نام چند بنای تاریخی که در ساخت ان از تقارن استفاده

نام چند بنای تاریخی که در ساخت ان از تقارن استفاده توابع مثلثاتی - ویکی‌پدیـا، دانشنامـهٔ آزاد | نمادهای ایرانی(خط فارسی و نقاشی) درون معماری های فاخرهند ثبت ... | باغ فین - ویکی‌پدیـا، دانشنامـهٔ آزاد | ایـام فاطمـیه از چه تاریخی شروع ودر چه تاریخی تمام مـی شود ... | سازمان راه کارگر - rahekaregar.com |

نام چند بنای تاریخی که در ساخت ان از تقارن استفاده

توابع مثلثاتی - ویکی‌پدیـا، دانشنامـهٔ آزاد

پرش بـه ناوبری پرش بـه جستجو

در ریـاضیـات، نام چند بنای تاریخی که در ساخت ان از تقارن استفاده منظور از توابع مثلثاتی شش تابع سینوس، کسینوس، تانژانت، کتانژانت، سکانت و کسکانت هست که این توابع رابطهٔ مـیان زاویـه‌ها و ضلع‌های یک مثلث قائم‌الزاویـه را نشان مـی‌دهند و به همـین دلیل توابع مثلثاتی نامـیده مـی‌شوند. قدمت اولین متن‌های بـه جا مانده از توابع مثلثاتی بـه دوران پیش از مـیلاد درون مصر و یونان بازمـی‌گردد. نام چند بنای تاریخی که در ساخت ان از تقارن استفاده قضیـهٔ تالس توسط تالس درون سدهٔ ششم پیش از مـیلاد درون مصر مطرح شد، همچنین از قضیـهٔ فیثاغورس بـه عنوان سنگ بنای مثلثات یـاد مـی‌شود. علاوه بر مصر و یونان، کشورهای دیگری از جمله چین، هند، کشورهای اسلامـی و کشورهای اروپایی پیشبردهای مطرحی درون زمـینـه مثلثات داشتند کـه مـی‌توان بـه افرادی چون خوارزمـی، بتانی، ابوالوفا محمد بوزجانی، شن کو، گو شوجینگ و رتیکوس اشاره کرد.

تعاریف متفاوتی از توابع مثلثاتی بیـان شده‌است، ساده‌ترین آن‌ها بر پایـهٔ دایرهٔ واحد هست که درون این تعریف دایره‌ای با شعاع ۱ ترسیم مـی‌شود و شعاعی با زاویـهٔ مشخص نسبت بـه محور افقی روی آن رسم شده و یک مثلث را تشکیل مـی‌دهد. نام چند بنای تاریخی که در ساخت ان از تقارن استفاده هر یک از توابع مثلثاتی را مـی‌توان با پاره‌خطی درون این دایره نشان داد. تعاریف دیگری از توابع مثلثاتی نیز بر پایـهٔ انتگرال، سری توانی و معادلهٔ دیفرانسیل بیـان شده‌است کـه هر یک از آن‌ها کاربرد خاص خود را دارند. به منظور نمونـه درون تعریف بر پایـهٔ سری توانی، از سری مکلورن استفاده مـی‌شود کـه در محاسبهٔ مقدار تقریبی آن‌ها توابع مثلثاتی استفاده فراوان دارد.

توابع مثلثاتی بر روی یک زاویـه عملیـات انجام مـی‌دهند و یک عدد حقیقی را برمـی‌گردانند و هر یک از آن‌ها ویژگی‌های خاص خود را دارند، از جمله زوج یـا فرد بودن، متناوب بودن، پیوسته بودن، متعامد بودن. کاربرد اصلی این تابع‌ها درون محاسبهٔ اندازهٔ ضلع‌ها و زاویـه‌های یک مثلث و سایر عوامل مرتبط با آن‌ها است. این کاربرد، درون دانش‌های مختلفی مانند نقشـه‌برداری، ناوبری و زمـینـه‌های گوناگون فیزیک مورد استفاده قرار مـی‌گیرد. درون نقشـه‌برداری، با استفاده از اندازه‌گیری زاویـهٔ یک نقطه نسبت بـه دو نقطه معین، مختصات آن نقطه را محاسبه مـی‌کنند کـه امروزه از این روش به منظور اندازه‌گیری سه‌بعدی نوری استفاده مـی‌شود یـا درون ناوبری، تنظیم خط سیر کشتی‌ها و سایر شناورها بر پایـهٔ اجسام ثابت مانند فانوس دریـایی با بهره‌گیری از توابع مثلثاتی انجام مـی‌شود. هم‌چنین بـه علت خاصیت تناوبی بودن این تابع‌ها، از آن‌ها درون مدل‌سازی فرایندهای نوسانی مانند نور و موج استفاده مـی‌شود. به منظور نمونـه قانون اسنل بنیـادی‌ترین کاربرد توابع مثلثاتی هست که درون پدیدهٔ شکست نور بـه کار مـی‌رود. از دیگر کاربردهای توابع مثلثاتی مـی‌توان بـه استفاده آن درون صنعت برق و مخابرات اشاره کرد. از جمله کاربرد امواج سینوسی درون جریـان‌های متناوب و همچنین انواع مدولاسیون کـه برپایـه همـین امواج سینوسی انجام مـی‌شود.

تاریخچه

نوشتار اصلی: نام چند بنای تاریخی که در ساخت ان از تقارن استفاده تاریخ مثلثات
نمونـه‌ای از جداول نجومـی خوارزمـی

شواهد بـه کار‌گیری توابع مثلثاتی درون زمـینـه‌های گوناگون، بـه ویژه درون نجوم، درون بسیـاری از متون بـه جا مانده از دوران پیش از مـیلاد از جمله درون یونان و مصر وجود دارد. یکی از کهن‌ترین مطالب مرتبط با مثلثات کـه در متون تاریخی بیـان شده، قضیـه تالس است. تالس کـه در سده ششم پیش از مـیلاد درون مصر تحصیل مـی‌کرد، به منظور حل مسئلهٔ محاسبهٔ ارتفاع هرم خئوپس، روشی تازه را ارائه نمود کـه بعداً با عنوان قضیـه تالس شناخته شد. مـی‌توان قضیـهٔ فیثاغورس را سنگ بنای مثلثات دانست.[۱] درون بسیـاری از متون یونان باستان، کاربردهای مثلثات مورد توجه قرار گرفته‌اند. ابرخس، نخستین جدول مثلثاتی را ایجاد نمود و به همـین دلیل، او را پدر مثلثات مـی‌نامند. منلائوس مثلثات کروی را پایـه‌گذاری کرد.[۲]بطلمـیوس درون المجسطی، رابطهٔ سینوس وینوس مجموع و تفاضل دو زاویـه را بیـان کرد.[۳]

مطالعه درون زمـینـهٔ توابع مثلثاتی درون هند نیز رواج داشته‌است. از جمله، درون کتاب سوریـا سیدهانتا درون سدهٔ چهارم مـیلادی از جدول سینوس بـه جای جدول وتری درون نجوم استفاده شده‌است.[۴] هم‌چنین بـه نظر مـی‌رسد کـه نام‌های سینوس وینوس، تغییر یـافتهٔ توابع جیـا و کوتیجیـا درون نجوم دوره گوپتای هند باشند. مدهاوه درون سدهٔ چهاردهم سری تیلور تابع‌های سینوس،ینوس و تانژانت را بـه دست آورد.[۲]

دوران طلایی اسلام، تأثیر قابل توجهی بر پیشرفت علوم ریـاضی و از جملهٔ آن‌ها مثلثات داشت. خوارزمـی، جدول‌های نجومـی و مثلثاتی (مربوط بـه سینوس و تانژانت) را تهیـه کرد.[۵]مروزی جدول کتانژانت را تهیـه کرد. درون آثار بتانی درون سدهٔ سوم شمسی (سدهٔ نـهم مـیلادی)، مثلثات به‌طور وسیعی بـه کار رفته‌است کـه از جمله مـی‌توان بـه جدولکانت اشاره کرد. ابوالوفا محمد بوزجانی درون سدهٔ چهارم شمسی (سدهٔ دهم مـیلادی)، قانون سینوس‌ها را بـه دست آورد.[۶]ابوریحان بیرونی مثلث‌سازی را به منظور تهیـهٔ نقشـه بـه کار گرفت. درون پایـان سدهٔ یـازدهم، عمر خیـام معادلات درجهٔ سوم را با حل عددی تقریبی کـه از درونیـابی جداول مثلثاتی بـه دست مـی‌آمد، حل کرد. هم‌چنین غیـاث‌الدین جمشید کاشانی درون سدهٔ پانزدهم مـیلادی، سینوس زاویـهٔ °۱ را با حل معادلهٔ درجهٔ ۳ برحسب زاویـهٔ °۳ که تا ۱۷ رقم اعشار محاسبه کرد.[۷]

دانشمندان چینی چندان بـه مطالعهٔ مثلثات نمـی‌پرداختند. دو ریـاضی‌دان چینی با نام شن کو و گو شوجینگ مطالعاتی را درون زمـینـه توابع مثلثاتی انجام دادند. به منظور نمونـه، شن کو یک رابطهٔ تقریبی به منظور محاسبهٔ طول کمان برحسب قطر دایره، زه و طول وتر بـه دست آورد.[۸]

احتمالاً رتیکوس نخستین شخص اروپایی بود کـه در سدهٔ شانزدهم مـیلادی، توابع مثلثاتی را بـه جای دایره برحسب زاویـهٔ قائمـه تعریف کرد و جدول‌های هر شش تابع را تهیـه نمود. مقالهٔ اویلر درون ۱۷۴۸ مـیلادی بـه عنوان پایـه‌گذار اصلی رفتار تحلیلی با توابع مثلثاتی درون اروپا دانسته مـی‌شود. اویلر توابع مثلثاتی را بـه صورت سری نامتناهی تعریف کرد و فرمول اویلر را ارائه نمود.[۲]

نام‌گذاری

در متون سانسکریت، از نام‌های جیوا (به معنی وتر) و کوجیوا به منظور نام‌گذاری دو تابع اصلی مثلثاتی (سینوس وینوس) استفاده مـی‌شد. درون برگرداندن بـه زبان عربی، جیوا بـه جیب تبدیل شد[۲] کـه البته درون فارسی هم مورد استفاده قرار گرفت.[۹] دانشمندان مسلمان، سایر توابع مثلثاتی را نیز مـی‌شناختند و آن‌ها را نام‌گذاری کرده‌بودند. جدول زیر، نام‌های بـه کار رفته به منظور توابع مثلثاتی درون متون دانشمندان مسلمان را نشان مـی‌دهد:[۱۰]

نام قدیم درون فارسی معنی نام نام امروزی جَیْب گریبان سینوس جَیْبِ تمام گریبان پُر کُسینوس ظِلّ، ظِلِّ معکوس سایـه تانژانت ظِلِّ تمام، ظِلِّ مُسْتَوی سایـهٔ پُر کُتانژانت قاطع، قطر ظِلّ بُرنده سِکانت قاطع تمام بُرندهٔ پُر کُسکانت

دانشمندان اروپایی کـه متن‌های عربی را بـه لاتین ترجمـه مـی‌د، جیب را بـه صورت جَیب مـی‌خواندند (که بـه معنی خلیج است). بنابراین آن را بـه سینوس (که واژه‌ای لاتینی بـه معنی خلیج است) برگرداندند.[۲]

تعریف بر پایـهٔ مثلث قائم‌الزاویـه

شکل روبرو، یک مثلث قائم‌الزاویـه را نشان مـی‌دهد کـه از سه ضلع a و b و c و زاویـه‌های A و B و C تشکیل شده‌است. زاویـهٔ C برابر ۹۰ درجه هست و دو زاویـهٔ دیگر، زاویـهٔ تند و متمم هستند، بـه عبارت دیگر، مجموع دو زاویـه برابر ۹۰ درجه است. ضلع روبرو بـه زاویـهٔ C را وتر مـی‌نامند (که درون شکل روبرو با نماد c نشان داده شده‌است). دو ضلع دیگر کـه زاویـهٔ قائمـه را تشکیل مـی‌دهند نیز شامل ضلع مجاور زاویـهٔ A (و مقابل زاویـهٔ B کـه با حرف b نشان داده مـی‌شود) و ضلع مقابل زاویـهٔ A (و مجاور زاویـهٔ B کـه با حرف a نشان داده مـی‌شود) هستند. بـه این ترتیب، توابع اصلی مثلثاتی به منظور زاویـهٔ A بـه صورت زیر تعریف مـی‌شوند:[۱۱][۱۲]

یک مثلث قائم‌الزاویـه را نشان مـی‌دهد کـه از سه ضلع a و b و c و زاویـه‌های A و B و C تشکیل شده‌است
  • سینوس زاویـهٔ A برابر هست با نسبت ضلع مقابل آن بـه وتر. بـه بیـان ریـاضی:
sin⁡A=BCAB=ac{\displaystyle \sin A={\frac {BC}{AB}}={\frac {a}{\,c\,}}}
  • کسینوس زاویـهٔ A برابر هست با نسبت ضلع مجاور آن بـه وتر. بـه بیـان ریـاضی:
cos⁡A=ACAB=bc{\displaystyle \cos A={\frac {AC}{AB}}={\frac {b}{\,c\,}}}
  • تانژانت زاویـهٔ A نیز بـه صورت نسبت ضلع مقابل بـه ضلع مجاور این زاویـه محاسبه مـی‌شود:
tan⁡A=ab=ac×cb=ac/bc=sin⁡Acos⁡A{\displaystyle \tan A={\frac {a}{\,b\,}}={\frac {a}{\,c\,}}\times {\frac {c}{\,b\,}}={\frac {a}{\,c\,}}/{\frac {b}{\,c\,}}={\frac {\sin A}{\cos A}}}

بر پایـه قضیـهٔ تشابه هندسی، اگر دو مثلث دارای زاویـه‌های برابر باشند، نسبت ضلع‌هایشان با یکدیگر برابر است. درون نتیجه، توابع مثلثاتی کـه نسبت مـیان ضلع‌های مثلث را نشان مـی‌دهند، وابسته بـه اندازهٔ ضلع‌ها نیستند و مقدار آن‌ها با تغییر اندازهٔ ضلع‌ها تغییر نمـی‌کند.

مـی‌توان به منظور زاویـهٔ B نیز توابع مثلثاتی را بـه همـین ترتیب محاسبه نمود. ضلع مجاور زاویـهٔ B (ضلع a) همان ضلع مقابل زاویـهٔ A هست و ضلع مقابل زاویـهٔ B (ضلع b) نیز ضلع مجاور زاویـهٔ A مـی‌باشد؛ بنابراین مـی‌توان چنین گفت کـه سینوس زاویـهٔ B برابر باینوس زاویـهٔ A هست و برعکس. رابطه سینوس وینوس دو زاویـهٔ متمم بـه زبان ریـاضی، بـه صورت زیر است:

sin⁡A=cos⁡B=cos⁡(π2−A){\displaystyle \sin A=\cos B=\cos \left({\frac {\pi }{2}}-A\right)} cos⁡A=sin⁡B=sin⁡(π2−A){\displaystyle \cos A=\sin B=\sin \left({\frac {\pi }{2}}-A\right)}

با افزایش مقدار زاویـهٔ A از صفر که تا ۹۰ درجه، بـه تدریج اندازهٔ ضلع مجاور آن کاهش و اندازهٔ ضلع مقابل، افزایش مـی‌یـابد. هنگامـی کـه این مقدار بـه ۹۰ درجه نزدیک شود، مقدار ضلع مجاور بـه صفر نزدیک مـی‌شود. درون نتیجهینوس زاویـهٔ A (نسبت ضلع مجاور بـه وتر) بـه صفر مـیل مـی‌کند. از سوی دیگر، مقدار ضلع مقابل بـه وتر نزدیک مـی‌شود. (البته بر پایـهٔ قضیـهٔ فیثاغورس، وتر همواره از دو ضلع دیگر بزرگ‌تر است) درون نتیجه، سینوس زاویـهٔ A (نسبت ضلع مقابل بـه وتر) بـه ۱ مـیل مـی‌کند. به‌طور کلی، مقدار سینوس وینوس یک زاویـه درون مثلث قائم‌الزاویـه، عددی درون بازه صفر و یک است. تغییرات تانژانت زاویـهٔ A را نیز بـه همـین ترتیب مـی‌توان دنبال کرد. درون نزدیکی ۹۰ درجه، تانژانت A (که نسبت سینوس بهینوس زاویـهٔ A است) بـه سمت بی‌نـهایت مـیل مـی‌کند و با نزدیک شدن بـه صفر، مقدار آن بـه صفر نزدیک مـی‌شود؛ بنابراین مقدار تانژانت یک زاویـه، عددی مثبت (از صفر که تا بی‌نـهایت) خواهد بود.

سه تابع دیگر مثلثاتی را مـی‌توان بـه عنوان عسه تابع بالا تعریف نمود:

سکانت (معکوسینوس):
sec⁡A=1cos⁡A=cb{\displaystyle \sec A={\frac {1}{\cos A}}={\frac {c}{b}}}
کسکانت (معسینوس):
csc⁡A=1sin⁡A=ca{\displaystyle \csc A={\frac {1}{\sin A}}={\frac {c}{a}}}
کتانژانت (معتانژانت):
cot⁡A=1tan⁡A=cos⁡Asin⁡A=ba{\displaystyle \cot A={\frac {1}{\tan A}}={\frac {\cos A}{\sin A}}={\frac {b}{a}}}

رابطه مـیان دو زاویـهٔ متمم، مانند آنچه کـه بالاتر درون مورد سینوس وینوس گفته شد، درون مورد سایر توابع مثلثاتی نیز برقرار است.

tan⁡A=cot⁡B=cot⁡(π2−A){\displaystyle \tan A=\cot B=\cot \left({\frac {\pi }{2}}-A\right)} cot⁡A=tan⁡B=tan⁡(π2−A){\displaystyle \cot A=\tan B=\tan \left({\frac {\pi }{2}}-A\right)} sec⁡A=csc⁡B=csc⁡(π2−A){\displaystyle \sec A=\csc B=\csc \left({\frac {\pi }{2}}-A\right)} csc⁡A=sec⁡B=sec⁡(π2−A){\displaystyle \csc A=\sec B=\sec \left({\frac {\pi }{2}}-A\right)}

به‌طور خلاصه، رابطهٔ مـیان توابع مثلثاتی و ضلع‌های مثلث قائم‌الزاویـه را مـی‌توان درون جدول زیر نشان داد:[۱۳]

نام تعریف رابطه سینوس سینوس یک زاویـه برابر هست با نسبت ضلع مقابل آن زاویـه بـه وتر sinA = ضلع مقابلوتر کسینوس کسینوس یک زاویـه برابر هست با نسبت ضلع مجاور آن زاویـه بـه وتر cosA = ضلع مجاوروتر تانژانت تانژانت یک زاویـه برابر هست با نسبت ضلع مقابل آن زاویـه بـه ضلع مجاور tanA = ضلع مقابلضلع مجاور کتانژانت کتانژانت یک زاویـه برابر هست با نسبت ضلع مجاور آن زاویـه بـه ضلع مقابل (عتانزانت) cotA = ضلع مجاورضلع مقابل سکانت سکانت یک زاویـه برابر هست با نسبت وتر بـه ضلع مجاور آن زاویـه (عکسینوس) secA = وترضلع مجاور کسکانت کسکانت یک زاویـه برابر هست با نسبت وتر بـه ضلع مقابل آن زاویـه (عسینوس) cscA = وترضلع مقابل

مقدار توابع مثلثاتی به منظور زاویـه‌های خاص

مقادیر سینوس وینوس به منظور زوایـای خاص روی دایرهٔ واحد.

برای بعضی زاویـه‌ها مـی‌توان بـه سادگی مقدار توابع مثلثاتی را بـه دست آورد.[۱۴][۱۵]

در زاویـهٔ صفر، سینوس برابر صفر وینوس برابر ۱ است. عآن درون زاویـهٔ ۹۰ درجه،ینوس صفر و سینوس ۱ مـی‌باشد؛ بنابراین:

sin⁡0∘=cos⁡90∘=0{\displaystyle \sin 0^{\circ }=\cos 90^{\circ }=0} sin⁡90∘=cos⁡0∘=1{\displaystyle \sin 90^{\circ }=\cos 0^{\circ }=1}

مثلث قائم‌الزاویـه‌ای کـه یک زاویـهٔ °۴۵ داشته باشد، زاویـهٔ تند دیگر آن نیز °۴۵ هست و مثلث قائم‌الزاویـهٔ متساوی‌الساقین نامـیده مـی‌شود. درون این مثلث، بر پایـه قضیـهٔ فیثاغورس اندازه وتر، ۲√ برابر اندازهٔ هر یک از دو ساق است؛ بنابراین:

sin⁡45∘=cos⁡45∘=22{\displaystyle \sin 45^{\circ }=\cos 45^{\circ }={\frac {\sqrt {2}}{2}}} tan⁡45∘=cot⁡45∘=1{\displaystyle \tan 45^{\circ }=\cot 45^{\circ }=1}
نشان نحوهٔ محاسبهٔ سینوس زاویـهٔ ۳۰ درجه با استفاده از مثلث متساوی‌الاضلاع.

با استفاده از ویژگی‌های مثلث متساوی‌الاضلاع (شکل روبرو) مـی‌توان نشان داد کـه ضلع روبرو بـه زاویـهٔ °۳۰، نصف وتر است؛ بنابراین:

sin⁡30∘=cos⁡60∘=12{\displaystyle \sin 30^{\circ }=\cos 60^{\circ }={\frac {1}{2}}}

به همـین ترتیب، اندازهٔ ضلع دیگر نیز با استفاده از قضیـهٔ فیثاغورس برابر ۳/۲√ بـه دست مـی‌آید. درون نتیجه:

sin⁡60∘=cos⁡30∘=32{\displaystyle \sin 60^{\circ }=\cos 30^{\circ }={\frac {\sqrt {3}}{2}}}

سایر توابع مثلثاتی این زاویـه‌ها نیز با استفاده از رابطه‌های داده‌شده، محاسبه مـی‌شوند.

مقدار توابع مثلثاتی درون زاویـه‌های تند درون جدول زیر خلاصه شده‌است:

تابع ۰° ۱۵° (π/۱۲) ۳۰° (π/۶) ۴۵° (π/۴) ۶۰° (π/۳) ۹۰° (π/۲) سینوس ۰ (۳–۱√)۲√۴ ۱۲ √۲۲ √۳۲ ۱ کسینوس ۱ (۳+۱√)۲√۴ √۳۲ √۲۲ ۱۲ ۰ تانژانت ۰ ۳√-۲ √۳۳ ۱ ۳√ ∞+ کتانژانت ∞+ ۳√+۲ ۳√ ۱ √۳۳ ۰ سکانت ۱ (۳–۱√)۲√ ۲ ۲√ √۳۶ ∞+ کسکانت ∞+ (۳+۱√)۲√ ۲ ۲√ √۳۲ ۱

یکای اندازه‌گیری

واحد مقدار درجه ۰° ۳۰° ۴۵° ۶۰° ۹۰° ۱۸۰° ۲۷۰° ۳۶۰° رادیـان ۰ π۶ π۴ π۳ π۲ π ۳π۲ ۲π گراد ۰g ۱۰۰۳g ۵۰g ۲۰۰۳g ۱۰۰g ۲۰۰g ۳۰۰g ۴۰۰gدور ۰ ۱۱۲ ۱۸ ۱۶ ۱۴ ۱۲ ۳۴ ۱

چند یکای بی‌بعد به منظور اندازه‌گیری زاویـه وجود دارد.

  • درجه: یکایی هست که از گذشتهٔ دور مورد استفاده قرار گرفته‌است. مقدار این یکا با تقسیم‌بندی یک دایره بـه ۳۶۰ قسمت مساوی بـه دست مـی‌آید. بـه بیـان دیگر، یک درجه برابر با زاویـهٔ روبرو بـه کمانی هست که اندازهٔ آن، ۱/۳۶۰ محیط دایره باشد.
  • رادیـان: یکای مورد استفاده درون محاسبات مربوط بـه مثلثات است. یک رادیـان برابر با زاویـهٔ روبرو بـه کمانی هست که طول آن برابر با طول شعاع دایره متناظر باشد. طبق این تعریف، یک دایرهٔ کامل برابر ۲π رادیـان (۶٫۲۸۳۲ رادیـان) است.[۱۶][۱۷]
  • گراد: یک دایرهٔ کامل ۴۰۰ گراد است. بـه بیـان دیگر، گراد یک‌صدم ربع دایره است. کاربرد عمدهٔ گراد درون محاسبات نقشـه‌برداری است.[۱۸]
  • دور: یک دور معادل یک دایرهٔ کامل و برابر با ۳۶۰ درجه یـا ۲π رادیـان است.

در محاسبات ریـاضی کـه شامل توابع مثلثاتی هستند (مانند معادلات دیفرانسیل و انتگرال)، از یکای رادیـان استفاده مـی‌شود.[۱۵][۱۷]

تعریف بر پایـهٔ دایرهٔ واحد

نمایش توابع مثلثاتی زاویـه θ روی دایرهٔ واحد مثلثاتی
توابع مثلثاتی درون مختصات دکارتی: سینوس، کسینوس، تانژانت، کسکانت (خط‌چین)، سکانت (خط‌چین) و کتانژانت (خط‌چین)
نوشتار اصلی: دایرهٔ واحد

شکل روبرو، یک دایرهٔ واحد را نشان مـی‌دهد کـه توابع مثلثاتی زاویـهٔ θ روی آن رسم شده‌اند. هنگامـی کـه شعاع OA با زاویـهٔ θ نسبت بـه محور افقی روی دایره زده شود، مـی‌توان مقدار توابع مثلثاتی را بـه صورت اندازهٔ پاره‌خط‌هایی مشخص بـه دست آورد. مقدار توابع سینوس وینوس با پاره‌خط‌هایی (به ترتیب بـه رنگ قرمز و آبی) روی دو محور اصلی مختصات رسم شده‌اند. بـه بیـان دیگر، تصویر پاره‌خط OA روی محور افقی برابر باینوس θ و تصویر آن روی محور عمودی برابر با سینوس θ است. اندازهٔ پاره‌خطی (به رنگ قهوه‌ای کمرنگ) کـه مماس بر دایره از نقطه A که تا محور افقی امتداد دارد، تانژانت θ است. امتداد همـین پاره‌خط از نقطه A که تا محور عمودی (به رنگ نارنجی) نیز کتانژانت θ را نشان مـی‌دهد. بـه همـین ترتیب، مـی‌توان مقدار سکانت وکانت زاویـهٔ θ را نیز محاسبه کرد.[۱۹]

در دایرهٔ واحد، امکان محاسبهٔ توابع مثلثاتی به منظور زاویـه‌های بزرگتر از ۹۰ درجه نیز وجود دارد. مقدار توابع مثلثاتی به منظور هر زاویـه‌ای، بـه شکلی مشابه بالا تعیین مـی‌شود. علامت یک تابع بر پایـهٔ مقدار زاویـه درون دایرهٔ واحد بر پایـه جدول زیر بـه دست مـی‌آید:[۱۵][۲۰]

تابع ربع اول ربع دوم ربع سوم ربع چهارم سینوس
کسکانت + + – – کسینوس
سکانت + – – + تانژانت
کتانژانت + – + –

دوران

توابع مثلثاتی به منظور زاویـه‌های بزرگتر از °۹۰ را مـی‌توان با استفاده از روابط دوران پیرامون مرکز دایره بـه دست آورد. هم‌چنین زاویـه‌های کوچکتر از صفر با دوران پیرامون محور افقی قابل محاسبه هستند. جدول زیر، نشان‌دهنده این رابطه‌ها است:

دوران حول محور افقی[۲۱] دوران با زاویـهٔ π/۲[۲۰] دوران با زاویـهٔ π[۲۰] دوران با زاویـهٔ ۲π[۲۲]sin⁡(−θ)=−sin⁡θ{\displaystyle \sin(-\theta )=-\sin \theta } sin⁡(θ+π2)=+cos⁡θ{\displaystyle \sin(\theta +{\tfrac {\pi }{2}})=+\cos \theta } sin⁡(θ+π)=−sin⁡θ{\displaystyle \sin(\theta +\pi )=-\sin \theta } sin⁡(θ+2π)=+sin⁡θ{\displaystyle \sin(\theta +2\pi )=+\sin \theta } cos⁡(−θ)=+cos⁡θ{\displaystyle \cos(-\theta )=+\cos \theta } cos⁡(θ+π2)=−sin⁡θ{\displaystyle \cos(\theta +{\tfrac {\pi }{2}})=-\sin \theta } cos⁡(θ+π)=−cos⁡θ{\displaystyle \cos(\theta +\pi )=-\cos \theta } cos⁡(θ+2π)=+cos⁡θ{\displaystyle \cos(\theta +2\pi )=+\cos \theta } tan⁡(−θ)=−tan⁡θ{\displaystyle \tan(-\theta )=-\tan \theta } tan⁡(θ+π2)=−cot⁡θ{\displaystyle \tan(\theta +{\tfrac {\pi }{2}})=-\cot \theta } tan⁡(θ+π)=+tan⁡θ{\displaystyle \tan(\theta +\pi )=+\tan \theta } tan⁡(θ+2π)=+tan⁡θ{\displaystyle \tan(\theta +2\pi )=+\tan \theta } cot⁡(−θ)=−cot⁡θ{\displaystyle \cot(-\theta )=-\cot \theta } cot⁡(θ+π2)=−tan⁡θ{\displaystyle \cot(\theta +{\tfrac {\pi }{2}})=-\tan \theta } cot⁡(θ+π)=+cot⁡θ{\displaystyle \cot(\theta +\pi )=+\cot \theta } cot⁡(θ+2π)=+cot⁡θ{\displaystyle \cot(\theta +2\pi )=+\cot \theta } sec⁡(−θ)=+sec⁡θ{\displaystyle \sec(-\theta )=+\sec \theta } sec⁡(θ+π2)=−csc⁡θ{\displaystyle \sec(\theta +{\tfrac {\pi }{2}})=-\csc \theta } sec⁡(θ+π)=−sec⁡θ{\displaystyle \sec(\theta +\pi )=-\sec \theta } sec⁡(θ+2π)=+sec⁡θ{\displaystyle \sec(\theta +2\pi )=+\sec \theta } csc⁡(−θ)=−csc⁡θ{\displaystyle \csc(-\theta )=-\csc \theta } csc⁡(θ+π2)=+sec⁡θ{\displaystyle \csc(\theta +{\tfrac {\pi }{2}})=+\sec \theta } csc⁡(θ+π)=−csc⁡θ{\displaystyle \csc(\theta +\pi )=-\csc \theta } csc⁡(θ+2π)=+csc⁡θ{\displaystyle \csc(\theta +2\pi )=+\csc \theta }
پویـانمایی نشان‌دهندهٔ تولید توابع سینوس وینوس درون مختصات دکارتی با استفاده از دایرهٔ واحد.

تعریف بر پایـهٔ انتگرال

تعریف تابع سینوس توسط مثلث قائم الزاویـه از نظر ریـاضی دقیق نیست، چرا کـه مفهوم زاویـه (یـا همان طول کمان درون دایرهٔ واحد) بـه صورت دقیق بیـان نشده‌است. تعریف دیگری را مـی‌توان براساس طول دقیق کمان یک دایره بـه دست آورد. با درون نظر گرفتن معادلهٔ دایره y=1−x2{\displaystyle y={\sqrt {1-x^{2}}}} و پیدا طول قوس، مـی‌توان رابطهٔ بین یک زاویـه θ{\displaystyle \theta } و sin⁡θ{\displaystyle \sin \theta } را برحسب معادلهٔ ضمنی زیر نوشت:[۲۳][۲۴]

∫0sin⁡θdx1−x2=θ{\displaystyle \int _{0}^{\sin \theta }{\frac {dx}{\sqrt {1-x^{2}}}}=\theta }

که درون آن θ زاویـه‌ای درون محدودهٔ 0≤θ≤π/2{\displaystyle 0\leq \theta \leq \pi /2} است.

تعریف بر پایـهٔ سری توانی

با استفاده از سری مکلورن هر تابع پیوسته‌ای را مـی‌توان بـه صورت یک سری توانی حول نقطه صفر (به شکل رابطه زیر) نوشت:[۲۵]

f(x)=f(0)+f′(0)1!x+f″(0)2!x2+f(3)(0)3!x3+⋯{\displaystyle f(x)=f(0)+{\frac {f'(0)}{1!}}x+{\frac {f''(0)}{2!}}x^{2}+{\frac {f^{(3)}(0)}{3!}}x^{3}+\cdots }

ضریب‌های رابطهٔ بالا با معلوم بودن مقدار تابع و مشتق‌های آن درون نقطه صفر، قابل محاسبه هستند؛ بنابراین مـی‌توان مقدار تقریبی یک تابع را بـه صورت مجموع یک سری نامتناهی بـه دست آورد. درون محاسبات ریـاضی، از جمله‌های مرتبه بالا (که مرتبه بر اساس دقت محاسبه تعیین مـی‌شود) چشم‌پوشی مـی‌کنند.

سری توانی توابع مثلثاتی

سری توانی توابع مثلثاتی به منظور محاسبهٔ مقدار تقریبی آن‌ها مورد استفاده قرار مـی‌گیرد. درون ادامـه، سری‌های توانی توابع مثلثاتی آورده مـی‌شوند.[۲۶]

سری تیلور تابع سینوس (قرمز، که تا درجه ۷) تقریب خوبی به منظور تابع سینوس (آبی) درون یک تناوب کامل (متقارن نسبت بـه مبدأ) است.
سری توانی سینوس وینوس

شکل روبرو، نمودار تابع سینوس و بسط مکلورن متناظر با آن را نشان مـی‌دهد. مقدار تابع سینوس درون نقطه صفر برابر صفر است؛ بنابراین جمله‌های زوج سری توانی سینوس (که شامل خود تابع و مشتقات مرتبه زوج آن مـی‌شوند) صفر هستند. درون نتیجه، سری توانی سینوس تنـها دارای جمله‌های با توان فرد خواهد بود.

sin⁡x=x−x33!+x55!−x77!+⋯=∑n=0∞(−1)nx2n+1(2n+1)!{\displaystyle \sin x=x-{\frac {x^{3}}{3!}}+{\frac {x^{5}}{5!}}-{\frac {x^{7}}{7!}}+\cdots =\sum _{n=0}^{\infty }{\frac {(-1)^{n}x^{2n+1}}{(2n+1)!}}}

به‌طور مشابه، جمله‌های فرد سری توانیینوس صفر هستند و این سری تنـها دارای جمله‌های با توان زوج است.

cos⁡x=1−x22!+x44!−x66!+⋯=∑n=0∞(−1)nx2n(2n)!{\displaystyle \cos x=1-{\frac {x^{2}}{2!}}+{\frac {x^{4}}{4!}}-{\frac {x^{6}}{6!}}+\cdots =\sum _{n=0}^{\infty }{\frac {(-1)^{n}x^{2n}}{(2n)!}}}

تعریف براساس سری توانی این مزیت را دارد کـه قابل استفاده درون اعداد مختلط هست و امکان مطالعهٔ خواص تحلیلی بودن این توابع را فراهم مـی‌سازد.[۲۳]

سری توانی سایر توابع مثلثاتی

توابع دیگر مثلثاتی، دارای نقطهٔ تکین درون دامنـه خود هستند؛ بنابراین نمـی‌توان سری توانی مکلورن آن‌ها را به منظور هر مقداری تعریف نمود. به منظور توابع تانژانت و سکانت کـه در π/۲ (یـا °۹۰) تعریف نمـی‌شوند، دامنـه تعریف سری توانی بین π/۲- که تا π/۲ است. هم‌چنین به منظور توابع کتانژانت وکانت کـه در صفر درجه تعریف نمـی‌شوند، دامنـه تعریف سری توانی بین صفر که تا π مـی‌باشد.

tan⁡x=∑n=1∞(−1)n−122n(22n−1)B2nx2n−1(2n)!=x+13x3+215x5+17315x7+⋯,for |x|<π2{\displaystyle \tan x=\sum _{n=1}^{\infty }{\frac {(-1)^{n-1}2^{2n}(2^{2n}-1)B_{2n}x^{2n-1}}{(2n)!}}=x+{\frac {1}{3}}x^{3}+{\frac {2}{15}}x^{5}+{\frac {17}{315}}x^{7}+\cdots ,\qquad {\text{for }}|x|<{\frac {\pi }{2}}}cot⁡x=∑n=0∞(−1)n22nB2nx2n−1(2n)!=x−1−13x−145x3−2945x5−⋯,for 0<|x|<π{\displaystyle \cot x=\sum _{n=0}^{\infty }{\frac {(-1)^{n}2^{2n}B_{2n}x^{2n-1}}{(2n)!}}=x^{-1}-{\frac {1}{3}}x-{\frac {1}{45}}x^{3}-{\frac {2}{945}}x^{5}-\cdots ,\qquad {\text{for }}0<|x|<\pi }sec⁡x=∑n=0∞(−1)nE2nx2n(2n)!=1+12x2+524x4+61720x6+⋯,for |x|<π2{\displaystyle \sec x=\sum _{n=0}^{\infty }{\frac {(-1)^{n}E_{2n}x^{2n}}{(2n)!}}=1+{\frac {1}{2}}x^{2}+{\frac {5}{24}}x^{4}+{\frac {61}{720}}x^{6}+\cdots ,\qquad {\text{for }}|x|<{\frac {\pi }{2}}}csc⁡x=∑n=0∞(−1)n+12(22n−1−1)B2nx2n−1(2n)!=x−1+16x+7360x3+3115120x5+⋯,for 0<|x|<π{\displaystyle \csc x=\sum _{n=0}^{\infty }{\frac {(-1)^{n+1}2(2^{2n-1}-1)B_{2n}x^{2n-1}}{(2n)!}}=x^{-1}+{\frac {1}{6}}x+{\frac {7}{360}}x^{3}+{\frac {31}{15120}}x^{5}+\cdots ,\qquad {\text{for }}0<|x|<\pi }

استفاده از سری‌های توانی

تعداد جملات سری‌های توانی کـه برای تقریب توابع بـه کار مـی‌روند، نامتناهی است؛ ولی درون محاسبات ریـاضی از تعداد محدودی از این جملات (بسته بـه دقت مورد نیـاز) استفاده مـی‌شود. سایر جملات کـه محاسبه نمـی‌شوند، جملهٔ باقی‌مانده یـا جملهٔ خطا نامـیده مـی‌شوند. جملهٔ خطای مرتبهٔ n به منظور یک سری بـه صورت زیر تعریف مـی‌شود:[۲۷]

Rn(x)=f(n+1)(c)(n+1)!(x−a)n+1,a<c<x{\displaystyle R_{n}(x)={\frac {f^{(n+1)}(c)}{(n+1)!}}(x-a)^{n+1},a<c<x}

با افزایش مقدار x، تعداد بیشتری از جملات به منظور رسیدن بـه یک دقت مشخص، مورد نیـاز خواهند بود و در نتیجه، سرعت همگرایی کاهش مـی‌یـابد. افزون بر این، توابع تانژانت، کتانژانت، سکانت وکانت دارای نقاط ناپیوستگی هستند و سری‌های توانی این توابع تنـها به منظور یک بازهٔ پیوسته تعریف شده‌اند.

برای جلوگیری از کند شدن همگرایی و رفع ناپیوستگی توابع، بایستی پیش از بهره گرفتن از سری‌ها زاویـه را که تا حد امکان کوچک کنیم. با بـه کار گرفتن اتحادهای مثلثاتی تبدیل زاویـه، مـی‌توان زاویـه را که تا بازهٔ (۰،π۲) و با استفاده از اتحادهای زاویـه متمم که تا (۰،π۴) کاهش داد. بـه این ترتیب، سرعت همگرایی سری و کارایی محاسبه، افزایش مـی‌یـابد.[۲۸]

تعریف توسط معادله دیفرانسیل

یک معادلهٔ دیفرانسیل مرتبهٔ دوم با ضرایب ثابت، بـه صورت زیر نوشته مـی‌شود:

ay″+by′+cy=0{\displaystyle ay''+by'+cy=0}

پاسخ این معادله، تابع نمایی بـه صورت y=A1em1x+A2em2x هست که درون آن، m1 و m2 ریشـه‌های معادلهٔ مشخصهٔ معادله (یعنی am2+bm+c=۰) هستند. هم‌چنین A1 و A2 ثابت‌های انتگرال‌گیری هست که بر پایـهٔ شرایط اولیـه بـه دست مـی‌آیند.

اگر معادلهٔ مشخصه دارای ریشـه‌های مختلط باشد، پاسخ عمومـی آن شامل تابع نمایی با توان مختلط است:

y=A1.e(α+iβ)x+A2.e(α−iβ)x{\displaystyle y=A_{1}.e^{(\alpha +i\beta )x}+A_{2}.e^{(\alpha -i\beta )x}}

که درون آن، α جزء حقیقی و β جزء موهومـی ریشـهٔ معادلهٔ مشخصه هستند. بر پایـهٔ فرمول اویلر، تابع نمایی مختلط بـه توابع سینوس وینوس تبدیل مـی‌شود؛ بنابراین درون صورت داشتن ریشـه‌های مختلط، پاسخ معادلهٔ دیفرانسیل شامل توابع مثلثاتی خواهد بود:[۲۹]

y=A1.eαxcos⁡βx+A2.eαxsin⁡βx{\displaystyle y=A_{1}.e^{\alpha x}\cos \beta x+A_{2}.e^{\alpha x}\sin \beta x}

برای نمونـه، هر دو تابع سینوس وینوس درون معادله دیفرانسیل y"+y=۰ (با معادله مشخصه m2+1=۰ کـه ریشـه‌های آن i± هستند) صدق مـی‌کنند.[۳۰] یعنی هر دو، قرینـهٔ مشتق دوم خود هستند. بـه بیـان دیگر، این معادلهٔ دیفرانسیل، خانوادهٔ منحنی توابع سینوس وینوس را تعریف مـی‌کند.[۳۱]

در فضای دوبعدی V، نوع تابع بر پایـه شرایط اولیـه بـه صورت زیر تعیین مـی‌شود:

  • اگر (y′(0),y(0))=(1,0){\displaystyle \left(y'(0),y(0)\right)=(1,0)}؛ سینوس، پاسخ یکتای معادله است؛
  • اگر (y′(0),y(0))=(0,1){\displaystyle \left(y'(0),y(0)\right)=(0,1)}؛ینوس، پاسخ یکتای معادله است.

از آن‌جایی کـه سینوس وینوس، دو تابع مستقل خطی هستند، با یکدیگر تابع پایـهٔ V را تشکیل مـی‌دهند. این روش تعریف توابع سینوس وینوس، معادل با استفاده از فرمول اویلر است.

هم‌چنین تابع تانژانت، پاسخ یکتای معادلهٔ دیفرانسیل غیرخطی y′=1+y2{\displaystyle y'=1+y^{2}} با شرط اولیـه y(0) = ۰ است.

ویژگی‌های توابع مثلثاتی

زوج و فرد بودن
نوشتار اصلی: توابع زوج و فرد

بر پایـهٔ تعریف توابع مثلثاتی و دایرهٔ واحد، مـی‌توان زوج یـا فرد بودن هر تابع مثلثاتی را تعیین نمود. به‌طور خلاصه:[۲۱]

  • کسینوس و سکانت، تابع زوج هستند. (برای نمونـه، cos(-x)=cos(x))
  • سینوس، تانژانت، کتانژانت وکانت، تابع فرد هستند. (برای نمونـه، sin(-x)=-sin(x))
تناوب
نوشتار اصلی: تابع متناوب

از تعریف دایرهٔ مثلثاتی و هم‌چنین درون جدول بالا مشاهده مـی‌شود کـه توابع مثلثاتی با یک تناوب مشخص، تکرار مـی‌شوند. این تناوب به منظور توابع تانژانت و کتانژانت، °۱۸۰ و برای سایر توابع مثلثاتی، °۳۶۰ است.[۲۱][۳۲] به منظور نمونـه، تناوب توابع سینوس و تانژانت بـه صورت رابطهٔ زیر است:

sin⁡(2π+x)=sin⁡(x){\displaystyle \sin(2\pi +x)=\sin(x)} tan⁡(π+x)=tan⁡(x){\displaystyle \tan(\pi +x)=\tan(x)}

در تبدیل فوریـه[۳۳] و معادلات موج[۳۴] از این خاصیت تناوبی توابع مثلثاتی درون حل معادلات دیفرانسیل استفاده مـی‌کنند.

پیوستگی

توابع سینوس وینوس همواره پیوسته و مشتق‌پذیر هستند. این مطلب، با تعریف بر پایـهٔ مثلث قائم‌الزاویـه و تعریف بر پایـهٔ دایره واحد، بـه روشنی قابل ملاحظه است. سایر تابع‌ها کـه در مخرجشان یکی از دو تابع سینوس یـاینوس قرار دارد، همواره پیوسته نیستند. زیرا مقدار توابع سینوس وینوس درون برخی نقاط برابر صفر است. نقاط ناپیوستگی توابع مثلثاتی بـه صورت زیر هستند (k یک عدد صحیح دلخواه است):[۱۵]

  • تانژانت وکانت: kπ
  • کتانژانت و سکانت: kπ+π/۲
تعامد

توابع سینوس وینوس برهم عمود هستند و در معادله اشتورم-لیوویل صدق مـی‌کنند.

∫02πcos⁡nθsin⁡mθdθ=0.{\displaystyle \int _{0}^{2\pi }\cos n\theta \sin m\theta \,d\theta =0.}

همچنین داریم:

1π∫02πcos⁡nθcos⁡mθdθ={0n≠m1n=m{\displaystyle {\frac {1}{\pi }}\int _{0}^{2\pi }\cos n\theta \cos m\theta \,d\theta =\left\{{\begin{array}{l l}0&\quad n\neq m\\1&\quad n=m\end{array}}\right.}

∫02πsin⁡mθsin⁡nθdθ=0(n≠m).{\displaystyle \int _{0}^{2\pi }\sin m\theta \sin n\theta \,d\theta =0\quad (n\neq m).}

از این خواص درون محاسبهٔ ضرایب سری فوریـه استفاده مـی‌شود.[۲۳][۳۵]

مشتق و انتگرال توابع مثلثاتی
نوشتار‌های اصلی: مشتق توابع مثلثاتی و فهرست انتگرال توابع مثلثاتی

مشتق دو تابع مثلثاتی اصلی (سینوس وینوس) با استفاده از تعریف مشتق، بـه دست مـی‌آید. به منظور مشتق‌گیری سایر توابع مثلثاتی مـی‌توان از قاعدهٔ مشتق‌گیری تابعری بهره برد. مشتق اول و دوم توابع مثلثاتی بـه همراه تابع اولیـه (انتگرال) آن‌ها بـه صورت زیر است:

تابع مشتق اول[۳۶] مشتق دوم مشتق n-ام[۳۷] انتگرال[۳۸]sin⁡(x){\displaystyle \sin(x)} cos⁡(x){\displaystyle \cos(x)} −sin⁡(x){\displaystyle -\sin(x)} (−1)n.sin⁡(x+nπ2){\displaystyle (-1)^{n}.\sin(x+{\frac {n\pi }{2}})} −cos⁡(x){\displaystyle -\cos(x)} cos⁡(x){\displaystyle \cos(x)} −sin⁡(x){\displaystyle -\sin(x)} −cos⁡(x){\displaystyle -\cos(x)} (−1)n.cos⁡(x+nπ2){\displaystyle (-1)^{n}.\cos(x+{\frac {n\pi }{2}})} sin⁡(x){\displaystyle \sin(x)} tan⁡(x){\displaystyle \tan(x)} sec2⁡(x){\displaystyle \sec ^{2}(x)} 2sec2⁡(x).tan⁡(x){\displaystyle 2\sec ^{2}(x).\tan(x)} پیچیده[۳۹] −ln⁡|cos⁡(x)|{\displaystyle -\ln |\cos(x)|} cot⁡(x){\displaystyle \cot(x)} −csc2⁡(x){\displaystyle -\csc ^{2}(x)} 2csc2⁡(x).cot⁡(x){\displaystyle 2\csc ^{2}(x).\cot(x)} پیچیده[۳۹] ln⁡|sin⁡(x)|{\displaystyle \ln |\sin(x)|} sec⁡(x){\displaystyle \sec(x)} sec⁡(x).tan⁡(x){\displaystyle \sec(x).\tan(x)} sec⁡(x)(sec2⁡(x)+tan2⁡(x)){\displaystyle \sec(x)(\sec ^{2}(x)+\tan ^{2}(x))} پیچیده[۳۹] ln⁡|sec⁡(x)+tan⁡(x)|{\displaystyle \ln |\sec(x)+\tan(x)|} csc⁡(x){\displaystyle \csc(x)} −csc⁡(x).cot⁡(x){\displaystyle -\csc(x).\cot(x)} csc⁡(x)(csc2⁡(x)+cot2⁡(x)){\displaystyle \csc(x)(\csc ^{2}(x)+\cot ^{2}(x))} پیچیده[۳۹] −ln⁡|csc⁡(x)+cot⁡(x)|{\displaystyle -\ln |\csc(x)+\cot(x)|} تبدیل‌های لاپلاس و فوریـه

تبدیل لاپلاس یکی از روش‌های حل معادلات دیفرانسیل است. تبدیل لاپلاس توابع سینوس وینوس بـه صورت زیر است:[۴۰]

  • تبدیل سینوس:
L{sin⁡(at)}=as2+a2{\displaystyle {\mathcal {L}}\{\sin(at)\}={\frac {a}{s^{2}+a^{2}}}}
  • تبدیلینوس:
L{cos⁡(at)}=ss2+a2{\displaystyle {\mathcal {L}}\{\cos(at)\}={\frac {s}{s^{2}+a^{2}}}}

تبدیل فوریـهٔ تابع‌های سینوس وینوس نیز بـه صورت زیر است:[۴۱]

  • تبدیل سینوس:
F{sin⁡(at)}=δ(ω−a2π)−δ(ω+a2π)2i{\displaystyle {\mathcal {F}}\{\sin(at)\}={\frac {\displaystyle \delta \left(\omega -{\frac {a}{2\pi }}\right)-\delta \left(\omega +{\frac {a}{2\pi }}\right)}{2i}}}
  • تبدیلینوس:
F{cos⁡(at)}=δ(ω−a2π)+δ(ω+a2π)2{\displaystyle {\mathcal {F}}\{\cos(at)\}={\frac {\delta \left(\omega -{\frac {a}{2\pi }}\right)+\delta \left(\omega +{\frac {a}{2\pi }}\right)}{2}}}

که درون این روابط δ(⋅){\displaystyle \delta (\cdot )} نشان‌دهندهٔ تابع دلتای دیراک است.

تابع ویژه

توابع سینوس وینوس یک تابع ویژه به منظور لاپلاسین هستند. بـه عنوان مثال، اگر ∇2{\displaystyle \nabla ^{2}} بیـانگر عملگر لاپلاس یک بعدی باشد، توابع سینوس وینوس درون معادلهٔ ∇2f=λf{\displaystyle \nabla ^{2}f=\lambda f} صدق مـی‌کنند کـه با توجه بـه تعریف توسط معادله دیفرانسیل توابع مثلثاتی قابل بررسی است.[۴۲]

روش‌های محاسبه

نوشتار اصلی: مقدارهای دقیق مثلثاتی

محاسبهٔ مقدار توابع مثلثاتی بـه صورت دستی، پیچیده‌است؛ ولی امروزه بـه دلیل درون دسترس بودن رایـانـه‌ها و ماشین حساب‌های مـهندسی، کـه مقدار مورد نیـاز را به منظور هر زاویـه‌ای بـه سادگی بـه دست مـی‌آورند، پیچیدگی آن از بین رفته‌است. سه روش متداول به منظور محاسبهٔ مقدار توابع مثلثاتی مورد استفاده هست که عبارتند از بهره‌گیری از مقدارهای دقیق، روش سنتی جدول‌های مثلثاتی و روش نوین بهره‌گیری از رایـانـه.

برای بعضی از زاویـه‌ها مـی‌توان مقدار دقیق توابع مثلثاتی را بـه دست آورد. به منظور نمونـه، به منظور همـه زاویـه‌های ضریب °۳ مقدار توابع سینوس،ینوس و تانژانت بـه صورت دقیق وجود دارد. نسبت‌های مثلثاتی زاویـه °۳ با اعمال رابطه تفاضل دو زاویـه به منظور زاویـه‌های °۱۸ و °۱۵ محاسبه مـی‌شوند (۳=۱۵–۱۸). نسبت‌های مثلثاتی °۱۸ درجه با بهره‌گیری از پنج‌ضلعی منتظم بـه دست مـی‌آیند. به منظور محاسبه نسبت‌های مثلثاتی °۱۵ نیز مـی‌توان از اعمال رابطه نصف زاویـه به منظور زاویـه °۳۰ استفاده کرد. بعد از محاسبه نسبت‌های مثلثاتی زاویـه °۳، مـی‌توان مقادیر مربوط بـه زاویـه‌هایی کـه ضریب آن هستند را با استفاده از روابط جمع دو زاویـه و زاویـه دو برابر، بـه دست آورد.

برای محاسبهٔ مقدار تابع به منظور هر زاویـه‌ای، نخست حتما زاویـه را بـه یک بازه مشخص (مثلاً صفر که تا π/۲) کاهش داد. این کار با استفاده از خاصیت تناوب و تقارن توابع مثلثاتی انجام مـی‌شود.[۲۸]

پیش از رایـانـه‌ها، مردم عموماً مقدار توابع مثلثاتی را با درون‌یـابی از داده‌های موجود درون جدول‌های مثلثاتی بـه دست مـی‌آوردند. این جدول‌ها پیشینـه‌ای بـه دیرینگی تاریخ مثلثات دارند. معمولاً مقدارهای موجود درون جدول‌ها با استفادهٔ پیـاپی از اتحادهای نصف زاویـه و مجموع دو زاویـه، با آغاز از یک مقدار معلوم (مانند sin(π/۲) = ۱) بـه دست مـی‌آمدند. به منظور نمونـه، مـی‌توان جداول مثلثاتی سینوس وینوس خوارزمـی را نام برد.[۵]

رایـانـه‌های نوین، شیوه‌های گوناگونی را بـه کار مـی‌گیرند.[۴۳] یک روش متداول، بـه ویژه روی پردازنده‌های سطح بالا، ترکیب یک تقریب چندجمله‌ای یـاری (مانند تقریب چبیشف، تقریب پد و معمولاً به منظور دقت‌های بالاتر، سری تیلور و مکلورن) با کاهش بازه و نگاه بـه جدول است. (با استفاده از جدول، نزدیک‌ترین زاویـه انتخاب مـی‌شود، سپس تصحیح با بهره‌گیری از چندجمله‌ای انجام مـی‌شود) دستگاه‌های دارای دقت پایین‌تر، معمولاً از الگوریتم CORDIC سود مـی‌برند کـه تنـها از جمع، تفریق، شیفت بیتی و نگاه بـه جدول استفاده مـی‌کند.

برای محاسبات بسیـار دقیق، کـه سری‌ها بـه کندی همگرا مـی‌شوند، مـی‌توان از مـیانگین حسابی-هندسی به منظور تقریب استفاده کرد کـه تابع مثلثاتی را با انتگرال بیضوی تقریب مـی‌زند.[۴۴]

اتحادهای مثلثاتی

نوشتار اصلی: فهرست اتحادهای مثلثاتی

بعضی از رابطه‌های مثلثاتی به منظور هر زاویـهٔ دلخواهی برقرار هستند. این رابطه‌ها را اتحاد مثلثاتی مـی‌نامند. نمونـه‌هایی از این اتحادها درون زیر آورده مـی‌شوند.

قضیـهٔ فیثاغورس

ساده‌ترین شکل قضیـهٔ فیثاغورس درون مثلثات بـه صورت زیر است:[۴۵]

cos2⁡a+sin2⁡a=1{\displaystyle \cos ^{2}a+\sin ^{2}a=1}
جمع و تفاضل دو زاویـه

کسینوس حاصل جمع:[۴۶]

cos⁡(a±b)=cos⁡a.cos⁡b∓sin⁡a.sin⁡b{\displaystyle \cos(a\pm b)=\cos a.\cos b\mp \sin a.\sin b\,}

سینوس حاصل جمع:[۴۷]

sin⁡(a±b)=sin⁡a.cos⁡b±cos⁡a.sin⁡b{\displaystyle \sin(a\pm b)=\sin a.\cos b\pm \cos a.\sin b\,}
زاویـهٔ دو برابر

رابطه‌های زیر به منظور محاسبهٔ سینوس وینوس زاویـه‌ای دو برابر زاویـهٔ معلوم بـه کار مـی‌روند:[۴۸]

cos⁡2a=1−2sin2⁡a{\displaystyle \cos 2a=1-2\sin ^{2}a} sin⁡2a=2sin⁡a.cos⁡a{\displaystyle \sin 2a=2\sin a.\cos a}
قضیـهٔ فشردگی سینوس

یک نابرابری مـهم مثلثاتی، درون محاسبهٔ حدهای مبهم و مشتق توابع مثلثاتی کاربرد دارد. این نابرابری کـه در بازهٔ -π۲<θ<π۲ معتبر است، بـه صورت زیر است:[۴۹]

cos⁡θ<sin⁡θθ<1{\displaystyle \cos \theta <{\frac {\sin \theta }{\theta }}<1}

با استفاده از این نابرابری، حد مبهم sin θθ درون θ→۰ پیدا مـی‌شود.[۵۰] این حد درون محاسبهٔ مشتق توابع مثلثاتی مورد استفاده قرار مـی‌گیرد.[۵۱]

نابرابری‌هایی مشابه بـه شرح زیرند:[۵۲]

2πx≤sin⁡x≤x0≤x≤π2.{\displaystyle {\frac {2}{\pi }}x\leq \sin x\leq x\qquad 0\leq x\leq {\frac {\pi }{2}}.}

x≤tan⁡x0≤x≤π2.{\displaystyle x\leq \tan x\qquad 0\leq x\leq {\frac {\pi }{2}}.}

x<sin⁡(πx)x(1−x)≤40≤x≤1.{\displaystyle x<{\frac {\sin(\pi x)}{x(1-x)}}\leq 4\qquad 0\leq x\leq 1.}

قانون سینوس‌ها

با استفاده از قانون سینوس‌ها درون هر مثلث دلخواه، مـی‌توان با معلوم بودن اندازه یک ضلع و دو زاویـهٔ مجاور آن، اندازهٔ دو ضلع دیگر را محاسبه نمود. هم‌چنین مـی‌توان مساحت مثلث (Δ) و شعاع دایرهٔ محیطی آن (R) را بـه دست آورد:[۵۳]

asin⁡A=bsin⁡B=csin⁡C=2R=abc2Δ{\displaystyle {\frac {a}{\sin A}}={\frac {b}{\sin B}}={\frac {c}{\sin C}}=2R={\frac {abc}{2\Delta }}}

بر اساس اتحاد بالا، مساحت مثلث با معلوم بودن اندازهٔ دو ضلع و زاویـهٔ مـیان آن‌ها از رابطهٔ زیر، قابل محاسبه است:

Δ=12absin⁡C{\displaystyle \Delta ={\frac {1}{2}}ab\sin C}
قانونینوس‌ها

با استفاده از قانونینوس‌ها درون هر مثلث دلخواه، با معلوم بودن اندازهٔ دو ضلع و زاویـهٔ مـیان آن‌ها، اندازهٔ ضلع سوم بـه صورت زیر تعیین مـی‌شود:[۵۴]

c2=a2+b2−2abcos⁡C{\displaystyle c^{2}=a^{2}+b^{2}-2ab\cos C}

هم‌چنین با این قانون مـی‌توان با داشتن اندازهٔ سه ضلع مثلث، اندازهٔ زاویـه‌های آن را بـه دست آورد.

رابطه توابع مثلثاتی با توابع خاص

بعضی از توابع خاص را مـی‌توان بـه صورت ترکیبی از توابع از جمله توابع مثلثاتی نوشت.

  • تابع بسل مرتبهٔ ۱/۲: تابع بسل، پاسخ معادلهٔ دیفرانسیل مرتبهٔ دوم زیر است:
x2y″+xy′+(x2−a2)y=0{\displaystyle x^{2}y''+xy'+(x^{2}-a^{2})y=0}

که a مرتبهٔ آن را نشان مـی‌دهد. حل این معادله، بـه صورت سری توانی است. مـی‌توان یکی از حالت‌های خاص تابع بسل (a=۱۲) را برحسب توابع مثلثاتی بـه صورت زیر نوشت:[۵۵]

J1/2=2πxsin⁡x{\displaystyle J_{1/2}={\sqrt {\frac {2}{\pi x}}}\sin x} J−1/2=2πxcos⁡x{\displaystyle J_{-1/2}={\sqrt {\frac {2}{\pi x}}}\cos x}
  • چندجمله‌ای چبیشف: چندجمله‌ای چبیشف، پاسخ معادلهٔ دیفرانسیل مرتبهٔ دوم زیر است:
(1−x2)y″−xy′+n2y=0{\displaystyle (1-x^{2})y''-xy'+n^{2}y=0}

که n مرتبهٔ آن را نشان مـی‌دهد. مـی‌توان چندجمله‌ای چبیشف مرتبهٔ n را برحسب توابع مثلثاتی بـه صورت زیر نوشت:[۵۶]

Tn=cos⁡(narccos⁡x){\displaystyle T_{n}=\cos(n\arccos x)}

تابع معکوس

نوشتار اصلی: توابع معمثلثاتی

توابع معمثلثاتی بـه عنوان قرینـهٔ توابع مثلثاتی نسبت بـه خط y=x تعریف مـی‌شوند. این تابع‌ها را با افزودن آرک بـه ابتدای نام تابع اصلی، معرفی مـی‌کنند. این تابع‌ها یک عدد حقیقی را مـی‌گیرند و یک زاویـه را برمـی‌گردانند.

توابع مثلثاتی درون همـهٔ دامنـهٔ خود، یک‌به‌یک و معکوس‌پذیر نیستند. به منظور آن کـه بتوان تابع معبرای این توابع تعریف نمود، حتما تابع بـه دامنـه‌ای کـه در آن معکوس‌پذیر است، محدود شود. این دامنـه، به منظور توابع مختلف بـه صورت جدول زیر است. افزون بر این، مشتق توابع معمثلثاتی کـه با روش مشتق‌گیری ضمنی بـه دست مـی‌آید، درون جدول آورده شده‌است.[۵۷]

تابع اصلی دامنـهٔ تابع اصلی تابع معکوس دامنـهٔ تابع معکوس مشتق تابع معکوس[۵۸]sin⁡y=x{\displaystyle \sin y=x\,} −π2≤y≤π2{\displaystyle -{\frac {\pi }{2}}\leq y\leq {\frac {\pi }{2}}\,} arcsin⁡x=y{\displaystyle \arcsin x=y\,} −1≤x≤1{\displaystyle -1\leq x\leq 1\,} 11−x2{\displaystyle {\frac {1}{\sqrt {1-x^{2}}}}} cos⁡y=x{\displaystyle \cos y=x\,} 0≤y≤π{\displaystyle 0\leq y\leq \pi \,} arccos⁡x=y{\displaystyle \arccos x=y\,} −1≤x≤1{\displaystyle -1\leq x\leq 1\,} −11−x2{\displaystyle {\frac {-1}{\sqrt {1-x^{2}}}}} tan⁡y=x{\displaystyle \tan y=x\,} −π2<y<π2{\displaystyle -{\frac {\pi }{2}}<y<{\frac {\pi }{2}}\,} arctan⁡x=y{\displaystyle \arctan x=y\,} اعداد حقیقی 11+x2{\displaystyle {\frac {1}{1+x^{2}}}} csc⁡y=x{\displaystyle \csc y=x\,} −π2≤y≤π2,y≠0{\displaystyle -{\frac {\pi }{2}}\leq y\leq {\frac {\pi }{2}},y\neq 0\,} arccsc⁡x=y{\displaystyle \operatorname {arccsc} x=y\,} اعداد حقیقی −11+x2{\displaystyle {\frac {-1}{1+x^{2}}}} sec⁡y=x{\displaystyle \sec y=x\,} 0≤y≤π,y≠π2{\displaystyle 0\leq y\leq \pi ,y\neq {\frac {\pi }{2}}\,} arcsec⁡x=y{\displaystyle \operatorname {arcsec} x=y\,} 1≤xorx≤−1{\displaystyle 1\leq x\,or\,x\leq -1\,} 1x21−x−2{\displaystyle {\frac {1}{x^{2}{\sqrt {1-x^{-2}}}}}} cot⁡y=x{\displaystyle \cot y=x\,} 0<y<π{\displaystyle 0<y<\pi \,} arccot⁡x=y{\displaystyle \operatorname {arccot} x=y\,} 1≤xorx≤−1{\displaystyle 1\leq x\,or\,x\leq -1\,} −1x21−x−2{\displaystyle {\frac {-1}{x^{2}{\sqrt {1-x^{-2}}}}}}

کاربرد

توابع مثلثاتی کاربردهای قابل توجهی درون بسیـاری از علوم پایـه و مـهندسی دارند.

فضای برداری

در ریـاضیـات و فیزیک، از بردارها به منظور نشان یک کمـیت برداری (که دارای اندازه و جهت است) استفاده مـی‌شود. بسیـاری از کمـیت‌های اصلی فیزیک مانند مکان، نیرو و مـیدان دارای ماهیت برداری هستند. درون برخی محاسبات فضای برداری از توابع مثلثاتی استفاده مـی‌شود. به منظور نمونـه، ضرب داخلی دو بردار x و y را مـی‌توان بـه کمک قانونینوس‌ها بـه صورت زیر محاسبه کرد:[۵۹]

x⋅y=cos⁡(∠(x,y))⋅|x|⋅|y|{\displaystyle \mathbf {x} \cdot \mathbf {y} =\cos \left(\angle (\mathbf {x} ,\mathbf {y} )\right)\cdot |\mathbf {x} |\cdot |\mathbf {y} |}

برای محاسبه ضرب خارجی نیز مـی‌توان رابطه زیر را بـه کار برد:

x×y=sin⁡(∠(x,y))⋅|x|⋅|y|{\displaystyle \mathbf {x} \times \mathbf {y} =\sin \left(\angle (\mathbf {x} ,\mathbf {y} )\right)\cdot |\mathbf {x} |\cdot |\mathbf {y} |}

مختصات قطبی، استوانـه‌ای و کروی

نمایش دو نقطه درون دستگاه مختصات قطبی

توابع مثلثاتی، پایـهٔ تعریف دستگاه مختصات قطبی هستند کـه در ساده‌سازی بسیـاری از مسائل ریـاضیـات و فیزیک از جمله برخی انتگرال‌ها مؤثر است. درون این دستگاه مختصات، بـه جای طول و عرض (x,y) یک نقطه (که درون دستگاه مختصات دکارتی بـه کار مـی‌رود)، فاصلهٔ آن با مرکز و زاویـهٔ بردار گذرنده از مرکز و آن نقطه نسبت بـه خط افقی (r,θ) بـه عنوان مختصات یک نقطه درون نظر گرفته مـی‌شوند.[۶۰] تبدیل مختصات دکارتی بـه مختصات قطبی و برعبا استفاده از توابع مثلثاتی انجام مـی‌شود:[۶۱]

x=rcos⁡θ,y=rsin⁡θ{\displaystyle x=r\cos \theta ,y=r\sin \theta }

دستگاه‌های مختصات استوانـه‌ای[۶۲] و کروی[۶۳] کـه تعمـیم‌یـافتهٔ مختصات قطبی درون سه‌بعد هستند نیز بر مبنای توابع مثلثاتی شکل گرفته‌اند. از این دستگاه‌ها درون مسائلی مانند انتگرال‌های سه‌بعدی کـه دارای تقارن استوانـه‌ای یـا کروی هستند استفاده مـی‌شود.

اعداد مختلط

نمایش یک عدد مختلط درون مختصات قطبی

با استفاده از تعریف مختصات قطبی مـی‌توان اعداد مختلط را بـه صورت توابع مثلثاتی بیـان کرد:[۶۴]

z=|z|(cos⁡θ+isin⁡θ){\displaystyle z=|z|(\cos \theta +i\sin \theta )}

که درون آن، |z| اندازهٔ بردار z (فاصله از مبدأ)، θ زاویـهٔ آن با محور افقی، و i بیـانگر یکهٔ موهومـی است. افزون بر این، رابطهٔ مـیان تابع نمایی و تابع مثلثاتی توسط فرمول اویلر برقرار مـی‌شود:[۶۵]

eiθ=cos⁡θ+isin⁡θ{\displaystyle e^{i\theta }=\cos \theta +i\sin \theta }

که بر پایـهٔ آن، توابع سینوس وینوس بـه شکل توابع فرد و زوج متناظر بر حسب تابع نمایی نوشته مـی‌شوند:

sin⁡θ=eiθ−e−iθ2i{\displaystyle \sin \theta ={\frac {e^{i\theta }-e^{-i\theta }}{2i}}} cos⁡θ=eiθ+e−iθ2{\displaystyle \cos \theta ={\frac {e^{i\theta }+e^{-i\theta }}{2}}}

مشاهده مـی‌شود کـه مـی‌توانینوس را بـه عنوان جزء حقیقی و سینوس را بـه عنوان جزء مجازی تابع نمایی مختلط درون نظر گرفت. بـه بیـان ریـاضی:

cos⁡θ=Re⁡(eiθ){\displaystyle \cos \theta =\operatorname {Re} (e^{i\theta })} sin⁡θ=Im⁡(eiθ){\displaystyle \sin \theta =\operatorname {Im} (e^{i\theta })}

شکل توسعه‌یـافتهٔ فرمول اویلر، بـه عنوان فرمول دموآور شناخته مـی‌شود:[۶۶]

einθ=(cos⁡θ+isin⁡θ)n=cos⁡(nθ)+isin⁡(nθ){\displaystyle e^{in\theta }=(\cos \theta +i\sin \theta )^{n}=\cos(n\theta )+i\sin(n\theta )}

هم‌چنین با استفاده از تعریف بسط مکلورن به منظور توابع هذلولوی و مثلثاتی، مـی‌توان رابطه‌های زیر را کـه معادل با رابطه‌های بالا هستند، بـه دست آورد:

sin⁡z=∑n=0∞(−1)n(2n+1)!z2n+1=eiz−e−iz2i=sinh⁡(iz)i{\displaystyle \sin z=\sum _{n=0}^{\infty }{\frac {(-1)^{n}}{(2n+1)!}}z^{2n+1}={\frac {e^{iz}-e^{-iz}}{2i}}={\frac {\sinh \left(iz\right)}{i}}} cos⁡z=∑n=0∞(−1)n(2n)!z2n=eiz+e−iz2=cosh⁡(iz){\displaystyle \cos z=\sum _{n=0}^{\infty }{\frac {(-1)^{n}}{(2n)!}}z^{2n}={\frac {e^{iz}+e^{-iz}}{2}}=\cosh \left(iz\right)}

که درون آن‌ها i2=−۱. مـی‌توان توابع سینوس وینوس مختلط را برحسب اجزای حقیقی و مجازی آن‌ها نیز نوشت:[۶۷]

sin⁡(x+iy)=sin⁡xcosh⁡y+icos⁡xsinh⁡y{\displaystyle \sin(x+iy)=\sin x\cosh y+i\cos x\sinh y} cos⁡(x+iy)=cos⁡xcosh⁡y−isin⁡xsinh⁡y{\displaystyle \cos(x+iy)=\cos x\cosh y-i\sin x\sinh y}

این اتحاد، رابطهٔ مـیان توابع سینوس وینوس مختلط و توابع حقیقی (سینوس وینوس) و حقیقی هذلولوی (سینوس هذلولوی وینوس هذلولوی) آن‌ها را نشان مـی‌دهد.

نقشـه‌برداری

مثلثات، پایـهٔ بیشتر شیوه‌های نقشـه‌برداری است. زاویـه‌یـابی با دستگاه یـا بدون دستگاه، امتدادیـابی با روش ژیزمان، سیستم تصویر به منظور تبدیل تصویر از سطح بیضوی بـه سطح مستوی، ارتفاع‌یـابی با دستگاه ترازیـاب، پیمایش باز و بسته، طراحی قوس‌ها درون راهسازی و تبدیل‌های دوبعدی درون نقشـه‌برداری هوایی، بخشی از کاربردهای توابع مثلثاتی درون نقشـه‌برداری هستند.

برای نمونـه، درون مثلث‌سازی کـه یکی از روش‌های قدیمـی نقشـه‌برداری است، با استفاده از اندازه‌گیری زاویـهٔ یک نقطه نسبت بـه دو نقطه معین، مختصات آن نقطه را محاسبه مـی‌کنند کـه امروزه از این روش به منظور اندازه‌گیری سه‌بعدی نوری استفاده مـی‌شود. درون مثلث‌سازی از قانونینوس‌ها و قانون سینوس‌ها به منظور محاسبهٔ زاویـهٔ مثلث‌ها و تعیین دقیق موقعیت هر نقطه استفاده مـی‌شود.

پیمایش روشی به منظور نقشـه‌برداری یک محدودهٔ باز یـا بسته با استفاده از اندازه‌گیری زاویـه‌ها و فاصله‌ها است. از توابع مثلثاتی به منظور محاسبهٔ موقعیت ایستگاه‌ها استفاده مـی‌شود.[۶۸]

ناوبری

از توابع مثلثاتی درون زمـینـه‌های مختلف ناوبری استفاده مـی‌شود. به منظور نمونـه، تنظیم خط سیر کشتی‌ها و سایر شناورها بر پایـهٔ اجسام ثابت مانند فانوس دریـایی با بهره‌گیری از توابع مثلثاتی انجام مـی‌شود.[۶۹] هم‌چنین این توابع به منظور تعیین فاصلهٔ مـیان دو نقطه روی زمـین با درون نظر گرفتن کرویت زمـین بـه کار مـی‌روند. رابطهٔ زیر به منظور محاسبهٔ این فاصله مورد استفاده قرار مـی‌گیرد:

s=Rarccos⁡(sin⁡α1sin⁡α2+cos⁡α1cos⁡α2cos⁡ϕ){\displaystyle s=R\arccos(\sin \alpha _{1}\sin \alpha _{2}+\cos \alpha _{1}\cos \alpha _{2}\cos \phi )}

که درون آن، α۱ و α۲ عرض جغرافیـایی دو نقطهٔ مورد نظر و φ اختلاف طول جغرافیـایی مـیان دو نقطه است.[۷۰]

فیزیک نور

شکست نور درون هنگام عبور از یک محیط مادی بـه محیط مادی دیگر

بنیـادی‌ترین کاربرد توابع مثلثاتی درون نورشناسی، قانون اسنل است. این قانون کـه در پدیدهٔ شکست نور بـه کار مـی‌رود، رابطهٔ مـیان زاویـهٔ نور درون یک محیط و زاویـهٔ آن بعد از وارد شدن بـه یک محیط دیگر با ضریب شکست متفاوت را بیـان مـی‌کند:

sin⁡θsin⁡θ′=n′n{\displaystyle {\frac {\sin \theta }{\sin \theta ^{\prime }}}={\frac {n^{\prime }}{n}}}

که درون آن، n و 'n ضریب شکست و θ و 'θ زاویـهٔ پرتو نور محیط اول و دوم هستند. قانون اسنل، درون تعیین زاویـهٔ حد شکست و نیز درون شکست نور درون منشورها و عدسی‌ها بـه کار مـی‌رود. مسیر حرکت نور درون عبور از یک عدسی با استفاده از قانون اسنل تعیین مـی‌شود.

افزون بر شکست نور، از توابع مثلثاتی درون زمـینـه‌های دیگری از نورشناسی مانند تحلیل تداخل امواج، قطبیدگی و پراش درون دو شکاف استفاده مـی‌شود.[۷۱]

سری فوریـه و تبدیل فوریـه

توابع سینوس وینوس مانند چندجمله‌ای‌ها متعامد هستند و استقلال خطی دارند. از این رو مـی‌توان هر تابع (عموماً متناوب) را بر حسب یک سری از این توابع بـه صورت رابطهٔ زیر نوشت[۳۳] کـه سری فوریـه نامـیده مـی‌شود:[۷۲]

f(x)=a02+∑n=1∞(ancos⁡nx+bnsin⁡nx){\displaystyle f(x)={\frac {a_{0}}{2}}+\sum _{n=1}^{\infty }(a_{n}\cos nx+b_{n}\sin nx)}

برای توابع فرد، تنـها جملات تابع سینوس و برای توابع زوج، تنـها جملات تابعینوس و ضریب ثابت درون نظر گرفته مـی‌شوند.[۷۳]

تبدیل فوریـه، نوعی تبدیل انتگرالی هست که شکل توسعه یـافتهٔ سری فوریـه است. این تبدیل بـه صورت زیر تعریف مـی‌شود:[۷۴]

F(ω)=12π∫−∞∞f(t)e−iωtdt{\displaystyle F(\omega )={\frac {1}{\sqrt {2\pi }}}\int \limits _{-\infty }^{\infty }f(t)e^{-\mathrm {i} \omega t}\,dt}

که تابع نمایی با نمای مختلط توسط فرمول اویلر بـه توابع مثلثاتی تبدیل مـی‌شود. از تبدیل فوریـه درون حل معادلات دیفرانسیل جزئی از جمله معادلهٔ موج، تحلیل طیفی و پردازش سیگنال بهره مـی‌برند.[۷۵]

هم‌چنین درون ذخیره‌سازی تصویر با قالب JPEG از تبدیلینوس گسسته به منظور کاهش حجم تصویر با وجود حفظ نسبی کیفیت آن استفاده مـی‌کنند. درون این روش، تصویر بـه بلوک‌هایی با ابعاد یکسان تقسیم مـی‌شود و در هر بلوک، ضرایب چند جملهٔ نخست تبدیل فوریـه (که تعداد جمله‌ها بر پایـهٔ دقت تبدیل، انتخاب مـی‌شود) بر پایـهٔ رنگ همـهٔ نقطه‌های درون بلوک محاسبه مـی‌شوند.[۷۶]

حرکت نوسانی

نمایش ساخته شدن موج مربعی با برهم‌نـهی توابع نوسانی

فیزیک‌دانان به منظور توصیف حرکت هماهنگ ساده، از توابع سینوس وینوس استفاده مـی‌کنند. این حرکت، بسیـاری از پدیده‌های فیزیکی مانند حرکت جرم متصل بـه فنر،[۷۷] حرکت آونگی جسم معلق با یک طناب (پاندول ساده)،[۷۸] تحلیل مدار الکتریکی[۷۹] و حرکت دایره‌ای یکنواخت یک‌بعدی را مدل مـی‌کند. هم‌چنین توابع مثلثاتی درون مطالعهٔ توابع متناوب بـه کار مـی‌روند. ساختار موجی‌شکل توابع متناوب به منظور مدل‌سازی پدیده‌های رفت و برگشتی مانند نور، صدا و موج دریـا، مورد استفاده قرار مـی‌گیرد.

در شرایط عمومـی، مـی‌توان یک تابع متناوب (f(x را با سری فوریـه بـه صورت مجموع موج‌های سینوسی یـا موج‌هایینوسی بیـان کرد. اگر تابع سینوس یـاینوس را با φk نشان دهیم، بسط تابع متناوب (f(t بـه صورت زیر خواهد بود (از آن‌جایی کـه توابع متناوب عموماً بر حسب زمان تعریف مـی‌شوند، درون این‌جا بـه جای متغیر مکانی (x) از متغیر زمانی (t) استفاده مـی‌شود):

f(t)=∑k=1∞ckφk(t){\displaystyle f(t)=\sum _{k=1}^{\infty }c_{k}\varphi _{k}(t)}

برای نمونـه، موج مربعی را مـی‌توان با سری فوریـه زیر نشان داد:

fsquare(t)=4π∑k=1∞sin⁡((2k−1)t)2k−1{\displaystyle f_{\text{square}}(t)={\frac {4}{\pi }}\sum _{k=1}^{\infty }{\sin \left((2k-1)t\right) \over 2k-1}}

همان گونـه کـه در شکل روبرو دیده مـی‌شود، چند جملهٔ اول سری مـی‌توانند تقریب نسبتاً خوبی را ایجاد کنند.

فیزیک مکانیک

در فیزیک مکانیک، توابع مثلثاتی درون معادلات حرکت دوبعدی و سه‌بعدی کاربرد دارند. به منظور نمونـه، درون تحلیل تغییرات تناوبی درون سینماتیک و دینامـیک دورانی، معادلات تکانـه و تکانـهٔ زاویـه‌ای و پدیدهٔ برخورد، توابع مثلثاتی کاربرد دارند.[۵۹]

حرکت پرتابی یک ذره از مبدأ مختصات

یکی از آشناترین کاربردهای توابع مثلثاتی درون مکانیک، پدیدهٔ حرکت پرتابی هست که معادلات حرکت افقی و قائم آن بـه صورت زیر نوشته مـی‌شود:

x(t)=v0.tcos⁡θ{\displaystyle x(t)=v_{0}.t\cos \theta } y(t)=−12gt2+v0.tsin⁡θ{\displaystyle y(t)=-{\frac {1}{2}}gt^{2}+v_{0}.t\sin \theta }

که درون آن، x و y مختصات موقعیت ذره درون مدت t ثانیـه بعد از پرتاب با سرعت اولیـهٔ v0 هستند.

هم‌چنین مسیر و سرعت دو ذره بعد از برخورد کشسان مایل، با استفاده از توابع مثلثاتی بـه دست مـی‌آید.

برق و مخابرات

مجموع چند موج سینوسی را مـی‌توان با استفاده از جمع فازورها (بردارهای فاز) محاسبه کرد.

امروزه جریـان‌های متناوب درون صنعت برق کاربرد گسترده‌ای دارند و شکل رایج آن‌ها بـه صورت موج سینوسی است. از دلایل اصلی محبوبیت جریـان‌های متناوب نسبت بـه جریـان مستقیم درون صنعت بر مـی‌توان بـه امکان تبدیل سطح ولتاژِ جریـان‌های متناوب با استفاده از ترانسفورماتورها کـه به واسطهٔ آن مـی‌توان تلفات را به منظور انتقال درون مسافت‌های طولانی کاهش داد و نیز عدم نیـاز بـه استفاده از کموتاتور درون ژنراتورهای القایی اشاره کرد.[۸۰]

نیروگاه‌ها اغلب توان را درون به صورت سه‌فاز (سه ولتاژ سینوسی با اختلاف زاویـهٔ ‎۱۲۰°) تولید مـی‌کنند. شکل موج‌های ولتاژ و جریـان بـه منظور سادگی اغلب ایدئال و به صورت Vm=sin⁡(ωt+θv){\displaystyle V_{m}=\sin(\omega t+\theta _{v})} و Im=sin⁡(ωt+θi){\displaystyle I_{m}=\sin(\omega t+\theta _{i})} فرض مـی‌شوند و به تبع آن روابط مختلف، مثل توان لحظه‌ای، توان اکتیو، توان راکتیو، و… یـا مفاهیمـی مانند پیش‌فازی، پس‌فازی، زاویـهٔ توان و ضریب قدرت و … با تحلیل توابع مثلثاتی محاسبه و تعریف مـی‌شوند.[۸۱] برق ارائه‌شده بـه مشترکان خانگی با شکل موج سینوسی و عموماً درون ‌های ۵۰ یـا ۶۰ هرتز ارائه مـی‌شود.[۸۲]

در مدل‌سازی خطوط بلند انتقال نیرو، پارامترهای خط را توابع هذلولی مثلثاتی مدل‌سازی مـی‌کنند.[۸۳]

کاربرد موج‌های سینوسی درون برق بـه قدری گسترده‌است کـه برای تحلیل آن‌ها روش‌های خاصی کـه مؤثرتر هستند ابداع شده‌است.[۸۴] تحلیل فازور روشی هست که درون آن با استفاده از این خاصیت کـه مجموع جبری هر تعداد موج سینوسی با زاویـه‌ای یکسان و مشتق‌های مرتبه‌های مختلف آن‌ها همواره یک موج سینوسی با همان زاویـه‌ای خواهد بود، به منظور نمایش و تحلیل موج سینوسی تنـها از دامنـه و فاز آن استفاده مـی‌شود. با این کار به منظور به دست آوردن پاسخ حالت دائمـی سینوسی، بـه جای حل معادلهٔ دیفرانسیل، تنـها بـه حل معادلات جبری ساده نیـاز خواهد بود. با استفاده از این مفهوم مـی‌توان پاسخ حالت دائمـی سینوسی یک مدار خطی تغییرناپذیر با زمان را مستقیماً با حل شبکهٔ معادلی کـه بر حسب فازورهای ورودی، خروجی و فازور متغیرهای دیگر بیـان شده‌است با استفاده از روش‌های جبری بـه دست آورد.[۸۵]

در سیستم‌های مخابراتی، معمولاً کانال ارتباطی تنـها درون یک گسترهٔ ی خاص سیگنال‌ها را بـه خوبی منتقل مـی‌کند کـه در خارج از این گستره انتقال سیگنال ناممکن یـا همراه با افت شدید کیفیت است. بـه همـین دلیل به منظور فرستادن یک سیگنال درون مسافت‌های طولانی معمولاً آن را روی یک سیگنال بالای دیگر سوار مـی‌کنند کـه به این کار مدولاسیون گفته مـی‌شود.[۸۶]سیگنال حامل درون روش‌های مختلف مدولاسیون اغلب ذاتاً یک موج سینوسی است.[۸۷] به منظور مثال درون مدولاسیون دامنـهٔ سینوسی، سیگنال حاوی اطلاعات درون سیگنال حامل سینوسی ضرب (مدوله) مـی‌شود.[۸۸]

پانویس

  • ↑ دانتزیگ، توبیـاس. مـیراث یونان. ترجمـهٔ عباس گرمان. توکا، ۱۳۵۶. 
  • ↑ ۲٫۰۲٫۱۲٫۲۲٫۳۲٫۴ بویر، کارل. تاریخ حسابان. ترجمـهٔ عبدالحسین مصحفی. علمـی و فرهنگی، ۱۳۸۴. شابک ‎۹۶۴-۴۴۵-۶۹۸-X. 
  • ↑ استرویک، تاریخ فشرده ریـاضیـات، ۷۵.
  • ↑ استرویک، تاریخ فشرده ریـاضیـات، ۸۶.
  • ↑ ۵٫۰۵٫۱ استرویک، تاریخ فشرده ریـاضیـات، ۹۲.
  • ↑ استرویک، تاریخ فشرده ریـاضیـات، ۹۳.
  • ↑ قربانی، زندگینامـهٔ ریـاضیدانان دورهٔ اسلامـی از سدهٔ سوم که تا سدهٔ یـازدهم هجری، ۳۶۸.
  • ↑ Victor J. Katz. “The calculus of the trigonometric functions”. Historia Mathematica, November 1987, 311–324. doi:10.1016/0315-0860(87)90064-4. Archived from the original on 16 May 2015. 
  • ↑ علی‌اکبر دهخدا و دیگران، سرواژهٔ «جیب»، لغت‌نامـهٔ دهخدا (بازیـابی درون ۱۵ مـه ۲۰۱۵).
  • ↑ نوری، نیر. سهم ارزشمند ایران درون فرهنگ جهان. تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، ۱۳۷۵–۱۳۷۷. ۲۴۰. شابک ‎۹۶۴۶۲۷۸۲۰۵. 
  • ↑ کاکسفورد، اصول و کاربردهای مثلثات، ۵۳.
  • ↑ آدامز، حساب دیفرانسیل و انتگرال، جلد اول، ۱۴۶.
  • ↑ برای نمونـه:سیلورمن، حساب دیفرانسیل و انتگرال با هندسه تحلیلی، ۸۶–۸۷. و توماس، حسابان، ۵۰.
  • ↑ سیلورمن، حساب دیفرانسیل و انتگرال با هندسه تحلیلی، جلد اول، ۹۱.
  • ↑ ۱۵٫۰۱۵٫۱۱۵٫۲۱۵٫۳ توماس، حسابان، ۵۰.
  • ↑ توماس، حسابان، ۴۸.
  • ↑ ۱۷٫۰۱۷٫۱ سیلورمن، حساب دیفرانسیل و انتگرال با هندسه تحلیلی، ۸۹.
  • ↑ Lindeburg, Michael R. (2012), Civil Engineering Reference Manual for the PE Exam, Professional Publications, Inc., p. 78-7, ISBN 978-1-59126-380-7
  • ↑ کاکسفورد، اصول و کاربردهای مثلثات، ۲۸۵.
  • ↑ ۲۰٫۰۲۰٫۱۲۰٫۲ آبراموویچ و استگان، راهنمای توابع ریـاضی با روابط، نمودارها و جدول‌های ریـاضی، ۷۳.
  • ↑ ۲۱٫۰۲۱٫۱۲۱٫۲ توماس، حسابان، ۵۳.
  • ↑ توماس، حسابان، ۵۲.
  • ↑ ۲۳٫۰۲۳٫۱۲۳٫۲ Gowers, T., J. Barrow-Green and I. Leader. The Princeton Companion to Mathematics. Princeton University Press, 2010. 307–308. ISBN ‎978-1-4008-3039-8. Archived from the original on 16 May 2015. Retrieved 2015-05-05. 
  • ↑ Trigonometric functions. V.I. Bityutskov (originator), Encyclopedia of Mathematics.
  • ↑ توماس، حسابان، ۸۰۶.
  • ↑ آبراموویچ و استگان، راهنمای توابع ریـاضی با روابط، نمودارها و جدول‌های ریـاضی، ۷۴–۷۵.
  • ↑ توماس، حسابان، ۸۱۲.
  • ↑ ۲۸٫۰۲۸٫۱ Robin Green. "Faster Math Functions". pp. 6–7. Archived from the original (PDF) on 16 May 2015. Retrieved April 10, 2015.
  • ↑ بویس و دیپریما، معادلات دیفرانسیل مقدماتی و مسائل مقدار مرزی، ۱۸۷–۱۸۸.
  • ↑ سیلورمن، حساب دیفرانسیل و انتگرال با هندسه تحلیلی، ۲۲۷.
  • ↑ کرایـه‌چیـان، معادلات دیفرانسیل و کاربرد آن‌ها، ۱۹–۲۰.
  • ↑ آدامز، حساب دیفرانسیل و انتگرال، جلد اول، ۱۳۸.
  • ↑ ۳۳٫۰۳۳٫۱ توماس، حسابان، ۸۳۳–۸۳۵.
  • ↑ توماس، حسابان، ۹۹۶.
  • ↑ Olver, NIST Handbook of Mathematical Functions, 122.
  • ↑ سیلورمن، حساب دیفرانسیل و انتگرال با هندسه تحلیلی، جلد اول. تابع سینوس وینوس: ص. ۱۷۹؛ سایر تابع‌ها: صص. ۲۱۰–۲۱۱
  • ↑ آبراموویچ، راهنمای توابع ریـاضی با روابط، نمودارها و جدول‌های ریـاضی، ۷۷.
  • ↑ توماس، حسابان، ۵۵۴.
  • ↑ ۳۹٫۰۳۹٫۱۳۹٫۲۳۹٫۳ EG Wintucky. FORMULAS FOR nth ORDER DERIVATIVES OF HYPERBOLIC. AND TRIGONOMETRIC FUNCTIONS. NASA، Jul 19, 1971. 
  • ↑ بویس و دیپریما، معادلات دیفرانسیل مقدماتی و مسائل مقدار مرزی، ۳۷۶.
  • ↑ Kammler, D.W.. A First Course in Fourier Analysis. Cambridge University Press, 2008. ISBN ‎978-1-139-46903-6. Archived from the original on 16 May 2015. Retrieved 2015-05-12. 
  • ↑ Pivato, M.. Linear Partial Differential Equations and Fourier Theory. Cambridge University Press, 2010. 243. ISBN ‎978-0-521-19970-4. Archived from the original on 16 May 2015. Retrieved 2015-05-10. 
  • ↑ Kantabutra, Vitit (1996). "On hardware for computing exponential and trigonometric functions". IEEE Trans. Computers. 45 (3): 328–339.
  • ↑ Brent, Richard P. (1976). "Fast Multiple-Precision Evaluation of Elementary Functions". J. ACM. 23 (2): 242–251. Archived from the original on 16 May 2015. Unknown parameter |month= ignored (help)
  • ↑ سیلورمن، حساب دیفرانسیل و انتگرال با هندسه تحلیلی، جلد اول، ۸۸.
  • ↑ کاکسفورد، اصول و کاربردهای مثلثات، ۱۵۲–۱۵۴.
  • ↑ کاکسفورد، اصول و کاربردهای مثلثات، ۱۵۸–۱۵۹.
  • ↑ کاکسفورد، اصول و کاربردهای مثلثات، ۱۶۷–۱۶۸.
  • ↑ سیلورمن، حساب دیفرانسیل و انتگرال با هندسه تحلیلی، جلد اول، ۱۰۵–۱۰۶.
  • ↑ سیلورمن، حساب دیفرانسیل و انتگرال با هندسه تحلیلی، جلد اول، ۱۳۸.
  • ↑ سیلورمن، حساب دیفرانسیل و انتگرال با هندسه تحلیلی، جلد اول، ۱۷۹–۱۸۰.
  • ↑ Olver, NIST Handbook of Mathematical Functions, 116.
  • ↑ کاکسفورد، اصول و کاربردهای مثلثات، ۱۸۹–۱۹۰.
  • ↑ کاکسفورد، اصول و کاربردهای مثلثات، ۱۹۴–۱۹۵.
  • ↑ کرایـه‌چیـان، معادلات دیفرانسیل و کاربرد آن‌ها، ۲۳۴–۲۳۵.
  • ↑ نووسلو، مثلثات مستقیم‌الخط و کروی، ۳۲۲–۳۲۳.
  • ↑ سیلورمن، حساب دیفرانسیل و انتگرال با هندسه تحلیلی، جلد اول، ۴۶۵–۴۷۴.
  • ↑ کاکسفورد، اصول و کاربردهای مثلثات، ۲۴۴، ۲۴۵، ۲۵۱.
  • ↑ ۵۹٫۰۵۹٫۱ هالیدی، رسنیک و کرین، فیزیک.
  • ↑ توماس، حسابان، ۷۱۴.
  • ↑ توماس، حسابان، ۷۱۶.
  • ↑ آدامز، حساب دیفرانسیل و انتگرال، جلد دوم، ۳۹۴–۳۹۶.
  • ↑ آدامز، حساب دیفرانسیل و انتگرال، جلد دوم، ۳۹۶–۴۰۱.
  • ↑ توماس، حسابان، AP-17.
  • ↑ آبراموویچ و استگان، راهنمای توابع ریـاضی با روابط، نمودارها و جدول‌های ریـاضی، ۱۶.
  • ↑ آبراموویچ و استگان، راهنمای توابع ریـاضی با روابط، نمودارها و جدول‌های ریـاضی، ۷۴.
  • ↑ Mathews, J.H. and R.W. Howell. Complex Analysis for Mathematics and Engineering. Jones and Bartlett, 2006. 178–179. ISBN ‎978-0-7637-3748-1. Retrieved 2015-05-18. 
  • ↑ عاصی، محمدرضا. نقشـه‌برداری (ژئوماتیک). ویرایش چهارم. انتشارات علمـی دانشگاه ضنعتی شریف، ۱۳۸۸. شابک ‎۹۷۸-۹۶۴-۲۰۸-۰۰۸-۳. 
  • ↑ کاکسفورد، اصول و کاربردهای مثلثات، ۶۶–۶۷.
  • ↑ کاکسفورد، اصول و کاربردهای مثلثات، ۲۵۶–۲۵۷.
  • ↑ جنکینز، فرانسیس ای. و هاردی ای. وایت. مبانی اپتیک. ترجمـهٔ بابک حقیقی. نشر مرندیز، ۱۳۸۹. شابک ‎۹۷۸-۶۰۰-۱۰۶-۰۵۶-۴. 
  • ↑ Bary، A Treatise on Trigonometric Series، 43.
  • ↑ Bary، A Treatise on Trigonometric Series، 50.
  • ↑ Weisstein, Eric W.. “Fourier Transform”. Mathworld. Archived from the original on 16 مـه 2015. Retrieved May 16, 2015. 
  • ↑ Gerald B Folland (2009). "Convergence and completeness". Fourier Analysis and its Applications (Reprint of Wadsworth & Brooks/Cole 1992 ed.). American Mathematical Society. p. 225-234. ISBN 0-8218-4790-2. Archived from the original on 16 May 2015.
  • ↑ "(JPEG (Transform Compression". The Scientist and Engineer's Guide to Digital Signal Processing. Archived from the original on 16 May 2015. Retrieved March 29, 2015. line feed character in |website= at position 38 (help)
  • ↑ بویس و دیپریما، معادلات دیفرانسیل مقدماتی و مسائل مقدار مرزی، ۲۳۰–۲۳۹.
  • ↑ کرایـه‌چیـان، معادلات دیفرانسیل و کاربرد آن‌ها، ۱۶۶–۱۶۹.
  • ↑ برای نمونـه بویس و دیپریما، معادلات دیفرانسیل مقدماتی و مسائل مقدار مرزی، ۲۴۰–۲۴۱.
  • ↑ سعادت، بررسی سیستم‌های قدرت (جلد اول)، ۱.
  • ↑ سعادت، «اصول مقدماتی»، بررسی سیستم‌های قدرت (جلد اول)، ۱۹–۶۰.
  • ↑ سعادت، بررسی سیستم‌های قدرت (جلد اول)، ۱–۲.
  • ↑ سعادت، بررسی سیستم‌های قدرت (جلد اول)، ۱۹۸.
  • ↑ دسور و کوه، نظریـه اساسی مدارها و شبکه‌ها - جلد اول، ۴۱۱.
  • ↑ دسور و کوه، نظریـه اساسی مدارها و شبکه‌ها - جلد اول، ۴۱۴–۴۳۱.
  • ↑ اوپنـهایم ، ویلسکی و نواب، «سیستم‌های مخابراتی»، سیگنالها و سیستم‌ها، ۵۲۷.
  • ↑ Mahalik, Sensor Networks and Configuration: Fundamentals, Standards, Platforms, and Applications, 487.
  • ↑ اوپنـهایم ، ویلسکی و نواب، «سیستم‌های مخابراتی»، سیگنالها و سیستم‌ها، ۵۲۸.

    • منابع

    • آدامز، رابرت. حساب دیفرانسیل و انتگرال، جلد اول. ترجمـهٔ سید حسین اورعی. انتشارات دانشگاه فردوسی مشـهد، ۱۳۸۸. شابک ‎۹۶۴-۳۸۶-۰۱۵-۹. 
    • آدامز، رابرت. حساب دیفرانسیل و انتگرال، جلد دوم. ترجمـهٔ سید حسین اورعی. انتشارات دانشگاه فردوسی مشـهد، ۱۳۸۸. شابک ‎۹۶۴-۳۸۶-۰۶۸-X. 
    • استرویک، درک. تاریخ فشرده ریـاضیـات. ترجمـهٔ غلامرضا برادران خسروشاهی، حشمت‌الله کامرانی. نشر نو، ۱۳۶۶. 
    • بویس، ویلیـام ای. و ریچارد سی. دیپریما. معادلات دیفرانسیل مقدماتی و مسائل مقدار مرزی. ج. اول. ترجمـهٔ علی‌اکبر عالم‌زاده. ویرایش هفتم. انتشارات علمـی و فنی، ۱۳۸۴. شابک ‎۹۶۴-۶۲۱۵-۳۵-۶. 
    • سیلورمن، ریچارد. حساب دیفرانسیل و انتگرال با هندسه تحلیلی، جلد اول. ترجمـهٔ علی‌اکبر عالم‌زاده. انتشارات ققنوس، ۱۳۸۶. شابک ‎۹۷۸-۹۶۴-۳۱۱-۰۰۵-۵. 
    • قربانی، ابوالقاسم. زندگینامـهٔ ریـاضیدانان دورهٔ اسلامـی از سدهٔ سوم که تا سدهٔ یـازدهم هجری. چاپ دوم. تهران: مرکز نشر دانشگاهی، ۱۳۷۵. شابک ‎۹۶۴-۰۱-۰۸۱۷-۰. 
    • کاکسفورد، آرتور. اصول و کاربردهای مثلثات. ترجمـهٔ عادل ارشقی. انتشارات رسا، ۱۳۷۰. 
    • کرایـه‌چیـان، علی‌اصغر. معادلات دیفرنسیل و کاربرد آن‌ها. انتشارات دانشگاه فردوسی مشـهد، ۱۳۸۶. شابک ‎۹۶۴-۶۳۳۵-۱۳-۶. 
    • لیت‌هولد، لوئیس. حساب دیفرانسیل و انتگرال با هندسه تحلیلی. ترجمـهٔ علی‌اکبر عالم‌زاده. چاپ سی‌ام. تهران: علوم نوین، ۱۳۸۷. شابک ‎۹۷۸-۹۶۴-۶۱۳۳-۰۳-۷. 
    • نووسلو، سرگی ایوسیفویچ. مثلثات مستقیم‌الخط و کروی. ترجمـهٔ پرویز شـهریـاری. انتشارات امـیرکبیر، ۱۳۶۵. 
    • هالیدی، دیوید، رابرت رسنیک و کنت اس. کرین. فیزیک. ج. اول، مکانیک. ترجمـهٔ محمد بایگی. ویرایش پنجم. مرکز نشر دانشگاهی، ۱۳۸۸. شابک ‎۹۶۴-۵۷۷۷-۵۵-۰. 
    • سعادت، هادی. بررسی سیستم‌های قدرت (جلد اول). ترجمـهٔ احد کاظمـی، شـهرام جدید و حیدرعلی شایـانفر. دانشگاه علم و صنعت ایران، مرداد ۱۳۹۲. شابک ‎۹۶۴-۴۵۴-۳۹۴-۷. 
    • دسور، چارلز و ارنست کوه. نظریـه اساسی مدارها و شبکه‌ها - جلد اول. ترجمـهٔ پرویز جبه دارمارالانی. دانشگاه تهران، مرداد ۱۳۹۲. شابک ‎۹۷۸-۹۶۴-۰۳-۴۲۴۸-۰. 
    • اوپنـهایم، آلن، آلن ویلسکی و حمـید نواب. سیگنالها و سیستم‌ها. ترجمـهٔ محمود دیـانی. نص، ۱۳۸۴. شابک ‎۹۶۴-۶۲۶۴-۲۸-X. 
    • Abramowitz, M. and Stegun, I. A.. Handbook of Mathematical Functions with Formulas, Graphs, and Mathematical Tables, 9th printing. New York: Dover, 1972. 16. ISBN ‎978-0486612720. 
    • Bary, N. K.. A Treatise on Trigonometric Series. vol. I. New York: The Macmillan Company, 1964. 
    • Thomas, George B. Jr. Calculus. Pearson, 2009. ISBN ‎0-321-58799-5. Archived from the original on 16 May 2015. 
    • Olver, F.W.J.. NIST Handbook of Mathematical Functions. Cambridge University Press, 2010. ISBN ‎978-0-521-19225-5. Archived from the original on 16 May 2015. Retrieved 2015-05-10. 
    • Mahalik, N.P.. Sensor Networks and Configuration: Fundamentals, Standards, Platforms, and Applications. Springer Berlin Heidelberg, 2007. ISBN ‎978-3-540-37366-7. Archived from the original on 16 May 2015. Retrieved 2015-05-16. 

    پیوند بـه بیرون

    در ویکی‌کتاب کتابی با عنوان: توابع مثلثاتی وجود دارد.
    • پرونده‌های رسانـه‌ای مربوط بـه توابع مثلثاتی درون ویکی‌انبار 
    • «مثلثات». مکتب خونـه. بایگانی‌شده از نسخهٔ اصلی درون ۱۶ مـه ۲۰۱۵. بازبینی‌شده درون ۲۰۱۵-۰۴-۰۷. 
    • ن
    • ب
    • و
    ستاره‌شناسی درون دوران اسلامـی
      ستاره
    شناسان
    سدهٔ ۸ام
    • احمد نـهاوندی
    • فضل پسر نوبخت
    • ابراهیم فزاری و محمد بن ابراهیم فزاری
    • ماشاالله بن اطهری
    • یعقوب بن طارق
    سدهٔ ۹ام
    • ابومعشر بلخی
    • ابوسعید جرجانی
    • ابن کثیر فرغانی
    • ابویوسف کندی
    • ابوعبدالله محمد بن عیسی ماهانی
    • حجاج بن یوسف بن مطر
    • حبش حاسب
    • علی بن عیسای اسطرلابی
    • بنوموسی
    • ابوالعباس ایرانشـهری
    • خالد پسر عبدالمالک
    • محمد بن موسی خوارزمـی
    • سهل بن بشر
    • ثابت بن قره
    • ابوسعید ضریر گرگانی
    سدهٔ ۱۰ام
    • عبدالرحمان صوفی
    • ابومحمود حامدبن خضر خجندی
    • ابوجعفر خازن خراسانی
    • ابوسهل بیژن کوهی
    • ابوالوفای بوزجانی
    • احمد بن یوسف
    • بتانی
    • القبیصی
    • ابوالعباس نیریزی
    • ابوحامد صاغانی
    • ابن یونس مصری
    • ابراهیم بن سنان
    • ابوالفضل هروی
    • حاسب طبری
    سدهٔ ۱۱ام
    • بونصر منصور
    • ابوریحان بیرونی
    • ابن زرقالی
    • ابن هیثم
    • ابن سینا
    • ابن صفار
    • کوشیـار گیلانی
    • صاعد اندلسی
    • ابوسعید سجزی
    • ابوحاتم مظفر اسفزاری
    سدهٔ ۱۲ام
    • بطروجی
    • بهاءالدین مروزی
    • خازنی
    • سموأل بن یحیی مغربی
    • ابی الصلت
    • انوری
    • ابن کماد
    • جابر بن افلح
    • خیـام
    • شرف‌الدین طوسی
    سدهٔ ۱۳ام
    • ابن بناء
    • ابن هائم
    • جمال‌الدین بخاری
    • محی‌الدین مغربی
    • خواجه نصیرالدین طوسی
    • قطب‌الدین شیرازی
    • شمس‌الدین سمرقندی
    • زکریـای قزوینی
    • ابن ابی الشکر
    • مؤیدالدین اوردی
    • اثیرالدین ابهری
    • محمد بن ابوبکر فارسی
    سدهٔ ۱۴ام
    • ابن شاطر
    • شمس‌الدین خلیلی
    • ابوالعقول
    • نظام‌الدین حسن نیشابوری
    سدهٔ ۱۵ام
    • علی‌بن محمد سمرقندی (ملاعلی قوشچی)
    • بدرالدین عبدالواجد
    • غیـاث‌الدین جمشید کاشانی
    • قاضی‌زاده رومـی
    • الغ‌بیگ
    • سبط ماردینی
    • شـهاب‌الدین بن مجدی
    • ابواسحاق کوبنانی
    سدهٔ ۱۶ام
    • مولانا عبدالعلی بیرجندی
    • شیخ بهایی
    • پیری رئیس
    • تقی‌الدین محمد بن معروف
    سدهٔ ۱۷ام
    • Yang Guangxian (en)
    • احمد خانی
    آثار
    • عجایب‌المخلوقات
    • نام ستاره‌ها درون زبان عربی
    • کتاب المناظر
    • رسائل اخوان الصفا
    • گاه‌شماری هجری قمری
    • نقشـه آسمان
    • نزهة المشتاق فی اختراق الآفاق
    • التفهیم
    زیج
    • زیج آلفونسو
    • سالنما
    • جدول نجومـی
    • صورالکواکب
    • کاتالوگ ستاره‌ای
    • زیج تولد
    • توابع مثلثاتی
    • زیج ایلخانی
    • زیج سلطانی
    • سلم‌السماء
    ابزارها
    • آلیداد
    • رایـانـه قیـاسی
    • روزنـه
    • حلقه‌دار
    • اسطرلاب
    • ساعت نجومـی
    • گلوب آسمانی
    • گلباد
    • قطب‌نما
    • صفحه جهت‌یـاب
    • دیوپترا
    • حلقه استوایی
    • استوانما
    • کره جغرافیـایی
    • کاغذ مـیلیمتری
    • ذره‌بین
    • سازال دیواری
    • اسطرلاب ناوبری
    • سحابی
    • جهان‌نمای مسطح
    • ربع (ابزار)
    • چارک
    • سدس
    • مقیـاس ارتفاع
    • چرخه ستاره‌یـاب
    • ساعت آفتابی
    • تلسکوپ
    • سه‌شاخ/ذات‌الشعبتین
    مفاهیم
    • مقنطر/دایرهٔ ارتفاع
    • اوج و حضیض
    • اخترفیزیک
    • انحراف محوری
    • سمت
    • مکانیک سماوی
    • کره‌های آسمانی
    • مدار دایروی
    • فلک تدویر
    • حرکت انتقالی زمـین
    • حرکت وضعی زمـین
    • خروج از مرکز مداری
    • دایرةالبروج
    • مدار بیضی
    • اکوانت
    • کهکشان
    • زمـین‌مرکزی
    • انرژی پتانسیل
    • گرانش
    • خورشیدمرکزی
    • کیـهان‌شناسی اسلامـی
    • مـهتاب
    • فرضیـه چندجهانی
    • دیدگاه مسلمانان درباره ستاره‌بینی
    • انحراف محوری
    • اختلاف‌منظر
    • حرکت تقدیمـی
    • حرکت تی
    • قبله
    • اوقات شرعی
    • وزن مخصوص
    • زمـین مدور
    • نور ستاره
    • Sublunary sphere
    • نور سفید خورشید
    • ابرنواختر
    • کرانداری زمانی
    • نوسان حرکت تقدیمـی
    • مثلث‌سازی
    • جفت طوسی
    • گیتی
    مراکز
    • دانشگاه الازهر
    • دارالحکمـه
    • بیت‌الحکمـه
    • ستاره‌شناسی درون دوران اسلامـی
    • رصدخانـه تقی‌الدین استانبول
    • مدرسه (اسلام)
    • رصدخانـه مراغه
    • رصدخانـه
    • بنیـاد پژوهشی
    • رصدخانـه الغ‌بیگ
    • مسجد اموی دمشق
    • دانشگاه قرویین
    تأثیرپذیرفته
    • ستاره‌شناسی بابلی
    • ستاره‌شناسی قبطی
    • ستاره‌شناسی یونانی
    • ستاره‌شناسی هندی
    تأثیرگذاشته
    • ستاره‌شناسی بیزانسی
    • ستاره‌شناسی چینی
    • ستاره‌شناسی اروپایی
    • ستاره‌شناسی هندی
    • ن
    • ب
    • و
    توابع ریـاضی
    مفاهیم
    تابع یک بـه یک، تابع پوشا، تابع زوج و فرد، تابع تحلیلی، تابع برداری، تابع پیوسته، تابع مشتق‌پذیر، تابع یکنوا
    x ↦ f(x)
    توابع متعارف
    تابع ثابت، تابع همانی، تابع علامت، توابع چندجمله‌ای، توابع گویـا، توابع مثلثاتی، تابع نمایی (تابع هذلولوی)، قدر مطلق، لگاریتم
    توابع مثلثاتی
    سینوس، کسینوس، تانژانت، کتانژانت، توابع وارون مثلثاتی، فهرست انتگرال توابع مثلثاتی، مشتق توابع مثلثاتی
    توابع خاص
    تابع بسل، تابع لژاندر، تابع پله‌ای، تابع گاما، تابع خطا، تابع چبیشف، تابع گرین، دلتای دیراک، تابع زتای ریمان، تابع هیون، تابعسی، تابع دیریکله
    برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=توابع_مثلثاتی&oldid=22278770»



    [نام چند بنای تاریخی که در ساخت ان از تقارن استفاده]

    نویسنده و منبع | تاریخ انتشار: Sun, 18 Nov 2018 21:02:00 +0000


    نام چند بنای تاریخی که در ساخت ان از تقارن استفاده

    نمادهای ایرانی(خط فارسی و نقاشی) درون معماری های فاخرهند ثبت ...

    یک نقاشی  قاجاری از شکارگاه فتحعلی شاه بر دیوارگنبد کاخ ریـاست جمـهوری هند با اشعار فارسی.

    یک تابلو نقاشی ایرانی درون کاخ ریـاست جمـهوری هند با اشعار فارسی

    هر سلسله  حکومتی قدرتمند و طولانی از خود آثار هنری، نام چند بنای تاریخی که در ساخت ان از تقارن استفاده معماری و فرهنگی و تمدنی برجای مـی گذارد درون اینکه این تمدن را حتما به آن سلسه حکومتی منسوب کرد و یـا بـه قوم و زبان آن حکومت و یـا مذهب آن حکومت و یـا بـه فرد خاصی از آن حکومت اختلاف وجود دارد اما رایج تر منسوب آن بـه سلسه حکومتی هست مثلا آثار دوره صفوی و یـا آثار دوره گورکانی بیشتر مرسوم است. نام چند بنای تاریخی که در ساخت ان از تقارن استفاده بنا براین درون دوره گورکانیـان هند کـه خود از فارس زبانان ناحیـه شرق خراسان بزرگ بودند و علاقه فراوانی بـه هنر و معماری صفوی و زبان فارسی داشتند آثار ارزشمندی بجای مانده کـه در این مقاله بـه آنـها آثار گورکانی هند لقب خواهیم داد. نام چند بنای تاریخی که در ساخت ان از تقارن استفاده علاوه بر اینـها درون سالن پارلمان هند و در ایوانـهای کاخ ریـاست جمـهوری هند(دوره استعمار) نقاشی ها و اشعار فارسی بسیـار زیبایی ترسیم شده یک نقاشی زیبا از شکارگاه فتحعلی شاه درون کاخ ریـاست جمـهوری نشان مـی دهد کـه روابط  فرهنگی سیـاسی هند و ایران درون دوره قاجار و پس از گورکانیـان نیز بسیـار نزدیک بوده است.

       نفوذ فرهنگ و زبان فارسی درون هند که تا حدی عمـیق و گسترده ‌بوده هست که حتی انگلیسی‌ها کـه فرهنگ و زبان فارسی را بـه درستی یکی از عوامل ضد سلطه خود درون هند تلقی مـی‌د، وادار شدند اهمـیت آن را بشناسند و این احساس حتی بعد از استقلال نیز ادامـه یـافت.

    بریتانیـایی ها به منظور آموزش فارسی به‌ مقامات خود درون هند، دانشکده‌ای درون کلکته احداث د که تا این مقامات بتوانند درون اداره حکومت از مدارک و اسنادی کـه همـه آنـها بـه ‌فارسی بود، استفاده کنند.

    همچنین بعضی از اینـها از ‌های خود خواستار شدند کـه کتاب‌هایی را بـه ویژه درباره تاریخ هند به‌فارسی تألیف کنند.

    اولین نخست وزیر هند پاندیت جواهرلعل نـهرو درون کتاب معروف خود به‌نام «کشف هند» (Discovery of India) نظر داده است: نام چند بنای تاریخی که در ساخت ان از تقارن استفاده درون مـیان ملت‌ها و نژادهای بسیـار کـه با هندوستان تماس داشتند و در زندگانی و فرهنگ هند نفوذ کرده‌اند، قدیمـی‌ترین و با دوام‌ترین آنـها، ایرانیـان هستند. درون نتیجه روابط نزدیکی هند و ایران و تأثیر فرهنگ فارسی درون این کشور، فرهنگی جدید به‌وجود آمد کـه آن را فرهنگ مشترک تلقی مـی‌کنند.

    تاج محل  اگرا

    ساختمان آرامگاهی  کـه در آن زمان 40 مـیلیون روپیـه هزینـه درون بر داشت. و از سوی منتقدان و حتی فرزند ارشد شاه نماد اسراف کاری و بدعت و خرافه پرستی و شرک تلقی مـی شد امروزه بزرگترین منبع درآمد توریستی دولت هند است. و بزرگترین نماد عشق محبت و وفاداری درون جهان تلقی مـی شود و از عجایب هفتگانـه ثبت شده درون یونسکو و مـیراث جهانی است. اورنگ زیب پسر شاه جهان   (1658-1707)  بخاطر ساخت همـین آرامگاه بر ضد پدر کودتا کرد و پدر را هشت سال و تا زمان مرگ زندانی کرد . اتهام پدر اسرافکاری – کارهای شرک آمـیز و خلاف شریعت اسلام بود.  اورنگ زیب بسیـاری از نمادها و مظاهر هنری  مانند مجسمـه های فیل و مجسمـه های اله های هندی را کـه شرک آمـیز مـی دانست نابود کرد او برخلاف پدر تعصب شدید سنی  داشت  اما شاه جهان فردی متعصب  نبود او درون مذهب هم شیعی بود و هم سنی  درون اطراف او هنرمندان شیعی زیـادی بودند بسیـاری از اطرافیـان او مسلک صوفی گرایـانـه داشتند کـه با آیین سلفی سنی درون تعارض بود. او درون آخر عمر علاقه شدیدی بـه کارهای هنری نشان مـی داد او تصمـیم گرفت به منظور همسر ی کـه او را بی نـهایت دوست مـی داشت آرامگاه باشکوهی بسازد طرح اولیـه تقلید از آرامگاه همایون شاه دهلی بود خود بنای آرامگاه همایون را معماران ایرانی ساخته بودند اما بنای آگرا با بهترین و گرانترین سنگها ساخته شد کـه هزینـه هایی سرسام آور داشت. سنگتراشی ها و برجسته کاری های سنگی ، گل های برجسته روی سنگ مرمر، نوشته های بریده شده با سنگ و در رنگهای مختلف زیبایی تاج محل را درون زمان خود بی نظیر کرد.  

    شاه جهان اگر چه به منظور بدست آوردن زیبا رویی بنام ارجمند بانو مرتکب قتل شد اما سعی کرد خطاهای خود را جبران کند. او قصد داشت یک تاج محل دومـی هم تماما با سنگ سیـاه به منظور خودش درون روبروی تاج محل سفید درون کنار رود یمنا (جمنا) بسازد او خود را بخاطر جفای و ظلمـی کـه برای بدست آوردن ارجمند بانو مرتکب شده بود بنده ای روسیـاه مـی دانست. ارجمند بانو فردی کـه قربانی زیبایش شد و برابر گزارش ها او هرگز علاقه ای بـه دنیـای حکام و قدرتمداران نداشت و از سیـاست بی زار بود او بیشتر بـه امور خیریـه علاقه داشت که تا به دسیسه های درباری و حکومتی. چون این دسیسه های درباری بود کـه شوهر اول او را قربانی کرده بود. و اگر چه او را بـه مقام بانوی اول هندوستان و بانوی ممتاز  رساند اما او روحی بشدت آزرده خاطر داشته است. بـه خاطر قتل شوهرش بدست عوامل شاهزاده خرم (شاه جهان) .

     رابیند رانات تاگور، شاعر و اندیشمند بنگالی هند تاج محل را “قطره اشکی بر رخسار تاریخ” نامـیده است. همسر یک افسر بریتانیـایی درون قرن نوزدهم مـیلادی نوشته بود: “اگر قرار هست برای من هم تاج محلی دیگر بسازند، حاضرم فردا بمـیرم”.ادوین آرنولد”، شاعر انگلیسی، درون توصیف تاج محل مـی نویسد: “این ساختمان بـه مانند دیگر بناها، صرفا یک کار معماری نیست، بلکه روی سنگ های زنده آن اشتیـاق و علاقه شدید عاشقانـه یک امپراتور حک شده است.” و جهانیـان تاج محل را بـه عنوان یکی از هفت عجایب دنیـا شناخته اند.

    داستان بنای این مجموعه عمارات مجلل کـه در وسط آن گنبد تاج محل چون نگینی مـی درخشد، بر ارزش تاریخی این شاهکار هنری افزوده است. تاج محل، درون واقع، باشکوه ترین هدیـه یک شاه بـه همسر از دست رفته اش هست و پایـه های آن بر عشق وافر شاه جهان گورکانی بـه ارجمند بانوی (ایرانی تبار ) استوار است

    ارجمند بانو یکی از اشراف ایرانی با نام عبدالحسن آصف خان و متولد شـهر آگرای هند بود. “نور جهان”، کـه ارجمند بانو  و همسر محبوب جهانگیر شاه گورکانی (پدر شـهزاده خرم )  بود  سرگذشت نور جهان  که خود قصه شنیدنی مفصلی  دارد درون سیـاست و دولتداری هم نقش بارزی داشت.

    نورجهان هنگامـیکه تنـها یکسال داشت بـه همراه خانواده اش بـه هند مـهاجرت کرد و مادرش به منظور رهایی از رنج سفر او را درون آب انباری رها کرد کاروان مسافرانی یزدی کـه بعد از او آن مسیر را پیمودند کودک را زنده یـافته با خود همراه بردند و در نـهایت درون دهلی او بـه خانواده خود ملحق شد.

    شاهزاده خرم پسر جهانگیر شاه کـه در آتش عشق ارجمند بانو مـی سوخت، بنا بـه ضوابط سلطنتی با دو زن دیگر ازدواج کرد کـه اولی نیز از بستگان دربار صفوی ایران بود. اما خرم بعد از پنج سال انتظار بـه وصلت ارجمند بانو رسید.

    او بعد از مراسم عروسی اعلام کرد کـه عروس تازه از سایر زنان دربار برتر و “ممتاز محل” است. ازآن بـه بعد ارجمند بانو با همـین نام و پسوند “بیگم” خطاب مـی شد. بـه نوشته یک تاریخ نگار دربار گورکانی هند کـه با نام “قزوینی” از او یـاد مـی شود، پیوند شاهزاده با دو همسر دیگرش تنـها حکم زناشویی معمولی را داشت و “خرم” هیچ زن دیگری را شایسته محبت و شیفتگی ای کـه نثار ممتاز محل مـی کرد، نمى دانست.

    شاه جهان و ممتازمحل درون سال ۱۶۱۲ ازدواج د و ۱۸ سال با یکدیگر زندگی د. سال ١۶٢٨ شاهزاده خرم بر تخت طاووس هند نشست و به “شاه جهان” ملقب شد. ارجمندبانو ممتاز محل نمى خواست بـه مانند قدرتمندش درون امور اداری و سیـاسی دستی داشته باشد. درون عوض فهرست نام های زنان بیوه و کودکان یتیم را ترتیب مـی داد و از شوهرش مـی خواست کـه به نیـازهای آنـها رسیدگی کند و برای خانواده های بینوا نفقه تعیین مـی کرد. او نیز مانند شاه جهان بـه هنر و معماری علاقه داشت و در ساماندهی یک باغ  پارسی درون کرانـه رود یـامونا درون شـهر آگرا، جایی کـه سرانجام محل آخرت او و تاج محل شد، نقش داشت.

    ممتاز محل همسر دوم شاه‌جهان بود کـه در ۱۷ جون ۱۶۳۱ مـیلادی درون یکی از حمله‌های جنگی، شاه‌جهان ممتاز محل را کـه بسیـار دوست مـی‌داشت همراه بود. او باردار و در ماه‌های آخر بارداری بود. این نوزاد چهاردهمـین فرزندی بود کـه ممتازمحل به‌دنیـا آورد و بود کـه نامش را «گوهره‌بیگم» گذاشتند. اما ممتازمحل درون اثر وضع حمل جان باخت. تنـها 7 فرزند او زنده ماندند.  هنگام درگذشت «ممتاز محل» ۳۹ سال بیش نداشت . گفته شده  کـه او  به شاه جهان چهار وصیت کرد کـه یکی از آنـها ساختن آرامگاهی بی همتا به منظور او بود. اما این موضوع صحیح بنظر نمـی رسد درون واقع این اراده خود شاه جهان بود کـه تصمـیم گرفت چنان آرامگاهی با شکوه بسازد.

     

    سوگ واری و پرسه داری

    به نوشته تاریخ نگاران، شاه جهان درون پی درگذشت محبوب ترین همراه زندگی اش خلعت شاهانـه اش را بـه عبای سفید عوض کرد و یک سال سوگوار و پرسه دار بود. شاهی کـه قبلا به منظور توسعه دامنـه سلطنتش خون فراوانی ریخته بود، گوشـه نشین شد و برای مدتی ش جهان آرا بـه امور دولتداری پرداخت. روایت حاکی هست که موهای سیـاه شاه جهان طی یکی دو ماه سوگواری سفید شد.

    شاه جهان، همـینکه  از چنگ رخوت رها شد،  بهترین معماران و خوشنویسان را از سراسر هند و بیرون از آن فرا خواند که تا بنای یـادبود محبوب ازدست رفته اش را درون شـهر آگرا، پایتخت امپراتوری گورکانی، بسازند.

    تاج محل  درون واقع لقبی هست که بـه ارجمند بانو داده اند او را نور چشم و تاج سر و تاج محل  و ممتاز محل و سرور و سرکار ناحیـه نامـیده اند. پیتر ماندی”، جهانگرد اروپایی سده ١٧ مـیلادی نیز درون نوشته هایش از “تاجِ محل، ملکه دربار گورکانی” نام مـی برد.

    خود شاه جهان هم کـه سال ها بعد، بـه دست پسرش اورنگزیب زندانی شد و مدتی درون زندان لعل قلعه اگرا بـه سر برد، بعد از درگذشت کنار ممتاز محل زیر گنبد تاج محل بـه خاک سپرده شد.

    ساختمان تاج محل

    در وسط باغ بزرگ مستطیل شکلی  در ارتفاع 3متر  بنای آرامگاه تماما با سنگ مرمر سفید برپا شده است. داخل آرامگاه دو سنگ قبر مرمر بسیـار هنرمندانـه حکاکی و تزئین و بخط فارسی آراسته شده اند. و گنبد اصلی  بر روی آن قرار گرفته است  کـه قطر آن  17 م. وارتفاع آن  22.5 م. زیر گنبد گور ارجمند بانو و همسرش شاخ جهان فرار گرفته کـه سنگهای مرمر یک پارچه و حکاکی شده با گلهای برجسته و گلها و خط های بریده شد و پر شده با سنگهای رنگی زیبایی بی نظیری بـه بنا داده هست .  وسعت باغ و مقبره تاج محل 17 هکتار است.

    در دو طرف مقبره محل اسکان مـیهمانان و همچنین مسجد و نماز خانـه وجود دارد.

    نقش ایرانیـان درون بنای تاج محل

    باغ های ایرانی معمولا مستطیل شکل و چهار ظلعی بوده و بنای ارگ و اقامتگاه درون وسط باغ بنا مـی شده هست و جوی آب درون طول باغ جریـان داشته درون باغ آگرا بنا درون انتهای باغ قرار دارد اما کاوشـهای اخیر نشان داده کـه قرار بوده هست ادامـه باغ رود یمنا راقطع کند و در آن سو نیز باغی و آرامگاه هی با مرمر سیـاه احداث شود و رودیمنا درون مرکز باغ باشد..

    در نوشته های تاریخ نگاران دربار گورکانی نام سی و هفت معمار آمده هست که درون طرح ریزی و ساختمان بناهای سلطنتی آن دوران سهم داشته اند بویژه کـه این بنا تقلیدی هست از بنای همایون شاه درون دهلی کـه معماران ایرانی آن را ساخته اند.

    از معماران تاج محل کـه از آنـها نام باقی مانده هست مـی توان از  عبدالحق شیرازی ،  “اسماعیل افندی” یـا “اسماعیل خان” ایرانی تبار کـه در دربار عثمانی کار مـی کرد، مکرمت خان و عبد الکریم مامور خان از شیراز و استاد احمد لاهوری، مـهندس و اخترشناس ایرانی تبار متولد لاهور. بنا بـه یک دستنویس بازمانده از سده ١٧ مـیلادی، سرمعمار تاج محل و لعل قلعه (قلعه سرخ) دهلی همـین استاد احمد لاهوری بوده و خطاطی ها را نیز ایرانی از جمله استاد عیسی شیرازی انجام داده است. استاد عیسی شیرازی را بعضی  اهل شیراز و عده‌ای وی را بدلیل لقبش کـه افندی بوده اهل استانبول دانسته‌اند. درون یک نسخه خطی بـه «استاد عیسی شیرازی نقشـه نویس» و «امانت خان شیرازی طغرانویس» اشاره شده‌است. جدای افراد نامبرده از فردی بـه نام جرونیمو ورونئو اهل ونیز هم نامبرده شده‌است. عبدالحق شیرازی کـه سال ۱۶۰۹ از شیراز بـه هند مـهاجرت کرد و به خاطر استعداد فوق العاده‌اش درون هنر خوش نویسی از سوی شاه جهان بـه «امانت خان» ملقب شد. بـه احتمال قریب بـه یقین، تمام خطاطی‌های روی درون و دیوارهای تاج محل بـه امانت خان واگذار شده بود، چون تنـها نام اوست کـه به شکل «امانت خان الشیرازی» زیر یکی از خطاطی‌ها درون ایوان جنوبی تاج محل حک شده‌است. امضای او حاکی از مقام بلند امانت خان درون دربار گورکانیـان نیز هست. درون بنای تاج محل آنچه کاملاً مسلم هست این هست که خط ثلث کتیبه‌های تاج محل کـه به رنگ مشکی بر زمـینـه مرمر سفید نشسته اثر امانت خان شیرازی است.

    به گفته تاریخدان آمریکایی «مـیلو بیچ»، درون این مورد مـی‌توان تنـها گمانـه زنی کرد کـه معمار اصلی تاج محل چهی بوده، اما این نکته روشن هست که خود شاه جهان بـه هنر معماری علاقه داشت ولابد درون طراحی تاج محل نیز دستکم نقش یک رایزن را داشته‌است. گفته مـی‌شود به منظور ساخت این بنا بیست هزار کارگر، استادکار، معمار، سنگ‌تراش، نقاش، فلزکار و جواهرتراش به‌مدت بیست و دو سال کار کرده‌اند.

    شـهرت تاج محل باعث ورود سالانـه مـیلیونـها توریست بـه این مکان مـی شود بسیـاری از آنـها زنان و مردان جوانی هستند کـه برای ماه عسل بـه اینجا مـی آیند و مـی خواهند پیوند وفاداری و عشق جاودانـه داشته باشند.

    تاریخ نگاران آن دوران، از این بنای یـادبود با نام «روضه ممتاز محل» یـاد کرده‌اند و برخی بر این نظراند کـه «تاج محل» مخفف «ممتاز محل» است. «پیتر ماندی»، جهانگرد اروپایی سده ۱۷ مـیلادی نیز درون نوشته‌هایش از «تاجِ محل، ملکه دربار گورکانی» نام مـی‌برد.

    شاه‌جهان جایگاهی را درون کنار «رود یمونا جمنا» به منظور این بنای بزرگ برگزید. تاج‌محل آرامگاهی هست با ۵۸ متر بلندی، ۵۶ متر پهنا کـه در نزدیکی اگرا درون ایـالت اوتار پرادش هندوستان بر روی یک تخته عظیم ۱۰۰ متر × ۱۰۰ متر مرمرین ساخته شده‌است. گفته شده کـه سنگهای مـهم این بنا از ایران و افغانستان و چین آورده شده هست این بنای بزرگ، درون یک باغ پهناور ۱۸ هکتاری قرار دارد، کـه در مرکز این باغ یک نـهر آب طولانی وجود دارد کـه به شیوه باغ‌های ایرانی ساخته شده‌است.

    شاه‌جهان قصد داشت به منظور خود نیز آرامگاهی درون کرانـه دیگر «رود یمنا/ جمنا» و برابر آن بسازد و این دو بنا را با پلی بـه یکدیگر متصل سازد. البته زیر گذری از زیر رودخانـه یمنا بین قلعه و تاج محل ایجاد شد.  قرار بود کـه بر خلاف نمای تاج محل کـه از مرمر سفید است، آرامگاه شاه از مرمر سیـاه باشد. چند پارچه سنگ سیـاه نیز بـه داخل قلعه آورده شده است. اما کودتای اورنگ زیب و مخالفتش با این معماری عظیم  باعث شد کـه آرامگاه دوم هرگز برپا نشود و شاه  پس از 8 سال زندانی درون کنار همسرش آرام گیرد.

    تاج محل از سال ۱۹۸۳ جزو مـیراث جهانی یونسکو درآمده  و درون نظر سنجی بزرگ جهانی درون سال ۲۰۰۷ مـیلادی کـه در ۸ ژوئیـه همان سال نتیجه آن اعلام گردید این بنا درون شمار یکی از عجایب هفتگانـه جهان درون دوران حاضر شناخته شد.

    در دو طرف بنای اصلی دو بنای کوچکتر و قرینـه به‌چشم مـی‌خورد کـه در سمت غرب یک مسجد سه‌گنبدی وجود دارد کـه از ماسه‌سنگ (قهوه‌ای مایل بـه قرمز) ساخته شده و در شرق بنایی هست که زمانی بـه مثابه مـهمان‌سرا بـه کار مـی‌رفته‌است.

    گیوین هامبلی، نویسنده کتاب «شـهرهای هندوستان گورکانی»، مـی‌نویسد کـه ریشـه‌های ایرانی تاج محل، نخستین و پایدارترین برداشتی خواهد بود کـه یک دانش پژوه رشته معماری اسلامـی با دیدن این بنای یـادبود حاصل مـی‌کند. بـه نظر او، تاج محل یک نمونـه از معماری صفوی هست و درون واقع، نمایـانگر حد اعلای نبوغ ایرانی درون هنر معماری درون خاک هند است.

    هامبلی با استناد بـه سخنان هرمان گوتز، کارشناس تاریخ هنر، مـی‌افزاید: «تاج محل از بهترین نمونـه‌های معماری هست که با ذوق و سلیقه صفوی انجام شده‌است… درون تاج محل موارد معدود انحراف از ارتدکسی هنری صفوی را مـی‌توان مشاهده کرد کـه شامل»چتری‌های راجپوتِ«پیرامون گنبد و تفاوت‌هایی درون تناسب مـیان گنبد و پایـه آن مـی‌شود. گلدسته‌ها هم کـه احتمالاً با الهام از آرامگاه»محمود خلجی«در»ماندو«ساخته شده‌اند، اندکی متفاوت‌اند. از غرایب روزگار هست که کـه یکی از»عجایب جهان«که کمترین ارتباط را با هنر گورکانی (مغولی) دارد، بـه نمونـه کلاسیماد تمدن گورکانی تبدیل شده‌است.» بنای تاج محل  برروی دو صفه روی هم قرار گرفته است. صفه اول 374 *141 و صفه دوم 120 *120 ذراع است. ساختمان مزار با طرح هشت بهشت طراحی و ساخته شده است. هشت بهشت یـا هشت جنـه نام نوعی طرح معماری هست که بر اساس آن بـه طور معمول درون وسط نقشـه بنا یک فضای مرکزی غالبا گنبدی شکل وجود دارد کـه از مرکز آن چهار محور تقارن عبور مـی‌کند.

    در دو طرف شرقی و غربی عمارت مزار، دو ساختمان کاملا همانند بـه صورت متقارن ساخته شده هست . بنایی کـه در سمت غرب عمارت قرار گرفته، مسجدی هست که از سه گنبدخانـه و سه ایوان ترکیب شده است. درون جبهه شرقی مزار بنایی مشابه مسجد ساخته شده کـه مـهمانخانـه مجموعه هست و درون همـه خصوصیـات کالبدی مانند مسجد هست به جز آنکه محراب ندارد و بر روی  سنگفرش آن شکل جانماز ایجاد نشده است.

    در بالای عمارت تاج محل، گنبد امرودی (گلابی) شکل قرار دارد کـه دو پوسته است. ارتفاع گنبد اصلی از روی صفه بیش از 50 متر است. درون چهار طرف گنبد اصلی، چهار عدد طاقی با گنبد کوچک قرار دارد. وجود چهار گنبد کوچک درون چهار سوی گنبد اصلی، سنت  و شیوه ای هست که آن را درون مقبره امـیر اسماعیل سامانی درون بخارا مـی‌توان ملاحظه کرد. بنا بر این، خصوصیت مزبور را مـی‌توان از ویژگی های معماری ایرانی دانست.

    چهار منار درون چهارگوشـه صفه عمارت مزار وجود دارد. این خصوصیت را حتما به معماری گورکانی نسبت داد. ساختن چهار منار درون چهارگوشـه یک عمارت درون دوره تیموری رایج شد و در دوره گورکانی و به ویژه درون تاج محل، آنـها را بـه صورت مستقل از ساختمان، درون چهار گوشـه صفه ساختند. درب ورودی  مجموعه تاج محل  دارای 11 گنبد هست که گفته مـی شود نمادی از قبر 11 امام شیعی هست . درون دو طرف آرامگاه درون فاصله 200 متر از آرامگاه دو مسجد قرار دارد کـه بعدها بـه مجموعه اضافه شده هست وجود چهار منار درون گوشـه های صفه موجب شکل گیری فضایی بصری – روانی شد کـه عمارت مزار درون مـیان آن اهمـیت ویژه ای یـافته است، زیرا افزون بر خصوصیـات حجمـی‌یگانـه و ممتاز آن، تمام سطح آن را با سنگ مرمر سفید پوشانده اند، درون حالی کـه سطح صفه اول و نیز مـهمانخانـه و مسجد واقع درون دو سوی آن را با سنگ سرخ پوشانیده اند. درون جلوی عمارت آرامگاه، باغی مربع شکل ساخته شده است. مربع یکی از شکل های کامل و به ویژه یکی از شکل های مـهم و مقدس درون فرهنگ طراحی معماری و شـهری درون ایران است. عرصه باغ نیز با طرح چهارباغ کـه یکی از مـهمترین الگوهای طراحی باغ ایرانی است، ساخته شده است. درون این شیوه، عرصه باغ توسط دو معبر متقاطع بـه چهار قسمت تقسیم مـی‌شد. هر یک از این چهار عرصه نیز دوباره بـه چهار قسمت تقسیم مـی‌شد و این روند که تا جای ممکن ادامـه مـی‌یـافت و فضای هر سطح با درختان و گلهای متنوع پوشانده مـی‌شد.

     دروازه با شکوه ورودی باغ و مزار با نام جلوخان، درون وسط جبهه متصل بـه باغ قرار گرفته هست و طرحی تقریبا مانند هشت بهشت اما بـه شکلی ساده دارد. جلوخان نوعی فضای شـهری بـه حساب مـی‌آید کـه غالبا بـه عنوان فضایی رابط مـیان یک فضای معماری و یک فضای شـهری مانند بازار، معبر یـا مـیدان مورد استفاده قرار مـی‌گرفته است…

     

     

     

    سنگ مر مر و نوشته های هنرمندانـه  قبرارجمندبانو

    آرامگاه تاج محل امروزه درون جهان سمبل عشق شناخته مـی‌شود. درون داخل آرامگاه یـا درگاه تاج محل (از عجایب هفتگانـه جدید جهان درون یونسکو) قبر شاه جهان و ارجمندبانو بیگم  ممتاز محل وجود دارد کـه با سنگ مرمر یکپارچه تزئین شده‌است کنار سنگ مرمر قبر سمت راست بـه خط نستعلیق  فارسی رایج دوره صفویـه  نوشته زیر سنگتراشی و سپس با سنگ رنگی تزئین شده است:

    سنگ قبرارجمندبانو

    مرقد منور ارجمند بانو بیگم مخاطب بممتاز محل متوفی سنـه..1040 ق

    در لبه پایین  سنگ مرمر یکپارچه گور شاه جهان نوشته شده:

    مرقد مطهر اعلی حضرت فردوس آشیـانی صاحبقران ثانی شاه جهان طاب ثراه سنـه ۱۰۷۶ ق)

    و بر روی سنگ مزار شاه‌جهان و همسرش این شعر حک شده است:

    برمزارما غریبان نی چراغی نی گلی نی پر پروانـه سوزد نی سراید بلبلی

    علاوه بر بیرون و داخل بنای اصلی تاج محل، درون بناهای پیرامونی، طاق ورودی ها و مساجد ذکر شده انبوه آیـات قرآن و نوشته‌های فارسی کـه در نـهایت زیبائی و دقت حجاری شده است، دیدگان هر بیننده‌ای را مسحور مـی‌کند و به عنوان نمونـه درون چهار طرف بنای اصلی آیـات قرآن با سنگ تراشی زیبایی تزئین شده است.

    از سنگ نوشته های فارسی بـه خط نستعلیق درهند مـی توان بـه ایوان نوشته های دیوان خاص قلعه لعل اگرا شاه جهان، قصر اکبر شاه اگرا اشعار نوشته شده بر ایوانـها و دیوارها و سنگ قبر (سنگ نوشته ای با نام پنج تن آل عبا ) و دیوار نویسی های متعدد با شعر فارسی، سنگ نوشته های فارسی درگاه جهانگیر، نوشته های قبر تاج محل ارجمند بانو بیگم (15 آوریل 1593 – 17 ژوئن 1631) همسر ایرانی شاه جهان پادشاهان فارس زبان سلسله گورگانی کـه در دیوان خاص قصر آگرا بر پنج کنگره و ایوان اشعار فارسی با آب طلا نوشته شده هست و یک سنگ سیـاه حجاری شده یک پارچه سه متر درون دو متر کـه گویـا شاه بعد از مرگ ارجمندبانو شاه بر آن مـی نشسته و عزاداری مـی کرده اشاره کرد.

    روی مزار جهان آرا ( شاه جهان) این بیت نگارش شده است:

    بغیر سبزه نپوشدی مزار مرا – کـه قبرپوش غریبان همـین گیـاه بس است.

    پدر ممتاز محل  آصف خان ایرانی و رئیس تشریفات دربار  شاه هندوستان “جهانگير” درون دهلی بود کـه بعد مشاور اول شاه گردید او برادر نور جهان همسر شاه نیز بود. زیبایی ارجمند بانو بیگم به منظور او درون دربار درد سر ساز شد. مـی خواست  کـه ارجمند بانو را بـه پسرش پرویز بدهد و امـیر خرم را از عشق ارجمند بانو دور کند بـه همـین دلیل خرم را بـه جنگ درون دکن فرستاد که تا شاید کشته شود .نور جهان خود قشـه بسیـار درناکی دارد او طفل یـاله بوده هست که بـه مراه پدرش از ایران و از اصفهان عازم هند شده هست در بین راه بدلیل فقر و گرسنگی مادرش کـه نمـی خواسته هست فرزندش درون و مصایب سفر آنـها را تحمل کند او را درون کنار چاه آب رها مـی کند که تا بمـیرد ولی کاروانی کـه در همان زمان عازم هند بوده هست او را پیدا مـی کند و به همراه خود بـه هند مـی آور د و سرانجام مادر و پدر این را پیدا مـی کنند و خردسال را بـه خانواده اش باز مـی گرداند. او بـه همراه پدرش درون دربار شاه جا و منزلتی مـی یـابد و به همسری جهانگیر شاه درون مـی آید.

    ساختمان تاج محل درون سال  1632م. و1653م. ساخته شده است.  یونسکو  “تاج محل” را درون سال  1983م  در زمره آقار مـیراث فرهنگی جهانی بـه ثبت رساند. نوع سنگتراشی های بنا آن را یکی از عجایب معماری جهان قرار داده است.

    یكی از جمله كامل ترین و عالی ترین آثار معماری هند، بنای زیبای تاج محل است. این بنا درون ۲۰۰ كیلومتری جنوب دهلی نو و در منطقه اوتار پرادش واقع شده است.

    قسمت‌های زیـادی از تاج محل اكنون از بین رفته است. آنچه امروز از این بنا باقی مانده یك باغ اصلی بـه نام چهار باغ و ساختمان سفید مقبره كه گویی روی یك سكو قرار گرفته و به رودخانـه جامو مشرف است.تاج محل بنایی هست با ۵۸ متر ارتفاع کـه در نزدیکی اگرا درون ایـالت اوتار پرادش هندوستان ساخته شده‌است.

      درون این مجموعه، حرکت شخص از دنیوی‌ترین نماد (بازار) آغاز مـی‌شود و به اخروی ترین نماد مجموعه (مزار) منتهی مـی‌شود. درون این بین، مـیدان جلوخان فضایی رابط و برزخ گونـه بین بازار و مزار (دنیـا و آخرت) است. حضور مزار درون باغ را نیز مـی‌توان استعاره‌ای از حضور انسان درون بهشت دانست. توجه بـه اصول تقارن، مرکزیت و ریتم نیز از دیگر ویژگی های این مجموعه هست که آن را این چنین ارزشمند ساخته است.

    در ایران، ساختن مزار یکی از شیوه های معمول به منظور بزرگداشت بزرگان مذهبی یـا رجال و افراد مـهم اجتماعی یـا کشوری بود کـه به ویژه از دوره ایلخانی بـه بعد بیشتر از گذشته مورد توجه قرار گرفت. درون دوره گورکانیـان هند کـه آنان را مـی‌توان درون برخی زمـینـه ها وارث تیموریـان دانست، بـه ساختن مزار به منظور بزرگان بـه صورت بارزی توجه شد. درون واقع، فرهنگ ساختن مزار و مقبره به منظور درگذشتگان توسط مسلمـین بـه هند راه یـافته است. زیرا پیش از ورود مسلمانان بـه هند، بسیـاری از هندی‌ها اجساد مردگان را مـی‌سوزاندند و شیوه ای به منظور تجلیل بزرگان خود نداشتند. درون این دوران، شماری مزار نیز به منظور بانوان دربار ساخته شد کـه تاج محل یکی از آن ها بـه شمار مـی‌آید.

    تاج محل سمبل عشق پایدار و جاودانـه هست اما دستکم به منظور دو نفر مشـهور خلاف آن بوده هست پوتین و همسرش بعد از سفر بـه تاج محل از هم جدا شدند – دایـانا و پرنس چالز نیز تاج محل بـه پایداری عشق آنـها وفا نکرد

     

    تاج محل درون واقع قرار بود کـه فقط آرامگاه ارجمند بانو ملقب بـه ممتاز محل، همسر محبوب پنجمـین پادشاه گورکانی موسوم بـه شاه جهان باشد. ممتاز محل درون 1040 ه.ق. درگذشت و آرامگاه او مـیان سالهای 1049 که تا 1065 هجری قمری برپا شد. امپراتور جایگاهی را درون کنار رود جمنا برگزید. وی قصد داشت به منظور خود نیز آرامگاهی درون کران دیگر رود و برابر آن بسازد و این دو بنا را با پلی بـه یکدیگر متصل سازد بـه نشانـه آنکه پیوند او و همسرش از جریـان زمان هم درون مـی‌گذرد. قرار بود کـه بر خلاف نمای تاج محل کـه از مرمر سفید بود، آرامگاه شاه از مرمر سیـاه باشد. اما سرنوشت بر این شد کـه آرامگاه دوم هرگز برپا نشود و امپراتور درون کنار همسرش آرام گیرد.

    این اثر دارای پیشینـه های چندی ازآرامگاه همایون بوده است. وی کـه دومـین امپراتور گورکانی هند بود بـه ایران تبعید شد. او با کمک شاه صفوی بـه هند بازگشت و فدرت را بدست گرفت  او درون بازگشت بـه هند، گروهی از هنرمندان ایرانی را با خود بـه همراه برد. کـه بنای اولیـه چار باغ یـا باغ همایون  را درون دهلی ساختند همایون خیلی سریع درگذشت اما بدستور همسرش  حجیـه بیگم  و توسط غیـاث مـیرزا Mirak Mirza Ghiyath درون سال ( 1569-70  با ییم مـیلیون روپیـه درون وسط باغ آرامگاه عظیم سنگی همایون را ساختند کـه گنبد آن 42 که تا 43  متر ارتفاع دارد و یکصد قبر درون مجموعه باغ و از جمله قبر باربر واقع شده هست این بنا نیز درون فهرست یونسکو قرار داشته و از مکانـهای توریستی دهلی است  این بنا  الگویی شد به منظور تاج محل   بنا بر این شگفت‌انگیز نیست کـه تاج محل از الگوهای ایرانی و مـیراث معماری هندو بهره گرفته باشد.   

    تصویر سنگ قبریک شاهزاده 1250 قمری درون  کنار مقبره آرامگاه اکبر شاه  که درون گنبد آن  نیز اشعار فارسی فراوانی بر ایوانـها و سنگها وجود دارد.

     قلعه سرخ آگرا

    در آگرا و در مقابل تاج محل قلعه سرخ آگرا قرار دارد کـه بدستور اکبر شاه(1556-1605) درون سال  1565  از سنگهای رسی قرمز ساخته شده هست مقبره اکبر شاه درون اگرا نیز نمادی از معماری گورکانیـان تیموری هست و سنگ قبرها و ایوانـها با اشعار فارسی مزین شده و در یکی از سنگ مرمرها نام پنج تن تراشیده شده است. 

    اما شاه جهان (1630-55)قلعه اگرا را توسعه داد و  دیوان خاص  را درون سال 1637   و دیوان عام  را درون سال 1628  که با سنگهای مرمر سفید بنا شده  و همچنین مسجد باشکوه  موتی یـا مروارید را  بر  آن افزود.

    این قلعه دو نیم کیلومتر وسعت دارد. درون دیوان خاص تمامـی اتاقها با اشعار زیبای فارسی سنگتراشی شده هست اشعار درون داخل سنگ کنده شده و سپس با سنگ رنگی پر و تزئین شده است  تمامـی گل و بوته ها ی رنگی از سنگ ساخته شده و نـه از جوهر. این قلعه نیز از عجایب و شگفتی ها هست تخت سنگی یکپارچه عظیم سیـاهی کـه با اشعار فارسی سنگ تراشی شده و نشیمنگاه شاه جهان بوده هست شاه بر روی آن مـی نشسته و بر آرامگاه تاج محل نظاره و اشک مـی ریخته است.

    قلعه سرخ اگرا درون فاصله بیشتر از یک کیلومتر از گنبد تاج محل هست که مساحتی بالغ بر 15هکتار را دربر مـی‌گیرد و مدت زیـادی محل حکومت اکبرشاه، جهانگیر و شاه جهان بوده‌است کتیبه‌های فارسی زیـادی دیده مـی‌شود و در ایوان شاهی یـا بارگاه خاص بر روی یکی از دیوارهای شعر بلندی نقش بسته هست که متضمن تاریخ بنانیز مـی‌باشد.

     نوشته های فارسی بر معماری فاخر هندوستان : دکتر عجم

    در قلعه اگرا تختی از سنگ مرمر سیـاه بطول تقریباً سه متر و به عرض دو متر هست که درون چهار طرف آن اشعاری بـه خط نستعلیق بسیـار ظریف نقش بسته هست که بـه بندهائی از آنـها اشاره مـی‌شود و این تخت به منظور جهانگیر کـه ابتدا سلطان سلیم خوانده مـی شده ساخته شده است.

     از این دلگشا قصر عالی بنا – سر اکبر آباد شد عرش سا – بود کَنگرش از جبین سپهر-  نمایـان چو دندان سین سپهر- بر احوال مردم چنان سر حساب – کـه داند چه بینند شبها بخواب – درون ایوان شاهی بصد احتشام – چو خورشید بر چرخ بادا مدام.

     شـهنشاه آفاق شاه جهان کـه نازد بـه او روح صاحب قران- بـه این رونق و زیب و زینت مکان  ندیده بـه روی زمـین آسمان. بود صحن بامش چو سیمای مـهر- بزیرش فتاده چو سایـه سپهر- درون فیض شد باز از چار سو- چنین گفت طبع حقایق شناس  سعادت سرای همایون اساس.

     بر تخت سنگ سیـاه یک تکه حدود سه متر درون دو متر کـه جهانگیر از آن درون طبقه سوم قلعه بر تاج محل نظاره  و سوگواری مـیکرده هست چنین نوشته شده:

      باشد این تختگاه فرخنده تکیـه گاه خدایگان کریم پادشاهی کـه تیغ او سازد چون دو پیکر سر عدو  به دو نيم.

     *** قلعه سرخ  دهلی 

    (Red fort)  یـا لال قلعه (لال کله) همان مکانی هست که نادر شاه آنرا درون سال 1739 تصرف کرد و کوه نور و گنجینـه های مـهمـی را بـه همراه خود بـه ایران آورد و مقدمات فروپاشی امپراتوری مسلمانان گورکانی را فراهم کرد.  قلعه دهلی کـه مجموعۀ قصرهای شاهان گورکانی از شاه جهان بـه بعد درون مساحتی حدود بیست هکتار هست دیوان خاص آن از سنگ مرر سفید و ظریف ساخته شده کـه اطراف آن مملو از پرچین سازی و منبت کاری‌های فاخر هست که دارای دو محراب شمالی و جنوبی است. درون این دو محراب بر روی سنگ مرمر سفید بـه خط نستعلیق و با آب طلا بطور زیبایی نوشته شده :

    ‘سبحان الله این چه منزلهاست – رنگین و نشیمنـهاست – دلنشین قطعۀ بهشت برین چون گویم کـه قدسیـان همت بلند بـه تماشایش آرزومند… ‘

    و درون کتیبه محراب شمالی بـه ادامـه چنین نقش بسته است:

    ‘بمصاحفه آسمانیـان مائل، یـالآلی متلائی هست بانعام زمـینیـان نازل و حوض کـه همـه از آب زندگانی پر بصفار شک نور و چشمـه خور… ‘

    ونیز این ابیـات با آب طلا بر دیوار نقش بسته است:

    شـهنشاه آفاق شاه جهان باقبال ثانی صاحبقران

    در ایوان شاهی بصد احتشام چو خورشید برچرخ بادا مدام

    این دو بیت بـه خط نسخ بر پیشانی بنای قلعه لعل دهلی نوشته شده:

    طاقی کـه از رواق نـهم چرخ برتر است/ روشن ز سایـه اش رخ تابنده اختر است

    این طاق، زیب نـه(9) فلک و هفت کشور هست / از روضه ی منوره ی شاه اکبر است.

    عجين شدن معماري ايراني و اسلامي درقلعه سرخ كه درون فهرست آثارجهاني يونسكو ثبت شده همان بس كه درساختمان نـهر بهشت اين قلعه شعر فارسي بـه خط زيباي نستعليق

    اگر بهشتي بر روي زمين هست – همين هست و همين هست و همين هست . چشم هرايراني و فارسي زبان را مي نوازد. 


    كار ساخت قلعه سرخ بـه دستور امپراتور گوركاني درسال ۱۶۳۹ ميلادي هنگامي كه پايتخت خود را از اگرا بـه دهلي تغيير داد، شروع شده و ساخت آن نـه سال بـه طول انجاميد. 
    اين قلعه هشت ضلعي نامنظم درون كنار رود يامونا يا درياي جمنا كه از حاشيه دهلي مي گذرد قرار دارد و طول آن ۵/۲ كيلومتر و ارتفاع آن از ۱۶ که تا ۳۳ متر متغير است. 

    ازديگر بناهاي اين قلعه مي توان بـه دروازه لاهور اشاره كرد كه دروازه اصلي قلعه به‌شمار مي‌آيد و نامش از شـهر لاهور واقع درون پاكستان گرفته ‌شده و دروازه دهلي نيز دروازه‌اي كه بـه سوي دهلي كهنـه بوده ‌است. 
    دروازه فيل، اثري كه مقابلش دو مجسمـه باشكوه سياه رنگ از فيل قرار داشته كه بعدها درون ۱۸۵۶ توسط اورنگ ‌زيب تخريب مي‌شود و هم‌اكنون بعد از بازسازي درون موزه ممتاز محل قرار دارد. 

    نقاره‌خانـه نيز ازديگر بخشـهاي اين قلعه هست كه بر فراز دروازه لاهور و مقابل چاتاچوك قرار گرفته و از آنجا پنج بار درون روز يا هنگام ورود شاه يا شاهزادگان و خانواده سلطنتي نقاره مي‌زدند. 

    هم اكنون هم برخي مراسم رسمي و مناسبتها ازجمله روز ملي هند درون محل قلعه سرخ با حضور مقامات اين كشور برگزار مي شود. 
    ديوان عام كه حياط بيروني مستقل و بزرگي هست كه با سنگهاي مرمر سفيد فرش شده و شاه روي ايواني درون روي ديوار شرقي مي‌ايستاده و با عموم ديدار مي‌كرد. 
    كرسي يا تخت شاهي كه مقابل ديوار داخلي ديوان عام قرار دارد و سكوي بزرگ و شكوهمندي است. اين تخت از سنگ مرمر با حجاريهاي ظريف و جواهر نشان ساخته شده كه درون ۱۸۵۷ جواهرش را خارج كردند. 

    باغ حيات بخش نيز دراين قلعه باغي بوده‌است وسيع و به وسيله دو نـهر زيبا و فواره‌هاي فراوان تقسيم مي‌شد اما اكنون اين نـهرها خشك هست و درون آن محل فقط پوشش گياهي باقي‌مانده‌است. 
    ساوان و بادان نام دو عمارت كلاه فرنگي براي آب هست كه از نام دو ماه از فصل باران گرفته شده و در بعد ديوار مخازني براي آب دارند كه تز اين دو بناي قرينـه داخل نـهرها جاري مي‌شد. 
    ظفر محل هم ساختماني هست از سنگ قرمز بين بناهاي ساوان و بادان درون ميان استخري از آب واقع هست كه توسط بهادر شاه آخرين امپراتور گوركاني ساخته شده و در شرق آن پلي چوبي وجود داشته كه هم‌اكنون اثري از آن نيست. 
    موزه‌ها دراين بنا شامل دو موزه‌است يكي شامل اشياء، منسوجات كتاب‌ها و دست‌نوشته‌هاي تاريخي و هنري هست كه عمدتاً مربوط يه دوران گوراكاني هند يا ايران هست و ديگري بيشتر بـه نمايش جنگ‌افزارهاي قديمي آن دوران که تا زمان اشغال انگليس تعلق دارد. 
    اين قلعه بعد از صد ها سال همچون نگيني سرخ بـه جاي مانده از معماري ايراني و اسلامي كه مزين بـه اشعار فارسي هست در شـهر دهلي مي درخشد.

      ***بنای مجموعه قطب منار  

    یک محوطه  و اثر تاریخی  ثبت شده درون یونسکو هست  در جنوب دهلی هست  و  از مرمر و سنگ های سرخ و منقش بـه آیـات قرآنی برجسته هست ارتفاع منار  72.5 متر و  بلندترین مناره هند محسوب مـی شود. قطب منار سالانـه بیش از سه مـیلیون و 200 هزار نفر بازدیده کننده دارد .

     این بنا از اولین و برجسته‌ترین نمونـه‌های معماری هندو – اسلامـی هست به دستور سلطان ˈمعزالدین غوریˈ از سلسله غوریـان و توسط غلام ترپهسالار او قطب‌الدین ایبک، کـه بعدها بـه پادشاهی رسید بنیـان‌گذارده شده و سپس توسط داماد او شمس‌الدین التمش ادامـه یـافت و در سال 1316 مـیلادی توسط فیروزشاه بـه پایـان رسید. بنا درون سال ۱۳۶۸ مـیلادی براثر اصابت رعد و برق خسارت دید کـه توسط فیروزشاه و اسکندر لودی دوباره مرمت شد.

    قطب منار بـه تقلید از ˈمنار جامˈ افغانستان دارای پنج طبقه هست که هر یک از طبقات طراحی منحصر بفرد خود را دارند و کتیبه هایی شامل آیـات قرآن بر آنـها نوشته شده است.در کتیبه های برجسته این منار علاوه بر متون آیـات قرآن، اسامـی قطب‌الدین ایبک، محمد بن سام و دیگر پادشاهان و امرا را نیز ثبت کرده اند.

    بر اساس اسناد تاریخی محوطه اصلی بـه  زمان سلطنت پادشاهان آریـایی گوپتا کـه با ساسانیـان درون ایران ارتباطات بسیـار دوستانـه‌ای داشتند مربوط مـی شود و به  خدای آریـایی ویشنو بوده هست  و بعدها مسلمانان درون جای معبد قدیمـی،   مسجد قوة الاسلام را بنا د. و بر منار آیـاتی با  سنگ تراشیدند.

     قلعه فتح پور سیکری

    این بنا درون مدت هیجده سال آغازین سلطنت اکبرشاه و در حدود 25 کیلومتری آگرا بنا و در ابتدای پایتخت وی محسوب مـی‌شده هست و درون بالای اطاق‌های قصر بـه آب طلا ابیـات چهارگانـه‌ای نوشته شده هست که بیتی از آن چنین است،

    چون ملک هر کـه کند سجده خاک درون تو – شود از خاصیت خاک درت زهره جبین –

    فرش ایوان ترا آینـه سازد رضوان – خاک درگاه ترا سرمـه کند حورالعین

    *  قلعۀ آمبر کـه یکی از حذابیت های توریستی هند هست و در  شـهر جیپور درون مکان بسیـار مرتفعی بر روی کوه‌ها ساخته شده هست و جهانگردان سوار بر فیل بـه قلعه رفت و آمد مـی کنند. این بنا که تا سال ۱۷۲۸ قصر مـهاراجه بوده‌است و از نفایس معماری هندوستان محسوب مـی‌شود. درون روی سنگ نوشته‌ای که  درون دل دیواری قرار گرفته هست جملات زیر نقش بسته است:

      

    «در عهد شـهنشاه سلاطین نشان جلال الدنیـا و الدین محمد اکبر پادشاه خلد الله ملکه بامر عالی بانی قصر سلطنت و کامرانی انوشیروان ثانی مـهاراج راجه مان سینگ ابن مـهاراج… خلد الله اقباله بتاریخ شـهر ذیحجه سنـه هزار و هشت این بنای جنت مثال درون مدت بیست و پنج سال درون نـهایت اهتمام زینت اتمام و زیب اختتام یـافت بالخیر و الاقبال»          

    همـیشـه که تا که بنای فلک بود بادا                 بنای دولت عمر تو از خلل خالی       تمت فی سنـه۱۰۰۸

    • مسجد جامع دهلی:

    مـهمترین و زیباترین مسجد هند هست که درون بخش معروف بـه دهلی کهنـه قرار دارد و معروف هست که درون زمان سلطنت شاه جهان بن جهانگیر با سنگ سرخ و مرمر سفید درون مدت شش سال ساخته شده است. بنای آن درون سال ۱۰۶۰ هجری (مطابق ۱۶۵۰ م) آغاز گردیده و کتیبه آن بـه نام شاه جهان درون شبستان با خط زیبائی خوانده مـی‌شود. اما مشکل درون اینجا هست که ابن بطوطه درون سفر بـه هند از عظمت این مسجد دهلی تعریف و توصیف کرده  و سفرهای ابن بطوطه  1325- 1352 مـیلادی ( ۷۲۵- 754 قمری) بوده  است. بنا بر این حتما گفت این مسجد عمر طولانی تری از آنچه تصور مـی شود داشته  و در زمان شاه جهان توسعه و تعمـیر شده و یـا ممکن هست خراب شده و در این دوره ترمـیم شده است.  

    این کتیبه بـه زبان فارسی فصیح بخط نسخ نوشته شده و شامل ده خانـه مستطیل و در هر خانـه سه سطر است. متون هر کدام از مربع‌ها قابل توجه و زیباست ولی به منظور نمونـه بـه متن مربع نـهم و دهم اشاره‌ای مـی‌شود .

     

    « و مرآت خیـال مرتسم نگشته و حقایق‌گزاران وقایع دهر  و فکرت پردازان نظم ونثر را  کـه سوانح نگاران بدایع ارباب مُلک و دولت و صنایع شناسان اصحاب مِکنت و قدر تند افراخته بنائی باین شکوه و عظمت بر زبان قلم زبان نگذشته. فرازنده کاخ هستی و طرازنده بلندی و پستی این بنیـان رفیع را کـه قره‌العین بینش و زینت‌بخش کارخانـه آفرینش است. »

     «پایدار داشته صدای تسبیح مسبّحانش را هنگامـه آرای ذاکران مجامع ملکوت و زمزمـه تهلیل مـهللانش را نشاط افزای معتکفان جوامع جبروت داراد. و رؤس منابرمعموره جهان را بخطبه دولت جاوید طراز این پادشاه دادگر دین‌پرور کـه بمـیامن ذات مقدس مبارکش ابواب امن و امان بر روی روزگار گشاده هست آراسته داراد بحق الحق و اهله. »

     مقبره تیپو سلطان – مـیسور چو سلطان شد شـهید ناگاه- خون خود ریخت فی سبیل الله

     گنجینـه‌های عظیم کتب خطی فارسی و اسلامـی:

    هندوستان درون ادبیـات فارسی ریشـه بسیـار کهنی دارد درون شاهنامـه  بیشتر از 90  بار نام هند و هندوستان و سند و مکران  شده هست و شرح  چند نزاع یـا  جنگ مربوط بـه ایران و هند هست و این خود نشانگر پیوندهای قدیمـی دو فرهنگ است. ابوریحان  بیرونی توجه خاصی بـه هند داشته است. و کتاب ماللنـهد او بسیـار معروف است. تبادل زبانـها وام گیری واژگان امری دو سویـه بوده هست . بیش از سه هزار واژگان مشترک درون دو زبان فارسی و هندی امروزه بکار مـی رود همانطوری کـه زبان فارسی صدهها واژه (5000) بصورت معرب بـه ربان عربی داده صدهها واژه نیز بـه زبانـهای شبه قاره هند داده هست و از آنـها نیز واژگان گرفته است.

     انبوهی از کتب خطی فارسی بدلیل بی توجهی و یـا عدم امکانات نگهداری یـا پوسیده و از بین رفته اند و یـا درون حال نابودی هستند.

     اشعار فارسی متعدد درون زیـارتگاههای سرینگر-

    زبان فارسی توسط مـهاجران ،ادیبان و شعرا ، صوفیـان، لشکریـان و حکام درون هند نفوذ پیدا کرده هست و از قرن ششم هجری، دهلی پایتخت سلاطین مسلمان فارسی زبان قرار گرفت و تا قرن سیزدهم هجری مرکز حکومت‌های فارسی زبانان بود. از زبان فارسی  درون زبان  هندی امروزه بیشتر از دو  هزار کلمـه وجود دارد کلمات مشترک بین دو زبان بسیـار فراتر از اینـها هست و درون زبان اردو این مقدار بیشتر از نیمـی از زبان اردو را دربر مـی گیرد.

    بطوریکه از کتب معروف تاریخی بـه دست مـی‌آید، بابر سرسلسه بابریـان درون حضر و سفر کتابخانـه‌اش را همراه مـی‌داشت ، درون فتح لاهور و پیروزی بر غازی‌خان، بابر کتابخانـه غازی‌خان را بدست آورد کـه دارای کتب ذی‌قیمت فارسی بود. همایون(18 سال درون دربار صفوی بود) نیز بـه کتاب و کتابخانـه علاقه فراوانی داشت و پسرش اکبرشاه کـه توانسته بود بـه تحصیل بپردازد بـه کتاب عشق عجیبی داشت و در جمع‌آوری آنـها از هیچگونـه بذل همت دریغی نورزید.

    جلال الدین اکبر کـه سرسلسله خاندان تیموریـان بشمار مـی‌رود کتابخانـه بزرگی را درون تالار وسیعی درون قلعه آگرا نزد برجی بنام برج مثمن قرار داده بود.

    گنجینـه‌های علمـی و ادبی کتابخانـه اکبرشاه از راه‌های متعددی پیوسته رو بـه افزایش بود اول اینکه خود نویسندگان و مولفان آثارشان را بـه سلاطین تقدیم مـی‌د و دوم اینکه مـهاجرین ایرانی کـه به انتظارب مقام و منزلت رهسپار بـه آن دیـار مـی‌شدند، نسخ خطی نفیسی را از وطن بـه همراه مـی‌آوردند و برسم هدیـه بـه اکبرشاه پیشکش مـی‌نمودند.

     سوم اینکه درون فتوحات مختلف همانند فتح گجرات ذخائر کتب ذی‌قیمت بعنوان مال غنیمت نصیب شاه مـی‌شد چهارم اینکه ماموریتی از طرف پادشاه بـه نقاط مختلف هندوستان و به ممالک اسلامـی جهت خریداری نسخ خطی کتب نادر و مـهمـی فرستاده مـی‌شدند و پنجم اینکه تعدادی از خطاطان مدام بـه تکثیر نسخ مطلوب شاه اشتغال داشتند.

    جمعیتی بـه عنوان خوشنویسان، مقابله‌نویسان، مصححین، نقاشان، جدول‌سازان، جلدسازان و غیره همواره مطابق خواست شاه بـه تذهیب و تزئین و تکثیر کتب مـی‌پرداختند و به همـین طریق کتابخانـه اکبرشاه توسعه زیـادی یـافته و شامل 24 هزار نسخه خطی شده بود.

    جهانگیر، پسر اکبرشاه نیز بـه کتاب و شعر علاقمند بود و کتابخانـه بزرگی داشت و وی هم مانند پدرش دارای ذوق خاصی بـه تذهیب(آب طلا نویسی ) و تزئین آثار ذی‌قیمت فارسی بود و مربی بزرگ هنرهای زیبا بشمار مـی‌رفت. اکبر شاه و شاه جهان  دلبستگی فراوانی بکتاب و کتابخانـه داشتند و داستان کتاب و کتابخانـه درون زمان آنـها نیز اهمـیت بسزائی دارد. حتی امرا و درباریـان سلاطین مذکور و شاهزادگان آنـها نیز کتابخانـه‌های مجللی تهیـه نموده بودند.

    هنگام بـه پایـان رسیدن حکومت مسلمانان درون دهلی بـه سال 1857 مـیلادی ذخائر کتب سلاطین گورکانی دستخوش دگرگونی اوضاع سیـاسی گردید و نسخه های ارزشمند آنـها بدست ناآرامـی ها  به تاراج رفت و تعداد زیـادی از کتاب‌های نفیس و نسخه های خطی فارسی عربی سانسکریت و اردو بطرق مختلف بـه انگلستان فرستاده شد.

    مجموعه کتابهای خطی فارسی درون کتابخانـه‌های هند درون حدود صد هزار نسخه تخمـین زده مـی‌شود و شاید این بزرگترین ذخیره‌ایست کـه از کتابهای خطی فارسی درون جهان وجود دارد.

    آرشیو ملی هند درون دهلی نیز گنجیـه با ارزشی از سندهای دوره استعمار درون خلیج فارس را نگهداری مـی کند درون مـیان آنـها دهها سند و مکاتبه و  نامـه فارسی وجود دارد.

    بعضی از مـهمترین کتابخانـه‌هائی کـه در هند از حیث دارا بودن کتب خطی فارسی دارای اهمـیت هستند مـی توان بـه کتابخانـه قادریـه شـهر بدایون شامل چهار هزار نسخه خطی، کتابخانـه خدابخش، شـهر پنتا ،کتابخانـه موزه مـهاراجا درون شـهر جیپور مجموعه نفیسی از مـینیـاتورها و آثار تذهیبی ایران را داراست ،کتابخانـه آصفیـه ‘کتابخانـه مرکزی حیدرآباد’ یـا مرکز مطالعات و مخطوطات شرقی نامـیده مـی‌شود بـه سال 1300 قمری تاسیس یـافته هست تعداد نسخ خطی این کتابخانـه 16963 عدد هست و کتابخانـه دانشگاه حیدر آباد کـه شامل 3418 نسخه خطی اشاره نمود.

    ازدیگر کتابخانـه ها کـه آثار باارزش فارسی درآن وجود دارد مـی توان از کتابخانـه های زیر نام برد:

    کتابخانـه موزه زاهد حیدرآباد دارای کتب خطی و مـینیـاتورهای ایرانی و هندی نفیسی هست ،کتابخانـه (دانشگاه) جامعه ملیّه اسلامـیه دهلی نسخه‌های خطی آن بالغ بر 2000 جلد هست ،کتابخانـه آرشیوهای ملی هندوستان درون دهلی نیز مجموعه بزرگ اسناد و مدارک تاریخ هند کـه قسمت بزرگ آن بـه فارسی هست ،کتابخانـه دانشگاه همدرد کـه این کتابخانـه بالغ بر 4435 نسخه خطی بـه زبانـهای فارسی، عربی، ترکی و اردو دارد ،کتابخانـه دانشگاه علیگر از معتبرترین مراکز کتب و نسخ فارسی هست و درون این کتابخانـه جمعاً 14460 نسخه خطی اسلامـی نگهداری مـی شود.

    کتابخانـه آکادمـی ابن‌سینا. بیشترنسخه‌های خطی این آکادمـی درون زمـینـه پزشکی هست و فهرست آنـها توسط رایزنی فرهنگی ایران درون دهلی بـه چاپ رسیده هست ،کتابخانـه دانشگاه کلکته کـه مجموعاً بیش از 330 هزار جلد کتاب دارد و نسخ خطی فارسی را نیز شامل است.

    کتابخانـه ملی کلکته کـه مجموعاً بیش از یک مـیلیون کتاب دارد و شامل دو کتابخانـه بزرگ کتابخانـه شاهی و کتابخانـه عمومـی کلکته مـی‌باشد ،کتابخانـه آکادمـی عبدالباری درون شـهر لکهنو دارای 5000 نسخه خطی هست ،کتابخانـه ناصریـه. دارای حدود 45 هزار کتاب خطی و چاپی فارسی و عربی مـی‌باشد بسیـاری از نسخه‌های خطی درون هند از بین رفته و یـا رو بـه نابودی است، اندک توجه انجام شده از سوی مـیکرو فیلم خانـه فرهنگ ج.ا . ایران هست که امـیدهایی را زنده کرده است.  به علت فقر فراگیر درون هند شماری از نسخه‌های معروف از کتابخانـه‌ها سرقت و به خارج هند منتقل شده است.

    از شعرای معاصر ایران مرحوم ملک الشعرای بهار بیشتر از هر فردی بـه هند اهتمام داشته و اشعار زیبایی درون وصف هند گفته است. او شعری درون مراسم استقبال از تاگور درون آرامگاه حافظ سروده 1931 و شعر معروف
     فیل طبعم یـاد هندوستان گرفت   از دیگر اشعار نغز و شیرین او است. سهراب سپهری نیز درون وصف هند شعر زیبایی دارد.

    نوشته دکتر محمد عجم  

     

    • اهمـیت زبان فارسی درون عصر دهکده جهانی، دکتر محمد عجم – همشـهری، ۲۲آبان ۱۳۸۵

    [۱۴]–



    [نام چند بنای تاریخی که در ساخت ان از تقارن استفاده]

    نویسنده و منبع | تاریخ انتشار: Thu, 22 Nov 2018 01:23:00 +0000


    نام چند بنای تاریخی که در ساخت ان از تقارن استفاده

    باغ فین - ویکی‌پدیـا، دانشنامـهٔ آزاد

    پرش بـه ناوبری پرش بـه جستجو

    مختصات: ۳۳°۵۶′۴۷″شمالی ۵۱°۲۲′۲۱″شرقی / ۳۳٫۹۴۶۳۷۷۲°شمالی ۵۱٫۳۷۲۵۸۵۳°شرقی

    باغ فین دماغ
    مـیراث جهانی یونسکو
    اطلاعات اثرمکان ایران، استان اصفهان، کاشاننوع فرهنگیمعیـار ثبت (i)(ii)(iii)(iv)(vi)شمارهٔ ثبت ۱۳۷۲منطقه آسیـا و اقیـانوس آرامتاریخچهٔ ثبت (طی نشست سی‌وپنجم)اطلاعات ثبت ملیشماره ثبت ملی ۲۳۸تاریخ ثبت ملی ۱۵ آذر ۱۳۱۴دیرینگی صفویـه
    • نام اظهارشده درون فهرست مـیراث جهانی یونسکو
    † منطقهٔ بر پایـهٔ دسته‌بندی یونسکو

    باغ فین کاشان، نام یک باغ ایرانی هست که فین نیز درون آن قرار دارد. نام چند بنای تاریخی که در ساخت ان از تقارن استفاده مکان نامبرده جایی هست که ناصرالدین‌شاه، درون سال ۱۸۵۲ مـیلادی صدراعظم خود امـیرکبیر را درون آن بـه قتل رساند. نام چند بنای تاریخی که در ساخت ان از تقارن استفاده سابقه و قدمت باغ فین و بناهای آن بـه دوره صفویـه بازمـی‌گردد. وسعت باغ بالغ بر ۲۳ هزار مترمربع و شامل یک حیـاط مرکزی هست که بـه وسیله دیوار، بارو و برجهای استوانـه شکل محصور شده‌است. درون مقایسه با بسیـاری از باغ‌های ایرانی مشابه، باغ فین با آب قابل توجهی مـی‌شود.[۱] این باغ تاریخی یکی از پربازدیدترین مکان‌های گردشگری درون استان اصفهان هست به قسمـی کـه عنوان پربازدیدترین اثر تاریخی این استان درون نوروز ۱۳۹۷ را بـه دست آورد.[۲]

    باغ فین و مجموعه بناهای آن درون کاشان، باغ فین واقع شده و این اثر درون تاریخ ۱۵ آذر ۱۳۱۴ با شمارهٔ ثبت ۲۳۸ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران بـه ثبت رسیده‌است؛ و چند سال هست که بـه ثبت جهانی یونسکو نیز رسیده‌است.[۳]

    تاریخچه

    درختان سرو کهنسال باغ فین
    اقامتگاه سلطنتی فین درون دوران محمدشاه قاجار (قبل از قتل امـیرکبیر)
    مقتل امـیرکبیر درون فین کاشان

    برخی منابع تاریخی قدمت این باغ را بـه دوران سلطنت آل‌بویـه مـی‌رسانند. بـه استناد این منابع، زلزله مـهیب سال ۱۵۷۳ مـیلادی باعث تخریب کلی باغ شد.[۴] بقایـای باغی درون چند صد متری باغ فین (باغ نو) موجود هست که بـه باغ کهنـه معروف است. باغ کهنـه درون دوره ایلخانان مغول بیشترین گسترش را یـافته بوده‌است.[۵] بـه هرحال ساختمان باغ فین فعلی بـه دوران شاه عباس بزرگ نسبت داده شده[۶] و مـیراث فرهنگی ایران طراح باغ را غیـاث‌الدین جمشید کاشانی مـی‌داند.[۴] با این وجود منابع دانشگاهی طراح باغ را شیخ بهایی معرفی مـی‌کنند.[۷]

    کار ساخت و توسعه عمرانی باغ درون دوره شاه صفی و شاه‌عباس دوم نیز ادامـه یـافت و به اوج رسید. بناهای سردر ورودی، کوشک صفوی و یکی از ‌ها محصول این دوره بوده‌اند. همچنین شاه سلیمان صفوی صفه‌ای پیرامون چشمـه فین بنا نمود کـه احتمالاً موجب تغییر نام چشمـه فین بـه چشمـه سلیمانیـه بوده‌است. از اواخر دوره صفویـه که تا دوره زندیـه و هم‌زمان با حمله افغان و لشکرکشی‌های نادر شاه، توجهی بـه باغ نشده‌است. درون دوره کریمخان زند و هم‌زمان با وقوع چند زلزله پیـاپی، باغ و ابنیـه موجود درون آن مورد مرمت قرار گرفت و بنای خلوت کریمخانی بـه آن افزوده گشت.[۸]

    در دوره سلطنت فتحعلی‌شاه قاجار، بخش‌هایی زیـادی بـه ابنیـه باغ افزوده شد. تقریباً مابقی ابنیـه موجود درون باغ، همگی محصول این دوران است؛ ولی با مرگ فتحعلی‌شاه، کار رسیدگی بـه باغ و درختان آن رها شد و حتی بخش‌هایی از باغ از مـیان رفت. با ثبت ملی این اثر درون هفتاد سال پیش، رسیدگی و توجه بـه آن اهمـیت بیشتری یـافت.[۹] درون دوره پهلوی، بنای موزه ملی کاشان بر خرابه‌های خلوت نظام‌الدوله و همچنین بنایی درون حدفاصل کتابخانـه و ها ساخته شد و سایر ابنیـه نیز مورد مرمت قرار گرفت.[۸] سوء مدیریت و بی‌توجهی درون چند سال اخیر، موجب خسارات جبران‌ناپذیری بـه باغ شده‌است.[۱۰]

    مرمت

    نگارگری دیواری

    در سال ۱۹۳۵ و هم‌زمان با ثبت ملی این اثر، ابتدا استخر مرکزی باغ مورد مرمت قرار گرفت.[۹] درون سال ۱۳۳۶ بنای موسوم بـه خلوت نظام‌الدوله کـه به‌طور کامل تخریب شده بود، مجدداً بنا شد و به موزه ملی اختصاص یـافت.[۱۱] مرمت سایر عناصر معماری ازجمله کوشکها درون سال ۱۹۷۹ آغاز شد.[۱۲]

    در سال ۱۳۸۷ ادامـه ساماندهی کف فرش، تهیـه پرونده طرح آسیب‌شناسی و درمان پوشش سبز گیـاهی باغ فین، ساماندهی مجاری آب خروجی حوض‌ها و جوی‌های داخل باغ، مرمت درون چوبی گره چینی شده عمارت سر در، آواربرداری و بام‌سازی کوشک صفوی و ساماندهی راه آب‌های آن بـه انضمام آواربرداری و بام‌سازی ضلع غربی و همچنین نصب دوربین‌های مداربسته باغ انجام شد.[۱۳]

    به دنبال تشکیل پرونده ثبت جهانی این اثر، درون سال ۱۳۸۹ یونسکو دستور اعمال تغییراتی درون سنگ‌فرش و پیـاده‌روهای باغ صادر نمود کـه این تغییرات انجام شده‌است.[۱۴]

    معماری باغ

    وجود عناصر آب و درخت کـه عناصری پویـا هستند درون کنار ابنیـه کـه عناصر ثابت معماری هستند، هویتی زنده بـه این اثر فرهنگی و تاریخی بخشیده‌است. باغ فین یکی از مـهمترین نمونـه باغ‌های ایرانی هست که همچنان زنده و پابرجاست. همچنین این باغ بـه خوبی روش ایجاد منظر فرهنگی را معرفی مـی‌کند.[۹]

    • عنصر آب

    در طراحی باغ فین، آب اساسی‌ترین عنصر بوده‌است. آب درون باغ فین بـه صورت‌های راکد (در استخر مقابل کوشک و حوض خانـه صفوی)، روان (در جوی‌ها)، فورانی (فواره‌ها) و جوششی (ظهور آب از حفره‌های منظم کف حوض درون حوض جوش و حوضخانـه صفوی و شترگلوی فتحعلی شاه) حضور دارد. هریک از اشکال گوناگون آب درون این باغ، مفهومـی خاص را تداعی مـی‌کند.[۱۵] آب فراوان و جریـان آن درون جوی‌هایی با کاشی فیروزه‌ای، درون محیطی کـه آب واقعاً کمـیاب هست و درختانی با سایـه گسترده درون تضادی بزرگ با کویر خشک و طبیعتی نامـهربان هست که درون پشت دیوارهای باغ گسترده‌است.[۱۲]

    آب جاری درون جوی‌ها، استخرها و حوضهای باغ از چشمـه سلیمانیـه تأمـین مـی‌شود.[۹] آب این چشمـه ابتدا درون استخری درون پشت باغ جمع مـی‌شود. اختلاف ارتفاع این استخر نسبت بـه سطح جوی‌ها، ایجاد فواره‌هایی را امکان‌پذیر کرده‌است کـه به روش ثقلی آب را بـه بالا پرتاب مـی‌کنند.[۱۶]

    • چگونگی ساخت و عملکرد فواره‌ها

    زیر تمام جوی‌ها و دور تمام حوض‌ها درون عمق یک متری زمـین لوله‌هایی تعبیـه شده بـه اسم تنبوشـه کـه این لوله‌ها از جنس سفال بوده کـه از یک طرف بـه حوض‌های اصلی متصلند و طرف دیگر آن درون انتهای جوی مسدود است. آب از یک طرف وارد مـی‌شود و چون انتهای لوله مسدود هست آب از فواره‌ها خارج مـی‌شود. چون سطح زمـین شیب دارد به منظور اینکه فشار تقسیم شود قطر لوله را متفاوت ساخته‌اند. ابتدای لوله از انتهای آن قطورتر هست به این ترتیب فشار تقسیم مـی‌شود و آب بـه یک مـیزان از فواره خارج مـی‌شود.[۱۷] آب حوض اصلی از دوازده چشمـه داخل آن مـی‌جوشد کـه به آن حوض جوش گفته مـی‌شود.[۹] از آن بـه بعد، آب درون جوی‌هایی با کاشی‌های فیروزه‌ای جریـان مـی‌یـابد. رنگی کـه با رنگ خاکی صحراهای اطراف درون تضاد است.[۱۲]

    • طراح سیستم آب رسانی

    طراح سیستم، ریـاضی‌دان معروف قرن دهم و عصر صفوی، غیـاث الدین جمشید کاشانی است. ایشان دویست سال قبل از پاسکال از قانون اختلاف سطح استفاده کرده و از شیب طبیعی زمـین بهره جسته‌است[۱۷]

    • عنصر درخت

    مـهمترین گیـاهان باغ فین، شامل ۵۷۹ اصله درخت سرو و ۱۱ اصله درخت چنار است.[۹] با توجه بـه قدمت این درختان، بـه نظر مـی‌رسد کـه درخت سایـه گستر و همـیشـه سبز سرو درون طراحی باغ نقش کالبدی داشته و کاشت معدود درختان خزان دار چنار موجود درون باغ، فقط بـه منظور افزایش کیفیت بصری صورت گرفته‌است.[۱۵] بـه نظر مـی‌رسد کـه کاربرد درخت سرو درون ادبیـات فارسی بـه عنوان نماد زیبایی انسان درون این انتخاب بی‌تاثیر نبوده‌است.[۱۸]

    اغلب درختان باغ، بین ۱۰۰ که تا ۴۷۰ سال سن دارند. طی پانزده سال گذشته و بخصوص بعد از سال ۱۳۸۶، مجموعه‌ای از عوامل موجب بروز فاجعه خشکی و بیماری درختان شد. عواملی همچون مـهار فیزیکی غیراصولی، دخالت غیر کارشناسانـه، سرمازدگی شدید، عبور سیم و کابل برق و لوله‌گذاری‌های تأسیساتی، ایجاد پیـاده‌روهای آهکی و سیمانی و محصور درختان با آن، آبیـاری نادرست و غیراصولی، آفت شپشک، نادیده گرفتن دستور غذایی درختان، مشکلات مدیریتی و نادیده گرفتن نظرات کارشناسان موجب گردید که تا حداقل ۱۱۲ درخت تاریخی به‌طور کامل خشک شده و تعداد زیـادی هم بین ۳۰ که تا ۵۰ درصد آسیب ببینند.[۱۰] مسئولین مـیراث فرهنگی پایـان یـافتن «عمر مفید» درختان را دلیل خشک شدن آن‌ها مـی‌دانند.[۱۹]

    • عنصر ابنیـه
    نوشتار اصلی: فین

    در طراحی اولیـه باغ، حفظ تقارن اهمـیت ویژه‌ای داشته‌است. بـه تدریج و با دخالت شاهان، از این تقارن کاسته شده‌است. این خروج از تقارن هم درون محورهای تردد درون باغ و هم درون ابنیـه اضافه شده بعد از دوره صفویـه بـه چشم مـی‌خورد.[۱۵]

    در مرکز باغ، کوشک صفوی قرار دارد. کوچک و عمارت سردر سایر ابنیـه دوره صفوی را تشکیل مـی‌دهند. کوشک قاجاری با نقاشی‌های زیبای سقفی و دیواری نیز درون انتهای باغ و خارج از محور تقارن باغ واقع است. سلطنتی، موزه ملی، خلوت کریمخانی و اتاق شاه‌نشین ابنیـه‌ای هستند کـه پس از دوران صفویـه بـه ابنیـه باغ افزوده شده‌اند[۸][۱۶][۲۰]

    ثبت ملی و جهانی

    کاشی‌کاری کوشک‌ها

    مجموعه باغ فین درون سال ۱۹۳۵ مـیلادی درون آثار ملی ایران بـه ثبت رسید.[۹] کار ثبت جهانی این اثر کـه از سال ۲۰۰۷ مـیلادی آغاز شده بود، چندین سال بـه طول انجامـید و سرانجام درون زمستان ۱۳۸۹، مرحله اول ثبت این اثر درون فهرست مـیراث جهانی یونسکو بـه انجام رسید.[۲۱]

    موقعیت و کاربرد فعلی

    باغ فین درون ۹ کیلومتری مرکز شـهر کاشان و در انتهای خیـابان امـیرکبیر فعلی و روستای فین کوچک قدیم قرار دارد.[۱۶] این باغ درون مجاورت چشمـه سلیمانیـه و بالادست دشتی با شیب ملایم قرار دارد.[۸] درون حال حاضر بخشی از ابنیـه موجود بـه چای‌خانـه و کباب‌خانـه اختصاص دارد. دسترسی بـه باغ فین از طریق خیـابان امـیرکبیر صورت مـی‌پذیرد. وسایل نقلیـه عمومـی از جمله مـینی‌بوس از مرکز شـهر کاشان این دسترسی را تأمـین مـی‌کنند.[۱۶]

    موزه ملی کاشان واقع درون این باغ از سال ۱۳۸۵ که تا سال ۱۳۸۹ تعطیل بوده و در بهمن‌ماه ۱۳۸۹ مجدداً دایر شده‌است.[۱۱][۲۲] امروزه بازدید از بخش‌های گوناگون باغ امکان‌پذیر است.[۲۳] این مجموعه، درون کنار مـیدان نقش‌جهان و کاخ چهلستون، بیشترین بازدیدکننده و گردشگر استان اصفهان را بـه سوی خود جلب مـی‌کند.[۲۴]

    تفکیک تی درون بازدید از تاریخی باغ فین

    در سوم فروردین ماه ۱۳۹۷ بازدید از تاریخی باغ فین کاشان بـه دستور مسئولین اداره مـیراث فرهنگی این شـهر با تفکیک تی و به صورت مردانـه و زنانـه صورت گرفت.[۲۵]

    نگاره‌ها

    • جوی‌های انتقال آب

    • نقاشی روی سقف

    • نقاشی روی سقف

    • سقف کوشک باغ فین

    • نقاشی روی سقف

    • در سال ۱۲۲۰ شمسی

    • قاجاری

    • تابلوی راهنما فارسی

    • تابلوی راهنما انگلیسی

    • کوشک فین درون دوران محمدشاه قاجار؛ کاری از هنرمند فرانسوی اوژن فلاندن

    جستارهای وابسته

    • فهرست موزه‌های ایران
    • باغ ایرانی

    پانویس

  • ↑ Rafie Hamidpour. «Fin Garden». درون Land of Lion, Land of Sun. چاپ اول. بلومـینگتون؛ ایندیـانا، ایـالات متحده آمریکا: Author House، ۲۰۱۰. ۵۱. شابک ‎(j). 
  • ↑ «باغ فین پربازدیدکننده‌ترین اثر تاریخی استان اصفهان است» ‎(fa-IR)‎. بـه کوشش خبرگزاری جمـهوری اسلامـی. بازبینی‌شده درون 2018-03-29. 
  • ↑ «دانشنامـهٔ تاریخ معماری ایران‌شـهر». سازمان مـیراث فرهنگی و گردشگری ایران. بایگانی‌شده از نسخهٔ اصلی درون ۲۳ اکتبر ۲۰۱۵. بازبینی‌شده درون ۱۹/۵/۲۰۱۱. 
  • ↑ ۴٫۰۴٫۱ «باغ فین کاشان». سازمان مـیراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان اصفهان. بازبینی‌شده درون ۲۴ مارس ۲۰۱۱. 
  • ↑ سارا تریوه. بررسی تاریخی و کالبدی باغ فین. . نشریـه تخصصی معماری منظر چهارم، ش. ۶۷ (۱۵ خرداد ۱۳۸۹). 
  • ↑ Holly Kerr Forsyth. «LESSONS IN GARDEN HISTORY». درون Gardens of Eden: Among the World's Most Beautiful Gardens. ۸۷. 
  • ↑ Peter Jackson, Laurence Lockhart. «SPIRITUALITY, PHILOSOPHY AND THEOLOGY». درون The Cambridge history of Iran: The Timurid and Safavid periods. چاپ چهارم ۲۰۰۱. نیویورک: CAMBRIDGE UNIVERSITY PRESS، ۲۰۰۱. ۶۶۸. شابک ‎(ISBN ۰-۵۲۱-۲۰۰۹۴-۶). 
  • ↑ ۸٫۰۸٫۱۸٫۲۸٫۳ اصغر فلافلی. بررسی تاریخی و کالبدی باغ فین. . نشریـه تخصصی معماری منظر چهارم، ش. ۶۷ (۱۵ خرداد ۱۳۸۹). 
  • ↑ ۹٫۰۹٫۱۹٫۲۹٫۳۹٫۴۹٫۵۹٫۶ «The Persian Garden» ‎(en)‎. یونسکو. بازبینی‌شده درون ۲۴ مارس ۲۰۱۱. 
  • ↑ ۱۰٫۰۱۰٫۱ «باغ فین کاشان؛ قربانی رفتار غیرکارشناسانـه». خبرگزاری مـیراث فرهنگی، ۱۵ شـهریور ۱۳۸۹. بازبینی‌شده درون ۲۴ مارس ۲۰۱۱. 
  • ↑ ۱۱٫۰۱۱٫۱ «موزه ملی باغ فین کاشان بازگشایی مـی‌شود». خبرگزاری فارس نیوز، ۲ اردیبهشت ۸۸. بازبینی‌شده درون ۲۵ مارس ۲۰۱۱. 
  • ↑ ۱۲٫۰۱۲٫۱۱۲٫۲ «Bagh-e Fin» ‎(en)‎. THE GARDEN AND LANDSCAPE GUIDE (GARDENVISIT). بازبینی‌شده درون ۲۴ مارس ۲۰۱۱. 
  • ↑ «ادامـه بام‌سازی فضاهای سرپوشیده داخلی باغ فین کاشان». خبرگزاری مـیراث آریـا، ۱۳ اسفند ۸۷. بازبینی‌شده درون ۲۵ مارس ۲۰۱۱. 
  • ↑ «اصلاح فضای سبز باغ تاریخی فین کاشان». باشگاه خبرنگاران جوان، ۳۰ بهمن ۱۳۸۹. بازبینی‌شده درون ۲۵ مارس ۲۰۱۱. 
  • ↑ ۱۵٫۰۱۵٫۱۱۵٫۲ سارا تریوه. بررسی تاریخی و کالبدی باغ فین. . نشریـه تخصصی معماری منظر چهارم، ش. ۶۸ (۱ تیر ۱۳۸۹). 
  • ↑ ۱۶٫۰۱۶٫۱۱۶٫۲۱۶٫۳ Andrew Burke, Mark Elliot. «Bagh-e Tarikhi-ye fin». درون Lonely Planet Iran. Lonely Planet، ۲۰۰۸. ۲۲۹. شابک ‎(ISBN ۹۷۸-۱-۷۴۱۰۴-۲۹۳-۱). 
  • ↑ ۱۷٫۰۱۷٫۱ کی آشیـانـه سایت گردشگری کاشان
  • ↑ Rory Stuart. «Persian Paradise Neglected» ‎(en)‎. Historic Gardens Foundation، February 23rd, 2011. بازبینی‌شده درون 25 مارس 2011. 
  • ↑ «باغ فین کاشان گل سرسبد باغهای ایران درون انتظار ثبت جهانی درون سال ۹۰». سازمان مـیراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان اصفهان، ۱۵ اسفند ۱۳۸۹. بازبینی‌شده درون ۲۴ مارس ۲۰۱۱. 
  • ↑ «باغ فین کاشان». سازمان مـیراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان اصفهان. بازبینی‌شده درون ۲۴ مارس ۲۰۱۱. 
  • ↑ «مرحله اول ثبت جهانی باغ فین کاشان». جام جم آنلاین، ۲۲ دی ۱۳۸۹. بازبینی‌شده درون ۲۴ مارس ۲۰۱۱. 
  • ↑ «بازگشایی موزه ملی باغ فین کاشان». خبرگزاری فارس نیوز، ۱۷ بهمن ۸۹. بازبینی‌شده درون ۲۵ مارس ۲۰۱۱. 
  • ↑ «باغ فین و تاریخی آن به منظور بازدید عموم باز است». روزنامـه آفرینش، ۱۶ مرداد ۱۳۸۶. بازبینی‌شده درون ۲۵ مارس ۲۰۱۱. 
  • ↑ «چهلستون، مـیدان امام و باغ فین کاشان بیشترین بازدیدکننده نوروزی درون استان اصفهان را دارند». خبرگزاری جمـهوری اسلامـی، ۱۰ فروردین ۸۹. بازبینی‌شده درون ۲۵ مارس ۲۰۱۱. 
  • ↑ کاشان گیت. «بازدید از باغ تاریخی فین درون ایـام عید با تفکیک تی | کاشان گیت | دروازه کاشان بزرگ». kashangate.com. بازبینی‌شده درون 2018-03-29. 

    • پیوند بـه بیرون

    در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ باغ فین موجود است.
    • ن
    • ب
    • و
    مـیراث جهانی یونسکو درون ایران
    فرهنگی
    • چغازنبیل
    • پاسارگاد
    • تخت جمشید
    • تخت سلیمان
    • مجموعه آثار سازه‌های آبی شوشتر (آبشارها و آسیـاب‌های آبی، بند مـیزان، برج کلاه‌فرنگی، نـهر گرگر، پل بند گرگر، بند برج عیـار، بند ماهی‌بازان، قلعه سلاسل، نـهر داریون و پخشاب نـهر داریون، بند قیصر، بند خاک، پل بند لشکر، پل شاه علی، بند دار)
    • سنگ‌نبشته بیستون
    • گنبد سلطانیـه
    • برج گنبد قابوس
    • مسجد جامع اصفهان
    • مـیدان نقش جهان
    • آرامگاه شیخ صفی‌الدین اردبیلی
    • بازار تبریز
    • بم و فضای فرهنگی آن
    • شـهر سوخته
    • کاخ گلستان
    • شوش
    • مـیمند
    • مجموعه آثار رهبانی ارامنـه ایران (قره کلیسا، استفانوس مقدس، زور زور)
    • مجموعه ۹ باغ ایرانی (ایرانی پاسارگاد، چهل‌ستون، فین، ارم، شاهزاده، عباس‌آباد، دولت‌آباد، پهلوان‌پور، اکبریـه)
    • مجموعه ۱۱ قنات ایرانی (قصبه، بلده، حسن‌آباد، زارچ، ابراهیم‌آباد، مزدآباد، وزوان، مون، گوهرریز، اکبرآباد، قاسم‌آباد)
    • یزد
    • چشم‌انداز باستان‌شناسی ساسانی منطقه فارس (شـهر گور، قلعه ، سنگ‌نگاره پادشاهی اردشیر بابکان، سنگ‌نگاره پیروزی اردشیر بابکان، کاخ اردشیر بابکان، کاخ ساسانی سروستان، بیشاپور، غار شاپور)

    طبیعی
    دشت لوت
    • ن
    • ب
    • و
    موزه‌های ایران
    آذربایجان شرقی
    • آذربایجان
    • تاریخ طبیعی
    • عصر آهن
    • سفال
    • فرش
    • قاجار
    • مشروطه
    • مطبوعات
    • پست
    • سرداران مشروطیت
    • ارامنـه تبریز
    • استاد بهتونی
    • استاد شـهریـار
    • پروین اعتصامـی
    • دفاع مقدس
    • شـهدای ۲۷ دی
    • شـهدای روحانی
    • بازار و مشاغل
    • سنجش
    • کاریکاتور
    • شـهرداری
    • فوتبال
    • قرآن و کتابت
    • محرم
    • هدایـا (خامنـه)
    • سنگ‌نگاره‌ها (مراغه)
    آذربایجان غربی
    • موزه ارومـیه
    • مفاخر فرهنگی هنری (مـهاباد)
    اصفهان
    • هنرهای تزئینی و معاصر
    • موزه کلیسای وانک
    • خانـه مشروطه (اصفهان)
    • خانـه انقلاب اسلامـی و ولایت
    • خانـه بیداری اسلامـی
    • باغ فین (کاشان)
    بوشـهر
    • مردم‌شناسی
    • دریـا و دریـانوردی خلیج فارس
    • رئیسعلی دلواری (تنگستان)
    تهران
    تاریخی
    • ایران باستان
    • ملی ایران
    • جواهرات ملی
    • تماشاگه زمان
    • تماشاگه تاریخ
    • تماشاگه پول
    • سکه
    • مردم‌شناسی
    • ملک
    • مطبوعات
    • دوران اسلامـی
    • قرآن کریم
    • امام علی
    • شـهدا
    • صلح
    • آزادی
    • انقلاب
    • بنیـاد
    • باغ‌موزه قصر
    • خانـه و موزه مقدم
    • رجایی
    • کاخ شـهوند
    • سعدآباد
    • گلستان
    • نیـاوران
    هنری
    • هنرهای ملی
    • هنرهای زیبا
    • هنرهای معاصر
    • هنرهای تزئینی
    • سینمای ایران
    • موسیقی
    • عکسخانـه
    • گرافیک
    • فرش
    • صبا
    • نقاشی پشت شیشـه
    • مـینیـاتور آبکار
    • آبگینـه و سفالینـه
    • استاد صنعتی
    • رضا عباسی
    • باغ‌موزه وزیری
    علم و
    فناوری
    • بانک سپه
    • ارتباطات (پست و تلگراف)
    • صنعت برق ایران
    • علوم و فناوری
    • ماشین‌های اداری سفیر
    • تاریخ علوم پزشکی ایران
    • نظامـی
    • نقشـه
    • دکتر حسابی
    • تاریخ طبیعی
    • آثار طبیعی و حیـات وحش ایران
    • حیـات وحش (سرخه‌حصار)
    • تنوع زیستی
    • کتابخانـه کاخ نیـاوران
    سیـاسی و
    دیپلماتیک
    • هدایـای ریـاست جمـهوری خامنـه‌ای
    • هدایـای ریـاست جمـهوری رفسنجانی
    • هدایـای ریـاست جمـهوری خاتمـی
    • عبرت
    خراسان رضوی
    • آستان قدس رضوی
    • موزه بزرگ خراسان
    • نادری
    • نفت (سبزوار)
    • حیـات وحش (سبزوار)
    • تاریخ طبیعی (نیشابور)
    • عمر خیـام (نیشابور)
    • مردم‌شناسی (قوچان)
    • مردم‌شناسی (سبزوار)
    فارس
    • پارس
    • تخت‌جمشید
    • هخا
    • ساسانی
    • سنگ‌های تاریخی هفت‌تنان
    • شاه‌چراغ
    • قاجار
    • کریم‌خان زند
    • ارگ کریمخانی
    • تاریخ طبیعی دانشگاه شیراز
    • نارنجستان قوام
    • نظامـی عفیف‌آباد
    قزوین
    • موزه قزوین
    • مردم شناسی
    • سنگ شناسی
    • موزه سنگ و سفال
    • خوشنویسی
    • کشاورزی
    • موزه بلدیـه
    • موزه هنر پایداری
    • شـهدا
    کرمان
    • رضا شاه
    • ساز
    • زرتشتیـان
    • دفاع مقدس
    • صنعتی
    • ریـاست جمـهوری (رفسنجان)
    کرمانشاه
    • مردم‌شناسی
    • پارینـه‌سنگی زاگرس
    • سنگ طاق‌بستان
    • پوشاک و زیورآلات
    • دفاع مقدس
    گیلان
    • مـیراث روستایی (رشت)
    • تاریخ چای (لاهیجان)
    • مردم شناسی (فومن)
    • تاریخ نیروی دریـایی ارتش ایران (بندر انزلی)
    • مدرسه حکیم نظامـی (آستارا)
    مازندران
    • موزه ساری
    • تاریخ آمل
    • کندلوس (نوشـهر)
    • موزه بابل
    هرمزگان
    • موزه بزرگ استان (بندر عباس)
    • مردم‌شناسی (بستک)
    همدان
    • هگمتانـه
    • سفال
    • صنایع‌دستی
    • تاریخ طبیعی
    • مفاخر و مشاهیر
    • دفاع مقدس
    • قلعه
    • نظری
    یزد
    • تاریخ و فرهنگ زرتشتیـان
    • آیینـه و روشنایی
    سایر استان‌ها
    • موزه آبادان
    • مفاخر استان مرکزی (اراک)
    • مردم‌شناسی (اردبیل)
    • فلک‌الافلاک (خرم‌آباد)
    • آستانـه مقدسه (قم)
    • عمارت سالار سعید (سنندج)
    • موزه ملی خودردو ایران (کرج)
    جستار وابسته
    • سازمان مـیراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری
    • گردشگری درون ایران
    • کاخ‌های تهران
    • موزه
    • رده:موزه‌های ایران
    برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=باغ_فین&oldid=24214106»



    [نام چند بنای تاریخی که در ساخت ان از تقارن استفاده]

    نویسنده و منبع | تاریخ انتشار: Thu, 22 Nov 2018 08:40:00 +0000


    نام چند بنای تاریخی که در ساخت ان از تقارن استفاده

    ایـام فاطمـیه از چه تاریخی شروع ودر چه تاریخی تمام مـی شود ...

    دربارة تاریخ شـهادت حضرت زهرا(س) روایـات مختلفی وجود دارد است. نام چند بنای تاریخی که در ساخت ان از تقارن استفاده و از چهل روز که تا شش ماه بعد از رحلت پیـامبر(ص) بیـان شده است. نام چند بنای تاریخی که در ساخت ان از تقارن استفاده اما مـیان علمای شیعه، نام چند بنای تاریخی که در ساخت ان از تقارن استفاده دو احتمال معتبر است: نام چند بنای تاریخی که در ساخت ان از تقارن استفاده هفتاد و پنج روز بعد از رحلت پیـامبر(ص) یـا  نود و پنج روز بعد از رحلت ایشان.

    بنابراین با توجه بـه رحلت پیـامبر اسلام(ص) درون بیست و هشتم صفر، بنا بـه روایت هفتاد و پنج روز، درون مورخه سیزدهم که تا پانزدهم جمادی الأوّل، شـهادت حضرت زهرا(س) هست و این ایـام را فاطمـیة اوّل مـی‌ خوانند.

    اما بنا بـه روایت نود و پنج روز، شـهادت حضرت(س) درون سوم که تا پنجم جمادی الثانی هست و این ایـام را فاطمـیة دوم مـی‌ خوانند.

    بنابراین؛ ایـام فاطمـیه جمعا ۶ روز مـی باشد، ۳ روز درون ماه جمادی الاول و ۳ روز درون ماه جمادی الثانی. فاطمـیه اول از ۱۳ که تا ۱۵ جمادی الاول هست و فاطمـیه دوم از سوم که تا پنجم جمادی الثانی مـی باشد.

    و شاید علت اینکه سه روز درون هر ماه بعنوان روز شـهادت آن حضرت(س) معرفی شده هست به این دلیل هست که این احتمال وجود دارد کـه ماههای قمری از رحلت پیـامبر(ص) که تا شـهادت حضرت زهرا(س)، ۲۹ روز بوده باشند، حال آنکه د رصورت کامل بودن ماههای قبل، روز شـهادت ۱۳جمادی الاول و یـا سوم جمادی الثانی خواهد بود. چرا کـه طبق تقویم، حداکثر سه ماه قمری ۲۹ روزه و حداکثر ۴ ماه قمری ۳۰ روزه مـی توانند پشت سر هم قرار گیرند.

    اما درون عرف، بـه دهه دوم جمادی الاول، از دهم که تا بیستم جمادی الاول کـه بنابر قول ۷۵ روز، شـهادت آن بانوی بزرگوار درون آن واقع شده هست دهه فاطمـیه اول و به دهه اول جمادی الثانی از اول که تا دهم جمادی الثانی، کـه طبق قول ۹۵ روز، شـهادت حضرت زهرا(س) درون آن واقع شده است، دهه فاطمـیه دوم گفته مـی شود.

    و حتما توجه کرد کـه برگزاری عروسی درون ایـام فاطمـیه اگر توام با معصیت و یـا هتک حرمت بـه حضرت زهرا (سلام الله علیـها)نباشد، اشکال ندارد. اما به منظور مومنان سزاوار هست که حرمت این ایـام را پاس بدارند و از انجام کارهای شادی آفرین بپرهیزند. مستفاد از زساله دانشجویی،ج۱۶(به نقل از: صراط النجاه آیـه الله تبریزی،ج۵،س۵۲۱، و دفاترسایر مراجع)

    تکمـیلی: با توجه بـه واضح بودن ایـام قمری، و شناخت آسان از طریق تقویم ها، بـه کامنتهای متعددی کـه هر کدام روز خاصی را مورد سوال قرار داده اند، پاسخ داده نمـی شود. اگر چه اهمـیت مساله درون نگاه مخاطبین عزیز به منظور حفظ حرمت این ایـام سبب شده هست که عزیزان هر کدام تاریخ عروسی خود را ذکر کرده و نسبت بـه آن سوال کنند، اما حتما توجه نمایید  کـه جواب درون همـین متن بـه روشنی بیـان شده هست و تکرار پرسش درباره روز خاص، جواب متفاوتی درون پی نخواهد داشت.



    [نام چند بنای تاریخی که در ساخت ان از تقارن استفاده]

    نویسنده و منبع | تاریخ انتشار: Wed, 21 Nov 2018 16:05:00 +0000


    نام چند بنای تاریخی که در ساخت ان از تقارن استفاده

    سازمان راه کارگر - rahekaregar.com

    Your browser does not support the audio element.
    اعتراض های معلمان و کارگران نیشکر هفت تپه و فولاد اهواز. نام چند بنای تاریخی که در ساخت ان از تقارن استفاده گزارشی از بهروز خباز و سعید افشار. نام چند بنای تاریخی که در ساخت ان از تقارن استفاده که تا تاریخ شنبه ۲۶ آبان
    Your browser does not support the audio element.
    روابط بین المللی درون پرتو جنگ جهانی اول . نقد و نظر با بهروز فراهانی

    باید چپ وکارگری خودرا به منظور شورشـها واعتصابات وتظاهرات بزرگ توده ای درون سراسر ایران آماده کند، نام چند بنای تاریخی که در ساخت ان از تقارن استفاده حتما از هم اکنون تلاش گسترده را به منظور ایجاد اتحادهای پایدار نیروی چپ وکارگری وترقیخواه سازمان دهیم. تنـها از این طریق هست که مـیتوانیم مانع از بروز فاجعه های بزرگ وویرانیـهای گسترده ای باشیم کـه در مقابل ما چشم گشوده اند. آینده مـیتواند از آن مردمان ایران ونیروی آزادی وبرابری وترقیخواهی باشد ،اگربتوانیم همبستگیـهایی همچون چهارشنبه های سرخ کردستان درون ۲۱ شـهریور۹۷را درون ابعاد سراسری درون ایران تکرار کنیم!

    تلویزیون برابری برنامـه ای به منظور یکشنبه ۴ آذر ۱۳۹۷ برابر با ۲۵نوامبر ۲۰۱۸

    برنامـه امروز تلویزیون برابری ویژه اعتصاب کارگران هفت تپه وهمبستگیـهای شریف مردم شوش وخوزستان، کارگران ومعلمان ودانشجویـان و... هست ، کـه در دو گفتگوی علی دماوندی با ابراهیم آوخ و مجید دارابیگی درون باره اعتصاب کارگران نیشکر هفت تپه و کارگران فولاد اهواز، خواستها ومطالبات آن ، اهمـیت این مبارزه وتاثیر آن درون مبارزه عمومـی مردمان ایران است. امـید کـه این برنامـه مورد توجه شما قرار گیرد.
    *ساعت پخش برنامـه های تلویزیون برابری:    </>

    از مـیان مطالب رسیده اکتبر در باره استقلال اقلیم کردستان عراق ۲۸ مرداد
    برخی اعتقاد بـه رژیم های کودتایی چپ و موج سواری بر فراز انقلاب مردم ایران دارند و گمان مـی کنند اگر بخت یـار شد و جایی شورای دلخواه آنـها تشکیل شد و ... مـی توان حق دمکراتیک مردم ایران را دور زد و در اینصورت دیگر نیـازی بـه مجلس موسسان و مراجعه مستقیم بـه آراء مردم ایران به منظور تعیین نظام نیست. تبلیغ اینگونـه نظرات غیر دمکراتیک کـه مجلس موسسان را تنـها درون صورت تحمـیل شرایط مـی پذیرد درون قرن 21 و در ایران امروز جدی گرفته نخواهند شد. اما این از حدت خطر جدی اینگونـه نظرات غیر دمکراتیک نمـی کاهد. عدم مززبندی قاطع با این نظرات غیر دمکراتیک از جدیت چپ بـه عنوان یک نیروی جدی و مسئول سیـاسی درون فردای ایران مـی کاهد. ادامـه
    طرح این نکته کـه دمکراسی ذاتا بخشی از سوسیـالیسم هست مطلب جدیدی نیست. این را تمامـی رهبران روس البته بعد ازب قدرت سیـاسی از لنین که تا آندره پف اذعان داشته اند. تنزل دمکراسی بـه "دمکراسی اقتصادی" و لوث دمکراسی از طریق دو شقه آن بـه "دمکراسی سیـاسی" و" دمکراسی اقتصادی" و دمکرات جلوه نظام های استبدادی و تمامـی خواه اما "عدالت گستر" دقیقا همـیشـه با استفاده از این تعریف یـا بهتر بگویم تحریف صورت گرفته است. موجه نشان نظام سرکوبگر آزادی بلشویک ها درون روسیـه و همچنین رژیم مستضعف دوست, کاخ و کوخ نشین دوست اسلامـی توسط حزب توده و سازمان اکثریت درون ایران دقیقا با تبلیغ چنین نظریـه انحرافی و غیرعلمـی انجام شد. ادامـه
    بسیـاری از ‌های اجتماعی شکست خوردند، و فقط شمار نسبتاً کمـی از آن‌ها موفقیت‌آمـیز بودند. اما شکست‌ها نیز درون درازمدت مـی‌توانند به منظور شورشیـان «بارآور» باشند، این شکست‌ها نـه فقط درس‌‌های تاکتیکی و سازمانی را بـه همراه داشته‌اند، بلکه هشداری هم بـه صاحبان قدرت هستند کـه پای‌شان را از مرزهای معینی فراتر نگذارند. انسان‌ها از طریق مقاومت «کنش مستقیم و مستقل» را کـه برای جامعه‌ای دموکراتیک ضروری هست یـاد مـی‌گیرند. [...]

    ادامـه

    پس از سرنگونی نظام استبدادی اسلامـی هر نظام سیـاسی دیگری کـه بدون اعتناء بر آراء آزاد آحاد مردم بخواهد برقرار شود و قرار باشد کـه ابدی تلقی شود و در آن راهکار عملی به منظور تجدید نظر درون شکل حکومتی به منظور آیندگان بسته باشد نباید قابل قبول باشد و چپ نمـی بایست و نمـی تواند مع این اقدام ضد دمکراتیک باشد. مجلس موسسان با صراحت بـه عنوان نخستین سنگ بنای دمکراسی درون برنامـه سازمان ما قید شده است. درون کنار شعارهای مردم بـه عنوان نخستین سنگ بنای دمکراسی درون ایران بـه تبلیغ مجلس موسسان بپردازیم. ادامـه
    تغییراتی اساسی درون برنامـه پیشنـهادی کمـیسیون اصلاح برنامـه وجود دارند کـه تغییری ماهوی درون اه و خصلت دمکراتیک سازمان ما مـیدهند و در صورت تصویب برنامـه پیشنـهادی جدید با شکل کنونی آن سازمان ما بـه صفوف سازمان های چپ غیر دمکرات ایران رانده مـی شود. بندی درون برنامـه کنونی سازمان کـه در آن از مجلس موسسان بـه عنوان نخستين تجلی آرای عمومـی و نخستين سنگ بنای دمکراسی درون ایران نام شده درون طرح پیشنـهاد کمـیسیون اصلاح برنامـه تماما حذف شده هست ادامـه
    درک بورژوائی از دموکراسی جای درک سوسیـالیستی از دموکراسی را مـی گیرد و مفهوم دموکراسی بـه امری فراطبقاتی و قائم بـه ذات تبدیل مـی گردد کـه مـی تواند فصل مشترک توافق طبقات گوناگون جامعه باشد. وقتی سنگ بنای این دوگانگی گذاشته شد، و وظیفه چپ حمایت فعال از این "دموکراسی"شد، آنگاه دیگر برداشتن گام بعدی چندان دشوار نخواهد بود: نام چند بنای تاریخی که در ساخت ان از تقارن استفاده تبدیل شدن بـه "جناح چپ" بلوک بورژوائی و به مبلغ آشتی طبقاتی. ادامـه

    اما دمکراسی بر خلاف آزادی، مفهومـی عام نیست، بلکه خاص هست و دارای انواع و اشکال گوناگون مـیباشد. دمکراسی نوعی از حکومت یـا حکومت داری مـیباشد و همچون مناسبات اقتصادی یک پیدیده واحد و غیرطبقاتی و تک بعدی نیست و بدیل های طبقاتی و سیـاسی مختلف پاسخهای متفاوت و راه حلهای گوناگونی به منظور تحقق آن دارند. بنابراین سخن گفتن از دمکراسی بی هیچ پیشوند و پسوندی درون عالم واقعی سیـاست، معنایی ندارد.

    ادامـه

    استراتژی صنعتی‌سازی و تولید بیشتر، آونگ حرکت حزب بـه سوی جذب و جلب توجه متخصصان را سرعت بخشید. این متخصصان بـه نحو مشخصی از حقوق و امتیـازات برتر جامعه برخوردار بودند. برخلاف مناسبات و روابط اجتماعی حاکم بر کمون پاریس، درون شوروی متعاقب اجرای نپ طیف تازه¬یی از اقشار فرادست بـه وجود آمدند کـه به موازات عقب نشینی‌های ناشی از گسترش مناسبات بازار و قیمت و سود و کالایی شدن نیروی کار و تفاوت فاحش دستمزدها درون قلب حزب بلشویک پیش رفتند. ادامـه
    داستان امروز اما داستان دیگری است. نـه تنـها این طیف خرده بورژوا سیـاسی شده اند کـه تشر آنـها بـه حکومتیـان نیز آتشین تر است. نافرمانی ها و اعتصابات مکرر بازاریـان و صرافان و بخش هایی از سپرده گزاران نمونـه ای از رفتار سیـاسی کنونی آنـهاست. روند پر شتاب فروپاشی اقتصادی نظام سرمایـه داری حکومتی نـه تنـها تاکیدی بر فاسد بودن و گندیدگی نظام هست بلکه گامـی بلند بر حقانیت اندیشـه سوسیـالیستی به منظور مبارزه با فقر و فلاکت و استبداد نیز مـیباشد. ادامـه
    برنامـه­ ریزی اقتصادی شوروی هدف خود را بر مبنای صنعتی ‌سازی جامعه تعریف کرده بود. این برنامـه بر متن سیـاست‌ های معطوف بـه ملی‌ سازی و نرخ رشد بالا و تبدیل مالکیت خصوصی بـه دولتی، سوسیـالیسم را که تا حد ارتقای صنعتی تقلیل داده بود. درون واقع سیـاست های حزب کمونیست درون قالب یک تغییر جهتِ معنادار از اه انقلابی بلشویک ها فاصله گرفته و به استخدام همان سیـاست های بورژوائی منشویک ها درون آمده بود. ادامـه
    خلاقیت انسانی و آزادی فقط درون شرایط مـهم و خطیر دخالت گری و به مبارزه طلبی خود مردمان رشد مـیکند. کارگران فرشته نیستند. همـه ما از جهان کنونی بـه شکل موجودش وحشت داریم . درونی و غلبه تبعیض ها و دیدگاه های کوته بینانـه و محدود زندگی بـه وظایف و کار، باز دارنده رشد خلاقیت های انسانـها مـی باشد و جان و روان را فرسوده مـیکند. به منظور غلبه بر طبقه سرمایـه دار و تغییر نـه تنـها جهان ، بلکه خودمان نیز نیـاز بـه انقلاب داریم. ادامـه
    اسم آنارشیسم و بان شاید این تصور را ایجاد کند کـه ما هنوز درون کار نبش قبر گذشته ایم و به مباحث بی ربط با مسایل جامعه امروز مشغولیم .ابدا چنین نیست !نگاهی بـه جریـانات اعتراضی دهه های اخیر نشان مـی دهد کـه در سطح جهان، بخشی از های اعتراضی خصلت آنارشیستی بخود گرفته اند. ادامـه
    امروزه به منظور حرکت بـه سوی کمونیسم واقعی و انقلابی حتما تحلیل انتقادی متقنی از کل این مـیراث نظری و عملی انجام دهیم، از مارگرفته که تا ٨٤٨١ که تا به امروز. درون این کار نیـازمند آنیم کـه فقط بر ضدیت با سرمایـه داری متمرکز نشویم، بلکه تصوری از یک جامعه جدید انسانی ورای سرمایـه داری درون ذهن مجسم کنیم. و برای این کار هیچ نقطه شروعی بهتر از خود نوشته های مارنیست

    ادامـه

    بر این باور هستیم کـه به منظور پیشگیری از هر نوع اشتباه بهتر هست بین این دو مفهوم تمایز قائل شد. واژه ی سرمایـه‌ داری دولتی تنـها به منظور مشخص مرحله‌ یی هست که دولت سرمایـه ‌داری مخزن وسائل تولید مـی‌ شود، درون حالی کـه اقتصاد جنگی سرمایـه‌ داری “سرمایـه ‌داری انحصاری دولتی” خوانده مـی‌ شود. ادامـه
    لنین، همان‌طور کـه خود اشاره دارد، درون نگارش این اثر از نظرات ج. ا. هابسون و رودُلف هیلفردینگ بهره. درون واقع بنیـان تز لنین و تمامـیِ مفاهیم اصلی آن از جمله سرمایـه‌ی انحصاری، کارتل‌ها، صدور سرمایـه، سرمایـه‌ی مالیـه، مصرفِ ناکافی، توسعه‌طلبیِ، دولتِ رانت‌خوار، خود ـ حمایتی، رقابت بین قدرت‌ها، و به‌زیر سلطه کشیدن کشورهای ضعیف‌تر، به‌تمامـی بر پایـه‌ی ایده‌های این دو نفر و در چند زمـینـه بر ایده‌‌های بوخارین استوار هست ــ البته با نتیجه‌گیری‌های متفاوت لنین کـه به آن اشاره خواهد شد. حتی عنوان جزوه‌ی لنین از عنوانِ فرعیِ کتاب سرمایـه‌ی مالیـه هیلفردینگ («بررسیِ تازه‌ترین فازتوسعه‌ی سرمایـه‌داری») الهام گرفته است.

    ادامـه

    در تاریخ مدرن جهان بویژه درون 230 سال گذشته انقلابات و دگردیسی های متعددی درون اکناف جهان بوقوع پیوسته اند کـه هر یکی بنوعی درون زندگی جوامع بشری تاثیرگذار بوده اند ادامـه
    "بسط مبارزه طبقاتی بـه حوزه قدرت، یعنی بـه حلقه مفقوده ای کـه در نگاه کلاسیک ها موجود بود و چه بسا بـه تقدیس آن هم چون ابزاری انقلابی و نجات بخش کـه پرولتاریـا حتما آن را تصرف و تصاحب کرده و بکارگرفت دخیل بسته بودند". بنظر مـی رسد نتوان همـه کلاسیگ ها را درون این نگاه سهیم دانست، از جمله مارکه با توجه بـه تجربه کمون پاریس، بـه یک تجدید نظر اساسی نسبت بـه مبارزه طبقاتی پرولتاریـا و دولت پرداخت؟. ادامـه
    به موازات رادیکالیزه شدن مطالبات اجتماعی مردم ایران اصلاحات سیـاسی برهه بـه برهه بیش از گذشته بـه راست مـی چرخد. این جماعت کـه دی روز عبای "عالیجناب سرخپوش" تن رفسنجانی کرده بودند درون سال 84 تمام قد زیر همان عبا رفتند. این جریـان کـه را محافظه کار و دولت گرا مـی دانستند درون سال 88 بـه زائده ی گرایش تبدیل شدند. ادامـه
    سال ها پیش درون مراجعاتی موردی بـه تنـها ترجمـه ای فارسی از کـه آن زمان درون دسترس داشتم » مانیفست حزب کمونیست « ) برهان رضائی انتشارات فانوس نیویورک 0111 ( گاه بـه - - عباراتی نا مفهوم و عجیب و جملاتی ثقیل یـا بی معنی برمـی خوردم و یقین داشتم کـه در اصل نباید چنین بوده باشند. ادامـه
    معروفیت رزا لوکزامبورگ از آن روست كه نخستین مارکسیست پسازماربود کـه استدلال کرد انباشت سرمایـه نـه تنـها بـه پویش زمانی درونی جوامع سرمایـهداری خاص، بلکه بیش از هر چیز بـه نفوذ مکانی سرمایـهداری و نابودی جهان غیرسرمایـهداری وابسته است. ادامـه
    پرویز برادران درون ۱۲ آبانماه از مـیان مارفت و دنیـای سراسر تبعیض و بیعدالتی و استبداد ، دنیـای مبارزه بی امان مردمان وانسانـهای شریف وآگاه علیـه این نظم یک درصدیـها را واگذاشت که تا ما با وظیفه ای سنگین تر ،آرمانـهای اورا به منظور ازادی وبرابری وسوسیـالیسم، به منظور حاکمـیت اکثریت عظیم به منظور اکثریت عظیم، به منظور دنیـایی کـه با کودک وانسان وطبیعت ووحش مـهربان باشد را پی گیریم. ادامـه
    خدیجه جابری درون روز ۱۹ فروردین بعد از یک بیماری کوتاه، درون بیمارستانی درون شـهر کرمانشاه درگذشت. خدیجه از هواداران اولیـه‌ی «راه‌کارگر» بود. او درون سال‌های پیش از انقلاب ۵۷، به‌عنوان معلمـی فداکار و مبارز درون مدرسه‌های محلات زحمتکش‌نشین کرمانشاه تدریس مـی‌کرد. معلمان کرمانشاه نقش مـهمـی درون مبارزات ضد سلطنتیِ دوران انقلاب داشتند، و خدیجه همراه با دیگر معلمان مدرسه‌اش درون محله‌ی زحمتکش‌نشینِ اربابی، از شمار آنان بودند. ادامـه
    اما من متوجه نشدم منظور از: " قطعا امکان تقلیل ابعاد سرکوب از سوی سازمانـها و تشکلات سیـاسی موجود بود." دقیقن چیست؟ اگر منظور این هست که با واقع بینی و درست دیدن روند سرکوب مـی‌توانستند حفظ نیرو کنند و کمتر تلفات بدهند که تا حدودی مـی‌تواند درست باشد و حق با شماست. اما ابعاد سرکوب و دامنـه و گسترش آن بـه نظر من درون ویژگی و در ذات سرکوبگر جمـهوری اسلامـی نـهفته است، هم چنان کـه مـی‌بینیم سازمان‌های سیـاسی کـه در آن دوران درون ایران حضور داشتند، و اکنون سالیـان سال هست از آن دورند و هیچ فعالیتی درون داخل ندارند، اما روند سرکوب هرگز کند نشده هست و ابعاد آن هر روز بیش از روز پیش درون گسترش است. ادامـه

    اوین مکان خاطره، مکان یـاد آوری، مکان ارزش گذاری و جدال با فراموشی حتما همـیشـه بماند.

    اوین را خیلی‌ها از داخل مـی‌شناسند، بندها و راهروهایش را، اتاق‌های بازجویی و حسینیـه، انفرادی و زیرهشت، و هواخوری.اما این تمام اوین نیست. خیلی‌ها حتی یک بار هم پایشان بـه داخل دنیـای پشت دیوارها نیـافتاده ولی زندگی‌شان با هزار رشته بـه آن پیوند خورده هست و من یکی از آنـهایم. اوین بخشی از جوانی، برادر و همسرم را بلعیده و سالهاست درون خواب و بیداری دست از سرم بر نمـی دارد.

    ادامـه

    ۲۸ سپتامبر ۲۰۱۷ کمونیستی ایران و خلق مبارز کرد، یکی از یـاران ثابت قدم خویش را از دست داد. او کـه دوران تبعید خود را درون برلین آلمان مـیگذراند درون آستانـه ۶۵ سالگی بر اثر سکته قلبی جان خود را از دست داد. او فعالیت اجتماعی و سیـاسی خود را درون رژیم ستم شاهی از دوره جوانی بویژه از موقعی کـه در دانشگاه رازی سنندج تحصیل مـیکرد شروع کرد و خیلی زود بـه عنوان سمپات فدایی بـه صف مبارزان راه آزادی و سوسیـالیسم پیوست. ادامـه
    با درد وتاسفی عمـیق باخبر شدم کـه رفیق عُمر محمدی (رفیق کاوه) درون اثر سکته قلبی درون برلین جانباخته است. این خبر ،چنان غیر منتظره وباورنی مـینماید کـه همچنان درون بهت مانده ام...عُمر محمدی از یـاران قدیمـی ما بودواز مبارزین شناخته شده ی چپ وکردستان ،که مبارزه علیـه رژیم اسلامـی،نظام سرمایـه داری و در دفاع از منافع محرومترین مردمان جزء جدایی ناپذیر زندگی اش بود. انسان پرشور وشری کـه به زندگی وبرابری وآزادی ،به نیروی کار وزحمت وبه رفقا ویـارانش عشق مـیورزید. ادامـه
    قلب مـهربان مـهرانگیز این یـار همـیشـه آشنای مبارزین از زمان شاه ، امروز چهارشنبه هجدهم مرداد از طپش افتاد.
    مـهرانگیز از سال 1350 بعد از دستگیری برادرش رفیق نورالدین ریـاحی ، درپشت درهای زندان با دیگر خانواده های زندانیـان سیـاسی پیوند خورد و در تمام فعالیتهای جمعی خانواده ها همگام ،وهمواره یـاورمادران زندانیـان سیـاسی بود . بعد از انقلاب و با تشکیل راه کارگر با ما همراه شد و در همـین ارتباط دستگیر و پس از سه سال از شکنجه گاههای رژیم آزاد شد . ادامـه
    ای کوچکِ بزرگ
    ای ناباوری استقامت انسانی لبانت
    جز ترانـهً عشق، نمـی‌خواند
    و کبوتر جانت
    بر آتش گشود بال ادامـه
    اینک باز تیرماه لعنتی رسیده است. ...روزهای ملاقات درون قزل قلعه ،اوین وقصر...روزهای انقلاب و فریـادها و شعارهای زندانی سیـاسی آزاد حتما گردد،روزهای تاریک سال های خونین دهه 60 ومخفی شدنـها،فداکاریـها ،سلاخی شدن یـاران و جراحی لبخند برها،و.... تیرماه باردیگر مـیرسد و غلام درون مقابل من با لبخندی ایستاده هست و کتاب "چوبه دار وفلی" را مـیدهد و مقاومت و فداکاری وعشق را درمن جاری مـیکند...برادر و رفیق و معلم من ،با لبخندی ماندگار هماره بامن و درکنارم ایستاده است. درون هر اعتراض ،در هر همستگی ،در هر مبارزه و گفتگویی غلام و غلامـهای زن ومردی ایستاده اند کـه در دهه خونین 60 ایستاده بردارشدند و هر روز تکرار مـیشوند. ادامـه
    ما درون اتاق قبل از علي با يكي ديگر از اعضاي «راه‌كارگر» فرج‌الله سعيدي آشنا شده بوديم و علي دومين عضو (كادر)‌ «راه كارگر» بود كه با او آشنا مي‌شديم. طبعا آشنايي با فردي مانند علي كه هفت سال زمان شاه زنداني سياسي بود، براي همـه‌ي ما هيجان‌آور بود. ورود علي را بـه خوبي بـه ياد دارم. چهره‌ي خندانش كه گويا آن موقع از كميته مشترك بـه اوين انتقال پيدا كرده بود (شايد هم از بهداري اوين) و حس گرمي كه ورودش درون اتاق ايجاد كرد و منش ساده و صميمي‌اش كه خود را بـه سادگي معرفي كرد تاثير خوبي بر آن فضاي متشنج گذاشت. ادامـه
    تاریخ و محل تولد: 12 فروردین 1333 شاهین دژ شغل: حساب دار وضعیت خانوادگی: متاهل و یک فرزند نام پدر : علی تاریخ دستگیری : 16 آبان 1364 محل دستگیری : تهران وابستگی سازمانی : راه کارگر تاریخ اعدام : شـهریور ۱۳۶۷

    ادامـه

    تاریخ و محل تولد: ۱۳۳۰ قزوین شغل: معلم/ دبیر وضعیت خانوادگی: متاهل و یک پسر نام پدر : تقی تاریخ دستگیری : اردیبهشت ۱۳۶۴ محل دستگیری : تهران وابستگی سازمانی : راه کارگر

    ادامـه

    رفیق هادی متولد اراک بود. 17 سال بیشتر نداشت. اما شور و عشق بزرگی درون سر داشت. رفیق هادی، رفیقی پر شور و با استعداد و فعال بود و در حرکت عظیم کارگران و زحمتکشان کشورمان علیـه رژیم سرمایـه داری شاه شرکت فعال داشت. بعد از انتشار سلسله بحث های راه کارگر بـه سازمان ما پیوست و یکی از فعال ترین و پر شور ترین رفقای ما درون اراک بود. او درون پخش و تکثیر اعلامـیه های راه کارگر، فروش نشریـه، تبلیغ درون مدرسه و خیـابان و ... نقش فعالی بـه عهده داشت و زبانزد همۀ رفقایش بود. رفیق هادی بـه کوه و کوه نوردی علاقه وافری داشت و به اتفاق دوستان و رفقایش درون اکثر جمعه ها بـه کوه مـی رفت، بـه خاطر روحیـه پر شور و شاد و انقلابیش، هرجا کـه قدم مـی گذاشت....

    ادامـه

    رفیق غلامحسین درون آذرماه 1322 درون کنگاور متولد شد. از دوره مدرسه محصلی با استعداد بود و علاقه فراوانی بـه مسائل سیـاسی داشت. از اواخر سال های دهۀ 30 با مارکسیسم – لنینیسم آشنا شد. درون تشکیل گروه هایی درون کنگاور و کرمانشاه کـه به فعالیت انقلابی و تبلیغ و ترویج مارکسیسم مـی پرداختند، نقش بسزائی داشت. با علاقه بی کرانی کـه به مردم داشت، همواره محرم اسرار و مقبول آنـها بود. قبل از رفرم ارضی و بعد از آن، غلام و همرزمانش بـه سازماندهی دهقانان علیـه مالکان مـی پرداختند و رفرم ارضی شاه جنایت کار و مواضع مرتجعانۀ آخوندها درون دفاع از ملاکین را افشا مـی د. درون سال 1340 اعتصاب وسیع توده ای را علیـه گرانی برق درون کنگاور با موفقیت سازمان دادند. غلام درون سال 41 درون رشتۀ پزشکی دانشگاه شیراز قبول شد و از همان آغاز بـه یکی از فعالین و سازمانگران اصلی دانشجویی تبدیل شد.

    ادامـه

    رفیق یوسف آل یـاری درون سال 1324 درون تبریز و در یک خانوادۀ مرفه زاده شد، تحصیلاتش را که تا پایـان دبیرستان درون تبریز ادامـه داد و بعد درون تهران درون دانشگاه ملی، رشته حقوق خواند. او نزدیک ترین دوست رفیق کرامت دانشیـان بود. آن دو درون سال های آخر دبیرستان، همکلاس و با همدیگر آشنا شدند و به خاطر گرایشات سیـاسی مشترک، دوستی شان بـه سرعت محکم شد، بعد از پایـان دبیرستان، آنـها یک محفل مارکسیستی بـه وجود آوردند و به مبارزه سازمان یـافته علیـه رژیم خودکامـه پهلوی پرداختند

    ادامـه

    رفیق پرویز برادران درون روز ۱۲ آبان قلب بزرگش از حرکت باز ایستاد. و ما با بهت و نا باوری مجبوریم بپذیریم کـه چهره مـهربان و زلال وهماره خندان او را دیگر درون برابرخود نخواهیم داشت.
    با رفتن پرویز سازمان ما رفیقی همراه ، صدیق و فداکار را از دست داد. پرویز رفیقی متواضع و فروتن، ساده و بی ادعا و کمونیستی صادق و ایستاده بر سر پیمان بود.
    ما خاموشی نا بهنگام پرویز عزیز را بـه همسر و فرزندانش ، رفیق گرامـیمان نسرین و دیگر اعضای خانواده و همـه راه کارگریـها تسلیت مـی گوییم و در اندوه آنان شریک مـیباشیم . ادامـه
    با کمال تاسف مطلع شدیم کـه رفیق عزیزمان پرویز برادران روز چهارشنبه 12 آبان درون اثر حمله قلبی درون شـهر هانوفر آلمان درگذشت. او رفت اما به منظور همـه اشنایـان و رفقایش کـه هیچگاه چهره مـهربان و روحیـه صمـیمـی و یـاری دهنده او را فراموش نمـیکنند باری از اندوه و دل تنگی برجای گذاشت.
    ما درون گذشت نابهنگام پرویز برادران را کـه یـار مـهربان همـهانی بود کـه او را مـیشناختند بـه همسر وفرزندان، ان و برادر ، فامـیل و آشنایـان ،همـه راه کارگریـها ، رفقا ودوستان دیگر کـه با او اشنا بودند، تسلیت مـی ِگوِییم و یـاد او را گرامـی مـیداریم. ادامـه
    دو شعری کـه در پی مـی آید روایت محمد فارسی هست در باره علی رضا شکوهی کـه در ۱۱ دی ماه ۶۲ اعدام شد. من (فرج سرکوهی)، علی و محمد را با هم شناختم درون آن سال های پر تب و تاب جست و جوی شورشی راه و تدارک پرشور پیوند زدن نظر و عمل به منظور تغییر جهان درون دهه چهل. دانشجو و همخانـه بودند. سابقه دوستی آنان بـه نوجوانی برمـی گشت ... ادامـه
    با اندوه فراوان متاسفیم کـه به خانواده بزرگ چپ و زندانیـان سیـاسی سابق و خانواده عزیز جانباختگان راه آزادی و سوسیـالیسم اعلام کنیم کـه رفیق پروین صدیقی سرانجام بعد از دو سال نبرد جانکاه با بیماری سرطان درون سن ۵۷ سالگی جان شیفته اش را از دست داد. ادامـه
    این نوشته تلاشی هست برای همـیاری و همبستگی با انبوه انسانـهائی کـه در متن حادثه و وقایع خونبار تاریخ حاکمـیت مذهبی بـه ثبت خاطرات و یـادهای خویش و بازبینی فجایع واقع شده درون کشور اقدام کرده اند.
    شاید ثبت دوباره این وقایع و آن چه بر این نسل رفت, بتواند به منظور نسل بعدی و جوانان, نسلی کـه پرشور, پویـا و انقلابی بـه استبداد مـی ساید, ادامـه
    در تمام این سالها ، هر بار کـه به بهشت زهرا مـیروم - کـه ایمان دارم تو درون یک جایی اش خوابیده ایی - و خستگی ناپذیر بـه دنبال مزارت مـیگردم، همـیشـه این احساس را دارم کـه شاید درون گوشـه ایی ، لا بهسنگ قبرها ، شاید مثلا درون قطعه‌ی ۹۹ ، روزی بـه مزار گمنامـی بر بخورم کـه تو از بیش از سی سال پیش درون آن آرام گرفته ایی و هیچروی سنگ مزارت ننوشته : فیروز الوندی / فرزند فریدون ؛ کـه به تراژیک ترین مرگ، این دنیـا را به منظور ما گذاشت و رفت ادامـه
    در ارتباط با سازمان راه کارگر دستگیر شده بود. بعد از ۳۰ خرداد ۱۳۶۰ اکثر فعالین سیـاسی دانشکده‌ی دندانپزشکی دانشگاه تهران کـه به خاطر فعالیت سیـاسی آزاد بعد از پیروزی انقلاب هویت‌شان به منظور «انجمن اسلامـی» و «دفتر تحکیم وحدت» مشخص بود، دستگیر و تعدادی‌شان بـه جوخه‌‌های اعدام سپرده شده بودند. ادامـه
    رضا وقتی با شورش توده ای مردمان و تعرض پیشمرگان کرد علیـه دولت ظلم و جور صدامـی روبرو شد، تنـها وظیفه انترناسیونالیستی خود را یـاری بـه این مردمان دید و همدوش پیشمرگان بـه جنگ با نظام پلیدی برخاست کـه جز با زبان زور و توپ و تانک و بمب بامردمش سخن نگفته بود. ادامـه
    چگونگی تحویل وسایل شخصی زندانیـان سیـاسی قتلعام شده درون سال شصت و هفت توسط جلادان حکومتی نیز موضوعی امنیتی بود. جمـهوری اسلامـی از هراس تجمع خانواده های زندانیـان سیـاسی به منظور دریـافت وسایل زندانیـان مقتول تصمـیم گرفت کـه ... ادامـه
    به خودم گفتم چه خوب کـه م هم هست، آدم فقط به منظور تحمل روزهای بد بـه همراه نیـاز ندارد، گاهی دلش مـی‌خواهد ساعات خوب زندگیش را هم بای تقسیم کند و این حتمأ یکی از آن ساعات خوب بود. ..... ادامـه
    دوُرش جمع شدیم که تا درموردِ خودش و تجربۀ زندان‌اش برایمان صحبت کند. او این‌چنین صحبت آغاز نمود: "من علی‌رضا تشیُّد از اعضای گروهِ راهِ کارگر هستم. شـهریورماهِ سالِ ٦١ دستگیر شدم، و بیش از سه سال هست که زیرِ بازجویی و در انفرادی‌های بندِ ٢٠٩ و آسایش‌گاه بوده‌ام. .... ادامـه
    فعالیت سیـاسى محبوبه مجتهد از دوران دبیرستان درون سال ۵۶ آغاز شد. او بعد از انقلاب بـه سازمان راه کارگر پیوست. درون سال ۶۴ درون حالی کـه باردار بود بـه همراه منصور نجاتى، همسرش بازداشت شد. منصور نجاتى درون زندان اعدام شد و محبوبه مجتهد فرزندش را درون زندان بـه دنیـا آورد. ادامـه
    جواد را من بـه عنوان یکی از فعالان «سازمان راه کارگر» درون اراک مـی‌شناختم. دانشجو بود. بـه همراه عمو و پسرعمویش از چهره‌های فعال شـهر اراک درون فعالیت‌های سیـاسی بودند. آنان هم‌چنین از نخستینانی درون اراک بودند کـه در رابطه با فعالیت‌های سیـاسی بازداشت شدند. ادامـه
    یـاد عزیز رفیق محبوبه پرچم کاشانی ، کمونیست ، قهرمان ژیمناستیک و داور بین المللی ، هماره گرامـی خواهند ماند . او درون اصفهان بـه دنیـا آمد لیسانس تربیت بدنی گرفت و دبیر ورزش محبوب دبیرستانـهای اصفهان بود . ادامـه
    با آغاز نوشتنَ وقایع و نام های زندانیـان جلوی چشمم نمایـان مـی شوند و در پی آن رفقا کنارم مـی نشینند و سرهایشان را درون نوشته هایم برو مـی کنندو سپس رفیق همـیشگی ما مرگ بلاتکلیف درون گوشـه ای بـه نظارت مـی نشیند ادامـه
    در سالهای 60 و 61 و 62 ارقام اعدام شدگان درون اصفهان بسیـار بالا بود و رژیم با قاطعیت فقاهتی و وحشیـانـه توسط قاضی جلاد مظاهری و سایرین, بـه اعدام های فله ای مـیپرداخت و این پیروزی های ! امام زمانی را با افتخار کامل بـه امدادهای غیبی منسوب مـیکرد و در نشریـات حکومتی منتشر مـیکرد ادامـه
    صدایت
    از حنجرۀ خونین مـی گذرد
    و بر لبان خشک و ماسیده
    یخ مـی بندد
    هنوزهجرانی مـی خوانی
    با نگاهی مات گمشده درون هیچ جا ادامـه
    چهره‌اش رودرروی من قرار دارد، با همان چشمان شفاف و تیز و بُز، بـه مـهربانی نگاهم مـی کند و بی آن‌که چشم ا ز من د، تندتند پلک‌هایش به‌هم مـی کوبد و مـی زند بـه خند ه، سر و شانـه را اندکی عقب مـی کشد و قاه‌قاه مـی خندد. ادامـه
    در نظر اول این روایت شبیـه داستان سازی و قهرمان پروری هاست. یـادآور شخصیت های کتابهای رمان حماسی است. اما حقیقت هست و علی مـهدیزاده چنین بود. گویـا شخصیت او را از درون کتابهای رمان ماکسیم گورکی استخراج کرده باشی و یـااز خرمگس اقتباس کرده باشی. ادامـه
    ماندن یـا رفتن؟ مسئله این بود.
    انقلاب مرد و زنده باد انقلاب. این گفته بـه نـهایت صحیح بود و اگر چه بخش اعظم تشکل های انقلابی منـهای حزب توده و سازمان اکثریت بـه این گفته اعتقاد داشتند اما هیچ یک آمادگی و توان تغییر سازماندهی متناسب با شرایط مخفی فوق العاده وقت را نداشتند. ادامـه
    بخش اول: این نوشته با شتاب و بمناسبت سی و هفت ساله شدن سازمان راه کارگر نوشته شده است. چنانچه کم و کاستی موجود باشد از همـینروست. این مناسبت و نزدیک شدن بـه سالگرد کشتار زندانیـان سیـاسی درون دهه شصت محرک نوشتن این مکتوب شد. یـاد این عزیزان همواره با عزیزانشان و همروان آنـها هست و خاطره جاودانشان همچنان مـیماند. ادامـه
    روز شنبه 30 خرداد ماه 60، پاسداران مزدور جمـهوری اسلامـی، رفیق شـهلا را از خیـابان ها ربودند و سحرگاه یک شنبه او را بـه همراه چندین کمونیست دلیر دیگر درون حالی کـه سرود مـی خواندند، بـه جوخه های اعدام سپردند. بدین سان پیکر این زن پیکارجو، این کمونیست جوان و انقلابی پرشور درون خون نشست ادامـه
    این نوشته بخشی از خاطرات من درون زندان حکومت اسلامـی هست . هدفم از نگارش آن روشن بخشی از ناشناخته های زندان به منظور رفقا و نسلهای آینده مـیباشد٫ اگرچه بازگو آن به منظور من آسان نیست. ادامـه
    تلاش من درون این نوشته مرتب خانـه مغزم است۰ مرتب خاطراتیست کـه گاه وبی گاه مثل بادی آرام ازپنجرها مـی آیند پرده را بـه نرمـی مـی لرزانند وهنگام خارج شدن ازدر، آن را محکم روی سرم مـی کوبند ادامـه
    خوانندگان عزیز، هدف من از نگارش این بخش از خاطراتم درون زندانـهای حکومت اسلامـی فقط یک گزارش ساده نیست، بلکه آشکار نمودن زوایـای تاریکی ازبیرحمـی افسار گسیخته ای ا ست کـه حکومت اسلامـی بـه زندانیـان سیـاسی دهه شصت روا داشته هست ادامـه
    ساعت دو از بازجویی برگشته بودم کـه زیر هشت نگهبان سالن چهار ازم پرسید: "کدام اتاق ؟". گفتم: "اتاق 61". گفت: "مطمئنی؟" گفتم: "خب آره، که تا سه-چهار ساعت پیش کـه توی این اتاق بودم، مگر ...". گفت: "خب برویم". اتاق 61 نزدیک درِ اصلی سالن بود. ادامـه
    برای زندانیـان سیـاسی مطلع شدن از اعدام و تیرباران اعضای خانواده, نزدیکان و دوستان و هم رزمان خود از جمله دردآورترین لحظات است. مسعود نیز درون غم از دست برادر بزرگ خود و همرزمانش از جمله مقصود فتحی, تقی امانی و سایر رفقایش اندوهی گران داشت ادامـه
    خشونت، تبعیض ، نابرابری، سرکوب و بی حقوقی زنان از پایـه های رژیم جمـهوری اسلامـی هست که از ذهنیت زن ستیزی بر مـی خیزد کـه ریشـه درون دیدگاه تبعیض آمـیز و خشن نسبت بـه زن درون قوانین اسلامـی و نیزعرف و سنت دارد. جمـهوری اسلامـی مروج خشونت درهمـه ابعاد جامعه و به طریق اولی ، مروج خشونت علیـه زنان است. مبارزه به منظور محو خشونت علیـه زنان بخشی از مبارزه به منظور رهائی کامل زنان از قید و بند مرد سالاری و نظام سرمایـه داری است. از این رو به منظور مبارزه با اعمال خشونت علیـه زنان حتما رژیم اسلامـی حاکم بر ایران را از مـیان برداشت. از آنجا کـه مسأله زنان مسأله کل جامعه هست زنان با پیوند با های اجتماعی دیگر هست که مـی توانند مبارزه ای پیگیری به منظور از بین بردن هر گونـه ستم و استثمار را بـه پیش ببرند. راه کارگر نیوز - سایت خبری راه کارگر مادران پارک لاله ایران : تقدیم بـه زنان مقاوم و مبارز ایرانی کـه در برابر آزادی کشی و تبعیض و بی‌عدالتی ایستاده اند!
    به مناسبت ۲۵ نوامبر، روز جهانی مبارزه با خشونت علیـه زنان     تقدیم بـه زنان کارگر درون خوزستان کـه در همراهی با حرکت‌های اعتراضی کارگران مرد نیشکر هفت تپه و فولاد اهواز بسیـار تأثیرگذار بوده و هستند.
    - تقدیم بـه سپیده قلیـان، روزنامـه نگاری کـه در همراهی با کارگران هفت تپه ایستاد که تا صدای اعتراض آن‌ها را بـه جهانیـان برساند و توسط نیروهای امنیتی بازداشت شد و هنوز خبری از او نیست.
    پشتیبانی بی دریغ، مجدانـه و پیگیرانـه از مبارزات کارگران و در لحطۀ کنونی از تلاش های قهرمانانۀ کارگران هفت نپه و خانواده هایشان وظیفۀ همۀ مبارزات آزادی طبقۀ کارگر و همۀ آزادیخواهان راستین جامعه است. ما بـه تلاش های رفقای «کمـیتۀ حمایت از خیزش مردم و مبارزات کارگران و زحمتکشان ایران» درون هلند ارج مـی نـهیم و از همۀانی کـه امکان شرکت درون تظاهرات اعلام شده توسط این رفقا درون مـیدان دام آمستردام درون روز شنبه 24 نوامبر 2018 از ساعت 13 که تا 16 دارند تقاضا مـی کنیم درون این عمل اعتراضی بـه رژیم ارتجاعی جمـهوری اسلامـی و حمایت از مـیارزات کارگران ایران حضور بـه هم رسانند
    زندگی سر ایستادن ندارد و مسیر خود را مـی‌یـابد. درون سر پل ذهاب و روستاهای زلزله زده، نیز این گونـه است. یک سال از روزی کـه زمـین درون استان کرمانشاه لرزید، گذشته است. بـه رغم آنکه قلب‌های بسیـاری درون زیر آوار از تپش بازایستادند، قلب‌هایی نیز بـه تپیدن ادامـه دادند و ...
    من و شقایق
    هردو
    هم سرنوشت بودیم
    او درون دشت
    مـی خرامـید
    ومن درون دامان مادرم
    بیست سال از قتل های سیـاسیِ پاییز ۷۷ مـی گذرد. درون آن برهه ی زمانی، پیروز دوانی، فعال سیـاسی و مؤسس بولتن پژوهشی «پیـام امروز»، حمـید حاجی زاده، شاعر و منتقد حکومت، بـه همراه پسر ٩ ساله اش کارون، داریوش فروهر و پروانـه اسکندری از چهره های سیـاسی دگر اندیش، مجید شریف، عضو هیئت تحریریـه ی «ایران فردا»، محمد مختاری و محمد جعفر پوینده از اعضای فعال و مؤثر دوره ی سوم کانون نویسندگان، بـه گونـه ای زنجیره ای و فجیع ترور مـی شوند.
    واما ، آنان کـه به دفاع ازخاطرات و پندارشان برخاستند...
    گناه و ثواب شان با خدای شان .
    حرام شان ، حلال ..
    وحلال شان ، حرام باد .
    یــک رونــد اعتــلای انقلابــی بــا ســرعت جامعــه را درون برمــی گیــرد. نیــروی کار و زحمــت پیــش قــراول اعتراضــات متشــکل شــده و تــلاش مــی کنــد تــا خــود را درون پنــاه مطالبــات صنفــی و معیشــتی صفــوف خــود را گســترش داده و در پیونــد بــا جنبــش هــای دیگــر قــرار گیــرد. مـیداننــد کــه جــز بــا تغییــر بنیــادی سیســتم سیـاســی حاکــم بــر کشــور و ابتــدا ، ســرنگونی نظــام تروریســتی نمــی تواننــد حتــی بــه حداقل هــای خــود برســند و در ایــن مـیــان شــعار و خواســت دموکراســی درون مرکــز مطالبــات و برنامــه تشــکلات مبــارز قــرار گرفتــه اســت.
    جمال قاشقچی یـا بـه روایت عربی خاشقچی ستون نویس روزنامـه واشنگتن پست کـه خود سالها از اعضای عالیرتبه سازمان اطلاعاتی سعودی و مشاور شاهزاده ترکی الفیصل درون موضع رئیس سازمان اطلاعاتی مذکور بوده هست اول اکتبر 2018 هدف یک جنایت سازمانیـافته مـی گردد کـه ابعاد ان بسا فراتر از هر تحلیل و تفسیری بـه آن مـی ماند کـه به یک آرایش قوای جدید درون خاورمـیانـه بزرگ مـی تواند منتهی گردد.
    سال تحصیلی ٩٧-٩٨ آغاز شد. من بـه عنوان یک از بسیـار معلم هایی کـه در همان "بهار آزادی!" قربانی نـه! گفتن خویش شد، و به اجبار کلاس را و دانش آموز را و آزادی را و وطن اش را یک جا وانـهاد و اکنون آوارگی و شـهروندی جهان را از سر مـی گذراند، بعد از گذشت 39 سال هنوز اول مـهر ماه کـه سال تحصیلی آغاز مـی شود بـه حال و احوال آن سال ها و به گم شده ام بر مـی گردم. گر چه مـی دانم کـه در بر همان پاشنـه ى بی پاشنـه گى مـی چرخد اما، باز هم درون خیـال شادم و با گوش جانم آن زنگ را – کـه نغمـه ی شور زندگی بود، - مـی شنوم.
    وقتی مصرف کنندگان آمریکایی از افزایش قیمت نفت شکایت مـی کنند، حکومت ترامپ و شرکت های نفتی و بانک های پشت سر آن خوشحال اند. اگر بـه حوادث ظاهرا جدا ازهم درون ایران، ونزوئلا، و اکنون درون لیبی، نگاه کنیم، روشن مـی شود کـه یک استراتژی هماهنگ به منظور خرابکاری درون مسیر جریـان کلیدی نفت بـه نفع حاکمـیت نفتی آمریکا درون جریـان است.
    در پرتو افزایش و گسترش امپراتوری آشوب و نزدیک بـه یک ساله شدن عمر رژیم نئوفاشیستی دانلد ترامپ(که خود معلول نفوذ و گسترش امپراتوری آشوب درون شکم خود هیولای نظام جهانی سرمایـه سه سره است) برماست کـه نگاهی مجدد بـه چند و چون پیدایش تز و سیـاست های "برخورد تمدن ها" و اشاعه آن درون جهان بویژه درون کشورهای دربند پیرامونی و نیمـه پیرامونی بیـاندازیم. مبرهن و روشن هست که تشدید و گسترش امپراتوری آشوب درون جهان معاصر منبعث از پیـاده تئوری های فرهنگ گرائی و برخورد و تلاقی تمدن ها توسط معماران و اولیگارشی های حاکم درون کشورهای سه سره امپریـالیستی نظام جهانی سرمایـه درون سراسر جهان است.
    چون سبزه ای روئیده ازلابلای سنگ ،
    دو بیگانـه بودیم کـه به هم رسید یم .
    آسمان بهاری ، پر ستاره بود .
    و من شاه بیتِ عاشقانـه ای ،
    دروصف چشمانت سرودم ..
    وبه آوازخواندم .
    اعتصاب سراسری بازاریـان نیز درون پی یک فراخوان از دیروز صبح دوشنبه آغاز شد. گفتمان اعتصاب اینروزها روزمره و خصلت آن سراسری بودنش است. آگاهی مبارزاتی مردم ایران افزایش یـافته و دریـافته اند کـه تنـها درون همبستگی عمومـی مـیتوانند حکومت دژخیمان را بـه عقب نشینی وادارند. کارگران, رانندگان, معلمان و دانشجویـان, جوانان و بیکاران, مالباختگان همـه و همـه خیز برداشته اند که تا در فرصتی مناسب تاروپود حاکمان را بهم ریزند. اینبار بازاریـان وبه آغازگر شدند اما این حرکت غافلگیر کننده تنـها بـه آنان ختم نمـیشود و سایربه و اصناف نیز همراه آنان هستند
    امروز شانزدهمـین روز اعتصاب سراسری رانندگان کامـیون ها و ترانزیت است. این اعتصابات و اعتراضات درون اکثر شـهرها و بنادر ایران درون جریـان هست و مـیرود که تا ارتباطات و مکانیسم ارتباطی رژیم حاکم را فلج کند. سران جمـهوری اسلامـی همانند گذشته با شیوه تهدید و ارعاب و نشان سرنیزه و چوبه دار با خواست ها و مطالبات این طیف گسترده زحمتکش روبرو مـیشوند. بسیـاری بازداشت و به کنج سیـاهچالهای مخوف رژیم گسیل شدند و انواع مجازات از جمله تعلیق موقت پروانـه و مجوز فعالیت و حتی مجازات اعدام نیز بعنوان راه مقابله با نیـازهای کامـیونداران درون نظر گرفته شده است.
    اخیرا باز متنی را با عکسی جدید (جدید به منظور من) درون رابطه با رفیق یحیی رحیمـی درون دنیـای مجازی دیدم و باز یـاد او و یـاد رفیق اسماعیل عابدی افتادم، دو دلاوری کـه همواره نام و یـاد یکی از آنان مرا بـه یـاد دیگری مـی‌اندازد.
    سؤال اول: با توجه بـه شرایط سال‌های قبل از برجام مانند تحریم‌های بین المللی و خطر جدی جنگ، آیـابرجام (برنامـه جامع اقدام مشترک) قرارداد مثبتی به منظور کشور ما بود و یـا فقط باعث بقای جمـهورى اسلامى شد؟
    به پرسش های پیچیده ای چون بحران هسته ای ایران با ابعادجهانی کـه در آن بازیگران مختلفی نقش آفرینی مـی کنند، دشوار بتوان با آره یـا نـه پاسخ داد. تمرکز بر روندهای نسبتا پایدار و جاری و چه بسا متضاد درون آن و نیز شیوه برخورداصولی عموما این نوع ارزیـابی ها را مشروط مـی کند.
    داستان امروز اما داستان دیگری است. نـه تنـها این طیف خرده بورژوا سیـاسی شده اند کـه تشر آنـها بـه حکومتیـان نیز آتشین تر است. نافرمانی ها و اعتصابات مکرر بازاریـان و صرافان و بخش هایی از سپرده گزاران نمونـه ای از رفتار سیـاسی کنونی آنـهاست. روند پر شتاب فروپاشی اقتصادی نظام سرمایـه داری حکومتی نـه تنـها تاکیدی بر فاسد بودن و گندیدگی نظام هست بلکه گامـی بلند بر حقانیت اندیشـه سوسیـالیستی به منظور مبارزه با فقر و فلاکت و استبداد نیز مـیباشد.
    اتحادیـه‌ی اجتماعی به منظور چپ دانشگاهی وانی کـه از اصلاح اتحادیـه‌ها جانبداری مـی‌کنند، بـه واژه‌ای نوین و پُرآوازه تبدیل شده است. همان‌گونـه کـه یـان رابینسون اشاره مـی‌کند «هم تحلیل‌گران و هم فعالان کارگری، از این اصطلاح به منظور توصیف کار سازمان‌یـافته درون ایـالات متحده بهره گرفته‌اند؛» از این‌رو، کارگری سازمان‌یـافته حتما چه به منظور صورت‌بندی برخی اتحادیـه‌ها درون درون گسترده‌تر، و چه به‌عنوان هدفی مطلوب برایب دوباره‌ی توان سیـاسی و اقتصادی ازدست‌رفته‌ی کارگران، درون این جهت گام بردارد.»
    روز شنبه 22 سپتامبر 2018 مصادف با 31 شـهریور 1397 یک گروه چهار نفره بـه رژه نظامـی نیروهای مسلح درون شـهر احواز حمله کرده وتعدادی را کشته وچندین نفر را زخمـی د. درون پی این حادثه رژیم ایران با کلی گویی انگشت اتهام را بـه سوی فعالان احوازی نشانـه گرفت. وزارت اطلاعات وسخنگوی سپاه پاسداران وبه تبع آنـها رسانـه های رژیم، گروه "الأحوازیـه" را متهم د. گروهی کـه اصلاً وجود خارجی ندارد.
    بحران جدی کم‌آبی کـه هم‌اکنون با تخریب تدریجی محیط زیست کشورمان گره خورده هست روندی هست که از انقلاب ۱۳۵۷ که تا به امروز شتاب بی‌سابقه‌ای بـه خود گرفته است. طی چهار دهه‌ی گذشته مشکلات زیست‌محیطی شامل آلودگی هوای شـهرها، ریزگردها، خشکیدن دریـاچه‌ها و تالاب‌ها، نابودی جنگل‌ها و مراتع، آلوده‌شدن رودخانـه‌ها و شوری و کم‌آبی، ایران را با بحرانی فاجعه‌آمـیز روبه‌رو کرده است.
    براي درک مسئله اي کـه در حول اين گزارش بـه جريان افتاده، بايد بـه بحراني برگشت کـه از سال ٢٠١٧، قطر و برخي همسايگانش، بـه ويژه عربستان سعودي و امارات متحده عربي با حمايت مصر را رودررو قرار داده است.(٤) اين سه کشور قطر را تحريم اقتصادي کرده اند. آن ها از حکومت دوحه مي خواهند کـه با ايران قطع رابطه کرده وتلويزيون الجزيره را منحل و پايگاه نظامي درون حال ساخت ترکيه درون قطر را تعطيل کرده و به ارتباطش با سازمان هاي « تروريستي » از جمله اخوان المسلمين و حزب الله پايان دهد.
    ما فکر مـی کنیم درون فرصتی درون حدود شش یـا هفت ماه یعنی که تا پیش از اردیبهشت ١٣٩٨، زمان لازم به منظور ارائۀ نقد، پیشنـهاد یـا طرح جایگزین درون برحورد بـه طرح ما وجود داشته باشد. از این رو از همۀ فعالان کمونیستی و کارگری خواهان برخورد فعال بـه این طرح برنامـه هستیم. ما هر نقد یـا برخورد بـه این طرح را درون سایت آذرخش درج خواهیم کرد.
    آنـها بخاطر زندگیشان دست بـه تظاهرات زدند. اکنون ادلب محل س3 مـیلیون تن هست که یک سوم آن را کودکان تشکیل مـیدهند. بیش از نیمـی از جمعیت کنونی ادلب، از مناطق دیگر بـه این استان کوچ داده شده و یـا مجبور بـه ترک محل زندگی خود شده اند. گزینـه های آنـها به منظور فرار از حملات محدود است. مرزها را بسته اند و هیچ منطقه امنی هم باقی نمانده است. آنـها نمـیخواهند مجبور بـه ترک خانـه هایشان گردند.
    فدرال دموکرات آذربایجان اعدام زندانیـان سیـاسی کرد و حمله بـه مقر حزب دمکرات کردستان و حزب دموکرات کردستان ایران را بشدت محکوم مـیکند. ما بعنوان یک تشکیلات آذربایجانی از مبارزات بحق مردم کردستان به منظور حق تعیین سرنوشت خود شان حمایت مـیکنیم .
    فدرال دموکرات آذربایجان همدردی عمـیق خود را بـه خانوده ها، دوستان و همرزمانِ کشته شده گان وقایع اخیر اعلام مـیکند و به خانواده ها، دوستان و همرزمانشان صمـیمانـه تسلیت مـیگوید.
    اینـها تصاویر یکی از صدها معدن سنگِ موجود درون ترکیـه هست که پناهجویـانی از ملیت‌های مختلف فاقد بیمـه، بدون رعایت ایمنی کار بـه صورت وحشیـانـه درون آن استثمار مـی‌شوند، پناهجویـان درون ترکیـه بـه عنوان ارزان قیمت ترین نیروی کار محسوب شده و به علت عدم برخوداری از مجوز کار به منظور تامـین اولیـه ترین نیـازهای معیشتی و مایحتاج زندگی خود تحت جبر بـه این استثمار با عنوان کارسیـاه (کار غیرقانونی) تن مـی‌دهند .
    در سی امـین سالگرد کشتن انسانیت درون تابستان ۶۷ و انکار حقیقت، طرح پرسش ها و مطالباتی با مردم شریف و آزاده ایران،
    چرا جمـهوری اسلامـی مـی‌تواند هم چنان جنایت کند؟
    سی سال از کشتار هزاران زندانی سیـاسی درون تابستان ۱۳۶۷ گذشت و هنوز نـه تنـها خانواده ها،‌بلکه جامعه ی دادخواه هم نمـی‌داند کـه در آن تابستان شوم چه گذشته است؟
    اخیرا سایت تابنک ارگان محسن رضائی از اعضای سابق گروه منصورون ( گروه متهم بـه آتش سوزی سینما ر) درون سالروز فاجعه آتش سوزی سینما رگزارش زیر را منشر نموده کـه با توجه بـه عدم تقارن این گزارش با “گزارش فاجعه آتش سوزی سینما رکس- منتشر شده توسط گروه یـاران حیدرعمواوغلی " کـه مستندترین گزارش این فاجعه که تا کنون بوده ما متن گزارش محس رضائی را کـه بارنگ مشکی منتشر شده عینا نقل و با حاشیـه نویسی با خط قرمز نکات نامکشوف را بـه نقل از راوی اصلی گزارش فاجعه آتس سوزی سینما ربه آن اضافه کرده ایم که تا مردم ایران بدانند بر سر آبادان و آبادانیـها چه آمد؟
    سردمداران جمـهوری اسلامـی لازم نبود درون بهمن ۵۷ بـه قدرت برسند که تا ماهیت عمـیقا ارتجاعی و جنایتکارانـه خویش را بر ملا کنند. سه دهه قبل وقتی خمـینی نظریـه ولایت فقیـه را تدوین مـیکرد و در کتاب "کاشف الاسرار" رویـای خلافت اسلامـی را درون ذهن مـی پروراند و یـا درون کتاب "توضیح المسائل" نحوه مردان مسن با بچه های زیر سن بلوغ را تشریح مـیکرد و یـا درون سال ۴۱ با حق رای بـه زنان مخالفت مـیکرد، حتما بر همگان مشخص مـیبود و یـا مـی شد کـه او و همفکرانش، جامعه ای قرون وسطایی مبتنی بر انگیزاسیون، قصاص، شکنجه و کشتار طلب مـیکنند.
    سمـیر امـین، اقتصاددان و اندیشمند شریف و پرآوازه فرانسوی-مصری 12 اوت (21 مرداد) درگذشت. امـین درون تاریخ سوم سپتامبر سال 1931 درون قاهره، از مادری فرانسوی و پدری مصری کـه هر دو پزشک بودند، متولد شد. تحصیلات خود را درون مدارس فرانسوی مصر آغاز کرد و پس از اتمام تحصیلات دبیرستانی درون پورت سعید به منظور تحصیلات دانشگاهی بـه فرانسه رفت.
    به امـید روزی کـه دیگر نـه خبری از دیوارهای بلند اوین باشد و نـه از لهیب آتش جنگل های بلوط زاگرس... آن روز داستان شرافت و ایثار کاک شریف را درون تمام مدارس ایران به منظور کودکانمان روایت خواهیم کرد.
    مـی گفت: هر زمان کـه بازجو حوصله اش سر مـی رود مرا بـه بازجویی مـی خواند, شکنجه مـی کند, درون حین کتک زدن مـی خندد, ریسه مـی رود و بی حوصلگی و خستگی روزانـه اش را این طور رفع مـی کند. درون طی مدتی کـه با او درون سلول بودم, ورم پاهایش هیچ وقت نخوابید و روی صورتش اثر انگشت های بازجو ها مانده بود. از اتهامات یـاد شده وی آنطور کـه خود مـی گفت تنـها مالکیت تفنگ برنو قنداق شکسته اش را پذیرفته بود کـه آن هم مـیراث اجدادش بود. بعد از مدتی بـه زندان بالا ( زندان دستگرد اصفهان ) منتقل شد و با همـین اتهام چهار سال درون زندان ماند.
    بر اساس معاملاتی کـه شنبه-۲۷مردادماه، درون بازار آزاد بر روی سکه صورت گرفت؛ قیمت هر قطعه سکه ی تمام بهار آزادی طرح جدید سه مـیلیون و ۷۸۶ هزار تومان بـه ثبت رسیده بود کـه اگر بخواهیم مابه‌التفاوت نرخ پیش‌فروش را کـه یک مـیلیون و ۴۷۵ هزار تومان بوده است، از این رقم کم کنیم، خریداران سکه های پیش‌فروش شش ماهه، بر مبنای نرخ دیروز، بر روی هر قطعه سکه دو مـیلیون و ۳۱۱ هزار تومان سود خواهند کرد.
    در این بحث مقدمتا توجه خوانندگان گرامـی را را ﺑﻪ دو ﻧﮑﺘﮥ ﻣﻬﻢ ﺟﻠﺐ ﻣﯽکنم . اوﻻ ،بررسی حاضر هرگز مدعی ﺗﺤﻠﯿﻞ ﮐﺎﻣﻞ از اﻗﺘﺼﺎد ﺳﯿﺎﺳﯽ و ﺗﺎرﯾﺦ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ اﯾﺮان درون راﺑﻄﻪ ّ ﺑﺎ ﻋﻤﻠﮑﺮد ﻣﺼﺪق و دوﻟﺖ ﻣلی وی نیست . ﭼﻪ، اﯾﻦ ﮐﺎر ﻋﻈﯿﻤﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻫﻨﻮز ﺑﺎﯾﺪ بشود . ًﺛﺎﻧﯿﺎ ﻣﻄﻠﺐ ﮔﻔﺘﮕﻮ درون اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺻﺮﻓﺎبه گوشـه کوچکی از بحث حول محور بررسی ﺗﺌﻮرﯾﮏ ﺗﺤﻮﻻت ﺟﻬﺎن، ملی شدن ﺷﺪن ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ درون اﯾﺮان و ﻧﻘﺶ ﺗﺎرﯾﺦ ﺳﺎز ﻣﺼﺪق ﺗﻌلق دارد دارد .ﺑﻨﺎﺑﺮاین ﺑﺎ اﻣﯿﺪ ﺑﻪ ﮔﺸﺎﯾﺶ ﮔﻔﺘﮕﻮﻫﺎی خلاق آﯾﻨﺪه درون اﯾﻦ ﻣﻬﻢ ﺳﺨﻦ را درون ﭼﻬﺎر ﻗﺴﻤﺖ ﺑﻪ ﺷﺮح زﯾﺮ آﻏﺎزﻣﯽ ﮐﻨﻢ:
    پس از شکست فتحعلی خان قاجار درون سال 1241 قمری (1828) از سپاه روس تزاری و بستن عهدنامـه ترکمنچای و جداشدن شـهرهای نخجوان، شیروان و باکو از ایران، امتیـاز صید درون دریـای خزر نیز بـه دولت تزاری واگذار شد.
    چنانچه گذر زمان مـیتوانست بر وقایع تلخ و شیرین مردم سایـه بیـافکند, امروز تاریخی نداشتیم. فرمان جنایتکارانـه خمـینی جلاد درون این سال هزاران زندانی سیـاسی بی دفاع را بـه کام مرگ نشاند. کشتار سراسری زندانیـان سیـاسی درون ایـام تابستان 67 نیز از مواردی هست که فراموش شدنی نیست.
    روز یکشنبه 12 آگوست سمـیرامـین (مارکسیست فرانسوی مصری تبار) درگذشت. او از موسسین و تئوریسین های فورم اجتماعی جهانی بود. از او آثار بسیـاری درون زمـینـه نقد اقتصاد سیـاسی بـه جا مانده است. او که تا آخر عمر منتقد نظام سرمایـه داری باقی ماند. سمـیرامـین درون دهه هفتاد مـیلادی نقش ویژه ای درون جدل های نظری مرتبط با ساختار اقتصادی- اجتماعی کشورهای تحت سلطه ایفا کرد.
    فرایند تولید، عرصه ی مبادله، پدیده ی مالکیت و اشکال آن درون سرمایـه داری، مفاهیم دولت، رقابت درون سرمایـه داری، تراکم و تمرکز، سرمایـه نـه بمعنای شئ بل رابطه ی ارگانیک درون روند انباشت، سود، رانت یـا اجاره (تفاضلی) و انتقاد از جوجه نئولیبرال های کم سواد و پرمدعای وطنی درون جناح "اصلاح طلب" جمـهوری اسلامـی
    بخش غالب دوران جنگ هشت ساله را درون زندان بودم. زندانـهای اصفهان و اوین بخش 209 و اخبار مربوط بـه جنگ را توسط رادیو زندان و روزنامـه های دولتی دنبال مـیکردم. یکبار هم حمله جنگنده عراقی درون نزدیکی زندان دستگرد اصفهان شیشـه های بند را شکست.در اوین غالبا درون انفرادی بسر بردم و ارتباطم با دنیـای خارج فلش مقوایی بود کـه برای گرفتن دارو و یـا به منظور بهداری رفتن از زیر درون بیرون مـیگذاشتم. هم ملاقات ممنوع بودم و هم از گرفتن روزنامـه کـه هر روز به منظور سلول های دیگر تقسیم مـیشد, محروم. بخشی از روزنامـه ها...
    بطور مثال بیش از ۳ مـیلیون نفر معتاد درون یک سرزمـین وجود دارند. آنان تمامـی آینده و شادی های نرمال زندگی را از دست داده اند، برخا" کنار خیـابان مـیمـیرند و یـا از نداری و بدبختی بیماری و گرسنگی تمامـی سرنوشتشان دگر گون گردیده؛ چهل سال هست که این چنین مـیباشد؛ از چهل سال پیش تاکنون چند نفر معتاد جوانمرگ شده اند ؛ چه بچه هائی درون کنار خیـابان بدنیـا آمده و بدلیل عدم امکانات لاشـه هایشان را درون زباله دانی یـافته اند؟
    سه فعال مستقل درون این سفر که تا توانستند شرایط طبقه کارگر، نـهادهای مستقل کارگری، و خواست های خود را درون اروپا و با طبقه کارگر جهانی درون مـیان گذاشتند. آنان درون نشست با نـهادهای کارگری فرانسه، آلمان، سوئد، ایتالیـا، تونس، مصر، فلسطین، لبنان، ترکیـه، سنگال، نروژ، اسپانیـا و نیز برخی از مسئولین سازمان جهانی کار، سخنی جز بیـان درد و رنج و خواست‌های کارگران ایران نداشتند و سخنی جز اتحاد و همبستگی نگفتند. درون هر تریبون همان گفتند کـه در بازداشتگاه ها، زندان ها، بازجویی ها، اعتصاب ها، حوزه کار و تولید گفته بودند. آنان سخنگویـان آگاه و مبارز نیروی کار درون صحنـه نبرد کار و سرمایـه بودند. درون یک کلام آن ها درون تریبون ها، درون نشست ها، درپرسش و پاسخ ها، و در مصاحبه ها برملا مـی ساختند.
    اعلام خروج آمریکا از تعهدنامۀ برجام و تهدید بـه بایکوت اقتصادی ایران از طرف ترامپ، به منظور جمـهوری اسلامـی موقعیت مناسبی فراهم کرد که تا اذهان عمومـی را از قیـام مردم و خیـابان انقلاب درون دی‌ماه 1396، بـه سمت خطر آمریکا و اسرائیل منحرف گرداند. کارائی ارعاب با شعارهای عام "مرگ  بر  امپرياليسم" و "مرگ  بر  صهیونیسم" درون عمل تجربه شده بود: با این شعارها ضدانقلاب ایران بـه قدرت رسیده، با شعارهای "مرگ  بر  بي حجاب"، " مرگ  بر   کمونیسم" و "مرگ  بر  منافق" حکومتی برپا و مستقر کرده بود.
    وای بر من
    که نمـیدانم بر چه گریستم
    که اشکانم بوی جسدی خسته دارند
    آخ کـه نمـیدانم بر چه نگریستم
    تا درون چشمانم منظر قبرستانی منقوش شود
    نوشته حاضر مربوط هست به آخرین چپ هایی کـه در سال67 و پس از اعدامـها باقی ماندند، شرایط عفو رژیم را درون بهمن ماه نپذیرفته و سه نفر آنـها را رژیم اسلامـی بعد از آزادی دیگر زندانیـان چپ که تا اوایل سال 70 درون زندان نگه داشته است.
    نام آنـها: علی اکبر شالگونی، محمد تقی دلجویی شـهیر، همایون راستان
    این اعتراض‌ها بازتاب مجموعه‌ی تحولات ساختاری‌تری هست که اقتصاد و اجتماع ایران درون چند دهه‌ی گذشته از سر گذرانده است. درون مقاله‌ی حاضر، به‌طور مختصر بـه این پرسش پاسخ مـی‌دهم کـه ریشـه‌ی اصلی این اعتراض‌ها کجاست و چه نسبتی با اعتراض‌های معیشتی ـ زیست‌محیطی ـ سیـاسی تهی‌دستان شـهری، کارگران و روستاییـان و دیگر گروه‌های اجتماعی درون ماه‌های اخیر دارد.
    چاره کار درون این هست که تشکل ها و ها بـه هم پیوند بخورند و بتوانیم با همدیگر گام برداریم و خواسته‌های خود را بـه صورت سازمان یـافته بیـان نماییم. جز این اگر راه دیگری برویم، تجربه تلخ گذشته را تکرار خواهیم کرد و از چاهی بـه چاهی دیگر خواهیم افتاد. باز هم تأکید مـی‌کنیم کـه تنـها با تکیـه بر زانوهای خود و مشت های گره کرده ما و برنامـه‌های راه بردی مستقل و جمعی ما با همدیگر هست که مـی‌توانیم راهی نو و دنیـایی نو بسازیم و آزادی و برابری و عدالت را بـه دست بیـاوریم.
    ﺑﻧﺎ ﺑﻪ ﺩﻋﻭﺕ ﺭﺳﻣﯽ ﺭﺋﻳﺱ ﺟﻣﻬﻭﺭی ﻫﻠﻭﺗﻳﺎ، ﺣﺳﻥ ﺭﻭﺣﺎﻧﯽ ﺩﺭ ﺻﺩﺭ ﻳﮏ ﻫﻳﺎﺕ ﺑﻠﻧﺩﭘﺎﻳﻪ ﺳﻳﺎﺳﯽ ﻭ ﺍﻗﺗﺻﺎﺩی ﺩﺭ ﺭﻭﺯﻫﺎی ﺑﻪ ﺳﻭﺋﻳﺱ ﺳﻔﺭ ﺧﻭﺍﻫﺩ ﻧﻣﻭﺩ. ﺭﺋﻳﺱ ﺟﻣﻬﻭﺭ ﺭژﻳﻡ ﺳﺭﮐﻭﺑﮕﺭ ﻭ ﺁﺩﻣﮑﺵ ﺟﻣﻬﻭﺭی ﺍﺳﻼﻣﯽ ﺑﺭﺍی ۲۰۱۸ﺩﻭﻡ ﻭ ﺳﻭﻡ ژﻭﺋﻳﻪ ﺳﻔﺭی ﺩﻭ ﺭﻭﺯﻩ ﻭﺍﺭﺩ ﺍﻳﻥ ﮐﺷﻭﺭ ﻣﯽ ﺷﻭﺩ. ﺣﺳﻥ ﺭﻭﺣﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﻋﻧﻭﺍﻥ ﺭﺋﻳﺱ ﺟﻣﻬﻭﺭ ﺣﮑﻭﻣﺕ ﺍﺳﻼﻣﯽ ﺍﻳﺭﺍﻥ ﺗﻭﺳﻁ ﺷﻭﺭﺍی ﻓﺩﺭﺍﻝ ﺳﻭﺋﻳﺱ ﺑﻪ ﺍﻳﻥ ﮐﺷﻭﺭ ﺩﻋﻭﺕ ﺷﺩﻩ ﺍﺳﺕ.
    « سرنگونی آری، بـه دست مردم و برای حاکمـیت مردم، نـه توسط قدرت های خارجی» تلاش سرمایـه داری جهانی وامپریـالیستها به منظور دخالتگری درون تحولات وحتی رقم زدن تحولاتی درون دوران معاصر امری همـیشگی وتعطیل نابردار بوده است. تاریخ این دوران روزی را بدون این دخالتگری جنایتکارانـه درون سرنوشت مردم جهان بیـاد نمـی آورد. روش ها وشکل دخالتگری بشدت متنوع بوده هست .
    کاهش قدرت خرید کارگران مانند سال های گذشته ادامـه یـافت. عدم پرداخت بـه موقع دستمزدها وحقوق ها فراگیرترشد و خانواده های کارگری بیشتری درون تنگنای معیشتی قرار گرفتند. کارگران بویژه بسیـاری از زنان، معلمان، پرستاران و جوانان با حقوق های پایین تر از حداقل رسمـی دستمزد، با حقوق 300 و 500 هزارتومان روزگار گذراندند.
    کتابچه‌ی «به آفتابکاران» از انتشارات «کمـیته‌ی از زندان که تا تبعید» است. کمـیته‌ی «از زندان که تا تبعید» درون اوایل سال 1357 توسط سعید سلطان‌پور و گروهی از زندانیـان سیـاسی درون خارج از کشور و با هدف افشای جنایت‌های رژیم پهلوی درون زندان‌ها تأسیس شد.
    فعالیت این کمـیته از لندن شروع و در فرانسه، ایتالیـا و آلمان ادامـه یـافت. از جمله فعالیت های کمـیته، برگزاری تظاهرات ضد رژیم پهلوی، شعرخوانی سعید سلطان‌پور و مصاحبه‌های مطبوعاتی بود کـه در آن‌ها، شکنجه‌های زندانیـان توسط ساواک افشا مـی‌شد.
    مــا نیــز بایــد اهــ ضــد امپریـالیســتی خــود را دگرگونــه و از طریــق ســرنگونی حامـیــان محلــی و تروریســم وطنــی تعقیــب نمائیــم. غــم انگیــز اســت کــه سرنوشــت مــا و ســوریـه و کیــم جونــگ اوون بــا یــک قلــم رقــم مــی خــورد. کــه بــرای مـهــار جنــگ هــای ویــران گــر چــون جنــگ علیــه جمـهــوری اســلامـی ( کــه بــه نفــع رژیــم بربریــت اســت ) زدن دشــمن بومــی و خــودی مــردم ایــران اولویــت مـیابــد و گرنــه ایــن فریـادهــای مــا شــکوه ای گــذران خواهــد بــود و بــس.
    تداوم مبارزات دی ماه را درون صورت های مختلف اعتراضات مردم درون این روزها شاهد هستیم . مردم بـه جان آمده از فقر، تبعیض و غارت اموالشان توسط نـهادهای دولتی و افراد وابسته بـه قدرت درون هر فرصتی اعتراضات خود را بیـان مـی کنند و این اعتراضات که تا رسیدن بـه خواسته بـه حق مردم سر ایستائی ندارد .



    [نام چند بنای تاریخی که در ساخت ان از تقارن استفاده]

    نویسنده و منبع | تاریخ انتشار: Thu, 22 Nov 2018 11:24:00 +0000


    تمامی مطالب این سایت به صورت اتوماتیک توسط موتورهای جستجو و یا جستجو مستقیم بازدیدکنندگان جمع آوری شده است
    هیچ مطلبی توسط این سایت مورد تایید نیست.
    در صورت وجود مطلب غیرمجاز، جهت حذف به ایمیل زیر پیام ارسال نمایید
    i.video.ir@gmail.com