۱۰ شـهریور ۱۳۹۷ | ۱۰:۳۹
گلستان-ترکمن نیوز- مرگ آبخوان‌ها و نفوذ زبانـه آب‌شور دو پیـامد اصلی برداشت‌های بی‌رویـه هست و درحالی‌که گلستان چهاردهمـین استان درگیر با فرونشست هست اما این دغدغه همچنان جدی گرفته نمـی‌شود.
به گزارش پایگاه خبری تحلیلی ترکمن های ایران، درون سال‌های اخیر آمارهای بسیـاری درون خصوص برداشت‌های بی‌رویـه مطرح مـی‌شود اما فرونشست، هواشناسی گلستان شهرستان مراوه تپه روستای قپان علیا مرگ آبخوان‌ها و نفوذ زبانـه آب شور پدیده‌های خزنده‌ای هست که آرام و بی‌صدا درون حال گسترش هست بی‌آنکه به‌عنوان دغدغه‌ای جدی موردتوجه قرار گیرد.
ایران ۱.۱ درصد از خشکی‌های جهان و ۰.۳۴ درصد از آب‌های موجود درون خشکی‌های جهان را درون اختیـار دارد و مـیزان کل بارندگی متوسط سالانـه درون آن ۲۵۰ مـیلی‌متر و حجمـی درون حدود ۴۱۳ مـیلیـارد مترمکعب است.
از این مـیزان بارندگی درون کشور ۷۰ درصد آن تبخیر مـی‌شود و حدود ۱۳۰ مـیلیـارد مترمکعب به‌عنوان پتانسیل آب تجدیدشونده کشور محسوب شده کـه از این مـیزان حدود ۹۰ مـیلیـارد مترمکعب یعنی ۶۹ درصد درون حال استحصال هست و باقی‌مانده آن از دسترس خارج مـی‌شود.
مطابق آمار منتشره برداشت از آب‌های زیرزمـینی کشور حدود ۴۲ مـیلیـارد مترمکعب هست که از طریق ۴۵۰ هزار حلقه چاه مجاز و ۳۳۰ هزار حلقه چاه غیرمجاز انجام مـی‌شود کـه طبق برنامـه ششم توسعه حتما ۱۱ مـیلیـارد مترمکعب از برداشت آب‌های زیرزمـینی کاهش یـابد.
کارشناسان معتقدند درون سال‌های اخیر هرچند راجع به‌اضافه برداشت درون محافل مختلف صحبت مـی‌شود اما پیـامدهای این موضوع کـه خشکی جنگل‌ها، نفوذ زبانـه آب شور، فرونشست، فروچاله و … هست مورد غفلت قرار گرفته و به نگرانی‌ها و دغدغه‌های این حوزه کمتر توجه شده است.
اضافه برداشت ۱۱ مـیلیـارد مترمکعبی
یک دکترای علوم مـهندسی آبخیزداری با تأکید بر این‌که بحث آب‌های زیرزمـینی مقوله بسیـار مـهمـی هست و حتما بیش‌ازپیش موردتوجه قرار گیرد اظهار کرد: هواشناسی گلستان شهرستان مراوه تپه روستای قپان علیا درون ایران یکی از مـهم‌ترین منابعی کـه برای شرب درون درجه اول و بعد کشاورزی مورداستفاده قرار مـی‌گیرد، آب‌های زیرزمـینی هستند.
محمد عباسی افزود: ایران کشوری خشیمـه‌خشک هست و بـه دلیل قرار گرفتن درون عرض ۲۰ که تا ۴۰ درجه عمدتاً بارش مناسبی ندارد و مـیزان بارش درون ایران یک‌سوم بارش جهانی (۲۵۰ مـیلی‌متر از ۸۵۰ مـیلی‌متر بارش جهانی) هست و ازاین‌رو نیـاز داریم از آب‌های زیرزمـینی و منابع پایدارتر استفاده کنیم.
اضافه برداشت‌ها بـه جز فرونشست و فروچاله‌ها بـه دلیل مرگ آبخوان‌ها و نفوذ زبانـه آب شور جنگل‌ها و آب‌های شیرین گلستان را تهدید مـی‌کند
وی با اشاره بـه این‌که آب‌های زیرزمـینی بـه آب‌هایی اطلاق مـی‌شود کـه در زیر زمـین قابلیت حرکت و امکان استحصال و بهره‌برداری را دارند، ادامـه داد: آب‌های زیرزمـینی از نظر موقعیت مکانی درون قسمتی از زمـین قرار دارند کـه به آن آبخوان یـا سفره زیرزمـینی گفته مـی‌شود.
به گفته این کارشناس آبخیزداری، آبخوان‌ها ظرف‌های طبیعی هستند کـه امکان حرکت، ذخیره و نفوذ و همچنین استحصال آب را بـه ما مـی‌دهند و اگر بهره‌برداری متناسب و مجاز از آب‌های زیرزمـینی انجام نشود دچار تبعات و مشکلات متعددی مـی‌شویم.
وی اضافه کرد: درون ۵۰ سال گذشته حدود ۱۳۰ مـیلیـارد مترمکعب از آب‌هایی را کـه اصلاً نباید بـه آن‌ها دست مـی‌زدیم را استفاده کرده‌ایم و الان هم کـه تنـها مجاز بـه برداشت ۳۱ مـیلیـارد مترمکعب آب هستیم ۴۲ مـیلیـارد مترمکعب برداشت داریم.
وی با اشاره بـه این‌که هم‌اکنون ۱۱ مـیلیـارد مترمکعب اضافه برداشت داریم، گفت: از ۶۰۹ دشت کشور ۳۵۷ دشت ازلحاظ بهره‌برداری نباید هیچ‌گونـه توسعه‌ای داشته باشند و در حال حاضر درون شرایط نگران‌کننده قرار دارند.
عباسی تصریح کرد: آمارها نشان مـی‌دهد درون گلستان افت حدود ۸۰ سانتی‌متری آب زیرزمـینی درون آبخوان آزاد نسبت بـه دوره درازمدت را شاهد هستیم.
وی با بیـان این‌که کشاورزی یکی از بخش‌های اثرگذار درون مـیزان برداشت از آب‌های زیرزمـینی است، گفت: افزایش فرونشست و فروچاله درون واقع نمود بیرونی استحصال بیش‌ازحد و اضافه برداشت از آب‌های زیرزمـینی است.
در گلستان درگیر فروچاله‌ها نمـی‌شویم اما دغدغه‌های بزرگ‌تری داریم
وی با اشاره بـه این‌که درون گلستان عملاً خیلی با پدیده فروچاله درگیر نمـی‌شویم، بـه دلیل آن اشاره و بیـان کرد: فروچاله‌ها اساساً درون مناطقی کـه در زیر آبخوان آبرفتی، آهک وجود دارد، اتفاق مـی‌افتند اما زیر آبخوان گلستان را آهک تشکیل نمـی‌دهد.
این دکترای علوم مـهندسی آبخیزداری با بیـان این‌که درون گلستان نگرانی‌های بزرگ‌تر از فروچاله را داریم، افزود: گلستان چهاردهمـین استان درگیر کشور با پدیده فرونشست هست و هم‌اکنون حدود ۴۰۰ هزار هکتار و ۳۸ روستای استان درگیر این پدیده هستند.
وی از فرونشست به‌عنوان پدیده‌ای آرام و خزنده کـه پیـامدهای آن را درون آینده‌ای نـه‌چندان دور شاهد خواهیم بود، نام برد و ادامـه داد: پدیده فرونشست با چشم دیده نمـی‌شود اما از طریق قابل رصد است.
عباسی اضافه کرد: اضافه برداشت‌ها به‌جز فرونشست‌ها بـه دلیل مرگ آبخوان‌ها (که منجر بـه خشکی و نابودی جنگل‌ها مـی‌شود) باعث نفوذ زبانـه آب‌شور مـی‌شود کـه مـی‌تواند آب‌های شیرین ما را شور کند و این پدیده گلستان را تهدید مـی‌کند.
وی با بیـان این‌که هم‌اکنون درون ۴۰۰ هزار هکتار از اراضی گلستان به‌ویژه درون یساقی و سلطان‌آباد درون گرگان با پدیده لوله‌زایی مواجه هستیم، تصریح کرد: هم‌اکنون دو هزار و ۴۰۰ «گالی»(نوعی فرسایش خاک) فعال درون این استان داریم.
وی با اشاره بـه این‌که دو هزار و ۴۰۰ «گالی» فعال گلستان بیشتر درون شمال و شرق استان وجود دارند، گفت: «گالی»ها (نوعی فرسایش خاک) درون استان که تا چند متر توسعه پیدا مـی‌کنند و باعث قطع خطوط آب و برق، و جاده‌ها و … مـی‌شوند و روستای قِرناق یکی از روستاهای درگیر با این موضوع هست تا جایی کـه «گالی»، روستا را بـه دو قسمت تقسیم کرد.
وی با بیـان این‌که تغذیـه آبخوان آزاد مـی‌تواند باعث تغذیـه آبخوان عمـیق شود، افزود: متأسفانـه گلستان با چالش بزرگی درون این حوزه مواجه هست چراکه آبخوان آزاد گرگان (وسیع‌ترین آبخوان استان) توسط شـهرها پوشش پیداکرده و امکان نفوذ را از دست داده هست در شرایطی کـه مناطق جنوبی استان منطقه حساس و تغذیـه آبخوان‌هاست.
وی یـادآور شد: آبخوان‌های آزاد و کم‌عمق، بـه خشکی حساس هستند و اگر ۶ ماه بارندگی درون آن‌ها نداشته باشیم کاهش بارندگی درون افت آب‌های زیرزمـینی نمود پیدا مـی‌کند؛ به‌علاوه این‌که این نقاط به‌شدت بـه آلودگی‌ها حساس هستند.
چه حتما کرد
عباسی با اشاره بـه این‌که چاه‌های غیرمجاز درون استان هم بیشتر درون همـین نوار جنوبی و آبخوان آزاد (امتداد رشته‌کوه البرز از نوکنده که تا شرق مـینودشت) قرار دارند، متذکر شد: حتما نگاهمان را تغییر دهیم؛ ارتفاعات جنوبی استان، به‌عنوان زون تغذیـه عمل مـی‌کنند و مشکلات سایر بخش‌ها را ندارند؛ اگر قرار هست کار تغذیـه انجام دهیم حتما به سمت ارتفاعات برویم.
وی تأکید کرد: حتما با اجرای طرح‌های آبخیزداری و آبخوان‌داری و همچنین شناسایی زون‌های تغذیـه، شرایط و فرصت نفوذ را تسهیل و فراهم کرده و خسارت سیل را کاهش دهیم و همچنین منابع پایدار ایجاد کنیم.
سیـاست‌های مدیریت آب درون گلستان تغییر کند
در شرایطی کـه این دکترای علوم مـهندسی آبخیزداری بر اجرای طرح‌های آبخیزداری و آبخوان‌داری تأکید دارد، معاون حفاظت و بهره‌برداری آب منطقه‌ای گلستان معتقد هست باید سیـاست‌های مدیریت آب درون گلستان تغییر کند.
حسین دهقان شرایط آبی استان را عادی ندانست و به خبرنگار مـهر اظهار کرد: اگر مـی‌خواهیم از شرایط آبی استان کـه در حال حاضر عادی نیست عبور کنیم حتما واقعیت‌های موجود را بپذیریم.
وی افزود: آمارها نشان مـی‌دهد جمعیت گلستان نسبت بـه اول انقلاب دو برابر شده هست اما تعداد چاه‌ها درون این مدت ۱۲ برابر و حجم بهره‌برداری ۱۹ برابر شده است.
معاون حفاظت و بهره‌برداری شرکت آب منطقه‌ای گلستان ادامـه داد: برخلاف نام گلستان و تلقی عمومـی، استان پرآبی نیستیم و از استان‌های فقیر درون این حوزه هستیم و آبدهی رودخانـه‌های ما نسبت بـه ۲۰ سال گذشته بین ۴۰ که تا ۵۰ درصد کاهش داشته هست و بارش مؤثر درون گلستان از ۲۸ درصد بـه ۱۸ درصد رسیده است.
وی اضافه کرد: به‌رغم این‌که بارش‌های ما امسال ۹ درصد افزایش داشته اما آبدهی رودخانـه‌های ما نسبت بـه سال گذشته بین دو که تا ۵۰ درصد کاهش داشته هست و تقریباً تمام رودخانـه‌های دائمـی ما فصلی شده‌اند.
دهقان تصریح کرد: همـه‌چیز گویـا هست که شرایط نامناسبی درون این حوزه داریم و باید چاره‌اندیشی کنیم اما درون کنار سدسازی‌ها و استفاده از آب‌های نامتعارف و … حتما سیـاست‌های ما درون مدیریت آب و رفتارها درون حوزه مصرف آب تغییر کند.
تلاش داریم بر اساس مطالعات انجام شده بـه جای جابه‌جایی اقدامات ایمن‌سازی و تثبیتی از جمله دیواره‌سازی، شمع‌کوبی و … را انجام دهیم
مطابق آمار ارائه‌شده از سوی کارشناسان هم‌اکنون ۶۰۰ هزار هکتار از اراضی گلستان درون معرض خطر سیلاب، لغزش و «گالی» قرار دارند و بیش از ۳۸ روستای گلستان درگیر موضوعات مرتبط با مدیریت آب‌وخاک هستند، موضوعی کـه سرپرست اداره کل مدیریت بحران استانداری گلستان غیرمستقیم بـه آن اشاره مـی‌کند و از انجام مطالعات درون این حوزه خبر مـی‌دهد.
مجتبی جمالی اظهار کرد: درون دو مقطع موضوع جابه‌جایی روستاهای استان بـه دلیل خطراتی ازجمله سیل، رانش و فرونشست مطرح شد.
وی بـه جزییـات بیشتر این موضوع هم اشاره و بیـان کرد: درون یک مقطع بعد سیل سال‌های ۸۰ و ۸۱ جابه‌جایی ۱۱ روستای شـهرستان کلاله و تشکیل شـهر جدید فراغی مطرح و تقریباً تمام این ۱۱ روستا جابه‌جا شدند.
وی افزود: همچنین بعد از سیل سال ۱۳۸۴ بـه پیشنـهاد استان هیئت‌وزیران جابه‌جایی ۵۰ روستا درون گلستان را مصوب کرد و در این مدت هشت روستا جابه‌جا شدند.
انجام مطالعات به منظور جابه‌جایی ۱۶ روستا
سرپرست اداره کل مدیریت بحران استانداری گلستان ادامـه داد: اما پس‌ازآن نظر کارشناسان تغییر کرد چراکه جابه‌جایی هم کار سخت و هم آخرین گزینـه بود؛ درعین‌حال درون کنار نظرات کارشناسی با مسائل فرهنگی و اجتماعی هم درون جابه‌جایی روستاها مواجه هستیم.
وی با اشاره بـه این‌که هم‌اکنون تعدادی از ساکنان شـهر فراغی کـه در طرح جابه‌جایی قرار داشتند دوباره بـه روستاهای خود درون قپان علیـا، سفلی و چاتال بازگشتند، تصریح کرد: درون جلسه مدیریت بحران استان درون سال گذشته مقرر شد؛ بنیـاد مسکن با گرفتن مشاور که تا پایـان شـهریورماه امسال وضعیت ۱۶ روستا را کـه در طرح جابه‌جایی قرار دارند، تعیین تکلیف کند.
وی با بیـان این‌که این موضوع بـه انجام مطالعات ختم نمـی‌شود و اقدام هم دارد، گفت: هم‌اکنون مشاور درون حال بررسی هست آیـا امکان استقرار درون این روستاها با اجرای طرح‌های تثبیت و … وجود دارد یـا حتما این روستاها جابه‌جا شوند.
جمالی با بیـان این‌که سال گذشته طرح مطالعات چهار روستای «نرگس چال» آزادشـهر، «کَشکَک» رامـیان، «چشمـه لی» مراوه‌تپه و «ترنجلی» مـینودشت کـه در معرض رانش قرار دارند، انجام شد افزود: تلاش داریم بر اساس مطالعات انجام‌شده به‌جای جابه‌جایی کـه کار سختی هست اقدامات ایمن‌سازی و تثبیتی ازجمله دیواره‌سازی، شمع‌کوبی، سپرکوبی و زهکشی و همچنین کارهای آبخیزداری، ایجاد سیل بند و … را انجام دهیم.
وی با اشاره بـه این‌که بعضی از روستاهای گلستان همچنین درگیر فرونشست و رانش هستند، خاطرنشان کرد: حدود ۱۰ که تا ۱۵ روستای استان درگیر این دو پدیده هستند کـه اغلب آن‌ها درون شرق استان و در شـهرستان مراوه‌تپه واقع شده‌اند.
تقریباً تمام شـهرهای استان مستعد وقوع سیل هستند
درحالی‌که سرپرست اداره کل مدیریت بحران استانداری گلستان از انجام مطالعات روستاهای استان به منظور اجرای طرح‌های تثبیتی و ایمن‌سازی خبر مـی‌دهد، معاون فنی و آبخیزداری اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری گلستان بـه اجرای فعالیت‌های آبخوان‌داری به منظور مقابله با پدیده‌هایی همچون سیل، لغزش و «گالی» درون استان اشاره مـی‌کند.
عبدالرحیم لطفی اظهار کرد: اقدامات که تا حدود یکی دو سال گذشته بر مدیریت سیلاب و کاهش خسارت ناشی از آن و همچنین کنترل فرسایش و رسوب متمرکز بود.
وی افزود: با چالش‌های موجود درون منابع آب، سازمان جنگل‌ها و مراتع کشور درون چارت سازمانی تغییراتی ایجاد کرده و اقدامات به منظور هدف کلی کاهش اثرات سیل و رسوب با راه‌اندازی اداره آبخوان‌داری بـه سمت کمک بـه تغذیـه منابع زیرزمـینی و رژیم پایدار درون رودخانـه‌ها سوق داده شد.
معاون فنی و آبخیزداری اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری گلستان ادامـه داد: فعالیت‌های این حوزه با نگاه مطالعاتی از دی‌ماه سال گذشته آغاز شده هست و نقاط پایلوت درون استان درون حال شناسایی هستند.
وی اضافه کرد: بر اساس مطالعات موجود فعالیت‌های این حوزه درون قالب اجرای پروژه‌های سنگی و ملاتی و … درون حال انجام است.
وی با اشاره بـه این‌که تاکنون باهدف کنترل سیل و تغذیـه آبخوان‌ها درون گلستان پنج سازه چندمنظوره احداث شده است، از اجرای ۱۶۳ مورد بند خاکی، ۱۲۳ سازه سنگی و ملاتی، سه پروژه پخش سیلاب و … خبر داد.
لطفی با بیـان این‌که تقریباً تمام شـهرهای استان از نوکنده درون کردکوی که تا چهل‌چای درون مـینودشت مستعد وقوع سیل هستند، خاطرنشان کرد: درون شرایطی کـه ۶۰۰ هزار هکتار از اراضی استان مستعد وقوع سیل هستند و ۱۶ هزار چاه غیرمجاز آبخوان‌های آزاد گلستان را تحت تأثیر قرار داده‌اند، تلاش داریم با اجرای طرح‌های آبخیزداری و آبخوان‌داری کـه با هزینـه بسیـار کمـی نسبت بـه سایر پروژه‌ها اجرایی مـی‌شوند، چالش آب درون استان را به‌گونـه‌ای دیگر مدیریت کنیم.
زهرا بهرامـی/مـهر
لینک کوتاه خبر :
تعداد بازدید :
139 بازدید
انتشار دهنده :
Medeniyet
[هواشناسی گلستان شهرستان مراوه تپه روستای قپان علیا]