قيمت آمپول كزاز

قيمت آمپول كزاز واکسن آنفولانزا و عوارض جانبی آن - دارو - سلامت نیوز | واکسن‌هایی کـه زنان باردار حتما تزریق کنند | آشنایی با انواع واکسن ها و جدول واکسیناسیون کشور ایران ... | پایـان نامـه | پایـان نامـه ، پروژه های نرم افزاری، تحقیق ... | زنـان درون دفـاع مقـدس, بـه روايت امـام |

قيمت آمپول كزاز

واکسن آنفولانزا و عوارض جانبی آن - دارو - سلامت نیوز

به گزارش گروه ترجمـه سلامت نیوز،طبق آمار ارائه شده حدود 5 که تا 20 درصد از مردم امریکا سالانـه این واکسن را دریـافت مـی کنند. قيمت آمپول كزاز بیش از 200 هزار نفر از مردم بیمارستانی مـی شوند و بالغ بر 36 هزارنفر مـی مـیرند. قيمت آمپول كزاز این آمار ممکن هست تمایل افراد را به منظور دریـافت واکسن آنفولانزا کاهش دهد و فواید آن را تحت الشعاع قرار دهد. اما عجله نکنید!
بهترین زمان به منظور دریـافت واکسن
به دلیل اینکه فصل آنفولانزا از ابتدای مـهر ماه شروع مـی شود و تا پایـان اردیبهشت ماه ادامـه مـی یـابد ، قيمت آمپول كزاز بهترین زمان به منظور دریـافت واکسن ماه مـهر و آبان مـی باشد. با این حال مـی توان درون ماه آذر و حتی دیرتر هم اقدام کرد ، اگر چه اقدام سریعتر مـی تواند به منظور پیشگیری موثرتر باشد.
انواع واکسن آنفولانزا
دو نوع واکسن آنفولانزا به منظور بچه ها و بزرگسالان موجود مـی باشد. نوع اول آمپول آنفولانزای سنتی هست که حاوی ویروس زنده نیست و باعث آنفولانزا نمـی شود. این واکسن حاوی ویروس غیر فعال هست که از طریق آمپول دریـافت مـی شود. نوع دوم واکسن آنفولانزا بـه صورت اسپری دماغی است، کـه فلو مـیست نامـیده مـی شود. این واکسن حاوی ویروس ضعیف شده هست که معمولا بـه جز بعضی موارد ، باعث بیماری آنفولانزا نمـی شود. این نوع واکسن تنـها به منظور افراد غیر باردار ، افراد سالم و سن 2 که تا 49 سال تجویز مـی شود.
نحوه عملکرد واکسن ها: هر دو نوع واکسن باعث تولید آنتی بادی درون بدن مـی شود . این آنتی بادی ، پیشگیری لازم را درون مقابل ویروس آنفولانزا فراهم مـی کند. این عالعمل آنتی بادی ممکن هست در بعضی افراد ایجاد خستگی و درد ماهیچه ای کند. هر سال ، واکسن آنفولانزا حاوی چند نوع متفاوت از ویروس است. ویروس هایی کـه به نظر محققان ممکن هست در آن سال تاثیر بیشتری داشته باشند. اگر انتخاب این ویروس ها صحیح باشد مـی توان گفت کـه واکسن 70 که تا 90% درون پیشگیری از آنفولانزا به منظور افراد زیر65 سال مفید است.
چهانی حتما واکسن را دریـافت کنند؟
واکسن آنفولانزای سالانـه به منظور هر فردی کـه مـی خواهد احتمال ابتلا بـه بیماری را درون خود کاهش دهد پیشنـهاد مـی شود. با این حال این واکسن بـه خصوص به منظور افراد مستعد ابتلا بـه انفولانزا توصیـه مـی شود. مثل افراد مبتلا بـه ذات الریـه . سایر افراد مستعد ابتلا بـه آنفولانزا عبارتند از :
همـه کودکان 6 که تا 18 سال
افراد 50 سال و بیشتر
زنانی کـه قصد دارند درون فصل آنفولانزا باردار شوند
افرادی کـه در آسایشگاه و بیمارستان های خصوصی کار مـی کنند
بزرگسالان مبتلا بـه امراض مزمن قلبی و ریوی مثل آسم و یـا هر بیماری کـه سیستم ایمنی را ضعیف کرده است.
تمـیز کارهای منزل و مراقبین نوزادان زیر 6 ماه (نوزادان درون این سن به منظور دریـافت واکسن خیلی جوان هستند)
تمام افرادی کـه در تماس با افراد مستعد آنفولانزا هستند مثل کارکنان بیمارستان و ....

چهانی نباید این واکسن را دریـافت کنند؟
طبق گفته مرکز پیشگیری و کنترل بیماری این افراد عبارتند از :
همـه افرادی کـه عالعمل آلرژیک نسبت بـه آمپول آنفو لانزا داشته اند.
همـهانی کـه نسبت بـه تخم مرغ آلرژی دارند.!
افرادی کـه 6 هفته بعد از دریـافت واکسن آنفولانزا دچار سندرم ژویلاین باره (نوعی بیماری فلج کننده شدید،که درون آن سیستم ایمنی بدن بـه سیستم اعصاب حمله مـی کند)شده اند.
بعضی از تاثیرات جانبی واکسن آنفولانزا
ممکن هست بعد از دریـافت واکسن درون محل بازو دچار درد و تورم شوید. بعضی از افراد ممکن هست دچار علائم شبیـه سرماخوردگی مثل فن فن ، سردرد، آب ریزش بینی، درد گلو، سرفه و بدن درد- یک که تا دو روز بعد از دریـافت واکسن – شوند.در بعضی از موارد نیز ممکن هست فرد تب خفیف کند.
چهانی اسپری دماغی این واکسن را دریـافت مـی کنند؟
این نوع واکسن تنـها به منظور افراد سالم 2 که تا 49 سال پیشنـهاد مـی شود. بـه دلیل اینکه این نوع واکسن دارای ویروس ضعیف شده هست ، به منظور نوزادان، کهنسالان، زنان باردار و سایر افراد مبتلا بـه امراض بالینی تجویز نمـی شود.
عوارض جانبی اسپری دماغی واکسن آنفولانزا
عوارض این نوع واکسن درون کودکان عبارتند از : قيمت آمپول كزاز آبریزش بینی، سردرد، استفراغ، درد ماهیچه ، تب
عوارض این نوع واکسن درون بزرگسالان عبارتند از : آبریزش بینی، سردرد، گلودرد




[قيمت آمپول كزاز]

نویسنده و منبع: سلامت نیوز | تاریخ انتشار: Thu, 19 Jul 2018 15:20:00 +0000



قيمت آمپول كزاز

واکسن‌هایی کـه زنان باردار حتما تزریق کنند

مجموعه: قيمت آمپول كزاز بارداری و زایمان

آیـا واکسیناسیون درون زمان حاملگی بی‌خطر و ایمن است؟ چرا زنان حامله حتما واک شوند؟ اینـها از جمله سوالاتی هستند کـه پاسخ آنـها به منظور همـه زنان باردار لازم و ضروری است.

همواره ترس از عوارض جنینی باعث مـی شود کـه از تجویز بسیـاری از داروها و واکسن ها درون دوران بارداری جلوگیری شود. قيمت آمپول كزاز این درون حالی هست که بعضی از این موارد نـه تنـها باعث بروز عارضه نمـی گردند بلکه از بسیـاری از بیماری های خطرناک به منظور جنین هم پیشگیری مـی کنند.
 
در مواردی کـه تماس مادر با عامل بیماری زا با افزایش خطر آسیب درون مادر یـا جنین همراه هست فواید واکسیناسیون را حتما با هر کدام از عوارض احتمالی آن مقایسه کرد.

 تزریق واکسن های آنفلوآنزای غیر فعال، قيمت آمپول كزاز دیفتری - کزاز و هپاتیت ب درون دوران بارداری بی خطر است.
 
بسیـاری از زنان ممکن هست در مورد واکسیناسیون و احتمال ابتلا بـه بیماری‌هایی کـه مـی‌تواند بـه آنـها یـا جنین‌شان آسیب‌ برساند، اطلاعات زیـادی نداشته باشند، درون صورتی کـه واکسیناسیون بـه موقع مـی‌تواند از بروز بسیـاری از بیماری‌های عفونی قابل انتقال بـه جنین پیشگیری کند.
 
بهتر هست زنان بـه منظور بررسی وضعیت ایمنی درون برابر بیماری‌های عفونی و تنظیم برنامـه واکسیناسیون خود، قبل از اینکه حامله شوند، با پزشک م نمایند.
 
آیـا واکسن‌ها ایمن و بی‌خطرند؟
همـه واکسن‌ها از نظر ایمنی توسط انجمن غذا و دارو مورد آزمایش قرار مـی‌گیرند. قيمت آمپول كزاز کلیـه واکسن‌ها از نظر استریل بودن و کارایی و بی‌ضرر بودن کنترل مـی‌شوند و مرکز مبارزه با بیماری‌های ایمنی، کلیـه واکسن‌ها را درون طول مدت استفاده مورد پایش قرار مـی‌دهد. ممکن هست بعضی از مردم بـه برخی از اجزای واکسن حساسیت داشته باشند (به عنوان مثال حساسیت بـه تزریق واکسن آنفلوآنزا بـه دلیل حساسیت بـه تخم‌مرغ). این افراد قبل از تزریق واکسن حتما با پزشک م نمایند.

آیـا واکسن مـی‌تواند بـه جنین آسیب برساند؟
تعدادی از واکسن‌ها بخصوص آنـهایی کـه از ویروس زنده تهیـه شده‌اند، نباید بـه زنان باردار تزریق شوند، زیرا ممکن هست این واکسن‌ها به منظور جنین مشکل‌آفرین باشند.
 
بعضی از واکسن‌ها مـی‌توانند بـه زنان باردار درون سه ماهه دوم یـا سوم بارداری تزریق شوند، ولی عده‌ای از پزشکان معتقدند بهتر هست تزریق واکسن‌ها حداقل سه ماه قبل از تولد یـا بلافاصله بعد از تولد صورت گیرد.
 
چه واکسن‌هایی را درون دوران حاملگی مـی‌توان تزریق کرد؟
- هپاتیت ب : زنان بارداری کـه تست منفی هپاتیت دارند مـی‌توانند این واکسن را دریـافت کنند. این واکسن به منظور محافظت مادر و جنین علیـه عفونت استفاده مـی‌شود. تزریق این واکسن سه مرحله‌ای بوده و قبل و بعد از زایمان صورت مـی‌گیرد.
 
- آنفلوآنزا: این واکسن مـی‌تواند از بیماری‌های جدی مادر طی دوران بارداری جلوگیری کند. همـه زنان بارداری کـه وارد سه ماهه دوم یـا سوم بارداری مـی‌شوند، طی بروز آنفلوآنزای فصلی حتما واکسن را دریـافت نمایند. افرادی کـه وضعیت پزشکی حادی دارند، بیشتر درون معرض خطر ابتلا بـه آنفلوآنزا هستند. بنابراین مـی‌توانید واکسن را درون هر مرحله از بارداری دریـافت نمایید. اگر این مشکل درون شما وجود دارد، حتما با پزشک م نمایید.
 
- کزاز و دیفتری: این ترکیب از واکسن‌ها بـه طور معمول به منظور زنان باردار توصیـه مـی‌شود. این واکسن ایمنی دائم ایجاد نمـی‌کند و حتما حتما دوز یـادآور هر ده سال یک بار تزریق شود.

 

 چه واکسن‌هایی را نمـی‌توان بـه زنان باردار تزریق کرد؟
ممکن هست واکسن‌های زیر توانایی انتقال بیماری بـه جنین را داشته باشند و یـا باعث بروز زایمان زودرس، سقط جنین و نقایص مادرزادی شوند. بنابراین تزریق آنـها درون دوران بارداری بـه طور معمول توصیـه نمـی‌شود.
 
- هپاتیت a : بی‌ضرر بودن این واکسن درون بارداری تعیین نشده و باید طی این دوران از تزریق آن اجتناب نمود. زنانی کـه در معرض ابتلا بـه این ویروس هستند، حتما با پزشک خود م نمایند.
 
- mmr (سرخک، سرخجه، اوریون): زنان حتما حداقل سه ماه بعد از تزریق این واکسن باردار نشوند.
 
- آبله ‌مرغان: این واکسن به منظور جلوگیری از آبله‌ مرغان استفاده مـی‌شود و باید زمان تزریق آن حداقل سه ماه قبل از بارداری باشد.

 - پنوموکوک: چون بی‌خطر بودن این واکسن معلوم نیست، حتما از تزریق آن اجتناب شود، بـه جز به منظور زنان درون معرض خطر یـا زنان مبتلا بـه بیماری‌های مزمن.
 
- فلج‌اطفال خوراکی و فلج اطفال تزریقی: هیچ‌ کدام از انواع این واکسن‌ها (ویروس زنده و یـا ویروس کشته شده) به منظور زنان باردار توصیـه نمـی‌شود.


 تاثیرات و عوارض بعد از واکسیناسیون
- هپاتیت a : درد، سفتی و قرمزی درون محل تزریق، سردرد، درون موارد نادر واکنش آلرژیک شدید
 
- هپاتیت ب : درد درون محل تزریق، تب
 
- آنفلوآنزا: قرمزی و تورم درون محل تزریق
 
- کزاز- دیفتری : تب خفیف، سفتی و تورم درون محل تزریق
 
- mmr : دانـه‌های قرمز رنگ پوست، ورم غدد لنفاوی گردن، درد، محدودیت حرکت مفاصل یک که تا دو هفته بعد از واکسیناسیون

 - آبله‌ مرغان: تب، سفتی و قرمزی درون محل تزریق، راش و برآمدگی‌های کوچک که تا سه هفته بعد از واکسیناسیون
 
- پنوموکوک: تب، سفتی درون محل تزریق
 
- واکسن فلج اطفال خوراکی : هیچ عارضه جانبی با این واکسن شناخته نشده است.
 
- واکسن فلج اطفال تزریقی : قرمزی، ناراحتی درون محل تزریق

منابع:isna.ir

بارداری و زایمان راحت با...




[قيمت آمپول كزاز]

نویسنده و منبع: سلامت نیوز | تاریخ انتشار: Thu, 19 Jul 2018 19:16:00 +0000



قيمت آمپول كزاز

آشنایی با انواع واکسن ها و جدول واکسیناسیون کشور ایران ...

واکسیناسیون چیست ؟

هرگونـه اقدامي كه بـه منظور جلوگيري از بروز عفونت و يا تخفيف شكل طبيعي بيماري درون فردي با تجويز آنتي‌بادي يا آنتي‌ژن بعمل آيد ايمن‌سازي گفته مي شود.

با تزريق عضلاني يا وريدي آنتي بادي ايمني غيرفعال يا انتقالي ايجاد مي‌گردد. قيمت آمپول كزاز دوام اين نوع ايمني كوتاه هست و بستگي بـه نيمـه عمر آنتي‌بادي درون بدن فرد دريافت كننده دارد و اين مدت درحدود  3 که تا 4 هفته مي‌باشد.

درصورت تجويز آنتي‌ژن كه شامل ميكرو ارگانيسم ضعيف شده ، قيمت آمپول كزاز كشته شده ويا اجزاء آن مي‌شود دستگاه ايمني فرد دريافت كننده تحريك و بطور فعال آنتي‌بادي توليد مي‌كند.ايمني بدست آمده دراين حالت را ايمني فعال گويند. قيمت آمپول كزاز دوام اين نوع ايمني ، طولاني تر از نوع غيرفعال هست .
 

 ايمن سازي فعال يا واكسيناسيون
 

واكسيناسيون اقدام بسيارمـهم و با ارزشي هست كه بوسيله آن با هزينـه كم مي‌توان از ابتلاء بـه بيماريهاي عفوني جلوگيري كرد. با اجراي برنامـه واكسيناسيون همگاني درون جهان، شيوع بسياري از بيماريهاي خطرناك دربين شيرخواران، كودكان و بالغين كاهش بارزي پيدا كرده هست بطوريكه اكنون شيوع بيماريهاي خطيري چون ديفتري، كزاز، سياه سرفه، سرخك و فلج كودكان با واكسيناسيون همگاني با موفقيت كنترل و در بسياري از كشورها عملا بـه حداقل ميزان خود رسيده هست ، يا بيماري آبله كه با واكسيناسيون همگاني و پيگيري جهاني ريشـه كن شده است.
براي بيش از 20بيماري انسان، اكنون واكسن تهيه شده هست كه تعدادي ازآنـها بطور همگاني و بقيه درون شرايط خاصي، مورد استفاده قرار مي‌گيرند.
تصميم براي تهيه و استفاده از واكسن، جهت يك بيماري براساس نتيجه موازنـه دو موضوع، يكي ميزان احتياج بـه واكسن و ديگري خطرات و عوارض ناشي از آن گرفته مي‌شود.
ميزان اثر پيشگيري كننده واكسن يك بيماري، از مقايسه تعداد مبتلايان دو گروه افراد واكسينـه شده و نشده‌اي كه بطور تصادفي درون معرض بيماري قرار مي‌گيرند بدست مي‌آيد.
موثرترين واكسن ها آنـهائي هستند كه مكانيسم پيشگيري حاصل از مرحله بهبودي درون شكل طبيعي بيماري را تقليد كنند.
 

 رابطه بين نوع واكسن با ايمني حاصل
 

واكسن هاي با اجرام زنده كه ازقدرت بيماريزايي آنـها كاسته شده است، معمولاً با دوز واحد مي‌توانند ايمني موثر و طولاني نسبت بـه واكسن‌هاي كشته شده ايجاد كنند. اين واكسن‌ها علاوه برسيستم ايمني هومورال، سيستم ايمني سلولي را نيز تحريك مي‌نمايند، اين نوع واكسنـها تمايل دارند واكنشـهاي مشابه شكل طبيعي بيماري بـه خصوص درافراد با نقص ايمني را  ايجاد كنند.
 براي اينكه با واكسن‌هاي كشته شده ايمني كافي و بمدت طولاني بدست آيد، بايستي اين واكسن‌ها ابتدا درچند نوبت تزريق گردند و براي جلوگيري از كاهش سطح آنتي‌بادي و ادامـه ايمني اغلب لازم هست كه تزريق واكسن درون آينده يادآوري شود.

تاريخچه واكسيناسيون
جان ميليونـها نفر با استفاده از پني سيلين ، سولفا تيل آميد ،و داروهاي باكتري كش مشابه نجات يافته هست . اما شايد با اثر پيشگيري كننده ايمن سازي – كه از ديگر اكتشافات تصادفي هست – جانـهاي بيشتري نجات يافته باشند .تا پيش از صده نوزدهم يكي از بزرگترين بلايايي كه دامن گير بشر مي شد آبله بود . تنـها دو بيماري، يعني طاعون و مالاريا ، بـه اندازه آبله قرباني داشته اند . چگونگي مبارزه با مالاريا با استفاده از كينين و داروهاي ضد مالاريا انجام مي شد حشره كشـها نيز درون حذف پشـه هاي ناقل بيماري مفيد واقع شدند . بعد از آنكه مشخص شد عامل انتقال طاعون ككهاي بدن موش هستند ،اين بيماري نيز سر انجام درون مناطق توسعه يافته جهان با انجام اقدامات بهداشتي مـهار شد .شـهرت ادوارد جنر بـه دليل آشنا كردن جهانيان با واكسني هست كه جان ميليونـها نفر را از مرگ شوم ناشي از آبله رهانيده و چندين ميليون نفر ديگر را از ظاهر زشت و وحشتناكي كه بر اثر ابتلا بـه اين بيماري ايجاد مي شود ، نجات داده هست .
جنر واكسن خود را درون پي كار طولاني و طاقت فرسا درون آزمايشگاه كشف نكرد . درون 19 سالگي شير دوشي بـه او گفته بود كه هرگز بـه آبله مبتلا نخواهد شد ، چون قبلاً بـه آبلهي مبتلا شده بود .بعد ها وقتي جنر پزشك شد و به بي فايده بودن تلاشـهايش براي درمان اين بيماري پي برد ، جمله آن شير دوش را بـه خاطر آورد . اوتحقيق كرد و دريافت شير دوشان تقريباً هرگز ، حتي وقتي از مبتلايان بـه آبله پرستاري مي كنند ، دچار آبله نمي شوند .
به نظرش رسيد كه آبلهي را بـه افراد تلقيح كند ، تل آنـها را از ابتلا بـه بيماري مرگبار تر آبله مصون سازد .اين بخت ياري حقيقي بود . بدون اينكه زحمتي بكشد ، درون يافت كه آبلهي باعث ايمني درون برابر آبله مي شود . قوه تشخيص او بـه اندازه اي بود كه توانست بـه ارزش اين حقيقت پي ببرد و از آن استفاده كند.
ادوارد جنر بـه سال1749 درون بركلي از توابع گلاستر شر انگلستان بـه دنيا آمد . شش ساله بود كه پدرش ، يك روحاني مسيحي ، درگذشت ، برادر بزرگترش مسئوليت تربيت او را بـه عهده گرفت. تحصيلات ابتدايي خود را درون مدارس محلي گذراند ، ودر آنجا بـه تاريخ طبيعي علاقه مند شد . تحصيل طب را زير نظر دانيل لادلو ، از جراحان سادبري آغاز كرد . درون اين هنگام بود كه شير دوش ، رابطه بين آبلهي و آبله را برايش تعريف كرد . جنر درون سال 1775 درون زمينـه عقايد روستاييان گلاستر شر درون باره آبله بـه تحقيق پرداخت دريافت كه دو نوع آبلهي وجود دارد ، وفقط يكي از آنـها از آبله پيشگيري ميكند . همچنين تعيين كرد كه نوع موثر آبلهي تنـها وقتي اثر محافظتي دارد كه درون مرحله خاصي از بيماري منتقل شود .
او براي آزمودن نظريه اش مقداري از مايع درون تاولها دست شير فروشي را كه بـه آبلهي مبتلا بود بيرون كشيد و آن را بـه لندن برد و بادقت مايع آبله را بـه پسركي تلقيح كرد و همان طور كه جنر پيش بيني كرده بودپسرك بـه آبله دچار نشد . جنر از واژه واكسيناسيون استفاده نكرد، بلكه بـه جايش لفظ مايه كوبي يا « واريوله واكسينـه» را بـه كار برد معناي لغوي اصطلاح لاتيني اخير « تاولهاي ريز » هست .
 تا حدود يك قرن بعد ، مايه كوبي جنري آبلهي ، تنـها روس ايمن سازي عليه بيماري بود . درون سال 1880 لويي پاستور براي ايمن سازي مرغان عليه وبا ، كه درون يك همـه گيري ،10%طيور فرانسه را از بين بود ، روسي ابداع كرد . او باكتري ايجاد كننده اين بيماري را جداسازي كرد و با كشت شكل ضعيف شده و تلقيح آن بـه مرغان ، آنـها را نسبت بـه حمله مرگبار بيماري ايمن ساخت . اصول كلي روش پاستور با روشي كه جنر براي مايه كوبي با آبلهي ابداع كرد يكي بود . قبل از آنكه ويروس آبله بـه شكل آبلهي بـه شير دوش منتقل شود ، درون بدن ضعيف شده بود .در سال 1881 ، پاستور با روي آوردن بـه سياه زخم ،كه از بيماريهاي و است، باسيل آنرا جدا كرد . اواين باكتري را درون دمايي بالاتر از دماي بدن حيوان كشت داد که تا مايعي براي تلقيح تهيه كند كه موجب حمله خفيف سياه زخم درون جانور شود ، و حيوان را براي روزي كه دچار حمله شديد بيماري مي شود ، ايمن سازد .
همانطور كه خود پاستور گفت ، او براي ارج نـهادن بـه شايستگي و خدمات مـهم يكي از بزرگترين انگليسيان ، يعني جنر واژه واكسيناسيون را بـه طور كلي براي روش مايه كوبي پيشگيري كننده وضع كرد. چهار سال بعد پاستور واكسني براي بيماري كه درون حيوانات هاري و گاه درون انسان آب گريزي خوانده مي شود ، ابداع كرد .

پژوهشـهاي پيش گامانـه پاستور ،كه بر كشف بخت يارانـه جنر مبتني بود ،ايمن سازي را بـه دانش بسيار كار آمد تبديل كرد ، و زمينـه را براي وقوع انقلابي درون مـهار بيماري هاي عفوني آماده ساخت .

شايد گذشته از كشف آنتي بيوتيكها ، هيچ اكتشافي چنين تاثير عميقي بر سلامت انسان نگذاشته باشد .به نوشته و.ر كلارك درون پايه هاي تجربي ايمني شناسي معاصر (1986) گل سر سبد موفقيتها درون فرايند ايمن سازي ريشـه كني كامل آبله بوده هست . درون نيمـه نخست اين قرن ، سالانـه حدود 2 که تا 3 ميليون مورد جديد گزارش مي شد .
در سال 1949 آخرين مورد آبله درون ايالات متحده ، ودر سال 1977 آخرين مورد تاييد شده سراسر جهان درون سومالي گزارش شد .

واكسن چيست ؟
موجود زنده ، مانند بدن انسان بـه خودي خود نيروي مقاومت و غلبه يافتن بر ميكروبها را دارد . اين حالت را « مصونيت » مي نامند. اما درون برخي از موارد بايد بدن را از خارج كمك كرد ، که تا چنين مصونيتي را پيداكند . درون بسياري از بيماري هايي كه از ويروس پديد مي آيند ، اگر انسان يكبار آن بيماري را بگيرد و خوب بشود ديگر درون برابر آن مصونيت پيدا مي كند . مثلاً آبله ، سرخك و آبله مرغان از بيماري هايي هستند كه اگر يك بار انسان آنـها را بگيرد ، براي هميشـه از آنـها مصونيت پيدا مي كند . يعني ديگر آنـها را هرگز نخواهد گرفت .
اما بيماري هاي ديگري مانند آنفولانزا ممكن هست چند بار بـه سراغ بـه سراغ انسان بيايند .پس براي رهايي از چنگ انـها مي آيند و به طور مصنوعي درون انسان مصونيت ايجاد مي كنند .
بدين طريق كه ويروس ضعيف شده آن بيماري را بـه بدن تزريق كرده ، انسان را دچار يك حالت خفيفي از آن بيماري مي نمايند. ولي چون اين بسيار ضعيف است، انسان بـه زودي بهبودي مي يابد و پس از بهبودي كامل براي يك مدت طولاني درون برابر آن مرض ، مصونيت مي يابد .
واكسن زدن يعني تزريق ويروس ضعيف يك بيماري بـه بدن.
واكسن داراي ميكرب بيماري هست كه البته آنرا ضعيف و بي آزار ساخته اند واكسن از پي تزريق درون بدن انسان « پادزهر » درست مي كند كه با ويروس بيماري وارد نبرد مي شوند و آنـها را خنثي ميكنند .
طرز ساختن واكسن چگونـه هست ؟
واكسن را اينگونـه ميسازند : قيمت آمپول كزاز نخست حيواني را عمداً دچار بيماري مورد نظر مي كنند . سپس ويروس آن بيماري را از بدن حيوان مزبور جدا مي سازند .
مجدداً اين ويروس را بـه حيواني ديگر تزريق مي كنند و پس از بيمار شدنش ، باز ويروس را از بدنش جدا مي سازند . آنقدر اين عمل را تكرار مي كنند که تا به قدري ويروس ضعيف گردد كه اگر آنرا بـه بدن انساني تزريق كنند نـه تنـها او را بيمار نكند، بلكه برايش مصونيت هم پديد آورد .
راه ديگر واكسن سازي اين هست كه آن را از ويروسهاي مرده يا بي فعاليت بـه دست مي آورند .
با تزريق اين نوع واكسن بدن مشغول ساختن پادزهر مي شود و خود را آماده دفاع درون برابر ميكر وب اصلي مي كند .براي بيماري خواب و آنفولانزا از اين روش استفاده مي كنند . و بالاخرهگاهي هم خود ويروس را بي آنكه ضعيفش گردانند از راه پوست بـه بدن تزريق مي نمايند . آنگاه چون ويروس از راه غير طبيعي وارد بدن گرديده ، باز درون آن ايجاد مصونيت ميكند .

واکسیناسیون چه سودی دارد ؟
 

 مزيت ايمن سازي بر سرم درماني ، درون طول مدت حفاظت از طريق مايه كوبي است.
واكسنـها، علاوه بر توليد فعال پابتنـهاي درون گردش ، درموارد خاص، ودر هنگام بروز آلودگيهاي بعدي سريعاً موجب واكنش ليمفوسيتها گرديده و دستگاه حساس ايمني را طوري سامان مي دهد كه ميتواند نسبت بـه حمله اجرام خارجي واكنش سريع نشان دهد ، اين نوع واكنش را پاسخ ياد اور يا خاطره اي مي نامند .

براي سهولت امر، مي توان واكسنـها را بـه دودسته مشخص تقسيم نمود:
الف) واكسنـهاي باكتريايي
1) واكسنـهاي زنده تخفيف حدت يافته : ب. ث . ژ
2)  واكسنـهاي كشته:سياه سرفه، حصبه ،وبا
3)  نازهر(توكسوئيد): ديفتري، كزاز
4)  واكسنـهاي پلي ساكاريدي: مننگوكوكسيC , A ،پنوموكوكسي
ب) واكسنـهاي ويروسي
1) واكسنـهاي زنده تخفيف حدت يافته: فلج اطفال خوراكي، سرخجه ،سرخك، اوريون، تب زرد
2) واكسنـهاي كشته كامل: انفولانزا ، فلج اطفال تزريقي ، هاري
3) واكسنـهاي كشته( بخشي از پادگن) : هپاتيت ب
توكسوئيدها فقط درون قبال اگزوتوكسينـها ايجاد ايمني مي كنند و كيفيت انـها بـه لحاظ خلوص و قابليت انحلال پادگن بسيار عالي هست . ايمني خلطي حاصل از آنـها نيز بـه سادگي قابل اندازه گيري هست .
در واكسنـهاي باكتريايي كه از ياخته كامل استفاده مي شود ، پادتنـهايي توليد مي شوند كه بعضي از آنـها احتمالاً جرء اپسونينـها هستند. اين واكسنـها نقش يك ادجووان (ياور ) را دارند و همراه با ديگر واكسنـها موجب افزايش پاسخ ايمني مي شوند.
در مورد ب .ث . ژ وضعيت فرق مي كند ، اين واكن بيشتر ايجاد ايمني سلولي مي كند و پادتن خلطي قابل اندازه گيري توليد نمي نمايد .اين حالت از ايمني سلولي همراه با افزايش حساسيت تاخيري هست كه از طريق آزمون حساسيت بـه توبركولين اندازه گيري مي شود.
واكسن آبله (ويروس واكين ) كه قديمي ترين واكسن ويروسي است، بعد از تزريق بـه انسان بـه علت قرابت پادگني ، ايجاد ايمني عليه آبله (ويروس واريول ) مي كند. ايمني واكسن عمدتاً از نوع سلولي هست و بطور كلي پاسخ پادتني ضعيف است.
استفاده از واكسنـهاي زنده تخفيف حدت يافته درون افراد مبتلا بـه نقص دستگاه ايمني سلولي رسماً ممنوع هست .
ساير واكسنـهاي ويروسي زنده يا تخفيف حدت يافته ،ايجادايمني خلطي همراه با پادتنـهاي درون گردش مي كنند كه بـه روش هاي متداول سر مشناسي نظير سرونوترا ليزا سيون ، واكنش ممانعت از هم اگلوتيناسيون ، بررسي ايمني بـه كمك مواد راديوايزوتوپ ، اليزاو غيره قابل اندازه گيري است. آزمونـهاي افزايش حساسيت تاخيري بعضاً دال بر ايمني با واسطه سلولي هست .
بعضي واكسنـها نظير واكسن خوراكي فلج اطفال يا واكسنـهايي كه از طريق بيني تجويز مي شوند ، علاوه بر ايمني خلطي ، ايجاد ايمني موضعي مي نمايند و به دنبال آن ايمونوگلو بولين نوع A توليد مي شود كه موجب ايمني موضعي بسيار قوي خواهد شد و از ويروس از طريق ان مجاري جلو گيري خواهد كرد. نـهايتاً، واكسنـهاي مننگوكوكسي C ,A ، و پنوموكوكسي پلي والان براساس نوع كپسول وپلي ساكاريد موجود درون واكسن ، ايجاد پادتن اختصاصي مي نمايند.

عوارض واكسيناسيون 
پيشگيري ازبيماريهاي عفوني بوسيله واكسن يكي از پيروزيهاي مـهم علم پزشكي است، اما بايد درون نظر داشت كه با وجود پيشرفتهاي بدست آمده درون تهيه واكسن‌هاي بسيار كم ضرر و بي‌نـهايت موثر بهرحال هيچ واكسني كاملاً بي ضرر و صددرصد مؤثر نيست. هدف درون تهيه واكسن مناسب ، رسيدن بـه مرحله‌اي هست كه واكسن حداكثر اثر پيشگيري را با حداقل عارضه جانبي داشته باشد.
عوارض متعددي تاكنون براي واكسن‌ها گزارش شده هست كه شايع‌ترين آنـها عوارض محل تزريق بصورت تورم و حساسيت و درد موضعي هست كه گاهي با درجات خفيفي از تب نيز همراه مي‌شود.
اين عوارض اغلب درون طي 24 ساعت اول بعد از تزريق ظاهر شده و معمولاً دركودكان بارزتر و ميزان تب كودك نيز بالا است. درون دنباله تزريق واكسن سياه سرفه بندرت ممكن هست كودك دچار آنسفاليت شود. اين عارضه معمولاً چند روز بعد از تزريق اين واكسن بصورت بيقراري، تشنج اختلال رفتاري و تغيير سطح هشياري خودنمائي مي‌كند. هرگاه بعد از تزريق واكسن ثلاث كودك تب بالا، تشنج، و گريه‌هاي شديد و طولاني بيش از 3 ساعت داشته باشد ، درون نوبت‌هاي بعدي از واكسن دوگانـه استفاده مي‌شود.
يكي از عوارض بسيار نادري كه بويژه با گونـه شماره 3 ويروس قطره فلج اطفال ممكن هست پيش آيد پيدايش شكل فلجي بيماري است. شيوع اين عارضه دربالغين كمي زيادتر از كودكان مي‌باشد، بدين جهت تجويز همگاني قطره ضد فلج كودكان درون سنين بالاي 18 سال توصيه نمي‌شود.
هرگاه بـه فردي با نقص ايمني قطره ضد فلج تجويز شود خطر پيدايش اشكال فلجي بيماري افزايش پيدا مي‌كند.
در حاملگي تزريق واكسن‌هاي ويروسي زنده بعلت احتمال انتشار آنـها بـه جفت و جنين ممنوع مي‌باشد.

  اميد هست با پيشرفتهاي كه درون تكنيك‌هاي بيولوژي ملكولي پيدا شده هست بتوان درون آينده واكسن‌هايي با عوارض هر چه كمتر تهيه نمود.
 به دنبال تزريق واكسن توام عوارض موضعي ا ز قبيل قرمزي محل تزريق ، حساسيت موضع ، و گاهي واكنشـهاي عمومي مانند تب ، سر درد ، و گاهي ظهور بثوراتي درون سطح بدن مشاهده مي شود اما اين واكنشـها بـه زودي مرتفع مي گردند .

در موارد نادري بـه دنبال تزريق واكسن توام ضد ديفتري- كزاز ناراحتي هاي كليوي و عصبي ديده شده هست . درون چنين حالاتي تزريق هاي بعدي انجام نمي گيرند . بايستي همواره آدرنالين يك درون هزار درون دسترس تزريق كنندگان واكسن باشد که تا اگر عارضه آنافلاكسي پيش آمد بلافاصله بمصرف برسد .
 همچنين ناراحتيهاي مغزي قابل توجهي كه ناشي از تزريق جزء سياه سرفه اواكسن سه گانـه هست به ندرت ذكر شده ، اگر ناراحتي عصبي ويا تشنجي كودك ظرف 2 روز بعد از تزريق مشاهده شود ، نشان ايجاد ناراحتي بـه علت واكسن سياه سرفه هست در اين صورت دنباله ايمن سازي را با واكسنـهاي دو گانـه ضد ديفتري ، كزاز خردسالان يا بزرگسالان بسته بـه سن شخص ادامـه مي دهند و به اين كودك ديگر واكسن سياه سرفه نبايد تزريق شود .

*** جدول و زمان انجام واكسيناسيون درون کشور ایران :

انواع واكسن ها، مقدار ، راه تجويز و شرايط نگهداري آنـها

شرايط نگهداري درمحل واكسيناسيون

مقدار و راه تجويز *

ماهيت

نام واكسن

8-2 درجه سانتيگراد

( طبقه مياني يا پاييني يخچال)

5/0 ميلي ليتر، عضلاني

توكسوئيد كزاز، توكسوئيد ديفتري و باكتري كشته شده سياه سرفه

سه گانـه

8-2 درجه سانتيگراد

( طبقه مياني يا پاييني يخچال )

5/0 ميلي ليتر ، عضلاني

توكسوئيد كزاز و توكسوئيد ديفتري ( خردسالان و بزرگسالان)

دوگانـه

8-2 درجه سانتيگراد

( طبقه مياني يا پاييني يخچال)

5/0 ميلي ليتر ، عضلاني

توكسوئيد كزاز

كزاز

8-2 درجه سانتيگراد

( طبقه فوقاني يخچال )

 

زير يكسال 05/0 ميلي ليتر داخل جلدي، بالاتر از يك سال 1/0 ميلي ليتر داخل جلدي

باسيل كالمت وگرن

ب.ث.ژ

8-2 درجه سانتيگراد

( طبقه فوقاني يخچال )

 

5/0 ميلي ليتر، زير جلدي

ويروس زنده ضعيف شده سرخك، اوريون و سرخجه

MMR

8-2 درجه سانتيگراد

( طبقه فوقاني يخچال )

قطره خوراكي

ويروس سه گانـه زنده ضعيف شده

فلج اطفال

8-2 درجه سانتيگراد

( طبقه فوقاني يخچال )

5/0 ميلي ليتر، زير جلدي يا عضلاني

ويروس كشته شده

8-2 درجه سانتيگراد

(‌طبقه مياني يا پاييني يخچال )

براي كودكان زير ده سال، 5/0 ميلي ليتر و براي افراد ده سال و بالاتر يك ميلي ليتر درون عضله ، براي بيماران دياليز و تالاسمي دو برابر مقدار توصيه شده

آنتي ژن سطحي ويروس

« هپاتيت ب »

در خصوص طريقه مصرف واكسن ها چنانچه دستورالعمل مشخصي از طرف مركز مديريت بيماريها ارسال نشده باشد مراعات دستورالعمل كارخانـه سازنده ضروري است.

توضيح :
1- واكسن هاي سه گانـه، كزاز، دوگانـه و « هپاتيت ب » درون مقابل يخ زدگي تغيير ماهيت مي دهند، درون اينصورت ،‌از مصرف آن بايد جداً خودداري كرد.
2- كليه واكسن ها بايد که تا لحظه تجويز درون دماي ذكر شده نگهداي شوند. ( درون يخچال نگهداري شود )
3- حلال واكسن هاي MMR و ب. ث. ژ درون واحد مصرف كننده نيز بايد درون دماي ذكر شده نگهداري شود.

نام بيماري

واكسن مربوط

علائم اختصاري

سل

ب.ث.ژ

BCG

ديفتري، كزاز، سياه سرفه

سه گانـه ( ثلاث )

DTP

ديفتري ـ كزاز

دوگانـه خردسالان

DT

دو گانـه بزرگسالان

Td

فلج اطفال

پوليو خوراكي

OPV

پوليو تزريقي

IPV

سرخك ـ سرخجه ـ اوريون

سرخك ـ سرخجه ـ اوريون

MMR

كزاز

توكسوئيد كزاز

TT

هپاتيت ب

هپاتيت « ب »

Hep.B

**************

توضيـحات

نوع واكسـن

ســن

در كودكان زير يك سال، مقدار واكسن « ب.ث.ژ‌» (05/0 ) ميلي ليتر معادل نصف دوز بالغين است

ب.ث.ژ ـ فلج اطفال *

هپاتيت ب **

بدو تولد

 

سه گانـه ـ فلج اطفال‌ـ هپاتيت ب

2 ماهگي

 

سه گانـه ـ فلج اطفال

4 ماهگي

 

سه گانـه ـ فلج اطفال ـ‌هپاتيت ب

6 ماهگي

اين واكسن شامل واكسنـهاي سرخك، سرخجه و اوريون مي باشد.

MMR

12 ماهگي

 

سه گانـه ـ فلج اطفال

18 ماهگي

 

سه گانـه ـ فلج اطفال ـ MMR

6-4 سالگي ***

* منظور از فلج اطفال، قطره خوراكي فلج اطفال است.
** واكسن هپاتيت ب كودكان نارس با وزن كمتر از 2000 گرم چنانچه درون وقت مقرر مراجعه نموده باشند درون 4 نوبت ( بدو تولد، يكماهگي، دوماهگي و 6 ماهگي ) انجام مي شود.
*** بعد از آخرين نوبت واكسن سه گانـه، هر ده سال يكبار واكسن دوگانـه ويژه بزرگسالان بايستي تزريق شود.

جدول ايمن سازي كودكاني كه از يكسالگي که تا 6 سالگي درون وقت مقرر مراجعه ننموده اند.

 

سه گانـه ـ فلج اطفال ـ ب.ث.ژ ـ MMR و هپاتيت ب

اولين مراجعه

سه گانـه ـ‌فلج اطفال ـ‌هپاتيت ب

يكماه بعد از اولين مراجعه

سه گانـه ـ فلج اطفال

يكماه بعد از دومين مراجعه

سه گانـه ـ فلج اطفال ـ‌هپاتيت ب

6 ماه که تا يك سال بعد از سومين مراجعه

سه گانـه ( حداقل يكسال فاصله با نوبت قبلي ) ـ MMR ـ‌ فلج اطفال

6-4 سالگي

1- بعد از 6 سال تمام ( 6 سال و 11 ماه و 29 روز ) تزريق واكسن سه گانـه ممنوع هست و بايد از واكسن دوگانـه ويژه بزرگسالان استفاده شود.

2- درون صورتيكه سن كودك هنگام تزريق يادآور اول سه گانـه و فلج اطفال، چهار سال يا بيشتر باشد، يادآور دوم لزومي ندارد

3- بعد از آخرين نوبت واكسن سه گانـه بايستي واكسن دو گانـه ويژه بزرگسالان هر ده سال يك بار تكرار شود

4- چنانچه سن كودك هنگام تزريق نوبت اول MMR بين 6-4 سالگي باشد، نوبت دوم بايستي

 6 ماه که تا يكسال بعد از نوبت اول تزريق گردد.

5- بعد از يكسالگي قبل از تلقيح ب.ث.ژ بايستي تست مانتو انجام شود و در صورت منفي بودن،‌ب.ث.ژ تلقيح گردد.

6- كسانيكه بدنبال تزريق ب.ث.ژ اسكار نداشته اند نياز بـه تزريق مجدد ب ث ژ ندارند.

 

******************

جدول ايمن سازي افراد 7 که تا 18 ساله كه درون وقت مقرر مراجعه نكرده اند

دوگانـه ويژه بزرگسالان ـ ‌فلج اطفال ـ MMR ـ هپاتيت ب

اولين مراجعه

دوگانـه ويژه بزرگسالان ـ‌ فلج اطفال ـ ‌هپاتيت ب

يكماه بعد از اولين مراجعه

دو گانـه ويژه بزرگسالان ـ‌ فلج اطفال

يكماه بعد از دومين مراجعه

دو گانـه ويژه بزرگسالان ـ ‌فلج اطفال ـ هپاتيت ب ـ MMR

6 ماه که تا يك سال بعد از سومين مراجعه

دو گانـه ويژه بزرگسالان و هر ده سال يكبار تكرار شود

10 سال بعد از چهارمين مراجعه

*************

ايمن سازي زنان سنين باروري (‌49 – 15 ساله ) بدون سابقه ايمن سازي با واكسن دوگانـه ويژه بزرگسالان *

طول دوره ايمني

درصد محافظت

حداقل فاصله

نوبت

0

0

اول

سه ساله

80

يك ماه

دوم

پنج سال

95

شش ماه

سوم

ده سال

99

يك سال

چهارم

تا پايان سن باروري **

99

يك سال

پنجم

* زنان سنين باروري داراي سابقه واكسيناسيون ، بايد با احتساب واكسنـهاي قبلي طبق اين جدول واكسيناسيون را ادامـه دهند.

** براي حفظ ايمني كافي بعد از پنج نوبت، واكسن دوگانـه بزرگسالان بايد هر ده سال يكبار تكرار شود.

 

 *************

ايمن سازي زنان باردار بدون سابقه ايمن سازي يا واكسيناسيون ناقص *

دفعات

نوع واكسن

تاريخ مراجعه

نوبت اول

دو گانـه ويژه بزرگسالان

اولين مراجعه

نوبت دوم **

دو گانـه ويژه بزرگسالان

يك ماه بعد

* كسانيكه سابقه واكسيناسيون ناقص دارند بايد واكسيناسيون آنـها با توجه بـه سابقه قبلي و مطابق برنامـه ايمنسازي زنان 49-15 سال تكميل گردد.

** ادامـه ايمن سازي طبق جدول ايمن سازي زنان 49-15 ساله

 

 ***********

ايمن سازي عليه بيماري « هپاتيت ب » براي گروههاي پرخطر

زمان تزريق

نوبت

در اولين مراجعه

اول

يك ماه بعد از نوبت اول

دوم

شش ماه بعد از نوبت اول

سو م

چرا بايد اين همـه واكسن بـه كودكم بزنند؟
از تماشاي منظره تزريق بـه فرزند براي تمام والدين ناخوشايند است. اما برنامـه واكسيناسيون بـه منظور پيشگيري از بيماريهاي خطرناك تهيه شده هست و مـهمترين بخش تامين سلامت كودك را تشكيل مي دهد.

بعضي از اين بيماريها (نظير فلج اطفال و ديفتري) صذ سال پيش از اين بسيار شايعتر بودند ولي امروزه بعلت انجام واكسيناسيون بندرت ديده مي شوند.

مركز مبارزه با بيماريها درون هر كشور بسته بـه سطح ايمني عمومي و بيماريهاي خطرناك شايع برنامـه واكسيناسيون خاصي را براي كودكان و بزرگسالان تنظيم مي كند.

واكسن ها چگونـه از بيماريها پيشگيري مي كنند؟

واكسن ها از ميكروب يا ويروس كشته شده و يا ضعيف شده كه عوامل بيماريهاي خاص هستند ساخته شده اند. با تزريق واكسن سيستم ايمني تحت حمله اين ميكروب ها و يا ويروس ها قرار مي گيرد و در نتيجه ترشح آنتي بادي ها يا پادتن ها دربدن بالا مي رود.

اين آنتي بادي ها درون بدن كودك فعال باقي مي مانند و در صورتيكه بدن با بيماري واقعي مواجه شود آن را درون مقابل آن ويروس يا ميكروب محافظت مي كنند. بعنوان مثال اگر سياه سرفه درون منطقه شما شايع شود احتمال ابتلا كودك شما كه واكسينـه شده هست به مراتب كمتر از كودكي هست كه واكسينـه نشده است.

كارت مراقبت كودك چيست و استفاده از آن درون واكسيناسيون چه كمكي مي كند؟
در ايران هر كودكي يك كارت مخصوص مراقبت كودك دارد كه درون آن جدول واكسينايون، تغذيه و پايش رشد درون نظر گرفته شده است. كودك شما نيز حتما اين كارت را دارد و اگر اينطور نيست بهتر هست در اولين فرصت بـه يكي از مراكز بهدشتي و درماني درون محدوده محل زندگي خود مراجعه نمائيد و براي وي پرونده تشكيل داده و كارت مراقبت كودك را دريافت نمائيد. اگر شما براي مراقبتهاي دوران بارداري بـه چنين مراكزي مراجعه كرده باشيد حتما با نشاني و روش كار آنـها آشنا هستيد. درون غير اينصورت مي توانيد از دانشگاه علوم پزشكي محدوده خود درون مورد آن اطلاعاتي كسب كنيد. خصوصيات هر يك از اين واكسنـها چيست؟

واكسن ب ث ژ: اين واكسن با استفاده از باكتري ضعيف شده سل عليه اين بيماري ساخته شده و به صورت زير جلدي درون ناحيه بازو درون بدو تولد تزريق مي شود. بهترين سن براي تلقيح واكسن ب. ث . ژ بدو تولد است، از آن بـه بعد که تا 2 ماهگي بدون انجام تست مي توان واكسن ب.ث.ژ را تلقيح نمود. اگر که تا سن يك سالگي تزريق نشده باشد ابتدا تست PPD انجام مي شود و در صورتي كه تست منفي باشد تزريق انجام مي شود. معمولا جاي محل تزريق باقي مي‌ماند و اگر ديده نشود لازم نيست تزريق تكرار شود. درون بعضي از موارد تورم عقده هاي لنفاوي زير بغل بعد از تزريق واكسن مشاهده مي شود كه معمولا با گذشت زمان برطرف شده و نياز بـه درمان خاصي ندارد.

قطره خوراكي فلج اطفال: فلج اطفال يك بيماري حاد ويروسي هست كه مي تواند منجر بـه فلج دائم دسته اي از عضلات بدن شود. براي جلوگيري از اين بيماري ناتوان كننده و سخت، بهترين راه واكسيناسيون است. واكسن بـه صورت قطره خوراكي و با استفاده از ويروس ضعيف شده ساخته شده است.

واكسن هپاتيت B: اين ويروس از راه خوني (مانند انتقال خون)، از راه جنسي و از طريق مادر بـه فرزند (در دوران بارداري) منتقل مي‌شود. افرادي كه بيشتر درون تماس با بيماران هستند مانند پرسنل و بيماران بخش دياليز، پزشكان، دندانپزشكان، پرستاران و پرسنل بانك خون بيشتر درون معرض ابتلاء بـه اين بيماري بوده و بعنوان گروه پرخطر بايد واكسينـه شوند. واكسن اين بيماري از سال 1372 جزو برنامـه واكسيناسيون كشوري اطفال گنجانده شده است. عوارض واكسن خيلي كم بوده شامل درد و قرمزي درون ناحيه تزريق، سردرد مختصر و احساس كسالت است.

واكسن سه گانـه: اين واكسن با استفاده از باكتري كشته شده سياه سرفه و سموم باكتريهاي ديفتري و كزاز ساخته مي شود. ديفتري، كزاز و سياه سرفه بيماري هاي خطرناكي هستند كه مي توانند موجب مرگ يا عوارض شديد شوند. عارضه اين واكسن معمولا تب و بيقراري هست كه ممكن هست تا چند روز ادامـه يابد، درون اين صورت مي توانيد از پاشويه و استامينوفن براي كاهش تب درون كودك استفاده كنيد. اگر بعد از تزريق، تب 40 درجه يا تشنج ديده شود حتما آنرا درون نوبت هاي بعدي متذكر شويد که تا از واكسن دو گانـه اطفال استفاده شود.

واكسن دو گانـه اطفال: اين واكسن شبيه بـه واكسن دوگانـه بزرگسالان يعني شامل واكسنـهاي ديفتري و كزاز هست و تنـها فرق آن مقدار بيشتر واكسن ديفتري است.

واكسن MMR (سرخك، سرخجه، اوريون): علائم بيماري سرخك عبارتند از تب بالا و چند روزه، آب ريزش بيني، التهاب ملتحمـه چشم و جوشـهائي كه بعد از شروع تب ظاهر مي شوند. التهاب پرده مغز، التهاب گوش مياني و برونشيت ممكن هست در ادامـه علائم سرخك ظاهر شوند. درون بعضي از كشورها ميزان مرگ ومير بـه 10% مبتلايان مي رسد. سرخجه نيز با بثورات جلدي همراه هست و علائم آن نظير تب و سرفه، خفيف تر از سرخك بوده و بيماري خطرناكي نيست. خطر اين بيماري مربوط بـه خانم هاي باردار هست كه درون صورت ابتلا، احتمال نقص مادرزادي را درون جنين بشدت افزايش مي دهد.

آيا واكسيناسيون بايد تحت هر شرايطي، مثل بيماري كودك، انجام شود؟
در اكثر موارد بيماري واكسيناسيون انجام مي شود، بـه جز چند مورد خاص كه توضيح داده خواهد شد. مثلا شل بودن مدفوع يا سرماخوردگي معمولي نبايد مانع از انجام ايمن سازي شود. برنامـه ايمن سازي كودكان نارس ويا كم وزن نيز طبق جدول ايمن سازي عادي هست و تجويز بـه موقع واكسنـها توصيه مي شود. ابتلا بـه سوء تغذيه نيز نـه تنـها مانعي براي ايمن سازي نيست، بلكه ايمن سازي بـه موقع كودكان مبتلا بـه سوء تغذيه بشدت توصيه مي شود چرا كه آنـها را نسبت بـه بيماريهايي كه بيشتر درون معرض ابتلا بـه آنـها هستند مقاوم مي كند.
براي هيچ واكسني جز سياه سرفه محدوديت سني وجود ندارد و در صورت عدم سابقه ايمن سازي بايد با برنامـه عمل شود .

در چه مواردي نبايد واكسيناسيون انجام شود يا با تغييرات انجام مي شود؟

در مورد كودكان مبتلا بـه آلرژي شديد و يا ضايعات و عوارض مغزي و عصبي واكسناسيون با احتياط و با نظر پزشك كودكان انجام مي گيرد.
در كودكان تب دار يا مبتلا بـه بيماري هاي حاد شديد که تا رفع تب و بيماري فقط تزريق واكسن سه گانـه را بـه عقب مي اندازند.
به كودكان بعد از سن شش سالگي و نوجوانان، اگر مايه كوبي توام ضرورت يابد بايد حتما واكسن ويژه بزرگسالان تزريق شود.

همچنين براي كودكاني كه سابقه بيماريهاي مزمن چركي، ناراحتيهاي عصبي، تشنج، ضايعات مغزي و يا سابقه خانوادگي بيماريهاي عصبي را دارند واكسن سه گانـه تجويز نمي شود.
در اختلالات ايمني ، چه اوليه و چه اكتسابي مثل لوسمي ( سرطان خون) و غيره واكسنـهاي ويروسي زنده و واكسن سل (BCG)منع استعمال دارند.
به علت ريشـه كني آبله درون جهان، تلقيح آن بـه هيچ وجه لازم نيست.
در افراد مبتلا بـه هموفيلي واكسن هپاتيت B بايستي زير جلد تزريق شود.
واكسن آنفولانزا چيست و آيا براي كودكم لازم است؟
واكسن آنفولانزا يا معروف بـه واكسن سرماخوردگي شامل چند ويروس شناخته شده هست كه که تا حدي ضعيف شده اند و از طريق تزريق عضلاني مي توانند که تا 80 درصد ايمني براي يك سال ايجاد كنند. این نکته را هرگز فراموش نکنید کـه واکسن آنفلوآنزا هرگز مانع از ابتلای شما و یـا کودکتان بـه سرماخوردگی نمـی گردد زیرا این واکسن سرماخوردگی نیست .




[قيمت آمپول كزاز]

نویسنده و منبع: سلامت نیوز | تاریخ انتشار: Wed, 18 Jul 2018 02:42:00 +0000



قيمت آمپول كزاز

پایـان نامـه | پایـان نامـه ، پروژه های نرم افزاری، تحقیق ...

رديف   موضوع : قيمت آمپول كزاز حقوق صفحه

1        نكاح با غير مسلمان       33

2        نقش دولت درون تجارت   15

3        نفقه    18

4        مقايسه اي بين وظايف انجمن شـهر وشوراي اسلامي       10

5        مفهوم ضمان درك       13

6        معزل حقوق بشر         39

7        معاهده          18

8        مسئوليت جزايي اطفال 45

9        مردم سالاري   23

10      مجموع قوانين ومقررات شـهر سازي از آغاز که تا پايان سال 1378     17

11      مجله هاي حقوقي        14

12      متن كامل قانون جديد چك      49

13      مباني وتفاوت ها درون فقه زنان      22

14      مبارزه بـه مواد مخدر     60

15      مباحث دررابطه با اتانازي         46

16      لايحه اصلاح قانون تجارت – فرايند واصول تدوين ونو آوري ها     213

17      كميسيون بند 20 ماده 55 قانون شـهرداريها       11

18      كاربري فضاي تفريحي باز         26

19      قوه قضائيه      40

20      قلمرو جغرافيايي تعارض قوانين 29

21      قتل عمدي     26

22      قانون ديوان عدالت اداري          12

23      قانون حمايت خانواده يك قانون ماهوي هست      20

24      قانون تجارت    76

25      قانون اساسي ايالات متحده امريكا          20

 

رديف   موضوع : حقوق صفحه

26      قانون اساسي     35

27      قاعده نفي سبيل         16

28      قاعده غرور      22

29      قاچاق وعوامل موثر درون آن        17

30      فقه زنان ومسئله برابري           11

31      فقر ، قيمت آمپول كزاز طلاق      23

32      فرق ميان ازدواج دائم وموقت    67

33      فرزند كشي وهمسر كشي        95

34      عقد ضمان      58

35      عقد ضمان      43

36      طلاق 20

37      ضمان درحقوق ايران     35

38      سرقفلي و قوانين حاكم بر آن    13

39      سبك شناسي كشف المحجوب 16

40      روابط زناشويي 36

41      ربا درحقوق جرايي ايران          37

42      ديوان داوري بين المللي          17

43      دادگاه مدني خاص درنظام قضائي جمـهوري اسلامي ايران 11

44      حقوق وقوانين شـهري   23

45      حقوق شـهروندي درجهان امروز 29

46      حقوق شـهروندي         13

47      حقوق خانواده 24

48      حقوق چيست ؟         18

49      حقوق تجارت   15

50      حقوق پزشكي ماليات پزشكان    14

 

رديف   موضوع : حقوق صفحه

51      حقوق بشر       39

52      حق ارتفاق نسبت بـه ملك غير ودر احكام و آثار املاك ، نسبت بـه املاك مجاور     35

53      حذف دادسرا وتبعات آن          11

54      چك    16

55      جعل اسكناس 39

56      جزاي فروش مال غير   13

57      جرم شناسي    19

58      جرم شناسي     22

59      جرم    92

60      جايگاه عرف درون حقوق بين الملل وحقوق اسلام   18

61      جامعه مدني    19

62      ثبت املاك واسناد       37

63      تناسب بين حق وتكليف          20

64      تعريف تفكيك   16

65      تعريف آدم ربايي         44

66      تعداد شـهود دردعاوي    12

67      بيكاري          43

68      بند 24 ماده 55 قانون شـهرداري ها       5

69      بررسي فقهي شـهادت زن درون اسلام        24

70      بررسي جرم آدم ربايي وگرو گانگيري     19

71      بررسي احكام فقهي وحقوق كودكان نامشروع       26

72      بررسي احكام فقهي وحقوقي حمل وجنين ناشي از زنا وطي بـه شبه         20

73      آيين دادرسي مدني – موانع تعقيب دعواي عمومي         15

74      انواع اسلامي عقود        19

75      انتخاب شـهردار 14

 

رديف   موضوع : حقوق صفحه

76      امنيت   16

77      اصول   37

78      ازدواج وتابعيت زن ايراني          30

79      ازدواج موقت     32

80      ازدواج 28

81      ارتشاء   29

82      آئين نامـه تعرفه حق الوكاله       13

83      عقد ضمان       43

84      سرقت با پاورپوينت      43

 

 

رديف   موضوع : روانشناسي و جامعه شناسي      صفحه

1        ويژگيهاي شخصيت خلاق         18

2        واقع گرايي يعني تحريف واقعيات          17

3        هيپنوتيزم        19

4        هويت 41

5        هويت 33

6        هوش وعوامل موثر درون كم هوشي         48

7        همجنس گرايي          12

8        همجنس بازي 29

9        هدف از عدالت اجتماعي         32

10      نيازهاي اجتماعي نوجوانان       13

11      نياز ورزش بـه پيوند باعلوماجتماعي        27

12      نو آوري درون برنامـه ريزي درسي   12

13      نگاهي بـه معضل بيكاري جوانان 11

14      نگاهي بـه پديده  پيري درون انسان           12

15      نكاتي چند درون مورد روشـهاي صحيح مطالعه       89

16      نقص درگفتار   9

17      نقش زندان درون اصلاح وتربيت مجرمين   12

18      نقش زنان درون جامعه     18

19      نقش زن درون زندگي مشترك      27

20      نقش زن درون جامعه       30

21      نقش رسانـه ها بـه ويژه درون زندگي اجتماعي         32

22      نقش استرس درون سلامت فرد     11

23      نقش عوامل روانشناختي درون گرايش بـه مواد روانگردان      28

24      نظريه ي درون مورد دانش آموزان نابينا ونيمـه بينا   17

25      نظريه هاي سبب شناسي درون مورد اعتياد           10

 

رديف   موضوع : روانشناسي و جامعه شناسي      صفحه

26      ناهنجاري هاي رفتاري كودكان    59

27      ناخن جويدن كودكان    21

28      مواد مخدر      33

29      مـهندسي ذهن وخلاقيت          13

30      منابع كسب ودرآمد واقتصاد خانواده       19

31      مقابله با استرس           13

32      مفهوم سرمايه اجتماعي 75

33      مفهوم پيشداوري وانواع آن       40

34      معيارهاي همسر گزيني           19

35      معيارهاي شادي          17

36      مضرات قليان   10

37      مشكلات واختلالات رياضي ودرمان آن   46

38      مشكلات درسي نوجوانان درون دوران بلوغ 18

39      مشكلات جوانان          33

40      مشاركت مادران درون جامعه        30

41      مشاركت سياسي واجتماعي زنان          20

42      مسئوليت مدني دولت   13

43      مراحل رشد وتحول انسان ومباني رشد    24

44      لزوم اندازه گيري هوش هيجاني ودلالت هاي ارتقاء تحصيلي خود بـه خود   53

45      گروه وپوياييهاي گروهي درون سازمان         10

46      كيفيت زندگي وانقلاب ديجيتال 34

47      كودكان خياباني          29

48      كودكان خياباني          24

49      كودكان خياباني 30

50      كودكان استثنايي        24

 

رديف   موضوع : روانشناسي و جامعه شناسي      صفحه

51      كودك آزاري     32

52      كمرويي چيست           32

53      كمرويي          15

54      كليدهاي طلايي تربيت فرزندان 33

55      كراك 17

56      قرص هاي اكستاسي    37

57      فنون تصميم گيري      18

58      فقر     22

59      فشارهاي رواني           15

60      فرهنگ سازي براي پرورش كودك خلاق          46

61      فرهنگ سازي براي پرورش كودك خلاق          23

62      فرهنگ          26

63      فرانگرشي برنظريه هاي آزادي درماني ، درمان عقلاني ، عاطفي ومراجع محوري     55

64      فراموشي وحافظه        22

65      عوامل مو ثر بر افت تحصيلي دانش آموزان پايه سوم راهنمايي شـهر اهواز     29

66      عوامل موثر دركيفيت زندگي زناشويي    25

67      عوامل گرايش جوانان بـه اعتياد   8

68      علل مفاسد اجتماعي    26

69      علل گرايش جوانان ونوجوانان بـه سوء مصرف مواد اعتياد آور        27

70      عقب ماندگي ذهني كودكان      19

71      طرح درس      11

72      شيوه هاي فرزند پروري           35

73      شناخت انواع مواد مخدر ومضرات اعتياد بـه آنـها   14

74      شرح وعوامل شادي آفرين        33

75      شخصيت فرد   17

 

رديف   موضوع : روانشناسي وجامعه شناسي       صفحه

76      شباهت وتفاوت بين نقش اولياء ومعلمان 17

77      شايعه 13

78      سيستم اطلاعات         13

79      سلامت روان ، روانشناسي        45

80      سلامت جنسي دركودكان ونوجوانان       20

81      سخنان ناب دانشمندان ومتفكران         186

82      سايه روشنـهايي از مسئوليت پذيري اجتماعي شركتها      47

83      زنان وخانواده   35

84      زنان وجامعه    25

85      روشـهاي ياددهي ويادگيري       22

86      روش هايي براي رسيدن بـه آرامش        11

87      روش هاي ياد دهي ويادگيري    26

88      روش تحقيق – پرخاشگري        129

89      روانشناسي نوجواني      41

90      روانشناسي نوجوانان      40

91      روانشناسي بازي كودكان           13

92      روانشناسي اجتماعي     38

93      روانشناسي وشخصيت    34

94      روانشناسي تفاوتهاي فردي         27

95      رموز ازدواج موفق        45

96      رشد اجتماعي   16

97      رابطه جسم وروان       35

98      درس تعليم وتربيت كودكان       10

99      ان فراري   26

100    ان فراري   68

 

رديف   موضوع : روانشناسي و جامعه شناسي      صفحه

101    خودكشي ، يك معضل اجتماعي روبه رشد         16

102    خودكشي        14

103    خلاقيت         16

104    خلاقيت         13

105    خشم وعصبانيت         25

106    خانواده وپيشرفت دانش آموزان 29

107    حسادت         32

108    حركات ارادي دركنترل حركتي ودر حال ايستاده كودكان 11

109    حافظه فعال وهوش      17

110    حافظ 18

111    چهار مفهوم اصلي درون روانكاوي   38

112    چگونـه مي توانيد آنچه را كه نداريد بـه دست آوريد و آنچه را كه داريد حفظ كنيد ( راهنماي عملي براي موفقيت هاي فردي ) 90

113    چگونـه مـهارت هاي لازم براي صحبت درجمع را كسب كنيم ؟     24

114    چرا مزاياي اجتماعي بـه صورت نابرابر تقسيم مي شود     33

115    جوانان ورسانـه ها         25

116    جهاني شدن شـهر        9

117    جامعه شناسي سياسي ايران     34

118    جامعه شناسي خانواده 40

119    جامعه شناسي 25

120    جامعه چيست ؟         17

121    جامعه چيست ؟         14

122    توانايي هاي انسان       26

123    تمركز حواس   11

124    تفاوت هاي رواني وجسماني دانش آموزان          40

125    تعريف هوش    30

رديف   موضوع : روانشناسي و جامعه شناسي      صفحه

126    تصميم گيري درست     16

127    ترتيب ومقاوم سازي نسل         11

128    تربيت جوانان    68

129    تربيت 9

130    تامين مالي طرحهاي تامين اجتماعي     69

131    تاريخچه مشاوره          11

132    تاريخچه روانشناسي درون ايران     22

133    تاريخچه روز جهاني كودك       41

134    تاثيرات مورد روان گردان بر جوانان اصلي          55

135    تاثير وضعيت ظاهري بر روابط اجتماعي 24

136    تاثيرفرهنگ درون بزهكاري جوانان 23

137    تاثير امكانات آموزشي بر دانش آموزان     37

138    تاثير آموزه هاي تربيت ديني بر فرهنگ وتمدن ايران      18

139    تاثير موسيقي بر مغز انسان        27

140    تاثير كامپيوتر واينترنت بر كودكان ونوجوانان      23

141    پيدايش حيات   20

142    پيامدهاي اجتماعي فرار مغزها   43

143    پژوهش درون عمليات روش پژوهش         38

144    پرخاشگري      14

145    پدر سالاري درون خانواده 42

146    بينش عاطفي بـه عنوان جو فكري ، شخصيت وتوانايي روحي        21

147             

148    بيكاري 114

149    بي خوابي       23

150    بهداشت رواني چيست 33

 

رديف   موضوع : روانشناسي و جامعه شناسي      صفحه

151    بهداشت روان    24

152    بهداشت روان   21

153    بزهكاري درون كودكان     17

154    بزهكاري         49

155    بررسي وضعيت اشتغال درون جهان سوم    11

156    بررسي علل ناسازگاري دانش آموزان      46

157    بررسي روند روبه كاهش سرمايه اجتماعي         21

158    بررسي راهكارهاي افزايش سرعت روان خواني درون فراگيران پايه ي اول ابتدايي درون سال تحصيلي 88-87      40

159    بررسي دلايل ازدواج زود رس درون ميان جوانان      21

160    بررسي اختلالات وسواس فكري وعملي دركودكان ونوجوانان        56

161    بررسي عوامل اجتماعي وفرهنگي موثر بر كاهش ضايعات گندم آرد ونان   10

162    برررسي علل وعوامل افت تحصيلي دانش آموزان 167

163    بررسي عشق درون جامعه امروزي ص       85

164    بررسي ساختار اجتماعي مناطق حاشيه نشين شـهر ايلام 15

165    بررسي چگونگي تعامل نظام سياسي ونظام فرهنگي وهنري كشور ونقش آن         13

166     بازي     93

167    باايي از مـهاجرت بين المللي سرمايه هاي انساني        80

168    اينترنت و آسيب هاي اجتماعي 9

169    اهميت نظام آموزش وپرورش     43

170    اه واهميت اجتماعي ورزش          61

171    انواع هوشـها     25

172    انواع پژوهش درون پژوهش درعمليات       40

173    انحرافات جنسي – علل وعوامل موثر درون انحرافات جنسي وپيامدهاي آن    16

174    انحرافات  اجتماعي جوانان       36

175    آموزش وپرورش         74

رديف   موضوع : روانشناسي و جامعه شناسي      صفحه

176    آموزش بـه كمك روشـهاي تغيير رفتار      37

177    افزايش سلامتي جسماني ورواني دانش آموزان    19

178    اعتياد ، مسئله اجتماعي مـهم درميان دانشجويان 17

179    اعتياد جرم يا بيماري    56

180    اعتياد ايدز وهپاتيت  درون زندان   16

181    اعتياد ( كامل )           31

182    اعتماد بـه نفس 46

183    اعتماد بـه نفس 38

184    اعتماد بـه نفس 10

185    اضطراب وگام هايي جهت بالا بردن اعتماد بـه نفس         20

186    اضطراب درون كودكان ونوجوانان   21

187    اضطراب         38

188    آشنايي با مفهوم خويشتن        11

189    آسيب شناسي اجتماعي زنان – فرار ان از خانـه      17

190    استرس ( كامل )         45

191    ازدواج وطلاق   19

192    از خود بيگانگي          13

193    ارزشيابي توصيفي        27

194    ارتقاء وحفظ كرامت مردم درون نظام اداري 14

195    آرامش رواني    14

196    آرامش           13

197    آراستگي وشخصيت     10

198    آداب و معاشرت اجتماعي        11

199    آخر اتوبان اعتياد بـه بست هست 63

200    اختلالات هويت جنسي           31

 

رديف   موضوع : روانشناسي و جامعه شناسي      صفحه

201    اختلالات  روحي درون زنان شاغل   38

202    اختلالات  رفتاري كودكان  ونوجوانان     36

203    اجتماعي وفرهنگي      22

204    اثرات آرامش  بخش موسيقي    11

205    ابتذال فراگير    42

206    ابتذال فراگير   35

207    99 گونـه  از قرص هاي  روان گردان اكستاسي    36

208    شيوه هاي فرزند پروري           35

209    روان سالم       35

210    مواد مخدر  درجامعه چند مقاله جداگانـه 73

211    كتاب – روان شناسي كودك ازديدگاه  معاصر     100

212    فرهنگ وشخصيت  بـه همراه پاور پوينت 43

213    علل مفاسد اجتماعي    26

214    روانشناسي  پاور پوينت

215    خشم استرس   9

216    ترس كودكان با ترجمـه   220             

400b

. قيمت آمپول كزاز . قيمت آمپول كزاز




[قيمت آمپول كزاز]

نویسنده و منبع: سلامت نیوز | تاریخ انتشار: Sun, 24 Jun 2018 18:20:00 +0000



قيمت آمپول كزاز

زنـان درون دفـاع مقـدس, بـه روايت امـام


زنـان درون دفـاع مقـدس, بـه روايت امـام

تهيه كنندگان ويژه نامـه :  زنـان درون دفـاع مقـدس, بـه روايت امـام
فريبا انيسي
ديرگاهي هست كه آتـش جنگ خفته و آرامش رخوتآورش پنجه درون جان ما مي افكند. قيمت آمپول كزاز درون خلوت هر شب مي شنويـم صداي دردآلـود مادري تنـها را.
بي شك نور ستاره از اشكهاي فرزند شـهيد نشاني دارد درون ايـن شبهاي تار. قيمت آمپول كزاز شاهدان رزم شـهيدان گفتنيها دارند از آن عزيزان, گرچه ايـن رزم بـي وجـود آنـان ره بـدينجـا نمـي بـرد.
آنچه كه تـاكنـون از تصـويـر زنان درون ايـن رزم نشـان داده شـده سايه هاي مبهمي هست از حضـور پرقدرت آنـها, درون حالي كه بـه استناد پيام امام خميني نيمي از بار جنگ را بر دوشـهاي خـود مي كشيدند و كمتر نامي از آنان مي شد.
آنان كه جـان بـر كف از تيغ نـابكـاران وابسته داخلـي كـومله و دمـوكرات نـهراسيدند و در برابر هجـوم جانيان خارجـي ايستادند و كوه را ايستادگي آموختند.
دريادلان شيرزن كه هجـوم خائنانـه منافقيـن را درون نطفه خفه كردند و از ميـدان علـم چـون رزمشان پيروز و سـرافراز بيرون آمـدنـد.
براي شناساندن نقـش زن درون دفاع مقدس تاكنون كارهاي كاملي صـورت نگرفته است. گاه و بيگاه هر كـس از ايـن درياي بيكـران جـرعه اي نـوشيـده بـه قـدر طاقت, نـه عظمت دريا را بازگـو كرده و نـه خروش امواج آن را.
بي شك هر گفتاري درون ايـن زمينـه زيور بـه كلام امام روح الله بسته و به سنت عشق, ميثاق خون را نيز نگاهي دارد. نقـش زنان درون يك كلام و دو كلام نيست كه بتـوان صحنـه اي از آن را بـه نمـايــــش گذارد.
بر آن شـديم كه روايت امام را معيار قـرار دهيـم و بـر اساس آن شاهد ذكر كنيـم. بـي ترديـد كلام امام خمينـي محتاج شاهـد نيست و نخـواهـد بـود, بـرهان قاطعي هست كه قلـم از شـرح آن عاجز است.
همچنان كه شـرح ايثـار و دلاوريهاي زنان درون جنگ قلـم را آشفته و دل را بـي طاقت مـي سـازد. اما بيانـش وظيفه اي هست كه بـر دوش ما احساس مي شود. اميد كه ايـن وظيفه را بخـوبي بـه انجام برسانيـم.
ايـن نـوشتار تقديـم بـه شاهدان شيرزني هست كه درون طلـوع هر صبح, نـويـد ظهور را خـواهانند. باشـد كه جزء ياران حضرتـش باشنـد و باشيم. ان شإالله.
امام خميني همـواره بر نقـش عظيـم زنان درون پيشبرد اه اسلامـي تإكيد داشتنـد و همـواره آنان را با بانـوان صـدر اسلام مقايسه مي نمودند. بـويژه بانـوان قـم را, نمـونـه اي از مسلمانان صديق و هـم پايه بانوان صـدر اسلام مـي دانستند و تإكيد داشتنـد بانـوان همان گـونـه كه نـهضت را که تا اينجـا رسانـده انـد, بـايـد تـا آخـر برسانند.(1) امام خميني يك ماه پيـش از شروع رسمـي جنگ تحميلـي درون جمع بانوان فرمود:
((ملتي كه بانـوانـش درون ميدانـهاي جنگ با ابرقدرتها و با مـواجه شدن با قواي شيطاني, قبل از مردها درون ايـن ميدانـها حاضر شده اند پيروز خـواهنـد شـد)).(2) خانـم دكتر زريـن تاج كيهانـي درون بيان خاطرات خـود درون كردستان مي گويد: قيمت آمپول كزاز ((در كامياران بـوديـم. گفتند:
بـراي محلـي كه تعدادي از بچه ها درون آن مجـروح هستند, چنـد نفـر مي خواهيم. مـن دستـم را بلند كردم. نمي دانـم چرا؟ ... با اينكه پزشكان مرد هـم بودند. مـن و همسرم دستمان را بلند كرديم)).(3)
9 ماه پـس از شروع جنگ بـه صورت رسمي, امام خميني ارزش مبارزه و تلاش زنان را بالاتر و ارزشمنـدتـر از مردان اعلام كـرد. ايشان درون جمع بانوان عضـو جهاد دانشگاهي فرمـود: ((عواطفي كه درون بانـوان است, مخصـوص خـودشان هست و درون مـردها ايـن عواطف نيست. لهذا آن چيزي كه درون پشت جبهه از روي عواطف از بـانـوان صـادر مـي شــود, بيشتر و بالاتـر و ارزنـده تـر هست از آن چيزي كه از مـردها صادر مـي شـود. بـه مـوجب عواطفـي كه بانـوان دارنـد, آنـها بـراي جبهه كارهاي بسيار مفيد انجام داده اند و مـي دهند)).(4) خـواهر مريـم كاتبـي كه از امدادگران كردستان و نيز دفاع مقدس است, درون قسمتي از خاطرات خود گفته است: ((هنگامي كه درون مريوان بوديـم, يك روز خـواهري را آوردنـد كه دستـش سفيد سفيـد شـده بـود و حالت غش و بيهوشي داشت و از ضعف مفرطي رنج مي برد. ما بلافاصله بـه مداوايـش مشغول شديـم. بعدا كه قدري حالش بهتر شد, از وضعيت او پرس و جو كـرديم. فهميـديـم كه ايـن خـواهر اهل شمال است. چنـدي پيـش كه عمليـات شـروع شـده, نيمـه شب بـه منطقه رسيـده و اظهار داشته كه مـي خـواهـم درون يك مـركز درمـانـي كنـار پـرستـارهـا كـار كنـم.
او بـه مـدت 72 ساعت بـيآنكه چيزي بخـورد, درون اتاق عمل پنسها را مي شسته و دسته بندي مي كرده است. از بـس كه دستـش داخل آب بوده و خون بـه دستـش نرسيده است, سفيد شده بـود. ايـن شمالي بعد از بهبـودي مجـددا درون منطقه ماند و به صـورت تجربـي بـه پرستاري مجروحيـن جنگـي پرداخت)).(5) درون همان سخنراني, امام خميني تعهد بانـوان را پشتـوانـه محكمي براي ملت و اسلام معرفي مي كند. ايشان مي فرمايد:
((خـداي تبارك و تعالـي بـر اين ملت منت نـهاد و ايـن پيروزي را نصيب كشـور ما فرمود كه بـه واسطه تعهد بانوان اميدواريـم كه درون آتيه پشتـوانـه اين ملت و اسلام محكمتر شود)).(6) خانـم زريـن تاج كيهاني درون بيان يكي از خاطراتـش مي گويد كه هنگام ترك بيمارستان خانمي با سلاح ژ.ث جلوي او آمده و مانع از رفتـن او مي شـود و از او بـه عنـوان اوليـن كسـي ياد مـي كنـد كه درون كامياران بچه ها را معالج كـرده هست ... خـانـم دكتـر كيهانـي مـي گـويد:
آن مسإله باعث شـد هر وقت كه احساس كـردم درون باره مـريضـي كـم مي گذارم, دو مرتبه بـرمي گـردم و باز معاينـه اش را كامل مـي كنـم, حتـي اگـر وقت كـم باشـد.(7) امام خمينـي همچنيـن مـي فـرمايـد: ((بانوان محترم ايران ثابت كردند كه دستخـوش ايـن طور تـوطئه ها نشده اند و نمـي شـوند و ثابت كرده اند كه درون دژ محكـم عفت و عصمت هستند و جـوانان صحيح و نيرومند و ان عفيف و متعهد بـه ايـن كشـور تسليم خـواهند كرد)).(8) سخنانـي كه يادآور شديـم قبل از شروع رسمي جنگ تحميلي بـوده هست و زنان آنچنان باصلابت و پرقدرت درون صحنـه حاضر شـده بـودنـد كه جهانيان را بـه شگفتـي وا داشته و امـام خمينـي آنـان را تحسيـن مـي نمـود.
پـس از قضاياي كـردستان, بعد ديگري درون تاريخ ايران گشـوده شـد. خطاب پيام و سخنان گهربار امام خمينـي بـه زنان شكل ديگري يافت.
الف ـ وجـوب دفـاع از اسلام و مملكت اسلامـي بـر زنان
امام خمينـي درون پيام دوازدهـم فـرورديـن خطاب بـه مردم كـردستان فـرمـود: ((مـن از بـرادران و ان كردستانـي مـي خـواهـم كه برادرانـه با ساير برادران مسلمان خود درون كنار هـم از كشور دفاع كنيد)).(9) و نيز فرمودند:
((اگر بـه كشور ما, كشـور اسلامي ما هجـوم بكنند و بخـواهند تعدي بكنند, تجاوز بكننـد, بر همـه افراد مملكت, بر همـه افراد كشـور, چه زن و چه مرد, كـوچك و بزرگ, اينجا ديگر شرطـي نيست, بـر همـه واجب هست كه دفاع بكننـد. لهذا حال دفاع فرق دارد با حال جهاد, حال دفاع شرطـي نـدارد)).(10) عمل بـه سخنان گهربار امام خمينـي صحنـه هاي فرامـوش نشدني را پديد مـيآورد. يكـي از مددكاران دفاع مقـدس, خـانـم حميـرا خـان بيگـي, درون خـاطـرات خـود مـي گـويــد:
((هنگام عمليات مرصاد درون كرمانشاه از داخل يكـي از اتاقها صداي يك زن را شنيـدم كه با لهجه كـردي و بـا شجاعت, جـريان درگيـري خـودش با منافقيـن را تـوضيح مـي داد. كنجكاو شـدم. بـه طرف اتاق رفتـم که تا چهره ايـن زن را ببينم. او يك زن قويهيكل و رشيد بود.
وقتـي چشمـش بـه مـن افتـاد, گفت: مـن اهل گيلان غرب هستـم. وقتـي منافقيـن بـه شـهر حمله كـردنـد, با هميـن دستهايـم چهار نفـر از زنـهاي منافق را بـه درك فـرستـادم. بعد بـا پـوزخنـد ادامـه داد:
جان خودشان! منافقيـن مـي خـواستند خانـه هايمان را قتلگاه كننـد, اما آرزويشان را بـه گـور بردند. آنـها درون شـهر شايع كرده بـودنـد شام:
گيلان غرب, صبحـانـه: بـاختـران! الحمـدلله ... صبحـانـه درون جهنــم نصيبشان شد!))(11) گرچه امام خمينـي دفاع از اسلام و قرآن كريـم و دفاع از مرزهاي عقيـده درون ايران اسلامـي را بـر همـه, مرد و زن واجب مـي دانـد, ليكـن درون بحبـوحه جنگ بر امر ديگري نيز تإكيـد مي نمايد:
((مـن اميدوارم شما ان هـم درون ميدان تحصيل كه يكي از امور مـهمـه هست مجاهـده كنيـد و هـم درون ميـدان دفاع از اسلام. ايـن از مـهماتي هست كه بر هر مردي, بر هر زني, بر هر كـوچك و بزرگي جزء واجبات است)).(12) همسـران شـهيـد و رزمنـده بسياري بـه امر امام لبيك گفتند. خـواهر حـوريه بني اشرف مي گـويد: ((پـس از اسارت همسرم با شنيدن صداي گرم و كـوبنده او از راديو, روحي دوباره بـه كالبد غمگينـم دميده شد و تصميـم گرفتـم ادامـه تحصيل بدهـم. درون كنكـور آن سال مـوفق شـدم و در دانشگاه ثبت نام كـردم. ايام تحصيل را با سختـي فـراوان و بـا اميـد بـه بـازگشت همسـرم پشت سـر گذاشتــــم ...
پـس از فارغ التحصيلـي از دانشگاه درون آمـوزش و پرورش بـه تـدريـس مشغول شدم, که تا در اين سنگر بـه اداي دين بپردازم و ايـن درون حالي بـود كه آزادگـان گـروه گـروه بـه آغوش خـانـواده خـود بـــــاز مي گشتند)).(13) تإكيد امام خميني همواره بـه حضـور پرقدرت زنان درون صحنـه هـاي دفـاع از اسلام همـدوش بـرادران بـوده است. ايشــان مي فرمايد:
((ملت عزيز مـا امـروز بحمـدالله تعالـي جـوانـانـي رزمنـده از خـواهران و برادران دارد كه با تعليمات نظامـي درون سرتاسر كشـور قدرت تفكر را از دشمنان اسلام و ايران سلب و با اعتماد بـه قـدرت الهي و فـداكـاري درون راه اسلام بـر همـه مشكلات و همـه قــــدرتهاي شيطاني غلبه خـواهد كرد)).(14) و نيز مـي فرمايد: ((ما مفتخريـم كه بانوان و زنان پير و جـوان و خرد و كلان درون صحنـه هاي فرهنگي و اقتصادي و نظامـي حاضر و همـدوش مردان يا بهتـر از آنان درون راه تعالي اسلام و مقاصد قرآن كريم فعاليت دارند)).(15) خانـم مريـم سياول كه زمانـي درون كردستان و مناطق جنگـي مربـي آمـوزش نظامـي بـود, مـي گـويـد: ((هـواپيماهاي عراقـي كه بـراي بمباران شـهرها مـيآمـدنـد, گاهـي آنقـدر نزديك بـودنـد كه ما خلبانان آنـها را مي ديديم و تيرانـدازي مـي كرديـم. يك دفعه مـن و 15 برادر كه بـه آنـها آمـوزش مي دادم, بـه پشت خـوابيده و تيراندازي مي كرديـم. درون ايـن تيراندازيها تـوانستيم چند هواپيما را بزنيـم)).(16) محور ديگـري كه درون كلام امام خمينـي درون بـاره دفاع مقـدس قابل تـإمل است, شـركت و حضـور درون ميدانـهاي رزم است.
ب ـ شركت زنان درون ميدان جنگ
((ايـن تبليغات كه اگر اسلام پيدا شد, مثلا ديگر زنـها بروند توي خانـه ها بنشينند و قفلي هـم درش بزنند كه بيرون نيايند, ايـن چه حرف غلطي هست كه بـه اسلام نسبت مي دهند! صدر اسلام زنـها تـوي لشكر هم بـودند, توي ميدانـهاي جنگ هـم مي رفتند)).(17) امام اينچنيـن باورهاي غلط و تبليغات سـوء دشمنان را درون هـم مـي ريزد و جنگ را عرصه اي بـراي ظهور خلاقيتهاي زنـان و مـردان مـي داند.
((بانوان از صدر اسلام, درون صدر اسلام با مردان درون جنگها هـم شركت داشته انـد. مقام زن والاست. عالـي رتبه هستنـد. بـانـوان درون اسلام بلندپايه هستند. ما مي بينيم و ديديـم كه زنـها, بانـوان محترمات همـدوش مـردان بلكه جلـوي مـردان درون صف قتال ايستادنـد, بچه هاي خـودشان را از دست دادنـد, جـوانان خـودشان را از دست دادنـد و شجاعانـه مقاومت كردند)).(18)
دكتر كرامت يـوسفيان مي گـويد: ((مادري همراه پسر مجروحـش بـود. آرنج مجروح بر اثر اصابت گلوله پر از خون شده بـود. وقتي او را بـه اتاق عمل مي برديـم, مادرش آمد جلـو و گفت: دكترجان! يك كاري بكـن دستش زودتر خوب شود که تا به جبهه برگردد. اول فكر كردم براي روحيه بـه پسرش ايـن حرف را مي زند, ولي دستيارم ـ خليلـي ـ گفت: دكتـر! ايـن مادر يك پسرش شـهيـد شـده و حرفهايـش هـم جـدي است)).(19)
امام خمينـي همـواره بانـوان را پيشگامان ميـدان جنگ مـي دانست:
((ملتي كه بانـوانـش درون ميدانـهاي جنگ با ابرقدرتها و در مـواجه شدن با قواي شيطاني قبل از مردها درون ايـن ميدانـها حاضر شده اند, پيروز خواهد شد)).(20)
خانـم زهرا محمـودي كه بـه ((مادر جبهه)) معروف است, مـي گـويـد:
((وقتـي فـرودگاه تهران بمباران شـد, بلافاصله بـه مجلـس رفتـم و گفتـم: مـن مجوز مي خواهم که تا راحت بـه جبهه رفت و آمد كنـم. برگه عبـور بـرايـم صادر شـد و از آن زمان خانـه ام مقر فعاليت خانمـها شد)).(21)
ج ـ فداكاري زنان درون دفاع مقدس
فـداكاري و ايثارگريهاي زنان از چشـم بابصيرت امام دور نمانـد. ايشان بارها مراتب قدردانـي خـود را از فداكاريها ابراز كردند.
ايشان مي فرمايد:
((درود بر خـواهران و بردران مصدوم و معلـول كه شجاعانـه درون راه حق و پيروزي, قيام و فـداكاري كردنـد و ملت را درون جهان سرافراز كردنـد)).(22) از ميان ايـن سـرافرازان مـي تـوان بـه خانـم آمنـه وهاب زاده اشاره كرد. ايشان درون بخشـي از خاطرات خـود مـي گـويـد:
((وقتي جنگ شروع شد, روز دهـم بـه همراه 300 نفر از خـواهران بـه جبهه اعزام شديم. جزء آخريـن نفراتي بـوديـم كه از خرمشـهر خارج مي شديم ...
بعدها درون عمليات ثامـن الائمـه و عمليات شكست حصر آبادان و عمليات بيت المقدس شركت كردم. والفجر يك, آخريـن عملياتي بـود كه درون آن شركت داشتـم. كلا 7 بار مجـروح شـدم. يك بار درون همان منطقه خـوب شـدم. پاي چپـم تـركـش خـورده است. که تا به حال 3 بار عمل شـده و احتمالا آخر هـم قطع خـواهد شـد. قسمتـي از كبـد و روده هايـم را بـرداشته انـد. گـردن و كمـرم دچـار شكستگـي شـده.
وقتـي درون منطقه غرب دچار مـوج گرفتگي شدم, تعدادي از دندانـهايـم افتاد و گوش چپـم شنوايي اش را از دست داد. دوباره درون منطقه فكه شيميايي شدم. درون حال حاضر نصف يكـي از ريه هايـم را برداشته اند.
حالا اگر رهبر انقلاب اجازه بدهند, براي ياري مسلمانان بـه بـوسني و لبنان مـي روم)).(23) فـداكاريهاي زنان مسلمان درون جبهه هاي جنگ همگـان را بـه تعجب وا مـي دارد. امـام خمينـي درون ايـن بـــــاره مـي فرمايد: ((مقاومت و فـداكاري ايـن زنان بزرگ درون جنگ تحميلـي آنقـدر اعجـابآميز هست كه قلـم و بيـان از ذكـــر آن عاجز بلكه شرمسار است)).(24) البته ايـن تعجب همگانـي است. بـرادر جانباز ايران خواه مي گويد: ((... درون ايـن عمليات بيش از هر چيز بايد بـه فـداكاري خـواهـر شجاع و ايثارگـري اشاره نمايـم. ايشان كه بـا عنـوان ديـده بان بـه طرف بهمنشير رفته بـود, با اطلاعات مـوثـر و مفيدي كه از موقعيت دشمـن مي داد, درون موفقيت عمليات نقـش تعييـن كننده اي را ايفا كرد. او نوه شـهيد بزرگوار ((نواب صفوي)) بـود. ايـن خـواهـر رزمنـده انسان را بـي اختيار بـه ياد فـداكاري زنان مجاهد صدر اسلام مـي انداخت. زنانـي چـون زينب, سميه, نسيبه, ... درون آخريـن ديدار او را درون حالـي ديدم كه پيكر پاك شـهيـدي را با خود حمل مي كرد.
معلـوم شـد كه از يك عمليات چـريكـي مـوفق باز مـي گـردد)).(25) فـداكـاريهاي زنان جلـوه هاي گـونـاگـون دارد. جلـوه اي از آن درون ازدواج ديـدني است. امام خمينـي درون پيام روز زن سال 61 فرمـود:
((آنچه بـراي مـن يك خاطره فرامـوش نشـدنـي است, با اينكه تمام صحنـه ها چنيـن است, ازدواج يك جـوان با يك پاسدار عزيز هست كه درون جنگ هـر دو دست خـود را از دست داده و از دو چشـــم آسيب ديده بـود. آن شجاع با روحي بزرگ و سرشار از صفا و صميميت گفت: حال كه نتوانستـم بـه جبهه بروم, بگذار با اين ازدواج ديـن خـود را بـه انقلاب و به دينـم ادا كرده باشـم. عظمت روحاني ايـن صحنـه و ارزش انسـانـي و نغمـه هـاي الهي آنـان را نـويسنـدگــان, شاعران, گـوينـدگان, نقاشـان, هنـرپيشگان, عارفان, فيلسـوفـان, فقيهان و هر كـس را كه شماها فرض كنيد, نمـي تـواننـد بيان و يا ترسيـم كنند و فداكاري و خداجـويي و معنـويت ايـن بزرگ را هيچ كـس نمي تـواند با معيارهاي رايج ارزيابي كند)).(26) يكي از اين زنان بزرگ همسـر جانباز مجتبـي شاكـري هست كه امام درون ايـن باره فرمود:
((شما بـا ايـن ازدواج قلب امام زمان(ع) را شاد كـرديـد)). اما متـإسفيـم كه همسـر ايـن رادمـرد بزرگ و عاشق آلاله هاي نـور از مصاحبه و صحبت خـودداري مي كند و متـواضعانـه مـي گـويد: ((كسانـي هستنـد كه كارهاي بزرگـي انجام داده انـد. مـن كاري نكـرده ام)).
د ـ شـهادت و روحيه شـهادت طلبـي زنان
امام خمينـي بارها بر روحيه شـهادت طلبـي زنان تإكيد داشته انـد. حدود سه ماه پـس از پيروزي انقلاب امام فرمود: ((ايـن نور ايمان هست كه شما خانمـها از شـهادت نمي هراسيد)).(27) ((جـوانان ما همـه براي شـهادت حاضرند, مرد و زن ما براي شـهادت حاضرنـد)).(28) طلب دعا بـراي شـهادت از سـوي زنان نيز مـورد تـوجه امام قرار گرفته بـود. ((همـه زنـها بـه مـن مي گـويند كه شما دعا بكنيد كه ما شـهيد بشـويـم)).(29) درون حالات مرحـوم فهيمـه باباييان پـور, همسر شـهيـد غلامـرضا صادق زاده, گفته انـد كه وقتـي امام از فهيمـه بـراي جاري ساختـن صيغه عقـد درخـواست وكالت كردند, فهيمـه با كلامـي رسا بـه امام عرض كـرد: جـواب مثبت مـن مشـروط است! اطـرافيان بـا تعجب پرسيـدنـد: چه شرطـي؟ فهيمـه بـه امام گفت: بـه شرط دعاي شما براي شـهادت هـر دوي مـا درون ايـن دنيـا و قبـول شفـاعت مـا درون آخــرت ...))(30) و ايـن روحيه شـهادت طلبـي هست كه امـام خمينــي را بـه پيروزي مطمئن مي نمايد:
((مـن هر وقت بانـوان محترم را مي بينـم كه با عزم و اراده قاطع درون راه هـدف, حاضـر بـه همـه طـور زحمت بلكه شـهادت هستنـد, مطمئن مي شوم كه ايـن راه بـه پيـروزي منتهي مـي شـود)).(31) ايـن روحيه شـهادت طلبـي كه مـوجب پيشرفت است, بـه فرمان امام خميني بايد حفظ شـود, زيرا متضمـن پيروزي است. امام درون بخشـي ديگر مـي فرمايـد: ((ملتي كه شـهيد درون راه اسلام, هم از بانوان دارد و هـم از مردها و شـهادت را هم بانـوان طلب مـي كننـد و هـم مردها, آسيب نخـواهد ديد. ما اميـدواريـم بـه ايـن سيل خـروشان ملت كه درون جلـوي آنـها بانـوان محترم كه ارزشمندتريـن قشرهاي ملت هستند و براي پيشبرد آمال اسلامي مجاهدت مـي كنند)).(32) زهرا محمـودي درون خاطرات خـود مي گويد: ((وقتي سوسنگرد آزاد شد, ما داخل شـهر رفتيـم. سـوسنگرد كاملا ويران شده بـود. درون اوليـن روز كه بـه سوسنگرد وارد شديـم, بـه بيمارستان شـهر رفتيم.
صحنـه دلخراشي بـود. خانـم جواني را ديدم كه شـهيد شده و جنازه اش روي زميـن افتاده بـود. روي يك تخت فقط قنداق يك نوزاد شيرخوار ديده مـي شـد و از خـودش خبري نبـود ... صحنـه بسيار تكان دهنده اي بـود)).(33) زنان شـهيـد راه حق را يافتنـد و با خون خـود مسيـر پيروزي را ترسيـم كردند, چنانكه روح خـدا بر آنان درود فرستاد.
((درود خداوند بر زناني كه درون ايـن انقلاب و در دفاع از ميهن بـه درجه والاي شـهادت نايل شـده اند)).(34) ((زنان و مردان و كـودكان نمـونـه اي كه درون زيـر بمبـارانـها و از بستـر بيمارستـانـها سـرود شـهادت سـر مـي دهنـد و با دست و پاي قطع شـده بازگشت بـه جبهه هاي انسان ساز را آرزو مي كنند, فوق آنچه ما تصـور مي كنيـم ... اينان درون ميدان خـون و شـهادت راه حق را يافته اند)).(35) از خيل عظيـم شـهداي دفاع مقـدس, مـي تـوان بـه شـهيـدان دفاع مظلـومانـه خـرمشـهر اشاره كرد. شـهناز حاجـي شاه سرانجام بـه همراه يكـي از همرزمانـش بـه نام شـهنـاز محمـدي درون هيـإت قـرآن مقـابل دفتـر حزب جمـهوري اسلامـي درون خيابان چهل متري خرمشـهر بـه شـهادت رسيـد و از حسيـن كه درون روز دوم آبانماه 1359 درون نزديكي فرمانداري بـه ايـن فوز عظيم نايل شـد, سبقت گرفت. هنـوز صـداي غمآلـود مادر شـهيـدان شـهناز, محسـن و حسيـن حاجي شاه درون گوشمان هست كه مي گفت: خودم قبر شـهناز را درون محل ورودي پـادگان دژ كنـدم ... مـن از تـرس اينكه جنازه م بـه دست دشمـن بيافتـد, او را بـه خاك سپردم. داخل قبـر او شدم و كفـن را از رويش بـه كناري زدم. او را بوسيدم و بعد خاكها را بـه روي تازه گلـم ريختـم. اما پيكر حسيـن كه بـه شـهيـدان كربلا پيـوست, که تا زمان آزادي خرمشـهر پيـدا نشـد)).(36) زنان پيروز ما بـراي شـهادت رفتند. عاشق شـهادت بـودنـد و مرگ درون بستر شرم داشت كه قدم پيش بگذارد.
ه ـ جهاد زنـان درون پشت جبهه و پشتيبـانـي رزمنـدگان
به نظر مـي رسـد جلـوه اي از فعاليتهاي زنـان درون دفـاع مقــدس كه رسانـه هاي جمعي آن را بازگـو كرده اند, هميـن است. امام خميني درون جمع مسـوولان كشوري يك ماه پـس از آغاز جنگ ايـن نقـش را يادآور شده است:
((شما درون تاريخ نگاه كنيد از صـدر تاريخ که تا آخر اگر پيدا كرديد يك جايي را كه زنـها و زنـهاي جـواني كه حالا بايد فرض كنيد بروند سراغ جواني شان و پيرزنش و پيرمردش, پيرزنـش ايـن طور كوشـش كند درون اينكه پشتيباني از ارتشـش بكنـد, پشتيبانـي از پاسـدارهايـش بكنـد. شمـا كجـا اگـر داريـد سـراغ بگـوييـد مـا بفهميـم؟
كجا شما همچـو چيزي داريـد كه دوش بـه دوش مـردها و پاسـدارها و ژاندارمري و ارتـش و همـه قـواي مسلح دوش بـه دوش اينـها زنـها هـم همراهي بكنند؟))(37)
يكي از خـواهران مع خرمشـهر مي گويد: ((در خرمشـهر كه بـوديـم بـه دليل درگيـريهاي فشـرده و نگهبانيهاي شبـانـه, فـرصتـي بـراي تعليـم نظامـي بسياري از خـواهـران نبـود. ناچار شبها بـا همان تعليمات مختصر دو ساعت بـه خط مقدم مي رفتيم و دفاع مي كرديـم ...
خمپاره مثل باران مـي باريـد. از چپ و راست گلـوله مـي زدنـد ... ايثار و فـداكاري درون مرز, مرزي نـداشت. يكـي دو روز بعد, برادر جهانآرا حفـاظت از مـهمـات را بـه مـا سپـرد)). (38) حمـــايت از رزمنـدگان قيمت مادي نـداشت. بانـوان درون ايـن جنگ از جان و روح مـايه مـي گذاشتنـد. امـام درون يكـي از سخنـانـش مـي فـرمـايد:
((الان كـي هست كه دارد از آنـها[ ارتشـي ها] پشتيبـانـي مـي كنـد؟
آن زنـهايي كه براي شما نان مي پزند و آن مردمي كه براي شما پـول مي دهند و آن مردمي كه براي شما ذخيره مـي دهند و آنقدر چيزها را مـي فـرستند, هميـن مردم مسلماننـد)).(39) يكـي از راويان حماسه مي گويد: ((با وجودي كه پير بود و خميده اما فعال و پركار بـود. درون ستاد پشتيبانـي استان فارس فعاليت مـي كرد. درون گرماي تابستان مقابل آتـش مي نشست و براي جبهه ها نان مـي پخت. روزي خبر آوردنـد پسـرت مجـروح شـده و در بيمارستان شيـراز بستـري است. بـه ملاقات پسرش رفت و پـس از ساعتي برگشت. قبل از آنكه كارش را آغاز كند, فقط گفت:
الحمدلله فرزند مـن هـم عضوي از بدنش را درون راه خدا و اسلام داد و مـن را پيش حضرت عباس(ع) روسفيد كرد)).(40) هميـن فعاليتهاست كه امـام از آنـها بـه عنـوان ارزش ياد مـي كنـد و در جمع رييـس و نمايندگان مجلـس عنـوان مـي كنـد كه بايـد بـه آنـها اقتـدا شـود:
((مـن وقتي كه درون تلـويزيـون مي بينـم ايـن بانـوان محترم را كه اشتغال دارند بـه همراهي كردن و پشتيبانـي كردن از لشكر و قـواي مسلح, ارزشي درون دلـم احساس مي كنم كه براي كـس ديگري نمي تـوانـم ايـن طـور ارزش قايل بشـوم ... سـربـازان گمنامـي هستنـد كه درون جبهه ها بايد گفت: مشغول جهاد هستند ... ما بايد قـدر ايـن نعمت را بـدانيم و اقتدا كنيـم بـه ايـن زنـها و بانـوان و بچه هاي پشت جبهه و آنـهايـي كه خـود درون شـهرهاي مخروبه و نيمـه مخروبه حاضرند.
ماها بايد از اينـها اخلاق اسلامـي و ايمان و تـوجه بـه خدا را ياد بگيريـم)).(41) از ايـن مقتدايان جنگ نمونـه هاي زيادي را مي توان برشمرد. آتـش پنجه مـي گـويد: ((عده اي از خـواهران دوشادوش بـرادران رزمنـده درون مسجـد, درون بيمارستان هر جاي ديگري كه نياز بـه وجود آنـها حـس مي شد, بـه خدمت و فعاليت مشغول بـودند. يكي از خـواهران فـداكار مادر خانـم ميمنت كريمـي (يكـي از امـدادگران آبادان) بـود. ايـن مادر درون جريان حمله شكست حصر آبادان درون شـهر مانـد و به محض ورود رزمنـدگان بـه شـهر ظرف آبـي بـه دست گـرفت و دست و پاي رزمندگان را كه گلي و خاكآلود بـود, شست و پنبه خيـس بهو دهـان آنـها كه خشك و تشنـه بـود, كشيـد مبـادا كه تــرك بردارد و اذيت شـوند. او با اين كار خـود كوچكتريـن كمكي كه از دستـش برميآمد, انجام مي داد)).(42) جلوه ديگر از ايـن پشتيباني درون تهيه لبـاس بـراي رزمنـدگان بـود. خـواهـر ابـري مـي گـويـد:
((قبل از آغاز عمليات كـربلاي 4 خـواهـران شبهاي زمستان تـا صبح بـي وقفه لبـاسهاي شيميـايـي و مـاسكهاي مخصـوص رزمنـدگـــان را مـي دوختند. بـه خاطر سردي هـوا و جنـس مخصـوصـي كه ايـن پارچه ها داشتند و در هـواي سرد بسيار سخت مي شدند, بـه خاطر هميـن, صبحها وقتـي خـواهران براي نماز دست از كار مي كشيدند, دستهايشان بشدت زخـم شـده بـود)). (43) ايثـاري چنيـن را امام حاصل تحـول زنان مـي دانـد و به هميـن جهت سهم بيشتري درون نـهضت را بـه آنـها اختصاص مي دهد.
((آنچه كه درون ايران بزرگتـر از هر چيز بـود, تحـولـي هست كه درون بانوان ايران حاصل شد. بانـوان ايران درون ايـن نـهضت و انقلاب سهم بيشتـري از مـردان دارنـد و امـروز هـم كه درون پشت جبهه ها مشغول فعاليت هستنـد, سهم آنـها بيشتـر از ديگـران است)).(44) جلـــوه ديگري يبانـي جبهه ها درون اهداي طلا و زيـورآلات است. چنانكه امام خمينـي درون ايـن باره مـي فرمايـد: ((امروز همكاري و همياري مردم بـي سابقه است. ما هر روز شاهـد بانـوانـي هستيـم كه ماحصل عمـرشـان يك تكه طلا را مـيآورنـد و در راه خـدا و جنگ انفـــاق مي كنند)).(45) درون ايـن باره مرحـوم فهيمـه بابائيان پـور درون دفتر خود چنين يادداشت كرده است:
((... قلبـم داشت از جاي كنده مي شد. دستم را از زير چادر بيرون آوردم. يك بار ديگر براي آخريـن دفعه بـه آن نگاه كردم. از دستم بيرونش آوردم. گفتـم: براي جبهه مي خواهم بدهـم ... مـن بـه خاطر ميآوردم لحظات خوشي را كه براي خريدش صرف كرده بوديـم. از ايـن مغازه بـه آن مغازه و سپـس درون مغازه اي كـوچك شيشـه نظر هر دومـان را بـه خـود جلب كـرده بـود. مغازه دار وقتـي آن را آورد, گفت: عقيق ايـن انگشتر يمني است. تـو خيلي خـوشحال شدي. دست درون جيب كردي و پـولهايـي را كه از جبهه گرفته بـودي, بـه خاطر تنـها خـريـد ازدواجمان دادي. آري درون يادم ميآمـد. مـي خـواستـم بـه آن بـرادر بگـويـم: آري بـرادر طلاست. تنـها خـريـد ازدواجمـان است. مي خواستم بگويم كه مـن خيلي دوستش دارم. مي خواستم بگويم كه چند روزي درون دستم كردم كه خاطرش درون ذهنـم بماند. مي خـواستـم بگويـم تـولد زهراي اطهرش خدا را صد هزار بار شكر كه مي خـواهيـم درون يك مـورد كـوچك پـايـم را جـاي پـايش بگذارم.
برادر نوشت: انگشتر طلا با نگيـن دريافت گرديد و مـن هـم زير آن را امضا كردم. از دكه كمك بـه جبهه بيرون آمدم. پيش خودم گفتـم: يا زهرا قبول كن)).(46)
ايـن فعاليتها از ديـدگاه امام روح الله چـون فعاليت درون جبهه ها است. ((شما بانـوان درون پشت جبهه آن فعاليتـي را مـي كنيـد كه آن سلحشـوران درون جبهه هـا)).(47) درون بخشـي از پيام امـام خمينـي درون تجليل از شـهداي گـرانقـدر انقلاب اسلامـي آمده است:
((اگر نبـود مجاهـدت شما, برادران و خـواهران بزرگـوار, شما درون جبهه ها و پشت جبهه ها كه بـا اخلاص خاص خـود عنايت خـاص خـداونـد قادر را جلب نمـوديد, كدام قدرت و كدام ابزار جنگـي مـي تـوانست جمـهوري اسلامي و كشور عزيز شما را از ايـن درياي مواج متلاطـم كه شـرق و غرب و وابستگان بـه آنان دست بـه دست هـم و بازو بـه بازوي يكـديگـر داده و در پـي غرق آن كـوشيـدنـد و مـي كـوشنـد, نجـات دهد؟!)).(48)
خـانـم زهـرا محمـودي كه بـه مـادر جبهه معروف است, درون بخشـي از خاطرات خـود چنيـن عنـوان مـي كند: ((يك بار بـه تنـهايـي عازم خط شدم. فقط چند نفر از رزمنده ها همراهـم بودند. وقتي درون خط وسايل را بيـن بچه ها تقسيـم كردم, يكي از رزمنده ها مرا كنار تـوپ 106 بـرد و گفت: مادر! ما ايـن تـوپ را روي سنگر فرمانـدهـي عراقـي تنظيم كـرده ايم. دوست داريـم با دست شما شليك شـود. ان شإالله بـه هدف بخـورد و گروهـي از فرماندهان عراقـي بـه درك واصل شـوند ... با كمك بچه ها گلوله تـوپ را شليك كردم و بعد شنيدم كه درست بـه هـدف اصابت كرد)).(49) امام تإكيد داشتنـد بانـوان بايد درون پشت جبهه فعال باشند و الحق كه بانـوان ايـن مطلب را بخـوبي بـه ثبـوت رسـانـدنـد. بـه نمـونـه هـاي زيـر تـوجه كنيـد:
((بچه ها كاملا درون تيـررس عراقيها بـودنـد. اگـر سـرشـان را بـالا مي گرفتند, مطمئنا هـدف تك تيراندازهاي عراقـي قـرار مـي گرفتنـد.
حركت بچه ها بـه صـورت خزنده و سينـه خيز بـود. مسيري را هـم كه ما مي خواستيم با گذشتـن آن بـه بچه ها برسيم, بـه هميـن صورت بود ... با هر تلاشي بـود خود را بـه سنگر بچه ها رسانديـم. براي رزمندگان باور كردني نبـود. نيم خيز درون سنگر آنـها نشستيـم. باورشان نمي شد كه ما آنجا باشيم. هدايا را تقسيم كرديـم. سپـس ذوباره بـه صورت سينـه خيز از سنگـر آنـها دور شـديـم)).(50) خـواهر علـي خانـي نيز مـي گـويد: ((يك روز درون ستاد بيت الزهرا مشغول مرتب كردن هـداياي مردمـي بـوديـم كه بعد از باز كردن يكـي از بسته هاي قنـد و شكر ناگهان چشممان بـه نامـه اي افتاد كه درون حاشيه آن نوشته شده بـود:
من بيـش از ايـن تـوان كمك بـه جبهه را نـداشتـم ... مـن كـوپـن يك نفـره اي داشتـم كه ارزاق آن را بـراي شمـا رزمنـدگـــان اسلام فـرستادم)).(51) دو نمونـه فـوق نمـونـه كـوچكـي از رزم پشت جبهه بودند كه تـوسط بانـوان صـورت گرفت. آنـها حاضر بـودند از مال و جـان خـويـش بـراي حمـايت از رزمنـدگـان دست بشـويند.
و ـ موضع و مقام خانواده شـهدا
امام خانـواده شـهدا را چشـم و چراغ ملت مي داند و البته آنـها بـه شـهادت افتخار مي كننـد. امام مـي فرمايـد: ((ملتـي كه خـواهران و مادران دليرش افتخار بـه مرگ جـوانان بـرومندش مـي كنـد كه درون صف شـهدا هستند, پيروز است)).(52) حجت الاسلام محمـدرضا وحيدينژاد نقل مـي كنـد: ((هنگامـي كه درون مقـابل پيكـر مطهر شـهيـد احمـد اسـدي ايستاديـم, همـه بشـدت نگـران حال مادرش بـوديـم. اما بـا اينكه گلـوله اي بي رحـم يك طرف سر شـهيد را و پدرش تاب تحمل از كف داده بود, مادر بـه صبوري سروهاي سرافراز گرد پاره دلـش بـه طواف برخاسته بـود و در نگاه حيرت جمع, زبان بـه ذكر صلوات بر محمد و آل محمد(ص) معطر مـي كرد و براي پاسـدارانـي كه گرداگرد ما حلقه زده بـودند و به نظاره ايستاده بـودنـد, دعا مـي كـرد و دريغ از قطره اشكي!)).(53)
امام خمينـي همواره بر ايـن امر تإكيـد دارنـد كه نمـونـه زنان تاريخ ما تنـها درون صدر اسلام يافت مـي شـود. ((زنـها و مادرهايي كه بچه هايشان شـهيد شده است, مي گويند ما مفتخر هستيـم و يكي دو تاي ديگر كه داريم, اينـها را هـم مي خـواهيـم شـهيد بشوند و دعا كنيد كه شـهيد بشوند. اين تحولي بود, همان تحولي كه درون صدر اسلام بيـن مسلميـن حاصل شده بـود كه شـهادت را براي خـودشان فوز مي دانستند ... از اين جهت ايـن پيروزي ما مرهون همچو تحول روحي هست كه درون مـردم پيـدا شـد)).(54) زنـان نمـونـه اي كه شـهادت را جـاودانگـي يارانشان و همسرانشان مي پنداشتند و از رفتـن آنـها كوچكترين غمي بـه خود راه نمي دادند.
راويان خرمشـهر حكايت مي كنند:
((در خـرمشـهر خـواهري بـود بـه نام زهره حسينـي. او درون هفته اول جنگ پدر شـهيدش را با دستهاي خـود دفـن كرد. درون روز يازدهـم مـهر 1359 هـم بـدن قطعه قطعه شـده بـرادرش علـي را كه درون مــــدرسه ((دريابـد رسايـي)) بـه شـهادت رسيـد. خـداونـد بـه زهره حسينـي و خـواهـرش چنان تحملـي داده بـود كه كارشـان درون گلزار شـهدا دفـن شـهيدان و نگهبانـي جنازه ها شـده بـود)).(55) فداكاري, زن و مرد نمي شناسـد, اما بـه فرمـوده رهبـر كبير انقلاب اسلامـي, نقـش زنان چشمگيـر و نمايانتـر است. زنان ما علاوه بـر آنكه درون جبهه و پشت جبهه نقش فعالـي را ايفا مـي كردنـد, نقـش مادري و همسري را نيز داشتنـد و در عيـن حـال مـع عصمت و عفت خـود بـودند.
مـهناز جزايري درون خاطرات خـود مـي نـويسـد: ((ادامـه عمليات كربلاي 8 بـود و رزمنـدگان از منطقه غرب, خرمال و شاخ شميران درون حال نفـوذ بودند. بيمارستان خيلي شلوغ بـود. علاوه بر آنكه حمله هواپيماهاي عراقي باعث شده بـود كه تعداد زيادي زن و بچه و پير و جـوان بشـدت مجـروح شـونـد. تعداد مجـروحيـن زيـاد بــــود و جراحتهايشان همراه با خاك و خون بود. امكان شستشوي زخـم نبـود. بايد سريع از خونريزي جلوگيري مي كرديـم و آمپـول كزاز و سرم بـه آنـها تزريق مي كرديـم. درون ميان آنـها زني ميانسال بود كه بـه خاطر شدت جراحتـش فكر كردم زنده نيست. پيكر خونيـن او بـه خاك و خـون آغشته بـود. از نـاحيه صـورت بشـدت آسيب ديـده بـود.
شكافي عميق از بالاي سر تافـوقاني ديده مي شد كه صـورت را دو قسمت كرده بود. پـوست صورتـش كه چاك خـورده بـود, درون دو طرف سر جمع شـده بـود و در وسط استخـوان جمجمـه و فك دنـدانـهايـش ديـده مـي شد. كره چشمـش از حدقه بيرون زده بـود وكنار گـوشـهايـش قرار گـرفته بـود. دقت كـردم ديـدم تكـان نمـي خورد.
نبضش را گرفتـم. ناله اي كرد, حدس زدم درون بيهوشي است, اما مطمئن بودم كه زنده است. تصميـم گرفتـم بـه او آمپول كزاز تزريق كنـم. آرام دستـم را نزديك بـردم. ناگهان دستـم را گـرفت. جا خـوردم, مطمئن بـودم كه نمي تواند ببيند. خيلي زود فهميدم براي چه دستـم را گرفته است. آرام دهانـم را كنار گوشـش بردم و گفتـم: مـن زن هستـم. بلافاصله دستـش شل شد و آرام مچـم را رها كرد. لحظه اي بـه چشمـش كه آويزان از حدقه بود, خيره شدم و به واكنشـش فكر كردم. او درون آن حال هـم مع عصمتـش بود)).(56) درود بر همـه شـهيدان, درود بر همـه بانوان فـداكار, درود بر بانـوان شـهيـد و درود بـر امام شـهيدان.
________________________________________
1ـ از بيانات امام خميني درون جمع گروهي از بانوان قـم, 20/2/58, صحيفه نور, ج6, ص137.
2ـ از بيـانـات امـام خمينـي درون جمع بـانـوان اردبيل, 27/5/59, صحيفه نور, ج13, ص31.
3ـ پيـام زن, شمـاره 75, خـرداد 77, ص9.
4ـ از بيـانـات امـام خمينـي درون جمع بـانـوان جهاد دانشگـاهـي, 2/3/60, صحيفه نور, ج14, ص230.
5ـ مركز فرهنگي سپاه, منظومـه زينبيه, جلـوه هايي از مقاومت زنان درون هشت سـال دفـاع مقـدس, 1376, ص41.
6ـ از بيـانـات امـام خمينـي درون جمع بـانـوان جهاد دانشگـاهـي, 2/3/60, صحيفه نور, ج14, ص230.
7ـ مجله پيـام زن, شمـاره 75, خـرداد 77, ص10.
8ـ از بيـانـات امـام خمينـي درون جمع بـانـوان جهاد دانشگـاهـي, 2/3/60, صحيفه نور, ج14, ص230.
9ـ پيام امام خميني بـه مناسبت دوازده فرورديـن, 12/1/59, صحيفه نور, ج12, ص31.
10ـ از بيانات امـام خمينـي درون جمع اعضـاي بسيج 26/1/59, صحيفه نور, ج12, ص44.
11ـ طاهـره قاسمـي اميـن, مستـوران روايت فتح, دبيرخانـه كنگـره بـررسـي نقـش زنان درون دفاع و امنيت, 1376, ص99, خاطـرات حميـرا خان بيگي.
12ـ از بيـانـات امـام خمينـي درون ديـدار بـا زنــان درون روز زن, 21/11/64, صحيفه نور, ج19, ص280.
13ـ منظومـه زينبيه, ص71.
14ـ از پيـام امـام خمينـي بـه منـاسبت هفـده شـهريـور, 17/6/59, صحيفه نور, ج13, ص65.
15ـ از وصيت نامـه سياسـي ـ الهي امـام خمينـي, صحيفه نـور, ج21, ص172.
16ـ پيام زن, شماره 79, مـهر 1377, مصاحبه بـا فـرشتگان ايثار و پرستاران شـهادت (2), ص32.
17ـ از بيانـات امـام خمينـي درون مـورد قطع رابطه بـا آمـريكـا, 20/9/57, صحيفه نور, ج4, ص59.
18ـ از بيانات امام خميني درون جمع بانـوان قـم, 12/11/58, صحيفه نور, ج11, ص253.
19ـ سيد امير معصـومي, باليـن نـور, انتشارات حديث, 1376, ص39.
20ـ از بيانـات امـام خمينـي درون جمع بـانـوان اردبيل, 17/5/59, صحيفه نور, ج13, ص31.
21ـ مستوران روايت فتح, ص111.
22ـ از پيام امام خمينـي بـه منـاسبت هفته مصـدومـان و معلـولان, 9/10/58, صحيفه نور, ج11, ص144.
23ـ منظومـه زينبيه, ص36, مصاحبه با خـواهـر جانباز وهاب زاده از ناحيه 7 بسيج.
24ـ از پيـام امـام خمينـي بـه منــاسبت روز زن, 25/1/61, صحيفه نور, ج16, ص126.
25ـ منظومـه زينبيه, ص30, نقل قـول از بـرادر جانباز ايران خـواه از مشكين شـهر.
26ـ از پيـام امـام خمينـي بـه منــاسبت روز زن, 25/1/61, صحيفه نور, ج16, ص126. 27ـ از بيانات امام خميني درون جمع بانوان جنـوب شـهر تهران, 16/2/58, صحيفه نور, ج6, ص120.
28ـ از بيانات امـام خمينـي درون جمع دانشجـويان, 19/2/58, صحيفه نور, ج6, ص136.
29ـ از بيانات امـام خمينـي درون جمع هيإت دولت, 10/7/58, صحيفه نور, ج9, ص246.
30ـ عليـرضا كمـري, نامـه هاي فهيمـه, حـوزه هنـري سازمان تبليغات اسلامي, 1369, ص22.
31ـ از بيانـات امـام خمينـي درون جمع بـانـوان تهران, 10/10/58, صحيفه نور, ج11, ص160.
32ـ از بيانـات امـام خمينـي درون جمع بـانـوان اردبيل, 27/5/59, صحيفه نور, ج13, ص31.
33ـ مستـوران روايت فتح, ص117, خاطـرات خـواهـر زهـرا محمـودي.
34ـ از پيام امام خميني بـه مناسبت روز زن, 4/2/60, صحيفه نـور, ج14, ص202.
35ـ از پيام امام خمينـي بـه خانـواده شـهدا, اسـرا و جانبـازان, 6/6/62, صحيفه نور, ج22, ص329.
36ـ منظومـه زينبيه, ص75.
37ـ از بيانات امام خميني درون جمع مسـوولان كشوري, 6/8/59, صحيفه نور, ج13, ص135.
38ـ منظومـه زينبيه, ص56, خاطرات سكينـه حـورسي از خرمشـهر.
39ـ از بيانات امـام خمينـي درون جمع فـارغ التحصيلان ارتـش جمـهوري اسلامـي, 25/8/59, صحيفه نور, ج13, ص171.
40ـ منظومـه زينبيه, ص58.
41ـ از بيانات امام خميني درون جمع رييس و نمايندگان مجلـس شوراي اسلامـي, 28/12/59, صحيفه نور, ج14, ص133.
42ـ منظومـه زينبيه, ص57.
43ـ همان, ص45.
44ـ از بيـانـات امـام خمينـي درون جمع گـروهـي از بـانـوان جهاد دانشگـاهـي, صحيفه نـور, ج14, ص230.
45ـ از بيـانـات امـام خمينـي درون جمع ائمـه جمعه استـــان گيلان, 4/3/61, صحيفه نور, ج16, ص156.
46ـ نامـه هاي فهيمـه, ص151.
47ـ از بيانات امام خمينـي درون جمع گروهي از بانـوان قـم, صحيفه نور, ج17, ص211.
48ـ از پيـام امـام خمينـي درون تجليل شـهداي انقلاب اسلامـــــــي, 18/11/63, صحيفه نور, ج19, ص97.
49ـ مستوران روايت فتح, ص118.
50ـ همـان, ص128, خـاطـرات خـواهـر زهـرا محمودي.
51ـ منظومـه زينبيه, ص83.
52ـ از بيانـات امـام خمينـي درون جمع اعضـاي هلال احمـر, 2/11/56, صحيفه نور, ج9, ص142.
53ـ تقي متقـي, ما آن شقايقيـم, مركز فرهنگـي سپاه, 1375, ص42.
54ـ از بيانات امام خمينـي درون جمع بانـوان عضـو جهاد دانشگاهـي اصفهان, صحيفه نور, ج14, ص230.
55ـ منظومـه زينبيه, ص62.
56ـ مستـوران روايت فتح, ص82, خـاطـرات خـواهـر مـهناز جزايـري.
ماهنامـه پيام زن ـ شماره 91 ـ مـهر 78

، قيمت آمپول كزاز




[قيمت آمپول كزاز]

نویسنده و منبع: سلامت نیوز | تاریخ انتشار: Wed, 27 Jun 2018 16:43:00 +0000



تمامی مطالب این سایت به صورت اتوماتیک توسط موتورهای جستجو و یا جستجو مستقیم بازدیدکنندگان جمع آوری شده است
هیچ مطلبی توسط این سایت مورد تایید نیست.
در صورت وجود مطلب غیرمجاز، جهت حذف به ایمیل زیر پیام ارسال نمایید
i.video.ir@gmail.com