به گزارش پار، طرح خاکوبی اسم محدثه اولین یـافته‌های جنین‌شناسی کـه درباره جنین مرغ مـی‌باشد درون سالهای ۴۶۰ - ۳۷۷ پیش از مـیلاد درون کتابهای بقراط آمده است. طرح خاکوبی اسم محدثه جالینوس نیز درون کتابی تحت عنوان «چگونگی شکل گیری جنین» درباره جفت و پرده‌های اطراف جنین توضیحاتی نوشته هست اما با این حال بـه نظر مـی‌رسد کـه تا قرن ۱۵، هیچ اطلاعاتی درون مورد چگونگی روند رشد و تکامل مرحله‌ای جنین مرغ را توضیح داده اما که تا قرن هفتم بعد از مـیلاد هیچ توضیحی درون مورد مراحل رشد و تکامل جنین انسان نوشته نشده است.
نخستین تصویر از جنین داخل رحم نیز توسط لئوناردو داوینچی کشیده شده است.
در سال ۱۶۷۳ لیوونـهوک با استفاده از مـیکروسکوپ ساده تواتست درون مورد مراحل اولیـه رشد جنین مرغ توضیحات دقیق‌تری بدهد اما که تا سال ۱۹۴۱ درون مورد تکامل جنین انسان توضیحی داده نشد.
آیـات زیر، بخش‌هایی از کلام خداوند درون قرآن کریم پیرامون مراحل آفرینش و رشد جنین و تولد انسان است:
● لقاح یـا عمل باوری
آنگاه حقیقت نژاد بشر را از آب بی‌قدر (نقطه بی‌حس) مقرر گردانید (سجده ۸)
آیـا انسان ندید او را از نطفه خلق کردیم.. طرح خاکوبی اسم محدثه (یس ۷۷)
خداست آنکه مـی‌نگارد صورت شما را درون رحم مادران هرگونـه اراده کند (آل عمران ۶ کهف ۳۷)
خدا شما (نوع بشر را) نخست از خاک بیـافرید و سپس از نطفه خلق کرد (صبح ۵)
و بعد از آن شما را جفت قرار داد... (فاطر ۱۱)
او هست خدائی کـه شما را از خاک بیـافرید و سپس از قطره آب نطفه و آنگاه از خون بسته (غافر ۶۷).
ما او را از آب نطفه مختلط (بی‌حس و شعور) خلق کردیم و دارای قوای چشم و گوش (و مشاعر و عقل و هوش) گرداندیم (انسان ۲)
خدا او را از آب نطفه بی‌قدر بـه این صورت خلق کرد... (عبس ۱۹)
انسان مغرور از بدو خلقت خود بنگرد کـه از چه آفریده شده (انفطار ۸ و ۷)
از آب نطفه جهنده‌ای خلق شده کـه ازمـیان صلب پدر و مادر بیرون آمده (طارق ۵ که تا ۷)
عمل لقاح یک سری اتفاقات پشت سر هم مـی‌باشد کـه با برخورد اسپرم و تخمک آغاز مـی‌شود. عمل لقاح معمولاً درون یک سوم خارجی لوله‌های رحمـی اتفاق مـی‌افتد. درون مرحله بعد تخم لقاح یـافته بـه شکل متوالی تقسیم مـی‌شود. ت رویـان بـه نوع اسپرمـی دارد کـه تخمک را بارور مـی‌کند. (از نظر ژنتیکی اسپرم بـه دو دسته x و y تقسیم مـی‌شود).
پس آنگاه از او دو صنف نر و ماده پدید آورد (قیمت ۳۹)
این یکی از بزرگ‌ترین جملات علمـی قرآن است.
و او خلق را به منظور انس با هم نر و ماده آفرید. از نطفه‌ای کـه از مردان بـه رحم زنان مـی‌ریزد (نجم ۴۶ ۴۵)
و خداست تنـها مالک زمـین و آسمان‌ها، هر چه بخواهد مـی‌آفریند و به هر کـه بخواهد فرزند اناث و به هر کـه بخواهد فرزند ذکور عطا مـی‌کند. یـا درون یک رحم دو فرزند پسر و قرار مـی‌دهد و هر کـه را خواهد عقیم گرداند (شوری ۵۰ و ۴۹)
● لانـه گزینی
آیـا ما شما آدمـیان را از آب نطفه بی‌قدر بدین زیبائی نیـافریدیم؟ و آن نطفه را (از صلب پدر) بـه قرارگاه رحم منتقل ساختیم. که تا مدتی معین و ما تقدیر مدت رحم (و تعیین سرنوشت او) کردیم و... (مرسلات ۲۰ که تا ۲۳).
تقسیمات متوالی تخم لقاح یـافته منجر بـه تشکیل یک مجموعه سلولی دایره‌ای شکل بـه نام «بلاستوسیت» مـی‌شود. کـه این مجموعه دایره‌ای شکل یـا بلاستوسیت قطری حدود ۱/۰ مـیلی متر دارد. بلاستوسیت توسط مژک‌های موجود درون لوله‌های رحمـی بـه آهستگی بـه طرف جلو رانده شده و بعد از ۴ که تا ۵ روز بـه درون رحم مـی‌رسند.
تقریباً دو روز بعد این مجموعه سلولی بـه دیواره رحم چسبیده و در آن‌ها لانـه گزینی مـی‌کنند. مناسب‌ترین محل لانـه گزینی درون یک سوم فوقانی دیواره خلفی رحم مـی‌باشد.
ابن حجر درون کتاب خود بـه این مطلب اشاره مـی‌کند کـه مایع منی (که حاوی اسپرم مـی‌باشد) قادر هست به مدت ۶ روز قبل از لقاح یـا تخمک درون رحم زنده بماند.
همچنین او از قول ابن‌القائم (قرن ۱۳) نقل مـی‌کند: طرح خاکوبی اسم محدثه «بعد از ورود مایع منی بـه داخل رحم، این مایع بـه شکل دایره دایره درآمده و قادر هست تا ۶ روز زنده بماند».
سپس ما نطفه را درون محلی به منظور آرامش قرار دادیم (المؤمنون ۱۳)
کلمـه «نطفه» کـه در این آیـه آمده توسط مور (Mooreh یکی از دانشمندان مفسّر مـی‌باشد) بـه تخم یـا «زایگوت» تعبیر شده هست که البته صحت این تفسیر با توجه بـه سایر آیـات کـه اشاره بـه آفرینش انسان از آب مختلط دارد، تقویت مـی‌شود.
آیـا ما شما را از آب مختلط نیـافریدیم (مرسلات ۲۰).
منظور از آب مختلط همان ترکیب واحدی هست که از لقاح اسپرم و تخمک بـه وجود مـی‌آید. تخم تقسیم شده و مجموعه سلولی دایره‌ای شکل یـا بلاستوسیت تشکیل مـی‌شود و بلاستوسیت درون دیواره رحم لانـه گزینی مـی‌کند (محل استراحت).
«ما انسان را از خون بسته شده آفریدیم». (علق ۲)
مور مـی‌گوید بلاستوسیت درون این مرحله شبیـه بـه خون ه شده مـی‌باشد کـه یـا درون دیواره رحم لانـه گزینی مـی‌کند و یـا بـه شکل خودبخودی سقط مـی‌شود.
● رویـان سه لایـه‌ای
«شما نوع بشر را از یک تن آفرید بعد از آن جفت او قرار داد... و شما را درون باطن رحم مادران درون سه تاریکی (مشیمـیه، رحم، بطن) با تحولات گوناگون بدین خلقت زیبا بیـافرید»(زمر ۶).
همان‌طور کـه قبلاً ذکر کردیم که تا سال ۱۹۴۱ مراحل تکامل جنین انسان توضیح داده نشده بود اما مفسران قرآن کریم وجود سه لایـه کـه شامل دیواره قدامـی شکم، دیوره رحم و کیسه چنین مـی‌باشد را توضیح داده‌اند.
«انبار» مشاهده جالبی انجام داده و ذکر مـی‌کند کـه هرکدام از این لایـه‌ها تقویت شده و لایـه‌های متوالی را مـی‌سازند. لایـه خارجی درون ساخت لایـه عضلات خارجی شکم نقش دارد کـه به دنبال آن عضلات مایل داخلی و عضلات عرضی قرار دارد.
دیواره رحم نیز از سه لایـه تشکیل شده کـه شامل غشاء بیرونی رحم (اپی متر)، لایـه عضلانی مـیانی (مـیومتر) و لایـه داخلی رحم (اندومتر) مـی‌باشد. پرده هائی کـه رویـان را دربرمـی گیرند شامل کیسه جنین (آمنیون)، مشیمـه (کورئید) و لایـه داخلی رحم درون زمان حاملگی مـی‌باشد.
لایـه داخلی رحم درون زمان حاملگی دچار تغییراتی مـی‌شود و در تشکیل جفت نیز شرکت نمـی‌کنند. این غشا درون زمان زایمان از لایـه زیرین خود جدا مـی‌شود و به همـین علت بـه آن دسیدوا بـه معنی موقت و غیرهمـیشگی مـی‌گویند. این لایـه قسمتی از آن مواردی مـی‌باشد کـه در زمان قاعدگی یـا زایمان از دیواره رحم جدا شده و دفع مـی‌گردد.
● دوران رویـانی
آنگاه نطفه را علقه و علقه را گوشت پاره و باز آن گوشت را استخوان و سپس بر استخوان‌ها گوشت پوشاندیم و پس از آن خلقتی دیگر انشاء نمودیم؛ آفرین بر قدرت کامل بهترین آفریننده، (مؤمنون ۱۴).
کلمـه علق درون قرآن بـه دو معنا آمده است. یکی بـه معنای چیزی کـه به چیز دیگر چسبیده و بین آن‌ها پیوستگی ایجاد شود کـه ممکن هست اشاره‌ای بـه روند چسبیدن مجموعه سلولی بلاستوسیت بـه دیواره رحم و ایجاد پیوستگی بین آن‌ها بعد از لانـه گزینی باشد و چقدر زیبا این روند شگفت آور درون ۱۴ قرن قبل درون قرآن بـه آشکارا بیـان شده است.
در جائی دیگر «علق» بـه معنای خون بسته شده یـا زالو آمده است. رویـان انسان بـه دیواره داخلی رحم چسبیده و از مواد غذائی موجود درون خون مادر بـه عنوان منبع تغذیـه به منظور رشد و تکامل استفاده مـی‌کند و این شبیـه چسبیدن زالو بـه پوست و تغذیـه از این طریق مـی‌باشد.
هر چند قرآن کریم بـه ذکر این مطلب پرداخته اما قبل از دسترسی بـه تجهیزات پیشرفته مانند مـیکروسکوپ، پزشکان قادر بـه اثبات آن نبودند.
سپس ما علقه را تبدیل بـه گوشت پاره (مضغه) کردیم... (مؤمنون ۱۴)
کلمـه مضغه درون زبان عربی بـه معنای جویده شده و پاره پاره شده مـی‌باشد.
در قرآن درون جائی از رویـان انسان با کلمـه مضغه یـاد مـی‌کند کـه علت آن این مـی‌باشد کـه در ۴ هفتگی از ابتدا که تا انتهاء رویـان انسان جوانـه‌هایی دیده مـی‌شود کـه محل رویش آن‌ها شبیـه بـه جای دندان مـی‌باشد. این جوانـه‌ها پایـه اصلی تشکیل اسکلت مرکزی بدن و عضلات مـی‌باشند.
آن گوشت پاره را بـه استخوان تبدیل کردیم و به استخوان‌ها گوشت پوشاندیم... (مؤمنون ۱۴)
در قرآن کریم شکل‌گیری استخوان‌ها هم درون محور مرکزی و ستون فقرات و هم اندام‌ها زود‌تر از تشکیل عضلات بیـان شده هست که این بـه شکل شگفت‌آوری با روند تکاملی جنین‌شناسی مطابقت دارد.
ابتدا استخوان‌ها بـه شکل غضروفی تشکیل مـی‌شوند و سپس عضلات از لایـه سلولی مـیانی درون قسمت حاشیـه‌ای (مزودرم سوماتیک) درون اطراف آن تکامل مـی‌یـابند.
.. ما نخست شما را از خاک آفریدیم، آنگاه از آب نطفه، آنگاه از خون بسته، آنگاه از پاره گوشت و تمام و ناتمام. که تا در این تحولات و انتقالات قدرت خود را بر شما آشکار کنیم... (حج ۵)
این آیـه بـه بافت‌های تمایزیـافته و تمایزنیـافته رویـان اشاره دارد. درون رویـال بعضی بافت‌ها مانند بافت همبندی اطراف آن تمایز نیـافته‌اند. درون مرحله بعد و در روند تکاملی رویـان، این بافت تمایزنیـافته بـه عضله و رباط‌ها تمایزیـافته و به استخوان متصل مـی‌شود. آیـه ۱۴ سوره مؤمنون اینگونـه ادامـه مـی‌یـابد که:
«پس از آن خلقتی دیگر انشاء نمودیم».
یکی از مباحث نظریـه تکامل تدریجی بـه شباهت بین جنین انسان و حیوانات اشاره دارد و بر این مبنا نتیجه گیری مـی‌کند کـه انسان از تکامل حیوانات پست‌تر بـه وجود آمده است.
در حالی کـه در قرآن کریم، شکل گیری استخوان‌ها و عضلات کـه در پایـان ۸ هفتگی مـی‌باشد را نشأت گرفته از آفرینش دیگری مـی‌داند. درون این زمان رویـان تمام مشخصات انسان را دارد و مـی‌توان تمام اران‌ها و قسمت‌های اصلی بدن او را تشخیص داد و در این مرحله او را «جنین» (Fetus) مـی‌نامند. شاید منظور از آفرینش دیگر این تبدیل باشد.
«پس از آن نطفه بی‌جان را نیکو بیـاراست و از روح خود قسمتی درون آن بدمـید و شما را دارا چشم و گوش و قلب با حس و هوش گردانید.» (سجده ۹)
در این آیـه اشاره شده کـه قوه و توانائی شنیدن، دیدن و احساس بـه این ترتیب درون نزد ما بـه امانت گذاشته شده است.
جنین‌شناسان معتقدند بهترین روند تکاملی حس‌های اختصاصی بـه این ترتیب است. مور مـی‌گوید تشکیل قسمت‌های اصلی گوش قبل از تشکیل قسمت‌های اصلی گوش قبل از تشکیل ساختمان چشم‌ها مـی‌باشد و مغز کـه محل درک احساسات شنیداری و دیداری مـی‌باشد. بعد از آن تشکیل مـی‌شود.
● پایـان دوران حاملگی
آن خدائی کـه تو را از عدم بـه وجود آورد و به صورتی تمام و کامل بیـاراست و به اعتدال برگزید و حال آنکه بـه هر صورتی کـه مـی‌خواست، مـی‌توانست خلق کند. (انفطار ۷ و ۸)
خداست آنکه زمـین را آرامگاه شما قرار داد و آسمان را برافراشت و شما را بـه نیکو‌ترین صورت‌ها بیـافرید (غافر ۶۴).
خداوند درون این آیـه‌ها بیـان مـی‌کند کـه خواست اوست کـه جنین‌ها را که تا پایـان حاملگی درون رحم حفظ مـی‌کند.
امروزه بـه خوبی مـی‌دانیم کـه تعداد زیـادی از رویـان‌ها بـه دلیل اختلالات ژنتیکی در همان ماه‌های اول خودبه خود سقط شده و فقط ۳۰ درصد از تخم‌های لقاح یـافته کـه تبیدل بـه جنین شده‌اند درون پایـان دوران حاملگی زنده بـه دنیـا مـی‌آیند.
خداوند درون سوره شوری درون آیـات ۴۹ ۵۰ مـی‌فرماید او هست که جنین ( یـا پسر بودن) و مشخصات ژنتیکی و ظاهری از قبیل (قد، رنگ پوست، شکل، اندازه، زیبائی یـا زشتی) او را مشخص مـی‌کند.
«او هست که این نعمت‌ها را بـه ما اعطاء کرده است».
هر چند خداوند روند تکامل جنین انسان را درون قرآن بیـان کرده، اما درک صحیح و کامل آن‌ها حتی که تا ۵۰ سال قبل هم امکان نداشت. آنچه جنین‌شناسان امروزی مـی‌دانند مرهون پیشرفت تکنولوژی مـی‌باشند. افزایش دانش علمـی و دسترسی بـه تجهیزات مدرن‌تر و پیشرفته‌تر، بشر را درون درک سایر آیـات قرآن کمک مـی‌کند.
(منبع: فصلنامـه عطارنامـه/ نویسنده: ابراهیم ب سید، پزشک، Ph. D استاد بالینی دانشکده پزشکی دانشگاه لوئیزویل/ ترجمـه: طیبه طاهری پناه (عضو گروه تحقیقاتی طب سنتی ایران؛ مرکز پژوهش‌های علمـی دانشجویـان دانشگاه علوم پزشکی تهران)
به گزارش پار، سایت WeAre گزارشی تصویری از مراحل لقاح و تشکیل و رشد جنین بـه همراه توضیحات فارسی آن ارائه کرده است:
لینارت نیلسون (Lennart Nilsson) دوازده سال از عمر خود را صرف تهیـه تصاویری از رشد نوزاد درون رحم کرد. این تصاویر باورنی با استفاده از دوربین‌های معمولی مجهز بـه لنز ماکرو و همچنین مـیکروسکوپ الکترونی گرفته شده است. درون این تصاویر مراحل رشد نوزاد از ابتدای لقاح که تا کامل شدن جنین و تبدیل بـه یک نوزاد را مـی‌بینیم.
اسپرم درون لوله فالوپ (لوله شیپور رحمـی)
تخمک
یـه قرار ملاقات... اما نـه معمولی!
لوله فالوپ
دو اسپرم درون تماس با تخمک
اسپرم برنده!
اسپرم
روز پنجم-ششم
روز هشتم. جنین بـه دیوار رحم چسبده است.
مغز جنین شکل مـی گیرد.
روز ۲۴ام. بعد از ۱۸ روز قلب شروع بـه شکل گیری مـی کند. مـی دانیم کـه جنین یک ماه هیچ استخوانی ندارد.
4 هفته
4-5 هفته
هفته پنجم: تقریبا ۹ مـیلی متر. بـه وضوح صورت جنین با چشم و بینی و دهان مشخص است.
40 روز بعد.
هفته هشتم. جنین بـه سرعت درون کیسه رحمـی رشد مـی کند.
هفته دهم. پلک ها نیمـه باز هستند. درون روزهای آتی کاملا بسته خواهند شد.
هفته شانزدهم. جنین از دست هایش به منظور شناخت محیط پیرامونش استفاده مـی کند.
شبکه ای از رگ های خونی را مشاهده مـی کنید. درون واقع بدن درون حال ساخت استخوان هست و این رگ ها تغذیـه کننده استخوان بدن خواهند بود.
هفته هجدهم. ابعاد تقریبا ۱۴ سانتی متر. اکنون مـی تواند صدا های بیرون را درک کند.
هفته نوزدهم.
هفته بیستم. تقریبا ۲۰ سانتی متر. موهای پشمالویی بر روی سر و صورت نوزاد ایجاد مـی شود. این موها را با نام لانوگو (lanugo) مـی شناسند.
هفته بیست و چهارم
هفته بیست و ششم
6 ماه بعد. جنین کامل شده و نوزاد آماده ترک رحم مـی شود. درون این زمان جنین بـه سمت پایین مـی چرخد که تا راحت تر بتواند خارج شود
هفته ۳۶ ام. نوزاد چهار هفته دیگر دنیـا بیرون را خواهد دید.
[طرح خاکوبی اسم محدثه]