَاماً.
وَ رَوَی ابْنُ بَابَوَیْهِ مِنْ حَدِیثٍ طَوِیلٍ أَوْرَدَهُ فِی تَزْوِیجِ أَمِیرِالْمُؤْمِنِینَ بِفَاطِمَةَ سلام الله علیـها أَنَّهُ أَخَذَ فِی فِیـهِ مَاءً وَ دَعَا فَاطِمَةَ فَأَجْلَسَهَا بَیْنَ یَدَیْهِ، ثُمَّ مَجَّ الْمَاءَ فِی الْمِخْضَبِ وَ هُوَ الْمِرْکَنُ وَ غَسَّلَ قَدَمَیْهِ وَ وَجْهَهُ، ثُمَّ دَعَا فَاطِمَةَ سلام الله علیـها وَ أَخَذَ کَفّاً مِنْ مَاءٍ فَضَرَبَ بِهِ عَلَی رَأْسِهَا وَ کَفّاً بَیْنَ یَدَیْهَا ثُمَّ رَشَّ جِلْدَهَا، ثُمَّ دَعَا بِمِخْضَبٍ آخَرَ ثُمَّ دَعَا عَلِیّاً فَصَنَعَ بِهِ کَمَا صَنَعَ بِهَا، ثُمَّ الْتَزَمَهُمَا فَقَالَ:
اللَّهُمَّ إنَّهُمَا مِنِّی وَ أَنَا مِنْهُمَا، اللَّهُمَّ کَمَا أَذْهَبْتَ عَنِّی الرِّجْسَ وَ طَهَّرْتَنِی تَطْهِیراً. فَأَذْهِبْ عَنْهُمُ الرِّجْسَ وَ طَهِّرْهُمْ تَطْهِیراً، ثُمَّ قَالَ قُومَا إِلَی بَیْتِکُمَا، جَمَعَ اللَّهُ بَیْنَکُمَا وَ بَارَکَ فِی سِیَرِکُمَا وَ أَصْلَحَ بَالَکُمَا، ثُمَّ قَامَ فَأَغْلَقَ عَلَیْهِمَا الْبَابَ بِیَدِهِ قَالَ ابْنُ عَبَّاسٍ: فَأَخْبَرَتْنِی أَسْمَاءُ أَنَّهَا رَمَقَتْ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم فَلَمْ یَزَلْ یَدْعُو لَهُمَا خَاصَّةً لا یُشْرِکُهُمَا فِی دُعَائِهِ أَحَداً حَتَّی تَوَارَی فِی حُجْرَتِهِ.
وَ فِی رِوَایَةٍ أَنَّهُ قَالَ بَارَکَ اللَّهُ لَکُمَا فِی سِیَرِکُمَا وَ جَمَعَ شَمْلَکُمَا وَ أَلَّفَ عَلَی الإِیمَانِ بَیْنَ قُلُوبِکُمَا، شَأنَکَ بِأَهْلِکَ، السَّلامُ عَلَیْکُمَا.
وَ رُوِیَ عَنْ جَابِرِ بْنِ عَبْدِاللَّهِ قَالَ:
لَمَّا زَوَّجَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم فَاطِمَةَ مِنْ عَلِیٍّ علیـهما السلام کَانَ اللَّهُ تَعَالَی مُزَوِّجَهُ مِنْ فَوْقِ عَرْشِهِ وَ کَانَ جَبْرَئِیلُ الْخَاطِبَ وَ کَانَ مِیکَائِیلُ وَ إِسْرَافِیلُ فِی سَبْعِینَ أَلْفاً مِنَ الْمَلائِکَةِ شُهُوداً وَ أَوْحَی اللَّهُ إِلَی شَجَرَةِ طُوبَی أَنِ انْثُرِی مَا فِیکِ مِنَ الدُّرِّ وَ الْیَاقُوتِ وَ اللُّؤْلُؤِ وَ أَوْحَی اللَّهُ إِلَی الْحُورِ الْعِینِ أَنِ الْتَقِطْنَهُ فَهُنَّ یَتَهَادَیْنَهُ إِلَی یَوْمِ الْقِیَامَةِ فَرَحاً بِتَزْوِیجِ فَاطِمَةَ عَلِیّاً.
وَ عَنْ شُرَحْبِیلَ بْنِ سَعِیدٍ قَالَ:
دَخَلَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم عَلَی فَاطِمَةَ فِی صَبِیحَةِ عُرْسِهَا بِقَدَحٍ فِیـهِ لَبَنٌ فَقَالَ:
اشْرَبِی فِدَاکِ أَبُوکِ، ثُمَّ قَالَ لِعَلِیٍّ علیـه السلام :
اشْرَبْ فِدَاکَ ابْنُ عَمِّکَ.
وَ عَنْ شُرَحْبِیلَ بْنِ سَعِیدٍ الْأَنْصَارِیِّ قَالَ:
لَمَّا کَانَتْ صَبِیحَةُ الْعُرْسِ أَصَابَ فَاطِمَةَ سلام الله علیـها رِعْدَةٌ، فَقَالَ لَهَا رَسُولُ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم:
زَوَّجْتُکِ سَیِّداً فِی الدُّنْیَا «وَ إنَّهُ فِی الْآخِرَةِ لَمِنَ الصَّالِحِینَ» (446).
وَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ علیـه السلام قَالَ شَکَتْ فَاطِمَةُ سلام الله علیـها إِلَی رَسُولِ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم عَلِیّاً فَقَالَتْ:
یَا رَسُولَ اللَّهِ مَا یَدَعُ شَیْئاً مِنْ رِزْقِهِ إِلا وَزَّعَهُ بَیْنَ الْمَسَاکِینِ، فَقَالَ لَهَا: یَا فَاطِمَةُ أتُسْخِطِینِی فِی أَخِی وَ ابْنِ عَمِّی، إِنَّ سَخَطَهُ سَخَطِی وَ إِنَّ سَخَطِی لَسَخَطُ اللَّهِ، فَقَالَتْ:
أَعُوذُ بِاللَّهِ مِنْ سَخَطِ اللَّهِ وَ سَخَطِ رَسُولِهِ.
وَ رُوِیَ عَنِ الْأَصْبَغِ بْنِ نُبَاتَةَ: قَالَ:
سَمِعْتُ أَمِیرَالْمُؤْمِنِینَ علیـه السلام یَقُولُ: وَاللَّهِ لاتَکَلَّمَنَّ بِکَلامٍ لا یَتَکَلَّمُ بِهِ غَیْرِی إِلا کَذَّابٌ وَرِثْتُ نَبِیَّ الرَّحْمَةِ وَ زَوْجَتِی خَیْرُ نِسَاءِ الْأُمَّةِ وَ أَنَا خَیْرُ الْوَصِیِّینَ.
نیز درون کتاب کشف الغمّه (447) از پیـامبر اکرم صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم نقل مـی‌کند کـه فرمود:
اگر علی بن ابیطالب علیـه السلام نمـی‌بود به منظور فاطمـه‌ی زهراء سلام الله علیـها کفو و همانندی پیدا نمـی‌شد.
نیز از ابن عبّاس روایت مـی‌کند کـه رسول اکرم صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم بـه حضرت علی بن ابیطالب علیـه السلام فرمود:
خدا فاطمـه را به منظور تو تزویج نمود و زمـین را صداق آن بانو قرار داد. بعد راه رفتنی کـه بغض تو را داشته باشد بر روی زمـین حرام است.
ابن بابویـه درون قسمتی از یک حدیث طولانی کـه مربوط بـه ازدواج حضرت امـیرالمؤمنین علی علیـه السلام و حضرت فاطمـه سلام الله علیـهاست روایت کرده:
رسول خدا صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم مقداری آب درون دهان گرفته و حضرت فاطمـه سلام الله علیـها را صدا زد و در مقابل خود نشانید. سپس آن آب‌ها را از دهان خود درون تشتی ریخت و با آن آب، پاها و صورت مبارک خود را شست. سپس حضرت فاطمـه سلام الله علیـها را خواست و یک کف از آن آب را گرفت و بر سر او ریخت و مشتی نیز بین دستانش، بعد پوست بدن او را شست و پس از آن تشتی دیگر خواست و آنگاه حضرت علی علیـه السلام را صدا زد و با آن نیز همان کارهایی کـه با حضرت فاطمـه سلام الله علیـها انجام داده بود، تکرار فرمود. بعد آنـها را با هم همراه کرد و فرمود:
خداوندا، این دو از من و من از ایشان هستم. خداوندا! همان گونـه کـه رجس و پلیدی را از من دور ساختی و مرا پاک و پاکیزه نمودی، از ایشان نیز پلیدی را دور فرما و آنـها را پاک و پاکیزه نما، سپس فرمود:
مبارک گرداند راه و روش شما را و اصلاح کند زندگی و معیشت شما را، بعد پیـامبر اکرم صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم برخاست و به دست مبارک خود درب را بر روی آنـها بست.
ابن عبّاس گفت:
اسماء بـه من خبر داد پیـامبر خدا صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم همچنان درون حقّ علی و زهرا علیـهما السلام دعا مـی‌کرد وی را درون دعای آنـها شریک نمـی‌کرد که تا اینکه داخل حجره‌ی خویش گردید.
و درون روایتی آمده هست پیـامبر اکرم صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم فرمود:
خداوند راه و روش شما را مبارک فرماید، کار شما را اصلاح نموده و بین قلوب شما را بر پایـه‌ی ایمان، اُلفت (بیشتری) ایجاد کند و بر شما باد رفع حوائج یکدیگر، سلام بر شما باد.
و روایت شده از جابر بن عبدالله کـه گفت:
قبل از آن کـه پیـامبر اکرم صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم فاطمـه سلام الله علیـها را بـه عقد و نکاح حضرت علی علیـه السلام درآورد، خداوند تعالی درون بالاتر از عرش خود، آنـها را بـه عقد یکدیگر درآورده بود، جبرئیل خطبه خواند و مـیکائیل و اسرافیل درون بین هفتاد هزار فرشته شاهد آن عقد بودند و خداوند وحی فرستاد بـه درخت طوبی کـه نثار کن آنچه درون خود داری از دُرّ و یـاقوت و لؤلؤ و وحی فرستاد بـه حورالعین که تا آن دُرّ و یـاقوت و لؤلؤها را بردارند و آنـها که تا روز قیـامت آن جواهرات را بـه یکدیگر هدیـه مـی‌دهند و شاد و مسرور هستند بـه ازدواج حضرت فاطمـه سلام الله علیـها و حضرت علی علیـه السلام.
و از شرحبیل بن سعید روایت شده کـه گفت:
رسول خدا صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم درون صبح عروسی حضرت فاطمـه سلام الله علیـها، قَدَحی از شیر نزد او آورد و فرمود:
بیـاشام، فدای تو باد پدرت، سپس بـه حضرت علی علیـه السلام فرمود:
بیـاشام فدای تو باد پسر عمویت.
و از شرحبیل بن سعید انصاری نقل شده کـه گفت:
چون صبح عروسی فاطمـه سلام الله علیـها شد ترس و وحشتی بر او رسید، بعد رسول خدا صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم بـه حضرتش فرمود:
من تو را بـه تزویجی درآوردم کـه در دنیـا آقای (خلائق) هست «و همانا او درون آخرت حتماً از صالحین است».
از حضرت امام محمّد باقر علیـه السلام روایت شده کـه فرمود:
حضرت زهرای اطهر سلام الله علیـها از حضرت امـیرالمؤمنین علی علیـه السلام بـه پیغمبر خدا شکایت کرد و گفت:
یـا رسول الله! علی تمام رزق و روزی خود را بین بینوایـان تقسیم مـی‌نماید.
پیـامبر خدا صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم فرمود:
ای فاطمـه! تو مـی‌خواهی مرا نسبت بـه برادرم و پسر عمویم خشمگین نمایی، درون صورتی کـه خشم علی خشم من و خشم من خشم خدا است؟!
فاطمـه‌ی اطهر سلام الله علیـها عرض کرد:
از خشم خدا و رسول، بـه خدا پناه مـی‌برم.
از اصبغ بن نُباته روایت شده کـه گفت:
از حضرت امـیر علیـه السلام شنیدم مـی‌فرمود:
به خدا قسم سخنی مـی‌گویم کـه هر غیر از من بگوید کذّاب است: من وارث پیغمبر رحمت مـی‌باشم. زوجه‌ام بهترین زنان امّت هست و من بهترین وصیّین هستم.

[روایت شماره] (38)

[الکافی ] الْعِدَّةُ، عَنْ سَهْلٍ عَنِ الْبَزَنْطِیِّ، عَنْ عَبْدِ الْکَرِیمِ بْنِ عَمْرٍو، عَنِ ابْنِ أَبِی یَعْفُورٍ قَالَ:
سَمِعْتُ أَبَاعَبْدِاللَّهِ علیـه السلام یَقُولُ: إِنَّ عَلِیّاً تَزَوَّجَ فَاطِمَةَ سلام الله علیـها عَلَی جَرْدِ بُرْدٍ وَ دِرْعٍ وَ فِرَاشٍ کَانَ مِنْ إِهَابِ کَبْشٍ.
بیـان: قوله علی جرد برد، أی برد خلق.
در کتاب کافی (448) با چند واسطه نقل کرده کـه گفت شنیدم حضرت امام جعفر صادق علیـه السلام مـی‌فرمود:
همانا علی علیـه السلام ازدواج کرد با فاطمـه سلام الله علیـها با عبایی سائیده شده، زره و فرشی کـه از پوست قوچ بود.
بیـان: «جُرْدِ بُرْدٍ» یعنی لباس مندرس.

[روایت شماره] (39)

[الکافی ] مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی، عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی، عَنِ ابْنِ فَضَّالٍ، عَنِ ابْنِ بُکَیْرٍ قَالَ:
سَمِعْتُ أَبَاعَبْدِاللَّهِ علیـه السلام یَقُولُ: زَوَّجَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم فَاطِمَةَ عَلَی دِرْعٍ حُطَمِیَّةٍ یَسْوَی ثَلاثِینَ دِرْهَماً.
در کتاب کافی (449) با چند واسطه از محمّد بن یحیی نقل شده کـه گفت شنیدم حضرت امام صادق علیـه السلام مـی‌فرمود:
تزویج نمود رسول خدا صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم حضرت فاطمـه را به منظور حضرت علی علیـهما السلام با مـهریـه‌ی یک زره حُطمـیّه کـه ارزش آن سی درهم بود.

[روایت شماره] (40)

[الکافی ] عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ، عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحَکَمِ، عَنْ مُعَاوِیَةَ بْنِ وَهْبٍ، عَنْ أَبَی عَبْدِاللَّهِ علیـه السلام قَالَ:
زَوَّجَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم عَلِیَّاً فَاطِمَةَ، عَلَی دِرْعٍ حُطَمِیَّةٍ وَ فِرَاشُهَا إِهَابُ کَبْشٍ یَجْعَلانِ الصُّوفَ إذَا اضْطَجَعَا تَحْتَ جُنُوبِهِمَا.
و همچنین درون کتاب کافی (450) با چند واسطه از احمد بن محمّد روایت شده کـه حضرت امام صادق علیـه السلام فرمود:
رسول خدا صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم حضرت فاطمـه سلام الله علیـها را بـه همسری حضرت علی علیـه السلام درآورد بـه زره‌ی حطمـیّه و فرش آنـها پوست قوچی بود کـه در هنگام خواب آن را برمـی گرداندند و روی طرف نرم آن مـی‌خوابیدند.

[روایت شماره] (41)

[الکافی ] بَعْضُ أَصْحَابِنَا، عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ، عَنْ اَلْعَبَّاسِ بْن ِعَامِرٍ، عَنْ عَبْدِاللَّهِ بْنِ [أَبِی ] بُکَیرٍ، عَنْ أَبِی عَبْدِاللَّهِ علیـه السلام قَالَ:
زَوَّجَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم فَاطِمَةَ، عَلَی دِرْعٍ حُطَمِیَّةٍ تُسَاوِی ثَلاثِینَ دِرْهَماً.
بیـان: یمکن الجمع بین تلک الرّوایـات بوجوه:
الأوّل - أن یکون المرادالدِّرع جزءاً للمـهر.
الثّانی - أن یکون المعنی أنّه لو کان هذا الیوم لساوی ثلاثین درهماً و إن کانت قیمته فی ذلک الزَّمان أکثر.
الثّالث - أن یقال إنّه کان یسوی ثلاثین درهماً، لکن بیع بخمس مائة درهم.
الرّابع - أن یکون بعض الأخبار محمولا علی التقیّة.
مرحوم کلینی درون کتاب کافی (451) مـی‌گوید:
از بعضی اصحاب ما روایت شده کـه از حضرت علیّ بن الحسین علیـهما السلام روایت کرده‌اند و حضرتش با چند واسطه از امام صادق علیـه السلام روایت فرموده کـه حضرت فرمودند:
رسول خدا صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم حضرت فاطمـه سلام الله علیـها را بـه ازدواج حضرت علی علیـه السلام درآورد بـه زرهی آهنی، کـه ارزش آن سی درهم بود.
بیـان: مرحوم علّامـه‌ی مجلسی رحمة الله علیـه مـی‌گوید:
جمع بین این روایـات مـی‌تواند علّت‌هایی داشته باشد کـه از این قرار است:
اوّل: شاید منظور این باشد کـه (خود) آن زره جزئی از مِهر بوده‌ست.
دوّم:
در آن زمان این زره سی درهم ارزش داشته، گر چه درون این زمان قیمت آن بیشتر شده‌ست.
سوّم:
آن زره ارزش و قیمتش سی درهم بوده، امّا حضرت امـیرالمؤمنین علی علیـه السلام آن را بـه پانصد درهم فروخته‌اند.
چهارم:
ممکن هست بعضی از اخبار و روایـات، حمل بر تقیّه شده باشد.

[روایت شماره] (42)

[الکافی ] عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا، عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْوَلِیدِ الْخَزَّازِ، عَنْ یُونُسَ بْنِ یَعْقُوبَ، عَنْ أَبِی مَرْیَمَ الْأَنْصَارِیِّ، عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ علیـه السلام قَال: َ کَانَ صَدَاقُ فَاطِمَةَ جَرْدَ بُرْدٍ (452) حِبَرَةٍ وَ دِرْعَ حُطَمِیَّةٍ وَ کَانَ فِرَاشُهَا إِهَابَ کَبْشٍ یُلْقِیَانِهِ وَ یَفْرُشَانِهِ وَ یَنَامَانِ عَلَیْهِ.
مرحوم کلینی درون کافی (453) مـی‌گوید:
عدّه‌ای از اصحاب ما با چند واسطه از حضرت امام محمّد باقر علیـه السلام روایت کرده‌اند کـه فرمود:
صداق و مِهر حضرت فاطمـه سلام الله علیـها لباس راه راه و زرهی آهنی بود و زیرانداز و فرش آنـها پوست قوچی بود کـه به هنگام خواب آن را برمـی گرداندند و بر روی نرم آن مـی‌خوابیدند.

[روایت شماره] (43)

[الکافی ] عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا، عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ، عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَسْبَاطٍ، عَنْ دَاوُدَ، عَنْ یَعْقُوبَ بْنِ شُعَیْبٍ قَالَ:
لَمَّا زَوَّجَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم عَلِیّاً فَاطِمَةَ دَخَلَ عَلَیْهَا وَ هِیَ تَبْکِی فَقَالَ لَهَا: مَا یُبْکِیکِ؟ فَوَاللَّهِ لَوْ کَانَ فِی أَهْلِی خَیْرٌ مِنْهُ مَا زَوَّجْتُکِهِ وَ مَا أَنَا زَوَّجْتُکِهِ وَ لَکِنَّ اللَّهَ زَوَّجَکِ وَ أَصْدَقَ عَنْکِ الْخُمُسَ مَا دَامَتِ السَّمَاوَاتُ وَ الْأَرْضُ.
در کتاب کافی (454) با چند واسطه از یعقوب بن شعیب نقل مـی‌کند کـه او گفت:
چون رسول خدا صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم حضرت فاطمـه سلام الله علیـها را بـه تزویج حضرت علی علیـه السلام درآورد، رسول اکرم صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم بر حضرت فاطمـه سلام الله علیـها داخل شد و (دید) کـه ایشان گریـه مـی‌کنند، بعد پیـامبر صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم بـه ایشان فرمود:
چه چیزی تو را گریـان کرده‌ست؟ بـه خدا قسم اگر درون بین خویشاوندان منی بهتر از او بود من تو را بـه ازدواج آن شخص درمـی آوردم، من تو را بـه ازدواج او درنیـاوردم بلکه خداوند تو را بـه او تزویج فرمود و صداق و مـهر تو را خمس اموال مردم قرار داد که تا زمانی کـه آسمان‌ها و زمـین باقیست.

[روایت شماره] (44)

[الکافی ] عَلِیُّ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ عَبْدِاللَّهِ بْنِ إِسْحَاقَ، عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ سُلَیْمَانَ، عَمَّنْ حَدَّثَهُ، عَنْ أَبِی عَبْدِاللَّهِ علیـه السلام قَالَ:
إِنَّ فَاطِمَةَ سلام الله علیـها قَالَتْ لِرَسُولِ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم:
زَوَّجْتَنِی بِالْمَهْرِ الْخَسِیسِ، فَقَالَ لَهَا رَسُولُ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم:
مَا أَنَا زَوَّجْتُکِ وَ لَکِنَّ اللَّهَ زَوَّجَکِ مِنَ السَّمَاءِ وَ جَعَلَ مَهْرَکِ خُمُسَ الدُّنْیَا مَا دَامَتِ السَّمَاوَاتُ وَ الْأَرْضُ.
شیخ کلینی درون کتاب کافی (455) با چند واسطه از حضرت صادق آل محمّد روایت مـی‌کند کـه فرمود:
حضرت فاطمـه‌ی زهراء سلام الله علیـها بـه پیغمبر خدا صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم عرض کرد:
شما مرا با یک مـهریـه‌ی مختصری شوهر دادی.
پیغمبر صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم فرمود:
من تو را تزویج نکردم، بلکه خدای سبحان، متصدّی امر ازدواج تو شد و خمس دنیـا را که تا آسمان‌ها و زمـین برقرار باشند، مـهریـه‌ی تو قرار داد.

[روایت شماره] (45)

[الکافی ] عَلِیٌّ، عَنْ أَبِیـهِ، عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ، عَنْ جَمِیلِ بْنِ دَرَّاجٍ، عَنْ أَبِی عَبْدِاللَّهِ علیـه السلام قَالَ:
لا غَیْرَةَ فِی الْحَلالِ بَعْدَ قَوْلِ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم:
لا تُحْدِثَا شَیْئاً حَتَّی أَرْجِعَ إِلَیْکُمَا، فَلَمَّا أَتَاهُمَا أَدْخَلَ رِجْلَیْهِ بَیْنَهُمَا فِی الْفِرَاشِ.
در کتاب کافی (456) با چند واسطه از حضرت امام صادق علیـه السلام نقل مـی‌کند کـه فرمود:
غیرت ورزیدن درباره‌ی حلال جایز نیست بعد از آنکه رسول خدا صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم فرمود:
کاری از شما سر نزند که تا من نزد شما بازگردم. چون رسول خدا صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم نزد آن دو بزرگوار برگشت دو پای مبارک خود را داخل بستر و بین آنـها قرار داد.

[روایت شماره] (46)

[الکافی ] عَلِیٌّ، عَنْ أَبِیـهِ، عَنْ أَبِی عَبْدِاللَّهِ الْبَرْقِیِّ رَفَعَهُ قَالَ:
لَمَّا زَوَّجَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم فَاطِمَةَ قَالُوا: بِالرِّفَاءِ وَ الْبَنِینَ،
قَالَ:
لا بَلْ عَلَی الْخَیْرِ وَ الْبَرَکَةِ.
إیضاح: قال [الجزریُّ ] فیـه: نـهی أن یقال للمتزوِّج بالرِّفاء و البنین الرِّفاء: الالتیـام و الاتّفاق و البرکة و النّماء و إنّما نـهی عنـه کراهیة لأَنّه کان من عادتهم و لهذا سنَّ فیـه غیره.
در کتاب کافی (457) با چند واسطه از ابی عبدالله برقی روایت کرد و او بدون ذکر اسماء روات دیگر گفته: چون رسول خدا صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم حضرت فاطمـه سلام الله علیـها را شوهر داد، (مردم بـه آنـها) مـی‌گفتند:
«بِالرِّفَاءِ وَ الْبَنِین» بـه امـید همدلی همسری و فرزندان بسیـار و رسول خدا صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم فرمود:
نـه [این چنین بگویید ] بـه امـید خیر و برکت.
بیـان: جزری گفته پیـامبر اکرم صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم درون این روایت نـهی کرده بـه شخصی کـه ازدواج کرده بگویند:
«بِالرِّفَاءِ وَ الْبَنِین».
و «الرِّفاء» بـه معنی التیـام و اتّفاق (که آن زن و شوهر با هم اتّفاق نظر داشته باشند) و به معنی برکت و رشد و موفقیّت نیز آمده و همانا رسول خدا صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم گفتن این جمله را نـهی فرمود، زیرا مایل نبوده، این جزء عادت‌های مردم شود.
به همـین جهت کـه پیـامبر صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم نـهی فرمود، شادباش گفتن‌های دیگری سنّت شده‌ست.

[روایت شماره] (47)

[الکافی ] مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی، عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ، عَنِ ابْنِ مَعْرُوفٍ، عَنِ ابْنِ مَهْزِیَارَ، عَنْ مُخَلَّدِ بْنِ مُوسَی، عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ عَلِیٍّ، عَنْ عَلِیِّ بْنِ یَحْیَی الْیَرْبُوعِیِّ، عَنْ أَبَانِ بْنِ تَغْلِبَ، عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ علیـه السلام قَالَ:
قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم:
«إِنَّما أَنَا بَشَرٌ مِثْلُکُمْ» (458) أَتَزَوَّجُ فِیکُمْ وَ أُزَوِّجُکُمْ إِلا فَاطِمَةَ فَإِنَّ تَزْوِیجَهَا نَزَلَ مِنَ السَّمَاءِ.
نیز درون همان کتاب (459) با چند واسطه از حضرت امام محمّد باقر علیـه السلام از رسول خدا صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم روایت مـی‌کند کـه فرمود:
من بشری هستم مثل شما. از شما زن مـی‌گیرم و به شما زن مـی‌دهم. ولی موضوع ازدواج فاطمـه سلام الله علیـها، یک امر آسمانی‌ست.

[روایت شماره] (48)

[تفسیر فرات بن إبراهیم (460)] عَلِیُّ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ مَخْلَدٍ الْجُعْفِیُّ مُعَنْعَناً عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُ فِی قَوْلِ اللَّهِ تَعَالَی «وَ هُوَ الَّذِی خَلَقَ مِنَ الْماءِ بَشَراً فَجَعَلَهُ نَسَباً وَ صِهْراً» (461) قَالَ:
خَلَقَ اللَّهُ نُطْفَةً بَیْضَاءَ مَکْنُونَةً فَجَعَلَهَا فِی صُلْبِ آدَمَ، ثُمَّ نَقَلَهَا مِنْ صُلْبِ آدَمَ إِلَی صُلْبِ شَیْثٍ وَ مِنْ صُلْبِ شَیْثٍ إِلَی صُلْبِ أَنُوشَ وَ مِنْ صُلْبِ أَنُوشَ إِلَی صُلْبِ قَیْنَانَ، حَتَّی تَوَارَثَتْهَا کِرَامُ الْأَصْلابِ فِی مُطَهَّرَاتِ الْأَرْحَامِ، حَتَّی جَعَلَهَا اللَّهُ فِی صُلْبِ عَبْدِالْمُطَّلِبِ، ثُمَّ قَسَمَهَا نِصْفَیْنِ، فَأَلْقَی نِصْفَهَا إِلَی صُلْبِ عَبْدِاللَّهِ وَ نِصْفَهَا إِلَی صُلْبِ أَبِی طَالِبٍ وَ هِیَ سُلالَةٌ تُولِدُ مِنْ عَبْدِاللَّهِ مُحَمَّداً وَ مِنْ أَبِی طَالِبٍ عَلِیّاً عَلَیْهِمَا الصَّلاةُ وَ السَّلامُ، فَذَلِکَ قَوْلُ اللَّهِ تَعَالَی «وَ هُوَ الَّذِی خَلَقَ مِنَ الْماءِ بَشَراً فَجَعَلَهُ نَسَباً وَ صِهْراً» وَ زَوَّجَ فَاطِمَةَ بِنْتَ مُحَمَّدٍ عَلِیّاً، فَعَلِیٌّ مِنْ مُحَمَّدٍ وَ مُحَمَّدٌ مِنْ عَلِیٍّ وَ الْحَسَنُ وَ الْحُسَیْنُ وَ فَاطِمَةُ نَسَبٌ وَ عَلِیٌّ الصِّهْرُ. (462)
در کتاب تفسیر فرات بن ابراهیم (463) آمده:
علی بن محمّد بن مَخْلَد جعفی با ذکر اسامـی راویـانی سند خود را بـه ابن عبّاس مـی‌رساند کـه او درون تفسیر این فرموده‌ی خداوند متعال درون قرآن کـه مـی‌فرماید:
«و اوست خدایی کـه از آب بشر را آفرید و بین آنـها خویشی نسب و بستگی ازدواج را قرار داد» گفته: خداوند خلق نمود نطفه‌ی روشن و نورانی مستوری را، بعد آن را قرار داد درون صُلب آدم، سپس آن را منتقل کرد بـه صلب «شیث» و از صلب شیث بـه صلب «أنوش» و از صلب انوش بـه صلب «قینان» که تا آنجا کـه ارث مـی‌بردند این نطفه را، بهترین و گرامـی‌ترین صُلب‌ها درون پاکیزه‌ترین رحم‌ها که تا آن کـه خداوند آن را درون صلب عبدالمطّلب قرار داد. بعد آن نطفه را بـه دو نصف تقسیم نمود، بعد نصفی از آن را درون صلب عبدالله قرار داد و نصف دیگر را بـه صلب عبدالمطّلب منتقل نمود و از این نطفه، سُلاله‌ای از عبدالله متولّد شد بـه نام محمّد صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم و از ابیطالب متولّد شد بـه نام علی علیـه السلام و به همـین معناست فرمایش خداوند تعالی: «و اوست خدایی کـه از آب بشر را آفرید و بین آنـها خویشی نسب و بستگی ازدواج را قرار داد» و ازدواج کرد حضرت فاطمـه سلام الله علیـها حضرت محمّد صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم با حضرت علی علیـه السلام ، بعد حضرت علی علیـه السلام از حضرت محمّد صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم و حضرت محمّد صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم از حضرت علی علیـه السلام هست و منظور از «نسب» درون این آیـه امام حسن و امام حسین و حضرت فاطمـه: هست و منظور از «صِهر» (داماد) حضرت علی علیـه السلام است.

[روایت شماره] (49)

مِصْبَاحُ الْأَنْوَارُ وَ کِتَابُ الْمُحْتَضَرِ: لِلْحَسَنِ بْنِ سُلَیْمَانَ نَقْلاً مِنْ کِتَابِ الْفِرْدَوْسِ عَنِ النَّبِیِّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم أَنَّهُ قَالَ:
لَوْلا عَلِیٌّ لَمْ یَکُنْ لِفَاطِمَةَ کُفْوٌ.
در کتاب مصباح الانوار و کتاب مختصر با واسطه از پیـامبر اکرم صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم نقل شده کـه حضرت فرمود:
اگر خدای تعالی حضرت علی علیـه السلام را خلق نمـی‌کرد، همسری به منظور فاطمـه سلام الله علیـها یـافت نمـی‌شد.
وَ مِنْهُ رَفَعَهُ بِإِسْنَادِهِ عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ أَنَّ النَّبِیَّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم قَالَ لِعَلِیٍّ علیـه السلام :
یَا عَلِیُّ إِنَّ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ زَوَّجَکَ فَاطِمَةَ وَ جَعَلَ صَدَاقَهَا الْأَرْضَ، فَمَنْ مَشَی عَلَیْهَا مُبْغِضاً لَکَ مَشَی عَلَیْهَا حَرَاماً.
با ذکر سند از ابن عبّاس نقل کرده کـه پیـامبر اکرم صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم بـه حضرت علی علیـه السلام فرمود:
ای علی! همانا خداوند عزّوجلّ تزویج کرد فاطمـه سلام الله علیـها را بـه تو و مـهریّه و صداق او را زمـین قرار داد؛ بعد هر بر روی زمـین راه برود و کینـه و بغض تو را داشته باشد، راه رفتنش بر روی زمـین حرام است.

---

[نیک لیله الزفاف]

نویسنده و منبع | تاریخ انتشار: Sat, 16 Jun 2018 07:24:00 +0000

---

تربیت ج2

مشخصات کتاب نویسنده علی نقی فقیـهی زبان فارسی ناشر موسسه علمـی فرهنگی دارالحدیث محل انتشارات قم تاریخ نشر چاپ هفتم : نیک لیله الزفاف ۱۳۹۱ قطع وزیری شابک ۹۷۸-۹۶۴-۴۹۳-۳۳۷-۰ دانلود PDF

پیش گفتار

پیش گفتاربدون تردید ، نیک لیله الزفاف بخشی از موفقیت ها و کامـیابی های بشر درون گرو تربیت هست ؛ چرا کـه تکامل و تعالی انسان ، بسته بـه تربیت و خودسازی درون همـه ابعاد وجود اوست و غریزه یکی از این ابعاد هست . نیک لیله الزفاف لذا هر مکتبی کـه ادعای تأمـین سعادت بشر را دارد ، حتما برای غریزه ، برنامـه داشته باشد و پاسخ روشنی بـه آن دهد .

در برخورد با این بخش از ماهیت انسان ، مکاتب مختلف ، واکنش های متفاوتی نشان داده اند . نیک لیله الزفاف برخی مرکز ثقل حیـات انسان را غریزه شمردند و در ارضای این غریزه ، راه افراط را درون پیش گرفتند کـه منجر بـه پیدایش بی بند و باری گردید . از سوی دیگر ، برخی بـه بهانـه تقدّس و تدیّن ، این بخش از ماهیت انسان را نادیده گرفتند و حتی سخن گفتن از آن را نادرست دانستند کـه موجب پیدایش پدیده تَبتُّل و رُهبانیت درون صدر اسلام شد و ممکن هست رگه هایی از آن ، درون هر زمانی وجود داشته باشد . پرسش اساسی این هست که : اسلام ، چه برنامـه ای به منظور تربیت دارد ؟ و این برنامـه از چه منطقی پیروی مـی کند ؟ درون آموزه های دینی ما ، گزاره های فراوانی درون این باره وجود دارد و تحقیقات متفاوتی نیز درون این باره انجام شده و هر کدام با رویکردی خاص بـه این مسئله پرداخته اند .

ساده ترین کار درون قلمرو مطالعات دینی ، جمع آوری آیـات و احادیث و ارائه آنـها درون یک طبقه بندی ساده هست که هر چند نیـازمندِ بـه کار بستن روش های فقه الحدیثی هست ، اما کار چندان پیچیده ای نیست . پژوهش عمـیق تر ، آن هست که اصول و مبانی آموزه ها استخراج شود و سپس مدل مبتنی بر آموزه های دینی طراحی گردد .

پژوهش حاضر کـه به همت جناب حجه الاسلام و المسلمـین آقای دکتر علی نقی فقیـهی انجام شده هست ، درون صدد هست تا با عبور از لایـه های ظاهری گزاره ها ، معارف نـهفته درون عمق آنـها را بـه دست آورده ، درون قالبی علمـی ارائه کند . از نقاط قابل توجه این پژوهش ، یکی گستره متون دینی مورد استفاده و دیگری اهتمام پژوهشگر بـه کشف مبانی و اصول و ارائه آنـها درون کنار روش های تربیت هست . بر اهل تحقیق ، پوشیده نیست کـه تحلیل گزاره هایی که تا این اندازه گسترده و استخراج مبانی و اصول حاکم بر گزاره های بـه ظاهر پراکنده ، کاری سخت و دشوار هست . طرح این پژوهش ، توسط محقق محترم بـه این واحد ارائه شد و پس از طی مراحل علمـی و اداری ، اجرای آن آغاز گردید .

در آغاز ، منابع حدیثی لازم به منظور طرح ، از سوی این واحد ، درون اختیـار محقق محترم قرار گرفت . سپس با توجه بـه اهمـیت و حساسیت طرح ، نتیجه تحقیق و متن تدوین شده ، توسط دو تن از کارشناسان و متخصصان علوم اسلامـی و روان شناسی مورد ارزیـابی قرار گرفت . این واحد نیز بر اساس مسئولیت علمـی خود بـه بررسی طرح پرداخت و نتیجه بررسی ها و ارزیـابی ها را بـه اطلاع پژوهشگر محترم رساند و مقرر شد اصلاحات مورد توافق ، توسط این واحد و زیر نظر پژوهشگر محترم ، انجام شود .

بدین منظور جناب حجه الاسلام حمزه عبدی [۱] درون چارچوب نتایجِ تدوین شده ، بـه اصلاح متن پرداختند و بر اساس تئوری «خویشتنداری ازدواج» کـه برگرفته از متون دینی هست ، اصول ، مبانی و روش ها را تنظیم نمودند .

در پایـان ، از جناب حجه الاسلام و المسلمـین آقای دکتر علی نقی فقیـهی کـه این پژوهشِ نـه چندان آسان را سامان دادند ، تشکر مـی کنیم و برای ایشان آرزوی توفیق بیشتر داریم . همچنین از آقایـان دکتر محمود گلزاری و حجه الاسلام و المسلمـین دکتر مسعود آذربایجانی کـه زحمت نظارت و ارزیـابی این پژوهش را بر عهده داشتند ، سپاس گزاریم . از همکاران پژوهشگر محترم و جناب حجه الاسلام حمزه عبدی نیز کـه در سامان یـافتن این پژوهش ، نقش داشتند ، تشکر مـی کنیم .

همچنین بر خود ، لازم مـی دانیم از گروه «تدوین دانش نامـه های حدیثی» پژوهشکده کـه منابع حدیثی لازم به منظور این طرح را درون اختیـار این واحد قرار دادند ، صمـیمانـه تشکر کنیم . از کلیـه صاحب نظران ، درخواست مـی کنیم کـه با ارائه دیدگاه های خود ، ما را درون طراحی و اجرای هر چه بهتر پژوهش های دینی روان شناختی یـاری دهند .

واحد حدیث و علوم روان شناختی پژوهشکده علوم و معارف حدیث

فصل دوم : تربیت درون دوره ازدواج و پس از آن

اشاره

همان طور کـه تاکنون روشن شد ، تربیت ، بر دو پایـه خویشتنداری ازدواج استوار هست . درون واقع ، اصلی ترین فلسفه مسائل ، استمرار نسل بشر هست که این وظیفه ، برعهده دو جنس مخالف قرار داده شده هست .

هر زمان ، این امکان بـه لحاظ رَسش زیست شناختی و روان شناختی ، بـه حد مطلوب برسد ، درون آن صورت ، روابط صحیح و سالم برقرار مـی شود که تا نسل بشر حفظ گردد ؛ امّا این ارتباط نمـی تواند بدون زمـینـه سازی و شرایط پیرامونی اتفاق بیفتد ؛ چرا کـه امتداد نسل ، تنـها یک امتداد فیزیکی و مادی نیست .

در واقع ، اسلام ، نسلی سالم و صالح مـی خواهد و برای تأمـین این هدف حتما بسیـاری از زمـینـه ها و شرایط ، فراهم گردد . همان طور کـه به لحاظ زیستی و فیزیولوژیکی (جسمـی) حتما جنس مذکّر و مؤنّث ، بـه سنّ خاصی برسند که تا اندام مسئول تولید نسل ، بـه توانمندی لازم برسند ، دقیقا همـین مسئله ، درون حوزه مسائل روانی نیز صدق مـی کند . لذا که تا رسیدن بـه آن سطح توانمندی حتما یک دوره مقدماتی طی گردد کـه اگر این مرحله ، بـه خوبی بگذرد ، شرط لازم به منظور تولید نسل سالم پدید مـی آید .

این دوره بـه لحاظ روانی ، دوره «خویشتنداری» هست ؛ یعنی ارضای مسائل حتما قبل از موعد مقرّر ، بـه تعویق بیفتد که تا زمـینـه ارضای سالم فراهم گردد . اگر فرد ، بـه هر دلیلی نتواند نیـاز خود را کنترل نماید و با شیوه های غیر سالم ، آن را ارضا کند ، بدون شک ، هم بـه دیگران آسیب زده هست ، هم خود را دچار آسیب کرده هست .

البته این امر ، چه آگاهانـه باشد و چه ناآگانـه و از سر بی تجربگی دوران کودکی و نوجوانی ، درون هر صورت ، آسیب زاست و بدون هیچ تردیدی ، درون زندگی آینده خود و فرزندانش تأثیرات منفی ای خواهد گذاشت . لذا اسلام ، علاوه بر آن کـه شرایط ارضای سالم را مطرح مـی نماید ، تمـهیداتی را نیز به منظور دوران مقدماتی ذکر مـی کند کـه در فصول گذشته ، با آنـها آشنا شدیم . درون بخش های آینده ، با اصلی ترین دوره تربیت ، آشنا مـی شویم . مسائل ، با ابعاد مختلف وجودی انسان ، تنیده شده اند و صرفا یک نیـاز فیزیولوژیک محض نیستند . جالب آن کـه ارضای صحیح این نیـاز ، تأثیرات فراوانی بر سطح رضایت زناشویی و تعلیم و تربیت مـی گذارد . این مسئله ، بـه خاطر نظام سیستماتیک عملکرد انسان هست .

در یک سیستم نظام مند ، وقتی یک فرد از اجزای سیستم ، دچار آسیبی مـی شود ، بدون شک ، بسیـاری از اجزای مرتبط نیز درون کار خود ، دچار وقفه مـی شوند و گاهی منجر بـه توقّف کامل سیستم مـی شود . سیستم های روانی انسانی نیز از این قاعده ، مستثنا نیستند . وقتی یک فرد از سیستم یـا یک جزء از اجزای سیستم (مثل ارضای ) مختل شود ، بدون شک ، تأثیرات نامطلوبی درون بخش های دیگر نیز بـه وجود مـی آورد . آمارهای تکان دهنده طلاق کـه بخشی از آن ، بـه نارسایی نظام تربیت بر مـی گردد ، حکایت از این مسئله دارد . بخشی از مباحث ، مستقیما با مسئله و تربیت سر و کار دارند ، و بخش دیگر آنـها ، بـه صورت غیر مستقیم ، درون ارتباط اند . ما تلاش خواهیم کرد که تا هر دو مسائل را مورد بررسی قرار دهیم . لذا بـه جهت اهمـیت و تقدّم رتبی مباحث ، ابتدا مسائل تأثیرگذار غیر مستقیم را مورد بررسی قرار مـی دهیم .

یکم . عوامل تأثیرگذار غیر مستقیم

مسائل انسان ها ، مانند بقیـه مناسبات انسانی ، بسیـار پیچیده هستند و متغیّرهای زیـادی درون آنـها تأثیرگذارند . این متغیّرها درون بسیـاری از موارد ، بـه صورت غیر مستقیم عمل مـی کنند ؛ یعنی شرایطی را فراهم مـی کنند کـه در آن شرایط ، مسائل افراد ، بـه گونـه ای خاص عمل مـی کنند یـا درون آن زمـینـه فراهم شده ، ارضای درون سطح مطلوب تری اتفاق مـی افتد . به منظور نمونـه ، آرامش روانی ، خویشتنداری و پاک دامنی ، درون مجموع ، باعث ارضای مطلوب تر انسان مـی شوند ؛ زیرا ارضای (مانند بسیـاری از نیـازهای انسانی) اگر درون شرایط مطلوب روانی تحقّق پیدا کند ، درون آن صورت ، جذّابیت موضوع ، بیشتر مـی شود . لذا درون این بخش ، ما بـه این نوع از موارد مـی پردازیم و متون اسلامـی نیز ، نشانگر آن هستند کـه اسلام به منظور فراهم همـه عوامل مستقیم و غیر مستقیم ، از یک شیوه ارتباطی ویژه بـه نام «ازدواج» استفاده کرده هست . بـه یقین مـی توان ادّعا کرد کـه ازدواج ، شیوه ای هست که تقریبا بیشتر مسائل تأثیرگذار زندگی (به طور عام) و مسائل (به طور خاص) را پوشش مـی دهد و فهم ماهیت و اه آن مـی تواند درون تربیت نیز مفید واقع شود . این عوامل ، عبارت اند از :

الف . اه ازدواج

از جمله آموزش هایی کـه ، بـه منظور تربیت درون دوره جوانی حتما انجام گیرد، آموزش هدف های ازدواج سالم هست که عبارت اند از:

آرامش روان

از جمله اه ازدواج سالم از دیدگاه اسلامـی، «آرامش روان» است. آرامش روحی ، از هدف های ارزشمندی هست که انسان ، بـه صورت طبیعی بـه دنبال آن هست و خدای متعال ، یکی از عوامل مؤثّر درون آرامش روان را «ازدواج» و تشکیل خانواده قرار داده است. درون آیـات و روایـات فراوانی ، آرامش ، بـه عنوان هدف والای خلقت مرد و زن مطرح شده هست و بر این نکته تأکید شده کـه مردان و زنان ، از آن زمـینـه های خلقتی کـه خداوند متعال به منظور آرامش درون آنان ایجاد کرده ، نـهایت استفاده را بنمایند و این هدف را تحقق بخشند. درون این جا بـه چند آیـه و حدیث اشاره مـی شود . خداوند مـی فرماید : «هُوَ الَّذِی خَلَقَکُم مِّن نَّفْسٍ وَ حِدَهٍ وَجَعَلَ مِنْهَا زَوْجَهَا لِیَسْکُنَ إِلَیْهَا

[۲] او خدایی هست که شما را از یک نفس (جان) آفرید و همسرش را از نوع او قرار داد که تا بدان آرام گیرد». درون جای دیگر مـی فرماید : «وَ مِنْ ءَایَتِهِ أَنْ خَلَقَ لَکُم مِّنْ أَنفُسِکُمْ أَزْوَ جًا لِّتَسْکُنُواْ إِلَیْهَا . [۳]

از دیگر نشانـه های خداوند ، این هست که از جنس خودتان ، همسرانی به منظور شما آفرید که تا در کنار یکدیگر ، آرامش بیـابید». درون این آیـه، هدف از ازدواج ، سو آرامش مطرح شده است. بـه راستی کـه وجود همسران کـه مایـه آرامش یکدیگرند ، از مواهب بزرگ الهی محسوب مـی شود. این آرامش ، از این جا ناشی مـی شود کـه این دو جنس ، مکمّل و مایـه شکوفایی و نشاط و آرامش یکدیگرند ، بـه طوری کـه هر یک ، بدون دیگری آرامش ندارند. بیماری هایی کـه به خاطر ترک ازدواج به منظور انسان پیش مـی آیند ، قابل انکار نیستند . همچنین عدم تعادل روحی و ناآرامـی های روانی ای کـه افراد مجرّد ، با آن دست بـه گریبان اند ، کم و بیش ، بر همـه روشن است.
از نظر اجتماعی ، افراد مجرّد ، کمتر احساس مسئولیت مـی کنند ، بـه همـین جهت ، (انتحار) درون مـیان مجردها ، بیشتر دیده مـی شود و جنایـات هولناک ، از آنـها بیشتر سر مـی زند. هنگامـی کـه انسان از مرحله تجرّد ، بـه مرحله زندگی خانوادگی گام مـی گذارد ، شخصیت تازه ای درون خود مـی یـابد و احساس مسئولیت بیشتری مـی کند . این ، یکی از مصداق های احساس آرامش درون سایـه ازدواج است. از امام صادق علیـه السلام روایت شده کـه فرمود : وَ خَلَقَ لِلرِّجَالِ النِّسَاءَ لِیَأنِسُوا وَ یَسکُنُوا إِلَیـهِنَّ وَ یَکُنَّ مَوضِعَ شَهَوَاتِهِم وَ أُمَّهَاتِ أَولَادِهِم . [۴]

خداوند ، زنان را خلق کرده که تا مردان ، با آنان مأنوس باشند و از طریق آنان بـه آرامش برسند و شان را ارضا نمایند و زنان، مادران فرزندانشان باشند. امام رضا علیـه السلام درون این باره مـی فرماید : وَمِنَ السُّنَّهِ التَّزوِیجُ بِاللَّیلِ لِأَنَّ اللّهَ جَعَلَ اللَّیلَ سَکَناً وَ النِّسَاءُ إِنَّمَا هُنَّ سَکَنٌ . [۵]

از سنّت های ازدواج، این هست که درون شب واقع شود ؛ به منظور این کـه خداوند ، شب را مایـه آرامش قرار داده هست و زنان ، بـه درستی کـه مایـه آرامش اند.

تقویت ایمان

یکی از اه ازدواج سالم و بر اساس ضوابط دینی ، «تقویت ایمان» زوجین است. از قوی ترین غریزه های انسانی و از عمده ترین راه های بـه انحراف کشیده شدن انسان ها، غریزه هست که ارضای صحیح آن ، درون چارچوب ضوابط شرعی ، نقش بـه سزایی درون پیشگیری از انحرافات و برقراری رابطه عاطفی و معنوی با جنس مخالف دارد و زمـینـه ی تقویت ایمان را فراهم مـی سازد. موضوع خطر غریزه از یک سو و تأثیر ارضای صحیح آن بر پرورش ایمان، از سوی دیگر، موضوعی هست که درون روایـات ، بـه آن پرداخته شده است.
در حدیثی آمده کـه پیـامبر صلی الله علیـه و آله از مردی پرسید : «آیـا ازدواج کرده ای؟» گفت : نـه . پیـامبر صلی الله علیـه و آله پرسید : «آیـا از نظر جسمـی ، سالم هستی؟» مرد گفت : بله ، سپس پیـامبر فرمود : فَإِنَّکَ إِذاً مِن إخوَانِ الشَّیَاطِینِ، شِرَارُکُم عُزَّابُکُم وَ إِنَّ أَرذَلَ مُوتَاکُم عُزَّابُکُم إِنَّ المُتَزَوِّجِینَ هُمُ المُبَرَّؤُونَ مِنَ الخَنَّاسِ وَ الَّذِی نَفسِی بِیَدِهِ مَا لِلشَّیطَانِ سِلاحٌ أَبلَغُ فِی العَالَمِینَ مِنَ الرِّجَالِ وَ النِّسَاءِ مَن تَرَکَ النِّساءَ . [۶]

تو از برادران شیطان هستی. همانا بدترین شما مجرّدها هستند و بدترین مردگان شما نیز مجرّدها هستند. بـه درستی کـه متأهّلان ، همان هایی هستند کـه از خنّاس درون امان اند.

قسم بـه آن کـه جانم درون دست اوست، شیطان درون دنیـا ، سلاحی به منظور مردان و زنان، برنده تر از ترک ازدواج ندارد ! با توجّه بـه این کـه پیـامبر صلی الله علیـه و آله ترک ازدواج را «برنده ترین سلاح شیطان» معرفی کرده ، روشن مـی شود کـه ترک ازدواج و عدم ارضای صحیح غریزه ، که تا چه اندازه ، باعث از بین رفتن ایمان فرد و وارد شدن او بـه مسیر گمراهی و انحراف است.

از این رو، درون روایـات ، مکرراً بیـان شده کـه ازدواج ، باعث حفظ ایمان مـی شود و فردی کـه مـی خواهد ایمانش تکمـیل شود ، حتما ازدواج کند. از جمله، امام صادق علیـه السلام مـی فرماید : پیـامبر صلی الله علیـه و آله فرمودند: مَن تَزَوَّجَ أحرَزَ نِصفَ دِینِهِ فَلیَتَّقِ اللّهَ فِی النِّصفِ الآخَرَ . [۷]

کسی کـه ازدواج مـی کند، نصف دین خود را حفظ کرده . بعد جهت نیم دیگر آن ، بـه تقوا روی آوَرَد. درون حدیث دیگری از پیـامبر صلی الله علیـه و آله آمده کـه فرمود : مَن أَحَبَّ أَن یَلقَی اللّهَ طَاهِراً مُطَهَّراً فَلیَلقَهُ بِزَوجَهٍ . [۸]

کسی کـه دوست دارد درون حالی خداوند را ملاقات کند کـه پاک و مطهّر است، حتما ازدواج کند.

همچنین مـی فرماید : مَن تَزَوَّجَ امرَأَهً لَم یَرِد بِهَا إِلَا أَن یَغُضَّ بَصَرَهُ وَ یُحصِنَ فَرجَهُ أَو یَصِلَ رَحِمَهُ بَارَکَ اللّهُ لَهُ فِیـهَا وَ بَارَکَ لَهَا فِیـهِ . [۹]

کسی کـه هدف او از ازدواج ، چیزی نیست جز حفظ پاکی، طهارت چشم ، پاک دامنی و صله رحم ، خداوند ، وجود آن زن را به منظور او و نیز وجود او را به منظور آن زن ، مبارک و مـیمون مـی سازد. بنا بر این ، ازدواج، ایمان را حفظ مـی کند و اگر با این هدف ، ازدواج انجام شود ، خداوند ، آن پیوند را مبارک و مـیمون مـی گرداند. با توجّه بـه این احادیث ، بـه خوبی متوجّه مـی شویم کـه چرا پیـامبر صلی الله علیـه و آله مـی فرماید : جُعِلَ قُرّهُ عَینِی فِی الصَّلاهِ وَ لَذَّتِی فِی النَّسَاءِ . [۱۰]

نماز نور چشم من هست و لذّت من درون زناشویی است. شاید علّت این کـه «نماز» و «لذّت از همسر» ، درون یک حدیث و در کنار هم مطرح شده اند ، آن باشد کـه نمازِ فرد متأهّل ، درون تکامل روانی معنوی وی ، تأثیر بیشتری دارد . از این رو ، پاداشش چند برابر نماز فرد مجرّد است. درون حدیثی از امام صادق علیـه السلام آمده کـه مـی فرمایند : رَکعَتَانِ یُصَلِّیـهُمَا المُتَزَوِّجُ أَفضَلُ مِن سَبعِینَ رَکعَهً یُصَلِّیـهَا غَیرُ مُتَزَوِّجٍ . [۱۱]

دو رکعت نمازی کـه فرد متأهّل بـه جا مـی آورد ، بهتر هست از هفتاد رکعت نماز انسان مجرّد .

حفظ عفّت (پاک دامنی)

عفّت ، از ماده «عفف» ، بـه معنای پاک دامنی و بازداشتن خود از چیزی است. «العفّه» ، یعنی بازداشتن خود از چیزهای حرام [۱۲] و ضدّ آن ، «تهتّک» بـه معنای فضیحت و رسوایی است. [۱۳] عفّت درون اصطلاح، عبارت هست از : نگهداری شکم و شرمگاه از حرام ها و شبهه ها و مبالات داشتن از پرده دری و ابا داشتن از ارتکاب حرام ها . [۱۴] امام علی علیـه السلام اهل عفاف را این گونـه توصیف مـی کند : العَفَافُ أَشرَفُ الأَشرَافِ . [۱۵]

عفاف ، شریف ترین شرافت هاست . امام باقر علیـه السلام عفت را بالاترین عبادت برشمرده ، مـی فرماید : إِنَّ أَفضَلَ العِبَادَهِ عِفَّهٌ البَطنِ وَ الفَرْجِ . [۱۶] بـه درستی کـه برترین بندگی، عفّت شکم و فرج (شرمگاه) است. امام صادق علیـه السلام نیز مـی فرماید : مَا عُبِدَ اللّهُ بِشَی ءٍ أَفضَلُ مِن عِفَّهِ البَطنِ . [۱۷]

خدا بـه چیزی برتر از عفّت شکم ، عبادت نشده است. همچنین پیـامبر صلی الله علیـه و آله مـی فرماید : ثَلَاثَهٌ حَقٌّ عَلَی اللّهِ عَونُهُم، المُجَاهِدُ فِی سَبِیلِ اللّهِ وَ المُکَاتِبُ الَّذِی یُرِیدُ الأَدَاءَ وَ النَّاکِحُ الَّذِی یُرِیدُ العَفَافَ .[۱۸]

بر خداوند هست که بـه سه گروه کمک کند : مجاهدی کـه در راه خدا جهاد مـی کند ، مقروضی کـه برای ادای دینش تلاش مـی کند و فردی کـه برای حفظ پاک دامنی خود، ازدواج مـی کند. طبق این حدیث، فردی کـه هدفش از ازدواج ، حفظ پاک دامنی خود هست ، خداوند ، او را یـاری مـی کند و در زندگی ، او را سعادتمند مـی سازد. از این رو ، بسیـار مطلوب هست جوانی کـه خود را درون معرض فساد مـی بیند ، با هدف حفظ عفّت ،ازدواج کند . البته لازم هست که خداوند را سپاس گزار باشد کـه او را به منظور ازدواج یـاری کرده و از درگیری با محرّمات ، حفظ نموده است. پیـامبر صلی الله علیـه و آله درون بیـان دیگری ، از هدف بودن عفّت مـی فرماید : تَزَوَّج فَإِنَّ فِی التَّزوِیجِ بَرَکَهً وَ التَّعَفُّفَ مَعَ عِفَّتِکَ . [۱۹]ازدواج کن کـه برکت و عفّت ، درون ازدواج است.

بقای نسل

از دیگر اه ازدواج کـه در متون حدیثی مطرح شده و باید آن را بـه جوان آموزش داد، «تداوم و بقای نسل» بشر است. یکی از دلایل آفرینش انسان بـه صورت مذکّر و مؤنّث ، زمـینـه سازی و پرورش استعداد افراد به منظور تحقّق این هدف تربیتی است. درون متون حدیثی ، از دو جهت بـه این هدف ، پرداخته شده است:

یکی از آن جهت کـه بقای نسل ، هدف خلقت زن و مرد است. امام صادق علیـه السلام با اشاره بـه این جهت مـی فرماید : وَ إِن کَانَت أُنثَی یَبقَی وَجهُهَا نَقِیَّاً مِنَ الشَّعرِ لِتَبقَی لَهَا البَهجَهُ وَ النَّضَارَهُ الَّتِی تُحِرَّکُ الرِّجَالَ لِمَا فِیـهِ دَوَامُ النَّسلِ وَ بَقَاؤُهُ . [۲۰]و اگر صورت را بدون ریش آفرید، بـه این خاطر هست که زیبایی او محفوظ بماند و باعث تمایل مردان بـه او شود ، که تا از این طریق ، ازدواج حاصل شود و نسل او باقی بماند. جهت دیگر این کـه بقای نسل ، دستیـابی بـه تکثیر فرزند است. رسول اکرم صلی الله علیـه و آله با اظهار مباحات از زاد و ولد مـی فرماید : تَنَاکَحُوا تَکثُرُوا فَإِنِّی أُباهِی بِکُم الأُمَمَ یَومَ القِیَامَهِ وَ لَو بِالسِّقطِ . [۲۱]ازدواج کنید و بچه دار شوید کـه من درون برابر امّت های دیگر ، بـه شما مباهات مـی کنم ، حتّی بـه فرزندانی کـه سقط شوند.نیز فرمود : المَولُودُ فِی أُمَّتِی أَحَبُّ إِلَیَّ مِمَّا طَلَعَت عَلَیـهِ الشَّمسُ . [۲۲]فرزندی کـه در امّت من بـه دنیـا مـی آید ، نزد من محبوب تر هست از هر آنچه کـه خورشید بر آن طلوع مـی کند. همچنین فرمود : اُطلُبُوا الوَلَدَ وَ التَمِسُّوهُ فَإِنَّهُ قُرَّهُ العَینِ وَ رَیحَانَهُ القَلبِ وَ إِیَّاکُم وَالعَجزَ وَ العَقرَ . [۲۳]

فرزند را طلب کنید و به دنبال آن بروید کـه فرزند ، مایـه روشنی چشم و خشنودی دل هست و از ناتوانی و تمایل بـه بی فرزندی ، خودداری کنید. طبق این روایت، داشتن فرزند ، امر مـهمـی هست که نباید نسبت بـه آن بی توجّهی کرد یـا از آن خودداری کرد . البته تعداد فرزندان ، بسته بـه شرایط زمانی ، ممکن هست که متفاوت باشد ؛ امّا اصل مسئله ، امری لازم و ضروری هست ؛ چرا کـه بدون آن ، نظام طبیعتْ مختل مـی شود و این ، امری نامطلوب است. لذا درون روایـات فراوانی ، علّت تحریم زنا، لواط، مساحقه، استمناء و... نزدیکی با حیوانات تباه شدن انسان معرّفی شده است. امام صادق علیـه السلام مـی فرماید : حُرمَهُ الدُّبُرِ أَعظَمُ مِن حُرمَهِ الفَرجِ وَ أَنَّ اللّهَ أَهلَکَ أُمَّهً لِحُرمَهِ الدُّبُرِ وَ لَم یُهلِک أَحَداً لِحُرمَهِ الفَرجِ . [۲۴]گناه لواط ، از گناه زنا بزرگ تر هست ؛ زیرا خداوند امّتی را بـه خاطر لواط هلاک کرد ، ولی بـه خاطر زنا ، این کار را نکرد. همچنین امام صادق علیـه السلام درون پاسخ فردی کـه در مورد علّت تحریم لواط و مساحقه پرسیده بود ، چنین بیـان کرده است : لِمَا فِی إِتیَانِ الذُّکرَانِ لِلذُّکرَانِ وَ الإِنَاثِ لِلإِنَاثِ مِن انقِطَاعِ النَّسلِ وَ فَسَادِ التَّدبِیرِ وَ خَرَابِ الدُّنیَا . [۲۵]لواط و مساحقه ، باعث انقطاع نسل و فساد و بی نظمـی و خراب شدن زندگی مردم درون دنیـاست . لذا مـی توان این اعمال را ظلم نامـید ؛ زیرا ظلم ، بـه معنای عملی هست که نابه جا انجام شده و عدل ، بـه معنای قرار امور درون جای خودش هست .

پرورش نسل صالح

یکی دیگر از اه ازدواج سالم ، «پرورش نسل صالح» است. از جمله اموری کـه و پسر جوان ، بعد از ازدواج حتما به آن توجّه کنند ، این هست که فرزنددار بشوند و آن را بـه شیوه ای مطلوب، صالح و شایسته پرورش دهند. امام زین العابدین علیـه السلام با توجّه بـه این هدف ارزشمند ، یـاران خود را آموزش مـی دهد و مـی فرماید : قُل فِی طَلَبِ الوَلَدِ: رَبِّ لا تَذَرنِی فَرداً وَ أَنتَ خَیرُ الوَارِثِینَ، وَ اجعَل لِی مِن لَدُنکَ وَلِیّا یَرِثُنِی فِی حَیِاتِی وَیَستَغفِرُ لِی بَعدَ مَوتِی وَاجعَلهُ خَلَفا سَوِیّاً وَ لَا تَجعَل لِلشَّیطَانِ فِیـهِ شِرکاً وَ لَا نَصِیباً . [۲۶]

هنگامـی کـه از خداوند ، فرزند مـی خواهی ، بگو : خداوندا ! مرا تنـها مگذار و تو همانا بهترین ارث دهندگان هستی . فرزندم را ولی ای از اولیـای خود به منظور من قرار ده کـه در دنیـا بـه من احسان و نیکی کند و بعد از مرگ ، برایم طلب آمرزش نماید. همچنین او را سالم و صالح قرار ده و شیطان را درون او شریک مساز .

موفّقیت درون پرورش فرزند صالح ، ذخیره آخرت محسوب مـی شود و سعادت والدین را موجب مـی گردد . لذا پیـامبر صلی الله علیـه و آله فرمود : الوَلَدُ الصَّالِحُ رَیحَانَهٌ مِن رَیَاحِینِ الجَنَّهِ . [۲۷]

فرزند صالح ، گلی از گل های بهشت است. و گرنـه ، به منظور والدین ، صرف داشتن فرزند ، فضیلت محسوب نمـی شود. این ، هشداری هست برای والدین کـه اگر احساس مـی کنند نمـی توانند فرزندان صالحی پرورش دهند، با توکّل بر خداوند و درخواست کمک از او، بـه این امر اقدام کنند ؛ و گرنـه، حتما دست نگه دارند ؛ بلکه اوّل شرایط را آماده سازند و سپس بـه این امر اقدام نمایند.

ب . انتخاب شریک

اشاره

دومـین عامل مـهمـی کـه به صورت غیر مستقیم ، بـه ارضای نیـاز مربوط مـی شود ، آن هست که حتما بدانیم شریک فرد ، چهی است؟ و از چه ویژگی هایی برخوردار است؟ شریک ، از جهتی بـه طور مستقیم ، درون ارضای سهیم هست ؛ امّا ویژگی هایی نیز دارد کـه به صورت غیر مستقیم ، تأثیرگذار هست ، مثلاً نوع خانواده و سلامتی خانواده فرد و یـا هماهنگی اخلاقی و اجتماعی و فکری آنـها مـی تواند بـه صورت غیر مستقیم ، تأثیرگذار باشد . درون این بخش ، بـه مسائلی کـه شریک ، بـه طور مستقیم با خود مـی آورد ، مـی پردازیم .

شرایط ازدواج

ازدواج ، مرحله مـهمّی از زندگی هر و پسری هست که آگاهی آنـها از شرایط خاصّ آن ، از امور مـهم درون این زمـینـه هست . مـهم ترین شرط ، رشد همـه جانبه فرد هست . ازدواج ، دومـین مرحله از تربیت هست و هنگامـی بـه صورت یک دوره موفّق ، پشت سر گذاشته خواهد شد کـه شرایط اجرای آن فراهم شود . مـهم ترین این شرایط ، رشد همـه جانبه طرفین ازدواج هست ؛ یعنی رسیدن بـه سن خاصّی کـه در این سن ، معمولاً ، هم قوای آنـها فعّال شده و هم از حیث عاطفی و عقلانی ، بـه سطح خاصی رسیده اند . بـه همـین دلیل هست که زمان خیلی دقیقی را نمـی توان به منظور این سطح از رشد تعیین کرد . لذا تفاوت های فردی خانوادگی و فرهنگی ، بـه شدّت درون مـیزان آن ، تأثیر دارد و نمـی توان به منظور آن ، یک سال خاصّی را مطرح نمود . درون هر صورت ، با این کـه رشد ، تقریبا به منظور بیشتر مردم ، آشکار هست و کمتر دیده مـی شود کـه افراد ، قبل از آشکار شدن ویژگی های مردانـه و زنانـه ، اقدام بـه ازدواج نمایند ، امّا رشد عاطفی و عقلانی ، گاهی مورد غفلت واقع مـی شود .

یک . رشد

بسیـاری از ان و پسران ، گمان مـی کنند کـه اگر بـه سن بلوغ رسیدند ، دیگر مـی توانند شریک خود را انتخاب کنند ، مخصوصا اگر این شراکت ، همراه عشق رمانتیک باشد کـه بسیـار فریبنده هست .

در حالی کـه طرفین (مخصوصا ان) حتما توجّه کنند کـه تنـها غریزه و عشق ، کافی نیست ؛ بلکه رشد عقلانی و عاطفی نیز لازم هست تا افراد بتوانند نسبت بـه مسئولیت جدید خود ، متعهّد شوند ؛ مسئولیتی کـه ابتدا زوجین و سپس فرزندان را هم شامل مـی شود . بعد مـهم ترین فرق ارتباط های خیـابانی و ازدواج ، همان تعهّدات هست که درک و فهم آن ، بـه یک رشد همـه جانبه نیـاز دارد کـه اکنون بـه اختصار ، آنـها را مورد بررسی قرار مـی دهیم .

مـهم ترین شرط ازدواج ، «رشد » و به معنای رسیدن بـه بلوغ و ظاهر شدن مـیل درون و پسر هست که از اوایل سن نوجوانی ظاهر مـی شود و به تدریج ، تشدید مـی یـابد.

در برخی از روایـات ، سفارش شده هست که درون امر ازدواج پسر و ی کـه مـیل درون آنـها تشدید شده حتما تعجیل کرد و در صورتی کـه ارتکاب گناه برایشان محتمل مـی گردد، ازدواج ، واجب مـی شود. پیـامبر صلی الله علیـه و آله فرمود کـه جبرئیل بـه من گفت : الأَبکَارُ إِذَا أَدرَکنَ مَا یُدرِکَنَ النِّساءُ فَلَیسَ لَهُنَّ دَوَاءٌ إِلَا البُعُولَهُ وَ إِلَا لَم یُؤمَن عَلَیـهِنَّ الفَسَادُ لِأَنَّهُنَّ بَشَرٌ .[۲۸]

هر گاه درون دوشیزگان ، احساس زنانـه (مـیل ) ایجاد شود، دوایی به منظور آنـها جز همسر وجود ندارد، درون غیر این صورت ، آنـها از فساد درون امان نخواهند بود ؛ زیرا آنـها بشرند . با توجّه بـه این حدیث ، هنگامـی کـه والدین مشاهده مـی کنند کـه تمایلات درون شان بیدار شده و احیـاناً ممکن هست روابطی جسته و گریخته ، حتی درون حدّ صحبت با پسران داشته باشد، حتما به ازدواج توصیـه کنند ؛ و گرنـه رها او بـه حال خویش ، زمـینـه فاسد شدن را درون او فراهم مـی آورد.

امّا متأسفانـه ، بعضی از والدین ، چشمان خود را بـه روی حقیقت مـی بندند و تمایلات خود را درون سنین نوجوانی فراموش مـی کنند . آنـها مـی پندارند کـه هجده ساله آنـها با این کـه در معرض همـه گونـه تحریک قرار دارد، هنوز بچه هست و اصلاً تمایلی بـه ازدواج ندارد . حتّی زحمت این کار را هم بـه خود نمـی دهند کـه از او بپرسند : آیـا اگر فرد مناسبی بـه خواستگاری تو آمد ، مایل بـه ازدواج هستی یـا خیر ؟ این گونـه والدین ، بزرگ ترین ضربه را بـه ان جوان خود مـی زنند ، بدون این کـه متوجّه پیـامدهای نامطلوب آن شوند و زمانی از خواب غفلت بیدار مـی شوند کـه دیگر ، کار از کار گذشته است.

این مسئله ، درون مورد پسران جوان نیز صادق هست ، بویژه آنـهایی کـه در خانواده هایی زندگی مـی کنند کـه پدر آنـها تمکّن مالی دارد و قادر بـه تزویج و حمایت مالی پسر هست . اگر درون این صورت ، درون امر ازدواج پسرش کوتاهی کند و پسر بـه گناه بیفتد، پدر هم درون گناه او شریک است. پیـامبر صلی الله علیـه و آله مـی فرماید : مَن أَدرَکَ لَهُ وَلَدٌ وَ عِندَهُ مَا یُزَوِّجهُ فَلَم یُزَوِّجهُ فَأَحدَثَ فَالإِثمُ بَینَهُمَا . [۲۹]

هر پسری داشته باشد کـه نیـازمند ازدواج هست و او توان ازدواج پسرش را دارد ، امّا او را بـه ازدواج درون نمـی آورد ، اگر آن فرزند ، مرتکب گناهی شود، او نیز درون گناه فرزندش سهیم خواهد بود. از این رو ، درون فقه اسلامـی ، تصریح شده است :ی کـه به واسطه نداشتن همسر بـه حرام مـی افتد، واجب هست که همسر بگیرد . [۳۰]

البته این بدان معنا نیست کـه مانند بعضی طوایف ، فرزندان خردسال خود را پیش از این کـه به سن بلوغ برسند ، بـه عقد ازدواج درون مـی آورند. هر چند این ازدواج ، با رضایت فرزند ، بعد از رسیدن بـه سن بلوغ ، از نظر شرعی صحیح هست ، امّا این کار ، اگر انجام نشود ، بهتر هست ؛ زیرا چه بسا بـه علّت ترس از آبروریزی یـا قطع شدن روابط خانوادگی (که معمولاً هم، این ازدواج ها از نوع ازدواج های فامـیلی است) و پسر ، از جدا شدن خودداری کنند و مجبور شوند عمری را با شقاوت و سختی بگذرانند. از امام صادق یـا امام کاظم علیـه السلام درباره ازدواج فرزندان درون سنین خردسالی سؤال شد . ایشان مـی فرماید : إِذَا زُوِّجُوا وَ هُم صِغَارٌ لَم یَکَادُوا یَتَأَلَّفُوا . [۳۱]

اگر درون سنین کودکی ازدواج کنند، بعید و مشکل هست که درون جوانی ، بـه توافق و سازگاری برسند. بنا بر این ، از مـهم ترین شرایط ازدواج ، «بلوغ » هست . زمانی کـه و پسر ، نیـاز بـه ازدواج پیدا د ، والدین موظّف اند کـه هر چه زودتر ، شرایط آن را فراهم کنند.

دو . رشد عاطفی

رشد عاطفی ، بـه آن دوره از رشد و تکامل روانی گفته مـی شود کـه فرد ، از وابستگی کودکانـه ، بـه سوی توانایی به منظور پذیرش مسئولیت بزرگ سالی و تشکیل رابطه های دوستی بزرگ سالانـه پیش مـی رود. بنا بر این ، رشد عاطفی ، بر عرشد کـه در دوران بلوغ آشکار مـی شود، از دوران کودکی ، کم و بیش نمایـان مـی شود و در سن جوانی ، بـه صورت قدرت استقلال و تحمّل مسئولیت ظاهر مـی شود ؛ ولی اگر یـا پسر جوان ، توان تصمـیم گیری بدون نظر والدینش را نداشته باشد و در هر امر کوچک و بزرگی کـه در زندگی او رخ مـی دهد ، بـه نظر آنـها وابسته باشد، این ، نشان دهنده عدم رشد عاطفی اوست.

همـین طور پسر جوانی کـه نمـی تواند سختی های یک شغل دائم را تحمّل کند و در جامعه به منظور تأمـین زندگی خانواده جدید خود تلاش کند و یـا بیکار هست و پی درپی ، شغل عوض مـی کند، از رشد عاطفی برخوردار نیست.

کسی از رشد عاطفی برخوردار هست که بتواند از نظر احساسی ، خود را با محیط اطرافش سازگار سازد ، از طرف بزرگ سالان، اطمـینان خاطر احساس کند ، اجتماعاتی معقول با همسالانش داشته باشد ، از هر گونـه تشویش و نگرانی و ترس رها باشد ، درون برقراری ارتباط با دیگران موفّق باشد و با دیگران همکاری داشته باشد. کـه دارای رشد عاطفی هست ، حتما در برابر دیگران ، پاک دامن و با وقار باشد و پسر ، روحیـه مردانـه، اعتماد بـه نفس و احساس توانمندی نسبت بـه اداره زندگی داشته باشد.

و پسری کـه به این حد از رشد عاطفی رسیده اند ، مـی توانند ازدواج کنند و اگر درون زندگی ، کمبودی احساس مـی کنند ، بـه این دلیل هست که درون محیط های آشفته ای رشد کرده اند . لذا بهتر هست که قبل از وارد شدن بـه مرحله مـهم ازدواج ، با متخصّص ، م کنند و سعی کنند کـه بر مشکلات خود غلبه کنند ؛ زیرا وارد شدن بـه زندگی ، همراه با مشکلات پیشین ، فقط باری دوچندان بر دوش انسان مـی گذارد. چه خوب هست رشد عاطفی جوان ، بـه حدّی برسد کـه برای هر نوع احساسی (دوستی و دشمنی) و روابطش با دیگری ، معیـار رضایت خدا را داشته باشد. چنین جوانی مـی تواند ازدواج کند و در زندگی ، بـه خوش بختی برسد . امام علی علیـه السلام مـی فرماید : فَطُوبَی لِمَن أخلَصَ للّهِ عَمَلَهُ وَ عِلمَهُ وَ حُبَّهُ وَ بُغضَهُ وَ أَخذَهُ وَ تَرکَهُ وَکَلَامَهُ وَ صَمتَهُ وَ فِعلَهُ وَ قَولَهُ . [۳۲]

خوشا بـه حالی کـه به آن درجه از رشد رسیده باشد کـه رفتارش، دانشش، دوستی و دشمنی اش، گرفتن و رهاش، گفتن و سکوت ش و رفتار و گفتارش، همـه بر اساس خشنودی خداوند ، استوار باشد و جز این نباشد. از جنبه های رشد عاطفی ، پیشرفت و پخته شدن تدریجی فرد درون روابط «اجتماعی» است، بـه طوری کـه بتواند با افراد جامعه اش هماهنگ و سازگار باشد. فردی را «اجتماعی» مـی خوانند کـه نـه تنـها با دیگران هست ، بلکه با آنان همکاری نیز مـی کند . بـه بیـان دیگر، اجتماعی شدن ، بـه آن شکل از یـادگیری گفته مـی شود کـه به سازگاری با جامعه و محیط فرهنگی ، بستگی داشته باشد.

نیـاز همبستگی افراد بشر بـه یکدیگر ، بـه اندازه ای روشن هست که بـه هیچ توضیحی نیـاز ندارد . همـین وضوح هست که بعضی از روان شناسان را بـه فطری دانستن آن ، معتقد کرده هست ؛ ولی مسلّم هست که اگر ما بـه طور «انفرادی» زندگی مـی کردیم و از نعمت «اجتماع» بهره نمـی بردیم، نـه مـی توانستیم درست ببینیم، نـه درست بشنویم و نـه درست حرف بزنیم. درون نتیجه، از قدرت تفکّر بـه معنای عام آن ، محروم مـی ماندیم.

حتّی درون علم اخلاق به منظور فردی کـه به «مجرّد زندگی » ، محکوم هست ، معنایی وجود ندارد. اخلاق، قانون و وظیفه ، تنـها وقتی مصداق پیدا مـی کنند کـه فرد ، وارد اجتماع شود و جزئی از کل گردد. بـه همـین دلیل هست که رشد اخلاقی نیز یکی از مراحل و یـا جنبه های رشد عاطفی اجتماعی هست و بین آنـها ارتباط تنگاتنگی وجود دارد. لذا درون دستورهای دین ، وارد شده کـه پیـامبر صلی الله علیـه و آله فرمود : رَأسُ العَقلِ بَعدَ الإِیمَانِ بِاللّهِ التَّوَدُّدُ إلَی النَّاسِ وَ اصطِنَاعُ الخَیرِ إِلِی کُلِّ بَرٍّ وَفَاجِرٍ . [۳۳]

پس از ایمان بـه خدا ، سرآمد تمام کارهای عاقلانـه دیگر ، دوستی و نیکی بـه مردم هست ، خواه آن شخص ، درست کار باشد ، خواه فاسق و گناه کار. با توجّه بـه این امر ، یکی از شاخص ترین نشانـه های رشد عاطفی اجتماعی کـه در زندگی خانوادگی نیز تأثیر بـه سزایی دارد ، قدرتِ بـه تأخیر انداختن امـیال خود بـه نفع دیگری یـا قدرت خارج شدن از لاک خودخواهی و رسیدن بـه مرحله دیگرخواهی است. اگر و پسر جوانی ، بـه این مرحله از رشد نرسیده باشند، حتماً درون زندگی خانوادگی شان با مشکلاتی مواجه خواهند شد.

سه . رشد عقلی (اجتماعی و اقتصادی)

از دیگر شرایط ازدواج ، این هست که جوان ، بـه آن حد از رشد عقلی برسد کـه بتواند مسائل زندگی را مورد تجزیـه و تحلیل قرار دهد ، بفهمد کـه چگونـه حتما در امور مختلف زندگی رفتار نماید، چگونـه درآمد بـه دست آورد و چگونـه هزینـه کند ، چه چیزی بـه صلاح اوست و چه چیزی بـه زیـان او و به طور کلی ، منافع و مضرّات خود را بتواند تشخیص دهد و این را عملاً بـه اثبات برساند. قرآن ، درون خصوص مسئولیت حفظ اعمال ، بـه فردی کـه به بلوغ نکاح رسیده و تمایل بـه ازدواج دارد ، مـی فرماید : «وَابْتَلُواْ الْیَتَمَی حَتَّی إِذَا بَلَغُواْ النِّکَاحَ فَإِنْ ءَانَسْتُم مِّنْهُمْ رُشْدًا فَادْفَعُواْ إِلَیْهِمْ أَمْوَ لَهُمْ . [۳۴]

شما (والدین) نوجوانانی را کـه به بلوغ نکاح رسیده اند ، مورد آزمایش قرار دهید، اگر آنـها بـه رشد مناسب رسیده اند، اموالشان را بـه آنـها بدهید». منظور این هست که صِرف این کـه فردی بـه رشد رسید، نمـی تواند مسئولیت پذیر باشد ؛ بلکه مسئولیت تشکیل خانواده و اموالش را هنگامـی حتما به او بدهند کـه به رشد عقلی رسیده باشد که تا بتواند دو راهی های زندگی، تصمـیم بـه جا و به موقع بگیرد ، اموال خود را حفظ کند ، و نابه جا خرج نکند و توانایی و آمادگی تشکیل خانواده و زندگی مشترک را پیدا نماید.ی کـه درک عقلیِ کافی داشته باشد، مـی تواند شغل مناسب و همسر شایسته انتخاب نماید . با این توانمندی ، جوان مـی تواند به منظور ازدواج اقدام کند کـه البته اگر هم مال و ثروتی نداشته باشد، چون از رشد و توانمندی کافی ای برخوردار است، مـی تواند درون زندگی موفّق باشد . از این روست کـه پیـامبر صلی الله علیـه و آله مـی فرماید : التَمِسُوا الرِّزقَ بِالنِّکَاحِ . [۳۵]

روزیِ خود را درون ازدواج جستجو کنید. درون حقیقت ، رسول اکرم خواستند بگویند کـه در ازدواج ، مـهم همان توانمندی و رشد عقلی اجتماعی هست و فقر نباید مانع ازدواج شود ؛ بلکه فرد ، با مدیریت عقلانی مناسبی کـه پیدا کرده ، بعد از ازدواج ، با پشتکار و تلاش بیشتر ، بهتر مـی تواند روزیِ خود را بـه دست آورد .

سنّ ازدواج از نظر روان شناسان

دکتر علی اصغر کیـهان نیـا درون مورد ازدواج ان چنین نظر مـی دهد : تحت هیچ شرایطی ، ان خود را که تا قبل از هجده سالگی ، بـه خانـه بخت نفرستید. تازه ، این درون صورتی هست که به منظور ازدواج شان خواستگار مناسبی داشته باشند و گرنـه ، درون شرایط عادی ، بهترین سن به منظور ازدواج ان ، بعد از ۲۲ سالگی است، مخصوصاً انی کـه مشغول تحصیلات دانشگاهی هستند ؛ ولی اگر ی ، خواستگار مناسبی داشت و شما هم مایل بودید کـه زودتر ، او را بـه خانـه شوهر بفرستید ، حتماً مـی حتما از پیش ، آموزش های لازم را بـه او بدهید کـه خیلی زود بچه دار نشود، که تا وقتی بچه دار شد ، از پختگی لازم به منظور ادراه یک خانـه همراه بچه برخوردار باشد. [۳۶]

برنارد مک فادن ، [۳۷] درون کتاب بلوغ و ازدواج ، درون این باره چنین مـی نویسد : من قاطعانـه و با تأکید، اعتقاد بـه ازدواج های پیش رس دارم. بـه مجرّد این کـه یک جوان ، وضع و حالت یک مرد را پیدا مـی کند، حتما اقدام بـه ازدواج نماید. انتخاب یک همسر ، درون اوّل جوانی ، او را از بسیـاری مشکلاتْ نجات مـی دهد و او را قادر خواهد ساخت کـه خود را از بسیـاری اغواها کـه غلبه بر آنـها بسیـار دشوار خواهد بود بر حذر دارد. بـه علاوه ، زود ازدواج ، ایده آلی عالی هست که درون یک دوره از زندگی هم کـه شکل مـی گیرند، برقرار خواهد کرد و مسئولیت های مربوط بـه آن را دارد. او تشنـه مصاحبت بای هست که مـی تواند غرق محبّتش کند... .

لطفاً بـه خاطر داشته باشید کـه با اظهار عقیده فوق، من نمـی خواهم بگویم کـه زود ازدواج ، بهترین کارهاست. اگر یک مرد بتواند از شروری کـه اغلب با عزبیت و زندگی مجرّدی ، همراه است، درون امان باشد ، این موضوع ، مصداق پیدا نخواهد کرد. چنانچه بشود از هرزگی ها و عیش و عشرت هایی کـه این قدر درون همـه جا بین جوانان شایع هست ، بر حذر بود، درون این صورت مـی توان بدون چون و چرا ، ازدواج را بـه نفع خود بـه تأخیر انداخت. با اطمـینان مـی توان گفت : چنانچه مرد بتواند پاک دامن باقی بماند، ازدواج درون ۲۵ سالگی و حتی سی سالگی برایش خیلی زود خواهد بود ؛ ولی حتما به خاطر داشته باشیم کـه در پاره ای از موارد ، این کار انجام نمـی گیرد . لذا حتما بگوییم کـه از بیست سالگی نباید ازدواج را منع کرد و یـا بـه فکر ازدواج افتادن را سرکوب نمود ؛ زیرا درون بسیـاری از موارد ، ازدواج درون چنین مرحله از عمر ، درون واقع ، بـه منزله گزینش بهتر یکی از دو راه بدتر است. [۳۸]

البته این سخنان ، بـه معنای این نیست کـه به مجرّد این کـه نوجوان ، بـه سن بلوغ رسید، مـی تواند ازدواج کند ؛ زیرا چه بسا فرد ، دچار بلوغ زودرس شده و دیگر شرایط ازدواج ، درون وی فراهم نیست. لازم بـه توجّه هست که حتما بین آنچه ما آن را ازدواج زودهنگام مـی خوانیم و ازدواج نابه هنگام ، فرق بگذاریم.
ازدواج قبل از هجده سالگی حتما نابه هنگام خوانده شود. به منظور آنـهایی کـه دیرتر بالغ مـی شوند، حتی ازدواج درون بیست سالگی هم ، خیلی زود و نابه هنگام است. بنا بر این ، هم از دیدگاه دین و هم از دیدگاه روان شناسی ، ازدواج درون اوایل جوانی ، مطلوب هست و تأخیر انداختن آن ، نامطلوب ؛ امّا زود بچه دار شدن (بویژه با شرایط سخت اقتصادی و تغییرات فرهنگی ای کـه روز بـه روز ، بیشتر بـه سمت فردیت گرایی پیش مـی رود) ، اصلاً مطلوب نیست ؛ زیرا همان طور کـه ازدواج ، نیـاز بـه رشد درون جنبه های مختلف دارد، بچه دار شدن هم بـه رشد مضاعف ، نیـاز دارد. فردی کـه از نظر اقتصادی ، بـه سختی ، توان تأمـین معاش خود و همسرش را دارد ، اضافه شدن یک بچّه ، زندگی آنـها را سخت تر هم مـی کند . همـین طور فردی کـه هنوز بـه اندازه کافی ، رشد پیدا نکرده کـه تا حدودی ، خواسته های خود را با خواسته های همسرش تطبیق دهد (و از سازش مطلوبی برخوردار نیست) ، اضافه یک بچّه بـه این جمع ، جز بدتر شدن اوضاع (البته معمولاً) فایده ای نخواهد داشت. زن و شوهرهایی کـه هنوز از تفاهم مطلوبی برخوردار نشده اند یـا اختلافات آنـها بـه حدّی هست که گاه و بی گاه ، بـه فکر جدایی مـی افتند نیز نباید بـه هیچ وجه ، بـه این امـید کـه بچّه بیـاید ، همـه چیز درست مـی شود، سرنوشت یک انسان را بـه بازی بگیرند ؛ زیرا درون بیشتر مواقع ، آمدن بچّه ، نـه تنـها تأثیری ندارد ، بلکه کار را هم خراب تر مـی کند ؛ چون طرف ناراضی ، احساس مـی کند کـه شریک او به منظور پایبند ش ، پای بچّه را وسط کشیده هست . آن وقت ، هم از شریک خود ناراضی مـی شود ، هم از بچّه بی گناه خود .

در نتیجه ، با وجود بچّه یـا بچّه ها ، درون پایـان ، جدایی رخ مـی دهد و اگر هم این اتفاق نیفتد و به خاطر فرزندان ادامـه بدهند ، باز هم زندگی مطلوبی به منظور زوجین و بچّه ها نخواهد بود.

معیـارهای انتخاب همسر

اشاره

از جمله آموزش هایی کـه در جهت تربیت جوان حتما به وی داده شود ، آگاه سازی از معیـارهای گزینش همسر است. با آموزش این معیـارها چه بسا زندگی ها ، پردوام تر و مستحکم تر شود. بسیـاری از پسران و ان جوان ، بدون آگاهی از معیـارهای اساسی، معیـارهای واهی به منظور خود درون نظر مـی گیرند و پس از ازدواج متوجّه مـی شوند کـه این معیـارها ، ملاک خوش بختی نیستند ؛ امّا متأسّفانـه خیلی دیر شده و اکنون حتما از خواسته خود صرف نظر کنند و طوری خود را تطبیق دهند کـه آسیب نبینند، یـا این کـه باید بسوزند و بسازند و یـا حتما از یکدیگر جدا شوند و تازه ، فردی را با ویژگی های مطلوب انتخاب کنند. درون احادیث معصومان علیـهم السلام معیـارهای زیر به منظور انتخاب همسر ، مطرح شده اند :

یک . زیبایی جاذب

زیبا دانستن همسر (بویژه به منظور پسران) از معیـارهای تفاهم و تدوام زندگی مشترک محسوب مـی شود و برای بعضی افراد ، زیبایی چهره همسر ، از اهمـیت ویژه ای برخوردار هست . از این رو ، درون احادیث ، بـه مردی کـه قصد ازدواج با زنی را دارد ، اجازه داده شده کـه به چهره و موهای او نگاه کند و زیبایی وی را کشف نماید. امام صادق علیـه السلام مـی فرماید : لَا بَأسَ أَن یَنظُرَ الرَّجُلُ إِلَی وَجهِهَا وَ مِعصَمِهَا إِذَا أَرَادَ أَن یَتَزَوَّجَهَا . [۳۹]

اشکال ندارد کـه مرد ، بـه صورت و مچ دست های زنی کـه قصد دارد با او ازدواج کند ، نگاه کند. همچنین از ایشان پرسیدند: آیـا مرد مـی تواند بـه موها و محاسن زنی کـه مـی خواهد با او ازدواج کند، نگاه کند؟ امام فرمود : لَا بَأسَ بِذَلِکَ إِذَا لَم تَکُن مُتَلَذِّذَاً . [۴۰]

اگر همراه با لذّت نباشد ، اشکال ندارد. انسان ، فطرتاً مـیل بـه زیبایی دارد و از زشتی ، روی گردان هست . هر چیز زیبا، او را بـه خود جلب مـی کند و هر چیز نازیبایی او را دور مـی سازد . لذا به منظور شروع ارتباط پسر و ، یک «زیبایی نسبی ای» لازم هست تا قلب طرف مقابل را بـه سمت وی متمایل کند . البته اگر فرد ، زیبا نیست، حداقل سعی کند کـه آراسته و تمـیز و خوش بو باشد که تا از این طریق ، نازیبایی جسمانی اش را جبران کند، وگرنـه باعث ایجاد تنفّر درون فرد مـی شود.

این مسئله ، بویژه وقتی اهمـیت پیدا مـی کند کـه یکی از زوجین ، نسبت بـه دیگری ، از زیبایی بیشتری برخوردار باشد و احساس زیـان و خسران کند . علاوه بر این ، ممکن هست که اطرافیـان ، مرتّب این تفاوت را بـه آنـها گوشزد کنند و ناخواسته ، باعث ایجاد کدورت بین آنـها شوند. لذا درون روایـات ، از زیبایی ، بـه عنوان یکی از معیـارهای انتخاب همسر یـاد شده است. امام سجاد علیـه السلام مـی فرماید : إِذَا أَرَادَ أَحدُکُم أَن یَتَزَوَّجَ فَلیَسأَل عَن شَعرِهَا کَمَا یَسأَل عَن وَجهِهَا فَإِنَّ الشَّعرَ أَحَدُ الجَمَالَینِ .[۴۱]

هنگامـی کـه مـی خواهید ازدواج کنید از موی زنی کـه به خواستگاری او رفته اید سؤال کنید ؛ زیرا مو ، یکی از دو زیبایی است. البته درون احادیث ، از این کـه فردی صرفاً بـه دلیل چهره ، اقدام بـه ازدواج نماید و زیبایی سیرت و اخلاق و تدیّن او را نادیده بگیرد، نـهی شده است. امام صادق علیـه السلام مـی فرماید : إِذَا تَزَوَّجَ الرَّجُلُ المَرأَهَ لِمَالِهَا أَو جَمَالِهَا لَم یُرزَق ذَلِکَ، فَإِن تَزَوَّجَهَا لِدِینِهَا رَزَقَهُ اللّهُ عَزَّ وَ جَلَّ مَالَهَا وَ جَمَالَهَا . [۴۲]

اگر مردی بـه خاطر زیبایی یـا ثروت زنی ، با وی ازدواج کند، نـه از زیبایی او بهره ای خواهد برد و نـه از ثروت او ؛ امّا اگر او را بـه خاطر دینداری اش انتخاب کند، خداوند ، ثروت و زیبایی او را نصیب وی خواهد کرد. این بدان معناست کـه اگر ملاک ، فقط ثروت و زیبایی باشد و فرد ، بـه دیگر معیـارها توجّه نکند، زندگی برایش آن قدر سخت مـی شود کـه نـه آن ثروت بـه درد او مـی خورد و نـه آن زیبایی بـه چشم او مـی آید.

اگر زن ، مؤمن واقعی باشد و به راستی ، شوهر خود را با عشق و محبّت جذب کند، حتّی اگر زشت و فقیر باشد ، درون نظر مرد ، زیبا و ثروتمند جلوه مـی کند . و از طرفی ، برکت را بـه خانـه مرد مـی آورد و روزی او فراخ مـی شود. درون روایت دیگری از پیـامبر صلی الله علیـه و آله روایت شده کـه فرمود : مَن تَزَوَّجَ امرَأَهً لا یَتَزَوَّجُهَا إِلَا لِجَمَالِهَا لَم یَرَ فِیـهَا مَا یُحِبُّ وَ مَن تَزَوَّجَهَا لِمَالِهَا لَا یَتَزَوَّجُهَا إِلَا لَهُ وَکَلَهُ اللّهُ إِلَیـهِ فَعَلَیکُم بِذَاتِ الدِّینِ . [۴۳]ی کـه فقط بـه خاطر زیبایی زنی ، با او ازدواج کند، آنچه را کـه دوست مـی دارد ، درون او نخواهد یـافت وی کـه به خاطر مال و دارایی زنی ، با وی ازدواج کند ، خداوند بـه همان مال، وی را واگذارد . بعد بر شما باد بـه ازدواج بازن با ایمان ! درون احادیث ، توصیـه بر این هست که انگیزه فرد، دینداری و زیبایی ، با هم باشد. این مطلوب هست ، لذا رسول اکرم فرمود : مَن تَزَوَّجَ امرَأَهً لِدِینِهَا وَ جَمَالِهَا کَانَ لَهُ فِی ذَلِکَ سَدَادٌ مِن عَوَز . [۴۴] هر بـه خاطر دینداری و زیبایی زنی با وی ازدواج کند، این کار ، مانع فقر و تنگ دستی او خواهد بود. لازم بـه توجّه هست که زیبایی مرد ، بیشتر درون عقل و منطق اوست و زنان نیز بیشتر جذب قدرت عقلی آنـها مـی شوند که تا زیبایی چهره شان ، بر عکسِ مردان کـه بیشتر جذب چهره زیبا و جذّابیت جسمـی زن مـی شوند و کمتر بـه عقل و درایت آنـها توجّه مـی کنند. امام علی علیـه السلام درون این باره مـی فرماید : صُورَهُ المَرأَهِ فِی وَجهِهَا ، وَ صُورَهُ الرَّجُلِ فِی مَنطِقِهِ . [۴۵]

صورت زن درون چهره اوست و صورت مرد ، درون منطق و سخن اوست. ولی بـه هر حال ، زن نیز از ازدواج با فردی کـه زشت روست احساس انزجار مـی کند، مگر این کـه باطن و سیرت او ، آن قدر زیبا باشد کـه زشتیِ صورت او را بپوشاند و زن ، مجذوب جهان باطن او شود. البته این مسئله ، درون مورد مردان نیز صدق مـی کند.

دو . هماهنگی فکری و اعتقادی

از مـهم ترین معیـارهای گزینش همسر درون جهت تفاهم درون زندگی ، «توافق و هماهنگی فکری و اعتقادی» هست که به منظور هر فرد ، باارزش تلّقی مـی شود. این ارزش ها مـی توانند ارزش های دینی، اخلاقی و یـا سیـاسی و حزبی باشند. انسان ها بـه خاطر عقیده خود ، از جانشان نیز مـی گذرند و همواره به منظور عقاید کـه به آنـها ایمان دارند ، ارزش قائل اند . بعد انسانی کـه به خاطر عقیده خود از جانش مـی گذرد، از همسرش نیز مـی گذرد. لذا درون انتخاب همسر حتما دقّت شود کـه حتماً فردی را انتخاب کنند کـه از نظر نظام ارزشی و باورهای اعتقادی ، همانند باشند. ازدواج هایی کـه با عدم توافق عقیدتی و مذهبی انجام مـی شود ، بـه این امـید کـه هریک از زوجین بتواند دیگری را از نظر مذهبی ، متحوّل و متقاعد کند، درون همـه موارد ، موفّق نیستند. بسیـار دیده شده کـه مردی دارای اعتقادات مذهبی هست و بـه عنوان مثال ، حجاب به منظور او یک ارزش است، بـه دلایلی ، بـه ی علاقه مند مـی شود کـه به این مسئله ، پایبند نیست، یـا اصلاً از نظر دینی ، با او اختلاف دارد و بی توجّه بـه این اختلاف و با این فکر کـه پس از ازدواج ، او را تغییر مـی دهد ، با او ازدواج مـی کند ؛ امّا بعد از ازدواج ، متوجّه مـی شود کـه نـه قادر هست او را تغییر دهد و نـه مـی تواند از ارزش ها و باورهای خود چشم پوشی کند . درون این جا مشکل ایجاد مـی شود و این عدم توافق ، بـه اختلافات شدیدتر مـی انجامد .

همـین طور هم ان دینداری کـه به پسرهایی علاقه مند مـی شوند کـه پایبند ارزش های دینی نیستند و با این فکر کـه مـی توانند بعد از ازدواج ، بر شوهرشان تأثیر بگذارند ، اقدام بـه ازدواج مـی کنند ؛ امّا بعد متوجّه اشتباه خود مـی شوند. تأثیر این عدم توافق های دینی ، حتّی اگر درون زندگی ، تحت تأثیر نوعی سازش، بـه حداقل برسد ، ولی با این حال ، این اثر را دارد کـه آن زن یـا مرد ، از لذّت زندگی با فردی کـه در کنار او احساس همفکری و همرأیی مـی کند ، بی بهره اند . عبد اللّه بن سنان از امام صادق علیـه السلام درون مورد ازدواج زن مؤمن ، با مرد ناصبی ای کـه با اهل بیت علیـهم السلام دشمنی دارد ، سؤال کرد. امام فرمود : لَا یُزَوَّجِ المُؤمِنَ النَّاصِبَهَ، وَ لا یَتَزَوَّجِ النَّاصِبُ المُؤمِنَهَ، وَ لَا یَتَزَوَّجُ المُستَضعَفُ مُؤمِنَهً . [۴۶] مرد مؤمن ، با زن ناصبی ازدواج نکند و زن مؤمنـه ، با مرد ناصبی ازدواج نکند و همـین طور مردی کـه معرفت دینی او ضعیف هست (و خوبی و بدی دینی را درست تشخیص نمـی دهد) ، با زن مؤمن آگاه ، ازدواج نکند. اوّلین پیـامد هماهنگی فکری و اعتقادی دو همسر ، کاهش اختلافات و جرّو بحث هاست و مواردی چون : هماهنگی روابط اجتماعی و حلقه دوستان و در صورت بروز اختلافات، داشتن مراجع یکسان به منظور حل اختلاف و داشتن دیدگاه های واقعی نسبت بـه جنس مخالف (از نظر حقوق و واجبات، حلال و حرام و ضوابط و مقررات بـه آن کمک مـی کند ).

سه . توافق اخلاقی

یکی دیگر از مـهم ترین معیـارها به منظور انتخاب شریک زندگی ، «توافق درون خُلق و خوی» است. ضرب المثل معروف «کبوتر با کبوتر ، باز با باز» که تا حدّ زیـادی با این معیـار ، منطبق است. مطالعات بسیـاری نشان داده هست که انسان ها بـه سوی افرادی جذب مـی شوند کـه با آنـها از نظر ویژگی های اخلاق فردی، نگرش ها، علایق و سرگرمـی ها، هماهنگی داشته باشند. حتّی سفیدپوستان نیز بـه سیـاهانی کـه نگرش های مشابهی دارند ، ابراز دوستی و محبّت بیشتری مـی کنند. باس (۱۹۸۵ م) دریـافت کـه نامزدها و زوج های متأهّل ، مایل اند کـه بر حسب هوش، وظیفه اجتماعی، نگرش ها و ویژگی های اخلاقی مشابه ، با یکدیگر وصلت کنند. این یـافته ها درون چندین مطالعه مشابه دیگر نیز بـه تأیید و اثبات رسیده است. [۴۷]

علاوه بر این ، شواهد دیگری نیز نشان مـی دهند کـه پایدارترین ازدواج ها، بین زوج هایی هست که از نظر خلق و خوی ، شبیـه بـه هم هستند (کتل و نسل رو ، ۱۹۶۷ م). [۴۸]

یـافته های بالا این عقیده رایج را کـه «اضداد ، یکدیگر را جذب مـی کنند» ، نفی مـی کند. ضمن این کـه آزمایش های فراوانی ، جهت بررسی «تأثیر تشابه و تفاوت» انجام شده و معلوم گردیده کـه کدام یک بیشتر تأثیر دارد. بـه عنوان مثال ، بایرن و همکارانش (۱۹۸۶ م) درون آزمایش های خود ، بـه این نتیجه رسیدند کـه وقتی ما با افراد جدید روبه رو مـی شویم، ابتدا آنـهایی را کـه نگرش های بسیـار نامشابهی با ما دارند ، بـه عنوان دوستان اصلی خود نمـی پذیریم و آنـها را رد مـی کنیم . این مسئله درون زندگی روزمره ، قابل مشاهده است. افرادی کـه تیپ Aهستند ، قادر بـه تحمّل افرادی با تیپ B نیستند و افراد با تیپB ، از این همـه عجله و شور و فعالیت تیپ A ، احساس سردرگمـی مـی کنند. افراد پُرشور و با نشاط تیپ A ، از سردی و سردرگمـی تیپB ، احساس ناراحتی مـی کنند. افراد بسیـار حسّاس و رمانتیک ، از زندگی درون کنار فردی خشک و رسمـی و کاملاً عقلانی ، دچار ضربه عاطفی مـی شوند و قادر بـه دوست داشتن شریک خود نیستند .

فرد مقابل هم درون نتیجه شکست درون برآورده ساختن انتظارات شریک خود، احساس ناتوانی مـی کند. همـین طور افرادی کـه از نظر ، بسیـار پُر شور و حرارت اند ، اگر با فردی ازدواج کنند کـه از نظر ، سرد و نافعال هست ، هر دو طرف ، احساس نارضایتی خواهند کرد. این ویژگی ها و بسیـاری ویژگی های دیگر، اهمـیت زیـادی درون توافق زندگی زناشویی دارند و اموری نیستند کـه حتّی مشاوره و روان شناسی بتوانند آنـها را رفع کنند، و بیشترین کاری کـه مـی توانند ند ، این هست که کمـی از حدّت و شدّت آنـها بکاهند ، امّا هیچ گاه نمـی توانند دو نفر را کـه از نظر ویژگی های شخصیتی و اخلاقی ، درون دو طرف طیف قرار گرفته اند که تا حدود زیـادی بـه هم نزدیک کنند.

بنا بر این ، ان و پسران جوان ، بهتر هست که پیش از ازدواج ، بـه مشاور مراجعه کنند که تا به بررسی توافق یـا اختلاف ویژگی های آنـها بپردازد . اگر با هم مشابهت داشتند ، بـه این امر اقدام کنند وگرنـه ، از این ازدواج ، صرف نظر کنند . والدین نیز این امر را بـه تأخیر نیندازند که تا پس از ازدواج ، با صرف هزینـه های زیـاد ، بـه متخصّصی مراجعه کنند کـه فرزندانشان را بـه هم نزدیک سازد ؛ زیرا کم پیش مـی آید کـه این امر ، مـیسّر گردد.

بایرن (۱۹۷۱ م) درباره علل اهمـیت شباهت اخلاقی ، بـه چند چیز اشاره مـی کند :

۱ . افرادی کـه با نگرش های ما موافق اند ، درون ذهن ما با ایجاد دیدگاهی درست، قابل قبول و ارزشمند از دنیـا ، باعث تقویت عزّت نفسمان مـی شوند ؛ یعنی افراد مشابه با ما، تقویت مثبت برایمان فراهم مـی آورند.

۲ . کمتر چیزی وجود دارد کـه همانند «محبوب بودن از سوی دیگران» ، پاداش دهنده باشد. از این رو ، مسلّم مـی دانیم، افرادی کـه در نگرش های ما سهیم اند، ما را دوست خواهند داشت و ما نیز آنـها را دوست خواهیم داشت.

۳ . ما عملاً مایلیم کـه فرصت های زیـادی به منظور ملاقات باانی داشته باشیم کـه در نگرش های ما سهیم اند. این برخوردها و ملاقات ها کـه معمولاً مثبت اند احتمال گسترش رابطه دوستی را افزایش مـی دهند.

۴ . برقراری ارتباط باانی کـه شبیـه بـه ما هستند، آسان تر هست و بودن با آنـها ، درون ما احساس وحدت و یگانگی و تعلّق خاطر ایجاد مـی کند. ما مـی توانیم از هنی با آنـها احساس آرامش کنیم و لذّت ببریم . همچنین مـی توانیم پیش بینی کنیم کـه برخوردهای بعدی با آنـها احتمالاً، لذّت بخش و عاری از اضطراب و تضاد خواهد بود. البته این نکته را نیز حتما اضافه کنیم کـه شباهت درون برخی ویژگی های اخلاقی ، نـه تنـها موجب انسجام نمـی شود ، بلکه هماهنگی را مشکل و احیـاناً ناممکن مـی سازد . مثلاً مردی کـه سلطه جو و قدرت طلب هست ، اگر با زنی ازدواج کند کـه همـین ویژگی ها را دارد، زندگی آنـها تبدیل بـه صحنـه جنگ و جدال خواهد شد . بنا بر این ، لازم هست و پسری کـه قصد ازدواج دارند ، بـه همـه جوانب شخصیتی یکدیگر توجّه کنند و اگر احساس مـی کنند کـه در این امر ناتوان اند ، بهتر هست با مراجعه بـه متخصّصان، از آنـها یـاری بگیرند. با توجّه بـه مطالب بیـان شده ، معلوم مـی شود کـه مـهم ترین معیـارها به منظور انتخاب همسر ، توافق دینی و توافق اخلاقی هست که بدون این دو، توافق های دیگر ، تأثیر چندانی نخواهند داشت. بـه همـین دلیل هست که پیـامبر صلی الله علیـه و آله مکرراً تأکید مـی فرماید : إذا جاءکم من ترضون خلقه و دینـه فزوّجوه و إلّا تفعلوه تکن فتنـه فی الأرض و فسادٌ کبیر . [۴۹]اگر فردی بـه خواستگاری شما آمد کـه از نظر دینی و اخلاقی ، با او توافق داشت ، او را تزویج کنید و اگر مانع این کار شوید ، باعث ایجاد فتنـه و فساد بزرگی درون زمـین شده اید. هماهنگی اخلاقی و دینی ، آن قدر اهمـیت دارد کـه اختلاف طبقاتی را تحت پوشش قرار مـی دهد و چه بسا افرادی ثروتمند ، با مشاهده امانتداری و دینداری یک جوان ، وی را بـه دامادی خود انتخاب کرده اند و آنـها سال های سال ، باهم زندگی سعادتمند داشته اند . خانواده های متدیّن و اصیل (از جمله برخی از علما) هم با مشاهده ایمان و اخلاق یک جوان ، گرچه از طبقه پایین تر بوده است، خود را بـه عقد او درآورده اند. پیـامبر صلی الله علیـه و آله درون مورد مشابهی مـی فرماید : إذا جاءکم من ترضون خلقه و دینـه فزوّجوه. قلت: یـا رسول الله! و إن کان دنیّاً فی نسبه ؟ قال: إذا جاءکم من ترضون خلقه و دینـه فزوّجوه، إلّا تفعلوه تکن فتنـه فی الأرض و فساد کبیر . [۵۰]

اگر فردی کـه دین و اخلاق او را مـی پسندید ، بـه خواستگاری تان آمد ، او را رد نکنید . [ راوی ]مـی گوید : ای رسول خدا! حتی اگر از نظر اصل و نسب ، درون طبقه پایینی باشد ؟ پیـامبر صلی الله علیـه و آله مـی گوید : اگر فردی آمد کـه دین و اخلاق او را مـی پسندید ، او را تزویج کنید و اگر این کار را نکنید ، فتنـه و فساد بزرگی درون زمـین رخ مـی دهد.

چهار . همشأنی اجتماعی

تا این جا روشن شد کـه هماهنگی درون خلق و خوی، مـهم ترین معیـار به منظور تفاهم درون زندگی مشترک است. معیـارهای دیگری نیز وجود دارند کـه اگرچه تأثیر کمتری دارند، امّا بی تأثیر نیستند . «رعایت شأن اجتماعی» از جمله آنـهاست. مسلّماً به منظور یک زن و مرد مؤمن واقعی، اختلاف طبقاتی ، اهمـیتی نخواهد داشت ؛ چرا کـه اسلام ، این اختلاف ها را از بین و تنـها عامل را «برتری تقوا و اسلام» بیـان کرده هست ؛ امّا ، قطعاً تعداد این زوج ها زیـاد نیستند . بنا بر این ، درون زوج هایی کـه عامل «اسلام» از آن چنان استحکامـی برخوردار نیست کـه تفاوت طبقاتی را تحت الشعاع قرار دهد، توافق و هماهنگی طبقاتی (چه از نظر طبقه اقتصادی و چه طبقه اجتماعی و فرهنگی) ، اهمـیت زیـادی دارد ؛ زیرا باعث مـی شود کـه تفاهم و هماهنگی زوجین و همچنین همکاری و همدلی آنـها افزایش پیدا کند و تشابه نیروی و نگرش بـه آن ، از تحقیر و توهین بـه یکدیگر و فخرفروشی نسبت بـه همدیگر پیشگیری شود.

بنا بر این ، ازدواج فردی کـه همـه افراد خانواده او دارای تحصیلات بالا هستند ، با فردی کـه از یک خانواده ثروتمند هست ، امّا تحصیلات بالا ندارد، مطلوب نیست. همـین طور ازدواج فردی از طبقه ثروتمند ، با فردی از طبقه فقیر ، مناسب نیست . نتیجه این کـه باید شئونات اجتماعی و اقتصادی رعایت شود.

پنج . دینداری و تقوا

از ویژگی های شایسته پسران کـه باید مورد توجّه ان و اولیـای آنان باشد و در ازدواج ، مـهم تلقّی مـی گردد این هست که حتما «متدیّن» باشند و رفتارهایش بر محور تقوای الهی بچرخد. پیـامبر صلی الله علیـه و آله فرمود : إِذَا جَاءَکُم مَن تَرضَونَ دِینَهُ وَ اَمَانَتَهُ یَخطُبُ (إِلَیکُم) فَزَوِّجُوهُ، إِلَا تَفعَلُوهُ تَکُن فِتنَهٌ فِی الأَرضِ وَ فَسَادٌ کَبِیرٌ . [۵۱]

هرگاهی بـه خواستگاری شما آمد و دینداری و امانتداری او را پسندیدید، او را تزویج کنید کـه اگر چنین نکنید ، درون روی زمـین ، تبهکاری و فساد بسیـار پدید خواهد آمد. نیز امام حسن علیـه السلام بـه مردی کـه با ایشان درباره ازدواج ش م کرده بود،فرمود : زَوِّجها مِن رَجُلٍ تَقِیٍّ، فَإِنَّه إِن أَحَبَّهَا أَکرَمَهَا وَ إِن أَبغَضَهَا لمَ یَظلِمـهَا . [۵۲] او را بـه مردی باتقوا شوهر بده ؛ زیرا اگر تو را دوست داشته باشد ، گرامـی اش مـی دارد و اگر دوستش نداشته باشد ، بـه وی ستم نمـی کند. حتی ازدواج زن مؤمنـه (یعنی زن آگاه و عارف بـه مسائل دینی) ، با مرد مستضعف (یعنی مردی کـه اعتقادات او درون هیچ زمـینـه ای قوی نیست و نمـی توان او را انسان مؤمن آگاه دانست) نیز نـهی شده است. امام صادق علیـه السلام فرمود : وَ لا یَتَزَوَّجِ المُستَضعَفُ مُؤمِنَهً . [۵۳]

هرگز نباید مرد مستضعف ، با زن مؤمن معتقد ، ازدواج کند. بنا بر این ، پسرانی کـه باایمان و دیندار نیستند ، مانندانی کـه در اعتقاد خود تردید دارند و یـا درون کارهای صالح و شایسته شرکت نمـی کنند ، بلکه ، بـه صورت مستمر مرتکب گناه مـی شوند، شایستگی آن را ندارند کـه مؤمن ، بـه همسری او درآید. امام صادق علیـه السلام مـی فرماید : تَزَوَّجُوا فِی الشَّکَّاکِ وَ لَا تُزَوِّجُوهُم، لِأَنَّ المَرأَهَ تَأخُذُ مِن أَدَبِ زَوجِهَا و یَقهرُهَا عَلَی دِینِه . [۵۴]

از خانواده ای کـه در حقانیت دین تردید دارند، زن بگیرید ، ولی بـه آنـها زن ندهید ؛ زیرا زن ، تربیت و خلق و خوی مرد را بـه خود مـی گیرد و زن را تحت تأثیر آیین خود قرار مـی دهد. و امام رضا علیـه السلام مـی فرماید : إِیَّاکَ أَن تُزَوِّجَ شَاربَ الخَمرِ، فَإِن زَوَّجتَهُ فَکَأَنَّمَا قُدتَ إِلَی الزِّنا . [۵۵]

از زن بـه انسان خوار بپرهیز کـه اگر بـه او زن دهی ، چنان هست که دلّال زنا شده باشی.

دلیل بیـان امام علیـه السلام مستی و بی غیرتی فرد خوار هست که چه بسا زن خود را بـه زنا وادار نماید . امام صادق علیـه السلام نیز مـی فرماید : مَن زَوَّجَ کَرِیمَتَهُ مِن شَاربِ الخَمرِ فَقَد قَطَعَ رَحِمَهَا . [۵۶]

کسی کـه خود را بـه همسریِ انسان خوار درآورد ، رَحِم او را قطع کرده است. زیرا را از خانواده اش جدا کرده و بهی داده هست که از صله رحم و غیرتِ خویشی و دینی، هیچ برخوردار نیست.

شش . رعایت فاصله سنّی

زن و مرد حتما از نظر سنّی ، با یکدیگر تناسب داشته باشند . اختلاف زیـاد بویژه بزرگ تر بودن زن، از نظر پزشکان و روان شناسان ، مطلوب نیست و علّت آن ، بـه تفاوت های زیستی زن و مرد برمـی گردد. درون هر حال ، اختلاف سنی حتّی درون مواردی کـه مرد ، بزرگ تر هست نباید از ده سال بیشتر باشد. آقای دکتر کیـهان نیـا درون این مورد مـی نویسد : آمار نشان مـی دهد کـه بهترین فاصله سنّی بین و پسر ، چهار که تا هفت سال هست که گاهی این ارقام ، بین دو که تا ده سال هم درون نوسان است. دلایل مـهم آن نیز بـه قرار زیرند :

۱ . زن ، زودتر بـه بلوغ جسمـی مـی رسد ؛ بنا بر این ، بـه نیـازهای او حتما زودتر پاسخ داد.

۲ . زن ، بـه علّت زایمان ، زودتر از مرد ، طراوت جسمـی خود را از دست مـی دهد. درون نتیجه ، فاصله سنّی ، باعث توازن فیزیکی و موازنـه درون شکستگی صورت و اندام ها مـی شود.

۳ . نیـازهای درون زنان ، زودتر فروکش مـی کند . بـه عبارت دیگر ، زنان بعد از ۷۵ سالگی نیـاز زیـادی بـه روابط ندارند. درون عوض ، مردانی بوده اند کـه پس از هشتاد سالگی(و ندرتاً بیشتر) هم بچّه دار شده اند.

۴ . زن ، زودتر وارد مرحله بلوغ اجتماعی مـی شود و برای ازدواج آماده مـی گردد. [۵۷] این دلایل، نشان دهنده این امر هست که بهترین فاصله سنّی ، بین چهار که تا هفت سال است. طبیعی هست که فاصله سنّی زوجین نباید فاصله فاحشی باشد (مثلاً پانزده سال یـا بیشتر) ؛ چرا کـه نتیجه این ازدواج ، یـا عمری سوختن و ساختن هست و یـا جدایی و طلاق. همچنین درون مورد بیشتر بودن سن از پسر، همـین امر صادق است. خانواده ها حتما مراقب باشند کـه سن عروس خانم ، از سن آقا داماد ، بیشتر نباشد. درون صورتی کـه به این مسئله ، توجّه کافی نشود، این گروه هم مثل گروه قبلی ، محکوم بـه شکست خواهند بود ؛ یعنی این زندگی ، یـا بـه طلاق مـی انجامد و یـا مرد مبادرت بـه ازدواج دوباره مـی کند کـه این کار ، هم ناصواب هست و هم زندگی را با مشکل رو بـه رو مـی سازد. البته درون شرایط استثنایی ، گاهی اتفاق افتاده کـه سن زن، یکی دو سال از مرد بیشتر بوده و زن و مرد توانسته اند با یکدیگر بـه خوشی زندگی کنند ؛ ولی آنـها آگاهانـه و با علم بـه غلط بودن کارشان مبادرت بـه ازدواج کرده اند ، و در نتیجه ، خود را از پیش، آماده مشکلاتشان کرده اند و لاجرم توانسته اند درون کنار هم بـه زندگی ادامـه دهند ؛ امّا یـادمان باشد کـه آنـها استثنا هستند و هرگز استثناها را نمـی توان جای قاعده و معیـارهای واقعی قرار داد.

هفت . توجه بـه خواست و پسر

از جمله معیـارهای انتخاب همسر، خواست خود و پسر است. از این رو ، والدین نباید فرزندانشان را بـه انتخاب موردی کـه آنـها مـی گویند ، مجبور کنند یـا با انتخاب آنـها مخالفت کنند ؛ زیرا اجبار و پسر ، بـه انتخاب فردی کـه مورد نظر والدین هست ، حتی اگر یک فرد ایده آل باشد ، نامطلوب است. این انتخاب ، چون از روی اجبار و اکراه هست ، معمولاً طرفی کـه مجبور بـه انتخاب شده ، بـه جای دیدن شرایط خوب طرف مقابل، مدام بـه دنبال پیدا ایرادهای اوست که تا حرف خود را بـه خانواده و به دل خود ثابت کند کـه مخالفت او ، بـه جا بوده هست .
از طرف دیگر ، مخالفت خانواده ، با فردی کـه فرزند آنـها انتخاب کرده اند ، نـه تنـها چشم او را بـه بدی های طرف مقابل باز نمـی کند ، بلکه اصرار و لجاجت او را درون رسیدن بـه فرد مورد نظر ، بیشتر مـی کند ، چرا کـه انسان ، بـه چیزی کـه منع شود ، حریص خواهد شد. مگر این کـه خانواده بتوانند با زبانی کـه بر فرزند آنـها مؤثّر هست یـا از طریق فردی کـه برای جوان ، قابل اعتماد هست ، با دلیل محکم ، بـه وی ثابت کنند کـه فرد مورد نظر او مناسب نیست. این روش هم گاهی به منظور بعضی از جوانان رشدنایـافته ای کـه عشق آنـها پایـه های نوروتیکی دارد ، مؤثّر واقع نمـی شود و تنـها راه ، این هست که بـه قول معروف : «سر آنـها بـه سنگ بخورد».

بنا بر این ، درون این حالت نیز والدین یـا حتما اجازه دهند کـه جوان، خودش انتخاب کند و نتیجه آن را ببیند و یـا او را نزد متخصّص ببرند کـه درمان شود.

متأسّفانـه بسیـاری از مخالفت های خانواده ها ، از روی معیـارهای منطقی و عقلی نیست ؛ بلکه گاهی بـه بهانـه های واهی (مثل : نداشتن تحصیلات بالا و نداشتن مال و ثروت آن چنانی) ، مانع ازدواج هایشان مـی شوند. درون این شرایط ، و پسر مـی توانند با مراجعه بـه مراجع ذی صلاح ، بدون اجازه والدین ازدواج کنند.

به هر حال ، از معیـارهای ازدواج سالم، انتخاب خود و پسر هست و نباید والدین ، بدون رضایت یـا پسر، آنـها را بـه عقد فردی درون بیـاورند. فردی خدمت امام صادق علیـه السلام آمد و عرض کرد: مـی خواهم با زنی ازدواج کنم و پدرم زن دیگری را برایم انتخاب کرده هست . امام فرمود : تَزَوَّجِ الَّتِی هَوِیتَ وَدَعِ الَّتِی یَهوَی أَبَوَاکَ . [۵۸]

با فردی کـه دوست داری ازدواج کن و به فردی کـه پدرت انتخاب کرده ، توجّه نکن .

در مورد ان نیز امام صادق علیـه السلام مـی فرماید : تُستَأمَرُ البِکرُ وَ غَیرُهَا، وَ لا تُنکَحُ إِلَا بِأَمرِهَا . [۵۹] نظر باکره و غیر باکره را درون امر ازدواج حتما پرسید و بدون اجازه او، نباید او را تزویج نمود. و از امام علی علیـه السلام روایت شده کـه فرمود : لا یُنکِح أَحَدُکُم ابنَتَهُ حَتَّی یَستَأمِرَهَا فِی نَفسِهَا، فَهِیَ أَعلَمُ بِنَفسِهَا، فَإِن سَکَتَت أَو بَکَت أَو ضَحِکَت فَقَد أذِنَت، وَ إِن أبَت لَم یُزَوِّجهَا .[۶۰] ان خود را هرگز بـه عقد ازدواجی درنیـاورید ، مگر این کـه نظر او را بپرسید ؛ چرا کـه او نسبت بـه خودش از همـه آگاه تر هست . بعد اگر سکوت کرد یـا گریـه کرد یـا خندید، نشانـه اجازه هست و اگر امتناع و مخالفت کرد، نباید او را تزویج کنید. البته احتمالاً نشانـه هایی کـه بیـان شده، علامت های رایج درون آن منطقه به منظور رضایت بوده هست . ممکن هست در فرهنگ ها و مناطق دیگر ، طور دیگری باشد ؛ ولی مـهم این هست که ، راضی باشد و رضایت خود را بـه نحوی اعلام کند. درون حدیث دیگری آمده کـه فردی با امام کاظم علیـه السلام درون امر ازدواج ش با برادرزاده اش م کرد . امام فرمود : افعَل وَ یَکونَ ذَلِکَ بِرِضَاهَا، فَإِنَّ لَهَا فِی نَفسِهَا نَصِیباً .[۶۱] انجام بده (و او را تزویج کن) ؛ امّا حتما با رضایت او باشد ؛ چرا کـه او هم به منظور خود ، تمایلات و آرزوهایی دارد.

هشت . سلامت خانوادگی

کسانی کـه در خانواده های اصیل و سالم ، رشد یـافته اند ، از سلامت روانی برخوردارند ؛ ولی آنـهایی کـه در خانواده های آشفته رشد کرده اند و رفتارهای نابه هنجار را تجربه نموده اند ، معمولاً با مشکل روانی روبه رو مـی شوند . از این رو ، درون احادیث ، توصیـه بر این هست که جوانان مؤمن ، از خانواده های شایسته و اصیل ، همسر انتخاب کنند ؛ زیرا علاوه بر نوع تربیت خانواده، صفات ارثی ای کـه به فرزند منتقل شده نیز ، درون روان جوان ، تأثیر گذاشته هست .

مسلماً انسان های گروه اوّل ، سالم تر و قابل اعتمادترند (هر چند بسیـار کمـیاب اند). لذا امام صادق علیـه السلام درباره اثربخشی ارثی و لزوم توجّه بـه شایستگی خانواده مـی فرماید : تَزَوَّجُوا فِی الحجزِ الصَّالح فَإِنَّ العِرقَ دَسَّاسٌ . [۶۲]

از خانواده های صالح ، همسر اختیـار کنید ؛ زیرا درون ویژگی های ارثی فرزندان تأثیر مـی گذارد. این حدیث ، هماهنگ با کشفیـات جدید علم ژنتیک ، نشان مـی دهد کـه بسیـاری از ویژگی ها ، از طریق ژن ها منتقل مـی شوند و نـه فقط ژن های پدر و مادر ، بلکه اجداد نیز درون آن تأثیر دارند . این مطلب ، مُهر تأییدی هست بر این ضرب المثل عامـیانـه که : «مادر را ببین ، را بگیر». اگرچه امروزه ، تفاوت های آشکاری بین جوانان و والدین آنـها ایجاد شده کـه گویی از دو دنیـای متفاوت اند ، امّا این تفاوت ها فقط درون نگرش ها و باورهاست (که آن هم بعد از ازدواج ، کم رنگ مـی شود) وگرنـه ویژگی هایی کـه مادر درون فرزند خود پرورش داده، درون اعماق وجود او نفوذ مـی کند و رهایی از آنـها بسیـار مشکل است.

بارها مشاهده شده کـه فرد ، آشکارا بعضی افکار ، باورها و رفتارهای والدین خود را نکوهش مـی کند ، امّا درون عمل ، ناخودآگاه همان شیوه را درون پیش مـی گیرد. بنا بر این ، درون انتخاب همسر ، ملاحظات علم ژنتیک را نباید نادیده گرفت. بـه جاست کـه درباره ویژگی های خانوادگی ای کـه در فرزندان آینده شما پدیدارمـی شوند، تحقیقات کافی بنمایید. شما مـی توانید درون این باره ، بـه طور کامل ،روی شخصیت، اخلاق و قوای دِماغی مورد علاقه خود بررسی نمایید و ویژگی های خانوادگی او را هم بـه حساب آورید. اگر اثرات دیوانگی، صرع و دیگر رگه های ضعف بُنیـه درون والدین، نیـاکان، برادران و ان، عموها و عمّه ها دیده شود ، احتمالاً ممکن هست نتیجه بگیرید کـه حاضر نیستید چنین ویژگی هایی بـه فرزندانتان منتقل گردد. اگر تصمـیم گرفتید کـه از این خانواده ، زن بگیرید، اطمـینان حاصل کنید کـه خانواده خودتان بـه حد کافی ، قوی هست تا بتواند اثرات رگه های چنین ضعفی را جبران کند .

ج . ارتقای شناختی همسران

پس از آن کـه جوان ازدواج کرد ، درون دوران عقدبستگی حتما آموزش های لازم را درباره افزایش مـهارت های شناختی نسبت بـه همسر و پرورش نگرش ها و باورهای صحیح شیوه های ارتباطی و اخلاقی فراگیرد. اموری کـه ان و پسران جوان ، بعد از ازدواج حتما نسبت بـه آنـها آگاه شوند و شناخت کافی پیدا کنند که تا بتوانند زندگی را بـه صورت مطلوب ادامـه دهند (و درون احادیث نیز بر آگاه سازی جوانان از آنـها تأکید شده است) ، عبارت ند از : شناخت توانمندی ها، احساسات و عواطف، خواسته ها و حقوق متقابل یکدیگر .

شناخت نیـازها و عواطف

هر یک از زن و مرد حتما نیـازها و عواطف یکدیگر را بشناسند . مرد حتما آگاه باشد از این کـه زن ، بنده محبّت هست و علاقه ها و خواسته هایی دارد ؛ دوست دارد مورد حمایت و محبّت مرد قرار گیرد و برایش ارزش قائل شود ؛ علاقه مندی اش را آشکارا بـه وی اعلام کند ؛ بپزیرد کـه زن ، احساسی و هیجانی هست ؛ بـه زیورآلات، آرایش، امور تشریفاتی و پرحرفی علاقه مند هست ؛ دل نازک هست و زود بـه گریـه مـی افتد و چه بسا تحت تأثیر هیجانات، برخورد مناسبی نداشته باشد . بنا بر این ، انتظار دارد کـه همانند مردان با وی برخورد نشود. زن نیز حتما بشناسد مرد را کـه بنده هست ؛

از تصاحب زن خوشش مـی آید ؛ خون سرد و شجاع هست ؛ خیلی علاقه بـه پرحرفی ندارد ؛ بیش از آن کـه به امور تشریفاتی بیندیشد ، بـه واقعیـات زندگی مـی اندیشد ؛ حرف های او نوعاً با منطق همراه هست و سنجیده تر و پخته تر سخن مـی گوید و تصمـیم مـی گیرد . بنا بر این ، انتظار دارد کـه مدیریت وی درون خانـه پذیرفته شود، بـه شخصیتش احترام گذاشته شود و با محبّت و نرمـی ، با او سخن گفته شود.

شناخت حقوق

خداوند متعال با توجّه بـه توانمندی ها و نیـازهای گوناگون زن و مرد ، به منظور آنان حقوق متقابلی را وضع کرده و آنـها را بـه انجام آن ، مکلّف نموده است. آگاهی از این حقوق به منظور جوان ، زمـینـه مناسبی را به منظور ارتقای سطح زندگی مشترک آنـها فراهم مـی سازد. درون متون حدیثی ، زیـاد بـه این حقوق پرداخته شده است.

از بین حقوق گوناگون زوجین ، «حقوق » ، با ازدواج به منظور هر یک از زوجین نسبت بـه یکدیگر پدید مـی آید. آگاهی از این حقوق به منظور هر یک از آنـها حائز اهمـیت هست و درون پیوند و استحکام زندگی خانوادگی آنـها مؤثّر هست .

آشنایی زوجین با روش های روان شناختی و عاطفی زمـینـه ساز اجرای عملی این حقوق، درون پیشگیری از اختلاف و بروز تنش درون زندگی مشترک آنـها، ارتقای سلامت روانی زوجین، رشد احساس وابستگی بین آنـها و استحکام بیشتر زناشویی، تأثیر بـه سزایی دارد. منظور از حقوق ، حق هایی هست که بعد از ازدواج پدید مـی آیند و همگی درون ارتباط با لذّت زوجین اند . هر یک از زوجین درون برابر حقوقی کـه همسرش دارد ، موظّف بـه انجام فعالیت هایی هست که درون جهت لذّت همسرش حتما انجام دهد.

مـهم ترین و اساسی ترین حق ، «تمکین» نسبت بـه همسر و پرهیز از نشوذ هست . هر یک از زوجین ، احساس نیـاز مـی کند کـه همسرش به منظور لذّت او، فعالیت کند و بدون عذر ، از خودداری ننماید. این احساس نیـاز، حقّی هست که هر یک نسبت بـه دیگری دارد. این حق درون اصطلاح حقوق فقهی «حق تمکین» نام دارد و موجب وظایفی ویژه درون فعالیت های و به منظور زن و شوهر مـی گردد. نَشَزَ درون لغت بـه معنای بلند شدن و ارتفاع و بلندی است. «نَشَزَ الرجل» یعنی نشسته بود ، بعد برخاست و ایستاد. «نَشَزَتِ المرأه بزوجها نشوزاً» یعنی با شوهرش ناسازگاری کرد و او را بـه خشم آورد. «نشز الرجل بزوجته» یعنی سر ناسازگاری با او گذاشت و به او توجّه لازم را نمـی کرد. بنا بر این ، آنچه درون قرآن و احادیث مطرح شده ، نشوز هم به منظور مرد هست و هم به منظور زن. قرآن درباره نشوز مرد، ضمن اشاره بـه این نکته کـه نشوز ، بد هست و صلح و آشتی ، خیر ، مـی فرماید : «وَإِنِ امْرَأَهٌ خَافَتْ مِن بَعْلِهَا نُشُوزًا أَوْ إِعْرَاضًا فَلَا جُنَاحَ عَلَیْهِمَآ أَن یُصْلِحَا بَیْنَهُمَا صُلْحًا وَالصُّلْحُ خَیْرٌ . [۶۳]

اگر زنی از شوهر خویش، بیم ناسازگاری یـا روی گردانی داشته باشد، مشکلی نیست کـه از راه صلح ، با یکدیگر بـه آشتی گرایند و سازش و صلح ، نیکوست». درون احادیث فراوانی ، نشوز مرد از زن مطرح شده و در آنـها خواسته هست که مرد از ناسازگاری با زن و بی توجّهی بـه نیـاز زن ، خودداری کند و اگر موردی وجود دارد کـه باعث بی توجّهی و ناسازگاری شده، آن را حل کنند و با آشتی بین خود ، بـه نشوز پایـان دهند. [۶۴]

در حکومت ، اگر با ارشاد و امر بـه معروف، مرد کوتاه نیـامد با تهدید و امور قانونی حتما اقدام نمود. مانند آنچه کـه امـیرالمؤمنین علیـه السلام انجام داد . شـهید مطهری رحمـه الله جریـان را چنین نقل مـی کند کـه علی علیـه السلام درون زمان خلافت خود ، کار رسیدگی بـه شکایـات را خودش شخصاً بـه عهده مـی گرفت و به دیگری واگذار نمـی کرد . روزهای بسیـار گرم کـه معمولاً مردم ، نیم روز درون خانـه های خود استراحت مـی د ، او درون بیرون دارالاماره ، درون سایـه دیوار مـی نشست کـه اگر احیـاناًی شکایتی داشته باشد ، بدون واسطه و مانع ، شکایت خود را تسلیم کند. گاهی درون کوچه ها و خیـابان ها راه مـی افتاد،تجسّس مـی کرد و اوضاع عمومـی را از نزدیک ، تحت نظر مـی گرفت. یکی از روزهای بسیـار گرم، خسته و عرق کرده ، بـه مقر حکومت مراجعت کرد. زنی را جلوی درون ایستاده دید. همـین کـه چشم زن بـه علی افتاد ، جلو آمد و گفت : شکایتی دارم . شوهرم بـه من ظلم کرده، مرا از خانـه بیرون نموده و مرا تهدید بـه کتک کرده کـه اگر بـه خانـه بروم ، مرا کتک خواهد زد. اکنون بـه دادخواهی نزد تو آمده ام .

امام علی علیـه السلام فرمود : «بنده خدا! الآن هوا خیلی گرم است، صبر کن که تا عصر کـه هوا قدری بهتر بشود، خودم بـه خواست خدا با تو خواهم آمد و ترتیبی بـه کار تو خواهم داد». زن گفت : اگر توقّف من درون بیرون خانـه ، طول بکشد، بیم آن هست که خشم او افزون گردد و بیشتر مرا اذیت کند. علی لحظه ای سر را پایین انداخت .

سپس سر را بلند کرد و در حالی کـه با خود زمزمـه مـی کرد گفت: «نـه، بـه خدا قسم کـه نباید رسیدگی بـه دادخواهی مظلوم را تأخیر انداخت! حق مظلوم را حتماً حتما از ظالم گرفت و وحشت ظالم را حتما از دل مظلوم بیرون کرد که تا با کمال شـهامت و بدون ترس ، درون برابر ظالم بایستد و حق خود را مطالبه کند» . علی بـه اتفاق آن زن ، بـه در خانـه شان رفت . پشت درون ایستاد و به آواز بلند فریـاد کرد . جوانی بیرون آمد کـه شوهر زن بود. جوان ، علی را نشناخت . دید پیرمردی کـه در حدود شصت سال دارد ، بـه اتفاق زنش آمده است. فهمـید کـه زنش این مرد را به منظور حمایت و شفاعت با خود آورده هست ؛ اما حرفی نزد. علی علیـه السلام فرمود : «این بانو کـه زن توست ، از تو شکایت دارد و مـی گوید کـه تو بـه او ظلم کرده ای و او را از خانـه بیرون انداخته ای .

به علاوه ، او را تهدید بـه کتک نموده ای. من آمده ام بـه تو بگویم کـه از خدا بترس و با زن خود ، نیکی و مـهربانی کن !» . آن مرد گفت: بـه تو چه مربوط کـه من با خوب رفتار کرده ام یـا بد! بله ، من او را تهدید بـه کتک کرده ام ؛ امّا حالا کـه رفته و تو را آورده و تو از جانب او حرف مـی زنی ، او را زنده زنده آتش خواهم زد.

علی از گستاخی جوان برآشفت، دست بـه قبضه شمشیر بُرد و از غلاف بیرون کشید. آن گاه گفت : «من تو را اندرز مـی دهم و امر بـه معروف و نـهی از منکر مـی کنم و تو این طور جواب مرا مـی دهی! صریحاً مـی گویی کـه من این زن را خواهم سوزاند! خیـال کرده ای کـه دنیـا این قدر بی حساب است؟» . فریـاد علی کـه بلند شد ، مردم عابر ، از گوشـه و کنار جمع شدند. هرکه مـی آمد، درون مقابل علی تعظیمـی مـی کرد و مـی گفت: «السلام علیک یـا امـیرالمؤمنین» .

جوان مغرور ، تازه متوجّه شده بود کـه با چهی روبه روست . خود را باخت و به التماس افتاد: یـا امـیرالمؤمنین! مرا ببخش ! بـه خطای خود اعتراف مـی کنم. از این ساعت ، قول مـی دهم کـه مطیع و فرمانبردار باشم و هرچه فرمان دهد ، اطاعت کنم. علی رو کرد بـه آن زن و فرمود : «اکنون بـه خانـه خودت برو ؛ امّا تو هم مواظب باش کـه طوری رفتار نکنی کـه او را بـه این چنین اعمالی وادار کنی . [۶۵] قرآن ، درباره نشوز زن ، ضمن نـهی از اقدام بـه نشوز و لزوم حل این مشکل مـی فرماید : «وَالَّتِی تَخَافُونَ نُشُوزَهُنَّ فَعِظُوهُنَّ وَاهجُرُوهُنَّ فِی الْمَضَاجِعِ وَاضْرِبُوهُنَّ فَإِنْ أَطَعْنَکُمْ فَلَا تَبْغُواْ عَلَیْهِنَّ سَبِیلاً . [۶۶]

زنانی را کـه مـی ترسید سرکشی و نافرمانی کنند ، آنـها را ابتدا نصیحت کنید ، سپس با آنـها قهر کنید و از آنـها درون رخت خواب دوری کنید (اگر مفید واقع نشد) و به آنـها بزنید . بعد اگر از شما اطاعت د، راهی به منظور تعدّی بر آنـها نجویید». درون روایـات فراوانی هم بـه نشوز زن نسبت بـه مرد، پرداخته شده هست که مـی توانید بدان ها مراجعه کنید. [۶۷]

مراد از نشوز چیست؟

آیـا زن حتما در همـه امور ، از شوهرش اطاعت کند و هر عصیـانی از اوامر شوهر ، بر او حرام هست و نشوز و سرکشی بـه حساب مـی آید ؟ بیشتر فقها و مفسران ، نشوز زن را بـه معنای خودداری او از تمکین بدون داشتن عذر مـی دانند ؛ زیرا تنـها حق شرعی مرد کـه فقها بر آن اتفاق نظر دارند و زن ، موظّف بـه رعایت آن هست ، عدم خودداری او از استمتاع شوهرش با وی هست و درون مورد بیرون رفتن زن از خانـه بدون اذن شوهر ، بین فقها اتفاق نظر نیست .

عدّه ای مطلقاً آن را نـهی مـی کنند و عدّه ای معتقدند کـه اگر بیرون رفتن زن ، باعث از بین رفتن حق تمتّع مرد از زن شود ، حق ندارد بدون اجازه او از خانـه خارج شود. بنا بر این ، طبق این تفسیر ، اگر زن بدون عذر، خود را بر شوهرش عرضه نکرد و اجازه نداد کـه شوهرش با او ی کند ، مرد ، ابتدا حتما با او صحبت کند و او را نصیحت کند ، و اگر مفید واقع نشد و زن همچنان بـه روش خود ادامـه داد ، مرد حق دارد کـه در بستر از آنـها دوری کند و به اصطلاح ، بـه حالت قهر بخوابد.

اگر باز هم مؤثّر واقع نشد ، مـی تواند او را بزند ، البته بـه گونـه ای کـه از حدود موازین شرعی ، تخلّف نکند .

در واقع ، خداوند درون این آیـه ، سه مرحله به منظور حلّ این مشکل تعیین مـی کند. درون مرحله اوّل ، مرد با همسرش صحبت مـی کند و اتفاقاً از نظر روان شناسی هم این ، یکی از روش های حل مسئله هست که زوجین با یکدیگر گفتگو کنند و از این طریق ، مشکلاتشان را حل کنند ؛ و امّا اگر گفتگو مفید واقع نشد و زن همچنان بـه روش خود ادامـه داد ، مرد مـی تواند وارد مرحله دوم شود و آن این هست که درون بستر ، از همسرش روی گردانی کند.

از نظر علمـی نیز یکی از روش های درمان سردمزاجی زنان، خودداری از با آنـهاست. (البته درون این جا این اشکال مطرح مـی شود کـه در آن روش درمانی ، مرد ، دیگر تمتّعات را انجام مـی دهد ، ولی نمـی کند و وقتی کـه مرد قهر باشد ، خود بـه خود ، دیگر تمتّعات را انجام نخواهد داد). امّا بحث و اشکال بر سر روش سوم هست و آن ، این کـه آیـا زدن زنی کـه حاضر بـه نیست ، واقعاً مفید هست ؟

در این جا حتما باز بـه کلمـه نشوز برگردیم و این کـه نشوز ، بـه معنای عصیـان و سرکشی هست و تفاوت بسیـاری بین این نوع خودداری از انجام وظایف کـه همراه با سرکشی هست و خودداری ای کـه به دلیل مشکلات روحی روانی هست ، وجود دارد . درون این جا ممکن هست سرکشی ، بـه این معنا باشد کـه زن ، عمداً و برای تضییع حقوق مرد و از روی پرخاشگری ، حاضر بـه نیست.

از طرفی ، گفتگو و قهر هم با او مؤثّر واقع نشده ، بعد به آخرین وسیله تضمـینی ، متوسّل مـی شود که تا بدین وسیله ، زن بترسد و از عصیـان و نافرمانی ، دست بکشد.

آیـه ، شامل چهانی است؟

نکته دیگری کـه باید درون این زمـینـه روشن شود ، این هست که آیـا این آیـه ، تمام زنان را شامل مـی شود یـا عده خاصی را درون برمـی گیرد؟ تمکین ، درون سه مرحله : آراستگی ، آماده سازی و ، از حقوق زوجین محسوب مـی شود کـه در متون حدیثی ، انجام هر سه مرحله ، از جمله وظایف زن و شوهر شمرده شده هست و تفصیل آن ، درون آخر همـین فصل خواهد آمد .

مسلماً زن هم بـه طور طبیعی ، نیـاز دارد و از ارضای آن لذّت مـی برد (هر چند تمایل او بـه علّت مسائل پیرامونی ، محدودتر از مرد هست ) و بر فرض کـه در ابتدای ازدواج ، حیـای زن ، او را مانع از عرضه خود بـه شوهر باشد ، ولی این امتناع ، با امتناع از روی سرکشی ، متفاوت هست و واضح هست که آیـه ، شامل این نوع خودداری نمـی شود . بنا بر این ، آیـه عام نیست و نظر بـه موارد ویژه ای دارد . بعد در چه مواردی زن از انجام عمل ی خودداری مـی کند ، آن هم خودداری همراه با سرکشی ؟

چند حالت درون این زمـینـه وجود دارد کـه زن از انجام عمل خودداری مـی کند ؛ ولی باز هم درون همـه این موارد ، همراه با سرکشی نیست . این موارد ، عبارت اند از :

۱ . بیماری های جسمـی (بیماری دستگاه ی) : بیماری هایی وجود دارند کـه در آنـها ، مقاربت دردناک مـی شود و به این علت ، زن ، تمایلی بـه عمل زناشویی پیدا نمـی کند. درون این حالت ، زن عذر دارد و شامل مورد نشوز نمـی شود.

۲ . بیماری های با منشأ روانی (مثل سرد مزاجی) : تعدادی از بیماری های وجود دارند کـه در صورت ابتلای زن بـه آنـها ، تمایلی بـه انجام عمل ندارد ؛ امّا با روش های درمانی مختلف ، قابل درمان است. درون ضمن ، خودداری او از انجام این عمل ، اگر بـه علت بیماری باشد ، باز هم همراه با سرکشی و نافرمانی نخواهد بود ؛ بلکه همراه با بی مـیلی و کراهت خواهد بود. بعد باز هم مورد نشوز ، بر این حالت صدق نمـی کند.

۳ . بیماری روانی کـه تمایلات را خاموش یـا کم مـی کند : ابتلا بـه بعضی بیماری های روانی (مثل افسردگی) باعث مـی شود کـه فرد ، تمایل خود را بـه لذّت ، بـه طور کلّی از دست بدهد و یکی از این موارد هم لذّت است.

همچنین بعضی از بیماری های شخصیتی ، مثل شخصیت هیسترونیک یـا نمایشی ، باعث سردمزاجی مـی شوند . درون این موارد نیز ممکن هست که زن ، از انجام عمل خودداری کند ؛ ولی درون این مورد هم از طرفی ، بحث بیماری هست و بیماری ، یک عذر هست . از طرف دیگر ، درون این موارد ، معمولاً خودداری ، همراه با سرکشی نیست.

۴ . تنفّر زن از شوهر : یکی از تفاوت ها ی زن و مرد ، این هست که مرد اگر از زن متنفّر باشد ، باز هم مـی تواند با او کند ؛ ولی اگر زن ، متنفّر باشد ، نـه تنـها از این عمل لذّت نمـی برد ، بلکه ممکن هست که تمام سعی خود را د که تا از انجام شدن این عمل جلوگیری کند کـه ممکن هست یکی از این اعمال ، سرکشی و نافرمانی باشد.

در این حالت ، ممکن هست گفتگو یـا قهر ، که تا حدی مؤثّر واقع شود ؛ ولی آیـا کتک زدن ، مؤثّر واقع مـی شود؟ و آیـا تنفّر زن را بیشتر نمـی کند؟ شاید راه حل بهتر درون این زمـینـه (پس از امتحان راه های دیگر) ، جدایی این زن و شوهر باشد !

۵ . تمایل زن بـه مردی غیر از شوهرش: آخرین مورد درون این بخش ، موردی هست که زن ، بـه مرد دیگری وابسته یـا مـیل بـه تمکین او دارد ، لذا مـیلی بـه شوهرش ندارد ؛ بلکه درون برابر تمایلات شوهر ، سرکشی و نافرمانی مـی کند.

شاید این مورد ، بارزترین مصداق نشوز باشد و احتمال دارد کـه اصلاً مسئله نشوز ، فقط متعلّق بـه این مورد باشد کـه مرد ، نشانـه های توجّه همسرش بـه دیگری را مـی بیند و یـا رفتارها و برخوردهایی را مشاهده مـی کند کـه زمـینـه دلبستگی بـه مرد دیگری را درون او پدید مـی آورد ؛ زیرا خداوند درون آیـه ای کـه مـی فرماید : «آنـهایی کـه مـی ترسیدند نشوز کنند» ؛ یعنی این کـه هنوز بـه طور آشکار نشوز ند ، ولی نشانـه های آن بارز شده هست . این کـه خداوند مـی فرماید: «نشانـه های آن را مـی بیند» ، تأکیدی بر این مطلب هست که مورد نشوز ، بـه این مسئله برمـی گردد ؛ زیرا اگر زن ، کاملاً بـه دیگری دلبسته شده باشد و از شوهرش سرکشی کند ، دیگر هیچ یک از آن مراحل ، مؤثر نخواهد بود ؛ ولی آیـه ، بـه مواردی مربوط هست که مـی توان با ارشاد و موعظه و یـا با بی مـهری و جدا رخت خواب بـه صورت موقّتی و یـا با زدن ، از این رفتار جلوگیری کرد.

دوم . عوامل تأثیرگذار مستقیم

الف . شناسایی شرایط ارتباط شرایط مکانی

از جمله شرایط ارتباط ، موقعیت مکانی و زمانی مناسب به منظور برقراری ارتباط های است. حتما توجه داشت کـه تبیین این شرایط درون متون حدیثی ، بـه دلیل آثار روانی و تربیتی آن شرایط ، بـه روی زوجین و بویژه بر فرزندانی هست که از آنـها متولّد مـی شوند. اینک بـه این شرایط اشاره مـی گردد:

ارتباط ، یکی از خصوصی ترین روابط بشری هست و معمولاً انسان ها دوست ندارندی درون این لحظات ، آنـها را مشاهده کنند و مشاهده فردی دیگر (حتی کودکی خردسال) ، حیـا و عفّت را از بین مـی برد . بنا بر این ، این ارتباط حتما در مکانی صورت گیرد کهی قادر بـه دیدن آنـها نباشد. پیـامبر صلی الله علیـه و آله مـی فرماید : إِذَا أَتَی أَحَدُکُم أَهلَهُ فَلیَستَتِر، فَإِنَّهُ إِذَا لَم یَستَتِر استَحِیَت المَلائِکَهُ وَ خَرَجَت وَ حَضُرَت الشَّیَاطِینُ، فَإِذَا کَانَ بَینَهُمَا وَلَدٌ کَانَ لِلشَّیطَانِ فِیـهِ شِرکٌ . [۶۸]

هنگامـی کـه قصد هم بستری با همسرتان دارید، درون جایی انجام دهید کـه مستور باشید ؛ چرا کـه اگر این گونـه نباشد، ملائکه شرم مـی کنند و از آنجا خارج مـی شوند و شیـاطین وارد مـی شوند و اگر فرزندی مـیان شما باشد ، به منظور شیطان ، شریکی پیدا شده هست . درون حدیث دیگری از امام صادق علیـه السلام روایت شده کـه مـی فرماید :لا یُجَامِعِ الرَّجُلُ امرَأَهً وَ لَا جَارِیَهً وَ فِی البَیتِ صَبِیٌّ فَإِنَّ ذَلِکَ مِمَّا یُورِثُ الزِّنَا . [۶۹] از درون جایی کـه در خانـه ، کودکی هست (که آنـها را مـی بیند یـا صدای آنان را مـی شنود) خودداری کنید کـه این کار ، بـه وجود آورنده زناست. از جمله موقعیت های مکانی ، رو یـا پشت بـه قبله و یـا درون کشتی بـه رابطه پرداختن است. امام صادق علیـه السلام مـی فرماید : لا تُجَامِع فِی السَّفِینَهِ وَ لَا مُستَقبِلَ القِبلَهِ وَ لَا مُستَدبِرَهَا . [۷۰]

در کشتی ، با همسرت نزدیکی نکن ؛ همچنین درون حالی کـه رو بـه قبله یـا پشت بـه قبله خوابیده ای . همچنین زیر درخت نیز به منظور رابطه مناسب نمـی باشد . پیـامبر صلی الله علیـه و آله مـی فرماید : لا تُجَامِعِ امرَأَتَکَ تَحتَ شَجَرَهٍ مُثمِرَهٍ فَإِنَّهُ إِن قُضِیَ بَینَکُمَا وَلَدٌ یَکُونُ جَلَاداً قَتَّالاً أَو عَرِیفاً . [۷۱]

زیر درخت باردار ، نزدیکی نکن ، کـه اگر نطفه فرزندی منعقد شود ، ممکن هست که خونریز یـا کاهن شود. درون احادیث از روی پشت بام و مسافرت های کوتاه نیز نـهی شده است. پیـامبر صلی الله علیـه و آله فرمود : یَا عَلِیُّ! لَا تُجَامِع عَلَی سُقُوفِ البُنیَانِ، فَإِنَّهُ إِن قُضِیَ بَینَکُمَا وَلَدٌ یَکُونُ مُنَافِقاً، مُرَائِیـاً مُبتَدِعاً . [۷۲]

علی جان ! روی پشت بام با همسرت نزدیکی نکن، کـه اگر نطفه ای منعقد شود ، آن کودک ، منافق، دورو و بدعت گذار مـی شود. همچنین آن حضرت فرمود : لَا تُجامِعِ أَهلَکَ إِذَا خَرَجتَ إِلَی سَفَرٍ مَسِیرُهُ ثَلَاثَهُ أَیَّام وَ لَیَالِیـهِنَّ، فَإِنَّهُ إِن قُضِیَ بَینَکُمَا وَلَدٌ یَکُونُ عَوناً لِکُلِّ ظَالِمٍ. [۷۳] درون مسافرتی کـه مسیرش سه شبانـه روز هست ، با همسرت نزدیکی نکن ؛ زیرا اگر نطفه ای درون این زمان منعقد شود ، کمک کننده بـه ظالم خواهد شد.

شرایط زمانی

در روایـات معصومان علیـهم السلام زمان هایی معرفی شده کـه در آنـها نزدیکی (البته بیشتر بـه قصد فرزنددار شدن) مکروه هست و زمان هایی هم مستحب است. امام رضا علیـه السلام فرمود : لا تَقرُبِ النِّسَاءَ مِن أَوَّلِ اللَّیل صَیفَاً وَ لَا شِتَاءً وَ ذَلِکَ لِأَنَّ المَعِدَهَ وَ العُرُوقَ تَکُونُ مُمتَلِئَهً وَ هُوَ غَیرُ مَحمُودٌ وَ یَتَوَلَّدُ مِنـهُ القُولَنجُ وَ الفَالِجُ وَ اللَّقوَهُ النِّقرِسُ وَ الحَصَاهُ وَ التَّقطِیرُ وَ الفَتقُ وَ ضَعفُ البَصَرِ وَ رِقَّتُهُ. فَإِذَا أَرَدتَ ذَلِکَ فَلیَکُن فِی آخِر اللَّیلِ، فَإِنَّهُ أَصلَحُ لِلبَدَنِ وَ أَرجَی لِلوَلَدِ وَ أَزکَی لِلعَقلِ فِی الوَلَدِ الَّذِی یَقضِی اللّهُ بَینَهُمَا . [۷۴] از نزدیکی با همسرت درون اوایل شب چه درون تابستان و چه درون زمستان خودداری کن ؛ چرا کـه در آن هنگام ، معده و رگ ها پر هستند . لذا نزدیکی مطلوب نیست و باعث ایجاد قولنج و فلج و نقرس و سنگ کلیـه و تقطّر ادرار و فتق و ضعف بینایی مـی شود . بعد اگر قصد این کار را داشتی ، بهتر هست که آخر شب باشد ؛ چرا کـه برای بدن مفیدتر هست وبرای هوش فرزندی کـه نطفه اش منعقد مـی گردد ، بهتر است. فردی از امام باقر علیـه السلام سؤال کرد : چه اوقاتی وجود دارد کـه در آن ، حتی اگر حلال باشد، مکروه است؟ امام فرمود : مِن طُلُوعِ الفَجرِ إِلَی طُلُوعِ الشَّمسِ، وَ مِن مَغِیبِ الشَّمسِ إِلَی مَغَیبِ الشَّفَقِ، وَ فِی الیَومِ الَّذِی تَنکَسِفُ فِیـهِ الشَّمسُ وَ فِی اللَّیلَهِ الَّتِی یَنخَسِفُ فِیـهَا القَمَرُ، وَ فِی الیَومِ وَاللَّیلَهِ الَّتِی تَکُونُ فِیـهَا الرِّیحُ السَّودَاءُ أَو الرِّیحُ الحَمرَاءُ أَو الرِّیحُ الصَّفرَاءُ وَ الیَومِ وَ اللَّیلَهِ الَّتِی تَکُونُ فِیـهَا الزَّلزَلَهُ . [۷۵] از هنگامـی کـه فجر طلوع مـی کند که تا طلوع خورشید، از هنگامـی کـه خورشید غروب مـی کند که تا وقتی کـه سرخی آن مـی رود، درون روزی کهوف یـا خسوف رخ دهد ، درون هنگامـی کـه بادهای سیـاه یـا زرد یـا سرخ بوزد و یـا درون روز و شبی کـه زلزله باشد. امام صادق علیـه السلام مـی فرماید : لَا تُجامِع فِی أَوَّلِ الشَّهرِ، وَ لَا فِی وَسَطِهِ، وَ لَا فِی آخِرِهِ، فَإِنَّهُ مَن فَعَلَ ذَلِکَ فَلیُسَلِّم لِسِقطِ الوَلَدِ. فَإِن تَمَّ أَوشَکَ أَن یَکونَ مَجنُوناً. أَلَا تَرَی أَنَّ المَجنُونَ أَکثَرُ مَا یُصرَعُ فِی أوَّلِ الشَّهرِ وَوَسَطِهِ وَ آخِرِهِ . [۷۶]

از درون اوّل ماه و آخر ماه و وسط ماه بپرهیز کـه اگر این کار را ی ، احتمال سقط شدن فرزندت زیـاد مـی شود . امّا اگر سقط نشود و متولّد گردد ، احتمال دیوانگی او زیـاد هست . آیـا نمـی بینی کـه صرع ، درون اوّل ماه و وسط ماه و آخر ماه ، بیشتر بـه سراغ بیماران صرعی مـی رود ؟ همچنین فرمود : تُکرَهُ الجَنَابَهُ حِینَ تَصفَرُّ الشَّمسُ وَ حَینَ تَطلُعُ وَ هِیَ صَفرَاءٌ . [۷۷]

جنب بودن درون وقتی کـه خورشید زرد مـی شود و یـا طلوع مـی کند و در حالی کـه زرد رنگ هست مکروه است. درون این نوع احادیث ، رفتارهای درون زمان های خاص ، درون بروز مشکلات جسمـی و روانی ، مؤثّر دانسته شده اند .

این ، بدان معناست کـه رفتارهای درون شرایط زمانی یـاد شده ، احتمال ابتلا بـه نقص عضو و بیماری های جسمـی و روانی را درون فرزند (نوعاً) و در همسران (به صورت خاص) ، افزایش مـی دهد. با آموزش این شرایط بـه جوانان و پرهیز آنان از روابط درون این اوقات ویژه، احتمال ابتلا بـه بیماری های گوناگون ناشی از این نوع رفتارها ، کاهش مـی یـابد. درون احادیث ، مواقعی کـه روابط (بویژه بـه منظور بچه دار شدن) مناسب هست و ممکن هست که آثار روانی عاطفی ، معنوی و جسمـی مطلوبی را بـه دنبال داشته باشد، بـه آن پرداخته شده است. پیـامبر صلی الله علیـه و آله درون سفارش های خود مـی فرماید :

وَعَلَیکَ بِالجِمَاعِ لَیلَهَ الإِثنَینِ، فَإِنَّهُ إِن قُضِیَ بَینَکُمَا وَلَدٌ یَکُونُ حَافِظاً لِکِتَابِ اللّهِ، رَاضِیـاً بِمَا قَسُّمَ اللّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لَهُ إِن جَامَعتَ أَهلَکَ فِی لَیلَهِ الثَّلَاثَاءِ فَقُضِیَ بَینَکُمَا وَلَدٌ فَإِنَّهُ یُرزَقُ الشَّهادَهَ بَعدَ شَهَادَهِ أَن لَا إِلَهَ إِلَا اللّهُ وَ أَنَّ مُحَمَّدا صلی الله علیـه و آله رَسُولُ اللّهِ وَ لا یُعَذِّبُهُ اللّهُ مَعَ المُشرِکِینَ وَ یَکُونُ طَیِّبَ النَّکهَهِ وَالفَمِ، رَحِیمَ القَلبِ سَخِیَ الیَدِ، طَاهِرَ اللَّسَانِ مِنَ الغِیبَهِ وَ الکَذِبِ وَ البُهتَانِ وَ إِن جَامَعتَ أَهلَکَ لَیلَهَ الخَمِیسِ فَقُضِیَ بَینَکُمَا وَلَدٌ فَإِنَّهُ یَکُونُ حَاکِماً مِنَ الحُکَّامِ أَو عَالِماً مِنَ العُلَمَاءِ .

وَ إِن جَامَعتَهَا یَومَ الخَمِیسِ عِندَ زَوَالِ الشَّمسِ عَن کَبدِ السَّمَاءِ فَقُضِیَ بَینَکُمَا وَلَدٌ فَإِنَّ الشَّیطَانَ لا یَقرَبُهُ حَتَّی یَشِیبَ وَ یَکونُ قَیِّماً، وَ یَرزُقُهُ اللّهُ عَزَّ وَ جَلَّ السَّلامَهَ فِی الدِّینِ وَ الدُّنیَا . . . وَ إِن جَامَعتَهَا یَومَ الجُمُعَهِ بَعدَ العَصرِ فَقُضِیَ بَینَکُمَا وَلَدٌ فَإِنَّهُ یَکُونُ مَعرُوفاً، مَشـهُوراً عَالِماً وَ إِن جَامَعتَهَا فِی لَیلَهِ الجُمُعَهِ بَعدَ العِشَاءِ الآخِرَهِ فَإِنَّهُ یُرتَجَی أَن یَکونَ الوَلَدُ مِنَ الأَبدَالِ إِن شَاءَ اللّهُ تَعَالَی . [۷۸]

بر تو باد بـه درون شب دوشنبه ! اگر خدا بچّه ای را نصیب شما کند، احتمال دارد کـه حافظ کتاب خدا بشود و از آنچه خداوند عزّوجلّ از رزق و روزی بـه او مـی دهد ، کمال رضایت را داشته باشد. اگر با همسرت درون شب سه شنبه کنی و بچه ای را خدا بـه شما بدهد، احتمال دارد بعد از این کـه مؤمن مـی شود و شـهادتین (خدایی جز خدای یگانـه نیست و محمّد فرستاده اوست) را مـی گوید ، بـه مقامشـهادتبرسد. هرگز خداوند ، چنینی را با مشرکان بـه جهنّم نمـی برد .

از آثار احتمالی انعقاد نطفه بچه درون شب سه شنبه ، این هست که مبتلا بـه افسردگی و اندوهگینی نمـی شود . او دل نازخاوتمند مـی شود . از غیبت، دروغ و تهمت بـه دیگری ، خود را پاک نگه مـی دارد. و اگر درون شب پنج شنبه ، با همسرت کنی و نطفه بچّه درون این شب منعقد گردد، احتمال دارد کـه بچّه ، بـه حکومت برسد و یـا دانشمند شود. و اگر درون روز پنج شنبه نزدیک ظهر ، صورت گیرد و نطفه منعقد گردد و احتمال این کـه فرد فهیمـی شود و شیطان ، که تا پیری بـه سراغش نیـاید ، زیـاد است. همچنین محتمل هست خداوند عزّوجلّ سلامت دینی و دنیوی بـه او عطا نماید... و اگر انعقاد نطفه ، درون عصر روز جمعه صورت پذیرد ، امکان دارد کـه بچّه ، شخصی معروف و مشـهور و دانشمند بشود و اگر درون شب جمعه ، بعد از نماز عشاء انعقاد صورت گیرد ، امـید آن کـه صالحی از صالحان بشود، ان شاء اللّه !

همچنین پیـامبر صلی الله علیـه و آله درون سفارشی درون مورد درون اوقات خاصی ، بـه دلیل احتمال درصدی از آثار نامطلوب بر فرزند مـی فرماید : وَ لَا تُجَامِعِ امرَأَتَکَ بَعدَ الظُّهرِ، فَإِنَّهُ إِن قُضِیَ بَینَکُمَا وَلَدُ فِی ذَلِکَ الوَقتِ یَکُونُ أَحوَلَ وَ الشَّیطَانُ یَفرَحُ بِالحَوَلِ فِی الإِنسَانِ . وَ لا تُجَامِعِ امرَأَتَکَ فِی أَوَّلِ الشَّهرِ وَ وَسَطِهِ وَ آخِرِهِ، فَإِنَّ الجُنُونَ وَ الجُذَامَ وَ الخَبَلَ یُسرِعُ إِلَیـهَا وَ إِلَی وَلَدِهَا . وَ لَا تُجَامِعِ امرَأَتَکَ فِی لَیلَهِ الفِطرِ، فَإِنَّهُ إِن قُضِیَ بَینَکُمَا وَلَدٌ لَم یَکُن ذَلِکَ الوَلَدُ إِلَا کَثِیرَ الشَّرِّ.

وَ لاَ تُجَامِعِ امرَأَتَکَ فِی لَیلَهِ الأَضحَی فَإِنَّهُ إِن قُضِیَ بَینَکُمَا وَلَدٌ یَکُونُ ذَا سِتَّهِ أَصَابِعٍ أَو أَربَعَهٍ. وَ لَا تُجَامِعِ أَهلَکَ فِی لَیلَهِ النِّصفِ مِن شَعبَانَ، فَإِنَّهُ إِن قُضِیَ بَینَکُمَا وَلَدٌ یَکُونُ مُشَوَّهاً ذَا شَامَهٍ فِی شَعرِهِ وَ وَجهِهِ. وَ لا تُجَامِعِ أهَلَکَ فِی آخِرِ الشَّهرِ إِذاَ بَقِیَ مِنـهُ یَومَانِ، فَإِنَّهُ إِن قُضِیَ بَینَکُمَا وَلَدٌ یَکُونُ عَشَّاراً أَو عَوناً لِلظَّالِم وَ یَکُونُ هَلَاکُ فِئَامٍ مِنَ النَّاسِ عَلَی یَدَیـهِ. وَ لَا تُجامِعِ أَهلَکَ فِی أَوَّلِ سَاعَهٍ مِنَ اللَّیلِ، فَإِنَّه إِن قُضِیَ بَینَکُمَا وَلَدٌ لا یُؤمَنُ أَن یَکُونَ سَاحِراً مُؤثِراً لِلدُّنیَا عَلَی الآخِرَهِ . [۷۹]

بعد از ظهر ، با همسرت نزدیکی نکن، کـه اگر فرزندی درون آن هنگام تشکیل شود ، چشمان او چپ و دوبین مـی شوند و شیطان ، از این نقص درون انسان شاد مـی شود. درون اوّل و وسط و آخر ماه نیز نزدیکی نکن کـه احتمال دارد جنون، جذام و گیجی ، بـه همسر و بچه اش روی آورد .

در شب عید فطر ، نزدیکی احتمالاً باعث شرور شدن بچّه بگردد . درون شب عید قربان نزدیکی نکن ، کـه ممکن هست انگشتان بچه ، شش تایی یـا چهارتایی شود. درون شب نیمـه شعبان جماع نکن ، چون محتمل هست که بچّه ، زشت و ناخوشی درون مو و صورتش پدید آید. نزدیکی درون دو روز مانده بـه آخر ماه ، احتمال مـی رود کـه بچّه ، مالیـات بگیر و همکار ستمگران شود و چه بسا عدّه ای از مردم بی گناه ، با دست او بـه هلاکت بیفتند. نزدیکی درون ساعت اوّل شب ، ممکن هست بچّه ای کـه انعقاد نطفه اش درون این وقت بوده، ساحر بشود و دنیـا را بـه آخرت ترجیح دهد.

شرایط روانی

از شرایط مـهم برقراری رابطه ، این هست که زن و مرد ، هر دو ، آمادگی روحی به منظور آن داشته باشند.

این آمادگی روحی روانی و آرامش علاوه بر آن کـه باعث رسیدن بـه اوج لذّت هر دو مـی شود ، درون نطفه ای هم کـه منعقد مـی شود ، تأثیر بـه سزایی دارد و زمـینـه انتقال صفات ارثی مطلوب را فراهم مـی سازد. از این رو درون احادیث ، تأکید بر آن هست که هنگام برقراری رابطه و ، زوجین ، از هر گونـه اضطراب، نگرانی و موقعیت هایی کـه آرامش آنـها را برهم مـی زند، بـه دور باشند.

امام حسن مجتبی علیـه السلام بـه آثار روانی و تأثیرات ژنتیکی اضطراب والدین درون هنگام ، بر فرزندی کـه در این شرایط ، نطفه اش منعقد مـی شود ، پرداخته ، مـی فرماید : فَإِنَّ الرَّجُلَ إِذَا أَتَی أَهلَهُ بِقَلبٍ سَاکِنٍ وَ عُروقٍ هَادِئَهٍ وَ بَدَنٍ غَیرِ مُضطَرِبٍ، استَکَنَّت تِلکَ النُّطفَهُ فِی الرَّحِمِ فَخَرَجَ الوَلَدُ یُشبِهُ أَبَاهُ وَ أُمَّهُ . [۸۰]

اگر مرد ، درون حال آرامش و بدن غیر مضطرب ، با همسرش نزدیکی کند، نطفه ، درون رَحِم استقرار پیدا مـی کند و فرزند آنـها شبیـه پدر و مادرش مـی شود. این مسئله ، علاوه بر تأثیری کـه بر کودک دارد، به منظور زوجین (بویژه به منظور زن) از اهمـیت ویژه ای برخوردار هست ، بـه گونـه ای کـه اگر زن ، آرامش نداشته باشد و مضطرب باشد، اصلاً مـیل ، درون او ایجاد نمـی شود و اگر شوهرش آرامش نداشته باشد ، مـیل او نیز فروکش مـی کند. لذا درون دستورهای دینی ، از درون شبی کـه مرد ، قصد مسافرت دارد ، نـهی شده هست ؛ چرا کـه مسافر ، مسلماً نگرانی و دلواپسی دارد و از آرامش لازم برخوردار نیست. پیـامبر صلی الله علیـه و آله مـی فرماید : إِذَا خَرَجتَ فِی سَفَرٍ فَلَا تُجَامِع أَهلَکَ مِن تِلکَ اللَّیلَهِ ، فَإِنَّهُ إِن قُضِیَ بَینَکُمَا وَلَدٌ یُنفِقُ مَالَهُ فِی غَیرِ حَقٍّ . [۸۱]

در شبی کـه قصد سفر داری ، با همسرت نکن کـه اگر درون آن حال ، نطفه فرزندی منعقد شود، مال خود را درون راه نادرستْ خرج خواهد کرد. آرامش روانی درون هنگام برقراری رابطه و تأثیرات ژنتیکی آن درون دیدگاه حدیثی، آن قدر مـهم تلقی شده هست که به منظور زمـینـه سازی آن، بـه یـاد خدا و وضو ، بـه عنوان یک عملی کـه با نیّت قرب الی اللّه انجام مـی شود، توصیـه گردیده است. از آن جا کـه «یـاد خدا» هم آرامش آور هست و هم باعث مـی شود کـه انسان ، درون ترین لحظات خود ، از یـاد خدا غافل نشود، توصیـه شده هست که مرد و زن ، پیش از ، نام خدا را بر زبان بیـاورند و از شر شیطان ، بـه او پناه ببرند. امام صادق علیـه السلام بـه نقل از امـیر المؤمنین علیـه السلام فرمود : إِذَا جَامَعَ أَحَدُکُم فَلیَقُل بِسمِ اللّهِ وَ بِاللّهِ اللَّهُمَّ جَنِّبنِی الشَّیطَانَ وَ جَنِّبِ الشَّیطَانَ مَا رَزَقتَنِی . فَإِن قَضی اللّهُ بَینَهُمَا وَلَداً لا یَضَرُّهُ الشَّیطَانُ بِشَی ءٍ أَبَداً . [۸۲]

هنگامـی کـه مـی خواهید کنید ، بگویید: بسم اللّه و باللّه ! خداوندا ! شیطان را از من و از آنچه بـه من عطا مـی کنی ، دور کن. بعد اگر خدواند ، فرزندی را بـه آنـها عطا کند ، شیطان ، هرگز نمـی تواند بـه او آسیبی برساند. از اموری کـه باعث ایجاد آرامش درون زن مـی شود و آثار ژنتیکی مطلوب بر جنین دارد، «وضو گرفتن» هست . لذا سفارش شده کـه پیش از ، وضو بگیرید. پیـامبر صلی الله علیـه و آله مـی فرماید : إِذَا حَمَلَتِ امرَأتُکَ فَلَا تُجَامِعهَا إِلَا وَ أَنتَ عَلَی وُضُوءٍ فَإِنَّهُ إِن قُضِیَ بَینَکُمَا وَلَدٌ یَکُونُ أَعمَی القَلبِ بَخِیلَ الیَدِ . [۸۳]

هنگامـی کـه همسرت حامله مـی شود ، بدون وضو با او نزدیکی نکن، کـه فرزند شما کوردل و خسیس نشود.

از جمله شرایط روانی به منظور برقراری رابطه ، این هست که مرد و زن ، با عشق بـه یکدیگر و در نظر گرفتن زیبایی ها و نقاط قوّت یکدیگر ، بـه سوی هم بروند. درون این صورت هست که هر دو ، از یکدیگر لذّت مـی برند ؛ امّا اگر افکار دیگری غیر از خودشان را بـه ذهن راه بدهند، پراکندگی ذهنی، ارتباط محبّتی و عاشقانـه آنـها را برهم مـی زند و از نظر شـهوی هم، نمـی توانند بـه اوج لذّت برسند (بویژه زن کـه تحریک ش از ارتباط محبّتی نشئت مـی گیرد). درون تصوّر مرد ، از زن دیگری غیر از همسرش بـه هنگام ، آن رابطه محبّتی را کـه باید دریـافت کند ، نمـی کند و حتّی ممکن هست که متوجّه شود و اضطراب ، او را فرا گیرد و از ارتباط با شوهرش نفرت پیدا کند. درون چنین شرایطی ، مرد و زن، هردو، بـه تدریج سرد مـی شوند و نمـی توانند رابطه محبّتی نسبت بـه یکدیگر برقرار سازند .

از این روست کـه در حدیث ، مرد ، از با تصوّر فرد دیگری غیر از همسرش منع شده هست . روشن هست که این منع ، با توجّه بـه آثار نامطلوبی کـه دارد، از حرمت حکایت دارد و ظهور نـهی هم ، بنا بر تحقیق دانشمندان علم اصول ، درون همـین راستاست. پیـامبر صلی الله علیـه و آله با صراحت مـی فرماید : لا تُجَامِعِ امرَأَتَکَ بِشَهوَهِ امرَأَهِ غَیرِکَ .[۸۴]

با تخیّل زن دیگری بـه جای همسرت ، با او نزدیکی نکن ! از نظر روان شناسی نیز این تخیّلات ، از عواطف و محبّت زن نسبت بـه مرد و از عواطف مرد نسبت بـه زن مـی کاهد و از طرف دیگر ، ممکن هست مشکلات ارضای نیز پیش آورد. اگر آن زن تصوّر شده ، از همسرش زیباتر باشد ، انزال زودرس بـه وجود مـی آورد و اگر آن زن ، زشت تر از زن خودش باشد (طبق اصول شرطی سازی پاولف) موضوع را بـه همسر خود تعمـیم مـی دهد و موجبات سردمزاجی اش را فراهم مـی آورد و تحریک زن را بـه تأخیر خواهد انداخت. [۸۵]

در ضمن ، طی مکانیسم پیچیده ای ، بر فرزندی کـه در این حال ، نطفه اش منعقد مـی شود نیز تأثیر خواهد گذاشت. هیلور (نویسنده یونانی) درون کتابش بـه نام داستان حقه های عجیب ملکه ، «پرسینا» را آورده کـه فرزندی سفید بـه دنیـا آورد ، با آن کـه خود و همسرش هر دو «هیدایی (سیـاه پوست)» بوده اند و در شجره نامـه هایشان اثری از هیچ سفیدپوستی نبوده هست ؛ امّا بعداً معلوم مـی شود کـه ملکه ، بـه مردی سفیدپوست علاقه داشته هست و درون موقع ، او را تصوّر مـی کرده هست . [۸۶]

ب . فرایند رابطه

فرایند برقراری رابطه زن و مرد بعد از فراهم سازی شرایط مکانی، زمانی و روانی عاطفی، تحقّق مـی یـابد. آمادگی زوجین به منظور اجرای بهینـه این فرایند ، با آگاهی های لازم از یکدیگر، درون ارتباط با نیـازها، احساسات و حقوق خودشان، ارتقابخشی نگرش عاطفی آنان، رشد نگرش صحیح درون رفتار بین آن دو و افزایش توانمندی درون مـهارت های ارتباطی ، مـیسّر مـی گردد. فرآیند رابطه ، از مرحله «انگیزش» آغاز مـی شود ، سپس «تشدید» مـی گردد و به «ارگاسم» مـی رسد و بعد «فروکش» مـی کند. تفاوت های زن و مرد درون این چهار مرحله ، از اهمـیّت زیـادی برخوردار هست که درون ادامـه ، بـه بررسی آنـها مـی پردازیم.

مرحله انگیزش

مرحله انگیزش دوره پاسخ پسر ، ممکن هست که از هر منبع تحریک جسمـی یـا روانی ای پدید آید. عامل تحریکی، تأثیر عمده ای درون برقراری افزایش کافیِ نقش و ادامـه دوره پاسخ دارد. اگر تحریک، متناسب با توقّعات پسر باشد (مثلاً زیبایی همسر ، جلب توجه کند و پسر ، آن را مشاهده کند) ، معمولاً شدّت پاسخ بـه سرعت ، افزایش مـی یـابد. درون این حالت، مرحله انگیزش «تسریع» و یـا از نظر زمانی ، کوتاه مـی گردد. بنا بر گفته آلفرد کینزی : مردان ، درون برابر محرّک های روانی بیشتری مانند عریـانی، رفتار عشوه گرانـه، کتاب ها و فیلم های انگیز ، برانگیخته مـی شوند. [۸۷]

اگر روش تحریکی ، از نظر فیزیکی یـا روانی، نامناسب باشد یـا قطع شود، ممکن هست که مرحله انگیزش ، بسیـار طولانی یـا حتّی قطع شود. این قسمت و قسمت فرونشین ، درون برگیرنده بخش عمده زمانی هست که درون یک دوره پاسخ انسان ، صرف مـی شود. ولی تحریک ، خیلی زود و با دیدن یک زیبایی انجام نمـی شود ؛ بلکه محرّک ها و انگیزش ها درون تمایلات زنان ، با دیگر جنبه های شخصیت آنان ، ارتباط نزدیکی دارد. اگر جوان نتواند محرّک روانی را با خودش بـه عنوان مجموعه ای از ایده آل ها ، باورها، عواطف و شخصیت کـه از او یک انسان مـی سازد ، ارتباط دهد و یـا آن را تهدیدکننده به منظور شخصیت خویش تلقّی کند و یـا مخالف ارزش هایش بداند ، درون مقایسه با پسر جوان، بیشتر احتمال دارد کـه دچار عدم تمایل و تحریک پذیری شود. [۸۸]

ولی ابراز محبّت و مودّت رفتاری ، از عوامل انگیزشی مـهم به منظور ان تلقّی مـی شود . مثلاً وقتی همسر جوان ، بـه وی مـی گوید : «من تو را خیلی دوست دارم» ، این گفته ، باعث تحریک وی مـی شود ؛ چون این محرّک ، با ساختار روانی عاطفی زن هماهنگی دارد. پیـامبر صلی الله علیـه و آله با اشاره بـه روان شناسی زن و اثربخشی تحریکی ابراز دوستی بـه زن مـی فرماید : قَولُ الرَّجُلِ لِلمَرأَهِ «إِنِّی أُحِبُّکِ» لا یَذهَبُ مِن قَلبِهَا أَبَداً . [۸۹] سخن مرد بـه زنش مبنی بر این کـه «دوستت دارم» هرگز از قلب زن بیرون نمـی رود. همچنین نوازش ، معاشقه، بوسیدن و مقدّمات عاطفی روانی دیگر ، از عوامل مـهم انگیزش زن هستند. همان طور کـه قبلاً مطرح گردید ، زنان به منظور متمایل شدن، بیشتر از مردان ، بـه تحریک بیرونی نیـاز دارند و برای نوازش و معاشقه ، از جمله محرّکات بیرونی به منظور برانگیختگی زن محسوب مـی شود. درون متون حدیثی، بر این عامل انگیزشی ، تأکید شده هست .

حتّی بـه صورت حق زن ، مطرح گردیده هست که همسر ، موظّف بـه ادای این حق هست ؛ زیرا زن ، بدون آن ، انگیزش مناسبی به منظور پیدا نمـی کند و فرد بـه ارگاسم نمـی رسد و روشن هست که عوارض روانی عاطفی به منظور وی و با واسطه ، روی شوهر و فرزندان خواهد داشت . و به همـین جهت ، عدم معاشقه و فراهم سازی زمـینـه های تحریکی، درون کلام رسول اکرم صلی الله علیـه و آله ، «جفاکاری» نامـیده شده هست ، آن جا کـه مـی فرماید : لا تُجَامِعِ امرَأَهً حَتَّی تُلاعِبَهَا وَتُکثِرَ مُلَاعَبَتَهَا وَتَغمِزَ ... . [۹۰]

از جمله امور جفاکارانـه ، این هست که مردی با همسرش هم بستر شود ، ولی پیش از آن ، با او معاشقه ننماید . نکته دیگری کـه باید درون این زمـینـه یـادآور شد ، این هست که تحریک زن و برانگیختن مـیل او ، برعمرد کـه آناً ممکن هست رخ دهد نـه تنـها تأثیر موقعیت فعلی هست ، بلکه متأثّر از حوادث روزها و هفته های پیش نیز هستند ، بـه این معنا کـه برقراری ارتباط عاشقانـه و عاطفی با زن ، درون روزهای پیشین، او را به منظور برانگیختن آماده مـی کند.

در حقیقت ، مغازله به منظور زنان ، از ساعت ها، روزها و حتّی هفته های قبل از هم آغوشی ، شروع مـی شود. هر کاری کـه باعث آرامش زن شود ، نوعی مغازله است. هر چه قدر کـه زن ، آرامش بیشتری داشته باشد ، به منظور عشق بازی ، آماده تر است. اگر قلب زنی ، از عشقْ محروم باشد ، نوازش شوهر ، بـه جای تحریک ، باعث آزار زن مـی شود .
نکته قابل توجّه ، آن هست که نوازش ، آن هنگام به منظور زنْ محرّک خواهد بود کـه احساس خشونت آمـیز بودن از آن نداشته باشد. مردان ، به منظور پیشگیری از چنین احساسی درون زنان حتما مراقب فشارهایی کـه به عنوان نوازش انجام مـی دهند، باشند. از نظر فیزیولوژی ، غریزه و پرخاشگری درون مردان ، هر دو تحت تأثیر هورمون تستروژن هستند ؛ یعنی هنگامـی کـه غریزه تحریک مـی شود ، هورمون تستروژن بالا مـی رود و هنگام نوازش و معاشقه ، چه بسا خشن عمل مـی کنند و از خودشان نوازش های ملایم و با احساس ، بروز نمـی دهند .

از این رو ، بـه جای این کـه در زن ، مـیل افزایش پیدا کند ، ممکن هست حتّی مـیل اش خاموش شود. مردان ، خودشان فکر مـی کنند کـه و پرحرارت اند و اشتباها بـه نظر زنان خشن مـی آیند.

زنان ، احساس نمـی کنند کـه دارند نوازش مـی شوند ؛ بلکه احساس مـی کنند کـه محکم ، فشار داده مـی شوند. از طرف دیگر ، چون مردان ، هورمون تستروژن بیشتری نسبت بـه زنان از خود ترشّح مـی کنند و پوست آنـها هم کلفت تر است، بنا بر این ، از تماس محکم و سفت درون طول ارتباط ، لذّت مـی برند .

بر ع، پوست زنان بسیـار حسّاس هست و اگر یک زن را مثل مرد لمس کنند ، چون فشار زیـادی بـه دست هایش وارد شده ، احساس مـی کند کـه با او خیلی خشن برخورد شده هست .[۹۱]

همچنین به منظور این کـه زن ، درون مرحله انگیزش تحریک مناسب قرار گیرد ، مرد حتما نظافت درون بدن و لباس های زیر را رعایت کند ؛ زیرا اگر زن درون حین معاشقه ، متوجّه شود کـه بدن مرد یـا لباس او کثیف هست یـا زیر ناخن های او پر از چرک هست ، تمایل خود را بـه نزدیکی ، از دست مـی دهد.

در روایت آمده هست که عدم رعایت نظافت از سوی مردان ، بـه حدّی درون زن تأثیر منفی مـی گذارد کـه ممکن هست کاملاً از شوهر خود ، دل سرد و دل زده شود و به سوی مردان دیگری کـه آراسته و مرتب اند جذب گردد و به این ترتیب ، حتّی پاک دامنی خود را هم از دست بدهد.
در تحقیقات هم نشان داده شده هست که هیچ چیز ، زن را مثل تماس با ناخن های کثیف و نامرتّب کـه پوست او را خراش مـی دهد ، دل سرد نمـی کند. زیر ناخن های مرد ، باعث مـی شود کـه زن ، شب های زیـادی را بدون رابطه بگذراند. این مسئله ، درون مورد لباس ها نیز صادق هست . مردانی کـه برای بیرون رفتن از خانـه ، وسواس زیـادی بـه خرج مـی دهند کـه ظاهری تمـیز و مرتّب داشته باشند، امّا وقت هم آغوشی ، لباس زیر آنـها کثیف و بد بوست ، همسر خود را دل زده مـی کنند.

تفاوت بین زن و مرد درون این مرحله ، از این جهت هست که زنان ، حتّی وقتی بـه مرحله تشدید تحریک مـی رسند ، اگر محرّک های محیطی ، نامطبوع باشند یـا رفتار عاشقانـه شوهر ، ناقص یـا ناخوشایند باشد ، بدون این کـه به مرحله ارگاسم برسند ، بـه مرحله فرونشینی مـی رسند و تمایل آنـها ، بـه کلی از بین مـی رود. بوی خوش از زوجین نیز درون مرحله انگیزش ، زمـینـه تشدید تمایل را فراهم مـی سازد .

و اگر یکی از آن دو ، از بوی ناخوشایند و نامطبوع استفاده کنند ، بـه تحریک ، لطمـه وارد مـی سازد. این مسئله ، بویژه نزد برخی زنان کـه به بوی های مختلف دهان ، حسّاسیت بیشتری دارند، حادتر هست و چه بسا مـیل آنـها از بین برود.

لذا درون روایـات ، بـه مردان سفارش شده کـه مسواک بزنند، نظافت کنند و خود را خوش بو سازند، بـه زنان نیز سفارش شده کـه همواره مرتّب و تمـیز و خوش بو باشند. [۹۲]

پیـامبر صلی الله علیـه و آله مـی فرماید : اغسُلُوا ثِیَابَکُم وَ خُذُوا مِن شُعُورِکُم وَ استَاکُوا وَ تَزَیَّنُوا وَ تَنَظَّفُوا، فَإِنَّ بَنِی إِسرَائِیلَ لَم یَکُونُوا یَفعَلُونَ ذَلِکَ فَزَنَت نِسَاؤُهُم . [۹۳]

لباس های خود را بشویید و موهای خود را کوتاه کنید و مسواک بزنید و آراسته و پاکیزه باشید کـه قوم بنی اسرائیل چنین ند ؛ بعد زنانشان زناکار شدند.

در مورد زنان نیز امام علی علیـه السلام مـی فرماید : ... لِتَطَیَّبِ المَرأَهَ المُسلِمَهُ لِزَوجِهَا . [۹۴] ... بر زن مسلمان باد کـه خود را به منظور شوهرش خوش بو سازد.

زمـینـه سازی های روان شناختی

زوجین پیش از ، علاوه بر تحریکات کافی و مقدّمات مؤثّر درون رسیدن بـه اوج لذّت ، مـی حتما زوجین موقعیت هایی را فراهم سازند و از برخی امور پرهیز کنند که تا با آرامش و بدون هرگونـه اضطراب و عاری از پیـامدهای نامطلوب، رابطه و را بـه انجام رسانند. درون این زمـینـه ، بـه چند نکته اشاره مـی شود :

یک . موقعیت روانی زوجین درون شب زفاف

شب زفاف به منظور و پسر جوان ، معنای خاصی دارد ؛ زیرا درون این شب ، اوّلین تجربه برایشان اتفاق مـی افتد . این شب به منظور ان ، اهمـیت بیشتری دارد و ممکن هست با وحشت و اضطراب همراه باشد ؛ زیرا به منظور ، اوّلین ارتباط ، بـه معنای خارج شدن از دنیـای «ان» و وارد شدن بـه دنیـای «زنان» است. احساس مـی کند کـه چیزی را از دست مـی دهد و بر آن ناراحت است.

اگر احساس نکند کـه آنچه بـه دست مـی آورد ، ارزشمندتر هست ، احساس سوگواری خواهد کرد. شـهید پاک نژاد درون این زمـینـه مـی نویسد : داماد حتما متوجّه باشد کـه عروس درون شب زفاف ، با دو چیز روبه روست و از هر دو ، وحشت دارد : «مسئولیت مادر شدن و زدوده شدن پرده بکارت» و نباید کاری کند کـه از سه چیز وحشت کند و سومـین آن خود داماد باشد. [۹۵]

در منابع روان شناسی نیز بر این مسئله تأکید شده کـه اساس دنیـای جنس زن ، درون شب زفاف ، بنا نـهاده مـی شود. اگر این شب به منظور زن ، لذّت بخش باشد، زندگی او بعدها نیز با رضایت و لذّت ، همراه خواهد بود وگر نـه ، ممکن هست که زن ، دچار انواع اختلالات مانند : سردمزاجی، یسم و ... شود.

در این شب ، مرد حتما مراقب باشد کـه بیش از تصاحب جسم معشوق ، روح او را بـه دست آورد و اقدام او به منظور عمل ، پیش از تماس عاطفی و آمادگی روانی همـه جانبه، نتیجه ای جز نارضایتی همسرش نخواهد داشت .

متأسّفانـه بسیـاری از مردان جوان ، بـه علّت ناآگاهی از تفاوت های تی زن و مرد، متوجّه این مسئله نیستند .

از آن جا کـه مرد ، کمتر تحت تأثیر مسائل عاطفی است، خیلی شدیدتر از زن بروز مـی کند و به دنبال خاموش سریع آن هست ، درون حالی کـه سرعت درون این زمـینـه ، بـه روحیـه لطیف زن ، لطمـه مـی زند. از این رو ، مرد درون طول زندگی حتما متوجّه این تفاوت باشد و در شب زفاف ، توجّه ویژه ای بـه آن داشته باشد. بـه علّت اهمـیت والای این مسئله ، درون متون حدیثی ، به منظور زوجین ، راهنمایی های ویژه ای به منظور فراهم سازی موقعیت روانی مناسب درون این شب ، مطرح شده است.

از این رو ، بـه برخی از آنـها اشاره مـی کنیم. یکی از این راهنمایی ها آن هست که عروس را شب ، بـه منزل داماد ببرند. پیـامبر صلی الله علیـه و آله با توجّه بـه آرامـی شب و تأثیر روانی عاطفی کـه اجرای مراسم عروسی درون شب ، نسبت بـه زوجین دارد ، سفارش مـی کند کـه عروسی درون شب انجام گیرد . [۹۶]

این بدان سبب هست که زن و شوهر درون این لحظه ، نیـاز بـه آرامش خاطر دارند و طبق گفته قرآن، شب ، وقت آرامش و سکون است. [۹۷] نیز امام رضا علیـه السلام با اشاره بـه تأثیر آرامش شب و تمایل روانی زنان بـه آرامش یـافتن ، مـی فرماید : مِنَ السُّنَّهِ التَّزوِیجُ بِاللَّیلِ، لِأَنَّ اللّهَ جَعَلَ اللَّیلَ سَکَناً وَ النِّسَاءُ إِنَّمَا هُنَّ سَکَنٌ . [۹۸]

از سنّت های رسول خدا این هست که عروسی ، درون شب صورت گیرد ؛ زیرا شب به منظور سکون و آرامش هست و بـه درستی کـه زنان ، طبیعتاً بـه آرامش متمایل اند و مایـه آرامش خاطر دیگران نیز مـی شوند. بعد از این کـه عروس و داماد ، بـه دور از هیـاهوی روز و هنگام سکوت شب ، وارد خانـه خود شدند، اوّلاً ، با گفتن بسم اللّه الرحمن الرحیم و یـاد خدا، معاشرت و رابطه خودشان را بـه خدا پیوند بزنند و به آن ، تقدّس ببخشند و بدین وسیله ، خویش را از شرّ افکار مزاحم و وسوسه های شیطانی ، مصون نگه دارند.

انعقاد نطفه بچّه درون شرایطی کـه والدین بـه یـاد خدایند، باعث مـی شود کـه فرزند درون آینده ، از شر و بدی و امور شیطانی ، مصون بماند و به انواع انحرافات دچار نگردد ؛ بلکه با خدا و اولیـای الهی ، رابطه عاطفی و معنوی برقرار سازد. چون احادیث درون این زمـینـه ، فراوان اند ، تنـها بـه یکی از آنـها بسنده مـی کنیم .

امام صادق علیـه السلام درون جهت فراهم سازی زمـینـه های روان شناختی و معنوی زوجین مـی فرماید : إِذَا أَتَی أَحدُکُم أَهلَهُ فَلیَذکُرِ اللّهَ ، فَإِنَّ مَن لَم یَذکُرِ اللّهَ عِندَ الجِمَاعِ وَ کَانَ مِنـهُ وَلَدٌ کَانَ ذَلِکَ شِرکَ الشَّیطَانِ وَ یُعرَفُ ذَلِکَ بِحُبِّنَا وَ بُغضِنَا . [۹۹]

هنگامـی کـه آماده مـی شوید به منظور ارتباط ، خدا را یـاد کنید، بـه درستی کـه افرادی کـه در این هنگام ، از خدا غافل باشند، اگر نطفه فرزندی منعقد شود، این فرزند درون آینده ، درون رفتارهای شر و بدی ، همانند شیطان عمل مـی کند و این افراد ، از طریق دوستی و دشمنی با ما (اهل بیت) شناخته مـی شوند. درون حقیقت ، منظور امام این هست کهی کـه اهل بیت علیـهم السلام را دشمن بدارد ، علامت این هست که نطفه اش درون حالی منعقد گردیده کـه والدینش از خدا غافل بوده اند ؛ امّا آنـها کـه دوستدار اهل بیت اند ، دوستی آنـها نشانـه این هست که والدینشان درون هنگام انعقاد نطفه ، بـه یـاد خداوند بوده اند و رابطه قدسی با خداوند برقرار کرده اند.

ثانیـاً ، حتما زمـینـه های روحی و روانی زن را فراهم ساخت ، بـه گونـه ای کـه احساس کند شخصیتش مورد توجّه مرد هست و مرد ، درون خدمت اوست . از این رو درون احادیث ، سفارش شده هست که داماد ، کفش عروس را بیرون بیـاورد و پاهای او را بشوید و تمام منزل را آب بپاشد و او را مورد مـهر و محبّت خود قرار دهد. این دستوری هست که پیـامبر صلی الله علیـه و آله بـه داماد خود امـیر مؤمنان علیـه السلام داد و آن حضرت اجرا کرد. پیـامبر صلی الله علیـه و آله فرمود : یَا عَلِیُّ ! إِذَا دَخَلَت العَرُوسُ بَیتَکَ فَاخلَع خُفَّیـهَا حِینَ تَجلِسُ وَاغسِل رِجلَیـهَا وَ صُبَّ المَاءَ مِن بَابِ دَارِکَ إِلَی أَقصَی دَارِکَ. [۱۰۰]

یـا علی ! چون عروس بـه خانـه ات درآید ، کفش هایش را درآور که تا بنشیند و پاهایش را بشوی و به تمام خانـه آب بپاش. درون ادامـه این حدیث، پیـامبر نتیجه این عمل را وفور نعمت درون منزل و تأمـین سلامت روانی زن دانسته هست .

کمترین تأثیر روانی آن هم جلب محبّت همسر هست که گامـی درون جهت خوش بختی خواهد بود و زن ، نسبت بـه خانـه و مدیریت خانـه ، نگرش مثبت پیدا خواهد کرد. این رفتار مـهرآمـیز همسر ، تأثیر فوق العاده ای درون روح و روان زن دارد و تذکّری هست به مرد کـه از لحظه ورود بـه خانـه حتما مـهر و محبّت خود را نثار زن کند که تا قلب او را تسخیر کند ، نـه آن کـه صرفاً درون تسخیر جسم او باشد. ثالثاً ، درون شب زفاف ، با برقراری رابطه معنوی با خداوند ، مـهر و محبّت خود را بـه یکدیگر با معنویت همراه سازند و محور محبّت خودشان را نسبت بـه یکدیگر، خدا و رضایت و محبّت او قرار دهند .

و لذا مستحب هست که ابتدا دو رکعت نماز بگذارند و از خداوند، طلب مـهر و محبّت به منظور یکدیگر کنند. از امام معصوم علیـه السلام نقل شده کـه مـی فرماید : إِذَا قَرُبَ الزِّفَافُ یُستَحَبُّ أَن تَأمُرَهَا أَن تُصَلِّیَ رَکعَتَینِ وَ تَکُونُ عَلَی وُضُوءٍ إذَا أُدخِلَت عَلَیکَ وَ تُصَلِّیَ أَنتَ أَیضاً مِثلَ ذَلِکَ وَ تَحمِدَ اللّهَ وَ تُصَلّی عَلَی النَّبِیِّ صلی الله علیـه و آله وَ تَقُولُ: اللّهُمَّ ارزُقنِی إِلفَهَا وَ وَدَّهَا وَ رِضَاهَا بِی وَ أَرضِنِی بِهَا، وَاجمَع بَینَنَا بِأَحسَنِ اجتِمَاعٍ وَ أَیسَرِ ائتِلَافٍ فَإِنَّکَ تُحِبُّ الحَلَالَ وَ تَکرَهُالحَرَامُ . [۱۰۱]

پیش از برقراری ارتباط عاشقانـه ، با وضو بر یکدیگر وارد شوند و دو رکعت نماز بخوانند و خدا را شکر کنند و بر محمّد و آلش درود بفرستند و آن وقت ، مرد ، خدا را بخواند و بگوید: خداوندا ! مـهر و محبّت و رضایت همسرم را نصیبم کن و او را هم از من راضی گردان و به بهترین وجه و آسان ترین صورت ، بین ما جمع کن کـه تو حلال را دوست داری و از حرام متنفّری. با این عمل روابط خودشان را با خداوند گره مـی زنند و با آرامش روانی و معنوی ، زندگی مشترک خود را آغاز مـی کنند. با دقّت درون این دستورهای دینی ، متوجّه مـی شویم کـه اساس خانواده ، بر پایـه مـهر هست ؛ چرا کـه ائمـه علیـهم السلام دستور داده اند کـه از خداوند مـهر و محبّت یکدیگر را بخواهید و همـه این اعمال و دستورها به منظور جلب محبّت یکدیگر هست و ارتباط هم صرفاً یک عمل نیست ، بلکه عملی همراه با جنبه های روانی عاطفی هست که باعث آرامش زوجین مـی گردد. رابعاً ، عروس و داماد ، بعد از انجام مستحبّاتی کـه ذکر شد ، بـه نوازش و تحریکات مقدّماتی بپردازند و به هیچ وجه ، پیش از فراهم شدن مقدّمات ، بـه آن عمل مبادرت نکنند.

دو . پرهیز از درون شرایط نامناسب

از آن جا کـه برای شرایط روانی ، جزو ضروریـات اصلی هست ، حتما از موقعیت های نامناسب کـه اضطراب ایجاد مـی کنند و پیـامدهای نامطلوبی دارد، دوری شود. درون احادیث ، بر پرهیز از این موقعیت های نامناسب ، تأکید شده کـه در ادامـه ، بـه تعدادی از آنـها مـی پردازیم :

اوّل . پرهیز از درون موقعیت لزوم تخلیـه شکم

شرایطی کـه زوجین یـا یکی از آنان ، نیـاز داشته باشند کـه به دستشویی بروند و به تخلیـه ادرار یـا مدفوع بپردازند، شرایط مناسبی به منظور نیست ؛ زیرا آرامش از آنـها سلب مـی شود ، بـه لذّت بالایی نمـی رسند ، احساس نارضایتی از همسر خود پیدا مـی کنند و به آثار روانی نامطلوبی (مانند پرخاشگری و ناسازگاری با همسر) مبتلا مـی شوند. علاوه بر این کـه پیـامدهای پزشکی آن نیز مشکلات فراوان روانی، برایشان فراهم مـی سازد. پیـامبر صلی الله علیـه و آله با توجّه بـه عوارض این موقعیت، بـه صورت روشن ، زوجین را از درون چنین شرایطی بازداشته و مـی فرماید : لا یُجَامِعَنَّ أَحَدُکُم وَ بِهِ حِقنٌ مِن خَلَاً فَإِنَّهُ یَکُونُ مِنـهُ البَواسِیرُ وَ لا یُجَامِعَنَّ أَحَدُکُم وَ بِهِ حِقنٌ مِن بَولٍ، فَإِنَّهُ یَکُونُ مِنـهُ النَّواصِیرُ . [۱۰۲] هرگز نباید هیچ یک از شما درون حالی کـه غایط دارید ، بـه بپردازید . بـه درستی کـه گرفتار بیماری بواسیر مـی شوید و هرگز نباید هیچ یک از شما درون حالی کـه ادرار دارد ، بـه نزدیکی بپردازد. بـه درستی کـه گرفتار بیماری های مجاری رگ های خونی درون اطراف چشم، لثه دندان و حوالی مـی شوید. [۱۰۳]

دوم . خودداری از صحبت غیر عاشقانـه بـه هنگام

پیـامبر صلی الله علیـه و آله مـی فرماید : لَا تَتَکَلَّم عِندَ الجِمَاعِ، فَإِنَّهُ إِن قُضِیَ بَینَکُمَا وَلَدٌ لا یُؤمَنُ أَن یَکونَ أَخرَسٌ . [۱۰۴] هنگام نزدیکی ، حرف نزن کـه اگر فرزندی از تو بـه وجود آید ، ممکن هست لال شود. منظور از صحبت هنگام ، صحبت های معمولی ای هست که ذهن زوجین را از لذّت ، بـه امور دیگر معطوف مـی سازد و مانع رسیدن آنـها بـه اوج لذّت مـی شود. وگر نـه ، تحریک و از جمله صحبت های عاشقانـه ، نـه تنـها اشکالی ندارد ، بلکه همان طور کـه پیش از این گفته شد ، بـه آن توصیـه هم شده است.

سوم . خودداری از درون حال جنابت

اگر مرد ، پیش از ، محتلم شده باشد ، بهتر هست که ابتدا غسل کند و سپس با همسرش نماید ؛ چون هم از نظر روانی و لذّت بردن بیشتر زوجین ، خوشایندتر هست و هم از مبتلا شدن بـه اختلالات روانیِ فرزندی کـه به دنیـا مـی آید ، پیشگیری مـی کند . لذا پیـامبر صلی الله علیـه و آله مـی فرماید : یُکرَهُ أَن یَغشَی الرَّجُلُ المَرأَهَ وَ قَدِ احتَلَمَ حَتَّی یَغتَسِلَ مِن احتِلَامِهِ الَّذِی رَأَی، فَإِن فَعَلَ فَخَرَجَ الوَلَدُ مَجنُوناً فَلَا یَلُومَنَّ إِلَا نَفسَهُ . [۱۰۵] کراهت دارد مردی کـه محتلم شد ، پیش از این کـه غسل کند ، با همسرش نزدیکی کند، و اگر این کار را کرد و فرزندش دیوانـه شد،ی را جز خودش ملامت نکند. پیـامبر صلی الله علیـه و آله درون حدیث دیگری ، تکرار بعد از شست وشو و وضو گرفتن را بدون اشکال مـی داند و به تأثیر روانی آن درون لذّت و نشاط زوجین پرداخته ، مـی فرماید : إِذَا أَرَادَ أَحَدُکُم العَودَ، فَلیَتَوَضَّّأ فَإِنَّهُ أَنشَطُّ لِلعَودِ . [۱۰۶]

هنگامـی کـه یکی از شماها مـی خواهد به منظور بار دوم کند، شست وشو کند و وضو بگیرد . بـه درستی کـه این وضو به منظور دوباره ، باعث نشاط بیشتری مـی شود. ایشان درون بیـان دیگری بر وضو بین دو تأکید مـی کند و مـی فرماید : إِذَا أَتَی أَحَدَکُم أَهلَهُ ثُمَّ أَرَادَ أَن یَعُودَ فَلیَتَوَضَّأ بَینَهُمَا وُضُوءاً . [۱۰۷] هنگامـی کـه یکی از شماها با همسرش مـی کند، سپس مـی خواهد دوباره نیز انجام دهد، حتما بین آن دو ، وضو بگیرد.

چهارم . خودداری از درون حالت ایستاده

از اموری کـه همسران را از حالت روانی عاطفیِ عاشقانـه انسانی بیرون مـی برد و موقعیت روانی حیوانی برایشان فراهم مـی سازد و آرامش و لذّت آنـها (بویژه آرامش زن) را کاهش مـی دهد و عوارضی هم بر بچّه ای کـه در آن ، نطفه اش منعقد شود، مـی گذارد ، درون حال ایستاده است. از این رو ، پیـامبر صلی الله علیـه و آله مـی فرماید : یَا عَلِیُّ! لَا تُجَامِعِ امرَأَتَکَ مِن قِیَامٍ فَإِنَّ ذَلِکَ مِن فِعلِ الحَمِیرِ فَإِن قُضِیَ بَینَکُمَا وَلَدٌ کَانَ بَوَّالَاً فِی الفِرَاشِ کَالحَمِیرِ البَوَّالَهِ فِی کُلِّ مَکَانٍ . [۱۰۸]

ای علی ! درون حالت ایستاده ، با همسرت مکن کـه این ، از عمل چهارپایـان هست . اگر آن چنان کنی و فرزندی از تو ، بـه وجود آید ، قادر بـه کنترل ادرار خود نخواهد بود و مانند چهارپایـان ، درون هر مکانی ادرار خواهد کرد.

پنجم . پرهیز از افراط درون عمل

همان طور کـه پُرخوری (حتی درون غذاهای حلال) ، نامطلوب هست و باعث ایجاد چاقی و انواع بیماری ها مـی شود، افراط درون عمل (حتی از راه مشروع) نیز نامطلوب هست و عوارض سوء روانی و جسمـی به منظور انسان دارد . لذا لازم هست که انسان ، همان طور کـه غذا خوردن و آشامـیدن و خوابیدن خود را مقیّد مـی کند، خود را هم حتما به مـیزان معقولی قرار دهد و از افراط درون آن بپرهیزد. پیـامبر صلی الله علیـه و آله مـی فرماید : مَن أَرَادَ البَقَاءَ وَ لا بَقَاءَ، فَلیُبَاکِرِ الغَدَاءَ وَ لیُجَوَّدِ الحِذَاءِ وَ لیُخَفِّفِ الرِّدَاءَ وَ لیَقلِل مُجَامَعَهَ النِّسَاءِ ... . [۱۰۹]

کسی کـه خواستار بقای عمر هست و البته هیچ هم جاویدان نیست، صبحانـه را زود بخورد، کفش مناسب بـه پا کُند ، لباس را سبک کند و با زنان را کم کند. این امر ، نشان دهنده آن هست که افراط درون امور ، سلامت روانی انسان را نیز بـه خطر مـی اندازد و گاهی که تا حدی پیش مـی رود کـه به نوعی بیماری تبدیل مـی شود. این افراط کاری و ولع ، علاوه بر این کـه بر جسم و روان فردِ آسیب مـی رساند، شریک او را نیز دچار ناراحتی مـی کند. فرانکل ، درون مورد غرق شدن درون هرج و مرج چنین مـی نویسد : غرق شدن درون هرج و مرجی این چنین ، نادیده انگاشتن فردیت انحصاری هم بستر هست و این ، بـه نوبه خود ، مانع از یک رابطه عاشقانـه هست ؛ چون تنـها آن رابطه ای کـه نـهفته درون عشق هست مـی تواند ارزشمند باشد. [۱۱۰]

از نظر «کارن هورنای» نیز افراط کاری درون ، نشانـه وجود بیماری عصبی درون فرد هست . این مسئله ، بویژه هنگامـی تبدیل بـه مشکل مـی شود کـه یکی از زوجین ، تمایل زیـادی بـه نزدیکی دارد و دیگری نـه . درون این جا به منظور فردی کـه تمایلات او درون حد طبیعی هست ، و قادر بـه برآورده ساختن تمایلات افراطی شریک خود نیست ، تبدیل بـه عذابی دردآور مـی شود و لازم هست برای حل این مشکل ، بـه متخصّص مراجعه کنند ؛ زیرا طبق گفته محققان ، افزایش مـیل ، یک نوع بیماری هست که روان شناسان ، از آن ، تحت عنوان «هیبروالتیـه» نام اند و موقعی اتفاق مـی افتد کـه انحنا و ارضای کافی صورت نمـی پذیرد . مرد افسانـه های دون ژوان کـه به علّت افزایش شدید امـیال ، امروز ضرب المثل شده هست ، از نظر روان کاوان ، مرد نوروتیکی هست که بـه علّت محرومـیت دوران کودکی ، این مشکل به منظور وی بـه وجود آمده است. البته درون زنان نیز مشکلات مشابهی یـاد شده است.

مرحله و اوج لذّت

پس از آن کـه مرد و زن ، درون مرحله انگیزش ، زمـینـه کافی به منظور برانگیختگی یکدیگر فراهم ساختند و هر دو (بویژه زن کـه دیر برانگیخته مـی شود) بـه این موضوع آگاه شدند ، حتما اقدام بـه نمایند. درون احادیث اسلامـی ، تأکید بر این هست که ، بدون برانگیختگی زن صورت نگیرد ، حتّی اگر این برانگیختگی ، طولانی شود ؛ زیرا عدم برانگیختگی زن، قبل از ، بـه عدم رضایت از شوهر، ناراحتی عصبی، پرخاشگری، بی معنا بودن زندگی و دیگر عوارض روانی عاطفی مـی انجامد. از این رو ، امام رضا علیـه السلام مرد را از بـه هنگام عدم برانگیختگی زن نـهی مـی کند و مـی فرماید : لا تُجامِعِ امرَأَهً حَتَّی تُلاعِبَهَا وَ تُکثِرَ مُلَاعَبَتِهَا وَ تَغمِزَ ثَدییـهَا، فَإِنَّکَ إِذَا فَعَلتَ ذَلِکَ غَلَبتَ شَهوَتُهَا وَ اجتَمَعَ مَاءها لأنَّ ماؤُهَا یَخرُجُ مِن ثَدییـهَا وَ الشَّهوَهُ تَظهَرُ مِن وَجهِهَا وَ عَینَیـهَا وَ اشتَهَت مِنکَ مِثلَ الَّذِی تَشتَهِیـهِ مِنـهَا . [۱۱۱]

تا قبل از این کـه با همسرت معاشقه و ملاعبه نکرده ای ، هرگز با او نزدیکی نکن و این کار را طولانی انجام بده و های او را بمال و تحریکات را ادامـه بده که تا برانگیختگی او درون چهره و چشم او ظاهر شود و ترشّح بدن او زیـاد گردد ؛ چون با این کار ، بدن او ترشّح پیدا مـی کند و و مـیل درون چهره اش آشکار مـی گردد.

وقتی چنین تحریک کردی ، آن وقت ، او همان چیزی را از تو مـی خواهد کـه تو از او مـی خواهی . امروز درون روان شناسی ، این مرحله اوج لذّت را ، مرحله «ارگاسم» [۱۱۲] مـی نامند. مرحله ارگاسم و اوج لذّت ، محدود بـه چند ثانیـه ای هست که ضمن آن ، احتقان عروقی و مـیوتونی حاصل از تحریک ، آزاد مـی گردد. این نقطه اوج غیر ارادی ، درون هر سطحی کـه نشان دهنده بیشترین افزایش تنش به منظور هر مورد خاص است، پدید مـی آید و کلّ بدن ، از نظر فیزیولوژیک ، درون پاسخ بـه تنش های با آن ، درگیر مـی شود. [۱۱۳]

بر اساس الگوهای پاسخ فردی درون تجربه ارگاسمـی زنان نسبت بـه مردان ، تغییرات چشمگیری (چه از نظر شدّت و چه از نظر طول مدّت) مشاهده مـی شود ؛ چرا کـه در بیشتر موارد ، زنان ، نسبت بـه مردان به منظور رسیدن بـه ارگاسم ، بـه مدّت بیشتری نیـاز دارند. لذا لازم هست که نوعی هماهنگی بین زن و شوهر ایجاد شود ؛ زیرا هر گونـه ناهماهنگی درون این مرحله ، بـه ایجاد ناراحتی های عصبی حاد مـی انجامد .

اگر یکی از زوجین (معمولاً زن) احساس کند کـه فقط شریک او بـه ارضای کامل غریزه خود دست مـی یـابد، عمل به منظور او ، فقط نوعی فداکاری تلخ بـه حساب مـی آید و عملاً چنین کاری ، سخت ، بی معنا و بی فایده خواهد بود. درون نتیجه او را بـه سمت عقده های روانی ای مـی کشاند کـه ممکن هست در ابتدا آسان باشد ، امّا بـه مرور زمان ، پیچیده شود.

این تفاوت بین زن و مرد درون رسیدن بـه ارگاسم، پدیده شایع درون بین تمام زنان و در تمام فرهنگ ها و جوامع هست و چیزی نیست کـه مربوط بـه کشور یـا فرهنگ خاصی باشد. بـه این دلیل ، روان شناسان و متخصّصان امور خانواده ، همواره بـه این مسئله سفارش مـی کنند کـه شوهران ، متوجّه این مسئله باشند و از تکنیک هایی به منظور به تأخیر انداختن ارگاسم خود و به ارگاسم رسیدن زنان استفاده کنند. [۱۱۴]

در دستورهای دینی (همان طور کـه در بالا گفته شد) نیز بر این امر ، تأکید شده هست ، با این کـه در آن زمان ، اصلاً نمـی دانستند زن هم نیـازهایی دارد و ممکن هست به ارگاسم برسد .

لذا درون روایـات ، فراوان سفارش شده کـه مردان ، بـه نیـاز زنان هم توجّه کنند و بدون این کـه آنـها را ارضا کنند، فقط بـه فکر ارضای خود نباشند. امام علی علیـه السلام مـی فرماید : إِذَا أَرَادَ أَحَدُکُم أَن یَأتِیَ زَوجَتَهُ فَلَا یُعجِّلهَا فَإِنَّ لِلنِّسَاءِ حَوائِجَ . [۱۱۵]

هر گاه یکی از شما بخواهد با زنش نزدیکی کند ، نباید او را بـه شتاب اندازد ؛ زیرا زنان هم نیـازهایی دارند.

در حدیث دیگری ، امام صادق علیـه السلام مـی فرماید : فَإِذَا أَتَی أَحدُکُم أَهلَهُ فَلیَکُن بَینَهُمَا مُلَاعَبَهٌ فَإِنَّهُ أَطیَبُ لِلأَمرِ .[۱۱۶]

هنگامـی کـه یکی از شما مـی خواهد با زنش ارتباط برقرار کند ، حتما بین آن دو ، ملاعبه صورت گیرد کـه این به منظور هر دو ، خوشایندتر است. اهمـیت معاشقه درتمام مراحل ، قابل مشاهده است. بدون معاشقه ، اصولاً زن برانگیخته نمـی شود و اگر این کار ، استمرار نداشته باشد، مـیل ، فروکش مـی کند. زن درون این حالت ، یـا اصلاً بـه ارگاسم نمـی رسد و یـا خیلی دیر مـی رسد کـه هم به منظور شوهر و هم به منظور خود زن ، خسته کننده مـی شود .

مرحله فرونشینی

مرد و زن ، بعد از اوج حالت ارگاسمـیک ، وارد آخرین مرحله دوره پاسخ ، یعنی مرحله «فرونشینی» مـی گردند. این دوره بازگشت و زوال هیجان ، بـه صورت الگوی پاسخ معکوس، شخص را از مراحل پلاتو و انگیزش ، بـه حالت بدون تحریک باز مـی گرداند. درون زنـها این توانایی وجود دارد کـه از هر نقطه مرحله فرونشینی ، درون صورتی کـه در معرض تحریک کافی دیگر قرار گیرند ، بـه یک تجربه ارگاسمـی دیگر برگردند. این امکان به منظور ارگاسم های فراوان ، زمانی آشکارتر هست که برگشت درون سطح تنش پلاتو و تشدید تحریک، صورت گرفته باشد.

در مرد ، مرحله فرونشینی ، شامل یک دوره بی پاسخیِ اضافی هست که ممکن هست در مرحله بازگشت که تا پایین ترین سطح انگیزش درون دوره پاسخ ادامـه یـابد. تحریک مجدّد بـه سطوح بالاتر تنش ، فقط بعد از ختم این دوره بی پاسخی، امکان پذیر هست . بـه استثنای موارد معدود، توانایی فیزیولوژیک مردها به منظور پاسخ بـه تحریک دوباره ، بـه مراتب کمتر از زن هاست.

بقایـای فیزیولوژیک تنش ، معمولاً درون مرد و زن ، بـه کندی از بین مـی روند ، مگر این کـه حالت رهایی ارگاسمـیکِ بسیـار عمـیق و مغلوب کننده ای تجربه شده باشد. برگشت بـه حال عادی ، زمانی تکمـیل مـی شود کـه تمام محرّک های ، موقوف شده باشند. [۱۱۷]

احتمالاً بـه علت همـین تفاوت فیزیولوژیک زن و مرد درون قدرت رسیدن بـه ارگاسم های متفاوت هست که درون روایـات ، قدرت زنان ، نُه برابر مردان معرفی شده است. امام علی علیـه السلام مـی فرماید : خَلَقَ اللّهُ عَزَّوَجَلَّ الشَّهوَهَ عَشرَهَ أَجزَاءٍ فَجَعَلَ تِسعَهَ أَجزَاءٍ فِی النِّسَاءِ وَ جُزءاً وَاحِداً فِی الرِّجَالٍ . [۱۱۸]

خداوند عزّوجلّ را ده قسمت نمود ؛ نُه قسمت آن را به منظور زنان و فقط یک جزء آن را به منظور مردان قرار داده هست . امام صادق علیـه السلام نیز مـی فرماید : إِنَّ اللّهَ جَعَلَ لِلمَرأَهِ صَبرَ عَشرَهِ رِجَالٍ، فَإِذَا هَاجَت کَانَت لَهَا قُوَّهُ شَهوَهِ عَشرَهِ رِجَالٍ . [۱۱۹]

خداوند صبر زنان را ده برابر مردان قرار داده ؛ ولی هنگامـی کـه به اوج مـی رسند، ده برابر مردان ، قوّت دارند . احتمالاً مراد از صبر درون این روایت ، صبر بر عمل هست ، البته با توجّه بـه این کـه ادامـه حدیث ، درون مورد عمل است.

طبق نتایج عملی، زن نسبت بـه مرد ، به منظور رسیدن بـه ارگاسم دوباره ، مدّت زمان کمتری نیـاز دارد ؛ هر چند بـه علّت خسته شدن مرد ، بـه ندرتْ این اتّفاق رخ مـی دهد. از آن جا کـه زن بعد از رسیدن بـه ارگاسم ، بلافاصله قادر هست دوباره بـه ارگاسم برسد ، ولی مرد ، کاملاً بـه آرامش و سکون مـی رسد، لازم هست که بعد از رسیدن بـه ارگاسم، همسرش را با ملاعبت ، نوازش کند که تا احساس مورد بی توجّهی واقع شدن بـه او دست ندهد. دکتر خوداکوف ، درون مورد این تفاوت زن و مرد ، چنین توضیح مـی دهد : درون مردان ، مـیل ، بـه سرعت پیدا مـی شود و پس از اطفای نیز بـه سرعت از بین مـی رود. تحریک زنان ، بـه گونـه دیگری صورت مـی گیرد : تحریک ، بـه کندی شروع مـی شود و پس از اطفای ، مدّتی باقی مـی ماند. درون این جا خطر بروز ناهماهنگی وجود دارد . [۱۲۰]

بخش سوم : رفتارهای نابه هنجار  : عوامل ، راه های پیشگیری و درمان

رفتار نابه هنجار

اشاره

در مورد ماهیت «رفتار نابه هنجار»، دیدگاه های مختلفی وجود دارد. دیدگاه های زیست شناختی، روانکاوی، یـادگیری، شناختی، انسان گرایی و دیدگاه اجتماعی ، از جمله دیدگاه های شناخته شده درون مورد رفتارهای نابه هنجار هستند کـه هر کدام ، از زوایـای خاصی بـه بررسی موضوع پرداخته اند.

اگر چه این دیدگاه ها ، رفتار نابه هنجار را مطالعه مـی کنند ، امّا تعریف دقیقی از این رفتار ، ارائه نکرده اند . حال ، این سؤال پیش مـی آید کـه رفتار نابه هنجار چیست ؟ آیـا مـی توانیم تعریف قانع کننده ای از نابه هنجاری داشته باشیم ؟ آیـا مـی توان بین رفتار نابه هنجار و به هنجار ، مرز روشنی کشید ؟ کاپلان درون تعریف رفتار نابه هنجار ، ضمن این کـه آن را از تعریف بـه هنجار ، آسان تر دانسته، معتقد هست که رفتار نابه هنجار ، رفتار ای هست که بـه نحوی به منظور خود فرد یـا اشخاص دیگر ، زیـان آور و خطرزا باشد.

چنین رفتاری ، بـه یک شریک معطوف نیست و به گونـه ای نامتناسب ، با احساس گناه و اضطراب همراه است. درون این نوع رفتارها، تحریک اعضای اوّلیـه، کنار گذاشته مـی شود و به امور دیگری پرداخته مـی شود و فرد درون انجام آن رفتار، احساس جبری دارد. بنا بر این ، هر رفتار ای کـه یکی از مشخّصات زیر را داشته باشد ، رفتار نابه هنجار است :

۱ . به منظور خود یـا شریک ، خطرناک باشد ، مانند : سادیسم، مازوخیسم، بچّه بازی ؛

۲ . معطوف بـه یک شریک نیست ، مانند : استمنا ، همجنس گرایی، مبدّل پوشی، چشم چرانی ، حیوان دوستی ؛

۳ . درون تحریک ، اعضای اوّلیـه ، نقشی نداشته باشند ، مانند : عضوخواهی.

۴ . بـه طور نامتناسبی ، با اضطراب و احساس گناه همراه هست ، مانند : انواع پارافیلیـا ، (نابه هنجاری های ) مثل : زنا ، زنای با محارم ؛

۵ . حالت جبری دارد. هرکدام از پارافیلیـاها و از جمله استمنا و همجنس گرایی نیز ممکن هست این ویژگی را داشته باشند . [۱۲۱] و نیز گفته شد ، به منظور تشخیص رفتار بـه هنجار از نابه هنجار ، سه ملاک وجود دارد کـه در ادامـه ، بـه بررسی آنـها مـی پردازیم . [۱۲۲]

ملاک آماری

طبق ملاک آماری، رفتار نابه هنجار ، بر اساس فراوانی آماری ، تعریف مـی شود.انی کـه به این ملاک تأکید دارند، معتقدند کـه اگر هر ویژگی خاص افراد، مانند : ویژگی های شخصیتی، شیوه های رفتاری، خصوصیـات جسمانی از قبیل : قد و وزن را اندازه بگیریم و نمودار آماری آنـها را ترسیم کنیم، منحنی طبیعی بـه دست مـی آید کـه طبق آن ، بیشتر افراد ، درون وسط منحنی قرار مـی گیرند و تعداد اندکی ، درون دو سوی منحنی جای مـی گیرند.انی کـه در وسط منحنی یـا درون قسمت مـیانگین جامعه اند ، افراد بـه هنجار و دیگران ، افراد استثنایی یـا نابه هنجار تلقّی مـی شوند (کاستین و دراگ یونس، ۱۹۸۹ م ).

ملاک روانی

در این ملاک ، بـه «غیر انطباقی بودن رفتار» و پریشانی شخصی توجّه مـی شود.

عده ای عقیده دارند کـه باید بـه تأثیر یک رفتار ، بر بهزیستی فردی و اجتماعی توجّه کرد. طبق این دیدگاه، رفتاری نابه هنجار هست که غیرانطباقی باشد ؛ یعنی پیـامدهای زیـان باری به منظور فرد یـا اجتماع داشته باشد. درون این ملاک ، بـه پریشانی شخصی نیز اشاره مـی شود. بیشترانی کـه بیمار روانی شناخته مـی شوند، بـه شدّت ، احساس رنج و ناراحتی مـی کنند . این گونـه افراد، مضطرب، افسرده یـا تکانشی هستند و ممکن هست دچار بی خوابی، بی اشتهایی و انواع دردهای بدنی باشند (اتکینسون و هیلگارد، ۱۳۶۸) .

ملاک اجتماعی

جامعه شناسان و مردم شناسان ، رفتاری را نابه هنجار و منحرف مـی دانند کـه نـه تنـها باعث شکسته شدن و نقض هنجارهای اجتماعی مـی شود، بلکه باعث واکنش منفی شدید از طرف دیگران مـی شود. بنا بر این ، هر رفتاری کـه برخلاف معیـارها، ضوابط و هنجارهای اجتماعی باشد، رفتار نابه هنجار و غیر عادی تلقّی خواهد شد . هر جامعه ای، به منظور دستیـابی بـه تعادل و تحقّق هدف های خویش، مرزهایی به منظور عقاید و رفتارهای پسندیده و ناپسند ، انتخاب یـا تعیین مـی کند و از طریق قوانین جاری، آیین های دینی و اخلاقی، قواعد گروهی و سازمانی و سرانجام ، با مقرّرات خانوادگی ، بر آنـها نظارت مـی کند. این مرزها کـه از ارزش ها برمـی خیزند ، هنجارهای جامعه، سازمان، گروه ها و در نـهایت هنجارهای خانواده را نشان مـی دهند.

رفتاری غیر عادی و نابه هنجار تلقی مـی شود کـه برخلاف این هنجارها (بویژه، برخلاف مقررات و قوانین اجتماعی رایج جامعه) باشد. بـه نظر مـی رسد با توجّه بـه مفهوم لغوی بـه هنجار و نابه هنجار کـه به معنای طبیعی (Normal) و غیر طبیعی (Abnormal) است، بـه هنجار ، عبارت هست از : تمایل یـا رفتاری کـه با طبیعت آدمـی ، هماهنگی دارد و بدون هر عامل بیرونی و عارضی، فرد ، آن را خواهان هست و انجام مـی دهد. ملاک تشخیص بـه هنجار ، چند چیز است :

۱ . تمایل و رفتار ، از طبیعت و فطرت آدمـی سرچشمـه گرفته هست ؛

۲ . نوع انسان ها درون تمام اعصار و قرون و در بیشتر جوامع ، آن را پذیرفته اند ؛

۳ . با بدیـهیـات اخلاقی و ادراکات بدیـهی عقل عملی ، هماهنگ هست و منافاتی با آنـها ندارد ؛

۴ . خداوند حکیم و آگاه بـه سرشت مخلوق خویش، آن را خوب و سازگار با فطرت انسانی دانسته و به آن توصیـه کرده هست ؛

۵ . بـه زیـان جسمـی، روانی و معنوی عمل کننده و یـا دیگری منتهی نشود. با این وصف، ملاک تشخیص رفتار نابه هنجار نیز عبارت هست از :

۱ . هر تمایل یـا رفتاری کـه با طبیعت و فطرت اولیـه آدمـی ، هماهنگی نداشته باشد ؛

۲ . با مسائل اخلاقی ای کـه در سرشت انسان بـه ودیعت گذاشته شده، منافات داشته باشد ؛

۳ . نوع انسان ها درون همـه جوامع و در همـه زمان ها آن را نپذیرند ؛

۴ . خداوند حکیم ، این گونـه رفتارها را نـهی کرده باشد ؛

۵ . خواه ناخواه ، بـه زیـان دیگری و حداقل بـه زیـان خود درون یکی از جنبه های روانی، شخصیتی ، عاطفی و معنوی هست ؛ زیرا اگر چنین نبود، شرع ، آن را نـهی نمـی کرد و گناه نمـی شمرد .

رفتار نابه هنجار درون مورد رفتار نابه هنجار از دیدگاه اسلامـی، حتما توجّه داشت کـه هرگونـه ارتباط ای کـه مشروع و در غالب ازدواج باشد، رفتار بـه هنجار معرفی شده است. [۱۲۳]

در متون اسلامـی ، تمایلات زن و مرد بـه همدیگر، یکی از ضرورت های زندگی، معرفی و بر آن ، تأکید شده است، مانند : العَبدُ کُلَّمَا ازدَادَ لِلنِّسَاءِ حُبَّا ازدَادَ فِی الإِیمَانِ فَضَلَاً . [۱۲۴] هر قدر مرد، زنان را بیشتر دوست بدارد، فضیلت ایمانش زیـادتر هست . کُلُّ مَن اشتَدَّ لَنَا حُبّا اشتَدَّ لِلنِّسَاءِ حُبَا . [۱۲۵]

هر ما را بیشتر دوست بدارد، زنان را بیشتر دوست خواهد داشت .

مِن أَخلَاقِ الأَنبِیَاءِ حُبُّ النِّسَاءِ

. [۱۲۶] از اخلاق پیغمبران، دوست داشتن زنان هست .

فَإِنَّ المَرأَهَ رَیحَانَهٌ وَلَیسَتِ بِقَهرَمَانَهٍ

. [۱۲۷] زن ، یک شاخه گل خوش بوست نـه یک کارگر قهرمان .

از این روایـات ، استفاده مـی شود کـه عقد ازدواج ، بـه مفهوم پیمان زوج شدن با شرایط خاص ، بـه عنوان ملاک کلّی هنجار بودن رفتار هست . [۱۲۸]

بنا بر این ، بـه مصداق آیـه «فَمَنِ ابْتَغَی وَرَآءَ ذَ لِکَ فَأُوْلَئِکَ هُمُ الْعَادُونَ»[۱۲۹] هر نوع رفتار ای کـه خارج از چارچوب ازدواج باشد، نابه هنجار تلقی مـی شود ؛ زیرا آنچه طبیعت آدمـی ، بر آن متمایل هست ، همان رفتار مرد با زن درون قالب ازدواج هست . رفتارهای دیگر ، علاوه بر آن کـه انحراف از طبیعت اولیـه سرشتی آدمـی هست ، زیـان آور به منظور خود و دیگران درون جنبه های : روانی، معنوی، عاطفی، فرهنگی و اجتماعی است.

از این روست کـه امام علی علیـه السلام درون حدیثی ، ضمن توجّه بـه نیـازهای طبیعی انسان ، مـی فرماید : فَکُلُّ تَقصِیرٌ بِهِ مُضِرٌّ وَ کُلُّ إِفرَاطٍ لَهُ مُفسِدٌ . [۱۳۰]

هر کمبودی درون اعمال تمایلات طبیعی به منظور آدمـی ، زیـان آور و هر زیـاده روی ای نسبت بـه آنـها، باعث تباهی هست . درون قرآن ، هنجارهایی کـه هماهنگ با فطرت انسان اند ، «طیّبات و معروف» ، و نابه هنجاری ها را کـه با فطرتْ سازگاری ندارد، «خبائث و منکر» نامـیده است. همچنین طیّبات و هنجارها را حلال، و خبائث و ناهنجاری ها را حرام دانسته است. نیز شریعت پیـامبر صلی الله علیـه و آله آنـها را مبتنی بر فطرت دانسته و افرادی را کـه به صورت فطری از شریعت و حلال و حرام اسلام پیروی مـی کنند، ستوده است.

خداوند مـی فرماید : «الَّذِینَ یَتَّبِعُونَ الرَّسُولَ النَّبِیَّ الْأُمِّیَّ الَّذِی یَجِدُونَهُ مَکْتُوبًا عِندَهُمْ فِی التَّوْرَاهِ وَالإِْنجِیلِ یَأْمُرُهُم بِالْمَعْرُوفِ وَیَنْهَاهُمْ عَنِ الْمُنکَرِ وَیُحِلُّ لَهُمُ الطَّیِّبَتِ وَیُحَرِّمُ عَلَیْهِمُ الْخَبَئِثَ وَیَضَعُ عَنْهُمْ إِصْرَهُمْ وَالأَْغْلَلَ الَّتِی کَانَتْ عَلَیْهِمْ فَالَّذِینَ ءَامَنُواْ بِهِ وَعَزَّرُوهُ وَنَصَرُوهُ وَاتَّبَعُواْ النُّورَ الَّذِی أُنزِلَ مَعَهُ أُوْلَئِکَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ . [۱۳۱]

کسانی کـه از پیـامبر امّی کـه ویژگی هایش درون تورات و انجیل نوشته شده پیروی مـی کنند، پیـامبری کـه آنـها را بـه خوبی ها امر مـی کند و از بدی ها باز مـی دارد، به منظور آنـها هنجارها و طیّبات را حلال، و ناهنجاری ها و خبائث را حرام دانسته ... این افرادی کـه از پیـامبر و قرآن و نورانیتش کـه به او نازل شده ، پیروی مـی کنند، اینان حقیقتاً رستگارند» . نیز مـی فرماید : «یَأَیُّهَا الَّذِینَ ءَامَنُواْ لَا تُحَرِّمُواْ طَیِّبَتِ مَآ أَحَلَّ اللَّهُ لَکُمْ وَلَا تَعْتَدُواْ إِنَّ اللَّهَ لَا یُحِبُّ الْمُعْتَدِینَ . [۱۳۲]

ایـانی کـه ایمان آورده اید ، هرگز آنچه از طیّبات مطابق با فطرت شما کـه خدا برایتان حلال قرار داده ، بر خود حرام نکنید. بـه درستی کـه خداوند ، تجاوزگران از حدودش را دوست ندارد» . درون این آیـه، بر اساس برداشت مرحوم علّامـه طباطبایی ، [۱۳۳] بر این تأکید شده هست که آنچه طیّب هست و فطرت اولیّه شما متمایل بـه آن است، بر خود حرام نکنید و آنچه برخلاف فطرت هست و طیّب نیست ، مرتکب نشوید کـه این کار ، تجاوز از فطرت و حدود الهی است.

حدیثی درون ذیل آیـه ، وارد شده هست که تمایل و رفتار درون قالب ازدواج مرد و زن را مصداق طیّبات مـی داند وانی کـه به این امر فطری و غریزی توجّه نکنند ، مورد نکوهش قرار داده است. درون تفسیر آیـه فوق، پیـامبر صلی الله علیـه و آله خطبه خواند و فرمود : مَا بَالُ أَقوَامٍ حَرَّمُوا النِّسَاءَ وَ الطِّیبَ وَ النَّومَ وَ شَهَواتِ الدُّنیَا . . . فَإِنَّهُ لَیسَ فِی دِینِی تَرکُ النِّسَاءُ ... . [۱۳۴]

چه شده هست که گروهی ، زنان را بر خود حرام کرده اند ، بوی خوش استفاده نمـی کنند و خواب و لذّت های دنیـا را بر خود ممنوع کرده اند ... بـه درستی کـه در دین من، ترک رفتار با زنان مشروع نیست. بنا بر این ، رفتار از طریق ازدواج مرد و زن شرعی هست و نباید آن را کنار گذاشت ؛ ولی هر نوع ارضایِ خارج از محدوده ازدواج زن و مرد ، انحراف از مسیر طبیعت هست و نابه هنجار تلقّی مـی گردد کـه مستوجب کیفر دنیوی نیز هست .

خداوند متعال مـی فرماید : «وَ الَّذِینَ هُمْ لِفُرُوجِهِمْ حَفِظُونَ * إِلَا عَلَی أَزْوَ جِهِمْ أَوْ مَا مَلَکَتْ أَیْمَنُهُمْ فَإِنَّهُمْ غَیْرُ مَلُومِینَ * فَمَنِ ابْتَغَی وَرَآءَ ذَ لِکَ فَأُوْلَئِکَ هُمُ الْعَادُونَ . [۱۳۵] [ مؤمنانانی هستند که...] و بر دامن خود [ از آلودگی ها ] محافظت مـی کنند. جز با همسران خود یـا کنیزان خویش [ ارتباط برقرار نمـی کنند ] کـه در این ارتباط ، ملامتی بر آنان نیست.

و هر از این محدوده تجاوز کند ، آنـها تجاوزکاران هستند». با توجّه بـه آیـات و احادیث درون گناهان و رفتارهای انحرافی ، مـی توان نابه هنجاری های را از دیدگاه دینی چنین تعریف کرد: نابه هنجاری های ، تمایلات و رفتارهای غیر طبیعی و انحرافی هست که بـه هر شیوه ای ، بـه سلامت جسمانی، روانی، معنوی و اجتماعی فرد آسیب مـی رساند و او را از تعالی و رشد انسانی ، باز مـی دارد. از مـهم ترین آسیب هایی کـه در این تعریف ، مورد توجّه هست و درون تعاریف روان شناسان نیست، توجّه بـه آسیب های ارزشی و معنوی هست . فردی کـه به انحراف و نابه هنجاری های روی مـی آورد ، خود را درون مسیر گمراهی قرار داده و از مسیر اخلاق و انسانیت کـه فطرت الهی او خواهان آن هست ، باز داشته مـی شود. درون حقیقت ، رستگاری و سعادت فرد ، با روی آوردن بـه ناهنجاری های ، بـه خطر مـی افتد. بنا بر این ، از دیدگاه اسلامـی ، هر نوع تمایل رفتار کـه زیـانْ بـه بار آورد ، فرد را بـه نحوی بیمار کند، بهداشت روانی او را بـه خطر بیندازد ، با معیـارهای اخلاقی متعارض گردد و به شخصیت و منش ارزشی او آسیب رساند و با ضوابط اجتماعی و احکام الهی مطابق نباشد، درون این صورت هست که خواه ناخواه به منظور رشد و تعالی فرد ، مانع هست و نابه هنجار تلقّی مـی شود.

باید توجّه داشت کـه بسیـاری از رفتارهای نابه هنجار ، زیـان های فراوانی به منظور فرد بـه بار مـی آورند و چنین نیست کـه فقط یکی از زیـان های جسمـی و روانی را ایجاد کنند . از این رو ، درون برخی از احادیث ، درون تحلیل حرمت بعضی از این نابه هنجاری ها (مانند لواط) علاوه بر زیـان های اجتماعی ، عاطفی و روانی بین مردان و زنان و قطع نسل ، بـه «فساد زیـاد» آن اشاره مـی کند و مـی فرماید : ... وَ کَانَ فِی إِجَازَهِ ذَلِکَ فَسَادٌ کَثِیرٌ .[۱۳۶]

رواج انحراف لواط ، زیـان های بسیـار زیـادی درون ابعاد مختلف معنوی و روانی ، بـه بار مـی آورد. از جمله زیـان های این انحراف کـه در صدر این روایت ، بـه آن توجّه داده شده ، آن هست که این عملکرد مردان ، باعث بی توجّهی آنان بـه زنان هست و فشار روانی عاطفی و انواع اختلالات روانی ، بـه دنبال دارد .

امام رضا علیـه السلام نیز پیـامد آسیب های انحراف را ابتلای فرد ، بـه اختلالات روانی و جسمـی کـه زندگی دنیوی را نیز خراب مـی کنند و تدبیر انسانی را بـه تباهی مـی کشاند ، مـی داند . [۱۳۷]

همجنس گرایی مردان و زنان ، باعث آن هست که افراد ، بـه نابه سامانی درون تدبیر عقلانی و انسانی مبتلا شوند و زندگی خود را ویران سازند. تفصیل پیـامدهای نابه هنجاری های ، درون فصل های بعدی ، مطرح خواهند شد .

نقش اختیـار درون نابه هنجاری های

اشاره

نکته قابل توجّه این هست که از دیدگاه اسلامـی ، همـه رفتارهای نابه هنجار ، گناه محسوب مـی شوند ؛ زیرا با آگاهی و اراده از فرد صادر مـی شود و هیچ اجباری بر آن وجود ندارد. این ، تمایل و هوای نفسِ خود فرد هست که درون محیط محرّک، تحریک مـی شود و اقدام بـه رفتارهای نابه هنجار مـی نماید. دلیل اجباری نبودن این نوع رفتارها این هست که :

اولاً ، درون مواقع و شرایط خاصی انجام مـی پذیرد و چنین نیست کـه فرد درون هر شرایطی ، آن کارها را انجام دهد ؛ بلکه غالباً بـه دنبال آن هست که پنـهانی و به دور از چشمان دیگران انجام دهد ؛

ثانیـاً ، بسیـاری دیگر از افراد ، درون همان شرایطِ تحریک قرار مـی گیرند ، ولی بـه انجام نابه هنجاری ها اقدام نمـی کنند ؛ بلکه بر نفس خویش غلبه مـی نمایند و در صدد بر مـی آیند که تا در قالب ازدواج ، بـه نیـاز خود پاسخ دهند ؛

ثالثاً ، درون جامعه چیزی نابه هنجار تلقی مـی شود کـه افراد مـی توانند آن را ترک کنند ؛

رابعاً ، افراد درون انجام آنـها مورد سرزنش و توبیخ قرار مـی گیرند.

اگر رفتاری ، بـه صورت جبری از سویی صادر شود، توبیخ ، مفهومـی ندارد .

کسانی کـه در چارچوب قانون و ضوابط جامعه رفتار مـی نمایند و هیچ گونـه تخطّی ای از ، هنجارهای اجتماعی ندارند، از آن جهت مورد مدح و ستایش قرار مـی گیرند کـه از روی اختیـار ، هنجارها را انجام داده اند و از نابه هنجاری ها دوری کرده اند . اگر شرع هم رفتارهای نابه هنجار را گناه مـی داند ، از آن جهت هست که افراد ، با آگاهی و اختیـار خود مـی توانند از آنـها پرهیز کنند و هیچ زیـان روانی و معنوی، بـه خود و به دیگران ، وارد نسازند. اگری درون انجام کاری ، اراده اش را سلب کرده باشند و آن کار ، بـه صورت جبری و بدون اراده از او صادر شود، مسلّماً این کارش از نظر شرع ، گناه نیست.

اینک با توجّه بـه تعریف نابه هنجاری از دیدگاه اسلامـی ، درون چند فصل ، انواع رفتارهای نابه هنجار و انحراف های ، عوامل آنـها و راه های پیشگیری و درمان آنـها را تبیین مـی کنیم .

فصل یکم : انواع نابه هنجاری های

در این کـه نابه هنجاری های ، چه مصادیقی را شامل مـی شود، بر اساس تعاریفی کـه در دیدگاه های گوناگون بیـان گردید ، هر تمایل و رفتار کـه به نحوی به منظور خود فرد یـا افراد دیگر ، زیـان آور هست ، نابه هنجار تلقی مـی شود . این ویژگی ذکر شده درون تعریف، هرگونـه رفتار ای را کـه خارج از چارچوب ازدواج مرد و زن باشد، شامل مـی شود. درون این جا بـه نابه هنجاری های ای کـه لااقل درون برخی از جوامع ، تعداد زیـادی از افراد بـه آنـها مبتلا هستند، مـی پردازیم و متون قرآنی و حدیثی را درون این زمـینـه ، مورد بررسی قرار مـی دهیم:

الف . استمنا و استشـها

استمنا ، دستمالی و رفتار مالشی مرد با خود هست که بـه انگیزه لذّت انجام مـی شود و استشـها ، دستمالی و رفتار مالشی زن با خود هست که بـه انگیزه لذّت صورت مـی گیرد. از آن جا کـه این رفتار ، خارج از ازدواج هست و زیـان هایی به منظور فرد ایجاد مـی کند، از نابه هنجاری های بـه حساب مـی آید . درون احادیث ، بـه دلیل زیـان های روانی معنوی و آسیب هایی کـه استمنا و استشـها ، بـه خانواده و اجتماع وارد مـی سازد و افراد را از ازدواج و پذیرش زندگی مشترک خانوادگی و رشد عاطفی درون ارتباط با همسر و فرزند باز مـی دارد، از این نوع رفتار ، نـهی شده است. پیـامبر صلی الله علیـه و آله ارضای با دست را درون کنار لواط و نابه هنجاری های دیگر ، مورد لعن قرار مـی دهد و مـی فرماید : أَلَا لَعنَهُ اللّهِ وَ المَلَائِکَهِ وَ النَّاسِ أَجمَعِینَ... عَلَی نَاکِحِ یَدِهِ، وَ عَلَی مَن اَتَی الذُّکرَانِ مِنَ العَالَمِینَ . [۱۳۸]

آگاه باشید کـه مورد لعن خدا، ملائکه و همـه مردم خواهد بودی کـه با دستمالی خود، خویش را ارضا مـی کند وی کـه بای از مردان ، لواط مـی کند. استمنا درون پسران و استشـها درون ان، شاید اوّلین نوع نابه هنجاری ای هست که بـه آن مبتلا مـی شوند. این نابه هنجاری ، چه درون ان و چه درون پسران ، درون دوران بلوغ بیشتر اتّفاق مـی افتد. دبس ، معتقد هست که اگر شدّت کشش زیـاد شود و به سوی وضع طبیعی و عادی ، رهبری نگردد، حالتی درون نوجوان پدید مـی آید کـه در نتیجه ، مایل هست از شخص خود به منظور ارضای نیروی استفاده کند. درون این صورت ، مرض تنـهایی (یعنی استمناء) پدید مـی آید. [۱۳۹]

گاهی والدین ، از وقوع نوعی بازی با خود درون کودکان شکایت مـی کنند کـه دیدن این صحنـه ، آنان را خیلی ناراحت مـی کند. هرگونـه انحراف درون کودکان را حتما نوعی عدم تکامل احساسات و نوعی رهایی از اضطراب تلقّی کرد. درون این مورد حتما نحوه ارتباط والدین با کودک و کودک با دیگر بچه ها را مورد بررسی دقیق قرار داد.

اگر تصحیح ارتباط و روش های رفتاری ، نتیجه ای نداد، کودک را حتما نزد روان پزشک بُرد. استمنا ، عوارضی چون : پریدگی رنگ، سیـاه شدن دور چشم، خسته و خواب آلود بودن، شرم اغراق آمـیز و کاذب، گوشـه گیری و آشفتگی درون خواب بـه دنبال دارد . این کار درون پسران ، بیشتر انجام مـی شود . آمار فراوانی و اتّفاق آن درون جامعه ایران درون دست نیست. ناراحتی هایی کـه در نتیجه استمنا درون جوانان ایرانی مشاهده شده، بـه صورت زیر است :

۱ . احساس گناه ،

۲ . احساس اکراه و نفرت از خویش ،

۳ . ترس از جنون، کوری، عقیم شدن و ناتوانی . [۱۴۰]

کینزی ، تحقیقات زیـادی درون زمـینـه مسائل انجام داده و درباره استمنا مـی گوید : بسیـاری از پسران ، درون دوره های متوالی ، تصمـیم بـه ترک عادت استمنا مـی گیرند ؛ ولی خطاهای غیر قابل اجتناب آنـها درون این کوشش ها، بـه پیش آمدن دوره های پشیمانی و ندامت مـی انجامد و در نتیجه ، این عمل را از نو شروع مـی نمایند. این دور و تسلسل همچنان ادامـه مـی یـابد. مشکل هست تصوّر شود کـه چیزی بدتر از این بتواند بـه طور مداوم ، بـه شخصیت فرد لطمـه بزند . [۱۴۱]

در مورد زنانی کـه مبتلا بـه استمنا، هستند، کینزی مـی گوید : نصف آنـها بـه خلجان های روانی منبعث از پشیمانی و ندامت ، مبتلا مـی شوند. درون این مـیان، عدّه ای فقط یک که تا دو سال ناراحت مـی شوند. درون حالی کـه عدّه بیشتری درون حدود شش سال و نیم ، دچار این گونـه اضطراب ها خواهند بود. هیچ نوع از امور مانند استمنا ، باعث ناراحتی و نگرانی خاطر زنان را فراهم نمـی سازد. [۱۴۲]

دبس ، معتقد هست که استمنا، جوان را خسته مـی کند و در سرشت انسان های حسّاس ، تولید وسواس و تردید عجیبی مـی نماید ، بـه طوری کـه افراد مبتلا ، همواره خجالت زده و شرمسارند و خود را مجرم مـی پندارند. هنگام بررسی امراض ذهنی، فکری و روانی ، غالباً این عادت دیده مـی شود. درون جوانانی کـه از تحصیل عقب مـی مانند و افرادی کـه عقب مانده ذهنی اند ، این عادت ، دیده شده است. [۱۴۳] درون نوجوانان ، اگر استمنا زیـاده از حد باشد ، یک حالت نوروتیک فرض مـی شود و گاهی علامتی از اختلال شخصیت هست . [۱۴۴]

بروز این کامجویی بدلی ، درون جوامع مختلف، متفاوت است. این کامجویی درون جامعه ما ، با احساس گناه شدید همراه هست و تولید اضطراب، افسردگی و خودکم بینی مـی کند. درون برخورد با این شیوه ارضای ، نمـی توان نسخه واحدی پیچید و نتیجه تحقیقات درون جوامع دیگر را بدون درون نظر گرفتن نتایج آن ، اعمال کرد. بی اهمـیت شمردن این کامجویی بدلی درون جامعه ما ، تجویز نوعی انزوا، کناره گیری، فرار از ازدواج، احساس گناه، خودکم بینی و اضطراب است. درون این زمـینـه ، غیر از اطلاعات روان شناسی و جامعه شناسی، توجّه بـه بافت خانواده، عادات تربیتی و عقاید مذهبی نیز لازم است. دانشمندانی مانند دبس کـه غیر از اطلاعات عمـیق روان شناسی، بـه مسائل تربیتی نیز توجّه داشته اند، بهتر از دیگران بـه این موضوع پرداخته اند.

دبس ، معتقد هست که حتما نوجوانان (بویژه پسران) را از این عادت زشت و تظاهر بـه عشق بازی با خود کـه در این دوره شیوع دارد باز داشت. این امر ، درون صورتی کـه به درازا بکشد ، نشانـه بیماری روانی خواهد بود ؛ امّا درون آغاز دوره نوجوانی، عیب بی اهمـیتی بـه حساب مـی آید کـه درمان آن آسان هست ، بـه شرط آن کـه مربّی بکوشد اعتماد نوجوان را بـه خود جلب کند ، از این کـه احساس گناه کاری درون او بیدار شود ، اجتناب ورزد و برای او فعالیت سالمـی را فراهم کند که تا بتواند امـیال نوظهور او را تشفّی بخشد یـا جهت آن را تغییر دهد. غذای سبک ساده، عادت بـه برخاستن بـه محض بیداری و دوش گرفتن و تمرین بدنی درون این مورد ، بسیـار مفیدتر و مؤثّرتر از عتاب ها و خطاب هاست. [۱۴۵]

به دلیل این پیـامدهاست کـه در احادیث، افراد از این عمل نابه هنجار ، برحذر داشته شده اند. درون حدیثی آمده هست که رسول اکرم صلی الله علیـه و آله فرمود : نَاکِحُ الکَفِّ مَلعُونٌ . [۱۴۶]

کسی کـه با دستمالی آلت خود، بـه ارضای مـی پردازد، ملعون است. بـه فرموده امام صادق علیـه السلام از جملهانی کـه خدا با آنـها درون روز قیـامت سخن نمـی گوید و نظر رحمت بـه آنـها ندارد و عذاب دردناکی ، آنـها را فرا مـی گیرد،ی هست که خودارضایی مـی کند. [۱۴۷]

نیز وقتی از آن حضرت ، از استمنا و آیـه مربوط بـه آن پرسیدند، فرمود : إِثمٌ عَظِیمٌ قَد نَهَی اللّهُ تَعَالَی عَنـهُ فِی کِتَابِهِ وَ فَاعِلُهُ کَنَاکِحِ نَفسِهِ وَ لَو عَلِمت بِمَن یَفعَلُهُ مَا أَکَلتُ مَعَهُ ... قَولُ اللّهِ: «فَمَنِ ابْتَغَی وَرَآءَ ذَ لِکَ فَأُوْلَئِکَ هُمُ الْعَادُونَ» وَ هُوَ مِمَّا وَرَاءَ ذَلِکِ . [۱۴۸]

استمنا ، گناه بزرگی هست که خدای متعال درون قرآن ، از آن نـهی کرده است. انجام دهنده این گناه ، همانندی هست که با خودش مـی کند.

اگر بدانمـی این کار را مـی کند ، هرگز با او غذا نمـی خورم... این سخن خداوند کـه مـی فرماید : «پس هر کـه فراتر از ازدواج مرد و زن ، رفتار دیگری انجام دهد ، بعد اینان ، تجاوزگران حدود الهی اند» و این عمل ، از مصادیق فراتر از ازدواج است. قابل توجّه هست که این حدیث ، بنا بـه نقل مرحوم شیخ حرّ عاملی ، ادامـه ای دارد کـه پاسخ بـه یک سؤال است.

سؤال را با توجّه بـه آنچه درون ذهن برخی از افراد هست ، متذکّر مـی شویم و سپس آن ادامـه را مطرح مـی کنیم. درون احادیث وارده درون باب حدود رفتارهای نابه هنجار ، درون ارتباط با استمنا ، حدِ شرعی مشخص نشده ؛ بلکه بـه صورت نمونـه ، آمده است : مردی را نزد امام علی علیـه السلام آوردند کـه با آلت خود ، بازی مـی کرده هست . امام ، بـه گونـه ای بـه دست او زد کـه سرخ شد . سپس از بیت المال ، هزینـه ازدواج او را با زنی پرداخت د. [۱۴۹]

بنا بر این گونـه احادیث، استمنا ، گناهی هست که درون صورت اثبات، حاکم شرع ، صرفاً تعزیر مـی کند و حدّی ندارد. درون حدیثی از امام صادق علیـه السلام از مالش آلت ، از سوی خود فرد سؤال شد، امام فرمود : نَاکِحُ نَفسِهِ لَا شَی ءَ عَلَیـهِ . [۱۵۰]

او با خودش کرده، بعد حدی بر او نیست. نیز درون یک روایت دیگر از امام باقر علیـه السلام درون خصوص مردی کـه با بازی با خودش ، منی از او بیرون آمده ، سؤال شد ، فرمود : لَا بَأسَ بِهِ، وَلَم یَبلُغ بِهِ ذَلِکَ شَیئاً . [۱۵۱]

اشکالی ندارد ؛ بـه آن اندازه نیست کـه حدّ بر او جاری شود. البته شیخ حرّ عاملی ، این حدیث را حمل بر تقیّه کرده هست ، از آن جهت کـه در حدیث آمده ، اشکالی ندارد.

ممکن استی بگوید دلالت این روایت (اگر حمل بر تقیّه نکنیم) و همچنین حدیث قبلی ، جواز استمنا است. با توجّه بـه این کـه در روایـات فراوانی ، حرمت و گناه استمنا ، یـادآور گردیده و در این دو روایت ، گفته شده اشکالی ندارد و حتّی به منظور این کار ، حدّ هم درون نظر گرفته نشده هست ، آیـا این ، حکایت از آن ندارد کـه استمنا نابه هنجاری نیست ، همان طور کـه امروزه درون بین روان شناسان غربی مطرح هست ؟! درون پاسخ مـی گوییم :

اولاً ، این دو روایت ، درون مقام بیـان عدم حرمت نیستند ؛ بلکه به منظور بیـان عدم نیـاز بـه حدّ روایت شده اند . لذا جمله آخر درون روایت دوم کـه گفته : «به آن اندازه نیست کـه حدّ بر او جاری شود» ، مؤیّد آن است. بنا بر این ، مضمون این حدیث با احادیث دیگر ، درون تعارض نیست و حرمت و گناه آن ، نفی نگردیده است. ثانیـاً ، این عمل نابه هنجار ، درون مقایسه با نابه هنجاری های دیگر (مانند زنا و لواط) ، گناه کمتری دارد ، و لذا به منظور آنـها حدّ مشخص شده و بر این عمل ، صرفاً تعزیر (که بنا بر نظر قاضی ، تعداد آن مشخص مـی شود) .

ذیل روایتی کـه مرحوم شیخ حرّ عاملی آورده، این سؤال نیز از امام علیـه السلام مطرح شده هست که : از نظر شدّت گناه ، زنا بزرگ تر هست یـا استمناء ؟ کـه امام این گونـه پاسخ مـی دهد : هُوَ ذَنبٌ عَظِیمٌ قَد قَالَ القَائِلُ بَعضُ الذَّنبِ أَهوَنُ مِن بَعضٍ وَ الذُّنُوبُ کُلُّهَا عَظِیمٌ عِندَ اللّهِ لِأَنَّهَا مَعاصِیَ وَ إِنَّ اللّهَ لَا یُحِبُّ مِنَ العِبَادِ العِصیَانَ، وَ قَد نَهَانَا اللّهُ عَن ذَلِکَ لِأَنَّهَا مِن عَمَلِ الشَّیطَانِ وَ قَد قَالَ : لَا تَعبُدُو الشَّیطَانَ ، «إِنَّ الشَّیْطَنَ لَکُمْ عَدُوٌّ فَاتَّخِذُوهُ عَدُوًّا إِنَّمَا یَدْعُواْ حِزْبَهُ لِیَکُونُواْ مِنْ أَصْحَبِ السَّعِیرِ» . [۱۵۲]

این عمل (استمنا) گناه بزرگی هست . بعضی ها مـی گویند کـه برخی گناهان ، از برخی دیگر از گناهان سبک ترند ، درون حالی کـه همـه گناهان نزد خداوند ، بزرگ هستند ؛ چرا کـه معصیت هستند و خداوند ، ارتکاب گناه از بندگان خود را دوست ندارد .

خداوند ، ما را از گناهان نـهی کرده ؛ چرا کـه معصیت ، عملی شیطانی هست و فرموده است : «شیطان را عبادت نکنید ؛ بـه درستی کـه شیطان ، دشمن شماست . بعد او را دشمن خود بدانید، چرا کـه او پیروان خود را بـه آتش دعوت مـی کند» . ثالثاً ، درون روایـات گذشته ، تصریح بـه حرمت استمنا شده و مـی توان بـه واسطه این دو روایت کـه ظهور درون جواز هم ندارند ، از آنـها دست برداشت. رابعاً درون دو حدیث زیر ، استمنا ، بـه عنوان عملیـات اعمال فحشا و از مصادیق زنا دانسته شده است. از امام صادق علیـه السلام درباره استمنا سؤال مـی شود ، ایشان مـی فرماید : الخَضخَضَهُ] هِیَ مِنَ الفَوَاحِشِ... . [۱۵۳]

استمناء ، از جمله اعمال فحشا است.

نیز آن امام علیـه السلام درون مورد با حیوان و استمنا فرمود : کُلُّ مَا أَنزَلَ بِهِ الرَّجُلُ مَاءَهُ فِی هَذَا وَ شِبهِهِ فَهُوَ زِنا . [۱۵۴] هر چیزی کـه مانند این دو ، باعث انزال منی مرد مـی شود ، از مصادیق زنا محسوب مـی شود . بنا بر این ، استمنا، رفتار نابه هنجار و گناه هست ، گرچه به منظور مرتکب آن ، حدّ مشخصی از کیفر ، درون نظر گرفته نشده هست . از این کـه این عمل درون شرع ، گناه و نابه هنجار شمرده شده، مـی توان فهمـید کـه این عمل به منظور آدمـی ، زیـان دارد و لااقل درون بُعد معنوی و روانی ، فرد را با مشکل روبه رو مـی سازد.

علاوه بر این کـه آسیب ها و زیـان های دیگر آن هم درون برخی تحقیقات (همان طور کـه در بالا تبیین شد) بـه دست آمده است. مضافاً بر این کـه عادت بـه چنین رفتاری ، عوارض فراوان روانی دارد کـه امروزه روان شناسان نیز این نوع استمنا را نابه هنجاری و حتی بیماری دانسته اند. اسلام ، با حرام دانستن این عمل ، از همـه خطرات آن و از جمله آسیب های عادت بـه این عمل ، پیشگیری کرده است.

ب . همجنس گرایی

اشاره

تمایل و رفتار با همجنس ، از نابه هنجاری های ای هست که از دیدگاه اسلام ، تمام اقسام آن، انحراف و گناه اند و بر اساس مـیزان قبح هر یک از اقسام آن، کیفرهای متناسبی ، نیز به منظور آنـها درون نظر گرفته شده است. همجنس گرایی، ابتدا بـه دو دسته تقسیم مـی شود : همجنس گرایی مرد بـه مرد و همجنس گرایی زن بـه زن. هر یک از این دو ، شامل انواعی از رفتارهای نابه هنجار مـی شود کـه در ادامـه ، بر اساس آیـات قرآنی و احادیثی کـه درباره انواع رفتارهای نابه هنجار همجنس گرایـان درون متون اسلامـی آمده، آنـها را مورد بررسی قرار مـی دهیم :

لواط

لواط یـا رفتار مرد بـه مرد ، بـه چند طریق صورت مـی گیرد : تمایل بـه انجام رفتار بـه صورت فاعلی ، مفعولی و هر دو. درون قرآن و احادیث ، هر سه نوع آن ، از گناهان کبیره دانسته شده وی کـه مرتکب آن مـی شود ، مورد لعن قرار گرفته است. درون قرآن ، حدود ده بار ، درون ارتباط با قوم لوط ، این نوع رفتارهای را تقبیح کرده، و آنـها را و منکر خوانده هست .

قرآن ، این نکته را تذکّر مـی دهد کـه این رفتارهای غیر طبیعی و نابه هنجار ، از سوی هیچ مردی که تا کنون (تا زمان قوم لوط) صورت نگرفته است. «أَتَأْتُونَ الْفَحِشَهَ مَا سَبَقَکُم بِهَا مِنْ أَحَدٍ مِّنَ الْعَلَمِینَ . [۱۵۵] آیـا شما کـه چنین رفتار نابه هنجار و ای را انجام مـی دهید ، مـی دانید کـه هیچ یک از آدمـیان درون این عمل ، بر شما سبقت نگرفته اند ؟» . و یـا با اشاره بـه غیر طبیعی بودن آن مـی فرماید : «أَئِنَّکُمْ لَتَأْتُونَ الرِّجَالَ وَ تَقْطَعُونَ السَّبِیلَ وَ تَأْتُونَ فِی نَادِیکُمُ الْمُنکَرَ . [۱۵۶]

آیـا شما مردان همجنس گرا شُدید و راه طبیعی ازدواج با زنان را رها کرده اید و این عمل زشت و منکر را درون اجتماع مردم و پیش چشم عموم ، مرتکب مـی شوید ؟!» . و یـا مـی فرماید : «أَئِنَّکُمْ لَتَأْتُونَ الرِّجَالَ شَهْوَهً مِّن دُونِ النِّسَآءِ بَلْ أَنتُمْ قَوْمٌ تَجْهَلُونَ . [۱۵۷]

آیـا شما به منظور ارضای ، زنان را رها مـی کنید و با مردان ، عمل انجام مـی دهید ؟ حقاً کـه شما گروهی نادان هستید !» . درون متون حدیثی ، صدها روایت درباره لواط آمده هست که بـه ذکر چند حدیث ، بسنده مـی کنیم : پیـامبر صلی الله علیـه و آله با اشاره بـه گناه کبیره بودن لواط و برخی گناهان دیگر و امکان ابتلای مرتکبان این گناه بـه عذاب الهی مـی فرماید : إِنَّ أَخوَفَ مَا أَخَافُ عَلَی أُمَّتِی مِن بَعدِی عَمَلُ قَومِ لُوطٍ فَلتَرتَقِب أُمَّتِی العَذَابَ إِذَا تَکَافَی ... الرِّجَالُ بِالرِّجَالِ . [۱۵۸] بیشتر چیزی کـه باعث ترس من بر آنـهاست، احتمال این هست که بعد از من ، مبتلا بـه عمل قوم لوط بشوند .

اینان حتما منتظر عذاب الهی باشند ، اگر درون ارضای ، مردان با مردان نزدیکی کنند. امام صادق علیـه السلام درون بیـان مصداق کبائر درون آیـه «إِن تَجْتَنِبُواْ کَبَآئِرَ مَا تُنْهَوْنَ عَنْهُ» ، [۱۵۹] از جمله کبائر مصداق آیـه را لواط مطرح کرده است : وَاللِّوَاطِ مِنَ الَّذینَ یَجتَنِبُونَ کَبَائِرَ الإِثمِ . [۱۶۰]لواط ، از جمله گناهان کبیره هست که حتما از آن ، اجتناب شود . امام علی علیـه السلام با توجّه بـه شدّت گناه کبیره لواط ، آن را کفر خوانده و فرموده است : اللِّوَاطُ مَا دُونَ الدُّبُرِ وَ الدُّبُرُ هُوَ الکُفرُ . [۱۶۱]لواط ، ارضای مرد با مرد بدون نزدیکی با اوست و نزدیکی درون مرد ، کفر محسوب مـی شود . امام صادق علیـه السلام درون شدّت گناه کبیره بودن لواط، آن را بدتر از گناه کبیره زنا دانسته و فرموده است: حُرمَهُ الدُّبُرِ أَعظَمُ مِن حُرمَهِ الفَّرجِ، إِنَّ اللّهَ أَهلَکَ أُمَّهً بِحُرمَهِ الدُّبُرِ وَ لَم یُهلِک أَحَداً بِحُرمَهِ الفَرجِ . [۱۶۲] ممنوعیت نزدیکی مرد با مرد دیگر ، بزرگ تر از ممنوعیت نزدیکی با زن هست ؛ زیرا خداوند ، یک قوم را بـه دلیل ارتکاب گناه لواط ، هلاک کرد ؛ ولی هیچ را بـه دلیل ارتکاب گناه زنا، هلاک ننمود .

با توجّه بـه بدتر بودن نابه هنجاری لواط ، از نابه هنجاری زنا ، حتما تعجّب کرد کـه چرا برخی از روان شناسان غربی ، همجنس گرایی را بـه هنجار تلقی کرده اند ، ولی زنا را نابه هنجار دانسته اند؟! این ، نشانـه آن هست که آنـها بـه دلایل غیر عملی و ضد اخلاقی ، چنین نظری را ابراز داشته اند.ی کـه مبتلا بـه این رفتار نابه هنجار شده ، اختلال درون هویّت پیدا کرده هست و بر طبق برخی از احادیث ، هویّت زنان را بـه خود مـی گیرد و در نقش وی ، تغییر ایجاد مـی شود. رسول اکرم با اشاره بـه این امر مـی فرماید : مَن أَلَحَّ فِی وَطی الرِّجَالِ لَم یَمُت حَتَّی یَدعُوا الرِّجَالَ إِلَی نَفسِهِ . [۱۶۳]

کسی کـه خیلی علاقه مند بـه وطی مردان است، خواه ناخواه ، متمایل بـه آن مـی شود کـه مردان نیز با او وطی کنند و به این منظور ، مردان را بـه سوی خود مـی کشاند. درون احادیث ، علاوه بر نابه هنجاری عمل لواط ، حتّی دوست داشتن این کهی این کار را انجام مـی دهد ، حرام دانسته شده هست . لذا پیـامبر صلی الله علیـه و آله مـی فرماید : مَن أَحَبَّ عَمَلَ قَومِ لُوطٍ شَرَّاً کَانَ أَو خَیراً فَهُوَ کَمَن عَمِلَهُ . [۱۶۴]

کسی کـه لواط را چه بـه انگیزه بد و چه بـه انگیزه خوب، دوست داشته باشد، همانند آنی کـه آن را مرتکب شده، گناه کار است.

در قرآن ، افرادی کـه خود را بـه این نابه هنجاری عادت داده اند و به هیچ وجه ، از آن دست بردار نیستند ، «مستان » خوانده شده اند کـه جز عذاب و نابودی آنـها ، راه دیگری نیست .

خداوند ، درون بیـان دلیل نزول عذاب بر قوم لوط بـه پیـامبر صلی الله علیـه و آله مـی فرماید : «لَعَمْرُکَ إِنَّهُمْ لَفِی سَکْرَتِهِمْ یَعْمَهُونَ * فَأَخَذَتْهُمُ الصَّیْحَهُ مُشْرِقِینَ * فَجَعَلْنَا عَلِیَهَا سَافِلَهَا وَ أَمْطَرْنَا عَلَیْهِمْ حِجَارَهً مِّن سِجِّیلٍ * إِنَّ فِی ذَ لِکَ لَأَیَتٍ لِّلْمُتَوَسِّمِینَ . [۱۶۵]

به جان تو سوگند کـه آنان درون مستی () خود سرگردان بودند ! بعد به هنگام طلوع آفتاب ، فریـاد مرگبار ، آنان را فرو گرفت و آن شـهر را زیر و زبر کردیم و بر آنان سنگ هایی از سنگ گِل باراندیم . بـه یقین، درون این کیفر به منظور هوشیـاران ، عبرت هاست» . عادت بـه لواط ، بر اساس مستی ای کـه پدید مـی آورد، نگرش فرد را تغییر مـی دهد و باعث مـی شود کـه این رفتار نابه هنجار و زشت، درون نگاه او بـه هنجار و خوب جلوه کند و آن را حلال و جایز برشمارد.

در احادیث فراوانی ، ضمن این کـه افراد ، از ارتکاب این عمل و به هنجار دانستن آن بر حذر داشته شده اند، مطرح شده : آنان کـه بر این نابه هنجاری اصرار مـی ورزند و آن را حلال تلقّی مـی کنند ، از عذاب حتمـی (همانند آن عذابی کـه بر قوم لوط ، فرود آمده است) ، درون امان نیستند . امام صادق علیـه السلام درون تفسیر آیـه «وَ أَمْطَرْنَا عَلَیْهَا حِجَارَهً مِّن سِجِّیلٍ ...» [۱۶۶] فرمود : مَن مَاتَ مُصِرّاً عَلَی اللِّوَاطِ لَم یَمُت حَتَّی یَرمِیَهُ اللّهُ بِحَجَرٍ مِن تِلکَ الحِجَارَهِ تَکُونُ فِیـهِ مِنِیَّتُهُ وَ لَا یَرَاهُ أَحَدٌ . [۱۶۷]

کسی کـه تا بـه هنگام مرگ ، بر انجام عمل لواط ، اصرار داشته باشد ، نمـی مـیرد مگر آن کـه سنگی همانند سنگی کـه بر قوم لوط فرود آمد، بر او فرود مـی آید و به این وسیله مـی مـیرد ؛ ولی هیچ آن سنگ را نمـی بیند. نیز آن حضرت درون تفسیر آیـه فوق فرمود : مَا مِن عَبدٍ یَخرُجُ مِنَ الدُّنیَا یَستَحِلُّ عَمَلَ قَومِ لُوطٍ إِلَا رَمَاهُ اللّهُ بِحَجَرٍ مِن تِلکَ الحِجَارَهِ یَکُونُ مِنِیَّتُهُ فِیـهَا وَ لَکِنَّ الخَلقَ لَا یَرَونَهُ . [۱۶۸]

هیچ فردی کـه عمل قوم لوط را حلال بداند، از دنیـا نمـی رود مگر آن کـه خداوند ، مرگش را درون همان نوع سنگ عذاب وارد شده بر قوم لوط، قرار مـی دهد ؛ ولی مردم ، آن را نمـی بینند.

همچنین پیـامبر صلی الله علیـه و آله مـی فرماید : لَا تَقُومُ السَّاعَهُ حَتَّی یُرضِخَ اللّهُ رُؤوسَ أَقوَامٍ بِکَوَاکِبٍ مِنَ السَّمَاءِ یَرمِیـهِمُ بِهَا، بِاستِحلَالِهِم عَمَلَ قَومِ لُوطٍ . [۱۶۹]

قیـامت ، برپا نخواهد شد مگر آن کـه آنـهایی کـه کار قوم لوط را حلال دانسته اند ، بـه واسطه سنگ ریزه های آسمانی ای کـه به سر آنـها زده مـی شود ، بمـیرند . همان طور کـه از آیـات قرآن و احادیث بـه دست مـی آید ، سابقه انحراف همجنس گرایی ، از قوم لوط آغاز شده است. همجنس گرایی ، بعد از آنـها نیز کم و بیش درون برخی جوامع ، مشاهده شده هست که همـیشـه مورد نـهی و مذمّت تمام ادیـان و اندیشمندان واقع شده است. روان شناسان هم که تا سال ۱۹۷۳ م ، این عمل را یک عمل طبیعی نمـی دانستند و آن را انحرافی آشکار ، درون طبیعت بشری معرفی مـی کرده اند و برای آن ، علل متفاوتی بیـان مـی نمودند. درون این سال بود کـه همجنس گرایی ، بـه عنوان یک طبقه تشخیصی ، از سوی انجمن روان پزشکی امریکا ، کنار گذاشته شد و در سال ۱۹۸۰ م ، از راهنمایی تشخیصی و آماری اختلالات روانی حذف شد . [۱۷۰]از دیدگاه فروید ، همجنس گرایی (چه بـه طور مطلق ، چه بـه طور نسبی) ، نشانـه توقّف درون سیر تحوّل کارکردهای هست .[۱۷۱] آدلر ، معتقد هست که ماهیت اصیل انحراف (از جمله همجنس طلبی) درون قطع رابطه عاطفی نسبت بـه جنس مخالف ، نمایـان هست .

این ، درون حالتی هست که شخص منحرف ، درون نتیجه تأثیرات نامطلوب زمان کودکی و بزرگ سالی، خود را قادر و حائز صلاحیت برقراری این گونـه روابط ، احساس نمـی کند ، بـه همـین دلیل ، درون مقابل نقش طبیعی خود (نقشی کـه او را بـه نسبت آمادگی هایی کـه برای زندگی بـه دست آورده، با بیم ابطال شخصیت ، بـه وحشت مـی اندازد) ، ایستادگی مـی کند و این اصل فکری ، غالباً بـه صورت ناآگاه ، درون افراد باقی مـی مانَد ، امّا موضوعی کـه در عمل ، آشکارا شروع بـه خودنمایی مـی کند ، کم ارزش شماری یـا رد زدن هست و این ، وسیله ای هست که بـه نظر ، عامل جبرانی درون احساس حقارت بـه شمار مـی آید. [۱۷۲] اریک فروم ، این گرایش را نوعی انحراف از طبیعت بشری مـی داند و معتقد استانی کـه به انحرافات همجنس گرایی گرفتارند ، درون رسیدن بـه این وصل دو قطبی (قطب مذکّر و مؤنّث) شکست مـی خورند و به ناچار حتما برای همـیشـه ، رنج جدایی را تحمّل کنند، درست مانند آن دسته از افراد معمولی ای کـه از مـهر ورزیدن عاجزند . [۱۷۳]

همجنس گرایی، تمایل و رفتاری غیر طبیعی هست که درون طول تاریخ ، به منظور اکثریت بشر ، نابه هنجار تلقّی مـی شده است. آمارهایی کـه از شیوع همجنس گرایی درون دنیـا داده اند ، حکایت از آن دارد کـه درصد بسیـار کمـی از مردم ، بـه آن مبتلایند و آنـهاانی هستند کـه غالباً بـه دلیل علل و عوامل محیطی، وقفه رشد روانی ، عوامل زیستی و... از طبیعت اوّلیـه خود ، بیگانـه شده اند.

کاپلان (ترجمـه پورافکاری، ۱۳۷۹) معتقد هست که اوّلین مطالعه اساسی درون مورد مـیزان بروز همجنس گرایی ، از سوی «آلفرد کینسی» ، [۱۷۴]در سال ۱۹۴۸ م ، بـه عمل آمد . او بـه این نتیجه رسید کـه ده درصد مردها همجنس گرا هستند. درون زن ها این رقم پنج درصد بود. وی همچنین دریـافت کـه ۳۷ درصد مردم ، زمانی درون عمر خود ، تجربه ای همجنس گرایـانـه داشته اند (از جمله ، فعالیت های همجنس گرایی دوران نوجوانی) . از سال ۱۹۴۸ م ، بـه بعد، زمـینـه یـابی بی شمار درون این ارقام ، بـه طور نزولی ، تجدید نظر کرده اند.

یک زمـینـه یـابی درون امریکا ، درون سال ۱۹۸۸ م ، از سوی اداره آمار آن کشور بـه عمل آمد کـه مـیزان شیوع همجنس گرایی درون مردان را دو که تا سه درصد گزارش داد . درون سال ۱۹۸۹ م ، طبق مطالعات دانشگاه شیکاگو ، این نتیجه بـه دست آمد کـه یک درصد هر دو جنس ، منحصراً همجنس گرا هستند. درون سال ۱۹۹۳ م، بنیـاد «آن گات مچر» بـه این نتیجه رسید کـه یک درصد مردها درون یک سال قبل از مطالعه ، منحصراً فعّالیت همجنس گرایی داشته اند. درون این مطالعه ، دو درصد مردها تجربه همجنس گرایی را درون طول عمر خود گزارش کرده اند. چون زمـینـه یـابی های جسمـی ، قابل اعتماد نیستند، داده های دقیق درون این مورد ، قابل وصول نیست. با این حال ، رسانـه های دولتی نظیر «مراکز کنترل و پیشگیری بیماری ها» امروزه به منظور ارائه آمار درون زمـینـه رفتار همجنس گرایی ، از ارقام «کینسی» استفاده نمـی کنند. جدول زیر ، تخمـین های رفتار همجنس گرایی را درون سطح دنیـا نشان مـی دهد. [۱۷۵]

کشور نمونـه یـافته ها کانادا ۵۵۱۴ نفر دانشجوی سال اوّل ۹۸٪ ناهمجنس گرا. زیر ۲۵ سال ۱٪ دوجنس گرا. ۱٪ همجنس گرا. نروژ ۶۱۵۵ نفر بین ۱۸ که تا ۲۶ سال ۵/۳٪ مردها و ۳٪ زن ها تجربه همجنس گرایی را درون گذشته گزارش کرده اند . فرانسه ۲۰۰۵۵ فرد بالغ تجربه با همجنس درون طول عمر: ۱/۴٪ درون مردها و ۶/۲٪ درون زن ها دانمارک ۳۱۷۸ نفر بین ۱۸ که تا ۵۹ سال کمتر از ۱٪ مردها منحصراً همجنس گرا بودند. بریتانیـا ۱۸۸۷۶ نفر بین ۱۶ که تا ۵۹ سال ۱/۶ مردها درون گذشته تجربه با همجنس را گزارش کرده اند.

بعضی از همجنس گراها (بخصوص مردها) ، وقوف بـه تخیّلات رمانتیک مربوط بـه همجنس را درون وجود خود ، قبل از بلوغ گزارش مـی کنند. طبق داده های کینزی، حدود نیمـی از پسرها درون دوره پیش از بلوغ ، تجربه های ی با یک فرد همجنس داشته اند. با این حال ، این تجربه جنبه تفتیشی دارد (بخصوص اگر با یک همتا باشد ، نـه فرد بالغ) و نوعاً فاقد جزء عاطفی واقعی است.

بیشتر همجنس گراهای مرد ، شروع کشش رمانتیک و نسبت بـه همجنس خود را درون اوان نوجوانی ، بـه خاطر مـی آورند. درون مورد زن ها نیز شروع تخیّلات رمانتیک نسبت بـه همجنس ، ممکن هست به مرحله قبل از نوجوانی مربوط باشد. با این حال ، شناخت ترجیح آشکار جنس خودی ، نوعاً درون اواسط یـا پایـان نوجوانی یـا حتّی جوانی طول مـی کشد. زن های همجنس گرا درون مقایسه با مردهای همجنس گرا ، ظاهراً درون اوایل گرایش خود ، روابط بیشتری با جنس مقابل داشته اند.

یک مطالعه ، نشان مـی دهد کـه ۵۶ درصد زن های همجنس گرا ، پیش از نخستین تجربه ژنیتال با همجنس ، سابقه نزدیکی با یک مرد را داشته اند، درون مقایسه با نوزده درصد مردها کـه نخستین تجربه آنـها نزدیکی با یک زن بوده است.

حدود چهل درصد زن های همجنس گرا درون یک سال قبل از زمـینـه یـابی ، رابطه با مرد داشته اند. همان طور کـه از آمارهای فوق پیداست، عدم شیوع همجنس گرایی ، نابه هنجاری و غیر طبیعی بودن آن را تأیید مـی کند ، وگر نـه همانند ازدواج زن و مرد ، شیوع فراگیر داشت ؛ امّا این کـه برخی از روان شناسان امریکایی ، جدیداً همجنس گرایی را نابه هنجار تلقّی نمـی کنند و آن را از لیست قبلی نابه هنجاری ها حذف کرده اند، حتما در انحطاط اخلاقی و موج ضدّ معنویت کـه دامنگیر امریکا شده و تعدادی از مسئولان سیـاسی را نیز مبتلا بـه همجنس گرایی کرده ، جستجو کرد .

آنـها حتما بدانند کـه این عوامل ، نمـی تواند نابه هنجار و غیر طبیعی را بـه هنجار و طبیعی کند .

تمایل مرد بـه مفعول واقع شدن

از جمله همجنس گرایی مرد بـه مرد ، این هست که فرد ، دوست دارد کـه مرد دیگری با وی نزدیکی کند و از این کـه با او عمل لواط انجام شود ، لذّت مـی برد. این رفتار نابه هنجار ، از مصادیق لواط هست و درون متون دینی ، همانند آن شمرده شده است. امام علی علیـه السلام با توجّه بـه نابه هنجاری این رفتار فرمود : إِذ کَانَ الرَّجُلُ کَلَامُهُ کَلَامَ النِّسَاءِ وَ مِشیُهُ مَشِیَهَ النِّسَاءِ وَ یُمَکِّنُ مِن نَفسِهِ فَیُنکَحُ کَمَا تُنکَحُ المَرأَهُ ، فَارجُمُوهُ وَ لَا تَستَحیُوهُ . [۱۷۶]

هنگامـی کـه نوع سخن گفتن مردی ، همانند سخن گفتن زنان و رفتارش، رفتار زنانـه هست و درون برابر مرد دیگری تمکین مـی کند و خود را به منظور ، همانند زن ، درون اختیـار مردی دیگر ، قرار مـی دهد، بعد او را سنگسار کنید و او را زنده نگذارید . امام صادق علیـه السلام با اشاره بـه پیـامدهای این نوع رفتار نابه هنجار فرمود : حَرَّمَ اللّهُ عَلَی کُلِّ ذِی دُبُرٍ مُستَنکَحٍ، الجُلُوسُ عَلَی إِستَبرَقِ الجَنَّهِ . [۱۷۷]

خدا به منظور هر مردی کـه حاضر مـی شود دیگری با او کند ، اقامت درون بهشت زرّین را ممنوع ساخته است. نیز امام باقر علیـه السلام فرمود : أَقسَمَ اللّهُ عَلَی نَفسِهِ أَن لا یَقعُدَ عَلَی نَمَارِقِ الجَنَّهِ مَن یُؤتَی فِی دُبُرِهِ . [۱۷۸]

خداوند بـه خودش قسم یـاد کرده است، فردی را کـه حاضر مـی شود درون ش کنند، هرگز نگذارد بر سریرهای بهشتی تکیـه بزند. از این نوع روایـات فراوان اند و کمترین دلالت آنـها بر این هست که این رفتار، نابه هنجار و گناه کبیره هست . لذا درون برخی روایـات ، مورد لعن رسول خدا صلی الله علیـه و آله قرار گرفته اند. امام علی علیـه السلام با انتخاب واژه «مخنثین» به منظور افرادی کـه این نابه هنجاری را مرتکب مـی شوند ، فرمود : وَلَعَنَ رَسُولُ اللّهِ صلی الله علیـه و آله المُخَنَّثِینَ ... . [۱۷۹]رسول خدا صلی الله علیـه و آله مخنّث ها (مردانی کـه دوست دارند با آنـها وطی شود) را لعنت کرده است. یـا از رسول اکرم نقل شده کـه فرمود : لَعَنَ اللّهُ بَیتا یَدخُلُهُ مُخَنَّثٌ . [۱۸۰]

خداوند ، خانـه ای را کـه مرد مخنّث وارد آن مـی شود ، از رحمتش دور ساخته است. بر اساس احادیث ، چنین افرادی ، با استمرار این عمل، هویّت خود را از دست مـی دهند و هویّت جنس مخالف را پیدا مـی کنند. پیـامبر صلی الله علیـه و آله با اشاره بـه این امر فرمود : مَن أَمکَنَ مِن نَفسِهِ طَائِعاً یُلعَبُ بِهِ أَلقَی اللّهُ عَلَیـهِ شَهوَهُ النِّسَاءِ . [۱۸۱]

مردی کـه از روی مـیل ، درون برابر مردی دیگر تمکین مـی کند که تا با او بازی کند (بر اساس ضوابط تکوینی علّی و معلولی خداوند، از هویّت خود ، بیگانـه مـی شود و هویّت زنانـه مـی گیرد و از این رو) دارای زنانـه مـی گردد. از مظاهر دیگر این رفتار نابه هنجار کـه در احادیث ، از آن نـهی گردیده ، عبارت هست از : آرایش مرد ، بـه صورتی کـه مرد دیگری را برانگیزد و تحریک کند. امام صادق علیـه السلام درون بین تعدادی از نابه هنجاری های ای کـه بنی العباس بـه آن مبتلا شده بودند ، مـی فرماید : وَرَأَیتُ التَّأنِیثَ فِی وُلدِ العَبَّاسِ قَد ظَهَرَ وَ أَظهَرُوا الخِضَابَ وَ امتَشَطُوا کَمَا تَمتَشِطُ المَرأَهُ لِزَوجِهَا وَ أَعطُوا الرِّجَالَ الأَموَالَ عَلَی فُرُوجِهِم وَ تُنُوفِسَ فِی الرِّجُلِ وَ تَغَایَرَ عَلَیـهِ الرِّجَالُ . [۱۸۲]

مـی بینی کـه در بین بنی العباس ، نابه هنجاری ها آشکار شده هست . مردان ، بـه انگیزه به منظور جنس موافق خود، خضاب مـی کنند و آرایش مـی کنند همان طور کـه زن به منظور همسرش آرایش مـی کند و به خاطر تمکین مردهایی به منظور آنـها ، از اموال خود بـه آنـها مـی دهند. مردان ، درون مورد مردی کـه تمکین مـی کند ، با یکدیگر رقابت مـی کنند و به خاطر او با یکدیگر ، بـه دعوا مشغول مـی شوند.

مالش مردان

از جمله نابه هنجاری های همجنس گرایی مردانـه ، تماس مرد با جنس موافق خود ، بـه انگیزه و شـهوی هست . این شیوه بـه صورت های مختلفی چون : خوابیدن پیش هم و تماس بدن ها بـه یکدیگر ، مالش آلت بـه ران ها و دُبر دیگری و مالش آلت یکدیگر ، انجام مـی شود کـه همـه اینـها از دیدگاه اسلامـی ، گناه و نابه هنجارند. بـه نمونـه هایی از روایـات درون این نوع همجنس گرایی ها اشاره مـی کنیم: حسین بن سعید اهوازی (از علمای اهواز) مـی گوید : من دست خطّ امام رضا علیـه السلام را درون پاسخ این سؤال کـه «آیـا بازی با ران غلام و بین ران او اشکالی دارد؟» دیده ام . امام علیـه السلام نوشت : «خدا لعنت کندی را کـه چنین کند». [۱۸۳]

در این حدیث ، ضمن اشاره بـه نابه هنجار بودن این رفتار همجنس گرایـانـه، گناه کبیره بودن آن را اشاره کرده هست ؛ زیرا بر فاعل آن ، لعنت فرستاده است. درون روایـات فراوانی ، حدّ صد تازیـانـه به منظور چنین شخصی مقرّر گردیده است. [۱۸۴]

حتّی به منظور این کـه مبادا گرایش بـه اعمال همجنس گرایـانـه درون افرادی پدید آید، خوابیدن مردان زیر یک رو انداز ، حرام شده هست و برایـانی کـه عمداً اقدام بـه خوابیدن با هم بنمایند، گرچه رفتار نابه هنجار دیگری انجام ندهند، تعزیر مقرّر شده است.

از امام صادق علیـه السلام درون ارتباط با زیر یک روانداز خوابیدن دو مرد پرسش شد ، امام فرمود: «اگر آنـها قوم و خویش نیستند و ضرورتی ایجاب نشده کـه این گونـه بخوابند ، سی ضربه شلّاق بـه آنـها زده مـی شود». [۱۸۵] امام باقر علیـه السلام فرمود : نَهَی رَسُولُ اللّهِ صلی الله علیـه و آله عَنِ المُکَاعَمَهِ وَ المُکَامَعَهِ فَالمُکَاعَمَهُ أَن یَلثُمَ الرَّجُلُ الرَّجُلَ وَ المُکَامَعَهُ أَن یُضَاجِعَهُ وَ لَا یَکُونُ بَینَهُمَا ثَوبٌ مِن غَیرِ ضَرُورَهٍ . [۱۸۶] پیـامبر صلی الله علیـه و آله نـهی کرد از این کـه مردی ، مرد دیگری را با ببوسد و یـا ، بدون ضرورتی ، پیش هم بخوابند .

تمایل مرد بـه بوسیدن مرد

در احادیث فراوان ، بوسه گرفتن شـهوی مرد از مرد ، مورد نـهی قرار گرفته هست . امام رضا علیـه السلام فرمود: وَ إِذَا قَبَّلَ الرَّجُلُ غُلَاماً بِشَهوَهٍ لَعَنَتهُ مَلَائِکَهُ السَّمَاءِ، وَ مَلَائِکَهُ الأَرضِ ، وَ مَلَائِکَهُ الرَّحمَهِ وَ مَلَائِکَهُ الغَضَبِ وَ أَعَدَّ لَهُ جَهَنَّمَ وَ سَاءَت مَصِیراً . [۱۸۷] هنگامـی کـه مردی، پسری را بـه انگیزه شـهوی مـی بوسد، ملائکه آسمان ها، فرشتگان زمـین، فرشتگان رحمت و فرشتگان غضب ، همـه ، او را لعنت مـی کنند و خدا به منظور او جهنّم را کـه بد جایگاهی هست ، آماده مـی سازد. شدت گناه بوسیدن پسر از روی را پیـامبر صلی الله علیـه و آله با اشاره بـه پیـامد عذابی آن ، چنین بیـان فرمود : مَن قَبَّلَ غُلَاماً بِشَهوَهٍ ، عَذَّبَهُ اللّهُ أَلفَ عَامٍ فِی النَّارِ .[۱۸۸]

مردی کـه پسری را بـه انگیزه شـهوی ببوسد، خداوند ، او را هزار سال درون آتش ، عذاب خواهد کرد. روشن هست که این نابه هنجاری، زمـینـه نابه هنجاری های دیگر همجنس گرایـانـه را درون فرد موجب مـی شود . از این رو ، حتّی یک بار آن هم ، حرام و گناه هست و حتما از آن پرهیز کرد.

مصافحه، لمس و گفتن سخنان

از جمله رفتارهای نابه هنجار همجنس گرایی ، نظربازی مردان بـه عورت های یکدیگر، سخن همجنس گرایـانـه، مصافحه و دست درون گردن هم انداختن از روی است.

پیـامبر صلی الله علیـه و آله با اشاره بـه این کـه در آینده ، این نوع انحرافات درون بین مردم پدید مـی آید ، مـی فرماید : سَیَکُونُ فِی آخِر الزَّمَانِ أَقوَامٌ یُقَالُ لَهُم اللَّوَاطِیَّه عَلَی ثَلَاثَهِ أَصنَافٍ: فَصِنفٌ یَنظُرُونَ وَ یَتَکَلَّمُونَ وَ صِنفٌ یُصَافِحُونَ وَ یُعَانِقُونَ وَ صِنفٌ یِعمَلُونَ ذَلِکَ العَمَلَ فَلَعنَهُ اللّهِ عَلَیـهِم إِلَا أَن یَتُوبُوا وَ یَنُوبُوا . [۱۸۹]

در آخرالزمان ، گروه هایی خواهند بود کـه به آنـها همجنس گرا گفته مـی شود. آنـها از نظر انحراف همجنس گرایی ، سه نوع اند: یک نوع از آنـها بـه آلات یکدیگر ، نگاه مـی کنند و گفتگوی با هم دارند ؛ نوع دوم ، گروهی هستند کـه با گرفتن دست یکدیگر و معانقه (و تماس های بدنی دیگر) ، خود را ارضا مـی کنند و نوع سوم ، گروهی هستند کـه عمل نزدیکی را با جنس موافق خود انجام مـی دهند. لعنت خدا بر آنان باد ! مگر آن کـه توبه کنند و به سوی خدا باز گردند (و از این انحرافات دست بردارند) .

ملاعبه های همجنس گرایـانـه

از دیگر رفتارهای نابه هنجار ، این هست که مردان با یکدیگر ، بـه صورت دو نفره و یـا بـه صورت گروهی ، بـه بازی های و شـهوی مـی پردازند.

در حدیثی کـه پیـامبر صلی الله علیـه و آله ده رفتار نابه هنجار قوم لوط را بر مـی شمارد ، مـی فرماید : «... و آنان با یکدیگر ، بـه بازی های مـی پرداختند» . [۱۹۰] ملاعبه های همجنس گرایـانـه زنان بـه صورت گروهی نیز از جمله رفتارهای نابه هنجار هست که درون احادیث ، بدان اشاره شده است. امام صادق علیـه السلام درون حدیثی کـه تعداد زیـادی از انحرافات را بر مـی شمارد ، مـی فرماید : رَأَیتُ النِّسَاءَ یَتَّخِذنَ المَجَالِسَ کَمَا یَتَّخِذُهَا الرِّجَالُ . [۱۹۱] روزی مـی آید کـه مـی بینید زنان درون مجالس ، بازی های برپا مـی کنند ، همان طور کـه مردان چنین مـی کنند.

مساحقه (همجنس گرایی درون زنان)

از نابه هنجاری های همجنس گرایـانـه، مساحقه زنانـه هست و آن ، عبارت هست از این کـه زن ها فروج خود را بـه یکدیگر مـی مالند و از این طریق ، بـه ارضای خود مـی پردازند. درون احادیث زیـادی ، این عمل ، مشابه عمل قوم لوط و از نابه هنجاری های شدید و گناهان کبیره ، دانسته شده هست که بـه عنوان نمونـه ، بـه چند حدیث اشاره مـی کنیم . از امام صادق علیـه السلام درباره زنی کـه با زن دیگر ، بـه مساحقه مـی پردازد ، سؤال شد .

ایشان فرمود : مَلعُونَهٌ الرَّاکِبَهُ وَ المَرکُوبَهُ وَ مَلعُونَهٌ حَتَّی تَخرُجَ مِن أَثوَابِهَا الرَّاکِبَهُ وَ المَرکُوبَهُ ، فَإِنَّ اللّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی وَ المَلَائِکَهَ وَ أَولِیـاءَه یَلعَنُونَهُمَا وَ أَنَا وَ مَن بَقِیَ فِی أَصلَابِ الرِّجَالِ وَ أَرحَامِ النِّسَاءِ فَهُوَ وَاللّهِ الزِّنَا الأَکبَرُ وَ لَا وَاللّهِ مَا لَهُنَّ تَوبَهٌ قَاتَلَ اللّهُ لاقِیسَ بِنتَ إِبلِیسَ مَاذَا جَاءَت بِهِ... وَاللّهِ لَقَد کَانَ عَلَی عَهدِ رَسُولِ اللّهِ صلی الله علیـه و آله قَبلَ أَن یَکُونَ العِرَاقُ وَ فِیـهِنَّ، قَالَ رَسُولُ اللّهِ صلی الله علیـه و آله : لَعَنَ اللّهُ المُتَشَبِّهَاتَ بِالرِّجَالِ مِنَ النِّسَاءِ وَ لَعَنَ اللّهُ المُتَشَبِّهِینَ مِنَ الرِّجَالِ بِالنِّسَاءِ . [۱۹۲]

فاعل و مفعول ، هر دو مورد لعن خداوند متعال اند . این لعن ، ادامـه دارد که تا از آن وضعیت بیرون بروند. خدای تبارک و تعالی و ملائکه و اولیـای الهی ، همـه ، آن دو را لعنت مـی کنند. آنـها سزاوار لعن من و همـه مردان و زنانی کـه مـی آیند، هستند . بـه خدا قسم کـه این زنا ، زنای بزرگ تر هست و توبه آنـها (در صورتی کـه استمرار بدهند) قبول نمـی شود ! خدا بکشد اقیس ، شیطان را کـه این رفتار را باب کرد ... بـه خدا قسم کـه در زمان رسول خدا صلی الله علیـه و آله پیش از این کـه زنانی از اهل عراق گرفتار این رفتار شوند ، زنانی این چنین وجود داشتند! رسول خدا صلی الله علیـه و آله فرمود : «خدا زنان متشابه بـه مردان و مردان شبیـه بـه زنان را لعنت کرده است» . از پیـامبر صلی الله علیـه و آله نقل شده کـه فرمود : السَّحقُ فِی النِّسَاءِ بِمَنزِلَهِ اللِّوَاطِ فِی الرِّجَالِ . [۱۹۳]

مساحقه درون زنان ، بـه منزله لواط درون مردان هست . دو زن از امام صادق علیـه السلام درباره حدّ مساحقه زنان ، سؤال د . امام فرمود : حَدُّ الزِّنَا إِنَّه إِذَا کَانَ یَومُ القِیَامَهِ یُؤتَی بِهِنَّ قَد أُلبِسنَ مُقَطَّعَاتٍ مِن نَارٍ وَقُنِّعنَ بِمَقَانِعَ مِن نَارٍ وَ سُروِلنَ مِنَ النَّارِ وَ أُدخِلَ فِی أَجوَافِهِنَّ إِلَی رُؤُوسِهِنَّ أَعمِدَهٌ مِن نَارٍ وَ قُذِفَ بِهِنَّ فِی النَّارِ ، أَیَّتُهَا المَرأَهُ إِنَّ أَوَّلَ مَن عَمِلَ هَذَا العَمَلَ قَومُ لُوطٍ فَاستَغنَی الرِّجَالُ بِالرِّجَالِ فَبَقِیَ النِّسَاءُ بِغَیرِ رِجَالٍ فَفَعَلنَ کَمَا فَعَلَ رِجَالُهُنَّ . [۱۹۴]

حد آن (مساحقه) حدّ زناست. وقتی قیـامت مـی شود، مساحقه کننده ها را مـی آورند و لباس ها ، مقنعه ها و شلوارهایی از آتش بر آنان مـی پوشانند و با مـیله های آتشین کـه به آنـها فرو مـی کنند ، آنـها را بـه جهنم مـی اندازند. ای زن ! اوّلین باری کـه این عمل انجام گرفت ، از سوی قوم لوط بود کـه مردان ، نیـاز خود را با مردان ، برطرف مـی د . زنان ، چون بدون مردان ماندند، آنـها هم همان کار مردان را با خود انجام دادند. به منظور پیشگیری از این نابه هنجاری، خوابیدن زنان بـه صورت پیش هم نیز گناه تلقّی شده است. امام صادق علیـه السلام مـی فرماید : لَیسَ لِامرَأَتَینِ أَن تَبِیتَا فِی لِحَافٍ وَاحِدٍ إِلَا أَن یَکُونَ بَینَهُمَا حَاجِزٌ، فَإِن فَعَلَتَا نُهِیَتَا عَن ذَلِکَ، وَ إِن وُجِدَتَا مَعَ النَّهیِ جُلِدَت کُلُّ وَاحِدَهٍ مِنـهُمَا حَدّاً حَدّاً ، فَإِن وُجِدَتَا أَیضا فِی لِحَافٍ جُلِدَتَا، فَإِن وُجِدَتَا الثَّالِثَهُ قُتِلَتَا . [۱۹۵]

جایز نیست کـه دو زن ، درون زیر یک روانداز بخوابند ، مگر آن کـه بین آن دو ، مانعی از اتّصال بدن آنـها بـه یکدیگر باشد . بعد اگر چنین کار زشتی انجام دادند ، از آن نـهی مـی شوند و در صورتی کـه بعد از نـهی ، باز تکرار د، حدّ مـی خورند ، و در صورتی کـه باز هم بعد از حد خوردن ، تکرار د، کشته مـی شوند.

ج . زنا و روسپیگری

در مورد حرمت زنا و مصداق انحراف بودن آن، از دیدگاه دینی ، هیچ تردیدی نیست و آیـات و احادیث بسیـاری بر آن تصریح شده است. به منظور زنا از عناوینی چون : زنای محصنـه یـا غیر محصنـه و زنای با محارم و غیر محارم استفاده شده ، و از حد صد تازیـانـه که تا رجم و یـا زدن شمشیر کیفر مشخص گردیده هست که درون این ارتباط حتما به کتب فقهی و حدیثی مراجعه شود. درون این جا صرفاً نابه هنجار بودن زنا بـه دلیل عوارض و زیـان های روانی معنوی، اجتماعی، معیشتی و آخرتی ، مورد توجّه هست که بـه یک آیـه و چند حدیث درون این زمـینـه ، اشاره مـی کنیم . قرآن ، با اشاره بـه نابه هنجار بودن زنا و انحرافی بودن این راه به منظور ارضای مـی فرماید : «وَ لَا تَقْرَبُواْ الزِّنَی إِنَّهُ کَانَ فَحِشَهً وَسَآءَ سَبِیلاً . [۱۹۶]

هرگز بـه سوی رفتار زنایی ، نزدیک نشوید ؛ زیرا کـه مصداق فحشاست و برای ارضای غریزه ، راه بد و انحرافی است» . امام باقر علیـه السلام با توجّه بـه زیـان های فراوان زنا فرمود : لِلزَّانِی سِتُّ خِصَالٍ ثَلَاثٌ فِی الدُّنیَا وَ ثَلَاثٌ فِی الآخِرَهِ ، أَمَّا الَّتِی فِی الدُّنیَا فَیَذهَبُ بِنُورِ الوَجهِ وَ یُورِثُ الفَقرَ وَ یُعَجِّلُ الفَنَاءَ وَ أَمَّا الَّتِی فِی الآخِرَهِ فَسَخَطُ الرَّبِّ وَ سُوءُ الحِسَابِ وَ الخُلُودُ فِی النَّارِ . [۱۹۷]

عوارضی کـه دامنگیر زناکار مـی شود ، شش پیـامد است: سه که تا در زندگی اجتماعی و دنیـایی و سه که تا در زندگی معنوی و اخروی ؛ امّا عوارضی کـه زنا درون زندگی دنیـایی فرد دارد: از بین رفتن اعتبار و آبروی اجتماعی، ابتلا بـه فقر و بیچارگی و کوتاهی عمر است. و امّا عوارضی کـه در آخرت به منظور فرد دارد : غضب و خشم پروردگار، حسابرسی بد و زندگی دائمـی درون آتش جهنّم است. امام رضا علیـه السلام درون نامـه اش بـه محمّد بن سنان، با اشاره بـه علّت حدّ زنا ، آن را از بزرگ ترین گناهان دانسته و نوشته است : وَ عِلَّهُ ضَربِ الزَّانِی عَلَی جَسَدِهِ بِأَشَدَّ الضَّربِ لِمُبَاشَرَهِ الزِّنَا وَ استِلذَاذِ الجَسَدِ کِلِّهِ بِهِ، فَجُعِلَ الضَّربُ عُقُوبَهً لَهُ وَ عِبرَهً لِغَیرِهِ، وَ هُوَ أَعظَمُ الجِنَایَاتِ . [۱۹۸]

دلیل شدت نواختن تازیـانـه بر بدن فرد زناکار ، این هست که او اقدام بـه زنا کرده و از راه انحرافی ، با تمام بدنش لذّت . بعد تازیـانـه را به منظور کیفر او و مایـه عبرت دیگران قرار دادیم . بدانید کـه زنا ، از بزرگ ترین گناهان است. امام صادق علیـه السلام ضمن اشاره بـه این نکته کـه زنا ، انحراف از مسیر طبیعی و تجاوز از قانون و حدود الهی ، هست مـی فرماید : ... وَ جَعَلَ لِکُلِّ شَی ءٍ حَدّاً وَ لِمَن جَاوَزَ الحَدَّ حَدّاً... وَ إِنَّ اللّهَ حَدَّ أَن لا یُنکَحَ النِّکَاحُ إِلَا مِن حِلِّهِ وَ مَن فَعَلَ غَیرَ ذَلِکَ إِن کَانَ عَزَباً حَدُّ ، وَ إِن کَانَ مُحصِناً رُجِمَ لِمُجَاوَزَتِهِ الحَدَّ . [۱۹۹]

خدا به منظور هر چیزی ضابطه ای قرار داده هست و برایی کـه ضابطه و قانون را بشکند ، حدّ و کیفری وضع کرده هست ... خداوند ، ضابطه اش این هست که جز از طریق ازدواج حلال ، انجام نگیرد.ی کـه غیر از این مـی کند، اگر همسر ندارد ، حدّ (صد تازیـانـه) به منظور اوست و اگر همسر دارد ، سنگسار مـی شود ؛ زیرا از قانون خداوند ، تجاوز کرده است. امروزه، زنا بـه صورت ارتباط آزاد و با افراد فراوان ، شیوع پیدا کرده و حتی عدّه ای از زنان ، با «روسپیگری» ، زندگی خود را مـی گذرانند . زنان ، خرید و فروش مـی شوند و به رفتارهای ای کـه خود هم بدان راضی نیستند، صرفاً به منظور به دست آوردن درآمد و گذران زندگی ، تن مـی دهند. عدّه ای سودجو و سرمایـه دار هم ، درون جهتب درآمد و ثروت بیشتر ، زنان بی شخصیت را بـه خودفروشی مـی کشانند. امام صادق علیـه السلام درون حدیث مفصّلی کـه به ابتلای آدمـیان ، بـه انواع نابه هنجاری های اشاره کرده، مـی فرماید : وَ مَعِیشَهُ المَرأَهِ فِی فَرجِهَا ... وَ کَانَ الزِّنَا تُمتَدَحُ بِهِ النِّسَاءُ... وَ رَأَیتَ النَّاسَ خَیرَ بَیتٍ مَن یُسَاعِدُ النِّسَاءَ عَلَی فِسقِهِنَّ ... وَ رَأَیتَ ذَوَاتَ الأَرحَامِ یُنکَحنَ وَ یُکتَفَی بِهِنَّ . . . وَ رَأَیتَ الرَّجُلَ یَأکُلُ مِن کَسبِ امرَأَتِهِ مِنَ الفُجُورِ، یَعلَمُ ذَلِکَ وَ یُقِیمُ عَلَیـهِ... وَ رَأیتَ الرَّجُلَ یَکرِی امرَأَتَهُ وَجارِیَتَهُ وَ یَرضَی بِالدَّنِیِّ مِنَ الطَّعَامِ وَ الشَّرَابِ ...َو رَأَیتَ النِّسَاءَ یَبذُلنَ أنفُسَهُنَّ لاِهلِ الکُفرِ ... فَکُن عَلَی حَذَرٍ وَاطلُب إِلَی اللّهِ عَزَّوَجَلَّ النَّجَاهَ ... [۲۰۰]

گروه هایی از زنان ، از راه خودفروشی زندگی را خواهند گذراند... زنا ، مورد مدح و ستایش زنان قرار مـی گیرد ... دیدگاه گروهی این هست که بهترین خانواده، خانواده ای هست که به منظور فسق و خودفروشی زنان ، بـه آنان کمک مـی کنند ... با محرمان خود ، زنا مـی کنند و از این طریق ، بـه ارضای مـی پردازند و دیگر ازدواج نمـی کنند ... و خواهید دید کـه مرد از درآمد خودفروشی زنش مـی خورد، خود مرد ، آن را مـی داند و خودش زمـینـه را فراهم مـی سازد ... و خواهید دید کـه مرد ، زن و کنیز خود را کرایـه مـی دهد ، درون برابر کمـی نان و آب و به همـین رضایت مـی دهد ... و خواهید دید کـه زنان ، خودشان را بـه کافران مـی بخشند... با این وصف حتما از چنین افرادی کناره گیری نمایید و برای نجات از این مـهلکه ها دعا کنید. درون وصیّت نامـه پیـامبر صلی الله علیـه و آله از جمله اموری کـه فرد مؤمن را از ایمان خارج مـی کند ، آمده است : کَفَرَ بِاللّهِ العَظِیمِ مِن هَذِهِ الأُمَّهِ ... وَ نَاکِحُ المَرأَهِ حَرَاماً فِی دُبُرِها وَ نَاکِحُ البَهِیمَهِ وَ مَن نَکَحَ ذَاتَ مَحرَمٍ مِنـهُ ... . [۲۰۱] بـه خدای بزرگ ، کافر استی کـه از این امّت هست و مرتکب این امور مـی شود :ی کـه با زنی بـه صورت حرام درون دبرش مـی کند، کننده با حیوان وی کـه با محارم خود زنا مـی کند. نیز مـی فرماید : ... بِئسَ القَومُ قَومٌ یَستَحِلُّونَ المَحَارِمَ وَ الشَهَوَاتِ وَ الشُّبُهَاتِ . [۲۰۲] چه بسیـار بدند گروهی کـه محارم را به منظور خود حلال مـی کنند و هرچه مایل باشند از خواهش های نفسانی و امور شبهه ناک ، مرتکب مـی شوند .

د . نظربازی (تماشاگری )

از نابه هنجاری های دیگر «نظربازی» یـا تماشاگری هست که بـه دو صورت ، وجود دارد : نظر بـه عورت همجنس (نگاه مرد بـه عورت مرد و نگاه زن بـه عورت زن) و نظر بـه جنس مخالف . درون مورد نظربازی نسبت بـه یکدیگر و نیز زنان نسبت بـه هم، احادیث فراوانی وارد شده هست که افراد را از این رفتار حرام ، باز داشته است. بـه عنوان نمونـه ، از رسول اکرم نقل شده کـه مردان را از این کـه به عورت برادر مسلمان خود نگاه کنند ، نـهی مـی کرد و مـی فرمود : مَن تَأَمَّلَ عَورَهَ أَخِیـهِ المُسلِمِ لَعَنَهُ سَبعُونَ أَلفَ مَلَکٍ وَ نَهَی المَرأَهَ أَن تَنظُرَ إِلَی عَورَهِ المَرأَهِ . [۲۰۳]

کسی کـه نگاه عمدی بـه عورت برادر مسلمان خود بنماید ، هفتاد هزار فرشته ، او را لعن خواهند کرد. نیز آن حضرت نـهی کرد از این کـه زنی ، بـه عورت زن دیگر نگاه کند. درون مورد حرمت نظربازی مرد بـه هر جای از بدن زن (بجز صورت و دست ها) ، احادیث زیـادی وجود دارد . از پیـامبر صلی الله علیـه و آله نقل شده کـه فرمود: مَن نَظَرَ إِلَی عَورَهِ أَخِیـهِ المُسلِمِ أَو عَورَهِ غَیرِ أَهلِهِ مُتَعَمِّداً أَدخَلَهُ اللّهُ مَعَ المُنَافِقِینَ الَّذِینَ کَانُوا یَبحَثُونَ عَن عَورَاتِ النَّاسِ وَ لَم یَخرُج مِنَ الدُّنیَا حَتَّی یَفضَحَهُ اللّهُ إِلَا أَن یَتُوبَ . [۲۰۴]

کسی کـه به عورت برادر مسلمانش و یـا بـه عورت زنی غیر از همسر خویش عمداً نگاه کند، خداوند ، او را با منافقانی محشور مـی کند کـه به دنبال ریختن آبروی مسلمانان بوده اند. اینان از دنیـا نمـی روند که تا آن کـه خداوند ، آنان را رسوا کند، مگر آن کـه توبه نمایند . نیز آن حضرت فرمود : مَن مَلأَ عَینَهُ مِن حَرَامٍ مَلَأَ اللّهُ عَینَهُ یَومَ القِیـامَهِ مِنَ النَّارِ إِلَا أَن یَتُوبَ وَ یَرجَعَ . [۲۰۵]

کسی کـه از نگاه بـه حرام ، خود را ارضا کند، خدا درون قیـامت ، چشمانش را پر از آتش خواهد کرد ، مگر این کـه توبه کند و از آن رفتارش دست بردارد . درون مورد نگاه زن بـه مرد ، پیـامبر صلی الله علیـه و آله فرمود : اشتَدّ غَضَبُ اللّهِ عَلَی امرَأَهٍ ذَاتِ بَعلٍ مَلَأَت عَینَهَا مِن غَیرِ زَوجِهَا . [۲۰۶]

غضب خدا بر زن همسرداری کـه چشمان خود را از نگاه بـه غیر همسرش پر مـی کند، شدید است. نگاه بـه عورت همجنس و نگاه مرد و زن نامحرم بـه یکدیگر ، از آن جهت درون احادیث ، نابه هنجار تلقّی شده و با آن ، برخورد شدید شده هست که باعث عوارض روانی معنوی درون فرد مـی شود و نابه هنجاری های دیگری را نیز ایجاد مـی کند .

امام رضا علیـه السلام با اشاره بـه علّت حرمت نظربازی و چشم چرانی مـی نویسد : حُرِّمَ النَّظَرُ إِلَی شُعورِ النِّسَاءِ المَحجُوبَاتِ بِالأَزوَاجِ وَ غَیرِهِنَّ مِنَ النِّسَاءِ لِمَا فِیـهِ مِن تَهیِیجِ الرِّجَالِ وَ مَا یَدعُو التَّهیِیجُ إِلَی الفَسَادِ وَ الدُّخُولِ فِیمَا لا یَحِلُّ وَ لا یَجمُلُ وَ کَذَلِکَ مَا أَشبَهَ الشُّعُورِ... . [۲۰۷]

خداوند ، نگاه بـه موهای زنان با حجابِ متأهّل و مجرّد را حرام کرده هست ؛ چون باعث تحریک مردان مـی شود و این تحریک ، آنـها را بـه تباهی و حالت های روانیِ نامطلوبی مـی کشاند کـه به کارهایی کـه حلال و زیبا نیست ، دست مـی زنند. بـه همـین علت ، نگاه بـه متعلّقات دیگر زنان نیز حرام است. حضرت عیسی علیـه السلام نیز فرمود : إِیَّاکُم وَ النَّظِرَهَ فَإِنَّهَا تَزرَعُ فِی القَلبِ وَ کَفَی بِهَا لِصَاحِبِهَا فِتنَهً . [۲۰۸]

از نگاه حرام بپرهیز ؛ زیرا کـه در دل ، چیز نامطلوبی را مـی کارد کـه همان ، به منظور فتنـه انگیزی (و وادار شدن بـه نابه هنجاری های بدتر) نگاه کننده ، بس است. از جمله مصادیق نظربازی کـه نابه هنجاری درون ارتباط با جنس مخالف محسوب مـی شود ، تمایل زن ، بـه دیدن مرد با مرد هست که خود را بـه این طریق ، بـه استشـها مـی رساند و لذّت مـی برد. امام صادق علیـه السلام درون حدیثی ، به منظور یکی از موالیـان خود ، نابه هنجاری هایی را کـه افراد درون زمان های آینده ، بـه آن مبتلا مـی شوند، تبیین مـی کند و مـی فرماید : وَ رَأَیتَ المَرأَهَ تُصَانِعُ زَوجَهَا عَلَی نِکَاحِ الرِّجَالِ . [۲۰۹]

(در آینده) مـی بینی زنی را کـه اظهار خوشایندی مـی نماید و چاپلوسی شوهرش را مـی کند که تا او بـه با مردان دیگر بپردازد. این پیش بینی امام صادق علیـه السلام امروزه مصداق پیدا کرده هست . زن هایی هستند کـه تمایل شدید خود را بـه دیدن لواط و همجنس گرایی مردان ابراز داشته اند و از این رو ، بـه دنبال بـه دست آوردن فیلم ها و برنامـه های ای هستند کـه این نوع فحشا را نشان مـی دهند . [۲۱۰]

روان شناسان ، نظربازی یـا تماشگری را از زیرمجموعه های «پارافیلیـاها» و نابه هنجاری های دانسته اند. درون اختلال تماشگری (نظربازی) ، پرداختن بـه عمل با شخص مورد مشاهده ، وجود ندارد و این عمل ، مقدّمـه ای به منظور انجام یک فعالیت طبیعی نیست . بـه عبارت دیگر، درون این اختلال ، کار تماشاگری ، جانشین فعّالیت طبیعی و به هنجار مـی شود . [۲۱۱]

شخصی کـه مبتلا بـه تماشاگری هست ، امـیال عود کننده و شدیدی به منظور جستجو یـا دید زدن مخفیـانـه افراد بی اطلاعی کـه هستند یـا درون حال فعالیت اند ، دارد. چنین فردی ، ممکن هست که درون هنگام عمل دید زدن یـا بعدها کـه به آن صحنـه ها فکر مـی کند، استمنا کند ؛ امّا درون کل ، بـه دنبال برقراری رابطه با فردی کـه تماشا کرده است، نیست. این اختلال ، غالباً از سن پانزده سالگی آغاز مـی شود، و ادامـه مـی یـابد (MSD-VI، ۱۹۹۴ م و MSD-VI- RTو۲۰۰۰ م ). طبق یک گزارش ، سی که تا پنجاه درصد تماشگران ، متأهّل هستند و تعارض زناشویی و مـیزان طلاق درون مـیان آنـها ، بیش تر از جمعیت کلّی نیست ؛ امّا دسته ای دیگر از پژوهش ها ، بیـانگر آن اند کـه این قبیل بیماران ، از کمّیت و کیفیت رابطه خود با شریک شان ناخرسندند .

ه . مصافحه مرد با زن

رسول اکرم صلی الله علیـه و آله مـی فرماید : مَن صَافَحَ امرَأَهً تُحرَمُ عَلَیـهِ فَقَد بَاءَ بِسَخَطٍ مِنَ اللّهِ وَ مَنِ التَزَمَ امرَأَهً حَرَاماً قُرِنَ فِی سِلسِلَهٍ مِن نَارٍ مَعَ الشَّیطَانِ، فَیُقذَفَانِ فِی النَّارِ . [۲۱۲]کسی کـه با زن نامحرم ، مصافحه کند ، بـه غضب الهی گرفتار مـی شود وی کـه با زنی بـه طور حرام ، ارتباط برقرار کند ، با شیطان ، درون غل و زنجیر آتشین ، بـه جهنّم پرتاب مـی شوند.

امام صادق علیـه السلام مـی فرماید : لَا یَحِلُّ لِلرَّجُلِ أَن یُصَافِحَ المَرأَهَ إِلَا امرَأَهً یَحرُمُ عَلَیـهِ أَن یَتَزَوَّجَهَا : أُختٌ أَو بِنتٌ أَو عَمَّهٌ أَو خَالَهٌ أَو بِنتُ أُختٍ أَو نَحوُهَا فَأَمَّا المَرأَهُ الَّتِی یَحِلُّ لَهُ أَن یَتَزَوَّجَهَا فَلَا یُصَافِحهَا إِلِا مِن وَرَاءِ الثَّوبِ وَ لَا یَغمِز کَفَّهَا . [۲۱۳] جایز نیست کـه مرد ، با زن نامحرم دست بدهد ؛ امّا دست با زنان محرم ، مانند ، ، عمّه، ، ، و مانند آن ، اشکالی ندارد.

مصافحه با زنی کـه مـی توان با او ازدواج کرد (نامحرم) ، حلال نیست مگر لباس (مانند دستکش) و بدون فشار دادن. درون حدیث دیگری نیز امام علیـه السلام درون پاسخ بـه این سؤال که : «آیـا مرد با زن نامحرم ، مـی تواند دست بدهد؟ مـی فرماید : لَا إِلَا مِن وَرَاءِ الثَّوبِ . [۲۱۴] نـه ! مگر لباس . دو محمّد بن ابی عمـیر (سعیده و منّه) نیز نقل د کـه بر امام صادق علیـه السلام وارد شدند و سؤال د که : آیـا زنی برادر مؤمنش را مـی تواند عیـادت کند ؟ امام فرمود : «بلی» گفتند : آیـا با او مـی تواند دست بدهد ؟ امام فرمود : «از روی لباس ، اشکالی ندارد » .

یکی از آن دو ، بـه امام گفت: این م با برادر ایمانی اش عیـادت مـی کند. امام فرمود : «هنگامـی کـه به عیـادت برادر ایمانی ات مـی روی ، لباس رنگین نپوش» . [۲۱۵]

و . مالش مرد بـه زن

مالش بـه جنس مخالف از روی لباس نیز از نابه هنجاری های است. درون نامـه ای کـه به امام رضا علیـه السلام نوشته شد آمده هست که : مردی ، از روی لباس هایشان بـه زنی مـی مالد و تحریک مـی شود و جنب مـی گردد . آیـا این ، از حدّ استمنا فراتر هست ؟ امام درون پاسخ مـی نویسد : «از آن حد ، فراتر و قبیح تر هست ؛ زیرا این کار را با زن اجنبی انجام داده است» .[۲۱۶]

کانون اصلی این نابه هنجاری ، لمس و مالش یک شخص ناموافق بـه انجام این عمل است. این رفتار ، معمولاً درون مکان های شلوغی کـه فرد مـی تواند بـه آسانی ، از دستگیر شدن فرار کند ، روی مـی دهد.

فرد مبتلا بـه این نابه هنجاری ، اندام های ی خود را بـه ران های شخص قربانی مـی مالد یـا آلت ی و های او را با دستش لمس مـی کند. درون هنگام انجام این کار ، وی معمولاً یک رابطه منحصر بـه فرد و مشتاقانـه ، با طرف مقابل را مجسّم مـی کند ؛ امّا مـی داند کـه برای دور شدن از تعقیب قانونی احتمالی حتما پس از لمس قربانی اش فرار کند . معمولاً این نابه هنجاری ، از دوران نوجوانی شروع مـی شود. بیشتر اعمال مالشگری ، بین ۱۵ که تا ۲۵ سالگی روی مـی دهد و سپس فراوانی آن ، رو بـه کاهش مـی گذارد (MSD - VI - RT ، ۲۰۰۰ م) .

ز . تشابه بـه جنس مخالف

از جمله رفتارهای نابه هنجار ، این هست که بعضی از مردان و زنانی ، تمایل دارند کـه نقش ِ جنس مخالف خود را داشته باشند . از این رو ، خودشان را شبیـه جنس مخالف درون مـی آورند، مثلاً مرد ، لباس زنانـه مـی پوشد و زن لباس مردانـه و از این طریق ، تحریک مـی شوند .

در این نابه هنجاری ، مرد ، تمایل دارد کـه مفعول واقع شود و زن ، تمایل دارد کـه فاعل باشد. همچنین مواردی کـه با خیـال و تصوّر لباسِ جنس مخالف، فرد تحریک مـی شود و در خیـالش بـه لذّت مـی رسد. مردانی کـه خود را همانند زنان ، آرایش مـی کنند، نیز از همـین گروه اند . پیـامبر صلی الله علیـه و آله با شمارش تعدادی از انحرافات و نابه هنجاری های دیگر کـه گروه هایی از مردم آخرالزمان ، بـه آن مبتلا هستند ، مـی فرماید : سَیَأتِی مِن بَعدِی أَقوَامٌ ... یَتَزَیَّنُونَ بِزِینَهِ المَرأَهِ لِزَوجِهَا ... یَقولُ اللّهُ تَعَالَی: «فَخَلَفَ مِن بَعْدِهِمْ خَلْفٌ أَضَاعُواْ الصَّلَوهَ وَ اتَّبَعُواْ الشَّهَوَ تِ فَسَوْفَ یَلْقَوْنَ غَیًّا» [۲۱۷] . [۲۱۸] زمانی بعد از من خواهد آمد کـه گروه هایی از مردها ، همانند آرایش زن به منظور شوهرش، آرایش مـی کنند.

اینان از مصادیق گفته خدای متعال اند کـه مـی فرماید : «بعد از مردم شایسته،انی آمدند کـه نماز را ضایع د و از شـهوات ، پیروی نمودند . اینان بـه سرعت ، درون گمراهی ، غرق مـی شوند» . همچنین آن حضرت ، با اعلام این کـه افرادی کـه نقش متشابه با نقش جنس مخالف دارند، از رحمت خداوند و لطف فرشتگان دورند ، مـی فرماید : لَعَنَ اللّهُ وَأَمَّنَت المَلائِکَهُ عَلَی رَجُلٍ تَأَنَّثَ وَامرَأَهٍ تَذَکَّرَت . [۲۱۹]

خداوند و ملائکه ، لعنت کنند مردی را کـه نقش زنانـه بـه خود بگیرد و زنی کـه نقش مردانـه ایفا کند. امام صادق علیـه السلام نیز هرگونـه ایفای نقش متشابه با نقش جنس مخالف ، بـه انگیزه را از جمله انحرافات از مسیر طبیعی دانسته ، مـی فرماید : لَعَنَ رَسُولُ اللّهِ صلی الله علیـه و آله : المُتَشَبِّهِینَ مِنَ الرِّجَالِ بِالنِّسَاءِ وَ المُتَشَبِّهَاتِ مِنَ النِّسَاءِ بِالرِّجَالِ قَالَ : وَ هُم المُخَنَّثُونَ وَ اللَاتِی یَنکِحُ بَعضُهُنَّ بَعضاً وَ إِنَّمَا أَهلَکَ اللّهُ قَومَ لُوطٍ حِین عَمِلَ النِّسَاءِ مِثلَ عَمَلِ الرِّجَالِ : یَأتِی بَعضُهُنَّ بَعضاً . [۲۲۰]

رسول خدا صلی الله علیـه و آله لعنت کرده هست مردان و زنانی را کـه به تمایل ، مشابه یکدیگر مـی شوند. مردانی کـه برای ارضای ، خود را درون اختیـار فرد دیگری قرار مـی دهد که تا با او نزدیکی کند و زنانی کـه با تصوّر با دیگری و ایفای نقش فاعلی ، خود را ارضا مـی کنند. بـه درستی کـه خدای متعال ، قوم لوط را آن هنگام بـه هلاکت انداخت کـه زنان ، نقش مردان را ایفا مـی د و با یکدیگر بـه ارضای مـی پرداختند. از این حدیث ، استفاده مـی شود کـه هر نوع تشابه درون ارضای مرد بـه زن و بالع، حرام هست و انحراف محسوب مـی شود.

اطلاق این حدیث ، شامل هرگونـه نقش زن کـه متشابه با عملکرد مرد باشد نیز مـی شود ، مثلاً فرو بردن دست و یـا اجزای دیگر از خود و یـا چیز دیگری بر زن دیگر ، بـه انگیزه شـهوی و یـا خیـال چنین صحنـه ای و لذت بردن از آن . از مصادیق این نوع رفتار نابه هنجار ، «یـادگارخواهی همراه مبدّل پوشی» [۲۲۱] هست که انجمن روان شناسی امریکا (MSD VI ، ۱۹۹۴ م ) بـه نابه هنجار بودن آن ، تصریح کرده است. این انحراف ، با ملبّس شدن خیـالی یـا واقعی بـه لباس زنانـه ، بـه منظور تحریک یـا وسیله کمکی به منظور استمنا و مشخص هست . این نابه هنجاری ، معمولاً درون کودکی یـا ابتدای نوجوانی آغاز مـی شود.

با گذشت سال ها ، بعضی از این افراد ، بـه مبّدل پوش همراه با ملال تی ، طبقه بندی شده اند. معمولاً بیش از یک قطعه از لباس زنانـه و اکثراً تمام لباس های مربوط بـه زن ها مورد استفاده قرار مـی گیرد. وقتی ترانس وستیست ، لباس زنانـه بـه تن مـی کند، ممکن هست که زنانگی چشمگیری پیدا کند، هرچند معمولاً این حالت ، بـه درجه ای کـه در ترانس والیسم دیده مـی شود، نیست. زنانـه، ممکن هست چنین مردهایی از نظر ظاهر و شغلی ، بیش از حد، مردانـه بـه نظر برسند.

زنانـه پوشی درون مرد ، ممکن هست در طول طیفی کـه یک قطب آن ، پوشیدن لباس زنانـه درون خلوت، تنـهایی، افسردگی و به همراه احساس گناه و در قطب دیگر ، رفتار مشابه بـه صورت عضویت درون جامعه ترانس وستیست ها است، مشاهده شود. بیشتر افراد مبدّل پوش ، مردان دگرجنس گرا هستند کـه به لباس زنانـه ، رومـی آورند و معمولاً این نابه هنجاری ، از نوجوانی شروع مـی شود .

ح . حیوان بازی ( با حیوان)

از دیگر نابه هنجاری های ، حیوان دوستی و با آنـهاست. رسول اکرم فرمود : مَلعُونٌ مَن نَکَحَ بَهِیمَهً .[۲۲۲]

هر فردی کـه با حیوانی کند ، مورد لعن خداوند متعال است. امام صادق علیـه السلام آن را درون کنار استمنا ، از مصادیق زنا مـی داند و مـی فرماید : کُلَّ مَا أَنزَلَ بِهِ الرَّجُلُ مَاءَهَ فِی هَذَا وَ شِبهِهِ فَهُوَ زِنا . [۲۲۳]

هر رفتاری مانند با حیوان و استمنا کـه باعث خروج منی از مرد شود، زنا محسوب مـی گردد. امام باقر علیـه السلام با اشاره بـه زیـان های با حیوان مـی فرماید : ... یُجلَدُ دُونَ الحَدِّ وَ یُغرَمُ قِیمَهَ البَهِیمَهِ لِصَاحِبِهَا، لِأَنَّهُ أَفسَدَهَا عَلَیـهِ وَ تُذبَحُ وَ تُحرَقُ وَتُدفَنُ إِن کَانت مِمَّا یُؤکَلُ لَحمُهُ، وَ إِن کَانَت مِمَّا یُرکَبُ ظَهرُهُ أُغرِمَ قِیمَتَهَا وَ جُلِدَ دُونَ الحَدِّ وَ أَخرَجَهَا مِنَ المَدِینَهِ الَّتِی فَعَلَ بِهَا فِیـهَا إِلَی بِلَادٍ أُخرَی حَیثُ لَا تُعرَفُ... کِیلَا یُعَیِّرَ بِهَا صَاحِبُهَا . [۲۲۴]

برقرار کننده ارتباط با حیوان ، تازیـانـه بـه کمتر از حدّ مقرر به منظور زنا، زده مـی شود و قیمت حیوان را حتما به صاحبش بپردازد ؛ زیرا آن را فاسد کرده هست و آن حیوان ، اگر حلال گوشت بوده، حتما ابتدا ذبح شود و بعد آتش زده شود. اگر از حیوانات باربر است، بـه کننده ، تازیـانـه زده مـی شود و باید قیمتش را بـه صاحبش بپردازد و حیوان را از شـهری کـه این عمل درون آن جا انجام شده، بـه شـهرهای دیگری کـه صاحبش ناشناخته هست ، فرستاده شود که تا با آن حیوان ، صاحبش سرزنش نشود.

همان طور کـه پیش از این بیـان شد ، ارتباط خارج از چارچوب ازدواج زن و مرد ، حرام و نابه هنجار تلقّی مـی شود. از جهت نابه هنجار بودن نیز فرقی نمـی کند کـه فرد ، ارتباط نامشروع با یک نفر داشته باشد یـا با چند نفر ، با زنده یـا با مرده، با انسان یـا با حیوان، با مرد یـا با زن ، با بچّه یـا با شی ء . درون احادیث ، همان طور کـه ملاحظه شد ، هر نوع ارتباط زن و مرد خارج از ضوابط ازدواج ، از جمله نابه هنجاری های هست و حتما از آن پرهیز شود .

حتّی مرد و زنی کـه ازدواج کرده اند ، گرچه مـی توانند هر نوع لذّت از یکدیگر را داشته باشند، ولی این لذّت حتما از طریق بدن آنـها صورت گیرد ، نـه با چیزی دیگر .

مثلاً از جمله نابه هنجاری های ، این هست که مرد ، با چیز دیگری غیر از بدن و اعضای خود ، با زنش ارتباط برقرار کند و لذّت ببرد. همچنین تمایل زن ، بـه این کـه همسرش با چیز دیگری غیر از اعضای بدنش ، او را تحریک کند که تا از آن لذّت ببرد.

از امام صادق علیـه السلام سؤال شد کـه زنی ، دوست ندارد کـه با او شود و به شوهرش مـی گوید : با دست خود مرا تحریک کن کـه این به منظور من لذّت آور است. آیـا اشکالی ندارد ؟ امام علیـه السلام فرمود : لَا بَأسَ أَن یَستَعِینَ بِکُلِّ شَی ءٍ مِن جَسَدِهِ عَلَیـهَا، وَلَکِن لَا یَستَعِینُ بِغَیرِ جَسَدِهِ عَلَیـهَا. [۲۲۵]

با عضوی از بدن خود ، او را تحریک کند ، اشکالی ندارد ؛ لیکن با چیز دیگری غیر از اعضای بدنش ، جایز نیست . درون این جا تعدادی از نابه هنجاری های ای را کـه پیش از این مطرح نکرده ایم ، مـی آوریم. این رفتارها از آن چارچوب رفتارهای بـه هنجار ، بیرون اند و از دیدگاه اسلامـی نیز نابه هنجار تلقّی مـی شوند. بـه تعدادی از آنـها اشاره مـی کنیم.

ط . آزارگری

از دیدگاه اسلامـی ، رفتار ای کـه باعث اذیت همسر شود، جایز نیست ؛ زیرا رفتار ، به منظور لذّت هر دو ، مشروع شده هست ، نـه به منظور خوشایند یکی از آنـها. امام رضا علیـه السلام درون پاسخ بـه این سؤال کـه نزدیکی درون دبر زن چگونـه هست ؟ امام علیـه السلام نوشت : المَرأَهُ لُعبَهٌ لَا تُؤذَی وَهِیَ کَمَا قَالَ اللّهُ «نِسَآؤُکُمْ حَرْثٌ لَّکُمْ» [۲۲۶] . [۲۲۷]

زن مایـه شادی و بازی توست، نباید او را اذیت کنی، و نیز همان طور کـه خدا فرمود : همسرانتان ، به منظور شما کشت زار هستند . درون این حدیث ، بـه تأثیرات روانی اذیت بر زن پرداخته و به دو نکته ، توجّه شده است : یکی این کـه رفتار ، آن هنگام به منظور تو خوشایند و لذّت آور هست که همسرت هم خوشش بیـاید و اذیت نشود. بنا بر این ،ی کـه تصوّر مـی کند کـه همسرش با اذیت شدنْ لذّت مـی برد، دچار توهّم شده هست و حتما از این کار ، دست بردارد . نکته دیگر این کـه اذیت زن با رفتار دردآور ، باعث مـی شود کـه حالت های روانی مخرّبی برایش پدید آید کـه دیگر نتوان از این کشتزار ، بـه خوبی استفاده کرد و کشت ، ضایع گردد .

کانون اصلی این نابه هنجاری ، اعمالی هست که شخص ، با انجام آنـها از رنج روانی یـا جسمـی قربانی خود، برانگیختگی بـه دست مـی آورد. برخی از مبتلایـان بـه این نابه هنجاری ، از خیـال پردازی های آزارگرانـه خود کـه ممکن هست فقط درون جریـان فعالیت و نـه درون دیگر زمـینـه ها بـه آن متوسّل شوند، درون رنج باشند . درون این قبیل موارد، خیـال پردازی های آزارگرانـه ، معمولاً شامل تحت کنترل داشتن کامل قربانی هست که برحسب انتظار عمل قریب الوقوع آزارگرانـه ، وحشت زده مـی شود. بعضی نیز امـیال آزارگرانـه را روی شریک ناراضی ای کـه مشتاقانـه از درد یـا تحقیر رنج مـی برد، اعمال مـی کنند . درون همـه این موارد ، رنج بردن قربانی ، باعث برانگیختگی فرد مبتلا مـی شود. خیـال پردازی ها یـا اعمال ، ممکن هست عامل فعالیت هایی باشند کـه تسلّط شخص بر روی قربانی را نشان مـی دهند، مثل مجبور قربانی بـه چهار دست و پارفتن، سیلی زدن، تازیـانـه زدن، نیشگون گرفتن، کتک زدن، سوزاندن، ب و... . سنّ شروع فعالیت های آزارگرانـه ، متغیّر هست ، امّا معمولاً درون اوایل بزرگ سالی رخ مـی دهد. آزارگری ، معمولاً مزمن هست و شدت آن ، درون طول زمان ، افزایش مـی یـابد.

وقتی آزارگری شدید هست (بویژه هنگامـی کـه با اختلال شخصیتِ ضد اجتماعی رابطه دارد) ، مبتلایـان بـه آن ، ممکن هست به طور جدّی ای ، قربانیـان خود را مجروح کنند و یـا بـه قتل برسانند(MSD-VI-RT،۲۰۰۰ م ). شخص آزارگر (که غالبا مرد است) ، با اختلال آزارگری ، از طریق افکار یـا اعمالی کـه در دیگران ایجاد رنج جسمـی یـا روان شناختی مـی کند ، بـه برانگیختگی قوی دست مـی یـابد. این برانگیختگی ، با غلبه، ب بدن، خفه ، ناقص العضو و حتّی کشتن قربانی ایجاد مـی شود. اسم این اختلال ، از نام نویسنده مشـهور «مادساد» کـه به منظور ارضای مـیل خود، دیگران را شکنجه مـی داد ، گرفته شده است. افرادی کـه به خیـال پردازی سادیستی مـی پردازند ، غالباً مجسّم مـی کنند کـه قربانی ِ خودشان را تحت کنترل کامل دارند و وی را با اعمال سادیستی خود مـی ترسانند.

بسیـاری از آنان ، اعمال آزارگرانـه را روی شریک ای کـه غالباً دچار آزارپذیری (مازوخیسم) است، اجرا مـی کنند. به منظور مثال ، تعدادی از متجاوزان بـه عنف ، سادیسم نشان مـی دهند و در همـه موارد ، رنج واقعی یـا تخیّلی قربانی برانگیزاننده آنـهاست (کامر، ۲۰۰۱ م) . تخیّلات آزارگرانـه ، مانند تخیّلات آزارپذیر، ممکن هست که ابتدا ، درون دوران کودکی ظاهر شود (جانسون [۲۲۸] و بکر [۲۲۹] ، ۱۹۹۷ م ).

فعّالیت های آزارگرانـه ، درون اوایل بزرگ سالی گسترش مـی یـابند و الگوی آنـها بلندمدت است. گاهی اوقات ، فعّالیت های آزارگرانـه ، سطح بی رحمـی یکسانی دارند ؛ امّا درون اغلب این فعّالیت ها ، با گذشت زمان ، شدّت آنـها نیز افزایش مـی یـابد. آشکار هست که افراد با شکل های جدید اختلال ، به منظور دیگران ، خطرناک ترند .

ی . آزارخواهی

ویژگی اصلی این اختلال، مـیل شدید بـه تحقیر شدن، کتک خوردن، بـه بند کشیده شدن و رنج بردن بـه گونـه ای دیگری است. برخی افراد ، از خیـال پردازی های آزارخواهانـه خود کـه ممکن هست فقط درون جریـان یـا استمنا، بـه آنـها متوسّل شوند، درون رنج اند. برخی افراد ، امـیال آزارخواهانـه را خودشان یـا از طریق شریک ، بـه اجرا درون مـی آورند. اعمال آزارخواهانـه ای کـه ممکن هست از شریک خواسته شوند ، عبارت اند از: مـهار (به بند کشیدن) ، بستن چشم، لگدمال ، سیلی زدن، تازیـانـه زدن، کتک زدن، شوک الکتریکی، ب، زخمـی ، خراشیدن، و تحقیر (مانند ادرار یـا مدفوع شریک ، روی او و...) .

خیـال پردازی های آزارخواهانـه ، ممکن هست در دوران کودکی نیز وجود داشته باشد. سنّی کـه در آن ، فعّالیت های آزارخواهانـه به منظور نخستین بار با شرکای صورت مـی گیرد ، متغیّر هست ؛ امّا معمولاً درون اوایل بزرگ سالی روی مـی دهند. این اختلال ، معمولاً مزمن هست و شخص ، بـه تکرار نوع ثابتی از عمل آزارخواهانـه تمایل دارد. برخی افراد مبتلا ، شدّت اعمال آزارخواهانـه شان ، وقتی ممکن هست به آسیب یـا مرگ منجر شود درون طول زمان یـا درون دوره های تنیدگی ، افزایش مـی یـابد (MSD-RT،۲۰۰۰ م) . یکی از انواع خطرناک آزارخواهی ، «هیپوکسی فیلیـا» است.

در این الگو افراد ، خود را دچار کمبود اکسیژن مـی کنند، یـا خفگی درون خود بـه وجود مـی آورند، یـا این عمل را از شریک خود مـی خواهند و با این کار ، لذّت جسمـی خود را افزایش مـی دهند (کامر ، ۲۰۰۱ م ).

ک . یـادگارپرستی

داشتن یـادگار ، بـه معنای آن هست که فرد ، از طریق یک موضوع بی جان ، تحریک مـی شود. درون بسیـاری از موارد، این عمل مـی تواند بی ضرر باشد. به منظور مثال، زنان به منظور بسیـاری از مردان ، برانگیزاننده است. وقتی یک مرد ، درون مدت ، با زنی کـه متقابلاً راضی است، از زنانـه حرف مـی زند و درباره آن خیـال پردازی مـی کند، این عمل مـی تواند بـه افزایش برانگیختگی منجر شود ؛ ولی معمولاً شریک چنین فردی ، احساس مـی کند کـه او بدین شکل ، نادیده گرفته شده است. اگر لباس زیر یک زن ، جای او را بگیرد و شریک اش که تا وقتی کـه وی آن را نپوشیده باشد ، نتواند تحریک شود، این موضوع ، دیگر وسیله هایی به منظور برانگیختن نیست ؛ بلکه هدف برانگیختگی است. رایج ترین یـادگارها عبارت اند از: لباس زیر، کفش و چکمـه زنانـه ؛ بافت هایی نظیر : لاستیک، خز، ابریشم و مخمل ؛ اجزای بدن زن مانند : پاها ، گوش ها ، چشم ها . یـادگارهای نادرتر ، عبارت اند از: مدفوع انسان (کوپروفیلیـا)، [۲۳۰]ادرار انسان (یوروفیلیـا) ، [۲۳۱] کثیفی (مـیسوفیلیـا)، [۲۳۲] حیوانات (زوفیلیـا)، [۲۳۳] و حتی اجساد (نکروفیلیـا) [۲۳۴] (روزنـهان و سلیگمن ، ۱۳۷۹).

برخی از افراد مبتلا بـه اختلال یـادگارپرستی، بـه منظور جمع آوری اشیـای مطلوب و دلخواه، دست بـه سرقت مـی زنند. فرد ، این اشیـا را لمس مـی کند ، استشمام مـی نماید ، مـی پوشد، و وقتی استمنا مـی کند ، بـه شیوه دیگری ، مورد استفاده قرار مـی دهد. گاهی نیز ممکن هست که فرد ، از شریک خود بخواهد که تا هنگام رابطه شی ء مورد نظر را بپوشد (کامر ، ۲۰۰۱). رفتارگرایـان ، معتقدند کـه یـادگارپرستی ، از طریق شرطی سازی کلاسیک ، ظاهر مـی شود. درون یک مطالعه رفتاری بـه آزمودنی های مرد ، مجموعه ای از اسلایدهای زنان با اسلایدهایی از کفش ها نشان داده شد. بعد از چند بار نمایش، آنـها تنـها با تصاویر کفش ها برانگیخته مـی شدند. اگر تجارب اوّلیـه درون حضور اشیـای خاصّی اتفاق بیفتد، شاید این مرحله ، آغاز پیدایش یـادگارپرستی باشد (راچمن، ۱۹۹۶ م ، بـه نقل از کامر، ۲۰۰۱ م ) .

معمولاً شی ء یـادگار ، به منظور برانگیختگی این افراد لازم و یـا بـه شدّت ، مرجّح هست و درون صورت فقدان آن ، احتمال دارد کـه مرد مبتلا ، دچار نارسایی درون نعوظ شود. معمولاً این اختلال ، درون نوجوانی شروع مـی شود، اگرچه شی ء یـادگار ، ممکن هست به مناسبت خاصی ، درون اوایل کودکی اهدا شده باشد.

باید توجه داشت کـه بعد از تثبیت یـادگارپرستی ، اختلال یـاد شده ، گرایشی بـه مزمن شدن دارد (MSD-VI-RT، ۲۰۰۰ م ). مردی کـه برای برانگیختگی و تحریک ، نیـاز شدیدی بـه پوشیدن لباس های زنانـه احساس مـی کند، از نظر روان شناسی ، دچار مبدّل پوشی است. معمولاً یک مرد مبتلا بـه دو نابه هنجاریِ یـادگارپرستی و مبدّل پوشی ، مجموعه ای از لباس های زنانـه را تهیـه مـی کند کـه به طور متناوب ، آنـها را به منظور مبدّل پوشی ، مورد استفاده قرار دهد. درون حین مبدّل پوشی، فرد ، معمولاً استمنا مـی کند و در خیـال پردازی های ، خودش را هم بـه عنوان فاعل و هم بـه عنوان مفعول مؤنّث ، مجسّم مـی کند.

این اختلال ، فقط درون مردان دگرجنس خواه (یعنی مردانی کـه نسبت بـه زنان ، مـیل دارند و نـه مردان) گزارش شده است. لازم بـه یـادآوری هست که چنانچه یک فرد دچار اختلال هویّت (برای مثال مردی کـه خود را یک زن مـی داند و از مرد بودنش ناراضی است) ، مبدّل پوشی کند ، چنین تشخیصی(یعنی یـادگارپرستی همراه مبدل پوشی) درون مورد او مصداق ندارد. برخی مردان ، تنـها یک تکّه از لباس زنانـه(مانند زیرپوش یـا جوراب نایلونی) را زیر لباس های مردانـه شان مـی پوشند و بعضی دیگر ، بـه طور کامل مانند زنان ، لباس مـی پوشند و آرایش مـی کنند.

برخی از این مردان ، ممکن هست که همجنس گرا هم باشند . [۲۳۵]

این نوع رفتار ، درخواست و لذّت از طریق چیزی غیر از همسر هست که درون اسلام ، حرام و نابه هنجار شمرده شده هست و با معیـار رفتار نابه هنجار از دیدگاه دینی ، سازگاری ندارد.

ل . بچّه بازی

از دیدگاه اسلامـی ، بچّه بازی بـه صورت های مختلف آن ، حرام و از گناهان کبیره هست و همان احکام لواط، حدود مربوط بـه رفتارهای بدون نزدیکی و تعزیرات مربوط بـه برخی از رفتارها (مانند بوسیدن با ) ، همـه بر فرد بچّه باز نیز هست.

پیـامبر صلی الله علیـه و آله با اشاره بـه نابه هنجار بودن بچّه بازی مـی فرماید : وَ مَن نَکَحَ... غُلَاماً حَشَرَهُ اللّهُ عَزَّوَجَلَّ یَومَ القِیَامَهِ أَنْتَنَ مِنَ الجِیفَهِ یَتَأَذَّی بِهِ النَّاسُ حَتَّی یَدخُلَ جَهَنَّمَ وَ لَا یَقبُلُ اللّهُ مِنـهُ صَرفَاً وَ لَا عَدلاً وَ أحبَطَ اللّهُ عَمَلَهُ، وَ یَدَعُهُ فِی تَابوتٍ مَشدُودٌ بِمِسَامِیرَ مِن حَدِیدٍ وَ یُضرَبُ عَلَیـهِ فِی التَّابُوتِ بِصَفَائِحَ حَتَّی یَشتَبِکَ فِی تِلکَ المَسَامِیرِ، فَلَو وُضِعَ عِرقٌ مِن عُرُوقِهِ عَلَی أَربَعِمِائَهِ أُمَّهٍ لَمَاتُوا جَمِیعاً، وَ هُوَ مِن أَشَدِّ أَهلِ النَّارِ عَذَاباً . [۲۳۶]

کسی کـه با پسر بچّه ای نماید، خدای عزّوجلّ روز قیـامت ، او را بد بوتر از مردار ، محشور مـی کند ، بـه گونـه ای کـه مردم از بوی بد او اذیت مـی شوند که تا وقتی کـه او بـه جهنم وارد شود. خداوند ، از او هیچ فدیـه و یـا چیزی کـه او را از عذاب جهنّم برهاند ، نمـی پذیرد و عمل خوبش را هم باطل خواهد کرد ، و او را درون تابوتی بسته با مـیخ های آهنین مـی گذارد و به تابوت مـی زند که تا این مـیخ های آهنین او را بیـازارند. اگر قطره ای از عرق های او را بر چهارصد هزار نفر بریزند، همگان مـی مـیرند و این از شدیدترین عذاب های جهنّمـیان هست .

در حدیث دیگری ، جدای از عذاب های شدید اخروی بر فرد بچه باز ، با اشاره بـه لزوم اجرای حد شرعی ، بـه این نکته توجّه داده شده کـه حدّ این نابه هنجاری ، همان حدّ نابه هنجاری های مشابه آن هست و نباید تصوّر شود کـه صرفاً به منظور چنین فردی تعزیر کافی هست . لذا هنگامـی کـه از امام رضا علیـه السلام درباره مجازات مردی کـه با بچّه ای کرده ، سؤال مـی کنند ، امام مـی فرماید : حدّ زنا بر او جاری مـی شود . [۲۳۷]

بچّه بازی ، یکی از رایج ترین و دردسرسازترین نابه هنجارهای است. بچّه بازان ، از نظر ، جذب کودکان مـی شوند و ترجیح مـی دهند کـه بیشتر با کودکان کنند که تا بزرگ سالان. بـه طور معمول ، تشخیص بچّه بازی ، مستلزم این شرط هست که تماس با کودکان کمتر از سیزده سال برقرار شود و فاعلان این کار ، حتما اشخاص شانزده ساله یـا بزرگ تر و حداقل پنج سال بزرگ تر از کودکان مفعول باشند. با این حال ، قوانین بیشتر ایـالات امریکا، اذیت و آزار کودکان و تجاوز کیفری را بـه نوعی تعریف مـی کنند کـه بزرگ سالانی کـه با افراد کمتر از هجده سال مـی کنند ، شامل این قوانین مـی گردند (گرین [۲۳۸] ، ۱۹۹۳ م ) .

بیشتر تماس های بچّه بازان و قربانیـان آنـها ، با وجود تکرارهای چندباره ، امّا درون مدّت زمان کوتاهی انجام مـی شوند . درون بیشتر تماس ها، بچّه بازان ، بـه عورت نمایی مـی پردازند و آلت کودک را لمس مـی نمایند (ابل [۲۳۹] و اوزیورن، ۱۹۹۲ م ).

برخی از بچّه بازان ، از طریق ، دهان بـه تحریک آلت ی پسران و ان دست مـی زنند یـا اشیـای خارجی و انگشتان و آلت ی خود را داخل مـهبل، دهان و یـا کودکان مـی نمایند. درون بیشتر موارد ، احتمال دارد کـه بچّه بازان ، بـه کودکان آسیب بزنند، از نظر جسمانی ، آنـها را محدود کنند و به آنـها بگویند کـه در صورت تمکین ن، آنـها یـا افراد و اشیـای مورد علاقه شان را مجازات مـی نمایند.

شاید بچّه باز بخواهد کودک را متقاعد نماید کـه با این اعمال ، فقط مـی خواهد عشق و محبّت خود را بـه آنـها نشان دهد. (مک کوناگی [۲۴۰] ، ۱۹۹۸) . بیشتر بچّه بازان، مردان دگرخواه هستند کـه از ان کم سن و سال، سوء استفاده های مـی کنند (کول [۲۴۱] ، ۱۹۹۲ م، فینکل هور [۲۴۲]، ۱۹۸۴ م ).

مردان همجنس باز یـا بچّه باز، نوعاً بـه پسران جوان روی مـی آورند. زنان هم مـی توانند بچّه باز باشند ؛ ولی این امر ، کمتر دیده شده هست . سوء استفاده از کودکان ، یک اتّفاق نادر نیست. تخمـین زده مـی شود کـه سالانـه ، بیش از چهار صد هزار کودک درون ایـالات متحده ، مورد سوء استفاده های قرار مـی گیرند (فینکل هور و زوبیـا لیترمن [۲۴۳] ، ۱۹۹۴ م ).

حدود شصت درصد این کودکان ، زیر دوازده سال هستند. فقط یک که تا ده درصد از موارد بچّه بازی ، بـه مقامات مربوطه گزارش داده مـی شوند .

برخی بچّه بازان متجاوز ، نقشـه های ماهرانـه ای را به منظور رسیدن بـه کودکان ترتیب مـی دهند. مثلاً اعتماد مادران آنـها را بـه دست مـی آورند، با مادران آنـها ازدواج مـی کنند، کودکان را با بچّه بازان دیگر مبادله مـی کنند و در موارد کمتری ، کودکان را مـی ربایند و یـا کودکانی را از کشورهای خارجی ، بـه فرزندی قبول مـی کنند (مک کوناگی، ۱۹۹۸ م ) .

ان ، احتمالاً دو برابر پسران ، مورد تعرّض قرار مـی گیرند. بچّه بازان ، عموماً کودکان دارای سن بخصوص را دوست دارند. آنـهایی کـه جذب ها مـی شوند، معمولاً هشت که تا ده ساله ها را ترجیح مـی دهند. آنـهایی هم کـه به پسرها علاقه مندند، معمولاً کودکان بزرگ تر (نوجوان ها) را ترجیح مـی دهند. به منظور بسیـاری از بچّه بازان هم ، پسر و نوجوان ، فرقی نمـی کند ؛ هر دو را دوست دارند (روزنـهان و سیلگمن، ۱۳۷۹). بیشتر افراد بچّه باز ، فاقد مـهارت های اجتماعی معمولیِ یک فرد بزرگ سال هستند : اعتماد بـه نفس ندارند ، امکان دارد کـه در روابط اجتماعی و با افراد بزرگ سال مشکل داشته باشند و با کودکان ، احساس راحتی بیشتری مـی کنند (لوین و استاوا [۲۴۴] ، ۱۹۸۷ م ). شواهد نشان مـی دهند کـه سه چهارم این قربانیـان ، ان هستند (کاس [۲۴۵] وحسلت [۲۴۶] ، ۱۹۹۲ م ) . اختلال بچّه بازی ، غالبا درون دوران نوجوانی پدید مـی آید . بسیـاری از آنـها خودشان درون دوران کودکی ، مورد سوء استفاده قرار گرفته اند (هاویت [۲۴۷] ، ۱۹۹۵ م ، مک کرماک [۲۴۸] و همکاران، ۱۹۹۲ م ) .

مطالعه بر روی مردانی کـه دارای این اختلال بودند ، نشان مـی دهد کـه حداقل ۹۳ درصد آنـها دچار اختلال روانی دیگری نیز بوده اند (ریموند [۲۴۹] و همکاران، ۱۹۹۹ م ) . بیش از دو سوم این مردان درون طول زندگی، «اختلال خُلقی» داشته اند ، ۶۴ درصد ، «اختلال اضطرابی» و شصت درصد ، یک اختلال وابسته بـه موارد را داشته اند . ۵۳ درصد از این اختلال ، «پارافیلیـایی» و ۲۴ درصد دیگر ، بـه «اختلال کُنشی» مبتلا بوده اند. سیر اختلال بچّه بازی معمولاً ، مزمن است، بویژه درون افرادی کـه نسبت بـه کودکان پسر ، تمایل دارند. همـین طور هم بروز عمل یـاد شده درون بین افرادی کـه به کودکان پسر را ترجیح مـی دهند ، تقریباً دو برابرانی هست که بـه کودکان متمایل اند (MSD-VI-RT ، ۲۰۰۰ م ).

م . نمایشگری

مـیل شدید نمایش آلت ی بـه بیگانـه یـای کـه انتظار چنین اقدامـی را از جانب بیمار ندارد ، «نمایشگری» اطلاق مـی شود. این افراد ، معمولاً درون اماکن عمومـی (مثل :کوچه، خیـابان، پارک، سینما، کافه، رستوران، کنار دریـا، استخر، اتوبوس، قطار، راه آهن و در برابر مدارس انـه) و یـا اماکنی کـه در دید همسایگان و رهگذران هست (مثل : حیـاط منزل، باغ و اتاقی کـه از آن جا خیـابان و یـا خانـه همسایـه دیده مـی شود) ، دست بـه این عمل مـی زنند، اعم از این کـه در برابر جنس مرد یـا زن و خردسال یـا بالغ باشد. شاید بتوان گفت کـه صد درصد افراد مبتلا بـه این انحراف ، مرد هستند .

منحرفان خودنمایی ، افرادی مطیع و آرام اند ، احساس بی کفایتی، حقارت و ناامنی درون روابط شخصی شان مـی کنند و غالباً درون خانواده های سختگیر و بدرفتار پرورش مـی یـابند. عامل روان پویـایی نمایشگری، اظهار مردانگی با نشان آلت و مشاهده واکنش قربانی (ترس، حیرت یـا تنفّر) است. این مردها بـه طور ناخودآگاه ، احساس اَختگی و ناتوانی مـی کنند . همسران مردهای نمایشگر ، غالباً جانشین مادری مـی شوند کـه بیمار ، ضمن دوران کودکی ، وابستگی شدیدی بـه او داشته هست . گاهی نیز خودنمایی ، یکی از راه های ابراز «خصومت» است.

عورت نما، نیـازی تکانشی و غیر قابل مقاومت ، بـه نشان آلت خود دارد . وی این کار را همراه اضطراب، افسردگی و شرمـی کـه در نتیجه آن احساس مـی کند ، انجام مـی دهد .

به نظر مـی رسد کـه اقدام بـه عورت نمایی یـا همان خودنمایی ، اغلب با احساسات ترس و بی قراری و برانگیختگی شروع مـی شود. وقتی این احساسات ، بر فرد چیره شد ، درون پی رهایی از آن برمـی آید . شخص مبتلا ، مـیل عود کننده ای به منظور نمایش آلت ی خود بـه دیگر افراد (تقریباً همـیشـه بـه جنس مخالف) دارد. فرد ، با تخیّلات ناشی از این عمل ، برانگیخته مـی شود. همچنین با این کـه او ممکن هست این امـیال را عملی کند، امّا بـه ندرت سعی مـی کند با شخصی کـه نسبت بـه او نمایشگری داشته هست ، فعالیت انجام دهد (MSD-VI-RT، ۱۹۹۴ م و ایبل، ۱۹۹۲ م ) .

چنین شخصی مـی خواهد که تا شوکی ایجاد کند و گاهی اوقات ، خود را درون یک حالت خاص و برای مدّت کوتاهی ، بـه همسایـه خاصّی نشان مـی دهد . این امـیال ، نوعاً زمانی تشدید مـی شوند کـه شخص ، وقت آزاد زیـادی دارد یـا تحت شرایط تنیدگی زا قرار گرفته هست (ایبل، ۱۹۹۲ م ) . این اختلال پیش از هجده سالگی شروع مـی شود و معمولاً درون مردان دیده مـی شود (MSD-VI-RT، ۲۰۰۰ م و MSD-VI،۱۹۹۴م) . اشخاصی کـه دچار این اختلال اند ، غالباً درون برخورد با جنس مخالف ، ناپخته عمل مـی کنند و در روابط بین فردی ، با مشکل روبه رو مـی شوند .

بیش از نیمـی از آنـها با این کـه ازدواج مـی کنند، امّا روابط شان معمولاً رضایت بخش نیست (ایلیر و لایتون ، ۱۹۸۱ م ، موهرو و همکاران، ۱۹۶۴ م ) .

بسیـاری از آنـها نیز درون مورد مردانگی خود تردید دارند و یـا مـی ترسند و برخی دیگر نیز آشکارا یک رابطه قویِ انحصارطلبانـه با مادر خود دارند. عورت نمایی از دیدگاه اسلامـی ، حرام و رفتار نابه هنجار تلقی شده است. پیـامبر صلی الله علیـه و آله با اشاره بـه حرمت این رفتار مـی فرماید : ... لَا یَنظُرُ اللّهُ إِلَی کَاشِفِ عَورَهٍ. [۲۵۰]

خداوند ، بهی کـه عورت نمایی مـی کند، با نظر رحمت نگاه نمـی کند. نیز آن حضرت با توجّه بـه جواز کشف عورت به منظور همسر مـی فرماید : ... احفَظ عَورَتَکَ إِلَا مِن زَوجَتِکَ... . [۲۵۱]

عورت خود را حتما بپوشانی و جز برایی کـه با تو ازدواج کرده است، آشکار ننمایی. امام صادق علیـه السلام با اشاره بـه حرمت نمایشگری عورت به منظور دیگران ، بـه اثر منفی آن درون ابتلا بـه بیماری پرداخته و به معلّی بن خنیس کـه از درد آلت ، رنج مـی برد و از امام ، علاجی را تقاضا کرده بود ، فرمود: إِنَّکَ کَشَفتَ عَورَتَکَ فِی مَوضِعٍ مِنَ المَواضِعِ، فَأَعقَبَکَ اللّهُ هَذَا الوَجَعَ وَلَکِن عَوِّذهُ بِالعُوذَهِ الَّتِی عَوَّذَ بِهَا أَمِیرُ المُؤمِنِینَ أَبَا وَاثِلَهَ ثُمَّ لَم تَعُد . [۲۵۲]

تو ، بـه این علّت مبتلا بـه این بیماری و درد شده ای کـه در جایی کـه نباید کشف عورت مـی کردی، عورت خود را نشان دادی؛ لیکن بـه دعایی کـه امـیرالمؤمنین علیـه السلام بـه ابا واثله آموزش داد ، پناه ببرد و هرگز دیگر نمایشگریِ عورت تکرار نشود . از مصادیق نمایشگری، نمایش بدن زن ، بـه نامحرمان هست ؛ زیرا رسول اکرم فرمود : «تمام بدن زن ، عورت محسوب مـی شود» [۲۵۳]

و حتما آن را پوشاند ؛ چون به منظور مردان ، تحریک کننده است. امـیر مؤمنان علیـه السلام درون مورد گروهی از زنان کـه بدن آرایش کرده خود را بـه مردان نشان مـی دهند ، مـی فرماید : یَظهَرُ فِی آخِرِ الزَّمَانِ وَ اقتِرَابِ السَّاعَهِ وَ هُوَ شَرُّ الأَزمِنَهِ ، نِسوَهٌ کَاشِفَاتٌ عَارِیَاتٌ مُتَبَرِّجَاتٌ مِنَ الدِّینِ، دَاخِلَاتٌ فِی الفِتَنِ، مَائِلَاتٌ إِلَی الشَّهَوَاتِ، مُسرِعَاتٌ إِلَی اللَّذَّاتِ، مُستَحِلَاتٌ لِلمُحَرَّمَاتِ، فِی جَهَنَّمَ خَالِدَاتٌ .[۲۵۴]

در آخر الزمان و نزدیک آغاز برپایی قیـامت کـه بدترین عصرهاست زنانی آرایش کرده و نمایشگر، بی دین، غوطه ور درون فتنـه ها ، متمایل بـه شـهوات و هواهای نفسانی، لذّت پرست و حلال کننده حرام ها ، همگی درون جهنّم جاویدان خواهند بود. بنا بر این ، از دیدگاه اسلامـی ، نمایش عورت جز بـه همسر شرعی و قانونی ، حرام هست و قانون مجازات اسلامـی ، درون رابطه با منع و جزای آن چنین بیـان مـی دارد : هر درون اماکن عمومـی یـا معابر ، متعرّض و یـا مزاحم اطفال و یـا زنان شود و یـا با الفاظ و حرکات مخالف شئون و حیثیت ، بـه آنان توهین نماید ، بـه حبس از دو که تا شش ماه و تا ۷۴ ضربه شلاق ، محکوم خواهد شد. [۲۵۵]

همچنین درون ماده دیگری ، بیـان مـی دارد : هرعلناً درون انظار عمومـی و معابر ، تظاهر بـه عمل حرامـی نماید ، علاوه بر کیفر حبس، بـه حبس از ده روز که تا دو ماه یـا که تا ۷۴ ضربه شلاق محکوم مـی شود و در صورتی کـه مرتکب عملی شود کـه نفس آن عمل ، دارای کیفر نیست ، ولی عفّت عمومـی را جریحه دار نماید ، بـه حبس از ده روز که تا دو ماه، یـا که تا ۷۴ ضربه شلّاق محکوم مـی گردد. [۲۵۶]

فصل دوم : عوامل نابه هنجاری های

مقدّمـه

عوامل بسیـاری چه محیطی و بیرونی و چه نفسی و درونی ، درون شیوع رفتارهای نابه هنجار مؤثّرند. به منظور تأثیرگذاری درون فرد ، هریک از این دو دسته عوامل ، زمـینـه هایی را فراهم مـی سازند . عامل درونی نیز گاه تحت تأثیر عوامل محیطی و گاه بـه تنـهایی ، باعث بروز رفتار نابه هنجار درون فرد مـی شود. درون حقیقت ، تأثیر عوامل بیرونی ، باعث تحریک عوامل و خواسته های درونی مـی شود و به واسطه این تمایلات درونی ، رفتار نابه هنجار از فرد صادر مـی شود ؛ ولی عوامل درونی ، بدون عوامل بیرونی و صرفاً بـه دلیل سقوط اخلاقی فرد ، ضعف تدبیر عقلانی وی و کشش خواسته های درونی کنترل نشده او، درون بروز رفتارهای نابه هنجار ، نقش ایفا مـی کند.

به تعبیر امام علی علیـه السلام ، عقل اسیر هواهای گستاخانـه شخص مـی شود [۲۵۷] و دیگر ، اثری بر روی رفتار فرد ندارد . و از این رو ، چه بسا بـه تحریکات بیرونی نیـاز نیست و خودِ هوای نفس ، باعث نابه هنجاری درون فرد مـی شود. آن حضرت ، با توجّه بـه این کـه هیچ نابه هنجاری و گناهی نیست مگر آن کـه از تمایلات درونی فرد ناشی شود ، مـی فرماید : مَا مِن مَعصِیَهِ اللّهِ شَی ءٌ إِلَا یَأتِی فِی شَهوَهٍ ، فَرَحِمَ اللّهُ امرَأً نَزَعَ عَن شَهوَتِهِ وَ قَمَعَ هَوَی نَفسِهِ، فَإِنَّ هَذِهِ النَّفسَ أَبعَدُ شَی ءٍ مَنزِعاً وَ إِنَّهَا لَا تَزَالُ تَنزِعُ إِلَی مَعصِیَهٍ فِی هَوَیً . [۲۵۸] هیچ چیزی گناه محسوب نمـی شود مگر آن کـه از و مـیل درونی سرچشمـه گرفته باشد .

رحمت خداوند ، شاملی کـه از مـیل های درونی اش دست بردارد و هوس های سرکش را ریشـه کن سازد ؛ زیرا مشکل ترین کار ، جلوگیری از همـین نفس سرکشی هست که مدام ، بـه گناه و نابه هنجاری، تمایل دارد. درون تعبیر دیگری ، با اشاره بـه این کـه این عامل درونی ، خردمندی فرد را مـی گیرد، مـی فرماید: ذِهَابُ العَقلِ بَینَ الهَوَی وَ الشَّهوَهِ . [۲۵۹]

پیروی از هوای نفس و ، عامل زوال عقل و خردمندی است. روشن هست که وقتی عقل و خردمندی ، از بین رفته باشد، مانعی به منظور روی آوردن فرد بـه نابه هنجارها (از جمله نابه هنجاری های ) وجود ندارد. با محرّکات ، فرد ، وقتی درون موقعیت روانی تحریک قرار مـی گیرد و خردمندی اش ضعیف مـی شود ، توانایی بالا به منظور تدبیرهای شایسته درون وی کاهش مـی یـابد. از این رو ، نمـی تواند خوب فکر کند و به پیـامدها و زشتی رفتارها توجّهی نمـی نماید. لذا تحت تأثیر تحریکات ، بـه سوی نوع امـیال و خواسته های (حتی اگر انحراف از مسیر طبیعی و غیرقانونی و غیرشرعی باشد) ، کشانده مـی شود.

پیـامبر صلی الله علیـه و آله بـه محرّکات و عوامل سمعی بصری و خواسته های درونی و آرزوهایی کـه ممکن هست فرد را بـه انحراف بکشاند ، اشاره مـی کند و از آنـها بـه خدا پناه مـی برد و مـی فرماید : اللّهُمَّ إِنِّی أَعوذُ بِکَ مِن شَرِّ سَمعِی وَ بَصَرِی وَ قَلبِی وَ مَنِیَّتِی . [۲۶۰]

پروردگارا ! بـه تو پناه مـی برم از شرّ تحریکات گوش ، چشم ، دل و آرزوهایم .

بنا بر این ، محرّکاتی کـه از طریق چشم و گوش ، افراد را تحت تأثیر قرار مـی دهند و خواسته های طول و درازی کـه در دل ، تنش ایجاد مـی کنند، زمـینـه رفتارهای را فراهم مـی سازند. بنا بر این ، عوامل محیطی ، باعث تحریک خواسته های فرد مـی شوند و فرد ، گرچه تحت فشار خواسته هاست ولی خودش تصمـیم بر انجام نابه هنجاری ها مـی گیرد و آنـها را مرتکب مـی شود. بـه دلیل وجود همـین اراده و اختیـار هست که بیشتر افراد ، بـه انحرافات مبتلا نیستند .

آمار کینزی درون مورد همجنس گرایی ، نشان مـی دهد کـه پنجاه درصد مردان ، هیچ گونـه تصوّری از همجنس بازی نداشته اند. سیزده درصد مردان ، با این کـه تمایل شـهوی داشته اند ، ولی مرتکب این عمل نشده اند . [۲۶۱]

این نشانگر آن هست که بیشتر افراد ، گرچه درون شرایطی زندگی مـی کنند کـه محرّکات فراوانی وجود دارد ، ولی با اراده خود ، بر مـیل های نفسانی چیره مـی شوند و به صورت جبری ، تحت تأثیر عوامل محرّک قرار نمـی گیرند. از این رو مـی توان نتیجه گرفت کـه عوامل بیرونی ، نقش خود را از طریق عوامل درونی ایفا مـی کنند و ضعف عقلی و کاهش توانمندی نفس به منظور رویـارویی با آن عوامل ، از موارد مـهم درون ابتدای نابه هنجاری های است. اینک تعدادی از عوامل مـهم و تأثیرگذار درون بروز و شیوع نابه هنجاری را مورد بررسی قرار مـی دهیم :

الف . خانواده

اشاره

مـهم ترین منبع یـادگیری و شکل گیری شخصیت انسان ، «خانواده» است.

این خانواده هست که که تا حدّ زیـادی ، سلامت و بیماری، بـه هنجاری و نابه هنجاری و سعادت و شقاوت فرزندان را مشخّص مـی کند. البته انسان، آزاد آفریده شده و مـی تواند درون هر لحظه از زندگی خود، روش و منش خویش را تغییر دهد ؛ امّا نکته مـهم ، این جاست کـه این عمل ، بعد از شکل گیری شخصیت، کمـی مشکل هست ، هر چند غیر ممکن نیست ؛ امّا با این حال نمـی توان نقش خانواده را انکار کرد. خانواده ، با رفتار خود بر شخصیت و به هنجاری و یـا نابه هنجاری کودک تأثیر مـی گذارد. مـی توان گفت کـه مـهم ترین و تعیین کننده ترین عامل درون ایجاد انحراف ، نوع رفتار والدین با کودک است. بی توجّهی والدین نسبت بـه نیـازهای کودکان یـا ابتلای آنـها بـه انواع بیماری ها و نابه هنجاری ها ، زمـینـه را به منظور ابتلای فرزندانشان بـه انواع نابه هنجاری ها (از جمله انحرافات ) فراهم مـی کند.

کمبود محبّت

در بررسی انحرافات درون فصل گذشته ، مشخص شد کـه شیوع انحرافات درون بین مردان ، نسبت بـه زنان ، بیشتر بود. تقریباً بیشتر اختلالات و نابه هنجاری ها ویژه مردان بود و آنـهایی کـه مشترک بودند، مـیزان مردان مبتلا، بیش از زنان بود (جز درون بین مازوخیست ها) .

به راستی ، علّت ابتلای مردان بـه این انحرافات چیست ؟ شاید یکی از علل مـهم آن، وجود این نگرش غلط هست که ان ، بیش از پسران ، بـه محبّت نیـازمندند یـا از آن بدتر، اگر بـه پسران محبّت کنیم ، لوس و زن صفت بار مـی آیند و نمـی توانند درون زندگی آینده ، مسئولیت خانواده را بر دوش کشند .

پسربچّه ای کـه مـی بیند مادر (عشق نخستین او) مدام او را نوازش مـی کند، مـی بوسد، بـه سر و وضعش مـی رسد و سخنان محبّت آمـیز نثار او مـی کند، امّا هر وقت کـه خودش مـی خواهد بـه مادر نزدیک شود ، مادر ، او را از خود مـی راند ، احساس کمبود مـی کند، احساس انزوا مـی کند و احساس خشم و نفرت شدید نسبت بـه مـی کند.

در مواردی نیز نسبت بـه مادر، اعتماد بـه نفس خود را درون برخورد با جنس مخالف ، از دست مـی دهد و احساس مـی کند کـه به هیچ وجه ، دیگر قادر نیست توجّه جنس مخالف را بـه طور طبیعی جلب کند یـا با آنـها رابطه بـه هنجار داشته باشد . لذا دست بـه انواع رفتارهای انحرافی مـی زند کـه بسته بـه تجارب و شرایط ، ممکن هست که نوع آن فرق کند. عدّه ای به منظور فرار از روابط ظالمانـه بیرون، بـه تنـهایی و انزوا پناه مـی برند و کم کم از بدن خود لذّت مـی برند و استمنا را بهترین راه به منظور ارضای خود مـی یـابند و گاهی نیز ممکن هست به مازوخیسم یـا سادیسم مبتلا شوند . محبّت مادر و سپس پدر ، از این جهت به منظور پسربچّه اهمـیت خاصی دارد کـه طبق دیدگاه «فروید» ، مادر کـه نخستین عشق کودک (چه چه پسر) هست ، درون مرحله ادیپال، به منظور پسر همچنان تنـها عشق ، باقی مـی مانَد و اگر ارتباط او با مادر و پدر ، بـه هنجار بود ، کم کم بـه سمت علاقه بـه پدر سوق داده مـی شد ؛ امّا عشق او بـه مادر همچنان باقی هست ؛ ولی کـه مانند پسر ، درون ابتدا عاشق مادر هست در مرحله ادیپال، عاشق پدر مـی شود و مادر ، بـه صورت رقیب او درون مـی آید و در صورت حلّ این معضل ، روابط او با پدر و مادر بـه هنجار مـی شود. بنا بر این ، اگر پسر ، از محبّت مادر محروم شود (بویژه این کـه بیشتر اوقات کودک ، با مادر سپری مـی شود) این بـه معنای از دست تنـها منبع عشق هست ؛ امّا اگر ، عشق مادر را از دست بدهد، هنوز پدر هست کـه به او عشق بورزد، مگر این کـه پدر و مادر ، هر دو نابه هنجار باشند کـه این مسئله ، کمتر پیش مـی آید . نتیجه این کـه جامعه ما حتما از این نگرش غلط ، نسبت بـه نیـاز پسران بـه محبّت ، دست بکشد .

بویژه مادران حتما توجّه داشته باشند کـه بی توجّهی آنـها بـه نیـازهای عاطفی پسرانشان ، چه تأثیرات زیـان باری بر آنـها خواهد گذاشت.

امام باقر علیـه السلام به منظور این کـه فرزندان ، از عوارض کمبود محبّت مصون بمانند و یـا عقده حقارت درون بین فرزندان بـه وجود نیـاید، بـه علّت محبّت شایسته او بـه فرزندش و این کـه در آینده ، بـه رفتارهای نابه هنجار مبتلا نگردد مـی پردازد و مـی فرماید : وَاللّهِ إِنّی لَأُصَانِعُ بَعضَ وُلدِی وَ أُجلِسُهُ عَلَی فَخِذِی وَ أُکثِرُ لَهُ المَحَبَّهَ وَ أُکثِرُ لَهُ الشُّکرَ مَعَ أَنَّ الحَقَّ لِغَیرِهِ مِن وُلدِی، وَ لَکِن مَخَافَهً عَلَیـهِ مِنـهُ وَ مِن غَیرِهِ لِئَلَا یَصنَعُوا بِهِ مَا فَعَلَوا بِیُوسُفَ إِخوَتُهُ... . [۲۶۲]

به خداوند سوگند، من درون ارتباط با بعضی از فرزندانم ، شخصیت او را مـی سازم، او را روی زانوی خود مـی نشانم و بسیـار بـه او محبّت مـی کنم. زیـاد بـه او اهمّیت مـی دهم و او را بـه عنوان نعمت خداوند بزرگ مـی بینم. با آن کـه این همـه احترام و محبّت ، شایسته فرزند دیگر من است، امّا این نوع کارها را مـی کنم که تا او بـه عوارضی مبتلا نشود ، جان فرزند شایسته ام از شرّ او مصون باشد و با او رفتاری را کـه برادران یوسف با وی نمودند، ننمایند. این حدیث ، بر این امر دلالت دارد کـه کمبود محبّت ، از عوامل مـهم ایجاد نابه هنجاری درون زندگی افراد هست . درون این جا لازم بـه یـادآوری هست که بـه همان اندازه کـه کمبود محبّت و بی توجّهی بـه نیـازهای کودکان، زمـینـه نابه هنجاری را فراهم مـی سازد، نازپروردگی هم همان تأثیر را دارد. [۲۶۳]

مادری کـه بیش از اندازه ، پسربچّه خود را لوس مـی کند و او را همواره مورد نوازش و لطف قرار مـی دهد ، باعث ایجاد وابستگی شدید پسر بـه مادرش مـی شود و مانع همانندسازی پسر با پدرش مـی گردد . درون نتیجه ، پسر نمـی تواند نقش مردانـه خود را بـه خوبی ایفا کند و به فردی خودخواه تبدیل مـی شود کـه فقط بـه فکر ارضای نیـازهای خود هست . زیـاده روی درون محبّت بـه کودک ، وی را «از خودراضی» و وابسته بـه دیگران بار مـی آورد . از این رو ، درون برخورد با مشکلات ، احساس ناتوانی و حقارت بـه وی دست مـی دهد و برای جبران این احساس ، بـه کارهای ناشایسته و نابه هنجاری های اجتماعی دست مـی زند .

در بعضی مواقع نیز فشارهای روانی، او را از پای درون مـی آورند و به بیماری های روانی حادّ مـی کشانند . گاهی نیز فرد ، بـه اقدام مـی نماید. همـه این عوارض ، از محبّت بی اندازه والدین نسبت بـه فرزندشان ناشی مـی شود. امام باقر علیـه السلام با اشاره بـه عوارض زیـاده روی محبّت والدین بـه فرزندان و این کـه آنان منشأ روی آوردن فرزندشان بـه نابه هنجاری ها هستند ، مـی فرماید : شَرُّ الآبَاءِ مَن دَعَاهُ البِرُّ إلَی الإِفراط ... . [۲۶۴]

بدترین خانواده ها، خانواده هایی هستند کـه در نیکی و محبّت نسبت بـه فرزندان ، از حدّ تجاوز کنند و به زیـاده روی بگرایند.

استبداد و سلطه گری والدین

برخی از والدین ، بـه علل مختلف ، بر تمام رفتارهای فرزندان خود تسلّط دارند و اجازه هیچ ابتکار عملی را بـه آنـها نمـی دهند. آنـها فرزندانشان را نادان و نفهم مـی دانند و به حق آنـها ستم مـی کنند و هیچ توجّه ای بـه پیـامدهای چنین عملکردی بر روی فرزندان خود ندارد. رسول اکرم درون جهت رشد شخصیت کودک و پیشگیری از عوارض نامطلوب ، بـه تأثیر نوع برخورد درون بروز نابه هنجاری ها اشاره کرده ، مـی فرماید : وَ لَا یُرهِقُهُ وَ لَا یَخرَقُ بِهِ . [۲۶۵]

به هیچ وجه ، فرزند خود را بـه نادانی و نفهمـی متّهم نکنید . بدین سبب ، بـه او ستم نکنید و با او همچون سفیـهی کـه همـه کارهایش را شما انجام مـی دهید و اجازه انجام کاری را بـه خود او نمـی دهید ، رفتار نکنید. و از این طریق ، اختلال شخصیت درون او پدید نیـاورید.

معمولاً پایـه روش تربیتیِ سخت و آمـیخته با خشونت، طوری استوار مـی شود کـه فاصله بین کودک و پدر و مادر را پیوسته افزایش مـی دهد . و از آن جا کـه کودک درون قدم اوّل ، بـه احساس محبّت و امنیت جستن درون محیط خانواده نیـازمند هست ، وقتی دریـابد کـه پدر و مادر ، هدفی جز مطیع بارآوردن او ندارند، دیگر مأمنی به منظور اتّکا و برآوردن نیـاز مـهرورزی خویش نزد آنان نمـی یـابد و به تدریج مـی آموزد کـه از قدرت مـهرورزی خویش ، کمتر استفاده کند. از سوی دیگر ، شیوه تعلیم و تربیت استبدادی، غالباً بـه اِعمال روش «رام کننده» ، مبدّل مـی شود و کودک را بـه رفتاری وامـی دارد کـه در باطن ، از آن گریزان هست . بدین گونـه ، احساس عمـیق کناره جویی از محیط ، درون او سر برمـی آورد کـه اگر با شرایطی دقیق درون اِعمال شیوه تربیتی تازه ، بـه نوعی همزیستی تحمّل پذیر هم کشیده شود، باز درون احساس، آن را نمـی پذیرد. پیـامدهای بـه دست آمده از این حالت، ظهور کناره جویی عاطفی هست که درون زندگی آینده فرد ، بـه صورت : هراس عاطفی، بدبینی و منفی گرایی ظاهر مـی شود. این جا نیز سرآغاز انحرافات تکامل روانی هست که نتیجه ای از اختلالات عمومـی رفتاری هست و بـه انحرافات ، بزهکاری و بیماری های دیگر روانی کشانده مـی شود. [۲۶۶]

تحقیر

یکی از بدترین رفتارهای والدین با فرزندان شان ، «تحقیر» آنان است. درون بسیـاری از انحرافات ، ردّ پای تحقیر را مـی توان یـافت. پدر و مادری کـه مدام ، پسر خود را تحقیر مـی کنند، او را بی کفایت و ناتوان مـی خوانند و به او خاطرنشان مـی کنند کـه لیـاقت مرد بودن را ندارد، درون رشد بـه هنجار او ایجاد اختلال مـی کنند .

چنین پسری ، درون برقراری ارتباط با جنس مخالف ، توانایی طبیعی خود را از دست مـی دهد. فرد مبتلا بـه انحراف ،ی هست که درون دوران کودکی، بر اثر تحمّل سختی های طاقت فرسا ، بـه احساس حقارت عمـیق دچار گشته و در ضمن، درک نامشخص ویژه ای از زندگی و عاطفی دارد. انحراف او ترکیب آزمونی از زودرنجی شدید، ارزش طلبی بر خطا و سوءظن هست تا بدین وسیله ، از جنس مخالف خود ، فاصله جوید و یـا آن کـه خود را درون یک موضع برتر و خودنمایـانـه تری درون برابر او ببیند. [۲۶۷]

ایجاد شخصیت و اعتماد بـه نفس درون کودک ، یکی از وظایف تربیتی پدران و مادران هست . پیدایش این حالت روانی درون کودکان ، برنامـه منظّمـی دارد کـه اگر با دقّت بـه کار شود، نتیجه مثبت آن ، بارآمدن فرزند با شخصیت هست و عدم توجّه بـه آن ، باعث زبونی و فرومایگی کودک است. احترام بـه کودک و حسن معاشرت پدر و مادر با وی ، یکی از اساسی ترین عوامل ایجاد شخصیت درون کودک است. پیـامبر صلی الله علیـه و آله اجرای این برنامـه بزرگ را درون یک عبارت بسیـار کوتاه ، صریحاً بـه پیروان خود دستور داده و مـی فرماید : أکرِمُوا أَولَادَکُم وَأَحسِنُوا آدَابَهُم . [۲۶۸]

به فرزندانتان احترام کنید و با آداب و روش پسندیده ، با آنـها معاشرت نمایید.انی کـه مـی خواهند فرزند باشخصیت بپرورند ، قطعاً حتما به آموزش عمـیق و عالمانـه رسول اکرم عمل کنند. پدران و مادرانی کـه فرزندان خود را احترام نمـی کنند و با رفتار زشت و ناپسند خود ، آنان را توهین و تحقیر مـی نمایند، نمـی توانند فرزندانی ارزنده و باشخصیت تربیت کنند.

پنـهان نداشتن روابط زناشویی از سوی والدین

یکی از زمـینـه های بزهکاری ، این هست که والدین ، روابط زناشویی شان را از فرزندان خود پنـهان نمـی کنند . پیـامبر اسلام صلی الله علیـه و آله مـی فرماید: وَالَّذِی نَفسِی بِیَدِهِ، لَو أَنَّ رَجُلاً غَشِیَ امرَأَتَهُ وَ فِی البَیتِ صَبِیٌّ مُستَیقِظٌ یَرَاهُمَا وَ یَسمَعُ کَلَامَهُمَا وَ نَفسَهُمَا ، مَا أَفلَحَ أَبَداً إِن کَانَ غُلَاما ، کَانَ زَانِیـا ، أَو جَارِیَهً، کَانَت زَانِیَهً [۲۶۹]

سوگند بـه آن کـه جانم درون دستان اوست، اگر هنگام روابط زناشویی والدین درون خانـه، کودک بیدار باشد و آنان را بنگرد و سخنشان را بشنود و نفس آنـها را احساس کند، آن کودک ، رستگار نخواهد شد . اگر آن کودک ، پسر باشد ، زناکار مـی شود ، و چون باشد، بـه زنا تن مـی دهد. درون اسلام ، ساعاتی از شبانـه روز ، تعیین شده کـه کودک حتما برای ورود بـه اتاق پدر و مادر ، از آنـها اجازه بگیرد. این اجازه خواستن، درون سنین قبل از بلوغ و بعد از آن لازم هست و آن، عبارت هست از: پیش از نماز بامداد، درون نیم روز کـه انسان تعدادی از جامـه های خود را بیرون مـی آورد و پس از شبانگاه . [۲۷۰]

همچنین توصیـه شده هست که بستر خواب بچّه ها (چه و چه پسر) ، حتما در ده سالگی ، از هم جدا شود.

ناآگاهانـه نگه داشتن فرزند

اگر کودکان ، نوجوانان و جوانان ، از آگاهی های اندیشیده شده و صحیح برخوردار باشند، سر بـه عصیـان نخواهند گذاشت و به نابه هنجاری ها روی نخواهند آورد . درون برابر، اگر از اندیشـه های صواب بهره مند نباشند و خلأ فرهنگی و علمـی درون بین آنـها حاکم باشد، زمـینـه روی آوردن بـه بزهکاری درون آنان بیشتر خواهد بود. امام صادق علیـه السلام مـی فرماید: لَستُ أُحِبُّ أَن أَرَی الشَّابَّ مِنکُم إِلَا غَادِیـا فِی حَالَین : إِمَّا عَالِماً أَو مُتَعَلِّما ، فَإِن لَم یَفعَل، فَرَّطَ ، فَإِن فَرَّطَ ضَیَّعَ فَإِن ضَیَّعَ أَثِمَ وَإِن أَثِمَ سَکَنَ النَّارَ وَ الَّذِی بَعَثَ مُحَمَّدا بِالحَقِّ . [۲۷۱]

برای جوان ، نمـی پسندم مگر این کـه یـا عالم باشد و یـا درون حال فراگیری علم . اگر چنین نباشد و معرفت صحیح درون بین نباشد، جوان درون عمل ، بـه کارهای افراطی کشیده مـی شود ، هستی خود را تباه مـی سازد و در دوزخ ساکن مـی گردد.

ب . عوامل اجتماعی و محیطی

اشاره

یکی دیگر از عوامل مـهم انحراف جوانان کـه شاید بتوان آن را بعد از عامل «خانواده» ، مـهم ترین عامل دانست، «جامعه» و محیط اطراف است. «پرون» ، [۲۷۲] بر این باور هست که رفتار آدمـی را نباید ناشی از طبیعت فرد دانست ؛ بلکه حتما آن را معلول روابط با محیط مادی و اجتماعی بـه شمار آورد کـه بر رفتار انسان تأثیر مـی گذارند و آن را شکل مـی دهند. از این رو نباید طبیعت انسان را متأثّر از ساختار محیط موجود ندانست .

حتی نباید تمایلات عمده ای مانند : مـیل بـه صیـانت ذات و حفظ نژاد را بـه طبیعت بشر نسبت داد ؛ زیراانی کـه به مـی پردازند و دچار انحراف هستند، متأثّر از عوامل اجتماعی اند. این گوناگونی فرهنگ ها ، معیـارها و ارزش ها، بـه تفاوت های محیط مادی و عوامل اقتصادی و تماس با اقوام دیگر و پیشامدها بستگی دارد . [۲۷۳]

به عقیده «فریس» ، ساختمان آدمـی هر چه باشد، محکوم قدرت نامحدود جامعه است. محقّقان اروپایی ، زمـینـه های فراوانی را کـه موجب انحرافات مـی شود، بررسی کرده اند و به این نتیجه رسیده اند کـه تجربه سوء استفاده ، عدم تعادل درون خانواده، بی صلاحیتی اجتماعیِانی کـه ازدواج کرده اند ، طغیـان و سرکشی درون دوران خانواده و مواردی از این قبیل، موجب انحراف جوانان مـی گردند . [۲۷۴]

انحرافات ، مسئله ای نیست کـه بتوان بـه سادگی از کنار آن گذشت. بـه همـین منظور، حتما راهکارهایِ عملی مناسبی به منظور پیشگیری و درمان آن ابداع کرد. اگر منحرفان ، بـه عنوان یک بیمار نگریسته شوند که تا مجرم، راه کارهای فرهنگی مناسبی را مـی توان به منظور درمان این پدیده شوم اجتماعی بـه دست داد.

بنا بر اخبار رسیده از سودان، به منظور حلّ این بحران اجتماعی، از سال ۱۹۹۶ که تا ۱۹۹۹ م ، قراردادی بین پلیس و مؤسّسات اجتماعی محقّقان بسته شد که تا جوانانِ منحرف را مورد مطالعه قرار دهند و راه حل هایی به منظور پیشگیری و درمان این گونـه انحرافات ارائه دهند .

تحقیقاتی کـه درباره دانش آموزان درون استونی انجام شده، نشان مـی دهد کـه انحرافات ان جوان ، بیشتر ناشی از محیطی هست که درون آن رشد مـی کنند و در این مـیان ، «خانواده» نقش مـهم و کلیدی ای دارد، بـه طوری کـه تحقیقات نشان مـی دهد خانواده هایی وجود دارند کـه بچّه های منحرف تولید مـی کنند. محیط غیر خانواده نیز نقش بـه سزایی درون انحراف ان جوان دارد، بـه طوری کـه چهل درصد ازانی کـه با این ان ارتباط برقرار مـی کنند، ان دیگری موسوم بـه «قربانیـان سرنوشت» هستند . این قربانیـان ، امـیدی بـه زندگی ندارند و در هر کاری ، خود را شکست خورده مـی پندارند. دسته دیگری کـه تأثیر زیـادی روی ان جوان دارند، افرادی هستند کـه دارای روح پلید و گناه کار بوده ، ذاتاً انسان های شرور و نابه هنجار هستند. این افراد نیز ۳۸ درصد از تأثیرگذاران روی ان جوان را تشکیل مـی دهند. بر اساس این تحقیق ، ۶۹ درصد از ان مورد مطالعه کشور استونی، دارای انحراف اجتماعی بوده اند. ۱

به هر جهت، تمام این افراد(قربانیـان سرنوشت و گناه کاران) نیز محصول خانواده هایی هستند کـه در آن ، بـه طور صحیح تربیت نشده اند.

البته نمـی توان نقش مـهمّ اجتماع را نادیده گرفت ؛ امّا که تا این اندازه تأثیری کـه جامعه شناسان به منظور آن قائل اند، قابل تردید هست ؛ چرا کـه بسیـار مشاهده شده ، افرادی کـه از نظر عقیدتی ارزشی درون اقلیت اند ، وقتی درون جامعه ای قرار مـی گیرند کـه اکثریت ، با آنان مخالف اند ، بیشتر بـه عقاید خود پایبند مـی گردند و ممکن هست از افرادی کـه در جامعه خود ، اکثریت را تشکیل مـی دهند، بـه عقایدشان پایبندتر مـی شوند، حتی اگر درون گروه هم نباشند.

به عنوان مثال ، اگر چه بسیـاری از مسلمانانی کـه به کشورهای اروپایی و امریکایی مـهاجرت مـی کنند، درون فرهنگ غربی ذوب مـی شوند، امّا هستند افرادی کـه بیش از مسلمانانی کـه در کشورهای اسلامـی هستند ، بـه حفظ عقاید و ارزش های خود پایبندند.

بنا بر این ، جامعه و محیط پیرامون آن ، بدون تردید، تأثیرگذار هست ، بویژه بر کودکان ، و نوجوانان و جوانان ؛ امّا تأثیرش ، آن طور کـه فریس معتقد هست صد درون صد نیست. بـه طور کلی ، نـهادهای اجتماعی و محیطی کـه در بـه انحراف کشیده شدن افراد، تأثیر دارند ، عبارت اند از:

مدرسه

مدرسه ، هم مـی تواند محیطی به منظور رشد و تعالی افراد باشد و هم انحطاط و تباهی آنـها. اگر نظام ارزشی خانواده و مدرسه ، با هم درون تضاد باشند یـا اگر رفتار معلّم ها ، رفتاری ضد ارزشی باشد، افراد را دچار سردرگمـی ، گیجی و تزلزل اعتقادات کرده ، زمـینـه انحطاط اخلاقی آنـها را فراهم مـی سازد. مثلاً معلّمـی کـه حجاب خود را حفظ نمـی کند ، اگر بخواهد بـه علّت ضوابط و مقرّرات ، شاگردانش را بـه حفظ حجاب ، سفارش کند ، فقط بر آنـها تأثیر معمـی گذارد؛ چون شاگردان ، از رفتار معلّم الگوسازی مـی کنند و از او تبعیت مـی نمایند.

معلّم های دینی و قرآن ، اگر افرادی خشک و متعصّب یـا سهل انگار و لااُبالی باشند، باز هم تأثیر نامطلوب مـی گذارد. بـه دلیل تأثیر معلّم درون شاگرد ، تأکید بر این هست که معلّم ، فردی شایسته باشد ؛ زیرا همان طور کـه شایستگی معلّم ، باعث گستردگی رفتارهای شایسته درون بین شاگردان مـی شود، ناشایستگی معلّم رفتارهای نابه هنجار را درون شاگردان افزایش مـی دهد. امام علی علیـه السلام با اشاره بـه نقش آموزشی و الگودهی معلّمان و علما مـی فرماید : کَثرَهُ الفُجُورِ مِنَ العُلَمَاءِ . [۲۷۵]

زیـادی نابه هنجاری ها درون بین مردم ، ناشی از معلّمان و علمای ناشایسته است. و از این رو ، افراد را از چنین معلّمان و عالمان برحذر داشته ، مـی فرماید : فَاتَّقُوا الفَاجِرَ مِنَ العُلَمَاءِ . [۲۷۶]از عالمان تعلیم دهنده فسق و فجور ، دوری کنید.

همسالان و دوستان

کودکان ، از هفت سالگی ، تحت تأثیر همسالان و دوستان خود واقع مـی شوند و این تأثیرپذیری درون سنین نوجوانی و جوانی بـه بالاترین درجه خود مـی رسد، که تا حدی کـه گاهی تأثیر پذیری از دوستان ، بیش از تأثیر خانواده مـی شود. لذا والدین ، حتما از ابتدا دقّت کنند کـه کودک آنـها درون محیطی و با افرادی نباشد کـه زمـینـه انحراف او را فراهم سازند. والدینی کـه به کودک خود اجازه مـی دهند از صبح که تا شام ، درون کوچه با بچّه ها بازی کند و انواع اطّلاعات و فحش های مستهجن ، رد و بدل کنند، درون نوجوانی ، قادر بـه کنترل او نخواهند بود. همچنین کودکانی کـه در مدرسه ، با افرادی بی بندوبار ، هم کلاس هستند ، درون معرض انواع رفتارهای نابه هنجار قرار مـی گیرند. بسیـار مشاهده شده کـه اوّلین صحبت های مقدّماتی به منظور تماس های بین همجنسان ، درون مدارس بوده هست .

این خطر ، وقتی بیشتر مـی شود کـه در کلاس درس، کودکان و نوجوانانی باشند کـه دچار بلوغ زودرس یـا چند سال مردودی باشند. پیـامبر صلی الله علیـه و آله با اشاره بـه تأثیر دوست درون منش و رفتار فرد ، مـی فرماید : المَرءُ عَلَی دِینِ خَلِیلِهِ فَلیَنظُرُ أَحَدُکُم مَن یُخَالِل . [۲۷۷] آدمـی ، تحت تأثیر رفیق ، از روش و عملکرد او پیروی مـی کند. از این رو ، ببینید درون انتخاب دوست ، با چهی طرح رفاقت مـی ریزید.

رسانـه های ارتباط جمعی

پیشرفت تکنولوژی و ساخت وسایل جدید ، بـه همان اندازه کـه برای آسایش و پیشرفت انسان ها مفید است، ممکن هست به بدبختی و شقاوت و انحراف آنـها نیز بینجامد .

از این وسایل پیشرفته، وسایل ارتباط جمعی مانند : تلویزیون، ویدئو، ، رایـانـه ، کتاب، مجلّه، عو ... هست .

انحراف اجتماعی درون بسیـاری از جوامع ، ظهور داشته، ولی همان طور کـه روش زندگی تغییر کرده، روش ارتکاب جنایت و انحراف نیز تغییر یـافته است. ما امروزه درون عصر ارتباطات شاهد وسایل ارتباط جمعی پیشرفته ای چون و اینترنت هستیم کـه هرکدام ، انحرافاتی را بـه دنبال دارند.

طی سال های اخیر، تعداد کاربران اینترنت ، افزایش چشمگیری داشته است، بـه طوری کـه در امریکا درون سال ۱۹۹۵ م ، ۲۶ مـیلیون نفر ، امکان استفاده از این وسیله ارتباطی مدرن را داشته اند و در سال ۱۹۹۹ م ، این آمار ، بـه ۲۰۱ مـیلیون و یکصد هزار نفر رسید . [۲۷۸]

بدون تردید ، گسترش چشمگیر یک رسانـه، گسترش انحرافات مربوط بـه آن را بـه دنبال دارد. طبق گزارش های داده شده درون سال ۱۹۹۱ م ، تنـها درون امریکا ۱۲۳ مـیلیون جنایت رایـانـه ای رخ داده هست که این رقم ، بی شک درون هزاره سوم بـه طرز وحشتناکی افزایش مـی یـابد.

البته این آمار ، احتمالاً تنـها مربوط بـه جنایـاتی از قبیل : سرقت اطّلاعات محرمانـه، دستبرد بـه شبکه های بانکی و اقتصادی و مواردی از این دست است. اگر تأثیرات مخرّبی کـه اینترنت بر روی خانواده ها و جوانان گذاشته ، بررسی گردد، بـه طور قطع ، آماری بسیـار فاجعه آمـیزتر از آنچه هست ، بـه دست خواهد داد . گزارش منتشر شده درون امریکا نشان مـی دهد کـه شبکه فسادِ رو بـه گسترش موجود درون اینترنت، سلامت شانزده مـیلیون جوان امریکایی را تهدید مـی کند.

بررسی مرکز ملّی کودکان گمشده ، نشان مـی دهد کـه هجده درصد از نوجوانان بین هشت که تا شانزده سال ، اعلام کرده اند کـه قصد دارند با فردی کـه از طریق اینترنت آشنا شده اند، ملاقات کنند.

سازمان اف. بی. آیِ امریکا درون گزارش سال ۱۹۹۸ م خود اعلام کرد : هفتصد مورد بزرگ سالانی را شناسایی کرده کـه با کودکانی کـه از طریق اینترنت آشنا شده اند، مسافرت کرده اند و یـا کودکان را تشویق بـه مسافرت نموده اند و عهای مستهجن از آنان تهیـه کرده اند ، بـه طوری کـه مأمور مخصوص این سازمان ، اعلام مـی کند : ما هیچ جنایتی درون امریکا سراغ نداریم کـه با این شدّت و بدین سرعت ، رشد کرده باشد. [۲۷۹]

یکی از تحلیلگران برجسته رایـانـه ، گفته هست که بیش از بیست که تا سی هزار سایت رایـانـه ای با محتویـات فسادبرانگیز درون امریکا وجود دارد و تعداد این گونـه سایت ها ، بـه طور فزاینده ای درون حال افزایش است. درآمد صاحبان این سایت ها از محل مراجعه بینندگان ، درون حدود هفتصد مـیلیون که تا یک مـیلیـارد دلار درون سال است. [۲۸۰]

به هر حال ، از آن جا کـه اینترنت ، یک شبکه عظیم اطّلاع رسانی و یک بانک وسیع اطلاعاتی هست و هم اکنون ، دسترسی بـه آن به منظور همـه افراد ممکن شده هست ، استفاده از این رسانـه را بـه عنوان یک ضرورت درون عصر اطّلاعات ارزیـابی مـی کنند، بـه طوری کـه به عنوان اختاپوسی فارغ از مرزهای جغرافیـایی، سراسر جهان را بـه هم مرتبط خواهد ساخت . طبق آخرین آمار ، بیش از شصت مـیلیون رسانـه از تمام جهان ، درون این شبکه گسترده ، بـه یکدیگر متّصل شده اند و اطّلاعات بی شماری را درون تمامـی زمـینـه ها از هر سنخ و نوعی بـه اشتراک گذاشته اند، بـه طوری کـه نزدیک بـه یک مـیلیـارد صفحه اطلاعات با موضوعات گوناگون و تقریباً بدون هیچ گونـه محدویت و کنترلی بر وارد یـا دریـافت داده ها ، روی این شبکه قرار داده شده است.

حمایت از جریـان آزاد اطّلاعات، گسترش روزافزون فنّاوری اطلاعات و بسترسازی به منظور اتّصال بـه شبکه های اطلاع رسانی، شعار دولت هاست. این درحالی هست که گستردگی و تنوّع اطلاعات آلوده روی اینترنت، موجب بروز نگرانی درون بین کشورهای مختلف شده است.

انتشار تصاویر مستهجن، ایجاد پایگاه هایی با مضامـین ، هرزه گری، سایت های سوء استفاده از کودکان و انواع قاچاق درون کشورهای پیشرفته صنعتی (بویژه امریکا) ، کارشناسان اجتماعی را بـه شدّت نگران کرده است.

دون پارکر (محقّق امریکایی) ، ضمن تحقیق روی این پدیده، بـه این نتیجه رسیده هست که هیچ نمـی تواند دامنـه حقیقی جنایـات و انحرافات رایـانـه ای را مشخص کند و آنچه نمایـان است، تنـها نوک کوه یخ این جنایـات هست . بـه همـین دلیل ، دولت امریکا ، مجبور بـه تصویب قوانینی مبنی بر کنترل این رسانـه جهانی شده است. [۲۸۱]

هشدار، جریمـه و بازداشت به منظور برپا کنندگان پایگاه های مخرّب و فسادانگیز، از تدابیری هست که برخی از کشورها به منظور رویـارویی با آثار سوء اینترنت اتخاذ کرده اند. ترس از تخریب مبانی اخلاقی و اجتماعیِ ناشی از هجوم اطّلاعات فسادانگیز از طریق اینترنت، واکنشی منطقی هست ؛ زیرا هر جامعه ای، چارچوب های فرهنگی خاص خود را دارد و طبیعی هست که هر نوع اطلاعات کـه این حدّ و مرزها را بشکند، مـی تواند سلامت و امنیت فرهنگی و اجتماعی جامعه را بـه خطر اندازد و در همـین راستا، مشکلات تازه ای به منظور نسل جوان کشور بیـافریند. یکی از مشکلات و آسیب های اجتماعی کـه طبقه جوان را همواره درون معرض سقوط اخلاقی قرار مـی دهد، «انحراف » است. بدون تردید، یکی از زمـینـه های بروز این انحرافات، وسایل ارتباط جمعی، و اینترنت است.

پدیده شومـی چون همجنس بازی، بـه سرعت از کانال های مخرّب اینترنت درون حال پیشروی هست و این ، معضلی هست که جوان مسلمان را درون معرض آسیب های جدّی قرار مـی دهد.

فیلم های (وگرافی)

فیلم های ( وگرافی)مسلماً مشاهده فیلم های وگرافی کـه به طرز فجیعی، ارزش های اخلاقی را بـه تمسخر مـی گیرند و بدون هیچ حدّ و ضابطه ای (مانند حیوانات ، حتّی پست تر) بـه ارضای غریزه مـی پردازند، مـی تواند مسبّب انواع رفتارهای نابه هنجار گردد کـه ساده ترین آن ، استمناست که تا برسد بـه قتل های . این گونـه فیلم ها کـه از طریق ، اینترنت، و سی دی هایی کـه به راحتی خرید و فروش مـی شوند، نتیجه ای جز انحطاط اخلاقی و به انحراف کشیده شدن جوانان ندارند.

عجب این کـه این فیلم ها جوامع خودشان را نیز دچار خطر ساخته ؛ امّا اندیشمندان ، وقتی متوجّه این اتفاق شدند کـه دیگر کار از کار گذشته بود . نمـی دانم آیـا متوجّه نبودند کـه غریزه ، مانند رودخانـه هست ، کـه اگر طغیـان کند ، سیل ایجاد مـی کند و همـه چیز را با خود مـی برد ؟ هر چند نـهضت آزادیِ ، آن قدر بـه سرعت پیشرفت کرد کـه طی فقط بیست سال، ساختارهای اخلاقی آنـها را زیر و رو کرد و اکنون اندیشمندان اروپایی و امریکایی ، متوجّه خطر شده اند و از افزایش فیلم های وگرافی انتقاد مـی کنند ؛ امّا کو گوش شنوا ! یکی از نویسنده های امریکایی ، درون مقاله ای تحت عنوان «اُفول اخلاقی امریکا» درون مورد رواج فیلم های مبتذل چنین مـی گوید : درون حال حاضر، رسانـه ها ، بـه هیولاهایی تبدیل شده اند کـه خشونت، بی بندوباری و نابه هنجاری تولید مـی کنند. با این همـه، این نـهادهای مبتذل، جاذبه فراوان به منظور جلب مخاطبان درون جامعه ما دارند.

در حال حاضر، جامعه ما دیگر از این ابتذال و ناهنجاری ، احساس انزجار نمـی کند ؛ بلکه بـه آن مـی خندد... . امروزه از خشونت و به منظور جلب مخاطب استفاده مـی شود. اکنون خلّاقیت غنی و پُرباری کـه در گذشته، سرگرم کنندگان ، از آن به منظور جلب مخاطب استفاده مـی د، جای خود را بـه هرزه نگاری و هرزه گویی داده است. [۲۸۲]

متأسفانـه درون جامعه کنونی، ما بـه جای این کـه از مصیبت هایی کـه اروپا و آمریکا بـه آن دچار شده اند ، درس بگیریم ، درون حال طی همان مراحل هستیم. هر چند اگر انسان عبرت مـی گرفت، تاریخ ، هیچ گاه تکرار نمـی شد.

البته فقط نمایش اعمال نیست کـه ارزش های اخلاقی را تزلزل مـی بخشد و زمـینـه انحراف را فراهم مـی سازد؛ بلکه مسائلی کـه امروزه درون فیلم ها و سریـال های کشورمان شاهد آن هستیم ، مانند : بی پروایی زن و مرد درون ارتباط با یکدیگر، مجالس عروسی مختلط (که مثلاً با حجاب درون آن شرکت مـی کنند ، ولی درون هر صورت ، ترویج اختلاط درون عروسی هست وی درون عروسی مختلط، با حجاب شرکت نمـی کند) ، نگاه های انگیزی کـه زن و مرد بـه یکدیگر مـی کنند، القای این امر کـه هر زن و مردی کـه باهم ارتباط دارند بـه هر دلیل حتماً این ارتباط، منجر بـه عشق و ازدواج مـی شود و... همـه و همـه ، باعث از بین رفتن حیـای کودکان و نوجوانان و کشیده شدن آنـها بـه سمت ارضای ناصحیح است.

اگر چه درون اینترنت ، دریـایی از علوم (دینی و غیر دینی) یـافت مـی شود ، امّا یکی از راه های اساسی به منظور انحراف نیز هست . متأسفانـه، هنگام ورود ابزارهای تکنولوژی بـه کشور ما، ابتدا فقط با مخالفت و محدود با آن برخورد مـی کنیم و سپس بدون هیچ آگاهی ای ، آن را رواج مـی دهیم.گروه بی شماری به منظور دسترسی بـه عها و فیلم های وگرافی ، گروهی به منظور ارضای تمایلات انحرافی و عده ای به منظور اشاعه فحشا ، درون سایت های فارسی و بیشتر انگلیسی ، تمام تلاش خود را مـی کنند که تا فساد، فحشا، انحراف، روابط نامشروع و حتی زنای با محارم را ترویج دهند و ظاهراً که تا حدّی نیز موفّق بوده اند ؛ چرا کـه روز بـه روز، شاهد انحطاط بیشتر جوانان و تزلزل شخصیتی آنـها هستیم . تصاویر رسانـه های مبلّغ نابه هنجاری های و تماشای دراز مدّت برنامـه های تلویزیونی ای و اینترنتیِ حاوی نابه هنجاری های ، چند اثر بر روی بیننده دارد : یکی این کـه حسّاسیت افراد ، نسبت بـه ناهنجاری های ، کاهش مـی یـابد ؛ یعنی بـه تدریج ، مردم بـه آن عادت مـی کنند و آن را چیز بد و ضدّ ارزش نمـی پندارند.

دوم این کـه افراد تحریک مـی شوند و به این نابه هنجاری ها روی مـی آورند و در نتیجه ، نابه هنجاری های درون جامعه افزایش مـی یـابد. سوم این کـه برخی از افراد ، بـه جهت تقلید از آنچه درون این رسانـه های تصویری دیده اند ، بـه اَعمال نابه هنجار اقدام مـی کنند ، گرچه نیـاز درونی بـه انجام آنـها را درون خود احساس نمـی نمایند. چهارم این کـه دامنـه اطّلاعات افراد درون مورد نابه هنجاری های گوناگون ، زیـاد مـی شود ، بـه گونـه ای کـه نابه هنجاری هایی را کـه متوجّه آنـها نشده اند و تمایلی نسبت بـه آنـها نداشته اند ، بـه انجام آنـها ، علاقه پیدا مـی کنند ، بـه اَعمال نابه هنجاری جدید روی مـی آورند ، بـه تدریج ، همـه توان ها، تمایلات، اموال و جوانی خودشان را درون جهت انجام این نوع نابه هنجاری بـه کار مـی گیرند ، از زندگی انسانی و عقلایی فاصله مـی گیرند و به نابه هنجاری ها و اختلالات درونی شده [۲۸۳] (مانند : افسردگی و ) و اختلالات بیرونی شده[۲۸۴] (مانند آزار و خشونت) و ... مبتلا مـی شوند

اوقات فراغت و بیکاری

یکی دیگر از زمـینـه های انحراف نوجوانان و جوانان عصر ما ، «اوقات فراغت» است. اگر این اوقات ، با تفریحات سالم، سرگرمـی های متنوّع و کارهای مفید پر نشود، نوجوان و جوان ، آن را با رفتارهای نامشروع ، پر خواهد کرد. والدینی کـه فرزندان بیکار خود را به منظور ساعت های طولانی بـه حال خودشان رها مـی کنند و سرگرم امورات خودشان هستند، چه بسا وقتی پشیمان شوند کـه دیگر سودی نداشته باشد. کار و اشتغال ، درون پیدایش و تقویت احساس و درک مسئولیت اجتماعی، سازگاری اجتماعی، رعایت قوانین و مقرّرات و عادت خویش بـه نظم و انضباط، نقش تعیین کننده ای داشته ، عاملی بازدارنده از مفاسد و آسیب های اجتماعی هست ؛ امّا بیکاری، تنبلی و راحت طلبی ، از عوامل مؤثّر درون ایجاد فساد، نابه سامانی های اجتماعی و بزهکاری هست ؛ [۲۸۵] زیرا آدم بیکار ، بـه علّت فقدان اشتغال و کار، احساس مسئولیت اجتماعی ندارد. اگر افسردگی نیز درون جان و دل او بنشیند، بـه طور طبیعی ، خود را فراموش مـی کند و ارتکاب جرم و جنایت به منظور او آسان مـی شود .

در این جاست کـه در هر جامعه ای ، مسئولان حکومت و بلکه همـه افراد جامعه، نسبت بـه اشتغال جوانان ، مسئولیت سنگین دارند. از نظر پیـامبر صلی الله علیـه و آله آدم بیکار ، فاقد شخصیت و عزّت است : کَانَ رَسُولُ اللّهِ صلی الله علیـه و آله إِذَا نَظَرَ الرَّجُلُ فَأَعجَبَهُ ، قَالَ: هَل لَهُ حِرفَهٌ فَإِن قَالُوا: لَا ، قَالَ : سَقَطَ مِن عَینِی . [۲۸۶]

پیـامبر اسلام صلی الله علیـه و آله وقتی مردی را مـی دید کـه بدن نیرومندش موجب شگفتی آن حضرت مـی شد، سؤال مـی کرد: «آیـا او دارای شغل است؟» . اگر مـی گفتند : نـه ، پیـامبر اسلام صلی الله علیـه و آله مـی فرمود: «او از چشم من افتاد». امـیر المؤمنین علیـه السلام نیز بیکاری، سستی و تنبلی را عامل تضییع حقوق شخص بیکار و افراد جامعه مـی داند و مـی فرماید : مَن أَطَاعَ التَّوانِیَ ، ضَیَّعَ الحُقُوقَ . [۲۸۷]

کسی کـه از سستی و تنبلی پیروی کند، حقوق [خود و دیگران] را تباه ساخته است.

فقر و ثروت

یکی از علل مؤثّر ایجاد انحراف ، «فقر» هست که بـه شیوه های مختلف ، این انحراف را بـه وجود مـی آورد . خانواده های فقیر ، از آن جا کـه از لحاظ مسکن ، درون تنگنا هستند ، همـه درون کنار هم مـی خوابند. لذا کودکان ممکن هست به کرّات ، شاهد روابط والدین خود باشند و یـا بـه دلیل خوابیدن درون کنار و برادر، زمـینـه گرایش بـه یکدیگر ایجاد مـی شود. از طرف دیگر ، چون امکان ازدواج به منظور افراد فقیر ، زود فراهم نمـی شود ، لذا به منظور ارضای خود ، ممکن هست به راه های انحرافی کشیده شوند.

در برخی موارد نیز فقر ، باعث کشیده شدن زنان و ان بـه فحشا و روسپیگری مـی شود. همچنین جوانانی کـه شاهد تبعیضات طبقاتی و توزیع نابرابر ثروت هستند، دچار احساس حقارت یـا خصومت نسبت بـه جامعه مـی شوند و در صدد انجام رفتارهای انتقام جویـانـه برمـی آیند کـه از جمله آنـها مـی توان بـه قتل های و سادیسم اشاره کرد. بـه همان اندازه کـه فقر بیش از اندازه ، زمـینـه انحراف را فراهم مـی کند، ثروت فراوان نیز زمـینـه طغیـان و انحراف را فراهم مـی سازد. [۲۸۸] مـی توان فقر و ثروت را جزو علل ایجاد کننده انحرافات دسته دوم شمرد. جوانی کـه همـه چیز به منظور او فراهم هست و از نظر اخلاقی و دینی نیز هیچ پایبندی ای ندارد، درون پی لذّت بردن هر چه بیشتر هست و از آن جا کـه برای فردی کـه فقط درون پی بـه دست آوردن لذّت بیشتر است، لذّت های قبلی ، احساس دل زدگی ایجاد مـی کند، بـه سمت مسائل دیگر مـی رود و کم کم ، بـه سمت رفتارهای انحرافی کشیده مـی شود. روابط نامشروع درون بین افرادی کـه ثروت فراوان دارند و تقیّد اخلاقی ندارند ، بـه کرّات مشاهده مـی شود.

برپایی پارتی های مختلط، مصرف قرص های روان گردان کـه خود ، محرّک عمل هست و... از رفتارهای نابه هنجار اقشار ثروتمند هست که متأسفانـه ، کم کم بـه طبقه متوسط نیز منتقل مـی شود.

چشم چرانی

نگاه بـه جنس مخالف و هرچه باعث تحریک فرد مـی شود ، از جمله عوامل نابه هنجاری های (مانند : استمنا، زنا، همجنس گرایی) است. درون روایت آمده هست که از حضرت زکریّا سؤال شد : چه چیزی آغازگر و زمـینـه ساز زنا درون فرد مـی شود ، فرمود : «چشم چرانی و خیـال پردازی آرزوهای ». [۲۸۹] امام علی علیـه السلام نیز با اشاره بـه تأثیر چشم چرانی بر زنا ، مـی فرماید : لَیسَ یَزنِی فَرجُکَ إِن غَضَضتَ طَرفَکَ . [۲۹۰]

هرگز، عمل زنا با نامحرم ، از تو صادر نمـی شود، اگر چشمانت را بر روی حرام ببندی. حضرت عیسی علیـه السلام با اشاره بـه آثار روان شناختی نگاه بـه نامحرم ، مـی فرماید : إِیَّاکُم وَ النَّظِرَهَ ، فَإِنَّهَا تَزرَعُ فِی القَلبِ شَهوَهً وَ کَفَی بِهَا فِتنَهً . [۲۹۱]

از نگاه حرام بپرهیزید ؛ زیرا باعث کششی درون دل مـی شود کـه در تحریک و ایجاد آشوب به منظور سوق فرد ، بـه سوی فساد ، کافی است. پیـامبر صلی الله علیـه و آله نیز مـی فرماید : النَّظَرُ سَهمٌ مَسمُومٌ مِن سِهَامِ إِبلِیسَ . [۲۹۲]

نگاه حرام، کمانی مسموم و کُشنده از کمان های شیطان است. نیز فرمود : فَالعَینَانِ یَزنِیَانِ وَ زِنَاهُمَا النَّظَرُ . [۲۹۳]

دو چشم هم زنا دارند و زنای آن دو ، نگاه حرام است. امام علی علیـه السلام درون تبیین علل امر خدای متعال بـه کنترل چشم و رابطه آن با حفظ فرد از زنا درون آیـه «قُل لِّلْمُؤْمِنَتِ یَغْضُضْنَ مِنْ أَبْصَرِهِنَّ وَیَحْفَظْنَ فُرُوجَهُنَّ» ، [۲۹۴] مـی فرماید : وَالنَّظَرُ سَبَبُ إِیقَاعِ الفِعلِ مِنَ الزِّنَا وَ غَیرِهِ . [۲۹۵] نگاه بـه حرام ، باعث وقوع رفتار زنا و مانند آن ، از نابه هنجاری های است.

هنی با منحرفان

از عوامل مؤثّر درون انحرافات ، دوستی و هنی با افرادی هست که بـه نابه هنجاری های آلوده اند. دوستی و هنی ، باعث مـی شود کـه افراد با یکدیگر ، ارتباط نزدیک پیدا کنند و به تدریج ، خوی و منش اخلاقی و روانی و رفتارهای فردی کـه به صورت قوی تر، اثرگذارتر هست ، الگوی دیگران قرار مـی گیرد .

افراد متأثّر ، کم کم درون عقاید و اصول اخلاقی خود تردید مـی کنند و به رنگ دیگری درون مـی آیند . رفتارهای درون محیط های انحرافی، علاوه بر این کـه نیـاز افراد را تشدید مـی کنند و تحریک های را افزایش مـی دهند ، آنـها را بـه الگوبرداری از آن رفتارهای دوستان، فرو ریختن حیـا و کاهش باورهای دینی و اخلاقی و مخالفت با اصول ارزشی و اقدام بـه انجام نابه هنجاری های مـی کشانند . امام علی علیـه السلام درون تأثیر هنی با منحرفان مـی فرماید : وَ مُجَالَسَهُ أَهلِ الهَوَی مَنسَاهٌ لِلإِیمَانِ وَ مَحضَرَهٌ لِلشَّیطَانِ . [۲۹۶]

هنی با هواپرستان ، ایمان را بـه دست فراموشی مـی سپارد و شیطان و اعمال شیطانی را بـه حضور مـی کشاند.

اختلاط زن و مرد

از عواملی کـه امروزه ، درون شیوع رفتارهای نابه هنجار ، بسیـار مؤثّر هست ، «اختلاط و پسر» درون مراکز آموزشی، مجالس و دیگر مراسم گروهی است.

پیـامبر صلی الله علیـه و آله بـه این عامل اشاره مـی کند و مـی فرماید : مَا تَرَکتُ بَعدِی فِتنَهً أَضَرَّ عَلَی الرِّجَالِ مِنَ النِّسَاءِ . [۲۹۷] هیچ چیزی را مربوط بـه زمان های بعد ، خطرناک تر از اختلاط و ارتباط مردان با زنان، نمـی بینم.

دیدگاه های مربوط بـه عوامل نابه هنجاری های یک . اختلال درون هویّت

درباره عوامل نابه هنجاری های ، نظریـاتی مطرح شده کـه در زیر بـه آنـها اشاره مـی شود:

از جمله عواملی کـه برای بروز نابه هنجاری های (همچون : همجنس گرایی مردان و زنان مطرح شده هست ، «اختلال هویّت » درون آنان است. این سخن ، گرچه فی الجمله ، درون مورد برخی از همجنس گرایـان صادق هست ، ولی حتما دانست کـه انحراف و نابه هنجاری بیشتر همجنس گرایـان ، بـه دلیل اختلال درون هویّت آنان نیست ؛ بلکه هواهای نفسانی ، تنوّع طلبی ها ، رسانـه های تصویری و ... از عوامل رفتارهای نابه هنجار آنان هست ؛ زیرا آنان ، با اراده و صرفاً بـه خاطر علاقه های کاذب و عارضی بـه انجام نابه هنجاری ها اقدام مـی کنند . برداشت بیشتر این نوع افراد از خود بـه عنوان یک فرد مذکّر یـا مؤنّث و به عبارتی : «هویّت » ، جزء مـهمّی از خودپنداره فرد است. هویّت ، از نقش متمایز هست که درباره چگونگی رفتار آدمـی بـه عنوان یک مرد یـا زن درون اجتماع، باور فرد را تشکیل مـی دهد. زنان بسیـاری ، بـه رفتارهایی دست مـی زنند کـه بخشی از نقش تی مردها محسوب مـی شوند. مثل انجام ورزش های پرخاشگرانـه و یـا تعقیب کارهای رقابتی ؛ ولی باز هم از خود ، حسّ قوی ای بـه عنوان یک زن دارند.

زهمچنین مردان بسیـاری هم هستند کـه رفتارهایی دارند کـه بخشی از نقش تی نان بـه حساب مـی آیند . مثل نگهداری از کودکان، آشپزی و خیّاطی ؛ ولی هنوز هم درون اصل ، خود را یک مرد مـی دانند. هویّت و نقش های ، از جهتگیری ، متمایز هستند کـه بر رجحان شخص از شرکای ، از جنس مخالف و یـا همجنس اشاره مـی کند . بیشتر مردان همجنس باز ، خود را یک مرد مـی دانند و هویّت های مردانـه دارند و بیشتر زنان همجنس باز هم بـه طور عمده ، خود را یک زن مـی دانند و دارای هویّت های زنانـه اند. گرچه مردان و زنان همجنس باز ، درون بیشتر موارد ، نقض کننده نقش های قالبی خود هستند ، ولی از بسیـاری از نقش های سنّتی خود پیروی مـی کنند ؛ ولی درون انتخاب الگوهای خود چنین نظری ندارند (هوکسیما، ۲۰۰۱ م ).

اختلال هویت ، عبارت هست از : احساس مکرّر افراد ، مبنی بر این کـه اشتباهی درون مورد آنـها رخ داده و آنـها اشتباهی درون این جنس قرار گرفته اند. نگرانی فکری چنین افرادی ، این هست که بتوانند از ویژگی های اوّلیـه و ثانویـه خود رها شوند. بسیـاری از آنـها آلت ی خود را نفرت انگیز مـی دانند و ویژگی های جنس مخالف راب مـی کنند (MSD-VI، ۱۹۹۴ م و MSD-VI-RT ، ۲۰۰۰ م ). نسبت شیوع اختلال هوّیت درون مردان نسبت بـه زنان ، دو بـه یک است. افراد دارای این اختلال ، غالباً دچار افسردگی و گاهی افکار مربوط بـه هستند (برادلی [۲۹۸] ، ۱۹۹۵ م ) .

این افراد ، معمولاً با پوشیدن لباس های مرتبط با جنس خود ، احساس ناراحتی مـی کنند و به جای آن ، لباس های جنس مخالف را مـی پوشند و از آن لذّت مـی برند . آنـها دچار اختلال مبدّل پوشی نیستند ؛ زیرا افراد مبدّل پوش ، بـه منظور برانگیختگی ، لباس های جنس مخالف را مـی پوشند. افراد مبتلا بـه اختلال هویّت ، دلایل مـهم تری به منظور پوشیدن لباس های جنس مخالف دارند و این دلایل ، مربوط بـه هویّت آنـهاست (برادلی، ۱۹۹۵ م ). افراد با اختلال هویّت ، علاوه بر پوشیدن لباس های جنس مخالف ، معمولاً نقش ها و فعّالیّت هایی را بـه عهده مـی گیرند کـه از نظر عرفی ، مربوط بـه نقش مخالف هست (براون [۲۹۹] و همکاران، ۱۹۹۶ م ). گاهی اوقات، اختلال هویّت ، درون کودکان ظاهر مـی شود (زاکر [۳۰۰] ، برادلی و سالیوان [۳۰۱] ، ۱۹۹۶ م ، سگار [۳۰۲] ، ۱۹۹۵ م ) .

کودکان نیز همانند بزرگ سالان ، بـه خاطر ت خود ، احساس ناراحتی مـی کنند و آرزو دارند که تا شبیـه جنس مخالف خود شوند . این الگوی کودکی ، معمولاً که تا دوره نوجوانی و بزرگ سالی ناپدید مـی شود ؛ امّا درون برخی موارد نیز درون دوران بزرگ سالی ، بـه نابه هنجاری تبدیل مـی شود (برادلی، ۱۹۹۵ م ). بنا بر این ، بزرگ سالانی کـه به نابه هنجاری دچارند ، درون دوران کودکی نیز با این اختلال ، درگیر بوده اند (تسوی، ۱۹۹۲) ؛ امّا بیشتر کودکان ، با رسیدن بـه دوره بزرگ سالی ، دیگر دچار این اختلال نخواهند بود .

برخی نیز که تا اواسط بزرگ سالی ، هیچ نشانـه ای از اختلال ، درون خود بروز نمـی دهند. اختلال هویّت درون کودکان ، یک بیماری نادر هست که درون آن ، کودک بـه اصرار، تمام جنس کالبدی خود را تکذیب مـی کند و بر این نکته پافشاری مـی نماید کـه عضوی از جنس مخالف است. ان مبتلا بـه این بیماری ، دنبال فعّالیت های مردانـه و شرکت درون گروه همسالان مذکّر هستند کـه از «ادا و اطوارهای پسرانـه ان» فاصله دارد.

گاهی این ان ، از این باور خود مـی گویند کـه آنـها بالاخره ، آلت ی مردانـه درون خواهند آورد. پسران مبتلا بـه این اختلال ، بـه فعّالیت های زنانـه روی مـی آورند و در گروه همسالان مؤنّث شرکت مـی نمایند و از همان سال های اولیـه ، مـی خواهند کـه لباس های انـه بـه تن کنند (برادلی، ۱۹۹۵) . این افراد ، از آلت ی خود ، نفرت دارند و آرزوی محوشدن آن را دارند (گرین، ۱۹۸۶) .

احتمال بیشتری وجود دارد کـه پسران مبتلا بـه اختلال هویّت ، از سوی والدینشان به منظور مشاوره آورده شوند، درون حالی کـه درباره ان مبتلا بـه این اختلال ها، چنین وضعیتی دیده نمـی شود. شاید بـه این دلیل باشد کـه والدین ، بیش تر بـه نقص نقش های پسران اهمـیت مـی دهند که تا نقص این نقش ها درون ان . بسیـاری از مردانِ دچار نارضایتی تی، از وضع نامطلوب خود درون رنج اند. ابتلا بـه افسردگی درون آنان شایع هست و ویژگی های شخصیتی همچون خودمدار بودن، پُرتوقّعی و توجّه طلبی از خود نشان مـی دهند.

در برخی از پژوهش ها عنوان شده هست که تقریباً یک سوم این افراد ، ازدواج مـی کنند و نیمـی از این ازدواج ها بـه طلاق مـی انجامد. همچنین سابقه اقدام بـه درون تعداد قابل توجّهی از آنان(تقریباً شانزده درصد) گزارش شده است. بسیـاری از مبتلایـان بـه اختلال هویّت ، از لحاظ اجتماعی ، منزوی مـی شوند.

انزوا و طرد شدن ، بـه ضعف عزّت نفس منجر مـی شود و ممکن هست که موجب بیزاری یـا اخراج از مدرسه شود. طرد شدن و تمسخر از جانب همسالان (بویژه درون مورد پسران) ، پیـامد معمول این اختلال است.

پسران مبتلا بـه اختلال هویّت ، اغلب ، اطوارگری ها و الگوهای گفتاری زنانـه قابل ملاحظه ای از خود نشان مـی دهد. این اختلال مـی تواند بـه اندازه ای فراگیر باشد کـه زندگی روانی برخی افراد ، فقط گرد آن دسته از فعّالیت هایی کـه پریشانی را کاهش مـی دهند، دور بزند. آنـها معمولاً با ظاهر خود (بویژه درون اوایل انتقال بـه زندگی با نقش جنس مخالف) ، اشتغال ذهنی پیدا مـی کنند.

رابطه با یکی از والدین یـا هردوی آنـها نیز ممکن هست به شدّت مختل شود. برخی از مردان مبتلا بـه اختلال هویّت ، بـه خوددرمانی با هورمون ها متوسّل مـی شوند. بـه ندرت نیز ممکن هست که آنـها بـه اَخته خود یـا پنکتومـی [۳۰۳] (ب آلت) اقدام کنند.

برخی از مردان مبتلا بـه این اختلال، (بویژه درون مناطق شـهری) ممکن هست به هرزگی [۳۰۴] روی آورند، کـه آنـها را درون معرض خطر فزاینده ای قرار مـی دهد. اقدام بـه و اختلال مرتبط با مواد نیز معمولاً وجود دارد. کودکان دچارِ اختلال هویّت ، ممکن هست که بـه طور هم زمان ، اختلال اضطراب جدایی، اختلال اضطراب فراگیر و نشانـه های افسردگی را نشان دهند. نوجوانان ، درون معرض خطر افسردگی و اندیشـه پردازی درباره و اقدام بـه آن قرار دارند. درون بزرگسالان ، ممکن هست که نشانـه های اضطراب و افسردگی ، وجود داشته باشد.

در نمونـه های بالینی، وجود اختلال های شخصیتیِ همراه اختلال، درون مردان ، شایع تر از زنان هست (MSD-VI-RT، ۲۰۰۰ م ) . برخی از روان شناسان ، بـه زمـینـه ارثی همجنس بازی اشاره کرده اند ؛ ولی اغلب آنان ، «محیط» را عامل همجنس بازی مـی دانند و این امر ، بیشتر بـه زندگی خانوادگی و مسائل اجتماعی برمـی گردد. [۳۰۵] ساخت خانواده همجنس بازان پسر ، بـه صورتی هست که پدر ، منزوی مـی شود و رفتار خصومت آمـیز نسبت بـه وی مشاهده مـی شود. مادر ، فریب دهنده و اغواگر و بسیـار نزدیک بـه فرزند و حامـی اوست.

در نتیجه ، نوجوان ، الگوی مردی و هویّت مردانگی خود را نمـی شناسد. درون مطالعه خانواده این نوجوانان ، دیده شده هست که مادران از نظر عاطفی ، ارتباط بسیـار نزدیکی با فرزندان خود داشته اند . مادر ، بیش از اندازه از فرزند خود حمایت کرده ، بر علیـه پدر از او استفاده نموده و محرم اسرارش بوده است. هیچ گاه فرزند ، اعتماد بـه نفس نیـافته و به سوی مردانگی و آزادی ، پیش نرفته است. [۳۰۶]

همچنین مشاهده شده کـه همجنس باز درون کودکی ، به منظور پدرش احترامـی قائل نبوده و حتّی از وی تنفّر داشته است. البته پدر ، چون این نوجوان را تحقیر مـی کرده و با تبعیض بـه وی مـی نگریسته ، بـه فرزند ، احساس بی ارزشی دست داده و کم کم ، نوجوان را بـه سمت دوستان همجنس خود کشانده و به همجنس گرایی انجامـیده است. درون دوران نوجوانی ، همسالان ، نقش مـهمّی درون شکل بـه شخصیت و ویژگی های رفتاری نوجوانان ایفا مـی کنند. اگر همسالان ، نمونـه خوبی به منظور رفتار وی نباشند، ممکن هست باعث بـه انحراف کشاندن نوجوان گردند.

متأسّفانـه والدین بـه نقش ارتباطی و کمکی خود توجّهی ندارند. درون این مورد همان گونـه کـه دبس [۳۰۷] ، بـه خوبی بیـان مـی کند ، حتما نوجوانان را از معاشرت های مشکوکْ منع نمود، [۳۰۸]و هیچ بهانـه و عذری را درون این بابت نپذیرفت.

ضمناً حتما متوجّه گوشـه گیری ها و انزوای رفتاری نوجوان خود بود. چه بسا ممکن هست که این گوشـه گیری ، بـه استمنا ، کشیده شدن بـه سمت همجنس و انحراف درون رفتار بینجامد. از نظر کلینیکی ، همجنس بازی درون نوجوانان ، با بزرگ سالان تفاوت بسیـاری دارد و با آموزش دوباره و صحیح مـی توان روابط سالم را جایگزین آن کرد.

دو . سبب شناسی پارافیلیـاها

در زمـینـه علّت شناسی «پارافیلیـاها» ، دو مکتب روان تحلیل گری و رفتارگرایی . اظهار نظرهایی داشته اند ؛ ولی هیچ کدام از این نظرگاه ها درون تبیین کامل این اختلالات ، موفّق نبوده اند. بـه اعتقاد فروید، مفاهیم «تثبیت» ، «نیروگذاری درون موضوع» و «انتخاب موضوع » ، تلاش هایی هستند به منظور توصیف و توجیـه این نکته که : چگونـه برخی موضوعات به منظور برخی افراد ، سرشار از جذّابیت مـی شوند ؟ نیروگذاری روانی اشاره دارد بـه شارژ یک موضوع خنثا ، با انرژی روانی مثبت یـا منفی. درون مورد «نیروگذاری روانی مثبت» ، لیبیدو، یـا سائق ، جذب موضوع شده و این موضوع ، دوست داشتنی مـی شود. درون مورد «نیروگذاری روانی منفی» ، موضوع ، ترسناک مـی شود.

فروید ، یـادگارپرستِ پایی را نقل مـی کند کـه به یـاد مـی آورد وقتی شش ساله بود، معلّم سرخانـه اش کـه یک دمپایی مخمل بـه پا داشت ، پای خود را روی کوسنی دراز کرد. این نوع پا، هرچند کـه لاغر و استخوانی بود ، بـه طرز محرمانـه ای پوشیده بود . از آن بعد ، این نوع پا ، تنـها دل بستگی او شد. یـادگارپرست پا ، نیروگذاری روانی خود را بر این نوع پا، مبتنی کرده بود. فروید ، این نیروگذاری روانی را تمرکز انرژی روانی بسیـار شدیدی مـی دانست کـه توسط حفاظی از لایـه های پلاسیده، محدود و محافظت مـی شود.

این محافظت علیـه محرّک های بیرونی ، بـه موضوع نیروگذاری شده امکان مـی دهد که تا قدرت خود را درون طول زندگی حفظ کند و فقط تجربیـات آسیب زا مـی توانند بـه دروازه های حفاظی رخنـه کنند. نابه هنجاری های روانی نیروگذاری شده، همانند موضوعات دیگر تمایل ، از سه ویژگی برخوردارند :

۱ . از تجربه دوران کودکی آغاز مـی شوند ؛

۲ . درون برابر تغییر (بویژه تغییر منطقی) ، مقاومت مـی کنند ؛

۳ . ادامـه مـی یـابند و معمولاً درون طول زندگی ، باقی مـی مانند. [۳۰۹]

در تبیین این پارافیلیـاها از دیدگاه روان تحلیل گری مـی گوید : درون مدل روان تحلیل گری، فرد مبتلا بـه یکی از انواع پارافیلیـا،ی هست که درون تکمـیل فرایند رشد طبیعی بـه سوی سازگاری با غیر همجنس ، ناموفّق بوده است. آنچه یک پارافیلیـا را از پارافیلیـای دیگر مشخص مـی سازد، روش انتخاب شخص به منظور مدارا با اضطرابِ ناشی از تهدید، اخته شدن از سوی پدر و یـا جدا شدن از مادر است. با این حال ، هر قدر تظاهرات آن ، غیر عادی بوده باشد، انحراف حاصل دریچه ای به منظور خروج سائق های پرخاشگری بـه وجود مـی آورد کـه در غیر این صورت ، درون رفتارهای طبیعی ، خودنمایی مـی نماید. حل نشدن بحران «اودیپال» بـه همانندسازی با پدر پرخاشگر(برای پسرها) یـا مادر پرخاشگر(برای ها) یـا بـه همانندسازی نامناسب با والد جنس مقابل یـا انتخاب نامتناسب یک شیئی به منظور انرژی روانی ، منجر خواهد شد.

طبق این نظریـه، همجنس گرایی، ترانس والیسم و یـادگارخواهی همراه با مبدّل پوشی، همگی ، انحراف شمرده مـی شوند ؛ چون نشان دهنده همانندسازی بـه جنس مقابل هستند که تا جنس خودی. مثلاً مردی کـه لباس زنانـه مـی پوشد، درون واقع ، با مادر خود همانندسازی مـی کند.

با این حال ، نمایشگری و نظربازی نیز بـه عنوان تظاهر همانندسازی زنانـه تلقی مـی شود ؛ چون فرد مبتلا بـه پارافیلیـا ، مجبور هست برای رفع اضطراب مربوط بـه اختگی ، مدام ، اعضای ی خود و دیگری را آزمایش نماید.

یـادگارخواهی ، راهی به منظور جابه جایی تکانـه های ، بـه موضوعی نامتناسب است. یـادگارخواه کفش، ناخودآگاه ، این موضوع را کـه زن ، آلت خود را درون نتیجه اخته شدن از دست داده هست با وابسته ساختن لیبیدو بـه یک شیئی فالیک کفش کـه نماد آلت زنانـه هست ، انکار مـی کند.

بچّه باز و سادیست ، هردو درون نیـاز بـه برتری و کنترل بر قربانی خود سهیم هستند و ظاهراً مـی خواهند اساس درماندگی خود را درون بحران اودیپال ، جبران نمایند.

مازوخیست ، بر ترس خود از آسیب دیدن و احساس درماندگی ، با تظاهر بـه این کـه تأثیرناپذیر هست تسلّط مـی یـابد. نظریـه یـادگیری اوّلیـه درون مورد پارافیلیـا ، بیشتر بـه شکل نظریـه های «برانگیختگی انحرافی» ، [۳۱۰] هست و این سؤال مطرح مـی شود که : چرا برخی از افراد ، جذب کارهای غلط مـی شوند ؟ البته برخی مسائل را مـی توان بـه برانگیختگی انحرافی نسبت داد و برخی را نـه. این مطلب ، بیشتر متناسب با یـادگارپرستی و شاید مـیل بـه کودکان بوده و به وجود یک محرّک قابل شناسایی کـه بیمار را مجذوب مـی کند ، بستگی دارد.

البته ممکن هست این حالت مجذوب بودن را بـه وضوح بیـان کند یـا از پاسخ بیمار درون شرایط خاصی دریـافت شود.

باید توجّه داشت کـه بخشی از نظرپردازی ها درون پی توصیف انحراف ها هستند و نـه این کـه چرا انحراف ها بـه عنوان یک مشکل مطرح مـی شود. برخی نیز کوشیده اند که تا بر آیین های مغزی ، تکیـه کنند و وجود یک ویژگی خاص نورولوژیکی را مبنا قرار دهند ؛ امّا حتما دید که : آیـا این نوع استناد ، مـی تواند از انواع نقایص نورولوژیکی به منظور تنوّع پارافیلیـاها سخن بگوید ؟ یـا این کـه بر یک فرضیـه تک بعدی اشاره خواهد داشت ؟ (چه لکلی [۳۱۱] ، ۱۹۹۵) . نابه هنجاری درون نظریـات رفتاری، نتیجه شرطی سازی احتمال کلاسیک هست (مک گوایز کارسیل و بانگ، ۱۹۶۵ م ) .

یک نوجوان مـی تواند بـه استمنا دست بزند و به تصویر اسبی کـه روی دیوار هست ، توجّه نماید ؛ ولی خیلی سریع بـه این فکر مـی کند کـه با یک اسب ، بـه چه نحو هست و با این فکر ، بیشتر برانگیخته مـی شود. بار بعد کـه استمنا مـی کند ، بیشتر درون تصویر اسب غوطه ور مـی شود ؛ چرا کـه آخرین تحریک کننده اش بوده و بعد خیـال پردازی درباره اسب ها را با خیـال پردازی های استمناگرایـانـه خود ، ترکیب مـی کند. درون یک مطالعه رفتاری بـه آزمودنی های مردان ، مجموعه ای از اسلایدهای زنان عریـان ، با اسلایدهایی از کفش ها نشان داده شد. بعد از چند بار نمایش، آنـها فقط با تصاویر کفش ها برانگیخته مـی شدند. اگر تجارب اوّلیـه درون حضور اشیـای خاصی اتفاق بیفتد ، شاید این ، شروع پیدایش برخی از حالت های پارافیلیـایی (انحراف ) باشد (راچمن [۳۱۲] ، ۱۹۶۶ م ) .

برخی از رفتارگرایـان، معتقدند کـه شرطی سازی کلاسیک ، با آزارگری درون ارتباط هست . یک نوجوان ، ممکن هست به طور تصادفی ، هنگامـی کـه از سوی یک شخص یـا حیوان ، احساس درد نماید، هم زمان ، این حالت ، موجب برانگیختگی شدید درون وی شود . ارتباط بین ایجاد درد و برانگیختگی ، مراحلی به منظور الگوی آزارگری اند ، همچنین رفتارگران ، عنوان مـی کنند کـه ممکن هست اختلال ، درون نتیجه الگوبرداری از مشاهده افرادی کـه با ایجاد درد درون دیگران ، بـه برانگیختگی دست یـافته اند، شکل بگیرد. درون نظریـه «یـادگیری اجتماعی» ، اعتقاد بر این هست که محیط بزرگ تر «فرهنگ» و «خانواده» کودک ، بر تمایل او بـه ایجاد رفتارهای منحرف تأثیر مـی گذارند.

احتمال دارد کودکانی کـه از سوی والدین خود ، تنبیـه جسمانی مـی شوند ، با یکدیگر تماس پرخاشگرانـه و اغلب داشته باشند. وقتی بزرگ مـی شوند ، بیشتر نسبت بـه دیگران ، بـه اقدامات پرخاشگرانـه، تکانشی و شاید هم ، روی آورند. بیشتر بچّه بازان، مـهارت های بین فردی طبیعی دارند و در زمان مقاربت با همسالان مـی هراسند. برخی نسبت بـه زنان ، احساس دشمنی شدیدی دارند و این خصومت را با انجام اقدامات ضدّ اجتماعی علیـه کودکان ، نشان مـی دهند (لانگون[۳۱۳] ، ۱۹۹۲) . این تحقیقات نشان داده هست که بیش از نود درصد بیمارانی کـه انحراف دارند، مردان هستند (مک کوناگی [۳۱۴] ، ۱۹۹۸) .

شاید این امر ، بدین دلیل باشد کـه اغلب رفتارهای نابه هنجار ، با تکانش های پرخاشگرانـه یـا خصمانـه ای همراه هست که نسبت بـه زنان درون مردان ، شایع بوده و به طور مسلّم ، از نظر اجتماعی ، مردان را مسئول آن مـی دانند که تا برای زنان ، تلاش هایی صورت گیرد که تا رفتار نابه هنجار (بویژه نابه هنجاری های پرخاشگرانـه ) را بـه نابه هنجاری های تستوسترون مربوط کنند کـه موفّقیت چندانی نداشته هست (لانگوین، ۱۹۹۲) .

همچنین گرچه برخی از مطالعات ارتباطی را بین هورمون ها و نابه هنجاری های غدد درون ریز با نابه هنجاری های یـافته اند ، ولی هیچ علت مداوم زیستی به منظور نابه هنجاری های پیدا نشده هست (مالتزکی [۳۱۵] ، ۱۹۹۸) . قابل ذکر هست که درون مـیان بیماران پارافیلیـایی ، استعمال مواد مخدّر و شرب خمر ، رایج هست (لانگوین ، ۱۹۹۲) .

به نظر مـی رسد کـه عواملی مانند : ترس از اختگی، تهدید و جدا شدن از مادر ، درون نظریـه روان تحلیل گری و شرطی سازی درون نظریـه رفتارگرایی کـه بتواند توجیـه کننده درون همـه موارد نابه هنجاری های باشد ، پشتوانـه علمـی ندارد.

فصل سوم : پیشگیری و درمان نابه هنجاری های

مقدّمـه

با توجّه بـه شیوع نابه هنجاری ها و عوامل گسترده ای کـه انحرافات را روز بـه روز فراگیرتر مـی سازند ، راه کارهای مناسب به منظور پیشگیری و درمان این کجروی ها چیست ؟ و از نفوذ داده های مخرّب عوامل نابه هنجاری ها (بویژه اینترنت و کـه از زمـینـه های بروز تشدید این گونـه انحرافات و کجروی هایند) ، چگونـه مـی توان جلوگیری کرد. مسلّم هست که «پیشگیری» ، از «درمان» ، آسان تر است.

کسی کـه غرق درون انحرافات شده ، مشکل مـی توان او را بـه راه راست برگرداند و از وی رفتارهای بـه هنجار انتظار داشت. از حضرت سلیمان علیـه السلام نقل شده کـه مـی فرماید : إِنَّ الغَالِبَ لِهَوَاهِ أَشَدُّ مِنَ الَّذِی یَفتَحُ المَدِینَهَ وَحدَهُ . [۳۱۶]

غلبه ی کـه در هواهای نفسانی اش غرق شده ، مشکل تر هست ازی کـه بخواهد بـه تنـهایی ، شـهری را فتح کند. بـه همـین دلیل مشکل بودن مقابله با تمایلات نفسانی هست که پیـامبر صلی الله علیـه و آله مـی فرماید : أَشجَعُ النَّاسِ مَن غَلَبَ هَوَاهُ .[۳۱۷]

شجاع ترین مردم ،ی هست که بتواند بر هواهای نفسانی خویش غلبه کند .

اصولاً شخصیت آدمـی بـه این هست که توانمندی پیدا کند که تا نگذارد تمایلات ، بـه نابه هنجاری ها (بویژه نابه هنجاری های ) تبدیل شود . امام علی علیـه السلام مـی فرماید : رَدعُ الشَّهوَهِ وَ الغَضَبِ جِهَادُ النُّبَلَاءِ . [۳۱۸]

کوشش افراد نجیب و باشخصیت ، این هست که خود را از تمایلات شـهوی و غضبی ، باز دارند. نیز مـی فرماید : مُجَاهَدَهُ النَّفسِ شِیمَهُ النُّبَلاَءِ . [۳۱۹]

روش افراد باشخصیت ، این هست که با تمایلات نفسانی نابه جا ، مبارزه کنند. درون جوامع مختلف ، همواره نیروهای کنترل کننده فراوانی وجود دارند کـه سعی درون کنترل افراد منحرف و خطاکار مـی کنند .

حال حتما دید کـه از دیدگاه اسلامـی ، چه راه هایی به منظور پیشگیری از وقوع نابه هنجاری های ارائه شده و چگونـه افراد منحرف ، کنترل مـی شوند که تا انحرافات ، بـه افراد دیگر منتقل نشود و انحرافی بـه وقوع نپیوندد.

اجرای شیوه های تربیت درون دوره های رشد آدمـی و کنترل عوامل انحراف ، از مؤثرترین روش های پیشگیری از انحرافات هست که چون پیش از این ، درون بخش دوم و فصل قبلی بدانـها پرداخته شد ، درون این جا صرفاً اشاره ای بـه آنـها مـی کنیم و سپس برخی از شیوه های کاربردی ای را کـه در متون حدیثی بـه آنـها پرداخته شده ، مـی آوریم :

الف . اجرای شیوه های تربیت

از پیـامدهای مـهم اجرای صحیح شیوه های تربیت کـه در بخش دوم کتاب مطرح گردید این هست که افراد ، بـه نابه هنجاری های ، کمتر مبتلا مـی شوند. از این رو ، مـهم ترین شیوه پیشگیری از رفتارهای نابه هنجار ، «تربیت ی» درون دوره های مختلف کودکی، نوجوانی و جوانی است. بنا بر این ، با تأمـین نیـازهای عاطفی و روانی ، زمـینـه سازی های تربیتی مطلوب و رشد هویّت درون دوره کودکی ، آموزش مسائل ، رشد فضایل اخلاقی، آموزش راه های کنترل تحریکات و پرورش هویّت مطلوب درون دوره نوجوانی و آموزش شیوه های کنترل پیش از ازدواج، آماده سازی های همـه جانبه به منظور ازدواج، ارتقای شناختی و نگرشی عاطفی و آموزش های مناسب درون دوره جوانی، مـهم ترین پیشگیری از رفتارهای نابه هنجار ، صورت مـی پذیرد.

ب . غلبه بر عوامل انحراف

در فصل پیش ، بـه عوامل نابه هنجاری های اشاره شد . از شیوه های مـهم پیشگیری ، فراهم سازی شرایط و زمـینـه های عدم تحقّق آن عوامل و یـا جلوگیری از اثرگذار بودن آنـهاست. بنا بر این ، درون صورتی کـه خانواده ها نقش های منفی را کنار بگذارند ، افراد از درون ساخته شوند و گرایش های مذهبی و معنوی اخلاقی آنـها تقویت شوند که تا بتوانند تحت تأثیر عوامل محیطی و اجتماعی قرار نگیرند، از نابه هنجاری ها مـی توان پیشگیری کرد.

ج . نظارت اجتماعی

مجموع وسایل و شیوه هایی کـه با استفاده از آنـها ، یک گروه یـا یک واحد، اعضای خود را بـه پذیرش رفتارها، هنجارها و حتّی آداب و رسومـی منطبق با آنچه گروه مطلوب تلقّی مـی کند، سوق مـی دهد ، «نظارت اجتماعی» مـی گویند. ۱ درون تعریفی دیگر، نظارت اجتماعی ، بـه فراگیری ای اطلاق مـی شود کـه از طریق آن ، با رفتارهای منحرف مقابله مـی شود و ثبات اجتماعی خود را حفظ مـی کند. [۳۲۰]

بنا بر این ، نظارت اجتماعی ، بـه عنوان فرآیند کنترل جمعیـانی هست که هنجارها و آداب و رسوم مطلوب را رعایت نمـی کنند و این جریـان ، که تا آن جا ادامـه مـی یـابد کـه منحرفان را از عمل خود باز دارد و جامعه ، بـه ثبات مورد نظر خود برسد. درون یک نگاه کلّی ، نظارت اجتماعی را مـی توان بـه نظارت بیرونی و درونی تقسیم کرد: نظارت بیرونی، نظارتی هست که خارج از وجود فرد ، بر وی تحمـیل مـی شود ؛ ولی نظارت درونی، نظارتی هست که از درون فرد سرچشمـه مـی گیرد و او را بـه رعایت هنجارهای مطلوب ، فرا مـی خوانَد. نظارت بیرونی، خود بـه انواع فراوانی تقسیم مـی شود ؛ بـه عبارت دیگر، با روش های فراوانی مـی توان بـه نظارت بیرونی پرداخت کـه در این مجال ، تنـها بـه دو روش کلّی اشاره مـی شود.

نظارت رسمـی و غیر رسمـی

نظارت رسمـی، نظارتی هست که بـه صورت رسمـی و طبق روش ها، قوانین و مقرّرات تعریف شده صورت مـی گیرد و غالباً از سوی افراد، نـهادها و سازمان هایی انجام مـی پذیرد کـه وظیفه شان نظارت اجتماعی هست ، مانند : نیروی انتظامـی و قوّه قضاییـه کـه در برخورد با منحرفان و مجرمان ، طبق قواعد تعریف شده ای ، بـه نظارت اقدام مـی کنند. نظارت غیر رسمـی، نظارتی هست که درون قالب قوانین و مقررات تعریف شده نباشد و معمولاً همـه افراد جامعه ، درون آن مشارکت مـی کنند. [۳۲۱]

این نوع نظارت ، بیشتر درون گروه های نخستین، مانند : خانواده، گروه همسالان و ... وجود دارد. روابط عاطفی و دوستانـه درون این گروه ها ، موجب تأثیر بیشتر نظارت مـی گردند .

نظارت اجباری و اقناعی

در نظارت اجباری، افراد ، بـه پذیرش شیوه های زندگی و روش های رفتاری از طریق بـه کارگیری تنبیـه ها و مجازات ، مجبور مـی شوند ؛ ولی درون نظارت اقناعی، افراد

نظارت اجتماعی و اینترنت

از راه های تبلیغ، بـه کارگیری تشویق، اعطای اعتبار و مقام و استفاده از ارزش های اخلاقی، بـه پذیرش هنجارهای مطلوب ، ترغیب مـی شوند.

اکنون با وجود جنبه های مثبت شبکه های جهانی، سوء استفاده از این شبکه های رایـانـه ای از سوی افراد منحرف، امنیت ملّی کشورها را با خطر جدّی ، روبه رو ساخته هست . از این رو ، بـه کارگیری ها و فایروال های مختلف ، بـه منظور پیشگیری از داده های مخرّب و مضر و گزینش اطلاعات سالم درون این شبکه ها ، رو بـه افزایش است. علاوه بر بهره گیری از امکانات فنّی ، روش های کنترلیِ دیگری نیز به منظور مـهار اینترنت پیشنـهاد شده است.

یکی از این روش ها «کنترل دولتی» است. درون این روش، سیـاست کلّی حاکم بر کشور ، اجازه دسترسی بـه پایگاه های مخرّب و ضد اخلاقی را نمـی دهد و دولت با هایی مخصوص، شبکه های جهانی را از دروازه اتصال بـه کشور کنترل مـی کند .[۳۲۲]

روش دیگر ، «کنترل سازمانی» هست که معمولاً سازمان و تشکیلاتی کـه مسئولیت سرویس دهی بـه مشتریـان اینترنت را بر عهده مـی گیرد، خود ، موظّف بـه کنترل شبکه و نظارت بر استفاده صحیح از آن مـی شود که تا با الزامات قانونی و اخلاقی، انجام این وظیفه را تضمـین کند. [۳۲۳]

روش دیگر، «نظارت اجتماعی» و روش غیررسمـی نظام است. درون این روش، ناظران اجتماعی کـه همـه اعضای جامعه را درون بر مـی گیرند ، با رفتارهای منحرفْ مقابله مـی کنند و به حفظ ثبات اجتماعی مـی پردازند.

روش دیگر ، «نظارت و کنترل فردی» هست . درون این نوع کنترل، تمام ضمانت های اجرایی ، درون فردی هست و شخص با بهره گیری از وجدان فردی ، مبانی اخلاقی و تعهّد دینی، مراقبت های لازم را درون مورد شبکه های فسادانگیز ، بـه عمل مـی آورد. اکنون جای این سؤال باقی هست که روش اخیر ، که تا چه اندازه درون جامعه فعلی ما قابل اجراست و نیز وظیفه دولت و ملّت درون ایجاد خودفرمانی عقلانی و درونی افرادِ جامعه چیست و چه راه هایی دارد؟ برخی از کارشناسان ، معتقدند کـه در شرایط فعلی، به منظور کاستن یـا از بین بردن ابعاد منفی اینترنت، استفاده از های اطّلاعاتی از قبیل : دیوار آتشین و ، نقش عمده ای درون کنترل اطّلاعات مخرّب دارد . [۳۲۴]

از سوی دیگر، تقویت شبکه های داخلی و راه اندازی شبکه های ویژه جوانان و نوجوانان ، با انبوهی از اطّلاعات مفید، سرگرم کننده و جذّاب ، مـی تواند نقش بـه سزایی درون کاهش آلودگی های فرهنگی و اطّلاعاتی اینترنت بازی کند. قراراطّلاعات مفید اینترنت بر روی شبکه های داخلی، علاوه بر ارائه خدمات و اطّلاع رسانی سالم، بعد از چندی ، بایگانی غنی و پُرباری را از انواع اطلاعاتِ فراهم آمده از سراسر جهان ، درون اختیـار کاربران قرار مـی دهد کـه با افزایش اطلاعات داخلی و روزآمد آن بـه عنوان زیربنای اطّلاعاتی کشور ، قابل طرح است.

سرعت بالا و هزینـه کم درون استفاده از شبکه های داخلی، دو عامل مـهم درون توجّه کاربران بـه این شبکه هاست. بـه هر حال، عدم حضور مقتدرانـه فرهنگی درون عصر ارتباطات (بویژه درون عرصه پهناور اینترنت) ، بـه معنای پذیرفتن شکست درون بخش وسیعی از صحنـه تهاجم فرهنگی است. گریز از حضور درون شبکه های جهانی اطلاع رسانی و نادیده گرفتن تحوّلات عصر ارتباطات، ما را درون موضعی منفعلانـه و شکست پذیری قرار خواهد داد.

به همـین منظور، استفاده از این رسانـه ، بـه عنوان یک وسیله تعی و در گامـی فراتر ، بـه عنوان ابزاری تهاجمـی، مـی تواند ما را درون تحقّق بخشیدن بـه ایده های جهان شمول اسلامـی و ملّی ، یـاری دهد. علاوه بر راه کارهای یـاد شده، ایجاد یک «نظام قانونمند اینترنتی» درون جامعه ، ضروری هست که مـی تواند بـه عنوان پادزهر ، آسیب های اینترنتِ سرکش و افسارگسیخته را مـهار کند. اگر این نظام ، با یک نظام حقوقی و دادرسی جامع همراه شود، موارد تخلّف و سوء استفاده از این رسانـه را بـه راحتی ، قابل تشخیص و پیگیری قضایی قرار خواهد داد . [۳۲۵]

با نگاهی دوباره بـه مقوله نظارت اجتماعی ، بـه عنوان تنـها راه کار کنترل انحرافات اجتماعی (بویژه پیشگیری از ورود انحرافات جوانان دیگر کشورها از طریق اینترنت و رسانـه های مدرن درون عصر ارتباطات) ، مـی توان بـه انتخاب بهترین نوع نظارت پرداخت. بـه نظر مـی رسد از انواع نظارت بیرونی، نظارت غیررسمـی، عاطفی و اقناعی، مؤثرتر از دیگر انواع نظارت ها هستند.

در این مـیان ، نظارت خانواده، بـه دلیل ویژگی های خاصّ آن ، موجب مـی گردد از مـیزان کارایی بالایی نسبت بـه دیگر نظارت های اجتماعی ، برخوردار باشد. این ویژگی ها عبارت ند از:

۱ . مجری نظارت درون خانواده، مخاطب خود را بـه خوبی مـی شناسد و مطابق ویژگی های شخصیتش، او را از انحرافات ، باز مـی دارد .

۲ . نظارت هایی کـه از طرف خانواده اعمال مـی گردد، معمولاً حالت عاطفی دارد و از روش ها و ابزارهای غیر رسمـی کـه طیف وسیعی را درون بر مـی گیرد استفاده مـی گردد .

۳ . معمولاً اعضای خانواده ، که تا زمان اصلاح فرد خطاکار و منحرف و تغییر رفتار وی و هماهنگی و همسویی وی با دیگر اعضای خانواده، بـه اقدامات اصلاحی خویش ادامـه مـی دهند. بنا بر این ، خانواده ، بـه عنوان مـهم ترین عامل تربیت درون جهت دهی فرزندان بـه سوی نظارت درونی، نقش عمده و مـهمّی را ایفا مـی کند و مـی تواند با تربیت فرزندان بر پایـه دست مایـه های فطری و الهی، آنان را از درون ، بر اعمال و رفتار خود ناظر نماید و این ، امکان پذیر نیست، مگر این کـه والدین، خود نیز از این دست مایـه های درونی ، بهره مند شده باشند. عموم مردم نیز بـه عنوان ناظر غیر رسمـی ، مـی توانند نقش بارزتر و مؤثّرتری بر جلوگیری از ورود انحرافات اجتماعی داشته باشند. هر اندازه اعضای جامعه، التزام عملیِ بیشتری بـه هنجارها و ارزش های جامعه داشته باشند، بـه همان مـیزان ، هنگام وقوع انحراف ، واکنش جامعه ، شدیدتر خواهد بود. بـه همـین دلیل حتما افراد جامعه، خود ، از نیروی کنترل درونی برخوردار باشند که تا بتوانند نسبت بـه هنجارها التزام عملی داشته باشند.

بنا بر این ، «نظارت درونی» ، بـه عنوان بهترین، مؤثّرترین و اصولی ترین شیوه نظارت درون این دوران ، رخ مـی نماید ؛ ولی هزاره سوم کـه مـیدان ظهور نتایج و پیـامدهای انقلاب ارتباطات است، دارای ویژگی چالش آفرین «ساخت زدای» به منظور همـه حوزه های فعالیت بشری است. [۳۲۶]

این ویژگی انکارناپذیر، ساختارهای مفهومـیِ پذیرفته شده ما را درون جنبه های گوناگونْ متزلزل مـی کند و مجالی به منظور ظهور آنـها نمـی گذارد؛ بـه همـین جهت، فرایند نظارت اجتماعی متزلزل درون نوع بیرونی، ناکارآمدی خود را آشکار کرده است. درون این دو ساختار متقابل، ساختار «دور نزدیک» ، یک تقابل مکانی است.

در این نوع تقابل، همـیشـه سعی بر این بوده کـه فرد ، خود را از محیط های نامطلوب دور کند که تا به انحراف دچار نشود و نیز فرد منحرف را از محیط ، دور نگه دارند که تا نـه فرد منحرف ، ذهنیتی به منظور بزهکاری داشته باشد و نـه دیگران را بتواند بـه سوی نابه هنجاری ها سوق دهد. وسایل منحرف کننده نیز حتما از دسترس افراد ، دور نگه داشته شوند که تا زمـینـه انحراف ایجاد نشود ؛ امّا این تقابل درون عصر ارتباطات ، بـه تدریج ، ساخت زدایی مـی شوند و با شکستن این ساختار، دیگر تقابلی بین دور و نزدیک وجود نخواهد داشت زیرا رسانـه های ارتباطی مدرن (مثل : و اینترنت) ، این فاصله مکانی را از بین مـی برند و زمان و مکان را بـه سرعت درون مـی نوردند و بدین وسیله، افراد ، وارد محیط های انحراف مـی گردند.

سرعت پیشرفت تکنولوژیِ ارتباطی بـه گونـه ای هست که امکان مـهار و کنترل آن ، با دور نگه داشتن از محیط و یـا محدود آن ، بـه هیچ وجه امکان پذیر نیست و

نظارت مبتنی بر تربیت دینی

در مواردی، تنـها بـه صورت مقطعی و موضعی مـی توان از این نوع کنترل بهره گرفت. ساختار «ممنوع مجاز» نیز درون معرض ساخت زدایی واقع شده هست . این ساختار ، ناظران اجتماعی را قادر مـی سازد کـه با مجازات و ترساندن ، افراد را از امور ممنوعه و نابه هنجاری های اجتماعی باز دارند ؛ امّا اکنون درون جامعه پُست مدرن کـه بسیـاری از امور ممنوع، مجاز و یـا دستِ کم ، اجتناب ناپذیر شمرده مـی شود ، کدام ناظرِ اجتماعی مـی تواند از ساختار «ممنوع مجاز» بهره کافی ببرد ؟! اگر اندکی واقع بین باشیم، درون این دوران کـه زندان ها با روش نظارتی «دور نزدیک» از مجرمان پر شده هست و موج فزاینده انحرافاتی از قبیل : خواری، اعتیـاد، انحرافات ، سوء استفاده های اقتصادی و مواردی از این دست کـه خاکریز ارزش های دینی و انقلابی را درهم شکسته اند و برخوردهای ناشیـانـه و غیرکارشناسانـه با پدیده و اینترنت، موجب حریص شدن جوانان بـه این دو رسانـه شده هست و همچنین روش های بـه کار گرفته شده درون احیـای «امر بـه معرف و نـهی از منکر» ، بـه عنوان یک اصل حیـاتی و مـهم اسلامـی درون نظارت اجتماعی، ناکارآمدیِ خود را درون دهه های اخیر نشان داده هست ، درمـی یـابیم کـه زمان استفاده از تقابل «دور نزدیک» و «ممنوع مجاز» بـه سر آمده و برای پیشگیری از انحرافات و نیز درمان بیماری مـهلکِ کنونی، حتما چاره ای دیگر اندیشید.

نظارت اجتماعی اگر بخواهد با این دو ساختار ، بـه عملیـات مقابله اجتماع با انحراف کمک کند، بدون تردید درون این عصر ، دوام نخواهد آورد و اصرار بر استفاده از این روش ها، ثبات جامعه را درون آینده ای نـه چندان دور ، بـه چالش مـی کشد. امّا آیـا درون نظارت اجتماعی، ظرفیتی به منظور حضور مقتدرانـه، مؤثّر و متناسب با عصر حاضر وجود دارد ؟ به منظور جواب بـه این سؤال، بـه نظارت مبتنی بر تربیت دینی مـی پردازیم.

چنان کـه پیش تر گفته شد، نظارت اجتماعی (بویژه نوع درونی آن) اگر بر تربیت دینی مبتنی باشد، درون رویـارویی با ویژگی های دوران پُست مدرن ، حضوری متناسب و مؤثّر خواهد داشت. اکنون جای آن هست که تربیت دینی، با توجّه بـه عناصر آن ، مورد بررسی قرار گیرد. عناصر تربیت دینیِ متناسب با عصر حاضر، از سه مؤلّفه مـهم «عقلانیت» ، «تقوای حضور» [۳۲۷] و «ارزیـابی و نقادی» تشکیل یـافته است.

یک . عقلانیت

تربیت دینی درون این دروان حتما بیشتر از هر زمان دیگر ، چهره ای عقلانی داشته باشد ؛ زیرا درون عصر ارتباطات، مبادله اطّلاعات و نظرگاه های گوناگون ، بـه آسانی و سرعت ، انجام مـی گیرد و پذیرش دیدگاه ها ، حتما مبتنی بر قوه عقلانیت باشد ، با توجه بـه این عنصر فردی کـه از درون خویش بـه خودفرمانی عقلانی دست یـابد، درون فرایند نظارت بر خود و دیگران ، کمتر بـه اشتباه مـی آلاید و نظارت ، با سلامت بیشتری بـه اه خود دست مـی یـابد.

دو . تقوای حضور

عنصر «تقوای حضور» یکی از مؤلّفه های ارزشمند و اساسی تربیت دینی هست که عالی ترین مرتبه تقواست و با «تقوای پرهیز» [۳۲۸] کـه مرتبه نازل آن است، تفاوت دارد . [۳۲۹]

اگر تربیت دینی ، بر تقوای پرهیزْ استور باشد، نوعی تربیت قرنطینـه ای و گُل خانـه ای بـه حق خواهد یـافت کـه براساس آن، حفظ افراد ، تنـها با قرار گرفتن درون محدوده ای جدا و دور از شرایط ، مـیسّر است. عمل بـه این نوع تقوا کـه بر اساس مفهوم دینی «ترس از عذاب الهی» درون درون فرد شکل مـی گیرد ، درون عصر حاضر کـه ارتباطات ، روز بـه روز گسترده تر مـی گردد اساسا ، درون برخی از قلمروها غیر ممکن مـی شود ؛ زیرا فضاهای مخرّبی کـه در جامعه یـا درون خانـه ، از طریق و اینترنت ، بر ما تحمـیل مـی شود، پیشاپیش ، امکان پرهیز را از ما مـی ستاند.

بنا بر این ، نظارت درونی مبتنی بر تقوای پرهیز، گرچه گاهی ثمربخش خواهد بود، ولی درون مقابل موج فزاینده داده های مخرّب ، بـه سرعت ، کارآمدی خود را از دست مـی دهد. بـه همـین جهت ، چون بـه هیچ وجه ، توان مرزهای اطلاعاتی را نداریم ، تربیت دینی حتما براساس مؤلّفه «تقوای حضور» بـه صحنـه پا گذارد و از این رهگذر هست که مـی توان بـه نظارت درونیِ ریشـه دار ، دست یـافت.

در تقوای حضور ، فرد ، ضمن این کـه در جامعه و در معرض انواع آلودگی ها قرار دارد، خود را درون مرتبه ای فراتر مـی یـابد کـه مـی تواند درون مقابل انحرافات ، مصونیت داشته باشد. «یَأَیُّهَا الَّذِینَ ءَامَنُواْ عَلَیْکُمْ أَنفُسَکُمْ لَا یَضُرُّکُم مَّن ضَلَّ إِذَا اهْتَدَیْتُمْ . [۳۳۰]

ایـانی کـه ایمان آورده اید ، بـه خودتان بپردازید. هرگاه شما هدایت یـافتید، آنی کـه گمراه شده ، بـه شما زیـانی نمـی رساند» . بر اساس مفهوم آیـه شریفه، انسان حتما به درون خود بپردازد و به مرتبه ای از هدایت درونی دست یـابد کـه گمراهان ، توان آسیب رسانی بـه او نداشته باشند. این ، معنای دقیق و عمـیق خودفرمانیِ درونی هست که فرد را قادر مـی سازد ضمن حضور درون متن جامعه و قرار گرفتن درون عرصه ارتباطات ، خود را بـه انواع آلودگی ها نیـالاید و دیگرانی را کـه بهره کمتری از تقوا اند، تربیت کند.

سه . ارزیـابی و نقّادی

سومـین مؤلّفه تربیت دینی، «ارزیـابی و نقّادی» است. بر پایـه این عنصر، فرد ، بـه ارزیـابی داده ها و سپس گزینش یـا طرد آنـها اقدام مـی کند. درون واقع ، این ویژگی ، پشتوانـه ای به منظور تقوای حضور درون دوران کنونی است. طرد همگیِ آنچه متعلّق بـه این عصر است، نـه تنـها ممکن نیست، بلکه نامطلوب هست ؛ زیرا طرد غیر منصفانـه تمام مظاهر این دوران، زمـینـه ای را فراهم خواهد ساخت کـه افراد جامعه، دست بـه شورشی خشم آلود و انتقام جویـانـه بزنند و به قبول تمام عیـار همـه مظاهر عصر ارتباطات ، روی آورند. بـه همـین دلیل ، تربیتِ غیر تعصّبی ، واقع نگر و منصفانـه ، افراد را بـه سوی این ویژگی هدایت مـی کند که تا بتوانند درون متن شرایط ناسالم، حضوری سالم داشته باشند. درون مورد پدیده اینترنت و نیز درون تربیت دینی جوانان، حتما ذهنیتی روشن و منتقدانـه ایجاد کرد کـه در آن ، جنبه های مثبت و منفی این پدیده مشخّص گردد و زمـینـه استفاده مناسب از آن فراهم آید.

مؤلّفه ارزیـابی و نقّادی را مـی توان درون مورد همـه انحرافاتی کـه ممکن هست برای جوان رخ دهد، بـه کار گرفت و ذهن آنـها را نسبت بـه مورد انحراف ، حسّاس کرد ؛ زیرا (چنانچه گفته شد) ویژگی دوران ارتباطات ، ساخت زدایی است. ساخت های فکری و عاطفی اعضای جوامع را درون معرض فروپاشی مـی نـهد و آنـها را بـه نوعی عادی انکاری درون امور (بویژه مسائل اخلاقی) سوق داده است. مسئله حسّاسیت زدایی و عادی سازی، امری هست که درون این دوران ، بـه روشنی آشکار هست و همـین ، موجب تسامح، تساهل و عادی سازی درون بنیـان های اخلاقی جامعه شده است.

لذا این ، موضوعی هست غیر قابل اجتناب کـه گریزی از موج فزاینده آن نیست. تربیت دینی ، با وجود دارا بودن ویژگی نقّادی، خود مـی تواند با نقدهای موردی و آموزش افراد به منظور برخوردهای نقّادانـه، این موج حسّاسیت زدایی عادی سازی را مـهار کند و آنان را به منظور حضور سالم درون متن جامعه و درگیری با زمـینـه های انواع انحرافِ همراه ارزیـابی و نقادی ، آماده سازد. [۳۳۱]

د . مراقبه های فردی

اشاره

برای پیشگیری از ابتلا بـه رفتارهای نابه هنجار و کنترل خود از انحرافات، شیوه های بسیـاری درون متون حدیثی ، مطرح گردیده اند کـه به تعدادی از آنـها اشاره مـی کنیم :

خویشتنداری

هر فردی حتما توجّه داشته باشد کـه تأثیرپذیری از محرّک ها و تسلیم شدن درون برابر خواهش ها و تمایلات ، با عزّت و کرامت انسانی ، سازگار نیست . برع، خویشتنداری، از قدرت و توانمندی عقلی و شرافت وی حکایت دارد. امام علی علیـه السلام با اشاره بـه این کهی کـه احساس کرامت و بزرگی دارد ، بـه امـیال و شـهوات انحرافی توجهی نمـی کند ، مـی فرماید : مَن کَرُمَت عَلَیـهِ نَفسُهُ هَانَت عَلَیـهِ شَهَوَاتُهُ . [۳۳۲]ی کـه خودش را باکرامت و شریف بداند، توجّه بـه امـیال و شـهوات خارج از نیـاز طبیعی را پستی و خواری تلقّی مـی کند . همچنین با توجّه بـه این کـه ، انسان را پست و بی مقدار مـی سازد، مـی فرماید : مَا رَفَعَ امرَأً کَهِمَّتِهِ وَ لَا وَضَعَهُ کَشَهوَتِهِ . [۳۳۳]

هیچ چیزی بـه مانند همّت بلند ، شخص را دارای عزّت نمـی کند و هیچ چیزی بـه مانند ، شخص را بی مقدار و پست نمـی سازد. احساس کرامت و شرافت ، بـه این هست که فرد ، عاقلانـه مـی اندیشد و با چشم بصیرت ، درمـی یـابد کـه چه خواهش های نفسانی ای ، بـه حیثیت و شخصیت انسانی او ، ضربه وارد مـی سازند . رسول اکرم ، این نوع اندیشـه و بصیرت را محبوب خدا دانسته ، مـی فرماید : إِنَّ اللّهَ یُحِبُّ البَصَرَ النَّافِذَ عِندَ مَجِی ءِ الشَّهَوَاتِ .[۳۳۴]

به درستی کـه خداوند ، تیزبینیِ فردی را کـه به هنگام اوج ها ، بـه انحراف ها توجه مـی کند ، دوست دارد . ایشان درون حدیث دیگری ، امـیال انحرافی را بیماری دانسته و به تدبیر عقلانی و مقابله با آن ، توصیـه کرده و فرموده است : الشَّهوَهُ دَاءٌ وَ عِصیَانُهَا دَواءٌ . [۳۳۵]

خواهش های انحرافی ، بیماری هست و درمانش ، مقابله با آن . درون تعبیر امام علی علیـه السلام تصریح شده هست که این مقابله حتما با تدبیر عقلانی انجام شود ، آن جا کـه مـی فرماید : دَاوُوا الغَضَبَ بِالصَّمتِ وَ الشَّهوَهَ بِالعَقلِ . [۳۳۶]

خشمگینی را با سکوت ، و را با تدبیر عقلی ، درمان کنید. علاوه بر عزّت نفس و تدبیر عقلانی، تمرین و ممارست درون جهت مقابله با امـیال ، خودکنترلی فرد را قوی مـی سازد و مـهارتی ایجاد مـی کند کـه هم مـی تواند تمایلات را داشته باشد و هم تحت تأثیر آن عوامل درونی ، بـه رفتارهای نابه هنجار اقدام نکند. امـیرالمؤمنین علیـه السلام مـی فرماید : إِذَا کَثُرَتِ المَقدِرَهُ قَلَّتِ الشَّهوَهُ . [۳۳۷]

هنگامـی کـه نفس انسانی ، قوی شود، ش کاهش مـی یـابد. نیز مقاومت را عامل پیروزی بر هواهای نفسانی مـی داند و مـی فرماید : قَاوِمِ الشَّهوَهَ بِالقَمعِ لَهَا تَظفَر . [۳۳۸] با مخالفت عملی با هواها، اگر درون برابر شـهوات ، مقاومت کند ، حتماً پیروز مـی شود.

در بیـان دیگری از آن امام علیـه السلام مقاومت همراه با تدبیر عقلانی را هوشیـاری و مـهارت فردی دانسته ، مـی فرماید : الکَیِّسُ مَن مَلَکَ عَنَانَ شَهوَتِهِ . [۳۳۹] انسان زیرک ،ی هست که عنان امـیال را تحت اختیـار خویش بگیرد و بر آنـها مسلّط باشد .

ذکر و توجّه

توجّه بـه خدا و درک آگاه بودن خدا از انجام شدن رفتارهایی کـه بشر را از آن نـهی کرده است، حیـا و یـا ترسی درون فرد پدید مـی آورد کـه مـی تواند از انحرافات جلوگیری کند. امام باقر علیـه السلام درون تفسیر آیـه «وَ لِمَنْ خَافَ مَقَامَ رَبِّهِ جَنَّتَانِ» ؛ [۳۴۰] فرمود : وَ هُوَ أَنَّ الرَّجُلَ یَهجُمُ عَلَی شَهوَهٍ مِن شَهَوَاتِ الدُّنیَا وَ هِیَ مَعصِیَهٌ فَیَذکُرُ مَقَامَ رَبِّهِ فَیَدَعُهَا مِن مَخَافَتِهِ ، فَهَذِهِ الآیَهُ فِیـهِ . [۳۴۱]

مراد از آیـه ، فردی هست که مـی خواهد با حرص و ولع ، بـه تمایلات و انجام عمل معصیت ، هجوم ببرد . زمانی کـه مقام و موقعیت خدا بـه او یـادآوری مـی شود، آن گناه را از ترس خدا رها مـی کند. آیـه درون این مورد است. امام صادق علیـه السلام نیز مـی فرماید : وَ قطعُ عُرُوقِ مَنَابِتِ الشَّهَوَاتِ بِدَوَامِ ذِکرِ اللّهِ وَ لُزُومِ الطَّاعَهِ لَهُ . [۳۴۲]

با استمرار بخشیدن بـه یـاد خدا و توجّه بـه لزوم پیروی از دستورهای او ، ریشـه هایی کـه سرچشمـه امـیال اند ، بکَنید. یـادآوری مرگ و زندگی درون عالم برزخ نیز از عوامل پیشگیری از امـیال ، دانسته شده است. درون حدیثی نقل شده کـه خداوند بـه حضرت موسی علیـه السلام فرمود : وَ اذکُر إِنَّکَ سَاکِنُ القَبرِ فَلیَمنَعَکَ ذَلِکَ مِنَ الشَّهَوَاتِ . [۳۴۳]

به خود یـادآوری کن کـه در قبر ، سخواهی کرد . بعد این یـادآوری ، مانع مـی شود از این کـه در ها غرق شوی. امام علی علیـه السلام نیز مـی فرماید : وَ کَانَ رَسُولُ اللّهِ صلی الله علیـه و آله کَثِیراً مَا یُوصِی أَصحَابَهُ بِذِکرِ المَوتِ فَیَقُولُ : أَکثِرُوا ذِکرَ المَوتِ فَإِنَّهُ هَادِمُ اللَّذَّاتِ ، حَائِلٌ بَینَکُم وَ بَینَ الشَّهَوَاتِ . [۳۴۴]

رسول خدا صلی الله علیـه و آله بسیـار اصحاب را بـه یـادآوری مرگ توصیـه مـی د و مـی فرمود: «مرگ را زیـاد بـه یـاد آورید ؛ زیرا کـه فکر شما را از لذّات زودگذر بیرون مـی برد و بین شما و رانی شما حائل مـی گردد».

توجّه بـه زمـینـه های محیطی

گفتگوی بیش از حد ضرورت با جنس مخالف، ارتباط های مکرّر ، گرم گرفتن ها و خودمانی شدن ها ، همگی ، زمـینـه کشش بـه شـهوات و رفتارهای را فراهم مـی سازند. فرد به منظور پیشگیری از تمایلات شـهوی و انجام یـافتن انحرافات ، از این زمـینـه های محیطی حتما پرهیز کند و نگذارد شرایطی فراهم شود کـه تحریکات و کشش های ، درون او تشدید گردد و با فشار تمایل درونی ، بـه رفتارهای نابه هنجار روی بیـاورد.

از این رو درون احادیث ، بـه برخی از این زمـینـه ها ، گوشزد شده است. امام علی علیـه السلام سلام ابتدایی مرد بـه زن نامحرم و دعوت از او به منظور غذا خوردن با هم را از این زمـینـه ها مـی داند و مـی فرماید : لَا تَبدَؤُوا النِّسَاءَ بِالسَّلَامِ وَ لَا تَدَعُوهُنَّ إِلَی الطَّعَامِ فَإِنَّ النَّبِیَّ صلی الله علیـه و آله قَالَ : النِّسَاءُ عِیٌّ وَ عَورَهٌ فاستُرُوا عِیَّهُنَّ بِالسُّکُوتِ وَ استُرُوا عَورَاتِهِنَّ بِالبُیُوتِ . [۳۴۵]

در سلام بـه زنان نامحرم، شما مردان ، آغازگر نباشید و آنان را بـه غذا خوردن با شما، فرا نخوانید ؛ زیرا کـه پیـامبر صلی الله علیـه و آله فرمود: زنان ، با تأنّی و نازْ سخن مـی گویند و بدن آنـها عورت هست . با پرهیز گفتگو با آنان ، از این نوع ابراز کلامـی آنـها جلوگیری کنید و آنچه را کـه باید از بدن آنـها از دیدگان نامحرمان مستور بماند، با ماندن آنـها درون خانـه ها (و عدم مراوده با مردان) پیشگیری نمایید. مراوده مردان با زنان ، بـه نظر پیـامبر صلی الله علیـه و آله زمـینـه ساز نابه هنجاری هست . ایشان مـی فرماید : مَا تَرَکتُ بَعدِی فِتنَهً أَضَرَّ عَلَی الرِّجَالِ مِنَ النِّسَاءِ .[۳۴۶]

هیچ چیزی را به منظور مردان ، زیـان بارتر و فتنـه انگیزتر از مراوده با زنان نمـی بینم.

نیز فرمود: اتَّقُوا فِتنَهَ الدُّنیَا وَ فِتنَهَ النِّسَاءِ فَإِنَّ أَوَّلَ فِتنَهِ بَنِی إِسرَائِیلَ کَانَت مِن قِبَلِ النِّسَاءِ . [۳۴۷]

بپرهیزید از فتنـه و فسادانگیزی دنیـا و زنان ! بـه درستی کـه اوّلین فسادانگیزی درون بنی اسرائیل ، از ناحیـه زنان بوده است. از جمله عوامل زمـینـه ساز نابه هنجاری های ، پشت سر زنان حرکت و نگاه بـه آنان است. بـه دلیل فتنـه انگیزی و کشش این رفتار هست که حضرت داوودِ پیـامبر علیـه السلام بـه فرزندش فرمود: یَا بُنَیَّ امشِ خَلفَ الأسَدِ وَ الأُسُودِ وَ لَا تَمشِ خَلفَ المَرأَهِ . [۳۴۸]

ای فرزندم ! پشت سرِ شیر درنده و مار سیـاه گزنده ، حرکت کن ؛ ولی پشت سر زن حرکت نکن . ترک این رفتار نابه هنجار ، علاوه بر این کـه فرد را از آسیب های روانی و شـهوی ، مصون نگه مـی دارد، اثر وضعی آن را بر روی همسر خود نیز جلوگیری مـی کند. منظور از این اثر وضعی ، آن هست کهی کـه چشم چرانی مـی کند و به پشت زنان دیگر نظر مـی افکند ، چه بسا نامحرمان نیز بـه همسر او ، نگاه مـی کنند.

انسان غیرتمند ، اگر دوست نداردی بـه همسرش نگاه داشته باشد ، بعد خودش نیز نباید بـه زنان دیگر ، این گونـه نگاه کند. از امام صادق علیـه السلام نقل شده : أَنَّهُ سُئِلَ عَنِ الرَّجُلِ تَمُرُّ بِهِ المَرأَهُ فَیَنظُرُ إِلَی خَلفِهَا فَقَالَ أَیَسُرُّ أَحَدُکُم أَن یَنظُرُ الرِّجَالُ إِلَی أَهلِهِ ارضَوا لِلنَّاسِ مَا تَرضَونَ لِأَنفُسِکُم. وَ قَالَ : مَا یَأمَنُ الَّذِینَ یَنظُرُونَ فِی أَدبَارِ النِّسَاءِ أَن یُبتَلَوا بِذَلِکَ فِی نِسَائِهِم . [۳۴۹]

از امام صادق علیـه السلام پرسیدند : آیـا جایز هست که زن را سر ، ورانداز کرد . امام فرمود : شما حاضرید کـه مردی بـه همسر شما این گونـه نگاه کند ؟ بعد هر چه به منظور خود مـی پسندید ، به منظور دیگران هم بپسندید. و فرمود:انی کـه به پشت زنان نگاه مـی کنند چه تضمـینی وجود دارد کـه به پشت زنان آنـها نگاه نشود .

علی بن ابراهیم ، درون تفسیر خود مـی گوید : هنگامـی کـه ان شعیب، فداکاری حضرت موسی را نقل د ، حضرت شعیب ، یکی از آنـها را فرستاد که تا حضرت موسی را بـه خانـه اش دعوت کند. وقتی حضرت موسی قبول دعوت د و همراه شعیب ، بـه سوی خانـه روان شدند، حضرت شعیب ، بـه خاطر راهنمایی، جلوتر مـی رفت و باد ، لباس او را بـه این سو و آن سو حرکت مـی داد و اندام او را مشخص مـی کرد.

حضرت موسی بـه آن گفت : تَأَخَّرِی وَ دُلِّینِی عَلَی الطَّرِیقِ بِحَصَاهٍ تُلقِیـهَا أَمَامِی أَتبَعُهَا ، فَإِنّا مِن قَومٍ لا یَنظُرُونَ فِی أَدبَارِ النِّسَاءِ . [۳۵۰]

پشت سر من بیـا، اگر دیدی کـه راه را اشتباه مـی روم ، با انداختن سنگی ، راه را به منظور من مشخّص کن ؛ زیرا ما قومـی هستیم کـه به پشت سر بانوان ، نگاه نمـی کنیم .

در حدیث یـاد شده ، چند مطلب قابل توجّه وجود دارد : اوّل این کـه حضرت موسی ، نـه تنـها بـه آن نگاه نکرد ، بلکه به منظور پیشگیری از فساد احتمالی ، دو پیشنـهاد مـی کند: یکی این کـه به خاطر پیشگیری از نگاه احتمالی ، دستور داد کـه سر او بیـاید.

و دیگری دستور داد با او صحبت نکند و اگر راه را اشتباه رفت ، با انداختن سنگ ، او را راهنمایی کند. دوم این کـه به حضرت شعیب علیـه السلام فهماند کـه این کار ، بی احترامـی بـه او نیست ؛ بلکه بـه خاطر حرمت اوست. این کـه فرمود : ما قومـی هستیم کـه به زنان، حتی سر نیز نگاه نمـی کنیم ؛ گویـا درون مقام نشان سیره عملی انبیـا بوده کـه از این جهت ، بسیـار حائز اهمـیت است.

سوم این کـه ، این رفتار ، موجب شد کـه حضرت موسی ، مورد پسند ان شعیب قرار گیرد و پیشنـهاد اجیر او را با حضرت شعیب علیـه السلام مطرح کنند. امام کاظم علیـه السلام این قضیـه را درون تفسیر آیـه «یَأَبَتِ اسْتَئجِرْهُ إِنَّ خَیْرَ مَنِ اسْتَئجَرْتَ الْقَوِیُّ الْأَمِینُ» [۳۵۱]چنین نقل مـی کند : قَالَ لَهَا شُعَیبٌ علیـه السلام : یَا بُنَیَّهِ هَذَا قَوِیٌّ قَد عَرَفتِهِ بِرَفعِ الصَّخرَهِ ، الأَمِینُ مِن أَینَ عَرَفتِهِ قَالَت : یَا أَبَهِ إِنِّی مَشیتُ قُدَّامَهُ فَقَالَ : امشِی مِن خَلفِی فَإِنْ ضَلَلتُ فَأَرشِدِینِی إِلَی الطَّرِیقِ، فَإِنَّا قَومٌ لَا نَنظُرُ فِی أَدبَارِ النِّسَاءِ . [۳۵۲]

حضرت شعیب گفت: م ! قوی بودن او را از برداشتن سنگ بزرگی از روی چاه ، فهمـیدی ؛ امّا از کجا معلوم کـه امـین هست ؟ عرض کرد: پدر جان ! من جلوتر از او مـی آمدم . وی گفت : سر من بیـا و اگر گمراه شدم ، مرا بـه مسیر راه راهنمایی کن ؛ چون ما قومـی هستیم کـه پشت سر بانوان ، نگاه نمـی کنیم .

استکمال عقل

عقل درون وجود فرد ، راهنمایی بـه سوی هنجارها و بازداشتن از روی آوردن بـه نابه هنجاری ها را بـه عهده دارد . هرقدر عقل ، کامل تر شود و توانایی اش درون درک مسائل و ارزیـابی عملکردها بیشتر گردد ، بهتر مـی تواند درون برابر انگیزه های ، مقاومت کند و تحت سیطره آنـها درنیـاید ؛ بلکه هواهای نفسانی را تعدیل نماید و تحت نفوذ و هدایت خود، جهت دهی مطلوبی به منظور آنـها داشته باشد. بـه عبارت دیگر ، هرچه عقل ، توانمندتر ، نقش خود را ایفا کند، تهاجم هواهای نفسانی ، ضعیف تر مـی گردد. امام علی علیـه السلام فرمود : إِذا کَمَلَ العَقلُ نَقَصَت الشَّهوَهُ . [۳۵۳]

هنگامـی کـه عقل ، کامل و توانمند مـی گردد ، و مـیل ، فروکش مـی کند . کمال عقلی ، باعث مـی شود کـه فرد ، درون ارزیـابی هایش ، بـه بی ارزشی امـیال شـهوی توجّه کند و محرّکی به منظور انجام آنـها نداشته باشد . از این رو ، امام علی علیـه السلام مـی فرماید : مَن کَمَلَ عَقلُهُ استَهَانَ بِالشَّهَوَاتِ .[۳۵۴]

کسی کـه عقلش بـه تدریج کامل مـی شود ، بـه امـیال و خواسته های شـهوی ، بی توجه مـی گردد. از آن جا کـه عقل ، با تدبیر و بر اساس حکمت ، ارزیـابی خود را از رفتارها انجام مـی دهد ، لذا افعالی کـه نتیجه حکیمانـه داشته باشند ، مـی پذیرد و افراط کاری ها و نابه هنجاری هایی را کـه جز آسیب و آفت، ثمره دیگری ندارند ، کنار مـی زند. امام علی علیـه السلام فعّالیت و ارزیـابی عقل را حکمت دانسته ، مـی فرماید : کُلَّمَا قَوِیَتِ الحِکمَهُ ضَعُفَتِ الشَّهوَهُ . [۳۵۵]

هر گاه حکمت [ دری ] قوّت یـابد ، ، ضعیف مـی شود . هرگاه حکمت و ارزیـابی فرد ، قوی و توانمندانـه انجام شود ، مـیل شـهوی او آن قدر ضعیف و سست مـی گردد کـه نمـی تواند باعث انجام شدن رفتارهای انحرافی درون فرد بشود . از نشانگان استکمال عقل و ارزیـابی حکیمانـه، توجّه بـه لذّت محدود و زود گذر درون نابه هنجاری های و آفات مترتّب بر آن هست که تاریخ از آن حکایت دارد . امام علی علیـه السلام با توجّه بـه زوال لذّات، اندیشـه درون مورد آن را از شیوه های بازدارنده امـیال شـهوی درون انسان مـی داند و مـی فرماید : اذکُر مَعَ کُلِّ لَذَّهٍ زَوَالَهَا ... فَإِنَّ ذَلِکَ ... أَنفَی لِلشَّهوَهِ . [۳۵۶]

به یـاد آور محدودیت و نابودی لذّت شـهوی را کـه این توجّه ، باعث نفی محرّک بودن درون فرد مـی گردد. امام باقر علیـه السلام نیز با اشاره بـه نقش تقوا درون سلامت روانی آدمـی مـی فرماید : أُوصِیکَ بِتَقوَی اللّهِ فَإِنَّ فِیـهَا السَّلَامَهَ مِنَ التَّلَفِ... یَقِی بِالتَّقوَی عَنِ العَبدِ مَا عَزَبَ عَنـهُ عَقلُهُ وَ یُجلِی بِالتَّقوَی عَنـهُ عَمّاهُ وَ جَهلَهُ ... فَازَ الصَّابِرُونَ ... نَبَذُوا طُغیَانَهُم مِنَ الإِیرَادِ بِالشَّهَوَاتِ لِمَا بَلَغَهُم فِی الکِتَابِ مِنَ المَثُلَاتِ . [۳۵۷]

شما را بـه تقوای الهی توصیـه مـی کنم ؛ زیرا تقوا ، باعث سلامت فرد از آسیب است.

تقوا، فرد را از آنچه درون ابتدا ، عقل از آن غفلت مـی کرده ، حفظ مـی کند و کوری و نادانی او ، بـه کشف حقیقت تبدیل مـی شود. افرادی کـه در برابر خواهش های نفسانی مقاومت مـی کنند و ارزیـابی از آنـها دارند، سرکشی امـیال را با تفکّر درون عبرت ها و آنچه از گذشتگان بـه آنـها رسیده، از مـیان برمـی دارند.

توجّه بـه همسر و استمداد از خدا

از اموری کـه لازم هست فرد به منظور پیشگیری از تأثیر محرّکات و کشش بـه سوی رفتارهای نابه هنجار ، انجام دهد ، این هست که اگر دارای همسر هست ، بـه او بنگرد و زیبایی هایش را مشاهده کند و توجّه کند کـه آنچه مثلاً دیگر زنان دارند، همسر او نیز دارد . از این راه ، فشار محرّک ، بر فرد کاهش مـی یـابد و انگیزه روانی به منظور کاهش بـه سوی رفتار نابه هنجار ، ضعیف مـی گردد و فرد مـی تواند خود را از آلوده شدن بـه انحرافات ، مصون نگه دارد.

اگری همسر ندارد ، روی آوردن بـه دعا و نماز و کمک از خداوند به منظور فراهم سازی زمـینـه ازدواج، موقعیت روانی عاطفی نسبت بـه خداوند برایش پدید مـی آورد . از این طریق ، تأثیر فشار محرّک درون او ضعیف مـی گردد ، فرد مـی تواند خود را درون مقابل محرّکات مقاوم نماید و در خود ، مصونیت ایجاد کند .

امام علی علیـه السلام درون این خصوص مـی فرماید : إِذَا رَأَی أَحدُکُم امرَأَهً تُعجِبُهُ فَلیَأتِ أَهلَهُ، فَإِنَّ عِندَ أَهلِهِ مِثلَ مَا رَأَی، فَلَا یَجعَلَنَّ لِلشَّیطَانِ عَلَی قَلبِهِ سَبِیلاً لِیَصرِف بَصَرَهُ عَنـهَا. فَإِذَا لَم یَکُن لَهُ زَوجَهُ فَلیُصَلِّ رَکعَتَینِ وَ یَحمَدُ اللّهَ کَثِیراً وَلیُصَلِّ عَلَی النَّبِیِّ صلی الله علیـه و آله ثُمَّ یَسأَلُ اللّهَ مِن فَضلِهِ فَإِنَّهُ یُنتِجُ لَهُ مِن رَأفَتِهِ مَا یُغنِیـهِ . [۳۵۸]

هنگامـی کـه یکی از شما مردان ، زنی را دید کـه جذب نگاه بـه او شد، متوجّه همسر خود شود و بداند آنچه را کـه دیده ، زنش نیز داراست .

پس شیطان را بـه دل خود راه ندهد و چشم بـه آن زن ندوزد ؛ امّا اگر مرد ، همسر ندارد ، برود دو رکعت نماز بخواند و حمد خدای را بسیـار بـه جای آورد و بر پیـامبر صلی الله علیـه و آله صلوات بفرستد و از خداوند بخواهد کـه به فضل و رحمت خویش ، او را بی نیـاز گرداند . همانا خداوند بـه رحمت خود ، آرزوی او را برآورده خواهد کرد. امام صادق علیـه السلام همـین مضمون را از رسول خدا صلی الله علیـه و آله نقل مـی کند کـه فرمود : إِذَا نَظَرَ أَحدُکُم إِلَی المَرأَهِ الحَسنَاءِ فَلیَأتِ أَهلَهُ، فَإِنَّ الَّذِی مَعَهَا مِثلَ الَّذِی مَعَ تِلکَ. فَقَامَ رَجُلٌ فَقَالَ یَا رَسُولَ اللّهِ فَإِن لَم یَکُن لَهُ أَهلٌ فَمَا یَصنَعُ قَالَ فَلیَرفَع نَظَرَهُ إِلَی السَّمَاءِ وَ لیُرَاقِبهُ وَ لیَسألهُ مِن فَضلِهِ . [۳۵۹] وقتی یکی از شما ، زن زیبایی را دید ، بـه نزد همسرش برود ؛ زیرا آنچه آن زن دارد ، همسرش هم از آن برخوردار است. مردی بلند شد و پرسید: ای رسول خدا! اگر فردی همسر ندارد ، چه کار کند ؟ پیـامبر فرمود: سرش را بـه طرف آسمان بلند کند (و دعا نماید) و به نگاهش ادامـه ندهد ؛ بلکه مراقب خود باشد و برای موفّقیت درون خودداری از نگاه بـه نامحرم ، از فضل پروردگار کمک بطلبد.

مشارطه و محاسبه

از جمله مراقبه های فردی ، این هست که اگری نمـی تواند درون برابر تمایلات انحراف ، خویشتندار باشد، به منظور پیشگیری از کشیده شدن بـه سوی آنـها، با خود و خدا عهد و پیمان ببندد و شرط کند کـه آلوده نشود و در صورتی کـه گامـی بـه سوی نابه هنجاری ها برداشت، جریمـه ای بپردازد و هرچند وقت یک بار ، عملکردهای خود را محاسبه کند و به ارزیـابی آنـها بپردازد که تا مبادا غفلت از شرط و پیمان ، او را از پایبندی بـه تعهّدش باز دارد ! درون توضیح این مطلب ، بـه جملاتی (البته با اندک تغییر عبارتی) از بنیـانگذار جمـهوری اسلامـی ایران حضرت امام خمـینی رحمـه الله اشاره مـی شود.

مشارطه ، آن هست که درون اوّل روز ، مثلاً با خود شرط کند کـه امروز برخلاف فرموده خداوند تبارک و تعالی رفتار نکند و این مطلب را تصمـیم بگیرد و معلوم هست که یک روز خلاف ن ، امری هست خیلی سهل، و انسان مـی تواند بـه آسانی از عهده آن برآید.

سپس خطاب بـه فردی کـه مـی خواهد مراقبه انجام دهد، توصیـه مـی کند: تو عازم شو و شرط کن و تجربه نما و ببین چه قدر سهل است. ممکن هست شیطان و جنود آن ملعون، این امر را بر تو بزرگْ نمایش دهند ؛ ولی این از تلبیسات(رقیب های) آن ملعون هست .

او را از روی واقع و قلب ، لعن کن و اوهام باطله را از قلبت بیرون کن و یک روز تجربه کن، آن وقت موفّق خواهی شد ! حتما مراقب باشی کـه در تمام مدّت ، متوجّه عملِ بـه شرط باشی و خود را ملزم بدانی بـه عمل بـه آن . اگر خدای نخواسته ، درون دلت افتاد کـه امری را مرتکب شوی کـه خلاف فرموده خداست ، بدان کـه این از شیطان و جنود اوست کـه مـی خواهند تو را از شرطی کـه کردی باز دارند . بـه آنـها لعنت کن و از شرّ آنـها بـه خداوند ، پناه ببر و آن خیـال باطل را از دل بیرون نما و به شیطان بگو کـه من امروز با خود شرط کردم کـه خلاف فرمان خداوند تعالی ، کاری را نکنم .

ولی نعمت من، سال های دراز هست که بـه من نعمت داده، صحّت و سلامت و امنیت مرحمت فرموده و لطف هایی کرده کـه اگر که تا ابد خدمت او کنم ، از عهده یکی از آنـها برنمـی آیم . سزاوار نیست یک شرط جزئی را وفا نکنم. امـید هست که إن شاءاللّه بتواند شیطان را طرد کند و از انجام گناه ، منصرف شود.

در ادامـه ، امام خمـینی رحمـه الله ضمن اشاره بـه این کـه مراقبه با هیچ یک از کارهای فرد (از قبیل کار و سفر و تحصیل و ... ) منافات ندارد ، بـه مرحله «محاسبه» مـی پردازد و مـی نویسد: حتما به همـین حال باشی و شب بـه محاسبه بپردازی . محاسبه ، عبارت هست از این کـه حساب نفس را بکشی ، درون این شرطی کـه با خدای خود کردی کـه آیـا بـه جا آوردی و با ولی نعمت خود درون این معامله جزئی ، خیـانت نکردی ؟ اگر درست وفا کردی ، شکر خدا کن درون این توفیق و بدان کـه یک قدم پیش رفتی و موجب نظر الهی ، بـه خود شدی و خداوند ، إن شاءاللّه کـه تو را راهنمایی مـی کند و تو را درون پیشرفت امور دنیـا و آخرت موفّق مـی نماید و بدان کار ، فردا به منظور تو آسان تر خواهد شد.

چندی بـه این عمل مواظبت کن، امـید هست برای تو ملکه گردد ، بـه طوری کـه از به منظور تو خیلی سهل و آسان شود ؛ بلکه آن وقت از اطاعت فرمان خدا و از ترک معاصی درون همـین عالم، لذّت مـی بری . با این کـه دنیـا ، جهان پاداش و جزا نیست ؛ لذّت مـی بری و لطف الهی اثر مـی کند و تو را متلذّذ مـی نماید . [۳۶۰]

در احادیث بسیـاری ، بـه مواظبت از عملکرد خویش امر شده که تا با حسابرسی و ارزیـابی نسبت بـه آنچه انجام گرفته و با مراقبت پی درون پی ، تعهّدات شرعی فرد با خدا و خودش عملی گردد و فرد ، بـه نابه هنجاری ها روی نیـاورد . رسول اکرم مـی فرماید : لَذِکرُ اللّهِ بِالغُدُوِّ وَ الآصَالِ خَیرٌ مِن حَطمِ السُّیُوفِ فِی سَبِیلِ اللّهِ عَزَّ وَ جَلَّ یَعنِی مَن ذَکَرَ اللّهَ بِالغُدُوِّ تَذَکَّرَ مَا کَانَ مِنـهُ فِی لَیلِهِ مِن سُوءِ عَمَلِهِ وَ استَغفَرَ اللّهَ وَ تَابَ إِلَیـهِ انتَشَرَ وَ قَد حُطَّت سَیِّئَاتُهُ و غُفِرَت ذُنُوبُهُ وَ مَن ذَکَرَ اللّهَ بِالآصَالِ وَ هِیَ العَشِیَّاتِ وَ رَاجَعَ نَفسَهُ فِیمَا کَانَ مِنـهُ یَومَهُ ذَلِکَ مِن سَرَفِهِ عَلَی نَفسِهِ وَ إِضَاعَتِهِ لِأَمرِ رَبِّهِ فَذَکَرَ اللّهَ وَ استَغفَرَ اللّهَ تَعَالَی وَ أَنَابَ رَاحَ إِلَی أَهلِهِ وَ قَد غُفِرتَ لَهُ ذُنُوبُهُ . [۳۶۱]

صبح و شام درون یـاد خدا بودن ، بهتر از این هست که شمشیرها به منظور جهاد درون راه خداوند عزّ و جلّ شکسته شود. یعنی آن کـه اوّل صبح با یـاد خدا ، حساب نفس خود را مـی رسد و به خاطر مـی آورد کارهای بدی را کـه در شب انجام داده، از خدا آمرزش مـی خواهد و توبه مـی کند.

صبح کـه از منزل خارج مـی شود و به دنبال پیکار روزانـه اش مـی رود، گناهانش ریخته و تخلّفاتش بخشیده شده است.ی کـه اوّل شب ، خدا را بـه یـاد مـی آورد و برای حسابرسی، بـه نفس خود مراجعه مـی کند و متوجّه مـی گردد کـه امروز ، بر خود ستم روا داشته و از فرمان الهی سرپیچی نموده هست ، ذکر حق مـی گوید و از پیشگاه الهی ، طلب آمرزش مـی کند . سپس بـه نزد خانواده خود مـی رود ، درون حالی کـه گناهانش بخشیده شده اند . همچنین حضرت موسی علیـه السلام فرموده است : لَیسَ مِنَّا مَن لَم یُحاسِب نَفسَهُ کُلَّ یَومٍ . [۳۶۲]

از ما نیست آن کـه همـه روزه ، بـه حساب نفس خود رسیدگی نکند.

نیز امام صادق علیـه السلام درون سفارشی بـه عبد اللّه بن جُندب مـی فرماید : یَابنَ جُندَبٍ حَقٌّ عَلَی کُلِّ مُسلِمٍ یَعرِفُنَا أَن یَعرِضَ عَمَلَهُ فِی کُلِّ یَومٍ وَ لَیلَهٍ عَلَی نَفسِهِ فَیَکُونَ مُحَاسِبَ نَفسِهِ فَإِن رَأَی حَسَنَهً استَزَادَ مِنـهَا وَ إِن رَأَی سَیِّئَهً استَغفَرَ مِنـهَا لِئَلَا یَخزَی یَومَ القِیَامَهِ . [۳۶۳] ای پسر جندب ! هر مسلمانی کـه به مقام ا معصوم علیـهم السلام معرفت دارد ، شایسته هست که هر روز و هر شب ، اعمال خود را بـه نفس خویش عرضه کند و خود، حسابگر نفس خویشتن باشد. اگر درون کارهایی کـه انجام داده ، خوبی مشاهده کرد ، درون افزایش آن بکوشد و اگر بدی دید ، از پیشگاه الهی ، طلب آمرزش نماید که تا در قیـامت ، دچار ذلّت و خواری نشود .

پرهیز از چشم چرانی

اشاره

از جمله مراقبه های فردی ، این هست که حتما از نگاه بـه نامحرم و آنچه فرد را تحریک مـی کند، پرهیز کرد ؛ چون چشم چرانی ، نابه هنجاری خطرناکی هست که زمـینـه نابه هنجاری های دیگری را نیز فراهم مـی سازد و یکی از انحرافات مبتلا بـه جامعه ماست. بـه همـین دلیل ، لازم هست که فنون این مراقبه و چگونگی راهبردهای روان شناختی آن ، بـه تفصیل بحث شود. نقش این نوع مراقبه درون پیشگیری از ابتلا بـه نابه هنجاری های دیگر ، از آن جهت هست که تقریباً همـه نابه هنجاری های ، با این نابه هنجاری آغاز مـی شود . لذا از ریشـه حتما پیشگیری شود. امام علی علیـه السلام درون نقش اساسی این مراقبه مـی فرماید : نَعَم صَارِفُ الشَّهَوَاتِ غَضّ الأَبصَارِ . [۳۶۴]

فروبستن چشم ، بازدارنده خوبی هست از خواسته ها و امـیال شـهوی. درون اهمّیت مراقبت از نگاه حرام و نقش ارزشمند آن درون پیشگیری از نابه هنجاری ها ، امام علی علیـه السلام بیـانات فراوانی دارد : آن را کمال و ناشی از مروّت و مردانگی فرد مـی داند ، دارای ارزش عبادت و بالاترین ورع خوانده هست و به منظور آن ، آثار فراوانی چون : آرامش قلبی ، کاهش تأسّف ها و امنیت از تباهی ها قائل شده و مـی فرماید : غَضُّ الطَّرفِ مِن کَمَالِ الظَّرفِ . [۳۶۵]

فروبستن نگاه از حرام، از کمال و تعالی ظرفیت وجودی آدمـی ناشی مـی شود. غَضُّ الطَّرفِ مِنَ المُرُوَّهِ . [۳۶۶]

کنترل چشم ، از مروّت و مردانگی سرچشمـه مـی گیرد . غَضُّ الطَّرفِ عَن مَحَارِمِ اللّهِ سُبحَانَهُ أَفضَلُ عِبَادَهٍ . [۳۶۷]

چشم پوشی از محارم خدای سبحان ، بالاترین عبادت است. غَضُّ الطَّرفِ مِن أَفضَلِ الوَرَعِ . [۳۶۸]

چشم پوشی از گناه ، برترین مصداق خودکنترلی ورع و تقواست. مَن غَضَّ طَرفَهُ أرَاحَ قَلبَهُ . [۳۶۹]

کسی کـه ، از محارم ، چشم فرو مـی بندد ، دلش راحت هست . مَن غَضَّ طَرفَهُ قَلَّ أَسَفَهُ وَ أَمِنَ تَلَفَهُ . [۳۷۰]

کسی کـه از محارم الهی چشم فرو مـی بندد ، تأسفش نسبت بـه ندانم کاری هایش کاهش مـی یـابد و از تلف شدن نیرویش مصون است. با توجّه بـه اهمـیت زیـاد این شیوه و نقش کلیدی و ریشـه ای آن درون بازدارندگی از نابه هنجاری های هست که با تفصیل بیشتر ، بـه آن مـی پردازیم و فنون زمـینـه سازی این شیوه را نیز تبیین مـی کنیم :

یک . توجّه بـه مسئولیت چشم

توجّه فرد بـه این نکته ، ضروری هست که : چشم ، نعمتی از نعمت های الهی هست که به منظور کارکردهای خاصی آفریده شده وهرگونـه بهره برداری از آن حتما مطابق با ضوابط الهی باشد و برخلاف رضایت خداوند ، نباید آن را بـه کار گرفت . چشم ، از اعضای مـهم آدمـی هست که عملکردش درون قیـامت ، مورد سؤال قرار مـی گیرد.

امام صادق علیـه السلام درون مفهوم آیـه : «إِنَّ السَّمْعَ وَ الْبَصَرَ وَ الْفُؤَادَ کُلُّ أُوْلَئِکَ کَانَ عَنْهُ مَسْئولًا» [۳۷۱] فرمود : یسأل السمع عمّا سمع و البصر عمّا نظر إلیـه و الفؤاد عمّا عقد علیـه . [۳۷۲]

از گوش مـی پرسند که : بـه چه گوش دادی ؟ و از چشم سؤال مـی شود که : بـه چه نگاه کردی ؟ و از دل سؤال مـی شود که : بـه چه چیزی دلبسته شدی ؟ی خدمت امام صادق علیـه السلام رسید و عرض کرد: من همسایـه ای دارم کـه کنیزان خواننده دارد .

آنـها مـی خوانند و مـی نوازند و من گاهی کـه برای قضای حاجت ، بـه دستشویی مـی روم، نشستن خود را طولانی تر مـی کنم که تا نغمـه های آنـها را بشنوم ، درون حالی کـه برای چنین منظوری نرفته ام . امام صادق علیـه السلام این آیـه را تلاوت فرمود : «إِنَّ السَّمْعَ وَ الْبَصَرَ وَ الْفُؤَادَ کُلُّ أُوْلَئِکَ کَانَ عَنْهُ مَسْئولًا . [۳۷۳]

گوش و چشم و قلب ، همگی آنـها مسئول اند» . مرد عرض کرد : گویـا هرگز این آیـه را از هیچ نـه عرب و نـه عجم ، نشنیده بودم و من اکنون این کار را ترک مـی گویم و به درگاه خدا توبه مـی کنم. ۴ از آن جا کـه چشم چرانی ، یک نوع بیماری روانی است، نجات از آن ، بـه اراده ای محکم و قوی نیـازمند است. انسان ، نیـاز دارد کـه مدام ، موعظه ها را بـه او یـادآوری کرد. شخصی بـه خدمت امام حسن علیـه السلام وارد شد و عرض کرد : من انسان گناه کاری هستم .

صبرم بر گناهم تمام شده هست ، مرا راهنمایی کن . امام حسن علیـه السلام فرمود : افعَل خَمسَهَ أَشیَاءَ وَ أَذنِب مَا شِئتَ فَأَوَّلُ ذَلِکَ لاَ تَأکُل رِزقَ اللّهِ وَ أَذنِب مَا شِئتَ وَ الثَّانِی اخرُج مِن وَلَایَهِ اللّهِ وَ أَذنِب مَا شِئتَ وَ الثَّالِثُ اطلُب مَوضِعا لَا یَرَاکَ اللّهُ وَ أَذنِب مَا شِئتَ وَ الرَّابِعُ إِذَا جَاءَ مَلَکُ المَوتِ لِیَقبِض رُوحَکَ فَادفَعهُ عَن نَفسِکَ وَ أَذنِب مَا شِئتَ وَ الخَامِسُ إِذَا أَدخَلَکَ مَا لِکٌ فِی النَّارِ فَلَا تَدخُل فِی النَّارِ وَ أَذنِب مَا شِئتَ . (۱)

پنج چیز را انجام دهید ، بعد هر کاری کـه مـی خواهید انجام دهید :

اوّل ، از روزی خداوند نخور و بعد هر کاری مـی خواهی انجام بده ؛

دوم ، از ولایت خداوند خارج شو و بعد هر کاری مـی خواهی انجام بده ؛

سوم ، به منظور گناه ، جایی را انتخاب کن کـه خداوند نبیند و بعد هر کاری مـی خواهی انجام بده ؛

چهارم ، بـه ملک الموت ، اجازه نده کـه جانت را بگیرد و بعد هر کاری مـی خواهی انجام بده ؛

پنجم ، از دست مالکان جهنّم خلاص شو و به جهنّم نرو ، و بعد هر کاری دلت مـی خواهد انجام بده .

شخص چشم چران نیز حتما بداند کـه اگر بخواهد بـه ناموس مردم نگاه کند و این عضو را درون مسیر انحراف ببرد ، حتما با خودش شرط کند کـه از نعمت های خداوند استفاده نکند ، از روزی الهی ارتزاق نکند و از ولایت او خارج شود ، بعد بـه گناهش ادامـه دهد ؛ امّا خوب مـی داند کـه این کارها شدنی ، نیستند ؛ چون هر جا کـه برود ، مطابق آیـه : «قُلِ اعْمَلُواْ فَسَیَرَی اللَّهُ عَمَلَکُمْ وَ رَسُولُهُ وَ الْمُؤْمِنُونَ» ، [۳۷۴] خداوند و رسول خدا و مؤمنان خاص ، او را مـی بینند.

در صورت حضور ملک الموت ، لحظه ای اجازه تأخیر نمـی توان گرفت . درون قیـامت نیز درون صورت جهنّمـی بودن ، نمـی توان از چنگ سربازان جهنّم فرار کرد. بعد شایسته هست که انسان ، با درنظر داشتن این دستور العمل و دچار نشدن بـه پیـامدهای دنیوی و اخروی آن، از چشم چرانی درون گذرد و از این عضو ، استفاده شایسته ببرد.

دو . توجّه بـه پلیدی عمل

یکی از روش هایی کـه مـی توان بـه کمک آن ، از چشم چرانی پیشگیری کرد و شخصی را کـه به این کار عادت کرده ، درمان نمود ، آگاهی نسبت بـه زشتی و حقیقت این عمل است. امام صادق علیـه السلام این عمل زشت را نوعی زنا خوانده ، مـی فرماید : مَا مِن عُضوٍ إِلَا وَ هُوَ یُصِیبُ حَظَّاً مِنَ الزِّنَا ، فَزِنَا العَینَینِ النَّظَرُ وَ زِنَا الفَمِ القُبلَهُ وَ زِنَا الیَدَینِ اللَّمسُ ، صَدَّقَ الفَرجُ ذَلِکَ أَو کَذَّبَ . [۳۷۵]

هیچ عضوی نیست ، مگر آن کـه بهره ای از زنا دارد . زنای چشم ، نگاه حرام و زنای دهان، بوسیدن حرام و زنای دست، لمس حرام هست ، چه بـه زنای فرج بینجامد و چه نینجامد . از پیـامبر اکرم صلی الله علیـه و آله نیز روایت شده کـه فرمود : لِکُلِّ عُضوٍ مِن ابنِ آدَمَ حَظٌّ مِنَ الزِّنَا فَالعَینُ زِنَاهُ النَّظَرُ وَ اللِّسَانُ زِنَاهُ الکَلَامُ ... . [۳۷۶]

برای هر عضوی از انسان ، حظّی از زنا وجود دارد : زنای چشم، نگاه حرام و زنای گوش، گوش بـه حرام و زنای زبان، کلام حرام است. از این رو انسان حتما بداند کـه این عمل، حرام و زنای نسبی هست و نباید بـه لذّت آنی و مجازی آن فریفته شود.

سه . درک حضور و آگاهی خدا

انسان حتما به این نکته توجّه کند کـه خداوند درون همـه حال ، از رفتارهای چشمـی و انگیزه های درونی او آگاه است. درون حقیقت ، اگر خود را درون محضر خدا ببیند ، حیـا مـی کند و به سراغ نابه هنجاری چشمـی نمـی رود ، بـه راحتی ، خود را آلوده گناه نمـی کند و اگر غفلتی از او سر زد ، زود توبه مـی کند. خداوند ، این توجّه را بـه افراد مـی دهد و مـی فرماید : «أَلَمْ یَعْلَم بِأَنَّ اللَّهَ یَرَی . [۳۷۷]

آیـا نمـی دانی کـه خداوند مـی بیند». «یَعْلَمُ خَآئِنَهَ الْأَعْیُنِ وَ مَا تُخْفِی الصُّدُورُ . [۳۷۸] خداوند از خیـانت چشم ها و آنچه درون دل ها پنـهان هست آگاه است». «قُلِ اعْمَلُواْ فَسَیَرَی اللَّهُ عَمَلَکُمْ وَ رَسُولُهُ وَ الْمُؤْمِنُونَ . [۳۷۹]

(ای پیـامبر !) بگو هر کاری را کـه مـی خواهید انجام دهید ؛ ولی بدانید کـه خداوند و پیـامبر و مؤمنان ، شما را مـی بینند». امام صادق علیـه السلام درون خصوص درمان چشم چرانی از این روش استفاده مـی کند و مـی فرماید : مَا اغتَنَمَ أَحَدٌ بِمِثلِ مَا اغتَنَمَ بِغَضِّ البَصَرِ فَإِنَّ البَصَرَ لا یُغَضُّ عَن مَحَارِمِ اللّهِ إِلَا وَ قَد سَبَقَ إِلَی قَلبِهِ مُشَاهَدَهُ العَظَمَهِ وَ الجَلَالِ . [۳۸۰]

هیچ با چیزی چون چشم پوشیدن از نامحرم، خود را حفظ نکرده هست ؛ زیرا چشم های خود را بـه حرام های خدا باز نمـی دارد کـه قبلاً عظمت و جلال خداوند را درون دل خویش مشاهده کرده باشد. سپس امام اضافه مـی کنند : از امام علی علیـه السلام سؤال شد به منظور چشم پوشی از نگاه حرام ، از چه وسیله ای مـی توان کمک گرفت ؟

امام فرمود: بِالخُمُودِ تَحتَ سُلطَانِ المُطَّلِعِ عَلَی سِرِّکَ . [۳۸۱] با درون نظر گرفتن قدرت خداوند کـه از نـهان تو آگاه است.

چهار . یـادآوری مرگ و قیـامت

از جمله راه کارهایی کـه به عنوان پیشگیری و درمان چشم چرانی ، درون آموزه های اسلامـی ، بدان توصیـه شده ، عبارت هست از : «یـادآوری مرگ و قیـامت» . امام علی علیـه السلام درون وصف پاکان مـی فرماید : وَ بَقِیَ رِجَالٌ غَضَّ أَبصَارَهُم ذِکرُ المَرجِعَ وَ أَرَاقَ دُمُوعَهُم خَوفُ المَحشَرِ . [۳۸۲] گروه اندکی باقی مانده اند کـه یـاد مرگ و قیـامت، چشم هایشان را بر همـه محارم الهی ، فروبسته، و ترس رستاخیز ، اشک هایشان را جاری ساخته هست .

پنج . برگرداندن چهره

برایی کـه اراده اش قوی نیست و تکنیک های مراقبه ای انفرادی ، درون او تأثیر ندارد و از چشم چرانی ، دست بر نمـی دارد، حتما دیگران بـه او کمک کنند که تا اقدام بـه این نابه هنجاری نکند . یکی از این کارها برگرداندن چهرهی هست که دارد بـه نامحرم نگاه مـی کند که تا دیگر بـه نگاه خود ادامـه ندهد .

در صورتی هم کـه تکرار کند ، او را تنبیـه کنند. از این روش ، موارد فراوانی از رسول اکرم صلی الله علیـه و آله و امـیر المؤمنین علیـه السلام نقل شده است. برخوردهای رسول خدا صلی الله علیـه و آله درون خصوص افرادی کـه نگاه آلوده داشته اند ، حائز اهمـیت است. پیـامبر صلی الله علیـه و آله درون مقابل چشم چرانی افراد ، بی تفاوت نبود و در صورت مشاهده ، بـه آنان تذکّر مـی داد .

البته شرایط نـهی از منکر را رعایت مـی کرد و دلسوزانـه و با مـهربانی اقدام مـی کرد ، مانند این کـه خود را پسر برادر مـی خواند. درون این جا بـه عنوان نمونـه ، بـه چند برخورد پیـامبر صلی الله علیـه و آله اشاره مـی کنیم . ابن عباس مـی گوید : درون روز عرفه، شخصی کـه همراه پیـامبر صلی الله علیـه و آله بود، مـی گفت : جوانی، زنان را ورانداز مـی کرد و به آنان نظر مـی انداخت .

حضرت، صورت او را با دست مبارکش ، سر او ، از نگاه بـه زنان منصرف کرد . پیـامبر ، این کار را چندبار تکرار کرد ؛ امّا آن جوان ، همچنان نگاه مـی کرد . درون این هنگام ، پیـامبر صلی الله علیـه و آله بـه او فرمود : ابنَ أَخِی إِنَّ هَذَا یَومٌ مَن مَلَکَ فِیـهِ سَمعَهُ وَ بَصَرَهُ وَ لِسَانَهُ غُفِرَ لَهُ . [۳۸۳]

پسر برادرم ! این روز، روزی هست که حتما به گوش و چشم و زبان ، مالک شد که تا مورد مغفرت قرار گیرد.

از امام علی علیـه السلام نقل شده کـه فرمود : جَاءَتهُ امرَأَهٌ شَابَّهٌ مِن خَثعَمٍ فَقَالَت : إِنَّ أَبِی شَیخٌ کَبِیرٌ وَ قَد أَفنَدَ وَأَدرَکَتهُ فَرِیضَهُ اللّهِ فِی الحَجِّ وَ لَا یَستَطِیعَ أَدَائِهَا فَیَجزِی عَنـهُ أَن أُؤَدِّیـهَا عَنـهُ قَالَ رَسُولُ اللّهِ صلی الله علیـه و آله : نَعَم وَ جَعَلَ یَصرِفُ وَجهَ الفَضلِ بنِ عَبَّاسٍ عَنـهَا ... قَالَ العَبَّاسُ : یَا رَسُولَ اللّهِ إِنِّی رَأیتُکَ تَصرفَ وَجهَ ابنَ أخِیکَ قَالَ : إِنِّی رَأَیتُ غُلَاماً وَ جَارِیَهً شَابَّهً فَخَشِیتُ عَلَیـهِمَا الشَّیطَانَ . [۳۸۴]

زن جوانی خدمت پیـامبر صلی الله علیـه و آله رسید و عرض کرد: پدرم پیرمردی هست که حج به منظور او واجب شده هست و او قدرت بر انجام آن ندارد آیـا من مـی توانم از طرف او انجام دهم ؟ پیـامبر فرمود: «بله» .

در این هنگام کـه فضل بن عباس بـه آن زن نگاه مـی کرد، صورت فضل بن عباس را از آن ، منصرف کرد. عباس گفت: یـا رسول اللّه ! به منظور چه، صورت برادرزاده ات را منصرف کردی ؟ پیـامبر فرمود: « و پسر جوانی را دیدم و ترسیدم کـه شیطان غلبه کند». نکته تربیتی ای کـه از این حدیث استفاده مـی شود ، این هست که هنگامـی کـه عباس پرسید چرا صورت پسرم را برگرداندی ، حضرت ، با صراحت نگفت کـه به نامحرم نگاه مـی کرد ؛ بلکه فرمود: جوان ، با پسر نامحرم جوان ، درون کنار هم باشد ، ترس این هست که شیطان ، آنـها را وسوسه کند.

از این رو ، این مـی تواند بـه نقش روش غیر مستقیم درون تربیت ، اشاره داشته باشد. درون روایت دیگر ، خود فضل بن عباس چنین نقل مـی کند : کُنتُ رَدِیفَ النَّبِیِّ صلی الله علیـه و آله حِینَ أَفَاضَ مِنَ المُزدَلِفَهِ وَ أَعرَابِیٌّ یُسَایِرُهُ وَ رِدفُهُ ابنَهٌ لَهُ حَسنَاءُ قَالَ الفَضلُ: فَجَعَلتُ أَنظُرُ إِلَیـهَا فَتَنَاوَلَ رَسُولُ اللّهِ صلی الله علیـه و آله بِوَجهِی یَصرِفنِی عَنـهُ . [۳۸۵]

همراه پیـامبر صلی الله علیـه و آله درون مزدلفه بودیم و شخص اعرابی ای ، همراه ش، درون سمت راست پیـامبر صلی الله علیـه و آله بود و هنگامـی کـه به او نگاه کردم، پیـامبر خدا صلی الله علیـه و آله صورت مرا از آن ، منصرف کرد .

تزویج با حور العین

امام علی علیـه السلام نیز اجازه نمـی دادی بـه زنان و ناموس دیگران ، با چشم خیـانت نگاه کند و افراد را از این عمل ، نـهی مـی کرد . روزی حضرت علی علیـه السلام مشغول طواف بود کـه مردی را درون حال طواف دید کـه به زنان نامحرم ، نگاه مـی کند. بعد از طواف ، آن مرد را بـه حضور طلبید و به عنوان تأدیب ، چند سیلی بـه صورت او زد. آن مرد ، درون حالی کـه صورتش را با دستش گرفته بود، با آه و ناله ای کـه مـی کرد ، بـه نزد عمر بن خطاب آمد و چنین شکایت کرد: ای امـیر مسلمانان ! علی علیـه السلام بـه صورتم سیلی زد ، حتما قصاص شود. عمر ، دستور داد علی علیـه السلام را حاضر د و به علی علیـه السلام گفت: چرا بـه این مرد سیلی زده ای ؟ حضرت علی علیـه السلام فرمود: «دیدم بـه زن نامحرم نگاه مـی کند». عمر بـه آن مرد گفت : چشم خداوند ، دیده و دست خداوند ، زده است. [۳۸۶]

شش . توجّه بـه آثار پرهیز از چشم چرانی
توجه بـه آثار مثبت و مطلوب پرهیز از چشم چرانی ، درون پیشگیری از ابتلا بـه آن ، مؤثّر است. وقتی انسان بداند مقابله با نفس و چشم پوشی از حرام ، آثار ارزشمند و بزرگی برایش بـه بار مـی آورد، سختی چشم پوشی از لذّت را به منظور رسیدن بـه لذات بالاتر، جامع تر و پایدارتر ، تحمّل مـی کند و به آسانی از آن لذّات پست مـی گذرد. درون زیر بـه برخی از آثار گران بهای چشم پوشی از حرام اشاره مـی کنیم:

تزویج با حور العینامام صادق علیـه السلام فرمود : مَن نَظَرَ إِلَی امرَأَهٍ فَرَفَعَ بَصَرَهُ إِلَی السَّمَاءِ أَو غَمَّضَ بَصَرَهُ لَم یَرتَدَّ إِلَیـهِ بَصَرُهُ حَتَّی یُزَوِّجَهُ اللّهُ مِنَ الحُورِ العِینِ . [۳۸۷]

هر نظرش بـه زن بیگانـه افتاد و او بـه آسمان نگاه کرد یـا چشم پوشی کرد و چشمش را از نگاه حرام بازداشت ، خداوند متعال ، او را با حورالعین تزویج مـی کند.

درک لذّت عبادت

درک لذّت عبادت مَا مِن مُسلِمٍ یَنظُرُ امرَأَهً أَوَّلَ رَمَقِهِ ثُمَّ یَغُضُّ بَصَرَهُ إِلَا أَحدَثَ اللّهُ تَعَالَی لَهُ عِبَادَهً یَجِدُ حَلَاوَتَهَا فِی قَلبِهِ . [۳۸۸]

هیچ مسلمانی نیست کـه چشمش بـه نامحرم بیفتد و سپس بـه خاطر خدا از آن ، درون پوشد ، مگر این کـه خداوند ، به منظور او توفیق عبادتی دهد کـه شیرینی آن را درون قلبش مـی یـابد. درون برخی از آموزه های اسلامـی ، آمده هست که ترک این عمل ، نـه تنـها موجب مـی شود کـه فرد ، شیرینی عبادت را بچشد، بلکه موجب خوش حالی او نیز مـی شود و در نتیجه ، توفیقات بعدی را بـه روی خود باز مـی کند. رسول خدا صلی الله علیـه و آله مـی فرماید : أَنَّهُ قَالَ النَّظَرُ إِلَی مَحَاسِنِ النِّسَاءِ سَهمٌ مِن سِهَامِ إِبلِیسَ فَمَن تَرَکَهُ أَذَاقَهُ اللّهُ طَعمَ عِبَادَهٍ تَسُرُّهُ . [۳۸۹]نگاه بـه زیبایی های زنان، تیرهای شیطان هست که هر از این نگاه ها صرف نظر کند، خداوند مزّه عبادت را بـه او مـی چشاند کـه این مایـه شادمانی وی هست .

درک لذّت ایمان

امام صادق علیـه السلام مـی فرماید : النَّظرَهُ سَهمٌ مِن سِهَامِ إِبلِیسَ مَسمُومٌ مَن تَرَکَهَا للّهِ عَزَّ وَ جَلَّ لَا لِغَیرِهِ أَعقَبَهُ اللّهُ إِیمَاناً یَجِدُ طَعمَهُ . [۳۹۰] نگاه بـه زن بیگانـه، تیری هست از تیرهای زهرآلود شیطان . هر کـه به جهت رضای خداوند ، نگاه حرام را ترک کند، خداوند ، بـه او ، شیرینی ایمان را مـی چشاند .

گاهی اوقات ، انسان ، رفتار نابه هنجار را ترک مـی کند ، امّا نـه بـه خاطر خداوند و نـه به منظور تقرّب و سعادت ؛ بلکه بـه خاطر انگیزه های غیر الهی (مانند: ترس از دیگران، نداشتن موقعیّت، ریـاکاری ، خوب نشان خود بـه دیگران و گول زدن دیگران) . درست هست که این رفتار ، از آن جهت کـه مرتکب عمل زشت نشده ، خوب است، امّا آنچه تأثیر آن را دو چندان مـی کند، انگیزه آن عمل است. چنانچه درون حدیث فوق ، دستیـابی بـه ایمان و درک لذّت آن، از آثار ترک چشم چرانی بـه خاطر خدا بیـان شده است.

شـهود عظمت الهی

امام صادق علیـه السلام مـی فرماید : مَا اغتَنَمَ أَحَدٌ بِمِثلِ مَا اغتَنَمَ بَغَضِّ البَصَرِ فَإِنَّ البَصَرَ لَا یُغَضُّ عَن مَحَارِمِ اللّهِ إِلَا وَ قَد سَبَقَ إِلَی قَلبِهِ مُشَاهَدَهُ العَظَمَهِ وَ الجَلَالِ . [۳۹۱] هیچ غنیمتی مانند آنچه را کـه از راه پوشیدن چشم از حرام ، بـه دست مـی آورد ، بـه دست نیـاورده هست و هرگاه چشم از حرام ، بسته شود، بـه مشاهده عظمت و جلال حق ، پیشی مـی گیرد. از این حدیث استفاده مـی شود کـه وقتی انسان ، چشم از حرام بپوشد، مـی تواند بـه دیدار انوار و عظمت الهی درون عالم ملکوت ، راه یـابد.

امان یـافتن از حسرت و هلاکت

حضرت علی علیـه السلام مـی فرماید : مَن غَضَّ طَرفَهٌ قَلَّ أَسَفُهُ وَ أَمِنَ تَلَفَهُ .[۳۹۲] هر دیده بپوشد، تأسّف و حرمتش کم مـی شود و از هلاکت ، درون امان هست .

آرامش دل

آرامش دلبرای هر فرد ، آرامش دل ، از همـه نعمت ها باارزش تر است. انسان مـی تواند از طریق آرامش و اطمـینان قلب ، بـه کمال خودش بیفزاید و کم کم ، بـه قرب الهی کـه هدف نـهایی هست برسد. درون تعالیم اسلامـی آمده ، آن کـه چشم های خود را از نگاه آلوده بپوشاند، آرامش دل را بـه دست مـی آورد . امام علی علیـه السلام مـی فرماید : مَن غَضَّ طَرفَهُ أرَاحَ قَلبَهُ . [۳۹۳] آن کـه دیده بپوشد، دلش را آسوده ساخته است.

تضمـین بهشت

شیخ صدوق از ابن بابویـه و او از پیـامبر صلی الله علیـه و آله روایت نمود کـه پیـامبر خدا صلی الله علیـه و آله مـی فرماید : شما شش چیز را بـه من ضمانت کنید که تا من بهشت را به منظور شما ضامن باشم : ۱ . چون سخن مـی گویید، راست بگویید ؛ ۲ . چون وعده مـی کنید، بـه آن وفا نمایید ؛ ۳ . چون امانتی بـه شما مـی دهند، ارائه نمایید ؛ ۴ . فرج های خود را از حرام نگاه بدارید ؛ ۵ . چشم خود را از حرام محفوظ بدارید ؛ ۶ . دست خود را از لقمـه حرام بکشید. [۳۹۴]

مصونیت از زنا

یکی از رفتارهای نابه هنجار ، زناست کـه در آموزه های اسلامـی ، مورد نـهی قرار گرفته هست و پیـامدهای منفی دنیوی و اخروی به منظور آن بیـان شده هست و به منظور مصونیت از این پیـامدها حتما عوامل پیشگیری آن را شناخت و بدان عمل کرد. از جمله عوامل پیشگیری زنا، درون کلام معصومان علیـهم السلام «چشم پوشی از نگاه حرام» است. امام علی علیـه السلام مـی فرماید : لَیسَ یَزنِی فَرجُکَ إِن غَضَضتَ طَرفَکَ . [۳۹۵] اگر چشم هایت را حفظ کنی، زنا نمـی کنی.

گریـان نبودن درون قیـامت

امام صادق علیـه السلام مـی فرماید : کُلُّ عَینٍ بَاکِیَهٌ یَومَ القِیَامَهِ إِلَا ثَلَاثَهٌ : عَینٌ غُضَّت عَن مَحَارِمِ اللّهِ وَ عَینٌ سَهَرَت فِی طَاعَهِ اللّهِ وَعَینٌ بَکَت فِی جَوفِ اللَّیلِ مِن خَشیَهِ اللّهِ . [۳۹۶]همـه چشم ها درون قیـامت گریـان اند ، جز سه چشم: چشمـی کـه از حرام پوشیده باشد، چشمـی کـه برای اطاعت الهی بیدار باشد و چشمـی کـه در دل شب ، از ترس خدا بگرید.

ه . توجّه بـه پیـامدهای نابه هنجاری های

اشاره

از شیوه های پیشگیری درون زمـینـه نابه هنجاری های ، توجّه بـه پیـامدهایی هست که به منظور فرد ، بـه بار مـی آورد. امام علی علیـه السلام با توجّه بـه این کـه هیچ مـیل و رفتار انحرافی ای نیست مگر آن کـه موجب آفات و آسیب هایی به منظور شخص و اجتماع مـی شود ، مـی فرماید : مَن تَسَرَّعَ إِلَی الشَّهَوَاتِ تَسَرَّعَ إِلَیـهِ الآفَاتُ . [۳۹۷]

کسی کـه به امـیال و رفتارهای مـی شتابد ، آفات و آسیب ها بـه سوی او شتاب مـی گیرند . درون احادیث ، آسیب ها و پیـامدهای زیـادی به منظور و رفتارهای نابه هنجار ، مطرح شده هست تا افراد ، با توجّه بـه آنـها ، بـه امـیال و رفتارهای شـهوی روی نیـاورند. توجّه بـه این آفات و نتایج منفی نابه هنجاری ها ، فطرت انسان را کـه از بدبختی و آسیب ها گریزان هست بیدار مـی سازد و باعث مـی شود کـه دست از آن نابه هنجاری بشوید و یـا لااقل ، آنـها را کاهش دهد . آسیب های نابه هنجاری ، زیـاد هست . درون این جا با توجّه بـه احادیث بـه بخشی از آنـها اشاره مـی کنیم .

آسیب های شخصیتی

کسی کـه از هواهای نفسانی اش تبعیت مـی کند و به رفتارهای نابه هنجار ، روی مـی آورد، شخصیت انسانی و معنوی خود را از دست مـی دهد و احساس پستی و رذالت ، جایگزین آن مـی شود ، خود را بـه امـیال حیوانی ، وابسته مـی داند و هویّت مطلوبی به منظور خویش نمـی یـابد. چنین شخصی ، تعارض درونی ، او را فرا مـی گیرد وحدت و انسجام شخصیت درون خود نمـی یـابد ، عزّت و ارزشمندی خود را نمـی پذیرد ، خود را درون منجلاب گناه و معصیت پروردگار ، غوطه ور مـی بیند ، آینده درخشانی به منظور خود تصویر نمـی کند و به آینده و رشد و پیشرفت خود ، امـیدی ندارد. امام علی علیـه السلام با توجّه بـه ارتباط عاملیِ پیروی از هواهای نفسانی ، با پستی و بی شخصیتی فرد ، مـی فرماید : مَن اَتبَعَ هَوَاهُ أَردَی نَفسَهُ . [۳۹۸]

کسی کـه از هواهای نابه هنجار پیروی مـی کند ، خودش را بـه پستی و بی شخصیتی کشانده است. نیز مـی فرماید : أزرَی بِنَفسِهِ مَن مَلَکَتهُ الشَّهوَهُ، وَ استَعبَدَتهُ المَطَامِعُ . [۳۹۹]

کسی کـه بر او تسلّط یـافته ، خودش را بـه پستی انداخته و حرص و ولع ، او را بـه بند کشیده است.

همچنین مـی فرماید : مَن مَلَکَتهُ نَفسُهُ ذَلَّ قَدرُهُ . [۴۰۰]ی کـه هوای نفسش او را تسخیر کرده ، قدر و منزلت خویش را بـه ذلّت تبدیل کرده است. ایشان با اشاره بـه مروّت (به عنوان یکی از جنبه های شخصیت آدمـی و آسیب پذیری آن ، درون روند رانی، مـی فرماید : زِیَادَهُ الشَّهوَهِ تَزرِیِ بِالمُرُوءَهِ . [۴۰۱] زیـاده روی درون رفتار شـهوی و ، مروّت را درون فرد از بین مـی برد.

آسیب های شناختی و نگرشی

پرداختن بـه نابه هنجاری های و های انحرافی ، پیـامدهای زیـادی دارد : ذهن آدمـی را مشغول مـی سازد ، پراکندگی ذهنی ایجاد مـی کند ، توانایی ادراک حقایق را کاهش مـی دهد ، انگیزه پرداختن بـه مسائل علمـی را از بین مـی برد و از شناخت واقعیّات هستی، فلسفه زندگی، قدر و منزلت آدمـی، جنبه های گوناگون شخصیت انسانی، ارزش های اخلاقی و معنوی، جلوگیری مـی کند . از این رو نسبت بـه مواردی چون : نظام آفرینش و اه آن، خدا، انسان، زندگی و مسائل ارزشی ، نگرشی ناصواب پیدا مـی کند و از حقیقتْ فاصله مـی گیرد. امام کاظم علیـه السلام با توجّه بـه تأثیرت منفی شـهوات درون کاستن کارایی عقل ، مـی فرماید: مَن سَلَّطَ ثَلَاثاً عَلَی ثَلَاثٍ فَکَأَنَّمَا أَعَانَ عَلَی هَدمِ عَقلِهِ : مَن أَظلَمَ نُورَ تَفَکُّرِهِ بِطُولِ أَمَلِهِ، وَ مَحَا طَرَائِفَ حِکمَتِهِ بِفُضُولِ کَلَامِهِ، وَ أَطفَأَ نُورَ عِبرَتِهِ بِشَهَوَاتِ نَفسِهِ، فَکَأَنَّمَا أَعَانَ هَوَاهُ عَلَی هَدمِ عَقلِهِ، وَ مَن هَدَمَ عَقلَهُ أَفسَدَ عَلَیـهِ دِینَهُ وَ دُنیَاهُ . [۴۰۲]

کسی کـه سه چیز را بر سه چیز ، مسلّط کند ، بـه از بین بردن عقلش کمک کرده است:ی کـه با آرزوهای طول و دراز نور اندیشـه اش را بـه تاریکی مـی کشاند ؛ی با حرف های زیـادی و نسنجیده، نکات دقیق حکمتش را محو مـی نماید ؛ وی کـه با شـهوات و هواهای نفسانی، چراغ عبرت پذیر خود را خاموش مـی سازد . چنین فردی ، بـه ویرانی عقل و درایت خویش کمک کرده هست و بدین وسیله ، دین و دنیـای خود را تباه مـی کند. امام علی علیـه السلام با توجّه بـه این کـه عقل ، از طریق ضد خود (یعنی ) درون بند مـی شود و دیگر نمـی تواند نگرش صحیح بـه امور زندگی داشته باشد، مـی فرماید : الهَوَی ضِدُّ العَقلِ . [۴۰۳]

هوای نفسانی ، ضد عقل فعّالیت مـی کند . بـه تعبیر دیگر : آفَهُ العَقلِ الهَوَی . [۴۰۴]

هوای نفسانی ، آسیب رسان بـه عقل است. نیز فرمود: حَرَامٌ عَلَی کُلِّ عَقلٍ مَغلُولٍ بِالشَّهوَهِ أَن یَنتَفِعَ بِالحِکمَهِ . [۴۰۵]

بر هر عقلِ درون بند ، ممنوع هست که از حکمت و کشف حقیقت ، سودمند گردد. درون این حدیث ، ، بـه عنوان عامل مـهمّی کـه به کارایی و نقش ادراکی عقل (چه درون بعد نظری و چه درون بعد عملی و تشخیص خوبی ها و بدی ها) آسیب مـی رساند و مانع رشد علمـی فرد مـی گردد، اشاره شده است. این بیـان ، درون حدیث دیگری نیز تأیید مـی شود ، آن جا کـه فرمود : مَا أَصعَبُ عَلَی مَن استَعبَدَتهُ الشَّهَوَاتُ أَن یَکُونَ فَاضِلاً . [۴۰۶]

چه بسیـار دشوار استی کـه ها ، او را بـه بند کشیده اند ، بتواند بـه فضل علمـی نایل آید !

آسیب های معنوی

انحرافات ، از مصادیق بارز گناه اند . این نوع انحرافات ، نـه تنـها مانع رشد معنوی انسان اند ، بلکه بـه ایمان و پایـه های باور و نگرش دینی آدمـی و روابط او با خدا ، آسیب جدّی وارد مـی سازند. امام علی علیـه السلام مـی فرماید : مَن وَافَقَ هَوَاهُ خَالَفَ رُشدَهُ . [۴۰۷]

کسی کـه با تمایلات انحرافی موافقت کند ، با رشد (همـه جانبه) خویش مخالفت کرده است. رسول اکرم صلی الله علیـه و آله با اشاره بـه مانع بودن به منظور رشد معنوی مـی فرماید : حَرَامٌ عَلَی کُلِّ قَلبٍ عَزِی بِالشَّهَوَاتِ أَن یَجُولَ فِی مَلَکُوتِ السَّمَاوَاتِ . [۴۰۸]

کسی کـه دلش با های انحرافی آرامش مـی یـابد ، از این کـه بتواند بـه رشد معنوی و ملکوت آسمان ها راه یـابد ، ممنوع هست . امام علی علیـه السلام بـه تأثیر رانی بر عدم برقراری رابطه عاطفی با خدا پرداخته ، مـی فرماید : لَیسَ فِی المَعَاصِی أَشَدُّ مِن اتِّبَاعِ الشَّهوَهِ فَلَا تَطِیعُوهَا فَیَشغَلُکُم عَنِ اللّهِ . [۴۰۹]

در بین گناهان، هیچ گناهی بـه مانند پیروی از ، شدیدترین تأثیرات منفی بر انسان را ندارد . بنا بر این ، از تمایلات تبعیت نکنید کـه شما را از ارتباط با خداوند ، باز مـی دارد . پیـامبر صلی الله علیـه و آله با توجّه بـه این کـه با گرایش بـه نابه هنجاری های ، نمـی توان بـه سوی مقام معنوی تقوا و ورع ، گام برداشت ، مـی فرماید : حَرَامٌ عَلَی کُلِّ قَلبٍ مُتَوَلِّهٍ بِالشَّهَوَاتِ أَن یَسکُنَهُ الوَرَعُ . [۴۱۰]

هر دلی کـه ها متولّی آن اند ، ورع و تقوا بـه آن راه ندارد .

امام علی علیـه السلام با اشاره بـه این کـه رانی ، تقوا را از بین مـی برد، مـی فرماید : لا یُفسِدُ التَّقوَی إِلَا غَلَبَهُ الشَّهوَهِ . [۴۱۱]

هیچ چیزی بـه مانند حاکمـیت بر روح آدمـی ، تقوای فرد را تباه نمـی سازد. مداومت بر رفتارهای نابه هنجار ، علاوه بر مانع تراشی بر رشد معنوی و ارتباط با خدا و عامل از بین بردن تقوا ، بـه تدریج ، دین داری و ایمان انسان را بـه خطر مـی اندازد و چه بسا ممکن هست که فرد را بـه کفر بکشاند. رسول اکرم صلی الله علیـه و آله درون این زمـینـه مـی فرماید : مَن کَانَ أَکثَرُ هَمِّهِ نَیلَ الشَّهَوَاتِ نُزِعَ مِن قَلبِهِ حَلَاوَهُ الإِیمَانِ . [۴۱۲]

کسی کـه بیشترین همّتش ، رسیدن بـه تمایلات شـهوی است، بـه تدریج ، شیرینی ایمان و دین داری ، از دل او کنده مـی شود. امام علی علیـه السلام نیز بـه همـین نکته اشاره مـی کند و مـی فرماید: طَاعَهُ الشَّهوَهِ تُفسِدُ الدِّینِ .[۴۱۳]

پیروی مستمر از ، پایـه های دینداری را درون فرد متزلزل مـی سازد. نیز آن را از عوامل مـهمّی کـه به کفر مـی انجامد ، بر مـی شمرد و مـی فرماید : أَرکَانُ الکُفرِ أَربَعَهٌ : الرَّغبَهُ ، وَ الرَّهبَهُ وَ الغَضَبُ وَ الشَّهوَهُ . [۴۱۴]

ارکان کفر ، چهار چیز است: علاقه بـه محرّمات، ترس از مددکاری درون راه دین، خشمگینی بـه دیگران و رانی .

پیـامدهای ناگوار

از جمله اموری کـه مـی تواند افراد را از انحرافات ، باز دارد و لااقل ارتکاب این انحرافات را کاهش دهد ، آگاه سازی از پیـامدهای ناگواری هست که این رفتارها درون زندگی دنیوی و اخروی آنـها بـه جای مـی گذارد و در بسیـاری موارد ، راه بازگشت را هم بـه روی انسان مـی بندد . درون احادیث ، بـه مجموعه ای از پیـامدهای دردناک ناشی از نابه هنجاری ، اشاره شده هست . درون بعضی از احادیث ، هلاکت و بدبختی بـه صورت کلی، پیـامد هواهای نفسانی ذکر شده ، آن جا کـه رسول اکرم صلی الله علیـه و آله مـی فرماید : إِنَّمَا هَلَاکَ النَّاسِ بِاتِّبَاعِ الهَوَی... . [۴۱۵] همانا هلاکت و بدبختی مردم ، بـه پیروی از هواهای نفسانی است. امام علی علیـه السلام مـی فرماید : غَلَبَهُ الشَّهوَهِ تُبطِلُ العِصمَهَ وَ تُورِدُ الهَلَکَ . [۴۱۶]

حاکمـیت بر زندگی آدمـی ، مصونیت را از بین مـی برد و هلاکت و بدبختی را موجب مـی شود. علی بن اسباط ، از ا معصوم علیـهم السلام نقل مـی کند کـه فرموده اند : فِیمَا وَعَظَ اللّهُ عَزَّ وَجَلَّ بِهِ عِیسَی علیـه السلام : یَا عِیسَی ... وَکُفَّ بَصَرَکَ عَمَّا لَا خَیرَ فِیـهِ فَکَم مِن نَاظِرٍ نَظرَهً قَد زَرَعَت فِی قَلبِهِ شَهوَهً وَ وَرَدَت بِهِ مَوارِدَ حِیَاضٍ الهَلَکَهِ . [۴۱۷]

خداوند درون ضمن موعظه حضرت عیسی علیـه السلام فرمود: ای عیسی ! ... جلوی چشمت را درون مقابل چیزهایی کـه خیری درون آن نیست ، بگیر. چه بسا بیننده ای کـه با یک بار نگاه آلوده ، ی درون دل او بکارد و او را بـه هلاکت بیندازد . درون برخی دیگر از احادیث ، بیماری ها و ناراحتی های جسمـی و روانی ، بـه عنوان پیـامد تمایلات شـهوی ، مطرح گردیده اند . امام علی علیـه السلام مـی فرماید : مَن لَم یُدَاوِ شَهوَتَهُ بِالتَّرکِ لَم یَزَل عَلِیلاً . [۴۱۸]

کسی کـه تمایلات نابه هنجار و رانی خود را با ترک آن درمان نکند، همـیشـه بیمار و دردمند خواهد بود.

و نیز فرمود : لَا خَیرَ فِی لَذَّهٍ تُوجِبُ نَدَماً وَ شَهوَهٍ تُعقِبُ أَلَماً . [۴۱۹]

در لذّتی کـه پشیمانی بـه بار مـی آورد و ی کـه پیـامدش درد و ناراحتی هست ، هیچ خیر و خوبی ای نیست . درون احادیث دیگری از جمله پیـامدهای رانی : سختی، درد، بدبویی ، عذاب، رسوایی و آبروریزی درون آخرت ، بیـان شده است. رسول اکرم مـی فرماید : ألَا وَإِنَّ النَّارَ سَهِلٌ بِشَهوَهٍ . [۴۲۰]

رانی ، زمـینـه ورود بـه آتش جهنم را تسهیل مـی کند. نیز درون مورد کیفیّت محشور شدن گروه هایی از مردم فرمود : وَ الَّذِینَ أَشَدُّ نَتناً مِنَ الجِیَفِ فَالَّذِینَ یَتَمَتَّعُونَ بِالشَّهَوَاتِ وَ اللَّذَّاتِ . [۴۲۱]

کسانی کـه غرق درون شـهوات و لذّات حرام اند، درون روز قیـامت ، با بوی بدی ، بدتر از بوی مردار ، محشور مـی شوند. امام علی علیـه السلام مـی فرماید : لَا تُوَازِی لَذَّهُ المَعصِیَهِ فُضُوحِ الآخِرَهِ وَ أَلِیمِ العُقُوبَاتِ . [۴۲۲]

هرگز لذّت معصیت و حرام ، با رسوایی و عقاب های دردناک آخرت ، مساوی نیست. درون حدیثی ، پیـامبر اسلام صلی الله علیـه و آله درون مورد آسیب ها و پیـامدهای یکی از نابه هنجاری ها مـی فرماید : فِی الزِّنا سِتُّ خِصَالٍ ، ثَلَاثٌ مِنـهَا فِی الدُّنیَا، وَ ثَلَاثٌ مِنـهَا فِی الآخِرَهِ فَأَمَّا الَّتِی فِی الدُّنیَا فَیَذهَبُ بِالبَهَاءِ وَ یُعَجِّلُ الفَنَاءَ وَ یَقطَعُ الرِّزقَ وَأَمَّا الِّتِی فِی الآخِرَهِ : فَسُوءُ الحِسَابِ وَ سَخَطُ الرَّحمَانِ وَ الخُلُودُ فِی النَّارِ . [۴۲۳]

زنا ، شش اثر دارد : سه اثر درون دنیـا و سه اثر درون آخرت . آثاری کـه در دنیـا دارد ، این هست که آبروی انسان مـی رود ، مرگ ، زود فرا مـی رسد و روزی را کاهش مـی دهد ؛ امّا سه اثر درون آخرت این هست که حسابرسی ، سخت و دقیق انجام مـی پذیرد، خشم خداوند رحمان ، فرد را شامل مـی گردد و همـیشـه درون آتش خواهد بود. بنا بر این ، توجّه بـه پیـامدهای ناگوار دنیوی و اخرویِ نابه هنجاری های و یـادآوری آنـها ، درون روان افراد تأثیر مـی گذارد و آنـها را از این کـه بی پروا ، بـه رفتارهای نابه هنجار روی آورند ، بازمـی دارد .

فهرست منابع و مآخذ

۱ . احساسات و پاسخ های انسان ، مسترز جانسون ، ترجمـه : بهنام اوحدی ، اصفهان : نقش خورشید ، ۱۳۸۰ ش .

۲ . إحقاق الحق و إزهاق الباطل ، نور اللّه بن السیّد شریف الشوشتری (القاضی التستری) با تعلیقات : السید شـهاب الدین مرعشی ، قم : مکتبه آیـه اللّه المرعشی ، ۱۴۱۱ ق .

۳ . اختیـار معرفه الرجال (رجال الکشّی) ، محمّد بن الحسن الطوسی (الشیخ الطوسی) ، تصحیح : حسن مصطفوی ، مشـهد : دانشگاه مشـهد ، ۱۳۴۸ ش .

۴ . اخلاق از دیدگاه اسلام ، حمـید قاسمـی ، تهران : سازمان تبلیغات اسلامـی ، ۱۳۷۳ ش .

۵ . اخلاق درون اسلام و جهان غرب ، مرتضی مطهّری ، تهران : صدرا ، ۱۳۷۴ ش .

۶ . اخلاق و تربیت اسلامـی ، محمّد تقی رهبر و محمّد حسن رحیمـیان ، تهران : سمت ، ۱۳۷۷ ش .

۷ . إرشاد القلوب ، الحسن بن محمّد الدیلمـی ، تهران : مرکز نشر کتاب .

۸ . ازدواج ، مکتب انسان سازی ، رضا پاک نژاد ، تهران : یـاسر ، ۱۳۶۴ ش .

۹ . اسلام و تربیت ، ابراهیم امـینی ، تهران : انجمن اولیـا و مربیـان جمـهوری اسلامـی ایران ، ۱۳۶۷ ش .

۱۰ . اسلام و تربیت کودکان ، احمد بهشتی ، تهران : سازمان تبلیغات اسلامـی ، ۱۳۷۲ ش .

۱۱ . الإصابه فی تمـییز الصحابه ، أحمد بن علی العسقلانی (ابن حجر) ، تحقیق : عادل أحمد عبد الموجود و علی محمّد معوّض ، بیروت : دار الکتب العلمـیّه ، ۱۴۱۵ ق .

۱۲ . اصول بهداشت روانی ، ابو القاسم حسینی ، مشـهد : دانشگاه علوم پزشکی مشـهد ، ۱۳۷۷ ش .

۱۳ . أعلام الدین فی صفات المؤمنین ، حسن بن محمّد الدیلمـی ، تحقیق : مؤسسه آل البیت ، قم : مؤسسه آل البیت ، ۱۴۰۸ ق .

۱۴ . البرهان فی تفسیر القرآن ، هاشم بن سلیمان البحرانی ، تحقیق : مؤسسه البعثه ، قم : مؤسسه البعثه ، ۱۴۱۵ ق .

۱۵. الجامع الصغیر فی أحادیث البشیر النذیر ، عبد الرحمان بن أبی بکر السیوطی ، بیروت : دار الفکر ، ۱۴۰۱ ق .

۱۶ . الجعفریـات ، محمّد بن محمّد بن الأشعث الکوفی ، تهران : مکتبه نینوی (طبع شده درون ضمن : قرب الإسناد) .

۱۷ . الحدائق الناضره فی أحکام العتره الطاهره ، یوسف بن أحمد البحرانی ، قم : مؤسسه نشر اسلامـی ، ۱۳۷۷ ش .

۱۸ . الخصال ، محمّد بن علی ابن بابویـه القمّی (الشیخ الصدوق) ، تحقیق : علی اکبر الغفاری ، قم : مؤسسه النشر الإسلامـی ، ۱۴۰۳ ق .

۱۹ . الدراسات النفسانیـه عند العلماء المسلمـین ، محمّد عثمان النجاتی ، قاهره : دار الشروق ، ۱۳۱۴ ق .

۲۰ . الشفا : الإلهیـات ، ابن سینا ، قم : مکتبه المرعشی ، ۱۴۰۵ ق .

۲۱ . الطبقات الکبری ، محمّد بن سعد (کاتب الواقدی) بیروت : دار صادر .

۲۲ . العقد الحضاری فی شریعه القرآن ، هادی الدرقاش ، بیروت ، ۱۹۸۹ م .

۲۳ . العهود المحمّدیّه ، الشعرانی

۲۴ . العین ، خلیل بن أحمد الفراهیدی ، تصحیح : أسعد الطیب ، قم : اُسوه .

۲۵ . الفردوس الأعلی ، محمّد حسین کاشف الغطاء ، قم : مکتبه فیروز آبادی ، ۱۳۷۲ ق .

۲۶ . الفردوس بمأثور الخطاب ، شیرویـه بن شـهردار الدیلمـی الهمدانی ، تحقیق : السعید بسیونی زغلول ، بیروت : دار الکتاب العلمـیّه ، ۱۴۰۶ ق .

۲۷ . الفقه المنسوب للإمام الرضا علیـه السلام ، تحقیق : مؤسسه آل البیت علیـهم السلام ، مشـهد : المؤتمر العالمـی للإمام الرضا علیـه السلام ، ۱۴۰۶ ق .

۲۸ . الکافی ، محمّد بن یعقوب الکلینی الرازی ، تهران : دار الکتب الإسلامـیه ، ۱۳۹۱ ق .

۲۹ . الکشاف ،

۳۰ . الکشّاف ، محمود بن عمر الزمخشری ، بیروت : دار المعرفه .

۳۱ . المحاسن ، أحمد بن محمّد البرقی ، تحقیق : سید مـهدی الرجایی ، قم : المجمع العالمـی لأهل البیت علیـهم السلام ، ۱۴۱۳ ق .

۳۲ . المحجّه البیضاء فی تهذیب الإحیـاء ، محمّد محسن بن شاه مرتضی الفیض الکاشانی ، تحقیق : علی اکبر الغفاری ، قم : مؤسسه نشر الإسلامـی .

۳۳. المحرر فی الفقه علی مذهب الإمام أحمد بن حنبل ، مجد الدین أبی البرکات ، ج ۲ ، بیروت : دار الکتاب العربی .

۳۴ . المراسیل ، سلیمان بن الأشعث السجستانی ، ریـاض : دار السمـیعی ، ۱۴۲۲ ق .

۳۵ . المستدرک علی الصحیحین ، محمّد بن عبد اللّه الحاکم النیسابوری ، تحقیق : مصطفی عبد القادر عطا ، بیروت : دار الکتب العلمـیّه ، ۱۴۱۱ ق .

۳۶ . المشاکل الزوجیـه بین الطب والدین ، جمـیلی ، بیروت : دار البیـان العربی ، ۱۳۷۰ ق .

۳۷ . المصنّف ، عبد الرزّاق بن همّام الصنعانی ، بیروت : مکتبه الإسلامـی ، ۱۴۰۳ ق .

۳۸ . المعجم الکبیر ، سلیمان بن أحمد اللخمـی الطبرانی ، قاهره : مکتبه ابن تیمـیه .

۳۹ . المقنعه ، محمّد بن محمّد بن النعمان العُکبری البغدادی (الشیخ المفید) ، تحقیق : مؤسسه النشر الإسلامـی ، قم : مؤسسه النشر الإسلامـی ، ۱۴۱۰ ق .

۴۰ . المنتقی شرح موطأ الإمام مالک ، سلیمان بن خلف الباجی الأندلسی ، ج ۳ ، بیروت : دار الکتاب العربی ، ۱۳۳۲ ق .

۴۱ . المنجد فی اللغه والأعلام ، لوئیس معلوف ، بیروت : دار المشرقین ، ۱۹۷۳ م .

۴۲ . المـهذّب ، عبد العزیز ابن براج طرابلسی ، قم : النشر الإسلامـی ، ۱۴۰۶ ق .

۴۳ . المـیزان فی تفسیر القرآن ، سید محمّد حسین طباطبایی ، تهران : بنیـاد علمـی و فکری علّامـه طباطبایی ، ۱۳۶۴ ش .

۴۴ . النوادر ، أحمد بن محمّد الأشعری ، تحقیق : مؤسسه الإمام المـهدی (عج) ، قم : مدرسه الإمام المـهدی (عج) ، ۱۴۰۸ ق .

۴۵ . النوادر ، فضل اللّه بن علی الحسن الراوندی (م ۵۷۱ ق) ، تحقیق : سعید رضا علی عسکری ، قم : دارالحدیث ، ۱۳۷۷ ش ، اوّل .

۴۶ . النـهایـه فی غریب الحدیث و الأثر ، مجد الدین ابن الأثیر ، تحقیق : طاهر أحمد الزاوی ، قم : اسماعیلیـان ، ۱۳۶۷ ش .

۴۷ . الأمالی ، محمّد بن الحسن الطوسی (الشیخ الطوسی) ، تحقیق : مؤسسه البعثه ، قم : دار الثقافه ، ۱۴۱۴ ق .

۴۸ . امـیل : رساله ای درون باب آموزش و پرورش ، ژان ژاک روسو ، ترجمـه : سبحانی، قم : فرخی، ۱۳۴۸ش .

۴۹ . آنچه حتما همسران جوان بدانند ، نائوم مـیخائیلوویچ خوداکوف ، ترجمـه : بهروز ممـیتا ، تهران : عطایی ، ۱۳۷۶ ش .

۵۰. آنچه زنان مـی خواهند مردان بدانند ، باربارا دی آنجلس ، ترجمـه : زهرا کرباسیـان ، تهران : رامانیوش ، ۱۳۸۲ ش .

۵۱ . انسان درون جستجوی معنا ، ویکتور فرانکل ، مترجم : علی اکبر معارفی ، تهران : دانشگاه تهران ، ۱۳۷۵ ش .

۵۲ . انگیزش و شخصیت ، آبراهام هارلد مزلو ، ترجمـه : احمد رضوانی ، مشـهد : آستان قدس رضوی ، ۱۳۷۲ ش .

۵۳ . الإیضاح ، فضل بن شاذان الأزدی النیسابوری ، تحقیق : مـیر جلال الدین الحسینی الاُرموی ، تهران : دانشگاه تهران ، ۱۳۵۱ ش .

۵۴ . بحار الأنوار ، محمّد باقر بن محمّد تقی المجلسی (العلّامـه المجلسی) ، تهران : المکتبه الإسلامـیه ، ۱۴۰۳ ق .

۵۵ . برنامـه سعادت (ترجمـه کشف المحجّه لمثره المُهجه) ، علی بن موسی الحلّی (ابن طاووس) ، مترجم : محمّد باقر شـهیدی ، تهران : کتاب فروشی مرتضوی ، ۱۳۴۱ ش .

۵۶ . بلوغ ، موریس دبس ، ترجمـه : اسحاق لاله زار ، تهران : خورشید نو .

۵۷ . بلوغ و ازدواج ، برنارد آدولفوس و مک فادن ، ترجمـه : مـهرداد مـهرین ، تهران : بهاران ، ۱۳۶۸ ش .

۵۸ . بهداشت روانی ، سعید شاملو ، تهران : رشد ، ۱۳۶۳ ش .

۵۹ . پرورش روح درون چهل حدیث ، محمّد شفیعی ، قم : مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامـی ، ۱۳۷۰ ش .

۶۰ . پژوهشی درون تاریخ قرآن ، محمّد باقر حجّتی ، تهران : دفتر نشر فرهنگ اسلامـی ، ۱۳۶۵ ش .

۶۱ . پنج گفتار روان شناسی ، ژان پیـاژه ، ترجمـه : نیک چهره محسنی ، تهران : رشد ، ۱۳۶۰ ش .

۶۲ . تاج العروس من الجواهر القاموس ، السیّد محمّد بن محمّد الحسینی الزّبیدی ، تحقیق : علی شیری ، بیروت : دار الفکر ، ۱۴۱۵ ق .

۶۳ . تاریخ بغداد ، أحمد بن علی الخطیب البغدادی ، مدینـه : المکتبه السفلیّه .

۶۴ . «تأمّلی درون گسترش شبکه های اطلاع رسانی جهانی» محمّد مـهدی نمازی ، مجله ره آورد ، ش ۱۳ ، قم : مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامـی ، ۱۳۷۹ ش .

۶۵ . تحف العقول عن آل الرسول ، حسن بن علی الحرّانی (ابن شعبه) ، تحقیق : علی اکبر غفاری ، قم : کتاب فروشی اسلامـیه ، ۱۴۰۴ ق .

۶۶ . تربیت درون اسلام ، ثابت حافظ ، قم : موسسه آموزشی پژوهشی امام خمـینی رحمـه الله ، ۱۳۸۱ ش .

۶۷. تربیت درون دوره های کودکی ، نوجوانی و جوانی از دیدگاه اسلامـی (مجموعه مقالات روان شناختی با رویکرد بالینی) ، علی نقی فقیـهی ، تهران : یسطرون ، ۱۳۸۴ ش .

۶۸ . تربیت کودوجوان از دیدگاه اسلام و علم ، علی اسلامـی نسب ، تهران : نسل نواندیش ، ۱۳۷۹ ش .

۶۹ . «تربیت دینی درون برابر چالش قرن بیست و یکم» ، خسرو باقری ، نشریـه اطلاع رسانی معارف ، ش ۲ .

۷۰ . تفاوت های فردی ،آن آناستازی ، ترجمـه : جواد طهوریـان ، مشـهد : آستان قدس رضوی ، ۱۳۷۱ ش .

۷۱ . تفسیر القمّی ، علی بن إبراهیم القمّی ، تحقیق : السید الطیّب ال الجزائری ، قم : مؤسسه دار الکتاب ، ۱۴۰۴ ق .

۷۲ . تفسیر نمونـه ، ناصر مکارم شیرازی ، تهران : دار الإسلامـیه ، ۱۳۷۰ ش .

۷۳ . تنبیـه الخواطر و نزهه النواظر (مجموعه ورّام) ، ورّام بن أبی فراس الحمدان ، بیروت : مؤسسه الأعلمـی للمطبوعات .

۷۴ . توضیح المسائل ، سید علی حسینی سیستانی ، قم : ستاره ، ۱۴۱۵ ق .

۷۵ . تهذیب الأحکام فی شرح المقنعه ، محمّد بن الحسن الطوسی (الشیخ الطوسی) ، تحقیق : محمّد جواد مُغنیـه ، بیروت : دار الأضواء ، ۱۴۱۳ ق .

۷۶ . ثواب الأعمال و عقاب الأعمال ، محمّد بن علی ابن بابویـه القمّی (الشیخ الصدوق) تحقیق : علی اکبر الغفاری ، قم : الکتبی ال و تهران : مکتبه الصدوق .

۷۷ . جامع الأحادیث ، أحمد بن علی ابن رازی ، تحقیق : محمّد حسینی نیشابوری ، مشـهد : مؤسسه رضویـه ، ۱۴۱۳ ق .

۷۸ . جامع الأخبار أو معارج الیقین فی اُصول الدین ، محمّد بن محمّد الشعیری السبزواری ، تحقیق : مؤسسه آل البیت علیـهم السلام قم : مؤسسه آل البیت علیـهم السلام ، ۱۴۱۴ ق .

۷۹ . جوان ، انگیزه و رفتار ، علی اسماعیلی ، تهران : لقاء النور ، ۱۳۸۱ ش .

۸۰ . جوان و آرامش روان ، علی نقی فقیـهی ، قم : پژوهشکده حوزه و دانشگاه با همکاری انستیتو روان پزشکی تهران و مؤسسه مطالعاتی مشاوره اسلامـی ، ۱۳۸۲ ش .

۸۱ . جوانی پر رنج (پژوهش درباره مسائل جوانان ایران) ، محمّد حسن صاحب زمانی ، تهران : عطایی ، ۱۳۴۴ ش .

۸۲ . جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام ، محمّد حسن ال ، تهران : دار الکتب الإسلامـیه ، ۱۳۹۴ ق .

۸۳ . چهل حدیث ، روح اللّه ال الخمـینی ، قم : مرکز نشر فرهنگی رجاء ، ۱۳۶۸ ش .

۸۴ . خلاصه روان پزشکی علوم رفتاری ، سادوک کاپلان ، ترجمـه : نصرت اللّه پورافکاری ، تهران : شـهرآب ، ۱۳۷۹ ش .

۸۵ . داستان راستان ، مرتضی مطهّری ، تهران : صدرا ، ۱۳۷۹ ش .

۸۶ . دعائم الإسلام و ذکر الحلال و الحرام و القضایـا و الأحکام ، النعمان بن محمّد التمـیمـی المغربی ، تحقیق : آصف بن علی أصغر فیضی ، مصر : دار المعارف ، ۱۳۸۹ ق .

۸۷ . رابطه بین والدین و کودکان ، حییم گینات ، ترجمـه : سیـاوش سرتیپی ، تهران : اطلاعات ، ۱۳۶۸ش .

۸۸ . راهنمای انسانیت (سیری دیگر درون «نـهج الفصاحه» ) ، فرید تنکابنی ، تهران : دفتر نشر فرهنگ اسلامـی ، ۱۳۷۹ ش .

۸۹ . رساله توضیح المسائل ، روح اللّه ال الخمـینی ، قم : نشر روح ، ۱۳۷۵ ش .

۹۰ . رشد و شخصیت کودک ، پاول هنری ماسن ، مترجم : مـهشید پارسایی ، تهران : نشر مرکز ، ۱۳۶۸ ش .

۹۱ . رفتارهای نابه هنجار و به هنجار کودکان و نوجوانان و راه های پیشگیری و درمان نابه هنجاری ها ، شکوه نوّابی نژاد ، تهران : سازمان انتشاراتی و فرهنگی ابتکار هنر ، ۱۳۷۱ ش .

۹۲ . روان پزشکی ، ج . فرّخ ، مشـهد : دانشگاه مشـهد ، ۱۳۵۱ ش .

۹۳ . روان شناسی اجتماعی ، اتو کلاین برگ ، ترجمـه : علی محمّد کاردان ، تهران : نشر اندیشـه ، ۱۳۷۰ ش .

۹۴ . روان شناسی اجتماعی درون تعلیم و تربیت ، حمزه گنجی و رمضان حسن زاده ، تهران : سخن ، ۱۳۷۸ ش .

۹۵ . روان شناسی اختلال های (روش های تشخیص و درمان اختلال های زنان و مردان) ، محمّد رضا دژکام ، تهران : دژ ، ۱۳۸۱ ش .

۹۶ . روان شناسی بلوغ ، حییم گینات ، ترجمـه : مـهدی قراچه داغی ، تهران : شرکت نکته پردازان ، ۱۳۶۸ ش .

۹۷ . روان شناسی بلوغ و تربیت کودکان و نوجوانان ، ویلیـام آلفسون ، مترجم : فضل اللّه شاهلویی و قاضی پروین ، تهران : حسام ، ۱۳۷۰ ش .

۹۸ . روان شناسی رشد (۱) با نگرش بـه منابع اسلامـی ، علی مصباح و دیگران ، تهران : سمت ، ۱۳۷۴ ش .

۹۹ . روان شناسی رشد ، حسین لطف آبادی ، تهران : سمت ، ۱۳۷۸ ش .

۱۰۰ . روان شناسی رشد ، سوسن سیف و همکاران ، تهران : سمت ، ۱۳۷۷ ش .

۱۰۱. روان شناسی رشد ، علی اکبر شعاری نژاد ، تهران : پیـام نور ، ۱۳۷۲ ش .

۱۰۲ . روان شناسی رشد کودوجوان ، محمّد پارسا ، تهران : بعثت ، ۱۳۷۱ ش .

۱۰۳ . روان شناسی رشد ، لورای برک ، ترجمـه : یحیی سید محمّدی ، تهران : ارسباران ، ۱۳۸۳ ش . ۱۰۴ . روان شناسی رشد (مفاهیم بنیـادی درون روان شناسی کودک) ، حسن احدی و شکوه السادات بنی جمالی ، تهران : نشر بنیـاد ، ۱۳۶۸ ش .

۱۰۵ . روان شناسی ژنتیک ، محمود منصور ، تهران : چهر ، ۱۳۵۶ ش .

۱۰۶ . روان شناسی ژنتیک (۲) ، محمود منصور و پریرخ دادستان ، تهران : رشد ، ۱۳۷۴ ش .

۱۰۷ . روان شناسی عمومـی ، حمزه گنجی ، تهران : بعثت ، ۱۳۷۲ ش .

۱۰۸ . روان شناسی فردی ، آلفرد آدمر ، ترجمـه : حسن زمانی شرفشاهی ، تهران : تصویر ، ۱۳۷۰ ش .

۱۰۹ . روان شناسی مرضی ، پروین بیرجندی ، تهران : دهخدا ، ۱۳۴۱ ش .

۱۱۰ . روان شناسی نوجوانان و جوانان ، احمد احمدی ، اصفهان : مشعل ، ۱۳۸۲ ش .

۱۱۱ . روان شناسی نوجوانی ، گلن مایز بلر و استوارت جزنر ، ترجمـه : مجید رشیدپور ، تهران : مؤسسه تحقیقات اجتماعی دانشگاه تهران ، ۱۳۵۴ ش .

۱۱۲ . روان شناسی و تربیت کودکان و نوجوانان ، والنتینا مـیخائیلوونا لاپیک و واسیلی دمـیتری یویچ کاچتکوف ، ترجمـه : محمّد تقی زاده ، تهران : افسون ، ۱۳۸۱ ش .

۱۱۳ . روضه الواعظین ، محمّد بن الحسن الفتّال النیسابوری ، تحقیق : حسین الأعلمـی ، بیروت : مؤسسه الأعلمـی ، ۱۴۰۶ ق .

۱۱۴ . زمـینـه روان شناسی ، ریتال اتکینسون و ریچارد اتکینسون و ارنست هیلگارد ، ترجمـه : محمّد تقی براهنی و همکاران ، تهران : رشد ، ۱۳۷۰ ش .

۱۱۵ . زناشویی درمانی (از دیدگاه رفتاری ارتباطی) ، فیلیپ برنشتاین ، ترجمـه : حسن پورعابدی نائینی ، تهران : رشد ، ۱۳۸۰ ش . ۱۱۶ . زندگی مردان (آشنایی با رفتارهای ) ، محمّدرضا نیک خو ، تهران : سخن ، ۱۳۸۰ ش .

۱۱۷ . زن و خانواده ، زهرا آیت الهی ، تهران : روابط عمومـی شورای فرهنگی اجتماعی زنان ، ۱۳۸۱ ش .

۱۱۸ . سفینـه البحار ، شیخ عبّاس قمـی ، تهران : مؤسسه انتشارات فراهانی .

۱۱۹ . سفینـه البحار و مدینـه الحکم و الآثار ، شیخ عبّاس القمّی ، بیروت : مؤسسه الوفاء ، ۱۳۵۹ ق .

۱۲۰ . ولوژی ، بحثی درباره فیزیولوژی و روان شناسی ، ابراهیم جعفر کرمانی ، تهران : دهخدا ، ۱۳۴۹ ش.

۱۲۱ . سنن ابن ماجه ، محمّد بن یزید القزوینی (ابن ماجه) ، تحقیق : محمّد فؤاد عبد الباقی ، بیروت : دار الفکر للطباعه والنشر ، ۲۰۰۳ م .

۱۲۲ . سنن ابن ماجه ، محمّد بن یزید القزوینی ، تحقیق : محمّد فؤاد عبد الباقی ، بیروت : دار الفکر للطباعه و النشر ، ۱۳۹۵ ق .

۱۲۳ . سنن أبی داوود ، سلمان بن أشعث السجستانی ، تحقیق : هیثم بن نزار تمـیمـی ، بیروت : شرکت دار الأرقم ، ۱۴۲۰ ق .

۱۲۴ . سنن أبی داوود ، سلیمان بن الأشعث السجستانی ، تحقیق : محمّد محیی الدین عبد الحمـید ، بیروت : دار إحیـاء السنّه النبویّه .

۱۲۵ . سنن الترمذی (الجامع الصحیح) ، محمّد بن عیسی الترمذی ، تحقیق : أحمد محمّد شاکر ، ج ۳ و ۴ و ۵ ، بیروت : دار الإحیـاء التراث العربی .

۱۲۶ . سنن الدار قطنی ، علی بن عمر البغدادی ، بیروت : دار الکتاب العلمـیه ، ۱۳۱۴ ق .

۱۲۷ . سنن الکبری ، أحمد بن الحسین البیـهقی ، تحقیق : محمّد عبد القادر عطا ، بیروت : دار الکتب العلمـیه ، ۱۴۱۴ ق .

۱۲۸ . سنن النبی ، سید محمّد حسین طباطبایی ، قم : مؤسسه نشر اسلامـی ، ۱۴۱۹ ق .

۱۲۹ . سنن النسائی بشرح جلال الدین السیوطی و حاشیـه الإمام السندی ، أحمد بن شعیب النسائی ، بیروت : دار العلم .

۱۳۰ . سنن النسائی بشرح الحافظ جلال الدین السیوطی و حاشیـه الإمام السندی ، عبد الرحمان بن أبی بکر السیوطی ، ج ۳ ، بیروت : دار القلم .

۱۳۱ . سه رساله درباره تئوری مـیل ، زیگموند فروید ، مترجم : هاشم رضی ، ۱۳۴۳ ش .

۱۳۲ . سیر فرهنگ و تاریخ تعلیم و تربیت درون ایران و اروپا ، مرتضی راوندی ، تهران : گویـا ، ۱۳۶۴ ش .

۱۳۳ . شخصیت عصبی زمانـه ما ، کارن هورنای ، ترجمـه : محمّد جعفر مصفّا ، تهران : گفتار ، ۱۳۶۹ ش .

۱۳۴ . شرح غرر الحکم و درر الکلم ، آقا جمال خوانساری ، تحقیق : مـیر جلال الدین محدّث اُرموی ، تهران : دانشگاه تهران ، ۱۳۷۳ ش .

۱۳۵ . شرح نـهج البلاغه ، ابن ابی الحدید ۱۳۶ . صحیح البخاری ، محمّد بن إسماعیل البخاری ، تحقیق : مصطفی دیب البغا ، دمشق : الیـامـه و بیروت : دار ابن کثیر ، ۱۴۱۰ ق .

۱۳۷ . صحیح مسلم ، مسلم بن الحجّاج القشیری النیسابوری ، تحقیق : محمّد فؤاد عبد الباقی ، قاهره : دار الحدیث ، ۱۴۱۲ق .

۱۳۸ . صحیح مسلم ، مسلم بن الحجّاج القشیری النیسابوری ، تحقیق و تعلیق : موسی شاهین و احمد عمر الهاشم ، بیروت : عزّ الدین ، ۱۴۰۷ ق .

۱۳۹ . طوق اله فی الألفه والاُلوف ، أبو محمّد ابن حزم اندلسی ، تحقیق : احسان عبّاس ، بیروت : مؤسسه العربیـه للدراسات والنشر ، ۱۹۹۳ م .

۱۴۰ . عده الداعی ونجاح الساعی ، أحمد بن محمّد الأسدی ، تحقیق : احمد موحّدی قمـی ، تهران : مکتبه الوجدانی .

۱۴۱ . عرفان اسلام ، محمّد تقی جعفری ، تهران : دانشگاه صنعتی شریف ، ۱۳۷۳ ش .

۱۴۲ . علل الشرائع ، محمّد بن علی ابن بابویـه القمّی (الشیخ الصدوق) ، نجف : المکتبه الحیدریـه ، ۱۳۸۶ ق .

۱۴۳ . عوالی اللآلی العزیزیّه فی الأحادیث الدینیـه ، محمّد بن علی الأحسائی (ابن أبی جمـهور) ، تحقیق : مجتبی العراقی ، قم : مطبعه سیّد الشـهداء ، ۱۴۰۳ ق .

۱۴۴ . عیون أخبار الرضا علیـه السلام ، محمّد بن علی ابن بابویـه القمّی (الشیخ الصدوق) ، تحقیق : السید مـهدی الحسینی اللاجوردی ، تهران : مکتبه جهان ، ۱۳۸۱ ق .

۱۴۵ . عیون الحکم والمواعظ ، علی بن محمّد اللیثی الواسطی ، تحقیق : حسین الحسنی البیرجندی ، قم : دار الحدیث ، ۱۳۷۶ ش .

۱۴۶ . غرر الحکم و درر الکلم ، ترجمـه محمّد علی انصاری ،

۱۴۷ . فرهنگ جامع روان شناسی و روان پزشکی ، نصرت اللّه پورافکاری ، تهران : فرهنگ معاصر ، ۱۳۷۴ .

۱۴۸ . فرهنگ جامعه شناسی ، نیکلاس آبرکرومبی و استفان هیل و برایـان ترند ، ترجمـه : حسن پویـان ، تهران : چاپخش ، ۱۳۶۷ ش .

۱۴۹ . فرهنگ علوم اجتماعی ، آلن بیرو ، ترجمـه : باقر ساروخانی ، تهران : کیـهان ، ۱۳۷۰ ش .

۱۵۰ . فرهنگ علوم رفتاری ، علی اکبر شعاری نژاد ، تهران : امـیر کبیر ، ۱۳۶۴ ش .

۱۵۱ . فریـاد ناشنیده به منظور معنی ، ویکتور فرانکل ، ترجمـه : علی علوی نیـا و مصطفی تبریزی ، تهران : یـادآوران ، ۱۳۷۱ ش .

۱۵۲ . فلسفه اخلاق ، مرتضی مطهّری ، تهران : صدرا ، ۱۳۶۸ ش .

۱۵۳ . فیزیولوژی اعصاب و غدد ، علی حائری روحانی ، تهران : سمت ، ۱۳۷۶ ش .

۱۵۴ . قاموس قرآن ، سید علی اکبر قریشی ، تهران : دار الکتب الإسلامـیه ، ۱۳۵۴ ش . ۱۵۵ . قرب الإسناد ، عبد اللّه بن جعفر الحِمْیری القمّی ، قم : مؤسسه کوشان پور .

۱۵۶ . کتاب من لا یحضره الفقیـه ، محمّد بن علی ابن بابویـه القمّی (الشیخ الصدوق) ، تحقیق : علی اکبر الغفاری ، قم : مؤسسه النشر الإسلامـی .

۱۵۷ . کشف الغمّه فی معرفه الأئمّه ، علی بن عیسی الإربلی ، تصحیح : سید هاشم الرسولی المحلاتی ، بیروت : دار الکتاب الإسلامـی ، ۱۴۰۱ ق .

۱۵۸ . کنترل رابطه ، احمد مطهّری ، قم : دفتر تبلیغات اسلامـی ، ۱۳۶۰ ش .

۱۵۹ . کنز العمّال فی سنن الأقوال والأفعال ، علی المتّقی بن حسام الدین الهندی ، تحقیق : حسن رزوق ، تصحیح : صفوه السقّا ، بیروت : مکتبه التراث الإسلامـی ، ۱۳۹۷ ق .

۱۶۰ . کودک از نظر وراثت و تربیت ، محمّد تقی فلسفی ، تهران : نشر فرهنگ اسلامـی ، ۱۳۷۷ ش .

۱۶۱ . لسان العرب ، محمّد بن مکرم المصری الأنصاری (ابن منظور) ، بیروت : دار صادر ، ۱۴۱۰ ق .

۱۶۲ . مبانی جامعه شناسی ، بروس کوئن ، ترجمـه : محسن ثلاثی ، تهران : فرهنگ معاصر ، ۱۳۷۰ ش .

۱۶۳ . مبانی جامعه شناسی ، عبد الحسین نیک گوهر ، تهران : رایزن ، ۱۳۶۹ ش .

۱۶۴ . مبانی جامعه شناسی ، علی اکبر ترابی ، تهران : اقبال ، ۱۳۴۱ ش .

۱۶۵ . مبانی روان شناسی رشد ، عبد اللّه شفیع آبادی ، تهران : شرکت سهامـی چهر ، ۱۳۷۲ ش .

۱۶۶ . مجمع البیـان فی تفسیر القرآن ، الفضل بن الحسن الطبرسی (أمـین الإسلام) ، تحقیق : السید هاشم الرسولی المحلّاتی و السید فضل اللّه الیزدی الطباطبائی ، بیروت : دار المعرفه ، ۱۴۰۸ ق .

۱۶۷ . مجموعه مقالات اوّلین سمـینار «بررسی مسائل جمعیتی و تنظیم خانواده درون ایران» ، محمود صرام با همکاری محمّد رضایی و علی اصغر مـهاجرانی ، اصفهان ، دانشگاه اصفهان : ۱۳۵۴ ش .

۱۶۸ . مراحل تربیت ، موریس دبس ، ترجمـه : علی محمّد کاردان ، تهران : دانشگاه تهران ، ۱۳۷۴ ش .

۱۶۹ . مراحل رشد و تحوّل ، محمّد رضا شرفی ، تهران : سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامـی ، ۱۳۷۵ ش .

۱۷۰ . مربّیـان بزرگ ، ژان شاتو ، ترجمـه : غلامحسین شکوهی : تهران ، دانشگاه تهران ، ۱۳۷۶ ش .

۱۷۱ . مسئله حجاب ، مرتضی مطهّری ، تهران : صدرا ، ۱۳۷۳ ش .

۱۷۲ . مستدرک الوسائل ، حسین النوری الطبرسی ، بیروت : مؤسسه آل البیت لاحیـاء التراث ، ۱۴۰۸ ق .

۱۷۳ . مسند أحمد ، أحمد بن محمّد الشیبانی (ابن حنبل) ، بیروت : دار صادر .

۱۷۴ . مسند أحمد ، أحمد بن محمّد الشیبانی (ابن حنبل) ، تحقیق : عبد اللّه محمّد الدرویش ، بیروت : دار الفکر ، ۱۴۱۴ ق .

۱۷۵ . مسند الإمام زید المنسوب الی زید بن علی بن الحسین علیـهماالسلام ، بیروت : دار مکتبه الحیـاه ، ۱۹۶۶ م .

۱۷۶ . مشکاه الأنوار فی غرر الأخبار ، علی بن الحسن الطبرسی ، نجف : مکتبه الحیدریـه ، ۱۳۸۵ ق .

۱۷۷ . مشکلات اله والعاطفیـه تحت أضواء الشریعه الإسلامـیه ، عبد الرحمان الواصل ، قاهره : مکتبه وهبه ، ۱۴۰۹ ق .

۱۷۸ . مصباح الشریعه و مفتاح الحقیقه ، المنسوب إلی الإمام الصادق ، شرح : عبد الرزّاق گیلانی ، تصحیح : سید جلال الدین اُموری ، تهران : مکتبه الصدوق ، ۱۴۰۷ ق .

۱۷۹ . معانی الاخبار ، محمّد بن علی ابن بابویـه القمّی (الشیخ الصدوق) ، قم : مؤسسه النشر الإسلامـی ، ۱۳۶۱ ش .

۱۸۰ . مفاهیم اساسی درون روان شناسی رشد ، حسین لطف آبادی ، مشـهد : دانشگاه فردوسی .

۱۸۱ . مقدمـه ای بر جامعه شناسی ، جوزف روسک ، ترجمـه : بهروز نبوی ، تهران : کتاب خانـه فروردین ، ۱۳۶۹ ش .

۱۸۲ . مکارم الأخلاق ، الفضل بن الحسن الطبرسی ، تحقیق : علاء آل جعفر ، قم : مؤسسه النشر الإسلامـی ، ۱۴۱۴ ق .

۱۸۳ . مناقب آل أبی طالب ، محمّد بن علی المازندرانی (ابن شـهر آشوب) ، نجف : مطبعه الحیدریـه ، ۱۳۷۶ ق .

۱۸۴ . منجد الطلّاب : (به انضمام اصطلاحات مطبوعاتی) ، فؤاد افرام بستانی ، تحقیق : احمد رنجبر ، تهران : اساطیر ، ۱۳۷۸ ش .

۱۸۵ . موسوعه العلاقات اله فی الإسلام ، شـهاب الدین حسینی ، بیروت ، ۲۰۰۲ م .

۱۸۶ . مـیزان الحکمـه با ترجمـه فارسی ، محمّد محمّدی ری شـهری ، ترجمـه : حمـید رضا شیخی ، قم : دار الحدیث ، ۱۳۷۷ ش .

۱۸۷ . «نظارت اجتماعی» ، سعید امـیر کاوه ، فصل نامـه معرفت ، ش ۲ .

۱۸۸ . نظام کودوجوان درون اسلام ، فاطمـه بیگم رضازاده ، پایـان نامـه کارشناسی ارشد ، تهران : دانشگاه تربیت مدرّس .

۱۸۹ . نوجوانی ، ابراهیم جعفر کرمانی ، تهران : رشد ، ۱۳۵۲ ش .

۱۹۰ . نور الثقلین ، عبد علی بن جمعه العروسی الحویزی ، قم : المطبعه العلمـیه ، ۱۳۸۳ ق .

۱۹۱ . نـهج البلاغه ، ترجمـه : محمّد دشتی ، قم : مؤسسه تحقیقاتی امـیر المؤمنین علیـه السلام ، ۱۳۸۱ ش .

۱۹۲ . نـهج السعاده فی مستدرک نـهج البلاغه ، محمّد باقر المحمودی ، تصحیح : عزیز آل طالب ، تهران : وزارت ارشاد ، ۱۳۷۶ ش .

۱۹۳ . نـهج الفصاحه (با ترجمـه فارسی) ، ابو القاسم پاینده ، تهران : سازمان انتشارات جاویدان ، ۱۳۶۴ ش .

۱۹۴ . وسائل الشیعه ، محمّد بن الحسن الحرّ العاملی ، تحقیق : مؤسسه آل البیت علیـهم السلام ، قم : مؤسسه آل البیت علیـهم السلام لاحیـاء التراث ، ۱۴۰۹ ق .

۱۹۵ . وسائل الشیعه ، محمّد بن الحسن الحرّ العاملی ، تهران : المکتبه الإسلامـیه ، ۱۳۹۳ ق .

۱۹۶ . هنر عشق ورزیدن ، اریک فروم ، ترجمـه : پوری سلطانی ، تهران : مروارید ، ۱۳۸۳ ش . ۱۹۷.

پانویس

---

[نیک لیله الزفاف]

نویسنده و منبع | تاریخ انتشار: Fri, 29 Jun 2018 02:50:00 +0000

---

آداب ازدواج و زندگی خانوادگی

مشخصات کتاب نویسنده محمد امـینی گلستانی زبان فارسی ناشر سپهر آذین محل انتشارات قم تاریخ نشر ۱۳۸۷ قطع نوع قطع شابک ۹۷۸-۹۶۴-۹۹۱۰-۶۳-۵ دانلود PDF

تقدیم

جوانان عزیزی کـه به سن بلوغ رسیده و براساس قانون طبیعت، نیک لیله الزفاف درون صدد ازدواج و تشکیل خانواده و ریختن فونداسیون زندگی هستند امـیدوارم با مطالعه دقیق این کتاب، و با بـه کار بستن دستورات آن، خوشبختی و آینده سرشار از کامـیابی خود را تضمـین و از ندامت و پشیمانی بعدی، بیمـه نمایند انشاء اللَّه آمـین.
محمّد امـینی گلستانی
روایت از رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم آمده هست آن حضرت فرمود: نیک لیله الزفاف هرمخلوق را تشکر نکند، خدا را هم شکر گزار نخواهد بود، بنا برین، از همسر گرامـی و همسرّ و همسفر خوشی‌ها و ناخوشیـهای دوران زندگی ام حاجیـه خانم «عفّت عرفانی» کمال تشکر و قدر دانی را دارم کـه با جسم و جان رنجور و ناتوان، وسایل رفاه و آرامش خاطر مرا فراهم نمود، که تا این اثر و سایر اثرهایم را بـه پایـان برسانم، از خدای توانا بـه احترام مقدسین درگاهش، به منظور او و تمام مریضها، شفای عاجل و کامل مسئلت مـی‌نمایم.
محمد امـینی گلستان

بخش ۱ آداب ازدواج و راهنمائیـهای آن

اشاره

بسم اللَّه الرّحمن الرّحیم
الحمد اللَّه ربّ العالمـین و الصّلوة و السّلام علی سیّد الأنبیـاء و المرسلین محمد بن عبد اللَّه صلی الله علیـه و آله و سلم و علی أهل بیته الطیّبین الطّاهرین سیّما ولده بقیّة اللَّه الأعظم و خلیفته فی أرضه و حجّته علی خلقه حجّة بن الحسن عجّل اللَّه تعالی فرجه الشّریف، روحی و أرواح العالمـین لتراب مقدمـه الفداء، والّعنة الدّائمة الأبدیّة علی أعدائهم أجمعین من الان الی لقاء یوم الدین

پیشگفتار

در این زمانـها کـه مردم دچار مشکلات گوناگون گردیده و باگرفتاری‌های روز افزون، دست و پنجه نرم مـی‌کنند و غم‌ها و غصه‌ها، هر روز با رنگ جدید، بـه زندگی افراد جامعه، حمله ور شده و راه باز مـی‌کند و با الوان مختلف، افراد بشر را دچار سر درون گمـی، مـی‌نماید درون این موقعیت سؤالی پیش مـی‌آید کـه آیـا درون این بحرانـها چه حتما کرد و باید چه تدبیری اندیشید؟! جواب این هست اولًا حتما در تمام مراحل زندگی بـه خدا پناه برد و حل مشکلات را از او درخواست نمود، و ثانیـاً مـی‌دانیم کـه قسمت اعظم این ناملایمات از ناحیـه همسران، نسبت بـه یکدیگر و با اشتباهات تصمـیمات اولیـه زندگی پیش مـی‌آید کـه پیـامدش گریز از ازدواج و سرپیچی از تشکیل خانواده و روآوردن بـه راه‌های ناسالم مـی‌گردد، بنابراین بر هر صاحب قلمـی فرض و واجب هست تا آنجا کـه برایش امکان دارد، از دانسته‌ها و تجربیـات خود، استفاده کرده با نوشته‌های خود، اقشار مختلف مخصوصاً قشر جوان را، راهنمائی نموده و باارائه برنامـه‌های صحیح و متنوع سالم، آنـهارا بـه آینده درخشان امـید وار ساخته و به زندگی سعادتمند و خوشبختی، دلگرم نمایند؛
علیـهذا، اینجانب با استعانت از درگاه ایزد منان وظیفه خود دانستم بـه اندازه فهم و برداشت خود، کتابی را فراهم آورم کـه جوانان عزیز را درون امر ازدواج و تشکیل خانواده موفق و ایده آل، راهنمائی نموده و سعادت و شیرین کامـی را درون تمام مراحل زندگی از خدای رؤف و مـهربان برایشان، درخواست نمایم انشاءاللَّه آمـین.
در این کتاب سعی کردهام از آیـات قرآن و اخبار رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم و اهلبیت علیـهم السلام کـه از منبع وحی و مصدر آسمانی، بـه دست ما رسیده است، مدد گرفته و از کلمات بزرگان، استفاده نمایم که تا بیشتر قرین موفقیت و رستگاری باشد.
چون تعدادی از روایـات مذکور درون فصلهای مختلف کتاب، دارای مطالب مشترک با فصل دیگر و با هم ارتباط کامل داشت، و برای اینکه جامعیت خبر و بافت حدیث صدمـه نخورده و از بین نرود، از تقطیع آنـها صرف نظر گردید که تا مفید فایده بیشتر شود، لذا لازم هست کتاب را از ابتدا که تا انتها مطالعه نموده و از مجموع آنـها، راه درست را انتخاب نموده و زندگی را شروع کرد.
در این کتاب سعی بر اختصار و از اطاله کلام، پرهیز شده هست بدینجهت فقط نمونـه هائی از اخبار مربوط بـه هر فصل آمده هست تا حجم کتاب بـه صورت سبک درون دست عزیزان قرار گیرد.
کلمات و جمله‌های مـیان پارانتز از مؤلف هست و بـه عنوان توضیح بیـان گردیده است.
این کتاب مکمّل کتاب «والدین دوفرشته جهان آفرینش» از همـین مؤلف، مـی‌باشد، درون صورت امکان عزیزان آن کتاب را بـه دست آورده و اطلاعات خود را تکمـیل نمایند زیرا مطالب رفتار با اولاد و اهل و عیـال و حقوق آنـها وحقوق پدر و مادر کـه همان زوجین است، درون آن کتاب مشروحاً بیـان گردیده است.
در باره روایـات این کتاب از نظر رجالی، بر رسی بـه عمل نیـامده ولی سعی شده هست از کتابها و مأخذ مورد قبول، نقل شود لذا اگر مطلبی بـه نظر خوانندگان محترم، سنگین و یـا قابل قبول نباشد، بـه مصدرش رجوع و صحّت و سقم آن را، جویـا باشید.
این کتاب دارای چهاربخش هست اگرچه بیشتر بخشـها باهم ارتباط دارد.
۱- آداب ازدواج و راهنمائی‌های زندگی.
۲- رفتار درون خانواده.
۳- آداب معاشرت و مباشرت.
۴- قسمتی از منـهیـات.
که هریک از این بخشـها دارای فصلهای متعدد مـی‌باشد

مقدمات ازدواج

ابتدائاً لازم مـی‌دانم تعدادی از آیـات مبارک مربوط بـه ازدواج را، از نظر خوانندگان گرامـی را بگذرانم و سپس بـه اصل موضوع کتاب بپردازم

آیـات اشاره

پیش از ورود بـه اصل مطلب و تفسیر وتوضیح آیـات مربوطه لطفاً روایت ذیل را کـه قسمتی از حدیث مفصّل است، با دقت بخوانید، که تا مفهوم آیـات برایتان روشن و از ماجرای خلقت انسان آگاه و مطلع شوید.
زرارة بن أعین، از أبی عبداللَّه علیـه السلام- ضمن حدیثیفرمود: إنّ اللَّه عزّوجلّ خلق آدم من طین ثمّ ابتدع له حواء فجعلها فی موضع النقرة التی بین ورکیـه، و ذلک لکی تکون المرأة تبعاً للرجل، فقال آدم: یـا ربّ ما هذا الخلق الحسن الذی قد آنسنی قربه والنّظر إلیـه؟! فقال اللّه: یـا آدم هذه أمتی حواء أفتحبّ أن تکون معک تؤنسک وتحدّثک، تکون تبعاً لأمرک؟
فقال: نعم یـا ربّ ولک بذلک علیّ الحمد والشکر ما بقیت، فقال اللَّه عزوجل: فاخطبها إلیّ، فانّها أمتی، وقد تصلح لک أیضا زوجة للشّهوة، وألقی اللَّه علیـه الشـهوة وقد علّمـه قبل ذلک المعرفة بکلّ شئ، فقال یـا ربّ فإنّی أخطبها إلیک فما رضاک لذلک؟ فقال اللَّه عزّوجلّ:
رضای أن تعلّمـها معالم دینی، فقال: ذلک لک علیّ یـارب إن شئت ذلک لی، فقال اللَّه عزّوجلّ: وقد شئت ذلک وقد زوّجتکها فضمّها إلیک. نیک لیله الزفاف همانا خدای عزّوجلّ آدم را از گِل آفرید سپس برایش حوّا را ابداع نمود (و بـه وجود آورد) و او را درمـیان انتهای دو ران آدم قرار داد که تا (از نظر خلقت) زن تابع مرد شود، بعد آدم گفت: ای خدا این آفریده زیبا چیست؟!! کـه نزدیک بودن و نگاه بـه او مرا مأنوس (و مشغول) نمود؟! خداوند فرمود: ای آدم این کنیز من حوا است، آیـا دوست داری با تو باشد و مونس و هم صحبت توشود و پیرو امر تو باشد؟! عرض کرد: بلی ای خدای من و برای تو درون ذمـه من باشد سپاس گذاری و تشکر که تا زنده هستم، خدای عزّوجلّ فرمود: او را از من خواستگاری نما زیرا او کنیز من هست و حتماً بـه صلاح توست کـه جفت (و عشق) تو باشد؛
خداوند بـه (وجود) آدم را انداخت (و عشق را ایجاد نمود البته) قبلًا بـه او تمام اشیـاء را مورد شناخت قرار داده (وفهمانده بود)؛
(آدم) گفت: ای خدا من او را از تو خواستگاری مـی‌نمایم رضایت (ونظر تو درون این باره) چیست؟!! خدای عزّوجلّ فرمود: رضایت من (و مـهریـه او) آن هست که معالم دین مرا بـه او یـاد دهی، عرض نمود این بـه گردن من ای خدا، اگر تو مـی‌خواهی بعد خدای عزّوجلّ فرمود: من این را مـی‌خواهم و (در مقابل این مـهریـه) او (حوّا) رابه تو تزویج کردم بـه خودت بچسبان (و بـه آغوش بکش). نیک لیله الزفاف «۱» این ازدواج مبارک سبب ازدیـاد نسل بنی آدم و باعث عمران و آبادی کره زمـین گردید؛
و از این پیوند مـیمون فرستادگان خدا و جانشینان آنـها: قدم بـه عرصه وجود گذاشت و روز بـه روز جریـانـهای بی شمار دیگر متولد شد و پیدا گردید.
خدای متعال این زن جوان را از وجود خود آدم علیـه السلام پدید آورد بلی از دنده چپ آدم «۲» از استخوان یـا مغز آن آفریده شد کـه آزمایشـهای علم روز ثابت کرده هست از مـیان تمامـی اعضای بدن جانداران، به منظور «شبیـه سازی»، مغز استخوان مناسب تر و بهتر جواب مـی‌دهد بعد این بده بستانـها و تحویل و تحولها، حوّای جوان و مادر بشریت را، بـه دنیـا تحویل داد و همت او را درون آرمـیدن کنار آدم جوان، و آرامش و سکون آدم درون سپری عمر پربها را درون آغوش پرمـهر و محبت حوّا قرار داد بـه گونـهای کـه زن شوهر خود را درون مواقع زیـاد، بـه همـه عزیزانش ترجیح مـی‌دهد.
حالابه لحن کلمات و تعبیرهای پرمعنای تعدادی از آیـات قرآن دقت نمایید کـه نیـازی بـه توضیح بیشتر نباشد.
۱ «ومن آیـاته أن خلق لکم من أنفسکم أزواجاً لتسکنوا إلیـها و جعل بینکم مودّةً و رحمةً إنّ فی ذلک لَایـاتٍ لِقَوْمٍ یَتَفَکَّرُونَ». و از نشانـه‌های او اینکه همسرانی از جنس خودتان به منظور شما آفرید که تا در کنار آنان آرامش یـابید، و در مـیانتان مودت و رحمت قرار داد درون این نشانـه‌هایی هست برای گروهی کـه تفکّر مـی‌کنند. «۱»
۲- «واللّه جعل لکم من أنفسکم أزواجاً و جعل لکم من أزواجکم بنین و حفدةً ..». خداوند به منظور شما از جنس خودتان همسرانی قرار داد؛ و از همسرانتان به منظور شمافرزندان و نوه هائی بـه وجود آورد ... «۲»
۳- «وهو الذی خلق من الماء بشراً فَجَعَلَهُ نَسَباً و صِهْراً وکان ربّک قدیراً». اوی هست که از آب، انسانی را آفرید، سپس او را نسب و سبب قرار داد (و نسل او را از این دو طریق گسترش داد) و پروردگار تو همواره توانا بوده است. «۳»
۴- «و جَعَلَ لکم من أنفسکم أزواجاً و من الأنعام أزواجاً». و از جنس شما همسرانی به منظور شما قرار داد و جفتهایی از چارپایـان آفرید ... «۴»
۵- «یـا أیّهاالنّاس إتّقوا ربّکم الّذی خلقکم من نفس واحدةٍ و خلق منـها زوجها و بثّ منـهما رجالًا کثیراً و نساءاً ..». «۵»
ای مردم از (مخالفت) پروردگارتان: بپرهیزید. همانی کـه شما را از یک انسان آفرید؛ و همسر او را (نیز) از جنس او خلق نمود؛ و از آن دو، مردان و زنان فراوانی (در روی زمـین) منتشر ساخت (و پراکنده نمود) ...
۶- «خلقکم من نفس واحدة ثمّ جعل منـها زوجها ...» «۶»
او شما را از یک نفس آفرید؛ و همسرش را از (باقیمانده گل) او بـه وجود آورد؛ ...
۷ «و هوالّذی أنشأکم من نفس واحدة فمستقرّ و مستودع قد فصّلنا الایـات لقوم یفقهون» و اوست کـه شما را از یک نفس آفرید (و شما دو گروه هستید) بعضی پایدار (از نظر ایمان یـا خلقت کامل) و بعضی نا پایدار؛ ما آیـات خود را برایـانی کـه مـی‌فهمند: تشریح مـی‌کنیم». «۷»
۸- «هوالّذی خلقکم من نفس واحدة و جعل منـها زوجها لیسکن الیـها». او خدایی هست که (همـه) شما رااز یک فرد آفرید؛ و همسرش را نیز از جنس او قرار داد، که تا در کنار او بیـاساید. «۱» ۹- «وخلقناکم أزواجاً» و شما را بـه صورت جفتها آفریدیم. «۲»

دستور ازدواج

آیـات گذشته، کیفیت آفرینش دوزوج را، بیـان فرمود، اما آیـه‌های مربوط بـه ازدواج و تشکیل خانواده را ذیلًا بخوانید.
۱۰- «فَانْکِحوا ما طاب لَکُمْ مِنَ النِّساءِ مَثْنی وَ ثُلاثَ وَ رُباعَ» بعد با زنان پاک ازدواج نمائید دو یـا سه یـا چهار همسر. «۳»
۱۱- «وَ أَنکِحُوا الأیـامـی مِنکمْ وَ الصَّالِحینَ مِنْ عِبادِکمْ وَ إِمائِکُمْ إِن یَکُونُوا فُقَراءَ یُغْنـهِمُ اللَّهُ مِن فَضلِهِ وَ اللَّهُ وسِعٌ عَلِیمٌ (۳۲) وَ لْیَستَعْفِفِ الَّذِینَ لا یجِدُونَ نِکاحاً حَتَّی یُغْنِیـهُمُ اللَّهُ مِن فَضْلِهِ».
مردان و زنان بی همسر را همسر دهید و همچنین غلامان و کنیزان صالح و درستکارتان را، اگر فقیر و تنگدست باشند خداوند آنان را از فضل خود بی نیـاز مـی‌سازد، خداوند گشایش دهنده و (به حالات بندگان) آگاه است.
و آنـها کـه وسیله ازدواج ندارند حتما عفت (و پاک دامنی را) پیشـه کنند که تا خداوند آنانرا با فضل خود، بی نیـاز سازد. «۴»

ترغیب بـه ازدواج آسان

از آغاز سوره مبارکه «نور» که تا به این آیـه، راه‌های حساب شده مختلفی به منظور پیش گیری از آلودگی‌های مطرح شده است، کـه هر یک از آنـها تأثیر بـه سزائی درون پیش گیری یـا مبارزه با این آلودگی‌ها دارد.
در آیـات مورد بحث نیز بـه یکی دیگر از مـهمترین طُرُق مبارزه با فحشاء کـه ازدواج ساده و آسان، و بی ریـا و بی تکلف است، اشاره شده، زیرا این نکته مسلم هست که به منظور بر چیدن بساط گناه، حتما از طریق اشباع صحیح و مشروع غرائز وارد شد، و به تعبیر دیگر هیچگونـه مبارزه منفی بدون مبارزه مثبت مؤثر نخواهد افتاد.
لذا درون نخستین آیـه مورد بحث مـی‌فرماید: مردان و زنان بی همسر را همسر دهید، و همچنین غلامان و کنیزان صالح و درستکارتان را «و انکحوا الایـامـی منکم و الصّالحین من عبادکم و امائِکُمْ».
ایـامـی جمع ایِّمْ (بر وزن قیّم) درون اصل بـه معنی زنی هست که شوهر ندارد، سپس بـه مردی کـه همسر ندارد نیز گفته شده است، و به این ترتیب تمام زنان و مردان مجرد درون مفهوم این آیـه داخلند خواه بکر باشند یـا بیوه.
تعبیر «انکحوا» (آنـها را همسر دهید) با اینکه ازدواج یک امر اختیـاری و بسته بـه مـیل طرفین است، مفهومش این هست که مقدمات ازدواج آنـها را فراهم سازید، از طریق کمکهای مالی درون صورت نیـاز، پیدا همسر مناسب، تشویق بـه مسأله ازدواج، و بالأخره پا درون مـیانی به منظور حل مشکلاتی کـه معمولًا درون این موارد بدون وساطت دیگران انجام پذیر نیست؛
خلاصه مفهوم آیـه بـه قدری وسیع هست که هر گونـه قدمـی و دِرَمـی و سخنی درون این راه را شامل مـی‌شود.
بدون شک اصل تعاون اسلامـی ایجاب مـی‌کند کـه مسلمانان درون همـه زمـینـه‌ها بـه یکدیگر کمک کنند ولی تصریح بـه این امر درون مورد ازدواج دلیل بر اهمـیت ویژه آن است.
اهمـیت این مساله که تا به آن پایـه هست که درون حدیثی از امـیر مؤمنان علی (علیـهالسلام) مـی‌خوانیم: أفضل الشّفاعات أن تشفع بین اثْنَیْنٍ فی نکاح حتّی یجمع اللَّه بینـهما:
بهترین شفاعت آن هست که مـیان دو نفر به منظور امر ازدواج مـیانجی گری کنی، که تا این امر بـه سامان برسد!.
در حدیث دیگری از امام کاظم موسی بن جعفر (علیـهالسلام) مـی‌خوانیم: ثلاثة یستظلّون بظلّ عرش اللَّه یوم القیـامة، یوم لا ظلّ الا ظلّه رَجُلٌ زوّج أخاه المسلم او أخدمـه، او کتم له سرّاً سه طایفهاند کـه در روز قیـامت درون سایـه عرش خدا قرار دارند، روزی کـه سایـهای جز سایـه او نیست:ی کـه وسائل تزویج برادر مسلمانش را فراهم سازد، وی کـه به هنگام نیـاز بـه خدمت، خدمت کنندهای به منظور او فراهم کند وی کـه اسرار برادر مسلمانش را پنـهان دارد! و بالأخره درون حدیثی از پیـامبر (صلیـاللَّه علیـه وآله و سلّم) مـی‌خوانیم: هر گامـی انسان درون این راه بر دارد و هر کلمـهای بگوید، ثواب یکسال عبادت درون نامـه عمل او مـی‌نویسند (کان له بکلّ خطوة خطاها، او بکلّ کلمة تکلّم بها فی ذلک، عمل سنة قیـام لیلها و صیـام نـهارها). «۱» و از آنجا کـه یک عذر تقریبا عمومـی و بهانـه همگانی به منظور فرار از زیر بار ازدواج و تشکیل خانواده مسأله فقر و نداشتن امکانات مالی هست قرآن بـه پاسخ آن پرداخته مـی‌فرماید: از فقر و تنگدستی آنـها نگران نباشید و در ازدواجشان بکوشید چرا کـه اگر فقیر و تنگدست باشند خداوند آنـها را از فضل خود بی نیـاز مـی‌سازد «ان یکونوا فقراء یغنـهم الله من فضله».
و خداوند قادر بر چنین کاری هست، چرا کـه خداوند واسع و علیم هست «انّ الله واسع علیم».
قدرتش آنچنان وسیع هست که پهنـه عالم هستی را فرا مـی‌گیرد، و علم او چنان گسترده هست که از نیّات همـه مخصوصا آنـها کـه به نیّت حفظ عفت و پاکدامنی اقدام بـه ازدواج مـی‌کنند آگاه است، و همـه را مشمول فضل و کرم خود قرار خواهد داد.
در این زمـینـه تحلیلهای روشنی داریم، و همچنین روایـات متعددی کـه در آخراین بحث و در لابلای این کتاب خواهد آمد.
ولی از آنجا کـه گاه با تمام تلاش و کوشش کـه خود انسان و دیگران مـی‌کنند، وسیله ازدواج فراهم نمـی‌گردد و خواه و ناخواه انسان مجبور هست مدتی را با محرومـیت بگذراند، مباداانی کـه در این مرحله زندگی قرار دارند، گمان کنند کـه آلودگی به منظور آنـها مجاز است، و ضرورت چنین ایجاب مـی‌کند، لذا بلا فاصله درون آیـه بعد دستور پارسائی را هر چند مشکل باشد بـه آنـها داده مـی‌گوید: و آنـها کـه وسیله ازدواج ندارند حتما عفت و پاکدامنی پیشـه کنند، که تا خداوند آنان را بـه فضلش بی نیـاز سازد «و لیستعفف الّذین لا یجدون نکاحاً حتی یغنیـهم اللّه من فضله».
نکند درون این مرحله بحرانی و در این دوران آزمایش الهی تن بـه آلودگی درون دهند و خود را معذور بشمرند کـه هیچ عذری پذیرفته نیست، بلکه حتما قدرت ایمان و شخصیت و تقوا را درون چنین مرحلهای آزمود.

نکته‌ها

۱- ازدواج یک سنت الهی هست گر چه امروز مسأله ازدواج آنقدر درون مـیان آداب و رسوم غلط و حتی خرافات پیچیده شده کـه به صورت یک جاده صعب العبور یـا غیر قابل عبور به منظور جوانان درون آمده است، ولی قطع نظر از این پیرایـه‌ها، ازدواج یک حکم فطری و هماهنگ قانون آفرینش هست که انسان به منظور بقاء نسل و آرامش جسم و روح و حل مشکلات زندگی احتیـاج بـه ازدواج سالم دارد.
اسلام کـه هماهنگ با آفرینش گام بر مـی‌دارد نیز درون این زمـینـه تعبیرات جالب و مؤثری دارد، از جمله حدیث معروف پیـامبر صلی الله علیـه و آله و سلم است: «تناکحوا، و وا تکثروا فانّی أباهی بکم الأمم یوم القیـامـه و لو بالسّقط:» ازدواج کنید که تا نسل شما فزونی گیرد کـه من با فزونی جمعیت شما حتی با فرزندان سقط شده درون قیـامت بـه دیگر امتها مباهات مـی‌کنم! و در حدیث دیگر از آن حضرت مـی‌خوانیم «من تزوّج فقد أحرز نصف دینـه فلیتّق اللَّه فی النّصف الباقی»ی کـه همسر اختیـار کند نیمـی از دین خود را محفوظ داشته، و باید مراقب نیم دیگر باشد.
چرا کـه غریزه نیرومندترین و سرکش‌ترین غرائز انسان هست که بـه تنـهائی با دیگر غرائز برابری مـی‌کند، و انحراف آن نیمـی از دین و ایمان انسان را بـه خاطر خواهد انداخت.
باز درون حدیث دیگری از پیـامبر صلی الله علیـه و آله و سلم مـی‌خوانیم «شرارکم عزّابکم» بدترین شما مجردان شمایند.
به همـین دلیل درون آیـات مورد بحث و همچنین روایـات متعددی مسلمانان تشویق بـه همکاری درون امر ازدواج مجردان و هر گونـه کمک ممکن بـه این امر شدهاند مخصوصا اسلام درون مورد فرزندان مسئولیت سنگینی بر دوش پدران افکنده، و پدرانی را کـه در این مسئله حیـاتی بی تفاوت هستند شریک جرم انحراف فرزندانشان شمرده هست چنانکه درون حدیثی از پیـامبر صلی الله علیـه و آله و سلم مـی‌خوانیم «من ادرک له ولد و عنده ما یزوّجه فلم یزوّجه، فأحدث فالإثم بینـهما!»ی کـه فرزندش بـه حد رشد رسد و امکانات تزویج او را داشته باشد و اقدام نکند، و در نتیجه فرزند مرتکب گناهی شود، این گناه بر هر دو نوشته مـی‌شود! و باز بـه همـین دلیل دستور مؤکد داده شده هست که هزینـه‌های ازدواج را اعم از مـهر و سایر قسمتها سبک و آسان بگیرند، که تا مانعی بر سر راه ازدواج مجردان پیدا نشود، از جمله درون مورد مـهریـه سنگین کـه غالبا سنگ راه ازدواج افراد کم درون آمد است.
در حدیثی از پیـامبر اکرم صلی الله علیـه و آله و سلم مـی‌خوانیم «شوم المرئه غلاء مـهرها» زن بد قدم زنی هست که مـهرش سنگین باشد.
و باز درون حدیث دیگری کـه در ذیل حدیث فوق وارد شده مـی‌خوانیم «من شومـها شدة مؤنتها» یکی از نشانـه‌های شوم بودن زن آن هست که هزینـه زندگی (یـا هزینـه ازدواجش) سنگین باشد.
و از آنجا کـه بسیـاری از مردان و زنان به منظور فرار از زیر بار این مسؤلیت الهی و انسانی متعذر بـه عذرهائی از جمله نداشتن امکانات مالی مـی‌شوند درون آیـات فوق صریحا گفته شده هست که فقر نمـی‌تواند مانع راه ازدواج گردد، بلکه چه بسا ازدواج سبب غنا و بی نیـازی مـی‌شود.
دلیل آن هم با دقت روشن مـی‌شود، زیرا انسان که تا مجرد هست احساس مسؤلیت نمـی‌کند نـه ابتکار و نیرو و استعداد خود را بـه اندازه کافی برایب درون آمد مشروع بسیج مـی‌کند، و نـه بـه هنگامـی کـه در آمدی پیدا کرد درون حفظ و بارور ساختن آن مـی‌کوشد و به همـین دلیل مجردان غالباً خانـه بـه دوش و تهی دستند! اما بعد از ازدواج شخصیت انسان تبدیل بـه یک شخصیت اجتماعی مـی‌شود و خود را شدیدا مسئول حفظ همسر و آبروی خانواده و تأمـین وسائل زندگی فرزندان آینده مـی‌بیند، بـه همـین دلیل تمام هوش و ابتکار و استعداد خود را بـه کار مـی‌گیرد و در حفظ درون آمدهای خود و صرفهجوئی، تلاش مـی‌کند و در مدت کوتاهی مـی‌تواند بر فقر چیره شود.
بی جهت نیست کـه در حدیثی از امام صادق علیـه السلام مـی‌خوانیم «الرّزق مع النساء و العیـال روزی همراه همسر و فرزند است».
و درون حدیث دیگری از پیـامبر صلی الله علیـه و آله و سلم مـی‌خوانیم: مردی خدمت حضرتش رسید و از تهی دستی و نیـازمندی شکایت کرد پیـامبر صلی الله علیـه و آله و سلم فرمود: «تزوّج، فتزوّج فوسع له» ازدواج کن، او هم ازدواج کرد و گشایش درون کار او پیدا شد!.
بدون شک امدادهای الهی و نیروهای مرموز معنوی نیز بـه کمک چنین افراد مـی‌آید کـه برای انجام وظیفه انسانی و حفظ پاکی خود اقدام بـه ازدواج مـی‌کنند.
هر فرد با ایمان مـی‌تواند بـه این وعده الهی دلگرم و مؤمن باشد، درون حدیثی از پیـامبر گرامـی اسلام صلی الله علیـه و آله و سلم نقل شده «من ترک التزویج مخافة العیلة فقد ساء ظنّه بالله انّ اللَّه عز و جل یقول «ان یکونوا فقراء یغنـهم الله من فضله».
کسی کـه ازدواج را از ترس فقر ترک کند گمان بد بـه خدا است، زیرا خداوند متعال مـی‌فرماید: اگر آنـها فقیر باشند خداوند آنـها را از فضل خود بی نیـاز مـی‌سازد.
البته روایـات درون منابع اسلامـی درون این زمـینـه فراوان هست که درون فصلهای مختلف این کتاب اجمالًا خواهدآمد.
۲- منظور از جمله «و الصّالحین من عبادکم و امائکم» چیست؟
قابل توجه اینکه درون آیـات مورد بحث بـه هنگامـی کـه سخن از ازدواج مردان و زنان بی همسر بـه مـیان مـی‌آید بـه طور کلی دستور مـی‌دهد به منظور ازدواج آنان اقدام کنید، اما هنگامـی کـه نوبت بردگان مـی‌رسد آن را مقید بـه صالح بودن مـی‌کند.
جمعی از مفسران (مانند نویسنده عالیقدر تفسیر المـیزان و همچنین تفسیر صافی) آنرا بـه معنی صلاحیت به منظور ازدواج تفسیر کردهاند، درون حالی کـه اگر چنین باشد این قید درون زنان و مردان آزاد نیز لازم است.
بعضی دیگر گفتهاند کـه منظور صالح بودن از نظر اخلاق و اعتقاد هست چرا کـه صالحان از اهمـیت ویژهای درون این امر برخوردارند، ولی باز جای این سئوال باقی هست که چرا درون غیر بردگان این قید نیـامده است؟ احتمال مـی‌دهیم منظور چیز دیگری باشد و آن اینکه درون شرائط زندگی آن روز بسیـاری از بردگان درون سطح پائینی از فرهنگ و اخلاق قرار داشتند بطوری کـه هیچگونـه مسئولیتی درون زندگی مشترک احساس نمـی‌د، اگر با این حال اقدام بـه تزویج آنـها مـی‌شد همسر خود را بـه آسانی رها نموده و او را بدبخت مـی‌د، لذا دستور داده شده هست در مورد آنـها کـه صلاحیت اخلاقی دارند اقدام بـه ازدواج کنید، و مفهومش این هست که درون مورد بقیـه نخست کوشش به منظور صلاحیت اخلاقیشان شود که تا آماده زندگی زناشوئی شوند سپس اقدام بـه ازدواجشان گردد.
سؤال: حکم مقاربت درون ایـام عادت ماهانـه چیست؟! «و یسئلونک عن المحیض» جواب:
«قل هو أذیً، فاعتزلوالنساء فی المحیض و لا تقربوهنّ حتّی یطهرن فاذا تطهّرن فآتوهنّ من حیث أمرکم اللّه، انّ اللّه یحبّ التّواّبین و یحبّ المتطهّرین». «۱» و ازتو دربارهٔ حیض سؤال مـی‌کنند، بگو: چیز زیـانبار و آلوده ایست از این رو درون قاعدگی از زنان کنارهگیری کنید؛ و با آنـها نزدیکی ننمائید که تا پاک شوند، و هنگامـی کـه پاک شدند از طریقی کـه خدا بـه شما فرمان داده است، با آنـها نمایید کـه خداوند توبه کنندگان را دوست دارد، و پاکان را (نیز) دوست مـی‌دارد».
یعنی فقط درون حال پاکی زنان: داشته باشید نـه درون حالت ناپاکی و غیره ممکن هست از آیـه مبارکه، مفهوم وسیعتر و کلیتری استفاده کرد: یعنی بعد از پاک شدن نیز: حتما در چهار چوب فرمان خدا باشد: این فرمان مـی‌تواند فرمان تکوینی پروردگار یـا فرمان تشریعی او باشد زیرا خداوند به منظور بقای نوع انسان:
جاذبه مخصوصی درون مـیان دو جنس مخالف: نسبت بـه یکدیگر قرار داده و به همـین دلیل لذت خاصی به منظور هر دو طرف دارد ولی مسلّم است، کـه هدف نـهایی بقاء نسل بوده: و این جاذبه و لذت، مقدمـه آن هست بنابر این لذت باید: تنـها درون مسیر بقای نسل قرار گیرد: و به همـین جهت استمناء و لواط و مانند آن:
نوعی انحراف از این فرمان تکوینی و ممنوع است.
و نیز ممکن هست مراد امر تشریعی باشد: یعنی بعد از پاک شدن زنان از عادت ماهانـه: حتما جهات حلال و حرام را درون حکم شرع درون نظر بگیرید.
بعضی نیز گفتهاند: مفهوم این جمله ممنوع بودن با همسران از غیر طریق معمولی مـی‌باشد: ولی با توجه بـه اینکه درون آیـات قبل از آن سخنی از این مطلب درون مـیان نبوده: این تفسیر مناسب بـه نظر نمـی‌رسد.
«نسائکم حرث لکم فأتوا حرثکم أنّی شئتم و قدّموا لأنفسکم و اتّقوا اللّه و اعلموا انّکم ملاقوه و بشّر المؤمنین». «۲»
در این آیـه: اشاره زیبائی بـه هدف نـهایی کرده مـی‌فرماید: همسران شما محل بذرافشانی شما هستند «نساؤکم حرث لکم». بنابر این هر زمان بخواهید مـی‌توانید با آنـها نمائید «فأتوا حرثکم أنَّی شئتم».
در اینجا زنان تشبیـه بـه مزرعه شدهاند: و این تشبیـه ممکن هست برای بعضی سنگین آید کـه چرا اسلام دربارهٔ نیمـی از نوع بشر چنین تعبیری کرده هست در حالی کـه نکته باریکی درون این تشبیـه نـهفته شده: درون حقیقت قرآن مـی‌خواهد ضرورت وجود زن را درون اجتماع انسانی نشان دهد کـه زن تنـها وسیله اطفاء و هوسرانی مردان نیست: بلکه وسیلهای هست برای حفظ حیـات نوع بشر: این سخن درون برابر آنـها کـه نسبت بـه جنس زن همچون یک بازیچه یـا وسیله هوسبازی و کالا مـی‌نگرند:
هشداری محسوب مـی‌شود.
حرث مصدر هست و بـه معنی بذرافشانی هست و گاهی بـه خود مزرعه نیز اطلاق مـی‌شود.
أنّی از اسماء شرط هست و غالباً بـه معنی مَتی کـه به معنی زمان هست استعمال مـی‌شود: و در این صورت آن را أنّی زمانیّه مـی‌گویند و گاهی نیز بـه معنی مکان هست مانند آنچه درون آیـه ۳۷ سوره آل عمران آمده: «قال یـا مریم أنّی لک هذا قالت هو من عند اللّه» زکریـا گفت ای مریم! این غذا (ی بهشتی) را از کجا آوردهای؟: گفت از نزد خدا.
اگر أنّی درون آیـه فوق زمانیّه باشد: توسعه زمانی مسأله را بیـان مـی‌کند، یعنی درون هر ساعتی از شب و روز مجاز هستید و اگر مکانیّه باشد، توسعه درون مکان و چگونگی انواع است.
این احتمال نیز وجود دارد کـه اشاره بـه هر دو جنبه باشد و به این ترتیب، دو همسر مـی‌توانند هر گونـه و در هر زمان و مکان: از لذت بهره گیرند: (جز آنچه درون قانون شرع ممنوع شده است).
سپس درون ادامـه آیـه مـی‌افزاید: با اعمال صالح و پرورش فرزندان صالح: آثار نیکی به منظور خود از پیش بفرستید «و قدّموا لأنفسکم».
اشاره بـه اینکه هدف نـهایی از : تنـهالذت و کامجوئی نیست بلکه حتما از این موضوع: به منظور ایجاد و پرورش فرزندان شایسته: استفاده کرد: و آن را بـه عنوان یک ذخیره معنوی به منظور فردای قیـامت از پیش بفرستید: این سخن هشدار مـی‌دهد کـه باید درون انتخاب همسر: اصولی را رعایت کنید کـه به این نتیجه مـهم: یعنی تربیت فرزندان صالح و نسل شایسته انسانی منتهی شود.
در حدیثی نیز از پیـامبر اسلام صلی الله علیـه و آله و سلم مـی‌خوانیم کـه فرمود: اذا مات الإنسان انقطع أمله الّا عن ثلاث: صدقة جاریة و علم ینتفع بـه و ولد صالح یدعوا له، هنگامـی کـه انسان مـی‌مـیرد امـید او جز از سه چیز قطع مـی‌شود: صدقات جاریـه (اموالی کـه از منافع آن مرتبا بهره گیری مـی‌شود) و علمـی کـه از آن سود مـی‌برند و فرزند صالحی کـه برای او دعا مـی‌کند. «۱» درون حدیث دیگری از امام صادق علیـه السلام مـی‌خوانیم کـه فرمود:یتبع الرجل بعد موته من الأجر الّا ثلاث خصال: صدقة اجراها فی حیـاته فهی تجری بعد موته، و سنّة هدی سنّها فهی تعمل بها بعد موته، و ولد صالح یستغفر له، هیچ گونـه اجر و پاداشی بعد از مرگ بـه دنبال انسان نمـی‌آید مگر سه چیز: صدقه جاریـهای کـه در حیـات خود فراهم ساخته و بعد از مرگش ادامـه دارد (مانند بناهای خیر) و سنت هدایتگری کـه آن را بر قرار کرده و بعد از مرگ او بـه آن عمل مـی‌کنند: و فرزند صالحی کـه برای او استغفار کند.
همـین مضمون درون روایـات متعدد دیگری نیز وارد شده است: و در بعضی از روایـات شش موضوع ذکر شده کـه اولین آنـها فرزند صالح است.
به این ترتیب فرزندان صالح درون کنار آثار علمـی و تألیف کتابهای هدایت کننده و تأسیس بناهای خیر همچون مسجد و بیمارستان و کتابخانـه قرار گرفتهاند.
و درون پایـان آیـه: دستور بـه تقوا مـی‌دهد و مـی‌فرماید: تقوای الهی پیشـه کنید و بدانید او را ملاقات خواهید کرد: و به مؤمنان بشارت دهید بشارت رحمت الهی و سعادت و نجات درون سایـه تقوا «و اتقوا اللّه و اعلموا انّکم ملاقوه و بشّر المؤمنین».
از آنجا کـه مسأله : مسأله‌ای هست مـهم: و با پرجاذبهترین غرایز انسان سر و کار دارد: خداوند درون این جمله‌های آخر: مؤمنان را بـه دقت درون این امر: و پرهیز از هر گونـه گناه و انحراف: دعوت فرموده و به آنـها هشدار مـی‌دهد کـه بدانید همگی بـه ملاقات پروردگار خواهید شتافت و تنـها راه نجات ایمان و تقوای درون سایـه ایمان است.
نکته: دستور عادلانـه اسلام درون مورد عادت ماهیـانـه زنان
۱- اقوام پیشین درون مورد زنان درون عادت ماهیـانـه عقائد مختلفی داشتند: یـهود فوق العاده سخت گیری مـی‌د و در این ایـام بـه کلی از زنان درون همـه چیز جدا مـی‌شدند درون خوردن و آشامـیدن و مجلس و بستر: و در تورات کنونی احکام شدیدی درون این باره دیده مـی‌شود.
و بـه عآنـها مسیحیـان هیچ گونـه محدودیت و ممنوعیتی به منظور خود: درون برخورد با زنان: درون این ایـام قائل نبودند: و اما بت پرستان عرب: دستور و سنت خاصی نزد آنـها درون این زمـینـه یـافت نمـی‌شد: ولی ساکنان مدینـه و اطراف آن: بعضی از آداب یـهود را درون این زمـینـه اقتباس کرده بودند: و در معاشرت با زنان درون حال حیض:
سختگیری‌هایی داشتند: درون حالی کـه سایر عرب چنین نبودند و حتی شاید را درون این حال جالب مـی‌دانستند و معتقد بودند اگر فرزندی نصیب آنـها شود بسیـار خونریز خواهد بود: و این از صفات بارز و مطلوب: نزد اعراب بادیـهنشین خونریز بود.
۲- ذکر طهارت و توبه درون کنار یکدیگر درون آیـات فوق ممکن هست اشاره بـه این باشد کـه طهارت: مربوط بـه پاکیزگی ظاهر: و توبه اشاره بـه پاکیزگی باطن است.
این احتمال نیز وجود دارد کـه طهارت درون اینجا بـه معنی آلوده نشدن بـه گناه بوده باشد یعنی خداوند: همانی را کـه آلوده بـه گناه نشدهاند دوست دارد و همانی کـه بعد از آلودگی توبه کنند: و در زمره پاکان درون آیند.
ضمنا اشاره بـه مسأله توبه درون اینجا ممکن هست ناظر بـه این باشد کـه بعضی بر اثر فشار غریزه نمـی‌توانستند خویشتن داری کنند و بر خلاف امر خدا بـه گناه آلوده مـی‌شدند: سپس از عمل خود نادم شده و ناراحت مـی‌گشتند: به منظور اینکه راه بازگشت را بـه روی خود بسته نبینند و از رحمت حق مأیوس نشوند: طریق توبه را بـه آنـها نشان مـی‌دهد. «۱»
البته درون قرآن کریم آیـات مربوط بـه ازدواج و تشکیل خانواده و زندگی خانوادگی و همچنین پدر و مادر کـه اساس و بنیـان خانـه و خانواده هستند، زیـاد هست که ما بـه چند آیـه فوق اکتفا نمودیم طالبین اطلاعات بیشتر، بـه قرآن مجید و تفاسیر آن مراجعه نمایند.

اخبار اشاره

به همـه افراد بشر، واضح و روشن هست که خداوند عالم به منظور استمرار بخشیدن بـه بقای نسل انسان و حیوان، غرایز را درون وجود آنـهابه ودیعت گذاشته و یک امر حیـاتی و کلیدی قرار داده هست که بـه سادگی نمـی‌توان بحث درون باره آن را نادیده گرفت، زیرا حفظ بافت و نظم جامعه بـه آن بستگی دارد و بدون آن، تداوم زندگی امکان پذیر نیست!؛
اگر نبود این غریزه بنیـادین و پیـامدهای آن از قبیل تشکیل خانواده و به دنیـا آوردن اولاد وو ..، کدام پدر بـه آن همـه مشکلات تأمـین معیشت و تهیـه وسایل زندگی تن درون مـی‌داد و کدام مادر آن همـه زحمات طاقت فرسا را بجان مـی‌خرید و تحمل مـی‌کرد!؛
خدای حکیم علی الإطلاق درون این نیروی قوی و طغیـانگر، حکمتی بخرج داده هست که بـه روشنی درون مـی‌یـابیم و بالعیـان مـی‌بینیم، قویترین حیوان درون هنگام غلیـان این غریزه، درون برابر جنس لطیف خود بـه نوعی اظهار عجز و لابه وناتوانی و نرمش و از خود گذشتگی، نشان مـی‌دهد کـه آدمـی را بـه تعجب وامـی دارد مگر این حیوان درنده غرش کنان چند دقیقه پیش نیست کـه این گونـه درون مقابل جنس مخالف و ضعیف و ناتوان خود، از پنبه نرمتر و از حریر لرزندهتر و شکستهتر شده است!؛
در عالم انسان نیز قضیـه بدین منوال بلکه بـه مراتب بالاتر و شگفتانگیزتر است! سفّاکترین و خونریزترین و مغرورترین آدمـی هنگام تحریکات درون برابر خواسته‌های آن، تسلیم گشته و برای فرو نشاندن و اطفای آن از هیچ رفتار متنوع (خواهش، تمنّا، قهر، آشتی و در نـهایت، اظهار عشق و سوز دل وده‌ها مسایل دیگر درون برابر جنس مخالف خود) فروگذار نمـی‌شود!.
پس این غریزه یک ضرورت حیـاتی به منظور انسان و حیوان هست که هنگام نیـاز، اگر خواسته‌های آن (مشروع یـا نا مشروع) بر آورده نشود یقیناً پیـامدهای خطرنااگواری (از قبیل از دست تعادل روحی و جسمـی و افسردگی و سرشکستگی و سرگردانی وو ... درون نـهایت دیوانگی)، خواهد داشت.
شکی نیست به منظور رهائی از صدمات روحی و جسمـی آن و همچنین بـه خاطر پایدار و پابرجا ساختن بقای نسل، حتما آن را تغذیـه کرد و ارضاء نمود! اما آنچه کـه مسلّم هست اگر مـهار آن رها شود و آزاد گردد، نـه از «تاک» نشان خواهد ماند و نـه از تاک نشان، حاصلی جز نابودی جوامع بشری و گرفتار آمدن بـه بی بند و باری و نابودی شرافت‌های انسانی و متلاشی شدن خانواده‌ها و فرو رفتن درون منجلاب تباهی و این دست و آن دست گشتن درون دوران جوانی و ویلان و سرگردان ماندن درون زمان پیری و ناتوانی، وو ... نخواهد داشت؛
با توجه بـه گفتار فوق، بشر بـه همان اندازه کـه برای ارضاء آن غریزه حتما جوابگو باشد، بـه همان اندازه درون تحت کنترل درون آوردن و هدایت آن بـه راه صحیح و درست، مسؤلیت دارد و باید به منظور حراست از خاندانـها و خانواده‌ها و حفظ انسجامـهای فامـیلی و پدر و پسری و مادر ی و ایلی و تباری و صدها فروعات آن از قبیل شناخته شدن و ارث بردن و مردن و دفن شدن وو ... قدم مثبت برداشته و کوشا باشد که تا از عمر پربهای خود، بهرهمند گردد.
بدینجهت شرایع آسمانی به منظور ریز ریز و نکته بـه نکته کیفیت استفاده و بهره برداری از مسیر درست آن، راهنمائیـها و تشویق‌ها کرده و در مقابل، مجازاتهای سنگین و قوانین جزائی خشونت بار، وضع نموده است، که تا از افتادن درون سنگلاخ هوا و هوس و فرو رفتن درون باتلاق بی بند وباری جلوگیری نماید.
و همچنین به منظور آرام شدن و آرامش یـافتن درون برابر این نیرو، بـه ریزه کاری هائی پرداخته هست که واقعاً مایـه شگفتی و شایسته تفکر و تأمل مـی‌باشد، مانند روزها و ساعات و کیفیت کامجوئی زن و مرد و آماده ساختن طرف مقابل به منظور همسوئی و تشویق بـه ازدیـاد آن، که تا از حلال خود اشباع شده و در فکر دیگران نباشد و صدهامسائل دیگر.
حتی درون بعضی روایت از امام صادق علیـه السلام وارد شده هست که هنگام کام جوئی از زن «لاتنزو نزو الحمار» (بی مقدمـه) مانند چارپایـان نزدیکی نکنید!، زیرا اگر زن (در آن حال با سرخوردگی و بدون بـه دست آوردن آرامش)، جدا شود با غلام سیـاهی هم روبرو گردد، خود را تسلیم و آرام خواهد نمود!! (اما اگر بعد از آمادگی طرفین به منظور فارغ شدن، مسئله پایـان یـابد، با رضایت و خوشحالی از همدیگر جدا خواهند شد).
در کتابهای فقهی این مطالب و مسایل زناشوئی، فراوان آمده هست که طالبین بـه آن کتابها از قبیل وسایل الشّیعة: جواهرالکلام: بحار الأنوار: اصول کافی: تهذیب و استبصار و صدها کتاب دیگر درون باب النکاح، مراجعه نمایند.
و نیز درون باره روزهای ممنوع المقاربه (حیض، نفاس، احرام، روزهای ماه مبارک رمضان، ایلاء و بالأخرة ظهار) و مسائل بسیـار دیگر، مورد بحث قرارگرفته هست که بـه اطلاعات و بر رسی زیـاد نیـاز دارد و ما نیز درون این کتاب بـه بخش کوچکی از آن متعرّض خواهیم شد.

توبیخ تجرّد

خدای متعال با حکمت متعالیـه خود، سنگ بنای زیبائی جهان و نظام احسن و اکمل را درون وجود نر و ماده؛ بنا نـهاده، و ادامـه حیـات و زیربنای زندگی را درون وجود آفریده‌های مُوَلّد و تولید کننده استوار ساخته و برقرار نموده است.
هیچ موجود رشد کننده و ذیحیـات پیدا نمـی‌شود مگر اینکه از زوج و جفت یـا بـه عبارت دیگر از پدر و مادر بـه وجود آمده‌اند؛ چنان کـه در قرآن کریم نیز بـه این معنا تصریح نموده و مـی‌فرماید: «منزّه استی کـه تمام زوجها را آفرید، از آنچه کـه زمـین مـی‌رویـاند، و از خودشان و از آنچه نمـی‌دانند». «۱» با جمله «و ممّا لایعلمون» مـی‌فهماند کـه زوجها و جفتهای زیـادی هست کـه هنوز دانش بشری بـه حیطه کشف فورمول وجودی آنـها، راه پیدا نکرده و از وجود آنـها اطلاع ندارد و از کشف آنـها عاجزمانده هست پس هرموجود زندهای از نباتات و سبزیجات و حیوانات گرفته که تا انسان صاحب عقل و خرد، حتما از جفت و یـا نر و ماده بـه وجود آید درست هست موجودات تک یـاختهای و تک سلولی نیز یـافت مـی‌شود اما کم و ناچیز!.
برای روشن شدن مطلب فوق بـه فصل آیـات کـه قبلًا از نظر مبارکتان گذشت مراجعه نمایید.
از محتوای گفتار پیشین نیز متوجه شدیم کـه انسان به منظور اطفای آتش غریزه خود، نیـاز شدید بـه همسر و تشکیل خانواده دارد!.
فرد مجرد یعنی مرغ بی آشیـانـه!، از حکمتهای محیّر العقول خداوند آفرینش نر و ماده و ایجاد محبت و عشق درون مـیان آنـها و تشکیل خانواده است؛ که تا قانون ازدواج و تشکیل خانواده، درون بارهی و یـا جامعهای اجرا نشود؛ نر و ماده و و پسر مرد وزن؛ همـه ویلان و سرگردان و در جایی بند نمـی‌شوند؛ نـه آرامش روحی دارند و نـه آرامش و سکون جسمـی؛ خداوند درون جاهای متعدد قرآن مجیدش بـه اهمـیت این مطلب اشاره فرموده هست که همسران شما مایـه آرامش شماهستند نـه تنـها زیستن و ویلان بودن!. «۱»
البته حتما در انتخاب همسر و با چهی مـی‌خواهد پیوند زناشوئی ببندد و مال و اولاد خویش را درون آینده بـه دست کهِ بسپارد وو .. دقت کامل نماید کـه ندامت و پشیمانی درون پی نداشته باشد.
۱- محمد الأصم: از أبی عبد اللَّه علیـه السلام روایت کرده است: رسول اللَّه صلی الله علیـه و آله و سلم فرمود:
رذّال موتاکم العزّاب. پست‌ترین مردگان شما عزبها (مجرّدها) هستند. «۲»
۲- محمد بن علی بن حسین گفت: روی أن رسول اللَّه صلی الله علیـه و آله و سلم قال: أکثر أهل النّار العزّاب. روایت شده هست رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم فرمود: بیشتر اهل آتش مجرّدها هستند. «۳»
۳ شرار موتاکم العزّاب. بدترین مردگانتان مجردها هستند. «۴»
۴- رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم بـه مردی کـه نامش عکاف هست فرمود: ألک زوجة؟ قال: لا یـا رسول اللَّه قال: ألک جاریة؟ قال: لا یـا رسول اللَّه قال: أفأنت موسر؟ قال: نعم قال: تزوّج وإلّا فأنت من المذنبین.
آیـا زن داری؟؛
گفت: نـه‌ای رسول خدا؛
کنیز (برده) داری؟؛
نـه‌ای رسول خدا؛
آیـا ثروت (و امکان ازدواج) داری؟؛
بلی ای رسول خدا؛
(برو) ازدواج کن وگرنـه تو از گناهکارانی «۱»
۵- درون روایت دیگر فرمود: تزوّج وإلّا فأنت من رهبان النصاری. ازدواج کن و گرنـه تو از راهبان نصارا هستی. «۲»
۶- درون روایت دیگر فرمود: تزوّج وإلّا فأنت من إخوان الشیـاطین وگرنـه از برادران شیطانـها هستی. «۳»
۷- و فرمود: شرارکم عزّابکم والعزّاب إخوان الشیـاطین شرورترین شما مجردهایتانند و مجردها برادران شیطانند. «۴»
و فرمود: خیـار امّتی المتأهّلون و شرار امّتی العزّاب بهتربن امت من متأهلها و بدترین امتم مجردهاهستند. «۵»
ابن فضال، از امام صادق، از پدرش از پدران بزرگوارش علیـهم السلام از پیـامبر صلی الله علیـه و آله و سلم فرمود:
شرار امتی عزّابها. بدترین امت من عزبهای آنـهاست. «۶»

نکوهش فرار از تزویج

در مقدرات الهی به منظور هر جنبندهای و جانداری: رزقی: تعیین گردیده هست و از آسایشگاه‌ها و محل زندگی آنـها، اطلاع کامل دارد و هیچ موجودی از نظر قدرت او پنـهان نیست، «۱» بعد رزق هرکسی درون هرجا باشد بـه او مـی‌رسد و سوخت و سوزی ندارد؛ با توجه بـه مطلب فوق آنان کـه از ترس نداری، تن بـه ازدواج نمـی‌دهند: یـا توکلشان بـه خدا کم و یـا اساساً باور ندارند کـه خدا روزی رسان هست و یـا بـه مفهوم زندگی و فراز و نشیب آن، پی نبرده‌اند.
۱- حریز: از ولید بن صبیح: از أبی عبد اللَّه علیـه السلام فرمود: من ترک التزویج مخافة العیلة فقد أساء بالله الظنّ. هرترک ازدواج کند بـه خاطر ترس از عیـال باری و فقر و نداری، بـه یقین برخدابد گمان است! (زیرا خداوند کفیل روزی زن و فرزنداست). «۲»
۲- محمد بن جعفر، از پدرش، از پدرانش علیـهم السلام گفت: رسول اللَّه صلی الله علیـه و آله و سلم فرمود: من ترک التزویج مخافة العیلة فقد ساء ظنّه با اللَّه عزّ و جلّ إن اللَّه عزوجل یقول: (ان یکونوا فقراء یغنـهم اللَّه من فضله). هربه خاطر ترس از نداری، ترک تزویج کند، گمان بد بـه خدای عزّ و جلّ، درون حالی کـه خدای عزّ و جلّ (در قرآن) مـی‌فرماید: «اگر (ازدواج کنندگان) فقیر باشند، خداوند آنـها را از فضل و کرم خود بی نیـاز مـی‌سازد». «۳»
۳- أبی بصیر: از أبی عبد اللَّه علیـه السلام گفت: أتی رسول اللَّه صلی الله علیـه و آله و سلم شاب من الأنصار فشکا إلیـه الحاجة، فقال له: تزوّج، فقال الشاب: انّی لأستحیی أن أعود إلی رسول اللَّه صلی الله علیـه و آله و سلم، فلحقه رجل من الأنصار فقال: انّ لی بنتاً وسیمة، فزوّجها إیّاه، قال: فوسّع اللَّه علیـه، فأتی الشاب النبی علیـه السلام فأخبره، فقال رسول اللَّه صلی الله علیـه و آله و سلم: یـا معشر الشباب علیکم بالباه. جوانی از انصار پیش رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم آمد از نیـاز مندی (و نداری خود) بـه رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم شکایت کرد فرمود: ازدواج کن!، جوان گفت من حیـا مـی‌کنم دوباره پیش رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم برگردم، مردی از انصار خود را بـه او رساند و گفت: من ی (رسیده) و زیبا دارم (مـی‌خواهی او را بـه تو تزویج کنم؟! آری) بعد به او تزویج نمود و خداوند بـه او وسعت داد (و زندگیـاش بالا گرفت) جوان جریـان را بـه اطلاع رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم رسانید حضرت فرمود: ای گروه جوانان بر شما باد لذّت نفس (و ازدواج). «۱»
۴- إسحاق بن عمار گفت: قلت لأبی عبد اللَّه علیـه السلام الحدیث الذی یروونـه (یرویـه) الناس حقّ انّ رجلا أتی النبی صلی الله علیـه و آله و سلم فشکی إلیـه الحاجة فأمره بالتزویج ففعل، ثم أتاه فشکی إلیـه الحاجة فأمره بالتزویج حتی أمره ثلاث مرات؟ فقال أبو عبد اللَّه علیـه السلام: هو حقّ، ثم قال: الرّزق مع النساء والعیـال. بـه ابی عبداللَّه علیـه السلام گفتم: حدیثی کـه مردم آن را روایت مـی‌کنند حقّ هست که مردی پیش رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم آمد و از احتیـاجش شکایت نمود و حضرت سه بار او را امر بـه ازدواج نمود؟! فرمود: (بلی) حق هست سپس فرمود: (وسعت) رزق با زنان و عیـال است. «۲»
۵- عاصم بن حمـید گفت: نزد أبی عبد اللَّه علیـه السلام بودم فأتاه رجل فشکی إلیـه الحاجة فأمره بالتزویج، قال: فاشتدّت بـه الحاجة فأتی أبا عبد اللَّه علیـه السلام فسأله عن حاله فقال له:
اشتدّت بی الحاجة فقال: ففارق، ثم أتاه فسأله عن حاله؟ فقال: أثریت وحسن حالی، فقال أبو عبد اللَّه علیـه السلام: إنی أمرتک بأمرین أمر اللَّه بهما، قال اللَّه عزوجل (وانکحوا الایـامـی منکم- إلی قوله- والله واسع علیم) و قال: (ان یتفرّقا یغن الله کلًّا من سعته). مردی پیش او آمد و از نیـازمندی اش شکایت نمود، حضرت او را امر بـه ازدواج کرد (رفت و ازدواج نمود و ضع زندگی اش بدتر شد) دوباره آمد و از شدت فقر شکایت نمود، حضرت از حالش پرسید؟ گفت: حالم وخیمتر شده است، فرمود از زنت جدا شو!، رفت و جدا شد (بعد از مدتی برگشت) امام حالش را پرسید؟ گفت دارا شدهام و حالم خوب است، ابو عبداللَّه علیـه السلام فرمود من هردو دستور را از امر خدا بـه تو گفتم، آنجا کـه فرمود: بـه بیوه‌ها زن دهید که تا خداوند وسعت دهنده و عالم است، و فرمود: «اگر از هم جدا شدند خداوند همـه را بی نیـاز مـی‌سازد». «۳»
۶- سعید بن هبة اللَّه راوندی درون (الخرایج والجرایح) از امام حسین علیـه السلام انّ رجلا استشاره فی تزویج امرأة، فقال: لا أحبّ ذلک، وکانت کثیرة المال وکان الرجل أیضا مکثرا، فخالف الحسین علیـه السلام وتزوّج بها فلم یلبث الرجل حتی افتقر، فقال له الحسین علیـه السلام: قد أشرت علیک! الآن فخلّ سبیلها، فإنّ اللَّه یعوّضک خیراً منـها، ثم قال: علیک بفلانة، فتزوجها فما مضی سنة حتّی کثر ماله وولدت له ورأی منـها ما یحبّ. مردی با او درون باره ازدواج با زنی ثروتمند، م نمود، مرد خود نیز مال زیـاد داشت فرمود: من دوست ندارم، آن مرد با امام مخالفت نمود و با آن زن ازدواج کرد و در مدت کمـی بـه فقر و نداری افتاد، حضرت بـه او فرمود: من بـه تو اشاره کردم (ولی تو نپذیرفتی) حالا او را رها کن خداوند بهتر از او را بـه تو عوض مـی‌دهد، سپس فرمود: برتو باد فلان زن (آن شخص) با او ازدواج کرد یک سال نگذشت وضع مالیـاش خوب شد و بچه بـه دنیـا آورد و آنچه را کـه دوست داشت، بـه آن رسید!. «۱»

تشویق بـه ازدواج

در روایـات اسلامـی کمتر مطلبی پیدا مـی‌شود کـه مانند تشویق بـه ازدواج و تشکیل خانواده: سخن گفته و اهمـیت داده باشد: زیرا ازدواج زیر بنای زندگی و تحکیم جوامع بشری است: هر اجتماع و جامعهای فاقد این نعمت و اجرای فرامـین الهی درون این مورد باشد روی سعادت و خوشبختی را ندیده و مزه آن را نخواهد چشید:
اساساً بدون ازدواج، اجتماعی وجود ندارد کـه بتوان بـه آن متکی شد و یـا درون باره آن سخن گفت!.
قرآن مجید به منظور ازدواج کننده‌ها قاطعانـه وعده بی نیـازی را داده هست که درون فصل اول آیـات بیـان آن گذشت.
۱- از ابی جعفر علیـه السلام از رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم فرمود: مابنی بناء فی الإسلام أحبّ الیّ من التّزویج. هیچ بنائی درون اسلام بنا نشده هست برای من دوست داشتنیتر از ازدواج باشد. «۲»
۲- امام باقر علیـه السلام فرمود: مابنی بناء فی الإسلام أحبّ الیـاللَّه عزّ و جلّ من التّزویج درون اسلام بنائی بنا نشده هست که بـه خدای عز و جل دوست داشتنیتراز ازدواج باشد. «۱»
۳- ابی عبداللَّه علیـه السلام از رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم فرمود: «من تزوّج (فقد) أحرز نصف دینـه «۲»
(فلیتّق اللَّه فی النّصف الأخر «۳») الباقی هرازدواج کند نصف دینش را نگهداشته، بعد از خدا بترسد درون (حفظ) نصف باقی. «۴»
۴- قال الصّدوق: وقال رسول اللَّه صلی الله علیـه و آله و سلم: اتّخذوا الأهل فإنّه أرزق لکم رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم فرمود: متأهّل شوید ازدواج روزی شما را بیشتر مـی‌کند «۵».
۵- درون کتاب (الخصال) د خود از علی علیـه السلام- درون حدیث الأربعمأة- فرمود تزوّجوا فإنّ التّزویج سنّة رسول اللَّه صلی الله علیـه و آله و سلم، فانّه کان یقول: من کان یحبّ أن یتبع سنّتی فإنّ من سنّتی التّزویج، واطلبوا الولد، فإنّی مکاثر بکم الأمم غداً، وتوقّوا علی أولادکم من لبن البغی من النّساء والمجنونة فإن اللّبن یعدی. ازدواج کنید همانا ازدواج سنّت رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم هست و مـی‌فرمود: هر دوست دارد بـه سنّت من تبعیت کند، از سنّت من ازدواج است، فرزند طلب نمایید من فردا بـه سبب شما بـه امّت‌های دیگر مباهات مـی‌کنم، و اولاد خود را از شیر زنان زناکار و دیوانـه نگهدارید، زیرا شیر اثر گذار است. «۶»
۶- محمد بن مسلم: از أبی عبداللَّه علیـه السلام گفت: امـیرمؤمنان علیـه السلام فرمود: تزوّجوا فانّ رسول اللَّه صلی الله علیـه و آله و سلم قال: من أحبّ أن یتّبع سنّتی فإنّ من سنّتی التزویج. ازدواج کنید چون رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم فرمود: هردوست دارد پیرو سنّت من شود، از سنّت من ازدواج است. «۱»
۷- محمد بن محمد (شیخ مفید درون (المقنعة) گفت: رسول اللَّه صلی الله علیـه و آله و سلم فرمود: من أحبّ أن یلقی اللَّه طاهراً مطهراً فلیلقه بزوجة. هردوست دارد خدا را پاک و مطهّر ملاقات کند، او را بازوجة ملاقات نماید. «۲»
۸- وقال: قال النبی صلی الله علیـه و آله و سلم: رکعتان یصلّیـهما متزوّج أفضل من رجل عزب یقوم لیله ویصوم نـهاره. و باز فرمود: دو رکعت نماز متأهل بهتر هست از نماز مجرّد کـه شب که تا صبح قیـام کند و روزش را هم روزه بگیرد. «۳»
۹- ابن القداح از أبی عبد اللَّه علیـه السلام فرمود: جاء رجل إلی أبی علیـه السلام فقال له: هل لک من زوجة؟ قال: لا، فقال أبی: ما احبّ أنّ لی الدّنیـا وما فیـها وانّی بتّ لیلةً ولیست لی زوجةٌ، ثمّ قال: الرکعتان یصلّیـهما رجل متزوج أفضل من رجل أعزب یقوم لیله ویصوم نـهاره. ثم أعطاه أبی سبعة دنانیر ثم قال: تزوّج بهذه. ثم قال أبی: قال رسول اللَّه صلی الله علیـه و آله و سلم: اتّخذوا الأهل فإنـه أرزق لکم امام صادق علیـه السلام فرمود: مردی پیش پدرم آمد، پدرم بـه او فرمود آیـا زن گرفتهای؟! گفت: نـه، پدرم فرمود: من دوست ندارم تمامـی دنیـا مال من شود، اما من یک شب بدون زن بخوابم! سپس فرمود: دو رکعت نماز زن دار بهتر هست از نماز مجرد کـه شب که تا بامداد قیـام و روزش را روزه بدارد؛ سپس پدرم هفت دینار بـه او داد و فرمود: (برو) با این (پول) ازدواج کن سپس پدرم گفت: رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم فرمود:
زن بگیرید زیرا این کار روزی را زیـاد مـی‌کند. «۴»
۱۰- و فرمود: رکعتان یصلیـهما المتزوج أفضل من سبعین رکعة یصلّیـها غیر متزوج. دو رکعت نماز متأهل از هفتاد رکعت غیر متأهل افضل است. «۵»
۱۱- امام صادق علیـه السلام فرمود: رکعتان یصلّیـهما المتزوّج أفضل من سبعین رکعة یصلّیـها عزب دو رکعت نمازی کـه متأهل بخواند بهتر از هفتاد رکعت مجرد است. «۱»
۱۲- درون روایت فریقین آمده رسول خدا فرمود: «النّکاح سنّتی فمن رغب عن سنّتی فلیس منّی» ازدواج سنّت من هست هر از سنت من دوری جوید از من نیست. «۲»
۱۳- رسول خدا فرمود: یـا معشر الشّباب من استطاع منکم الباه فلیتزوّج فانّه أغضّ للبصر و أحصن للفرج و من لم یستطع فلیصم فانّ الصّوم له وجاءٌ» ای گروه جوانـها هرمـی‌تواند، ازدواج کند زیرا ازدواج پوشانانده چشم و نگهدارنده اندام است، اگر توان ازدواج نداشتید، روزه بگیرید چون روزه بازدارنده است. «۳»
۱۴- رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم فرمود: من برکةالمرئة سرعة تزویجها. از برکت زن زود تزویج نمودن (و زود شوهر ) اوست. «۴»
۱۵- جمـیل بن دراج، گفت: أبو عبداللَّه (علیـه السلام) فرمود: ما تلذّذ النّاس فی الدنیـا والآخرة بلذة أکثر لهم من لذة النساء، وهو قول اللَّه عزوجل «زُیِّنَ للنّاس حب الشّهوات من النّساء و البنین» إلی آخر الآیة ثمّ قال: وإن أهل الجنّة ما یتلذّذون بشئ من الجنة أشـهی عندهم من النکاح لا طعام و لا . مردم لذت نبرده هست در دنیـا وآخرت کـه لذتش بیشتر از لذت زنان باشد، و آن هست (معنای) فرموده خدای عز و جل «برای مردم زینت داده شده هست دوست داشتن شـهوات از زنان و فرزندان» که تا آخر آیـه سپس فرمود: و همانا اهل بهشت لذتی نمـی‌برند درون بهشت کـه گواراتر باشد نزد آنـها از نکاح، نـه خوردنی و نـه آشامـیدنی (یعنی هیچ یک از اینـها مانند نکاح لذت بخش تر نخواهد بود). «۵»
۱۶- راوندی: د خود از موسی بن جعفر، از پدرانش علیـهم السلام از پیـامبر صلی الله علیـه و آله و سلم فرمود:
ما من شابّ تزوّج فی حداثة سنّه إلّا عجّ شیطانـه یـا ویله یـا ویله عصم منّی ثلثی دینـه، فلیتّق اللَّه العبد فی الثّلث الباقی. نیست جوانی کـه در نوجوانی ازدواج نماید مگر اینکه شیطانش فریـاد زند وای بر او وای بر او از (شر) من دو سوم دینش را حفظ نمود بعد بنده درون یک سوم باقیمانده از خدا بترسد. «۱»
۱۷- رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم فرمود: الدّنیـا متاع و خیر متاعها الزّوجة الصالحة. دنیـا متاع هست و بهترین متاعش زن صالحه است. «۲»
۱۸- رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم فرمود: زوّجوا أیـاماکم فان اللَّه یحسن لهم فی أخلاقهم ویوسع لهم فی أرازقهم ویزیدهم فی مروّاتهم. بی زنـهایتان را زن دهید زیرا خداوند آنـها را درون اخلاقشان، زیبا نماید و در روزی هایشان وسعت دهد و مروّتشان را زیـاد نماید. «۳»

نـهی از ترک ازدواج

بعضی از زنـها و مردها، بـه گمان تقرب جستن بـه خدا و به خاطر فراغت خاطر و ...
از ازدواج صرف نظر کرده ترک تزویج مـی‌نمایند!، غافل از اینکه این عمل بر خلاف رضای خدا و خواسته اسلام و مبارزه با طبیعت است، زیرا خدائی کـه «نر و ماده» را آفریده، به منظور آنـها لازم کرده هست که غریزه خود را خاموش نمایند ولی نـه از راه نامشروع بلکه آن گونـه کـه خداوند دستور داده است، بعد رهبانیت مخصوصاًترک تزویج به منظور زن و مرد، اگر بتواند خود را از حرام نگهدارد، مکروه و در غیر این صورت حرام قطعی مـی‌باشد!. بـه روایـات ذیل دقت نمائید.
۱- رساله محکم و متشابه از تفسیرالنعمانی: از علی علیـه السلام نقل مـی‌نماید فرمود:
جماعتی از اصحاب، زنـها و خوردن روز و خوابیدن شبها را بر خود حرام نمودند، ام سلمة این جریـان را بـه رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم خبرداد، حضرت بـه سوی آن اصحاب رفت و فرمود: انّی آتی النّساء و آکل بالنّهار و أنام باللّیل فمن رغب عن سنّتی فلیس منّی و أنزل اللَّه تعالی: «لا تحرّموا طیّبات ما أحلّ اللّه لکم و لا تعتدواانّه لا یحبّ المعتدین* و کلوا ممّا رزقکم اللّه حلالًا طیّباً و اتّقواللّه الّذی أنتم بـه مؤمنون» فقالوایـا رسول اللَّه انّا حلفنا علی ذالک فأنزل اللّه: «لایؤاخذکم اللّه باللّغو فی أیمانکم» الی قوله «ذالک کفّارة أیمانکم اذا حلفتم واحفظوا أیمانکم» من با زنـها مباشرت دارم و روزها مـی‌خورم و شبها مـی‌خوابم بعد هراز سنّت من دوری جوید، از من نیست و خدای عزّوجلّ (این آیـات را) نازل نمود: «ایـانی کـه ایمان آوردهاید چیزهای پاکیزه را کـه خداوند به منظور شما حلال کرده است، حرام نکنید؛ و از حد تجاوز ننمایید زیرا خداوند متجاوزان را دوست نمـی‌دارد» و از نعمتهای حلال و پاکیزهای کـه خداوند بـه شماروزی داده است، بخورید و (از مخالفت) خداوندی کـه به او ایمان آوردهاید، بپرهیزید، گفتند: ای رسول خدا ما به منظور این کار قسم خوردهایم! بعد خداوند نازل نمود: «خداوند شما را بـه خاطر سوگندهای بیـهوده (و خلاف سنّت الهی) مؤاخذه نمـی‌نماید؛ (تا فرمود:) این هست کفاره سوگندهایتان اگر قسم خوردهاید و سوگندهای خود را حفظ نمایید» (تا آخر آیـه). «۱»
۲- ابی یعفور از امام صادق علیـه السلام فرمود: نـهی رسول اللَّه صلی الله علیـه و آله و سلم النّساء أن یتبتّلن و یعطّلن أنفسهنّ من الأزواج. رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم نـهی نمود زنـها را کـه خود را منقطع نمایند و از ازدواج معطل نمایند!. «۲»
۳- زنی بـه امام صادق علیـه السلام وارد شد و گفت: أصلحک اللَّه انّی امرأة متبتّلة فقال، ماالتّبتّل عندک؟! قالت لاأتزوّج! قال: و لِمَ؟ قالت: ألتمس بذلک الفضل فقال: انصرفی، فلوکان ذلک فضلًا لکانت «فاطمة» أحقّ بـه منک انّهأحدیسبقها الی الفضل. خدا تورا اصلاح نماید من زنی «متبتّله» هستم! فرمود: پیش تو (منظور از) تبتّل چیست؟
گفت: (یعنی) ازدواج نمـی‌نمایم! فرمود: چرا؟ گفت: با این کار فضیلت (و شرافت) مـی‌جویم! فرمود: منصرف شو، اگر این کار فضیلت داشت «فاطمـه» از تو پیش قدم مـی‌شد زیرای از فاطمـه برایب فضیلت، سبقت نمـی‌کند (و پیشی نمـی‌گیرد). «۳»
۴- دعائم الإسلام از رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم انّه نـهی عن التّبتّل و نـهی النّساء أن یتبتّلن و یقطعن أنفسهنّ من الأزواج. رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم از محروم ساختن خود و زنـها را از انقطاع از ازدواج، نـهی نموده است. «۱»

راهنمائی ناتوانان از ازدواج

در جوامع بشری، خیلیـها هستند کـه با این وضع تورّم و چشم و هم چشمـیها و خودنمائیـها و نبود کار و مسکن وو ...، بـه ازدواج تن درون نمـی‌دهند و یـا قدرت آن را ندارند، کار بـه جائی رسیده هست که زندگی مجردی را بـه این گونـه ازدواجها ترجیح مـی‌دهند و غرایز خود را از بازار آزاد، اشباع مـی‌کنند و یـا مـی‌سوزند و مـی‌سازند؛ حالا اگری دارای ایمان و دین قوی باشد، آیـا به منظور رفع این مشکل درون صورت امکان، با «ازدواج موقت» خود را آرام کند یـا راه دیگری نیز به منظور مـهار خود وجود دارد؟!، بـه راهنمائی‌ها و صلاح دید روایـات ذیل دقت نمایید.
۱- مردی پیش رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم آمد و گفت: ای رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلمعندی طول فانْکح النّساء فالَیْکَ أشکوا العزوبة فقال: وَفّرْ شعرجسدک و أدِمِ الصّیـام، ففعل فذهب مابه من الشّبق من امکان ازدواج ندارم و (از ناراحتیـهای تجرد نیز) برایت شکایت مـی‌کنم فرمود: اندام ( ا) ت را پرپشت نما (و نتراش) و روزه را ادامـه ده، بعد این کار را کرد، که تا (آتش) غریزه اش خاموش شد. «۲»
۲- اسماعیل بن زیـاد از ابی زیـاد از امام صادق از علی علیـهما السلام فرمود: ما (أ) کثر شعر رجل قطّ الّا قلّت ه بـه یقین موی مردی زیـاد نگشت مگر اینکه ش کم شد. «۳» ۳- رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم درون بارهی کـه قدرت ازدواج ندارد فرمود: ... و من لم یستطع فلیصم فانّ الصّوم له وجاءٌ» .. اگر توان ازدواج نداشتید، روزه بگیرید چون روزه بازدارنده است. «۱» بـه فصل بعدی نیز توجه نمایید.

واسطه گری مـیان دو جوان

انسان درون دوران زندگی اش، با فیصله و آشتی برقرار نمودن مـیان دو یـا چند نفر سر و کار دارد یعنی این اقدام با زندگی آدمـیان عجین شده است، اگر درکارهای خداپسندانـه سعی و کوشش نماید، درون دنیـا محبوب خدا و خلق خواهد شد و در آخرت مستحق پاداش و اجر مـهمـی خواهد گردید؛ بعد اگری درون مـیان خانواده‌ها رفت و آمد نماید و سعی و کوشش بخرج دهد کـه امر ازدواج دو جوان سر بگیرد و بهم برسند، خداوند او را درون روز قیـامت درون پناه خود گرفته و امنیت خواهد بخشید.
۱- امام صادق از امـیرمؤمنان علیـهما السلام «أفضل الشّفاعات ان تشفع بین اثنین فی نکاح حتی یجمع اللَّه بینـهما» بهترین واسطه گریـها، واسطه بودن درون ازدواج دو نفراست که تا خداوند مـیان آنـها را جمع نماید. «۲»
۲- امام کاظم علیـه السلام فرمود: «ثلاثة یستظلّون بظلّ عرش اللَّه یوم القیـامة یوم لاظلّ الا ظلّه، رجل زوّج أخاه المسلم، أو أخدمـه، أو کتم له سرّاً» سه نفر روز قیـامت درون زیر سایـه عرش خدا قرار مـی‌گیرند روزی کـه سایـهای غیر از آن نخواهد بود، ۱- مردی کـه برادر مسلمانش را (زن دهد و) تزویج نماید، ۲- یـا او را بـه خدمتی وادارد (یـاخدمتکار دهد کـه کارهای او را انجام دهد)، ۳- یـا سرّ او را پنـهان نماید. «۳»
۳- سماعة بن مـهران از ابی عبداللَّه علیـه السلام فرمود: أربعة ینظر اللَّه الیـهم یوم القیـامة من أقال نادماً أو أغاث لهفاناً أو أعتق نسمة أو زوّج عزباً چهار نفرند خداوند درون روز قیـامت (به آنـهابا رحمت) نظر نماید، هرنادمـی را برگرداند (کسی کـه در معامله یـا دربارهٔ چیزی پشیمان شود آن را بعد دهد)، یـا بـه فریـاد گرفتاری برسد، یـاای را آزاد نماید، یـا مجردی را زن دهد (و واسطه سرگرفتن ازدواج او شود). «۱»
۴- امام صادق فرمود: من زوّج أعزب کان ممّن ینظر اللَّه عزّ و جلّ الیـه یوم القیـامة. هرمجردی را زن دهد ازانی مـی‌شود کـه خدای عز و جل درون قیـامت بـه او نظر (رحمت) نماید. «۲» ۵- درون روایت عبداللَّه بن سلیمان نوفلی آمده هست در حدیث طولانی امام صادق علیـه السلام بـه عبداللَّه نجاشی نوشت، حدیث کرد مرا پدرم از پدرانش علیـهم السلام از علی علیـه السلام از رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم فرمود: و من زوّج أخاه المؤمن امرئة یأنس بها و تشدّعضدها و یستریح بها، زوّجه اللَّه من الحورالعین و آنسه بمن أحبّه من الصّدّیقین من أهل بیت نبیّه صلی الله علیـه و آله و سلم و اخوانـه و آنسهم به. و هربه برادر مؤمنش زن دهد کـه با او انس گیرد و بازوانش را محکم نماید (در شداید یـاور او شود) و با او آرام گیرد، خداوند از حورعین او را تزویج نماید و با راستان از اهلبیت پیغمبر و برادرانش، او را مأنوس نماید و آنـها را هم با او مأنوس کند. «۳»
۶- رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم فرمود: «من عمل فی تزویج بین مؤمنین حتی یجمع بینـهما زوّجه اللَّه عزوجل ألف امرئة من الحور العین کلّ امرأة فی قصر من درّ و یـاقوت، و کان له بکل خطوة خطاها او بکل کلمة تکلّم بها فی ذلک عمل سنة قام لیلها و صام نـهارها و من عمل فی فرقة بین امرأة و زوجها کان علیـه غضب اللَّه و لعنته فی الدنیـا و الاخرة و کان حقّاً علی اللَّه ان یرضخه بألف صخرة من نار و من مشی فی فساد ما بینـهما و لم یفرّق کان فی سخط اللَّه عزوجل و لعنته فی الدنیـا و الاخرة و حرّم علیـه النظر الی وجهه» هر درون تزویج مـیان مؤمنان کاری کند که تا آنـها را بهم برساند، خدای عز و جلّ بـه او هزار نفر از زنان حورعین تزویج نماید، هر زنی درون قصری از درّ و یـاقوت باشد، و به هر گامـی کـه در این راه برداشته، یـا حرفی کـه زده است، ثواب یک سال عبادت کـه روزهایش روزه و شب‌هایش عبادت کرده باشد را، مـی‌دهد؛ وهرسعی کند مـیان زن و شوهرش جدائی بیفکند، غضب خدا و لعنتش درون دنیـا و آخرت بر او خواهد بود، و شایسته هست خداوند او را با هزار سنگ آتشین سنگ باران نماید (و بکوبد)، و هردر بهم زدن مـیان آنـها، قدمـی بردارد امّا موفق نشود کـه آنـها را جدا کند، درون غضب خدای عزّ و جلّ و لعنت او درون دنیـا و آخرت بوده و بر او دیدن وجه خدا را، حرام خواهد نمود. «۱»
۷- رسول خدا فرمود: من عمل فی تزویج حلال حتی یجمع اللَّه بینـهما زوّجه اللَّه من الحور العین، وکان له بکل خطوة خطاها وکلمة تکلّم بها عبادة سنة. هردر تزویج حلال کار کند که تا مـیان آنـها را جمع نماید (و بهم رساند) خداوند از حوریـان ممتاز، به منظور او تزویج و به هر قدمـی (دراصلاح این کار) برداشته و به هرکلمـهای زده، عبادت یک سال مـی‌نویسد. «۲»
۸- از علی علیـه السلام فرمود: ... وأفضل الشفاعات أن یشفع بین اثنین فی نکاح حتی یجمع شملهما. و بهترین مـیانجیگری آن هست که به منظور ازدواج (مـیان دو نفر) وساطت نماید که تا آنـها را بهم رساند. «۳»

سه چیز بی حساب

در تشکیلات خداوندی، همـه چیز حساب و کتابی دارد و محاکمـه‌ای!، بعد انسان حتما خود را به منظور پاسخ گوئی بـه سؤالات مأمورین الهی آماده ساخته و بگونـه‌ای خود را از دست بازجویـان روز قیـامت برهاند اما درون این مـیان درون باره سه چیز بازجویی نخواهد شد!.
۱- علی بن رئاب از حلبی، از أبی عبد اللَّه علیـه السلام فرمود: ثلاثة أشیـاء لا یحاسب (اللَّه علیـها) علیـهنّ المؤمن: طعام یأکله، وثوب یلبسه، وزوجة صالحة تعاونـه ویحصن بها فرجه. سه چیز به منظور مؤمن محاسبه نخواهد شد،
۱- طعامـی کـه مـی‌خورد؛
۲- لباسی کـه مـی‌پوشد؛
۳- همسر صالحه‌ای کـه یـاور او باشد و ناموس او را پاسداری نماید و خود را از شـهوات نفسانی مـهار کند، (زیرا این‌ها ضروریـات زندگی هست که خداوند متکفّل آنـهاست). «۱»

آرامش مؤمن

در زندگی دنیـای مادی ما، به منظور فرد فرد انسان‌ها آرامش و راحتی فکر، از آرزوهای مـهم و شرط اصلی آن هست زیرا درون غیر این صورت: زندگی برایش معنا و مفهومـی نخواهد داشت،! از جمله آرامش بخش‌ها سه چیز است.
۱- سعید (شعیب) بن جناح: از مطر مولی معن: از أبی عبد اللَّه علیـه السلام فرمود: ثلاثة للمؤمن فیـها راحة: دار واسعة تواری عورته وسوء حاله من الناس، وامرأة صالحة تعینـه علی أمر الدنیـا والآخرة، وابنة یخرجها إما بموت أو بتزویج. سه چیز مایـه آرامش مؤمن است،
۱- خانـه وسیع کـه آبروی خود و بدی حالش را از مردم بپوشاند؛
۲- و همسر صالحه کـه کمک او باشد درون کارهای دنیـا و آخرتش؛
۳- ی کـه از خانـه بیرون فرستد یـا با مرگ و یـا با عروسی (که آبروی خود را نگه داشته و از غم او بیـاساید). «۲»
۲- حسن (بن حسن)، ازمادرش فاطمة امام حسین از پدرش حسین بن علی، از پدرش علی بن أبی طالب علیـهم السلام فرمود: رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم فرمود: من اعطی أربع خصال فقد اعطی خیر الدنیـا والاخرة وفاز بحظه منـهما: ورعٌ یعصمـه عن محارم اللَّه، و حسن خلق یعیش بـه فی الناس، وحلم یدفع بـه جهل الجاهل، و زوجة صالحة تعینـه علی أمر الدنیـا والاخرة بـه هرچهار خصلت داده شده، همانا خیر دنیـا و آخرت بـه او داده شده و در هردو آن بـه حق خود رسیده است،
الف- خویشتن داری کـه او را از حرام‌های خدا نگهدارد؛
ب- اخلاق نیکو کـه با آن با مردم زندگی نماید؛
ج- حلمـی کـه با آن جهالت نادانان را (از خود) دور سازد؛
د- همسر شایسته‌ای کـه به کار دنیـا و آخرت او کمک نماید. «۱»
۳- حسین بن علوان، از امام صادق، از پدرانش علیـهم السلام فرمود: رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم فرمود: حسن البشر نصف العقل، والتقدیر نصف المعیشة، والمرأة الصالحة أحد الکاسبین خوشروئی نصف عقل و اندازه‌گیری نصف معیشت و زن صالحه یکی ازب کنندگان (یعنی وجودش سبب جلب روزی وبرکت زندگی) است. «۲»
۴- درون کتاب دعوات راوندی: از ربیعة بن کعب گفت: شنیدم پیـامبر صلی الله علیـه و آله و سلم مـی‌فرمود من اعطی خمساً لم یکن له عذر فی ترک عمل الاخرة: زوجة صالحة تعینـه علی أمر دنیـاه وآخرته، وبنون أبرار، ومعیشة فی بلده، وحسن خلق یداری بـه الناس، وحب أهل بیتی. بـه هرکسی پنج چیز داده شود، دیگر به منظور ترک عمل آخرت عذری برایش باقی نمـی‌ماند؛ ۱- همسر شایسته‌ای کـه او را به منظور کارهای دنیـا و آخرت، یـاری رساند؛
۲- وفرزندان نیکوکار؛
۳- و (وسیلهب) معیشت او درون شـهرش باشد؛
۴- و اخلاق نیکو کـه با آن با مردم مدارا داشته باشد؛
۵- و دوست داری اهل بیت من علیـهم السلام. «۳»

ازدواج با چهانی

اشاره

زمانی کـه شخصی تصمـیم گرفت به منظور خودش همسری اختیـار نماید، چه یـا پسر و چه مرد و چه زن، حتما خیلی هشیـار باشد و بداند کـه تا پایـان عمر مـی‌خواهد با کهِ زندگی کند و مادر یـا پدر بچه‌هایش: کهِ خواهد بود و با کدام خانواده افت و خیز خواهد کرد چون یکی از مشکلات مـهم و قابل توجه زندگی، انتخاب همسر و همسرّ شایسته و لایق، و مادر و یـا پدر بچه هاست، حتما بداند کـه یک نسل را که تا ابد الدّهر، مـی‌خواهد روی چه بنیـان پی ریزی و بالای چه فونداسیون، بنا نماید، بعد هیچ وقت اسیر هوا و هوس و غرایز زود گذر و سپری شونده نباشد! زیرا نسل ادامـه مـی‌یـابد و ماندگار هست و پایـان ناپذیر.
و مـی‌دانیم کـه اصالت و نجابت درون انتخاب همسر، حرف اول را مـی‌زند و شرط اول زندگی و تشکیل خانواده است، بعد در انتخاب شریک زندگی، شتاب زده نشوید که تا دچار اشتباه شوید، درون این باره بـه روایـات ذیل دقت نمایید
۱- رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم چه فرمود؟!
۱- درکتاب‌های شیعه و سنّی از رسول خدا صلی الله علیـه و آله روایت شده است، النّاس معادن کمعادن الذّهب والفضّة، خیـارهم فی الجاهلیّة خیـارهم فی الإسلام، اذا فقهوا «۱» (اذا تفقهوا «۲») النّاس معادن کمعادن الذّهب والفضّة، من کان له أصل فی الجاهلیة فله أصل فی الإسلام «۳» النّاس معادن، فی الخیر و الشّرّ، خیـارهم فی الجاهلیة، خیـارهم فی الإسلام اذافقهوا. فرمود: مردم معدنـهائی همانند معادن زر و سیم، هستند خوبان آنـها درون جاهلیت، خوبانند درون اسلام اگر بفهمند و هشیـار باشند، و هر درون جاهلیت أصالت داشت، درون اسلام نیز اصیل است؛ و همچنین درون خیر و شر (خوبی و بدی)، مانند معادن مختلف هستند. «۴»
این حدیث، علاوه بر اینکه، از احادیث علمـی مورد قبول شیعه و سنّی است، خیلی از مسائل و پیش آمدهای گوناگون زندگی را به منظور ما، معنا مـی‌کند، باز از رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم روایت شده هست «اذاسمعتم بجبل زال عن مکانـه فصدّقوا وإذا سمعتم برجل زال عن خلقه فلا تصدقوا فإنّه یصیر إلی ما جبل علیـه»
«اگر شنیدید کوهی از جایش زایل (و برکنده) شده هست باور کنید، اما اگر شنیدید مردی (و آدمـی) از اخلاق (ونـهاد خود) دست برداشته‌است، باور نکنید!! زیرا او برنـهاد و طبیعت خود بر مـی‌گردد!!. «۱»
۲- ابی عبد اللَّه علیـه السلام فرمود: قام النبی صلی الله علیـه و آله و سلم خطیباً فقال: أیّها النّاس ایّاکم و خضراء الدّمن قیل: یـا رسول اللَّه صلی الله علیـه و آله و سلم وما خضراء الدّمن؟ قال: المرأة الحسناء فی منبت السوء. رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم بلند شد و سخنرانی کرد و فرمود: ای مردم مبادا بـه خضراء دِمَنْ نزدیک شوید (و بـه سراغ آن روید) گفتند: ای رسول خدا خضراء دمن چیست؟! فرمود: زن زیبا درون رویشگاه (و خانواده) بد. «۲»
۳- محمد بن أبی طلحة: از امام صادق: از پدرانش علیـهم السلام از رسول اللَّه صلی الله علیـه و آله و سلم قال للناس: ایّاکم وخضراء الدمن، قیل: یـا رسول اللَّه وما خضراء الدمن؟ قال: المرأة الحسناء فی منبت السوء. بـه مردم فرمود: مبادا بـه خضراء دِمَنْ نزدیک شوید (و بـه سراغ آن روید) پرسیدند ای رسول خدا خضراء دمن چیست؟! فرمود: زن زیبا درون رویشگاه (و خانواده) بد (که طبعاً بـه اصل ونسبش مـی‌رود). «۳»

بهترین بانوان

در مـیان انسان‌هاانی هستند کـه دارای امتیـازات فراوان و از هم نوعان خود ممتاز و پرارزش و بهترینند، درون مقابل آنـها افرادی هم هستند کـه همـیشـه از قافله عقب و هیچ خیر و برکتی درون وجود آنـها پیدا نمـی‌شود و بدترینند.
در سؤال از بهترین زنان و بدترین آنـها، ممکن هست هرکسی نظری را اظهار و پاسخی فراخور برداشت و اطلاعات خود: ابراز دارد: حالا ببینیم روایـات درون این باره درون فصل بعدی (باب پرهیز از چهانی) و در فصل (بدترین زنان) چه مـی‌گوید!.
۱- جابر بن عبداللَّه گوید: نزد رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم بودیم فرمود: ألا أخبرکم بخیر نسائکم، الولود الودود السّتیرة العفیفة العزیزة فی أهلها الذّلیلة مع بعلها المتبرّجة مع زوجها الحصان مع غیره الّتی تسمع قوله و تطیعه فاذا خلا بها بذلت له ما أراد منـها و لم تبذل کتبذّل الرّجل. آیـابشما خبر دهم بهترین زنانتان را؟!، زاینده، دوست دارنده، باحجاب، پاک دامن، درون خانواده‌اش عزیزه، با شوهرش ذلیلة، با شوهر خود نما و دریده، با بیگانـه خود نگهدار، زنی کـه گفته شوهر را مـی‌شنود و اطاعت مـی‌نماید، هرگاه با شوهر خلوت کرد، هرچه دلبخواه اوست بـه او مـی‌بخشد، و مانند مردان با او رفتار نمـی‌کند (بلکه رفتارهای زنانـه و تحریک کننده انجام مـی‌دهد وو ..). «۱»
۲- س: از أبی عبداللَّه علیـه السلام گفت: رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم فرمود: أفضل نساء أمتی أصبحهن وجهاً وأقلهنّ مـهراً. بهترین زنان امت من، زیبارویـان و کم مـهران آنـها است. «۲»
۳- شیخ صدوق فرمود: وروی أن من برکة المرأة قلّة مـهرها، ومن شؤمـها کثرة مـهرها. و روایت شده هست از برکت زن کمـی مـهر و شومـی او درون زیـادی مـهر اوست. «۳»
۴- سلیمان جعفری: از أبی الحسن الرضا علیـه السلام گفت: امـیر مؤمنان علیـه السلام فرمود: خیر نسائکم الخمس، قیل: وما الخمس؟ قال: الهیّنة اللّیّنة المؤاتیة الّتی إذا غضب زوجها لم تکتحل بغمض حتی یرضی، وإذا غاب عنـها زوجها حفظته فی غیبته فتلک عامل من عمّال اللَّه، و عامل اللَّه لا یخیب. بهترین زنان شما پنج (گروه) است، پرسیدند پنج (گروه) کدامند؟! فرمود: خوش رفتار و نرم خو و شوهر داری کـه اگر شوهرش عصبانی شد که تا راضی شدن شوهرش، سرمـه نکشد (و آرایش نکند) و زمانی کـه شوهرش از او غایب شود، (ناموس) او را محافظت نماید بعد همچون زنی کار گزاری از کارگزاران خداوند هست و کارگزار خدا هیچ وقت ضرر نمـی‌بیند (و مأیوس نمـی‌شود). «۱»
۵- فرمود: وجاء رجل إلی رسول اللَّه صلی الله علیـه و آله و سلم فقال: انّ لی زوجة إذا دخلت تلقّتنی، وإذا خرجت شیّعتنی، وإذا رأتنی مـهموماً قالت لی: ما یـهمّک إن کنت تهتمّ لرزقک فقد تکفّل لک بـه غیرک، وإن کنت تهتم بأمر آخرتک فزادک اللَّه همّاً، فقال رسول اللَّه صلی الله علیـه و آله و سلم: إنّ اللَّه عمّالًا و هذه من عمّاله لها نصف أجر الشـهید. مردی پیش رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم آمد و گفت: من زنی دارم هروقت داخل (خانـه) مـی‌شوم بـه استقبالم مـی‌آید و اگر خارج شوم بدرقه‌ام مـی‌کند، و اگر مرا غمگین ببیند مـی‌گوید: اگر به منظور روزی ات نگرانی، آن را غیر تو (یعنی خدا) متکفل شده است، و اگر به منظور آخرتت فکر مـی‌کنی خداوند آن را زیـاد کند (و موفق باشی)،! رسول خدا فرمود: همانا به منظور خداوند عمّال هائی (در زمـین) هست این هم یکی از آن هاست و برای او نصف پاداش شـهید است. «۲»
۶- یعقوب احمر: از محمد بن مسلم: از أبی جعفر علیـه السلام فرمود: أتی رجل رسول اللَّه صلی الله علیـه و آله و سلم یستأمره فی النکاح، فقال: نعم انکح و علیک بذوات الدّین تربّت یداک، و قال: انما مثل المرأة الصّالحة مثل الغراب الأعصم الذی لا یکاد یقدر علیـه، قال: وما الغراب الأعصم؟
قال: الأبیض إحدی رجلیـه مردی بـه محضر رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم آمد درون باره ازدواج از او اجازه مـی‌خواست، فرمود: بلی (حتماً) ازدواج کن، و به سراغ دین داران برو که تا دستانت نمناک شود (و خیر و برکت بینی)؛ فرمود: زن صالحة مانند غراب اعصم، سخت گیر مـی‌آید (و کمـیاب و کم پیداست!): پرسیدند غراب اعصم چگونـه است؟
فرمود: یک پایش سفیدباشد. «۳»
۷- جمـیل بن دراج: از أبی عبد اللَّه علیـه السلام فرمود: خیر نسائکم التی ان غضبت أو اغضبت قالت لزوجها: یدی فی یدک لا أکتحل بغمض حتی ترضی عنّی قال: وکان النبی صلی الله علیـه و آله و سلم یقول فی دعائه: اللّهم إنّی أعوذ بک من ولد یکون علیّ رباً ومن مال یکون علیّ ضیـاعاً، ومن زوجة تشیبنی قبل أوان مشیبی، ومن خلیل ماکر الحدیث. زنان خوب شما آن هست که اگر مردش از او ناراحت شود یـا او را عصبانی نماید، بـه او مـی‌گوید: دست من درون دست تو هست (و من دراختیـار توأم)، آرایش نمـی‌کنم که تا از من راضی شوی! و پیغمبر صلی الله علیـه و آله و سلم درون دعایش مـی‌گفت: خدایـا من بـه تو پناه مـی‌برم از (شرّ) فرزندی کـه برای من بزرگی کند (و مایـه شرمندگی من شود)، و از مالی کـه سبب ضایع شدن من باشد، و از (شرّ) همسری کـه مرا زود هنگام پیرم کند، و از دوست حیله گر (که مرا با مکر و نیرنگ‌های خود بفریبد و ضایعم نماید، که تا آخر حدیث). «۱»
۸- ورّام بن أبی فراس درون کتابش گفت: امام علیـه السلام فرمود: ما اعطی أحد شیئاً خیراً من امرأة صالحة إذا رآها سرّته، وإذا أقسم علیـها أبرّته وإذا غاب عنـها حفظته (فی نفسها و ماله) بهی چیزی بهتر از زن صالحه، داده نشده هست که هر وقت او را ببیند شاد شود و اگر به منظور او (به خاطر چیزی قول دهد و) سوگند بخورد، بـه او وفا نماید، اگر از او غایب شود، نگهبان (ناموس و مال) او باشد. «۲»
۹- س از ابی عبداللَّه علیـه السلام فرمود: من سعادةالمرء الزّوجة الصّالحة. از خوش بختی مرد (داشتن) زن صالحه است. «۳»
۱۰- صفوان بن یحیی: از أبی الحسن علی بن موسی الرضا علیـهما السلام فرمود: ما أفاد عبد فائدة خیراً من زوجة صالحة إذا رآها سرّته وإذا غاب عنـها حفظته فی نفسها وماله. هیچ (در زندگی) فائده‌ای نبرده هست که بهتر از زن صالحه باشد، هر وقت او را ببیند شاد نماید: اگر از او غایب شود، نگهبان (ناموس و مال) او باشد. «۴»
۱۱- حنان بن سدیر: از پدرش: از أبی جعفر علیـه السلام فرمود: قال رسول اللَّه صلی الله علیـه و آله و سلم إنّ من القسم المصلح للمرء المسلم أن تکون له امرأة إذا نظر إلیـها سرّته، وإن غاب عنـها حفظته، وإن أمرها أطاعته. رسول خدا فرمود: از قسمت (و نصیب) صالح به منظور مرد مسلمان آن هست که زنی داشته باشد، هروقت بـه او نگاه کند شاد شود، و اگر از او غایب گردد، حفظش نماید، و اگر بـه او امری کرد، از او اطاعت نماید. «۱»
۱۲- محمد بن مسلم: از أبی عبد اللَّه علیـه السلام فرمود: من برکة المرأة خفّة مؤنتها (وتیسیر ولدها) (وتیسر ولدها)، ومن شومـها شدة مؤنتها وتعسیر ولدها (ولادتها). از برکت زن سبک بودن مؤنة و آسان زائیدن اوست و شومـی اش زیـادی مخارج و سخت‌زائی اوست. «۲»
۱۳- امام صادق علیـه السلام فرمود: رسول خداصلی اللَّه علیـه وآله درون حدیثی کـه سؤال نمود چه چیزی به منظور زنان بهتر است، فاطمة علیـها السلام گفت:
خیر للنساء (ألا یرین الرجال ولا یراهن الرجال) فقال رسول اللَّه صلی الله علیـه و آله و سلم: إنّها منّی. به منظور زنان بهتر آن هست (بهترین زنان آنست) کـه نـه آنـها مردان (نامحرم) را ببینند و نـه زنـها مردان نامحرم را، بعد رسول خدا فرمود: او (فاطمـه) از من است. «۳» درون فصل‌های بعدی روایـات مناسب این فصل مـی‌خوانید

تاج کرامت بر سر

درهرکاری از کارهای دنیـا، اگر خوشنودی و رضای خدا و خویشی و خویشاوندی، درون نظر گرفته شود، خداوند او را درون آن کار شیرین کام و کامـیاب گرداند و در زندگی هر دو جهان تاج عزّت و کرامت بر سرش نـهد و عمر خود را درون مـیان مردم آبرومندانـه بـه سر و سپری مـی‌کند چون خداوند همـیشـه بـه دوستان و خواهانش عزّت دهد و آبرو بخشد، مثلًا ی درون هم خونان خود وجود دارد اما کمـی از جمال ظاهری بی بهره است، با او به منظور رضای خدا و به احترام همخونی، ازدواج نماید، خداوند بـه یقین او را درون طول عمر رهایش نمـی‌سازد و باعزت و خوشبختی زندگی مـی‌کند.
۱- محمد بن علی بن حسین گفت: علی بن حسین سید العابدین علیـهما السلام فرمود: من تزوّج اللَّه و لصلة الرحم توّجه اللَّه بتاج الملک (والکرامة). هربه خاطر خدا و به احترام رَحِمْ (و خویشاوندی) ازدواج کند، خداوند با تاج ملک و کرامت او را تاجدار مـی‌نماید. «۱»

ازدواج با آن کـه دوست داری

زندگی باهمسر، یکی از ارکان دوران عمر بشر است، چنانچه دلبخواه و باب مـیلش نباشد، همـیشـه درون عذاب روحی و شکنجه جسم و جان، فرو خواهد رفت و عمر گرانمایـه خود را، دایم بانفرین ونفرت و تلخ کامـی و آرزوی مرگ، سپری خواهد نمود، بدینجهت هست که انسان نباید درون انتخاب همسر و همسرّ خود، تحت تأثیر زورگوئی دیگران (پدر، مادر، برادر، دوست آشنا وو ..، قرار گیرد و آینده خود را تباه سازد، زیرا کوچکترین اشتباه و غفلت درون این باره، آدمـی را مادام العمر بـه ندامت و پشیمانی گرفتار خواهد ساخت و باید که تا آخرعمر تاوان اشتباهش را بعد دهد؛ از این روست کـه بزرگان دین سفارش اکید دارند کـه انسان آن را کـه دوست دارد، ازدواج نماید و شریک زندگی خود قرار دهد؛
البته حساب م و مشاوره و از صاحبان عقل و خرد نظر خواهی و از تجربه دیگران استفاده نمودن، نـه تنـها بد نیست بلکه بهتر هم هست. بـه روایت ذیل توجه نمایید.
۱- ابن أبی یعفور، گوید: بـه امام صادق علیـه السلام گفتم: إنّی ارید أن أتزوّج امرأة وإنّ أبویّ أرادا غیرها قال: تزوج التی هویت ودع التی هوی أبواک. من مـی‌خواهم با زنی (که دوست دارم) ازدواج نمایم و پدر و مادرم دیگری را اراده نموده‌اند! فرمود: با زنی کـه دوست داری، ازدواج کن و آن را کـه والدینت دوست دارند، رها ساز!. «۲»

شتاب درون ازدواج با هم کفو

اگر مـیوه رسیده را بـه موقع نچینند، فاسد مـی‌شود و گلها را درون موقعش برندارند، پرپر مـی‌گردد و گندم را بـه موقع درو نکنند: از سنبل مـی‌ریزد و مـی‌پوسد و نابود مـی‌شود و ...
همچنین هست فرزندان رسیده و هنگام طراوت و شادابی ( یـا پسر)، اگر بـه موقع بـه خانـه بخت فرستاده نشوند، پرپر مـی‌شوند و فاسد از آب درون مـی‌آیند!، چنان کـه در جوامع مختلف، بـه روشنی مـی‌بینیم و مسئله ایست غیر قابل انکار؛ استفاده بردن و بهره مند شدن از هر چیزی، حتما به موقع باشد، وقتی کـه این گلهای زندگی بـه بلوغ رسیدند، حتماً و باید مسائل زیـادی را، درون نظر گرفت و در صدد حل آن بر آمد و بدون بهانـه جوئی و ایرادگیری و دعوای مادی و بازی باارقام، حل و فصل نمود، زیرا بی اعتنائی و کم توجهی بـه این مسائل، درون زمان نـه چندان دور، فاجعه ببار خواهد آورد مگر این همـه فساد و تباهی جوامع بشری از این مسیر ببار نیـامده است؟ مگر فرارها و فراری‌های بی شمار از خانـه و خانواده‌ها و تمرّد و عاق والدینی و نافرمانی‌های فراوان وو .. همـه و همـه ناشی ازاین، بی توجّهی‌ها نیست! و ده‌ها مگرها و آیـاهای دیگر.
۱- أحمد بن محمد بن عیسی: از بعض أصحابش: از أبی عبد اللَّه علیـه السلام فرمود: من سعادة المرء أن لا تطمث ابنته فی بیته. از خوشبختی مرد هست که ش درون خانـه او حیض نبیند (یعنی قبل از عادت بینی و پیش از چند دست شدن، بـه خانـه بخت فرستاده شود). «۱»
۲- محمد بن علی بن حسین گفت: رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم فرمود: من سعادة الرجل أن لا تحیض ابنته فی بیته. از سعادت مرد هست که او درخانـه اش حیض نبیند (وعادت نشود و زود هنگام راهی زندگی اش شود). «۲»
۳- بعضی از أصحاب ما (از ابی عبد اللَّه علیـه السلام) روایت کرده است: فرمود: انّ اللَّه عزّوجلّ لم یترک شیئا ممّا یحتاج إلیـه الّا وعلّمـه نبیّه صلی الله علیـه و آله و سلم، فکان من تعلیمـه إیّاه أنّه صعد المنبر ذات یوم فحمد اللَّه و أثنی علیـه، ثمّ قال أیّهاالنّاس انّ جبرئیل أتانی عن اللّطیف الخبیر فقال: إنّ الأبکار بمنزلة الثّمر علی الشّجر، إذا ادرک ثمارها فلم تجتن أفسدته الشمس، ونثرته الریـاح، وکذلک الأبکار إذا أدرکن ما تدرک النساء، فلیس لهنّ دواء إلا البعولة وإلّا لم یؤمن علیـهنّ الفساد لأنّهنّ بشر، قال: فقام إلیـه رجل فقال: یـا رسول اللَّه، فمن تزوّج؟ فقال: الأکفاء فقال (یـارسول اللَّه): و من الأکفاء؟ فقال: المؤمنون بعضهم أکفاء بعض، المؤمنون بعضهم أکفاء بعض. خدای عزّ وجلّ چیز مورد احتیـاجی فرو نگذاشته، مگر اینکه بـه پیغمبرش تعلیم نموده است، از آن جمله هست که (روزی) بالای منبر رفت و حمد و ثنای خدا را بجا آورد سپس فرمود: ای مردم جبرئیل از سوی خدا، پیش من آمد و گفت: همانا باکره‌ها مانند مـیوه (رسیده) بر درخت هست اگر (بموقع) چیده نشوند، آفتاب آن را فاسد مـی‌نماید و بادها آنـها را پراکنده مـی‌کند، این چنین هست باکره‌ها، وقتی درک د آنچه را کـه زنـها درک مـی‌کنند (و بـه بلوغ مـی‌رسند) به منظور آنـها دوائی غیر از شوهر نیست و گرنـه از فساد درون امان نیستند، زیرا آنـها بشرند؛ مردی بلند شد وگفت: ای رسول خدا با کهِ ازدواج کنند؟ فرمود: با هم کفوان (و همسنگان)، پرسید أکفاء کیـانند؟! دوبار فرمود: مؤمن‌ها با همدیگر هم کفوند. «۱»
۴- أبی حیون مولی الرضا از امام رضا علیـه السلام فرمود: نزل جبرئیل علی النبی صلی الله علیـه و آله و سلم فقال یـا محمد، ربک یقرئک السلام ویقول: ان الأبکار من النساء بمنزلة الثمر علی الشجر، وذکر نحوه، وزاد: ثم لم ینزل حتی زوّج ضباعة بنت الزبیر بن عبد المطلب المقداد بن الأسود الکندی، ثم قال: أیـها الناس، انما زوّجتُ ابنة عمـی المقداد لیتّضع النکاح. جبرئیل بـه پیغمبر صلی الله علیـه و آله و سلم نازل شد و گفت: ای محمد خدایت سلام مـی‌رساند ومـی فرماید:
هماناباکره‌ها بمنزله مـیوه بر درخت هست (ومانند روایت بالا را ذکر کرد و اضافه نمود، پیغمبر صلی الله علیـه و آله و سلم از منبر پایین نیـامد) که تا ضباعة زبیر بن عبد المطلب را بـه مقداد بن اسود کندی تزویج نمود سپس فرمود: من عمویم را بـه مقداد تزویج کردم که تا (مرزهای غلط جاهلی) نکاح شکسته شود (زیرا ضباعة اشراف زاده بود و مقداد غلام سیـاه کـه از نظر فرهنگی آن روز و حتی امروز هم، با همدیگر قابل مقایسه نبودند). «۱»
۵- عبد الرحمن بن سیـابة: از أبی عبد اللَّه علیـه السلام فرمود: انّ اللَّه خلق حواء من آدم فهمّة النساء الرّجال فحصّنوهنّ فی البیوت. خداوند حوّارا از آدم آفرید بعد همت زنـها مردانند و آنـها را درون خانـه‌ها نگه دارید (و مـهار نمائید که تا روی جامعه سالم را ببینید). «۲»
۶- واسطی: از أبی عبد اللَّه علیـه السلام فرمود: انّ اللَّه خلق آدم من الماء والطین فهمّة ابن آدم فی الماء والطین، وخلق حواء من آدم فهمّة النساء فی الرجال فحصّنوهنّ فی البیوت. خداوند آدم را از آب و گل آفرید بعد همت آدم درون آب و گل است، و حوّارا از آدم آفرید بعد همت زنـها مردانند و آنـها را درون خانـه‌ها نگه دارید. «۳»
۷- ابن جمـهور: از پدرش گفت: امـیر مؤمنان علیـه السلام درون بعض سخنانش فرمود: انّ‌السباع همّها بطونـها، وإنّ النساء همّهنّ الرجال. همت درنده‌ها، شکم‌های آنـهاست و همت زنان مردانند. «۴»

معنای هم کفو بودن

از منظر عقل و دین، همطراز و هم کفو انسان،ی هست که دارای شخصیت معنوی و سلامت روح و روان و دین و دیـانت باشد، مال و منال و مقام‌های اعتباری و زیبائی و طنّازی و جاه و جلالت ظاهری، همگی زود گذر و مانند چرک دست، سریعاً از بین مـی‌رود، اما مقام آسمانی و خدا دادی هست که: جاوید و ابدی مـی‌ماند؛ رنگ و پوست و فقر و ثروت و عرب و عجمـی و شـهری و دهاتی بودن، معیـار انسانیت و شخصیت نیست، بلکه عیـار و معدل آدمـی، مـیزان تقوی و پرهیزکاری و تدیّن اوست. «۱»
پس هنگام ازدواج بـه هیچ کدام از این خصوصیت‌های اعتباری فریفته نباش، تنـها بـه مـیزان عقل و دین و تقوای طرف مقابل دقت نما، زیرا تقوا و پرهیزکاریست کـه در خلوت و آشکار و شب و روز و شـهر و روستا خلاصه درون زمـین و آسمان، انسان را از راه‌های انحرافی باز مـی‌دارد و از ارتکاب بـه اعمال زشت و غیر اخلاقی، مـهار مـی‌کند ترس از خدا و تقواست کـه در زندگی خیـالت را راحت مـی‌کند و از جهت همسرت آسوده خاطر مـی‌سازد، چون مـی‌دانی طرف مقابل، پا از جاده حق و حقیقت و عزّت و شرافت، بیرون نخواهد گذاشت و به همـه مشکلات و فراز و نشیب‌های زندگی ات، صبورانـه و عاشقانـه تحمل مـی‌کند و در کنارت، احساس آرامش و خوشبختی مـی‌نماید و بس؛ بعد وقتی همچون شخصیت و موجود شایسته‌ای را پیدا کردی، مانند پیغمبر الهی حضرت شعیب علیـه السلام و سایر بزرگان دین، خود پیش قدم باش و خودت از این پسر شایسته به منظور ت خواستگاری کن و فرصت را از دست مده، بـه دو فصل آتی دقت نمایید.
۱- أبی حمزة الثمالی- درون ضمن حدیثی- گفت: کنت عند أبی جعفر علیـه السلام فقال له رجل: إنّی خطبت إلی مولاک فلان بن أبی رافع ابنته فلانة فردّنی و رغب عنّی وازدرأنی لدمامتی و حاجتی و غربتی، فقال أبو جعفر علیـه السلام اذهب فأنت رسولی إلیـه، فقل له: یقول لک محمد بن علی بن الحسین بن علی بن أبی طالب: زوّج منجح بن ریـاح (رباح) مولای بنتک فلانة، ولا تردّه- إلی أن قال: ثمّ قال أبو جعفر علیـه السلام: انّ رجلًا کان من أهل الیمامة یقال له: جویبر، أتی رسول اللَّه صلی الله علیـه و آله و سلم منتجعاً للإسلام فأسلم و حسن اسلامـه، نزد ابی جعفر علیـه السلام بودم مردی بـه او گفت: من از دوستت (یـا غلام آزاد کرده ات) فلان بن ابی رافع، ش فلانـه را خواستگاری نمودم، مرا ردّ کرد و به خاطر قد کوتاه و نداری و غریبی، از من روی گردان شد و مرا دکّ نمود (و از من دوری جست)!؛ ابو جعفر علیـه السلام فرمود: برو تو قاصد منی از طرف من و به او بگو محمد بن علی بن حسین بن علی بن ابی طالب (علیـهم السلام» گفت: ت فلانـه را بـه غلام من منجح بن رباح، تزویج نما و ردّش نکن‌راوی گوید:) سپس ابو جعفر فرمود: مردی از اهل یمامة کـه به او جویبر مـی‌گفتند، پیش رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم آمد و مسلمان شد و اسلامش نیکوگردید؛
و کان رجلًا قصیراً دمـیماً محتاجاً عاریـاً، و کان من قباح السّودان- إلی أن قال: و إنّ رسول اللَّه صلی الله علیـه و آله و سلم نظر إلی جویبر ذات یوم برحمةٍ له و رقّةً علیـه فقال له: یـا جویبر لو تزوجت امرأة فعففت بها فرجک و أعانتک علی دنیـاک وآخرتک، فقال له جویبر: یـا رسول اللَّه بأبی أنت وأمّی، من یرغب فیّ فو اللَّه ما من حسب و لا نسب و لا مال و لا جمال، فأیّة امرأةٍ ترغب فیّ و مرد کوتاه قد و بد ریخت و محتاج و و از زشتان (درجه یک) سودان بود که تا فرمود: روزی رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم با نظر رحمت و دلسوزی بـه او نگریست و فرمود: ای جویبر چه مـی‌شود ازدواج کنی که تا به وسیله آن عفت خود را نگهداری و به دنیـا و آخرت تو کمک کند (و یـاری نماید)، جویبر گفت: ای رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم! پدر و مادرم فدای تو باد چهی بـه من رغبت مـی‌کند (و مـی‌دهد): بـه خدا قسم نـه حسبی دارم و نـه نسبی، نـه مالی دارم نـه جمالی، کدام زنی بـه من رغبت مـی‌نماید؛
فقال له رسول اللَّه صلی الله علیـه و آله و سلم: یـا جویبر انّ اللَّه قد وضع بالإسلام من کان فی الجاهلیة شریفاً، و شرّف بالإسلام من کان فی الجاهلیة وضیعاً، وأعزّ بالإسلام من کان فی الجاهلیة ذلیلًا، وأذهب بالإسلام ما کان من نخوة الجاهلیة وتفاخرها بعشایرها وباسق أنسابها، فالناس الیوم کلّهم أم وأسودهم وقرشیّهم وعربیّهم وعجمـیّهم من آدم، وانّ آدم خلقه اللَّه من طین، وانّ أحب النّاس إلی اللَّه أطوعهم له وأتقاهم، و ما أعلم یـا جویبر لأحد من المسلمـین علیک الیوم فضلًا إلّا لمن کان أتقی لِلّهِ منک و أطوع، رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم بـه او فرمود، ای جویبر خداوند بااسلامانی را کـه در جاهلیت شریف بودند، پایین آورد و با اسلام بـه آنـهائی کـه در جاهلیت پایین بودند شرف داد، و با اسلام عزیزان جاهلیت را ذلیل و ذلیلان جاهلیت را عزیز گردانید، و با اسلام نخوت (و خود خواهی) و افتخارات عشایری و نسبی جاهلیت را از مـیان برداشت، بعد همـه مردم امروز: سیـاه و سفیدشان و قرشی و عربی و عجمـی شان همگی از آدم اند، و آدم را از گِل آفرید و محبوب‌ترین مردم نزد خدا، فرمان برداران و پرهیز کاران آنـهاست، من نمـی‌دانم ای جویبر امروز به منظور احدی از مسلمانـها، بـه تو برتری داشته باشد مگرانی کـه از تو فرمان بردارتر و خود مـهار کننده‌تر باشد؛
ثمّ قال، انطلق یـا جویبر إلی زیـاد بن لُبید (انصاری) فانّه من أشرف بنی بیـاضة حسباً فیـهم، فقل له: انّی رسول رسول اللَّه صلی الله علیـه و آله و سلم إلیک، و هو یقول لک زوّج جویبراً بنتک الدلفاء (الحدیث) وفیـه انـه زوّجه ایّاها بعد ما راجع النبی صلی الله علیـه و آله و سلم، فقال له: یـا زیـاد، جویبر مؤمن والمؤمن کفو المؤمنة، والمسلم کفو المسلمة، فزوّجه یـا زیـاد ولا ترغب عنـه. سپس فرمود:
ای جویبر برو بـه سوی زیـاد بن لبید کـه از اشرف اولاد بنی بیـاضة هست از حیث حسب و نسب، بـه او بگو، من فرستاده رسول خدایم بـه سوی تو و مـی‌فرماید:
ت «دلفاء» را بـه جویبر تزویج کن (تا آخر حدیث) کـه او بعد از مراجعه بـه رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم حضرت بـه او فرمود: ای زیـاد جویبر مؤمن هست و مؤمن هم کفو مؤمنة است، و مسلمان هم کفو زن مسلمان است، بعد ت را بـه او تزویج کن و از او روی برمگردان (و بی اعتنائی نکن!!) بعد ش را بـه جویبر تزویج نمود. «۱»
۲- أبان: از مردی و محمد بن فضیل هاشمـی: از أبی عبد اللَّه علیـه السلام فرمود: الکفو أن یکون عفیفاً و عنده یسار. (معنای) کفو، عفیف بودن و زندگی مناسب داشتن است. «۲»
۳- عبد اللَّه بن جعفر درون (قرب الاسناد): از عبد اللَّه بن الحسن: از جدش علی بن جعفر: از برادرش: گفت: سألته إنّ زوج ابنتی غلامٌ فیـه لینٌ و أبوه لا بأس به؟ قال: إذا لم یکن فاحشة فزوّجه یعنی الخنث. از او سؤال کردم همسر (خواستگار) م جوانی هست نرم خو و پدرش نیز ایرادی ندارد؟! فرمود: اگر (پسر) فاحشة نباشد تزویج کن (معنای فاحشة درون این حدیث) لواط دهنده است. «۳»
البته درون این مورد شواهد تاریخی و روایت زیـاد هست کـه فقط به منظور آوردن نمونـه هائی از آن‌ها اکتفاء نمودیم

خواستگار شایسته را رد نکن

زود شوهر درون صورتی کـه خواستگار مناسب و لایق پیش آید، از سعادت مرد و سبب آرامش روح و روان خانواده هست زیرا پیرامون هزار جور گرفتاری و پیشامد غیر مترقبه، مـی‌چرخد و از شرّ این حوادث ناگهانی، جان سالم بـه در بردن و رهائی یـافتن، از الطاف خداوند بر بنده گان است!، بدینجهت اگر به منظور خواستگار شایسته (از جهت ایمان و اخلاق و آبرو و وسیله زندگی و ... پیدا شد، بی درنگ موافقت و پاسخ مثبت دادن، لازم و ضروری است، زیرا بزرگان دین فرموده‌اند « مانند مـیوه درخت هست اگر بموقع چیده نشود، فاسد شده و بادها خواهد پاشید ...»!!؛ «۱»
پس هیچ وقت نباید بـه خاطر افکار واهی و بی پایـه، بهانـه‌گیری کرده و معطل شوند زیرا رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم از این عمل نـهی فرموده هست به روایـات آتی دقت نمایید.
۱- علی بن مـهزیـار گفت: کتب علی بن أسباط إلی أبی جعفر علیـه السلام فی أمر بناته و أنّه لا یجد أحدا مثله، فکتب إلیـه أبو جعفر علیـه السلام: فهمت ما ذکرت من أمر بناتک وأنّک لا تجد أحدا مثلک، فلا تنظر فی ذلک رحمک اللَّه، فإنّ رسول اللَّه صلی الله علیـه و آله و سلم قال: إذا جاءکم من ترضون خلقه و دینـه فزوّجوه (قلت یـارسول اللَّه! و ان کان دنیّاً فی نسبه؟ قال اذا جائکم من ترضون خلقه و دینـه فزوّجوه، إلّا تفعلوه تکن فتنة فی الأرض و فساد کبیر.
علی بن اسباط بـه ابی جعفر علیـه السلام درون باره انش، نوشت کـه مانند خودشی را پیدا نمـی‌کند (که بـه آنـها تزویج نماید)!! ابی جعفر علیـه السلام بـه او مرقوم فرمود: آنچه درون باره انت نوشته بودی و این کـه مثل خودت را نمـی‌یـابی، فهمـیدم بعد منتظر نباش خدایت رحمت کند، رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم فرمود: وقتی از اخلاق و دینداریی راضی هستید، تزویج کنید، گفتم ای رسول خدا اگرچه از حیث نسب پست هم باشد؟! فرمود: اگر نکنید درون زمـین فتنـه و فساد بزرگی مـی‌شود (و آبروها بـه خطر مـی‌افتد). «۱»
۲- عیسی بن عبد اللَّه، از پدرش، از جدش، از علی (علیـه السلام) فرمایش رسول خدارا، مطابق این روایت آورده است.
جمله «وإن کان دَنِیّاً فی نسبه؟» با عبارت «ایّاکم و خضراء الدّمن قیل: یـا رسول اللَّه صلی الله علیـه و آله و سلم وما خضراء الدّمن؟ قال: المرأة الحسناء فی منبت السوء. «۲»
منافات ندارد زیرا درون روایت بالا از پستی و دنائت خانواده سؤال شده هست یعنی خانواده‌ای کـه از نظر شرافت نسب با این شخص هم طراز نیست اما از جهت دینداری و اخلاق رضایت بخش باشد، ولی درون روایت اخیر از زن زیبائی کـه در خانواده بد و دور از ایمان و اصالت و نجابت، روئیده و پرورش یـافته صحبت شده است.
۳- إبراهیم بن محمد همدانی گوید: بـه أبی جعفر (علیـه السلام) درون باره تزویج نوشتم، نوشته آن حضرت با خط خودش به منظور من آمد: قال رسول اللَّه صلی الله علیـه و آله و سلم إذا جاءکم (أتاکم) من ترضون خلقه ودینـه فزوّجوه، إلّا تفعلوه تکن فتنة فی الأرض و فساد کبیر. رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم فرمود: زمانی کـه به شما آمدی کـه به اخلاق و دینش راضی هستید (به او تان را) تزویج نمایید وگرنـه زمـین را فتنـه و فساد بزرگ فرا مـی‌گیرد! (زیرا بیشتر مردم به منظور فرو نشاندن فوران خود، بـه افسار گسیختگی رو آورده و به نامشروع متوسل مـی‌شوند). «۳»
۴- حسین بن بشار واسطی گوید: بـه أبی جعفر (علیـه السلام) نوشتم و از نکاح؟ سؤال نمودم (به من پاسخ داد و) نوشت: من خطب إلیکم فرضیتم دینـه و أمانته فزوّجوه، إلّا تفعلوه تکن فتنة فی الأرض و فساد کبیر. هربه شما به منظور خواستگاری آمد کـه به دیـانت و امانت داریش راضی شدید، بعد به او زن دهید وگرنـه درون زمـین فتنـه و فساد بزرگ مـی‌شود (و بـه وقوع مـی‌پیوندد!).«۱»
۵- امام رضا علیـه السلام فرمود: إن خطب إلیک رجل رضیت دینـه وخلقه فزوّجه، ولا یمنعک فقره وفاقته، قال اللَّه تعالی: «وإن یتفرّقا یغن اللّه کُلًّا من سعته» وقال: «إن یکونوا فقراء یغنـهم الله من فضله والله واسع علیم» ولا یتزوّج شارب خمر فانّ من فعل فکأنّما قادها إلی زنا. اگر مردی از تو خواستگاری نمود کـه به دین و اخلاقش راضی هستی، بـه او تزویج نما و فقر ونداری او مانع این کار نشود، زیرا خداوند فرموده هست «اگر از همدیگر جدا شدند خدا هردو را از وسعت رزق توانگر نماید» و باز فرمود: «اگر ندار بودند آنـها را از فضل خود غنی سازد و خداوسعت دهنده و داناست» ولی بـه خوار ندهید، اگر این کار را ید مانند این هست که آن را بـه زنا واداشته است! «۲»

خانم گردن بند مرد است

گردن بند به منظور بانوان، نمود زیبائی و زینت وجودی اوست کـه سبب جلب توجه همسر و رغبت بیشتر شوهر مـی‌باشد و چون گردن بند از ابزار زینتی مورد علاقه خانمـهاست و به گردنش پیچیده و حلقه زده و محکم چسبیده است، نمـی‌توان بـه سادگی از گردن او باز کرد و جدا ساخت!!
پر واضح هست که خانم‌ها نیز هنگام خرید گردن بند، بـه تمام زوایـای آن بطور کامل دقت مـی‌کنند که تا از هر جهت مورد پسند و برای جلب توجه همسر، مفید باشد.
و به منظور اینکه مرد بعد از اجرای عقد بازن، زندگیشان باهم گره مـی‌خورد و بهم مـی‌پیچد و به اصطلاح، من و تو «ما» مـی‌شود بدینجهت بـه آسانی از همدیگر گشوده نمـی‌گردد.
این کـه مـی‌بینیم درون بعضس از روایـات، زن را گردن بند مرد، نامـیده با این تشبیـه بـه اهمـیت موضوع و دقت کافی درون انتخاب آن، اشاره مـی‌نماید؛ آن گونـه کـه خانمـها به منظور خرید گردن بند بـه تمامـی ابعاد آن دقت مـی‌نمایند، مرد هم حد اقل بـه همان اندازه، حتما در انتخاب و برگزیدن شریک زندگی اش دقیق باشد و هشیـار، که تا بعدها از کار خود پشیمان نشود و خود را مورد ملامت و مذمت قرار ندهد زیرا رها و از گردن گشودن این گردن بند بعدها هزاران مکافات دارد!.
۱- عبد اللَّه بن مسکان (سنان): از بعض أصحابش گفت: شنیدم أبا عبد اللَّه علیـه السلام مـی‌فرمود: انما المرأة قلادة فانظر «ما تتقلّد» الی ما تقلّده قال و سمعته یقول:للمرأة خطر لا لصالحتهن ولا لطالحتهن، أما صالحتهن فلیس خطرها الذّهب والفضّة، بل هی خیر من الذهب والفضة، واما طالحتهن فلیس التراب خطرها بل التراب خیر منـها. همانا زن گردن بند هست ببین کهِ را بـه گردن مـی‌آویزی، و گفت: شنیدم امام مـی‌فرمود: البته زن قیمت ندارد، خوبانش طلا و نقره قیمتش نمـی‌شود بلکه از زر و سیم بهتر (و پر قیمت‌تر) ند و بدانش بـه خاک هم نمـی‌ارزد چون خاک از او بهتر است. «۱»
۲- ابراهیم کرخی بـه امام صادق علیـه السلام گفت: مـی‌خواهم ازدواج کنم فرمود: أنظر أین تضع نفسک و من تشرکه فی مالک و تطلعه علی دینرّک فان کنت لابدّ فاعلًا فبکراً تنسب الی الخیر و الی حسن الخلق (هشیـار باش) ببین جانت را کجا مـی‌گذاری و کهِ را شریک مالت کرده و او را بـه دینت و سرّت آگاه مـی‌نمائی بعد اگر از ازدواج ناچاری بـه سراغ باکره برو هم بـه خوبی منسوب شوی و هم بـه اخلاق خوب (یعنی ازدواج با باکره خوبی و حسن خُلق را برایت بـه ارمغان مـی‌آورد). «۲»
۳- قال رسول اللَّه صلی الله علیـه و آله و سلم: أنکحوا الأکفاء وانکحوا فیـهم واختاروا لنطفکم. رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم فرمود: با هم طرازان خود ازدواج کنید و برای آنـها زن دهید و بر نطفه‌های خود (ظرف) مناسبی اختیـار نمایید. «۳»
۴- باز فرمود: اختاروا لنطفکم فانّ الخال أحد الضّجیعین به منظور نطفه هایتان (جای) مناسب اختیـار کنید زیرا دائی یکی از هم بستران هست (یعنی بچه بـه دائیش مـی‌رود.) «۱»
۵- درون خبر دیگر: تخیّروا لنطفکم فانّ الأبناء تشبه الأخوال (مواظب باشید) بـه نطفه هایتان رحِمِ مناسب پیدا کنید چون بچه شبیـه دائی هایشان مـی‌شود. «۲»
۶- فضل بن محمد، ازمجاشعی، از محمد بن جعفر، از پدرش أبی عبداللَّه علیـه السلام واز مجاشعی، ازامام رضا علیـه السلام، از پدرانش علیـهم السلام رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم فرمود: النکاح رقّ، فإذا أنکح أحدکم ولیدته فقد أرقّها، فلینظر أحدکم لمن یرقّ کریمته. ازدواج نوعی بردگی هست پس وقتی کـه یکی از شما فرزند () ش را بـه زنی مـی‌دهد، درون واقع او را نمود، بعد حتماً نگاه کند، فرزن گرامـی خود را چهی قرار مـی‌دهد!. «۳»

ازدواج با ان باکره

پر واضح هست که انسان عاقل سعی و کوشش فراوان مـی‌کند که تا برای همسری و همسرّی خود: فرد دست نخورده و شایسته و سر بـه مـهری را: انتخاب نماید زیرا درون این صورت هست که طرفین: چشم باز مـی‌کنند و فقط یکدیگر را مـی‌بینند و بر اخلاقیـات و روحیـات همدیگر: عادت مـی‌کنند، به منظور اینکه قبلًا فرد دیگری را ندیده و افت و خیز نکرده‌اند اما اگر با فرد بیوه و دست خورده ازدواج نماید احتمال ندامت و پشیمانی را درون آینده نزدیک یـا دور درون پی خواهد داشت.
البته روایـات فصل‌های بعدی یک نوع راهنمائی و امتیـاز هست نـه این کـه بانوان بیوه یـا زشت رو یـا ضعیف اندام وو ... درون خانـه بمانند وی با آنـها ازدواج نکند.
۱- رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم شنید جابر بن عبداللَّه انصاری با زن بیوه ازدواج نموده است، فرمود: هلّاتزوّجت بکراً (تداعبها و تداعبک «۴») تلاعبها و تلاعبک «۵» (و تضاحکها و تضاحکک) «۱»
چرا با باکره ازدواج نکردی که، تو با او شوخی نمائی و او با تو، تو با او بازی کنی و او باتو، تو او را بخندانی و او تورابخنداند.
۲- رسول اللَّه صلی الله علیـه و آله و سلم فرمود: تزوّجوا الأبکار فإنّهن أطیب شیئ أفواهاً. قال: (وفی حدیث آخر) وأنشفه أرحاماً، وأدرّ شئ اخلافاً، وأفتح شئ أرحاماً، أما علمتم انّی اباهی بکم الأمم یوم القیـامة حتی بالسّقط یظلّ محبنطئاً علی باب الجنّة، فیقول اللَّه عزوجل: ادخل (الجنّة)، فیقول لا أدخل حتی یدخل ابوای قبلی فیقول اللَّه تبارک وتعالی لملک من الملائکة: ائتنی بأبویـه فیأمر بهما إلی الجنّة، فیقول: هذا بفضل رحمتی لک. با ان باکره ازدواج کنید! زیرا آنـها پاک دهانند و در حدیث دیگر فرمود: و نظیف ارحام و پربار و (پرجانشینان و) باز رَحِمْ اند، آیـا نمـی‌دانید من با شما بـه امت‌های دیگر، مباهات مـی‌کنم حتی سقط شده‌ها کـه در جلوی دَرِ بهشت با حال غضب مـی‌ایستند خدای عزّ و جلّ مـی‌فرماید: داخل بهشت شوید!، گویند: نـه، که تا پدر و مادرم داخل شوند! خدای تبارک وتعالی بـه فرشته‌ای از فرشتگان مـی‌فرماید، والدین او را بیـاور و امر مـی‌کند داخل بهشت شوید بعد به او مـی‌فرماید: این از فضل و رحمت من هست برتو. «۲»

ازدواج با فراخ چشمان گندمگون

در حدیث آمده هست انّ اللَّه جمـیلٌ یحبّ الجمال خداوند زیباست و زیبائی را دوست دارد، این خصلت خدائی درون بندگانش هم تبلور یـافته است، انسان همـیشـه بـه مخلوق زیبا از هرجنس و هرنوع باشد، دل مـی‌بندد و علاقه‌مند مـی‌شود زیرا زیبائی یکی از نعمت‌های استثنائی خداست و یکی از سه چیز زداینده و از بین برنده: غم و اندوه هست «۳»؛
بدین خاطر درون روایـات تأکید شده هست با زیبارویـان، شـهلا چشمان، خنده رویـان، سفیداندامان، خوشبویـان و مو بلندان وو ... بالأخرة با خوش سیرتان و خوش صورتان، ازدواج کنید و زندگی ایده آل به منظور خود بسازید!! بـه احادیث فصل‌های بعد دقت نمائید.
۱- مالک ابن اشیم: از بعض رجالش: از أبی عبد اللَّه علیـه السلام روایت مـی‌کند فرمود: امـیر مؤمنان علیـه السلام فرمود: تزوّجوا سمراء عیناء عجزاء مربوعة فإن کرهتها فعلیّ مـهرها. با بانوی گندمگون و فراخ چشم و درشت و مـیان بالا: ازدواج کنید اگر خوشت نیـامد مـهرش بـه گردن من (من مـهرش را مـی‌پردازم). «۱»
۲- عبد اللَّه بن المغیرة گفت: شنیدم أبی الحسن علیـه السلام مـی‌فرمود: علیکم بذوات الأوراک، فإنّهنّ أنجب. برشما باد بانوان درشت اندام، آن‌هادلچسب ترند (و نجیبان). «۲»
۳- أحمد بن محمد بن عبد اللَّه گفت: امام رضا علیـه السلام بـه من فرمود: إذا نکحت فانکح عجزاء. زمانی کـه (خواستی) ازدواج کنی با زن کف پر گوشت (توپل موپل) ازدواج کن. «۳»
۴- أمـیر المؤمنین علیـهم السلام فرمود: من أراد الباه فلیتزوج امرأة قریبة من الأرض بعیدة ما بین المنکبین، سمراء اللون، فان لم یحظها فعلیّ مـهرها هراراده ازدواج نماید باخانم نزدیک بـه زمـین (کوتاه قامت) و چهار شانـه و گندمگون ازدواج کند اگر او را نپسندید مـهریـه‌اش بـه گردن من!!. «۴»

ازدواج باخوشبویـان

۱- أحمد بن أبی عبد اللَّه: عن بعض أصحابنا قال: کان النبی (صلی الله علیـه و آله و سلم) إذا أراد تزویج امرأة بعث من ینظر إلیـها و قال للمبعوثة: شمّی لیتها، فان طاب لیتها طاب عرفها، و انظری کعبها فإن درم کعبها عظم کعثبها. اگر اراده ازدواج داشت زنی را مـی‌فرستاد که تا زن مورد نظر را بر رسی کند و مـی‌فرمود: پشت گردنش را بوکن اگر خوشبو باشد خودش نیز خوش بو هست اگر بند یـا غوزک پایش پر گوشت باشد خودش ... هم پرگوشت است. «۱»

ازدواج با سفید اندام

۱- بکر بن صالح: از بعض أصحابش: از أبی الحسن الرضا علیـه السلام قال: من سعادة الرجل أن یکشف الثوب عن امرأة بیضاء. از خوش بختی مرد هست لباس زن سفید را کنار زند (یعنی با زن سفید اندام ازدواج نماید). «۲»
۲- أبی أیوب الخراز (الخزّاز) از أبی عبد اللَّه علیـه السلام قال: انّی جرّبت جواری بیضاء و ادماء فکان فیـهن بون. بردگان سفید و سرخ گونـه را تجربه نمودم، درون آنـها بود فاصله زیـاد. «۳»
۳- س: از أبی عبد اللَّه علیـه السلام گفت: رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم فرمود: تزوّجوا الزّرق فإن فیـهنّ الیُمن (فیـهنّ یُمناً) فانّ لهنّ البرکة.
با زنان کبود چشم (زاغ چشم) ازدواج کنید درون آنـها یمن و برکت هست. «۴»

ازدواج با خنده رویـان مو بلند

۱- محمد بن ابی القاسم: از پدرش که تا از أبی عبد اللَّه (علیـه السلام) فرمو د: المرأة الجمـیلة تقطع البلغم، والمرأة السوداء تهیّج المرّة السوداء. زن زیبا بلغم را از بین مـی‌برد و زن سیـاه صفراء سیـاه را بـه هیجان مـی‌آورد. «۱»
۲- محمد بن عبد الحمـید: از بعض اصحابش از أبی عبد اللَّه علیـه السلام أنـه شکا إلیـه البلغم فقال: أما لک جارة تضحک (تضحکک)؟ قال: قلت: لا، قال: فاتّخذها فإنّ ذلک یقطع البلغم شکایت از بلغم کرد! فرمود: آیـا (کنیز) خنده رو نداری (که ترا بخنداند)؟! گفتم:
نـه، فرمود: خنده رو بگیر کـه بلغم را از مـیان بر مـی‌دارد. «۲»
۳- محمد بن علی بن حسین علیـهم السلام فرمود: إذا أراد أحدکم أن یتزوج فلیسأل عن شعرها کما یسأل عن وجه‌ها فانّ الشَّعر أحد الجمالین. هروقتی از شما خواست ازدواج کند از مویش پرس و جو نماید چون مو یکی از دو زیبائی هست (صورت و مو). «۳»
۴- عیون أخبار الرضا: از پدران بزرگوارش علیـهم السلام گفت: رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم فرمود:
اطلبوا الخیر عند حسان الوجوه، فإنّ فعالهم أحری أن یکون حسنا. خیر (و برکت) را درون زیبارویـان بجویید، چون رفتار آنـها شایسته زیبا بودن هست (و نیکو بودن را مـی‌طلبد). «۴»
۵- إبراهیم بن عبد الحمـید: از أبی الحسن اول علیـه السلام فرمود: ثلاث یجلین البصر: النظر إلی الخضرة، والنظر إلی الماء الجاری، والنظر إلی الوجه الحسن. سه چیز چشم را جلا دهد،
۱- بـه سبزه‌ها نگریستن،
۲- نگاه بـه آب روان،
۳- و تماشا بـه روی زیبا. «۱»
توجّه: درون بعضی از روایـات از سیـاه چردگان تعریف و در این فصل از زیبارویـان تمجید شده هست منظور این هست که سیـاه صورتان ولود از زیبارویـان نازا مقدم‌تر هست و همچنین سیـاه دین مدار بر زیبای بی دین مزیّت و برتری دارد.

ازدواج باخانم ولود

یکی از علت‌های مـهم تشکیل خانواده و ازدواج، بـه وجود آوردن اولاد و سوت کور نبودن خانـه هاست و اینکه بقای نسل و جانشین هر آدمـی از همـه چیز برایش مـهم تر است؛
فراوان دیده‌ایم کـه اگری مدتی بعد از ازدواج بفهمد، بچه دار نمـی‌شود، خود را بـه هر دری مـی‌زند و حتی حاضر هست از هستی اش، دست بردارد که تا دارای فرزند و یـادگاری از خود باشد؛ بعد اولاد درون زندگی حرف اول را مـی‌زند، بدینجهت هست که درون روایـات و فرمایش بزرگان، سفارش فراوان شده هست که با بانوی زاینده ازدواج شود و با بجا گذاشتن نشانـه هائی از خود، بـه درود زندگی گفته و از این پُل عبور نماید.
۱- علاء بن رزین: از محمد بن مسلم: از أبی جعفر علیـه السلام گفت: رسول اللَّه صلی الله علیـه و آله و سلم فرمود تزوّجوا بکراً ولوداً، ولا تزوّجوا حسناء جمـیلة عاقراً، فإنّی أباهی بکم الأمم یوم القیـامة. با باکره و زاینده ازدواج کنید و با زیبای نازا ازدواج نکنید من درون قیـامت با شما بـه امت‌ها مباهات مـی‌کنم. «۲»
۲- سلیمان بن جعفر الجعفری: از أبی الحسن الرضا علیـه السلام گفت: رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم بـه مردی فرمود: تزوّجها سوءاء ولوداً، ولا تزوّجها جمـیلة حسناء عاقراً، فانّی مُباهٍ بکم الأمم یوم القیـامة أما علمت ان الولدان تحت العرش یستغفرون لآبائهم یحضنـهم إبراهیم، و تربّیـهم سارة فی جبل من مسک و عنبر و زعفران. با سیـاهان زاینده وصلت کن و با نازاهای زیبا وصلت ننما، من درون قیـامت بـه امت‌ها با شما افتخار مـی‌کنم، آیـا نمـی‌دانی کودکان درون زیر عرش برپدرانشان استغفار مـی‌کنند و ابراهیم علیـه السلام آنـها را سرپرستی مـی‌کند و سارا درون کوهی از مشک و عنبر، تربیتشان مـی‌نماید؟!. «۱»
۳- إسماعیل بن عبد الخالق: ازی کـه به او گفته هست گفت: شکوت إلی أبی عبداللَّه علیـه السلام قلّة وُلدی، وانّه لا وَلَدَ لی، فقال لی: إذا أتیت العراق فتزوج امرأة، ولا علیک أن تکون سوءاء قلت: جعلت فداک، و ما السوءاء؟ قال: امرأة فیـها قبح فإنّهن أکثر أولاداً. بـه ابی عبداللَّه علیـه السلام از کمـی اولادم شکایت بردم و این کـه بچه ندارم، فرمود: وقتی کـه به عراق رفتی بازنی ازدواج کن (وسعی کن) سؤآباشد، گفتم: فدایت شوم سؤآء چیست؟! فرمود: زنی کـه در او زشتی (و بدگِلی باشد) چون آنـها پراولادند. «۲»
۴- امام صادق علیـه السلام فرمود: اعلموا أنّ السّوءاء اذا کانت ولوداً أ حبّ الیّ من الحسناءالعاقر. بدانید (اگر زن بدگل و) زشت، زاینده باشد به منظور من محبوب‌تر از زیبای نازاست. «۳» بـه فصل‌های بعد دقت فرمایید.

پرهیز از وصلت چهانی

اشاره

در فصل‌های گذشته کراراً گفته‌ایم و در آینده نیز بـه مناسبتهائی خواهیم گفت، هنگام ازدواج و و زن گرفتن، حتما خیلی هشیـار بود و دقت کافی بـه عمل آورد با چگونـه شخصی زندگی خواهید کرد کـه بعدها گرفتار ندامت و پشیمانی نگردید.

عدم ازدواج باخانم نازا

در فصل قبل گفتیم: برقراری و پایداری نظام زندگی: با وجود اولاد و فرزند است:
خانـه‌ای کـه صدای بچه‌ای (خواه گریـه و خواه خنده‌اش) بلند نشود آن خانـه سوت کور و خانـه خاموش است، بدینجهت درون روایـات وارده، تأکید بر این هست تا سرحد امکان با زن ولود ازدواج نمایند اگرچه بدگل و زشت رو باشد و از ازدواج با زن نازا بپرهیزند اگرچه خوشگل و زیبا باشد بـه دوفصل بعد توجه نمایید.
۱- عبد اللَّه بن سنان: از أبی عبد اللَّه علیـه السلام فرمود: جاء رجل إلی رسول‌اللَّه صلی الله علیـه و آله و سلم فقال: یـا نبیّ اللَّه إنّ لی ابنة عمّ لی قد رضیتُ جمالها وحسنـها و دینـها ولکنّها عاقر؟ فقال: لا تزوّجها إنّ یوسف بن یعقوب لقی أخاه فقال: یـا أخی کیف استطعت أن تزوّج النساء بعدی؟! فقال:
إنّ أبی أمرنی فقال: إن استطعت أن تکون لک ذریة تثقل الأرض بالتسبیح فافعل، قال:
وجاء رجل من الغد إلی النبی صلی الله علیـه و آله و سلم فقال له مثل ذلک فقال له: تزوج سوءاء ولودا، فإنی مکاثر بکم الأمم یوم القیـامة. قال: فقلت لأبی عبد اللَّه علیـه السلام ما السوءاء؟ قال: القبیحة. مردی پیش رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم آمد و گفت: ای پیغمبر خدا من عموئی دارم دارای مال و جمال و دین هست اما نازا هست (مـی‌خواهم با او ازدواج کنم؟) فرمود: با او ازدواج نکن چون یوسف بن یعقوب برادرش (بنیـامـین را) ملاقات کرد و گفت: چگونـه دلت خواست بعد از من ازدواج کنی (و مشغول عیش و لذت شوی؟!) گفت: پدرم مرا امر کرد و فرمود: اگر مـی‌توانی درون روی زمـین ذریـه‌ای داشته باشی کـه تسبیح خدا گوید، این کار را ؛ فردای آن روز نیز مردی آمد و همان را گفت، و به او نیز فرمود: زن ولود (وزاینده) بگیر من درون قیـامت با شما بـه امّت‌ها مباهات مـی‌کنم، من از ابی عبداللَّه علیـه السلام پرسیدم «سوآء» چیست؟ فرمود: زشت (یعنی با زن زاینده اگرچه زشت هم باشد ازدواج کنید و از زن نازای زیبا بپرهیزید). «۱»
۲- خالد بن نجیح: از أبی عبد اللَّه علیـه السلام قال: تذاکروا الشؤم عند أبی علیـه السلام فقال: الشؤم فی ثلاث فی المرأة والدّابة و الدّار، فأما شؤم المرأة فکثرة مـهرها، و عقم رحمـها. درون باره شومـیها نزد امام صادق علیـه السلام گفتگو شد فرمود: شومـی درون سه چیزاست درون زن و مرکب و خانـه، اما شومـی زن، زیـادی مـهر او و نازائی رَحِم اوست. که تا آخر روایت. «۲»
۳- محمد بن علی بن حسین گفت: امام علیـه السلام فرمود: اعلموا أن السوداء إذا کانت ولوداً أحب إلیّ من الحسناء العاقر. بدانید اگر زن سیـاه زاینده باشد به منظور من دوست داشتنیتر از زن زیبای نازاست. «۱»

عدم ازدواج باخانم پیر

۱- محمد بن علی بن حسین گفت: امام صادق علیـه السلام فرمود: ثلاثة یـهدمن البدن و ربما قتلن: .... و نکاح العجائز. سه چیز بدن را بـه ویرانی (وتباهی و نابودی) مـی‌کشد و ای بسا مـی‌کُشد ... و ازدواج با زن پیر. «۲»
۲- أحمد بن أبی عبد اللَّه البرقی درون کتاب (المحاسن) گفت: از ابی عبد اللَّه علیـه السلام روایت شده هست فرمود: ثلاثة یـهزلن البدن و ربما قتلن- إلی أن قال: ونکاح العجائز سه چیز بدن را لاغر (وناتوان) مـی‌کند و ای بسا بـه کام مرگ مـی‌برد- که تا اینکه گفت: و ازدواج با زنان پیر. «۳»

بدترین بانوان

در فصل (بهترین زنان) روایـاتی گذشت و گفتارهائی سپری شد، حالا نوبت دانستن بدترین زنان و نشانـه‌های آنـهاست توجه فرمائید.
۱- مسعدة بن زیـاد: از جعفر بن محمد از پدرش علیـهما السلام فرمود: النساء أربعة أصناف:
فمنـهنّ ربیعٌ مُرْبَعٌ، و منـهنّ جامعٌ مُجْمَعٌ، ومنـهنّ کَرْبٌ مُقْمَعٌ و منـهنّ غلٌّ قَمِلٌ. زنـها چهار صنف اند؛
الف- زنی کـه هر وقت بـه او نگاه کنی شادت نماید و اگر چیزی بـه او دهی (کم یـا زیـاد باجان و دل) مـی‌پذیرد، (و مانند بهار، بهار آفرین و زندگی را همـیشـه بهار مـی‌کند)؛
ب- گرد آورنده و به دور خود جمع کننده و با برکت باشد (و اعضای خانواده را زیر بال و پر خود مـی‌گیرد)؛
ج- گرفتاری آور و ریشـه برانداز باشد (همـه را از دور خود فراری داده و زندگی را از هم مـی‌پاشد)؛
د- مانند کنـه و شپش بـه بدن مـی‌چسبد (و آدمـی را مثل خوره مـی‌خورد و از پا درون آورده و فاتحه خوشی و کامـیابی را مـی‌خواند). «۱»
۲- أبی حمزة: از جابر بن عبد اللَّه گفت: شنیدم رسول اللَّه صلی الله علیـه و آله و سلم فرمود: ألا اخبرکم بشرار نسائکم؟ الذّلیلة فی أهلها، العزیزة مع بعلها، العقیم الحقود التی لاتتورّع من قبیح، المتبرّجة اذا غاب عنـها بعلها، الحصان معه ذا حضر، لاتسمع قوله، و لاتطیع أمره، و إذا خلا بها تمنّعت منـه کما تمنّع الصعبة عند رکوبها، و لاتقبل منـه عذراً و لاتغفر له ذنباً آیـا بـه شما خبر ندهم بدترین زنانتان را؟!
۱- (زنی که) درون مـیان خانوادهاش ذلیل هست و (در خانـه) با شوهر عزیز (و فخر) فروش؛
۲- نازا و کینـه توزی کـه از زشتیـها نپرهیزد؛
۳- درون زمان غیبت شوهرش (آرایش کرده و پرده دری نموده و) خود را درون دید (مردم) قرار دهد، و در حضور شوهرش با حجاب جلوه کند؛
۴- حرف شنو نباشد و از او فرمان نبرد؛
۵- درون خلوتگاه مانند مرکب چموش، (از نزدیکی شوهر) ممانعت نماید و هیچ عذری را از او نپذیرد (و از خطایش درون نگذرد). «۲»
۳- س: از أبی عبد اللَّه علیـه السلام فرمود: کان من دعاء رسول اللَّه صلی الله علیـه و آله و سلم: أعوذ بک من امرأة تشیبنی قبل مشیبی. از دعاهای رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم بود خدایـا بـه تو پناه مـی‌برم از (شرّ) زنی کـه مرا پیش از رسیدن زمان پیری، پیرم کند (و پیری زود رس به منظور من تحمـیل نماید و به ارمغان آورد). «۱»
۴- عبد اللَّه بن سنان گفت: رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم فرمود: شرار نسائکم المقفرة الدّنسة اللجوجة العاصیة، الذلیلة فی قومـها، العزیزة فی نفسها، الحصان علی زوجها، الهلوک علی غیره. بدترین زنان، شمابایر (و خشک و بی بهره) و آلوده ولجباز و عصیـانگر هست که درون فامـیل خود ذلیل و در خودپسندی عزیز باشد، و برشوهرش، خود نگهدار و بر دیگران نرم (و زود تسلیم شونده شود!). «۲»
۵- اصبغ بن نباتة گوید: از أمـیر مؤمنان (علیـه السلام) شنیدم مـی‌فرمود: یظهر فی آخر الزمان واقتراب الساعة و هو شرّ الأزمنة، نسوة کاشفات عاریـات متبرّجات من الدّین خارجات فی الفتن داخلات مائلات إلی الشـهوات، مسرعات إلی اللذات، مستحلات المحرمات، فی جهنم خالدات درون آخرالزّمان و نزدیک قیـامت کـه بدترین زمان هاست، ظاهر مـی‌شود زنان مکشفه و و خود نشان دهنده، از دین بیرون رونده و بر فتنـه‌ها داخل شونده، مـیل کننده بـه رانی و سرعت گیرنده بر لذتهای (حرام) حرامـها را حلال و (نـهایت این اعمال) درون جهنم همـیشـه سوزان خواهند بود!. «۳»
۶- ابی حمزه ثمالی، از أبی جعفر علیـه السلام فرمود: کان فی بنی إسرائیل رجل عاقل کثیر المال، وکان له ابن یشبهه فی الشمائل من زوجة عفیفة، وکان له ابنان من زوجة غیر عفیفة فلمّا حضرته الوفاة قال لهم: هذا مالی لواحد منکم، فلمّا تُوُفّیَ قال الکبیر أنا ذلک الواحد، وقال الأوسط: أنا ذلک، وقال الأصغر: أنا ذلک، درون بنی اسرائیل مرد خردمند و پولداری بود و او از زن پاکدامن پسری داشت کـه شبیـه خودش بود و دو پسر از زن ناپاک داشت! هنگامـی کـه مرگش فرا رسید بـه آنـها گفت: این مال من متعلق بـه یکی از شماهاست، وقتی کـه وفات کرد برادر بزرگ گفت: آن یکی منم و برادر وسطی گفت: منم و کوچک هم گفت: منم؛
فاختصموا إلی قاضیـهم قال:عندی فی أمرکم شئ انطلقوا إلی بنی غنام الإخوة الثلاث فانتهوا إلی واحد منـهم فرأوا شیخاً کبیراً فقال لهم: ادخلوا إلی أخی فلان فهو أکبر منی فأسألوه، فدخلوا علیـه فخرج شیخ کهل فقال: سلوا أخی الأکبر منّی، فدخلوا علی الثالث فإذا هو فی المنظر أصغر فسألوه أوّلًا عن حالهم ثمّ مبیّناً (لهم) فقال: أما أخی الذی رأیتموه أولا هو الأصغر وإنّ له امرأة سوء تسوؤه وقد صبر علیـها مخافة أن یبتلی ببلاء لا صبر له علیـه فهرمته، و أما الثانی أخی فانّ عنده زوجة تسوؤه و تسرّه فهو متماسک الشباب، وأما أنا فزوجتی تسرّنی ولا تسوؤنی لم یلزمنی منـها مکروه قط منذ صحبتنی فشبابی معها متماسک، بعد پیش قاضی به منظور مرافعه رفتند، او گفت: درون این باره من چیزی ندارم بگویم بروید درون (طایفه) بنی اغنام پیش سه برادر (معروف)، پیش یکی رفتند دیدند پیرمرد بزرگسالی هست (قضیـه را گفتند) گفت: بروید پیش برادر بزرگم فلانی از او سوال کنید، رفتند پیش او دیدند مرد مـیانسالی بیرون آمد و گفت: بروید پیش برادر بزرگتر از من، رفتند پیش او دیدند از همـه کوچکتر بـه نظر مـی‌آید (تعجب د و) اول از حال خود آنـها پرسیدند کـه این قضیـه چگونـه است؟! سپس جریـان خود را بیـان نمودند؛ گفت: اما برادری کـه اول دیدید درست هست او برادر کوچک ماست اما چون زن بدی دارد کـه با او بدرفتاری مـی‌کند و او تحملش مـی‌نماید کـه مبادا بـه بلای بدتر از او گرفتار آید کـه غیر قابل تحمل باشد و او را پیرنموده (و بـه آن روز انداخته کـه دیدید)!.
و برادر دومـی زنی دارد کـه او را غمگین و خوشحال مـی‌نماید کـه (متعادل مانده است) ولی من زنی دارم کـه هیچ وقت مرا اذیت نمـی‌کند و شاد نگهمـیدارد و از روزی کـه ازدواج کردیم، او مرا آسیبی نرسانده هست و جوانی ام بـه خاطر او سالم مانده است!.
وأما حدیثکم الذی هو حدیث، أبیکم انطلقوا أوّلًا وبعثروا قبره واستخرجوا عظامـه وأحرقوها ثم عودوا لأقضی بینکم. فانصرفوا فأخذ الصبی سیف أبیـه وأخذ الإخوان المعاول فلما أن همّا بذلک قال لهم الصغیر: لا تبعثروا قبر أبی وأنا أدع لکما حصّتی فانصرفوا إلی القاضی فقال:
یقنعکما هذا، ائتونی بالمال فقال للصغیر: خذ المال، فلو کانا ابنیـه لدخلهما من الرقّة کما دخل علی الصغیر. واما سرگذشت شما با پدرتان، بروید اول قبر او را بشکافید و استخوان‌هایش را درون آورده و بسوزانید و برگردید که تا در مـیان شما قضاوت نمایم؛ برگشتند و برادر کوچک شمشیر پدر را برداشت و آن دو برادر کلنگ برداشتند که تا قبر را بشکافند، برادر کوچک گفت: قبر پدرم را نشکافید و من حق (ارث پدرم را) بـه شما واگذ ار نمودم، بـه سوی قاضی برگشتند و جریـان را گفتند: قاضی دستور داد مال پدر را بیـاورید این قصه به منظور بیـان حکم کافی است! بـه برادر کوچک گفت: مال به منظور توست زیرا اگر آنـها هم فرزندان او بودند، مانند کوچک تر دلشان مـی‌سوخت. «۱»
۸- و فرمود علیـه السلام: شرّ الأشیـاء المرأة السّوء بدترین چیزها زن بد است!. «۲»
۹- از ابی عبداللَّه علیـه السلام فرمود: لو لا النساء لَعُبِدَ اللّهُ حقّاً حقّاً. اگر زنـها (ی بد و منحرف) نبود، خداوند بـه حق پرستیده مـی‌شد. «۳»

خطرناکترین دشمن

خدا نکند کـه همسر آدم دشمنش باشد چون دشمنی کـه شب و روز درون کنارت باشد و با هم زندگی د، بـه مراتب خطرناکتر از دشمنی هست که دور از تو زندگی نماید زیرا از دوّمـی همـیشـه درون حذری و هوشیـار، اگر درون دور و برت دیده شود، به منظور دفاع از خود آمادهای، اما اوّلی، چون درون نـهان و آشکار و وقت و بی وقت، با او درون افت و خیزی، هر گاه بر علیـه تو، تصمـیم بد بگیرد، مـی‌تواند درون اسرع وقت، اجراء نماید، بدینجهت هست که درون صورت اختلاف عمـیق مـیان زن و شوهر، زن به منظور شوهرش بدترین و غالبترین دشمن بـه حساب مـی‌آید.
خداوند متعال مـی‌فرماید: «یـا أیّهالّذین آمنوا انّ من أزواجکم و أولادکم عدوّاً لکم فاحذروهم و ان تعفوا و تصفحوا و تغفروا فانّ اللّه غفورْ رحیمٌ ایـانی کـه ایمان آوردهاید! بعضی از همسرانتان و فرزندانتان دشمنان شما هستند از آنـها برحذر باشید؛ و اگر عفو کنید و چشم بپوشید و ببخشید (خدا شما را مـی‌بخشد) چرا کـه خداوند بخشنده و مـهربان است.» «۱»
۱- رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم فرمود: أغلب أعداء المؤمنین زوجة السّوء. پیروزترین دشمن مؤمنان همسر بد است!. «۲»
۲- عبد اللَّه بن سنان: از أبی عبد اللَّه علیـه السلام فرمود: أغلب الأعداء للمؤمن زوجة السوء. غالب‌ترین دشمنـها به منظور مؤمن، همسر بد است. «۳»

بهترین و بدترین مردان

مـیان بانوان و آقایـان، هم خوبانی وجود دارد و هم بدانی، پیـامبر صلی الله علیـه و آله و سلم به منظور شناختن آنـها فرمایشاتی دارد!.
رسول خدا درون ضمن حدیثی فرمود: ألا اخبرکم بخیـار رجالکم؟ قلنا: بلی یـا رسول اللَّه، قال: إنّ من خیر رجالکم التّقی النّقی السّمح الکفّین السّلیم الطّرفین، البرّ بوالدیـه، ولا یلجئ عیـاله إلی غیره، ثم قال: ألا اخبرکم بشر رجالکم؟ فقلنا: بلی فقال: إنّ من شرّ رجالکم البهات البخیل الفاحش، الآکل وحده، المانع رفده، الضارب أهله و عبده، الملجئ عیـاله إلی غیره، العاق بوالدیـه. آیـا بـه شما خبر دهم از (صفات) بهترین مردانتان؟! گفتیم: بلی ای رسول خدا، فرمود: بهترین مردان شما، پرهیزکار و صاف و دست باز و هردو طرف سالمالوجود بـه والدین نیکوکار باشد، و عیـال خود را بـه پناه دیگران وادار نسازد (و زیردست قرار ندهد)؛ سپس فرمود: آیـا بـه بدترین مردانتان خبر ندهم؟ گفتیم: بلی ای رسول خدا، فرمود:
از بدترین مردان شما، افترا گوینده و بخیل و دریده و تنـها خورنده و مانع شونده از خیرش (خیرش بهی نرسد) و (کتک) زننده بـه زن و خدمتکارش باشد و عیـال (و زیر دستان خود را) بـه دیگران بسپارد. «۱»

کراهت ازدواج فامـیلی

در رابطه با ازدواج فامـیلی، روایـات دوگونـه آمده است،
۱- مستحب هست و خوب، محمد بن علی بن حسین گفت: علی بن حسین سید العابدین علیـهما السلام فرمود: من تزوّج اللَّه و لصلة الرحم توّجه اللَّه بتاج الملک (والکرامة). هربه خاطر خدا و به احترام رَحِمْ (و خویشاوندی) ازدواج کند، خداوند با تاج ملک و کرامت او را تاجدار مـی‌نماید. «۲»
۲- مکروه هست و ممنوع، رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم فرمود: «لاتنکحوالقرابة القریبة فانّ الولد یخرج ضاویـاً ای نحیفاً. با نزدیکترین نزدیکان ازدواج نکنید زیرا بچه ضعیف و ناتوان بـه دنیـا مـی‌آید. «۳»
مضمون دو روایت بالا، هر کدام بـه یک بُعد زندگی نظارت دارد اولی: به منظور استحکام بخشیدن بـه زندگی فامـیلی و اقربائی، و جلوگیری از گسستن زنجیر ایل و تباری و پاره شدن شیرازه عواطف خانوادگی مـی‌باشد.
دومـی: به منظور رعایت مسائل ژنیتیگی و پزشگی، و پیشگیری از پیـامدهای ناگوار بعدی مـی‌باشد کـه نـهایتاً بـه طلاق منجر مـی‌شود!، زیرا آزمایشـهای علمـی و تجربه‌های اجتماعی، ثابت کرده هست که ازدواج فامـیلی درون برخی از موارد، بـه معلول و ناقص بـه وجود آمدن بچه و کند ذهنی او منتهی مـی‌شود کـه در نتیجه هم والدین تاپایـان عمر، گرفتار ناراحتیـهای گوناگون و هم جامعه پذیرای یک فرد معلول جامعه خواهد بود!!.
راه حل: به منظور اینکه ازدواج کنندگان، از این معضل رهائی یـابند، پیشرفت علم و آزمایشات کنونی مسئله را حل نموده است؛انی کـه دوست دارند با افراد فامـیل پیوند بخورند، مـی‌توانند بدون دردسر، پیش از همـه اقدامات، آزمایشات لازم را انجام داده و با خیـال راحت بـه استقبال زندگی بروند، که تا بعداً ندامت و پشیمانی ببار نیـاید.
پس اگر این مسأله از مسیر آزمایش حل شود کراهت این گونـه ازدواجها نیز برداشته مـی‌شود.

ن بـه خوار

بر هر مسلمانی لازم هست به دستورات دینش پایبند و عمل کننده باشد، به منظور حفظ و دفاع از دینش، کمـی غیرت و تعصب دینی داشته باشد، بعد اگری از او خواستگاری کرد اما پای بند دیـانت و اسلامـیت نباشد، با ملاحظه جهاتی نباید بـه او جواب مثبت دهد!، زیرا هم از جهت این کـه از نظر دینی درون ردیف هم نیستند، و هم برابر روایـات وارده، با او هم کفو و هم طراز نیست و در آینده پیـامدهای ناگوار بی شمار خواهد داشت، چون یک فرد مست و لایعقل، با کلید خواریش درهای فسادها و شرها را بروی خود و خانوادهاش باز نموده و با ناملایمات زندگی اش، دایم آنـها را ضجر خواهد داد!.
و ده‌ها مسایل و گرفتاریـهای پیش بینی نشده دیگر که، با درنظرگرفتن این معایب، یک شخص مسلمان چگونـه مـی‌تواند با یک فرد خوار دور از دین و از خدا بی خبر، وصلت نماید.
۱- أحمد بن محمد که تا از أبو عبد اللَّه علیـه السلام فرمود: من زوّج کریمته من شارب خمر فقد قطع رحمـها. هرش را بـه خوار تزویج کند (دربارهٔ او) قطع رَحِم کرده است.» ۲- ابن أبی عمـیر: از بعض اصحابش: از أبی عبد اللَّه علیـه السلام گفت: رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم فرمود: شارب الخمر لا یُزوَّجُ إذا خَطَبَ ولایشفّع اذا شفع و لایصدّق اذا حدّث و لایعاد اذا مرض و لایشـهد جنازة و لایؤتمن علی أمانة. خوار تزویج کرده نمـی‌شود وقتی کـه خواستگاری نمود (یعنی اگر شارب الخمر به منظور خواستگاری آید بـه او ندهید) و وساطت او پذیرفته نشود و اگر سخنی گفت تصدیق نشود و به تشییع جنازهای نرود و به امانتی امـین نگردد. «۱»
۳- از ابی الرّبیع از امام صادق علیـه السلام رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم فرمود: من شرب الخمر بعد ما حرّمـها اللَّه علی لسانی، فلیس بأهل أن یزوّج اذا خطب و لایشفع اذاشفع، ولایصدق اذا حدّث و لا عاد اذا مرض ولایشـهد جنازة و لا یؤتمن علی أمانة. هراب بخورد بعد از آنکه خداوند با زبان من حرام کرده است، بعد اهلیت (و شایستگی)، ندارد زمانی کـه خواستگاری نمود، بـه او دهند، شفاعتش را قبول نکنند و گفتارش تصدیق نشود و مریض شد عیـادت نشود و به تشییع جنازهای حاضر نباشد و به امانتی امـین نگردد که تا آخرحدیث.«۲»

به بد اخلاقان ندهید

اخلاق یکی از مسایل مـهم کلیدی و تعیین کننده دوران زندگی است، اگر درون گذران زندگی، هر دو زوج دارای خلق و خوی پسندیده باشند، آن زندگی برایشان، شیرین و گوارا خواهد بود، و اگر یکی یـا هردوی آنـها دارای اخلاق بد و سیرت ناپسند باشد، صورت زندگی برایشان زشت و معنا و مفهومـی نخواهد داشت، حالا فکر کنید کدام یک از این دو حالت برایتان ایده آل و رضایت بخش است.
۱- حسین بن بشار واسطی گفت: بـه ابی الحسن امام رضا علیـه السلام نوشتم: انّ لی قرابة قد خطب إلیّ (ابنتی) وفی خلقه سوء، قال: لا تزوّجه إن کان سیّئ الخلق. بدرستی کـه یکی ازنزدیکانم م را خواستگاری نموده هست اما بد اخلاق است! فرمود: اگر بد اخلاق است، بـه او نده. «۳»

با بانوان کم فهم ازدواج نکنید

در فصلهای مختلف این کتاب کراراً از نظر عزیزان گذشته هست که به منظور زندگی مادام العمر خود و برای فرزندان آینده، همسر شایسته و فهمـیده و شادی آفرین انتخاب نماید کـه موجب ندامت و پشیمانی نشود؛ ومـی دانیم کـه ازدواج با بانوی کم فهم و نا متعادل اخلاقی و رفتاری، از مصداق بارز ندامت درون آینده خواهد بود.
۱- س، از ابی عبد اللَّه (علیـه السلام) گفت: أمـیرمؤمنان (علیـه السلام) فرمود: ایّاکم وتزویج الحمقاء فإن صحبتها بلاء، وولدها ضیـاع. مبادا با زنان نادان ازدواج نمایید زیرا هنی او بلا و فرزندانش ضایع خواهند شد!. «۱»
۲- رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم فرمود: إیّاکم وتزوّج الحمقاء فان صحبتها ضیـاع وولدها ضباع.
مبادا بازن کودن ازدواج کنید همانا هنی او ضایع کننده و فرزندانش کفتار صفت مـی‌شوند. «۲»

کراهت ازدواج باخانم دیوانـه

محمد بن مسلم، از أبی جعفر (علیـه السلام) گفت: بعضی اصحاب ما از او سؤال نمود: از الرّجل المسلم تعجبه المرأة الحسناء أیصلح له أن یتزوّجها وهی مجنونة؟ قال: لا ولکن إن کانت عنده أمة مجنونة فلا بأس بأن یطأها ولا یطلب ولدها. مرد مسلمانی کـه زن زیبا (ی دیوانـه) او را جلب توجه (و شگفت زده) کرده هست آیـا مصلحت هست با او ازدواج نماید؟! فرمود: نـه ولی اگر پیش او (زرخرید و) دیوانـه باشد مـی‌تواند با او هم بستر شود اما فرزند نیـاورند. «۳»

فریب مال و جمال را نخور

گروهی از انسان هاگمان مـی‌کنند زیبائی زن، یـا مال و منال او و دارائی و شخصیت پدرش، خوشبختی و سعادت مـی‌آورد اگر با چنین زن یـا ی ازدواج کند، زندگی بی دغدغه و بی دردسری را، به منظور او بـه ارمغان خواهد آورد! اما تجربه و دقت درون گذران جوامع و زیر نظر گرفتن این نوع خانواده‌ها، خلاف این را ثابت کرده هست و دقیقاً نشان داده هست که «ای بی خبران راه نـه آنست ونـه این» بلکه سعادت درون جای دیگریست! (به روایـات ذیل توجه نمائید).
۱- ابن ابی عمـیر: از هشام بن حکم: از أبی عبد اللَّه علیـه السلام قال: إذا تزوّج الرجل المرأة لجمالها أو لمالها وُکّل إلی ذلک، وإذا تزوّجها لدینـها رزقه اللَّه المال والجمال. زمانی کـه مرد زنی را بـه خاطر زیبائی و دارائی اش بگیرد، بـه آن (مال و جمال) سپرده شود، (خیری نمـی‌بیند) اما اگر به منظور دینداری اش ازدواج نماید، خداوند بـه او مال و جمال مـی‌دهد (در نظر او از همـه زیباتر و داراتر جلوه گر شود). «۱»
۲- ورّام بن أبی فراس درون کتابش گوید: امام علیـه السلام فرمود: من تزوّج امرأة لجمالها جعل اللَّه جمالها وبالًا علیـه. هربا زنی بـه خاطر جمالش ازدواج کند، خداوند جمال او را برایش وبال (و مایـه گرفتاری) قرار دهد. «۲»
۳- درون (عقاب الأعمال): از رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم نقل کرده است، فرمود: من نکح امرأة حلالًا بمال حلال غیر أنّه أراد بها (به) فخراً وریـاءاً (وسمعةً) لم یزده اللَّه بذلک إلّا ذلًّا و هواناً، و أقامـه (اللَّه) بقدر ما استمتع منـها علی شفیر جهنم، ثم یـهوی بـه فیـها سبعین خریفاً. هربا زنی از طریق حلال و بامال حلال ازدواج کند (ولی از این ازدواج) جز خودنمائی و فخر فروشی اراده نکند، درون این ازدواج نمـی‌بیند مگر ذلّت و خواری و خداوند بـه اندازهای کـه از او بهره درون کنار جهنّم بازداشت مـی‌کند و سپس هفتاد خریف (سالیـان دراز) سرازیر (و معذب) مـی‌شود. «۱»
۴- محمد بن مسلم گفت: أبو جعفر علیـه السلام فرمود: أتی رجل النبی صلی الله علیـه و آله و سلم یستأمره فی النکاح، فقال رسول اللَّه صلی الله علیـه و آله و سلم: انکح و علیک بذات الدین تَرِبَتْ یداک. مردی با رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم درون کار ازدواج م کرد؟ فرمود: ازدواج کن و برتوباد صاحبان دین، دستانت خاک آلود شود (و خیر بیشمار بینی). «۲» ۵- إسحاق بن عمار گفت: شنیدم أبا عبد اللَّه علیـه السلام مـی‌فرمود: من تزوّج امرأة یرید مالها ألجأه اللَّه إلی ذلک المال. هر بازنی بـه خاطر مالش ازدواج کند خداوند او را بـه آن مال واگذارد. «۳»
۶- برید العجلی: از أبی جعفر علیـه السلام گفت: رسول اللَّه صلی الله علیـه و آله و سلم فرمود: من تزوّج امرأة لا یتزوجها إلا لجمالها لم یر فیـها ما یحبّ، و من تزوّجها لمالها لا یتزوجها إلا له وکّله اللَّه إلیـه، فعلیکم بذات الدین. هر با زنی بـه خاطر زیبائی ازدواج نماید، درون او آنچه دوست دارد نمـی‌بیند و اگر بـه خاطر مالش ازدواج کند، بـه آن واگذار شود، برشما باد صاحبان دین (بازن دین مدار وصلت کنید). «۴»
۷- مروان بن مسلم: از برید: از أبی جعفر علیـه السلام فرمود: جابر بن عبد اللَّه بـه من حدیث کرد هماناپیغمبر صلی الله علیـه و آله و سلم فرمود: من تزوّج امرأةً لمالها وکّله اللَّه إلیـه، و من تزوجها لجمالها رأی فیـها ما یکره، ومن تزوّجها لدینـها جمع اللَّه له ذلک. هربا زنی بـه خاطر مالش ازدواج کند: خداوند بـه آن وا گذارد و اگربه جمالش ازدواج نماید از جمال او آنچه کـه برایش ناخوشایند است، را مـی‌بیند و هر بـه خاطر دینش ازدواج کند خداوند مال و جمال را برایش جمع مـی‌کند. «۵»
۸- محمد بن حسین الرضی درون کتاب (المجازات النبویة) گوید: و فرمود علیـه السلام: تنکح المرأة لمـیسمـها. زن بـه خاطر شخصیتش نکاح مـی‌شود. «۱»

سبک مـهریـه

سبک مـهر یکی از سفارشات بزرگان اسلام و از صفات ممدوح درون نظر شرع مقدس و عآن مورد ذمّ وتوبیخ قرار گرفته است، زیرای کـه تصمـیم به منظور ادامـه زندگی تاپان عمر را دارد و بنا بـه مثل مشـهور (با لباس سفیدعروسی- بـه خانـه شوهر مـی‌آید و با لباس سفید جدائی ابدیکفن- از آن خانـه بیرون مـی‌رود)، هیچ وقت درون صدد کالا قرار و مانند‌ها، بـه فروش رساندن خود را ندارد؛ با تجربه هم ثابت شده است، زنی کـه مـهریـه سنگین دارد همـیشـه با شوهر بگو و مگو دارد و زن با اتکاء بـه مـهریـهاش هیچ وقت کم نمـی‌آورد و گردن خود را یک وجب بالاتر از مرد فرض مـی‌کند و در نـهایت اکثراً بـه جدائی منتهی مـی‌شود، برعاگر مـهر سبک باشد زن خود را درون برابر بهاء قرار نمـی‌دهد و به خوشی و ناخوشی زندگی خود متحمل شده و در کورانـها و خطرات زندگی، چتر نجات خود و فرزندان خود مـی‌شود، بعد مـهر کمتر به منظور زندگی آرامش بخش و از همـه خیـال بافیـها بهتر هست (لطفاً بـه فصلهای بعدی توجه نمایید).
۱- محمد بن مسلم: (عبداللَّه بن مـیمون) از أبی عبد اللَّه علیـه السلام (از رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم فرمود: الشوم فی ثلاثة اشیـاء فی الدابة والمرأة والدار، فأما المرأة فشومـها غلاء مـهرها و عسر ولدها (ولادتها)، و أما الدابة فشؤمـها کثرة عللها وسوء خلقها، وأما الدار فشؤمـها ضیقها و خبث جیرانـها. شومـی (زندگی) درون سه چیز است، درون زن و چهار پا و خانـه است!، اما شومـی زن درون زیـادی مـهرش است، و شومـی چهارپا درون زیـادی بیماری و بد خلقی آن است، و اما شومـی خانـه درتنگی و همسایـه بد آن مـی‌باشد. «۲»
۲- س: از أبی عبد اللَّه علیـه السلام گفت: رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم فرمود: (خیر نسائکم) أفضل نساء أمتی أصبحهن (أحسنـهنّ) وجهاً وأقلهنّ مـهراً بهترین زنان امت من، زیبارویـان و کم مـهران آنـها است. «۱»
۳- امام صادق علیـه السلام فرمود: من برکة المرئة خفّة مؤنتها و تیسیر ولادتها و من شؤمـها شدّة مئونتها و تعسیر (تعسّر) ولادتها. از برکت زن سبکی مخارج و آسان زائی اوست و از شومـی اش سختی (و زیـادی) خرج و سخت زائی اوست. «۲»
۴- شیخ صدوق رضی الله عنـه فرمود: وروی أن من برکة المرأة قلّة مـهرها، ومن شؤمـها کثرة مـهرها و روایت شده هست از برکت زن کمـی مـهر و شومـی او درون زیـادی مـهر اوست «۳»
۵- عمر بن یزید گوید: بـه أبی عبد اللَّه علیـه السلام گفتم: أخبرنی عمّن تزوّج علی أکثر من مـهر السنة أیجوز له ذلک؟ قال: إذا مـهر السنة فلیس هذا مـهراً إنّما هو نحل لأنّ اللَّه یقول: (فَانْ آتیتم إحدیـهنّ قنطاراً فلا تأخذوا منـه شیئا (إنّما عنی النحل ولم یعن المـهر، ألا تری أنـه إذا أمـهرها ثم اختلعت کان لها أن تأخذ المـهر کاملا فما زاد علی المـهر السنة فانّما هو نحل کما أخبرتک فَمِنْ ثَمَّ وجب لها مـهر نسائها لعلّة من العلل قلت: کیف یعطی وکم مـهر نسائها؟
قال: إنّ مـهر (المؤمنات) خمسمائة و هو مـهر السنة وقد یکون أقل من خمسمائة ولا یکون أکثر من ذلک، ومن کان مـهرها ومـهر نسائها أقل من خمسمائة أعطی ذلک الشئ ومن فخر وبذح بالمـهر فازداد علی خمسمائة ثم وجب لها مـهر نسائها فی علة من العلل لم یزد علی مـهر السنة خمسمائة درهم. بـه من خبر بده از (حکم)ی کـه با بیش از مـهر سنت (با زنی) ازدواج نموده است، آیـا این جایز است؟! فرمود: اگر (بیش از مـهر سنت) مـهر قرار داده آن مـهر نیست بلکه «نحل» است، زیرا خداوند مـی‌فرماید: «اگر بـه یکی از زنـها، قنطار (یعنی حتی بـه مقدار پر از پوست، زر دادید) بعد چیزی از آن را نگیرید» منظور از آن نحل هست نـه مـهر، آیـا نمـی‌بینی وقتی بیش از مـهر (سنت) را، مـهر قرار داد و سپس (طلاق) خلعی گرفت، حق زن هست که همـه آن را بگیرد؛ بعد (دانستی که) بیش از مـهرالسّنّة نحل هست آن طور کـه به تو خبر دادم (نـه مـهر)، بدینجهت هست که درون بعض موارد بـه مـیزان مـهر اقوام زن، برایش مـهر تعلق مـی‌گیرد (مثلًا اگر بـه ی تجاوز نماید و ازاله بکارت کند، برایش مـهر مثل واجب مـی‌شود)؛ گفتم: اندازه مـهر زنان فامـیل چه قدر است؟ فرمود: مـهر زنان مؤمن پانصد درهم هست و آن مـهر سنت هست و گاهی از مـهر سنت کمتر شود و بیشتر نمـی‌شود و اگر کمتر شد همان را مـی‌گیرند و هر کهِ افتخاراًزیـاده روی نماید و بیش از مـهر پانصد درهم قرار دهد و به خاطر علتی مـهر مثل برایش واجب شد همان پانصد درهم مـهر سنت خواهد بود. «۱»

ثواب بخشیدن مـهر

بعضی از بانوان دوست دارند مـهریـه خود را بـه شوهرانشان ببخشند و گذشت کنند، آیـا به منظور این کار آنـها از سوی خداوند پاداشی مترتب هست یـا از جیبشان رفته است؟
مطالب ذیل را با دقت بخوانید.
«و ان طلّقتموهنّ من قبل أن تمسّوهنّ و قد فرضتم لهنّ فریضة فنصف ما فرضتم الّا أن یعفون أو یعفو الذی بیده عقدة النکاح و أن تعفوا أقرب للتّقوی و لاتنسووا الفضل بینکم انّ اللّه بما تعملون بصیر». واگر زنان را، پیش از آنکه با آنـها تماس بگیرید (و کنید) طلاق دهید، درحالی کـه مـهری به منظور آنـها تعیین کردهاید نصف مـهر را بـه آنـها بدهید مگر اینکه آنـها (حق خود را) ببخشند (یـا درون صورتی کـه آنـها صغیر و سفیـه باشند، ولی آنـهایعنی) آن کـه گره ازدواج بـه دست اوست، آن را ببخشد و گذشت شما (و بخشیدن تمام مـهر بـه آنـها) بـه پرهیز کاری نزدیکتر هست و گذشت و نیکوکاری را درون مـیان خود فراموش نکنید، کـه خداوند بـه آنچه انجام مـی‌دهید، بیناست. «۲»
از امام صادق علیـه السلام از پدرانش علیـهم السلام آمده هست که رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم فرمود: ما من امرأة تصدّقت علی زوجها بمـهرها قبل أن یدخل بها إلا کتب اللَّه لها بکل دینار عتق رقبة، قیل: یـا رسول اللَّه صلی الله علیـه و آله و سلم فکیف الهبة بعد ال؟ قال: إنما ذلک من المودّة والإلفة.
نیست زنی کـه قبل از شدن شوهرش، مـهرش را بـه او ببخشد، مگر اینکه خداوند درون برابر هر دینار آن ثواب یک آزاد را بـه او مـی‌نویسد، گفته شد ای رسول خدا اگر بخشیدن بعد از باشد چه مـی‌شود؟! فرمود: این کار از روی محبت و علاقه است. «۱»

گناه نمـهر

کسانی هستند کـه مـهر را بیش از اندازه تعیین کرده و به ذمـه مـی‌گیرند و اگری هم اعتراض نمایند، پاسخ مـی‌دهند، ای بابا مـهریـه را کهِ داده و کهِ گرفته است! معلوم مـی‌شود این آقا از اول درون صدد نمـهریـه و دَینی هست که بـه گردن گرفته است، آیـا حکم همچون اشخاصی چگونـه خواهد شد.
... ولا تعضلوهن لتذهبوا ببعض ما آتیتموهن «۲».
وآنان (زنان) را تحت فشار قرار ندهید کـه قسمتی از آنچه را کـه به آنـها دادهاید (از مـهر) تملک کنید (تا آخر آیـه).
۱- درون خبر المناهی، ازپیـامبر صلی الله علیـه و آله و سلم آمده هست فرمود من ظلم امرأة مـهرها فهو عند اللَّه زان یقول اللَّه عز وجل یوم القیـامة: عبدی زوّجتک أمتی علی عهدی فلم توف بعهدی و ظلمت أمتی فیؤخذ من حسناته فیدفع إلیـها بقدر حقها فإذا لم تبق له حسنة أمر بـه إلی النار بنکثه للعهد، «إنّ العهد کان مسئولًا». هر درون باره مـهر بـه زنی ستم کند، این شخص پیش خداوند زنا کار (به حساب) آید، خدای عزّوجلّ روز قیـامت مـی‌فرماید: بنده من، کنیز خودم را با دستور خودم، بـه تو تزویج نمودم، بـه عهد من وفا نکردی و به کنیزم ستم نمودی، بعد به اندازه حقش از اعمال حسنـه او گرفته و به او داده مـی‌شود، اگر از حسناتش چیزی نماند، دستور داده شود بـه خاطر شکستن عهدش بـه آتش جهنم ببرند زیرا عهد از کارهای مورد سؤال شونده هاست. «۳»
۲- إسماعیل بن کثیر گفت: أبو عبد اللَّه علیـه السلام فرمود: السّرّاق ثلاثة: مانع الزکاة و مستحلّ مـهور النساء و کذلک من استدان ولم ینو قضاءه. دزدان سه گروهند.
۳- زکات ندهنده‌ها؛ ۲- مـهرهای زنان را حلال داننده‌ها؛ ۳- و هرقرض بگیرد و نیت ادای آن را نداشته باشد. «۱»
۴- امام رضا علیـه السلام ازپدران بزرگوارش علیـهم السلام گفت: رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم فرمود: إنّ اللَّه تعالی غافر کلّ ذنب إلّا من جحد مـهراً أو اغتصب أجیراً أجره أو باع رجلًا حُرّاً. همانا خدای تعالی بخشنده تمام گناهان هست مگری را کـه مـهر (زنش) راانکار کند یـا مزد اجیر را ندهد یـا مرد آزاد را بـه جای، بفروشد. «۲»
۵- أبا عبد اللَّه علیـه السلام فرمود: أقذر الذنوب ثلاثة قتل (البهیمة) وحبس مـهر المرأة ومنع الأجیر أجره. نجسترین گناهان سه چیز است، کشتن حیوانی و حبس نمودن مـهریـه زن و نمزد کارگر. «۳»
۶- علی علیـه السلام درون باره گفته خداوند «وآتوا النساء صدقاتهن نحلة» ومـهر زنان را (بطور کامل) بعنوان یک بدهی (یـا یک عطیـه) بـه آنـها بپردازید فرمود: أعطوهن الصّداق الذی استحللتم بـه فروجهن، فمن ظلم المرأة صداقها الذی استحلّ بـه فرجها فقد استباح فرجها زنا. با مـهری کـه آنـها را با آن، بـه خود حلال کردهاید، بپردازید، بعد هربه زنی درون مورد مـهریـهاش ستم نماید (و ندهد او را بـه صورت) زنا، بـه خود مباح نموده است. «۴»

حکم اختیـار درتعیین مـهر

تعیین مـهر با رضایت طرفین، انجام مـی‌گیرد ولی درون مواردی هنگام عقد ازدواج:
تعیین مقدار مـهر را درون اختیـار زن یـا مرد قرار مـی‌دهند: درون این صورت آیـا زن مجاز هست هر اندازه کـه مـهرش را تعیین نمود، مرد حتما بپذیرد و تمکین دهد و بالعکس، یـا درون این مورد هم حد و مرزی وجود دارد؟!.
۱- حسین بن زرارة از پدرش گفت: از أبا جعفر علیـه السلام سؤال کردم از رجل تزوّج امرأة علی حکمـها قال: فقال لا یتجاوز بحکمـها مـهور آل محمد علیـهم السلام اثنتا عشرة أوقیة ونش وهو وزن خمسمائة درهم من الفضة، قلت: أرأیت أن تزوجها علی حکمـه ورضیت بذلک، فقال: ما حکم بشئ فهو جایز علیـها قلیلًا کان أو کثیراً، قال: فقلت له کیف لم تجز حکمـها علیـه واجزت حکمـه علیـها، قال: فقال لأنّه حکمـها فلم یکن لها أن تجوز ما سنّ رسول اللَّه صلی الله علیـه و آله و سلم وتزوّج علیـه نساؤه فرددتها إلی السنة واجزت حکم الرجل لأنّها هی حکمت و جعلت الأمر فی المـهر إلیـه و رضیت بحکمـه فی ذلک فعلیـها أن تقبل حکمـه فی ذلک قلیلا کان أم کثیراً. مردی با زنی ازدواج مـی‌کند بـه مـهری کـه زن تعیین نماید، فرمود: حکم زن نباید از مـهرهای آل محمد علیـهم السلام (مـهر سنّت) بیشتر باشد، دوازده «اوقیـه» و خردهای و آن پانصد درهم از نقره است، گفتم: آیـا جایز مـی‌دانید زن با مردی بدین گونـه و با رضایت مرد ازدواج نماید؟، فرمود: بـه هر چه مرد حکم کند جایز است، کم و یـا زیـاد، گفتم: چگونـه بـه مرد اجازه مـی‌دهید و به زن نـه، فرمود:
برای اینکه زن نباید بـه بیش از مـهر سنت حکم کند و از مـهر زنان رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم تجاوز نماید، اما درون صورت دومـی چون زن خودش راضی بـه حکم مرد شده و به مرد اختیـار داده است، بعد باید بـه مـهری کـه مرد حکم نماید، کم یـا زیـاد راضی شود. «۱»
در خبردیگری روایت شده هست که امام صادق علیـه السلام فرمود: انّما صار الصداق علی الرجل دون المرأة وان کان فعلهما واحداً، فانّ الرجل إذا قضی حاجته منـها قام عنـها ولم ینتظر فراغها فصار الصداق علیـه دونـها لذلک. محققاً مـهر بـه گردن مرد هست نـه زن، اگرچه کار هر دو یکی است، مرد وقتی کـه احتیـاجش را از زن بر طرف نمود بلند مـی‌شود و منتظر نمـی‌ماند که تا زن هم فارغ شود، بعد در این صورت مـهر بر او ثابت شد نـه بر زن. «۲»
سؤال: ضعیفه قلیلة السّن را شوهر او فریفته باشد بدون اطلاع والدین او کـه (مـهر خود را بر من حلال کن بـه این شرط کـه تو را بـه کربلای معلی ببرم) همچنین ابرائی صحیح هست یـا نـه؟
جواب: هر گاه زوجه غیر رشیده هست تصرف او درون صداق صحیح نیست. و هر گاه رشیده هست وابراء را معلق بـه شرط کرده هست ظاهر عدم برائت هست هر چند شرط را بـه عمل آورد. چون ابراء قابل تعلیق نیست. بلی هر گاه صداق عین باشد وهبه معوضه کرده باشد وعوض هم بـه عمل آمده باشد: صحیح ولازماست و هم چنین هر گاه صلح کرده باشد. «۱»

آداب عروسی و ورود عروس بـه خانـه

اشاره

در دوران زندگی به منظور هر آدمـی چند روز استثنائی و فراموش نشدنی وجود دارد!
۱- روزی کـه به دبستان یـا مکتبی قدم مـی‌گذارد کـه درواقع بـه جهان نو با همـه پیشامدهایش وارد مـی‌شود.
۲- روزی کـه به سربازی اعزام شده و درپادگانی مستقر مـی‌شود آن هم عالم دیگر وفراموش نشدنی دارد! خیلی از پیرمردهارا مـی‌بینیم کـه خاطرات دوران سربازیشان و هم رزمان و دوستانشان را بازگو کرده و به آن عالم برمـی گردندند!
۳- روز و شب عروسی کـه واقعاً بـه مرحله مـهمـی از زندگی خود قدم مـی‌گذارد کـه در تمام مدت عمر سرگذشتهای شیرین و احیـاناً تلخ، آن روز و شب را یـاد مـی‌کند و در ذهن خود زنده نگه مـی‌دارد؛ بـه قول جوانـها «یک شب ده شب کـه نمـی‌شود»!.
مـی‌دانیم به منظور هریک از این دورانـها تشریفات خاصی نـهفته هست که حتما انجام گیرد، از آن جمله تشریفات عروسی هست که درون فرهنگ هر ملت و نژاد، آداب و رسوم مخصوص بـه خود را دارد ولی به منظور همـه اینـها بعضی سفارشـها و توصیـه‌ها شده هست که شکی نیست حتما آن را بـه کار گرفت و انجام داد.
و مـی‌دانیم درون ادیـان آسمانی خاصه درون دین اسلام، به منظور هرکاری حد و مرزی قائل شده هست که حتما درچارچوب آن زندگی کرد؛ مخصوصاً درون باره عقد و عروسی و کیفیت انجام و به کار بردن آنـهاست.

حکم نگاه بـه خانم با قصد ازدواج

در کتابهای فقهی درون باره نگاه بـه زن باقصد ازدواج و بدون ریبه: نظریـه‌های مختلف بیـان گردیده هست که درون چه حد ومرزی مـی‌تواند و مجاز هست به طرف مقابل نگاه کند و مورد بررسی قرار دهد، زیرا شالوده زندگی مادام العمر باآن پی ریزی خواهد شد، بـه تعدادی از احادیث کـه در این باره نقطه ابهامـی نگذاشته هست توجه فرمایید.
۱- محمد بن مسلم گفت: سألت أبا جعفر علیـه السلام عن الرجل یرید أن یتزوج المرأة أینظر إلیـها؟ قال: نعم، إنّما یشتریـها بأغلی الثّمن. از اباجعفر علیـه السلام سؤال کردم درون باره مردی کـه مـی‌خواهد با زنی ازدواج کند آیـا مـی‌تواند بـه او نگاه کند، فرمود: بلی او را بـه بالاترین قیمت (عمر و وجود و مال) خریداری مـی‌کند (چرا نگاه نکند). «۱»
۲- حفص بن البختری از ابی عبد اللَّه علیـه السلام فرمود: لا بأس بأن ینظر إلی وجه‌ها ومعاصمـها إذا أراد أن یتزوجها. اگر اراده ازدواج دارد مـی‌تواند بـه صورت و به محل دستبندها نگاه کند. «۲»
۳- حسن بن السری گفت: قلت لأبی عبد اللَّه علیـه السلام: الرّجل یرید أن یتزوج المرأة، یتأملها وینظر إلی خلفها (خلقها) وإلی وجه‌ها؟ قال: نعم لا بأس أن ینظر الرجل إلی المرأة إذا أراد أن یتزوجها، ینظر إلی خلقها (خلفها) وإلی وجه‌ها. بـه ابی عبداللَّه علیـه السلام گفتم: مردی اراده ازدواج با زنی را دارد، آیـا مـی‌تواند درون هیکل و خلقت او و به پشت سر و صورتش، نگاه کند؟! فرمود: بلی وقتی کـه اراده تزویج دارد، نگاهش بـه مورد سؤالها عیب ندارد. «۳»
۴- أبان بن عثمان: از حسن بن السری: از أبی عبد اللَّه علیـه السلام أنـه سأله عن الرجل، ینظر إلی المرأة قبل أن یتزوجها؟ قال: نعم فلِمَ، یعطی ماله؟! او سؤال نمود از حکم مردی کـه پیش از ازدواج بـه زنی کـه (مـی‌خواهد با او ازدواج کند) نگاه کند؟، فرمود: بلی (مـی‌تواند) بعد چرا مالش را (بابت مـهریـه و خرج عروسی و غیر آن) مـی‌دهد. «۱»
۵- عبد اللَّه بن الفضل: از پدرش: از مردی: بـه أبی عبد اللَّه علیـه السلام: گفتم: أینظر الرجل إلی المرأة یرید تزویجها فینظر إلی شعرها ومحاسنـها؟ قال: لا بأس بذلک إذا لم یکن متلذذا. مرد بـه زنی کـه اراده تزویج با او را دارد، آیـا بـه مویش و محلهای زینتی او مـی‌تواند نگاه کند؟! فرمود: ترسی نیست اگر از روی لذّت نباشد. «۲»
۶- یونس بن یعقوب گوید: بـه ابی عبد اللَّه علیـه السلام گفتم: الرجل یرید أن یتزوج المرأة، یجوز له أن ینظر إلیـها؟ قال: نعم وترقّق (و ترفق) له الثیـاب لّانـه یرید أن یشتریـها بأغلی الثمن. مردی اراده کرده بازنی ازدواج کند، آیـا جایز هست به او نگاه کند؟! فرمود: بلی لباسهایش را نازک مـی‌کند (تا خوب ببیند) زیرا مـی‌خواهد او را بـه گرانترین بها بخرد. «۳»
۷- محمد بن حسین الرضی از امام صادق علیـه السلام (رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم) بـه مغیرة بن شعبه کـه با زنی ازدواج کرده بود، فرمود: لو نظرت إلیـها فانّه أحری أن یودم بینکما. کاش (قبل از عقد) بـه او نگاه مـی‌کردی زیرا آن (نگاه) سبب دوام محبت و الفت مـیان شما بود (چون با چشم باز باهم ازدواج مـی‌کردید). «۴»
۸- نوادر الراوندی: بااسنادخودش از موسی بن جعفر، از پدرانش علیـهم السلام رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم فرمود: إذا أراد أحدکم أن یتزوج فلا بأس أن یولج بصره فانّما هو مشتر. زمانی کـه یکی از شما اراده ازدواج نمود، مانعی ندارد چشمش را بـه او بدوزد (و دقت نماید) زیرا او مشتری هست (مشتری حتما از کم و کیف کالا اطلاع داشته باشد). «۵»
۹- و در روایت دیگرفرمود: فلا بأس أن ینظر إلی ما یدعوه إلیـه منـها. بعد مانعی ندارد نگاه کند بـه چیزی کـه او را وادار مـی‌سازد (و ضرورت دارد) از آن زن ببیند. «۶»
۱۰- مسعدة بن الیسع، از أبی عبد اللَّه، از پدرانش علیـهم السلام أمـیر مؤمنان علیـه السلام فرمود: لا بأس بأن ینظر الرجل إلی محاسن المرأة قبل أن یتزوجها إنما هو مُسْتامٌ فَانْ یُقْضَ أمرٌ یَکُنْ. مانعی ندارد مرد (قبل از ازدواج) نگاه کند بـه محل زینتهای زنی کـه مـی‌خواهد با او ازدواج نماید همانا او خریدار (و بها دهنده) هست اگر چیزی مقدر است، خواهد شد. «۱»

اجازه عقد دست کیست

در مورد ازدواج با ان باکره و زنان بیوه کـه آیـا بدون اجازه ولیّ مـی‌توان با آنـها ازدواج کرد یـا حتماً اجازه ولی لازم است؟! درون این باره روایـات گوناگون آمده است؛
الف- بدون اجازه ولی نمـی‌تواند ازدواج نماید؛
۱- ابن أبی یعفور: از أبی عبد اللَّه علیـه السلام فرمود: لا تُنْکَحُ ذوات الآباء من الأبکار إلّا باذن آبائهنّ. با ان باکره ازدواج نمـی‌شود مگر با اجازه پدرانشان (نباید با ان پدر دار، بدون اجازه پدر ازدواج نمود). «۲»
۲- ابن أبی عمـیر: از حماد: از حلبی: از أبی عبد اللَّه علیـه السلام فی الجاریة یزوّجها أبوها بغیر رضاء منـها، قال:لها مع أبیـها أمر إذا أنکحها جاز نکاحه وإن کانت کارهة. را پدرش بدون رضایت او بـه شوهر مـی‌دهد؟ فرمود: با وجود پدر، اختیـاری درون دست ندارد و مـی‌تواند او را بـه شوهر دهد اگرچه کراهت داشته باشد (و دوست ندارد). «۳»
۳- علی بن جعفر درون کتابش مـی‌گوید: ازبرادرم موسی بن جعفر علیـه السلام سؤال کردم: عن الرجل هل یصلح له أن یزوّج ابنته بغیر اذنـها؟ قال: نعمـیکون للولد أمر إلا أن تکون امرأة قد دخل بها قبل ذلک، فتلک لا یجوز نکاحها إلا أن تستأمر. از مردی کـه بدون اجازه ش، او را بـه شوهر دهد؟ فرمود: بلی مـی‌تواند فرزند اختیـاری ندارد، مگر زنی کـه (بیوه باشد) و قبلًا شوهر کند، درون این صورت درون ازدواج با او اجازه خواستن لازم است. «۱»
۴- زرارة گفت: شنیدم أبا جعفر علیـه السلام مـی‌فرمود: لا ینقض النکاح إلا الأب. نکاح را نمـی‌شکند (و بهم نمـی‌زند) مگر پدر. «۲»
ولایت جدّ مقدم بر ولایت پدر است.
۱- علی (بن جعفر)، از برادرش (امام موسی بن جعفر علیـه السلام) علیـه السلام گفت: سألته عن رجل أتاه رجلان یخطبان ابنته فَهَوی أن یزوّج أحدهما وَ هَوی أبوه الاخر أیّهما أحق أن ینکح؟
قال: الذی هَوی الجدّ لأنّها وأباها للجد. از او (امام علیـه السلام) سؤال نمودم از حکم مردی کـه دو نفر بـه خواستگاری او آمده‌اند، او دوست دارد بـه یکی از آنـها بدهد ولی پدرش (جدّ ) مایل بـه آن یکی است، کدامشان مقدمتر است؟ فرمود: آن را کـه جدّ دوست دارد زیرا اختیـار و پدرش، درون دست پدر بزرگ است. «۳»
۲- درون کتاب الهدایة: آمده است. ولا ولایة لأحد علی الإبنة إلّا لأبیـها ما دامت بکراً، فإذا صارت ثیّباً فلا ولایة له علیـها وهی أملک بنفسها، وإذا کانت بکراً، وکان لها أب و جدّ فالجد أحق بتزویجها من الأب ما دام الأب حیّاً، فإذا مات الأب فلا ولایة للجد علیـها لأنّ الجد إنما یملک أمرها فی حیـاة ابنـه لأنّه یملک ابنـه، فإذا مات ابنـه بطلت ولایته. به منظور احدی بـه ولایت ندارد، مگر پدرش مادامـی کـه باکره است، وقتی بیوه شد، پدرش هم بر او ولایت ندارد و خود مالک کار خود است؛ زمانی کـه باکره هست و پدر دارد، بعد مادام کـه پدر زنده است، پدر بزرگ از پدر به منظور تزویج مقدمتر است، وقتی کـه پدر فوت کرد بعد برای پدر بزرگ ولایتی نماند!، زیرا درون حیـات پدر، جدّ مالک و پدر است، وقتی پدر مرد، ولایت پدر بزرگ هم باطل شد (و از بین رفت). «۱»
ب- بدون اجازه ولی مـی‌توان ازدواج نمود؛
۱- صفوان: عن منصور بن حازم: از أبی عبد اللَّه علیـه السلام فرمود: تستأمر البکر و غیرها و لا تنکح إلا بأمرها. از ان باکره و غیر باکره، حتما اجازه ازدواج گرفت وبدون اجازه با آنـها نباید ازدواج نمود. «۲»
۲- سعدان بن مسلم گفت: أبو عبد اللَّه علیـه السلام فرمود: لا بأس بتزویج البکر إذا رضیت بغیر اذن أبیـها. ازدواج با باکره (بدون اذن پدر) اگر خود رضایت دهد، مانعی ندارد. «۳» ج- اگر خود صلاح و فساد خود را تشخیص مـی‌دهد، مـی‌تواند بدون اجازه ولیّ ازدواج نماید و در غیر این صورت نمـی‌تواند؛
۱- فضیل بن یسار ومحمد بن مسلم و زرارة بن أعین و برید بن معاویة از أبی جعفر (علیـه السلام) فرمود: المرأة التی قد ملکت نفسها غیر السفیـهة و لا الموالی علیـها، انّ تزویجها بغیر ولیّ جایز. زنی کـه مالک (و اختیـار) خود را دارد، مگر زن بی عقل و، ازدواج با او بدون ولی، جایز است. «۴»
۲- عبد الرحمن بن أبی عبد اللَّه، از أبی عبد اللَّه (علیـه السلام) فرمود: تزوّج المرأة من شاءت إذا کانت مالکة لأمرها فإن شاءت جعلت ولیـاً. زنی کـه اختیـار خود دارد با هرکه خواست، ازدواج مـی‌کند اگر خواست به منظور خودش به منظور خودش، ولی (و وکیل) قرار مـی‌دهد. «۵»
۳- موسی بن بکر: از زرارة، از أبی جعفر علیـه السلام فرمود: إذا کانت المرأة مالکة أمرها تبیع وتشتری وتعتق وتشـهد وتعطی من مالها ما شاءت فانّ أمرها جائز تزوّج إن شاءت بغیر اذن ولیـها، وإن لم تکن کذلک فلا یجوز تزویجها إلا بأمر ولیـها. زمانی کـه زن مالک کار خود شد مـی‌خرد و مـی‌فروشد و (برده) آزاد مـی‌نماید و شـهادت مـی‌دهد و هر وقت خواست، مـی‌بخشد، درون این صورت تصمـیم او قابل اجرا هست و اگر خواست مـی‌تواند بدون اجازه ولی ازدواج نماید، و اگر این طور نباشد (یعنی مالک کار خود نیست درون این صورت) ازدواج او بدون اجازه ولی، جایز نیست. «۱»
د- بیوه مـی‌تواند و باکره بـه طور مطلق نمـی‌تواند.
۱- حلبی، از أبی عبد اللَّه (علیـه السلام) او درون باره زن بیوه کـه خواستگار برایش آید فرمود:
هی أملک بنفسها، تولّی أمرها من شاءت إذا کان کفواً بعد أن تکون قد نکحت زوجاً قبله. او اختیـار خودش را دارد و ولایت او دست خودش است، با هرکه خواست ازدواج مـی‌نماید اگر همطراز باشد و پیش از آن، با مرد دیگری ازدواج کرده باشد (یعنی بیوه شود). «۲»
... إلّا أن تکون امرأة قد دخل بها قبل ذلک، فتلک لا یجوز نکاحها إلا أن تستأمر. ... مگر زنی کـه (بیوه باشد) و قبلًا شوهر کند، درون این صورت ازدواج با او اجازه خواستن لازم است. «۳»
فتواهای مراجع تقلید هم برابر روایـات وارده، متفاوت هست و هر یک، روایتی را معتبر دانسته، و مطابق آن فتوا داده‌اند کـه نمونـه آن سؤال و جواب ذیل است.
سؤال: بی اذن پدر و مادر: شوهر مـی‌تواند کرد یـا نـه؟، و عقد ایشان صحیح هست یـا شرط هست رضای پدر و مادر کـه اگر بی رضای پدر و مادر عقد بـه عمل آید.
صحیح نمـی‌شود؟ واگر بفرمائید کـه بی رضای والدین عقد صحیح است: آیـا (عاق والدین) مـی‌شود یـا نـه (اعم از این کـه باکره باشد یـا ثیّب)؟.
جواب: رضای مادر مطلقا شرط نیست و در لزوم رضای پدر درون ( بالغه باکره خلاف است. واقوی واشـهر واظهر، عدم اشتراط هست پس عقد بدون اذن پدر صحیح است. و لکن احوط مراعات رضای او است. و اما هر گاه پدر غایب باشد یـا درون موقوف داشتن عقد بر رضای پدر حرج و عسر لازم آید: آنجا احتیـاط هم ضرور نیست. و در صورت احتیـاج بـه شوهر و متضرر شدن او بـه ترک شوهر :
هر گاه مخالفت د معلوم نیست کـه گناه باشد: چه جای آن کـه عاق باشد. بلی هر گاه دو نفر خواستگار او باشند: و [از] اختیـار هر یک از آنـها ضرری بـه نمـی‌رسد بعد مخالفت درون اینجا دور نیست کـه معصیت باشد. و به هر حال تحصیل رضای پدر و مادر درون امور مباحه لازم هست مگر این کـه منشأ ضرر و حرج باشد. درون اینجا فرقی ما بین باکره و غیر باکره نیست. «۱»

دانستنی‌های شب زفاف

عزیزان عروسی کـه به خانـه شما وارد مـی‌شود هدیـه و امانت خداست به منظور شب یـا روز ورود او آداب و مستحبات زیـاد وارد شده هست تا سرحد امکان رعایت و به کار گرفتن آنـها ضرورت دارد بـه تعدادی از آنـها ذیلًا اشاره مـی‌شود.
۱- وقتی کـه اراده تزویج کردی، استخاره نموده وا ز خدا طلب خیر کرده اقدام نما و دو رکعت نماز خوانده، دستها را بلند کن و بگو:
۲- الَّلهُمَّ انّی اریدُ التَّزْویجَ فَسَهِّلْ لی مِنَ النِّساءِ احْسَنَهُنَّ خَلْقاً وَ خُلْقاً وَ اعَفَّهُنَّ فَرْجاً وَاحْفَظَهُنَّ نَفْساً فِیَّ وَفی مالی وَاکْمَلَهُنَّ جَمالًا وَاکْثَرَهُنَّ اوْلاداً. «۲»
2- روایت شده هست امام صادق علیـه السلام بـه أبا بصیر فرمود: زمانی کـه یکی از شما (مـی‌خواهد) ازدواج نماید، چهِ مـی‌کند؟! گفتم: نمـی‌دانم، فرمود: وقتی قصد این کار را داشت دو رکعت نماز بخواند و حمد خدای عزّوجلّ گفته و بگوید: ألّلهُمَّ انّی أُریدُ أنْ أتَزَوَّجَ فَقَدِّرْ لی مِنَ النِّساءِ احْسَنَهُنَّ خَلْقاً و خُلْقاً وَ أعَفَّهُنَّ فَرْجاً وَ أحْفَظْهُنَّ لی فی نَفْسِها وَ مالی وَ أوْسَعُهُنَّ رِزْقاً وَ أعْظَمْهُنَّ برکةً وَ قَدِّرْ «قَیِّضْ» لی وَلَداً طَیّباً تَجْعَلْهُ خَلَفاً صالِحاً فی حَیـاتی وَ بَعْدَ مَوْتی. خدایـا من اراده کردهام ازدواج نمایم بعد برایم مقدر گردان از زنـها کـه به اندام اش عفیفتر و به نفس و مال من نگهدارندهتر و روزی اش فراوانتر و برکتش بزرگتر باشد؛ و برای من فرزند صالح، مقدر فرما که تا در حیـات و بعد از مرگ من، جانشین صالح شود. «۳»
۳- یکی از دعاهائی کـه برای شب عروسی وارد شده هست بعد از دورکعت نماز دست بـه پیشانی عروس بگذارد و رو بـه قبله بگوید: أللّهُمّ عَلی کِتابِکَ تَزَوَّجْتُها وَ فی أَمانَتِکَ أخَذْتُها وَ بِکَلِماتِکَ اسْتَحْلْلُت فَرْجَها، فَان قَضَیْتَ فی رَحِمِها شَیْئاً فَاجْعَلْهُ مُسْلِماً سَوِیّاً وَلاتَجْعَلْهُ شِرْکَ شَیْطانٍ. خدایـا با حکم کتابت (قرآن) با او ازدواج نمودم، و درامانت تو او را گرفتم، و با کلمات تو او را بـه خودم حلال کردم بعد اگر درون رَحِم او چیزی (بچه‌ای) بـه وجود آوردی، او را مسلمان بی عیب قرار ده او را شریک شیطان (یـا شیطان را، شریک او قرار نده. «۱»
۴- مردی پیش امـیرمؤمنان علیـه السلام آمد و گفت: من ازدواج کردهام به منظور من دعا کن فرمود: بگو: اللَّهُمَّ بِکَلِماتِکَ اسْتَحْلَلْتُها، وَ بِامانَتِکَ اخَذْتُها، الَّلهُمَّ اجْعَلْها وَلُوداً وَدُوداً لا تَفْرِکَ، تَأکِلَ ما راحَ وَ لا تَسْألَ عَمّا سَرَحَ. «۲»
۳- پاک و با وضو بودن،
۴- بسم اللَّه گفتن کـه امام صادق علیـه السلام فرمود: أنّه اذا أتی أحدکم أهله فلیذکر اللَّه فان لم یفعل و کان منـه ولد کان شرک شیطان همانا هراز شما پیش همسرش آید، ذکر خدا گوید و گرنـه اگر بچهای بـه وجود آید، شریک شیطان شود! «۳»
۵- از خدا فرزند پاک و بابرکت و نجیب و سالم، درون خواست نماید،
۶- موقعی کـه زن حامله است، بدون وضو نزدیک نشود،
۷- دو نفر با یک پارچه خود را پاک نکنند کـه در روایت آمده هست مایـه عداوت فیمابین مـی‌شود. «۴»
۸- خواستگاری .
۹- استحباب خواند خطبه. علی بن رئاب، از أبی عبد اللَّه (علیـه السلام)- درون ضمن حدیثی فرمود:- جماعتی پیش امـیرمؤمنان علیـه السلام آمدند و گفتند: ما مـی‌خواهیم فلان خانم را بـه فلانی تزویج کنیم ومـی خواهیم به منظور آن خطبه بخوانی و فرمود: (آن حضرت) خطبهای مشتمل بر سپاس خدا و وصیت بـه تقوی خواند و در آخر فرمود: إن فلان بن فلان ذکر فلانة بنت فلان وهو فی الحسب من قد عرفتموه، وفی النسب من لا تجهلونـه، وقد بذل لها من الصداق ما قد عرفتموه فردّوا خیراً تحمدوا علیـه وتنسبوا إلیـه وصلی اللَّه علی محمد وآله وسلم. همانا فلان پسر فلان فلانی را یـاد آوری نمود درون حالی حسب او را (بخوبی) مـی‌شناسید و در نسب او هم بی اطلاع نیستید و مـهریـهای کـه بذل نموده هست مـی‌دانید، بعد بخوبی جواب دهید کـه مایـه تشکر و سپاس باشد و بر آن نسبت داده شوید (یعنی درون صورت پاسخ خوب، هم ما تشکر کنیم و هم شما را درون همـه جا تعریف نماییم) درود خدا بر محمد و آل او و سلام خدا. «۱»
۱۰- ولیمـه بـه اندازه قدرت اگرچه یک من گندم یـاجو باشد.
۱۱- کراهت اجراء عقد درون حال بودن قمر درون عقرب. «۲»
۱۲- کراهت اجرای عقد درون اول هرماه، و سه روز بـه آخر ماه (که آن را «محاق الشّهر» گویند)، و روز چهارشنبه و دریکی از روزهای نحس هرماه یعنی سوم و پنجم و سیزدهم و شانزدهم و بیست و یکم و بیست و چهارم و بیست و پنجم هرماه هر یک از این مطالب درون روایـات و در کتابهای بسیـار فقهی آمده هست که ذکر آن اسناد بـه درازا مـی‌کشد و طالبین بـه کتابهای حدیثی و فقهی مراجعه نمایند.
۱۳- عروسی روز جمعه باشد فی خبر الشامـی أنـه قال أمـیر المؤمنین علیـه السلام: یوم الجمعة یوم خطبة ونکاح. درون روایت شامـی آمده است، امـیرمؤمنان علیـه السلام فرمود: روز جمعه روز خطبه و ازدواج است. «۳»
۱۴- کراهت اجرای عقد یـا مقاربت زفافی درون هوای گرم!
۱۵- رفتن عروس بـه خانـه شوهر درون شب
۱۶- رفتن عروس بـه خانـه شوهر درون شب یکی از الطاف خداوند به منظور بندگان، وجود «شب» و تاریکی آن است، شبی کـه در قرآن کریم به منظور آشکار ساختن عظمت آن، بـه او سوگند یـاد مـی‌کند «۱» و انجام خیلی از کارها را درون آن قرار داده و به آن موکول نموده هست که نمونـه هائی را بطور اختصار ذیلًا مـی‌آورم و مشروح آن را بـه مطالعه کتاب «شب» کـه در باره شب و تعریف و تمجید وو .. از آن، و بیـان شرور شب و آیـاتی کـه نزول بلاها و کوبیدن گناهکاران وو .. را شب، درون دست تألیف همـین مؤلف است، ارجاع مـی‌دهم؛
۱۷- راز ونیـاز با پروردگار «قم الّیل الّا قلیلًا* نصفه أوانقص منـه قلیلًا* أو زد علیـه» شب را جز کمـی بپاخیز* نیمـی از شب را یـا کمـی از آن کم کن* یـا بر نصف آن بیفزا. «۲»
۱۸- خواندن قرآن «و رتّل القرآن ترتیلًا» و قرآن را با دقت و تأمّل بخوان.
۱۹- عبادت شبانـه «انّ ناشئة الّیل أشدّ وطاً و أقوم قیلًا» مسلماً نماز و عبادت شبانـه پا برجا و با استقامت تر است. «۳» ۲۰- تسبیح گوئی شبانـه «و من الّیل فاسجد له و سبّحه لیلًا طویلًا» و در شبانگاه به منظور او سجده کن، و مقداری طولانی از شب، او را تسبیح گوی. «۴»

استغفار شبانـه «کانوا قلیلًا من الّیل ما یـهجعون* و بالأسحار هم یستغفرون» آنـها کمـی از شب را مـی‌خوابیدند و سحرگاهان استغفار مـی‌د. «۵»

۲۱- وعده‌های ملاقات و بده و بستانـهای خود با پیـامبرانش «و اذ واعدنا موسی أربعین لیلًا ...» (وبه یـاد آورید) هنگامـی راکه با موسی چهل شب وعده گذاردیم.
(و او به منظور گرفتن فرمانـهای الآهی بـه مـیعادگاه آمد). «۶»
۲۲- تقدیر و تعیین سرنوشت و مبارکی درون شب «انّا أنزلناه فی لیلة مبارکة انّا کنّا منذرین* فیـها یفرق کلّ أمر حکیم» ما آن (قرآن) را درون شبی پر برکت نازل کردیم ما همواره انذار کننده هستیم، درون آن شب هر امری بر اساس حکمت (الهی) تدبیرو جدا مـی‌گردد. «۱»
۲۳- نزول قرآن درشب «انّاأنزلناه فی لیلة القدر» ما قرآن را شب قدر نازل کردیم «۲»
۲۴- پوشش انسان‌ها «و جعل اللّیل لباساً» و شب را پوششی (برای شما) قرار داد. «۳»
۲۵- «وجعل اللّیل سکناً» شب را مایـه آرامش قرار داده است. «۴»
چون شب را به منظور حفظ آبروها و آشکار نشدن اسرار و مایـه آرامش وو .. قرار داده است، بدینجهت درون روایـات فرستادن عروس را بـه خانـه بخت و اطاق زفاف شب را توصیـه نموده است! بـه روایـات ذیل توجه نمائید.
۱- درون روایت س از امام صادق علیـه السلام فرمود: زفّوا عرایسکم لیلًا و أطعموا ضحیً عروس هایتان را شب هنگام بـه خانـه شوهر بفرستید و روز اطعام نمائید. «۵»
۲- مـیسر بن عبد العزیز گوید: أبی جعفر علیـه السلام فرمود: یـا مـیسر تزوّج باللّیل فإنّ اللَّه جعله سکناً، ولا تطلب حاجة باللیل فإن اللیل مظلم، ثم قال: ان للطارق لحقّاً عظیماً، وإن للصاحب لحقّاً عظیماً. ای مـیسر شب ازدواج کن خداوند شب را مایـه آرامش قرار داده هست و شب پی کاری نرو زیرا شب تاریک هست (و خالی از خطر نیست) سپس فرمود:
همانا بروارد شونده حق بزرگیست و بر هن حقیست بزرگ. «۶»
۳- حسن بن علی الوشاء، گفت: شنیدم أبا الحسن الرضا علیـه السلام، درون باره تزویج فرمود من السّنّة التّزویج باللیل، لأنّ اللَّه جعل اللّیل سکناً، والنساء إنّما هنّ سکن. از سنّت هست ازدواج درون شب زیرا خداوند شب را مایـه آرامش قرار داده هست و زن هم مایـه آرامش هست (پس با سبب آرامش درون زمان آرامش وصلت نما). «۷»
۴- س، از جعفر بن محمد، از پدرانش علیـهم السلام پیـامبر صلی الله علیـه و آله و سلم فرمود: لا سهر إلّا فی ثلاث: متهجّد بالقرآن، أو فی طلب العلم، أو عروس تهدی إلی زوجها. شب بیداری (سزاوار) نیست مگر درون سه چیز، درون تلاوت قرآن و طلب علم یـا عروسی کـه به شوهرش راهنمایی (و فرستاده) شود. «۱»
۵- حسن بن علی ابن بنت إلیـاس گفت: سمعت أبا الحسن الرضا علیـه السلام مـی‌فرمود: إنّ اللَّه جعل اللیل سکناً و جعل النساء سکناً، ومن السّنّة التزویج باللیل وإطعام الطعام. همانا خداوند شب را سبب آرامش و زنان را سبب سکون قرار دادهاست و از سنّت هست ازدواج و اطعام (ولیمـه) درون شب انجام گیرد. «۲»
در این باره روایـات زیـاد هست که بیش از این بـه طول مـی‌انجامد.

شادی نمودن و شعر خواندن درون عروسی‌ها

در دوران زندگی یکی از شیرینترین روزها، روز عروسی و جشنـهای مربوط بـه آن هست که الزاماً باشادی و خوشحالی عجین شده است، این روزها تغییر حالت و حال و هوای دیگری را مـی‌طلبد.
باید درون این ایـام سعی کرد که تا رضایت خداوند را از دست نداد و از منـهیـات شرع، پرهیز نمود مخصوصاً درون استعمال آلات لهو و لعب، با این کـه از نظر شرع مقدس استفاده از بعض آلات شادی بخش نـهی نگردیده هست که از جمله آنـها استفاده از دف زنی و دست افشانی مجالس زنانـه به منظور بانوان است.
در کتاب (مولد فاطمة) درخبری از ابن بابویـه آورده است: پیـامبر صلی الله علیـه و آله و سلم امر نمود ان بنی عبدالمطلب و زنان مـهاجرین و انصار را بـه همراه فاطمة حرکت کنند و شادی نمایند و شعربخوانند و تکبیر و تحمـید گویند و نگویند چیزی را کـه خداراضی نیست؛
... بانوان رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم درون جلو (در محدوده اجازه شرع) شعر مـی‌خواندند (مانند) أم سلمة کـه این شعر را انشادنمود:
سرن بعون اللَّه جاراتی*** واشکرن فی کلّ حالات
واذکرن ما أنعم ربّ العلی*** من کشف مکروه و آفات
فقد هدانا بعدکفر و قد*** أنعشنا ربّ السّماوات
وسرن مع خیرنساءالوری*** تفدی بعمّات و خالات
یـابنت من فضّله ذوالعلی*** بالوحی منـه و الرّسالات
سپس عایشـه ( ابی بکر زن دیگر رسول خدا این شعر را خواندو) گفت:
یـانسوة أسترن بالمعاجر*** واذکرن ما یحسن فی المحاضر
واذکرن ربّ النّاس اذیخصّنا*** بدینـه مع کلّ عبد شاکر
والحمد اللَّه علی افضاله*** بدینـه مع کلّ عبد شاکر
والحمد اللَّه علی افضاله*** والشّکر اللَّه العزیز القادر
سرن بها فا اللَّه أعطی ذکرها*** و خصّها منـه بطهر طاهر
سپس حفصه ( عمر زن دیگر رسول خداانشاد کرد و) گفت:
فاطمة خیر نساءالبشر*** و من لها وجه کوجه القمر
فضّلک اللَّه علی کلّ الوری*** بفضل من خُصّ بآی الزّمر
زوّجک اللَّه فتی فاضلًا*** أعنی علیّاً خیر من فی الحضر
فسرن جاراتی بها انّها*** کریمة بنت عظیم الخطر
سپس مادر سعدبن معاذ (یکی از بزرگان انصار خواند و) گفت:
أقول قولًا فیـه مافیـه*** و أذکرالخیر و أُبدیـه
محمّد خیر بنی آدم*** مافیـه کبر و لا تیـه
و نحن مع بنت نبیّ الهدی*** ذی شرف قد مکّنت فیـه
فی ذروة شامخة أصلها*** فما أری شیئاًیدانیـه
و کانت النّسوة یرجّعن أوّل بیت من کلّ رجز، ثمّ یکبّرن و دخلن الدّار ...
و بانوان (حرم) درون اول هر شعر ترجیع مـی‌نمودند و سپس تکبیر مـی‌گفتند که تا وارد خانـه شدند (تا آخر روایت). «۱»
ناگفته نماند درون مجالس زنانـه اگرخانمـها مواظبت نمایند کـه نامحرم رفتارشان را نبیند و صدایشان را نشنود ویـا ازکارهای حرام پرهیز نمایند، شادی و خوشحالی نمودن یـا درون مجالس عروسی دف زدن و خواندن اشعار دور از ابتذال، اشکال ندارد. آنگونـه کـه در اشعار بالا بانوان حرم خواندهاند مشابه آن را درون فارسی و ترکی و با هر زبان دیگر مـی‌توان خواند و مانعی ندارد حتی ترجیع صوت کـه برابر روایت بالا بانوان حرم درون عروسی دخت رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم د و حضرت هم مانع نشد بعد ملاک حرمت و عدم حرمت این گونـه مجالس حتی مجالس عزا، رعایت حلال و حرام شرع هست و گرنـه اسلام با شادی و خوشحالی مشروع، مخالفتی ندارد.

ادای شکرخدا

در قرآن کریم خدای عزّوجلّ فرموده است، «اگر (در برابر نعمتهای خدا) شکر گزار باشید البته زیـاد مـی‌کنم و اگر ناسپاسی نمایید مجازاتم شدید هست «۱»
حالا چه نعمتی درون دوران زندگی، بزرگتر از ازدواج و دارای همسر شدن و تشکیل خانواده یعنی آوردن مکمّل وجود خود بـه خانـه و استفاده از مواهب وجودی اوست؛
۱- یـار و یـاور زندگی؛
۲- همدم و محرم اسرار زندگی؛
۳- کفّ نفس و حفظ خود از وسوسه‌های شیطانی؛
۴- بـه وجود آوردن اولاد و گلهای زندگی؛
۵- گرم نمودن محیط و آشیـانـه زندگی؛
۶- شریک غم و شادی زندگی؛
۷- انیس و مونس زندگی و ...
أبی سعید خدری گفت: رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم بـه علی بن أبی طالب علیـه السلام وصیت کرد و فرمود: یـا علی، إذا دخلت العروس بیتک فاخلع خُفّیـها حین تجلس واغسل رجلیـها و صبّ الماء من باب دارک إلی أقصی دارک، فانک إذا فعلت ذلک أخرج اللَّه من دارک سبعین ألف لون من الفقر، و أدخل فیـها سبعین ألف لون من البرکة و أنزل علیک سبعین ألف رحمة ترفرف علی رأس العروس حتی تنال برکتها کل زاویة فی بیتک، و تأمن العروس من الجنون والجذام و البرص أن یصیبها مادامت فی تلک الدار الحدیث.
۱- ای علی وقتی کـه عروس بـه خانـه ات داخل شد، هنگامـی کـه نشست کفش‌هایش را درون بیـاور؛
۲- و پاهایش را بشوی؛
۳- و از درِخانـه ات که تا دورتر، آب بپاش؛
پس اگر این کارهارا کردی، خداوند از خانـه ات هفتاد هزار نوع فقر را بیرون راند و هفتاد هزار گونـه برکت را داخل نماید وهفتادهزار رحمت را برایت نازل نماید کـه بالای سرعروس پر مـی‌زند که تا در هر گوشـه خانـه ات، برکت آن را دریـابی، و عروس از رسیدن امراض جنون و جذام و پیسی درون امان باشد مادامـی کـه در آن خانـه است. «۱»
درمورد ادای شکر بـه چند جریـان تاریخی توجه فرمائید.
۱- حنظلة بن ابی عامر «غسیل الملائکة» درون تواریخ اسلامـی مشـهور هست که پدر این جوان بـه نام ابی عامر بـه اندازه ابوجهل رسول خدا را آزرده هست و اوست کـه مسجد ضرار ساخت! اما پسرش حنظله ازانی بود کـه اسلام آورد و از عاشقان جان باخته آن حضرت شد بگونـهای کـه در شب جنگ احد شب زفاف این جوان با عبداللَّه بن ابی سلول بود و آیـه ۶۲ سوره مبارکه «نور» درون باره او نازل شد.
که با عروس خود درون رختخواب آرمـیده است، نزدیکیـهای صبح شنید منادی ندا مـی‌کند «ای مسلمانـها دستور رسول خداست بشتابید بـه مـیدان جنگ کـه دشمن نزدیک شده است»!.
این جوان از حجله عروسی بیرون آمد و لباس رزم پوشید و اسلحه خود را برداشت و خواست حرکت کند، عروسش صدا زد حنظله کمـی صبر کن، فوراً رفت چهار نفر از امصار از نزدیکان خود را صدا زد و در برابر آنـها از این جوان پرسید «حنظله» دیشب بامن شدی یـانـه!!؟ گفت: بلی، و آنـها رتا شاهد گرفت! گفتند: عروس خجالت نکشیدی درمقابل اینـها این حرف را زدی؟! گفت: چرا، ولی مجبور بودم چون «رأیت فی هذه اللّیلة فی نومـی کأنّ السّماء قد انرجت فوقع فیـها حنظلة ثمّ انضمّت فعلمت أنّها الشّهادة. دیشب درون خواب دیدم آسمان شکافته شد و حنظله بـه آنجا رفت و دوباره آسمان بهم درون آمد «۱»» و مـی‌دانم این شـهادت هست (و او راکه مـی‌بینم با این عشق و علاقه بـه مـیدان جنگ مـی‌رود دیگر از بـه خانـه برگشتنش نا امـیدم) و دیده شده هست بعضی از جوانـها شب اول عروسی نمـی‌تواند با عروسش مقاربت کند ولی این جوان بامن نزدیکی کرده بود ممکن هست بچه دار شوم و به من نسبت بد دهند، بدینجهت از خود او اعتراف گرفتم تابعداً متهم نشوم!! روزی کـه شـهدای «أحد» را با دستور رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم جمع آوری د، همـه شـهدا غرق درون خون بودند جز این جوان! با تعجب گفتند: ای رسول خدا ما باچشم خود دیدیم این جوان بـه خون خود آغشته بود! فرمود: «رأیت الملائگة تغسل حنظلة بین السماء و الارض بماءالمزن فس صحائف من ذهب» (چون این جوان از حجله عروسی بیرون آمده و جنب درون مـیدان حاضر شد و شـهید گشت)، من هم باچشم خود دیدم فرشته‌ها با آب بهشتی او رامـیان آسمان و زمـین روی صفحه هائی از زر، با آب باران، غسل دادند.
بدین خاطراثر خون ازاو برطرف شده هست از آن روز مشـهور شد بـه «حنظله غسیل الملائکة» حنظله شسته شده فرشتگان. «۲»
۲- ازدواج جویبر غلام سیـاه و به ظاهر زشت با بانوی زیبا بـه نام «ذلفاء» کـه از شنیدنیـهای تاریخ است.
این شخص از اصحاب «صُفّه» بود یعنی ازانی بود کـه تمام دارائی و زندگی اش روی یک حصیر بود کـه روی سکوی اطراف مسجدالنّبی قرارداشت نـه خانـه و کاشانـه و نـه مال و منالی و نـه جمال وتناسب اندامـی، قد کوتاه و بد ریخت و بدهیکل و زشت رو و بدنما!.
روزی رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم وضع رقت بار او را دید فرمود: جویبر مـیل بـه ازدواج داری؟! جویبر با تعجب عرض کرد: چرا ای رسول خدا اما با کدام امکانات و باچه قیـافه، کهِ بـه من مـی‌دهد یـا کدام بـه ازدواج با من تن درون داده و راضی مـی‌شود؟!.
فرمود: پیش زیـادبن لبید کـه از اشراف بنی بیـاضه است، برو «۱» و از طرف من بـه او بگو ش «ذلفا» را بـه تو تزویج نماید!.
جویبر، رفت و پیغام را رسانید ولی زیـاد او را تحویل نگرفت و رد کرد و برگشت، ش پرسید پدر کهِ بود؟ جریـان را گفت: باکمال تعجب گفت: پدر بعد چگونـه بـه رسول خدا ایمان آوردهای کـه صلاح دید او را ردکردی!؟.
گفت: م این کار بـه خاطر تو بود آخر این غلام سیـاه نـه خانـه وکاشانـهای دارد و نـه مالی و نـه جمالی، زشت صورت، قدکوتاه، وو ... و تو را خیلیـها از اشراف مدینـه خواستگاری د، تو نپسندیدی وانگهی درون مـیان هم اقران و هم سالانت چگونـه سر بلند مـی‌کنی؟!.
گفت: پدری را کـه رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم صلاح مـی‌داند من هم راضیم بـه امر او زیرا رضای او رضای خداست!.
زیـاد پیش رسول خدا رفت و پس از گفتمانی، اعلام موافقت کرد ولی چند روزی مـهلت خواست که تا وسیله عروسی او را فراهم نماید.
زیـاد: یک خانـه مجلل با تمام لوازم و وسایلش آماده ساخت و به جویبر بخشید و «ذلفا» ی زیبارا با آخرین متُد آرایش د و جویبر را بـه فرستاده و تغییر لباس دادند و به حجله عروسی بردند.
جویبر: وقتی کـه به خانـه و حجله عروس وارد شد و عروس را با آن شکوه و وقار درون لباس سفید عروسی و در نـهایت آرایش و غرق درون ناز و نعمت دید، خود را کنار کشیده مشغول عبادت شد، سه روز تمام روزها روزه و شبها که تا صبح عبادت کرد، درون آخر «زیـاد» پدر ذلفاء بـه رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم شکایت برد ای رسول خدا! جویبر کـه به زن احتیـاج نداشت چرا بـه این کار واداشتی؟!.
حضرت او را احضار کرد فرمود: جویبر مگر نگفتی بـه عیـال احتیـاج داری؟ عرض کرد بلی یـارسول اللَّه فرمود: بعد چرا پیش عروست نمـی‌روی؟ عرض کرد ای رسول خدا من یک سیـاهم و در دنیـا دارای چیزی نبودم، وقتی کـه به خانـه مجلل اهدائی پدر وارد شدم و آن همـه وسایل را با آن عروس زیبا دیدم، بـه خود گفتم:
هان ای جویبر عجله نکن و نامرد نباش اول شکر آن خدائی کـه این همـه نعمت را بـه تو ارزانی داشته بجا آور و بعد ... ای رسول خدا چشم اطاعت مـی‌کنم: جویبر هم بعد از چند روز درون جنگ «أحد» بـه شـهادت رسید رضی الله عنـه. «۱»

ولیمـه دادن

یکی از مستحبات مؤکد درون عروسی، ولیمـه هست که بسیـار کار پسندیده و ممدوح و از سنتهای انبیـاء و ائمـه علیـهم السلام است، اگرچه یک پیمانـه جو یـاگندم باشد؛ و در صورت امکان دو روز ولیمـه دهد کـه روز اول حق عروسی و دوم کرامت و بیش از آن ریـا و خود نمائی و مکروه و ناپسند است.
مستحب هست این اطعام و ولیمـه به منظور فقرا و مساکین و مؤمنان باشد.
۱- موسی بن بکر، از أبی الحسن (علیـه السلام) رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم فرمود: لا ولیمة الّا فی خمس: «عرس أوخرس أو عذار أو وکار أو رکاز؛ العرس التّزویج، و الخرس النّفاس والعذار اان؛ والوکار شراء الدّار؛ و الرکاز العود من مکّة» ولیمـه نیست مگر درون پنج چیز :
۱- عروسی و ازدواج؛
۲- بـه دنیـا آمدن اولاد؛
۳- ختنـه بچه؛
۴- خرید خانـه؛
۵- و برگشتن از سفر حج. «۲»
۲- سهل بن زیـاد، وحسین بن محمد، و علی بن محمد همگی، از وشاء، از أبی الحسن الرضا (علیـه السلام) گفت: شنیدم مـی‌فرمود: ان النجاشی لما خطب لرسول اللَّه (صلی الله علیـه و آله و سلم) آمنة بنت أبی سفیـان فزوّجه دعا بطعام ثمّ قال: انّ من سنن المرسلین الإطعام عند التزویج. وقتی کـه نجاشی (پادشاه حبشـه) آمنـه ابی سفیـان را به منظور رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم خواستگاری کرد و ازدواج نمود، طعام خواست و فرمود: همانا از سنتهای پیـامبران طعام درون هنگام ازدواج است. «۱»
۳- ابن فضال روایت را بـه أبی جعفر (علیـه السلام) مـی‌رساند فرمود: الولیمة یوم، ویومان مکرمة، وثلاثة أیـام ریـاء وسمعة. ولیمـه یک روز است، دو روز گرامـی داشت هست و سه روز ریـاء و خودنمائی است. «۲»
۴- هشام بن سالم از أبی عبد اللَّه (علیـه السلام) فرمود: رسول خدا زمانی کـه با مـیمونة حارث، ازدواج کرد أولم علیـها و أطعم الناس الحیس. به منظور او ولیمـه داد و به مردم خرمابا روغن مخلوط نمود و اطعام کرد. «۳»
۵- س، گفت: أبی عبد اللَّه (علیـه السلام) فرمود: رسول خدا فرمود: الولیمة أول یوم حق، والثانی معروف، وما زاد ریـاء وسمعة. ولیمـه روز اول حق هست و روز دوم معروف (و نیکوست) و زیـادتر از آن خود نمائی و خود ستائی است. «۴»

ازدواج ساده سروربانوان دو عالم علیـها السلام

ازدواج ساده سروربانوان دو عالم علیـها السلام اسراف و تشریفات اضافی درون هر کاری ناپسند و مورد نکوهش خردمندان قرار گرفته است، اگر این اخلاق و صفت زشت درون جامعهای حکم فرما شود، هم آن جامعه و هم خانواده‌های فراوان، گرفتار مشکلات زیـاد بوده و رو بـه تباهی خواهند رفت؛ اما اگر اعتدال و مـیانـه روی جای آن را بگیرد، جامعه درون آرامش فکری وآسایش جسمـی بـه سر خواهد برد؛ ازجمله کارها کـه باید اعتدال را درون آن مصداق قرار داد و پیـاده کرد، مسئله ازدواج است، زیرا تمامـی افراد بشر، روزی بـه آن نیـاز خواهند داشت و گریبانگیر همـه خواهد بود، بعد باید همگی دست بـه دست داده این فرهنگ مـیانـه روی و ساده برپا داشتن ازدواج را، بـه مرحله عمل و اجرا برسانیم، که تا جوان‌ها چه یـا پسر باخیـال راحت بـه سر زندگی خود رفته و با خیـال راحت شروع نمایند؛ به منظور نمونـه بـه بخش کوچکی از عروسی سرور بانوان هر دو عالم دقت نمایید و اگر طالب مفصل هستید بـه منابع زیـاد مانند کتاب بحارالأنوار ج ۴۳ و غیره مراجعه فرمائید.
۱- انس بن مالک گوید: با رسول خدانشسته بودیم کـه وحی اورا فرا گرفت وقتی کـه تمام شد فرمود: ای انس آیـا مـی دانی جبرئیل از نزد صاحب عرش، چه آورد؟! گفتم:
خدا و رسولش مـی‌داند فرمود: مرا امر نمود فاطمـه را بـه علی تزویج نمایم؛ برو ابابکر و عمر و عثمان و علی و طلحه و زبیر و به تعداد آنـها از انصار دعوت نما، دعوت نمودم وقتی کـه نشستند حضرت شروع بـه خواندن خطبه عقد نمود و در آخر فرمود: من شما را شاهد مـی‌گیرم فاطمـه را بـه علی تزویج نمودم بـه چهارصد مثقال نقره اگر علی راضی باشد؛ سپس رو بـه علی علیـه السلام کرد و تبسم نمود و فرمود: یـاعلی انّ اللَّه أمرنی أن أزوّجک فاطمة و قد زوّجتکها ای علی خداوند مرا امر نمود فاطمـه را بـه تو تزویج نمایم من اورا بـه تو تزویج کردم آیـا راضی هستی؟! عرض کرد راضیم. «۱»
به علی علیـه السلام فرمود: برو درعت (لباس رزمت) را بفروش، آن را بـه چهار صد درهم بـه عثمان بن عفان فروخت و به خدمت رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم آورد، حضرت یک مشت برداشت و به ابوبکر داد و فرمود: بـه این درهم‌ها آنچه به منظور خانـه فاطمة لازم هست بخر و سلمان و بلال را همراه او فرستاد کـه کمکش کنند.
ابوبکر گوید: آن پول شصت و سه درهم بود، من یک تشک از خیش مصری کـه پر از پشم بود و یک فرش از پوست و پشتی کـه پر از لیف خرما بود و یک عبای خیبریـه و یک مشک آب و کوزه آب و یک آفتابه خریدیم، وقتی جلوی رسول خدا گذاشتیم فلمّا نظر الیـه بکی و جرت دموعه، ثمّ رفع رأسه الی السّماء و قال: أللّهمّ بارک لقوم جلّ آنیتهم خزف. حضرت بـه آنـها نگریست، گریست و اشکش جاری شد و سپس سرش را بـه آسمان بلند کرد و گفت: خدایـا برکت بده بـه قومـی کـه بیشتر ظروفش سفال است. «۲»
۲- بعد حضرت، فاطمـه را بـه پشت پرده خواند و دست اورا بـه دست علی داد و دعا نمود؛ «۱»
۳- امام صادق علیـه السلام مـی‌فرماید: فاطمـه را بـه (خانـه) علی آوردند از پوشش فقط یک عبا داشت و و فرششان پوست و بالششان پوستی پر از لیف خرما بود. «۲»
موسی بن إبراهیم مروزی، از موسی بن جعفر، از پدرش، از جد بزرگوارش علیـهم السلام، از جابر بن عبد اللَّه روایت کرده هست گفت: لمّا زوّج رسول اللَّه صلی الله علیـه و آله و سلم فاطمة من علی علیـهما السلام أتاه أناس فقالوا له: انّک قد زوّجت علیّاً بمـهر خسیس! فقال: ما أنا زوّجته، ولکنّ اللَّه زوّجه- إلی أن قال: فلمّا کان لیلة الزفاف أتی النبی صلی الله علیـه و آله و سلم ببغلة الشـهباء وثَنَّی علیـها قطیفة، وقال لفاطمة: ارکبی وأمر سلمان أن یقودها، والنبی صلی الله علیـه و آله و سلم یسوقها فبینما هو فی بعض الطریق إذ سمع النبی صلی الله علیـه و آله و سلم وجبة فإذا بجبرئیل فی سبعین ألفا ومـیکائیل فی سبعین ألفا، فقال النبی صلی الله علیـه و آله و سلم ما أهبطکم إلی الأرض؟ فقالوا: جئنا نزفّ فاطمة إلی زوجها، وکبّر جبرئیل وکبّر مـیکائیل وکبّرت الملائکة وکبّر محمد صلی الله علیـه و آله و سلم، فوضع التکبیر علی العرائس من تلک الّیلة. زمانی کـه رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم فاطمـه علیـها السلام را بـه علی علیـه السلام تزویج نمود، مردمانی آمده و به او گفتند: تو (فاطمـه را) بـه علی باناچیزترین مـهریـه، تزویج نمودی!، فرمود: من او را تزویج نکردم بلکه خداوند اورا تزویج نمود- که تا فرمود:- وقتی کـه شب زفاف رسید پیـامبر صلی الله علیـه و آله و سلم استر «شـهبا» را آورد و قطیفه روی او انداخت و به فاطمـه فرمود: سوار شو و به سلمان فرمود: استر را بکشد و خود رسول خدا مـی‌راند درون این مسیر ناگهان رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم صدای گروهی را شنید و دید جبرئیل با هفتادهزار فرشته، و مـیکائیل با هفتاد هزار ملک حضور یـافتهاند رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم فرمود: چه چیز سبب فرود آمدن شما بر زمـین است؟! گفتند: آمدیم فاطمـه را بـه زفاف شوهرش بدرقه کنیم؛ جبرئیل و مـیکائیل و فرشتگان و محمد صلی الله علیـه و آله و سلم تکبیر گفتند: از همان شب درون عروسیـها تکبیر گفتن مرسوم گردید. «۳»
۵- تزویج فاطمـه علیـها السلام درون ماه رمضان و عروسی درون ماه ذی الحجّة درون سال دوم هجرت بود. «۱»
ناگفته نماند ممکن هست بعضی‌ها خیـال کنند کـه آن زمان این گونـه و این لوازم زندگی مرسوم بود، ولی این فکر اشتباه هست در آن زمان هم نسبت بـه خود تشریفات زیـاد و سنگین وجود داشت اما این رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم بود کـه با آن وضع ساده ش را بـه خانـه بخت فرستاد، که تا زندگی ساده، به منظور امّتش الگو شود، مگر او پیشوا ورهبر دنیـا و آخرت نیست؟!!
با اینکه آن قدرت آسمانی و خدائی کـه داشت، مـی‌توانست با آخرین متد و آخرین مدل و با جهازیـه سنگین، ش را بـه خانـه علی بفرستد ولی نکرد که تا من و تو یعنی ما از او زوایـای انسانیت و ساده زیستن را یـاد بگیریم انشاءاللَّه.

کراهت ازدواج درون ساعات گرم

در احادیث مسائل و مطالبی درون شریعت مقدس اسلام آمده هست که علت و حکمت آن بـه ما روشن نشده و بیـان نگردیده است، ولی با مرور زمان علت بعضی از آنـها کشف مـی‌شود؛ بعد در صورت صحت اسناد حدیث، حتما آن مطالب را بـه طور تعبد و دربست پذیرفته و قبول نماییم، از جمله آنـها مطالب فصلهای ذیل است.
ضریس بن عبد الملک گوید: بـه أبا جعفر (علیـه السلام) گفتند: مردی درون نصف روز ساعت گرمـی (هوا) ازدواج کرده هست فرمود: ما أراهما یتفقان فافترقا. نمـی‌بینم آن دو ادامـه (زندگی) دهند، (در زمان کمـی) از هم جدا شدند. «۲»
زرارة، از أبی جعفر (علیـه السلام) او خواست با زنی ازدواج نماید ولی پدرش خوش نداشت، گفت: رفتم و با آن زن ازدواج نمودم، وقتی او را زیـارت کردم (و دیدم) چیزی کـه از او خوشم بیـاید، ندیدم، بلند شدم برگردم، برمن پیش دستی کرد کـه در را بـه روی من ببندد! گفتم: نبند، هرچه خواستی به منظور تو (مـی‌دهم)؛ پیش پدرم برگشتم و جریـان را شرح دادم، فرمود: برتو چیزی نیست مگر نصف مـهر و فرمود: أنت تزوّجتها فی ساعة حارّة. تو با او درون ساعت گرم ازدواج کردی. «۱»

کراهت زفاف درشب چهارشنبه

عبید بن زرارة و أبی العباس هر دو گفتند: أبو عبد اللَّه علیـه السلام فرمود:للرجل أن یدخل بامرأة لیلة الأربعاء. به منظور مرد (صلاح) نیست با زنی، شب چهار شنبه شود. «۲»

استحباب خواندن خطبه

۱- عبید بن زرارة گفت: از أبا عبد اللَّه (علیـه السلام) از حکم تزویج بدون خواندن خطبة سؤال نمودم؟ فرمود: أوعامة ما تتزوج فتیـاتنا ونحن نتعرق الطعام علی الخوان نقول: یـا فلان زوّج فلانا فلانة، فیقول: قد فعلت. آیـا نبود ما جوانانمان را تزویج مـی‌کردیم درون حالی کـه گوشت استخوان (ولیمـه) را درون سفره مـی‌خوردیم و مـی‌گفتیم ای فلانی، فلانـه را بـه فلانی تزویج کن او هم مـی‌گفت: کردم (و با این وضع ازدواج بدون خطبه انجام مـی‌گرفت). «۳»
۲- عبد اللَّه بن مـیمون قداح، از أبی عبد اللَّه (علیـه السلام) فرمود: إنّ علیّ بن الحسین علیـه السلام کان یتزوج و هو یتعرق عرقا یأکل ما یزید علی أن یقول: ثمّ قال علی بن الحسین علیـه السلام: إذا حمد اللَّه فقد خطب. علی بن حسین علیـهما السلام ازدواج مـی‌کرد درون حالی کـه گوشت استخوان (ولیمـه) را مـی‌خورد وبیش از این نمـی‌فرمود: الحمد للّه، وصلی الله علی محمد وآله ونستغفر اللّه، وقد زوجناک علی شرط اللّه، سپس فرمود: علی بن حسین علیـهما السلام وقتی حمد خدا را مـی‌کرد (در واقع) خطبه مـی‌خواند. «۱»

استحباب اعلان عقد

استحباب اعلان عقد! درون زمانـهای قدیم و قبل از ایجاد دفاتر رسمـی، استشـهاد و اعلان به منظور ازدواج، بـه خاطر این بود کـه نسبها قاطی و اولاد مخلوط یـا انکار شده نباشد، اما درون این ازمنـه این کارها ضرورت ندارد زیرا ازدواج رسمـی درون دفاتر ازدواج مسئله را حل نموده هست و کتباً شاهد و از طرفین امضاء مـی‌گیرند. روایـات ذیل را درون این مورد تیمناً مـی‌آوریم.
۱- زرارة بن أعین گفت: از أبو عبد اللَّه (علیـه السلام) سؤال نمودند از حکم مردی کـه بدون شـهود ازدواج کند فرمود: لا بأس بتزویج البتة فیما بینـه وبین اللَّه، انما جعل الشـهود فی تزویج البتة من أجل الولد، لو لا ذلک لم یکن بـه بأس. عیب ندارد ازدواج ابتدائی بین اللَّه بین او، و شـهود درون تزویج بـه خاطر اولاد هست اگر این نبود (ازدواج بدون شاهد) عیبی نداشت. «۲»
۲- حفص بن بختری، از أبی عبد اللَّه علیـه السلام درون حکم مردی کـه بدون شاهد ازدواج نماید فرمود: لا بأس. عیبی ندارد. «۳»
۳- محمد بن الفضیل گفت: أبو الحسن موسی علیـه السلام بـه ابی یوسف قاضی فرمود: ان اللَّه أمر فی کتابه بالطلاق وأکّد فیـه بشاهدین ولم یرض بهما إلا عدلین وأمر فی کتابه بالتزویج فأهمله بلا شـهود، فأثبتم شاهدین فیما أهمل، وأبطلتم الشاهدین فیما أکد. خداوند درون کتابش (قرآن کریم) بـه طلاق امر فرموده و آن را با دوشاهد تأکید (و محکم کاری) کرده هست و بـه تزویج امر نموده و آن را بدون شاهد آسان گرفته هست (ولی) شما دوشاهد به منظور چیزی کـه خدا بی اعتنائی کرده، ثابت کردید و باطل نمودید اهمـیت دوشاهد را کـه خداوند تأکید نموده است. «۴»

حکم ازدواج با کم سن و سال

ازدواج با ان کم سن و سال اگر کمتر از ۹ یـا ۱۰ سال باشد و اورا معیوب (و افضاء) نماید حتما علاوه بر دیـه آن، مادام العمر خرج اورا بدهد! زیرا او را از شوهر نمودن، محروم ساخته است، و اگر بعد از بلوغ مسئله افضاء یعنی بـه هم پیوستن عقب و جلو، پیش آید، حکم فرق مـی‌کند، بـه روایـات زیر توجه نمائید.
۱- حلبی، از أبی عبد اللَّه علیـه السلام فرمود: إنّ من دخل بامرأة قبل أن تبلغ تسع سنین فأصابها عیب فهو ضامن. هربه زنی پیش از نُه سالش داخل شود و عیبی بـه او برسد، ضامن است. «۱»
۲- حمران، از أبی عبد اللَّه علیـه السلام سؤال د از حکم مردی کـه با باکره بـه بلوغ نرسیده، نزدیکی نموده و او را افضاء نموده هست فرمود: إن کان دخل بها حین دخل بها ولها تسع سنین فلا شئ علیـه، وإن کانت لم تبلغ تسع سنین أو کان لها أقل من ذلک بقلیل حین دخل بها فاقتضها فإنّه قد أفسدها و عطّلها علی الأزواج فعلی الإمام أن یغرمـه دیتها، وإن أمسکها ولم یطلّقها حتی تموت فلا شئ علیـه. اگر هنگام شدن بـه نـه سال رسیده است، چیزی بر او نیست و اگر پیش از نُه سال یـا کمـی کمتر باشد و او را افضاء (پاره) نموده است، چون (آن زن) را فاسد و برای شوهر تعطیل نموده است، بعد برای حاکم (شرع) هست که او را بـه دیـه محکوم نماید و اگر نگهداشت و تا دم مرگ طلاق نداد، چیزی براو نیست. «۲»
۳- هشام بن حکم، بـه ابی عبد اللَّه علیـه السلام یـا أبی الحسن علیـهما السلام گفته شد: انّانزوّج صبیـاننا وهم صغار فقال: إذا زوّجوا و هم صغار لم یکادوا أن یأتلفوا. ما بچه هایمان را درون کوچکی تزویج مـی‌کنیم، فرمود: اگر درون کوچکی ازدواج نمایند، معلوم نیست باهم انس بگیرند (وکنار بیـایند). «۳»
۴- أبی بصیر گفت: شنیدم أبا جعفر علیـه السلام مـی‌فرمود: لا تدخل المرأة علی زوجها حتی یأتی لها تسع سنین أم عشر. زن بـه شوهرش داخل نشود که تا سنّش بـه نُه یـا ده سال برسد. «۱»
۵- حلبی، از أبی عبد اللَّه علیـه السلام فرمود: إذا تزوّج الرجل بالجاریة وهی صغیرة فلا یدخل بها حتی یکون لها تسع سنین زمانی کـه مرد با کوچکی ازدواج نمود، با او نزدیکی نکند که تا نُه سال داشته باشد. «۲»
۳- زرارة، از أبی جعفر علیـه السلام فرمود: لا یدخل بالجاریة حتی یأتی لها تسع سنین أو عشر. بـه (یـا کنیز) نزدیکی نشود که تا نُه یـا ده سالش تمام شود. «۳»

عروس این چیزها را نخورد

از نظر پزشکی مصرف بعضی از خوردنیـها به منظور عروس مجاز نمـی‌باشد و در آینده بـه مضرات آن گرفتار خواهد شد!، بـه حدیث زیر توجه فرمائید.
۱- أبی سعید خدری درون وصیت نبی صلی الله علیـه و آله و سلم بـه علی علیـه السلام فرمود: وامنع العروس فی اسبوعک (أسبوعها) من الألبان «۴» و الخلّ و الکزبرة و التّفاح الحامض من هذه الأربعة الأشیـاء، فقال علیّ علیـه السلام: یـا رسول اللَّه و لأیّشئ أمنعها من هذه الأشیـاء الأربعة؟ قال: لأنّ الرّحم یعقم و یبرد من هذه الأشیـاء الأربعة عن الولد و لحصیر فی ناحیة البیت خیر من امرأة لا تلد، فقال علی علیـه السلام: یـا رسول اللَّه، ما بال الخلّ تمنع منـه؟ قال: إذا حاضت علی الخلّ لم تطهر أبداً بتمام، و الکزبرة تُثیر الحیض فی بطنـها و تشدّد علیـها الولادة، و التّفاح الحامض یقطع حیضها فیصیر داءاً علیـها. و عروس را درون هفته اول از خوردن کندر و سرکه و گشنیز و سیب ترش از این چهارچیزمنع کنید، علی علیـه السلام گفت: ای رسول خدا بـه چه علت از این چهار چیز منع نمایم؟ فرمود: به منظور اینکه این چیزها رحم را عقیم و سرد کرده (و نازا) مـی‌کند و البته حصیری درون گوشـه خانـه، بهتر از زن نا زا است، علی علیـه السلام گفت: ای رسول خدا چرا از سرکه منع مـی‌کنی؟ فرمود: زمانی کـه زن روی سرکه حایض شد، بـه تمام معنی پاک نمـی‌شود، و گشنیز حیض را درون باطن زن بـه فوران مـی‌آورد و ولادت (و زایمان را) به منظور زن تشدید مـی‌کند، وسیب ترش حیض او را قطع مـی‌کند و بر او مرض مـی‌شود. «۱»

تفاوت غرایز زن و مرد

خداوند با حکمت متعالیـه خود: درون وجود بانوان و ساختمان جسمـی و روانی آنـها، مختصات و امتیـازات متعددی: نسبت بـه آقایـان قرار داده است: که تا کانون زندگی همـیشـه گرم و برقرار و پابرجا بماند و از هم نپاشد: مانند عواطف سرشار و صبر فوق العادة و گذشت بی شمار و حیـای زیـاد وو ...
همچنین هست در مورد غریزه و هوس جسمـی و نیـاز طبیعی درون وجود بانوان چندین برابر آقایـان نـهفته هست که اگر صبر و حیـای آنـها آن را مـهار نمـی‌کرد کار بـه جاهای باریک کشیده مـی‌شد (به چند روایت توجه نمایید).
۱- اصبغ بن نباتة گفت: امـیر مؤمنان علیـه السلام فرمود: خلق اللَّه عزوجل الشـهوة عشرة أجزاء فجعل تسعة اجزاء فی النساء، وجزءاً واحداً فی الرجال، ولو لا ما جعل اللَّه عزوجل فیـهن من الحیـاء علی قدر أجزاء الشـهوة لکان لکل رجل تسع نسوة متعلقات به. خدای عزّ و جلّ:
را ده جزء آفریده هست پس نُه جزء آن را درون زنـها قرار داده و یک جزء درون مردان، و اگر نبود آن حیـائی کـه خدای عزّ وجلّ بـه تعداد : درون زنـها قرار داده است، البتّه بر هر مرد نُه زن درون مـی‌آویخت. «۲»
۲- ضریس گفت شنیدم از أبی عبد اللَّه علیـه السلام: مـی‌فرمود: ان النساء أُعطین بضع اثنی عشر، وصبر اثنی عشر. همانا بـه زنـها دوازده (قسمت) هوس جماع داده شده و (درمقابل) دوازده قسمت هم صبر داده شدهاند!. «۳»
۳- إسحاق بن عمار گفت: أبو عبد اللَّه علیـه السلام فرمود: انّ اللَّه عزّوجلّ: جعل للمرأة صبر عشرة رجال فإذا هاجت کانت لها قوة شـهوة عشرة رجال. خدای عزّ وجلّ به منظور زن صبر ده مرد را داده هست وقتی کـه به هیجان آمد قدرت ده مرد نیز درون او پیدا شود. «۱»
۴- سماعة بن مـهران: از أبی بصیر: گفت: شنیدم أبا عبد اللَّه علیـه السلام مـی‌گفت: فُضّلت المرأة علی الرجل بتسعة وتسعین من اللّذّة ولکنّ اللَّه ألقی علیـها الحیـاء. زن با نود ونُه برابر لذّت بر مرد، برتری داده شده هست ولکن خداوند به منظور زن حیـا را انداخت (و درون آن پیچید). «۲»
۵- مسعدة بن صدقة از أبی عبد اللَّه علیـه السلام فرمود: انّ اللَّه جعل للمرأة أن تصبر صبر عشرة رجال، فإذا حصلت زادها قوة عشرة رجال. خداوند قرار داده هست زن بـه اندازه ده مرد شکیبا باشد، وقتی کـه ( بـه هیجان آمد و) حاصل شد، قدرت ده مرد را نیز، اضافه مـی‌کند. «۳»

کثرت هم بستری

فرو نشاندن آتش غریزه مخصوصاً درون دوران جوانی از خواسته‌های طبیعی هر ذی حیـات بویژه انسان است، زیرا این اسب چموش و غول سرکش که تا آرام نگیرد، سر بـه بیـابانـها نـهد و آدمـی را بـه پرتگاه‌های خطرناک مـی‌افکند، بدینجهت به منظور این کـه انسان از این نیـاز سیر شده و آرام گیرد، درپارهای از روایـات به منظور مقاربت زیـاد با همسر خود، تشویق و بااین عمل، نفس بی مـهار و سر بـه هوا را، مـهار نماید.
۱- معمر بن خلاد گفت: شنیدم علی بن موسی الرضا علیـه السلام مـی‌گفت ثلاث من سنن المرسلین: العطر، وأخذ (إحفاء) الشعر، وکثرة الطروقة. سه چیز از سنّتهای پیـامبران علیـهم السلام هست عطر زدن و تراشیدن مو و مقاربت زیـاد. «۴»
۲- بهلول: از مردی از أبی جعفر علیـه السلام فرمود: خیر النساء التی إذا دخلت مع زوجها فخلعت الدّرع خلعت معه الحیـاء، وإذا لبست الدّرع لبست معه الحیـاء. بهترین زنان زنی هست وقتی با شوهرش داخل (رختخواب) شد (اسلحه و) لباسش را درون آورد پرده حیـا را از خود خلع نماید (و دور سازد) و وقتی کـه لباس پوشید همراه آن لباس حیـا را هم بپوشد. «۱»
۳- أبی بصیر: از أبی عبد اللَّه علیـه السلام فرمود: خیر نسائکم التی إذا خلت مع زوجها خلعت له درع الحیـاء، «۲» وإذا لبست لبست معه درع الحیـاء. بهترین زنان شما زنی هست وقتی با شوهرش خلوت نمود (اسلحه و) پرده حیـا را از خود برکند (و دور سازد) و وقتی کـه لباس پوشید همراه آن لباس حیـا را هم بپوشد. «۳»

قلّت هم بستری

قلّت هم بستری! افراط درون هرکاری حتی درون عبادت، انسان را بـه بیراهه مـی‌برد و در نـهایت بـه مرز نابودی مـی‌کشاند، درون قرآن مجید هم وقتی کـه صفات بندگان خالص خدا را مـی‌شمارد و بیـان مـی‌کند، درون باره انفاق و احسان مـی‌فرماید: «وانی کـه هرگاه انفاق کنند، نـه اسراف مـی‌نمایند و نـه سختگیری؛ بلکه درون مـیان این دو، حدّ اعتدالی دارند». «۴»
در راهنمائی پیـامبر گرامـی، مـی‌فرماید: «هرگز دستت را بر گردنت زنجیر مکن (و ترک انفاق و بخشش منما) و بیش از حدّ (نیز) دست خود را مگشا، کـه مورد سرزنش قرارگیری و از کار فرو مانی». «۵»
پس درون هیچ کاری نباید از مـیانـه روی و اعتدال بیرون رفت، از این رو از نظر پزشکی هم افراط درون مقاربت و کثرت مجامعت، به منظور بدن آدمـی، ضرر کلّی دارد بعد در هرچیز حفظ اعتدال شرط سلامت هست و درون ساختمان وجودی انسانـها نیز تفاوت کلی دارد، به منظور بعضی‌ها اثر نمـی‌گذارد ولی بعضی را از پا درون مـی‌آورد.
۱- اد سه گانـه، از امام رضا، از پدران بزرگوارشان علیـهم السلام علی علیـه السلام فرمود: من أراد البقاء ولا بقاء فلیباکر الغداء ویجیّد الحذاء ویخفّف الرداء ولیقلّ غشیـان النساء. هر اراده بقاء (وسلامت زیستن) دارد کـه بقاء (وابدیتی وجود ندارد)، اول صبح، صبحانـه بخورد و کفش خوب (وزیبا) بپوشد و لباسش را سبک نماید و نزدیکی با زنان را کم کند. «۱» ممکن هست چنین بـه نظر آید کـه این سخن با سخن فصل قبلی تضاد دارد و همخوان نیست، درون آنجا بـه کثرت ی و در اینجا بـه قلّت آن تشویق و ترغیب مـی‌کند.
راه حلّ: درون هر دو فصل انسان را به منظور زیست سالم و عاقلانـه، رهنمون مـی‌شود، درون آنجا به منظور این کـه انسان پشت سر نامحرمان و حرام نگردد و به انحراف کشیده نشود و وجودش کشش آن را دارد، بـه مقاربت زیـاد توصیـه شده است، ولی درون اینجا به منظور جلوگیری از افتادن بـه ورطه هلاکت و نارسائی بدن و ضعف بنیـه، راهنمائی نموده هست در هر حال افراط و تفریط را از خود دور نماید و اعتدال و مـیانـه روی را سرمشق خود قرار دهد.

مقاربت درحال مـیل بانوان

در بعضی اوقات ممکن هست بانوان بنا بـه عللی، نیـاز بـه مسئله داشته باشند ولی آقایـان هم بنا بـه بعضی مسائل، بی اعتنا بـه این نیـاز از کنارآن رد شوند؛ البته درون کل این اخلاق خوبی نیست، حتما مرد بـه همسر و شریک زندگی اش بیشتر توجه داشته باشد و احتیـاجات او را بر طرف نماید بخصوص درون مراحل مختلف کـه بیشتر اختلاف‌ها از این مسیر پیش مـی‌آید بـه روایت ذیل دقت نمائید.
۱- عبد اللَّه بن القداح، از أبی عبد اللَّه علیـه السلام فرمود: رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم (روز جمعه) بـه مردی فرمود: أصبحت صائما؟ فقال: لا، (قال: فعدت مریضاً؟ قال: لا، قال: فاتبعت جنازة؟)
قال: فأطعمت مسکیناً؟ قال: لا، قال: فارجع إلی أهلک فانّه منک علیـهم صدقة (فارجع إلی أهلک فأصبهم) «۱» (قال له قم فأصب من أهلک فانّه منک صدقة علیـها).
آیـا روزهای؟ گفت: نـه،
مریضی را عیـادت کردهای؟ نـه،
به تشییع جنازه رفتهای؟ نـه،
مسکینی را اطعام نمودهای؟، گفت: نـه
فرمود: بعد برگرد پیش اهل و عیـالت، این برگشت از تو به منظور آنـها صدقه هست (برگرد بـه سوی اهل و عیـالت و به آنـها اصابت نما (و برس و در آویز).
(در روایت دیگر) فرمود: برگرد بـه سوی عیـالت و با او نزدیکی کن این کار از تو صدقه هست برای او. «۲»
۲- إسحاق بن إبراهیم جعفی گفت: شنیدم أبا عبد اللَّه علیـه السلام مـی‌فرمود: انّ رسول اللَّه صلی الله علیـه و آله و سلم دخل بیت ام سلمة فشمّ ریحاً طیّبة، فقال: أتتکم الحولاء فقالت: هوذا هی تشکو زوجها فخرجت علیـه الحولاء فقالت: بأبی أنت وامّی انّ زوجی عنّی معرض، فقال: زیدیـه یـا حولاء، فقالت: لا أترک شیئا طیّبا ممّا أتطیّب له بـه وهو معرض، فقال: أما لو یدری ماله باقباله علیک، قالت: و ماله باقباله علیّ؟! فقال: أما انّه إذا أقبل اکتنفه ملکان وکان کالشاهر سیفه فی سبیل اللَّه، فإذا هو جامع تحاتّ عنـه الذنوب کما یتحاتّ ورق الشجر، فإذا هو اغتسل انسلخ من الذنوب.
رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم بـه خانـهام سلمـه داخل شد و بوی خوش استشمام نمود فرمود:
حولاء «۳» پیش شما آمده بود؟ عرض کرد او اینجاست به منظور شکایت از شوهرش آمده است!؛ بعد حولاء بیرون آمد و گفت: پدر و مادرم فدای تو باد، شوهرم از من رو گردان شده است! فرمود: (به خودت بیشتر برس و خوشبوئیت را) بیشتر کن ای حولاء، گفت:
چیزی از خوشبوئی برایش کم نگذاشتهام و باز رو گردان است!، فرمود: آگاه باش، کاش او مـی‌دانست درون توجه بـه تو چهِ برایش هست (و چه چیزهائی بـه او داده مـی‌شود)؛
گفت: با رو او بـه من برایش چهِ مـی‌دهند؟! فرمود: آگاه باش وقتی کـه به سویت مـی‌آید، دو فرشته او را درون مـیان گرفته (وبغل مـی‌کنند) و مانندی هست که درون راه خدا، شمشیر کشد (وجهاد نماید)، زمانی کـه نزدیکی کرد، گناهان او مـی‌ریزد آنگونـه کـه برگ درختان مـی‌ریزد، هرگاه غسل کرداز گناهان بیرون مـی‌آید. «۱»

بخش ۲ رفتار درون خانواده

راهنمائیـهای رفتار درون خانواده

اشاره

در این بخش علاوه بر مطالب گذشته تعدادی، از روایـات راهنمائی‌هایی را مـی‌آوریم کـه به کار گرفتن آنـها، ضرورت و لوازم زندگی سالم است.

عشق و علاقه ات را اظهار کن

داستان شیرین دوران بردگی لقمان را فراموش نکردهاید کـه روزی یک مـیهمان عزیز به منظور مولایش آمد و او بـه لقمان دستور داد حیوانی را ذبح نماید و بهترین عضو بدن آن حیوان را کباب کرده و برای مـیهمان عزیزش بیـاورد، او دستور را اجرا کرد و زبان آن حیوان را کباب کرد و جلوی مـیهمان گذاشت، دوباره آقایش گفت: حیوان دیگری را بکشد و بدترین اعضای آن را کباب کرده و بیـاورد، باز زبان را آورد؛ مولایش بر آشفت با اینکه مـی‌دانست لقمان کار بیـهوده انجام نمـی‌دهد علت این کار را از او پرسید او گفت: آقا «زبان» هم بهترین اعضاو هم بدترین عضو بدن است!، زیرا زبان هست انسان را بـه چاه سرازیر مـی‌کند و از چاه بیرون مـی‌کشد، زبان هست که بـه کشتن دهد و از کشتن نجات دهد، زبان آدمـی را بـه زندان افکند و رهاسازد، زبان زندگی را شیرین و یـاتلخ و زهرمار مـی‌کند وو ...
کسانی هستند با زبان بازی ولو غیر واقعی، کارهای خود را روبراه کرده و فیصله مـی‌دهند و طرف مقابل را شیفته خود مـی‌سازند، وانی هم پیدا مـی‌شوند با این کـه از تهِ دلی را دوست مـی‌دارد مخصوصاً بـه اهل و عیـال خود، علاقه زیـاد دارند و به آنـها عشق مـی‌ورزند: اما از بازگو آن، کوتاهی مـی‌کنند مخصوصاً درون باره بانوانشان، او را درحد پرستش دوست دارند، اما نمـی‌خواهند بـه زبان آورده و علاقه درونی خود را برایش آشکار سازند و به همسرش آرامش روحی و جسمـی ارزانی دارند با اینکه عقل و شرع بـه او دستور مـی‌دهد آنچه کـه از عشق و علاقه درون دلت انباشته هست بیرون بریز و ابراز علاقه کن چون با گفتار عاشقانـه، خیلی از مشکلات حل مـی‌شود وخستگی را از تن طرف مقابل مـی‌زداید: یک جمله (دوستت دارم) و (زندگی بی تو برایم مفهومـی ندارد) (تو عشق منی تو تمام آرزوی منی) و مانند این گفتارها، خیلی از کارهای بغرنج و حل نشدنی راحل مـی‌کند و رشته زندگی را ازهم گسیختن و متلاشی شدن، نجات مـی‌دهد.
عمرو بن جمـیع: از أبی عبد اللَّه علیـه السلام گفت: رسول اللَّه صلی الله علیـه و آله و سلم فرمود: قول الرجل للمرأة إنّی أحبّک لا یذهب من قلبها أبداً. گفتن مرد بر زن، دوستت دارم، ابداً از دل او نمـی‌رود (و به منظور همـیشـه باقی مـی‌ماند). «۱»

تأکید بـه دوست داشتن همسر

زندگی شیرین و ایده آل، بر محور محبت و علاقه و حسن خلق و دوستی، دور مـی‌زند اگر خانـه و خانوادهای از این خصلت‌های انسانی و رحمانی محروم و خالی شود، دیگر آن خانـه سوت کور و آن زندگی معنا و مفهومـی نخواهد داشت:
مخصوصاً با یک همسفر مادام العمر و رفیق دائمـی خوشیـها و نا خوشی‌ها و همسر و همسرّ و همراز خستگیناپذیری کـه فقط درون انتظار کمترین دوست داشتن و صمـیمـیت نشسته و به تمامـی فراز و نشیبها و کورانـها و طوفانـهای زندگی، تن درون داده و صبورانـه، دست و پنجه نرم مـی‌کند و تحمل مـی‌نماید؛ بدین جهت، درون ادیـان آسمانی بالأخص درون دین مبین اسلام روی این مسئله، تأکید زیـاد شده و دستورهای اکید بر همسر دوستی واخلاق خوب خانوادگی و تأمـین زندگی مرفه وو ... داده شده است.
چنانکه درون قرآن کریم درون این باره مـی‌فرماید: «وعاشروهنّ بالمعروف» با آنـها بـه خوبی معاشرت (ورفتار) نمایید. «۲»
۱- ابن أبی عمـیر: از إسحاق بن عمار: از أبی عبد اللَّه علیـه السلام فرمود: من أخلاق الأنبیـاء حبّ النساء. از اخلاق انبیـاء دوست داشتن زنان است. «۳»
۲- أبی العباس گفت: شنیدم امام صادق علیـه السلام مـی‌فرمود: العبد کلّما ازداد للنساء حبّاً ازداد فی الإیمان فضلًا. بنده (خدا) زنان (و همسران) را هرچه زیـاد دوست دارد، فضیلت ایمانش زیـاد شود (و از مواهب زندگی، بیشتر بهرهمند مـی‌شود). «۱»
۳- ابی عبداللَّه علیـه السلام از رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم فرمود: جُعِلَ قرّة عینی فی الصّلاة، و لذّتی فی النّساء. روشنی چشم من درون نماز و لذّتم درون (وجود) زنان قرار داده شده است. «۲»
۴- یونس بن یعقوب: ازی کـه از أبا عبد اللَّه علیـه السلام شنیده مـی‌فرمود: أکثر الخیر فی النساء. بیشترین خیر درون (وجود) بانوان است. «۳»
۵- محمد بن إدریس درون آخر (السرائر): بنقل از کتاب روایة ابن قولویـه از أبی عبد اللَّه علیـه السلام فرمود: کلّ من اشتدّ لنا حبّاً اشتدّ للنساء حبّاً وللحوّاء. همـه آنان کـه ما را بـه شدت دوست دارند زنان و حوّا را نیز زیـاد دوست مـی‌دارند. «۴»
۶- رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم فرمود: استوصوا (اتّقوا فی) بالنّساء خیراً فانّهنّ عندکم عوار لایملکن لأنفسهنّ شیئاً و انّما اتّخذتموهنّ بأمانة اللَّه و استحللتم فروجهنّ بکلمة اللَّه «و لهنّ علیکموتهنّ بالمعروف». درون باره زنان (بترسید) سفارش نیکو ید (و با آنـها خوش رفتار باشید) زیرا آنان نزد شما عاریـه (و دست خالی) هستند، به منظور خود چیزی را مالک نیستند، و آنـها را بـه امانت خدا گرفتهاید و اندام آنـها را با کلمـه (و دستور) خدا بر خود حلال نمودهاید و برشماست پوشاک آنـها بطور مناسب (پس آنـها را قدر بدانید و ارزش قایل شوید). «۵»
۷- امـیرمؤمنان فرمود: .... فداروهنّ علی کلّ حال، وأحسنوا لهنّ المقال، لعلهنّ یحسنّ الفعال. درون هر حال باآنـها (زنان) مدارا کنید و گفتار را زیبا نمایید شاید آنـها هم رفتار خوبی داشته باشند. «۶»
۸- هارون، از ابن صدقة، از امام صادق، از پدرش علیـهما السلام فرمود: من اتّخذ امرأة فلیکرمـها فإنما امرأة أحدکم لعبة. هرزن گرفت، گرامـی بدارد همانا زن هریک از شما وسیله بازی (و سرگرمـی) اوست. «۱»
۹- ابن علوان، از امام صادق، از پدر بزرگوارش علیـهما السلام از رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم فرمود: اتّقوااللَّه اتّقوااللَّه فی الضّعیفین: الیتیم والمرأة، فانّ خیـارکم خیـارکم لأهله. از خدا بترسید از خدا بترسید، درون باره دو ناتوان، یتیم و زن، همانا بهترین شما نیکویـان شماست بـه اهل (و عیـالش). «۲»

شوهر دوستی

شیرینی زندگی درون دنیـا بـه محبت و علاقه متقابل بستگی دارد مخصوصاً به منظور زوجین کـه از من وتو «ما» شدهاند یعنی زن و شوهر همدیگر را درک کنند و به یکدیگر علاقهمند شوند بگونـهای کـه سالهای متمادی عمر را با خوشی و خرمـی، سپری کرده و در نـهایت با عشق و علاقه از هم جدا شده و برای رفتن بـه جهان ابدیت، از همدیگر خدا حافظی نمایند.
۱- امام صادق علیـه السلام فرمود: انصرف رسول اللَّه صلی الله علیـه و آله و سلم من سریة کان اصیب فیـها ناس کثیر من المسلمـین فاستقبله النساء یسئلن عن قتلاهن فدنت منـه امرأة. فقالت: یـا رسول اللَّه صلی الله علیـه و آله و سلم ما فعل فلان؟ قال: وما هو منک؟ فقالت: أخی فقال: احمدی اللَّه واسترجعی فقد استشـهد ففعلت ذلک، ثم قالت: یـا رسول اللَّه صلی الله علیـه و آله و سلم ما فعل فلان؟ فقال: وما هو منک؟ قالت:
زوجی فقال: احمدی اللَّه واسترجعی فقد استشـهد فقالت: (واویلی) واذلّاه، فقال رسول اللَّه صلی الله علیـه و آله و سلم ما کنت أظن أن المرأة تجد بزوجها هذا کلّه حتی رأیت هذه المرأة. رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم از (جنگ و) پیکاری برگشت کـه مردان زیـادی از مسلمانـهادر آن، کشته یـا زخمـی شده بودند، خانمـها بـه استقبال آمدند و از کشته شدگانشان مـی‌پرسیدند (در این حال) بانوئی بـه حضرت نزدیک شد و گفت: ای رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم فلانی چهِ کرد؟
فرمود: او چه نسبتی با تو داشت؟ عرض کرد: برادرم بود، فرمودخدا را سپاس گزار و استرجاع کن، او شـهید شد، آن بانو حمد نمود و انّا اللَّه گفت، سپس پرسید ای رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم فلانی چهِ کرد فرمود: چه تو بود؟ گفت: شوهرم بود، فرمود: حمد خدا کن وانّا اللَّه بگو او هم شـهید گشت آن زن گفت: وای برمن، وای برذلیلی من، رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم فرمود: من گمان نمـی‌کردم زنی به منظور از دست شوهرش این همـه (ناراحتی و تأثر) داشته باشد که تا این خانم را دیدم. «۱»
۲- معمر بن خلاد گوید: شنیدم اباالحسن علیـه السلام مـی‌فرمود: رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم بـه جحش فرمود: قُتِلَ خالک حمزة، فاسترجعت، و قالت أحتسبه عند اللَّه، ثمّ قال لها قتل أخوک، فاسترجعت و قالت أحتسبه عند اللَّه، ثمّ قال لها قتل زوجک، فوضعت یدها علی رأسها و صرخت، فقال رسول اللَّه صلی الله علیـه و آله و سلم مایعدل الزّوج عندالمرأة شیئی. دائیت حمزه کشته شد، استرجاع نمود و گفت: پیش خدا حساب مـی‌کنم (یعنی اجرم را دربارهٔ او از خدا مـی‌گیرم)، فرمود: برادرت (نیز) کشته شد! استرجاع کرد و گفت: پیش خدا حساب مـی‌کنم، فرمود: شوهرت (هم) بـه قتل رسید، (مرگ شوهر را کـه شنید دستش را بـه سر گذاشت وناله بلند سرداد، رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم فرمود: پیش زن هیچ چیز با شوهر برابری نمـی‌کند!

شوهر آزاری

۱- امام صادق علیـه السلام فرمود: ملعونة ملعونة امرئة تؤذی زوجها وتغمّه، و سعیدة سعیدة امرئة تکرم زوجها ولا تؤذیـه و تطیعه فی جمـیع أحواله. از رحمت خدا دور و ملعونة هست زنی کـه شوهرخود را اذیت کرده و غمگین نماید، و خوشبخت و سعادتمند هست زنی کـه شوهرش را گرامـی دارد و او را اذیت نکند و در هرحال فرمانبردار او باشد. «۲»
۲- أیّما امرأة آذت زوجها بلسانـها لم یقبلاللَّه منـها صرفاً ولا عدلًا و لا حسنةً من عملها حتی ترضیـه، وإن صامت نـهارها وقامت لیلها وأعتقت الرقاب وحملت علی جیـاد الخیل فی سبیل اللَّه وکانت فی أول من ترد النار، وکذلک الرجل إذا کان لها ظالما، ثم قال: ألا وأیما امرأة لم ترفق بزوجها وحملته علی ما لا یقدر علیـه وما لا یطیق لم یقبل اللَّه منـها حسنة وتلقی اللَّه وهو علیـها غضبان. امام- علیـه السلام فرمود:
هر زنی شوهر خود را با زبانش اذیت نماید، خداوند از او نمـی‌پذیرد صرف و عدل (کوچک و بزرگ عملی) و حسنـهای را، که تا اورا از خود راضی نماید اگرچه روزها روزه و شبها عبادت نماید و‌ها آزاد کند و با بهترین اسبها، درون راه خدا (آنچه را خدا راضی هست را) حمل نماید و اولی باشد کـه به آتش وارد شود، و همچنین هست اگر بر زن ستم نماید.
سپس فرمود: آگاه باش هر زنی با شوهرش مدارا نکند و اورا برچیزی کـه قدرت و طاقت آن را ندارد، وادار سازد، از او حسنـهای قبول نمـی‌شود و خدارا ملاقات نماید درون حالی کـه بر او غضبناک است. «۱»
۳- محمد بن علی بن حسین درون کتاب (عقاب الاعمال): درون عیـادت مریض از رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم فرمود: من کان له امرأة تؤذیـه لم یقبل اللَّه صلاتها ولا حسنة من عملها حتی تعینـه وترضیـه وان صامت الدهر وقامت وأعتقت الرقاب وانفقت الاموال فی سبیلاللَّه وکانت أول من ترد النار، ثم قال: قال رسول اللَّه صلی الله علیـه و آله و سلم: وعلی الرجل مثل ذلک الوزر والعذاب إذا کان لها مؤذیـاً ظالماً ومن صبر علی سوء خلق امرأته واحتسبه أعطاه اللَّه (بکل مرة) یصبر علیـها من الثواب مثل ما اعطی ایوب علی بلائه وکان علیـها من الوزر فی کل یوم ولیلة مثل رمل عالج فان مات قبل ان تعقبه وقبل ان یرضی عنـها حشرت یوم القیـامة منکوسة مع المنافقین فی الدرک الأسفل من النّار، ومن کانت له امرأة ولم توافقه ولم تصبر علی ما رزقه اللَّه وشقت علیـه وحملته ما لم یقدر علیـه لم یقبل اللَّه لها حسنة تتقی بها النار وغضب اللَّه علیـها ما دامت کذلک. هرزنی دارد کـه او را اذیت مـی‌کند، خداوند نماز و کارهای خیر اورا قبول نمـی‌کند که تا بر او کمک کرده و راضی اش نماید، اگرچه یک روزگار روزه بگیرد و‌ها آزاد کند و اموالش را درون راه خدا انفاق نماید و اولی باشد کـه به آتش وارد مـی‌شود!؛ سپس فرمود: رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم فرمود: وعین این وزر و عذاب، بر مرد هم هست، اگر زن را اذیت و ستم نماید، و هربر اخلاق بد زنش صبر کند و امـید اجر داشته باشد، خداوند بـه هر مرتبه آن کـه صبر مـی‌کند، ثواب عطا فرماید بـه اندازهای کـه به ایوب علیـه السلام داده درون مقابل صبر بر بلاهایش؛ وبرای زن درون مقابل هر روز (از بد اخلاقی اش) بـه تعداد ریگ بیـابان «عالج»، وزر و وبال مـی‌باشد، بعد اگر پیش از راضی نمودن همسر، بمـیرد، روز قیـامت، وارونـه آویخته مـی‌شود با منافقین درون پائینترین طبقه جهنم از آتش؛ و هرهمسری دارد با شوهرش موافقت نداشته باشد و به روزی خدا دادی صبر ننماید و بر شوهر سخت بگیرد و وادارش کند بر چیزی کـه طاقت آن را ندارد، خداوند اعمال خوب او را کـه از آتش نگهدارد، قبول نمـی‌کند و غضب خدا براو خواهد بود مادامـی این گونـه باشد. «۱»
۴- علی (بن جعفر) عن أخیـه علیـه السلام قال: سألته عن المرأة العاصیة لزوجها هل لها صلاة وما حالها؟ قال: لا تزال عاصیة حتی یرضی عنـها. علی (بن جعفر) از برادرش (موسی بن جعفر) علیـهما السلام گفت: از او از حکم زنی پرسیدم کـه به شوهرش نافرمانی مـی‌کند آیـا نمازش درست هست و حالش چگونـه خواهد بود؟! فرمود: اومدام نافرمان (و عصیـانگر) بـه حساب مـی‌آید که تا شوهرش از او راضی شود. «۲»

جهاد بانوان

روزی ام سلمـه (یکی از زنان پیـامبر) عرض کرد ای رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم: همـه ثوابهای جهاد و شـهادت و کارهای فی سبیل اللَّه مخصوص مردان هست و زنـها از این همـه ثوابها محرومند و دست خالی؟! حضرت درون فرمایش مفصلی ثواب دوران حاملگی و بچه داری و شیر و بچه بزرگ و غیره کـه به جای عبادت و شـهادت و ثوابهای تسبیح هست را شرح داد و از جمله فرمود: جهاد زن، خوب شوهر داری اوست. «۱»
۱- موسی بن بکر: از أبی إبراهیم علیـه السلام فرمود: جهاد المرأة حسن التبعّل. جهاد زن:
خوب شوهرداری اوست. «۲»
۲- امـیرمؤمنان علیـه السلام فرمود: کتب اللَّه الجهاد علی الرّجال و النّساء فجهاد الرّجل بذل ماله و نفسه حتّی یقتل فی سبیل اللَّه، و جهاد المرأة أن تصبر علی ماتری من أذی زوجها و غیرته.
خداوند جهاد را بر مرد و زن واجب نموده است!؛ بعد جهاد مرد بخشیدن جان و مال خود هست تا درون راه خدا شـهید شود؛ و جهاد زن این هست که بـه آزار و اذیت شوهر و (از نا روائیـهای شوهر از جهت) غیرت (و بد بینی کـه به او متوجه مـی‌شود) صبر نماید. «۳»

پاداش خدمت بـه شوهر

ارزش خدمات بانوان بـه اعضای خانواده بخصوص بـه همسرش را غیر از خدا،ی نمـی‌تواند تعیین نماید و بها دهد زیرا این خدمات عاشقانـه توأم با از خود گذشتگی، مخصوصاین قشر خاص هست که مادامالعمر درون پای آن نشسته و ایثار مـی‌نمایند و از هیچ گونـه فداکاری دریغ نمـی‌ورزند درون این زمـینـه بـه روایتهای بعدی توجه فرمائید.
۱- ورام بن أبی فراس درون کتابش گفت: قال علیـه السلام الإمرأة الصالحة خیر من ألف رجل غیر صالح و أیّما امرأة خدمت زوجها سبعة أیّام أغلق اللَّه عنـها سبعة أبواب النار و فتح لها ثمانیة أبواب الجنة تدخل من أیّها شاءت. امام علیـه السلام فرمود: یک زن صالحه بهتر هست از هزار مرد نا صالح، هر زنی یک هفته بـه مرد خودش خدمت نماید، خداوند هفت دَرِ جهنم را بـه روی او مـی‌بندد و هشت دَرِ بهشت را بـه روی او مـی‌گشاید کـه از هرکدام دلبخواهش هست وارد شود. «۱»
۲- قال: و قال علیـه السلام: ما من امرأة تسقی زوجها شربة من ماء إلّا کان خیراً لها من عبادة سنة صیـام نـهارها وقیـام لیلها ویبنی اللَّه لها بکل شربة تسقی زوجها مدینة فی الجنة و غفر لها ستین خطیئة. و باز فرمود: نیست زنی کـه شوهر خود را از آب سیراب نماید، مگر این کـه برایش از ثواب عبادت یک سال بهتر هست که روزها روزه گیرد و شبها که تا صبح نماز بخواند، و خداوند برایش بـه هر آشامـیدن آب کـه شوهرش را سیراب نماید، شـهری درون بهشت بنا کند و از شصت گناه او درون گذرد. «۲»
۳- جماعتی از أبی المفضل سندش را رسانده از امام صادق علیـه السلام روایت مـی‌کند فرمود: سألت ام سلمة رسول اللَّه صلی الله علیـه و آله و سلم عن فضل النساء فی خدمة أزواجهن فقال: أیّما امرأة رفعت من بیت زوجها شیئا من موضع إلی موضع ترید بـه صلاحاً إلا نظر اللَّه إلیـها ومن نظر اللَّه إلیـه لم یعذّبه. فقالت ام سلمة رضی اللَّه عنـها: زدنی فی النساء المساکین من ثواب بأبی أنت وامّی فقال صلی الله علیـه و آله و سلم: یـا ام سلمة إن المرأة إذا حملت کان لها من الأجر کمن جاهد بنفسه وماله فی سبیل اللَّه عز وجل، فإذا وضعت قیل لها قد غفر لک ذنبک فاستأنفی العمل، فإذا أرضعت فلها بکل رضعة تحریر رقبة من ولد إسماعیل. ام سلمـه (زن پیـامبر) از رسول خدا سؤال نمود از فضیلت خدمت زنـها بـه شوهرانشان، فرمود: هر زنی از خانـه شوهر چیزی را بردارد و جای دیگر بگذارد کـه اراده اصلاح نمودن (وجابجا دارد) مگر اینکه خداوند براو نظر نماید و به هرخداوند نظر کند دیگر او را عذاب ننماید؛ ام سلمة گفت: بیشتر بفرما ای رسول خدا پدر ومادرم فدای تو باد، به منظور زنـهای بیچاره ازثواب، فرمود: ای ام سلمة همانا زنی کـه حامله شد اجر او مانندی هست که با مال و جان خود درون راه خدای عزّ و جلّ جهاد نماید، وقتی کـه وضع حمل نمود بـه او گفته مـی‌شود، گناهانت بخشوده شد اعمالت را دوباره از سر بگیر، هرگاه بچه را شیر داد بـه هر شیر ثواب آزاد از اولاد اسماعیل را، مـی‌دهند. «۳»

خوش رفتاری درون خانواده

هنگامـی کـه عاقد مـیان دو زوج جوان و غیر جوان عقد جاری مـی‌کند، معناو مفهوم آن، این هست که ما دونفر که تا دم مرگ بـه همدیگر یـار و یـاور وفا دار خواهیم بود، و بنیـان زندگی خود را با عشق وعلاقه بنا کرده و به همدیگر، گره مـی‌زنیم و عقد مـی‌بندیم؛ اساساً معنای واژه «عقد» درون عربی، بـه معنای گره و عاقد گره دهنده و معقود گره شونده است، بعد با بستن این پیمان محکم و قولهای مستحکم و سستیناپذیر، وارد معرکه، تلخ و شیرین، و فراز و نشیب زندگی مـی‌شویم، آیـا واقعاً کار درست و منصفانـه هست که هنوز مرکّب امضاء و اثر انگشت درون دفاتر ازدواج، خشک نشده راهی امضاء نمودن دفتر طلاق و جدائی باشیم!!
آخر چرا مردم این قدر پیمان و سست گفتار و بد کردار و زشت رفتار شدهاند، آیـا شنیدهاید درون روزگاران قدیم کـه نـه دفتر دستکی بود و نـه سند رسمـی ازدواج و مواد دوازده گانـه دفتر ازدواج، به منظور نمونـه، بـه خیـال یک زن و یـا مردی: مسئله طلاق و جدائی خطور کند؟!! و یـا اصلًا یکی از این اتفاقات بیفتد؟!!
اگر درون قبیله و ایل وتباری این مسائل حتی به منظور یک بار هم شده، پیش مـی‌آمد و اتفاق مـی‌افتاد، مانند صدای بمب اتم درون همـه جا مـی‌پیچید و دیگری با آن قبیله وصلت نمـی‌کرد و نمـی‌داد و نمـی‌گرفت و برای همـیشـه، بد نام گشته و منزوی مـی‌شدند!!
آخر ما چه قدر عمر داریم و چند سال زندگی خواهیم کرد کـه این همـه مشکلات را به منظور خود فراهم مـی‌کنیم و پیش مـی‌آوریم، بیـایید این خصلتهای شیطانی و خصومتهای غیر انسانی را کنار گذاشته، بای کـه پیمان زناشوئی و عقد همسری بستهایم، وفادار بمانیم و با مختصرگذشتی، کینـه توزی و خود خوری و صفات ناپسند و اعصاب خراب کن را، کنار گذاشته و فاتحه بد رفتاری و بد اخلاقی وو ... را بخوانیم انشاءاللَّه.
ببینیم خردمندان عالم و بزرگان دین درون این باره، چه توصیـه‌ها و سفارشـهائی را کردهاند.
۱- قال رسول اللَّه صلی الله علیـه و آله و سلم: خیرکم خیرکم لأهله (لنسائه) وأنا خیرکم لأهلی (لنسائی). رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم فرمود: بهترین شمای هست که با خانواده اش: بهتر (و خوش رفتار) باشد و من بهترین شما نسبت بـه اهل (و عیـالم) هستم. «۱»
۲- و قال صلی الله علیـه و آله و سلم: عیـال الرجل اسراؤه وأحب العباد إلی اللَّه عزوجل أحسنـهم صنعاً إلی أسرائه. و فرمود: عیـالات مرد اسیران اویند و بنده دوست داشتنی تر درون پیش خدای عزّ وجلّانی اند کـه با اسیران خود: خوش رفتار باشد. «۲»
۳- و قال أبو الحسن علیـه السلام: عیـال الرجل اسراؤه فمن أنعم اللَّه علیـه بنعمة فلیوسّع علی اسرائه، فان لم یفعل أوشک أن تزول تلک النعمة. ابو الحسن علیـه السلام فرمود: خانواده مرد اسیران اویند! بعد هرراخداوند توانائی نعمت داده بـه اسراء (و عیـالات) خود گشایش دهد: و هراین را نکند: نابود شدن نعمتش نزدیک است!. «۳»
۴- و قال صلی الله علیـه و آله و سلم: ألا خیرکم خیرکم لنسائه وأنا خیرکم لنسائی. باز آن حضرت فرمود: آگاه باشید بهترین شما آن هست که با خانواده اش: بهتر (و خوش رفتار) باشد و من بهترین شما نسبت بـه اهل (و عیـالم) هستم. «۴»
۵- رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم فرمود: انّماالمرئة لعبة الرّجل من اتّخذها فلایضیّعها. زن اسباب بازی مرد است، هراو را مـی‌گیرد (و امام باقر فرمود: او ازدواج مـی‌کند) او را ضایع ننماید. «۵»
۶- امام صادق علیـه السلام فرمود: أکثر أهل الجنّة من المستضعفین النّساء علم اللَّه ضعفهنّ فرحمـهنّ. بیشترین اهل بهشت از ناتوانان زنان هستند، خداوند ناتوانی آنـها را دانست و به آنان رحم نمود. «۶»
۷- رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم فرمود: اتّقو اللَّه فی الضّعیفین الیتیم و المرئة.! دربارهٔ دو ضعیف از خدا بترسید، یتیم و زن!. «۱»
۸- رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم فرمود: ملعون ملعون من ضیّع من یعول. ملعون هست ملعون استی کـه زیردستانش را ضایع نماید. «۲»
۹- محمد بن علی بن حسین درون کتاب (عقاب الاعمال): درون عیـادت مریض از رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم فرمود: من کان له امرأة تؤذیـه لم یقبل اللَّه صلاتها ولا حسنة من عملها ... ثم قال: قال رسول اللَّه صلی الله علیـه و آله و سلم: وعلی الرجل مثل ذلک الوزر و العذاب إذا کان لها مؤذیـا ظالماً ومن صبر علی سوء خلق امرأته و احتسبه أعطاه اللَّه (بکل مرة) (یوم و لیلة) یصبر علیـها من الثواب مثل ما اعطی ایّوب علی بلائه ...
هر زنی شوهر خود را اذیت نماید: خداوند نماز و حسنات او را قبول نمـی‌کند سپس گفت: رسول خدا فرمود: و مانند این وزر و عذاب‌ها به منظور مرد هم هست اگر عیـالش را از روی ستم: اذیت نماید؛ و هربه بد اخلاقی زنش صبر نماید و برای رضای خدا (تحمل کند) خداوند بـه هر مرتبه و هر شب و روزش، مانند ثواب (حضرت) ایّوب علیـه السلام عطا نماید ... «۳»

پاداش تأمـین معاش

هری موظف هست معاش زیردستان خود را، تأمـین نماید، و به هر وسیلهای، رفاه و آسایش زندگی آنان را فراهم آورد و آنان را از محتاج بـه دیگران و چشم داشتن درون زندگی سایرین، بـه دور سازد، زیرا افراد تحت تکفّل هری، به منظور بزرگ خانواده واجب النّفقة هست و خداوند درون ازای انجام این وظیفه، پاداش و اجر اخروی فراوانی را هم بـه او وعده کرده و قرار داده هست که که تا بادلگرمـی بـه تکاپو و فعالیتش ادامـه دهد.
۱- امام رضا علیـه السلام، از پدر بزرگوارش از جدّش علیـهم السلام فرمود:: مرّ جعفر علیـه السلام بصیّاد فقال: یـا صیّاد أیّ شئ أکثر ما یقع فی شبکتک؟ قال: الطیر الزاق قال: فمرّ و هو یقول: هلک صاحب العیـال هلک صاحب العیـال. امام صادق علیـه السلام ازکنار صیّادی گذشت و فرمود: ای صیـاد بـه تورت بیشتر چهِ چیزی مـی‌افتد؟! گفت: پرنده «زاق» (حضرت) گذشت درون حالی کـه مـی‌فرمود: هلاک شد عیـالبارها هلاک شد، صاحبان عیـال. «۱»
۲- عالم علیـه السلام: ضمنت لمن اقتصد أن لا یفتقر، و اعلم أن نفقتک علی نفسک و عیـالک صدقة، و الکادّ علی عیـاله من حلّ، کالمجاهد فی سبیل اللَّه. ضامن شدم بهی کـه (در زندگی اش مـیانـه رو باشد) این کـه فقیر (وندار) نباشد، و بدان مخارج تو، بـه خودت و عیـالت، صدقه هست (و ثواب آن را مـی‌بری)، و تلاش کننده از حلال، درون راه عیـالش، مانند جهاد کننده درون راه خداست. «۲»
۳- ابن عباس گفت: رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم فرمود: من دخل السّوق فاشتری تحفة فحملها إلی عیـاله کان کحامل صدقة إلی قوم محاویج، ولیبدأ بالأناث قبل الذّکور، فانّ من فرّح ابنة فکأنّما أعتق رقبة من ولد إسماعیل، ومن أقرّ. بعین ابن فکأنّما بکی من خشیة اللَّه عزوجل، ومن بکی من خشیة اللَّه عزوجل ادخل جنات النعیم. هرداخل بازار شود و تحفهای خریده بـه اهل و عیـالش ببرد، (ثوابش) مانندی هست به نیـازمندان صدقه حمل کند، (وقتی کـه به خانـه رسید) پیش از مردان، اول از زنان شروع نماید، بعد هری را خوش حال نماید مانند آنست کهای را از اولاد اسماعیل آزاد نماید، و هرچشم پسری را روشن کند مانندی هست که از ترس خداوند گریـه نماید و هر از ترس خدا بگرید بـه جنّات نعیم (بهشتهای پر نعمت) داخلمـی نماید. «۳»

کمک بـه اندازه خرج

در روایـات اسلامـی آمده هست که کمکهای آسمانی بـه اندازه مخارج هرکس، نازل مـی‌شود اگر زیـاد باشد زیـاد، و اگر کم باشد کم، البته این بـه آن معنا نیست کـه انسان اسراف درخرج نماید بلکه با تقدیر و تدبیر صحیح، زندگی خود را بچرخاند درون عین اینکه، از بخل ورزی و سختگیری درون معیشت را، رها سازد.
۱- أمـیر مؤمنان علیـه السلام فرمود: تنزل المعونة علی قدر المؤنة. کمک (خداوند) بـه اندازه خرج نازل مـی‌شود. «۱»
۲- ابن علوان، از امام صادق، از پدربزرگوارش علیـهما السلام گفت: رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم فرمود: إنّ اللَّه تبارک و تعالی ینزل المعونة علی قدر المؤنة، و ینزل الصبر علی قدر شدة البلاء. همانا خدای تبارک وتعالی کمک (به خرج زندگی را) بـه قدر هزینـه (زندگی) فرود آرد و صبر را بـه اندازه شدت بلا نازل نماید. «۲»

تقدیر المعیشة

تقدیر معیشت و اندازهگیری خرج زندگی، یکی از کارهای کلیدی زندگانی هست هردر دوران عمر خود این خصلت را به منظور خود، سرمشق قرار دهد، دست خالی نمانده و پشیمان و محتاج دیگران نخواهد شد.
۱- امـیرمؤمنان علیـه السلام بـه بعض از أصحابش فرمود: لا تجعلنّ أکثر شغلک بأهلک وولدک فان یکن أهلک وولدک أولیـاء اللَّه، فانّ اللَّه لا یضیع أولیـاءه، وإن یکونوا أعداء اللَّه فماهمّک و شغلک بأعداء اللَّه. مشغله خود را زیـاد بـه اهل و اولادت قرار نده (خود را دربارهٔ آنـها بیش از حد گرفتار نکن زیرا) اگر آنـها، دوست خدایند، خداوند آنـها را ضایع نمـی‌کند (و رها نمـی‌سازد) و اگر دشمن خدا هستند چرا همت و شغل خود را درون باره دشمن خدا، قرار مـی‌دهی!. «۳»
۲- رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم فرمود: التودّد إلی الناس نصف العقل، و حسن السّؤال نصف العلم، والتقدیر فی النّفقة نصف العیش. دوستی با مردم نصف عقل هست و سؤال (از استاد) نصف علم هست و تقدیر درون مخارج نصف زندگی است. «۴»
۳- و در خبر دیگرفرمود: التقدیر نصف المعیشة. اندازه نگهداشتن نصف معیشت است. «۱»
۴- امـیرمؤمنان علیـه السلام فرمود: ما عال امرؤ اقتصد. بـه سختی (زندگی) نیفتادی کـه مـیانـه رو باشد. «۲»
۵- موسی از او علیـه السلام، فرمود: پیـامبر صلی الله علیـه و آله و سلم فرمود: التودّد إلی الناس نصف العقل، والرّفق نصف المعیشة، و ما عال امرؤ فی اقتصاد. دوستی با مردم نصف عقل هست و مدارا (با آنـها) نصف معیشت است، و مرد بـه تنگی (زندگی) نیفتاد درون مـیانـه روی. «۳»

مـیوه به منظور خانواده

توسعه درون زندگی خانواده از صفات پسندیده انسانی هست که که تا مـی‌توانددر دوران زندگی سعی و کوشش نماید که تا نیـاز همـه جانبه آنـها را بر طرف سازد و نگذارد چشم بـه دیگران دوخته و آه سوزان از دل برکشند، درون صورت امکان اهل و عیـال خود را از خوردنیـها و آشامـیدنیـهای حلال، سیر و بی نیـاز سازد و تا آنجا کـه در توان دارد و برایش مقدور است، آنان را از مواهب زندگی، خاصه از مـیوه‌های گوناگون، برخوردار نماید که تا خداوند نیز بـه او با دیده رحمت بنگرد.
۱- امـیرمؤمنان علیـه السلام فرمود: أطرفوا أهالیکم فی کل جمعة بشئ من الفاکهة کی یفرحوا بالجمعة. درون هر جمعه بـه (زندگی) اهل و عیـال خود با چیزی از مـیوه، تنوع بخشید که تا به آمدن جمعه خوشحال شوند. «۴»
۲- أبی حمزة الثمالی، از علی بن الحسین علیـهما السلام فرمود: إنّ أحبّکم إلی اللَّه عزوجل أحسنکم عملا، وإنّ أعظمکم عند اللَّه عملا أعظمکم فیما عنده رغبةً، وإنّ أنجاکم من عذاب اللَّه أشدکم خشیةً اللَّه، وإنّ أقربکم من اللَّه أوسعکم خُلقاً، وإنّ أرضاکم عند اللَّه أسبغکم علی عیـاله، وإنّ أکرمکم عند اللَّه أتقاکم. همانا محبوبترین شما بـه خدای عزوجل، زیبا عملانند و بزرگترین صاحب عمل شما نزد خداوند، راغبترین شما بر آنچه کـه نزدخداست و نجات بخشترین شما از عذاب خدا، ترسانترین شماست (از خدا) و نزدیکترین شما از خدا، خوش اخلاقترین شماست و رضایت بخشترین شما نزد خداوند، دست و دل بازترین شما بـه عیـالش است، و گرامـیترین شما نزد خدا، پرهیز کارترین شماست. «۱»

کمـی اولاد

تربیت و نگهداری و بزرگ اولاد، یکی از معضلات زندگی است، بـه قول امروزیـها (اولادکمتر زندگی بهتر).
پیش از آنکه اولاد را بـه دنیـا آورد، حتما در فکر زوایـای زندگ و مسؤلیتهای فراوان خود، درون برابر آنـها باشد، درست هست روزی دهنده خداست، اما تنـها روزی نیست بلکه وظائف هزاران مسائل دیگر درون باره اولاد درون دوش آدمـی هست که چگونـه این بار سنگین را بـه سر منزل مقصود برساند، البته اگری بتواند، این بار سنگین (تربیت و مراقبت و تأمـین مخارج) را بـه سر منزل مقصود برساند، آن وقت هست که مشمول فرمایش رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم «تناکحوا وا انّی أباهی بکم الأمم» خواهد بود.
۱- عبد العظیم الحسنی، از أبی جعفر الثانی، ازپدران بزرگوارش، از أمـیر مؤمنان علیـهم السلام فرمود: قلّة العیـال أحد الیسارین. کمـی عیـال یکی از دو آسان (زندگی ) است. «۲»
۲- امـیر مؤمنان علیـه السلام فرمود: الفقر هو الموت الأکبر و قلّة العیـال أحد الیسارین، التقدیر نصف العیش، ما عال امرؤ اقتصد. نداری مرگ سرخ هست و کمـی عیـال (و اولاد) یکی از دو آسان است، تقدیر (در معیشت) نصف عیش (و خوشی) است، گرفتار نشد مردی کـه با اقتصاد (و مـیانـه روی) زندگی نماید. «۱»

خوشا بـه حال داران

از قدیم الأیـام، درون مـیان اقوام مختلف، داشتن سبب سر افکندگی درون مـیان خویش و اقوام بوده و هست منتهی با تفاوت و شدت و ضعف، از زنده بگور گرفته که تا مسایل دیگر؛ با این فرهنگ و روحیـه، تربیت و بزرگ و شوهر وو .. مادام العمر به منظور پدر و مادر، از مشکلات کمر دوران عمراست، با اینکه دین مقدس اسلام به منظور احیـاء و شخصیت بـه و زن، دستورات و فرامـین استثنائی و اختصاصی دارد، اما باز این مشکلات و بار سنگین درون گُرده والدین، سایـه افکنده است، بدینجهت هست که رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم درون این باره فرمایشاتی دارد کـه ذیلًا مختصری از آنـها را مـی‌خوانید.
۱- أبان بن تغلب، از أبی عبد اللَّه علیـه السلام فرمود: البنات حسنات والبنون نعمة والحسنات یثاب علیـها والنعمة یسأل عنـها. ان حسناتند و پسران نعمت، بـه حسنات ثواب مـی‌دهند و از نعمت سؤال مـی‌شود. «۲»
۲- بـه پیـامبر صلی الله علیـه و آله و سلم (تولد) ی را مژده دادند (حضرت بـه روهای اصحاب نگریست) و نا راحتی را درون سیمای آنان دید بعد فرمود: مالکم؟ ریحانة أشمّها ورزقها علی اللَّه عزوجل. چه شده برایتان (چرا ناراحت شدید) ریحانـه ایست مـی‌بویم او را و روزی اش هم برخدای عزّ و جلّ است. «۳»
۳- حمزة بن حمران، از أبی عبد اللَّه علیـه السلام فرمود: مردی پیش رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم آمد و نزد او مرد (دیگری) بود، او را بـه مولودی خبر دادند، رنگ آن مرد تغییر یـافت!، رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم بـه او فرمود: مالک؟ قال: خیر قال: قل، قال: خرجت والمرأة تمتخض فأخبرت أنّها ولدت جاریة، فقال له النبی صلی الله علیـه و آله و سلم: الأرض تقلّها والسماء تظلّها و اللَّه یرزقها، وهی ریحانة تشمّها، ثمّ أقبل علی أصحابه فقال من کانت له ابنة فهو مقروح، ومن کانت له ابنتان فیـا غوثاه ومن کانت له ثلاث بنات وضع عنـه الجهاد وکلّ مکروه، و من کانت له أربع بنات فیـا عباد اللَّه أعینوه، یـا عباد اللَّه أقرضوه، یـا عباد اللَّه ارحموه. چه شد برایت؟! گفت:
خیر است، فرمود: بگو گفت: هنگام بیرون آمدن من، را درد زایمان گرفته بود (که الان) خبر دادند زائیده است، رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم فرمود: زمـین او را بر مـی‌دارد و آسمان بر او، سایـه مـی‌افکند و خدا روزی اش را مـی‌دهد و او ریحانـه ایست کـه مـیبوئی (تو چرا نا راحتی؟!) سپس رو بـه اصحاب کرد و فرمود: هریک دارد، زخمدار است، و هردوتا دارد، واغوثاه، و هرسه دارد، تکلیف جهاد و همـه کارهای ناخوشایند، از او برداشته شده هست و هر چهار دارد ای بندگان خدا بـه او کمک کنید، ای بندگان خدا بـه او قرض دهید، ای بندگان خدا بـه او رحم نمایید!!. «۱»
۴- روایت یکی از صادقین علیـهما السلام هست فرمود: إذا أصاب الرجل ابنة بعث اللَّه إلیـها ملکاً فأمرّ جناحه علی رأسها و صدرها و قال: ضعیفة خلقت من ضعف، المنفق علیـها مُعانٌ إلی یوم القیـامة. زمانی کـه مردی دارای ی شد، خداوند فرشتهای را بـه آن مـی‌فرستد و بال‌هایش را بـه و سر و آن مـی‌کشد و مـی‌گوید:
ناتوانیست از ناتوانی آفریده شده است، خرج دهنده او، کمک کرده مـی‌شود که تا روز قیـامت. «۲»
۵- یحیی بن المساور، از أبی عبد اللَّه علیـه السلام فرمود: موسی بن عمران گفت: یـا رب أیّ الأعمال أفضل عندک؟ فقال: حبّ الأطفال فإنّ فطرتهم علی توحیدی فإن أمتّهم أدخلهم برحمتی جنّتی. پروردگا را کدام عمل پیش تو بهتر است؟ فرمود: دوست داشتن خردسالان زیرا فطرت آنـها بر توحید من هست اگر آنـها را مـی‌راندم بـه بهشتم داخل مـی‌نمایم. «۳»

حقوق متقابل زن و شوهر

حقوق مرد برخانم

هریک از زن و مرد بر ذمـه دیگری حقوق متقابل دارند و باید آن حقوق را مدّ نظر قرار داده و به وظایف خود عمل نمایند کـه تعدادی از روایـات آنـها را درون دو فصل بعدی مـی‌آوریم.
۱- حسین بن زید، از امام صادق، از پدران بزرگوارش علیـهم السلام از پیـامبر صلی الله علیـه و آله و سلم- درون حدیث مناهی- فرمود: ونـهی أن تخرج المرأة من بیتها بغیر اذن زوجها، فإن خرجت لعنـها کلّ ملک فی السماء وکلّ شئ تمرّ علیـه من الجنّ والإنس حتی ترجع إلی بیتها، ونـهی أن تتزیّن لغیر زوجها، فان فعلت کان حقاً علی اللَّه عزوجل أن یحرقها بالنار، ونـهی أن تتکلم المرأة عند غیر زوجها وغیر ذی محرم منـها أکثر من خمس کلمات مما لا بدّ لها منـه، و نـهی أن تباشر المرأة المرأة ولیس بینـهما ثوب، ونـهی أن تحدّث المرأة المرأة بما تخلو بـه مع زوجها- إلی أن قال: وقال علیـه السلام: أیما امرأة آذت زوجها بلسانـها لم یقبل اللَّه منـها صرفاً ولا عدلًا ولا حسنةً من عملها حتی ترضیـه، وإن صامت نـهارها وقامت لیلها وأعتقت الرقاب وحملت علی جیـاد الخیل فی سبیل اللَّه وکانت فی أول من ترد النار، وکذلک الرجل إذا کان لها ظالما، ثم قال: ألا وأیما امرأة لم ترفق بزوجها وحملته علی ما لا یقدر علیـه وما لا یطیق لم یقبل اللَّه منـها حسنة وتلقی اللَّه وهو علیـها غضبان.
ونـهی نموده هست که، زن از خانـهاش بی اجازه شوهر، بیرون رود، چنانچه خارج شود، بر او لعنت فرستند، فرشتگان وتمامـی چیزهائی کـه از کنار آن بگذرد از جن و انس که تا به خانـهاش برگردد، و اگر این کار را د، خداوند حق دارد او را با آتش بسوزاند.
و نـهی نمود: اینکه زن بیش از پنج کلمـه نزد غیر شوهرش با نامحرم حرف بزند کـه ناچار از آن حرف زدن باشد!؛
و نـهی فرمود: زن با زن دیگر مباشرت داشته باشد (زیر یک لحاف بخوابند) کـه مـیان آنـها لباسی نباشد؛
و نـهی فرمود: زن آنچه کـه مـیان او و شوهرش مـی‌گذرد، بـه دیگران بازگو نماید- که تا اینکه گفت: امام- علیـه السلام فرمود: هر زنی شوهر خود را با زبانش اذیت نماید، خداوند از او نمـی‌پذیرد صرف و عدل (بزرگ و کوچک عملی) و حسنـه‌ای را، که تا اورا از خود راضی نماید اگرچه روزها روزه و شبها عبادت نماید و‌ها آزاد کند و با بهترین اسبها، درون راه خدا (آنچه را خدا راضی هست را) حمل نماید و اولی باشد کـه به آتش وارد شود، و همچنین هست مرد اگر بر زن ستم نماید، سپس فرمود: هر زنی کـه با شوهرش مدارا ننماید و او را بر آنچه توان آن را ندارد، وادار کند، خداوند عمل خوبی از او نمـی‌پذیرد و خدارا ملاقات کند درون حالی کـه بر او غضبناک است. «۱»
۲- محمد بن مسلم، از امام باقر علیـه السلام فرمود: زنی پیش رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم آمد و گفت:
یـا رسول اللَّه ما حقّ الزّوج علی المرأة؟ فقال لها: تطیعه ولا تعصیـه ولا تتصدق من بیته بشئ إلّا باذنـه ولا تصوم تطوّعاً إلّا باذنـه ولا تمنعه نفسها وإن کانت علی ظهر قتب، ولا تخرج من بیته إلّا باذنـه، فان خرجت بغیر إذنـه لعنتها ملائکة السّماء و ملائکة الأرض وملائکة الغضب وملائکة الرحمة حتی ترجع إلی بیتها. فقالت: یـا رسول اللَّه صلی الله علیـه و آله و سلم: من أعظم الناس حقّاً علی الرّجل؟ قال: والده قالت: فمن أعظم الناس حقّاً علی المرأة؟ قال:
زوجها، قالت فما لی علیـه من الحق مثل ما له علی؟ قال: لا ولا من کل مائة واحد، فقالت:
والذی بعثک بالحق لا یملک رقبتی رجل أبدا. ای رسول خدا! حق شوهر برگردن زن چیست؟! فرمود:
۱- او را اطاعت نمائی و نافرمانی نکنید؛
۲- و از خانـه او بدون اجازه، چیزی تصدق نکنید؛
۳- و روزه مستحبی نگیرد، مگر با اجازه او؛
۴- و او را از خود مانع نشو اگرچه درون بالای کوهان شتر باشد؛
۵- و ازخانـه بدون اجازه بیرون نروی، اگر بیرون رود، فرشته‌های آسمان و زمـین و فرشتگان غضب و رحمت، بر او لعنت نماید که تا به خانـه برگردد؛ گفت: ای رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم به منظور مرد چهی حقش بر او بزرگتر است؟ فرمود:
پدرش، گفت: به منظور زن چهی، بزرگترین حق را دارد؟! فرمود: شوهرش، گفت: آیـا من هم بـه او حقی دارم آن گونـه کـه او دارد؟! فرمود: نـه و نـه یک صدم! زن گفت:
سوگند بـه آن کهِ ترا بـه حق فرستاده هست مردی مالک گردن من نخواهد شد ابداً (و هیچ وقت ازدواج نخواهم کرد). «۱»

حقوق خانمـها بر آقایـان

در فصلهای مختلف این کتاب راجع بـه حقوق مرد روایـات زیـاد آورده شده است؛ اما نسبت بـه حقوق خانمـها درون گردن آقایـان علاوه بر محتوای بعضی از فصلهای پیشین بـه مطالب ذیل توجه فرمایید.
خداوند متعال درون قرآن مجید مـی‌فرماید: «ولهنّ مثل الّذی علیـهنّ» و برای زنان هم مانند آنچه کـه برعلیـه آنان است، هست. «۲»
۱- و من حقّها علیـه، أن یشبعها و أن یکسوها و أن یغفر لها اذا جهلت. و از حق زن بر مرد، او را سیر نماید و بپوشاند و اگر از او نادانی دید، او را ببخشد (و گذشت نماید). «۳»
۲- از امام صادق علیـه السلام فرمود: زنی پیش رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم آمد و از حق مرد بر زن پرسید و جواب داد، گفت: حق زن بر مرد چیست؟ فرمود: یکسوها من العری و یطا من الجوع و اذا أذنبت غفر لها، قالت فلیس لها علیـه شییءٌ غیر هذا؟ قال: لا قالت:
لا و اللَّه لا تزوّجت أبداً ثمّ ولّت فقال النّبیّ ارجعی فرجعت فقال انّاللَّه عزّوجلّ یقول: «وان یستعففن خیر لهنّ». او را از برهنگی بپوشاند، و از گرسنگی برهاند، و اگر گناهی سر زد ببخشاید، گفت: جز اینـها به منظور زن چیزی درون گردن مرد نیست؟! فرمود: نـه گفت:
نـه بـه خدا قسم ابدا ازدواج نمـی‌کنم، سپس برگشت برود پیـامبر فرمود: برگرد، برگشت، فرمود: خدای عز وجل فرمود: اگر عفاف داشته باشند، برایشان بهتر هست (یعنی اگر ازدواج نکردی، عفاف داشته باش). «۴»
۳- ولا یقبحها و جهاً. بـه او ترش روئی نکند. «۵»
۴- امـیرمؤمنان علیـه السلام درون حدیث مفصلی بـه پسرش محمد حنفیـه نوشت: المرئة ریحانة و لیست بقهرمانة ... فدارها علی کلّ حال و أحسن الصّحبة لها لیصفوا عیشک. همانا زن (گل) ریحان هست نـه قهرمان .. بعد با او درون هر حال مدارا کن و صحبت با او را نیکو گردان که تا زندگی ات صاف (و شفاف) باشد «۱».
۵- رحم اللَّه عبداً أحسن فیما بینـه و بین زوجته خدا رحمت کند بندهای را کـه مـیان خود و همسرش را اصلاح (و خوش رفتاری) نماید. «۲»
۶- عمرو بن أبی المقدام از أبی جعفر علیـه السلام و عبدالرحمن بن کثیراز أبی عبد اللَّه علیـه السلام فرمود: أمـیرمؤمنان علیـه السلام درون نامـهای بـه امام حسن علیـه السلام نوشت: لا تُملک المرأة من الأمر ما یجاوز نفسها فانّ ذلک أنعم لحالها و أرخی لبالها وأدوم لجمالها فَانّ المرأة ریحانة ولیست بقهرمانة ولا تعد بکرامتها نفسها واغضض بصرها بسترک واکففها بحجابک ولا تطمعها ان تشفع لغیرها فیمـیل من شفعت له علیک معها واستبق من نفسک بقیّةً فانّ امساکک عنـهنّ وهنّ یرین انّک ذو اقتدار خیر من ان یرین حالک علی انکسار. زن را بیش از توانش بـه کار وامدار چون این روش (مناسب و) بهتر بـه حال و آرامش خاطر و دوام زیبائی اوست، همانا زن (مانند گل) ریحانـه هست نـه قهرمانة، و با گرامـی داشتن فوق (العادة و پرداختن زیـاد) او را از حد خود بالاتر نبر (و پر رو نکن)، و چشم اورا با پوشاندن (و تقوای) خود، فرو ببند، و با حجاب خود، او را (از حرام) بازدار، و (راه او را به منظور شفاعت بـه دیگران، (باز مگذار و) بـه طمع نینداز کـه (روزی) شفاعت شونده بر علیـه تو، مـیل نماید (و با او هم دست شود) و برای خودت چیزی (از قدرت) خود نگهدار زیرا خود داری تو از همـه خواسته‌های آنـها درون حالی کـه آنان تورا قدرتمند ببینند، برایت بهتر هست از این کـه حال تو را شکسته (و ناتوان بینند). «۳»
۷- إسحاق بن عمار گوید: بـه ابی عبد اللَّه علیـه السلام گفتم: ما حق المرأة علی زوجها الذی إذا فعله کان محسناً؟ قال: یشبعها ویکسوها وان جهلت غفر لها. حق زن بر شوهرش چیست کـه اگر آن را انجام دهد از نیکوکاران بـه شمار آید؟! فرمود: شکم او را سیر نماید و او را بپوشاند و اگر نادانی کرد، او را ببخشد. «۱»
۸- أبو عبد اللَّه علیـه السلام فرمود: کانت امرأة عند أبی علیـه السلام تؤذیـه فیغفر لها. زنی نزد پدرم علیـه السلام بود و او را اذیت مـی‌کرد (پدرم) آن زن را مـی‌بخشید. «۲»
۹- سماعة بن مـهران، از أبی عبد اللَّه علیـه السلام فرمود: اتّقوا اللَّه فی الضعیفین یعنی بذلک الیتیم والنّساء وانّما هنّ عورة دربارهٔ دو ناتوان (یعنی یتیم و زنـها)، از خدا بترسید همانا آنـها عورت (و شایسته پرهیزند). «۳»
۱۰- یونس بن عمار گوید: أبو عبد اللَّه علیـه السلام کنیز فرزندش إسماعیل را بـه من تزویج نمود و فرمود: بـه او نیکی کن، گفتم: نیکی چیست فرمود: اشبع بطنـها واجنبها واغفر ذنبها، ثم قال: اذهبی وسطک اللَّه ماله. شکمش را سیر نماو اندامش را بپوشان و گناهش را ببخش سپس بـه کنیز فرمود: برو خداوند آنچه او از خیر دارد (یـا مالش را برتو ارزانی دارد). «۴»
۱۱- محمد بن مسلم، از أبی عبد اللَّه علیـه السلام گفت: رسول اللَّه صلی الله علیـه و آله و سلم فرمود: أوصانی جبرئیل بالمرأة حتی ظننت انّه لا ینبغی طلاقها إلا من فاحشة مبینة. جبرئیل آن قدر دربارهٔ زن، بـه من سفارش نمود، خیـال کردم او را نمـی‌شود طلاق داد مگر درون آشکار. «۵»
۱۲- امام صادق علیـه السلام فرمود: رحم اللَّه عبداً أحسن فیما بینـه و بین زوجته فانّ اللَّه عزوجل قد ملکه ناصیتها و جعله القیّم علیـها. خدا رحمت کند بندهای را کـه مـیان خود و زنش را نیکو نماید چون خدای عزّوجلّ جان او را بـه او تملیک نموده و او را بر او سرپرست قرار داده است. «۱»
۱۳- از أبی الحسن موسی علیـه السلام فرمود: إذا وعدتم الصغار فأوفوا لهم، فانّهم یرون أنّکم أنتم الذین ترزقونـهم، وإنّ اللَّه لا یغضب بشئ کغضبه للنساء والصبیـان. هروقت بـه بچه‌ها وعدهای دادید، وفا کنید زیرا آنـها گمان مـی‌کنند کـه روزی آنـها را مـی‌دهید و خداوند برهیچ چیزی مانند (مظلومان) زنان و بچه‌ها غضب نمـی‌کند. «۲»
۱۴- رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم درون حدیث مناهی فرمود: زن بی اجازه شوهر بیرون رود ...
اولی باشد کـه به آتش وارد مـی‌شود و فرمود: وکذلک الرجل إذا کان لها ظالماً و مرد هم این طور هست (اولی کـه به آتش وارد مـی‌شود) اگر بـه زن ظلم نماید. «۳»
۱۵- قال رسول اللَّه صلی الله علیـه و آله و سلم: وعلی الرجل مثل ذلک الوزر والعذاب إذا کان لها مؤذیـا ظالما ومن صبر علی سوء خلق امرأته واحتسبه أعطاه اللَّه (بکل مرة) یصبر علیـها من الثواب مثل ما اعطی ایوب علی بلائه ... رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم فرمود: وعین این وزر و عذاب، (که درون روایت قبلی گفته شد) بر مرد هم هست، اگر زن را اذیت و ستم نماید، و هربر اخلاق بد زنش صبر کند و امـید اجر داشته باشد، خداوند بـه هر مرتبه آن کـه صبر مـی‌کند، ثواب عطا فرماید بـه اندازهای کـه به ایوب علیـه السلام داده درون مقابل صبر بر بلاها (و گرفتاری‌ها) یش. «۴»

ثواب صبر بـه اخلاق بد همسر

اعضای خانواده درون گرو رفتار بزرگ خانواده‌اند کـه آنـها را چگونـه ببار آورد و تربیت نماید و به جامعه تحویل دهد، اگر درون فضای خانـه و خانواده محبت و علاقه و رفاقت و دوستی حکم فرما شود: زندگی شیرین و صمـیمـی خواهد شد و گرنـه خشونت و اخلاق ناپسند جای آنـها را خواهد گرفت؛ بدین خاطر درون دین اسلام دستورات اکید آمده هست که سرپرست خانـه با برخوردهای زیبا و خوب، اعضای خانواده را بـه زندگی، دلبسته و وابسته نماید و امـید را درون دلشان زنده کند و از هرگونـه برخورد زشت و نگران کننده بپرهیزد کـه عواقب خطرناک و وخیمـی درون پی خواهد داشت کـه آن سرش ناپیدا.
در روایـات و اخبار فراوان نیز، بـه رفتار زیبا و اخلاق نیکو مخصوصاً با اعضای خانواده، تشویق و ترغیب زیـاد آمده است، زیرا قوام زندگی و موفقیت وکامـیابی مرهون این خصلت و صفت پسندیده و انسانی است. بـه چند روایت توجه فرمایید.
۱- إسحاق بن عمار: از أبی عبد اللَّه علیـه السلام رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم فرمود: إنّما مثل المرأة مثل الضلع المعوج إن ترکته انتفعت بـه وإن أقمتهرته. وفی حدیث آخر استمتعت به. همانا مثل زن مانند دنده کج هست اگر بـه حال خود واگذاری بهرهمند شوی و اگر راستش کنی مـی‌شکند، و در حدیث دیگر بـه جای «انتفعت، استمتعت» آمده است. «۱» ۲- محمد واسطی گفت: أبو عبد اللَّه علیـه السلام فرمود: انّ إبراهیم شکا إلیـاللَّه ما یَلْقی من سوء خلق ساره فأوحی اللَّه إلیـه: انما مثل المرأة مثل الضلع المعوج ان أقمتهرته و ان ترکته استمتعت بـه اصبر علیـها. حضرت ابراهیم از بدی اخلاق سارا بـه خدا شکایت نمود، خداوند بـه او وحی نمود، همانا مثل زن مانند دنده کج هست اگر بـه حال خود واگذاری بهرهمند شوی و اگر راستش کنی مـی‌شکند، بـه (بد اخلاقی او) صبر کن. «۲»
۳- حسین بن زید: از امام صادق: از پدرانش علیـهم السلام- درون حدیث المناهی- از رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم- فرمود: (ألا) و من صبر علی خُلق امرأة سیئة الخُلق واحتسب فی ذلک الأجر أعطاه اللَّه ثواب الشاکرین (فی الاخرة). آگاه باش هربه خاطر خدا بـه اخلاق زن بد اخلاق، صبر نماید خداوند درون آخرت اجر شکر گذاران را بـه او عطا فرماید. «۳» ۴- پیـامبر صلی الله علیـه و آله و سلم فرمود: من صبر علی سوء خلق امرأته أعطاه (اللَّه) من الأجر ما أعطاه داود علیـه السلام علی بلائه، ومن صبرت علی سوء خلق زوجها أعطاها مثل (ثواب) آسیة بنت مزاحم. هر (مردی) بـه اخلاق بد همسرش صبر نماید خداوند از اجر عطا نماید آنچه را کـه در صبر بـه بلا، به منظور داود عطا نموده است، و هر (زنی) بـه اخلاق بد شوهرش صبر کند، خداوند مانند ثواب آسیـه مزاحم (زن فرعون) را بـه او عطا نماید. «۱»
۵- ألا ومن صبر علی خلق امرأة سیئة الخلق واحتسب فی ذلک الاجر أعطاه اللَّه ثواب الشاکرین فی الاخرة، ألا وأیماامرأة لم ترفق بزوجها وحملته علی ما لا یقدر علیـه وما لا یطیق لم تقبل منـها حسنة وتلقی اللَّه (وهو) علیـها غضبان. (حضرت فرمود:) آگاه باش هربه اخلاق زن بد اخلاق، صبر نماید و در این صبر پاداش خدا را درون نظر گیرد، خداوند به منظور او ثواب شکرگزاران را درون آخرت عطا نماید، آگاه باش هر زنی با شوهرش مدارا نکند و اورا برچیزی کـه قدرت و طاقت آن را ندارد، وادار سازد، از او حسنـهای قبول نمـی‌شود و خدارا ملاقات نماید درون حالی بر او غضبناک است. «۲»
۶- جابر (بن یزید جعفی)، از أبی عبد اللَّه (علیـه السلام) فرمود: انّ اللَّه کتب علی الرجال الجهاد و علی النساء الجهاد فجهاد الرجل ان یبذل ماله ودمـه حتی یقتل فی سبیل اللَّه، وجهاد المرأة ان تصبر علی ما تری من اذی زوجها وغیرته. خداوند برمردان و زنان، جهاد را نوشته (و واجب نموده) است، بعد جهاد مرد بذل مال و جان هست تا درون راه خدا کشته شود، و جهاد زن آن هست که بر اذیت وغیرت (و سختگیری) شوهرش، صبر نماید. «۳»

بیرون رفتن خانم بی اجازه شوهر

زن از نظر روحی و جسمـی، لطیف و تأثّرپذیر هست لذا درون شرایع آسمانی مخصوصاً درون شریعت اسلام از حضور این قشر از جامعه را، درون محافل عمومـی و جوامع همگانی حتی به منظور نماز جمعه و عید فطر و عید قربان هم «۴»، بنا بـه عللی، ممانعت بـه عمل آورده است؛
۱- جلوگیری از متلاشی شدن خانواده‌ها! زیرا بانوان اگر درون جامعه مانند مردان ظاهر شوند و خود نمائی نمایند، یـا خود منحرف مـی‌شوند و یـا مردان را با جلوه گری احیـاناً با عشوه گری خود بـه انحراف مـی‌کشانند؛
۲- حضورشان درون اجتماع و صحبت با هم جنسان خود، بتدریج متأثر شده دچار افسردگی و یـا بد رفتاری با شوهر خود خواهند شد؛
۳- درون اثر این ممارستها بـه طور ناخواسته بـه منجلاب و تباهی گرفتار خواهند شد.
۴- چیزهای خانمانسوز و خانـه بر انداز را، از هنان و همنوعان خود یـاد گرفته و در موقعیتهای مناسب، اجرا مـی‌کند.
وعلل زیـادی کـه باکمـی تفکر، به منظور هرکسی روشن مـی‌شود، و برای این کـه شوهران صلاحیت حضور درون این گونـه جاها را خوب تشخیص مـی‌دهد، بدینجهت درون این باره فرمایشاتی دارند کـه نمونـه هائی از آن را مـی‌آوریم.
۱- عبد الملک بن عمـیر، از أبی عبد اللَّه علیـه السلام فرمود: أربعة لا تقبل لهم الصلاة الامام الجائر، والرجل یؤم القوم وهم له کارهون، والعبد الابق من موالیـه من غیر ضرورة، والمرأة تخرج من بیت زوجها بغیر إذنـه. چهار گروهند کـه نمازشان قبول نمـی‌شود!؛
الف- رهبر ستمگر؛
ب- -مردی کـه به قومـی امامت نماید کـه آنـها او را دوست ندارند؛
ج- بندهای کـه از موالیـان خود بدون ضرورت، بگریزد؛
د- و زنی کـه بدون اجازه شوهر از خانـه بیرون رود. «۱»
۲- حسین بن زید، از امام صادق، از پدران بزرگوارش علیـهم السلام از پیـامبر صلی الله علیـه و آله و سلم- درون حدیث مناهی- فرمود: ونـهی أن تخرج المرأة من بیتها بغیر اذن زوجها، فإن خرجت لعنـها کل ملک فی السماء وکل شئ تمر علیـه من الجن والانس حتی ترجع إلی بیتها ...، ونـهی نموده هست که، زن از خانـهاش بی اجازه شوهر، بیرون رود، چنانچه خارج شود، بر او لعنت فرستند، فرشتگان وتمامـی چیزهائی کـه از کنار آن بگذرند از جن و انس که تا به خانـهاش برگردد. «۱»
۳- و از او علیـه السلام سؤال نمودم عن المرأة لها أن تخرج من بیت زوجها بغیر إذنـه؟ قال: لا. از زن آیـا مـی‌تواند بی اجازه شوهر از خانـهاش بیرون رود؟! فرمود: نـه. «۲»
۴- محمد بن مسلم، از امام باقر علیـه السلام فرمود: زنی پیش رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم آمد و گفت:
یـا رسول اللَّه ما حق الزوج علی المرأة؟ فقال لها:. ... ولا تخرج من بیته إلا باذنـه، فان خرجت بغیر إذنـه لعنتها ملائکة السماء وملائکة الأرض و ملائکة الغضب و ملائکة الرحمة حتی ترجع إلی بیتها. حق مرد برگردن زن چیست؟! فرمود: ... و ازخانـه بدون اجازه بیرون نرود، اگر بیرون رود، فرشته‌های آسمان و زمـین و فرشتگان غضب و رحمت، بر او لعنت نماید که تا به خانـه برگردد. «۳»
۵- ولید بن صبیح، از أبی عبد اللَّه علیـه السلام گفت: رسول خداصلی اللَّه علیـه وآله فرمود:
أیة امرأة تطیبت ثم خرجت من بیتها فهی تلعن حتی ترجع إلی بیتها متی رجعت. هر زنی خود را خوشبو نموده و از خانـه خود بیرون رود، لعنت کرده مـی‌شود که تا به خانـه برگردد. «۴»

غیرت زنانـه

در دوران زندگی زن و شوهر، مراحل گوناگون وجود دارد، بعضی از اوقات زن بـه خاطر علاقه زیـاد بـه شوهرش اورا تحت نظر دارد کـه مبادا زن دیگری، بر زندگی او وارد شود! و گاهی زن بـه اندازهای بـه شوهر فشار مـی‌آورد کـه او را از راه مستقیم منحرف کرده و از خود دور مـی‌سازد؛ روایت درون باره اولی از فرط محبت و دوست داشتن تلقی و دومـی را زاییده کفر مـی‌داند توجه کنید.
۱- صفوان، ازاسحاق بن عمارگفت: بـه ابا عبد اللَّه علیـه السلام گفتم: المرأة تغار علی الرجل تؤذیـه قال: ذاک من الحبّ. زن به منظور مردش غیرت ورزیده اذیتش مـی‌کند، فرمود: آن از دوست داشتن است. «۱»
۲- امـیر مؤمنان علیـه السلام فرمود: غیرة المرأة کفر وغیرة الرجل ایمان. غیرت زن (در بد رفتاری بامرد) کفر هست و غیرت مرد ایمان!. «۲»
۳- رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم فرمود: الغیرة من الإیمان والبذاء من الجفاء. غیرت از (گروه) ایمان و بد دهنی از (دسته) ستم است. «۳»
۴- رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم فرمود: کتب اللَّه الجهاد علی رجال امتی والغیرة علی نساء امتی فمن صبر منـهم واحتسب أعطاه أجر شـهید. خداوند جهاد را بـه مردان امت من نوشته و غیرت را به منظور زنان امتم، بعد هربه (غیرت) آنـها صبرنماید، (خداوند) اجر شـهید براو عطا فرماید. «۴»

حسادت چه کارها کـه نکند

چه کارها کـه نکند!! انسان درون گذران عمر حتما هشیـار و آگاهانـه زندگی نماید، که تا با کوچکترین غفلت، خود رابه درد سر نینداخته و آبروی خود را بـه باد ندهد؛ مراقب اعمال و رفتار خود باشد مبادا، با کمترین بی توجهی بنیـان خانـه و خانوادهاش را متزلزل ساخته و بر اندازد؛ مخصوصاً مواظب باشد حس حسادت همسرش را تحریک و بیدار نکند، زیرا حسد از صفات مذمومة و ناپسندی هست که پیـامدهای خطرناک و بدبخت کننده دارد بـه طوری کـه در قرآن کریم خطاب بـه پیـامبر صلی الله علیـه و آله و سلم مـی‌فرماید: بنام بخشاینده مـهربان: بگو پناه مـی‌برم بـه پروردگار سپیده صبح از شر هر آفریدهای و از شر تاریکیـها وقتی کـه جهان را فرا گیرد و از شر زنـهای افسونگر وقتی کـه به گره مـی‌دمد (و بر آن افسون مـی‌خواند) و از شرّ حسودان هنگامـی کـه حسد مـی‌ورزند. «۵»
پس وقتی آتش حسد آدمـی را فراگیرد و غلیـان کند و در دل زبانـه کشد، از هیچ گونـه رسوایی و جنایت و خیـانت وو ... فروگذار نخواهد شد، پناه برخدا!! بـه روایت ذیل دقت نمائید.
۱- ابن أبی عمـیر: از عبد الرحمن بن حجاج گوید: بینما رسول اللَّه صلی الله علیـه و آله و سلم قاعد إذ جاءت امرأة عریـانة حتی قامت بین یدیـه فقالت: یـا رسول اللَّه، انّی فجرت فطهّرنی، قال: و جاء رجل یعدو فی اثرها فألقی علیـها ثوباً، فقال ما هی [منک]؟ قال: صاحبتی یـا رسول اللَّه خلوت بجاریتی فصنعت ما تری قال: ضمّها إلیک، ثمّ قال: انّ الغیراء لا تبصر أعلی الوادی من أسفله. (روزی) رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم نشسته بود، زن و عریـان آمد و پیش روی آن حضرت ایستاد و گفت: ای رسول خدا من زنا کردهام مرا پاک کن (سنگ سارم نما چون شوهردارم)! و مردی پشت سر او مـیدوید و آمد لباسی روی آن زن انداخت، حضرت پرسید او با تو چه نسبتی دارد؟ عرض کرد: ای رسول خدا زن من است، من با کنیزم خلوت کرده بودم (و او آمد و ما را دید) دست بـه این کار زد کـه دیدی، فرمود: او را بردار (وببر) زن غیرت دار (در حسادت زنانگی) بالای وادی را از پایینش نمـی‌بیند (و تشخیص نمـی‌دهد). «۱»
۲- یونس بن یعقوب: از سعیدة گفت: بعثنی أبو الحسن علیـه السلام إلی امرأة من آل الزبیر لأنظر إلیـها أراد أن یتزوّجها- إلی ان قالت: فتزوّجها فلمّا بلغ ذلک جواریـه جعلن یأخذن بأردانـه وثیـابه وهو ساکت یضحک لا یقول لهن شیئاً، فذکر انّه قال: ما شئ مثل الحرائر. ابوالحسن علیـه السلام مرا به منظور پسندیدن زنی از آل زبیر فرستاد کـه اراده ازدواج با او را داشت، و با او ازدواج نمود .... وقتی کـه کنیزان آن حضرت از قضیـه با خبر شدند دامن و لباس آن حضرت را مـی‌گرفتند (که ماهستیم زن دیگر چرا؟!) و حضرت ساکت بود ومـی خندید و چیزی بـه آنـها نمـی‌گفت ویـادش آمد کـه مـی‌فرمود: هیچ چیز (از نظر شخصیت و متانت و دوست داشتنیتر) مانند زنان آزاد نمـی‌شود. «۲»

اگر سجده بـه غیر خدا جایز بود

در شریعت اسلام به منظور استحکام بخشیدن بـه بنیـان زندگی خانوادگی، بـه اطاعت بانوان از همسرانشان: درون حد بالا و فوق تصور: سفارش شده هست بگونـهای کـه اگر سجده بـه غیر خدا جایز بود، بـه خانمـها دستور مـی‌دادند کـه به شوهرانشان سجده نمایند و از آنـها فرمان برداری کنند! زیرا بانوانند کـه به کانون خانواده گرمـیت مـی‌بخشند و با عواطف سرشار وجودی خود، افراد خانواده را، دور هم جمع مـی‌نمایند و مانند حلقه‌های زنجیر بـه هم پیوند مـی‌دهند وچشم و چراغ زندگی هستند؛ درروایت آمده هست بانوئی بـه حضور رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم آمد و از حق شوهر به منظور زن سؤال نمود و حضرت تعدادی از آن حقوق را بیـان نمود، زن بعد از شنیدن این حقوق، عرض کرد ای رسول خدا من از این ساعت مردان را بر خود حرام کردم و تصمـیم گرفتم کـه دیگر ازدواج نکنم و زیر این همـه مسؤلیت نروم چون من توانائی بـه جا آوردن آنـها را ندارم.
۱- سلیمان بن خالد: از أبی عبد اللَّه علیـه السلام فرمود: ان قوماً أتوا رسول اللَّه صلی الله علیـه و آله و سلم فقالوا: یـا رسول اللَّه إنّا رأینا أناساً یسجد بعضهم لبعض فقال: رسول اللَّه صلی الله علیـه و آله و سلم لو أمرت أحداً أن یسجد لأحد لأمرت المرأة أن تسجد لزوجها. گروهی پیش رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم آمدند و گفتند: ای رسول خدا ماانی را دیدیم بعضی بـه بعض دیگر سجده مـی‌کرد؟! فرمود: اگر من امر مـی‌کردمـی بهی سجده کند، امر مـی‌نمودم زن بـه شوهرش سجده نماید. «۱»
۲- رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم فرمود: لایصلح لبشر أن یسجد لبشر و لو صلح لأمرت المرأة أن تسجد لزوجها، ...
صلاحیت ندارد (و جایز نیست) بشر به منظور بشر دیگر سجده کند، اگر (چنین چیزی) جایز بود، البته امر مـی‌کردم زن بـه شوهرش سجده نماید ... «۱»
۳- علی بن حسان از عمویش عبد الرحمن، از أبی عبد اللَّه علیـه السلام گفت: رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم فرمود: لو أمرت أحدا أن یسجد لأحد لأمرت المرأة أن تسجد لزوجها. اگرامر مـی‌نمودمـی بری سجده کند، البته امر مـی‌کردم زن بر شوهرش سجده نماید. «۲»

تقسیم وظایف

زن موجودی هست بنا بـه روایـات کـه خداوند آنـها را از باقیمانده خمـیره یـا از دنده چپ، آدم آفرید که تا انیس مرد و مونس شوهر شود و همگام با او به منظور چرخش زندگی و تربیت فرزندان و ده‌ها مسائل دیگر: یـاری رساند؛ البته از نظر اسلام، به منظور بانوان الزام آور نیست کـه این کارها را انجام دهند بلکه نوعی مساعدت بـه شوهران و برداشتن بار از دوش همسرانشان مـی‌باشد؛ و از آنجائی کـه باید زندگی به منظور طرفین شیرین و دوست داشتنی شود: خیلیـها وظایف و کارهای مربوط بـه زندگی مشترک را مـیان خود و همسرانشان تقسیم مـی‌کنند که تا سنگینی بار زندگی درون دوش هر دوی زوجین باشد و باهم همکاری نمایند، که تا با خوشی و خرّمـی بـه سر منزل مقصود برسند و واقعاً کار پسندیده ایست و مورد قبول خردمندان جهان.
۱- أبی البختری: از أبی عبد اللَّه علیـه السلام: از پدر بزرگوارش علیـه السلام فرمود تقاضی علیّ و فاطمة إلی رسول اللَّه صلی الله علیـه و آله و سلم فی الخدمة فقضی علی فاطمة علیـها السلام بخدمتها ما دون الباب، وقضی عَلی علیّ علیـه السلام بما خلفه قال: فقالت فاطمة: فلا یعلم ما دخلنی من السرور إلا اللَّه باکفائی رسول اللَّه صلی الله علیـه و آله و سلم تحمل أرقاب الرجال. علی و فاطمـه علیـهما السلام به منظور تعیین (و تقسیم کار) بـه خدمت رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم آمدند، فرمود: کارهای پشت دَر (داخل خانـه) با فاطمـه و بیرون دَر باعلی باشد، فاطمـه فرمود:ی غیر از خدا ندانست کـه چقدر از این حکم خوشحال شدم، از این کـه رسول خدا (کارهای سخت را) بـه گردن مردان گذاشت (و مرا از کار بیرون، معاف داشت و راحت نمود). «۱»
۲- نجم از امام باقر علیـه السلام فرمود: انّ فاطمة علیـها السلام ضمنت لعلیّ علیـه السلام عمل البیت والخُبز و قَمِّ البیت، و ضمن لها علیٌّ علیـه السلام ماکان خلف الباب نقل الحطب و ان یجیء بالطّعام. همانا فاطمـه علیـها السلام بـه علی علیـه السلام کار خانـه و خمـیر و نان پختن و جارو (کارهای داخل خانـه) را ضمانت کرد و علی علیـه السلام هم کارهای بیرون از خانـه، حمل هیزم و طعام آوردن را ضامن شد!. «۲»

وجوب اطاعت خانم از شوهر

با تجربه ثابت شده هست که از هم گسیختگی و متلاشی شدن یک اجتماع یـا یک خانواده درون اثر گردن فرازی و نافرمانی افراد آن جامعه و خانواده، بـه فرمان روا و بزرگ خانواده است، بدین منظور و برای اینکه نظم خانواده و جامعه از هم نگسلد و فرو نپاشد دستور دادهاند از بزرگان اطاعت شود بخصوص بانوان از شوهران خود اطاعت و فرمان برداری نمایند.
۱- عبد اللَّه بن سنان: از أبی عبد اللَّه علیـه السلام فرمود: انّ رجلا من الأنصار علی عهد رسول اللَّه صلی الله علیـه و آله و سلم خرج فی بعض حوائجه فعهد إلی امرأته عهداً ان لا تخرج من بیتها حتی یقدم، قال: و انّ اباها قد مرض فبعثت المرأة إلی رسول اللَّه صلی الله علیـه و آله و سلم تستأذنـه أن تعوده فقال: لا اجلسی فی بیتک واطیعی زوجک قال: فثقل فأرسلت إلیـه ثانیـاً بذلک فقال: اجلسی فی بیتک واطیعی زوجک قال: فمات أبوها فبعثت إلیـه إن أبی قد مات فتأمرنی ان اصلّی علیـه فقال: لا، اجلسی فی بیتک واطیعی زوجک قال: فدفن الرجل فبعث إلیـها رسول اللَّه صلی الله علیـه و آله و سلم:
انّ اللَّه قد غفر لک و لأبیک بطاعتک لزوجک. مردی درون زمان رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم به منظور بعضی از نیـازمندی‌هایش بیرون رفت و به زن خود سفارش کرد که تا برگشتنش از خانـه بیرون نرود، (درطول سفر که تا بازگشت شوهر)، پدر زن مریض شد، زنی را پیش رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم فرستاد اجازه عیـادت از پدر را خواست، فرمود: نـه، درون خانـه ات بنشین و از شوهرت اطاعت نما؛ بیماری پدر سنگین شد دوباره از رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم اجازه خواست؟ فرمود: درون خانـه بنشین و از شوهرت اطاعت کن! پدرش فوت کرد سومـین بار بـه سوی رسول خدای را فرستاد کـه اجازه حضور درون نماز مـیت پدر را خواستار شد؟ فرمود: نـه، درون خانـه ات بنشین و از شوهرت فرمان بر؛ پدر دفن شد، رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم بـه سوی آن زنی را فرستاد و فرمود: همانا خداوند بـه خاطر اطاعت از شوهرت، هم تورا بخشید و هم پدرت را. «۱»

مراقبت بر آزادی خانمـها

آزادی زنان یکی از مسائل بحثانگیز و مورد اظهار نظرهای گوناگون و تلاقی افکار مختلف، مـی‌باشد.
یکی مع آزادی کامل و دیگری خواهان اعتدال و سومـی سختگیر و خشن و ..؛ ولی اگر منصفانـه قضاوت کنیم و با وجدان خود بـه حل و فصل قضیـه بپردازیم، وجداناً مـی‌پذیریم از آن روز کـه بانوان قدم بـه عرصه گشت و گذار وب و کار و اشتغال گوناگون، گذاشتند، کنترل اوضاع از دست خارج شده و جامعه رو بـه تباهی و انحطاط اخلاقی و غیره، مـی‌رود، زیرا خداوند به منظور بقای نسل و استمرار تولید آن جذابیت و کشش دو جنس مخالف را، درون روح و روان آنـها متمرکز ساخته است، اگر رادع و مـهار کنندهای درمـیان نباشد، آرامش و اطمـینان و خوشبختی و سعادت، خانواده‌ها از مـیان برداشته خواهد شد؛ این را نیز مـی‌دانیم کـه خداوند، مادربزرگمان «حوّا» را از زیـادی گِلِ یـا از دنده پدر بزرگ مان «آدم» آفرید یعنی زن درون واقع جزء بدن مرد و مکمّل وجود اوست، بدین سبب مرد مورد علاقه زن و آرامش بخش وجود اوست، اگر حفظ شرافت و اصالت خانوادگی و مراقبت از شخصیت خود نشود و بالاتر از همـه اینـها اگر از نظر ایمان کم بهره و خدا ترسی اش ضعیف باشد، درون هر موقعیتی کـه پیش آید و (مقتضی موجود و مانع مفقود) باشد، بـه هر مردی برسد خود را تسلیم نموده و آماده کامجوئی خواهد بود؛ بدین خاطر زیـاد سفارش شده است، زنان را رها نساخته و برایشان آزادی کامل داده نشود که تا خدای نکرده بـه پرتگاه خطرناک شـهوات نفسانی، سقوط ننمایند.
بدینجهت هست که شرایع آسمانی بالأخص شریعت اسلام درون این باره، دستورات و فرمانـهای زیـاد صادر کرده است؛
الف- و پسر کـه به سن بلوغ رسیدند، فوراً ازدواج نمایند، مخصوصاً درون اوان بلوغ و پیش از آنکه بـه اصطلاح چشمشان باز شود؛
ب- تعیین تکالیف و تقسیم وظایف نموده و زن و مرد را به منظور عمل بـه آن، فراخوانده است، بانوان کارهای داخل خانـه و آقایـان بیرون از خانـه را انجام دهند؛
ج- به منظور هردو قشر اکیداً دستور داده هست که حجاب خود را حفظ نمایند و از حرام بپرهیزند و چشمان خود را از نامحرم بپوشانند؛
د- تأمـین خوراک و پوشاک و مسکن را بـه عهده مردان گذاشته هست تا آنان درون بیرون تکاپو نموده و به تلاش خود ادامـه دهند و وظیفه مادری و تربیت و بزرگ نمودن اطفال را بر عهده بانوان گذاشته هست تامـی توانند از خود نمائی و ظاهر شدن درون بیرون، بپرهیزند؛
در واقع کشش ساختمان وجودی زن و مرد را درون نظرگرفته و کارهای سخت و جنگ و ساخت و ساز جامعه را بر گُرده آقایـان و مشغله‌های وقت گیر و سر وکله زدن با گلهای زندگی و پخت وپز و .. را بـه عهده بانوان گذارده که تا تعادل زندگی بهم نخورد و هرپی کار خود باشد؛
و نیز از ظهور بانوان درون مجامع عمومـی و محافل همگانی جلوگیری بـه عمل آید مگر درون موارد ضروری.
به روایـاتی درون این مورد توجه فرمائید.
۱- فاطمة امام حسین، از پدر بزرگوارش، از علی بن أبی طالب علیـهم السلام، از پیـامبر صلی الله علیـه و آله و سلم فرمود: النساء عیّ وعورات فداووا عیّهن بالسکوت و عوراتهنّ بالبیوت. زنـها عاجز و واجب السّتر هستند بعد ناتوانی آنـها را با سکوت (دربرابر آنـها) و پوشیده ماندنشان را درون خانـه‌هامداوا کنید. «۱»
۲- علی بن عیسی درون کتاب (کشف الغمة) از کتاب أخبار فاطمة علیـها السلام ابن بابویـه از علی علیـه السلام فرمود: نزد رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم بودیم فرمود: أخبرونی أیّ شئ خیر للنساء؟
فعیینا بذلک کلّنا حتی تفرّقنا، فرجعت إلی فاطمة علیـها السلام فأخبرتها بالذی قال لنا رسول اللَّه (صلی الله علیـه و آله و سلم) ولیس أحد منّا علمـه ولا عرفه، فقالت: ولکنّی أعرفه خیر للنساء أن لا یرین الرجال ولا یراهن الرجال، فرجعت إلی رسول اللَّه صلی الله علیـه و آله و سلم فقلت: یـا رسول اللَّه سألتنا أیّ شئ خیر للنساء خیر لهنّ أن لا یرین الرجال ولا یراهنّ الرجال، فقال: من أخبرک، فلم تعلمـه وأنت عندی؟ قلت: فاطمة، فأعجب ذلک رسول اللَّه صلی الله علیـه و آله و سلم و قال: انّ فاطمة بضعة منی. بـه من خبر دهید چه چیز به منظور زنـها بهتر؟! بعد همـه ما واماندیم (نتوانستیم جواب دهیم) همگی متفرّق شدیم، من بـه سوی فاطمة علیـها السلام برگشتم و جریـان را گفتم: فرمود من مـی‌دانم: بهترین کار به منظور زنان آنست کـه نـه زنـها مردان (نامحرم) را و نـه مردها زنان (نامحرم) راببینند؛ بعد به سوی رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم برگشتم و گفتم: ای رسول خدا سؤالی کـه از ما پرسیدی چه چیز به منظور زنـها بهتر؟! (جوابش این است)، بهترین کار به منظور زنان آنست کـه نـه زنـها مردان (نامحرم) را و نـه مردها زنان (نامحرم) راببیند؛ فرمود: کهِ بـه تو خبر داد (و یـاد داد؟!) عرض کردم فاطمة، رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم تعجب کرد و فرمود: همانا فاطمة پارهای از من است. «۲»
۳- وهب، از أبی عبد اللَّه (علیـه السلام) فرمود: قال أمـیر المؤمنین علیـه السلام: خلق الرجال من الأرض وإنّما همّهم فی الأرض، وخُلقت المرأة من الرجال وإنّما همّها فی الرجال فاحبسوا نساءکم یـا معاشر الرجال امـیرمؤمنان علیـه السلام فرمود: مردان از زمـین آفریده شدهاند (بدینجهت) همت آنـها درون زمـین (وبهره برداری از آن) هست و زنـها از مردان بـه وجود آمدهاند و همت آنان درون مر دان است، بعد زنان تان را حبس نمائید (و از آنـها مراقبت کنید) ای گروه مردان. «۱»
۴- غیـاث بن إبراهیم، از أبی عبد اللَّه علیـه السلام فرمود: إنّ المرأة خُلقت من الرجل و إنّما همّتها فی الرجال فأحبّوا نساءکم، وإنّ الرجل خلق من الأرض فانّما همّته فی الأرض. همانا زن از مرد آفریده شده است، و به یقین همت آنـها درون مردان است، بعد زنانتان را دوست بدارید و مرد از زمـین خلق شده و همت او درون زمـین است. «۲»
۵- رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم ضمن بیـاناتی فرمود: ... فقصّروا أجنحة نسائکم ولا تطوّلوها فإنّ فی تقصیر أجنحتها رضیً وسروراً و الجنة بغیر حساب، احفظوا وصیتی فی أمر نسائکم حتی تنجوا من شدة الحساب، ومن لم یحفظ وصیتی فما أسوء حاله بین یدی اللَّه و قال علیـه السلام: النساء حبائل الشیطان. بعد بالهای زنانتان را کوتاه نمایید و آن را بلند نکنید، زیرا درون کوتاه بالهای آنـها، رضایت و شادی و وارد شدن درون بهشت هست بدون حساب.
وصیت مرا درون باره زنانتان حفظ کنید، که تا از شدت حساب (قیـامت) نجات یـابید، و هروصیت مرا حفظ ننماید، بعد چقدر حال او بد خواهد شد درون پیشگاه خدا، وباز فرمود: زنـها دامـهای شیطانند (به هراین دام گسترده شود درون آن دام افتاده و تباه خواهد شد)!. «۳»
۶- فرمود: إنّ فاطمة دخل علیـها علی بن أبی طالب علیـه السلام وبه کآبةٌ شدیدة فقالت فاطمة علیـها السلام: یـا علی ما هذه الکآبة؟ فقال علیّ علیـه السلام سألنا رسول اللَّه صلی اللَّه علیـه وآله عن المرأة ما هی؟ فقلنا عورة، فقال فمتی تکون أدنی من ربها؟ فلم ندر فقالت فاطمة لعلی علیـه السلام:
ارجع إلیـه فأعلمـه أنّ أدنی ما تکون من ربّها أن تلزم قعر بیتها، فانطلق فأخبر رسول اللَّه صلی الله علیـه و آله و سلم ما قالت فاطمة علیـها السلام، فقال رسول اللَّه صلی الله علیـه و آله و سلم: إن فاطمة بضعة منی. همانا علی بن ابی طالب علیـهما السلام بـه (منزل) فاطمـه داخل شد و در او غمگینی (و خستگی) شدید دیده مـی‌شد، بعد فاطمـه علیـها السلام گفت ای علی این چه ناراحتی هست (در سیمای تو؟!،) علی علیـه السلام گفت: رسول خدا از ما درون باره زن سؤال نمود کـه چیست او (یعنی زن)؟ گفتیم: عورت است، فرمود: کی بـه خدا نزدیکتر مـی‌شود؟! ما (هیچکدام نفهمـیدیم و) درک نکردیم فاطمـه بـه علی گفت: برگرد خدمت رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم و اعلام کن (زن) زمانی بـه خدا نزدیک مـی‌شود کـه در توی خانـهاش (بنشیند و) ملازم آن باشد؛ بعد رفت و به رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم خبر داد آنچه کـه فاطمـه علیـها السلام گفته بود فرمود: فاطمـه پارهای از من است. «۱»
۷- رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم فرمود: النساء عورة احبسوهن فی البیوت واستعینوا علیـهن بالعری. زنـها عورت هستند آنـها را درون خانـه حبس نمائید (و بازدارید) و بر آنـها یـاری رسانید با بی بهره و محروم از بیرون رفتن (یـا با برهنگی یعنی بـه آنـها از نظر پوشاک، زیـاد نپردازید که تا هوس بیرون رفتن را ننمایند). «۲»
۸- أبی هریرة، از پیـامبر صلی الله علیـه و آله و سلم فرمود: من کان یؤمن بالله والیوم الاخر فلا یدع حلیلته تخرج إلی ال. هربه خدا و قیـامت ایمان آورده است، بعد نگذارد خانمش بـه (عمومـی) برود، (زیرا محل شدن واعضای زیرین آشکار و عیبها روشن شدن و مرکز تلاقی افکار زنانـه و صحبتهای ناگوار وو .. است). «۳»
۹- س، از امام صادق، از پدرانش علیـهم السلام فرمود: قال علی علیـه السلام: من أطاع امرأته فی أربعة أشیـاء أکبّه اللَّه علی منخریـه فی النّار قیل وما هی؟ قال: فی الثیـاب الرقاق والات والعرسات والنایحات. علی علیـه السلام فرمود: هردر چهارچیز بـه زنش اطاعت نماید، خداوند او را بـه دودماغ (یعنی بـه رو) بـه آتش اندازد، گفتند: آن چهار چیست؟! فرمود: درون لباس نازک و ها و عروسیـها و نوحه خوانیـها. «۴»
۱۰- عبد الرحمن بن کثیر، از أبی عبد اللَّه (علیـه السلام) فرمود: امـیر مؤمنان علیـه السلام درون نامـهای کـه به امام حسن علیـه السلام فرمود: إیـاک ومشاورة النساء فإنّ رأیـهنّ إلی الإفْن، و عزمـهنّ إلی الوهن، واکفف علیـهنّ من أبصارهن بحجابک ایّاهنّ فانّ شدة الحجاب خیر لک ولهنّ من الإرتیـاب، ولیس خروجهنّ بأسدّ من من لا یوثق بـه علیـهنّ، فإنّ استطعت أن لا یعرفن غیرک من الرجال فافعل. مبادا با زنان م نمائی، ز یرا رأی آنـها بـه ضعف و قصدشان بـه سستی است، و ببند چشمانشان را با حجاب خود بر آنـها، همانا سختگیری درون حجاب، به منظور تو و آنـها بهتر هست از هوسرانی (و بـه انحراف کشیده شدن)؛ بیرون رفتن آنـها (از خانـه) مطمئن تر از ورود اشخاص بی اطمـینان بر آنان، (و خطرش کمتر و بازدارندهتر) نیست، اگر مـی‌توانی (کاری کنی کـه همسرانت) مردی را جزتو نشناسند، (این کار را) . «۱»

حکم زدن خانم

واژه «ضَرْب» «زدن» از لغات مشترک هست و معنای متفاوت دارد، زدن فیزیکی، اخلاقی، روانی و ..
در اصطلاح و محاورات روزانـه هم فرق مـی‌کند، من تورا مـی‌ (در بیکار نمودنی را از کار)، مخ او را زدم، خود را این طرف و آن طرف زدم (تغلا نمودم)، طوری اورا زدم کـه حالا حالاها نمـی‌تواند، بـه کارش ادامـه دهد یـا بلند شود و به معنای تنبیـه و یـازدن واقعی هم آمده هست و از این قبیل.
در آیـات و روایـات هم معنای گوناگون دارد کـه با دقت درمطالب ذیل، روشن مـی‌شود.
۱- پیـامبر صلی الله علیـه و آله و سلم فرمود: إنّی أتعجّب ممّن یضرب امرأته وهو بالضرب أولی منـها، لا تضربوا نساءکم بالخشب فإن فیـه القصاص، ولکن اضربوهن بالجوع والعری حتی تریحوا فی الدنیـا والاخرة ... من تعجب مـی‌کنم ازی زنش را مـی‌زند درون حالی کـه خودش بـه زده شدن اولیتر است، زنانتان را با چوب نزنید چون درون آن قصاص هست ولکن آنـها را با گرسنگی و بزنید که تا در دنیـا و آخرت راحت شوید (در این روایت از تنبیـه اخلاقی بـه زدن تعبیر فرموده است. «۱»
علی علیـه السلام فرمود: مردی از انصار ش را پیش پیـامبر صلی اللَّه علیـه وآله، آورد و گفت: یـا رسول اللَّه إنّ زوجها فلان بن فلان الأنصاری فضربها فأثر فی وجه‌ها فأقیده لها؟
فقال رسول اللَّه صلی الله علیـه و آله و سلم: لک ذلک فأنزل اللَّه تعالی قوله: «الرجال قوامون علی النساء» الایة فقال رسول اللَّه صلی الله علیـه و آله و سلم: أردتُ أمراً وأراد اللَّه تعالی غیره. ای رسول خدا شوهر او فلان پسر فلان انصاری اورا طوری زده هست که درون صورت او اثر گذاشته هست (و کبود یـا سیـاه و یـا زخمـی شده است) آیـا من هم او را ب (و با او مقابله بـه مثل نمایم) فرمود: این حق تو است، درون این بین خدای تعالی این آیـه را نازل نمود «مردان سر پرست و نگهبان زنانند بـه خاطر برتری هائی خداوند (از نظر نظام اجتماع) به منظور بعضی نسبت بـه بعضی قرار داده است»؛ حضرت فرمود: من چیزی را اراده نمودم و خداتعالی غیر آن را. «۲»
۲- موسی بن جعفر، از پدرانش علیـهم السلام فرمود: رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم فرمود: اضربوا النساء علی تعلیم الخیر. زنان را به منظور تعلیم خیر بزنید (یعنی درون صورت سرپیچی زنان از فراگرفتن علم و راه و رسم خوبیـها، آنان را به منظور فرا گرفتن آنـها وادار نمایید). «۳»
۳- امام باقر علیـه السلام از رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم باتعجب فرمود: أیضرب أحدکم المرئة ثمّ یظلّ معانقها؟!! آیـا یکی از شما زن را مـی‌زند سپس بااو هم آغوش مـی‌شود؟!!. «۴»

مشاوره بابانوان

مطلبی را همـیشـه درون نظر داشته و به خاطر بسپارید درون خلال مطالعه این کتاب بـه مطالبی بر مـی‌خورید کـه به ظاهر نشانـه عقب گردی یـا توهین بـه بانوان هست مانند اینکه، با آنـها م کنید و مخالفت نمائید؛ یـا آنـها را بزنید، یـا درون خلاف نظر و رأی آنـها برکت هست؛ و امثال این مطالب، ولی منظور از این تعبیرها چیز دیگری است؛
اولًا- حتما اسناد این روایـات بررسی شود، درون صورت صحت آن مطلب زیر را مدّ نظر قرار دهید؛
و ثانیـاً- منظور روایـات همـه بانوان نیست بلکه بانوانی کـه از جهت عقل و فکر وسواد و تجربه، کم بهره و یـا بی بهره هستند یـا زیـاده طلب و کله شق و خود خواهند، چون مسلّم هست نظربانوئی کـه با این صفات متصف باشد، رأی و نظراو مورد قبول نبوده و بی پایـه خواهد بود؛
در طول تاریخ بانوان بزرگ و بزرگوار فراوان داریم کـه با صلاح دید آنـها، کارها پیش مـی‌رفته و مـی‌رود و حتی به منظور اداره یک کشور و یک وزارتخانـه مـهم شایستگی دارند، بعد نباید بی آنکه مفاد روایت را درون صورت درست بودن آن، بفهمـیم، بلافاصله درون صدد تخریب دین و یـا مسائل دیگر برآئیم، بـه روایت یکم دقت بفرمائید و بعدیـها را مطالعه نمایید.
۱- أمـیر مؤمنان علیـه السلام فرمود: إیّاک ومشاورة النساء إلّا من جرّبت بکمال عقل، فانّ رأیـهنّ یجرّ إلی الإفن، و عزمـهنّ إلی وهن ... مبادا با زنان م نمائی مگر با بانوانی کـه کمال عقل او را تجربه کرده باشی، زیرا رأی آنـها بـه تباهی مـی‌کشد و عزم آنـها بر سستی ... «۱»
در این روایت امـیرمؤمنان: علیـه السلام بانوانی را کـه بکمال عقل و دور اندیشی و صاحب تجربه درون کارها هستند را، استثناء نموده و مشاوره با آنـها را، مجاز دانسته است.
و تمام مطالب بیـان شده درون باره مشاوره با بانوان را درون محور دین، روشن مـی‌سازد زیرا بانوئی کـه صاحب خرد و فکر درست و پخته است، چرا طرف م قرار نگیرد و از تجربیـاتش استفاده نشود!).
۲- رسول خدا صلی اللَّه علیـه وآله إذا أراد الحرب دعا نساءه فاستشارهن ثمّ خالفهن هروقت اراده جنگ داشت خانمـهایش فرا خوانده و با آنـها م مـی‌نمود و سپس بر خلاف رأی آنـها عمل مـی‌کرد. «۲»
زیرا آنـها از جنگ اطلاعی نداشتند و به رموز حرب نابلد بودند و روی عواطف نظر مـی‌دادند، بعد مخالفت حضرت با آنـها روی حساب درست بود.
۲- ابن فضال، از امام صادق، از پدرش و از پدران بزرگوارش علیـهم السلام، از پیـامبر صلی الله علیـه و آله و سلم فرمود:
شاوروا النساء وخالفوهن فانّ خلافهن برکة. با زنـها م کرده و با آنـها مخالفت نمایید زیرا درون خلاف آنـها برکت هست. «۱»
۳- امام علیـه السلام فرمود: فی خلافهن البرکة. درون خلاف آنـها برکت هست. «۲»
۴- درون وصیت امـیرمؤمنان علیـه السلام بـه فرزندش حسن علیـه السلام فرمود: إیـاک ومشاورة النساء فان رأیـهنّ إلی أفن، وعزمـهنّ إلی وهن ... مبادا با زنان مشاوره نمایی، چون رأی آنـها بی پایـه و عزمشان برسستی است. «۳» این گونـه روایـات را درون بالا معنا کردیم.

اطاعت از بانوان

در تعدادی از روایـات، اطاعت از زنان و همسران، تقبیح و مورد مذمت قرار گرفته!، و به رو بـه آتش انداخته خواهد شد!!.
حالا ببینیم اطاعت از همـه خواسته‌ها و دستورهای آنـهااست یـاموارد خاصی درون نظر گرفته شده است، بـه متون روایـات دقت نمائید کـه خود مسئله را روشن مـی‌نماید.
۱- از أبی عبد اللَّه علیـه السلام از پدرانش علیـهم السلام فرمود: درون وصیت پیـامبر صلی الله علیـه و آله و سلم بـه علی علیـه السلام رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم فرمود: من أطاع امرأته أکبّه اللَّه علی وجهه فی النار قال: وما تلک الطاعة؟ قال: تطلب إلیـه الذهاب إلی الات والعرسات والعیدان والنایحات والثیـاب الرقاق فیجیبها. هراز زنش اطاعت نماید خداوند او را بـه رو بـه آتش اندازد!، گفت: کدام اطاعت؟، فرمود: از شوهرش رفتن بـه ها و عروسیـها و عید دیدنیـها و نوحه گریـها و لباس نازک بخواهد واو نیز موافقت نماید. «۴»
۲- س، از امام صادق علیـه السلام از پدرانش علیـهم السلام فرمود: قال علیّ علیـه السلام: من أطاع امرأته أکبّه اللَّه علی وجهه فی النّار، قیل: وما تلک الطاعة؟ قال: تطلب إلیـه أن تذهب إلی الات وإلی العرسات وإلی النایحات والثیـاب الرقاق فیجیبها. هراز زنش فرمان برد، خداوند او را بـه رو بـه آتش اندازد!، گفته شد: کدام اطاعت؟، فرمود: از شوهر درون خواست نماید رفتن بـه ها و عروسیـها و نوحه گریـها و لباس نازک و او هم قبول نماید. «۱»
۳- و فرمود: علیـه السلام: طاعة المرأة ندامة. اطاعت از زن (نادان) پشیمانی هست «۲»
۴- علی علیـه السلام فرمود: کل امرئ تدبّره امرأة فهو ملعون. کار هر مردی را زن (ناپخته) تدبیر (و تنظیم) کند، او ملعون است!. «۳»

احسان خانم از مال شوهر

خانمـها معمولًا از خانـه و مال شوهر، به منظور مصارفی خرج مـی‌کنند آیـا این گونـه هزینـه‌ها جنبه شرعی دارد و مـی‌تواند یـانـه؟.
۱- ابن بکیر، گوید: از أبا عبد اللَّه علیـه السلام سؤال نمودم: عمّا یحلّ للمرأة أن تتصدّق من بیت زوجها بغیر إذنـه؟ قال: المأدوم.
از آنچه کـه به زن حلال هست از خانـه شوهرش بی اجازه شوهر، تصدق نماید؟
فرمود: غذا. «۴»
۲- علی ( (بن جعفر)، از برادرش (موسی بن جعفر) علیـهماالسلام سؤال نمود: از زن هل لها أن تعطی من بیت زوجها بغیر إذنـه؟ قال: لا إلا أن یحللها (یحلّها). آیـا حق دارد از خانـه شوهرش بدون اجازه او چیزی عطا نماید؟ فرمود: نـه؛ مگر اینکه بر او حلال نماید (و اجازه دهد). «۵»
۳- محمدبن مسلم از امام باقر علیـه السلام ... ولا تتصدّق من بیته بشئ إلا باذنـه ... و از خانـه شوهر تصدق نکند مگر با اجازه او. «۶»

اشتغال بانوان

در فصلهای گذشته ازمعایب و خطرات حضور بانوان درون مجامع عمومـی مطالبی گفته شد و در این فصل دربارهٔ اشتغال و در آمد زندگی آنـها، صحبتی داریم؛ مـی‌دانیم کـه در شریعت اسلام تأمـین خوراک و پوشاک و مسکن بانوان را، بر ذمـه مردان گذاشته شده هست باید بـه هرطریقی، بـه وظایف شرعی و شوهری خود عمل نماید، درون غیر این صورت از سوی حاکم شرع به منظور عمل بـه این وظیفه، ملزم مـی‌شود، مگر اینکه توانائی جسمـی یـا روحی نداشته باشد درون این صورت هزینـه زندگی او از بیت المال تأمـین خواهد شد؛ بلی اگر بانوئی بیوه باشد و نان آور خود را از دست داده باشد و از طرف حکومت مخارج او فراهم نگردد و در منزل امکان اشتغال و در آمد برایش مـیسّر نباشد، مـی‌تواند بـه کارهای بیرون از منزل با رعایت حجاب و سایر دستورات دینی، اشتغال ورزیده و زندگی خود را بچرخاند.
۱- ابن أسباط، از عمویش سند را رسانده بـه علی علیـه السلام گفت: پیـامبر صلی الله علیـه و آله و سلم فرمود: نعم اللّهو المغزل للمرأة الصالحة. چه سرگرمـی خوبیست نخ ریسی (و بافتنی) به منظور زن صالحه. «۱»
۲- واز امام صادق علیـه السلام است: رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم فرمود: لا تنزلوا النساء الغرف ولا تعلّموهنّ الکتابة وأمروهنّ بالمغزل و علّموهنّ سورة النور. زنان را درون غرفه (وبالاخانـه‌ها) منزل ندهید (که درون معرض دید قرار گیرند) و نوشتن را به منظور آنان یـاد ندهید (تا با نا اهلان و نامردان ارتباط بر قرار نمایند) آنـها را امرکنید بـه نخ ریسی (و بافتنی) و خواندن سوره نور (که دربارهٔ تکالیف زن و مرد سخن گفته است).
پیرامون این روایت بعداً مطلبی خواهیم داشت ولی (اگر سند روایت اشکال نداشته باشد) آنچه کـه مسلّم است، منظور روایت زنانی هست قابل کـه اطمـینان نباشد وگرنـه دین مبین اسلام کـه آخرین ادیـان و باید که تا انقراض عالم، کره زمـین را اداره نماید، چگونـه مـی‌تواند با بی سواد نگهداشتن نیمـی از انسانـها (قشر زنان) را، بـه این مدیریت دست یـابد و جهان را زیر بال و پر خود گرفته و به سرمنزل مقصود برساند؛ درون حالی کـه از بزرگان دین خاصّة شخص رسول گرامـی دستورات اکید بـه فراگیری علم و دانش صادر شده است، فرمود:
«أطلبوالعلم من المـهد الی اللّحد» زگهواره که تا گور، دانش بجوی؛ و «طلب العلم فریضة علی کلّ مسلم و مسلمة» فراگرفتن دانش بر هر مسلمان، زن و مرد، واجب است.
پس از پایـان جنگ بدر و دستگیری گروهی از اسراء، شرط آزادی آنـهائی کـه سواد داشتند را، باسواد نمودن چند نفر از مسلمانـها قرار داد.
در قرآن کریم صراحتاً مـی‌فرماید: «انّما یخشی اللَّه من عباده العلماء محقّقاً از مـیان بندگان خدا تنـها، دانشمندان از خدا مـی‌ترسند» «یرفع اللَّه الّذین آمنوا و الّذین أوتو العلم درجات خداوندانی را کـه ایمان آوردهاند وانی کـه علم بـه او داده شده است، درجات عظیمـی مـی‌بخشد».
«قل هل یستوی الّذین یعلمون و الّذین لایعلمون بگو: آیـاانی کـه مـی‌دانند باانی کـه نمـی‌دانند، یکسانند». «۱»
مـی‌بینیم درون هیچکدام از آیـات و اخبار فوق کـه برای رعایت اختصار، یک دهم آن را نیـاوردیم، زنان را استثناء نکرده است.
پس ما نمـی‌توانیم با روایت فوق، از آن همـه دستورات دینی به منظور تشویق بـه فراگرفتن علم و دانش و ارزش و بها بـه علم و عالم وو ..، دست برداریم.
در باره علم و نظر اسلام درون آن، صدها بلکه هزاران کتاب و مقالات نوشته شده هست که صاحبان علم، از گوشـهای از آنـهااطلاع دارند؛ مگر درون زمان رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم و ائمـه علیـهم السلام و بزرگان دین درون هر عصر و زمانی مکتبهای قرآن و تدریس آن وجود نداشت و یـا ان آن بزرگان درون مدینـه و کوفه وسایر بلاد اسلامـی مانند حضرت زینب علیـها السلام، تفسیرقرآن نمـی‌گفتند؛ مگر قابل قبول هست که آخرین دین آسمانی نیمـی از اقشار جامعه را درون جهالت نگهدارد، مگر عاقلانـه هست که از این همـه پیشرفتهای علمـی درون هر زمـینـه و در هر مقوله، بانوان اسلام کور و نابینا و از همـه مواهب زندگی، بی اطلاع و بی بهره بمانند.
در این باره مطالبی درون بخش ۴ فصل (احکام خاص بانوان) خواهد آمد.
۳- عبد اللَّه بن سلیمان، از أبی عبد اللَّه علیـه السلام فرمود: أمـیر مؤمنان علیـه السلام فرمود: لیأتینّ علی الناس زمان یظرف فیـه الفاجر و یقرب فیـه الماجن، و یضعف فیـه المنصف، قال: فقیل له متی یـا أمـیر المؤمنین؟ فقال: إذا اتّخذت الأمانة مغنماً، والزکاة مغرماً، والعبادة استطالة والصّلة مَنّاً، فقیل: متی ذلک یـا أمـیر المؤمنین؟ فقال: إذا تسلّطن النساء وتسلّطن الإماء وأمّر الصبیـان. البته برمردم مـی‌آید زمانی کـه در آن، دَریده‌ها بـه کار گرفته شوند، و بیـهوده‌ها نزدیک (و کارها را قبضه نمایند) و با انصافها تضعیف مـی گرددند، گفته شد (این کارها) کی خواهد شد ای امـیرمؤمنان؟! فرمود: زمانی کـه امانتها غنیمت و زکات غرامت شمرده شود و عبادت به منظور خود بزرگ بینی انجام گرفت و احسان بهی منت گذاری گردد، پرسیدند کی خواهد شد ای امـیرمؤمنان؟! فرمود: زمانی کـه زنـها مسلط شوند (و کارها را بـه دست گیرند!) و کنیزان قدرت پیدا د، و بچه‌ها فرمان روا شدند. «۱»

نسبت زنا بر خانم

در بعضی موارد، شوهران به منظور مقاصد شوم و یـا زهر چشم گرفتن و یـا خلاص شدن از دست همسر یـا روی بدبینی یـا اشتباه وو ..، خانمـهای خود را نسبت زنا مـی‌دهند و دامن او را با تهمت نا روا، آلوده مـی‌سازند و از افترا گفتن نمـی‌ترسند و باید به منظور دریـافت پیـامدها و عواقب ناگوار دنیـا و آخرت آن، آماده باشند.
۱- رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم فرمود: من قذف امرأته بالزّنا خرج من حسناته کما تخرج الحیّة من جلدها، و کتب له بکلّ شعرة علی بدنـه ألف خطیئة. هرهمسر خود را نسبت زنا دهد، از اعمال خیر خود، بیرون رود (و محروم ماند) مانند بیرون رفتن مار از پوستخود، و بر تعداد هرموی بدنش هزار خطا (و گناه بر او نوشته شود). «۱»
۲- و امام علیـه السلام فرمود: لا تقذفوا نساءکم بالزّنا فإنّه شبه بالطلاق، وإیّاکم والغیبة فانّها شبه بالکفر، واعلموا أن القذف والغیبة یـهدمان عمل مائة سنة. زنان خود را نسبت زنا ندهید، زیرا آن مانند طلاق است، و مبادا غیبت ید، چون آن شبیـه کفر است، و بدانید نسبت ناروای زناو غیبت، عمل یک صد سال را، ویران مـی‌کنند. «۱»
۳- و او علیـه السلام فرمود: من قذف امرأته بالزّنا نزلت علیـه اللّعنة و لا یقبل منـه صرف و لا عدل. هرزن خود را نسبت زنا دهد، بر او (از آسمان) لعنت نازل شود و از او هصچ عملی، کوچک و بزرگ، پذیرفته نمـی‌شود!.» ۴ و باز امام علیـه السلام فرمود: لا یقذف امرأته إلا ملعون أو قال: منافق، فإنّ القذف من الکفر والکفر فی النار، لا تقذفوا نساءکم فإنّ فی قذفهنّ ندامة طویلة و عقوبة شدیدة. بـه زن خود نسبت زنا ندهد، مگر ملعون یـا فرمود: منافق، زیرا نسبت نا روای زنا از کفر و کفر هم درون آتش هست زنان خود را نسبت زنا ندهید چون درون این نسبت، پشیمانی طولانی و عقوبت شدید، درون پی خواهد داشت. «۳»

بی غیرتان

در هر زمانی مخصوصاً درون زمان ما،انی پیدا مـی‌شوند کـه از غیرت مردانگی و شرف انسایت، بـه اندازه پرِ پشـه درون وجود او پیدا نمـی‌شود بلکه بـه این صفت غیر انسانی و دور از شرافت، افتخار مـی‌کند و مـی‌بالد!؛ زیـاد دیدهایم و مـی‌بینیم گروهی را کـه با زنان آرایش کرده و دلربای خود، دست بهم داده و دوش بـه دوش، درون خیـابانـها و بازارها و در مجامع عمومـی و در برابر چشمان جوانـهای مجرد و متأهل، ظاهر مـی‌شوند و قدم زده و خود نمائی مـی‌نمایند و اگری هم مانند آنـها نباشد، امّل و بی فرهنگ و عقب افتاده و یـا مرد عصر حجری نثارمـی کنند و مـی‌گذرند!!؛ واقعاً جای بسی تأسّف هست که از وجود این گونـه افراد یـا خانواده، یـا جامعه، مفهوم غیرت و معنای شرافت، رخت بر بسته و به سفر بی پایـان رفته است!! بـه امـید روزی کـه این نوع اشخاص بـه خود برگشته و خود را دریـابند و سبب تباهی جامعه و از هم پاشیدن خانواده‌ها نشوند انشاءاللَّه.
۱- پیـامبر صلی الله علیـه و آله و سلم درون حدیث مفصل- مناهی:
وأیّما رجل تتزینّ امرأته و تخرج من باب دارها فهو دیّوث و لا یأثم من یسمّیـه دیّوثاً، والمرأة إذا خرجت من باب دارها متزیّنة متعطرة والزوج بذلک راض یبنی لزوجها بکل قدم بیت فی النار .. و هر مردی زنش آرایش کرده و از درِ خانـهاش بیرون رود، بعد او دیّوث هست و هر اورا بنامد، گناه نکرده است!!؛ و زن زمانی کـه از درِ خانـهاش، آرایش کرده و خوشبو بیرون رود و شوهرش هم برآن، راضی شود، بهر قدمـی کـه زن برمـی دارد به منظور شوهرش، خانـهای درون آتش، بنا خواهد شد. «۱»
۲- رسول خدا صلّی اللَّه علیـه وآله فرمود: أیّما رجل رأی فی منزله شیئاً من الفجور فلم یغیّر، بعث اللَّه تعالی طیراً أبیض یظلّ علیـه أربعین صباحاً فیقول کلّما دخل و خرج غَیّرْ غَیّرْ فإن غَیَّرَ وإلّا مسح رأسه بجناحیـه علی عینیـه، فإن رأی حسناً لم یستحسنـه وإن یری قبیحاً لم ینکره. هرمردی درون منزلش کار زشت ببیند و غیرت نشان ندهد، خدای تعالی، پرنده سفیدی را مـی‌فرستد، چهل روز بر او سایـه افکند و در هر داخل و خارج شدن بـه او مـی‌گوید: غیرت نشان ده غیرت نشان ده، بعد اگر غیرت نشان داد (فبها)، و گرنـه، دوبالش را بـه سر و چشمان او مـی‌کشد، (بعد از آن چیز خوبی را ببیند خوب نمـی‌شمارد و قبیح (و زشتی) راببیند، بدش نمـی‌آید (و دیگر توفیق ایمان از او سلب گردد). «۲»
۳- امام (علیـه السلام) فرمود: انّ الجنّة لیوجد ریحها من مسیرة خمسمائة عام ولا یجدها عاق ولا دیّوث قیل: یـا رسول اللَّه، وما ال؟ قال: الذی تزنی امرأته وهو یعلم بها. همانا بوی بهشت از پانصد سال راه پیدا (و استشمام مـی‌شود) آن را عاق والدین و دیّوث درنمـی یـابد، گفته شد ای رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم چیست؟! فرمود:ی کـه زنش زنا مـی‌دهد و او مـی‌داند، (اما حرفی نمـی‌زند). «۳»

ضایع خانواده حرام است

مواقعی پیش مـی‌آید کـه بزرگ خانواده، افراد تحت تکفّل خود را درون جمع یـا درون مـیان دوست و آشنا و محیط خانـه: تحقیر مـی‌کند و توسری مـی‌زند، و یـا درون مقابل مسؤلیت هائی کـه دارد بی اعتنا و از هرجهت، چه تربیتی و آموزشی و غیره حقوق آنـها را نادیده گرفته و خود را کنار کشیده و به امان خدا، رهامـی سازد، درون این صورت هست که مشمول لعن و نفرین مـی‌گردد.
۱- قال رسول اللَّه صلی الله علیـه و آله و سلم: ملعون ملعون من ضیّع من یعول. رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم فرمود:
ملعون هست ملعون هست هرعیـالات خود را ضایع نماید. «۱»

کراهت خوابیدن دور از خانـه

در اجتماع اشخاصی پیدا مـی‌شود که، فقط خود را مـی‌بیند و به زندگی خود فکر مـی‌کند و از دیگران غافل و حقوق آنـها را پایمال و نادیده مـی‌گیرد، مانند معتادها و قمار باز و یـها، درون جائی گردهم آمده و سرگرم اعمال نا مشروع خود مـی‌باشند و دور از اهل و عیـال خود شب را سپری مـی‌کنند، و یـا اصلًا اهل این کارهاهم نیستند ولی درون اثر بی مسؤلیتی، مجلس بزم و عیشی، فراهم مـی‌کنند وپس از گذشت پاسی از شب، تنبلی کرده، از فکر برگشتن بـه خانـه منصرف مـی‌شوند و یـا بـه زن و بچه خود بی مـیل شده وقت گذرانی مـی‌نمایند و زن و بچه را چشم براه و منتظر مـی‌گذارند کـه همـه این اعمال درون شأن یک انسان سالم و خدا شناس نیست.
۱- قال: وقال علیـه السلام: هلک بذی المروة ان یبیت الرجل عن منزله بالمصر الذی فیـه أهله. و فرمود: صاحب مروّت بـه هلاکت رسید اینکه (اگر) دور از خانـه خود بخوابد درشـهری کـه اهل و عیـالش درون آن شـهر زندگی مـی‌کنند (با بهانـه‌های گوناگون از آمدن بـه خانـه خود داری مـی‌نماید و یـا با دوستان و رفیقان بد، شب گذرانی کند و خانواده خود را منتظر مـی‌گذارد). «۲»

بخش ۳ آداب معاشرت و مباشرت

راهنمائیـهای معاشرت درون خانواده

آداب خانوادگی

«یـاأَیُّهَا الَّذِینَ أمَنُوا لِیَستَأْذِنکُمُ الَّذِینَ مَلَکَت أَیْمانُکمْ وَ الَّذِینَ لَمْ یَبْلُغُوا الحُلُمَ مِنکُمْ ثَلاثُ مَرّاتٍ مِّنْ قَبْلِ صَلاةِ الْفَجْرِ وَ حِینَ تَضعُونَ ثِیـابَکُم مِّنَ الظَّهیرَةِ وَ مِن بَعْدِ صَلاةِ الْعِشاءِ ثَلاثُ عَوْراتٍ لَّکُمْ لَیْس عَلَیْکمْ وَ لا عَلَیْهِمْ جُنَاحُ بَعْدَهُنَّ طوّافُونَ عَلَیْکم بَعْضَکُمْ عَلی بَعْضٍ کَذالِک یُبَیّنُ اللَّهُ لَکُمُ الایـاتِ وَ اللَّهُ عَلِیمٌ حَکِیمٌ».
«وَ إِذَا بَلَغَ الأَطْفالُ مِنکُمُ الْحُلُمَ فَلْیَستَأْذِنُوا کمَا اسْتَأْذَنَ الَّذِینَ مِن قَبْلِهِمْ کَذَلِک یُبَینُ اللَّهُ لَکمْ ایـاتِهِ وَ اللَّهُ عَلِیمٌ حَکیمٌ».
«وَ الْقَواعِدُ مِنَ النِّساءِ الَّتی لا یَرْجُونَ نِکاحاً فَلَیْس عَلَیْهِنَّ جُناحٌ أَن یَضعْنَ ثِیـابَهُنَّ غَیرَ مُتَبرِّجاتِ بِزِینَةٍ وَ أَن یَستَعْفِفْنَ خَیرٌ لَّهُنَّ وَ اللَّهُ سمِیعٌ عَلِیمٌ». «۱» ایـانی کـه ایمان آوردهاید حتما بردگان شما و همچنین کودکانتان کـه به حد بلوغ نرسیدهاند (برای ورود بـه خوابگاه شما) درون سه وقت از شما اجازه بگیرند: قبل از نماز فجر، و در نیم رو ز هنگامـی کـه لباسهای (معمولی) خود را بیرون مـی‌آورید، و بعد از نماز عشاء، این سه وقت خصوصی شما است؛ اما بعد از این سه وقت گناهی بر شما و بر آنـها نیست (که بدون اذن وارد شوند) و بر گِرد یکدیگر طواف کنید (و با صفا و صمـیمـیت بـه یکدیگر خدمت نمائید) این گونـه خداوند آیـات را به منظور شما تبیین مـی‌کند و خداوند عالم و حکیم است.
و هنگامـی کـه اطفال شما بـه سن بلوغ رسند حتما اجازه بگیرند، همانگونـه کـه اشخاصی پیش از آنـها بودند اجازه مـی‌گرفتند، این چنین خداوند آیـاتش را به منظور شما تبیین مـی‌کند و خدا عالم و حکیم است.
و زنان از کار افتادهای کـه امـید بـه ازدواج ندارند گناهی بر آنـها نیست کـه لباسهای (روئین) خود را بر زمـین بگذارند بـه شرط اینکه درون برابر مردم خود آرائی نکنند و اگر خود را بپوشانند به منظور آنـها بهتر هست و خداوند شنوا و دانا است. «۱»
در آیـات قرآن اهمـیت زیـادی بـه پیوند خانوادگی: و احترام و اکرام پدر و مادر: و نیز توجه بـه تربیت فرزندان: داده شده است، کـه در آیـات فوق بـه قسمتی از آن اشاره شده است: این بخاطر آن هست که جامعه بزرگ انسانی از واحدهای کوچکتری بـه نام خانواده تشکیل مـی‌شود: همانگونـه کـه یک ساختمان بزرگ از غرفه‌ها و سپس از سنگ‌ها و آجرها تشکیل مـی‌گردد.
بدیـهی هست هر قدر این واحدهای کوچک از انسجام و استحکام بیشتری برخوردار باشد استحکام اساس جامعه بیشتر خواهد بود: و یکی از علل نابسامانی‌های اجتماعی جوامع صنعتی عصر ما متلاشی شدن نظام خانوادگی هست که نـه احترامـی از سوی فرزندان وجود دارد: نـه محبتی از سوی پدران و مادران: و نـه پیوند مـهر و عاطفهای از سوی همسران.
منظره دردناک آسایشگاه‌های بزرگسالان درون جوامع صنعتی امروز کـه مرکز پدران و مادران ناتوانی هست که از کار افتادهاند و از خانواده طرد شدهاند شاهد بسیـار گویـائی به منظور این حقیقت تلخ است.
مردان و زنانی کـه بعد از یک عمر خدمت: و تحویل فرزندان متعدد بـه جامعه درون ایّامـی کـه نیـاز شدیدی بـه عواطف فرزندان: و کمکهای آنـها دارند: بـه کلی رانده مـی‌شوند: و در آنجا درون انتظار مرگ، روز شماری مـی‌کنند: و چشم بـه در دوختهاند کـه آشنائی از درون درآید: انتظاری کـه شاید درون سال یک یـا دو بار بیشتر یـا اساساً تکرار نمـی‌شود! بـه راستی تصور چنین حالتی زندگی را به منظور انسان از همان آغازش تلخ مـی‌کند و این هست راه و رسم دنیـای مادی و تمدن منـهای ایمان و مذهب.
(در آیـه دیگر) جمله «أعمل صالحا ترضاه» بیـانگر این واقعیت هست که عمل صالح چیزی هست که موجب خشنودی خدا مـی‌شود: و تعبیر «أحسن ما عملوا» (بهترین کاری کـه انجام دادند) کـه در آیـات متعددی از قرآن مجید آمده: بیـانگر فضل بیحساب خداوند هست که درون مقام اجر و پاداش بندگان: بهترین اعمال آنـها را معیـار قرار مـی‌دهد و همـه را بـه حساب آن مـی‌پذیرد. «۱»

آداب ورود بـه جایگاه خصوصی والدین

مـهمترین مسأله‌ای کـه در آیـات فصل قبل «۲»، تعقیب شده مسأله عفت عمومـی و مبارزه با هر گونـه آلودگی هست که درون ابعاد مختلف مورد بررسی قرار گرفته و به اموری کـه با این مسأله ارتباط دارد پرداخته و خصوصیـات آن را تشریح مـی‌کند و آن مسأله اذن گرفتن کودکان بالغ و نابالغ بـه هنگام ورود بـه اطاقهائی هست که مردان و همسرانشان ممکن هست در آن خلوت کرده باشند.
نخست مـی‌گوید: ایـانی کـه ایمان آوردهاید حتما مملوکهای شما (بردگانتان) و همچنین کودکانتان کـه به حد بلوغ نرسیدهاند درون سه وقت از شما اجازه بگیرند «یـا ایـها الذین آمنوا لیستأذنکم الذین ملکت ایمانکم و الذین لم یبلغوا الحلم منکم ثلاث مرّات». قبل از نماز فجر و در نیم روز هنگامـی کـه لباسهای (معمولی) خود را بیرون مـی‌آورید و بعد از نماز عشاء «من قبل صلوة الفجر و حین تضعون ثیـابکم من الظّهیرة و من بعد صلوة العشاء».
ظهیرة چنانکه راغب درون مفردات و فیروزآبادی درون قاموس مـی‌گویند: بـه معنی نیم روز و حدود ظهر هست که مردم درون این موقع معمولا لباسهای روئی خود را درون مـی‌آورند و گاه مرد و زن با هم خلوت مـی‌کنند.
این سه وقت: سه وقت پنـهانی و خصوصی به منظور شما هست (ثلاث عورات لکم) عورت درون اصل از ماده عار بـه معنی عیب هست و از آنجا کـه آشکار شدن اندام مایـه عیب و عار هست در لغت عرب بـه آن عورت اطلاق شده.
کلمـه عورة گاه بـه معنی شکاف درون دیوار و لباس و مانند آن نیز آمده هست و گاه بـه معنی مطلق عیب مـی‌باشد: و به هر حال اطلاق کلمـه عورت بر این اوقات سه گانـه بـه خاطر آن هست که مردم درون این اوقات خود را زیـاد مقید بـه پوشانیدن خویش مانند سایر اوقات نمـی‌کنند و یک حالت خصوصی دارند.
بدیـهی هست این دستور متوجه اولیـای اطفال هست که آنـها را وادار بـه انجام این برنامـه کنند: چرا کـه آنـها هنوز بـه حد بلوغ نرسیدهاند که تا مشمول تکالیف الهی باشند:
و بـه همـین دلیل مخاطب درون اینجا اولیـاء هستند.
ضمنا اطلاق آیـه هم شامل کودکان پسر و هم کودکان مـی‌شود و کلمـه الذّین کـه برای جمع مذکر هست مانع از عمومـیت مفهوم آیـه نیست: زیرا درون بسیـاری از موارد این تعبیر بـه عنوان تغلیب بر مجموع اطلاق مـی‌گردد همانگونـه کـه در آیـه وجوب روزه تعبیر بـه الّذین شده و منظور عموم مسلمانان است. «۱»
ذکر این نکته نیز لازم هست که آیـه از کودکانی سخن مـی‌گوید کـه به حد تمـیز رسیدهاند و مسائل و عورت و غیر آن را تشخیص مـی‌دهند: زیرا دستور اذن گرفتن خود دلیل بر این هست که این اندازه مـی‌فهمند کـه اذن گرفتن یعنی چه و تعبیر بـه ثلاث عورات شاهد دیگری بر این معنی است.
اما اینکه این حکم درون مورد بردگان مرد هست یـا کنیزان را نیز شامل مـی‌شود روایـات مختلفی وارد شده هر چند ظاهر عام هست و شامل هر دو گروه مـی‌شود و به همـین دلیل روایت موافق ظاهر را مـی‌توان ترجیح داد.
در پایـان آیـه مـی‌فرماید: بر شما و بر آنـها گناهی نیست کـه بعد از این سه وقت بدون اذن وارد شوند: و بعضی بـه دیگری خدمت کنند و گرد هم (با صفا و صمـیمـیت) بگردند (لیس علیکم و لا علیـهم جناح بعدهن طوّافون علیکم بعضکم علی بعض).
آری این چنین خداوند آیـات را به منظور شما تبیین مـی‌کند و خدا عالم و حکیم هست (کذلک یبین الله لکم الایـات و الله علیم حکیم) واژه طوّافون درون اصل از ماده طواف بـه معنی چرخیدن بـه دور چیزی است: و چون بـه صورت مبالغه آمده بـه معنی کثرت درون این امر مـی‌باشد: و با توجه بـه اینکه بعد از آن بعضکم علی بعض آمده مفهوم جمله این مـی‌شود کـه در غیر این سه وقت شما مجاز هستید بر گرد یکدیگر بگردید و رفت و آمد داشته باشید و به هم خدمت کنید.
و بـه گفته فاضل مقداد درون کنز العرفان این تعبیر درون حقیقت بـه منزله بیـان دلیل به منظور عدم لزوم اجازه گرفتن درون سائر اوقات است: چرا کـه اگر بخواهند مرتباً رفت و آمد داشته باشند و در هر بار اذن بخواهند کار مشکل مـی‌شود.
در آیـه بعد حکم بالغان را بیـان کرده: مـی‌گوید: هنگامـی کـه اطفال شما بـه سن بلوغ رسند حتما در همـه اوقات اجازه بگیرند:
همانگونـه کـه اشخاصی کـه قبل از آنـها بودند اجازه مـی‌گرفتند (و اذا بلغ الأطفال منکم الحُلُمْ فلیستاذنوا کما استاذن الذین من قبلهم).
واژه حُلُمْ (بر وزن کُتُبْ) بـه معنی عقل آمده هست و کنایـه از بلوغ هست که معمولا با یک جهش عقلی و فکری توأم است: و گاه گفتهاند حلم بـه معنی رؤیـا و خواب دیدن است: و چون جوانان: مقارن بلوغ: صحنـه‌هائی درون خواب مـی‌بینند کـه سبب احتلام آنـها مـی‌شود این واژه بـه عنوان کنایـه درون معنی بلوغ بـه کار رفته است.
به هر حال از آیـه فوق چنین استفاده مـی‌شود کـه حکم بالغان با اطفال نابالغ متفاوت است: زیرا کودکان نابالغ طبق آیـه قبل، تنـها درون سه وقت موظف بـه اجازه گرفتن هستند: چون زندگی آنـها با زندگی پدران و مادران آنقدر آمـیخته هست که اگر بخواهند درون همـه حال اجازه بگیرند مشکل خواهد بود: و از این گذشته احساسات آنـها هنوز بـه طور کامل بیدار نشده: ولی نوجوانان بالغ طبق این آیـه کـه اذن گرفتن را بـه طور مطلق به منظور آنـها واجب دانسته موظفند درون همـه حال بـه هنگام ورود بر پدر و مادر اذن بطلبند.
این حکم مخصوص بـه مکانی هست که پدر و مادر درون آنجا استراحت مـی‌کنند و گرنـه وارد شدن درون اطاق عمومـی (اگر اطاق عمومـی داشته باشند) مخصوصا بـه هنگامـی کـه دیگران هم درون آنجا حاضرند: و هیچ گونـه مانع و رادعی درون کار نیست اجازه گرفتن لزومـی ندارد.
ذکر این نکته نیز لازم هست که جمله «کما استأذن الذین من قبلهم» اشاره بـه بزرگسالان هست که درون همـه حال بـه هنگام وارد شدن درون اطاق موظف بـه اجازه گرفتن از پدران و مادران بودند: درون این آیـه افرادی را کـه تازه بـه حد بلوغ رسیدهاند همردیف بزرگسالان قرار داده کـه موظف بـه استیذان بودند.
در پایـان آیـه به منظور تأکید و توجه بیشتر مـی‌فرماید: این گونـه خداوند آیـاتش را به منظور شما تبیین مـی‌کند و خداوند عالم و حکیم هست «کذلک یبیّن اللّه لکم آیـاته و اللّه علیم حکیم».
این همان تعبیری هست که درون ذیل آیـه قبل بود بدون هیچگونـه تغییر جز اینکه درون آن آیـه الایـات بود و در اینجا آیـاته کـه از نظر معنی تفاوت چندانی ندارد.
در آخرین آیـه مورد بحث استثنائی به منظور حکم حجاب زنان بیـان مـی‌کند و زنان پیر و سالخورده را از این حکم مستثنی مـی‌شمرد و مـی‌گوید: زنان از کار افتادهای کـه امـیدی بـه ازدواج ندارند گناهی بر آنان نیست کـه لباسهای (روئین) خود را بر زمـین بگذارند درون حالی کـه در برابر مردم خود آرائی نکنند (و القواعد من النساء اللَّاتی لا یرجون نکاحاً فلیس علیـهن جناح أن یضعن ثیـابهنّ غیر متبرّجات بزینة).
در واقع به منظور این استثناء دو شرط وجود دارد: نخست اینکه بـه سن و سالی برسند کـه معمولا امـیدی بـه ازدواج ندارند: و به تعبیر دیگر جاذبه را کاملا از دست دادهاند.
دیگر اینکه درون حال بر داشتن حجاب خود را زینت ننمایند.
روشن هست که با این دو قید مفاسد کشف حجاب درون مورد آنان وجود نخواهد داشت و به همـین دلیل اسلام این حکم را از آنان برداشته است.
این نکته نیز روشن هست که منظور شدن و بیرون آوردن همـه لباسها نیست بلکه تنـها کنار گذاشتن لباسهای رو هست که بعضی روایـات از آن تعبیر بـه چادر و روسری کرده هست (الجلباب و الخمار درون حدیثی از امام صادق علیـه السلام درون ذیل همـین آیـه مـی‌خوانیم کـه فرمود: الخمار و الجلباب، قلت بین یدی من کان؟ قال: بین یدی من کان غیر متبرجة بزینة: منظور روسری و چادر است: راوی مـی‌گوید از امام پرسیدم درون برابر هر کـه باشد؟ فرمود: درون برابر هر باشد اما خود آرائی و زینت نکند.
روایـات دیگری نیز بـه همـین مضمون یـا نزدیک بـه آن از ائمـه اهلبیت علیـه السلام نقل شده هست که تعدادی از آن درون بخش ۴ درون فصل «حدود نگاه بـه نامحرم» خواهد آمد.
در پایـان آیـه اضافه مـی‌کند کـه با همـه احوال اگر آنـها تعفف کنند و خویشتن را بپوشانند به منظور آنـها بهتر هست (و ان یستعففن خیرٌ لهنّ).
چرا کـه از نظر اسلام هر قدر زن جانب عفاف و حجاب را رعایت کند پسندیدهتر و به تقوا و پاکی نزدیکتر است.
و از آنجا کـه ممکن هست بعضی از زنان سالخورده از این آزادی حساب شده و مشروع سوء استفاده کنند: و احیـانا با مردان بـه گفتگوهای نامناسب بپردازند و یـا طرفین درون دل افکار آلودهای داشته باشند درون آخر آیـه بـه عنوان یک اخطار مـی‌فرماید خداوند شنوا و دانا هست (و الله سمـیع علیم).
آنچه را مـیگوئید مـی‌شنود و آنچه را درون دل دارید و یـا درون سر مـی‌پرورانید.

ورود بـه خلوتگاه والدین

این مطلب قابل قبول تمام فرقه‌ها و نژادها و اقوام گوناگون جوامع بشری هست که، انسان نباید بدون اجازه، بـه خلوت خانـهی وارد شود، بخصوص از نظر اسلام درون این موارد دقت زیـاد شده و مورد توجه بیشتر بزرگان دین قرار گرفته است؛ فرق نمـی‌کند پدر و مادر و و برادر و به طور خلاصه اقوام نزدیک و دور و حتی بیگانـه: حتما این آداب و رسوم را رعایت نماید.
از جمله آدابی کـه نشان دهنده شخصیت و حسن ادب آدمـی هست و آبروی خانوادگی را محفوظ مـی‌دارد، رعایت حرمت‌های خانوادگی و بها بـه همدیگر هست که مصداق بارز آنـها اجازه خواستن درون ورود و خروج بـه خلوت گاه والدین و محارم دیگر ( و پسر و و و غیره) است.
۱- ابن محبوب از أبی أیوب الخراز: از أبی عبد اللَّه علیـه السلام فرمود: یستأذن الرجل إذا دخل علی أبیـه و لا یستأذن الأب علی الإبن، الحدیث. حتماً وقتی کـه مرد بـه خدمت پدر مـی‌رسد، اجازه بخواهد ولی اجازه خواستن پدر لزومـی ندارد (لحن حدیث استیذان فرزند، درون مواقع زندگی طبیعی است، زیرا پدر هم مجاز نیست، سرزده بـه خلوتگاه فرزند وارد شود). «۱» ۲- محمد بن علی الحلبی گوید: بـه أبی عبد اللَّه علیـه السلام گفتم: الرجل یستأذن علی أبیـه؟
فقال: نعم قد کنت أستأذن علی أبی ولیست امّی عنده إنّما هی امرأة أبی تُوفّیت امّی وأنا غلام، وقد یکون من خلوتهما مالا أحب أن أفجاهما علیـه، ولا یحبّان ذلک منّی والسلام أحسن وأصوب. آیـا مرد به منظور ورود بـه خدمت پدر اجازه مـی‌خواهد؟ فرمود: بلی، من به منظور ورود بـه پدرم اجازه مـی‌خواستم درون حالی کـه مادرم پیشش نبود، او زن پدرم بود، من جوان بودم کـه مادرم وفات یـافت ای بسا درون محل خلوت آنـها چیزی باشد کـه من دوست نداشتم، ناگهانی (و سرزده) با آن روبرو شوم و آنـها نیز این کار را، دوست نداشتند، و سالم بودن (از این کارها) زیبا و مقرون بـه حقیقت است. «۱»
۳- ابن محبوب: از أبی أیوب الخراز: از أبی عبد اللَّه علیـه السلام- درون حدیثی- فرمود: و یستأذن الرّجل علی ابنته وأخته إذا کانتا متزوّجتین. مرد به منظور ورود بـه منزل و ش، اجازه بخواهد اگر ازدواج کردهاند. «۲»
۴- جراح المدائنی: از أبی عبد اللَّه علیـه السلام- درون حدیثی- فرمود: و من بلغ الحُلُمْ فلا یلج علی أمّه و لا علی اخته ولا علی خالته و لا علی سوی ذلک إلا باذن، ولا تأذنوا حتی یسلّموا (یسلّم)، والسلام طاعة لله عزوجل. هر بـه حد بلوغ رسیده هست نباید سر زده بـه مادر و و وارد شود و نـه دیگران، مگر با اذن: و اجازه (ورود ندهید) که تا سلام کنند، سلام اطاعت از خدای عزّ و جلّ است. «۳»
۵- محمد بن قیس: از أبی جعفر علیـه السلام- درون حدیثی- فرمود: ومن بلغ الحلم منکم فلا یلج علی امّه ولا علی اخته ولا علی ابنته ولا علی من سوی ذلک إلا بإذن، ولا یؤذن لأحد حتی یُسلّم، فانّ السلام طاعة الرحمن. هر بـه حد بلوغ رسیده هست نباید سر زده بـه مادر و و وارد شود و نـه دیگران، مگر با اذن (و اجازه)، و اجازه (ورود ندهید) که تا سلام کنند، سلام اطاعت از خدای رحمان است. «۴»
۶- علی علیـه السلام گفت: ای رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم أمـیّ أستأذن علیـها؟ قال: نعم، قال: ولم یـا رسول اللَّه؟ قال أیسرّک أن تراها عریـانة؟ قال: لا قال: فاستأذن. از مادرم (برای ورود بـه خانـه) اجازه بخواهم؟ فرمود: بلی، گفت چرا ای رسول خدا، فرمود: آیـا خوشت مـی‌آید مادرت را ببینی؟! گفت: نـه، فرمود بعد اذن بخواه. «۱»
۷- علی علیـه السلام فرمود: مردی بـه رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم گفت: ای رسول خدا! اختی تکشف شعرها بین یدیّ؟ قال: لا إنّی أخاف إذا أبدت شیئا من محاسنـها ومن شعرها و معصمـها أن تواقعها. م مویش را پیش من باز مـی‌کند؟ (آیـا اشکال دارد) فرمود: نـه (نباید این کار را د)، زیرا مـی‌ترسم هرگاه چیزی از آرایشش و مویش و محل زینتش را باز کند، تورا (وسوسه کند و) با او درآمـیزی (و زنا کنی). «۲»
۸- فرمود: نـهی رسول اللَّه صلی الله علیـه و آله و سلم أن یدخل علی النساء إلّا باذن الأولیـاء. رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم نـهی فرمود: از اینکه بر زنان داخل شوند مگر با اجازه اولیـاء (و صاحبان آنـها). «۳»
۹- جعفربن عمر از ابی عبداللَّه علیـه السلام فرمود: رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم نـهی أن یدخل الرّجال علی النّساء الّا باذنـهنّ نـهی نمود کـه مردان بر (منزل) بانوان داخل شوند مگر با اجازه آنـها. «۴»

استیذان رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم از ش

رعایت این دستورها از همـه مطلوب و از بزرگان و رهبران دین کـه عمل آنـها، سرمشق و الگوی دیگران مـی‌باشد مطلوبتر است: بدینجهت بود کـه رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم به منظور ورود بـه خانـه ش فاطمـه علیـها السلام اجازه مـی‌خواست و بدون اجازه وارد نمـی‌شد!.
۱- عمرو بن شمر از أبی جعفر علیـه السلام: از جابر بن عبد اللَّه انصاری گفت: خرج رسول اللَّه صلی الله علیـه و آله و سلم یرید فاطمة وأنا معه، فلما انتهینا إلی الباب وضع یده علیـه فدفعه ثم قال: السلام علیکم، فقالت فاطمة علیـها السلام: وعلیک السلام یـا رسول اللَّه، قال: أدخل؟ قالت: ادخل یـا رسول اللَّه، قال: أدخل انا ومن معی؟ قالت:علیّ قناع، فقال: یـا فاطمة خذی فضل ملحفتک فقنعی بـه رأسک ففعلت ثم قال: السلام علیک، فقالت: وعلیک السلام یـا رسول اللَّه قال:
ادخل؟ قالت: نعم یـا رسول اللَّه، قال: أنا ومن معی؟ قالت: ومن معک، قال جابر: فدخل رسول اللَّه صلی الله علیـه و آله و سلم ودخلت و إذا وجه فاطمة علیـها السلام اصفر کأنـه بطن جرادة، فقال رسول اللَّه صلی الله علیـه و آله و سلم: مالی أری وجهک اصفر، قالت: یـا رسول اللَّه، الجوع، فقال رسول اللَّه صلی الله علیـه و آله و سلم: اللّهم مشبع الجوعة وع الضیعة اشبع فاطمـه بنت محمد، قال جابر: فواللَّه لنظرت إلی الدم یتحدر من قصاصها حتی عاد وجه‌ها احمر فما جاعت بعد ذلک الیوم. رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم بیرون رفت و اراده داشت فاطمـه را ببیند و من هم با او بودم؛ وقتی کـه به کنار دَر رسیدیم، دست روی دَر گذاشت و (کمـی) هل داد و فرمود: سلام بر شما باد، فاطمـه علیـها السلام گفت: و برتو باد سلام ای رسول خدا؛ فرمود: آیـا داخل شوم؟ گفت: داخل شو، فرمود: آیـا با همراهم داخل شوم؟ عرض کرد مقنعه ندارم، فرمود: ای فاطمـه زیـادی ملافه را بگیر و برخود مقنعه (و حجاب) قرار داده و سرت را بپوشان، (فاطمـه) این کار را کرد؛ سپس فرمود: سلام برتو باد و او نیز گفت: و برتوباد سلام ای رسول خدا، فرمود:
داخل شوم (خودترا جمع و جور کردی)؟ گفت: بلی ای رسول خدا (داخل شو)؛ فرمود: من و همراهم؟ عرض کرد بلی و هرکهِ با تواست؛ جابر گوید: بعد من با رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم داخل شدیم، ناگهان روی فاطمـه را مانند شکم ملخ، زرد رنگ دیدیم، رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم فرمود: (ای فاطمـه) چرا صورتت را زرد مـی‌بینم؟ گفت: ای رسول خدا، گرسنگی (سبب زردی رنگ من است)!!؛
رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم (دست بـه دعا برداشت و) گفت خدایـا ای سیر کننده گرسنگان و دفاع کننده از ضایع شوندگان، فاطمـه بنت محمد را نیز سیر نما؛ جابر گوید: بـه خدا قسم دیدم خون بـه پوست صورت فاطمـه سرازیر شد که تا به حالت سرخ گونـه (وعادی)، برگشت کـه بعد از آن روز فاطمـه هیچ وقت گرسنـه نشد. «۱»

فلسفه استیذان و مفاسد عدم رعایت آن

۵- فلسفه استیذان و مفاسد عدم رعایت آن به منظور ریشـه کن ساختن یک مفسده اجتماعی مانند اعمال منافی عفت، تنـها توسل بـه اجرای حدود و تازیـانـه زدن منحرفان کافی نیست: درون هیچ یک از مسائل اجتماعی چنین برخوردی نتیجه مطلوب را نداده و نخواهد داد: بلکه حتما مجموعهای ترتیب داد از آموزش فکری و فرهنگی آمـیخته با آداب اخلاقی و عاطفی: و همچنین آموزشـهای صحیح اسلامـی: و ایجاد یک محیط اجتماعی سالم: سپس مجازات را بـه عنوان یک عامل بازدارنده درون کنار این عوامل درون نظر گرفت.
به همـین دلیل درون سوره نور کـه در واقع سوره عفت هست از مجازات تازیـانـه مردان و زنان زناکار شروع مـی‌کند و به مسائل دیگر مانند فراهم آوردن وسائل ازدواج سالم رعایت حجاب اسلامـی، نـهی از چشمچرانی، تحریم متهم ساختن افراد بـه آلودگی ناموسی، و بالأخره اجازه گرفتن فرزندان بـه هنگام ورود بـه خلوتگاه پدران و مادران گسترش مـی‌دهد.
این نشان مـی‌دهد کـه اسلام از هیچ یک از ریزهکاریـهای مربوط بـه این مسأله غفلت نکرده است.
خدمتکاران موظفند بـه هنگام ورود درون اطاقی کـه دو همسر قرار دارند اجازه بگیرند.
کودکان بالغ نیز موظفند درون هر وقت بدون اجازه وارد نشوند، حتی کودکان نابالغ کـه مرتباً نزد پدر و مادر هستند نیز آموزش داده شوند کـه لااقل درون سه وقت (قبل از نماز صبح و بعد از نماز عشاء و هنگام ظهر کـه پدران و مادران بـه استراحت مـی‌پردازند) بدون اجازه وارد نشوند.
این یک نوع ادب اسلامـی هست هر چند متأسفانـه امروز کمتر رعایت مـی‌شود و با اینکه قرآن صریحاً آن را (در آیـات ۵۸۵۹۶۰ سوره نور کـه (در فصل اول این بخش گذشت) بیـان کرده است: درون نوشته‌ها و سخنرانی‌ها و بیـان احکام نیز کمتر دیده مـی‌شود کـه پیرامون این حکم اسلامـی و فلسفه آن بحث شود: و معلوم نیست بـه چه دلیل این حکم قطعی قرآن مورد غفلت و بی توجهی قرار گرفته؟! گر چه ظاهر آیـه وجوب رعایت این حکم هست حتی اگر فرضاً آن را مستحب بدانیم باز حتما از آن سخن گفته شود: و جزئیـات آن مورد بحث قرار گیرد، بر خلاف آنچه بعضی از سادهاندیشان فکر مـی‌کنند کـه کودکان سر از این مسائل درون نمـی‌آورند و خدمتکاران نیز درون این امور باریک نمـی‌شوند ثابت شده هست که کودکان (تا چه رسد بـه بزرگسالان) روی این مسأله فوق العاده حساسیت دارند: و گاه مـی‌شود سهلانگاری پدران و مادران و بر خورد کودکان بـه منظره‌هائی کـه نمـی‌بایست آن را ببینند سرچشمـه انحرافات اخلاقی و گاه بیماری‌های روانی شده است.
ما خود با افرادی بر خورد کردیم کـه به اعتراف خودشان بر اثر بی توجهی پدران و مادران بـه این امر و مشاهده آنان درون حال یـا مقدمات آن بـه مرحلهای از تحریک و عقده روانی رسیده بودند کـه عداوت شدید پدر و مادر درون سر حد قتل! درون دل آنـها پیدا شده بود: و خود آنـها نیز شاید که تا مرز انتحار پیش رفته بودند! اینجا هست که ارزش و عظمت این حکم اسلامـی آشکار مـی‌شود کـه مسائلی را کـه دانشمندان امروز بـه آن رسیدهاند از چهارده قرن پیش درون احکام خود پیش بینی کرده است.
و نیز درون همـین جا لازم مـی‌دانیم بـه پدران و مادران توصیـه کنیم کـه این مسائل را جدی بگیرند: و فرزندان خود را عادت بـه گرفتن اجازه ورود بدهند: و همچنین از کارهای دیگری کـه سبب تحریک فرزندان مـی‌گردد از جمله خوابیدن زن و مرد درون اطاقی کـه بچه‌های ممـیز مـی‌خوابند که تا آنجا کـه امکان دارد پرهیز کنند: و بدانند این امور از نظر تربیتی فوق العاده درون سرنوشت آنـها مؤثر است.
جالب اینکه درون حدیثی از پیـامبر اسلام صلی الله علیـه و آله و سلم مـی‌خوانیم کـه فرمود: ایّاکم و ان یجامع الرجل امرئته و الصبی فی المـهد ینظر الیـهما: مبادا درون حالی کـه کودکی درون گهواره بـه شما مـی‌نگرد کنید!. «۱»
در بخش ۴ فصل پرهیز از (مقاربت درون حضور بچه) روایـاتش مشروحاً خواهد آمد.

آرایش خانم و آقابرای همدیگر

آرایش و تمـیزی و نظافت، به منظور زن و مرد، از ضروریـات و شرط ادامـه و شیرینی زندگی است، مخصوصاً به منظور بانوان کـه بیشتر مورد توجه آقایـان و برای جلوگیری از انحرافات آنـها است؛ درون روایـات متعدد آمده هست که رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم یک سوم نقدینگی خود را بـه خوشبوئی و عطریـات هزینـه مـی‌کرد و سفارش اکید درون نظافت و تمـیزی، داشت بـه طوری کـه آن را جزء ایمان قرار داد «۱» و در بیـان احکام خاص بانوان بـه مطالب ذیل عنایت داشت، بـه طور خلاصه نظافت و آرایش به منظور زن و مرد لازم الاجراست و شکی درون مطلوبیت آن نیست.
۱- محمد بن مسلم، از أبی جعفر (علیـه السلام) فرمود: لا ینبغی للمرأة ان تعطل نفسها ولو ان تعلّق فی عنقها قلادة ولا ینبغی ان تدع یدها من الخضاب ولو ان تمسحها مسحاً بالحناء وان کانت مسنّة. سزاوار نیست زن خود را (از زینت محروم و) معطل نماید اگرچه قلادهای بـه گردن آویزد، و شایسته نیست دستانش را از خضاب رهاسازد اگرچه با حنا آن را مسّ نماید و اگرچه زن مسن (و پیر باشد). «۲»
۲- ولا یجوز للمرأة أن تعطّل نفسها ولو أن تعلّق فی عنقها خیطاً، و لا یجوز أن تری أظافیرها بیضاء ولو أن (تمسها بالحناء مسّاً) (تمسحها بالحناء مسحاً)، ولا تخضب یدیـها فی حیضها، لأنّه یخاف علیـها الشیطان، ... و یجوز للمرأة لبس الدیباج والحریر فی غیر صلاة وإحرام، و حُرّم ذلک علی الرجال إلا فی الجهاد و یجوز أن تتختّم بالذهب وتصلّی فیـه، و حرّم ذلک علی الرجال، و جایز نیست بر زن کـه خود را معطل نماید (و از زینت و آرایش دست بکشد و خود را محروم کند) اگرچه با آویختن نخی برگردن باشد و جایز نیست انگشتانش سفید دیده شود اگر چه (لا اقل) با حنا خود را مس کند (ورنگین نماید)، و در ایـام حیض خود را خضاب نکند، زیرا به منظور او از (صدمات) شیطان ترسیده مـی‌شود، و برای زن پوشیدن لباس دیباج و حریر درون غیر نماز و احرام، جایز است، اما اینـها به منظور مردان حرام هست مگر درون جهاد، و جایز هست زنـها با انگشتر طلا نماز بخواند و لی به منظور مردان حرام است. «۳»
۳- سعد بن سعد: از حسن بن الجهم گفت: رأیت أبا الحسن علیـه السلام اختضب، فقلت: جعلت فداک اختضبت؟ فقال: نعم إنّ التهیئة ممّا یزید فی عفّة النساء، ولقد ترک النساء العفّة بترک أزواجهنّ التهیئة، ثمّ قال: أیسرّک أن تراها علی ما تراک علیـه إذا کنت علی غیر تهیئة؟ قلت:
لا، قال: فهو ذاک، ثمّ قال: من أخلاق الأنبیـاء التنّظف و التطیّب و حلق الشعر و کثرة الطروقة، الحدیث. دیدم ابالحسن علیـه السلام خضاب گذاشته گفتم: فدایت شوم خضاب گذاشتی؟! فرمود: بلی همانا آماده شدن (مرد باآرایش) عفت زنـهارا زیـاد مـی‌کند، زنـها عفاف را ترک نمودند با ترک شوهرانشان آمادگی (و زینت) را، سپس فرمود: آیـا دوست داری زن را درون آن حالت کـه تو هستی (از بی نظمـی و بهم ریختگی و وضع چندش آور) ببینی؟!، گفتم: نـه، فرمود: بعد او هم همان طور سپس فرمود: از اخلاق انبیـاء هست نظافت و خود را خوشبو ساختن و تراشیدن مو و زیـاد شدن ... که تا آخر حدیث. «۱»
۴- أمـیر مؤمنان علیـه السلام فرمود: لتطیب المرأة المسلمة لزوجها. زن مسلمان حتماً خود را به منظور همسرش خوشبو کند. «۲»
۵- محمد بن مسلم، ازیکی از صادقین علیـهما السلام از استعمال طلا به منظور زنـها سؤال د؟ فرمود:به بأس. ولا ینبغی للمرأة أن تعطل نفسها ولو أن تعلق فی عنقها قلادة. ولا ینبغی لها أن تدع یدها من الخضاب ولو أن تمسحها بالحناء مسحا ولو کانت مسنة. عیب ندارد و سزاوار نیست به منظور زن خود را از آرایش تعطیل نماید، اگرچه با آویختن یک قلاده باشد، و شایسته نیست بر او دستش را از حنا گذاشتن، رها سازد اگرچه با دست بر حنا اگرچه سالخورده و پیر باشد. «۳»
۶- درون کتاب الغایـات: شیخ جعفر بن أحمد القمـی آمده هست امام علیـه السلام فرمود: إنی لأبغض من النساء السلتاء والمرهاء، فالسلتاء التی لا تختضب، والمرهاء التی لا تکتحل. من زنان سلتاء و مرهاء را دوست ندارم سلتاء زنی کـه خضاب نمـی‌کند و مرهاء زنی کـه سرمـه نمـی‌کشد (بطور کلّی از زنان بی آرایش خوشم نمـی‌آید). «۴»

روایت حفظ زیبائی

در جامعه دیده شده استانی که، بـه پیری زود رس و یـا از دست نشاط و نمای جوانی زود هنگام، گرفتار مـی‌شوند و از نظر سنّی جوان و در منظر و رؤیت پیر هستند!
البته این گونـه اشخاص بنا بـه عللی (غم و غصه و فقر ونداری و فشارهای روحی و حسادت و کینـه و ده‌ها مسائل دیگر از جمله پر خوری) بـه این روز مـی‌افتند؛ بعد هرکسی حتما علت این گرفتاری را درون خودش، پیدا کند و در صدد معالجهاش بر آید.
۱- عمر بن علی، از پدرش علی بن أبی طالب علیـه السلام پیـامبر صلی الله علیـه و آله و سلم فرمود: مرّ أخی عیسی بمدینة وفیـها رجل وامرأة یتصایحان فقال: ما شأنکما؟ قال: یـا نبی اللَّه هذه امرأتی ولیس بها بأس صالحة ولکنّی احبّ فراقها قال: فأخبرنی علی کل حال ما شأنـها؟ قال: هی خلقه الوجه من غیر کبر. قال لها: یـا امرأة أتحبّین أن یعود ماء وجهک طریّاً؟ قالت: نعم قال لها: إذا أکلت فایّاک أن تشبعی لأنّ الطعام إذا تکاثر علی الصّدر فزاد فی القدر، ذهب ماء الوجه ففعلت ذلک فعاد وجه‌ها طریّاً. برادرم عیسی بـه شـهری گذشت و دید مردی با زنی، بـه رویـهم فریـاد مـی‌کشند پرسید: چه شده؟ گفت ای پیـامبر خدا! این همسر من هست و اشکالی هم درون او نیست و زن صالحه است، ولی من دوست دارم از او جدا شوم! فرمود: خلاصه جریـانتان را بـه من بگویید (علت این نفرت از چیست)؟ گفت: این زن درون جوانی بدگِل شده (با اینکه سنّی از او نگذشته زشت رو شده است) فرمود:
ای زن دوست مـی‌داری زیبائی و آب رویت برگردد؟! گفت: بلی، فرمود: هرگاه غذا خوردی، سیر نخور زیرا غذا وقتی کـه در زیـاد شد و بیش از قدر معمول شد، آب رو را مـی‌برد (و زشت مـی‌شود)، آن زن بـه این دستور عمل کرد و رویش تر وتازه شد (وزیبائیش برگشت!). «۱»

زینت به منظور نابینایـان

در فصل پیشین تشریح گردید کـه زن و مرد به منظور همدیگر آرایش نمایند و خود را زیبا جلوه گر نمایند، آیـا به منظور نابینایـان چه کنند؟!
۱- س از امام صادق علیـه السلام فرمود: از رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم سؤال نمودند زینت زن به منظور نابینا چگونـه است؟ فرمود: الطّیّب و الخضاب فانّه من طیب النّسمة. (استعمال) بوی خوش و خضاب کـه آن از پاکی زن است. «۱»
زیرا استشمام بوی خوش و بوی خضاب نیـازی بـه دیدن و چشم ندارد و با قوه شامّه مـی‌تواند آن را درک مـی‌نماید.

حکم وصل مو به منظور زیبائی

از زمان قدیم: آرایش به منظور جنس زن و مرد با مدلها و متدهای گوناگون درون هرجامعه‌ای متداول و جا افتاده بود درون فصلهای قبل هم متذکر شدیم کـه باید هم این گونـه باشد ولی درون این مورد این سؤال مطرح هست که آیـا محدودیتی درون این باره وجود دارد یـانـه؟!.
۱- حسن بن فضل طبرسی درون (مکارم الأخلاق): از سلیمان بن خالد گفت: قلت له المرأة تجعل فی رأسها القرامل»، قال: یصلح له الصوف وما کان من شعر المرأة نفسها، و کره أن یوصل شعر المرأة من شعر غیرها، فإن وصلت شعرها بصوف أو شعر نفسها فلا بأس به. بـه امام علیـه السلام گفتم: زن درون سرش موی بند مـی‌زند (و مو وصل مـی‌کند وبرای زیبائی تغییر حالت مـی‌دهد)؟ فرمود: اگر این کار را از پشم و یـا موی خود انجام مـی‌دهد جایز هست ولی از موی زن دیگر باشد مکروه است، بعد اگر از موی خود و یـا پشم (وموی حیوانات حلال گوشت باشد) مانعی ندارد. «۳»
۲- عمار الساباطی گفت: بـه ابی عبد اللَّه علیـه السلام گفتم: إن الناس یروون: أن رسول اللَّه صلی الله علیـه و آله و سلم لعن الواصلة والموصولة، قال: فقال: نعم، قلت: التی تمتشط وتجعل فی الشعر القرامل؟ قال: فقال لی:بهذا بأس، قلت: فما الواصلة والموصولة؟ قال: الفاجرة والقوادة. مردم از رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم روایت مـی‌کنند کـه به زن وصل دهنده و وصل شونده، لعنت نموده است؟! فرمود: بلی، گفتم: زنی کـه شانـه مـی‌زند و در مویش موبند مـی‌زند؟ فرمود: نـه، آن مانعی ندارد گفتم: بعد واصله و موصوله چیست؟
فرمود: دونفر را (برای زنا) بـه هم رساننده و مـیانجی گری را گویند. «۱»
۳- ابراهیم ابن زیـاد الکرخی گوید: شنیدم أبا عبد اللَّه علیـه السلام مـی‌فرمود: لعن اللَّه الواصلة والمتوصلة یعنی الزانیة والقوادة. خدا لعنت کرده بر واصله و موصوله یعنی زناکار و دو بهم رسان. «۲»
۴- زید بن علی، از پدرانش از علی علیـهم السلام گفت: رسول خداصلّی اللَّه علیـه وآله فرمود: لعن اللَّه المتشبهین من الرجال بالنساء والمتشبهات من النساء بالرجال. خدا لعنت کند برمردانی کـه خود را، بر زنان و بر زنانی کـه خود را بر مردان، تشبیـه نمایند. «۳»

حکم چیدن موی صورت

۱- أبی بصیر گفت: از امام علیـه السلام پرسیدم عن قصة النواصی ترید المرأة الزینة لزوجها، و عن الحفّ والقرامل والصوف و ما أشبه ذلک؟ قال: لا بأس بذلک کلّه. از حکم زن کوتاه کننده مشانی کـه برای شوهرش زینت مـی‌کند و از چیدن مو و موی بند زدن و با پشم دیگر وصل مـی‌کند و مانند اینـها را انجام دادن؟ فرمود: درون همـه اینـها مانعی نیست. «۴»
۲- علی بن جعفر درون کتابش مـی‌گوید: بـه برادرش موسی علیـه السلام: عرض کرد: سألته عن المرأة، أتحف الشعر عن وجه‌ها؟ قال: لا بأس. از او سؤال نمودم از زنی کـه موی صورت خود را مـی‌چیند؟ فرمود: ترسی نیست (و مانعی ندارد). «۱»

بلند گذاشتن ناخن

امروزها مـیان بانوان و دوشیزگان مرسوم هست که ناخنـهای خود را به منظور زیبائی بلند مـی‌کنند و رنگ مـی‌زنند، این جریـان به منظور خانمـها بـه صورت یک فرهنگ درآمده است.
حالا سؤال این هست که آیـا این کار از نظر اسلام چه حکمـی دارد، پر واضح هست اگر بانوان مسائل شرعی خود را رعایت نمایند و در اوقات نماز، رنگ ناخن‌ها را پاک نمایند کـه مانع از نفوذ آب وضو یـا غسل بـه ناخن‌ها نشود، مانعی ندارد اما حکم خود بلند نا خن چیست؟! بـه روایت ذیل توجه فرمائید.
س از امام صادق علیـه السلام، رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم بـه مردان فرمود: قصّوا أظافیرکم و للنّساء أترکن من أظفارکنّ (أظافیرکنّ) فانّه أزین لکنّ. ناخن هایتان را کوتاه کنید و به زنان فرمود: (چیدن) ناخن هایتان را ترک کنید (ونگیرید که تا بلند شود) زیرا آن برایتان زینت بخشتر است. «۲»

از کیفیت موی خانم بپرسید

ریخت و هیکل بانوان، کلًا جذّابیت خاص خود را دارد اما بعضی از اندام‌هایش بیشتر مورد توجه هست که یکی از آنـها، موی بانوان هست که حتما برای نمای آن اهمـیت زیـاد قائل شد.
رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم فرمود: إذا أراد أحدکم أن یتزوج المرأة فلیسأل عن شعرها کما یسأل عن وجه‌ها، فانّ الشعر أحد الجمالین. هروقت یکی از شما خواست با زنی ازدواج نماید، از (کیفیت) مویش بپرسد آنگونـه کـه از رویش مـی‌پرسد، زیرا، مو یکی از جمالین (و یکی از یبائیست). «۱»

احترام بـه داماد

در روایت آمده هست که امام سجّاد علیـه السلام بـه احترام داماد بلند مـی‌شد و عبایش را زیر او پهن مـی‌کرد! از امام درون این باره سؤال نمودند (و یـا خرده گرفتند) فرمود: او آبروی مرا حفظ کرده (و خیـالم را از جهت م یـا م راحت نموده) و خرجم را کم کرده هست روی این فلسفه داماد به منظور همـه لازم الإحترام است؛ و دیگر اینکه اگر بـه داماد احترام گذاشته شود: او هم با عیـالش رفتار مشابهی خواهد داشت، مگر اینکه مانند بعضی‌ها از طبیعت و نـهاد، آدم پست و دنی باشد کـه از احترام خانواده عیـال سوءاستفاده کرده و برداشت منفی نماید.
۱- نوح بن شعیب که تا أبو عبد اللَّه علیـه السلام آن حضرت فرمود: کان علی بن الحسین علیـه السلام إذا أتاه ختنـه علی ابنته أو علی اخته بسط له رداه ثمّ أجلسه ثمّ یقول: مرحباً بمن کفی المؤنة و ستر العورة. وقتی کـه داماد ی یـا ی امام علی بن حسین علیـهما السلام، مـی‌آمد ردایش را زیر او پهن مـی‌کرد و روی آن مـی‌نشانید سپس مـی‌فرمود: خوش آمدی کـه خرج را عهده دار و آبرو را پوشانید. «۲»

بخش ۴ قسمتی از منـهیـات

مکروهات مقاربت

اشاره

در این بخش روایـات بعضی از کارهای ممنوعه بیـان مـی‌شود، با اینکه درون بخشـهای گذشته نیز مطالبی بدین مناسبت از نظر مبارک خوانندگان گرامـی گذشت و در آخر کتاب روایت دستورات کلی رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم خواهد آمد کـه با این بخش، مکمّل یکدیگرند.
۱- ی با زوجه درون کشتی مکروه است؛
۲- و مکروه هست رو بـه قبله و پشت بـه قبله شدن؛
۳- درون مـیان راه عبوری مردم؛
۴- و عریـان مادر زاد؛
۵- بعد از احتلام قبل از غسل؛
۶- هنگام زرد شدن آفتاب درون طلوع و غروب؛
۷- جماع با انگشتر آیـه دار؛
۸- درون ایـام بارداری،
۹- درون حال خضاب؛
۱۰- مابین طلوع فجر که تا طلوع آفتاب؛
۱۱- هنگام غروب آفتاب که تا غروب شفق
۱۲- درون روز ماه گرفتگی.
۱۳- روز آفتاب گرفتگی.
۱۴- درون روز یـا شب وزیدن باد سیـاه و باد سرخ و باد زرد.
۱۵- درون اوقات زلزله.
۱۶- بعداز غسل مـیت.
۱۷- مقاربت با معده پر!.
روایـات مکروهات بالا و علاوه بر آن‌ها را، درون فصلهای آتی مطالعه بفرمائید.
۱- هنگام وزیدن باد سیـاه و .. عبد الرحمن ابن سالم، از پدرش گفت: بـه أبی جعفر علیـه السلام گفتم: هل یکره الجماع فی وقت من الاوقات وإن کان حلالا؟ قال: نعم ما بین طلوع الفجر إلی طلوع الشمس ومن مغیب الشمس إلی مغیب الشفق، وفی الیوم الذی تنکسف فیـه الشمس، وفی الّیلة التی ینکسف فیـها القمر، وفی الیوم والّیلة التی تکون فیـها الریح السوداء و الریح الحمراء، والریح الصفراء، وفی الیوم والّیلة التی تکون فیـها الزلزلة. ولقد بات رسول اللَّه صلی اللَّه علیـه وآله عند بعض نسائه فی لیلة انکسف فیـها القمر فلم یکن فی تلک الّیلة ما یکون منـه فی غیرها حتی أصبح، فقالت له: یـا رسول اللَّه صلی الله علیـه و آله و سلم البغض هذا منک فی هذه الّیلة؟ قال: لا ولکن هذه الایة ظهرت فی هذه الّیلة فکرهتأن أتلذذ وألهو فیـها، وقد عیّر اللَّه أقواماً فی کتابه فقال:
( «وإن یروافاً من السماء ساقطاً یقولوا سحاب مرکوم* فذرهم حتی یلاقوا یومـهم الذی فیـه یصعقون» ثم قال أبو جعفر علیـه السلام: وأیم اللَّه لا یجامع أحد فیرزق ولدا فیری فی ولده ذلک ما یحبّ. آیـا جماع درون وقتی از اوقات کراهت دارد اگرچه حلال باشد؟ فرمود: بلی، مابین طلوع فجر که تا طلوع آفتاب، و از غروب آفتاب که تا غایب شدن (سرخی) شفق، و روز آفتاب گرفتگی، و شب ماه گرفتگی، و در شب وروزی کـه در آن باد سیـاه و باد سرخ و باد زرد، بوزد، شبی کـه در آن زلزله باشد، رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم شبی کـه ماه گرفته بود، نزد یکی از زنـهایش خوابید و در آن شب، کاری کـه معمولًا مـی‌شد، نشد که تا صبح فرا رسید، خانمش گفت: ای رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم آیـا سبب این رو گردانی درون این شب از ناراحتی (از من) بود؟! فرمود: نـه، ولکن این نشانـه امشب ظاهر گشت من خوش نداشتم مشغول لذت و خوش گذرانی باشم درون حالی کـه خداوند اقوامـی را درون کتابش (قرآن) درون این باره مذمت نموده هست «و آنـها (چنان لجوجند) اگر ببینند قطعه سنگی (یـا پارهای) از آسمان (برای عذابشان) سقوط مـی‌کند، مـی‌گویند: این ابر متراکمـی است، حال کـه چنین هست پس آنـها را رها کن که تا روز مرگ خود را ملاقات نمایند».
سپس ابوجعفر علیـه السلام فرمود: و به خدا سوگند (اگری درون این روزهائی کـه رسول خدا نـهی نموده و این خبر هم بـه او رسیده است) جماع نماید و دارای فرزند شود، درون این فرزندش آنچه دوست دارد، نمـی‌بیند. «1»

ترک مقاربت بیش از چهار ماه

در شریعت اسلام، مرد حتما در هر چهار ماه با خانمش، داشته باشد یعنی این حق شرعی خانمـهاست اگر شوهر از انجام و ادای این حق سرپیچی کند، خانم مـی‌تواند بـه حاکم شرع شکایت نماید و حق خود را بخواهد، مقاربت، یـا طلاق!، مگر این کـه خانم خودش نخواهد و از حق خودش صرف نظر نماید.
صفوان بن یحیی، از أبی الحسن الرضا (علیـه السلام)، انـه سأله عن الرجل تکون عنده المرأة الشابة فیمسک عنـها الأشـهر والسّنة لا یقربهایرید الإضرار بها یکون لهم مصیبة یکون فی ذلک آثماً؟! او سؤال نمود: از حکم مردی کـه زن جوانی دارد و ماه‌ها (بلکه) سالی با او مقاربت نمـی‌کند و قصد ضرر زدن بـه او را ندارد بلکه مصیبتی به منظور آنـها وارد شده است، آیـا با این کار گناهکار است؟ فرمود: إذا ترکها أربعة أشـهر کان آثما بعد ذلک. «إلا ان یکون باذنـها» هرگاه چهار ماه او را ترک نماید، گناه کار مـی‌شود مگر با اجازه خود زن. «۲

گناه بی توجهی بـه همسر

در کشورهای عربی هنوز هم مرسوم است، گروهی از مردان به منظور خود حرمسرا تشکیل داده و حد اقل چهار زن دائمـی به منظور خود، مـی‌آورند، اگر درون این مـیان مرد بـه یکی از آنـها بی توجهی کند و آن خانم بـه معصیت بیفتد، حکمش چیست؟!.
۱- از أبی عبد اللَّه (علیـه السلام) فرمود: من جمع من النساء ما لا ینکح فزنی منـهنّ شئ فالإثم علیـه. هرزنانی گرد آورد و با آنـها عمل انجام ندهد و یکی از آنـها زنا کند، بعد گناهش بر (گردن) اوست. «۱»
۲- زید بن علی، از پدرش از جدش از علی علیـه السلام فرمود: عذاب القبر یکون من النمـیمة والبول و عزب الرجل عن أهله. عذاب قبر از سخن چینی و (ایستاده) بول و از دوری جستن مرد از زنش، مـی‌باشد. «۲»

خطرنزدیکی باشکم پُر

۱- محمد بن علی بن حسین گفت: امام صادق علیـه السلام فرمود: ثلاثة یـهدمن البدن و ربما قتلن: ال علی البطنة، و الغشیـان علی الإمتلاء، و نکاح العجائز. سه چیز بدن را بـه ویرانی (وتباهی و نابودی) مـی‌کشد و ای بسا مـی‌کُشد،
۱- با شکم پر ،
۲- با شکم پر نزدیکی ،
۳- ازدواج با زن پیر. «۳»
۲- أحمد بن أبی عبد اللَّه البرقی درون (المحاسن) گفت: از ابی عبد اللَّه علیـه السلام روایت شده هست فرمود: ثلاثة یـهزلن البدن و ربما قتلن ال علی البطنة، و الغشیـان علی الإمتلاء، ونکاح العجائز. سه چیز بدن را لاغر (وناتوان) مـی‌کند و ای بسا بـه کام مرگ مـی‌برد الف- با شکم پر ، ب- با شکم پر نزدیکی ، ج- و ازدواج با زنان پیر. «۴»
۳- از أبی عبد اللَّه علیـه السلام روایت شده است: ثلاث یـهدمن البدن و ربما قتلن: أکل القدید الغاب، و ال علی البطنة، ونکاح العجائز.
و زاد فیـه أبو إسحاق النـهاوندی، و غشیـان النساء علی الامتلاء. سه چیز بدن را از بین مـی‌برد و ای بسا نابود مـی‌کند، خوردن گوشت بوگرفته و مانده، با شکم پر بـه رفتن، و با زن پیر ازدواج نمودن (ابو اسحاق نـهاوندی اضافه کرده است) و مقاربت با زنان باشکم پر. «۱»

بهانـه گیری به منظور عدم تمکین

بعضی وقتها بانوان درون اثر بی مـیلی بـه شوهر و یـا خشکه مقدسی، خواندن نماز را بهانـه قرار داده و طول مـی‌دهند، و یـا وقت گذرانی مـی‌کنند که تا از مقاربت شوهر ممانعت بـه عمل آورند، درون این صورت هست که بـه سبب این کار و نارضایتی زوج، مورد مذمت و توبیخ قرار مـی‌گیرند.
۱- أبی بصیر: از أبی جعفر علیـه السلام از رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم للنساء: لا تطولنّ صلاتکنّ لتمنعن أزواجکنّ. بـه زنـهافرمود: نماز را طول ندهید که تا از (نزدیکی) شوهرانتان ممانعت بـه عمل آورید. «۲»
۲- از ضریس الکناسی، از أبی عبد اللَّه علیـه السلام فرمود: انّ امرأة أتت رسول اللَّه (صلی اللَّه علیـه وآله) لبعض الحاجة فقال لها: لعلک من المسوفات، قالت: و ما المسوفات یـا رسول اللَّه؟ قال: المرأة التی یدعوها زوجها لبعض الحاجة فلا تزال تسوفه حتی ینعس زوجها فینام فتلک التی لا تزال الملائکة تلعنـها حتی یستیقظ زوجها. همانا زنی پیش رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم به منظور بعضی حاجتش آمد، بـه آن زن فرمود: شاید تو از «مسوفاتی» عرض کرد مسوفات چیست ای رسول خدا، فرمود: زنی کـه شوهرش او را بـه بعض کار ( و غیر آن) بخواند و او هی بگوید حالا حالا (و بـه پشت گوش بیندازد) که تا مرد را خواب ببرد (و نیـازش برطرف نشود) بعد او زنیست کـه مدام فرشتگان او را لعن مـی‌کنند که تا شوهرش از خواب بیدار شود!. «۳»

کراهت حرف زدن هنگام مقاربت

علت و حکمت خیلی چیزهابیـان نشده و از آن بی خبریم، از جمله آنـها حرف زدن زیـاد هنگام ی هست که درون بعض روایـات مطرح شده است، اگر اسناد آن روایتها مخدوش نباشد و در آن حال نطفه منعقد گردد، ممکن هست در اثر فعل و انفعالات فیزیکی، روی جنین اثر بگذارد ولی درون این زمان‌ها کـه با وسایل گوناگون از انعقاد نطفه جلوگیری مـی‌کنند و بطور یقین بچه دار نخواهند شد، این کراهت هم منتفی هست و جای نگرانی نیست، بلی اگر جلوگیری ننمایند حتما جانب احتیـاط را رعایت کنند.
در این مورد بـه احادیث ذیل توجه فرمایید.
۱- عبد اللَّه بن سنان گفت: أبو عبد اللَّه علیـه السلام فرمود: اتّقوا الکلام عند ملتقی اانین فانّه یورث الخرس. بپرهیزید از حرف زدن موقع نزدیکی با زن چون باعث لالی (بچه) مـی‌شود!. «۱» ۲- حسین بن زید: از امام صادق: از پدرانش علیـهم السلام- درون حدیث المناهی- فرمود:
نـهی رسول اللَّه صلی الله علیـه و آله و سلم أن یکثر الکلام عند المجامعة، و قال یکون منـه خرس الولد. رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم نـهی نمود از زیـاد حرف زدن موقع مقاربت و فرمود: از آن کار بچه لال مـی‌شود. «۲»
۳- و دش از أبی سعید خدری درون وصیت نبی صلی الله علیـه و آله و سلم بـه علی علیـه السلام فرمود: یـا علی لا تتکلّم عند الجماع فانّه إن قضی بینکما ولد لا یؤمن أن یکون اخرس. ای علی هنگام جماع حرف نزن کـه اگر (از آن نطفه) بچه دار شوید: از لال بودن (بچه) درون امان نیستید!. «۳» ۴- شیخ صدوق درون خصال دش از علی علیـه السلام- درون حدیث الأربعمائة- فرمود إذا أتی أحدکم زوجته فلیقلّ الکلام فانّ الکلام عند ذلک یورث الخرس، لا ینظرن أحدکم إلی باطن فرج امرأته فلعله یری ما یکره و یورث العمـی. هر وقت یکی از شما بـه نزد خانمش رفت (که شود): کم حرف زند زیرا درون آن هنگام حرف زدن سبب لالی (بچه) مـی‌شود: بـه باطن اندام خانم نگاه نکند: ای بسا آنچه را کـه دوست ندارد: مـی‌بیند و سبب نابینائی مـی‌گردد. «۱»

نزدیکی درون حال خضاب

مردی کـه سر و ریش خود را خضاب مـی‌کند، مکروه هست با عیـال خویش مقاربت نماید چون درون این صورت اگر بچهای از آن مقاربت متولد شود، هم مورد آزار و اذیت جنیـان قرار مـی‌گیرد و هم خود فروش ببار آید! ولی اگر با بستن لوله و غیره از بـه وجود آمدن بچه جلوگیری شود جای نگرانی نیست.
۱- مسمع بن عبد الملک گفت: شنیدم أبا عبد اللَّه علیـه السلام مـی‌فرمود: لا یجامع المختضب قلت: جعلت فداک لم لا یجامع المختضب؟ قال: لأنّه محتضر. مرد خضاب دار (و حناگذار با همسرش) نزدیکی نکند!، گفتم: فدایت شوم چرا؟ فرمود: چون او درون خطر آفت (جنیـان و پریـان) است. «۲» ۲- أبان از مسمع بن عبد الملک گفت: شنیدم أبا عبد اللَّه علیـه السلام مـی‌فرمود: لا یجامع المختضب، قلت: لا یجامع المختضب؟! فقال: لا. خضاب دار (بازن خود) نزدیکی نکند!، (با تعجب) پرسیدم: خضاب کننده جماع نکند؟! فرمود: نـه. «۳» ۳- إسماعیل بن أبی زینب از أبی عبد اللَّه علیـه السلام آن حضرت بـه مردی از دوستانش فرمود: لا تجامع أهلک وأنت مختضب فإنّک انْ رُزِقْتَ ولداً کان مخنّثاً. هنگام خضاب گذاشتن، با همسرت نزدیکی نکن زیرا اگر بچهای بـه وجود آید خود فروش (و لواط دهنده) مـی‌شود. «۱» ۴- درون ضمن حدیثی فرمود: .. ولکن لا یجامع الرجل مختضباً، ولا تجامع امرأة مختضبة ولکن مرد و زن درون حال خضاب با همدیگر، جماع ننمایند. «۲»

مقاربت درون حضور بچه

نگاه بچه اگر چه خیلی کوچک هم باشد، نافذ و هرچه را ببیند درون لوح دل و زوایـای مغزش متمرکز و ثبت مـی‌نماید کـه بعدها، بعد از بزرگ شدن، درون زندگی و اخلاقیـات او اثر گذار و تأثیر مـهمـی خواهد داشت، بدین جهت درون دستورات اسلام اکیداً به منظور پرهیز از رفتارهای و ی درون برابر چشمان بچه، روایـات متعدد، وارد شده است.
۱- ابن راشد از پدرش گفت: شنیدم أبا عبد اللَّه علیـه السلام مـی‌فرمود: لا یجامع الرجل امرأته و لا جاریته و فی البیت صبیّ فانّ ذلک مما یورث الزنا. مرد درون حالی کـه بچهای درون خانـه باشد با زن و کنیز خود نزدیکی نکند چون این عمل باعث زنا کاری (آن بچه درون آینده) مـی‌شود. «۳»
۲- حسین بن زید: از پدرش: از أبی عبد اللَّه علیـه السلام گفت: رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم فرمود والذی نفسی بیده لو انّ رجلًا غشی امرأته وفی البیت صبیّ مستقیظ یراهما ویسمع کلامـهما ونفسهما ما أفلح ابداً ان کان غلاماً کان زانیـاً أو جاریة کانت زانیة، وکان علی بن الحسین علیـهما السلام إذا أراد ان یغشی أهله أغلق الباب وأرخی السّتور وأخرج الخدم. سوگند بهی کـه جان من درون دست (قدرت) اوست نجات نمـی‌یـابد مردی کـه با همسرش نزدیکی نماید درحالی کـه بچهای بیدار باشد و آن دو را ببیند و سخن گفتن (و گفتارهای عاشقانـه) و نفس نفس زدنشان را بشنود، اگر پسر باشد زنا کننده و اگر باشد زنا دهنده شود، علی بن حسین (امام زین العابدین) علیـهما السلام هر وقت اراده مقاربت با همسرداشت درون را بسته و پرده‌ها را افکنده و خدمتکاران را (بابهانـهای) بیرون مـی‌کرد. «۱»
۳- محمد بن علی بن حسین گفت: امام صادق علیـه السلام فرمود: تعلّموا من الغراب ثلاث خصال: استتاره بالسفاد، و بکوره فی طلب الرزق، و حذره. سه خصلت را از کلاغ یـاد بگیرید، مجامعت پنـهانی، و صبح خیزی درون طلب رزق، و هوشیـاری را. «۲»
۴- س گوید: انّ علیّاً علیـه السلام مرّ علی بهیمة وفحل یسفدها علی ظهر الطریق فأعرض عنـه بوجهه فقیل له: لم فعلت ذلک یـا أمـیر المؤمنین؟ فقال: انّه لا ینبغی ان تصنعوا ما یصنعون و هو من المنکر، الّا أن تواروه حیث لا یراه رجل و لا امرأة. همانا علی علیـه السلام بـه راهی گذر کرد کـه دو حیوان (نر وماده با هم) جفتگیری مـی‌د، (یـا به منظور جفت گیری بهم رسانیده بودند) حضرت روی خود را گرداند، گفتند: ای امـیر مؤمنان چرا این کار را کردی؟! فرمود: سزاوار نیست مانند آنـها کاری انجام دهید چون این کار از منکرات هست مگر اینکه درون جائی بپوشانید کـه مرد و زنی آن را نبیند (تا سبب تحریک آنـها گردد). «۳»
۵- سلیمان بن جعفر الجعفری: از امام رضا: از پدرانش علیـهما السلام از رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم فرمود: تعلّموا من الغراب خصالا ثلاثا: استتاره بالسفاد، و بکوره فی طلب الرزق، و حذره. سه خصلت را از کلاغ یـاد بگیرید، مجامعت پنـهانی، وصبح خیزی درون طلب رزق، و هوشیـاری (و رعایت جانب احتیـاط را). «۴»
۶- حنان بن سدیر: از پدرش گفت: شنیدم از أبی عبد اللَّه علیـه السلام فرمود: لا یجامع الرجل امرأته ولا جاریته وفی البیت صبیّ، فانّ ذلک مما یورث الزنا. مرد درون حالی کـه بچهای درون خانـه باشد با زن و کنیز خود نزدیکی نکند چون این عمل باعث زنا کاری (آن بچه درون آینده) خواهد شد. «۵»
۷- جابر گوید: أبو جعفر علیـه السلام فرمود: ایّاک و الجماع حیث یراک صبیّ یحسن أن یصف حالک قلت: یـا ابن رسول اللَّه کراهة الشنعة؟ قال: لا فانّک ان رُزقت ولداً کان شـهرة علماً فی الفسق و الفجور. مبادا درون مقابل بچهای کـه (چیز فهم هست و) مـی‌تواند احوالات تو را بیـان نماید، جماع نمایید گفتم: ای فرزند رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم کراهت بدی (وحرام) است؟! فرمود: نـه بلکه اگر فرزندی بـه وجود آید درون فسق و فجور مشـهور (و انگشت نما) مـی‌گردد. «۱»
۸- أبی بصیر: عن أبی عبد اللَّه علیـه السلام آن حضرت فرمود: ایّاک ان تجامع أهلک وصبیّ ینظر الیک فانّ رسول اللَّه صلی الله علیـه و آله و سلم کان یکره ذلک اشد کراهیة. مبادا با عیـالت نزدیکی کنی کـه بچهای بـه شما نگاه مـی‌کند چون رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم بـه شدت از این کار کراهت داشت. «۲» ۹- درون حدیثی از پیـامبر اسلام صلی الله علیـه و آله و سلم مـی‌خوانیم کـه فرمود: ایّاکم و ان یجامع الرجل امرئته و الصبی فی المـهد ینظر الیـهما: مبادا درون حالی کـه کودکی درون گهواره بـه شما مـی‌نگرد کنید!. «۳»

در کشتی

اگر درون کشتی جای خلوتی باشد کـه امکان دارد، انجام این عمل مکروه هست زیرا پیـامدش مشکلاتی دارد از قبیل غسل و غیره اما اگر جای مناسبی وجود ندارد، اساساً صحبتش خنده دار هست عملش کـه هیچ!!.
۱- .... رسول خدا فرمود: ولا تجامع فی السفینة، و در کشتی جماع نکن. «۴»

مقاربت بعد از احتلام

بعد از احتلام و پیش از غسل ، با عیـال خود شدن مکروه هست مگر اینکه: حد اقل ادرار نموده و خود را بشوید.
۱- محمد بن الحسن گفت: رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم فرمود: و یکره ان یغشی الرجل المرأة و قد احتلم حتی یغتسل من احتلامـه الذی رأی فان فعل فخرج الولد مجنوناً فلا یلومنّ إلا نفسه. و مکروه هست مرد بعد از احتلام و قبل از غسل ، با زن خود جماع نماید، اگر این کار را کرد و بچه دیوانـه بیرون آید، جز خودی را مذمت (و توبیخ) ننماید. «۱» ۲- حماد بن عمرو از جعفربن محمد از پدرش از جدش از علی بن أبی طالب علیـه السلام، درون حدیث طولانی کـه وصیت رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم را بیـان مـی‌کرد: فرمود: کره ... أن یأتی الرجل أهله وقد احتلم حتی یغتسل من الإحتلام، فان فعل ذلک و خرج الولد مجنوناً فلا یلومنّ إلّا نفسه. همانا رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم کراهت داشت بعد از محتلم شدن و (قبل از غسل ) بازن خود نزدیکی نماید اگر (کسی) این کار را کرد و بچه دیوانـه بـه وجود آمد،ی را غیر از خود ملامت نکند. «۲»

نزدیکی با انگشتر آیـه دار

اگر هنگام جماع یـا توالت رفتن، قرآن یـا انگشتر آیـه دار و اسماء متبرکه همراه باشد:
درصورتی کـه کم احترامـی بـه آنـها نباشد و در دست راست باشد مکروه هست و گرنـه جایز نیست.
۱- علی بن جعفر درون کتابش از برادرش موسی بن جعفر علیـه السلام گفت: سألته عن الرجل یجامع أو یدخل الکنیف و علیـه خاتم فیـه ذکراللَّه أو شئ من القرآن أیصلح ذلک؟ قال لا. از برادرم پرسیدم از مردی کـه با انگشتر آیـه دار و یـا نامـی از خدا درون آن باشد، (بازن خود) جماع نماید و یـا بـه توالت برود آیـا مصلحت (و جایز) است؟! فرمود: نـه. «۱»

هنگام زرد شدن و طلوع آفتاب

عبید اللَّه بن علی الحلبی، از أبی عبد اللَّه علیـه السلام فرمود: انّی لأکره الجنابة حین تصفرّ الشمس و حین تطلع و هی صفراء. من کراهت دارم هنگام زرد شدن و موقع طلوع آفتاب درون حال زردی آن، جنب شوم. «۲»

بازن باردار

مقاربت درون ایـام بار داری بانوان را، مکروه دانستهاند مگر این کـه مرد با وضو باشد و مراقب حال جنین باشد کـه صدمـهای بـه او نرسد!.
امام رضا از پدرانش علیـهم السلام فرمود: پیـامبر صلّی اللَّه علیـه وآله نـهی فرمود: از وطی الحبالی حتی یضعن. نزدیکی زن باردار که تا وضع حمل نماید (مکروه است). «۳»

مقاربت درون جای نبود آب

إسحاق بن عمار گوید: از أبا عبد اللَّه (علیـه السلام) سؤال نمودم از حکم مردی کـه با عیـالش، درون مسافرتی هست که آب پبدا نمـی‌شود آیـا مـی‌تواند با عیـالش عمل انجام دهد؟ فرمود: دوست ندارم این کار را د مگر اینکه به منظور خودش بترسد قلت:
فیطلب بذلک اللذة أو یکون شبقا إلی النساء، فقال: ان الشبق یخاف علی نفسه، قال: قلت:
طلب بذلک اللذة، قال: هو حلال، قلت: فانـه یروی عن النبی صلی الله علیـه و آله و سلم أن أبا ذر سأله عن هذا فقال: ائت أهلک تؤجر، فقال: یـا رسول اللَّه صلی الله علیـه و آله و سلم آتیـهم واوجر؟ فقال رسول اللَّه صلی الله علیـه و آله و سلم: کما انک إذا أتیت الحرام ازرت، وکذلک إذا أتیت الحلال اجرت، فقال أبو عبد اللَّه علیـه السلام: ألا تری أنـه إذا خاف علی نفسه فأتی الحلال اجر؟ گفتم با این لذت مـی‌خواهد یـا هوس سخت بـه عمل با زنان دارد؟! فرمود: این بـه خودش هم ترس (از ضرر) دارد، گفتم: با این حال لذت مـی‌جوید؟، فرمود: حلال است، گفتم: از پیـامبر صلی الله علیـه و آله و سلم روایت شده هست اباذر از این مسئله سؤال نمود: فرمود: برو پیش عیـالت ثواب دارد!، عرض کرد: مقاربت نمایم و اجر هم دارد؟!، فرمود: آنگونـه کـه اگر بـه حرام بیفتی گناه دارد همان گونـه بـه حلال اقدام نمائی، ثواب دارد، بعد ابوعبداللَّه علیـه السلام فرمود: آیـا نمـی‌بینی هرگاه بـه خودش بترسد و به حلال رو آوَرَد، (ثواب دارد و) مأجور است. «۱»

باغسل مس مـیت

اگری غسل مس مـیت دارد و بخواهد با عیـال خود هم مقاربت نماید که تا دو غسل را یکی کند، از نظر شرع مانعی ندارد و فقط مکروه دانستهاند آن هم با گرفتن وضو بر طرف مـی‌شود.
امام ضا علیـه السلام فرمود: إذا أردت الجماع بعد غسلک المـیت من قبل أن تغتسل من غسله فتوضأ ثم جامع. هرگاه خواستی بعد از شستن مـیت و پیش از غسل مس مـیت، جماع نمائی، بعد وضو بگیر و سپس نزدیکی بنما. «۲»

حکم عزل

لغت عزل: درون فقه یعنی ریختن «مَنی» بـه بیرون وجلوگیری از انزال بـه اندام زن، آیـا این عمل از نظر شرع جایز هست یـا مکروه؟ مورد بحث است؛ به منظور هردونظر روایـاتی داریم کـه به بعضی از آنـها اشاره مـینمائیم.
برای جواز.
۱- محمد بن مسلم گوید: از أبا عبد اللَّه (علیـه السلام) از حکم «عزل» سؤال نمودم بعد فرمود: ذاک إلی الرجل یصرفه حیث شاء. آن درون اختیـار مرد هست هرجا خواست مصرف مـی‌نماید. «۱» ۲- عبد الرحمن بن أبی عبد اللَّه گوید: از أبا عبد اللَّه (علیـه السلام) از حکم عزل پرسیدم؟
فرمود: ذاک إلی الرجل. اختیـار آن به منظور مرد است. «۲»
۳- محمد بن مسلم، از أبی جعفر (علیـه السلام) فرمود: لا بأس بالعزل عن المرأة الحرة ان أحب صاحبها وان کرهتلها من الأمر شئ. عزل از زن آزاد ترسی ندارد اگر صاحب نطفه دوست داشته باشد و اگر زن هم نخواهد، درون این کار به منظور او اختیـاری نیست. «۳»
۴- محمد بن مسلم گفت: بـه ابی جعفر (علیـه السلام): گفتم: الرجل تکون تحته الحرة أیعزل عنـها؟ قال: ذاک إلیـه ان شاء عزل وان شاء لم یعزل. مردی زن آزاد دارد: آیـا مـی‌تواند از او عزل نماید؟ فرمود: آن حق اوست اگر خواست عزل مـی‌کند و اگر خواست عزل نمـی‌نماید. «۴» به منظور کراهت:
۱- محمد بن مسلم، از یکی از صادقین (علیـهما السلام)، از حکم عزل سؤال شد فرمود: امّا الأمة فلا بأس، فأما الحرّة فانّی اکره ذلک الَّا ان یشترط علیـها حین یتزوجها. اما مانعی ندارد و اما زن آزاد، من خوش ندارم مگر اینکه هنگام ازدواج با او شرط کرده باشد. «۵» ۲- محمد بن مسلم، از أبی جعفر (علیـه السلام) مانند پرسش قبل نمودند، و در پاسخ فرمود: الّا أن ترضی أو یشترط ذلک علیـها حین یتزوجها. مگر اینکه زن خود راضی شود یـا موقع ازدواج با او شرط (عزل) نماید. «۶» ۳- یعقوب جعفی گفت: شنیدم أبا الحسن (علیـه السلام) مـی‌فرمود: لا بأس بالعزل فی ستة وجوه: المرأة الّتی تیقّنت انّها لا تلد والمسنّة والمرأة السلیطة والبذیة، والمرأة التی لا ترضع ولدها، والأمة.
در شش مورد، مانعی بر عزل نیست، زنی کـه یقین باردار نمـی‌شود، و زن سالخورده و زن سلیطه و بد دهن، و زنی کـه فرزندش را شیر ندهد و امـه (زن). «۱»

محرّمات جماع

احکام حرمت جماع درون موارد گوناگون، درون کتابهای مفصل فقهی مشروحاً بیـان گردیده هست که درون این مختصر بـه آوردن همـه آنـها، نیـازی نیست فقط بـه بعضی از آنـها اشاره مـی‌شود و از آوردن روایـاتش هم، صرف نظر کردیم که، طالبین بـه آن منابع مراجعه نمایند و در آخر این کتاب نیز لازم هست به روایت دستورات رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم مراجعه فرمائید.
۱- درون روزهای ماه مبارک رمضان از اذان صبح که تا اذان مغرب؛
۲- درون لباس احرام، وقتی به منظور احرام عمرة یـا حج، محرم شد، که تا پایـان اعمال، ی و مقاربت با زوجه حرام است؛
۳- اگر به منظور حرام نمودن زنش، پشت او را بـه پشت مادرش تشبیـه نماید، این را درون قرآن بـه «ظهار» «۲»
تعبیر فرموده هست در این صورت زنش بـه او حرام هست و چهار ماه فرصت دارد کفاره این سوگندش کـه کفاره ماه رمضان است، را بدهد که تا زنش حلال شود و اگر نکند، زن بـه حاکم شرع شکایت مـی‌کند و حاکم او را بـه پرداخت کفاره یـا طلاق الزام مـی‌کند چون زن نمـی‌شود بلا تکلیف بماند؛ اگر به منظور فرار از کفاره، بخواهد طلاق دهد و دوباره ازدواج کند، نمـی‌تواند، زیرا درون آن صورت حتما کفاره را بدهد که تا بتواند دوباره ازدواج کند.
۴- اگر به منظور حرام زن به منظور خودش، قسم شرعی یـاد کند کـه دیگر با تو مقاربت نخواهم کرد کـه آن را «ایلاء» «۱» نامـیده است، حکم این نیز عیناً حکم ظهار است؛
۵- درون روزهای زایمان کـه آن را «نفاس» گویند؛
۶- روزهای عادت ماهانـه کـه آن را «حیض» گویند؛
حمادبن عمرو از جعفر بن محمد، از پدر و جدش از علی بن أبی طالبدر حدیث طولانی کـه در آن وصیت پیـامبر صلی الله علیـه و آله و سلم را ذکر مـی‌کرد و در آن مـی‌گفت: إنّ رسول اللَّه صلی الله علیـه و آله و سلم کره أن یغشی الرجل امرأته وهی حائض، فان فعل وخرج الولد مجذوماً أو بـه برص فلا یلومنّ إلّا نفسه، ... همانا رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم کراهت داشت کـه مرد با زنش درون حال حیض، نزدیکی کند، بعد اگر این کار را کرد و بچه، جذامـی بیرون آمد، (کسی را) ملامت نکند مگر خود را .. «۲»
فقهاء و مراجع: درون این روایت کراهت را درحال حیض بـه معنای حرام دانستهاند.
۷- رو بـه قبله و پشت بـه قبله، دستشوئی حرام هست و شایسته است، به منظور حفظ حرمت کعبه هنگام ی نیز، رو بـه قبله نباشد کـه مکروه است.
۱- .... رسول خدا فرمود: ولا تجامع مستقبل القبلة ولا تستدبرها. و روبه قبله و پشت بـه قبله مقاربت منما؛ «۳»
۲- غیـاث بن إبراهیم: از أبی عبد اللَّه علیـه السلام: انّه کره ان یجامع الرجل مقابل القبلة. همانا او دوست نداشتی رو بـه قبله جماع کند. «۴»
۳- ابی البختری از جعفر: از پدرش: از علی علیـهما السلام: انّه کره ان یجامع الرجل مما یلی القبلة. همانا مکروه استی رو بـه قبله جماع نماید. «۵»

مسائلی چند

اصحاب و حاشیـه نشینان: از ا بزرگوار علیـهم السلام راجع بـه مسائل (زنا شوئی) و کارهای زیر لحافی و رفتارهای محرک زوجین، سؤال هائی نموده و بدون رو دربایستی: کنجکاوی کرده‌اند که تا از احکام آنـها سر درآورده و مطلع شوند، زیرای کـه به عقاید مذهبی خود احترام قائل و پای بند اوامر و نواهی آن است، حتما باپرس وجو از خواسته و نخواسته‌های آن با خبر گردند.
البته مـی‌دانیم کـه دانستن احکام این مسائل که، مورد ابتلاء و خواست دوران جوانی هست و از ما کـه یک مبلّغ دینی هستیم، مردم کراراً این مسائل را مـی‌پرسند و دوست دارند از شرعیت آن، سر درآورند که تا مورد مؤاخذه خداوند قرار نگیرند، بدینجهت به منظور آگاهی از حکم بعضی از آنـها (با کمال شرمندگی و معذرت) مسائل آتی و روایـاتش را مـی‌آورم امـیدوارم درون ذکر این احکام بـه این حقیر، خرده نگیرید کـه بنا بـه مثل مشـهور «در بیـان شرع شرم نیست».
حالت فارغ شدن چند ثانیـه بیش نیست: آنچه کـه طرفین را آماده کامجویی کند، و آرامش دهد، مقدمات آن است: مانند شوخی و سخنان تحریک کننده و بازیـهای متنوع بـه گونـه‌ای کـه طرف مقابل هم به منظور فارغ شدن مـهیـا شده و خود را تخلیـه نماید درون غیر این صورت: زن و مرد سر خورده و نادم و ناراحت و عصبی و سر افکنده برخاسته و گرفتار پیـامدهای آن مانند عصبانیت و بیماری‌های روحی و جسمـی و افسردگی و پژمردگی، خواهد بود؛ بدین سبب درون دستورات دینی بـه این قسمت زندگی اهمـیت زیـاد داده و سفارش‌های اکید دارد!.
۱- محمد بن علی بن حسین گفت: امام صادق علیـه السلام فرمود: انّ أحدکم لیأتی أهله فتخرج من تحته، فلو أصابت زنجیّاً لتشبّثت بـه فإذا أتی أحدکم أهله فلیکن بینـهما مداعبة فانّه أطیب للأمر. هماناانی از شما با عیـال خود مقاربت مـی‌کند (و زود فارغ شده و خود را خلاص مـی‌نماید ولی درون آن حال اگر زن) از او جدا شود حتّی یک سیـاه زنگی را هم ببیند بـه او درون آویزد! (چون هنوز تخلیـه نشده و در حال ولع مـی‌باشد)؛ بعد وقتی کـه مـی‌خواهید نزدیکی کنید درون مـیان شما بازی و شوخی باشد کـه این پسندیده‌ترین کار است. «۱»
۲- أبی بصیر: از أبی عبد اللَّه علیـه السلام فرمود:شیئ تحضره الملائکة إلا الرّهان و ملاعبة الرجل أهله. چیزی نیست کـه فرشتگان درون کنار آن حضور پیدا کنند، مگر دو چیز، درون مسابقات و هنگام بازی مرد با هم سرش. «۲»
دقت کنید مقدمات کار با چه تعبیر هائی مورد، تشویق قرار گرفته است!.
۳- علی بن إسماعیل از رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم فرمود: ارموا وارکبوا وان ترموا أحب إلیّ من أن ترکبوا، ثمّ قال: کلّ لهو المؤمن باطل إلا فی ثلاث: فی تأدیبه الفرس، و رمـیه عن القوس، و ملاعبته امرأته فانّهنّ حق. (در مسابقات) تیر اندازی کنید و اسب سواری نمائید ولی اگر تیر اندازی کنید از اسب دوانی بیشتر دوست دارم! سپس فرمود: تمامـی لهویـات مؤمن باطل هست (و خوشایند نیست) مگر درون سه چیز: تمرین اسبش و تیر اندازی و بازی مرد با عیـال خود کـه آنـها همگی حق هست (و مورد تأیید). «۳»
۴- أبی البختری از أبی عبد اللَّه علیـه السلام: از پدرش علیـه السلام از رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم فرمود: ثلاثة من الجفا: أن یصحب الرجل الرجل فلا یسأله عن اسمـه و کنیته، و أن یدعی الرجل إلی طعام فلا یجیب و ان یجیب فلا یأکل، و مواقعة الرجل أهله قبل الملاعبة. سه چیز از جفا است؛
الف-ی باکسی هم سفر شود: اما از نام و فامـیل او سؤال نکند!،
ب- مرد بـه طعام (و مـیهمانی) دعوت شود اما نپذیرد یـا بپذیرد و چیزی نخورد؛
ج- نزدیکی مرد با همسرش پیش از بازی (و آمادگی او). «۴»
۵- عبد اللَّه بن حسین بن زید العلوی: از پدرش: از جعفر بن محمد: ازپدرانش علیـهم السلام از رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم فرمود: إذا تجامع الرجل والمرأة فلا یتعرّیـان فعل الحمارین فانّ الملائکة تخرج من بینـهما إذا فعلا ذلک. زمانی کـه زن و مرد مقاربت مـی‌کنند روباز و مانند الاغها کار انجام ندهند کـه اگر این گونـه کنند: فرشتگان از مـیان آنـها بیرون روند (و رخت بر مـی‌بندند). «۱»

مکمّل شماره ۲

به طور کلی شتاب زدگی درون هر کاری: پیـامدهای ناگوار و ندامت و پشیمانی درون پی خواهد داشت: درون تصمـیمگیریـها و اقدامـها: نباید عجله کرد چون فرمودهاند العجلة من الشّیطان شتابزدگی از شیطان است؛ بعد نباید درون کارها شتاب کرد و عجله نمود.
یکی از مصادیق بارز آن شتاب و زود فارغ شدن هنگام هم بستری هست که اخلاقاً پسندیده نیست و خواسته‌های درونی و نیـازهای طرفین، اشباع نخواهد شد بدین خاطر سفارش شده از مقاربت با همسر مانند پرندگان و حیوانات دیگر: بپرهیزند.
۱- ابن القداح: از أبی عبد اللَّه علیـه السلام گفت: رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم فرمود: إذا جامع أحدکم أهله فلا یأتیـهنّ کما یأتی الطیر لیمکث و لیلبث قال بعضهم: ولیتلبث. وقتی کـه یکی از شماها مـی‌خواهد با اهلش نزدیکی نماید مانند پرنده (سریع و شتابان) نکند بلکه آرام و با تأنّی (و فراهم ساختن آمادگی روحی و جسمـی همدیگر) بـه پایـان رساند. «۲»
۲- علی علیـه السلام- درون حدیث الاربعمأة- فرمود: إذا أراد أحدکم أن یأتی زوجته فلا یعجّلها فإنّ للنساء حوائج (جوائح). هروقت خواستید بـه اهل خود نزدیک شوید زن را شتاب زده ننمایید زیرا آنـها کارهای (مقدماتی) دارند کـه باید انجام دهند (از قبیل رسیدن بـه خود و استعمال عطر و آرایش و غیره). «۳»
۳- از مسمع: از أبی عبد اللَّه علیـه السلام گفت: رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم فرمود: إذا أراد أحدکم أن یأتی أهله فلا یعجّلها. هروقتی خواست بـه اهلش نزدیکی کند: زن را شتاب زده ننماید. «۴»
نگاه بـه اعضای بدن همسر یکی از کارهای محرک و مشوّق به منظور ارضای غریزه هست در این صورت سؤالی پیش مـی‌آید کـه آیـا به منظور این نگاه حد و مرزی وجود دارد یـا خیر؟! بـه روایـات ذیل دقت نمایید.
۱- إسحاق بن عمار: از أبی عبد اللَّه علیـه السلام فی الرجل ینظر إلی امرأته وهی عریـانة، قال: لا بأس بذلک، وهل اللّذّة إلّا ذلک؟!. درون باره مردی کـه به زن خود درون حال و عریـان نگاه کند سؤال نمود؟! فرمود: عیب ندارد آیـا لذّت جز این است؟!. «۱»
۲- أبی حمزة گفت: از أبا عبد اللَّه علیـه السلام سؤال کردم أینظر الرجل إلی فرج امرأته وهو یجامعها؟ قال: لا بأس. آیـا مرد درون حال مقاربت: مـی‌تواند بـه اندام زن خود نگاه کند؟! فرمود: مانعی ندارد. «۲»
۳- محمد بن علی بن حسین گفت: امام صادق علیـه السلام فرمود:
الخیرات الحسان من نساء أهل الدنیـا و هنّ أجمل من الحور العین، ولا بأس أن ینظر الرجل إلی امرأته وهی عریـانة. زنان بابرکت و زیبای اهل دنیـا: بهتر از حورعین (بهشت) هست و عیبی ندارد کـه مرد بـه زن خود، نگاه کند. «۳»
بعضی از کارها ممکن هست ابتدائاً و در بدو نظر چیزی بـه نظر نیـاید اما با مرور زمان اثرات خود را ظاهر نماید: مانند تأثیر ازدواج فامـیلی درون بچه‌ها و خوردن مـیوه‌های خوشگل درون زیبائی اولاد و اثر ناگوار جرو بحثهای والدین، درون جنین و روحیـات فرزند و غیره؛ یکی از این موارد، نگاه مرد بـه پایین تنـه همسر است: درست هست که از جهت حکم حرام نیست و به ظاهر هم چیزی بـه نظرنمـی آید اما اگر از نطفه آن لحظه بچه منعقد شود، شاید درون بعضیـها با گذشت زمان عوارض جانبی و اثرات خود را درون روی جنین بگذارد و سبب نابینائی وکوری بچه شود، و همچنین حرف زدن زیـاد حین عمل (اگر از آن نطفه بچه منعقد شود) احتمالًا سبب لالی فرزند شود مگر از موانع بچه دار شدن استفاده نکرده باشد، مانند بستن لوله رحِم وخوردن قرصهای ضد بارداری و غیره کـه در این صورت‌ها کراهتش منتفی است، بـه روایـات ذیل و مطلب بعد از آن دقت بفرمائید.
۱- سماعة گفت: (از اباعبداللَّه علیـه السلام) سؤال کردم مردی، ینظر فی فرج المرأة وهو یجامعها؟ قال: لا بأس بـه إلا أنـه یورث العمـی (فی الولد). مرد درون حال مقاربت بـه عورت همسرش نگاه کند؟! فرمود: ترسی نیست (عیب ندارد) مگر این کـه سبب کوری درون فرزند مـی‌شود. «۱»
۲- د خود از أبی سعید خدری- درون وصیت رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم بـه علی علیـه السلام فرمود: ولا ینظر أحد إلی فرج امرأته، ولیغضّ بصره عند الجماع فانّ النظر إلی الفرج یورث العمـی فی الولد.ی درون حال نزدیکی بـه پایین تنـه همسرش نگاه نکند و چشمش را بپوشاند زیرا (در آن حال) نگاه بر عورت زن: سبب نابینائی درون فرزند مـی‌شود. «۲»
۳- عبد اللَّه بن حسین بن زید بن علی بن أبی طالب: از پدرش: از امام صادق علیـه السلام از پدرانش علیـهم السلام از رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم- درون حدیثی- فرمود: وکره النظر إلی فروج النساء، و قال: إنّه یورث العمـی، وکره الکلام عند الجماع. و قال: إنّه یورث الخرس، وکره المجامعة تحت السماء. مکروه هست نظر بـه اندامـهای زنان چون سبب کوری (بچه) مـی‌شود: و سخن گفتن درون حال ی سبب لالی مـی‌شود! و مقاربت درون زیر آسمان (و درون فضای باز) را خوش نداشت!. «۳»
۴- جعفر بن محمد: از پدرانش علیـهم السلام- درون وصیت رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم بـه علی علیـه السلام- فرمود: یـا علی کره اللَّه لأمّتی العبث فی الصلاة والمنّ فی الصدقة، وإتیـان المساجد جنباً، والضحک بین القبور، والتطلع فی الدور، والنظر إلی فروج النساء لأنّه یورث العمـی، وکره الکلام عند الجماع لأنّه یورث الخرس. ای علی خداوند بـه امت من چند چیز را دوست ندارد: بازی درون نماز ومنّت درون صدقه و جنب بـه مسجد آمدن و مـیان قبرها خندیدن و کنجکاوی خانـه‌ها و نگاه نمودن بـه اندامـهای بانوان: زیرا سبب کوری (بچه) شود و موقع نزدیکی با همسر، حرف زدن را دوست نداشت کـه سبب لالی فرزند) مـی‌گردد!. «۱»
۵- أبی البختری: از جعفر: از پدرش: از علی علیـهم السلام وابن عباس هردو گفتند: النظر إلی الفرج عند الجماع یورث العمـی. نگاه بـه پایین تنـه زن هنگام مقاربت، سبب کوری (بچه) مـی‌شود!. «۲»
ممکن هست بعضیـها درون اثر ناتوانی جسمـی و پیری و یـا بـه علت بیماریـها و خوردن داروهای گوناگون، و عوامل دیگر، بـه ناتوانی گرفتار آید و نتواند از طریق معمول همسر خود را ارضاء نماید، آیـا شرعاً مـی‌تواند به منظور ارضاء همسرش، با راه‌های دیگر اقدام کند یـانـه؟!.
۱- عبید بن زرارة گوید: کان لنا جار شیخ له جاریة فارهة قد أعطی بها ثلاثین ألف درهم، و کان لا یبلغ منـها ما یرید و کانت تقول: اجعل یدک کذا بین شُفْرَّیَ فإنّی أجد لذلک لذّةً، و کان یکره أن یفعل ذلک فقال لزرارة: سل أبا عبد اللَّه علیـه السلام عن هذا؟ فسأله فقال: لا بأس أن یستعین بکلّ شئ من جسده علیـها، ولکن لا یستعین بغیر جسده علیـها. ما همسایـه‌ای پیر (و بی حالی) داشتیم: کنیز سرحال (وزیبائی) داشت کـه به سی هزار درهم خریده بود ولی نمـی‌توانست با او مقاربت نماید و کنیز هم بـه او مـی‌گفت: (اقلًا) دستانت را مـیان اندام من قرار ده (یعنی با پائین تنـه من بازی کن) من لذّت ببرم (و خود را آرام نمایم!) آن مرد (به گمان اینکه این رفتار شرعاً اشکال دارد) از این کار کراهت داشت: بـه زرارة گفت، از امام صادق علیـه السلام از حکم این کار بپرسد او هم سؤال کرد (حضرت) فرمود: با هر شرایط از بدن خود با آن (کنیز) بازی کند: عیب ندارد و لکن با (لوازم ووسایل دیگر) خارج از بدن خود انجام ندهد. «۱»
۲- عبید بن زرارة گفت: قلت لأبی عبد اللَّه علیـه السلام: الرجل یکون عنده جوار فلا یقدر علی أن یطأهن یعمل لهنّ شیئا یُلذّذهنّ بـه قال: أما ما کان من جسده فلا بأس به. بـه ابی عبداللَّه علیـه السلام عرض کردم: مردی کنیزان زیـادی دارد و نمـی‌تواند با آنـها نزدیکی کند و (آن‌ها را ارضاء نماید) ولی کارهائی مـی‌کند کـه از آنـها لذّت مـی‌برند؟! فرمود: اگر با اعضای بدن خود باشد: عیب ندارد. «۲»
بعضیـها مایلند از اندام دوم بانوان استفاده کنند!! آیـا جایز هست یـانـه؟!
در این باره روایـات دوگونـه آمده است، گروه زیـادی آن را تجویز نموده و حتی درون کتاب جواهرالکلام: ج ۲۹ ص ۱۰۳ ادعای اجماع کرده است؛ و عدهای هم تحریم نمودهاند و دستهای نیز به منظور حل روایـات زیـاد، جایز دانسته‌اند اما با کراهت شدید!!، بنا براین به منظور روشن شدن مطلب چند نمونـه از روایـات متقابل را مـی‌آوریم و حکم مسئله را بـه فتوای مرجع تقلید هرکس، واگذار مـی‌نماییم.
نمونـه هائی از روایـات دسته اول:
۱- درون روایت صحیح صفوان آمده هست به امام رضا علیـه السلام گفت: مردی از دوستانت مرا امر کرد مسئلهای را از شما سؤال نمایم کـه خودش از هیبت شما حیـا کرد بپرسد، فرمود: آن چیست؟! گفتم: مردی با عیـالش مقاربت نموده است!! فرمود:
این (حق) به منظور اوست، گفتم: شما خود این کار را مـی‌کنی؟!! فرمود: ما این کار را نمـی‌کنیم. «۳»
۲- ابن یعفور گوید: از امام صادق علیـه السلام سؤال کردم از (حکم) مردی کـه همسرش نزدیکی کرده! فرمود: آن، یکی از دو محل مجاز مقاربت است. «۱»
ابن أبی یعفور گوید: ازأبا عبد اللَّه (علیـه السلام) از حکم مردی از اندام دوم سؤال نمود؟! فرمود: لا بأس به. عیب ندارد. «۲»
۳- یونس بن عمار گوید: بـه ابی عبد اللَّه یـا ابی الحسن (علیـهما السلام) گفتم: انّی ربما أتیت الجاریة من خلفها- یعنی دبرها- ونذرت فجعلت علی نفسی إن عدت إلی امرأة هکذا فعلیّ صدقة درهم وقد ثقل ذلک علی قال:علیک شئ و ذلک لک. من بعضی وقتها با کنیزم- مقاربت مـی‌نمایم- ونذر کردهام اگر این کار را تکرار کنم، یک درهم صدقه دهم و این برایم سنگینی مـی‌کند؟ فرمود: چیزی برایت نیست و این به منظور توست. «۳»
۴- از ابن أبی یعفور نقل شده او گفت: از أبا عبد اللَّه علیـه السلام از حکم مقاربت از عقب زنان سؤال نمودم فرمود: لا بأس به، ثم تلا هذه الآیة (نساؤکم حرث لکم فأتوا حرثکم أنی شئتم) قال: حیث شاء. عیب ندارد و این آیـه را تلاوت نمود، «زنان شما محل بذر افشانی شماهستند بعد هر زمان کـه خواستید، مـی‌توانید با آنـها کنید» فرمود:
هرطور خواست. «۴»
نمونـه هائی از روایـات دسته دوم:
۱- سدیر گوید: امام باقر علیـه السلام فرمود: رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم فرمود: دُبُرْ (یعنی اندام دوم) زنـها به منظور امت من حرام است؛ و در خبر دیگر فرمود: دبر زنان امّت من بـه مردان امّتم حرام است. «۱»
۲- ابان از امام صادق علیـه السلام سؤال کردم از (حکم) مقاربت زنان ؟ فرمود: او وسیله بازی توست، اذیّتش نکن. «۲»
۳- علی بن إبراهیم درون (تفسیرش): امام صادق (علیـه السلام) درون تفسیر آیـه: «فأتوا حرثکم أنّی شئتم» فرمود: أی متی شئتم فی الفرج والدلیل علی قوله فی الفرج قوله تعالی: «نساؤکم حرث لکم» فالحرث الزرع فی الفرج فی موضع الولد. یعنی هروقت خواستید از جلو و دلیل براینکه منظور آیـه قسمت جلو است، فرمایش خدای تعالی «نسائکم حرث لکم» هست زیرا کشت و زرع درون فرج درون محل فرزند است. «۳»
۴- زید بن ثابت گوید: مردی از أمـیر مؤمنان (علیـه السلام) سؤال نمود: أتؤتی النساء فی أدبارهن؟ فقال: سفلت سفل اللَّه بک أما سمعت یقول اللَّه: «أتأتون الفاحشة ما سبقکم بها من أحد من العالمـین». «۴»
آیـا مقاربت زنان از عقب جایز است؟ فرمود: خودت را پست کردی خداوند ترا پست نماید، آیـا نشنیدهای خدا مـی‌فرماید: «آیـا کار بدی را مـی‌آورید کـه پیش از شمای از عالمـیان، آن را نیـاورده است».
با توجه بـه این روایـات، فتواها هم بر دوگونـه صادر شده است.
راه حل: به منظور حل این مسئله مـی‌توان اینگونـه نظر داد، اگر زن خود بـه این کار رضایت دهد جایز و در صورت ممانعت و عدم رضایت جایز نمـی‌شود زیرا این موضع دوم مانند موضع اول نیست اگر زن رضایت هم ندهد، او را بـه نزدیکی از جلو مـی‌شود مجبور نمود اما اجبار جایزنیست چنانکه درون روایتی.
ابی یعفور گوید: از امام صادق علیـه السلام سؤال کردم مردی با همسرش ( دارد) و مقاربت نموده، فرمود: اگر خود زن راضی باشد مانعی ندارد .... «۱»
اکیداً توصیـه مـی‌شود درون این گونـه موارد، هربه فتوای مرجع تقلید خود رجوع نماید و به آن عمل کند.
انسانـها (زن و مرد) بـه چند شکل صورت مـی‌گیرد؛
۱- مرد بامرد (لواط یـا همجنس بازی)!؛
۲- زن با زن (مساحقه)!!.
۳- مرد با زن مشروع و با ازدواج خود.
۴- بدون ازدواج ونا مشروع).
۵- بصورت (یـا استمناء).
۶- انسان با حیوان.
تمامـی صورتهای فوق بجز ازدواج مشروع، حرام و از نظر شرایع آسمانی مردود و ناپسند و برخلاف مسیر درست مـی‌باشد!!.
علاوه بر نادرست بودن آنـها به منظور جلوگیری و مـهار نمودن آنـها، مجازاتهای سنگین و کیفرهای سخت تعیین گردیده است؛
صورت اول: اگر عاملین آن که تا رسیدن بـه محاکم قضائی، توبة نکنند، حتما با یکی از راه‌های ذیل، اعدام و نابود شوند؛
الف: با آتش سوزانده شوند.
ب: سنگسار شوند؛
ج: دست و پایشان را ببندند و از مکان مرتفع رها سازند که تا تکه تکه شوند؛
د: بـه دار آویخته و نابود گردند؛
صورت دوم: اگر زن شوهردار با زن شوهردار، مرتکب این اعمال شوند، بی چون و چرا سنگسار و اعدام یـا سوزانده خواهند شد، اگر دو زن یـا بی شوهر این عمل را انجام دهند، درون مرحله نخست، به منظور هر یک درون ملأ عام یکصد تازیـانـه مـی‌زنند همچنین درون مرتبه دوم و سوم، اگر توبه ند درون مرتبه سوم اعدام مـی‌شوند و اگر یکی از آنـها با شوهر و دیگری بی شوهر باشند، شوهردار درمرحله اول و بی شوهر درون مرحله سوم نابود مـی‌گردند.
صورت سوم: اگر با ازدواج مشروع باشد (موقت یـا دائم) کـه مورد پسند خداوند و برای این گونـه تشویق زیـاد و ثواب بیشتر معین شده است،
صورت چهارم: اگر نوع نامشروع و زنا باشد، حکم آن هم مانند مساحقه مـی‌باشد، مرد زن دار با زن شوهر دار زنا نمایند، سنگسار و اعدام، مرد بی زن با زن بی شوهر درون مرتبه سوم یـا چهارم اعدام و اگر یکی بی زن و دیگری شوهردار یـا برعباشد حکمش درون مساحقه بیـان گردید.
صورت پنجم: به منظور عاملین و مرتکبین این عمل هم با صلاحدید حاکم شرع تازیـانـه تعیین گردیده هست «۱»
صورت ششم: اگر با حیوان حلال گوشت باشد علاوه بر اینکه حتما قیمت آن را بـه صاحب مال پرداخت نماید، حتما آن حیوان سربریده و سوزانده شود، و اگر با حیوان حرام گوشت باشد، آن حیوان نفی بلد مـی‌شود یعنی حتما به محل دیگر و بفروش برسانند، و برای عامل این عمل هم، مجازاتهای سنگین، پیش بینی شده و تعیین گردیده است. و باید توجه داشت کـه احکام مربوط بـه این اعمال درون کتابهای فقهی مشروحاً بیـان گردیده و فتاوا هم متفاوت است، به منظور اطلاع بیشتر بـه آن منابع مراجعه شود فقط درون مـیان صورتهای فوق درون مورد «مساحقه» کـه با موضوع کتاب ارتبات دارد، بـه چند روایت توجه نمایید.
۱- یعقوبن جعفرگوید: مردی از امام صادق علیـه السلام یـا امام موسی کاظم علیـه السلام سؤال نمود از حکم زنی کـه با زن دیگر «مساحقه» نماید!! حضرت تکیـه داده بود (با شنیدن این سؤال با عصبانیت) نشست و فرمود: ملعونة ملعونة الرّاکبة و المرکوبة ملعونة حتّی تخرج من اثوابها، فانّ اللَّه و ملائکته و أولیـائه یلعنونـها أنا ومن بقی فی أصلاب الرّجال و أرحام النّساء، فهو واللَّه الزّنا الأکبر، ولا واللَّه مالهنّ توبة قاتلاللَّه الأقیس بنت ابلیس ماذا جائت به، فقال الرّجل هذا ما جاء بـه أهل العراق، فقال و اللَّه لقد کان فی عهد رسول اللَّه قبل أن یکون العراق. از رحمت خدا دوراست از رحمت خدا دور هست سوارشونده و سوار شده که تا از رختخوابش بیرون آید، همانا خدا و فرشتگان و دوستانش او را لعنت مـی‌کنند من و هردر صلبهای مردان و رحمـهای زنان باقی مانده هست پس بـه خدا سوگند آن «مساحقه» زنای بزرگ است!، نـه بـه خدا سوگند به منظور آنـها، توبه نیست! لعنت خدا براقیس شیطان، چه آورد او، یعنی بنیـان گذار مساحقه ابلیس بود؛ مرد گفت: این کار را عراقیـها آورد!، فرمود: بـه خدا قسم درون زمان رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم هم بود کـه عراقی وجود نداشت. «۱»
البته اگر پیش از رسیدن بـه محاکم قضائی، توبه نمایند، حد ساقط مـی‌شود و توبه شان نیز قبول مـی‌گردد و گرنـه حتما حد جاری شود.
۲- و فیـهنّ قال رسول اللَّه صلی الله علیـه و آله و سلم لعن اللَّه المتشبّهینمن الرّجال بالنّساء و المتشبّهات من النّساء بالرّجال و هم المخنّثون واللّاتی ینکحن بعضهنّ بعضاً. درون باره اینزنـها، رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم فرمود: خدا لعنت کند بـه مردانی کـه خود را تشبیـه کننده بـه زنان و تشبیـه کنندگان زن خود را بر مردان، آن مردانند لواط دهنده و آن زنانند کـه بعضی بعضی را، نکاح مـی‌کنند. «۲»
۳- رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم فرمود: السّحق فی النّساء بمنزلة اللّواط فی الرّجال فمن فعل ذلک شیئاً فاقتلوهما ثمّ اقتلوهما. بـه همدیگر درون زنان مانند لواط درون مردان است، هراین را کرد، هردوی آنان را بکشید (و بدون گذشت) بکشید. «۱»
۴- محمد بن ابی حمزة و هشام و حفص همگی از امام صادق علیـه السلام زنانی بر او داخل شدند و از آن حضرت از (حکم) «سحق» سؤال نمودند؟! فرمود: حدّها حدّالزّانی فقالت المرأة ماذکر ذلک فی القرآن! فقال بلی، قال فأین هو؟ قال هنّ أصحاب الرّسّ. حدّ آن حدّ زناکننده است، زن گفت: این درون قرآن ذکر نشده است؟! فرمود:
بلی (آمده است) گفت: درون کجای (قرآن) فرمود: آنـها اصحاب رسّ است. «۲»
۵- سیف تمّار از امام صادق علیـه السلام درون حدیثی فرمود: أُ تی أمـیرالمؤمنین علیـه السلام بأمرأتین وجدتا فی لحاف واحد و قامت علیـهما البیّنة انّهما کانتا تتساحقان فدعا بالنّطع ثمّ أحرقتا بالنّار!. دو زن را پیش امـیرمؤمنان علیـه السلام آوردند کـه در زیر یک لحاف بودند و شاهد هم اقامـه شد بر اینکه آنـها، مساحقه مـی‌د، پوست (زیر انداز) خواست و سپس هردو با آتش سوزانده شدند. «۳»
۶- درون خبرالمناهی- فرمود: نـهی النبی صلی الله علیـه و آله و سلم أن یباشر المرءة المرأةبینـهماثوب.
پیـامبر صلی الله علیـه و آله و سلم نـهی نمود زن بـه زن مباشرت کند کـه مـیانشا پردهای نباشد. «۴»
۷- ابی هاشم، از أبی خدیجة، از بعض صادقین علیـهما السلام فرمود:لامرأتین أن تبیتا فی لحاف واحد إلا أن یکون بینـهما حاجز، فان فعلتا نـهیتا عن ذلک، فان وجدتا مع النـهی جلدت کل واحدة منـهما حدا، فان وجدتا أیضا فی لحاف جلدتا، فان وجدتا الثالثة قتلتا. نباید دو زن زیر یک لحاف بخوابد، مگر اینکه مـیان آنـها پرده‌ای باشد، اگر خوابیدند، نـهی شوند اگر باز بعد از نـهی (زیر یک لحاف) پیدا شدند، تازیـانـه زده مـی‌شوند، باز پیدا شدند باز تازیـانـه، اگر سومـین بار پیدا شدند کشته مـی‌شوند. «۵»
توضیح اینکه ممکن است، این حکم درون باره ان یـا زنان مجرد (وغیرمحصنـه) باشد اما زنان شوهردار (ومحصنـه) بعد ثبوت مساحقه شان درون وحله نخست، اعدام مـی‌شوند، آنگونـه کـه امـیرمؤمنان علیـه السلام درون باره دوزن انجام داد زیرا برابر روایـات وارده مساحقه مانند زنا هست و درون حکم آن.
۸- از امام صادق، از پدرانش علیـهم السلام گفت: رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم فرمود: لا یباشر الرجل الرجل إلا وبینـهما ثوب ولا تباشر المرأة المرأة إلا وبینـهما ثوب. مرد بامرد زن با زن با همدیگر مباشرت نداشته باشند، مگر اینکه مـیان آنـها لباس (یـا پرده) باشد. «۱»
۹- واز او علیـه السلام فرمود: لا تبیت المرأتان فی ثوب واحد إلا أن تضطرّا إلیـه. دوزن درون زیریک لباس (لحاف) نخوابند مگر اینکه ناچار باشند. «۲»

خطرات هنی با نامحرم

در روایت آمده هست که ابلیس بـه خدمت تعدادی از انبیـاء مانند حضرات نوح و موسی و یحیی علیـهم السلام شرفیـاب مـی‌شد و صحبت مـی‌کرد!! روزی بـه خدمت حضرت موسی علیـه السلام آمد و گفت: ای موسی وقتی کـه مناجاتت را با خدا تمام کردی این درخواست مرا بـه او برسان و بگو: خدایـا حالا کـه از زمان آدم خیلی گذشته هست چه مـی‌شود کـه مرا ببخشی و از گناه من درون گذری!!؛
سفارش ابلیس را بـه خدا عرضه داشت، خطاب آمد ای موسی بـه او بگو اگر مـی‌خواهی ترا ببخشم برو بـه قبر آدم سجده کن! ابلیس کـه قضیـه را شنید پوز خندی زد و گفت: من بـه آدم زنده سجده نکردم بـه مردهاش سجده کنم هیـهات!! ولی ای موسی بـه خاطر رساندن سفارش من، من هم چند چیز را بـه تو سفارش مـی‌کنم مواظب باشی!!.
۱- متکبر نباش مرا تکبّر بیچارهام کرد اگر تکبر نمـی‌کردم و به آدم سجده مـی‌نمودم آن همـه عبادات و مقام والای خود را از دست نداده و به این روز نمـی‌افتادم.
۲- درون هیچ چیز طمع و حرص نداشته باش، طمع نزدیک شدن بـه شجره منـهیّة، سبب رانده شدن آدم از بهشت گردید.
۳- حسود نباش، زیرا حسادت باعث شد قابیل برادرش هابیل را بکشد و لعین دنیـا و آخرت گردد.
۴- هیچ وقت با زن نامحرم درون جای خلوت ننشین، بدانکه نفر سوم من خواهم بود و شما را از راه ایمان بدر خواهم برد! اقلّا درون را باز گذارید یـا بچه ممـیّز کنارتان باشد. «۱»
۱- دَرَسْتْ (راوی) ازی کـه به او گفته هست از ا علیـهم السلام فرمود: ابلیس بـه موسی علیـه السلام گفت: یـا موسی لا تخل بامرأة لا تحلّ لک فانّه لا یخلو رجل بامرأة لا تحلّ له إلّا کنت صاحبه دون أصحابی. ای موسی با زنی کـه برتو حلال نیست، خلوت نکن، بـه یقین مرد با زن نامحرمـی خلوت نکرد، مگر اینکه من بدون یـارانم با او خواهم بود (یعنی خودم سریع، دست بکار مـی‌شوم و منتظر بچه‌هایم نمـی‌باشم. «۲»
سعدان، از أبی عبد اللَّه علیـه السلام از پیـامبر صلی الله علیـه و آله و سلم مانند آن را، روایت کرده است.
۲- نوادر راوندی: د خود از موسی بن جعفر از پدرانش علیـهم السلام گفت: علی فرمود:
ثلاث من حفظهن کان معصوماً من الشیطان الرجیم ومن کلّ بلیة، من لم یخل بامرأةیملک منـها شیئاً، ولم یدخل علی سلطان، ولم یعن صاحب بدعة ببدعته. سه چیز هست هرآن را حفظ نماید، از (خطرات و وسوسه‌های) شیطان رجیم و از همـه بلاها معصوم (و مصون) مـی‌شود، هربا زنی کـه مالک آن نیست، خلوت نماید، و برسلطانی داخل نشود (و بـه دربار او رفت و آمد نکند) و بربدعت صاحب بدعتی، یـاری نرساند. «۳»
۳- مسمع بن أبی سیـار گوید: أبی عبد اللَّه علیـه السلام فرمود: فیما أخذ رسول اللَّه صلی الله علیـه و آله و سلم البیعة علی النساء، أن لا یحتبین «۴» ولا یقعدن مع الرجال فی الخلاء. درون ضمن چیزهائی کـه رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم درون هنگام بیعت گرفتن از زنـها، سفارش کرد این بود کـه دستها را درون زانو حلقه زده (چمباتمـه) نزنید و در خلوت با مردان (نامحرم) ننشینید. «۵»
۴- موسی بن إبراهیم: از موسی بن جعفر: از پدرانش علیـهم السلام از رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم فرمود: من کان یؤمن بالله والیوم الآخر فلا یبت فی موضع یسمع نفس امرأة لیست له بمحرم. هر بـه خدا و قیـامت ایمان آورده هست شب نکند درون جائی کـه نفس زنی شنیده شود کـه به او محرم نیست. «۱»
۵- حسن بن فضل طبرسی درون کتاب (مکارم الاخلاق): از امام صادق علیـه السلام فرمود:
أخذ رسول اللَّه صلی الله علیـه و آله و سلم علی النساء أن لا ینحن ولا یخمشن ولا یقعدن مع الرجال فی الخلاء. از جمله شرایط بیعت گرفتن از زنـها این بود کـه نوحه گری نکنند و روی خود را درون مصائب نخراشند و بانامحرمان درون خلوت هن نشوند. «۲»
۶- شیخ مفید دخود گفت: رسول خداصلی اللَّه علیـه وآله فرمود: أربعة مفسدة للقلوب: الخلوة بالنساء والإستمتاع منـهن والأخذ برأیـهنّ ومجالسة الموتی فقیل: یـا رسول اللَّه وما مجالسة الموتی؟ قال: مجالسة کل ضال عن الایمان وجائر عن الأحکام. چهار چیز دل را بـه فساد کشد،
۱- خلوت با زنان؛
۲- بهره برداری (از حرام) آنـها؛
۳- پذیرفتن رأی آنـها؛
۴- هم نشینی با مردگان، گفته شد ای رسول خدا با مردگان نشستن چیست؟! فرمود: هنی با گمراهان دور از ایمان و ستمگران درون حکم دادن. «۳»

دید زدن بـه خانـه همسایـه

در روایـات آمده هست که رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم فرمود: جبرئیل آن قدر حقوق همسایـه‌ها را بیـان کرد من خیـال کردم دستور خواهد داد کـه همسایـه‌ها از همدیگر ارث ببرند؛ تعداد سی و پنج حق به منظور همسایـه درون گردن یکدیگر تعیین گردیده است!؛ بدینجهت حتما حقوق یک دیگر را رعایت نمایند و آبروی هم را نگهدارند چون همسایـه قهراً از اسرار همسایـهاش، آگاه خواهد شد، بعد نباید درون صدد دید زدن بـه خانـه همسایـه باشد حتی اگری بخواهد بـه زندگی و اسرار همسایـه خود، دید بزند و دزدکی نگاه کند: آن یکی همسایـه حق دارد درون آن حال بزند و چشم اورا درون آورد و کور نماید مسؤلیت شرعی و دیـه هم ندارد!؛ روی این اصل نبایدی به منظور پی بردن و اطلاع یـافتن از اسرار درونی همسایـه کنجکاوی نماید و به کشف اسراراو بپردازد.
۱- (عقاب الأعمال): از رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم فرمود: من اطلع فی بیت جاره فنظر إلی عورة رجل أو شعر امرأة أو شیئ من جسدها کان حقّاً علی اللَّه أن یدخله النار مع المنافقین الذین کانوا یتبعون عورات النساء فی الدنیـا، ولا یخرج من الدنیـا حتی یفضحه اللَّه، ویبدی للناس عورته فی الآخرة، و من ملأ عینیـه من امرأة حراماً حشاهما اللَّه یوم القیـامة بمسامـیر من نار، وحشاهما ناراً حتی یقضی بین الناس، ثم یؤمر بـه إلی النار. هربه خانـه همسایـه دید بزند و چشمش بـه عورت مرد یـا موی زنی یـا بـه چیزی از اعضای او بیفتد، به منظور خدا حق هست که او را با منافقین بـه آتش داخل کند،انی کـه در دنیـا بـه عورات زنـها تبعیت (وپیگیر) مـی‌شوند، از دنیـا بیرون نمـی‌روند مگر اینکه خداوند او را رسوامـی نماید و در آخرت آبروی او را مـی‌ریزد و هرچشمـهایش را از نگاه بـه زن نامحرم پر نماید، خداوند هر دو چشم او را درون روز قیـامت از مـیخهای آتشین پر نماید و پر از آتش کند، که تا از قضاوت مـیان مردم فارغ شود، و سپس دستور دهد که تا او را بـه سوی آتش بکشند. «۱»

لعنت رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم

رسول خدا درون باره سه لعنت نموده است.
۱-ی کـه به عورت زن حرام نگاه کند.
۲- مردی کـه به ناموس برادر و دوستش خیـانت کند.
۳-ی کـه مردم بـه کمک او احتیـاج داشته باشند: او از آنـها رشوة درخواست نماید.
۱- جابر: از أبی جعفر علیـه السلام فرمود: لعن رسول اللَّه صلی الله علیـه و آله و سلم رجلًا ینظر إلی فرج امرأة لا تحلّ له، و رجلًا خان أخاه فی امرأته، و رجلًا یحتاج الناس إلی نفعه فیسألهم الرشوة. رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم لعنت کرد بهی کـه به عورت زنی نگاه کند کـه برایش حلال نیست، ومردی کـه به برادرش درون مورد زنش خیـانت نماید، و مردی کـه مردم بـه منفعت (و کمک) او نیـاز داشته باشند، از آنـها، درخواست رشوه نماید. «۱»

دیگر تکرار نکن

امـیرمؤمنان علیـه السلام فرمود: اتّقوا معاصی اللَّه فی الخلوات فانّ الشّاهد هو الحاکم از معصیتهای پنـهانی بپرهیزید: زیرا (فردای قیـامت) شاهد (یعنی خداوند) خود حکم کننده خواهد بود!؛ با توجه بـه مفاد این روایت نباید درون جاهای خلوت: حد و مرز را شکست و نافرمانی کرد زیرا به منظور خدا خلوتی وجود ندارد همـه جهان آفرینش: محضر خداست هیچ عملی ریز یـا درشت: از منظر خدا پنـهان نیست و باید حیـا کرد.
۱- سعید بن هبة اللَّه راوندی درون (الخرائج والجرائح) از أبی کهمس گفت: کنت نازلًا فی المدینة وکان فیـها وصیفة وکانت تعجبنی فانصرفت لیلة ممسیـاً فافتتحت الباب ففتحت لی فقبضت علی ثدیـها (فمددت یدی فقبضت علی یدها)، فلما کان من الغد دخلت علی أبی عبد اللَّه علیـه السلام فقال: تب إلی اللَّه مما صنعت البارحة. من درون مدینـه (در منزلی) نزول کرده بودم و در آن کنیزی بود کـه از او خوشم مـی‌آمد (و فکر مرا بـه خود مشغول ساخته بود)، شبی درون را زدم کـه باز کند او هم درون را گشود، و دستم را دراز کرده های او را گرفته (و دستم را بردم و دستش را گرفتم)؛ فردا کـه به خدمت امام صادق علیـه السلام وارد شدم فرمود: از کاری کـه دیشب کردی، بـه خدا توبه کن (و دیگر تکرار نکن). «۲»
۲- مـهزم الاسدی گفت: کنّا بالمدینة وکانت جاریة صاحب الدار تعجبنی وإنی أتیت الباب فاستفتحت الجاریة فغمزت ثدیـها، فلما کان من الغد دخلت علی أبی عبد اللَّه علیـه السلام فقال: أین أقصی أثرک؟ قلت: ما برحت بالمسجد (المسجد)، فقال: أما تعلم أن أمرنا (هذا لا یتم) (هنا لاینال) إلا بالورع. ما درون مدینـه بودیم و کنیز صاحب خانـه مرا بـه شگفتی واداشته (و بـه خود مشغول ساخته بود)، بـه دم درون آمده و در را زدم و او بیرون آمد من های او را فشردم، فردا کـه به محضر امام صادق علیـه السلام داخل شدم فرمود: دورترین آثارت کجاست (دیشب چکار کردی)؟ گفتم: دیشب درون مسجد بودم فرمود: آیـا نمـیدانی این قبول (ولایت ما) تمام نمـی‌شود (و بـه کمال نمـی‌رسد) مگر باورع (و تقوی). «۱»
۳- أبی بصیر: گفت: کنت أقرئ امرأة کنت أعلّمـها القرآن فمازحتها بشیئ، فقدمت علی أبی جعفر علیـه السلام فقال لی: أیّشیئ قلت للمرأة؟ (فغطیت وجهی) (و غطی وجهه) فقال: لا تعودن إلیـها. بـه زنی درس قرآن مـی‌دادم، بعد با او با چیزی شوخی کردم، بـه خدمت امام باقر علیـه السلام رسیدم فرمود: بـه زن چه گفتی؟! (از خجالت) رویم را پوشاندم، فرمود:
دیگر تکرار نکن. «۲»

شوخی و گفتگو با نامحرم

در روایت وارد شده هست هربا زن نامحرم بیش از ضرورت گفتگو نماید به منظور هرکلمـه آن گفتار بـه سختی معذب خواهد شد و در روزقیـامت به منظور هر کلمـه آن: هزار سال درون آتش خواهد سوخت. «۳» وان او لجام خواهند زد بـه روایت ذیل و روایت فصل بعد دقت فرمائید.
۱- حسین بن زید، از امام صادق، از پدرانش علیـهم السلام از رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم- درون حدیث المناهی- فرمود: ونـهی أن تتکلم المرأة عند غیر زوجها وغیر ذی محرم منـها أکثر من خمس کلمات ممّا لابدّ لها منـه. ونـهی فرمود کـه زن، با نامحرم و جز شوهر خودش، بیش از پنج کلمـه کـه ناچار است، حرفی بزند (و سخنی بگوید). «۴»
مسعدة بن صدقة: از جعفر بن محمد: از پدرش علیـهما السلام گفت: رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم فرمود:
أربع یُمتن القلب: الذّنب علی الذّنب، و کثرة مناقشة النساء یعنی محادثتهن، و مماراة الأحمق یقول وتقول و لا (یؤول) (یرجع) إلی خیر أبداً، و مجالسة الموتی، قیل (یـا رسول اللَّه): و ما الموتی؟ قال: کلّ غنی مترف. چهار چیز دل را مـیمـیراند،
۱- گناه روی گناه ،
۲- بازنـها زیـاد حرف زدن،
۳- با احمقها دهن بـه دهن گذاشتن هرچه بگوئی و در او تأثیر نداشته باشد (و بـه خرجش نرود)،
۴- و مجالست با مردگان، پرسیدند ای رسول خدا مردگان کیـانند؟! فرمود: همـه غنیـهای درون رفاه کامل (که از خدا و احوال فقراء بی خبر باشند). «۱»

دست باخانم نامحرم

هربا زن حرام دست دهد و مصافحه نماید: درون روز قیـامت دست بسته و به گردن آویخته مـی‌آورند و به آتش مـی‌اندازند!؛
مگر درون حال ضرورت، با دستکش یـا با لباس دست دهند.
۱- مسعدة بن صدقة: از جعفر بن محمد: از پدرش علیـهما السلام گفت: رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم فرمود: و من صافح امرأة حراماً جاء یوم القیـامة مغلولًا ثمّ یؤمر بـه إلی النار، و من فاکَهَ امرأةً لا یملکها (حبسه اللَّه) (حبس) بکلّ کلمة کلّمـها فی الدنیـا ألف عام. و هربا زن نامحرم دست دهد، روز قیـامت بـه زنجیر کشیده شده مـی‌آید و دستور داده مـی‌شود کـه به آتش اندازند، و هربا زنی کـه در اختیـارش نیست (زوجه یـا کنیز) سخن گوید، خداوند درون برابر هر کلمـه گفتار کـه در دنیـا با نامحرم گفته است، هزار سال زندانی نماید. «۲»
۲- رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم فرمود: من صافح امرأة تحرم علیـه فقد باء بسخط من اللَّه، ومن التزم امرأة حراما قرن فی سلسلة من نار مع الشیطان فیقذفان فی النار. هربازنی کـه برایش حرام است، دست دهد، محققاً خود را با غضب خدا مواجه کرده است، و هرزن حرام را بـه آغوش کشد، با شیطان درون یک زنجیر آتشین کشیده شده، باهم بـه آتش اندازند. «۱» ۳- أبو بصیر از أبا عبد اللَّه علیـه السلام پرسید: هل یصافح الرجل المرأة لیست بذی محرم؟ قال:
لا إلا من وراء الثوب. آیـا مرد با زن نامحرم، مـی‌تواند دست دهد؟! فرمود: نـه مگر لباس. «۲»
۴- جابربن یزید جعفی از ابی جعفر علیـه السلام ... و لا یجوز للمرأة أن تصافح غیر ذی محرم إلا من وراء ثوبها، ... جایز نیست با نامحرم دست دهد مگر لباس زن. «۳»
۵- سماعة بن مـهران گفت: از اباعبداللَّه علیـه السلام از دست زن و مرد سؤال نمودم؟
فرمود: حلال نیست مرد بازن دست دهد مگر با زنی کـه ازدواج او برایش حرام است، ، ، ، ، یـا مانند اینـها، اما زنی کـه ازدواج با او برایش حلال باشد فلایصافحها الّا من وراء الثّوب و لایغمز کفّها با او مصافحه نکند مگر لباس و دستش را فشار ندهد. «۴»

نگاه تیری از تیرهای شیطان

در عالم مادیـات، به منظور گشودن هر درِ بستهای، حتما کلیدی باشد که تا آن دَرْ گشوده شود، و در معنویـات نیز همانگونـه هست مثلًا درون روایـات آمده هست که کلید بهشت رضایت والدین است، اگر فلان عمل را بـه جا بیـاوری، همـه درهای بهشت، بـه رویت گشوده مـی‌شود، درون قسمت منفی هم بـه همان سیـاق است، مثلًا کلید تمام شرّهاست و کلید همـه نا موفقیتها، سستی و تنبلی هست و کلید تمام گرفتاریـهای و پیـامدهای ناگوار آن، نگاه بـه نامحرم است؛ درون روایـات هم آمده هست «النظرة سهمٌ من سهام الشّیطان» نگاه (و دید زدن) تیری از تیرهای شیطان است.
ابلیس نیز خود مـی‌گوید: النّساء سهامـی لمن رمـیته أصبته زنـها تیرهای من هستند بـه هر هدفی شلّیک کنم مـی ش (و خطا نمـی‌رود).
در روایت آمده هست «النّساء حبائل الشّطان» زنـها دامـهای شیطانند (برای هربگستراند، بـه تور مـی‌اندازد).
۱- علی بن عقبة: از پدرش گفت: شنیدم أبی عبد اللَّه علیـه السلام مـی‌فرمود: النظرة سهم من سهام إبلیس مسموم، وکم من نظرة أورثت حسرة طویلة. نگاه (به زن نامحرم) تیری از تیرهای مسموم ابلیس است، و چه نگاه‌هائی کـه حسرت طولانی به منظور آدمـی ببار مـی‌آورد. «۱»
۲- هشام بن سالم از عقبة از پدرش گفت: أبو عبد اللَّه علیـه السلام فرمود: النظرة سهم من سهام إبلیس مسموم، من ترکها لّله عزوجل لا لغیره أعقبه اللَّه أمناً و ایماناً یجد ط. نگاه بـه (زن نامحرم) تیری از تیرهای مسموم ابلیس است، هرآن را بـه خاطر خدای عزّ و جل ترک نماید، نـه به منظور دیگری، خداوند پیـامد امن و ایمان به منظور او ارزانی داشته و مزه آن را خواهد چشید. «۲»
۳- ابن أبی عمـیر: از الکاهلی گفت: أبو عبد اللَّه علیـه السلام فرمود: النظرة بعد النظرة تزرع فی القلب الشـهوة وکفی بها لصاحبها فتنة. نگاه پشت سر هم درون دل (وهوسرانی را) مـی‌کارد و برای بـه فتنـه انداختن صاحب آن، کفایت مـی‌کند. «۳»
۴- امام صادق علیـه السلام فرمود: من نظر إلی امرأة فرفع بصره إلی السماء أو غمض بصره لم یرتدّ إلیـه بصره حتی یزوّجه اللَّه من الحور العین. هربه زنی نگاه کند و سرش را بالا گرفته و به آسمان بنگرد، یـا چشمش را فروبندد، چشمش را نگشوده خداوند بـه او از حورالعین بهشتی تزویج نماید. «۴»
وفی خبر آخر: لم یرتدّ إلیـه طرفه حتی یعقبه اللَّه ایماناً یجد ط. درون خبر دیگر هست که چشمش را باز نکند که تا خداوند ایمانی بـه او عنایت مـی‌کند کـه (فوراً) مزهاش را بچشد. «۱»
۵- ابن أبی نجران: ازی کـه به او گفته از أبی عبد اللَّه علیـه السلام: از أبی جمـیلة: از أبی جعفر و أبی عبد اللَّه علیـهما السلام فرمودند: ما من أحد الّا و هو یصیب حظّاً من الزّنا، فزنا العینین النظر، وزنا الفم القبلة، و زنا الیدین اللمس، صدّق الفرج ذلک أو کذّب. نیستی مگر اینکه او را سهمـی از زنا اصابت نماید، بعد زنای چشمان نگاه (به زن نامحرم است) و زنای لبها بوسیدن او است، و زنای دستها، لمس است، (بعد از این مقدمات) نر و مادگی آنـها را تصدیق نماید (و بـه زنای عملی مشغول شوند) یـا تکذیب نموده و پرهیز مـی‌نمایند. «۲»
۶- أمـیر مؤمنان علیـه السلام فرمود: من أطلق ناظره أتعب حاضره، من تتابعت لحظاته دامت حسراته. هر(عضو) نگاه کنندهاش را رها سازد، خود را بـه زحمت انداخته است، و هرنگاهش پشت سرهم شود، حسرت‌هایش ادامـه خواهد یـافت. «۳»
۷- پیـامبر صلی الله علیـه و آله و سلم فرمود: النظر سهم مسموم من سهام إبلیس، فمن ترکها خوفا من اللَّه أعطاه اللَّه إیمانا یجد حلاوته فی قلبه. نگاه تیر زهر آگین از تیرهای ابلیس هست پس هرآن را از ترس خدا ترک نماید، خداوندبرایش ایمانی عطا فرماید کـه شیرینی آن را درون دلش پیدا خواهد نمود. «۴»
۸- و فرمود: لکل عضو من ابن آدم حظ من الزنا فالعین زناه النظر، و اللسان زناه الکلام والأذنان زناهما السمع والیدان زناهما البطش، والرجلان زناهما المشی، والفرج یصدق ذلک ویکذبه. بر تمام اعضای فرزند آدم، نصیبی از زناست، بعد چشم زنایش نگاه است، و زبان زنایش گفتار (حرام) است، و گوشـها زناشان شنیدن (صداها و کلمات حرام) هست و دستان، زنایش فشار آوردن (و زدن) هست و پاها زنایشان رفتن (به جاهای حرام) هست و اندام آنـها را تصدیق و تکذیب مـی‌نماید. «۵»
۹- درون کتاب «زهد النبی» صلی الله علیـه و آله و سلم شیخ جعفر بن أحمد قمـی پیـامبر صلی الله علیـه و آله و سلم فرمود: اشتد غضب اللَّه علی امرأة ذات بعل ملأت عینـها من غیر زوجها. شدید شد غضب خداوند بر زن شوهرداری کـه چشمانش را از غیر شوهرش پر نماید. «۱»
۱۰- حسین بن زید از جعفر بن محمد، از پدرانش علیـهم السلام- درون حدیث المناهیفرمود: ومن ملأ عینیـه من حرام ملأ اللَّه عینیـه یوم القیـامة من النار إلا أن یتوب ویرجع. و هرچشمانش را از حرام پرنماید، خداوند روز قیـامت چشمـهایش را از آتش پر مـی‌نماید مگر توبه کرده و برگردد. «۲»
۱۱- س، از امام صادق، از پدرش علیـهما السلام گفت: رسول خدا فرمود: کلّ عین باکیة یوم القیـامة إلا ثلاثة أعین: عین بکت من خشیة اللَّه، و عین غضت عن محارم اللَّه، و عین باتت ساهرة فی سبیل اللَّه. تمام چشمـها روز قیـامت مـی‌گرید مگر سه چشم، چشمـی کـه از ترس خدا بگرید، و چشمـی کـه از حرامـهای خداوند، پوشیده شود، و چشمـی کـه در راه خدا شب را بیدار بماند. «۳»
۱۲- أمـیر مؤمنان علیـه السلام فرمود:فی البدن شئ أقلّ شکرا من العین، فلا تعطوها سؤلها فتشغلکم عن ذکر اللَّه عزوجل. درون بدن کم شکرتر ازچشم نیست، بعد خواسته‌هایش را بـه او ندهید که تا شما را از ذکر خدا مشغول نسازد. «۴»
۱۳- سیف بن عمـیرة: از سعد الاسکاف: از أبی جعفر علیـه السلام فرمود: استقبل شاب من الأنصار امرأة بالمدینة وکان النساء یتقنّعن خلف آذانـهنّ، فنظر إلیـها وهی مقبلة، فلما جازت نظر إلیـها ودخل فی زقاق قد سمّاه ببنی فلان فجعل ینظر خلفها واعترض وجهه عظمٌ فی الحائط أو زجاجة فشقّ وجهه، فلما مضت المرأة نظر فإذا الدماء تسیل علی ثوبه و صدره، فقال: و اللَّه لآتینّ رسول اللَّه صلی الله علیـه و آله و سلم و لأخبرنّه، فأتاه، فلما رآه رسول اللَّه صلی الله علیـه و آله و سلم قال: ما هذا؟
فأخبره فهبط جبرئیل علیـه السلام بهذه الآیة: (قل للمؤمنین یغضوا من أبصارهم ویحفظوا فروجهم ذلک أزکی لهم ان اللَّه خبیر بما یصنعون). جوانی از طایفه انصار درون مدینـه با زنی روبرو آمد و زنـها مقنعه را درون پشت گوششان مـی‌بستند جوان درحالی کـه او مـی‌آمد بـه او نگاه مـی‌کرد که تا اینکه رد شده وارد کوچهای گشت کـه به بنی فلان نامـیده شده بود، بعد مرتب بـه او نگاه مـی‌کرد و (بیخود شده و محو تماشای جمال او بود ناگهان سرش بـه دیوار خورد و) استخوان یـا شیشـهای از دیوار بـه روی او اصابت نمود و رویش پاره شد و خون جاری گشت؛ زن عبور نمود (و گذشت اما جوان تازه متوجه شده بود که) خون بـه لباس واش جاری است، گفت: بـه خدا این قضیـه را به منظور رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم خبر داده (ومـیرسانم که تا فکری درون باره این زنـهای رو و آرایش کرده بنماید کـه جوانان را بـه بیراهه نکشند) پیش رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم آمد قضیـه را گفت، درون این حال جبرئیل نازل شده و این آیـات را آورد «به مؤمنان بگو چشمـهای خود را (از نگاه بـه نامحرم) فرو گیرند و عفاف خود را حفظ کنند، این به منظور آنان پاکیزهتر است؛ خداوند از آنچه انجام مـی‌دهند آگاه هست و بـه زنان با ایمان بگو چشمـهای خود را (از نگاه هوس آلود) فرو گیرند، و دامان خویش را حفظ کنند و زینت خود را- جز آن مقدار کـه نمایـان است- آشکار ننمایند و (اطراف) روسریـهای خود را بر خود افکنند (تا و گردن با آن پوشانده شود) که تا آخر آیـه». «۱»

نگاه اوّلیّة

در دوران زندگی خیلی پیش مـی‌آید کـه آدمـی بطور ناخواسته چشمش بـه زن زیبا مـی‌افتد کـه او را بـه اعجاب و شگفتی وا مـی‌دارد و از آن خوشش مـی‌آید، درون این صورت چه حتما کرد آیـا او را بپاید و زُر بزند یـا بر خود مسلّط شود و رو بـه سوی خدا برگرداند!.
۱- از امام صادق علیـه السلام از رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم فرمود: اذا نظر أحدکم الی المرأة الحسناء فلیأت أهله فانّ الّذی معها مثل الّذی مع تلک، فقام رجل فقال یـا رسول اللَّه فان لم یکن له أهل فما یصنع؟! قال فلیرفع نظره الی السّماء و لیراقیـه و لیسأله من فضله. زمانی کـه یکی تان بـه زن زیبائی نگاه کرد، بعد به پیش همسرش درون آید زیرا آنچه کـه آن دارد مانند آن را این هم دارد، مردی برخاست و گفت: ای رسول خدا اگر همسر نداشته باشد چه کند؟! فرمود: نگاهش را بـه سوی آسمان بلند نماید و بدوزد و از فضل خدا درخواست کند. «۱»
۲- امـیرمؤمنان علیـه السلام درون حدیث اربعمأة فرمود: اذا رأی أحدکم امرأة تعجبه فلیأت أهله فانّ عنده مثل مارأی فلایجعلنّ للشّیطان علی قلبه سبیلًا لیصرف بصره عنـها فاذا لم یکن له زوجة فلیصلّ رکعتین و یحمد اللَّه کثیراً و لیصلّ علی النّبیّ صلی الله علیـه و آله و سلم ثمّ یسأل اللَّه من فضله فانّ ینتج (یبیح- یتیح) له من رأفته ما یغنیـه. هرگاه یکی از شما زنی را دید و خوشش آمد بعد به پیش همسرش برود همانا درون او مانند همان هست که دیده، بعد شیطان را بردلش راه ندهد و حتماً چشمش را از او برگیرد، اگر همسر ندارد دورکعت نماز خوانده و ستایش خدا را زیـاد بجا آورد و بر پیغمبر صلوات بفرستد و سپس از فضل خدا سؤال نماید چون او از رأفت خود بـه او نتیجه داده (و فضل خود را بـه او مباح و عطا فرموده) و بی نیـاز مـی‌گرداند. «۲»
۳- سید رضی درون نـهج البلاغة: آورده است، امـیرمؤمنان علیـه السلام با اصحابش نشسته بود زنی زیبا بر آنـها گذشت کـه آنـها بـه او چشم دوختند حضرت فرمود: انّ عیون هذه الفحول طوامح و انّ ذلک سبب هبابها فاذا نظر أحدکم امرأة تعجبه فلیلامس أهله، فانّما هی امرأة کامرأته فقال رجل من الخوارج، قاتله اللَّه کافراً ما أفقهه فوثب القوم لیقتلوه فقال علیـه السلام رویداً فانّما هو سبّ بسبّ أو عفو عن ذنب. همانا چشمان این نرها حریص هست و این سبب تحریک آنـهاست، بعد وقتی کـه یکی تان بـه زنی نگاه کرد کـه او را بـه تعجب وادشت (و از او خوشش آمد)، همسر خود را لمس نماید (و با او داشته باشد) زیرا آن زنی مانند زن خودش است، یکی از خوارج گفت: خداوند او (یعنی امـیرمؤمنان علیـه السلام) را با کفر بمـیراند!! (ببینید) چقدر آموزندهتر حرف زد، بعد اصحاب خیز برداشتند کـه آن مرد را بکشند امـیرمؤمنان علیـه السلام فرمود: آرام باشید، همانا پاسخ آن سخن زشت، مقابله بمثل هست یـا گذشت (شایستهگی و اخلاق علی هم گذشت هست نـه انتقام!!). «۳»
۴- حمادبن عثمان از امام صادق علیـه السلام فرمود: رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم زنی را دید کـه آن حضرت را بـه اعجاب واداشت، به‌ام سلمـه داخل شد و با او شد چون روز نوبت او بود و در حالی کـه آب (غسل) از سرش مـی‌چکید بـه سوی مردم بیرون آمد و فرمود: ای مردم بتحقیق نگاه (ناصواب) از شیطان است، بعد برای هرهمچون کاری پیش آمد بـه پیش همسر خود برود. «۱»

حدود نگاه بـه نامحرم

بعضیـها خیـال مـی‌کنند کـه دستورات بازدارنده اسلام درون مورد حجاب و پرهیز از خودنمایی وسوسهانگیز: نوعی خشونت و عقب گرد بـه عهد عتیق و بربریت و وحشیت عهد بوق است! اما خودمانیم بیـایید منصفانـه و بدون تقلید از غرب و پیروی از هوای نفس: کلاهمان را قاضی کنیم اگر بانوان عزیز کـه خداوند آنـها را به منظور آرامش روح و آسایش جسم و جان مردان آفریده و مورد توجه جنس مخالف خود قرار داده است: خود را درون منظر نامحرم قرار نمـی‌دادند و در مجامع عمومـی و محافل خصوصی: با آرایشـهای فریبنده گوناگون ظاهر نمـی‌شدند؛ آیـا این همـه فساد و تباهی و سردرگمـی و خانمانـهای برباد رفته و ویران گشته: بر جوامع و اقشار مختلف مخصوصاً طبقه جوان کـه در بحران بلوغ و غیره با این مسایل دست و پنجه نرم مـی‌کنند: حکم فرما مـی‌شد؟!!.
آیـا این گریز پاییـها و وحشت از اندرون نشستن قسمتی از بانوان و ان و سر بـه بیـابان و خیـابان گذاشتنـها و از خانـه فرارها وو .. محصول بدحجابی و بی حجابی نیست؟!! آیـا اطاعت از دستورات آیـات سوره مبارکه «نور» و پرهیز از منـهیـات آن: جوامع را بـه ساحل نجات و زندگی ایده آل و روح آرام نمـی‌رسانید؟! صدها آیـا و مگرهای دیگر کـه شما بهتر از من مـی‌دانید. خدایـا بـه احترام مقربین درگاهت: تمام اقشار مختلف مخصوصاً طبقه جوان ما را از شرور شیـاطین جن و انس و حوادث خانمانسوز محفوظ بدار و آنـها را بـه زندگی آرام و بی دغدغه و دور از ناراحتیـهای روحی و جسمـی: برسان و خودت دست آنـها را بگیر و به ساحل نجات برسان آمـین.
در سوره مبارکه نور درون آیـات ۳۰ و ۳۱ حد و مرز حجاب را مشروحاً بیـان فرموده هست و درون روایـات فراوان نیز حدود نگاه بـه نامحرم، با تفاوتهائی بیـان گردیده هست که به منظور رعایت اختصار فقط تعدادی از آنـها را ذیلًا مـی‌آوریم.
۱- زرارة، از أبی عبد اللَّه (علیـه السلام) درون باره آیـه «و لا یُبْدینَ زنتهنّ إلّا ما ظهر منـها» و زینتهای خود را (جز آن مقدار کـه نمایـان است) آشکار ننمایند مگر آنچه کـه ظاهر است» منظور این آیـه چیست؟ فرمود: الزّینة الظاهرة الکحل والخاتم. زینت ظاهره سرمـه و انگشتر است. «۱»
۲- باز درون باره آیـه فوق از أبی عبد اللَّه علیـه السلام «إلا ما ظهر منـها» فرمود: الوجه والذراعان رو و دو ذراع (بازو). «۲»
۳- أبی بصیر گوید: از أبی عبد اللَّه (علیـه السلام)، دربارهٔ آیـه «ولا یبدین زینتهن إلا ما ظهر منـها» پرسیدم؟ فرمود: الخاتم والمسکة وهی القلب انگشتر و مسکه کـه آن محل دستبند است. «۳»
۴- مروک بن عبید، از بعض أصحاب ما، از أبی عبد اللَّه (علیـه السلام) گفت: بـه او گفتم ما یحلّ للرّجل أن یری من المرأة إذا لم یکن محرماً؟ قال: الوجه والکفان والقدمان به منظور مرد از زن نامحرم چه چیزهائی دیدنش حلال است؟! فرمود: رو و کف دستان و قدمـها. «۴»
۵- علی بن جعفر از امام موسی کاظم علیـهما السلام درون باره زن نامحرم کـه برای مردنامحرم چه چیزهائی نگاه ش حلال هست سؤال نمود؟ فرمود: الوجه والکف وموضع السّوار. رو و کف و محل النگو (یعنی مچ دستها). «۵»
۶- علی علیـه السلام- درون حدیث الأربعمائة- فرمود: لکم أول نظرة إلی المرأة فلا تتبعوها بنظرة اخری واحذروا الفتنة. نگاه اول به منظور شماست، نگاه دیگری پشت سرش نکنید و از فتنـه درون حذر باشید. «۱»
۷- تمـیمـی از امام رضا، از پدرانش علیـهم السلام.
از رسول خدا فرمود: لا تتبع النظرة النظرة فلیس لک إلا أول النظرة نگاه پشت نگاه نکن، نیست به منظور تو مگر نگاه اول. «۲»
۸- س: از امام صادق علیـه السلام: أوّل نظرة لک والثّانیة علیک ولا لک، والثّالثة فیـها الهلاک نگاه نخست به منظور توست، ودومـی بـه ضرر توست نـه بـه خیر تو، و سومـی درون آن هست هلاکت (و نابود شدن). «۳»
۹- عبدالرحمن بن الحجاج گوید: از أبا عبد اللَّه علیـه السلام پرسیدم ی کـه به بلوغ نرسیده هست کی سرش ر ا از نامحرم و برای نماز بپوشاند؟ فرمود: لا تغطّی رأسها حتی تحرم علیـها الصلاة. سرش را نپوشاند که تا نماز برایش حرام شود (حیض ببیند و به بلوغ برسد). «۴»
۱۰- بزنطی، از امام رضا علیـه السلام فرمود: لا تغطّی المرأة رأسها من الغلام حتی یبلغ الغلام زن از پسر (نامحرم) سرش را نپوشاند که تا بالغ شود. «۵»
در مورد حدود پوشش زنان سالخورده بـه فصل بعد دقت نمائید.

حکم حجاب بانوان سالخورده

قال اللَّه عزّ و جلّ «والقواعد من النّساء الَّتی لا یرجون نکاحاً فلیس علینّ جناحٌ أن یضعن ثیـابهنّ غیر متبرّجاتٍ بزینةٍ و أن یستعففن خیر لهنّ و اللّه سمـیعٌ علیمٌ» «۱»
وزنان از کار افتادهای کـه امـید بـه ازدواج ندارند، گناهی بر آنان نیست کـه لباسهای (رویین) خود را بر زمـین بگذارند، بـه شرط این کـه در برابر مردم، خود آرایی نکنند؛ و اگر خود را بپوشانند به منظور آنان بهتر است؛ و خداوند شنوا ودانا است.
در باره اصل استثنای حکم حجاب به منظور زنان سالخورده درون مـیان علمای اسلام محل بحث و گفتگو نیست؛ چرا کـه قرآن ناطق بـه آن است؛ ولی درون خصوصیـات آن گفتگوهائی وجود دارد از جمله اینکه: درون مورد سن این زنان و این کـه تا چه حد برسند حکم قواعد را دارند گفتگو هست در بعضی از روایـات اسلامـی تعبیر بـه مُسِنّه شده (زنان سالخورده).
در حالی کـه در بعضی دیگر تعبیر بـه قعود از نکاح (بازنشستگی از ازدواج) آمده اما جمعی از فقهاء و مفسرین: آن را بـه معنی پایـان دوران قاعدگی و رسیدن بـه حد نازائی و عدم رغبتی بـه ازدواج با آنـها دانستهاند.
ولی ظاهر این هست که همـه این تعبیرات بـه یک واقعیت اشاره مـی‌کند و آن اینکه بـه سن و سالی برسند کـه معمولا درون آن سن و سالی ازدواج نمـی‌کند: هر چند ممکن هست به طور نادر چنین زنانی اقدام بـه ازدواج بنمایند.
و نیز درون مورد مقداری از بدن کـه جایز هست آنـها آشکار کنند: درون احادیث اسلامـی تعبیرات مختلفی آمده: درون حالی کـه قرآن بـه طور سر بسته گفته هست مانعی ندارد کـه لباسهای خود را فرو نـهند کـه البته این تعبیر ظاهر درون لباس رو است.
در بعضی از روایـات درون پاسخ این سؤال کـه کدامـیک از لباسهایشان را مـی‌توانند فرو نـهند؟ امام صادق علیـه السلام مـی‌فرماید:
الجلباب (چادر) درون حالی کـه در روایت دیگری تعبیر بـه جلباب و خمار شده هست (خمار بـه معنی روسری است).
ولی ظاهر این هست که این گونـه احادیث نیز با هم منافاتی ندارند: منظور این هست که مانعی ندارد آنـها سر خود را کنند و موها و گردن و صورت خود را نپوشانند و حتی درون بعضی از احادیث و کلمات فقهاء: مچ دستها نیز استثناء شده است: اما بیش از این مقدار: دلیلی دربارهٔ استثناء آن نداریم.
و بـه هر حال همـه اینـها درون صورتی هست که آنـها خود آرائی نکنند (غیر متبرجات بزینة) و زینتهای پنـهانی خود را کـه دیگران هم واجب هست بپوشانند حتما مستور دارند: و همچنین لباسهای زینتی کـه جلب توجه مـی‌کند درون تن نکنند و به تعبیر دیگر آنـها مجازند بدون چادر و روسری با لباس ساده و بدون آرایش بیرون آیند اما با همـه اینـها این یک حکم الزامـی نیست: بلکه اگر آنـها مانند زنان دیگر پوشش را رعایت کنند ترجیح دارد: چنانکه درون ذیل آیـه فوق صریحا آمده است: زیرا بـه هر حال احتمال لغزش- هر چند بـه صورت نادر- درون مورد این گونـه افراد نیز هست. «۱» ۱- محمد بن مسلم، از أبی عبد اللَّه (علیـه السلام) درون منظوراز آیـه «والقواعد من النساء اللاتی لا یرجون نکاحا» چیست کـه از لباسهایشان را بـه زمـین بگذارند؟ فرمود جلباب. «۲»
در روایت دیگر از حلبی از أبی عبد اللَّه (علیـه السلام) منظور از (أن یضعن ثیـابهن؟) فرمود:
الخمار والجلباب روسری و چادر، گفتم درون پیش چهانی (مـی‌تواند خمار و جلباب را) بردارد؟ فرمود: جلویـانی کـه نبایدزینتش را دربرابر آنـها آشکار نماید و اگر نکند برایش بهتر است. «۳»
۲- از حریز بن عبداللَّه، از أبی عبد اللَّه (علیـه السلام) او خواند (أن یضعن من ثیـابهن) فرمود:
الجلباب والخمار إذا کانت المرأة مسنة (منظور) چادر و روسری هست است اگر زن سالخورده باشد. «۴»
۳- علی بن أحمد بن یونس گوید: حسین مـی‌گفت بـه او (امام علیـه السلام نوشت و سؤال نمود از حد زنانی کـه به چه سنّی رسید جایز هست سرو بازوانش را باز نماید؟
درجواب نوشت: وقتی کـه از نکاح نشستند (یعنی پیر شده و از ازدواج افتادند). «۵»
۴- أبی الصباح الکنانی گفت: از أبا عبد اللَّه (علیـه السلام) سؤال نمودم از «القواعد من النساء» کدام لباسشان را صلاح هست به زمـین گذارند؟ بعد فرمود: الجلباب إلا أن تکون أمة فلیس علیـها جناح أن تضع خمارها. چادر هست مگر اینکه کنیز باشد کـه در این صورت خمارش را هم باز مـی‌کند. «۱»

نگاه پشت سر نامحرم

تماشا بـه پشت سر نامحرم حرام و نشانـه پستی صاحب آن عمل هست زیرا آن گونـه کـه اوراضی نیستی بـه زن و و مادر او دید بزنند: نباید پشت سر نوامـیس مردم زُر زده و تماشا نماید.
۱- هشام و حفص و حماد بن عثمان همگی از أبی عبد اللَّه (علیـه السلام فرمود: ما یأمن الذین ینظرون فیأدبار النساء أن ینظر (أن یُبتلوا) بذلک فینسائهم. آنانکه پشت سر زنان (نامحرم) نگاه مـی‌کنند از ابتلاء بـه مانند آن درون زنـهای خودشان، درون امان نیستند (از مکافات عملنباید غافل شد). «۲»
۲- صفوان بن یحیی: از أبی الحسن علیـه السلام درون باره گفته خدای عزّ وجلّ «یـا أبت استأجره إن خیر من استأجرت القوی الأمـین» قال: قال لها شعیب: یـا بنیة هذا قویّ برفع الصخرة، الأمـین من أین عرفتیـه؟ قالت: یـا أبت انّی مشیت قدّامـه، فقال: إمشی من خلفی فان ضللتُ فارشدینی إلی الطریق، فانّا قومٌ لا ننظر إلی (فی) أدبار النساء.
(یکی از آن دو حضرت شعیب علیـه السلام بـه پدرش گفت:) پدر او (یعنی موسی) را استخدام کن، زیرا بهترینی را کـه استخدام کنی اوست کـه قوی و امـین است؛ شعیب بـه گفت: م این (جوان) به منظور برداشتن صخرة نیرومند است، امانتش را از کجا دانستی؟، گفت: پدر من جلوی او راه مـی‌رفتم، گفت: پشت سر من بیـا اگر بیراهه رفتم مرا (بازبان) راهنمائیم کن (زیرا) ما گروهی هستیم بـه پشت سر زنـها نگاه نمـی‌کنیم. «۳»
۳- أبی بصیر: بـه امام صادق علیـه السلام گفت: الرجل تمرّ بـه المرأة فینظر إلی خلفها، قال: أیسرّ أحدکم أن یُنظر إلی أهله و ذات قرابته؟ قلت: لا، قال: فارضَ للناس ما ترضاه لنفسک زنی از جلوی مرد عبور مـی‌کند و او پشت سر او نگاه مـی‌کند؟ فرمود: آیـا از شمای خوشحال مـی‌شود پشت سر زن خود و زنان خویشانش، نگاه کند؟! گفتم: نـه، فرمود: بعد آنچه را کـه به خود راضی هستی بـه مردم نیز راضی باش. «۱»
۴- هشام بن سالم: از أبی عبد اللَّه علیـه السلام فرمود: أما یخشی الذین ینظرون فی أدبار النساء أن یُبتلوا بذلک فی نسائهم؟!. آیـا نمـی‌ترسند آنان کـه پشت سر زنان (دیگران) نگاه مـی‌کنند، خود نیز درون زنانشان بـه این عمل گرفتار شوند؟!. «۲»
۵- یونس بن عبد الرحمن، گفت: أبو عبد اللَّه علیـه السلام فرمود: من تأمّل خلف امرأة فلا صلاة له، قال یونس: إذا کان فی الصلاة. هرپشت سر زن دقت نماید، برایش نماز نیست، (نمازش باطل است) یونس گفت: یعنی درنماز. «۳»

حکم نگاه بـه زن

بعضیـها خیـال مـی‌کنند کـه زن، مانند خودش محرم است، درون حالی کهاین طور نیست او هم مانند دیگر بانوان نامحرم هست زیرا اگر همسرش را طلاق دهد و یـا بمـیرد: مـی‌تواند با او ازدواج نماید بعد با زنی کـه مـی‌توان ازدواج نمود، نگاه بـه او، حرام هست مگر حدودی درون شرع معین گردیده هست که تعدادی از آن روایـات درون فصل شماره ۲۸ «حدود نگاه بـه نامحرم» همـین بخش گذشت.
۱- أحمد بن محمد بن أبی نصر گفت: از امام رضا علیـه السلام: سؤال کردم: آیـا به منظور مرد حلال است؟ أن ینظر إلی شعر أخت امرأته؟ فقال: لا إلّا أن تکون من القواعد، قلت له:
أخت امرأته و الغریبة سواء؟ قال: نعم، .... اینکه بـه موی زنش نگاه کند؟ فرمود:
نـه، مگر اینکه پیر شود، گفتم: زن مانند غریبه است؟! فرمود: بلی، .... «۴»

گریـه شدید رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم

۱- عبد العظیم بن عبد اللَّه الحسنی: از محمد بن علی الرضا از پدرانش از علی علیـهم السلام فرمود: دخلت أنا و فاطمة علی رسول اللَّه صلی الله علیـه و آله و سلم فوجدته یبکی بکاءاً شدیداً، فقلت له: فداک أبی و أمّی یـا رسول اللَّه ما الذی أبکاک؟ فقال: یـا علی لیلة اسری بی إلی السماء رأیت نساء من أمّتی فی عذاب شدید فأنکرت شأنـهنّ فبکیت لما رأیت من شدة عذابهنّ، ثمّ ذکر حالهنّ- إلی أن قال: فقالت فاطمة: حبیبی و قرة عینی أخبرنی ما کان عملهنّ، فقال: أمّا المعلقة بشعرها فانّها کانت لا تغطی شعرها من الرجال، و أمّا المعلقة بلسانـها فِانّها کانت تؤذی زوجها، و أما المعلقة بثدییـها فانّها کانت ترضع أولاد غیر زوجها بغیر اذنـه، و أما المعلقة برجلیـها فانّها کانت تخرج من بیتها بغیر اذن زوجها، و أمّا التی کانت تأکل لحم جسدها فانّها کانت تزیّن بدنـها للناس، و أما التی تشد یداها إلی رجلیـها و تسلط علیـها الحیـات و العقارب فانّها کانت قذرة الوضوء والثیـاب، و کانت لا تغتسل من الجنابة و الحیض و لا تتنظف، و کانت تستهین بالصلاة، و أما العمـیاء الصمّاء الخرساء فانـها کانت تلد من الزنا فتعلقة فی عنق زوجها، و أما التی کانت تقرض لحمـها بالمقاریض فانـها کانت تعرض نفسها علی الرجال، وأما التی کانت تحرق وجه‌ها و بدنـها و هی تجر أمعاءها فانـها کانت قوّادة، و أما التی کان رأسها رأس خنزیر و بدنـها بدن الحمار فانّها کانت نمّامة کذاّبة، و أما التی کانت علی صورة الکلب و النار تدخل فی دبرها و تخرج من فیـها فانّها کانت قنیة نواحة حاسدة، ثم قال علیـه السلام: ویل لأمرأة أغضبت زوجها و طوبی لإمرأة رضی عنـها زوجها. من و فاطمـه بـه محضر رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم داخل شدیم او را درون حال گریـه شدید یـافتیم، بـه او گفتم:
پدر و مادرم فدای توباد ای رسول خدا چه چیز ترا مـی‌گریـاند (سبب گریـه ات چیست)؟ فرمود: ای علی شبی کـه مرا بـه معراج بردند، از امتم زنانی را درون عذاب سخت دیدم، بعد گرفتاری آنـها را خوش نداشتم و بر سختی عذاب آنـها گریستمسپس حضرت احوال آنـها را بیـان نمود- فاطمـه پرسید حبیب و روشنی چشم من (بابا) بـه من خبر بده اعمال آنـها چه بود؟!
فرمود: اما آنکه از مویش آویخته شده بود، موی خود را از نا محرم نمـی‌پوشانید، و اما آویخته شدگان از زبان، شوهران خود را با زبانشان اذیت مـیکردهاند، و اما از ها آویزان شده‌ها، بچه‌های دیگران را بدون اجازه شوهر، شیر مـی‌دادند، و اما آویزانان از پاها، از خانـه بیرون شدگان بدون اذن شوهر بودند، آنانکه گوشت جسد خود را مـی‌خوردند، زنانی بودند کـه برای مردم آرایش مـی‌د، و اما آنان کـه دستهایشان بسته بـه پایشان بود و مارها و عقربها بـه آنـها مسلط شده بود، زنان کثیف بدن و لباس و غسل نکنندگان از جنابت و حیض بودند و نظافت نمـی‌د و به خواندن نماز بی اعتنا بودند، و اما کوران و کران و لالان، زنانی بودند کـه از زنا زائیده و بچه را بـه گردن شوهرانشان مـی‌انداختند و اما آنـهائی کـه گوشت بدنشان را با مقراضها مـی‌بد، زنانی بودند کـه خود را بـه مردان عرضه مـی‌داشتند، و اما زنانی کـه رو و بدنشان مـی‌سوخت و روده هایشان را مـی‌کشیدند، زنان دو بهم رسان بودند، و اما زنانی کـه سرشان سر خوک و بدنشان بدن خر بود، زنان سخن چین و دروغ گویـان بودند، و اما آنان کـه به صورت سگ بودند و آتش شان داخل و از دهانشان خارج مـی‌شد، زنان خواننده و نوحه گر و حسود بودند، سپس فرمود: وای بر زنی کـه شوهرش را بـه غضب درون آورد و پاکی و طوبی بر زنی کـه شوهرش از او راضی شود. «۱»

شش ساله‌ها را نبوسید

بیش از هزار و چهارصد سال پیش روایـاتی صادر شده هست که از بوسیدن شش ساله‌ها و هفت ساله‌ها (ی بچه‌های بیگانـه) پرهیز شود: درون زمانی کـه بچه‌ها درون سادگی و خامـی مطلق فرو رفته بودند و از چیزی سر درون نمـی‌آوردند: حال کـه باپیشرفت اختراعات و صنایع و علوم و فنون و ارتباطات گوناگون و سی دیـها و فیلمـها و انواع نمایشـهای گمراه کننده تلویزیون و عنقریباً تلفن تصویردار و ...
آگاهی کوچولوها از مسایل و راز و رمز و پیچ و خم آن از بزرگترها زیـاد نباشد کم نیست: بدینجهت حتما از بوسیدن اطفال بیگانـه درون سن کوچکتر از آن هم پرهیز کرد و کنار رفت.
حتی به منظور بوسیدن محارم هم حد و مرزی تعیین گردیده هست نـه هر طور کـه دلبخواهش باشد، مانند روایت ذیل.
رسول خدا صلّی اللَّه علیـه وآله فرمود: إذا قبّل أحدکم ذات محرم قد حاضت: أخته أو عمته أو خالته فلیقبّل بین عینیـها و رأسها ولیکفّ عن خدّها وعن فیـها هرگاه از محرمان خود حیض ببیند، ، یـا عمّه، یـا ، (اگر خواست او را ببوسد) مـیان دوچشمانش و سرش را ببوسد و از بوسیدن رو وآنـها، خود داری نماید. «۱»
در این روایت هنگام حایض بودن محارم را اختصاص داده ولی درون روایـات دیگر، بـه طور مطلق پرهیز از بوسیدن لبهای محارم جز همسر و بچه کوچک را بـه مـیان آورده کـه در محلش مشروحاً بیـان گردیده است!.
۱- زکریّا المؤمن از ابی عبداللَّه علیـه السلام فرمود: اذا بلغت الجاریة ستّ سنین فلا یقبّلها الغلام، و الغلام لا یُقبّل المرأة اذا جاز سبع سنین. وقتی کـه بـه شش سالگی رسید پسر او را نبوسد، و پسر از هفت سال کـه گذشت زن را نبوسد. «۲»
۲- عبدالرحمن بن بحر از زرارة از ابی عبداللَّه علیـه السلام فرمود: اذا بلغت الجارة ستّ سنین فلا ینبغی لک أن تقبّلها. زمانی کـه بـه سن شش سال رسید، سزاوار نیست، او را ببوسی. «۳»

حرمت نگاه بـه نامحرم نابینا

شاید بعضی‌ها خیـال کنند کـه نابینا جائی و یـاکسی را نمـی‌بیند، بعد نگاه بـه آنـها چه اشکال دارد و چرا پرهیز نمود!!.
۱- أحمد بن أبی عبد اللَّه گفت: استأذن ابن ام مکتوم علی النبی صلی الله علیـه و آله و سلم و عنده عائشة و حفصة فقال لهما: قوما فادخلا البیت، فقالتا: إنـه أعمـی فقال: إن لم یرکما فانّکما تریـانـه. ابن ام مکتوم (نابینا)، اجازه خواست بـه خدمت پیـامبر صلی الله علیـه و آله و سلم وارد شود و نزد او عایشـه و حفصه بودند، حضرت بـه آنـها فرمود: بلند شده و داخل خانـه شوید، گفتند: او نابینا است! فرمود: اگر او شما را نمـی‌بیند، شما کـه او را مـی‌بینید. «۴»
۲- قال النبی صلی الله علیـه و آله و سلم: اشتد غضب اللَّه علی امرأة ذات بعل ملأت عینـها من غیر زوجها أو غیر ذی محرم منـها، فانّها إن فعلت ذلک أحبط اللَّه عزوجل کل عمل عملته فان أوطت فراشـه (فراش) غیره کان حقّاً علی اللَّه أن یحرقها بالنّار بعد أن یعذّبها فی قبرها. پیغمبر صلی الله علیـه و آله و سلم فرمود: غضب خداوند شدت گرفت بر زن شوهرداری کـه چشمانش را از غیر شوهر و از نامحرم، پر نماید، اگر او این کار را کرد، خداوند تمام اعمال او را مـهر مـی‌کند!، بعد اگر غیر از شوهرشی بـه رختخواب او رود، خداوند حق دارد او را با آتش جهنم بسوزاند بعد از آنکه درون قبر عذابش نمود. «۱»
۳- رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم فرمود: انّ فاطمة قالت له فی حدیث: خیر للنساء أن لا یرین الرجال، و لا یراهنّ الرجال، فقال صلی الله علیـه و آله و سلم: فاطمة منّی. وقتی فاطمـه درون گفتگوئی بـه پدر گفت: به منظور زنان بهتر هست که نـه مردها آنـها را ببینند و نـه زنـها مردها را، آن حضرت فرمود: فاطمـه از من هست (فرق نمـی‌کند مرد نامحرم نابینا باشد یـا بینا، نگاه کننده زن است!). «۲»
۴- ام سلمة گوید: کنت عند رسول اللَّه صلی الله علیـه و آله و سلم و عنده مـیمونة فأقبل ابن ام مکتوم و ذلک بعد أن أمر بالحجاب، فقال صلی الله علیـه و آله و سلم: احتجبا، فقلنا: یـا رسول اللَّه، ألیس أعمـی لا یبصرنا؟ قال أفعمـیاوان، أنتما؟ ألستما تبصرانـه؟. ام سلمـه گوید: نزد رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم بودم و مـیمونـه (زن دیگرش) هم پیشش بود، بعد ابن ام مکتوم آمد، این جریـان بعد از نزول آیـه حجاب بود، فرمود: حجاب گیرید، ما گفتیم: ای رسول خدا آیـا او نابینا نیست و مارا کـه نمـی‌بیند؟ فرمود: آیـا شما هم نابینائید، آیـا شما هم او را نمـی‌بینید؟!. «۳»

حجامت پسر نابالغ از خانمـها

حجامت و خون حجامت گرفتن، از کارهای رایج درون اسلام و ائمـه علیـهم السلام هست و درون این باره تأکید زیـاد هم بـه کار رفته است، حال سؤال این هست که آیـا مرد یـا پسر نا بالغ مـی‌تواند از زنان خون حجامت بگیرد یـانـه؟!
۱- س: از أبی عبد اللَّه علیـه السلام فرمود: سئل أمـیر المؤمنین علیـه السلام عن الصبی یحجم المرأة؟ قال: إذا کان یحسن یصف فلا. از امـیرمؤمنان علیـه السلام پرسیده شد از حکم بچه کـه زن (نامحرم را) حجامت کند؟! فرمود: اگر خوب توصیف مـی‌کند (و خوب وبد را تشخیص مـی‌دهد) نـه. «۱»
علی (بن جعفر) از برادرش علیـه السلام پرسیداز (حکم) زنی کـه مرد اورا حجامت نماید؟
فرمود: لا نـه. «۲»

معالجه خانمـها وسیله آقایـان

معالجه پزشک مرد، زن نامحرم و بالعکس، از مسائل مورد توجه فقهاء و بزرگان دین هست که درون باره آن سخنـها گفته و فتواها دادهاند: آن چه کـه مسلّم هست تا ضرورت ایجاب نکند: نباید نامحرمان: یک دیگر را معالجه نمایند و اندام و بدن‌های همدیگر را لمس نمایند و در معرض دید قرار دهند.
۱- علی بن جعفر درون کتابش از برادرش موسی بن جعفر علیـه السلام سؤال کرد: عن المرأة یکون بها الجرح فی فخذها أو بطنـها أو عضدها، هل یصلح للرجل أن ینظر إلیـه یعالجه؟ قال لا. از زنی کـه زخمـی درون ران یـا درون شکم و بازو دارد آیـا بـه صلاح و جایز هست که مرد بـه او نظر کند و معالجه نماید؟ فرمود: نـه. «۳»
(البته این درون صورتی هست که خطری آن زن را تهدید نکند، و گرنـه مرد مـی‌تواند او را معالجه نماید بـه حدیث بعدی توجه نمایید).
۲- أبی حمزة الثمالی گوید: از أبی جعفر علیـه السلام پرسیدم عن المرأة المسلمة یصیبها البلاء فی جسدها إمّار و إمّا جرح فی مکان لا یصلح النظر إلیـه یکون الرجل أرفق بعلاجه من النساء، أیصلح له النظر إلیـها؟ قال: إذا اضطرّت إلیـه فلیعالجها إن شاءت. درون باره زنی کـه در بدنش گرفتاری دارد شکستنی و یـا زخم، درون جائی کـه دیدن آنجا به منظور مرد (نامحرم) جایز نیست (و لکن) مرد به منظور معالجه او بهتر است، آیـا جایز هست آن مرد بـه او نگاه کند؟ فرمود: اگر ناچار باشد، (مـی‌تواند) او را معالجه نماید. «۴»
۳- قال: و سألته عن الرجل یکون ببطن فخذه أو إلٌیَتِهِ الجُرح هل یصلح للمرأة أن تنظر إلیـه و تداویـه؟ قال: إذا لم یکن عورة فلا بأس. علی بن جعفر گفت: از برادرم سؤال کردم؟
مردی زخمـی درون داخل ران یـا گوشت رانش دارد، آیـا جایز هست زن بـه او نگاه کند و مداوا نماید؟ فرمود: اگر عورت نباشد، عیب ندارد. «۱»
۴- أبوالبختری، از امام صادق، از پدرش از علی صلوات اللَّه علیـهمأجمعین فی المرأة یموت فی بطنـها الولد فیتخوّف علیـها قال: لا بأس أن یدخل الرجل یده فیقطعه فیخرجه إذا لم ترفق بـه النساء. دربارهٔ زنی کـه بچه درون شکمش مرده و به سلامتی زن خطر دارد؟! فرمود: عیب ندارد مرد دستش را فروبرده و بچه را تکه نموده و بیرون آورد اگر زنی نتواند این کار را انجام دهد. «۲»

کراهت سلام مرد بـه خانمـها

سلام از مستحبات مؤکد و مـهم هست زیرا این عمل درون مـیان مردم ایجاد الفت و محبت مـی‌نماید و نشانـه شخصیت و ادب و معرفت سلام کننده هست اما امـیرمؤمنان علیـه السلام با آن عصمتش فرمود: من دوست ندارم بانوی جوان بـه من سلام کند.
۱- مسعدة بن صدقة: از أبی عبد اللَّه علیـه السلام: امـیر مؤمنان علیـه السلام فرمود: لا تبدأوا النساء بالسلام و لا تدعوهنّ إلی الطعام، فانّ النبی صلی الله علیـه و آله و سلم قال: النساء عیّ و عورة فاستروا عیّهنّ بالسکوت و استروا عوراتهنّ بالبیوت. بـه زنـها ابتدائاً سلام نکنید (یعنی اگر آنـها سلام د جواب دهید) و آنـها را بـه طعامـی دعوت ننمایید، زیرا پیغمبر صلی الله علیـه و آله و سلم فرمود:
زنـها عاجز و ناتوانند و عورت، بعد ناتوانی آنـها را با سکوت و عورات آنـها را وسیله خانـه‌ها بپوشانید. «۳»
۲- غیـاث بن إبراهیم: از أبی عبد اللَّه علیـه السلام فرمود: لا تُسلّم علی المرأة. زن سلام کرده نشود (یعنی ابتدائاً بـه زن سلام نکنید). «۱»
این درون صورتی هست که از شنیدن صدای آنـها، احتمال ریبه و گناه و تغییر حال درون آدم پیدا شود، و گرنـه درون مواردی رعایت ادب و احترام ضرورت دارد، بـه روایت بعدی توجه نمایید.
۳- ربعی بن عبد اللَّه: از أبی عبد اللَّه علیـه السلام فرمود: کان رسول اللَّه صلی الله علیـه و آله و سلم یُسلّم علی النساء ویرددن علیـه علیـه السلام، و کان أمـیر المؤمنین علیـه السلام یسلّم علی النساء وکان یکره أن یسلّم علی الشابّة منـهنّ و یقول: أتخوّف أن یعجبنی صوتها فیدخل علیّ أکثر مما طلبت من الأجر. رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم بـه زنـها سلام مـی‌کرد و آنـها نیز جواب سلام را بر او رد مـی‌د و امـیرمؤمنان علیـه السلام بـه زنـها سلام مـی‌کرد و از سلام بـه زن جوان، کراهت داشت و مـی‌فرمود: مـی‌ترسم صدای او مرا خوش آید، بعد داخل شود برمن بیش از اجری کـه مـی‌خواستم (گناهش از ثواب آن بیشتر شود). «۲»
۴- عمار الساباطی: از أبی عبد اللَّه علیـه السلام پرسید: عن النساء، کیف یسلّمن إذا دخلن علی القوم؟ قال: المرأة تقول: علیکم السلام، و الرجل یقول: السلام علیکم. از وظیفه زنان وقتی کـه به جمعی داخل مـی‌شوند چگونـه سلام کنند؟ فرمود: زن بگوید: برشما باد سلام، و مرد گوید: سلام برشما باد. «۳»

حرمت اختلاط آقایـان و بانوان

اختلاط نامحرمان درون مجلس و یـا هر محلی، از امور حرام و ناپسند هست مخصوصاً درون بازارها و اماکن عمومـی کـه یقیناً فاجعه ببار خواهد آورد.
۱- غیـاث بن إبراهیم: از أبی عبد اللَّه علیـه السلام فرمود: امـیر مؤمنان علیـه السلام فرمود: یـا أهل العراق، نُبّئت أنّ نساءکم یعن الرجال فی الطریق، أما تستحون؟ (لعن اللَّه من لا یغار). ای اهل عراق بـه من خبر دادند کـه زنان شما درون راه با مردان بهم مـی‌خورند (و بهمدیگر تنـه مـی‌زنند)؟! آیـا حیـا نمـی‌کنید؟ لعنت خدا بر بی غیرتان. «۱»
۲- کلینی گوید: و در حدیث دیگر أنّ أمـیر المؤمنین علیـه السلام قال: أما تستحیون و لا تغارون نساؤکم یخرجن إلی الأسواق و یزاحمن العلوج. همانا امـیرمؤمنان علیـه السلام فرمود: آیـا حیـا نمـی‌کنید (و خجالت نمـی‌کشید) دربارهٔ زنانتان غیرت بـه خرج نمـی‌دهید، بـه بازار مـی‌روند و با فرومایـه گان مزاحمت مـی‌کنند؟! (و با شارلاتانـها بهم تنـه مـی‌زنند). «۲»

بانوان از پیـاده روها

۱- امام کاظم علیـه السلام فرمود: «لا ینبغی للمرأة أن تمشی فی وسط الطریق ولکنّها تمشی إلی جانب الحائط. شایسته نیست زنان از وسط راه بروند ولکن آنـها از (کنار جاده) بغل دیوار رهسپار شوند (تا با مردان درون راه تلاقی نداشته باشند).» «۳»
۲- ولیدبن صبیح گوید کـه امام صادق علیـه السلام از قول رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم فرمود: «لیس للنّساء من سروات الطریق شیء تمشی فی جانب الحائط والطریق؛ به منظور زنان لزومـی ندارد که تا از وسط راه‌ها راه بروند، بلکه از کنار دیوار و راه رهسپار شوند». «۴»
۳- ابن ابی عمـیر از قول هشام بن سالم گوید: کـه امام صادق علیـه السلام از قول جدّش رسول خدا صلی الله علیـه و آله فرمود: «لیس للنّساء من سراة الطریق ولکن جنبیـه؛ به منظور زنان (صحیح نیست) از بلندیـهای جاده راه بروند، بلکه از دو طرف جاده (هموار یـا پایین) راه بروند». «۵»
۴- جابربن یزید جُعفی گوید کـه شنیدم امام باقر علیـه السلام فرمود: «ولیس للنّساء من سروات الطریق شییءٌ ولهنّ جنبتاة؛ به منظور بانوان حقّی نیست کـه از وسط راه (جاده و خیـابان) راه بروند و دو طرف راه مخصوص آنـهاست». «۱»
هشام بنسالم گوید کـه امام صادق علیـه السلام فرمود: «لیس للنّساء من سروات الطریق شیء ولکن یمشین فی وسط الطریق. به منظور زنان (صحیح یـا جایز) نیست از بلندیـها راه بروند، بلکه از مـیانـه راه (پایینترین قسمت) راه بروند (تا اعضایشان مشخّص و دیده نشود)». «۲»
این روایت بـه ظاهر با روایـات بالا تفاوت دارد و مـی‌توان کلمـه وسط را بـه پایینترین قسمت راه معنا کنیم وگرنـه روایـات بالا راه رفتن بانوان از وسط راه را نـهی مـی‌کند.

خداوند باسه گروه حرف نمـی‌زند

خداوند متعال درون روز قیـامت بـه سه نظر رحمت نخواهد کرد و به عذاب دردناک گرفتار خواهند شد.
۱- محمد بن مسلم: از أبی عبد اللَّه علیـه السلام فرمود: ثلاثة لا یکلّمـهم اللَّه یوم القیـامة و لا یزکّیـهم و لهم عذاب الیم: الشیخ الزانی، و الدّیّوث، و المرأة توطئ فراش زوجها. سه گروهند خداوند درون روز قیـامت با آنـها حرف نمـی‌زند (و نظر رحمت نیندازد) و آنـها را تزکیـه نمـی‌کند و برای آنـهاست عذاب دردناک؛
۱- پیر زناکار
۲- و (کسی کـه زن خود را درون معرض فروش قرار دهد)؛ ۳- و زنی کـه به رختخواب شوهرش دیگری را راه دهد. «۳»
۲- عبد اللَّه بن مـیمون القداح: از أبی عبد اللَّه علیـه السلام فرمود:

حکم خوابیدن زیر یک لحاف

در شریعت اسلام، گروهی از زنان به منظور مردانی مانند پدر و برادر و پسر وو ... محرم و حلال است، اما این محرمـیت حد و مرزی دارد، مخصوصاً برایـانی کـه در سنین جوانی و حتی درون سن پیری هم درون صورت عدم مـهار خود از بعضی رفتارها، حتما خود داری نمایند و کارها و رفتارهای تحریک کننده، ننمایند، زیرا انسان جایزالخطا و پر از شـهوات نفسانی هست که اگر بـه دستور زیر عمل نشود، آن سرش ناپیداست!.
۱- امام علیـه السلام فرمود: لا ینام الرجلان فی لحاف واحد إلا أن یضطرا فینام کل واحد منـهما فی إزاره ویکون اللحاف بعد واحدا، والمرأتان جمـیعاً کذلک، ولا تنام ابنة الرجل معه فی لحافه ولا امّه. دو مرد درون یک لحاف نخوابد مگر ناچار شوند، درون این صورت هرباپیران خود بخوابد و لحاف یکی، و دو زن هم این طور هست و مرد با او زیر یک لحاف نخوابد و همچنین مادر، (یعنی با مادر هم زیر یک لحاف نخوابد). «۱»
۲- امام رضا علیـه السلام فرمود: پدرم گفت: لا ینام الرجلان فی لحاف واحد إلا أن یکون دون ذلک ثوب فینام کل واحد فی إزاره وکذلک المرأتان، ولا ینام الرجل مع ابنته فی لحاف إلا أن یضطرّا إلی ذلک. دو مرد زیر یک لحاف نخوابد مگر اینکه مـیانشان لباسی باشد کـه (در این صورت) هربا شلوار خود بخوابد و همچنین دو زن؛ و مرد با ش زیر یک لحاف نخوابد مگر اینکه مضطرّ شود. «۲»

قسمتی از احکام خاص بانوان

راجع بـه وظایف و احکام خاص بانوان، از بزرگان دین روایـات جامع متعدد وارد شده هست که ذیلًا بعضی از آنـها را مـی‌آوریم.
۱- جابر بن یزید الجعفی گفت: شنیدم أبا جعفر محمد بن علی الباقر علیـه السلام مـی‌فرمودعلی النساء أذان ولا إقامة، و لا جمعة، و لا جماعة، و لا عیـادة المریض، و لا اتباع الجنائز، و لا إجهار بالتلبیة، و لا الهرولة بین الصفا والمروة، و لا استلام الحجر الأسود، و لا الکعبة، و لا الحلق و إنّما یقصرن من شعورهن، و لا تولّی المرأة القضاء، و لا تلی الأمارة، و لا تستشار، و لا تذبح إلا من اضطرار، و تبدأ فی الوضوء بباطن الذراع والرّجل بظاهره، و لا تمسح کما یمسح الرجال بل علیـها أن تلقی الخمار عن موضع مسح رأسها فی صلاة الغداة و المغرب وتمسح علیـه فی سائر الصلوات تدخل اصبعها فتمسح علی رأسها من غیر أن تلقی عنـها خمارها،
۱- به منظور زنان اذان و اقامـه و جمعه و جماعت نیست؛
۲- عیـادت بیماران و تشییع جنازه نیست؛
۳- (و همچنین) هروله مـیان صفا و مروه و استلام حجر اسود و بلند گفتن تلبیـه و سرتراشیدن نیست فقط تقصیر (مو کوتاه) مـی‌کنند؛
۴- تولّی (و مباشرت بـه سمت) قضاوت نباشد،
۵- متولی فرمانداری (و حاکمـیت) نشود،
۶- طرف م قرار نگیرد
۷- ذبح حیوانات نکند مگر درون ضرورت،
۸- درون وضو گرفتن از باطن بازو شروع کند و از ظاهر آن، مانند مردان مسح ننماید بلکه درون نماز صبح و شام، روسری را از محل مسح کنار بزند و مسح کند و در سایر نمازها انگشتانش را بدون این کـه روسری را کنار بزند، مسح نماید؛ فإذا قامت فی صلاتها ضمّت رجلیـها و وضعت یدیـها علی صدرها، و تضع یدیـها فی رکوعها علی فخذیـها، و (تجلس) إذا أرادت السجود سجدت لاطیةً بالأرض وإذا رفعت رأسها من السجود جلست ثم نـهضت إلی القیـام، وإذا قعدت للتشـهد رفعت رجلیـها، و ضمّت فخذیـها، وإذا سبحت عقدت الأنامل لأنّهن مسؤولات، وإذا کانت لها إلی اللَّه حاجة صعدت فوق بیتها، و صلّت رکعتین، و رفعت (کشفت) رأسها إلی السماء، فإنّها إذا فعلت ذلک استجاب اللَّه لها ولم یخیبها،
۹- وقتی زنـها به منظور نماز مـی‌ایستد، پاها را بـه همدیگر بچسباند و دستانش را بـه گذارد و در رکوع دستهارا بـه رانـهایشان بگذارد، وقتی کـه به سجده رود خود را بـه زمـین بچسباند و سر از سجده برداشت، بنشیند و سپس بلند شود، وقتی کـه برای تشـهد نشست، دوپایش را بلند کنند و ران‌هایش را بـه همدیگر بچسباند (به صورت چمباتمـه بنشیند)، و هنگام تسبیح گفتن انگشتانش را بـه هم بچسباند، زیرا آنـها مورد سؤال قرار خواهد گرفت؛
۱۰- اگر بـه خدا حاجتی داشت بـه پشت بام رود و دو رکعت نماز بخواند: و سرش را نموده و رو بـه آسمان کند (و حاجت خود را بخواهد) اگر این کار را انجام دهد خداوند حاجتش را برآورد و محرومش ننماید؛ وعلیـها غسل الجمعة فی السفر ولیس یجوز لها ترکه فی الحضر، ولا تجوز شـهادة النساء فی شئ من الحدود، و لا تجوز شـهادتهن فی الطلاق، ولا فی رؤیة الهلال، و تجوز شـهادتهنّ فیما لا یحلّ للرجل النظر إلیـه ولیس للنساء من سروات الطریق شئ ولهنّ جنبتاه ولا یجوز لهن نزول الغرف و لا تعلّم الکتابة، و یستحب لهنّ تعلّم المغزل و سورة النور، و یکره لهنّ (تعلم) سورة یوسف، و إذا ارتدّت المرأة عن الإسلام استتیبت فإن تابت و إلا خلّدت فی السجن ولا تقتل کما یقتل الرجل إذا ارتدّ، و لکنـها تستخدم خدمة شدیدة و تمنع من الطعام و ال الّا ما تمسک بـه نفسها، و لا تطعم إلا خبیث (جشب) الطعام و لا تکسی إلا غلیظ الثیـاب و خشنـها، و تضرب علی الصلاة و الصیـام، و لا جزیة علی النساء،
۱۱- به منظور زنان درون سفر غسل جمعه نیست ولی درون حضر آن را ترک ننماید،
۱۲- شـهادت آنـها درمسایل حدود، و در طلاق و رؤیت هلال، جایز نیست،
۱۳- ولی شـهادتشان درون چیزهائی کـه برای مرد نگاه بـه آن حلال نباشد جایز است،
۱۴- زنـها نباید از وسط راه‌ها (و خیـابانـها) راه روند بلکه ازدو طرف (پیـاده روها) راه روند؛
۱۵- نباید درون بالاخانـه‌ها (که مشرف بـه کوچه و خیـابانـها است) نزول کنند (و ساکن شوند)؛
۱۶- نوشتن را یـاد نگیرند؛ «۱»
۱۷- مستحب هست (کارهای هنری از قبیل) نخ ریسی و سوره نور را یـاد گیرند، و مکروه هست یـاد گرفتن سوره یوسف،
۱۸- اگر زن مرتد شود و از اسلام برگردد، حتما توبه داد اگر توبه نکرد حبس ابد مـی‌شود و مانند مردان مرتد، کشته نمـی‌شود ولیکن بـه کارهای سخت وادار مـی‌گردد، و به اندازه ضرورت (و زنده ماندن) خوردن و آشامـیدن، داده مـی‌شود، و غذای ناگوار و لباس خشن و غلیظ برایش مـی‌پوشانند و برای بجا آوردن نماز و روزه (تنبیـه شده و) زده مـی‌شوند،

برای زنـها جزیـه نیست

وإذا حضر ولادة المرأة وجب اخراج من فی البیت من النساء کیلا یکن أول ناظر إلی عورة (عورتها)، و لا یجوز للمرأه الحایض و لا الجنب الحضور عند تلقین المـیّت لان الملائکة تتأذی بهما، و لا یجوز لهما إدخال المـیت قبره، و إذا قامت المرأة من مجلسها فلا یجوز للرجل أن یجلس فیـه حتی یبرد، و جهاد المرأة حسن التبعل و أعظم الناس حقا علیـها زوجها و أحق الناس بالصلاة علیـها إذا ماتت زوجها، و لا یجوز للمرأة أن تنکشف بین یدی الیـهودیة و النصرانیة لأنّهنّ یصفن ذلک لأزواجهنّ، و لا یجوز لها أن تتطیّب إذا خرجت من بیتها، و لا یجوز لها أن تتشبه بالرجال لان رسول اللَّه صلی الله علیـه و آله و سلم لعن المتشبهین من الرجال بالنساء، و لعن المتشبهات من النساء بالرجل
۲۰- هنگام ولادت بچه، واجب هست زنـهای دیگر را از خانـه بیرون نمایند، که تا اولی نباشند کـه به عورت (زاینده) نگاه کنند،
۲۱- بر زن حایض و جنب جایز نیست، موقع تلقین مـیت درون کنار او بنشیند، زیرا فرشتگان حاضر، از حضور آن دو اذیت مـی‌شوند، و همچنین آن دو نباید، مـیت را درون قبر بگذارند؛
۲۲- هنگامـی کـه زن از جایش بلند شد به منظور مرد جایز نیست درون جای او بنشیند که تا سرد شود،
۲۳- جهاد زن، خوب شوهر داری اوست، و بزرگترین حق درون گردن زنـها به منظور شوهران آنـهاست، و صاحب حقترین نماز گذار به منظور زنـها بعد از مرگشان، شوهران آنـهاست؛
۲۴- جایز نیست به منظور زنـها نزد زنـهای یـهود و نصارا، خود را باز کنند، زیرا آنـها به منظور شوهران خود توصیف (و تعریف) مـی‌کنند،
۲۵- جایز نیست به منظور آنـها، هنگام بیرون رفتن از خانـه: خود را خوشبو نمایند،
۲۶- جایز نیست خود را بـه صورت مردان درون آورند، زیرا رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم زنانی را کـه خود را بـه مردان و مردانی کـه خود را بصورت زنان تشبیـه مـی‌کنند (و درون آورند) لعنت کرده است؛ و لا یجوز للمرأة أن تعطّل نفسها ولو أن تُعلّق فی عنقها خیطاً، و لا یجوز أن تری أظافیرها بیضاء ولو أن (تمسها بالحناء مسّاً) (تمسحها بالحناء مسحاً)، و لا تخضب یدیـها فی حیضها، لأنّه یخاف علیـها الشیطان، و إذا أرادت المرأة الحاجة و هی فی صلاتها صفقت بیدیـها، و الرجل یؤمئ برأسه و هو فی صلاته و یشیر بیده و یسبّح (جهراً)، و لا یجوز للمرأة أن تصلّی بغیر خمار الّا أن تکون أمَةً فانّها تصلّی بغیر خمار مکشوفة الرأس و یجوز للمرأة لبس الدیباج و الحریر فی غیر صلاة و إحرام، و حرم ذلک علی الرجال إلّا فی الجهاد و یجوز أن تتختّم بالذّهب و تصلّی فیـه، و حرم ذلک علی الرجال،
۲۷- جایز نیست بر زن کـه خود را معطل نماید (و از زینت و آرایش محروم) کند اگرچه با آویختن نخی برگردن باشد.
۲۸- جایز نیست انگشتانش سفید دیده شود اگر چه (لا اقل) با حنا خود را مس کند (ورنگین نماید)، «۱»
۲۹- درون ایـام حیض خود را خضاب نکند، زیرا به منظور او از (صدمات) شیطان ترسیده مـی‌شود،
۳۰- هر وقت زن سر نماز بـه کاری احتیـاج پیدا کرد، دستهایش را بـه هم زند ولی مرد با سر و دستش: اشاره مـی‌کند و تسبیح را بلندتر مـی‌گوید، (تا بفهمند کـه کاری دارد)
۳۱- به منظور زن جایز نیست بدون روسری (و روباز) نماز بخواند، اما به منظور کنیزان بدون اینـها و سر جایز است،
۳۲- به منظور زن پوشیدن لباس دیباج و حریر درون غیر نماز و احرام، جایز است، اما اینـها به منظور مردان حرام هست مگر درون جهاد،
۳۳- جایز هست زنـها با انگشتر طلا نماز بخواند و لی به منظور مردان حرام است؛
و قال النبی صلی الله علیـه و آله و سلم: یـا علی، لا تتختّم بالذّهب فإنّه زینتک فی الجنّة، و لا تلبس الحریر فانّه لباسک فی الجنة، و لا یجوز للمرأة فی مالها عتق و لا برٌّ إلّا باذن زوجها، و لا یجوز لها أن تصوم تطوعاً إلّا باذن زوجها، و لا یجوز للمرأة أن تصافح غیر ذی محرم إلا من وراء ثوبها، و لا تبایع إلا من وراء ثوبها، و لا یجوز أن تحجّ تطوّعاً إلا باذن زوجها، و لا یجوز للمرأة أن تدخل ال فان ذلک محرّم علیـها، و لا یجوز للمرأة رکوب السرج إلا من ضرورة أو فی سفر، و مـیراث المرأة نصف مـیراث الرجل، و دیتها نصف دیة الرجل، و تعاقل (تقابل) المرأة الرجل فی الجراحات حتی تبلغ ثلث الدیة فإذا زادت علی الثلث ارتفع الرجل و سفلت المرأة، و إذا صلّت المرأة وحدها مع الرجل قامت خلفه ولم تقم بجنبه و إذا ماتت المرأة وقف المصلی علیـها عند صدرها، و من الرجل إذا صلّی علیـه عند رأسه، فإذا ادخلت المرأة القبر وقف زوجها فی موضع یتناول ورکیـها، و لا شفیع للمرأة أنجح عند ربها من رضا زوجها الحدیث پیغمبر صلی الله علیـه و آله و سلم فرمود: ای علی انگشتر طلا بـه دست نزن چون آن زینت تو درون بهشت هست و حریر نپوش، چون آن لباس بهشتی توست،
۳۴- به منظور زن جایز نیست درون مال او، بـه آزاد بردة و کار نیک (و صله دادن)، اقدام نماید مگر با اذن شوهرش،
۳۵- بر زن روزه مستحبی جایز نیست مگر با اذن شوهرش،
۳۶- جایز نیست با غیر محرمش، مصافحه کند مگر لباس،
۳۷- خرید فروش نکند مگر لباس (یـا با دستکش)
۳۸- بدون اجازه شوهر بـه حج مستحبی نرود،
۳۹- به منظور زن جایز نیست بـه (عمومـی) برود، چون برایش حرام است،
۴۰- زن سوار زین نشود، مگر درون حال ضرورت و یـا درون سفر،
۴۱- ارث زن نصف مـیراث مرد است، و دیـه او نصف دیـه مرد است،
۴۲- زن درون دیـات جراحات با مرد مساوی هست تا یک سوم مرد وقتی کـه از یک سوم بیشتر شد، دیـه مرد بالا مـی‌رود و دیـه زن پایین مـی‌آید،
۴۳- وقتی زن با مرد بـه تنـهائی نماز خواند، پشت سر مرد بایستد، و در طرف پهلوی (راست یـا چپ) نـه ایستد،
۴۴- وقتی کـه زن فوت کرد، برگذارکننده نماز مـیت مساوی با زن بایستد، ولی درون نماز مرد نزد سرش بایستد؛ بعد زمانی کـه زن را بـه قبر گذاشتند، شوهرش مساوی با رانـهای او بایستد، و برای زن شفاعتچی خوب پیش خداوند، بهتر از رضایت شوهرش نیست. (تا آخرحدیث). «۱»
۲- هشام: از أبی عبد اللَّه علیـه السلام فرمود: کان أمـیر المؤمنین علیـه السلام یحتطب ویستقی ویکنس وکانت فاطمة علیـها السلام تطحن وتعجن وتخبز. امـیر مؤمنان علیـه السلام هیزم جمع مـی‌کرد و آبیـاری مـی‌نمود و جارو مـی‌کشید و فاطمـه آرد مـی‌کرد و خمـیر مـی‌ساخت و مـی‌پخت (کارهای داخل خانـه با فاطمـه علیـها السلام و بیرون از خانـه با امـیر آزادگان علیـه السلام بود).»

برای بانوان جمعه و جماعت نیست

۱- أنس بن محمد از پدرش از جعفر بن محمد از پدرانش علیـهم السلام- درون وصیت رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم بـه علی علیـه السلام فرمود: یـا علی،علی النساء جمعة و لا جماعة، و لا أذان، و لا إقامة، و لا عیـادة مریض، و لا اتباع جنازة، و لا هرولة بین الصفا و المروة، و لا استلام الحجر، و لا حلق، و لا تولی القضاء، و لا تستشار، و لا تذبح إلا عند الضرورة، و لا تجهر بالتلبیة، و لا تقیم عند قبر، و لا تسمع الخطبة، و لا تتولی التزویج بنفسها، و لا تخرج من بیت زوجها إلا بإذنـه، فان خرجت بغیر اذنـه لعنـها اللَّه عزوجل و جبرئیل ومـیکائیل، ولا تعطی من بیت زوجها شیئا إلا باذنـه، و لا تبیت و زوجها علیـها ساخط و إن کان ظالماً لها. ای علی به منظور زنان جمعه و جماعتی نیست و اذان و اقامـه و عیـادت بیماران و تشییع جنازه نیست (وهمچنین) هروله مـیان صفا و مروه و استلام حجر (اسود) وسرتراشیدن و قاضی شدن و طرف م قرار گرفتن و ذبح حیوانات نیست مگر درون ضرورت، و تلبیـه را بلند نگوید و در نزد قبری نـه ایستد و خطبه نشنود و خودسرانـه ازدواج ننماید و از خانـه شوهر بدون اجازه بیرون نرود، بعد اگر بی اجازه بیرون رود، خدای عزّوجلّ و جبرئیل و مـیکائیل بـه او لعنت نمایند، و از خانـه شوهرش بدون اجازه چیزی بهی ندهد، و شب نخوابد درون حالی کـه شوهرش بـه او غضبناک هست اگرچه بـه او ظلم نماید. «۱»

دستورات کلّی رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم

در باره حدیث شریف ذیل بـه این نکته توجه داشته باشید، رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم کـه این توصیـه‌ها را بـه علی علیـه السلام نموده هست از باب (ایّاک أعنی و اسمعی یـاجارة، م بـه تو مـی‌گویم، عروسم تو بشنواست) یعنی بـه عنوان تعلیم، مخاطب آن حضرت، علی علیـه السلام بود امّا بـه همـه امت سفارش مـی‌کرد و گرنـه احترام فیما بین آنـها خیلی بالاتر از این بود کـه مسائل زیر لحافی این گونـه با صراحت بـه مـیان کشیده شود.
۱- حدیث کرد بـه ما محمد بن ابراهیم أبو العباس الطالقانی رحمـه اللَّه گفت: أبو سعید الحسن بن علی العدوی خبر داد او هم گفت: یوسف بن یحیی الاصبهانی أبو یعقوب گفت: أبو علی اسماعیل بن حاتم گفت: أبو جعفر احمد بن صالح بن سعید المکی گفت: عمر بن حفص حدیث نمود از اسحاق بن نجیح از حصین از مجاهد از ابی سعید خدری قال: اوصی رسول اللَّه صلی الله علیـه و آله و سلم علی بن أبی طالب علیـه السلام فقال:
مجاهد از ابوسعید خدری روایت کرده هست که رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم بـه علی علیـه السلام وصیت کرد و فرمود:
یـا علی إذا دخلت العروس بیتک فاخلع خفها حین تجلس وأغسل رجلیـها وصب الماء من باب دارک إلی أقصی دارک فانک إذا فعلت ذلک اخرج اللَّه من دارک سبعین (ألف) لوناً من الفقر وأدخل فیـها سبعین (ألف) لوناً من البرکة وأنزل علیک سبعین رحمة ترفرف علی رأس العروس حتی تنال برکتها کل زاویة فی بیتک وتأمن العروس من الجنون والجذام والبرص أو یصیبها ما دامت فی تلک الدار، ای علی! زمانی کـه عروس بـه خانـه ات داخل شد، و نشست کفشـهای او را از پایش درون آور و پاهایش را بشوی و بر دَرَت که تا دورتر آب بپاش (به دمِ دَر آب پاشی کن)، هرگاه این کار را کردی، خداوند هفتاد (هزار) نوع فقر (و نداری) را از خانـه ات بیرون راند و هفتاد (هزار) رنگ از برکت را داخل نماید، و هفناد گونـه رحمت برتو فرود آورد کـه بر سر عروس، پر مـی‌زند که تا همـه زوایـای خانـه ات از برکت آن بهرهمند شود و عروس مادام کـه در آن خانـه هست از اصابت (امراض ناگوار) دیوانگی و جذام و پیسی درون امان باشد
وامنع العروس فی اسبوعها من الألبان والخل والکزبرة والتفاحة الحامضة من هذه الأربعة الأشیـاء. فقال علی علیـه السلام: یـا رسول اللَّه ولأیّ شئ أمنعها هذه الأشیـاء الأربعة؟ قال: الرحم تعقم وتبرد من هذه الأربعة الأشیـاء عن الولد وحصیرة فی ناحیة البیت خیر من امرأة لا تلد، و عروس را درون هفته اول از خوردن البان «۱» و سرکه و گشنیز و سیب ترش، از این چهار چیز ممانعت نما، علی علیـه السلام عرض کرد ای رسول خدا به منظور چه او را از این چهار چیز مانع شوم؟! فرمود: رَحِمْ از این چهار چیز نازا و سرد مـی‌شود و حصیری درون کنار خانـه بهتر از زن نازا است!.
فقال علی علیـه السلام: یـا رسول اللَّه فما بال الخلّ تمنع منـها؟ قال: إذا حاضت علی الخلّ لم تطهر أبدا بتمام، والکزبرة تثیر الحیض فی بطنـها وتشدّد علیـها الولادة. والتّفّاحة الحامضة تقلع حیضها، فیصیر داء علیـها، بعد علی علیـه السلام گفت: ای رسول خدا چرا از سرکه ممنوع شود؟ فرمود: زمانی کـه (عروس بعد از خوردن) سرکه حایض شود، دیگر پاک نمـی‌شود و گشنیز (خون) حیض را درون شکم او بـه هیجان (و فوران) مـی‌آورد و زائیدن برایش سخت مـی‌شود و سیب ترش حیض او را مـیکَند (و ازبین مـی‌برد) بعد برایش (مایـه) درد (و دردسر) مـی‌شود، فرمود:
یـا علی لا تجامع امرأتک فی أول الشّهر و وسطه و آخره، فانّ الجنون و الجذام والخبل یسرع إلیـها وإلی ولدها. ای علی بازنت درون اول ماه و وسط ماه و آخر ماه، نزدیکی نکن، زیرا دیوانگی و جذام و سفاهت بـه سوی خود زن و فرزندش، شتاب مـی‌کند.
یـا علی لا تجامع امرأتک بعد الظّهر، فانّه ان قُضی بینکما ولد فی ذلک الوقت یکون أحول والشیطان یفرح بالحول فی الإنسان. ای علی با خانمت بعد از ظهر جماع نکن! زیرا اگر درون آن وقت بچه دار شدید، لوچ (وچپ چشم) مـی‌شود و شیطان نیز از (وجود) انسان لوچ خوش حال مـی‌شود.
یـا علی لا تتکلم عند الجماع کثیراً فانـه ان قضی بینکما ولد لا یؤمن أن یکون أخرس، ولا تنظر إلی فرج امرأتک و غضّ بصرک عند الجماع، فانّ النظر إلی الفرج یورث العمـی- یعنی فی الولد- ای علی هنگام هم بستری، زیـاد حرف نزن! زیرا اگر برایتان درون آن حال فرزندی از قضا گذشت، لال مـی‌شود، و موقع جماع، بـه عورت بانویت نگاه نکن و چشمت را فرو نِهْ! زیرا نگاه بـه عورت (زن)، سبب کوری بچه مـی‌شود.
یـا علی لا تجامع امرأتک بشـهوة امرأة غیرک فانّنی أخشی ان قضی بینکما ولد ان یکون مخنّثاً مؤنّثاً مخبّلًا. ای علی با همسرت بـه فکر زن دیگر، مقاربت نکن (و درون حین جماع زن دیگر را درون نظرت مجسّم منما) زیرا مـی‌ترسم اگر (در آن حال) بچه دار شدید (خود فروش) و خنثی و ناقص عقل مـی‌شود.
یـا علی إذا کنت جنبا فی الفراش مع امرأتک فلا تقرأ القرآن، فانی اخشی أن ینزل علیکما نار من السماء فتحرقکما. ای علی وقتی کـه در رختخواب با خانمت، جنب شدید از خواندن قرآن، خود داری کن، زیرا من مـی‌ترسم آتشی از آسمان بـه سوی شما فرود آید و هر دو را بسوزاند.
یـا علی لا تجامع امرأتک إلا ومعک خرقة ومع امرأتک خرقة ولا تمسحا بخرقة واحدة، فتقع الشـهوة علی الشـهوة، وإنّ ذلک یعقب العداوة بینکما ثم یؤدّیکما إلی الفرقة والطلاق. ای علی با خانمت جماع نکن مگر اینکه هریک از شما بـه تنـهائی دستمالی داشته باشید و با یک دستمال، خود تان را پاک نکنید کـه روی بریزد و سبب بروز عداوت درون مـیان شما باشد کـه پیـامد آن بـه جدائی و طلاق منجر خواهد شد.
یـا علی لا تجامع امرأتک من قیـام فان ذلک من فعل الحمـیر وان قضی بینکما ولد یکون بوّالًا فی الفراش کالحمـیر البوّالة فی کلّ مکان. ای علی با خانمت سرپائی (و ایستاده) مقاربت نکن چون این کار درازگوش هاست، اگر فرزندی بـه شما داده شود، بـه شب ادراری گرفتار آید آن گونـه کـه الاغها بـه همـه جا بول مـی‌کنند.
یـا علی لا تجامع امرأتک فی لیلة الفطر فانّه ان قضی بینکما ولد فیکبر ذلک الولد ولا یصیب ولدا إلی (علی) کبر السن. ای علی درون شب عید فطر جماع نکن زیرا اگر بچه دار شدید آن بچه بزرگ مـی‌شود (اما) او که تا بزرگسالی بچه دار نمـی‌شود.
یـا علی لا تجامع امرأتک لیلة الأضحی فانّه ان قضی بینکما ولد یکون له ست أصابع أو أربع. ای علی شب عید قربان جماع نکن اگر بچه دار شدید، شش انگشت یـا چهار انگشت مـی‌شود (یک انگشتش زیـاد یـاکم مـی‌شود).
یـا علی لا تجامع امرأتک تحت شجرة مثمرة فانـه ان قضی بینکما ولد یکون جلّاد اً قتّالًا عرّیفاً. ای علی زیر درخت مـیوه دار نزدیکی نکن، اگر بچه دار شدید، جلاد و آدم کش و غارتگر مـی‌شود.
یـا علی لا تجامع امرأتک فی وجه الشّمس وتلالؤها إلّا ان ترخی علیکما ستراً، فانّه ان قضی بینکما ولد لا یزال فی بؤس وفقر حتی یموت. ای علی درون زیر تابش آفتاب جماع نکن مگر این کـه پردهای باشد زیرا اگر بچه دار شوید همـیشـه (و مادام العمر) فقیر و (تنگ دست) مـی‌شود که تا مرگش فرارسد!.
یـا علی لا تجامع اهلک بین الاذان والإقامة، فانّه ان قضی بینکما ولد یکون حریصاً علی اهراق الدماء. ای علی مـیان اذان و اقامـه جماع نکن چون اگر بچه دار شدید، بـه خونریزی حریص مـی‌شود.
یـا علی إذا حملت امرأتک فلا تجامعها إلا وأنت علی وضوء، فانّه ان قضی بینکما ولد یکون اعمـی القلب، بخیل الید. ای علی اگر بانویت حامله شد دیگر بی وضو با او مقاربت نکن، زیرا اگر بچه بـه دنیـا آید کور دل و بخیل مـی‌شود.
یـا علی لا تجامع اهلک فی النصف من شعبان، فانـه ان قضی بینکما ولد یکون مشوّهاً ذا شأمة فی شعره ووجهه. ای علی درون نیمـه شعبان جماع نکن زیرا اگر بچه دار شدید زشت و در مو و رویش (علامت) سفیدی پیدا شود.
یـا علی لا تجامع اهلک فی آخر درجة منـه- یعنی إذا بقی یومان- فانّه ان قضی بینکما ولد کان مقدّماً. ای علی دو روز بـه آخر شعبان مانده جماع نکن چون اگر بچه دار شدید بی باک (و خون ریز) مـی‌شود.
یـا علی لا تجامع اهلک علی شـهوة أختها فان قضی بینکما ولد یکون عشّاراً أو عوناً للظالم ویکون هلاک فئام من الناس علی یدیـه. ای علی با خیـال زن مقاربت نکن زیرا اگر بچه دار شوید، ده یک گیرنده (و مالیـات بگیر و راه زن مـی‌شود) و یـار ستمگر و با دست او گروه هائی از مردم بـه هلاکت مـی‌رسند.
یـا علی لا تجامع اهلک علی سقوف البنیـان فانّه إذا قضی بینکما ولد یکون منافقاً مماریـاً مبتدعاً. ای علی درون پشت بام جماع نکن زیرا اگر فرزندی آورید، دو رو و لجباز (و ریـا کار) و بدعت گذار مـی‌شود.
یـا علی وإذا خرجت فی سفر فلا تجامع اهلک تلک الّیلة فانـه ان قضی بینکما ولد، فانـه ینفق ماله فی غیر حق. و قرأ رسول اللَّه صلی الله علیـه و آله و سلم (انّالمبذّرین کانوا اخوان الشّیـاطین) «۱». ای علی زمانی کـه برای مسافرتی بیرون روی شب آن روز جماع نکن، زیرا اگر بچه دار شوید، (در آینده) مالش را درون غیر راه حق، خرج کند، و رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم آیـه «اسراف کاران برادران شیطانـها هستند» را قرائت نمود.
یـا علی لا تجامع اهلک إذا خرجت إلی مسیرة ثلاثة أیّام ولیـالیـهنّ فانّه إن قضی بینکما ولد یکون عوناً لکلّ ظالم علیک. ای علی اگر بـه مسافت سه روز راه مسافرت کردی روزها و شبهای آن (سه روز) جماع نکن، چون اگر بچه دار شوید یـاور ستمگران شود.
یـا علی علیک بالجماع لیلة الإثنین فانّه إن قضی بینکما ولد یکون حافظاً لکتاب اللَّه راضیـاً بما قسم اللَّه عزّو جلّ ای علی شب دوشنبه مقاربت کن زیرا اگر بچهای بـه دنیـا آید، حافظ قرآن و به داده‌های خدای عزّوجلّ راضی مـی‌شود.
یـا علی ان جامعت أهلک فی لیلة الثّلاثاء، فانّه یرزق الشـهادة بعد شـهادة أن لا إله إلا اللَّه وأن محمدا رسول اللَّه ولا یعذّبه اللَّه عزوجل مع المشرکین و یکون طیّب النکهة من الفم رحیم القلب سخیّ الید طاهر اللسان من الغیبة، والکذب والبهتان. اگر شب سه شنبه جماع کنی، (و بچه دار شوید) بچه بعد از اقرار بـه شـهادتین (در راه خدا) شـهید مـی‌شود و خداوند او را با مشرکان عذاب نکند و دهانش خوشبو و رحم دل و سخاوتمند و زبانش از غیبت و دروغ و بهتان پاک باشد.
یـا علی وان جامعت اهلک لیلة الخمـیس فقضی بینکما ولد فانـه یکون حاکماً من الحکام أو عالماً من العلماء وان جامعتها یوم الخمـیس عند زوال الشمس عن کبد السماء فقضی بینکما ولد فان الشیطان لا یقربه حتی یشیب، ویکون فهماً، ویرزقه اللَّه السلامة فی الدین والدنیـا، وان جامعتها لیلة الجمعة وکان بینکما ولد یکون خطیباً قوّالًا مفوّهاً. وان جامعتها یوم الجمعة بعد العصر فقضی بینکما ولد فانـه یکون معروفاً مشـهوراً عالماً. وان جامعتها لیلة الجمعة بعد العشاء الآخرة فانـه یرجی أن یکون الولد بدلًا من الأبدال إن شاء اللَّه. ای علی اگر شب پنجشنبه مقاربت کنی (و بچهای متولد شود)، حاکمـی از حکام و عالمـی از علماء مـی‌شود، و اگر روز پنجشنبه نزدیک ظهر جماع کنی (و بچهای بـه دنیـا آید) شیطان که تا زمان پیری بـه او نزدیک نشود و شخص فهمـیدهای مـی‌شود و خداوند سلامتی دین و دنیـا را بـه او روزی نماید، و اگر شب جمعه هم بستر شوی و بچه دار شدید، خطیب و سخنگوی چیره دست مـی‌شود، و اگر روز جمعه بعد از عصر جماع کنی، بچه معروف و دانشمند مشـهور مـی‌شود، و اگر شب جمعه بعد از نماز عشاء جماع کنی، امـید هست کـه آن بچه بزرگی از بزرگان شود ان شاءاللَّه
یـا علی لا تجامع اهلک فی أول ساعة من اللّیل فانّه ان قضی بینکما ولد لا یؤمن أن یکون ساحراً مؤثراً للدنیـا علی الآخرة. ای علی با اهلت درون ساعت اول شب جماع نکن، اگر بچه دار شوید: درون امان نمـی‌ماند کـه ساحر و اختیـار کننده دنیـا بر آخرت باشد.
یـا علی احفظ وصیّتی هذه کما حفظتها عن جبرئیل علیـه السلام. ای علی این وصیت مرا حفظ کن آن گونـه کـه من از جبرئیل حفظ کرده‌ام. «۱»
الحمد للَّهأوّلًا و آخراً و ظاهراً و باطناً و الصّلوة و السّلام علی خاتم رُسُله محمّد بن عبد اللَّه صلی الله علیـه و آله و سلم و علی آله غرّالمـیامـین المنتجبین واللّعنة الدّائمة الأبدیّة علی أعدائهم أجمعین من الان الی لقاء یوم الدّین آمـین یـا رب العالمـین

مصادر و منابع

۱- قرآن کریم.
۲- نـهج البلاغة: سیّد رضی.
۳- اصول کافی: محمد بن یعقوب کلینی.
۴- الأمالی: ابوجعفر محمدبن علی بن بابویـه شیخ صدوق.
۵- الأمالی: شیخ طوسی.
۶- الإمامة و التّبصرة: ابوالحسن علی بن حسین بن بابویـه القمـی.
۷- التّهذیب: محمد بن حسن (شیخ طوسی).
۸- التحفة السنیة (مخطوط)- السید عبد اللَّه الجزائری:
۹- الجامع الصغیر ج ۱- جلال الدین السیوطی:
۱۰- الخرائج و الجرایح: سعیدبن هبةاللَّه قطب راوندی.
۱۱- الخصال: شیخ صدوق.
۱۲- الحدائق النّاضرة: شیخ یوسف بحرانی.
۱۳- الدّروس: شـهیداول.
۱۴- السّرائر: محمد بن ادریس.
۱۵- السنن الکبری: للبیـهقی.
۱۶- الرجال: محمد بن عمر بن عبد العزیز الکشی.
۱۷- الغایـات: شیخ جعفربن احمد القمـی.
۱۸- الفتاوی المـیسرة: السیّد علی السّیستانی.
۱۹- الفصول المـهمّة فی أصول الأئمّة: شیخ حرّ العاملی.
۲۰- الفصول المـهمّة فی معرفة الأئمّة: نور الدین ابن الصباغ المالکی.
۲۱- القواعد و الفوائد: شـهید اول.
۲۲- المجازات النبویة: محمدبن حسین السید الرضی.
۲۳- المحکم و المتشابه: شیخ صدوق.
۲۴- المحاسن: احمدبن عبداللَّه برقی.
۲۵- المغنی: عبداللَّه بن قدامة.
۲۶- المقنعة: محمد بن محمد (شیخ مفید).
۲۷- المقنع: شیخ صدوق.
۲۸- المـهذب البارع: ابن فهدالحلی.
۲۹- المـیزان: علّا محمدحسین الطباطبائی.
۳۰- المـهذب البارع: ابن فهد الحلّی.
۳۱- المناقب: موفق الخوارزمـی.
۳۲- المنجد: لویس معلوف.
۳۳- الهدایة: شیخ صدوق.
۳۴- الوافی فی شرح اصول الکافی: ملاصالح مازندرانی.
۳۵- احیـاءالعلوم: امام غزالی.
۳۶- أعلام الدّین: شیخ ابو محمد حسن بن محمد دیلمـی.
۳۷- امالی: شیخ طوسی.
۳۸- امالی: شیخ صدوق
۳۹- بحارالأنوار: محمد باقر مجلسی.
۴۰- تاریخ مدینة دمشق ج ۱۶: ابن عساکر.
۴۱- تحریرالأحکام: علّامـه حلّی.
۴۲- تحف العقول: ابن شعبة الحرّانی.
۴۳- تذکرةالفقهاء: علّامـه حلّی.
۴۴- تفسیر العیـاشی: ابوالنضر محمدبن مسعودالعیـاشی سمرقندی.
۴۵- تفسیر صافی: فیض کاشانی.
۴۶- تفسیرقمـی: علی بن ابراهیم قمـی.
۴۷- تفسیر کنزالدّقایق: مـیرزا محمدالمشـهدی.
۴۸- تفسیر مجمع البیـان: طبرسی.
۴۹- تفسیر: نعمانی.
۵۰- تفسیرنور الثقلین: شیخ جمعةالحویزی.
۵۱- تفسیر نمونـه: جمعی از نویسندگان.
۵۲- تنبیـه الخواطر: ورّام بن ابی فراس.
۵۳- ثواب الأعمال: شیخ صدوق.
۵۴- جامع الشّتات: مـیرزا ابوالقاسم قمـی (الجیلانی).
۵۵- جامع الصّغیر: طبرانی.
۵۶- جامع الصّغیر: جلال الدین سیوطی.
۵۷- جامع المقاصد: محقق کرکی.
۵۸- جواهرالکلام: محمدحسن النّجفی.
۵۹- حواریـات فقهیة: سید سعید حکیم.
۶۰- دعائم الإسلام: قاضی نعمان بن محمد بن منصور بن احمد بن حیون التمـیمـی المغربی.
۶۱- دعوات: للرّاوندی.
۶۲- ریـاض المسائل: سیدعلی طباطبائی.
۶۳- روضة الواعظین: الفتال النیسابوری.
۶۴- زهدالنّبی: شیخ جعفربن احمدالقمـی.
۶۵- سرچشمـه حیـات: محمد امـینی گلستانی.
۶۶- سنن: ابی داود.
۶۷- سنن: ابن ماجه.
۶۸- سنن: الدارمـی.
۶۹- شرایع الإسلام: محقق اول.
۷۰- شرح الاخبار: قاضی نعمان مغربی.
۷۱- شرح اللّمعة: شـهید ثانی.
۷۲- صحاح اللّغة: جوهری.
۷۳- صحیفة الرّضا: طبرسی.
۷۴- صحیح البخاری: محمد بن اسماعیل بخاری.
۷۵- صحیح مسلم: مسلم بن الحجاج القشیری.
۷۶- طبّ الأئمّة: ابی عتاب عبداللَّه بن بسطام بن سابور زیّات.
۷۷- عقاب الأعمال: صدوق.
۷۸- عوالی اللئالی: شیخ احمد بن جمـهور احسائی.
۷۹- علل الشرایع: شیخ صدوق.
۸۰- عیون الأخبار: شیخ صدوق.
۸۱- غریب الحدیث: ابوعبید هروی.
۸۲- فیض القدیر شرح الجامع الصغیر ج ۲: المناوی.
۸۳- قرب الأسناد: عبداللَّه بن جعفرالحمـیری.
۸۴- قصص الأنبیـاء: سید نعمةاللَّه الجزایری.
۸۵- کشف الغمة: علی بن عیسی اربلی.
۸۶- کشف الخفاء ج ۱: العجلونی.
۸۷- کشف الخفاء ج ۲: العجلونی.
۸۸- کشف الظنون ج ۱: حاجی خلیفة.
۸۹- کنز العمال: متقی هندی جونبوری.
۹۰- کنزالفوائد: ابوالفتح کراجکی.
۹۱- کنزالعرفان: فاضل مقداد.
۹۲- کنز العمال ج ۳: المتقی الهندی.
۹۳- کفایةالأصول: آخوند خراسانی.
۹۴- لئالی الأخبار: شیخ محمد نبی توسیرکانی.
۹۵- مجمع الزوائد ج ۷: الهیثمـی.
۹۶- مرآت العقول: علامـه محمد باقر مجلسی.
۹۷- مسائل: علی بن جعفر.
۹۸- مسالک الأفهام: شـهید ثانی.
۹۹- مستدرک الوسایل: محمدحسین النّوری.
۱۰۰- مستطرفات السرائر: محمد بن ادریس الحلی.
۱۰۱- مسند: امام شافعی.
۱۰۲- مسند: احمدبن حنبل.
۱۰۳- مسند: ابی داود.
۱۰۴- مشکات الأنوار: طبرسی.
۱۰۵- معانی الأخبار: شیخ صدوق.
۱۰۶- معجم أحادیث الإمام المـهدی شیخ علی الکورانی العاملی.
۱۰۷- مکارم الأخلاق: حسن بن فضل الطبرسی.
۱۰۸- منتهی المطلب: علّامـه حلّی.
۱۰۹- منـهاج الأحکام: سید یوسف مدنی تبریزی.
۱۱۰- منـهاج الصالحین: سید ابوالقاسم الخوئی.
۱۱۱- من لایحضره الفقیـه: شیخ صدوق.
۱۱۲- نـهج البلاغة: سیّد رضی.
۱۱۳- مولد فاطمة: ابوالحسن علی ابن بابویـه قمـی والد شیخ صدوق.
۱۱۴- وسائل الشیعة: شیخ حرّ عاملی.
۱۱۵- والدین دوفرشته جهان آفرینش: محمد امـینی گلستانی.
کتاب هائی کـه از مؤلف بـه چاپ رسیده است:
۱- سیمای جهان درون عصر امام زمان (عجّل اللَّه تعالی فرجه الشّریف) درون دو جلد قطع وزیری ۱۲۶۷ صفحه.
کتابیست تحقیقی و تحلیلی درون باره کیفیت امامت و مدیریت حضرت بقیّةاللّه الأعظم روحی و أرواح العالمـین لتراب مقدمـه الفداء، کشوری بـه وسعت کره زمـین را، از نظر اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، نظامـی، و قضائی و ... با مطالب و پرسشـهای نو و نیـاز روز و پاسخ آنـها کـه به علت استقبال شایـان دوستان و عاشقان آن حضرت واقشار مختلف جامعه، درمدت یک سال دو مرتبه با تیراژ بالا ۱۶ هزار جلد، توسط انتشارات مسجد مقدس جمکران بـه چاپ رسیده هست علاقمندان از آنجا تهیـه نمایند.
۲- از مباهله که تا عاشوراء: وزیری یک جلد ۶۸۴ صفحه.
در باره مباهله نصارای نجران و مقایسه رفتار نـهائی آنـها و رفتارهای مسلمان نماها با پنج تن آل عبا علیـهم السلام.
۳- سرچشمـه حیـات: وزیری یک جلد ۴۰۲ صفحه.
در این کتاب مطالب ارزنده علمـی و دینی و فلسفی و طبی، درون باره آب و آفرینش مخلوقات از آن از نظر قرآن و روایـات و کلمات بزرگان فن کـه مورد استقبال دانشمندان و محققان داخل و خارج کشور قرار گرفت کـه در مدت کوتاه ۴ مرتبه چاپ شد و فعلًا کمـیاب مـی‌باشد
۴- والدین دو فرشته جهان آفرینش: وزیری یک جلد 320.
در باره والدین و و ظایف اولاد درون برابر آنـها ووظایف والدین درون برابر اولاد و تربیت آنـها و مطالب متنوع کـه در جامعه کنونی نیـاز شدید بر آن دیده مـی‌شود.
۵- فلسفه قیـام و عدم قیـام ا علیـهم السلام جیبی ۱۹۹ صفحه.
این کتاب درون پاسخ سؤالات فراوانانی هست که «امام حسین علیـه السلام روحی له الفداء کـه در برابر دشمن تعادل قوا نداشت و با آن نفرات کم کـه به شـهادت رسیدن خود و یـارانش و اسارت اهل حرم، قطعی بود، چرا اقدام بـه قیـام و مقابله با یزید و یزیدیـان نمود؟!.
۶- آغلار ساوالان: رقعی ۵۰ صفحه.
کتاب سوز دل و اشک چشمـی هست که با زبان ترکی درون باره زلزله ۱۳۷۵ اردبیل و ویرانیـهای بـه وجود آمده از اثرات آن و زیر آوار ماندن ۷۷ نفر از عزیزان و فامـیل هاو کشته شدن آنـها درون روستای گلستان اردبیل شـهرستان نیراست کـه توسط مؤلف سروده شده و این اشعار که تا شـهر باکو پایتخت کشور آذربایجان راهیـافته ۷- آداب ازدواج و زندگی خانوادگی: وزیری ۲۷۶ صفحه.
این کتاب درون باره ازدواج جوانان عزیز و راهنمائی آنـها درون انتخاب همسر و کیفیت زندگی مادام العمر، از منظر آیـات و اخبار و ... کـه در واقع مکمّل کتاب والدین دو فرشته جهان آفرینش مـی‌باشد.
کتابهای آماده بـه چاپ و در دست تألیف:
۱- یک صد سؤال مـهم درون باره امام زمان علیـه السلام.
۲- «آیـا و چرا» محاکمـه و به زیر سؤال بردن برادران اهل سنت نسبت بـه ولایت و خلافت امـیرمؤمنان علیـه السلام و اهل بیت رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم.
۳- عتابات قرآن، دربارهٔ مذمت و عتاب و سایر مطالب مربوط بـه انبیـاست.
۴- دعای عرشیـان بر فرشیـان کـه دعای فرشتگان بر اولاد آدم علیـه السلام است.
۵- «شب» کتابی هست در باره برکات شب وو ...
۶- ۲۰۰ منبر درچندین مجلد فشرده سخنرانیـهای پنجاه سال مؤلف درون شـهرها و قصبات و روستاها درون داخل و خارج کـه به علت حجم زیـاد و گستردگی مطالب، ناتمام و در دست تألیف است.
۷- نشانـه هائی از او درون بیـان آیـات «و من آیـاته» درون قرآن کریم و توضیح آیـه‌ها.
۸- کتاب مـهم «اسلام فراتر از زمان» درون باره پاسخ بهانی هست که ایراد نموده و اشکال مـی‌گیرند، دین اسلام چگونـه مـی‌تواند که تا دامنـه قیـامت، دنیـای رو بـه ترقی روزانـه را اداره نماید و اساساً رهبران این دین چه جایگاهی از علم و دانش داشتند وو .. کـه مدیریت جهان را که تا آخر دنیـا بـه دست گیرند، درون این کتاب قسمت مـهمـی از احادیث و اخبار غیبیـه بزرگان اسلام آورده شده هست (مانند فرمایش امـیرمؤمنان علیـه السلام بهکمـیل: یـاکمـیل بن زیـادهاهنا موضع قبرک ثمّ أشار بیده المبارکة یمـیناً وشمالًا و قال ستبنی من هاهنا و هاهنا دور وقصور ما من بیت فی ذلک الزّمان الّا و فیـه شیطاناً أریل.
کلمـه أریل لغت انگلیسی هست که بـه آنتن أریـال گویند، حضرت ۱۴۰۰ سال پیش نـهانگلیسی بود ونـه از صنعت آنتن اثری این بیـان را داشتند.
رسول خدا صلی الله علیـه و آله و سلم فرمود: سیأتی: زمان علی أمّتی یُخربون قباب الأئمّة بالبنادیق بـه زودی مـی‌آید زمانی بر امت من، قبه (و گنبد)های قبرهای ا را با بندق‌ها (یعنی بانارنجک یـا بمب) ویران مـی‌سازند!!. دقت بفرمائید این کلام درون زمانی گفته شده هست نـه امامـی شـهید شده و در جائی مدفون شده بود و نـه از گنبد حرمـها و اختراع بمب خبری بود کـه پس از قرنـهادر سامرا و قبلًا نیز درون بقیع اتفاق افتاد. یـاروایت مشـهور یکتفی الرجال بالرجال والنساء بالنساء دربارهٔ همجنس بازان و یـا درموردازدواج آنان یتزوّج الرّجال بالرّجال ویتزوّج النساء بالنساء، وروایت لعن اللَّه المتشبّهین من الرّجال بالنّساء و المتشبّهات من النّساء بالرّجال درون باره تغییر ت دهندگان وصدهاامثال این روایتها، و مقایسه و تطبیق آنـها بازمان فعلی، کـه سعی و کوشش حقیر درون اتمام اینکتاب و تقدیم آن بـه خواستاران عزیز آن هست انشاءاللَّه.
۹- رحمت واسعة یـا بخشش فراگیر: تحقیق و تحلیل پیرامون آیـات مبارکات «وسعت رحمته کلّشیءٍ و کتب علی نفسه الرّحمة» و...

---

[نیک لیله الزفاف]

نویسنده و منبع | تاریخ انتشار: Sat, 30 Jun 2018 04:51:00 +0000

---

1- گفتار و کردار انسان ثبت مـی شود.

ق/18- ما یلفظ من قول الا لدیـه رقیب عتید.
انسان سخنی نمـی گوید بجز آنکه مراقبی نزد وی آماده است.
قرآن مجید درباره روز رستاخیز و محاسبه اعمال مـی فرماید:
کهف/49 و وضع الکتاب فتری المجرمـین مشفقین مما فیـه و یقولون یـا ویلتنا ما لهذا الکتاب لایغادر صغیرهً و لاکبیرهً الا احصیـها و وجدوا ماعملوا حاضراً و لا یظلم ربک احداً.
و نامـه اعمال نـهاده مـی شود، نیک لیله الزفاف آنگاه گنـهکاران را از مندرجات آن هراسان مـی بینی و مـی گویند: نیک لیله الزفاف وای بر ما این نامـه چیست کـه هیچ عمل کوچک یـا بزرگی را فرو نگذاشته مگر آنکه آن را بـه شمار آورده است؛ و هر چه کرده اند، حاضر مـی یـابند و پروردگارت بـه هیچ ستم نمـی کند.
خطبه 182- فاتقوا الله الذی انتم بعینـه و نواصیکم بیده و تقلبکم فی قبضته ان اسررتم علمـه و ان اعلنتم کتبه قد و کل بکم حفظهً کراماً لا یسقطون حقاً ولایثبتون باطلاً.
پس بترسید از خداوندی کـه شما درون برابر نظر او و مسخّر او مـی باشید و حرکت شما درون دست او است. نیک لیله الزفاف اگر پنـهان کنید، مـی داند و اگر آشکار نمایید، مـی نویسد. نیک لیله الزفاف نگهبانانی گرامـی به منظور شما قرار داده هست که نـه حقی را از قلم مـی اندازند و نـه باطلی را مـی نویسند.
حکمت335- الاقاویل محفوظه والسرائرمبلوه و کل نفس بمابت رهینـه.
گفتارهای انسان نگهداری شده و رازهای پنـهانش هویدا گردیده هست و هر درون گرو کرده خود مـی باشد.

2- بیشتر مردم درون خسرانند مگر آنان کـه خدا بـه ایشان توجهی کند.

نور21-... ولو لا فضل الله علیکم و رحمته ما زکی منکم من احد ابداً و لکن الله یزکی من یشاء والله سمـیع علیم.
... اگر کرم خدا و رحمت او شامل حال شما نبود هرگز هیچ یک از شما پاک نمـی شدید؛ ولی خدا هر کـه را خواهد پاک کند و خدا شنوا و دانا است.
و نیز قرآن مجید از قول حضرت ابراهیم نقل مـی کند:
انعام /77-... قال لئن لم یـهدنی ربی لاکونن من القوم الضالین.
... اگر پروردگارم مرا هدایت نکند از دسته گمراهان خواهم بود.
نساء/83-... و لولا فضل الله علیکم و رحمته لاتبعتم الشیطان الا قلیلاً.
... اگر کرم و رحمت خدا شامل حال شما نبود، بـه غیر از دسته کمـی، پیروی شیطان مـی کردید.
باز قرآن مجید پیرامون سرور کائنات نبی گرامـی (ص) مـی فرماید:
اسراء/74و75- و لو لا ان ثبتناک لقد کدت ترکن الیـهم شیئاً قلیلاً اذاً لاذقناک ضعف الحیوه و ضعف الممات ثم لاتجد لک علینا نصیراً.
اگر ترا استوار نگه نداشته بودیم، نزدیک بود کـه اندکی بـه آنـها متمایل شوی؛ آنگاه دو برابر درون زندگی و دو برابر درون مرگ تو را عذاب مـی چشاندیم و برای خویش علیـه ما یـاوری نمـی یـافتی.
و درون آیـه قبل از این مـی فرماید:
اسراء/73- و ان کادوا لیفتنونک عن الذی اوحینا الیک لتفتری علینا غیره و اذاً لا تخذوک خلیلاً.
نزدیک بود از آنچه بـه تو وحی کرده ایم، منحرفت کنند کـه غیر آن را بـه دروغ بـه ما ببندی، آن وقت ترا بـه دوستی مـی گرفتند.
و از قول حضرت یوسف نیز مـی فرماید:
یوسف /53- و ما ابری ء نفسی ان النفس لاماره بالسوء الا ما رحم ربی.
من نفس خویش را تبرئه نمـی کنم، زیرا کـه نفس انسانی پیوسته بـه گناه فرمان مـی دهد مگر آن را کـه پروردگارم بـه او رحم کند.
همچنین درباره ی حضرت یوسف و مواجهه اجباری او با زلیخا مـی فرماید:
یوسف /23و24- و راودته التی هو فی بیتها عن نفسه و غلقت الابواب و قالت هیت لک قال معاذ الله انـه ربی احسن مثوای انـه لا یفلح الظالمون و لقد همت بـه و هم بها لولا ان را برهان ربه کذلک لنصرف عنـه السوء والفحشاء انـه من عبادنا المخلصین.
و آن زن کـه یوسف درون خانـه وی بود، از یوسف کام خواست و گفت: به منظور تو آماده ام.
یوسف گفت: پناه بـه خدا کـه پروردگار من هست و منزلت مرا نیکو داشته هست همانا ستمگران رستگار نمـی شوند. وی رو بـه یوسف کرد و یوسف اگر برهان پروردگار خویش را ندیده بود، رو بدو کرده بود. این چنین کردیم که تا گناه و زشتکاری را از او بگردانیم زیرا او از بندگان پاکدل ما بود.
حکمت 335-... والناس منقوصون مون الامن عصم الله.
... مردم همگی ناقصند و خردشان آسیب پذیر هست مگر آن را کـه خدا حفظ کند.

3- نـهی از خودستایی

نساء/49- الم تر الی الذین یزکون انفسهم بل الله یزکی من یشاء و لا یظلمون فتیلاً.
مگرآان را نمـی بینی کـه بیـهوده دعوی پاک خویی مـی کنند؛ بلکه خدا هر کـه را بخواهد از رذایل پاک و منزه مـی کند و به قدر رشته هسته خرمایی ستم نمـی بیند.
نجم / 32- هو اعلم بکم اذا انشاکم من الارض و اذا انتم اجنـه فی بطون امـهاتکم فلا تزکوا انفسکم هو اعلم بمن اتقی.
... خداوند کـه شما را از زمـین آفریده و آندم کـه جنینـهایی درون شکم مادرهایتان بودید، بـه حال شما داناتر هست پس خود را بـه پاک خویی ستایش نکنید کـه وی هر کـه را پرهیزکار باشد، بهتر مـی شناسد.
علی علیـه السلام درون جواب نامـه یی کـه به معاویـه نوشته است، بعد از آن کـه به مناسبتی درجه و مقام حمزه بن عبدالمطلب و جعفر بن ابیطالب را تذکر مـی دهد، مـی فرماید:
نامـه 28- و لولا ما نـهی الله عنـه من تزکیـه المرء نفسه لذکر ذاکر فضائل جمـهً تعرفها قلوب المومنین ولاتمجها اذان السامعین.
و اگر خدا، مرد را از خودستایی نـهی نفرموده بود، گوینده (خود علی) فضایل بی شماری را یـادآوری مـی کرد کـه دلهای مؤمنین بـه آنـها آشنا باشد و گوشـهای شنوندگان آنـها را رد نکند.
یعنی اگر خدا از خودستایی نـهی نفرموده بود، از فضایل خودم آن مقدار مـی گفتم کـه هر بشنود، تصدیق کند.

4- تقوی بهترین توشـه از دنیـا است.

بقره/197-... و تزودوا فان خیر الزاد التقوی واتقون یـا اولی الالباب.
... توشـه برگیرید کـه بهترین توشـه ها تقوی مـی باشد و از من ای صاحبان خرد، باک داشته باشید.
خطبه 110- لا خیر فی شیء من ازوادها الا التقوی.
نیکی و خیری درون هیچ یک از توشـه های دنیـا نیست مگر درون تقوی.
خطبه 113- اوصیکم عبادالله بتقوی الله التی هی الزاد و بها المعاذ زاد مبلغ.
بندگان خدا شما را بـه تقوا و ترس از خدا سفارش مـی کنم کـه آن تقوا توشـه [سفر آخرت] و توشـه یی هست که بـه منزل مـی رساند.

5- نـهی از دروغ و سخن بیـهوده.

حج/30- فاجتنبوا الرجس من الاوثان واجتنبوا قول الزور.
از بتهای پلید، دوری نمایید و از سخن دروغ، کناره جویی کنید.
قرآن مجید دربارهانی کـه زنان خود را ظهار کرده، مـی گفتند: این زن، مانند مادر من هست و با او نزدیکی نمـی د، مـی فرماید:
مجادله /2- الذین یظاهرون منکم من نسائهم ما هن امـهاتهم ان امـهاتهم الا الائی ولدنـهم و انـهم لیقولون منکراً من القول و زوراً.
کسانی از شما کـه زنان خویش را ظهار مـی کنند، زنان ایشان مادرانشان نشوند؛ مادرانشان جز آن زنان کـه ایشان را زاده اند، نیستند؛ ایشان سخنی زشت و دروغ مـی گویند.
علی علیـه السلام درون یکی از خطب خویش، دوست ترین بندگان خدا را توصیف نموده، سپس نسبت بـه بنده دیگری کـه نقطه مقابل او است، مـی فرماید:
خطبه 86-و اخر قد تسمـی عالماً وبه فاقتبس جهائل من جهال واضالیل من ضلال و نصب للناس اشراکاً من حبائل غرور و قول زور.
و بنده دیگری هست که خود را عالم نامـیده درون صورتی کـه عالم نیست بلکه نادانی هایی را از نادانان و گمراهی هایی را از گمراهان فرا گرفته هست و دامـهایی از فریب و گفتار دروغ به منظور مردم نصب کرده است.
تا آنجا کـه مـی فرماید:
خطبه 86- فالصوره صوره انسان والقلب قلب حیوان... فذلک مـیه الاحیـاء.
صورت اوصورت آدمـی و دل او دل حیوان است... بعد او مرده یی بین زندگان است.
و نیز درون نامـه یی کـه به معاویـه نوشته است، چنین مـی فرماید:
نامـه48- فان البغی والزور یوتغان بالمرء فی دینـه و دنیـاه و یبدیـان خلله عند من یعیبه.
ستمگری و دروغگویی دین و دنیـای مرد را تباه مـی گرداند و عیب او را نزد عیبجویش هویدا مـی سازد.

6- دشنام و ناسزا نگویید.

انعام /108- و لا تسبوا الذین یدعون من دون الله فیسبوا الله عدواً بغیر علم.
بهانی کـه غیر خدا را مـی پرستند، دشنام مگویید کـه آنـها هم از روی دشمنی و نادانی خدا را دشنام گویند.
چون علی علیـه السلام شنید کـه در ایـام جنگ صفین بعضی از اصحابش مردم شام را ناسزا مـی گویند، بـه آنـها فرمود:
خطبه197- انی اکره لکم ان تکونوا سبابین و لکنکم لو وصفتم اعمالهم و ذکرتم حالهم کان اصوب فی القول و ابلغ فی العذر و قلتم مکان سبکم ایـاهم: اللهم احقن دمائنا و دمائهم و اصلح ذات بیننا و بینـهم و اهدهم من ضلالتهم حتی یعرف الحق من جهله و یرعوی عن الغی والعدوان من لهج به.
من نمـی پسندم کـه شما دشنام دهنده باشید ولی اگر شما کردار آنـها را بیـان کرده، حالشان را تذکّر دهید، درون گفتار درست تر و در مقام عذر، رساتر هست و بهتر آن هست که بجای دشنام بگویید: خدایـا خونـهای ما و ایشان را حفظ فرما و مـیان ما و آنـها اصلاح نما و آنان را از گمراهیشان رهایی بده تا،ی کـه حق را نمـی شناسد، بشناسد و آن کـه به گمراهی و کینـه توزی وادار گشته است، از آن باز ایستد.

7- اوصاف فرشتگان

قرآن کریم درون ضمن اوصاف بهشت، مـی فرماید:
زمر/75- و تری الملائکه حافین من حول العرش یسبحون بحمد ربهم.
و فرشتگان را مـی بینی کـه اطراف عرش را احاطه کرده اند و به ستایش پروردگارشان تسبیح گویند.
مؤمن(غافر)/7-الذین یحملون العرش و من حوله یسبحون بحمد ربهم و یومنون بـه و یستغفرون للذین امنوا وسعت کل شیء رحمـه و علماً فاغفر للذین تابوا واتبعوا سبیلک وقهم عذاب الجحیم ربنا وادخلهم جنات عدن التی وعدتهم و من صلح من ابائهم و ازواجهم و ذریـاتهم انک انت العزیز الحکیم.
کسانی کـه عرش را بر دوش گرفته اند و آنـها کـه اطراف عرشند بـه ستایش پروردگارشان تسبیح مـی گویند و به او ایمان دارند، به منظور مؤمنان آمرزش مـی طلبند و چنین مـی گویند: خدایـا رحمت و علم تو همـه چیز را فراگرفته استانی را کـه توبه د و راه تو را پیمودند، بیـامرز و آنـها را از عذاب دوزخ نگهدار، پروردگارا ایشان را بـه بهشتهای جاوید کـه به ایشان و پدران نیکوکارشان و همسران و فرزندانشان وعده داده یی داخل فرما کـه تو مقتدر و فرزانـه یی.
علی علیـه السلام بعد از آنکه خلقت آسمان را شرح مـی دهد، مـی فرماید:
خطبه 1 -ثم فتق ما بین السموات العلی فملاهن اطواراً من ملائکته منـهم سجود لایرکعون و رکوع لاینتصبون و صافون لا یتزایلون و مسبحون لایسامون لا یغشاهم نوم العیون و لا سهو العقول و لا فتره الابدان و لا غفله النسیـان و منـهم امناء علی وحیـه والسنـه الی رسله و مختلفون بقضائه و امره....
آنگاه خداوند مـیان آسمانـهای بلند را شکافت و آن را از انواع مختلف فرشتگان خود پر کرد، بعضی از ایشان درون سجودند و رکوع نمـی کنند و برخی درون رکوعند و بر پا نمـی ایستند و گروهی درون صف ایستاده و حرکت نمـی کنند و دسته یی تسبیح مـی گویند و خسته نمـی شوند، ایشان را خواب درون دیدگان و اشتباه درون عقلها و سستی درون بدنـها و بی خبری فرا نمـی گیرد. طایفه یی امـین وحی خدا و ترجمان بـه سغمبرانش مـی باشند و برای رسانیدن حکم و فرمانش آمد و رفت مـی کنند.
و نیز درون خطبه دیگری بعد از بیـان خلقت آسمانـها چنین مـی فرماید:
خطبه 90- ثم خلق سبحانـه لاسکان سماواته و عماره الصفیح الاعلی من ملکوته خلقاً بدیعاً من ملائکته و ملا بهم فروج فجاجها و حشا بهم فتوق اجوائها و بین فجوات تلک الفروج زجل المسبحین منـهم فی حظائر القدس وسترات الحجب....
سپس به منظور ساکن درون آسمانـهایش و آبادانی قسمت اعلای آن، فرشتگان را کـه آفریدگانی شگفت و بدیع هستند، خلق کرد و آنان را درون راه های وسیع مـیان آسمانـها و گشادگیـهای فضای آن جای داد و بین آن راه های گشاده، آواز تسبیح کنندگان از ایشان، درون مکانـهای پاک و پشت پرده های عظمت، بلند است.

بیـان:

این خطبه بسیـار مفصّل و طولانی و در عین حال درون کمال فصاحت و بلاغت هست به طوری کـه شارحین دانشمند و سخن سنج نـهج البلاغه هنگامـی کـه به شرح این خطبه مبارکه مـی رسند خواه ناخواه درون برابر عبارات ملکوتیش سر تعظیم فرود مـی آورند و هر یک بـه قدر توانایی خویش رشته سخن را متوجّه تقدیس و تمجید از این خطبه مبارکه مـی سازند.
ابن ابی الحدید شاعر و ادیب و مورخ شـهیر معتزلی درون ذیل این خطبه چنین مـی گوید: «اذا جاء هذاالکلام الربانی واللفظ القدسی بطلت فصاحه العرب و کانت نسبه الفصیح من کلامـها الیـه نسبه التراب الی النضار الخالص...»(1) یعنی: «چون این کلام ربانی و لفظ قدسی درون مـیان آمد، فصاحت عرب باطل گشت؛ فرق مـیان کلام فصحای عرب با سخن آن بزرگوار، مانند فرق خاک هست با طلای ناب و اگر خیـال کنیم کـه عرب هم الفاظ فصیحه یی متناسب این الفاظ مـی تواند بیـان کند، از کجا بـه چنین معانی پی مـی برد که تا آنـها را درون قالب این الفاظ بریزد و از کجا عربهای زمان جاهلیت بلکه اصحاب و معاصرین رسول خدا (ص) این معانی مشکله را کـه مربوط بـه آسمانـها است، مـی شناختند که تا چنین الفاظی به منظور آنـها آماده نمایند زیرا فصاحت عربهای زمان جاهلیت فقط درون توصیف شتر یـا اسب یـا خر کوهی یـا صحرایی یـا کوه ها و بیـابانـهای پهناور و مانند آنـها بود. و امّا عربهایی کـه اصحاب و معاصر رسول خدا (ص) بودند و به فصاحت مشـهور شده اند، منتها درجه فصاحت یکی از آنان درون دو سطر یـا سه سطر بیشتر نمـی باشد آن هم یـا درون باب موعظه و پند هست که یـا متضمن یـاد از مرگ و نکوهش دنیـا باشد و یـا راجع بـه جنگ و ترغیب بـه زد و خورد و ترساندن از دشمن و نرفتن بـه جهاد است؛ امّا سخن درون موضوع ملائکه و صفات و اقسام و عبادات و تسبیح آنان و معرفت و دوستی و شوق ایشان بـه خالق متعال و مانند آنـها را کـه در این فصل، مشروحاً بیـان شده، نمـی دانستند. بلی گاهی جمله یی را کـه در قرآن عظیم درباره ملائکه ذکر شده، شنیده و آشنا بوده اند لیکن بـه این تفصیل کـه امام علیـه السلام فرموده، نبوده هست وانی مانند عبدالله بن سلام و امـیه بن ابی الصلت کـه به این معانی آشنا بوده اند، توانایی ذکر این الفاظ فصیحه را نداشتند. بعد ثابت شد کـه چنین معانی دقیقه را درون این عبارات فصیحه هیچ نگفته و توانایی بر آن نداشته هست مگر علی بن ابیطالب علیـه السلام. سوگند یـاد مـی کنم بـه اینکه هر گاه خردمندی درون این کلام امام تأمل و اندیشـه کند پوست بدنش بلرزد، قلبش مضطرب و نگران گردد و عظمت و بزرگی خداوند عظیم را درون قلب و اعضای بدنش جای دهد، بـه او توجه کند و چنان شادی بـه او دست دهد کـه از بسیـاری شوق، نزدیک شود جان از تنش مفارقت نماید».

8- نکوهش جادوگر

هنگامـی کـه جادوگران فرعون بـه مبارزه حضرت موسی و اژدهای عصا صورت او آمدند، خداوند متعال بـه رسولش موسی چنین خطاب مـی کند:
طه/69- والق ما فی یمـینک تلقف ما صنعوا انما صنعوا کید ساحر و لا یفلح الساحر حیث اتی.
آنچه بـه دست داری، بیفکن که تا آنچه را کـه ساخته اند، ببلعد. آنـها فقط نیرنگ جادویی ساخته اند و جادوگر هر کجا باشد رستگار نمـی شود.
خطبه 78- والمنجم کالکاهن والکاهن کالساحر والساحر کالکافر والکافر فی النار.
منجم مانند غیبگو و غیب گو مانند جادوگر و جادوگر مانند کافر و کافر درون آتش است.

9-نکوهش از بدعت نـهادن درون دین

معنی بدعت، احداث امری بر خلاف دین و نسبت آن بـه دین هست و چون بعضی از نصاری، رهبانیتی بر خلاف شریعت حضرت عیسی بوجود آوردند و از زن و فرزند گوشـه گیری د درون گوشـه یی از کوه، صومعه ساختند و عبادت مـی د، خداوند متعال عمل ایشان را بدعت نامـید و فرمود:
حدید/27-ورهبانیـه ابتدعوها ما کتبناها علیـهم.
و رهبانتی را کـه ما بر آنـها مقرّر نداشته بودیم، بدعت آوردند.
خطبه 17- ان ابعض الخلائق الی الله رجلان: رجل و کله الله الی نفسه فهو جائر عن قصد السبیل مشغوف بکلام بدعه و دعاء ضلاله فهو فتنـه لمن افتتن بـه ضال عن هدی من کان قبله مضل لمن اقتدی بـه فی حیـاته و بعد وفاته حمال خطایـا غیره رهن بخطیئته.
منفور ترین مردم نزد خدا دو نفرند: اول مردی کـه خدا او را بـه خود واگذاشته و او از راه راست منحرف شده هست به سخن بدعت شیفته گشته و مردم را بـه گمراهی مـی خواند. او به منظور پیروانش فتنـه و فساد هست و گمراه کنندهانی هست که درون زمان حیـات و بعد از مرگش از او پیروی مـی کنند، بار گناهان دیگران را مـی کشد و در گرو گناه خویش مـی باشد.
خطبه 50- انما بدء وقوع الفتن اهواء تتبع واحکام تبتدع یخالف فیـها کتاب الله و یتولی علیـها رجال رجالاً علی غیر دین الله.
ابتدای وقوع فتنـه و فساد، پیروی از خواهش نفس و ایجاد احکام، بدعتی هست برخلاف قرآن کـه مردانی، مردان دیگر را برخلاف دین خدا درون آن احکام یـاری مـی کنند.
اگر تاریخ اسلام را بدقت ورق بزنیم و فتنـه هایی کـه در این ملت بوجود آمده است، بررسی کنیم به منظور آنـها منشأیی غیر از این دو چیزی کـه علی علیـه السلام مـی فرماید، نمـی یـابیم.
و نیز علی علیـه السلام اشخاصی را مشخص مـی فرماید کـه صفات زشت و گناه آنـها بـه قدری بزرگ هست که هر چه عبادت کنند، به منظور آنـها سودی ندارد و کفاره گناهشان نمـی شود؛ نسبت بـه یکی از ایشان مـی فرماید:
خطبه 152- او یستنجح حاجه الی الناس باظهار بدعه فی دینـه.
یـای کـه به وسیله ایجاد بدعتی درون دین خود بـه مردم جهت برآورده شدن تقاضایش روی آورد.
خطبه 145- و ما احدثت بدعه الا ترک بها سنـه فاتقوا البدع و الزموا المـهیع ان عوازم الامور افضلها و ان محدثاتها شرارها.
هیچ بدعتی پیدا نشد جز آنکه بـه سبب آن، سنتی از بین رفت (مثلاًچون نصاری بـه رهبانیت روی آوردند، سنت ازدواج و قضای حوایج مردم را از بین بردند) بعد از بدعتها بپرهیزید و در راه روشن دین قدم گذارید زیرا امور قطعی و قدیمـی، بهترین امور و بدعتهای تازه بدترین امور است.

10- نرمخویی، دوستان را زیـاد مـی کند.

خداوند سبحان، خطاب بـه پیغمبر اکرم کـه او را صاحب خلق عظیم نامـیده است، مـی فرماید:
آل عمران/159- فبما رحمـه من الله لنت لهم ولو کنت فظاً غلیظ القلب لانفضوا من حولک.
به سبب رحمت خدا هست که نسبت بـه آنـها نرم خوی شدی و اگر خشن و سخت خوی بودی از دور تو پراکنده مـی شدند.
حکمت 205- من لان عوده کثفت اغصانـه.
هرکه چوب درخت وجودش، نرم باشد، شاخه هایش بسیـار مـی گردد.

بیـان:

علی علیـه السلام درون بیـان خویش و استعاره لطیفی کـه بکار است، وجود انسان را بـه درختی تشبیـه نموده است؛ از این نظر کـه هر چند تنـه درخت، آب سرشار بخورد یـا ذاتاً نرم و لطیف باشد، شاخه ها و فروع آن بیشتر مـی گردد. همـین طور درخت وجود انسان هر چند گشاده روتر و نرمخوی تر باشد، دوستان و رفقا درون اطراف او بیشتر گرد مـی آیند و در آیـه شریفه نیز، مفهوم همـین معنی را خداوند متعال بـه پیغمبرش فرموده است.

11- با یکدیگر اتّحاد داشته باشید و از اختلاف بپرهیزید.

قرآن کریم خطاب بـه عرب تازه مسلمان کـه در زمان جاهلیّت، نفاق و اختلاف، ایشان را بیچاره کرده بود و در محیط خویش درون جهنمـی سوزان بسر مـی بردند و از برکت اسلام همـه با هم برادر و برابر شدند، مـی فرماید:
آل عمران /103- واعتصموا بحبل الله جمـیعاً و لا تفرقوا و اذکروا ن الله علیکم اذ کنتم اعداءً فالف بین قلوبکم فاصبحتم بنعمته اخواناً و کنتم علی شفا حفره من النار فانقذکم منـها....
همگی بـه ریسمان خدا چنگ بزنید و پراکنده مشوید و نعمت خدا را بر خود بیـاد آورید، آن دم کـه دشمن یکدیگر بودید و خدا مـیان دلهایتان، پیوند مـهر داد بعد به موهبت او با یکدیگر برادر گشتید؛ شما برمغاک آتش بودید و خدا شما را از آن رهانید....
خداوند سبحان، درباره دسته یی از کفّار کـه از روی نادانی، با یکدیگر اختلاف داشتند، بـه رسول محترمش مـی فرماید:
حشر/14- تحسبهم جمـیعاً و قلوبهم شتی ذلک بانـهم قوم لایعقلون.
آنـها را مجتمع و با هم مـی پندارید، لیکن دلهایشان پراکنده است؛ زیرا کـه آنـها گروهی هستند کـه تعقل نمـی کنند.
خطبه 234- و ان الله سبحانـه قد امتن علی جماعه هذه الامـه فیما عقد بینـهم من حبل هذه الالفه التی ینتقلون فی ظلها و یـاوون الی کنفها بن لا یعرف احد من المخلوقین لها قیمـهً لانـها ارجح من کل ثمن و اجل من کل خطر.
و خداوند سبحان بر این امّت منّت نـهاد کـه ریسمان الفت و مـهربانی مـیان آنـها بست؛ الفتی کـه در سایـه آن درآیند و در کنار آن قرار گیرند؛ نعمت الفتی کـه هیچ آفریده یی بهای آن را نمـی داند، زیرا بهای الفت از هر بهایی افزونتر و از هر شریفی، بزرگوارتر است.
خطبه 175- فایـاکم والتلون فی دین الله فان جماعهً فیما تکرهون من الحق خیر من فرقه فیما تحبون من الباطل و ان الله سبحانـه لم یعط احداً بفرقه خیراً ممن مضی و لا ممن بقی.
از دورنگی و اختلاف درون دین خدا بپرهیزید زیرا اتّحاد درون امری کـه حق هست و آن را نمـی پسندید، بهتر هست از تفرقه و جدایی درون امر باطلی هست که آن را دوست دارید و خداوند سبحان بـه هیچ از پیشینیـان و باقیماندگان بر اثر تفرقه و جدایی، خیری عطا نفرموده است.
خطبه120- ان الشیطان یسنی لکم طرقه و یرید ان یحل دینکم عقدهً عقدة و یعطیکم بالجماعه الفرقه و بالفرقه الفتنـه فاصدفوا عن نزغاته و نفثاته.
شیطان راه های خود را به منظور شما آسان مـی کند و مـی خواهد با گشودن گره از پی گره دین شما را سست گرداند و به جای اتحاد، جدایی بـه شما بدهد و بر اثر جدایی، فتنـه و فساد درون شما تولید کند؛ بعد از وسوسه ها و افسونـهای او رو گردانید.
خطبه 127- فان یدالله علی الجماعه و ایـاکم والفرقه فان الشاذ من الناس للشیطان کما ان الشاذ من الغنم للذئب الا من دعا الی هذا الشعار فاقتلوه و لو کان تحت عمامتی هذه.
دست خدا بر سر جماعت است؛ از تفرقه و جدایی بپرهیزید زیرای کـه از مردم جدا شده هست گرفتار شیطان مـی شود، چنان کـه تنـها مانده ی از نصیب گرگ است. آگاه باشید هر بـه تفرقه و جدایی دعوت کند، او را بکشید اگر چه زیر این عمامـه باشد (یعنی اگر من هم شما را دعوت بـه تفرقه کردم، مرا بکشید).

12- درون کارها تحقیق و کنجکاوی کنید.

حجرات/6-یـا ایـها الذین امنوا ان جائکم فاسق بنبا فتبینوا ان تصیبوا قوماً بجهاله فتصبحوا علی ما فعلتم نادمـین.
ایـانی کـه ایمان آوردید، اگر فاسقی به منظور شما خبری آورد بـه تحقیق بپردازید؛ مبادا مردمـی را از روی نادانی (به گفته آن فاسق) آسیب برسانید سپس از آنچه کرده اید، پشیمان شوید.
نساء/94- یـا ایـها الذین امنوا اذا ضربتم فی سبیل الله فتبینوا و لا تقولوا لمن القی الیکم السلام لست مومناً تبتغون عرض الحیوه الدنیـا فعند الله مغانم کثیره کذلک کنتم من قبل فمن الله علیکم فتبینوا ان الله کان بما تعملون خبیراً.
ای اهل ایمان چون درون راه خدا بیرون بروید بـه تحقیق بپردازید و بهی کـه به شما اظهار اسلام مـی کند، نگویید مؤمن نیستی که تا کالای زندگی او را بر خود حلال کنید کـه نزد خدا غنیمتهای بسیـار است؛ شما پیش از این چنین بودید و خدا بر شما منّت نـهاد بعد به تحقیق بپردازید کـه خدا بـه آنچه عمل مـی کنید، آگاه است.
خطبه 172- و لاتعجلوا فی امر حتی تتبینوا.
در هیچ کاری که تا تحقیق نکرده اید، شتاب مکنید.

13- دشمنی، شما را از طریق عدالت خارج نسازد.

مائده / 2- و لایجرمنکم شنان قوم ان صدوکم عن المسجد الحرام ان تعتدوا....
دشمنی با گروهی کـه شما را از مسجد الحرام بیرون د، بـه تجاوز ، وادارتان نکند.
علی علیـه السلام معقل بن قیس ریـاحی را با سه هزار سرباز بـه جنگ شامـیان فرستاد و در نامـه خویش بـه وی چنین نوشت:
نامـه12- ولا یحملنکم شنانـهم علی قتالهم قبل دعائهم والاعذار الیـهم.
دشمنی با ایشان، شما را وادار نسازد کـه پیش از خواندن ایشان بـه راه حق و اتمام حجّت با آنـها، بـه جنگ بپردازید.

14- ترغیب بـه م

خداوند سبحان، پیغمبر اکرمش را مخاطب نموده، مـی فرماید:
آل عمران/159- فاعف عنـهم واستغفر لهم وشاورهم فی الامر.
آنـها را ببخش و برای ایشان آمرزش بخواه و در کار جنگ با آنـها م کن.
حکمت 109- ولا مظاهره اوثق من المشاوره.
هیچ پشتیبانی، استوارتر از م نیست.
حکمت 152- و من استبد برایـه هلک و من شاور الرجال شارکها فی عقولها.
هر خودرأیی کند، هلاک مـی شود وی کـه با مردان، م کند درون عقل ایشان، شریک شده است.

15- بین مردم را اصلاح کنید.

حجرات/ 9و10- و ان طائفتان من المومنین اقتتلوا فاصلحوا بینـهما... انما المومنون اخوه فاصلحوا بین اخویکم.
اگر دو دسته از مؤمنان با یکدیگر کارزار د، مـیانشان را صلح دهید....
مؤمنین برادر یکدیگرند؛ مـیان برادران خویش را اصلاح کنید.
علی علیـه السلام زمانی کـه از ضربت ابن ملجم ملعون، درون بستر بیماری افتاده بود، بـه خانواده خویش طی نامـه یی چنین وصیّت مـی کند:
نامـه47- اوصیکما و جمـیع ولدی و اهلی و من بلغه کتابی بتقوی الله و نظم امرکم و صلاح ذات بینکم فانی سمعت جدکما صلی الله علیـه و اله یقول. صلاح ذات البین افضل من عامـه الصلاه والصیـام.
سفارش مـی کنم شما (حسنین) و تمام فرزندان و خانواده ام و هر را نامـه من بـه او مـی رسد، بـه تقوی و منظم نمودن کارتان و اصلاح بین خودتان، زیرا کـه من از جد شما (پیغمبر) شنیدم کـه مـی فرمود: «اصلاح بین مردم، از کلیـه نماز و روزه بهتر است».
نماز و روزه واجب هست و اصلاح مـیان مردم واجب تر، بعد اگر درون زمان موسع (2) نماز، مسلمانان با یکدیگر نزاع د، مسلمان حتما به اصلاح آنـها بپردازد و نماز را بعداً بجا بیـاورد.

16- صدای خود را بلند نکنید.

قرآن مجید از قول جناب لقمان، هنگامـی کـه پسرش را نصیحت مـی کرد، مـی فرماید:
لقمان/19- واقصد فی مشیک واغضض من صوتک ان انکر الاصوات لصوت الحمـیر.
در راه رفتن خویش معتدل باش و صدای خویش را آهسته کن کـه زشت ترین صداها، صدای خران است.
حجرات /2- یـا ایـها الذین امنوا لاترفعوا اصواتکم فوق صوت النبی ولاتجهروا له بالقول کجهر بعضکم لبعض ان تحبط اعمالکم و انتم لاتشعرون.
ایـانی کـه ایمان آوردید، صداهای خویش را از صدای پیغمبر بلندتر نکنید و با او مانند بلند سخن گفتنتان با یکدیگر سخن نگویید، مبادا اعمالتان نابود شود و شما احساس نکنید.
علی علیـه السلام درون خطبه همام ضمن بیـان صفات متّقین، چنین مـی فرماید:
خطبه 184- ان ضحک لم یعل صوته.
اگر خنده کند، صدایش بلند نشود.
و نیز درون ضمن بیـان آداب جنگ بـه اصحابش، چنین مـی نویسد:
نامـه 16- و امـیتوا الاصوات فانـه اطرد للفشل.
صداها را بمـیرانید- آهسته کنید- زیرا آن سستی را دور مـی کند.

17- نماز، انسان را از گناه باز مـی دارد.

عنکبوت/45-... واقم الصلوه ان الصلوه تنـهی عن الفحشاء والمنکر ولذکر الله اکبر والله یعلم ما تصنعون.
نماز را بپادار کـه نماز انسان را از بدکاری و زشتی باز مـی دارد و یـاد خدا از هر عبادتی، مـهمتر هست و خدا بـه آنچه انجام دهید، آگاه است.
خطبه190- تعاهدوا امر الصلاه وحافظوا علیـها واستکثروا منـها و تقربوا بها فانـها کانت علی المومنین کتاباً موقوتاً الا تسمعون الی جواب اهل انار حین سئلوا: «ما سلککم فی سقر؟ قالوا: لم نک من المصلین و انـها لتحت الذنوب حت الورق و تطلقها اطلاق الربق و شبهها رسول الله(ص) بالحمـه تکون علی باب الرجل فهو یغتسل منـها فی الیوم واللیله خمس مرات فما عسی ان یبقی علیـه من الدرن....
امر نماز را مراعات کنید و بر آن محافظت داشته باشید و زیـاد بجا آورید و آن را وسیله تقرب قرار دهید، زیرا نماز به منظور مؤمنین با وقت معین مقرر شده است، مگر گوش نمـی دهید بـه جواب اهل دوزخ کـه خداوند متعال درون قرآن مجید نقل مـی کند آنگاه کـه از آنـها مـی پرسند: «چه شما را درون دوزخ انداخت؟ جواب مـی دهند: ما از نمازگزاران نبودیم»؛ و نماز گناهان را مانند برگ درخت مـی ریزد و آنـها را مانند باز گردن باز مـی کند. رسول خدا(ص) نماز را بـه چشمـه آب گرمـی تشبیـه فرموده هست که بر درون خانـه مردی مـی باشد و شبانـه روز پنج نوبت درون آن شستشو مـی کند، بعد انتظار نمـی رود کـه چرکی بر او باقی بماند.... و حق نماز را مردانی از مؤمنین شناخته اند کـه زیور مال و متاع دنیـا و روشنی چشم فرزند، آنان را از آن باز نمـی دارد خداوند سبحان مـی فرماید: «مردانی هستند کـه تجارت و خرید و فروش ایشان را از یـاد خدا و گزاردن نماز و زکات، باز نمـی دارد و رسول خدا با اینکه مژده بهشت بـه او رسیده بود، به منظور نماز خود را بـه رنج مـی افکند بـه جهت فرمان خدای متعال کـه به او فرموده بود:
طه/132- و امر اهلک بالصلوه واصطبر علیـها....
خانواده خویش را بـه خواندن نماز دستور بده و خود درون انجام آن شکیبا باش.

18- از هر علمـی، نافعش را بطلبید و مضرّش را رها کنید.

قرآن مجید، جادوگران زمان حضرت سلیمان را نکوهش نموده، مـی فرماید:
بقره /102- و یتعلمون ما یضرهم ولاینفعهم.
چیزهایی را تعلیم مـی گرفتند کـه به ایشان زیـان مـی رساند و سودی نمـی بخشید.
زمر/17و18- فبشر عبادی الذین یستمعون القول فیتبعون احسنـه اولئک الذین هداهم الله و اولئک هم اولوا الالباب.
مژده بده بـه آن بندگانم کـه هر سخنی را مـی شنوند و از نیکوتر آن پیروی مـی کنند؛ ایشانانی هستند کـه خدا هدایتشان فرموده و ایشان صاحبان خرد مـی باشند.
علی علیـه السلام هنگامـی کـه عازم جنگ با خوارج گشت، یکی از اصحابش کـه ادعای علم نجوم و هیأت داشت، بـه آن حضرت عرض کرد: «اگر درون این زمان، بـه جنگ بروی، مـی ترسم بـه مقصود نرسی، حضرت بعد از آنکه اشتباه او را با دلیل و برهان بـه وی ثابت کرد، خطاب بـه سربازان خویش فرمود:
خطبه 78- ایـها الناس ایـاکم و تعلم النجوم الا ما یـهتدی بـه فی بر او بحر.
ای مردم از یـاد گرفتن علم نجوم بپرهیزید مگر بـه مقداری کـه شما را درون خشکی و دریـا رهبری کند.
و نیز بـه پسر ارجمندش امام مجتبی (ع) چنین مـی نویسد:
نامـه 31- لاخیر فی علم لاینفع.
در علمـی کـه یـاد گرفتنش سود نمـی دهد، خیری نیست.

19- کفر و عصیـان بندگان، بـه خدا زیـانی نمـی رساند.

آل عمران /177- ان الذین اشتروا الکفر بالایمان لن یضروا الله شیئاً و لهم عذاب الیم.
کسانی کـه کفر را بـه ایمان خد، هرگز بـه خدا زیـانی نمـی زنند و برای خود ایشان، عذابی دردناک است.
بقره /144- و من ینقلب علی عقبیـه فلن یضر الله شیئاً و سیجزی الله الشاکرین.
هر بـه عقب برگردد، هیچ گونـه زیـانی بـه خدا نمـی زند و خدا سپاسگزاران را پاداش مـی دهد.
خطبه 184- اما بعد فان الله سبحانـه و تعالی خلق الخلق- حین خلقهم- غنیـاً عن طاعتهم امناً من معصیتهم لانـه لاتضره معصیـه من عصاه و لاتنفعه طاعه من اطاعه.
خداوند سبحان آدمـیان را آفرید درون حالی کـه از اطاعت آنـها بی نیـاز و از نافرمانی شان ایمن بود زیرا معصیت گناهکاران بـه او زیـانی نمـی رساند و اطاعت فرمانبرداران بـه او سودی نمـی دهد.

20- ترحّم بر ضعفا

قرآن مجید درون آیـه یی کـه پیرامون معاف شدگان از جنگ توضیح مـی دهد، مـی فرماید:
توبه/91-علی الضعفاء ولا علی المرضی و لا علی الذین لایجدون ما ینفقون حرج اذا نصحوا لله و رسوله.
بر ضعیفان و بیماران وانی کـه چیزی به منظور خرج ندارند، اگر به منظور خدا و پیغمبرش نیکخواهی کنند، تکلیفی نیست.
انفال/ 26- واذکروا اذ انتم قلیل مستضعفون فی الارض تخافون ان یتخطفکم الناس فاواکم و ایدکم بنصره.
و یـاد کنید هنگامـی را کـه شما اندک بودید و در زمـین ناتوان شمرده مـی شدید؛ مـی ترسیدید کـه مردم شما را بربایند بعد خدا شما را جای داد و به یـاری خویش، تقویت فرمود.
نامـه 31- و ظلم الضعیف افحش الظلم.
ستم بر ضعیفان، زشت ترین ستم است.
خطبه 37- الذلیل عندی عزیز حتی اخذ الحق له والقوی عندی ضعیف حتی اخذ الحق منـه.
آدم خوار و ستمدیده که تا زمانی نزد من عزیز و ارجمند هست که حق او را از ظالم بستانم و توانا و ستمگر نزد من که تا وقتی ضعیف و ناتوان هست که حق مظلوم را از او بگیرم.
ونیز درون سفارشی کـه به لشکر خود پیش از روبرو شدن درون جنگ صفین مـی نماید، مـی فرماید:
نامـه 14- فاذا کانت الهزیمـه باذن الله فلا تقتلوا مدبراً و لا تصیبوا معوراً و لا تجهزوا علی جریح و لا تهیجوا النساء باذًی و ان شتمن اعراضکم و سببن امراءکم فانـهن ضعیفات القوی و الانفس والعقول ان کنا لنومر بالکف عنـهن و انـهن لمشرکات.
اگر بـه اذن خدا دشمن شکست خورد، گریخته را مکشید و بی پناه را آزار مرسانید و زخم خورده را از پا درون مـیاورید و زنان را بـه آزار برمـینگیزید اگر چه آنـها شما را دشنام دهند، آبرویتان را لکه دار سازند و بزرگانتان را ناسزا گویند زیرا نیروها و جانـها و عقلهای ایشان سست هست و ما مأمور بودیم کـه در زمان رسول خدا (ص) از زنان درون حالی کـه آنان مشرک بودند، دست بداریم.

21- از گمان بد بپرهیزید.

حجرات /12- یـا ایـها الذین امنوا اجتنبوا کثیراً من الظن ان بعض الظن اثم.
ایـانی کـه ایمان آوردید از بسیـاری از گمانـها بپرهیزید زیرا بعضی از گمانـها گناه است.
حکمت 352- لا تظنن بکلمـه خرجت من احد سوءً و انت تجد لها فی الخیر محتملاً.
به سخنی کـه از دهنی بیرون آید که تا زمانی کـه احتمال نیکی به منظور آن مـی یـابی، گمان بد مبر.
و نیز درون نامـه خویش بـه مالک اشتر استاندار مصر چنین مـی نویسد:
نامـه 53- فلیکن منک فی ذلک امر یجتمع لک بـه حسن الظن برعیتک فان حسن الظن یقطع عنک نصباً طویلاً.
و بدان کـه چیزی، باعث خوشبینی حاکم نسبت بـه رعیت، بهتر از نیکویی بـه ایشان و سبک هزینـه های آنـها و رنجش نداشتن از آنان نسبت بـه چیزی کـه حقی بر آنـها ندارد، نیست؛ بعد باید درون این باره کاری کنی کـه خوش بینی نسبت بـه رعیت را بـه دست آوری زیرا این خوش بینی رنج بسیـاری را از تو بر مـی دارد.

22- گمراهان و اهل باطل، درون اکثریت هستند

مائده/100- قل لا یستوی الخبیث والطیب و لو اعجبک کثره الخبیث فاتقوا الله یـا اولی الالباب لعلکم تفلحون.
بگو مردم پلید و پاکیزه یکسان نیستند اگر چه زیـادی ناپاکی ترا بـه شگفت آورد. بعد ای خردمندان از خدا بترسید که تا رستگار شوید.
انعام /116- و ان تطع اکثر من فی الارض یضلوک عن سبیل الله ان یتبعون الا الظن و ان هم الا یخرصون.
اگر از بیشتر مردم روی زمـین، اطاعت کنی ترا از راه حق گمراه خواهند کرد؛ آنـها جز گمان را پیروی نمـی کنند و فقط تخمـین مـی زنند.
و نیز درون قرآن مجید، آیـاتی کـه اکثریت را محکوم بـه جهل و کفران و فسق و اعراض از حق مـی نماید، بسیـار است؛ مانند:
ولکن اکثر الناس لایعلمون.(3)
فابی اکثرالناس الا کفوراً.(4)
و اکثرهم لایعقلون.(5)
و لکن اکثرالناس لایشکرون.(6)
و اکثرهم للحق کارهون.(7)
و ما وجدنا لاکثرهم من عهد.(8)
و ما یتبع اکثرهم الا ظناً.(9)
خطبه 192- ایـها الناس لا تستو حشوا فی طریق الهدی لقله اهله فان الناس قد اجتمعوا علی مائده شبعها قصیر وجوعها طویل.
ای مردم درون راه هدایت از جهت کمـی اهلش، نگران نباشید زیرا مردم بر سر سفره یی گرد آمده اند کـه سیری آن اندک و گرسنگیش بسیـار است- مراد از این سفره، دنیـا است-.

بیـان:

هر قدر کـه در زمان حاضر و ادوار تاریخی قبل، دقت و مطالعه مـی کنیم، مـی بینیم کـه اکثریت مردم روی زمـین را همـین اصنافی کـه قرآن بیـان مـی فرماید، از جاهل و ناسپاس و بی خرد و بی وفا تشکیل داده اند؛ مثلاً از لحاظ اتّخاذ دین و آیین صحیح، درون تمام این ادوار فقط عده معدودی کـه هیچگاه از یکهزارم موجود، تجاوز نمـی کرده است، بـه دین حق گرویده و اکثریت بسیـار آنـها پیرو ادیـان باطله بوده اند و نیز از لحاظ صداقت و امانت و صحّت عمل همـیشـه اکثریت با نقطه مقابل این اوصاف، مشاهده مـی شود. و باز از نظر پابند بودن بـه اوهام و خرافات و اباطیل، همـیشـه معتقدین جدّی و پابرجای بسیـاری، بـه این گونـه مطالب دیده مـی شود، درون صورتی کـه رجال روشن فکر و صحیح الاعتقاد واقعی کـه محیط فکرشان بـه این خرافات آلوده نشده باشد درون هر قرنی تنـها عده انگشت شماری درون تاریخ بشر ظهور کرده اند.
این هست معنی آیـات شریفه مذکور و آنچه کـه جرج جرداق درون پایـان کتاب «صوت العداله الانسانیـه» مـی نویسد: «افسوس کـه این روزگار بخل مـی ورزد و لااقل درون هر قرنی یک رجل الهی و نمونـه فضیلت و انسانیت مانند علی بن ابیطالب بـه جامعه بشری تحویل نمـی دهد»(10)
و چون انسان مولود جامعه و تحت تأثیر محیط است، وقتی کـه هر چه نظر کند درون محیط و جامعه خویش، بی دینی و گناه و خرافه ببیند، الهامات ربانی و راهنمایی های خرد و فطرت پاک خویش را گم مـی کند و خواه و ناخواه و دیر یـا زود درون مسیر حرکت جامعه وارد مـی شود و به رنگ آنـها ملوّن مـی گردد که تا کار بـه جایی مـی رسد کـه از مخالفت با اکثریت وحشت مـی کند و عده معدودی را کـه در طریق فضیلت و علم و معرفت مـی بیند درون اشتباه مـی پندارد. این هست که علی علیـه السلام درون بیـان شریف خویش بـه این نکته دقیق اشاره مـی فرماید و تذکر مـی دهد کـه این اکثریت باطل شما را بـه وحشت نیندازد و بدانید کـه همـیشـه اهل باطل بر اهل حق اکثریت داشته اند ولی درون این مورد پیروی اقلیت بسیـار معدود از همرنگی با اکثریت قریب بـه اتفاق ولی درون اشتباه و بد عاقبت بهتر هست و پیداست کـه این بیـان که تا چه اندازه مؤثر و دستگیر مردم متزلزل مـی باشد صلوات الله علیـه هادیـا قائدا.

23- مقصود از خلقت انسان، عبادت است.

ذاریـات /56- و ما خلقت الجن والانس الا لیعبدون.
پری و آدمـی را نیـافریدیم مگر به منظور اینکه مرا عبادت کنند.
بقره/21- یـا ایـها الناس اعبدوا ربکم الذی خلقکم والذین من قبلکم لعلکم تتقون.
ای مردم! پروردگار خویش را کـه شما و پیشینیـان شما را آفریده است، عبادت کنید شاید پرهیزگار شوید.
خطبه 147- فبعث محمداً- صلی الله علیـه و اله- بالحق لیخرج عباده من عباده الاوثان الی عبادته و من طاعه الشیطان الی طاعته.
خداوند محمد (ص) را بحق برگزید که تا بندگانش را از پرستش بتها باز دارد و به عبادت خود وادار کند و از پیروی شیطان منع کرده، بـه فرمانبرداری خویش وادار سازد.
حضرت علی (ع) درون نامـه یی خطاب بـه فرزند رشیدش حضرت مجتبی (ع) چنین مـی نویسد:
نامـه 31- فاعتصم بالذی خلقک و رزقواک فلیکن له تعبدک و الیـه رغبتک و منـه شفقتک.
پس چنگ بزن بـه خالق و رازق و تعدیل کننده اندامت و او را عبادت کن و نظرت بـه سوی او و بیمت از او باشد.
خطبه 189- فاتقوا الله الذی نفعکم بموعظته و وعظکم برسالته و امتن علیکم بنعمته فعبدوا انفسکم لعبادته واخرجوا الیـه من حق طاعته.
از خدایی کـه با پند دادنش، شما را بهره مند فرموده و با دستور خویش، اندرزتان داده، باک داشته باشید و جانـهای خود را به منظور عبادت او رام سازید و حقّ فرمانبرداری از او را بجا آورید.

24- درون کارها عجله و شتاب نکنید.

اسراء/11- و یدع الانسان بالشر دعاءه بالخیر و کان الانسان عجولاً.
انسان همچنان کـه به نیکی دعا مـی کند، بـه بدی هم دعا مـی کند و انسان شتابگر است.
طه/114- ولا تعجل بالقران من قبل ان یقضی الیک وحیـه و قل رب زدنی علماً.
پیش از آنکه وحی قرآن به منظور تو تمام شود، بـه آن شتاب مکن و بگو پروردگارا بر دانش من بیفزای.
علی علیـه السلام درون نامـه خویش بـه مالک اشتر چه خوب مـی نویسد:
نامـه 53- و ایـاک والعجله بالامور قبل اوانـها او التساقط فیـها عند امکانـها او اللجاجه فیـها اذا تنکرت او الوهن عنـها اذا استوضحت فضع کل امر موضعه و اوقع کل عمل موقعه.
از اینکه درون کارها پیش از رسیدن موقع مناسبش شتاب کنی، بپرهیز؛ یـا هنگام دسترسی بـه آن پی درون پی دنبال گیری کنی؛ یـا وقتی کـه حقیقت روشن نیست درآن ستیزه کنی؛ یـا زمانی کـه روشن و هویدا گشت درون آن سستی کنی، بعد هر کاری را بجا و در موضع خویش قرار بده و به انجام برسان. حکمت 335- من الخرق المعاجله قبل الامکان والاناه بعد الفرصه.
شتاب نمودن درون کارها پیش از دسترسی بـه آن و سستی نمودن بعد از رسیدن فرصت، از حماقت و نادانی است.

پی نوشت ها :

1- شرح نـهج البلاغه، ابن ابی الحدید، بـه تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، ج6، ص 425، انتشارات اسماعیلیـان.
2- عمل موسّع: عملی کـه برای انجام آن فرصت کافی باشد.
3- یوسف/ 40 و 68، نحل/38، روم/6.
4- مائده/ 103، عنکبوت/ 63، حجرات/4.
5- مؤمنون/70.
6- یونس/36.
7- اسراء/89، فرقان/50.
8- بقره/ 243، یوسف/38، غافر(مؤمن)61.
9- اعراف/102.
10- صوت العداله الانسانیـه، جرج جرداق، ج6، چاپ 1351، انتشارات فراهانی.

منبع: مصطفوی،‌ سید جواد،‌ (1301)، رابطه نـهج البلاغه با قرآن،‌ تهران: انتشارات بنیـاد نـهج البلاغه ، 1386، چاپ چهارم.

---

[نیک لیله الزفاف]

نویسنده و منبع | تاریخ انتشار: Tue, 03 Jul 2018 16:58:00 +0000

---