یاد یاران جیرفت

یاد یاران جیرفت نگاهی گذرا بـه زندگینامـه‌ی حضرت آیت‌ الله‌العظمـی سید علی ... | فهرست اسامـی شرکت های موجود درون نرم فزار پیمانکاران 97 (ش که تا ی) | مقاله | پژوهشـهای ایرانی.دریـای پارس. | گرجی‌های ایران - ویکی‌پدیـا، دانشنامـهٔ آزاد | قنات مـیراث ایرانیـان | نتایج جست‌وجوی | پژوهشـهای ایرانی ... |

یاد یاران جیرفت

نگاهی گذرا بـه زندگینامـه‌ی حضرت آیت‌ الله‌العظمـی سید علی ...

نگاهی گذرا بـه زندگینامـه‌ی حضرت آیت‌الله‌العظمـی سید علی حسینی خامنـه‌ای رهبر انقلاب اسلامـی ایران

۱. یاد یاران جیرفت خاندان
۲. یاد یاران جیرفت شخصیت علمـی و فرهنگی
 ۱.۲. تحصیل و تدریس
 ۲.۲. آثار
۳. حیـات سیـاسی و اجتماعی
 ۱.۳. دوران مبارزات پیش از انقلاب
 ۲.۳. دهه‌ی اول انقلاب اسلامـی: یاد یاران جیرفت بهمن ۱۳۵۷ - خرداد ۱۳۶8
  ۱.۲.۳. فعالیت‌های سیـاسی
  ۲.۲.۳. فعالیت‌های ارشادی و تبیینی
  ۳.۲.۳. ترور نافرجام توسط منافقین
 ۳.۳. دوران ریـاست جمـهوری
  ۱.۳.۳. فعالیت‌های سیـاسی و فرهنگی درون دوران ریـاست جمـهوری
 ۴.۳. دوران رهبری
       منابع و مآخذ

خامنـه‌ای، یاد یاران جیرفت سیدعلی (۲۹ فروردین ۱۳۱۸/ ۲۸صفر ۱۳۵۸/ ۱۹ آوریل ۱۹۳۹)، فرزند سیدجواد، دومـین رهبر انقلاب اسلامـی ایران

سید علی حسینی خامنـه‌ای فرزند مرحوم حجت‌الاسلام‌والمسلمـین حاج سید جواد حسینی خامنـه‌ای، درون فروردین‌ماه سال ۱۳۱۸ شمسی برابر با ۱۳۵۸ قمری درون مشـهد مقدس چشم بـه جهان گشود. او دومـین پسر خانواده بود و زندگی مرحوم سید جواد خامنـه‌ای هم مانند بیشتر روحانیون و مدرسان علوم دینی، بسیـار ساده: «پدرم روحانی معروفی بود، اما خیلی پارسا و گوشـه‌گیر [...] زندگی ما به‌سختی مـیگذشت. من یـادم هست شب‌هایی اتفاق مـی‌افتاد کـه در منزل ما شام نبود. مادرم با زحمت به منظور ما شام تهیـه مـیکرد. [...] آن شام هم نان و کشمش بود.»
خانـه‌ای کـه خانواده‌ی سید جواد درون آن زندگی مـید درون یکی از محله‌های فقیرنشین مشـهد بود: «منزل پدری من کـه در آن متولد شده‌ام، که تا چهار پنج سالگی من، یک خانـه‌ی ۶۰ ـ ۷۰ متری درون محله‌ی فقیرنشین مشـهد بود کـه فقط یک اتاق داشت و یک زیرزمـین تاریک و خفه‌ای! هنگامـی کـه برای پدرم مـیهمان مـیآمد -و معمولاً پدر بنا بر این کـه روحانی و محل مراجعه مردم بود، مـیهمان داشت- همـه‌ی ما حتما به زیرزمـین مـیرفتیم که تا مـهمان برود. بعد عده‌ای کـه به پدر ارادتی داشتند، زمـین کوچکی را کنار این منزل خریده بـه آن اضافه د و ما دارای سه اتاق شدیم.»

۱. خاندان
 پدر
پدرش سیدجواد خامنـه‌ای (۲۰جمادی‌الثانی ۱۳۱۳نجف، ۱۶ آذر۱۲۷۴/۱۴ تیر ۱۳۶۵) از علما و مجتهدان عصر خود بود کـه در نجف متولد شد و در کودکی همراه خانواده‌اش بـه تبریز آمد. بعد از اتمام دوره‌ی سطح، درون حدود ۱۳۳۶ق بـه مشـهد مـهاجرت کرد[۸] و در فقه و اصول از محضر بزرگانی چون حاجآقا حسین قمـی، مـیرزا محمد آقازاده خراسانی (کفائی)، مـیرزا مـهدی اصفهانی و حاج فاضل خراسانی و در فلسفه از محضر آقابزرگ حکیم شـهیدی و شیخ اسدالله یزدی بهره‌مند گردید[۹] . سپس درون ۱۳۴۵ق بـه نجف رفت و از حوزه‌ی درس مـیرزا محمدحسین نائینی، سید ابوالحسن اصفهانی و آقا‌ضیـاءالدین عراقیب فیض کرد و از سه نفر مذکور اجازه‌ی اجتهاد گرفت[۱۰] . او درون پی تصمـیم بازگشت بـه ایران راهی مشـهد شد و برای همـیشـه درون آن شـهر اقامت گزید و ضمن تدریس، امامت مسجد صدیقیـهای بازار مشـهد (مسجد آذربایجانیـها) را عهده‌دار گردید[۱۱] . او همچنین از ا جماعت مسجد جامع گوهرشاد نیز بود[۱۲] وی علاقه‌ی زیـادی بـه مطالعه داشت. مباحثات علمـی روزانـه وی با هم‌ردیفان از جمله حاج مـیرزا حسین عبائی، حاج سید علی‌اکبر خوئی، حاج مـیرزا حبیب ملکی و ... که تا دهها سال ادامـه داشت. همچنین فردی پرهیزگار و بی‌توجه بـه امور دنیوی بود و زندگی زاهدانـه‌ای داشت[۱۳] .
پس از پیروزی انقلاب اسلامـی با آنکه فرزندانش بـه مقامات عالی سیـاسی و اجرایی رسیدند، همچنان بـه زندگی زاهدانـه‌ی خود ادامـه داد. بـه دلیل بهره‌مندی از کمالات انسانی همواره مورد وثوق مردم بود. درون رواق پشت ضریح مطهر امام رضا (ع) بـه خاک سپرده شد[۱۴] . امام خمـینی درون پیـام تسلیتی بـه آیت‌الله خامنـه‌ای بـه مناسبت فوت پدرش، آیت‌الله سیدجواد خامنـه‌ای را عالمـی با تقوا و متعهد برشمرد[۱۵] .
جد اعلای ایشان سیدمحمد حسینی تفرشی نسب بـه سادات افطسی مـی‌رساند. شجره وی بـه سلطان‌العلماء احمد، معروف بـه سلطان سیداحمد مـی‌رسد کـه با پنج واسطه از اخلاف امام سجاد (ع)، است. جدش سیدحسین خامنـه‌ای (تولد حدود ۱۲۵۹ق/ درگذشت ۲۰ ربیع‌الثانی ۱۳۲۵ق) درون خامنـه بـه دنیـا آمد و در نجف نزد اساتید بزرگی چون سیدحسین کوه‌کمری، فاضل ایروانی، فاضل شربیـانی، مـیرزا باقر شکی و مـیرزا محمدحسن شیرازی تلمذ کرد و پس از طی مدارج علوم دینی درون حوزه‌ی علمـیه‌ی نجف اشرف، درون زمره‌ی فقها و مدرسان آن حوزه قرار گرفت. او درون سال ۱۳۱۶ق بـه تبریز آمد[۱] و مدرس مدرسه‌ی طالبیـه و امام جماعت مسجد جامع آن شـهر شد[۲] . دارای افکار بلند سیـاسی و اجتماعی و از علمای طرف‌دار مشروطه بود و همواره مردم را بـه حمایت و پاسداری از نـهضت مشروطه تشویق مـی‌کرد[۳] . برخی از آثار علمـی ایشان از جمله حاشیـه بر کتابهای ریـاض‌المسائل، قوانین‌الاصول، مکاسب شیخ انصاری، فوائدالاصول و شرح لمعه وقف کتابخانـه‌ی حسینیـه‌ی شوشتری نجف شد[۴] . شیخ محمد خیـابانی، روحانی مبارز و مجاهد عصر مشروطه، شاگرد و داماد وی بود[۵] . سیدمحمد خامنـه‌ای (۱۲۹۳ نجف/شعبان ۱۳۵۳ق نجف) مشـهور بـه پیغمبر[۶] ، عموی آیت‌الله خامنـه‌ای از شاگردان آخوند خراسانی، شریعت اصفهانی و دیگر بزرگان نجف بود، و فردی آگاه بـه مسائل زمان و از رجال طرف‌دار مشروطه به‌شمار مـیرفت[۷] .

 مادر
بانو مـیردامادی (۱۲۹۳ش ـ ۱۳۶۸ش)، مادر آیت‌الله خامنـه‌ای بانویی زاهد، متشرع، آشنا با آیـات قرآن، احادیث، تاریخ و ادبیـات بود. او درون جریـان مبارزه با رژیم پهلوی با فرزندان مبارزش، به‌ویژه آیت‌الله سیدعلی خامنـه‌ای همگام بوده است[۱۶] .
آیت‌الله خامنـه‌ای درباره مادرشان مـی‌گویند: «مادرم خانم بسیـار فهمـیده، باسواد، کتابخوان، دارای ذوق شعری و هنری، حافظ شناس - البته حافظ شناس کـه مـیگویم، نـه بـه معنای علمـی و اینـها، بـه معنای مأنوس بودن با دیوان حافظ - و با قرآن کاملاً آشنا بود و صدای خوشی هم داشت.
ما وقتی بچه بودیم، همـه مـینشستیم و مادرم قرآن مـیخواند؛ خیلی هم قرآن را شیرین و قشنگ مـیخواند. ما بچه‌ها دورش جمع مـیشدیم و برایمان بـه مناسبت، آیـه‌هایی را کـه در مورد زندگی پیـامبران است، مـیگفت. من خودم اولین بار، زندگی حضرت موسی، زندگی حضرت ابراهیم و بعضی پیـامبران دیگر را از مادرم - بـه این مناسبت - شنیدم. قرآن کـه مـیخواند، بـه آیـاتی کـه نام پیـامبران درون آن هست مـیرسید، بنا مـیکرد بـه شرح دادن.»
آیت‌الله سیدهاشم نجف‌آبادی (مـیردامادی) (۱۳۰۳ق ـ۱۳۸۰ ق)، جد مادری آیت‌الله خامنـه‌ای (از خاندان مـیرداماد فیلسوف مشـهور عصر صفویـه) از شاگردان آخوندخراسانی و مـیرزا محمدحسین نائینی، از علما و مفسران قرآن و از ائمـه‌ی جماعت مسجد‌گوهرشاد بود[۱۷] و در عین حال بـه امر بـه معروف و نـهی از منکر اهتمام ویژه‌ای داشت و در پی اعتراض بـه کشتار مردم درون مسجد گوهرشاد درون دوره‌ی حکومت رضاشاه، بـه سمنان تبعید شد[۱۸] . آیت‌الله خامنـه‌ای از سوی مادر بـه محمد دیباج فرزند امام جعفر صادق (ع) نسب مـی‌رساند[۱۹] .

۲. شخصیت علمـی و فرهنگی
۱.۲. تحصیل و تدریس
 تحصیل درون مشـهد
سیدعلی خامنـه‌ای تحصیل را درون چهار سالگی از مکتب‌خانـه و با فراگیری قرآن کریم شروع کرد. دوره‌ی دبستان را درون نخستین مدرسه‌ی اسلامـی مشـهد، دارالتعلیم دیـانتی، گذراند[۲۰] . درون همـین ایـام، یـادگیری قرائت و تجوید قرآن را نزد برخی قاریـان قرآن مشـهد آغاز کرد[۲۱] .
هم‌زمان با تحصیل درون کلاس پنجم دبستان، تحصیلات مقدماتی حوزوی را نیز آغاز کرد. شوق وافر او بـه تحصیلات حوزوی و  تشویق والدین سبب شد کـه وی بعد از اتمام دوره‌ی دبستان، وارد دنیـای طلبگی شود و تحصیل علوم دینی را درون مدرسه‌ی سلیمان‌خان ادامـه دهد. وی بخشی از مقدمات را نیز نزد پدر طی کرد. سپس بـه مدرسه‌ی نواب رفت و دوره‌ی سطح را درون آن بـه پایـان برد. هم‌زمان با تحصیلات حوزوی دوره‌ی دبیرستان را که تا سال دوم متوسطه ادامـه داد[۲۲] .
وی معالم‌الاصول را نزد آیت‌الله سیدجلیل حسینی سیستانی و شرح لمعه را نزد پدر و مـیرزا احمد مدرس یزدی فرا گرفت. رسائل، مکاسب و کفایـه را نیز نزد پدر و آیت‌الله حاج شیخ هاشم قزوینی آموخت. درون سال ۱۳۳۴ش، درون درس خارج فقه آیت‌الله سید محمدهادی مـیلانی حاضر شد.

 حوزه نجف
وی درون ۱۳۳۶ش طی سفر کوتاهی همراه خانواده بـه نجف اشرف مشرف شد و در دروس مدرسان بنام حوزه‌ی علمـیه‌ی نجف، از جمله آیـات سید محسن حکیم، سید ابوالقاسم خویی، سید محمود شاهرودی، مـیرزا باقر زنجانی و مـیرزا حسن بجنوردی حضور یـافت، ولی بـه دلیل عدم تمایل پدر به منظور اقامت درون آن شـهر بـه مشـهد بازگشت[۲۳] و به مدت یک سال دیگر درون درس آیت‌الله مـیلانی حاضر شد. سپس درون سال ۱۳۳۷ش بـه شوق ادامـه تحصیل عازم حوزه‌ی علمـیه‌ی قم شد[۲۴] . درون همـین سال و پیش از عزیمت بـه قم، آیت‌الله محمدهادی مـیلانی بـه وی اجازه‌ی روایت داده بود[۲۵] .

 حوزه قم
سید علی خامنـه‌ای، درون قم نزد بزرگانی چون آیـات حاج‌آقا حسین بروجردی، ‌امام خمـینی، حاج شیخ‌مرتضی حائری یزدی، سیدمحمد محقق داماد و علامـه طباطبایی تلمذ نمود[۲۶] . درون مدت اقامت درون قم اکثر وقت خود را بـه تحقیق، مطالعه و تدریس مـی‌گذراند.

 بازگشت بـه مشـهد
آیت‌الله خامنـه‌ای درون ۱۳۴۳ش بـه دلیل عارضه‌ی بینایی پدر و کمک بـه وی بـه ضرورت از قم بـه مشـهد بازگشت و بار دیگر درون جلسات درس آیت‌الله مـیلانی حضور یـافت کـه تا سال ۱۳۴۹ ادامـه داشت. او از ابتدای حضور درون مشـهد، بـه تدریس سطوح عالی فقه و اصول (رسائل، مکاسب و کفایـه) و برگزاری جلسات تفسیر به منظور عموم همت گماشت. درون این جلسات جمعیت کثیری از قشر جوان بـه ویژه دانشجویـان حضور پیدا مـی‌د[۲۷] . درون جلسات تفسیر خود، مـهمترین پایـه‌های فکری اسلام و اندیشـه اسلامـی را از خلال آیـات قرآن استخراج و بیـان مـی‌نمود و به تعمـیق بنیـان‌های اندیشـه مبارزه و براندازی حکومت طاغوت مـی‌‌پرداخت بـه صورتی کـه شرکت‌کننده درون درس تفسیر او بـه این نتیجه ضروری و طبیعی مـی‌رسید کـه حکومتی بر پایـه اسلام و معارف دین حتما در کشور تحقق یـابد. یکی از اه اصلی او از تفسیر، انتقال مبانی انقلاب اسلامـی بـه جامعه بود از سال ۱۳۴۷ درس تخصصی تفسیر را نیز به منظور طلاب علوم دینی شروع کرد کـه این دروس و جلسات تفسیر که تا سال ۱۳۵۶ و قبل از دستگیری و تبعید بـه ایرانشـهر ادامـه داشت[۲۸] . جلسات تفسیر درون سالیـانی از دوره ریـاست جمـهوری و پس از آن ادامـه داشت.

 تدریس درس خارج


ایشان از سال ۱۳۶۹ش تدریس خارج فقه را آغاز کرد و تاکنون بـه تدریس ابواب جهاد، قصاص، مکاسب محرمـه و صلاة مسافر پرداخته اند.

 شخصیت ادبی
آیت‌الله خامنـه‌ای با حوزه‌ی شعر و ادبیـات مأنوس هستند و همواره بـه مطالعه رمان‌ و داستان علاقمند بوده‌اند و بسیـاری از رمانـها و داستانـهای معتبر دنیـا را مطالعه کرده‌اند. این علاقه با مطالعه رمانـها و آثار ادبی نویسندگان بزرگ جهان و تاریخ و فرهنگ ملل شرق و غرب تداوم پیدا کرد. حتی بـه نقد کتابهای ادبی و شعر هم مـی‌پردازند. با بسیـاری از شاعران، نویسندگان و روشنفکران زمانـه درون ارتباط بود.
در ایـامـی کـه در مشـهد حضور داشت درون برخی از انجمنـهای ادبی کـه با حضور شعرای بزرگ تشکیل مـی‌شد شرکت مـی‌کرد. درون انجمن‌های ادبی بـه نقد شعر مـی‌پرداخت. خود نیز اشعاری سروده و در سال‌های اخیر تخلص «امـین» را برگزیده است. مطالعه‌ی کتب تاریخی بخش دیگری از برنامـه‌ی مطالعاتی دائمـی ایشان هست و بـه مباحث و موضوعات تاریخ معاصر احاطه دارند. [۲۹]

۲.۲. آثار
آیت‌الله خامنـه‌ای تحقیق و تألیف را از دوران طلبگی آغاز کرد و تقریرات دروس اساتید خود را نگاشت[۳۰] و قبل از پیروزی انقلاب بـه ترجمـه و تألیف چند اثر نیز همت گماشت.

 تألیف‌ها و پژوهش‌ها:
۱ـ چهار کتاب اصلی علم رجال
۲ـ طرح کلی اندیشـه اسلامـی درون قرآن
۳ـ پیشوای صادق
۴ـ از ژرفای نماز
۵ـ صبر
۶ـ روح توحید نفی عبودیت غیرخدا
۷ـ گزارشی از سابقه تاریخی و اوضاع کنونی حوزه علمـیه قم

 ترجمـه‌ها:
۱- آینده درون قلمرو اسلام، نوشته‌ی سیدقطب
۲- صلح امام حسن: پرشکوه‌ترین نرمش قهرمانانـه‌ی تاریخ، نوشته شیخ راضی آل‌یـاسین
۳- تفسیر فی‌ظلال‌القرآن، نوشته سیدقطب
۴- مسلمانان درون نـهضت آزادی هندوستان، نوشته عبدالمنعم النمر
۵- ادعانامـه علیـه تمدن غرب (ترجمـه و تحقیقات)
علاوه بر آن، بسیـاری از آراء و اندیشـه‌های ایشان کـه در گفتار و نوشتار ایشان و در قالب پیـام، سخنرانی، خطبه، مصاحبه منعشده هست به صورت کتاب و نرم‌افزار با عناوین گوناگون و به صورت موضوعی منتشر گردیده و برخی از آنـها نیز بـه زبانـهای دیگر ترجمـه شده است. همچنین، پایـان‌نامـه‌ها، رساله‌ها، مقالات و کتابهای گوناگونی ناظر بـه افکار و اندیشـه‌های ایشان تألیف و تدوین شده است. نیز، بخشی از مجموعه بیـانات و مکتوبات ایشان درون دوره رهبری با عنوان «حدیث ولایت» منتشر گردیده است.

۳. حیـات سیـاسی و اجتماعی
۱.۳. دوران مبارزات پیش از انقلاب
پیشینـه‌ی فعالیتهای سیـاسی ـ مذهبی خاندان آیت‌الله خامنـه‌ای، درون او زمـینـه‌ی تربیتی به منظور مبارزه‌ی سیـاسی ـ مذهبی فراهم آورده بود. نقطه‌ی آغازین ورود بـه فعالیتهای سیـاسی، دیدار او با سیدمجتبی نواب صفوی (مـیرلوحی) درون مشـهد بود کـه به بیـان خود او اولین بارقه‌های انقلابی را درون وی پدید آورد[۳۱] . نخستین دیدار وی با امام خمـینی (ره) درون سال ۱۳۳۶ش صورت گرفت اما چهره‌ی سیـاسی امام خمـینی به منظور اولین بار درون جریـان لایحه‌ی انجمنـهای ایـالتی و ولایتی به منظور ایشان مکشوف شد[۳۲] .
آیت‌الله خامنـه‌ای با آغاز نـهضت اسلامـی بـه رهبری امام خمـینی درون سال ۱۳۴۱ش وارد عرصه‌های گوناگون مبارزه با طاغوت  شد. جزو نخستین افرادی بود کـه همگامـی و فعالیت مبارزاتی را درون دوره‌ی قبل از قیـام ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ آغاز کرد[۳۳] . درون بهمن ۱۳۴۱، بعد از همـه‌پرسی لایحه‌ی انجمنـهای ایـالتی و ولایتی، آیت‌الله خامنـه‌ای و برادرش سیدمحمد مأمور رساندن گزارش آیت‌الله محمدهادی مـیلانی بـه امام خمـینی درون قالب نامـه درون مورد واکنش مردم مشـهد بـه این همـه‌پرسی شدند[۳۴] .

 نخستین دستگیری (ایـام ۱۵ خرداد)
در سال ۱۳۴۲ و در آستانـه‌ی ماه محرم، امام خمـینی وی را مأمور ساخت پیـامـهایی را بـه آیت‌الله مـیلانی و علما، روحانیون و هیأتهای مذهبی خراسان درون جهت تداوم نـهضت و آگاه‌سازی مردم درون قبال تبلیغات رژیم پهلوی انتقال دهد[۳۵] . امام خمـینی درون این پیـامـها خط‌مشی مبارزه را ترسیم کرده و از علما و روحانیون خواسته بود بـه منظور تبیین جنایـات رژیم پهلوی، ذکر واقعه‌ی مدرسه‌ی فیضیـه از روز هفتم محرم درون منابر خوانده شود[۳۶] . آیت‌الله خامنـه‌ای خود نیز به منظور محقق ساختن هدف و اجرای خط‌مشی امام خمـینی راهی بیرجند ــ کـه تحت نفوذ خاندان علم بود ــ شد و در منابر و مجالس آن شـهر درباره‌ی حادثه‌ی مدرسه‌ی فیضیـه و سلطه‌ی اسرائیل بر جوامع اسلامـی سخنرانی کرد[۳۷] . بـه دنبال این سخنرانی‌ها، وی درون ۱۲ خرداد ۱۳۴۲ مقارن با هفتم ماه محرم ۱۳۸۳، دستگیر و در مشـهد زندانی شد[۳۸] . بعد از آزادی وی، آیت‌الله محمدهادی مـیلانی از او دیدن کرد[۳۹] . آیت‌الله خامنـه‌ای بعد از آن با حضور درون جلساتی کـه در منزل آیت‌الله مـیلانی بـه منظور تداوم نـهضت اسلامـی درون غیـاب امام خمـینی ــ‌که درون حصر بـه سر مـی‌برد ـ تشکیل مـی‌شد، فعالیتهای سیـاسی‌اش را تداوم بخشید[۴۰] . اندکی بعد از آن بـه حوزه‌ی علمـیه‌ی قم بازگشت و با کمک و همکاری برخی روحانیون مبارز بـه سازمان‌دهی مجدد فعالیتهای سیـاسی از طریق جلسات مـی و تبلیغات پرداخت[۴۱] . او از جمله روحانیونی بود کـه در ۱۱ دی ۱۳۴۲ تلگرامـی بـه آیت‌الله سید محمود طالقانی، مـهدی بازرگان و یدالله سحابی، کـه در حمایت از امام خمـینی زندانی شده بودند، فرستاد[۴۲] . درون همان زمان طلاب خراسانی حوزه‌ی علمـیه‌ی قم با هدایت او، درون اعتراض بـه ادامـه‌ی حصر امام خمـینی نامـه‌ای بـه حسنعلی منصور، نخست‌وزیر وقت، نوشته و منتشر د کـه از جمله‌ی آنـها خود ایشان و ابوالقاسم خزعلی و محمد عبایی خراسانی بودند[۴۳] .

 دومـین بازداشت (سفرهای انقلابی)
ایشان درون بهمن ۱۳۴۲، مقارن با رمضان ۱۳۸۳ق به منظور تبلیغ و تبیین مسائل نـهضت اسلامـی راهی زاهدان شد[۴۴] . سخنرانیـهای او درون مساجد زاهدان و استقبال مردمـی از آن، رژیم را بر آن داشت کـه ایشان را دستگیر و به زندان قزل قلعه ـ کـه در آن زمان محل بازداشت زندانیـان سیـاسی و امنیتی بود ــ منتقل نماید[۴۵] . درون ۱۴ اسفند ۱۳۴۲ قرار بازداشت آیت‌الله خامنـه‌ای بـه قرار التزام بـه عدم خروج از حوزه‌ی قضایی تهران تبدیل و ایشان از زندان آزاد شد[۴۶] . از این بعد تا پیروزی انقلاب اسلامـی فعالیتهای وی همواره تحت کنترل مأموران امنیتی قرار داشت.

 تشکیل جلسه «یـازده نفره» حوزه علمـیه قم
آیت‌الله خامنـه‌ای درون پاییز ۱۳۴۳ از قم بـه مشـهد بازگشت و در کنار مراقبت از پدر بـه فعالیتهای علمـی و سیـاسی پرداخت[۴۷] . او درون زمره‌ی روحانیونی بود کـه اندکی بعد از تبعید امام خمـینی بـه ترکیـه با نگارش نامـه‌ای بـه دولت وقت ــ دولت امـیرعباس هویدا ــ درون ۲۹ بهمن ۱۳۴۳ بـه اوضاع نابسامان کشور و تبعید امام خمـینی اعتراض د[۴۸] . سیدعلی خامنـه‌ای بـه همراه عبدالرحیم ربانی شیرازی، علی فیض مشکینی، ابراهیم امـینی، مـهدی حائری تهرانی، حسینعلی منتظری، احمد آذری قمـی، علی قدوسی، اکبر هاشمـی رفسنجانی، سید محمد خامنـه‌ای و محمدتقی مصباح یزدی[۴۹] . اعضای گروه یـازده نفر بودند کـه با هدف تقویت و اصلاح حوزه‌ی علمـیه‌ی قم به منظور مبارزه با رژیم پهلوی شکل گرفت. مبارزه بر مبنای فکر و عقیده بود و همـین امر علت پیشرفت آن بود و روحانیون نیز بـه منزله‌ی بدنـه و مغز متفکر مبارزه بودند. آنان درون این مرحله از مبارزه بـه این نتیجه رسیده بودند کـه بدون تشکل، موفقیت کمتری خواهند داشت و وجود آن موجب مـی‌شود کـه از فروپاشی مبارزه توسط رژیم جلوگیری شود. این گروه درون دوران تبعید امام خمـینی، برنامـه‌ریزی جریـان مبارزات و تداوم آن را بر عهده گرفت. از این گروه به‌عنوان اولین تشکیلات سری حوزه‌ی علمـیه‌ی قم یـاد مـی‌شود، فعالیت این گروه درون اواخر سال ۱۳۴۵ش توسط ساواک کشف و به دنبال آن برخی از اعضا دستگیر و برخی دیگر، از جمله آیت‌الله خامنـه‌ای تحت تعقیب قرار گرفتند.

 بنیـان‌گذاری جامعه مدرسین حوزه علمـیه قم
در کنار این، جلسه دیگری هم راه افتاده کـه بنیـان جامعه مدرسین امروز است. «ما جزوانی هستیم کـه در اولین نشست‌های جامعه مدرسین عضو بودیم، شرکت داشتیم. هم بنده بودم، هم بـه نظرم آقای هاشمـی بود... آقایـان [علی] مشکینی، ربانی‌شیرازی، [ناصر] مکارم و... یک عده مسن‌ترها هم شرکت مـی‌د.»[۴۵]
این جلسه‌ها و تصمـیماتی کـه در آن گرفته مـی‌شد، فضای حوزه علمـیه قم را تغییر داد. پا بـه رکاب‌ها و دست‌اندرکاران این تصمـیمات،انی غیر از اعضاء جلسه بودند؛ طلبه‌های جوان و علاقمند. این تحرکات فضای بسته و مغموم قم را باز کرد.
آیت‌الله خامنـه‌ای درون همـین ایـام مخفیـانـه بـه ترجمـه و انتشار کتاب آینده درون قلمرو اسلام اقدام کرد. درون این کتاب بـه دو موضوع مـهم فشار غرب و تبلیغات کمونیسم اشاره شده و دورنمایی از آینده کـه به سمت اسلام پیش مـی‌رود، آمده است[۵۰] . ساواک کتاب را توقیف و افراد مرتبط با انتشار آن را دستگیر کرد اما موفق بـه دستگیری و بازداشت آیت‌الله خامنـه‌ای (مترجم کتاب) نشد[۵۱] . آیت‌الله خامنـه‌ای درون آن ایـام مدتی درون تهران و کرج بـه فعالیت مشغول بود. اما بـه علت نتعهد بر عدم اظهار مطالب ضد رژیم از فعالیتش درون کرج ممانعت بـه عمل آمد. درون مسجد امـیرالمؤمنین (ع) تهران هم مدتی بـه امامت جماعت پرداخت.

 سومـین بازداشت
در پی دستگیری و تبعید آیت‌الله سید حسن قمـی درون فروردین ۱۳۴۶ کـه به دنبال سخنرانی ضد رژیم او درون مسجد گوهرشاد صورت گرفت، آیت‌الله خامنـه‌ای از آیت‌الله مـیلانی خواست بـه این اقدام اعتراض کند[۵۲] . این اقدام وی سبب شد مأموران ساواک از حضور او درون مشـهد اطلاع یـافته و در ۱۴ فروردین همان سال، درون مراسم تشییع جنازه‌ی آیت‌الله شیخ مجتبی قزوینی، وی را دستگیر کنند[۵۳] . او درون ۲۶ تیر همان سال آزاد شد[۵۴] . اندکی بعد از آزادی، درون تهران بـه ملاقات زندانیـان سیـاسی رفت. [۵۵]
آیت‌الله خامنـه‌ای از طریق ارتباط با مبارزین درون نقاط مختلف، سعی درون تشکل بخشیدن بـه مبارزین و مبارزه، تربیت نسل‌های جدید مبارزین و انقلابیون براساس اندیشـه اسلامـی خصوصاً بین طلاب علوم دینی و دانشجویـان، سعی درون اخذ مبانی مبارزه از قرآن و حدیث، مقابله با اندیشـه‌های مادیگرایـانـه مارکسیستی و لیبرالیستی و امثال آن، بـه تعمـیق اندیشـه اسلامـی و مبارزه درون چهارچوب نـهضت امام خمـینی پرداخت و علیرغم مقابله رژیم پهلوی بـه موفقیت‌های زیـادی دست یـافت. نگاه چندبُعدی بـه مبارزه، استفاده از شبکه عظیم اطلاع‌رسانی نـهضت امام خمـینی و رسانـه فراگیر منبر و عملگرایی‌اش، از برخی علل موفقیت ایشان بوده است.
در پی وقوع زمـین‌لرزه‌ی ویرانگر جنوب خراسان درون ۹ شـهریور ۱۳۴۷ عده‌ای از روحانیون خراسان بـه سرپرستی آیت‌الله خامنـه‌ای با هدف امداد و سامان‌دهی کمکهای مردمـی بـه زلزله‌زدگان، عازم فردوس شدند. این اقدام با مخالفت مقامات امنیتی محلی روبه‌رو شد اما گروه امداد اقدامات مؤثری درون کمک‌رسانی بـه زلزله‌زدگان انجام داد. حضور و کمک‌رسانی دو ماهه‌ی آیت‌الله خامنـه‌ای درون فردوس فرصتی پدید آورد که تا با مشکلات مردم زلزله‌زده از نزدیک آشنا شود و با آنان مأنوس گردد و در مجالس و منابر و همچنین هیئتهای مذهبی، پیـام نـهضت اسلامـی را به منظور مردم آن سامان تبیین کند. این فعالیت‌ها حساسیت شـهربانی و ساواک خراسان را برانگیخت و به اقامتش درون فردوس پایـان داده شد[۵۶] . او درون اواخر دی‌ماه همان سال بـه قصد زیـارت عتبات عالیـات و دیدار با امام خمـینی (ره) اقدام کرد اما با مخالفت و ممانعت ساواک روبه‌رو شد. این محدودیت که تا پیروزی انقلاب اسلامـی ادامـه داشت و وی ممنوع‌الخروج بود. [۵۷]

 محکومـیت بـه شش ماه حبس
آیت‌الله خامنـه‌ای بـه اتهام عضویت درون گروه یـازده نفره بـه شش ماه زندان محکوم گردید. بـه دنبال انتشار این خبر درون روزنامـه‌ی کیـهان و احضار آیت‌الله خامنـه‌ای بـه دادگاه تجدید نظر، وی بعد از م با عده‌ای از علمای مشـهد از حضور درون دادگاه خودداری ورزید[۵۸] . او با آنکه تحت پیگرد بود با برخی از روحانیون مبارز ازجمله سید محمود طالقانی، سید محمدرضا سعیدی، محمدجواد باهنر، محمدرضا مـهدوی‌کنی، مرتضی مطهری، اکبر هاشمـی رفسنجانی و فضلالله محلاتی درون مشـهد و تهران ارتباط داشت و به رغم اقامت درون مشـهد درون بسیـاری از جلسات علما و روحانیون مبارز تهران حضور مـی‌یـافت[۵۹] . او با تشکیل جلساتی با حضور عده‌ای از روحانیون درباره‌ی اعزام روحانیون و طلاب بـه روستاهای اطراف مشـهد تصمـیم‌گیری و اقدام مـیکرد[۶۰] .
آیت‌الله خامنـه‌ای با نگاه عقیدتی بـه نـهضت اسلامـی و پرورش فکری مردم برآن مبنا، مبارزات خود را ادامـه داد. او با برگزاری جلسات تفسیر به منظور طلاب علوم دینی و دانشجویـان و ایراد سخنرانی به منظور اقشار مختلف مردم مـی‌کوشید مبانی دینی ـ اعتقادی آنان را تقویت نماید. او معتقد بود تحقق آرمانـهای اسلامـی درون بستری از کوششـهای فرهنگی ممکن هست و خیزشـهای مردمـی جز با گسترش آگاهی و دانایی محقق نخواهد شد. جریـان روشنفکری جریـان فعال و مبارز درون دانشگاهها تلقی مـی‌شد. این رویکرد را درون واکنش بـه فعالیتهای جریـانـهای سیـاسی معتقد بـه تفکر مارکسیستی، ضروری مـی‌دانست. درون این زمـینـه فعالیتهای علمـی و جلساتی را با شرکت مبارزان و متفکران اسلامـی درون سال ۱۳۴۸ برگزار کرد[۶۱] .

 سخنرانی‌ها درون حسینیـه ارشاد و مسجد الجواد تهران
آیت‌الله خامنـه‌ای با بسیـاری از روشنفکران و کانونـهای روشنفکری مشـهور درون عرصه‌ی مبارزه نیز ارتباط و همکاری داشت. وی درون سال ۱۳۴۸ بـه منظور تبیین مباحث تأثیرگذار درون روند مبارزه بـه ایراد سخنرانیـهایی درون برخی مراکز فعال سیـاسی ـ اسلامـی درون تهران از جمله حسینیـه‌ی ارشاد و مسجد الجواد تهران دعوت شد[۶۲] . سخنرانیـهای وی درون حسینیـه‌ی ارشاد کـه در اواخر سال ۱۳۴۸ و به دنبال دعوت آیت‌الله مرتضی مطهری از وی صورت گرفت و نیز سخنرانی درون مسجد الجواد تهران، بـه دعوت انجمن اسلامـی مـهندسین، تأثیر زیـادی درون روشنگری نسل جوان، بـه ویژه دانشجویـان و دانش‌آموزان داشت[۶۳] . آیت‌الله خامنـه‌ای درون بهار ۱۳۴۹ درون جهت عمق بخشیدن بـه روند نـهضت اسلامـی و تقویت بن‌مایـه‌های عقیدتی مبارزه با رژیم پهلوی، سلسله جلساتی را پایـه‌گذاری کرد کـه در آن ایده‌ی مبارزاتی خود مبنی بر تدوین جهانبینی و ایدئولوژی اسلامـی را با دعوت از افرادی چون مرتضی مطهری، سید محمود طالقانی، سید ابوالفضل زنجانی، مـهدی بازرگان، اکبر هاشمـی رفسنجانی، یدالله سحابی، عباس شیبانی و کاظم سامـی بـه بحث و بررسی گذاشت. این سلسله‌جلسات بـه تدوین جهان‌بینی و ایدئولوژی اسلامـی انجامـید[۶۴] .

 چهارمـین بازداشت
با درگذشت آیت‌الله سید محسن حکیم درون خرداد ۱۳۴۹ بحث مرجعیت کـه در گذشته بعد از رحلت آیت‌الله بروجردی مطرح شده بود، بـه صورت جدی درون جامعه مطرح گردید و در این مـیان آیت‌الله خامنـه‌ای ضمن گرامـی‌داشت مقام فقهی و علمـی آیت‌الله حکیم و ارسال پیـامـهای تسلیت بـه برخی از علما، تلاش مضاعفی به منظور تحکیم مرجعیت امام خمـینی بـه عنوان مرجع تقلید اعلم انجام داد. درون همان ایـام و به دنبال شـهادت آیت‌الله سید محمدرضا سعیدی درون ۲۰ خرداد ۱۳۴۹ توسط ساواک کـه از مـهم‌ترین مروجین امام خمـینی درون آن مقطع بود، تلاش کرد بـه همراه شمار دیگری از مبارزان ضمن هدایت واکنشـهای مردمـی درون اعتراض بـه شـهادت وی، از موقعیت پدید آمده بـه نفع مبارزه بهره ببرد. بر اثر جریـان‌سازی وی درون این برهه بود کـه عده‌ای از طلاب علوم دینی بـه تهیـه و انتشار اعلامـیه‌هایی درون حمایت از امام خمـینی و انتقاد از رژیم و ساواک اقدام د[۶۵] . بـه دنبال آن و با گسترش دامنـه‌ی اعتراضات و مبارزات [۶۶] ساواک مشـهد درون ۲ مـهر ۱۳۴۹ دستگیر و مدتی درون زندان لشکر خراسان ـ تنـها زندان امنیتی مشـهد ـ بازداشت کرد[۶۷] . درون محرم ۱۳۹۱/ اسفند ۱۳۴۹ با آنکه نام آیت‌الله خامنـه‌ای درون فهرست واعظان ممنوع‌المنبر ساواک قرار گرفته بود وی سخنرانیـهایی درون هیئت انصارالحسین تهران ایراد کرد[۶۸] . آیت‌الله خامنـه‌ای درون سال ۱۳۵۰ بـه دعوت آیت‌الله طالقانی سخنرانی‌هایی درون مسجد هدایت تهران، کـه کانون توجه دانشجویـان و جوانان مبارز بود، ایراد کرد[۶۹] .

 سه مرتبه بازداشت درون سال ۱۳۵۰
در پی تحریم جشنـهای ۲۵۰۰ ساله از سوی امام خمـینی[۷۰] ساواک مراقبتهای شدیدی نسبت بـه فعالیت روحانیون مبارز درون پیش گرفت. بر این اساس وی درون مرداد ۱۳۵۰ بـه ساواک مشـهد احضار و مدتی درون زندان لشکر خراسان بازداشت شد[۷۱] . او بعد از آزادی، فعالیتهای خود را ادامـه داد و در همان سال دو بار دیگر نیز بازداشت شد؛ یکی درون آبان ۱۳۵۰ کـه به بازداشت کوتاه‌مدت وی درون زندان لشکر خراسان انجامـید. دیگری درون ۲۱ آذر همان سال کـه به اتهام اقدام برضد امنیت داخلی بـه سه ماه حبس محکوم گردید[۷۲] .

 ادامـه جلسات درس درون تهران، مشـهد و نیشابور
وی بعد از آزادی، فعالیتهای سیـاسی ـ اجتماعی خود را گسترش داد و بارها درون جلسات هیئت انصارالحسین و مسجد نارمک تهران حضور یـافت و سخنرانیـهایی درون موضوعات دینی و سیـاسی ایراد کرد. جلسات درس و تفسیر او درون مدرسه‌ی مـیرزاجعفر و مسجد امام حسن (ع) و مسجد قبله و نیز درون منزلش درون مشـهد ادامـه داشت. مخاطب او درون این جلسات دانش‌آموزان، دانشجویـان، طلاب جوان و گروههایی از اقشار مختلف مردم بودند کـه وی آنان را با تفکر اسلام انقلابی و سیـاسی آشنا مـی‌ساخت. عده زیـادی از مخاطبان جلسات و شاگردان او بعدها درون اوج مبارزات درون نقاط مختلف کشور بـه آگاهی‌بخشی پرداختند. گزارشـهای جلسات سخنرانی و درس او بارها از سوی مأموران امنیتی منعشده است. از نظر ساواک، افرادی چون آیت‌الله خامنـه‌ای از مدرسان روشنفکر و انقلابی حوزه‌های علمـیه تلقی مـی‌شدند کـه ضمن داشتن ارتباط با دانشجویـان و جوانان، مروج اندیشـه‌های مبارزاتی امام خمـینی و خواستار آگاه ساختن طلاب علوم دینی بـه مسائل سیـاسی و اجتماعی بودند[۷۳] .
آیت‌الله خامنـه‌ای درون فروردین ۱۳۵۲ به منظور تبلیغ عازم نیشابور شد و در مساجد آن شـهر سلسله‌جلسات درس اصول عقاید را، کـه هفته‌ای یک بار درون روزهای سه‌شنبه برگزار مـی‌شد، دایر کرد[۷۴] . درون خرداد ۱۳۵۲ ساواک جلسات تفسیرش درون مسجد امام حسن (ع) و منزلش را تعطیل کرد[۷۵] . آیت‌الله خامنـه‌ای درون آذر ۱۳۵۲ محل اقامـه‌ی نماز جماعت و جلسات تفسیر خود را بـه دعوت بانی و واقف مسجد کرامت، بـه آن مسجد انتقال داد و مسجد یـادشده را بـه کانون فعالیت دانشجویـان و طلاب جوان تبدیل کرد[۷۶] . ساواک مشـهد درون واکنش بـه فعالیتهای سیـاسی گسترده‌ی او، او را از اقامـه‌ی نماز جماعت درون آن مسجد باز داشت[۷۷] .

 زندان ششم؛ سخت‌ترین دوره حبس
در آبان ۱۳۵۳ بـه دعوت آیت‌الله محمد مفتح، امام جماعت مسجد جاوید تهران، کـه در آن ایـام ممنوع‌المنبر شده بود، درون آن مسجد بـه سخنرانی پرداخت. درون پی آن ساواک بـه دستگیری آیت‌الله مفتح و تعطیلی مسجد جاوید بـه عنوان یکی از کانونـهای مـهم مبارزه اقدام کرد[۷۸] . بـه دنبال آن، منزل آیت‌الله خامنـه‌ای هم درون آذر ماه همان سال مورد بازرسی ساواک قرار گرفت. ساواک علت بازرسی را، اظهارات وی درون جلسه‌ای خصوصی درباره‌ی ضرورت ایجاد جمعیتی به منظور سامان‌دهی مبارزه و استفاده از فرصتها به منظور پیشبرد اه نـهضت اسلامـی درون مشـهد اعلام نمود[۷۹] . درون نـهایت آیت‌الله خامنـه‌ای درون دی ۱۳۵۳ به منظور ششمـین بار دستگیر و این بار بـه زندان کمـیته‌ی مشترک ضدخرابکاری درون تهران منتقل گردید[۸۰] و به گفته خود دشوارترین و سخت‌ترین وضعیت‌ حبس خود را تجربه کرد.او درون حبس، اجازه‌ی ملاقات نداشت و از وضعیت و محل حبس او اطلاعی بـه خانواده‌اش نیز داده نشده بود[۸۱] .

 فعالیت‌های منجر بـه تبعید
او درون ۲ شـهریور ۱۳۵۴ از زندان آزاد شد، اما تحت مراقبت مأموران امنیتی بود و اقامـه‌ی جماعت، سخنرانی، تدریس و جلسات تفسیر وی حتی درون منزلش ممنوع شده بود[۸۲] . اما او به‌رغم همـه‌ی محدودیتهای سیـاسی و امنیتی جلسات تفسیر و فعالیتها و اقدامات روشنگرانـه‌ی انقلابی خود را بـه صورت مخفیـانـه پیگرفت و پرداخت شـهریـه‌ی امام خمـینی بـه طلاب علوم دینی را نیز ادامـه داد[۸۳] . درون اواخر سال ۱۳۵۴ مخفیـانـه کتاب طرح کلی اندیشـه‌ی اسلامـی درون قرآن را با نام مستعار سیدعلی حسینی منتشر کرد. او درون خرداد ۱۳۵۵، بـه دنبال وقوع سیل درون قوچان، گروهی را تشکیل داد کـه از مشـهد به منظور کمکرسانی بـه مردم سیل‌زده بـه آن شـهر اعزام شده و با استقرار درون مدرسه‌ی ه‌ی آن شـهر بـه امدادرسانی پرداختند[۸۴] .
در اسناد ساواک گزارش‌هایی درباره‌ی فعالیتهای سیـاسی آیت‌الله خامنـه‌ای و پدرش درون اواخر سال ۱۳۵۵ درون مشـهد وجود دارد کـه به طرف‌داری از امام خمـینی و تبلیغ نـهضت اسلامـی پرداخته‌اند. آیت‌الله خامنـه‌ای درون محرم ۱۳۹۶/دی ۱۳۵۵ سخنرانیـهایی علیـه رژیم ایراد کرد و ضمن برگزاری سلسله‌جلسات مباحثه درباره‌ی تبیین فضای فکری ـ فرهنگی، به‌ویژه به منظور دانشجویـان و جوانان[۸۵] و نیز حضور درون جلسات علما و روحانیون تهران روند مبارزه را شدت بخشید[۸۶] . از سوی دیگر، ساواک هم مـی‌کوشید به منظور به دست آوردن مستنداتی علیـه او و مبارزان دیگر درون آن جلسات نفوذ کند[۸۷] . بـه دنبال درگذشت علی شریعتی درون لندن درون ۲۹ خرداد ۱۳۵۶ آیت‌الله خامنـه‌ای درون بزرگداشت و مراسم ترحیم وی حضور داشت. این حضور او بـه دلیل آشنایی و ارتباط دیرینـه‌اش با شریعتی و پدرش بود[۸۸] .

 تبعید بـه ایرانشـهر
به دنبال درگذشت آیت‌الله سید مصطفی خمـینی درون اول آبان ۱۳۵۶ درون نجف اشرف، آیت‌الله خامنـه‌ای بـه همراه برخی از مبارزان مراسم ختمـی درون ۶ آبان درون مسجد ملاهاشم برپا کرد[۸۹] . همان ایـام بـه همراه عده‌ای از علمای مشـهد تلگرام تسلیتی بـه امام خمـینی درون نجف مخابره د[۹۰] . با درگذشت آیت‌الله سید مصطفی خمـینی و تحولاتی کـه در پی آن پدید آمد، نـهضت اسلامـی وارد مرحله‌ی نـهایی خود شد و حرکتهای جدی به منظور پیروزی انقلاب آغاز گردید.

رژیم پهلوی هم درون واکنش بـه این فعالیتها، به‌رغم اعلام سیـاست فضای باز سیـاسی، با سرکوب و خفقان فعالیتهای مبارزان را محدودتر کرد. بـه دنبال اجرای این سیـاست، برخی از مبارزان سرشناس بـه تبعید محکوم شدند کـه آیت‌الله خامنـه‌ای هم درون زمره‌ی آنان بود. او از سوی کمـیسیون امنیت اجتماعی خراسان بـه سه سال تبعید درون ایرانشـهر محکوم گردید[۹۱] و مأموران ساواک درون ۲۳ آذر ۱۳۵۶ بـه منزل او یورش و او را دستگیر و به ایرانشـهر انتقال دادند. هدف رژیم از این اقدام، قطع ارتباط او با مردم و مبارزان و به دنبال آن، عدم توفیق وی درون امر مبارزه و افشاگری علیـه حکومت بود[۹۲] . اما وی بـه علت تعامل با اهل تسنن اشتهار و محبوبیتی درون مـیان مردم ایرانشـهر یـافت و با بهره‌گیری از این فرصتها پیـام انقلاب را بـه مردم دورترین نقاط کشور رساند[۹۳] . سخنرانیـهای او درون مسجد آل‌رسول ایرانشـهر و رفت و آمد علما و روحانیون مبارز، نیروهای انقلابی و اقشار مختلف مردم بـه منزل او، عوامل امنیتی را بر آن داشت کـه فعالیتهای او را محدود سازند و از رفت و آمد مردم ممانعت به‌عمل آورند[۹۴] .

او درون ۱۹ فروردین ۱۳۵۷ درون پی کشتار مردم درون یزد، درون نامـه‌ای بـه آیت‌الله محمد صدوقی این اقدام وحشیـانـه‌ی رژیم پهلوی را محکوم کرد و ضمن ترغیب مردم بـه ادامـه‌ی مبارزه، یـاد شـهدای آن حادثه را گرامـی داشت[۹۵] . این نامـه بـه صورت اعلامـیه درون سراسر کشور پخش گردید[۹۶] .

وقوع سیل درون ایرانشـهر درون ۱۱ تیر۱۳۵۷ موقعیتی فراهم آورد که تا آیت‌الله خامنـه‌ای با توجه بـه تجربیـات پیشینش، مدیریت تنـها گروه امدادی را عهده‌دار شود. وی با هماهنگی‌هایی کـه با روحانیون شـهرهای مختلف از جمله یزد و مشـهد داشت، توانست کمکهای مردمـی را از اقصا نقاط ایران جذب و در بین سیل‌زده‌ها تقسیم کند[۹۷] .

آیت‌الله خامنـه‌ای درون دوران تبعید ارتباط خود را با مبارزان و علمای تراز اول مبارزه درون شـهرهای ایران حفظ کرد و پیوسته مکاتباتی درباره‌ی نـهضت اسلامـی با آنان داشت و از این طریق درون جریـان بسیـاری از حوادث و رخدادها قرار مـی‌گرفت و با نامـه‌نگاریـهای گوناگون درون بسیـاری از تصمـیم‌گیریـهای جمعی علما مشارکت مـی‌کرد.

 تبعید بـه جیرفت
با اوج‌گیری انقلاب اسلامـی درون آستانـه‌ی ماه رمضان، ۲۸ شعبان ۱۳۹۸/ ۲۸ تیر۱۳۵۷، شماری از طلاب حوزه‌ی علمـیه‌ی مشـهد بـه ادامـه‌ی تبعید آیت‌الله خامنـه‌ای اعتراض و خواستار بازگشت وی بـه مشـهد شدند کـه به دخالت مأموران انتظامـی انجامـید[۹۸] . گسترش فعالیتهای انقلابی و مردمـی آیت‌الله خامنـه‌ای درون راستای جهت‌دهی و سامان‌دهی مبارزه درون ایرانشـهر و مناطق و شـهرهای اطراف از یک سو، و محبوبیت و نفوذ روزافزون وی درون مـیان اقشار مختلف مردم آن سامان از سوی دیگر، مقامات امنیتی را بر آن داشت که تا محل تبعید وی را بـه جیرفت کـه در مقایسه با ایرانشـهر دورافتاده و دارای محدودیت‌های بیشتری بود، تغییر دهند. لذا وی درون ۲۲ مرداد بـه جیرفت انتقال یـافت[۹۹] .

مبارزات سیـاسی آیت‌الله خامنـه‌ای درون جیرفت هم متوقف نماند و او از همان آغاز ورود بـه آن شـهر با سخنرانی درون مسجد جامع بـه افشاگری علیـه حکومت پهلوی پرداخت. یکی از سخنرانیـها، کـه در ۱۵ شـهریور ۱۳۵۷ صورت گرفت، بـه برپایی تظاهرات و سرشعارهای انقلابی توسط مردم منجر شد[۱۰۰] . این اتفاق زمانی روی داد کـه هنوز تظاهرات و درون شـهرهای کوچک معمول نشده بود. او درون شمار روحانیون تبعیدی‌ای بود کـه در نامـه‌ای بـه آیت‌الله سیدعبدالحسین دستغیب، ضمن تشریح حوادث کشور و ذکر جنایـات رژیم پهلوی درون شیراز، مشـهد، اصفهان و جهرم راهکارهایی را به منظور تداوم نـهضت اسلامـی که تا سرنگونی حکومت پهلوی ارائه دادند[۱۰۱] . وی درون این دوره، مخفیـانـه عازم کهنوج شده، سخنرانیـهای افشاگرانـه‌ای ایراد کرد[۱۰۲] .

 بازگشت بـه مشـهد
با گسترش مبارزات مردمـی و ازهم‌گسیختگی ارکان رژیم و ناتوانی آن درون مـهار روند انقلاب، آیت‌الله خامنـه‌ای درون اول مـهر ۱۳۵۷ از جیرفت بـه مشـهد مراجعت کرد و در آنجا فعالیت‌های خود را درون امر سامان‌دهی امور انقلاب و تشدید روند مبارزه و پیگیری مسائل گوناگون نـهضت ادامـه داد[۱۰۳] . درون ایـام اقامت امام خمـینی درون فرانسه، با ارسال تلگرامـی بـه همراه برخی از روحانیون مبارز مشـهد، اقامت موقت امام درون فرانسه را عاملی به منظور پدید آمدن موجی از امـید و تصمـیم و قاطعیت درون دل مردم و نشانی از عزم و اراده‌ی راسخ امام درون راه نجات امت مسلمان ایران عنوان کرده و از ایشان تقاضا د دستورات لازم را به منظور ادامـه‌ی مبارزه صادر کند. درون پایـان نیز خواستار بازگشت امام خمـینی بـه ایران شدند[۱۰۴] .

فعالیتهای مبارزاتی آیت‌الله خامنـه‌ای درون مشـهد درون مدت اندکی شتاب بیشتری بـه خود گرفت و او ضمن سازمان‌دهی حرکتها و تظاهرات مردمـی، سخنرانیـهای افشاگرانـه‌ای را درون اجتماعات مردم مشـهد ایراد کرد[۱۰۵] . درون عین ‌حال با بیت امام و دیگر مبارزان درون ارتباط و م دائم بود. پیرو همـین ارتباط بود کـه سید احمد خمـینی درون ۱۰ آبان ۱۳۵۷ از پاریس با آیت‌الله صدوقی تماس گرفت و تمایل امام خمـینی به منظور ملاقات با وی و آیت‌الله خامنـه‌ای را اعلام کرد[۱۰۶] . آیت‌الله خامنـه‌ای درون شمار روحانیونی بود کـه با سخنرانی درون ورزشگاه سعدآباد مشـهد درون اجتماع بزرگ فرهنگیـان آن شـهر خواستار بازگشت امام خمـینی و تشکیل حکومت اسلامـی شد[۱۰۷] . او درون آخرین روزهای آبان همراه با سیدعبدالکریم هاشمـی‌نژاد با عزیمت بـه شـهرستانـهای قوچان، شیروان و بجنورد و برپایی جلسات سخنرانی بـه تقویت جریـان انقلاب درون آن شـهرها همت گماشت. فعالیتهای روزافزون و تأثیرگذار آیت‌الله خامنـه‌ای درون مشـهد، مقامات امنیتی رژیم پهلوی را بر آن داشت کـه ایشان را دستگیر نمایند. درون گزارشـهای ساواک از آیت‌الله خامنـه‌ای بـه عنوان یکی از پرچمداران برجسته‌ی انقلاب درون خراسان نام شده است[۱۰۸] .

 سخنرانی عاشورای ۵۷ درون حرم امام رضا
وی درون ۱۹ و ۲۰ آذر ۱۳۵۷ هم‌زمان با تاسوعا و عاشورای حسینی سخنرانی پرشوری درون اجتماع بزرگ راه‌پیمایـان مشـهد ایراد کرد و خطبه‌ی شب عاشورا را درون حرم مطهر امام‌رضا (ع) بـه نام امام خمـینی خواند و با این اقدام انقلابی تابوی سنتی حکومت پهلوی را کـه تا پیش از آن، مراسم مذکور را بـه صورت تشریفاتی و با دعا به منظور محمدرضا پهلوی اجرا مـی‌کرد، درون هم شکست[۱۰۹] . همچنین او درون روز عاشورا تظاهرات عظیم مردم مشـهد را سامان‌دهی کرد و در اجتماع بزرگ آنان بـه سخنرانی پرداخت[۱۱۰] . وی درون شمار روحانیونی بود کـه در ۲۴ آذر درون اعتراض بـه حمله‌ی مأمورین رژیم پهلوی بـه بیمارستان شاهرضای مشـهد (امام رضا (ع) کنونی) برنامـه‌ی تحصن درون بیمارستان مزبور را مطرح کرد[۱۱۱] . درون مسیر حرکت آنان به منظور تحصن بسیـاری از مردم نیز بـه آنان پیوستند و در شمار متحصنین قرار گرفتند[۱۱۲] . متحصنین با صدور اعلامـیه‌ای ضمن تشریح جنایـات عوامل حکومت پهلوی، مجازات آنان را خواستار شدند[۱۱۳] و بر سرنگونی حکومت پهلوی و بازگشت امام خمـینی تأکید د. این اقدام آنان بازتاب گستردهای یـافت و اعلامـیه‌های متعددی درون همبستگی و حمایت از آنـها درون سراسر ایران منتشر شد[۱۱۴] .

 تظاهرات ۹ دی ۵۷ مشـهد
آیت‌الله خامنـه‌ای درون ۹ دی ۱۳۵۷ بـه همراه عده‌ای از علمای مبارز مشـهد پیشاپیش جمعیت انبوهی از مردم بـه منظور همراه ساختن کارکنان استانداری خراسان با جریـان انقلاب بـه سوی ساختمان استانداری حرکت د. اما علیرغم تلاشـهای مسالمت‌آمـیز آنـها نیروهای انتظامـی مستقر درون استانداری بـه سوی مردم آتش گشودند. بـه دنبال آن جمعیت تظاهرکننده بـه خیـابانـها ریخته و برخی ساختمانـها و مراکز دولتی را بـه آتش کشیدند. شب حادثه، علمای مشـهد از جمله آیت‌الله خامنـه‌ای با تشکیل جلسه‌ای کوشیدند مانع درگیری و کشتار بیشتر مردم درون روز بعد بشوند، ولی عوامل رژیم پهلوی با قتل‌عام مردم تظاهرکننده فاجعه‌ی یکشنبه‌ی خونین ۱۰ دی ۱۳۵۷ را بـه بار آوردند[۱۱۵] . بـه دنبال وقوع این حوادث، آیت‌الله خامنـه‌ای بـه همراه عده‌ای از روحانیون مبارز مشـهد درون محکومـیت این حادثه و تداوم نـهضت اعلامـیه‌ای صادر د[۱۱۶] .

 عضویت درون شورای انقلاب
با شتاب گرفتن روند فروپاشی حکومت پهلوی و نمایـان شدن نشانـه‌های پیروزی نـهایی نـهضت اسلامـی، امام خمـینی درون ۲۲ دی ۱۳۵۷ فرمان تشکیل شورای انقلاب اسلامـی را صادر د[۱۱۷] . آیت‌الله خامنـه‌ای کـه از سوی امام بـه عضویت آن شورا انتخاب شده بودند با نقش محوری کـه در تحولات انقلاب اسلامـی درون مشـهد داشت، این شـهر را ترک و در اواخر دی ۱۳۵۷ بـه تهران آمد و در مدرسه‌ی رفاه مستقر شد و همگام با دیگر مبارزان، به‌ویژه آیـات بهشتی، مطهری و مفتح به منظور تدارک مرحله‌ی نـهایی پیروزی انقلاب اسلامـی و برنامـه‌ریزی به منظور آینده، نقش فعالی برعهده گرفت[۱۱۸] . بعد از تشکیل کمـیته‌ی استقبال از امام خمـینی توسط شورای انقلاب اسلامـی[۱۱۹] مسئولیت کمـیته‌ی تبلیغات آن را عهده‌دار شد.

 تحصن درون مسجد دانشگاه تهران
به دنبال بسته شدن فرودگاههای کشور بـه دستور بختیـار و ممانعت از بازگشت امام خمـینی بـه ایران، آیت‌الله خامنـه‌ای بـه همراه آیت‌الله بهشتی و چند تن از روحانیون مبارز سرشناس درون اعتراض بـه این اقدام دولت، درون مسجد دانشگاه تهران تحصن عظیمـی را سامان‌دهی د کـه با پیوستن سایر علما، دانشگاهیـان و مردم ابعاد وسیعی بـه خود گرفت[۱۲۰].

شب قبل از آغاز تحصن، آیت‌الله بهشتی درون بهشت‌زهرا سخنرانی کرد و آیت‌الله خامنـه‌ای قطعنامـه‌ای را کـه خود تهیـه کرده بود به منظور مردم قرائت نمود و با این برنامـه تحصن روز بعد درون مسجد دانشگاه تهران قطعیت یـافت. آیت‌الله خامنـه‌ای درون طول تحصن با تشکیل ستادی و با مشارکت برخی از مبارزین متحصن بـه اقداماتی دست زدند کـه عمده‌ترین آنـها انجام سخنرانی، انتشار اعلامـیه و انتشار نشریـه‌ای بـه نام «تحصن» بود[۱۲۱] . متحصنان درون روز هشتم بهمن با صدور اعلامـیه‌ای تأکید د که تا باز شدن فرودگاهها بـه روی امام خمـینی بـه تحصن خود ادامـه خواهند داد[۱۲۲] . این تحصن کـه تا صبح روز ۱۲ بهمن ادامـه یـافت[۱۲۳] ، مسجد دانشگاه تهران را بـه کانونی تأثیرگذار درون روند مبارزه تبدیل کرد.

در لحظه‌ی تاریخی ورود امام خمـینی بـه مـیهن درون ۱۲ بهمن ۱۳۵۷ آیت‌الله خامنـه‌ای، بـه همراه علما، روحانیون و مبارزان اسلامـی به منظور استقبال از امام خمـینی درون فرودگاه مـهرآباد حضور یـافت. درون طول دهه‌ی فجر انقلاب اسلامـی، آیت‌الله خامنـه‌ای همواره درون کنار امام خمـینی بود و در بسیـاری از امور بـه ایشان م مـی‌داد و همچنین مسئولیت کمـیته‌ی تبلیغات دفتر امام را با هدف مقابله با توطئه‌های خبری و تبلیغاتی مخالفان داخلی و خارجی حکومت اسلامـی، مقابله با فرصت‌طلبی‌های احزاب و گروههای گوناگون سیـاسی، تنظیم و انتشار اخبار و انتشار نشریـه‌ای بـه نام «امام» بر عهده داشت. خود نیز چند مقاله نوشت و در آن نشریـه منتشر کرد[۱۲۴] .

۲.۳. دهه‌ی اول انقلاب اسلامـی: بهمن ۱۳۵۷ - خرداد ۱۳۶۸
۱.۲.۳. فعالیت‌های سیـاسی
 شورای انقلاب
یکی از نخستین عرصه‌های نقش‌آفرینی آیت‌الله خامنـه‌ای درون روند تکون نظام جمـهوری اسلامـی، عضویت و فعالیت درون شورای انقلاب بود. این شورا بعد از مـهاجرت امام خمـینی بـه فرانسه درون مـهر۱۳۵۷ و ظهور نشانـه‌های پیروزی انقلاب اسلامـی و ورود نـهضت اسلامـی بـه مرحله‌ی انقلاب با نظر امام خمـینی از اوایل آبان شکل گرفت و اعضای آن توسط امام خمـینی به‌تدریج انتخاب شدند، اما بـه لحاظ رعایت ملاحظات مختلف به‌صورت رسمـی درون آستانـه‌ی پیروزی انقلاب درون ۲۲ دی ۱۳۵۷ اعلام گردید[۱۲۵] .

نخستین اعضای شورا آقایـان مرتضی مطهری، سید محمد حسینی بهشتی، سید عبدالکریم اردبیلی، محمدرضا مـهدوی کنی، سیدعلی خامنـه‌ای و محمدجواد باهنر و اکبر هاشمـی رفسنجانی بودند. درون ادامـه کار شورا نیز افراد دیگری بـه عضویت آن درآمدند[۱۲۶] . آیت‌الله خامنـه‌ای درون اواخر دی ماه درون این جلسات حضور پیدا کرد[۱۲۷] . شورا درون این مقطع، تصمـیم‌گیریـهای مـهم درون مورد مبارزه را برعهده داشت. از جمله‌ی آنـها مذاکره با مقامات حکومت پهلوی و مقامات کشورهای خارجی، از جمله آمریکا و نیز تشکیل کمـیته‌ی استقبال از امام خمـینی بود[۱۲۸] . اقدام مـهم دیگر شورای انقلاب درون مقطع قبل از پیروزی، معرفی مـهدی بازرگان بـه عنوان رئیس دولت موقت بـه امام خمـینی بود[۱۲۹] .

پس از پیروزی انقلاب آنچه برعهده شورای انقلاب قرار داشت عبارت بود از: قانون‌گذاری درون غیـاب قوه‌ی مقننـه، انجام بخشی از وظایف قوه‌ی مجریـه بعد از ادغام دولت موقت و شورای انقلاب درون تیر ۱۳۵۸ و انجام همـه آن بعد از استعفای دولت موقت درون ۱۴ آبان ۱۳۵۸ که تا پس از آن. درون کنار این وظایف اصلی، مرجعی به منظور رفع معضلات و بحرانـهای پیشِ رویِ نظام نوپای جمـهوری اسلامـی و مشاوره به منظور امام نیز بود[۱۳۰] . بـه رغم تغییر چندین‌باره ترکیب اعضای شورای انقلاب درون ادوار چهارگانـه‌ی آن که تا پایـان فعالیتش درون ۲۹ تیر ۱۳۵۹ آیت‌الله خامنـه‌ای عضو ثابت ان باقی ماند[۱۳۱] . ایستادگی درون برابر نظرات و مواضع جهت‌دار اعضای موسوم بـه «لیبرال» شورا، هشدارهای مکرر نسبت بـه ضرورت جلوگیری از نفوذ اعضا و هواداران حزب توده ایران و دیگر احزاب و گروههای مخالف انقلاب اسلامـی درون ارتش و عرصه‌ی فرهنگ کشور از مواضع مـهم وی درون جلسات و تصمـیمات شورا بود[۱۳۲] .

او معتقد بود کـه در شورای انقلاب حتما از اقشار گوناگون جامعه نمایندهای حضور داشته باشد[۱۳۳] . مسائل کردستان، سیستان و بلوچستان و دیگر مناطق کشور و ضرورت حفظ وحدت از دیگر موضوعات مـهم و مورد توجه وی درون شورای انقلاب بود. او بر این عقیده بود کـه دولت موقت درون قضیـه کردستان ضعف نشان داده و باید آن را از راههای مختلف حل کرد و از سرایت آن بـه سایر مناطق قومـی کشور جلوگیری نمود[۱۳۴] . درون مورد منطقه‌ی سیستان و بلوچستان نیز براساس از تجربه‌ی حضورش درون زمان تبعید و اطلاع از اوضاع سیـاسی و اجتماعی آن منطقه، بر بهبود وضع اقتصادی و معیشتی مردم آن دیـار تأکید داشت[۱۳۵] . درون این زمـینـه درون ۹ فروردین ۱۳۵۸ از سوی امام خمـینی مأموریت یـافت درون رأس هیأتی عازم آن منطقه شود که تا به خواستها و مشکلات مردم رسیدگی و در مورد وضعیت آن منطقه گزارشی تهیـه کند[۱۳۶] . درون این سفر، افزون بر مأموریت یـادشده، با برخی از سران و متنفذین محلی منطقه دیدار و سیـاستهای نظام جمـهوری اسلامـی را به منظور آنـها تشریح و تبیین کرد.

حمایت از تأسیس و تقویت نـهادهای انقلابی و مردمـی چون سپاه پاسداران انقلاب اسلامـی و جهاد سازندگی از دیگر مواضع اصولی وی درون شورای انقلاب بود[۱۳۷] .

 معاونت شـهید چمران
با ادغام دولت موقت و شورای انقلاب درون آخر تیر ۱۳۵۸ برخی اعضای شورای انقلاب از سوی آن شورا بـه برخی از وزارتخانـه‌های حساس راه یـافتند و از آن جمله آیت‌الله خامنـه‌ای بـه معاونت امور انقلاب وزارت دفاع انتخاب گردید. درون این زمان دکتر مصطفی چمران وزیر دفاع بود[۱۳۸] . همچنین درون جریـان ادغام شورای انقلاب و دولت موقت کـه با هدف تمرکز بیشتر درون قوه‌ی مجریـه صورت گرفت ایشان بـه عضویت کمـیسیون وزرای امنیتی کـه سرپرستی و مسئولیت کلیـه‌ی امور انتظامـی، نظامـی و امنیتی، از جمله بحران‌های گنبد، کردستان و خوزستان و مقابله با اقدامات احزاب و گروههای ضدانقلاب را بر عهده داشت، انتخاب گردید[۱۳۹] .

 سرپرستی سپاه پاسداران
از دیگر مأموریت‌های وی از طرف شورای انقلاب، مسئولیت مرکز اسناد و نیز سرپرستی سپاه پاسداران انقلاب اسلامـی درون ۳ آذر ۱۳۵۸ بود[۱۴۰] . وی قبل از این نیز بـه نمایندگی از سوی شورای انقلاب درون برخی جلسات سپاه پاسداران شرکت مـی‌کرد. علت انتخاب او بـه سرپرستی سپاه، باقی ماندن پاره‌ای اختلافات درون بدنـه و سازمان سپاه بود کـه در ماههای بعد از پیروزی انقلاب اسلامـی شکل گرفته بود و با تلاشـهای مـیانجیگرانـه بـه نتیجه نرسیده بود[۱۴۱] . وی کـه از حامـیان نیروهای نظامـی مردمـی، به‌ویژه سپاه بود، درون مدت حضور درون رأس آن نیرو سعی کرد علاوه بر رفع اختلافات موجود، سازمان مناسبی بدان بدهد. او درون ۵ اسفند ۱۳۵۸ از مسئولیت سرپرستی سپاه بـه دلیل نامزدی درون انتخابات نخستین دورۀ مجلس شورای اسلامـی استعفا داد[۱۴۲] .

 تاسیس حزب جمـهوری اسلامـی
آیت‌الله خامنـه‌ای درون ایـام منتهی بـه پیروزی انقلاب اسلامـی و پس از آن، هم‌زمان با حضور مؤثر درون شورای انقلاب و تمشیت امور انقلاب درون دوره‌ی گذار[۱۴۳] ، به‌همراه سید محمد حسینی بهشتی، اکبر هاشمـی رفسنجانی، سید عبدالکریم اردبیلی و محمدجواد باهنر به منظور ایجاد تشکلی انقلابی فعالیت مـی‌کرد[۱۴۴] . این تشکل با نام حزب جمـهوری اسلامـی درون ۲۹ بهمن ۱۳۵۷ رسماٌ اعلام موجودیت کرد اما پایـه‌های تأسیس آن بـه جلساتی درون مشـهد درون تابستان ۱۳۵۶ بر مـی‌گردد کـه در آن برخی از مبارزان از جمله مؤسسین بعدی حزب جمـهوری اسلامـی درون صدد تشکیل مجمع و سازمان متشکلی به منظور فعالیت بر ضد حکومت پهلوی و توسعه اندیشـه‌ی اسلامـی بودند[۱۴۵] . بر این مبنا حزب درون دوره فعالیت غیررسمـی خود درون ماههای منتهی بـه پیروزی انقلاب نقش مؤثری درون برگزاری اجتماعات و سخنرانیـها بر عهده داشت کـه فعالیت آیت‌الله خامنـه‌ای درون این زمـینـه قابل ملاحظه بود[۱۴۶] .

از دلایل تأسیس حزب جمـهوری اسلامـی مـی‌توان بـه پر خلاء ناشی از فقدان تشکیلات منظم و روزآمد به منظور صیـانت و حمایت از نظام نوپای جمـهوری اسلامـی، کمک بـه تداوم انقلاب و حفظ یکپارچگی و حضور مردم درون صحنـه، پی‌ریزی بنیـانـهای اساسی نظام جمـهوری اسلامـی، صیـانت از محوریت نقش‌آفرینی امام خمـینی درون دوران بعد از انقلاب، تعمـیق اندیشـه‌ی اصیل اسلامـی درون اذهان مردم، هدایت لحظه بـه لحظه‌ی سیـاسی مردم، کمک به منظور تأمـین نیروی انسانی دستگاه‌های اجرایی به منظور تحقق اه انقلاب اسلامـی، موضع‌گیری صریح و صادقانـه درون برابر ترفندها و فریبهای دشمنان داخلی و خارجی اشاره کرد[۱۴۷] . وی از تهیـه‌کنندگان مرامنامـه‌ی حزب بود. درون تقسیم‌بندی وظایف اعضا نیز وظیفه‌ی تبلیغات حزب را برعهده گرفت[۱۴۸] . ایشان عضو مؤسس و عضو شورای مرکزی حزب بود و در مجموع درون دوره‌ی تأسیس حزب بیشتر نقش تبیینی ایفا کرد و مواضع حزب را بـه صورت گفتارها و جزوه‌هایی ارائه نمود. او درون تأسیس شعبه‌ی حزب درون مشـهد نقش داشت و دفتر آن شعبه را درون ۲۶ اسفند ۱۳۵۷ افتتاح کرد.

 دبیر کلی حزب جمـهوری اسلامـی
پس از آیت‌الله بهشتی و دکتر باهنر ـ اولین و دومـین دبیرکل حزب ـ آیت‌الله خامنـه‌ای درون شـهریور ۱۳۶۰ از سوی شورای مرکزی حزب بـه عنوان سومـین دبیرکل حزب انتخاب شد[۱۴۹] . درون سالهای بعد از پیروزی انقلاب که تا زمان تثبیت نظام جمـهوری اسلامـی درون دهه‌ی ۱۳۶۰، حزب جمـهوری اسلامـی بـه مثابه رکن مـهمـی از حاکمـیت خارج از ساختار سیـاسی رسمـی فعالیت مـی‌کرد و مقوم پایـه‌های نظام جمـهوری اسلامـی بود[۱۵۰] .

ایشان حزب جمـهوری اسلامـی را نـهادی ضروری جهت حفاظت از کلیت نظام نوپای جمـهوری اسلامـی مـی‌دانستند. نخستین کنگره‌ی حزب درون اردیبهشت ۱۳۶۲ برگزار و آیت‌الله خامنـه‌ای به منظور دومـین بار بـه دبیرکلی حزب و عضویت شورای مرکزی[۱۵۱] و شورای داوری حزب[۱۵۲] انتخاب شد. وی درون طول دوران ریـاست جمـهوری درون جلسه‌های حزب جمـهوری اسلامـی درون تهران و شـهرستانـها شرکت مـی‌کرد و ضمن تبیین مأموریتها و اه حزب، بـه پرسشـهای دفاتر، شعب و اعضای حزب پاسخ مـی‌داد[۱۵۳] .

ایشان هم‌زمان با دوره‌ی دوم ریـاست جمـهوری نیز دبیرکلی حزب جمـهوری اسلامـی را بر عهده داشت. درون این دوره فعالیتهای حزب بـه دلایل مختلف، از جمله: رفع بحرانـهای سالهای اولیـه‌ی انقلاب، تأسیس نـهادها و سازمانـهای مورد نیـاز جمـهوری اسلامـی کـه حزب درون تأسیس، تقویت و رشد آنـها نقش مؤثری داشت، اشتغال شخصیت‌های محوری حزب از جمله آیت‌الله خامنـه‌ای و هاشمـی‌ رفسنجانی درون مشاغل مـهم نظام درون کنار فقدان برخی از بنیـانگذاران مؤثر آن، نارضایتی امام خمـینی از تبدیل حزب از عامل وحدت‌بخش بـه عامل تفرقه و تشدید جناح‌بندیـها درون درون حزب، کاهش یـافت و دیگر کارایی سالهای اولیـه‌ی خود را نداشت[۱۵۴] . لذا آیت‌الله خامنـه‌ای و هاشمـی رفسنجانی درون اوایل خرداد ۱۳۶۶ با نگارش نامـه‌ای بـه امام خمـینی و ذکر دلایل یـادشده، بـه ویژه پیدایش و تشدید جناح‌بندی درون درون حزب و خطر آن به منظور وحدت و انسجام جامعه، خواستار تعطیلی فعالیتهای آن شدند[۱۵۵] . امام ‌خمـینی نیز درون ۱۱ خرداد ۱۳۶۶ با این درخواست موافقت کرد و متعاقب آن فعالیتهای حزب تعطیل شد[۱۵۶] .

 امامت جمعه‌ی تهران
امام خمـینی درون ۲۴ دی ۱۳۵۸ آیت‌الله خامنـه‌ای را با اشاره بـه حسن سابقه و شایستگی درون علم و عمل بـه امامت جمعه تهران منصوب د[۱۵۷] . ایشان نخستین نماز جمعه را درون ۲۸ دی ۱۳۵۸ امامت د[۱۵۸] . از این تاریخ که تا واقعه‌ی ۶ تیر۱۳۶۰ کـه در مسجد ابوذر تهران بـه ایشان سوء قصد و بر اثر آن بـه شدت مجروح گردیدند، بـه جز مقطع ۲۱ بهمن که تا ۶ اسفند ۱۳۵۹ کـه در جریـان سفری تبلیغی درون هندوستان بـه سر مـیبرد، نماز جمعه‌ی تهران را اقامـه د[۱۵۹] . بعد از آن نیز همواره این سمت را بر عهده داشت.

اقدام مـهم و ابتکاری وی درون مورد نماز جمعه، پیشنـهاد برگزاری سمـینارهای ائمـه‌ی جمعه بـه منظور انسجام شبکه‌ی ا جمعه درون داخل کشور و جهان اسلام بود کـه پس از موافقت امام خمـینی، نخستین سمـینار درون مدرسه‌ی فیضیـه‌ی قم برگزار شد و پس از آن سمـینارهای متعددی نیز برگزار شد[۱۶۰] . وی درون خطبه‌های نماز جمعه بـه عنوان یک تریبون اثرگذار، مـهم‌ترین و قاطع‌ترین مواضع اصولی و راهبردی نظام جمـهوری اسلامـی را ارائه کرده و همچنین، بـه تعمـیق اندیشـه دینی و بینش و بصیرت سیـاسی جامعه پرداخته است. اهتمام بـه خطبه‌های عربی نیز کـه مخاطب آن مسلمانان جهان اسلام بود، از ویژگی‌های خطبه‌های ایشان بوده است.

 نمایندگی درون مجلس شورای اسلامـی
آیت‌الله خامنـه‌ای بعد از نامزدی به منظور انتخابات نخستین دوره قانون‌گذاری مجلس شورای اسلامـی درون اسفند ۱۳۵۸، از سوی ائتلاف بزرگ نیروهای خط امام شامل جامعه‌ی روحانیت مبارز تهران، حزب جمـهوری اسلامـی و چندین سازمان و گروه اسلامـی دیگر درون انتخابات مجلس شورای اسلامـی حمایت شد[۱۶۱] و از حوزه‌ی انتخابیـه‌ی تهران وارد مجلس شد. درون مجلس، عضو و رئیس کمـیسیون امور دفاعی بود.

در مدت ریـاست ایشان طرحها، لوایح و موضوعات متعددی درون آن کمـیسیون بررسی شد کـه از مـهم‌ترین آنـها مـی‌توان تأمـین نیـازمندیـهای استخدامـی سپاه پاسداران، ادغام سازمان بسیج مستضعفین درون سپاه پاسداران، مسئله‌ی کردستان، مسائل مرزی، مسئله‌ی بلوچستان و سازمان‌دهی نوین ارتش را نام برد[۱۶۲] . از موضع‌گیریـهای مـهم وی درون طول نمایندگی مـی‌توان بـه صحبت‌های مـهم و مستند او درون موافقت با طرح عدم کفایت سیـاسی بنی‌صدر به منظور ریـاست جمـهوری اشاره کرد[۱۶۳] . با آغاز جنگ ایران و عراق درون ۳۱ شـهریور ۱۳۵۹ و به سبب حضور درون جبهه‌های جنگ، درون جلسات مجلس شورای اسلامـی کمتر حضور یـافت و پس از جراحت شدید درون ۶ تیر ۱۳۶۰ درون موارد معدود درون آن حاضر شد. با انتخاب بـه مقام ریـاست جمـهوری درون مـهر ۱۳۶۰ قوه‌ی مقننـه را ترک گفت.

 حضور درون دفاع مقدس
آیت‌الله خامنـه‌ای از نخستین ساعات آغاز جنگ ایران و عراق، درون تدبیر مسائل جنگ بصورت فعالانـه بـه ایفای نقش پرداخت.


ساعاتی بعد از شروع حمله بـه خاک کشورمان اولین اطلاعیـه درون مورد تجاوز ارتش بعث عراق بـه ایران را تهیـه و از رادیو بـه اطلاع مردم رساند[۱۶۴] . درون دومـین روز شروع جنگ درون جلسه‌ای کـه در ستاد مشترک ارتش به منظور بررسی چگونگی برخورد با تجاوز نظامـی عراق تشکیل شد، حضور یـافت. و آنگاه کـه قرار شد یک نفر از آنـها به منظور بررسی مسئله بـه جبهه‌های جنگ برود، نخستینی کـه این پیشنـهاد را پذیرفت آیت‌الله خامنـه‌ای بود[۱۶۵] . درون ۵ مـهر ۱۳۵۹ بعد از اجازه امام خمـینی دروت یک نظامـی، درون جبهه‌های جنگ حضور یـافت[۱۶۶] که تا گزارشی از وضعیت جبهه‌ها و امکانات نیروهای ایرانی منطقه‌ی مورد تجاوز نیروهای عراقی تهیـه نموده و به سازمان‌دهی نیروها به منظور مقابله با دشمن کمک کند[۱۶۷] . بر این اساس عازم جبهه جنوب شد و تا اواسط بهار سال ۱۳۶۰ درون آن جبهه‌ استقرار داشت. بعد از آن درون جبهه غرب حاضر شد. ولی حضور جز به منظور اقامـه نماز جمعه تهران، دیدار و گزارش بـه امام یـا جلسات ضروری و سفرها و سخنرانی‌های لازم، مستمر بود[۱۶۸] .

وی درون چندین عملیـات نظامـی و یـا طراحی آن شرکت کرد. پشتیبانی و تأمـین نیـازهای تسلیحاتی و تدارکاتی نیروهای بسیجی و سپاهی از دیگر فعالیتهای ایشان درون صحنـه‌ی نبرد بود. بیشتر وقت وی درون جبهه‌ها صرف هدایت، پشتیبانی و طراحی عملیـات ستاد جنگهای نامنظم ــ کـه توسط مصطفی چمران تشکیل شده بود ــ مـی‌شد[۱۶۹] . از اقدامات ویژه‌ی این ستاد کـه آیت‌الله خامنـه‌ای مستقیماً درون آن نقش داشت، تشکیل گروههای نظامـی مخصوص شکار تانک بود. درون پشتیبانی از جبهه‌های خرمشـهر، آبادان و سوسنگرد نقش مؤثری داشت و در تقویت نیروهای نظامـی مردمـی مثل سپاه پاسداران انقلاب اسلامـی و بسیج و تهیـه‌ی نیـازمندیـهای فنی و تجهیزاتی آنـها نقش بسیـاری ایفا نمود[۱۷۰] . از دیگر تلاش‌های ایشان ایجاد هماهنگی بین سپاه و ارتش درون جبهه‌ها و عملیـات نظامـی بود[۱۷۱] .

 نمایندگی امام درون شورای عالی دفاع
به فرمان امام خمـینی درون ۲۰ مـهر ۱۳۵۹ شورای عالی دفاع عهده‌دار کلیـه‌ی امور جنگ شد[۱۷۲] و آیت‌الله خامنـه‌ای کـه براساس حکم امام درون ۲۰ اردیبهشت ۱۳۵۹ نماینده‌ی ایشان درون این شورا[۱۷۳] و نیز سخنگوی آن بود[۱۷۴] . درون این مدت مشاور امام خمـینی درون امور و مسائل جنگ نیز بود[۱۷۵] . وی معمولاً درون پایـان جلسه‌های شورای عالی دفاع درباره‌ی مباحث و تصمـیمات شورا مصاحبه‌ی مطبوعاتی انجام مـی‌داد و تصمـیمات شورا را بـه اطلاع مردم مـی‌رسانید[۱۷۶] .

 عملیـات شکست حصر آبادان
در عملیـات شکستن حصر آبادان[۱۷۷] حضور مستقیم داشت و در مورد خرمشـهر نیز اعتقاد داشت کـه با اتخاذ تدابیر نظامـی درست مـی‌توان از سقوط آن جلوگیری کرد. حتی درون این زمـینـه نامـه‌ای بـه ابوالحسن بنی‌صدر، رئیس جمـهور و فرمانده کل قوای وقت نوشت و هشدار داد کـه در صورت استقرار دو تیپ زرهی درون اطراف سوسنگرد، مـی‌توان از سقوط شـهر جلوگیری بـه عمل آورد. اما، بنی‌صدر بـه آن هشدار توجهی نکرد[۱۷۸] .

اندکی بعد از آغاز جنگ گروهی از شخصیتها و سازمانـهای بین‌المللی و نیز برخی از کشورها به منظور ایجاد صلح بین دو کشور، بـه فعالیت‌هایی دست زدند. آیت‌الله خامنـه‌ای درون این مورد اعتقاد داشت که تا زمانی کـه عراق شروط اصلی ایران شامل عقب‌نشینی بـه مرزهای بین‌المللی، پرداخت خسارت و تنبیـه متجاوز را نپذیرد، صلحی پدید نخواهد آمد و اگر عراق این شروط را نپذیرد آن را بـه زور از سرزمـینـهای خود بیرون مـی‌کنیم. همچنین معتقد بود کـه صلح تحمـیلی بدتر از جنگ است[۱۷۹] . با وجود این تردد هیئتهای صلح را از این نظر کـه باعث روشن شدن ابعاد جنایـات صدام حسین و نیروهای او علیـه مردم ایران شد و به اثبات مظلومـیت ایران و تجاوزگری صدام کمک مـی‌کرد، مفید مـی‌دانست[۱۸۰] .

 جنگ، مـهمترین موضوع دوران ریـاست جمـهوری
در دو دوره‌ی ریـاست جمـهوری آیت‌الله خامنـه‌ای، جنگ درون رأس امور و مـهم‌ترین موضوع کشور بود. از ۱۳۶۰ که تا ۱۳۶۴ تحولاتی درون صحنـه‌ی جنگ پیش‌ آمد و در مجموع موازنـه درون جبهه‌های جنگ بـه سود ایران تغییر یـافت. نیروهای عراقی از بیشتر سرزمـین‌های اشغال‌شده بیرون رانده شدند و با وحدت‌نظر مسئولان ارشد کشور ازجمله آیت‌الله خامنـه‌ای بـه عنوان رئیس شورای عالی دفاع سلسله عملیـات‌های نظامـی، طراحی و اجرا شد. هم‌زمان با آن تحولات، حضور دیپلماتیک ایران درون عرصه‌ی بین‌المللی نیز بیشتر و فعال‌تر شد.

ایشان طی هفت سال از مجموع هشت سال دوران ریـاست جمـهوری خود کـه مقارن با جنگ بود، بخش زیـادی از مذاکرات خارجی خود را بـه مذاکره با هیئتهای حسن‌نیت صلح کـه از سوی سازمانـهای بین‌المللی، اسلامـی و منطقه‌ای و یـا با شخصیتهای مـهم بین‌المللی و منطقه‌ای کـه مأموریت مـیانجی‌گری داشتند، اختصاص دادند. درون دوره ریـاست جمـهوری بـه دلیل مخالفت امام با حضور درون جبهه‌های جنگ، بـه برخی حضورها و بازدیدهای محدود اکتفا د اما درون مقطع پایـانی جنگ و پس از قبول قطعنامـه وضعیت وخیم جبهه‌ها ایشان را ناگزیر کرد بعد ازب موافقت امام خمـینی به منظور ایجاد تحولی عظیم بـه جبهه‌ها رهسپار شود.

همچنین کـه آیت‌الله خامنـه‌ای درون دوره ریـاست جمـهوری رئیس شورای عالی پشتیبانی جنگ بود. این شورا بـه دلیل شرایط خاص جنگ درون سال ۱۳۶۵ و به منظور به‌کارگیری هرچه بهتر امکانات کشور درون خدمت جنگ و انجام اقدامات مؤثر درون بسیج نیروها و امکانات به منظور رفع نیـازمندیـهای جبهه‌های جنگ تشکیل شد[۱۸۱] . امام خمـینی درون پاسخ بـه استعلام ایشان درون ۱۹ بهمن ۱۳۶۶ مصوبات آن شورا را که تا پایـان جنگ لازم‌الاجرا اعلام کرد[۱۸۲] .

در تابستان ۱۳۶۷ و در آخرین سال ریـاست جمـهوری آیت‌الله خامنـه‌ای، و با پذیرش قطعنامـه ۵۹۸ توسط ایران جنگ عراق با ایران بـه پایـان رسید. پذیرش قطعنامـه ۵۹۸ درون جلسه‌ای بـه ریـاست آیت‌الله خامنـه‌ای و با حضور مسؤولان عالی‌رتبه نظام درون ۲۶ تیر ۱۳۶۷ بـه تصویب رسید و امام خمـینی نیز بر آن صحه گذاشت[۱۸۳] .

امام خمـینی درون پیـامـی بـه مردم ایران قبول قطعنامـه را مسئله‌ای بسیـار تلخ و ناگوار و صرفاً بـه دلیل مصلحت انقلاب و نظام جمـهوری اسلامـی ایران اعلام کرد: «قبول این مسئله به منظور من از زهر کشنده‌تر است؛ ولی راضی بـه رضای خدایم و برای رضایت او این جرعه را نوشیدم... درون قبول این قطعنامـه فقط مسئولین کشور ایران بـه اتکای خود تصمـیم گرفته‌اند. وی و کشوری درون این امر مداخله نداشته است» [۱۸۴] . بـه دنبال این تصمـیم آیت‌الله خامنـه‌ای بـه عنوان رئیس‌جمـهور درون نامـه‌ای درون تاریخ ۲۷ تیر ۱۳۶۷ بـه دبیرکل وقت سازمان ملل متحد، خاویر پرز دکوئیـار، پذیرش قطعنامـه‌ی ۵۹۸ سازمان ملل از سوی ایران را اعلام کرد[۱۸۵] .

۲.۲.۳. فعالیتهای ارشادی و تبیینی
بخش مـهمـی از فعالیتهای سیـاسی و مذهبی آیت‌الله خامنـه‌ای از پیروزی انقلاب اسلامـی که تا انتخاب بـه ریـاست جمـهوری، فعالیتهای ارشادی بـه منظور نـهادینـه و تثبیت نظام جمـهوری اسلامـی بود.

 توصیـه امام بـه دانشجویـان به منظور رجوع بـه آیت‌الله خامنـه‌ای
به دنبال شـهادت آیت‌الله مرتضی مطهری و خلائی کـه از فقدان وی درون مـیان دانشجویـان و دانشگاهیـان پدید آمده بود، امام خمـینی درون ۲۳ خرداد ۱۳۵۸ طی سخنانی درون جمع دانشجویـان، آیت‌الله خامنـه‌ای را فردی فهیم و سخنور نامـیده و مرجع رسیدگی بـه مسائل فکری و عقیدتی دانشجویـان و مقابله با تبلیغات احزاب و گروههای مخالف نظام جمـهوری اسلامـی، به‌ویژه مارکسیستها درون محیط دانشگاهی تعیین کرد[۱۸۶] .

وی از این تاریخ که تا شروع جنگ ایران و عراق درون ۳۱ شـهریور ۱۳۵۹ روزهای دوشنبه درون مسجد دانشگاه تهران درون جمع دانشجویـان حضور مـی‌یـافت و ضمن اقامـه جماعت نماز ظهر و عصر و ایراد سخنرانی درون موضوعات مـهم روز، بـه پرسشـهای فکری و سیـاسی آنـها پاسخ مـی‌داد. این جلسات بعدها درون مساجد مـهم تهران ادامـه پیدا کرد. حادثه سوء‌قصد بـه ایشان درون مسجد اباذر درون خلال یکی از از همـین جلسات رخ داد[۱۸۷] .

 جلوگیری از انحلال مجلس خبرگان قانون اساسی
اقدام دیگر او مقابله با تلاشـهایی بود کـه از سوی برخی از اعضای دولت موقت به منظور انحلال مجلس خبرگان قانون اساسی درون حال شکل‌گیری بود. بدین نحو کـه نامـهای بـه امضای پانزده نفر از وزیران و اعضای دولت موقت تهیـه شده بود و در نظر داشتند قبل از اطلاع امام خمـینی و اظهار نظر ایشان، انحلال مجلس مزبور را بـه مردم اطلاع دهند و اگر امام خمـینی مخالفتی کرد بـه صورت دسته‌جمعی استعفا کنند[۱۸۸] .

آیت‌الله خامنـه‌ای کـه از سوی شورای انقلاب درون جلسه‌ی هیأت وزیران شرکت مـی‌کرد، بعد از طرح نامـه‌ی مذکور درون جلسه بـه شدت با آن مخالفت نمود و بر ضرورت اطلاع امام خمـینی پیش از انتشار آن تأکید ورزید. امام خمـینی نیز، بعد از آگاهی از موضوع، با درخواست آنان مخالفت نمود و بر ادامـه‌ی کار قانونی مجلس خبرگان قانون اساسی تأکید کرد[۱۸۹] .

 سفر تبلیغی بـه هند
در دومـین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامـی کـه مقارن با آغاز قرن پانزدهم هجری قمری نیز بود بنا بـه تصمـیم شورای عالی تبلیغات اسلامـی، هیئتهای گوناگونی از طرف نظام جمـهوری اسلامـی بـه کشورهای مختلف جهان عزیمت د که تا مواضع و دیدگاههای جمـهوری اسلامـی ایران و ویژگی‌های انقلاب اسلامـی را به منظور ملتها، بـه ویژه ملتهای مسلمان تشریح و تبیین کنند. آیت‌الله خامنـه‌ای سرپرستی هیئت اعزامـی بـه هندوستان را بر عهده گرفت.

ایشان بـه مدت دو هفته درون اواخر بهمن و اوایل اسفند ۱۳۵۹ بـه شـهرهایی چون دهلی‌نو، حیدرآباد، بنگلور[۱۹۰] و منطقه‌ی کشمـیر[۱۹۱] سفر کرد و در سخنرانیـها، ‌دیدارها و گفت‌وگوها و مصاحبه‌های مطبوعاتی به‌ویژه با اصحاب مطبوعات محلی، دانشجویـان و استادان دانشگاهها، تشکلها و شخصیتهای اسلامـی و شیعیـان هند چهره‌ی واقعی انقلاب اسلامـی ایران و نظام جمـهوری اسلامـی و مسائل مـهم آن، بـه ویژه جنگ با عراق را تشریح و بیـان کرد[۱۹۲] . همچنین، با خانم گاندی نخست‌وزیر هند ـ کـه از شخصیت‌های معتبر و موجه بین‌المللی بود ـ دیدار و گفتگو کرد[۱۹۳] .

 مقابله با لیبرال‌ها و بنی‌صدر
یکی از مسائل مـهم جامعه‌ی ایران درون سالهای اولیـه بعد از پیروزی انقلاب اسلامـی وجود و فعالیت دو جناح تأثیرگذار موسوم بـه نیروهای خط امام و لیبرالها درون ساختار سیـاسی رسمـی کشور بود. بیشتر یـاران، نزدیکان و مشاوران امام خمـینی از جمله آیت‌الله خامنـه‌ای درون جناح نیروهای خط امام قرار داشتند. چهره‌ی شاخص جناح لیبرال کـه از لحاظ فکری و بینش سیـاسی تعارض‌های زیـادی با نیروهای خط امام داشت، ابوالحسن بنی‌صدر بود.

آیت‌الله خامنـه‌ای، بنی‌صدر را نماینده‌ی جریـانی مـی‌دانست کـه عامل تفرقه و درگیری درون سطح مسئولان ارشد کشور و در نتیجه سبب تفرقه و تشتت درون جامعه بود[۱۹۴] . اما با وجود اختلاف ‌نظر اساسی با بنی‌صدر و جریـان همفکر و حامـی او، بـه منظور حفظ وحدت درون جامعه و تأکید امام خمـینی بر آن، مخالفت خود را درون محافل عمومـی ابراز نمـی‌کرد. درون برخی موارد نیز داوری نزد امام خمـینی مـی‌برد. بعد از انحراف واضح بنی‌صدر از ماهیت انقلاب اسلامـی و قانون اساسی و پس از طرح عدم کفایت سیـاسی وی به منظور ریـاست جمـهوری درون مجلس شورای اسلامـی درون ۳۰ خرداد ۱۳۶۰، آیت‌الله خامنـه‌ای درون موافقت با طرح نطق مشروح و مؤثری را ایراد کرد[۱۹۵] .

آیت‌الله خامنـه‌ای از ۱۳۵۸ که تا اول تیر ۱۳۶۰ درون موارد گوناگون علیـه جناح لیبرال‌ و ملی‌گرا موضع مخالف گرفت. وی با حفظ دفتر مستشاری نظامـی امریکا درون ایران و تغییر نام آن از سوی دولت موقت مخالفت کرد[۱۹۶] . درون مورد انتخاب وزیران، معاونان وزراء و مسئله‌ی پاکسازی درون ادارات و سازمانـهای دولتی نیز با انتخاب افرادی کـه در خط انقلاب نبودند و طرف‌دار خط سازش با امریکا و یـا رابطه داشتن با کشورهای مرتجع عرب و مواردی از این دست بودند، مخالفت مـی‌کرد[۱۹۷] .

۳.۲.۳. ترور نافرجام توسط منافقین
آیت‌الله خامنـه‌ای درون ۶ تیر ۱۳۶۰ و در حال سخنرانی بعد از نماز ظهر درون مسجد ابوذر، واقع درون یکی از مناطق جنوب تهران، درون اثر انفجار بمبی کـه در ضبط صوت کار گذاشته شده بود بـه شدت زخمـی شد[۱۹۸] . امام خمـینی، درون پیـامـی خطاب بـه ایشان توطئه‌ی سوء‌قصد بـه جان وی را محکوم کرد و از ایشان تجلیل نمود[۱۹۹] . بر اثر این سوء قصد، ایشان از ناحیـه‌ی ، کتف و دست راست آسیب جدی دید. گزارشـهای غیررسمـی مسبب این حادثه را سازمان مجاهدین خلق ایران دانسته‌اند[۲۰۰] . آیت‌الله خامنـه‌ای اولین فردی بود کـه در حوادث و جریـانات بعد از عزل بنی‌صدر از فرماندهی کل قوا و ریـاست جمـهوری ترور شد. درون ۱۸ مرداد ۱۳۶۰ از بیمارستان مرخص شد و مجدداً ‌به صحنـه‌ی اجتماع و سیـاست بازگشت و از ۲۶ مرداد ۱۳۶۰ درون جلسات مجلس شورای اسلامـی حاضر شد[۲۰۱] .

۳.۳. دوران ریـاست جمـهوری
 دور اول - انتخاب بـه عنوان ریـاست جمـهوری با ۹۵ درصد آرا


پس از شـهادت محمدعلی رجایی ـ دومـین رئیس جمـهور اسلامـی ایران ـ شورای مرکزی حزب جمـهوری اسلامـی و نیز جامعه مدرسین حوزه علمـیه قم بـه اتفاق آرا و علیرغم مخالفت ایشان، وی را بـه عنوان نامزد ریـاست ‌جمـهوری انتخاب د و امام خمـینی کـه سابقاً با تصدی روحانیون به منظور ریـاست جمـهوری موافق نبودند با نامزدی ایشان موافقت د[۲۰۲] .

پس از نامزدی و اعلام صلاحیت توسط شورای نگهبان، گروه‌ها و شخصیت‌های مختلف از ریـاست جمـهوری ایشان حمایت د. از مـهم‌ترین حامـیان آیت‌الله خامنـه‌ای ائتلاف گروههای خط امام بود[۲۰۳] . انتخابات درون ۱۰ مـهر ۱۳۶۰ برگزار شد و آیت‌الله خامنـه‌ای باب اکثریت مطلق آراء (۹۵ ممـیز 11 درصد) بـه عنوان رئیس‌جمـهور انتخاب شد[۲۰۴] . درون ۱۷ مـهر ۱۳۶۰ امام خمـینی حکم ریـاست ‌جمـهوری ایشان را تنفیذ کرد[۲۰۵] و در ۲۱ مـهر بـه عنوان سومـین رئیس‌جمـهور اسلامـی ایران درون مجلس شورای اسلامـی سوگند یـاد کرد[۲۰۶] .

در ۲۷ مـهر ۱۳۶۰ علی‌اکبر ولایتی را کـه عضو شورای مرکزی حزب جمـهوری اسلامـی و از نیروهای خط امام بود، بـه عنوان نخست‌وزیر بـه مجلس شورای اسلامـی معرفی کرد[۲۰۷] ، ولی وی درون رأی‌گیری روز ۳۰ مـهر ۱۳۶۰ نتوانست آرای اکثریت نمایندگان راب نماید[۲۰۸] . درون ۴ آبان ۱۳۶۰ مـیرحسین را کـه عضو شورای مرکزی حزب جمـهوری اسلامـی، سردبیر روزنامـه‌ی جمـهوری اسلامـی و وزیر امور خارجه‌ی دولتهای رجایی، باهنر و مـهدوی کنی[۲۰۹] بود بـه عنوان نخست‌وزیر بـه مجلس معرفی کرد[۲۱۰] . او توانست درون ۶ آبان ۱۳۶۰ آراء موافق اکثریت نمایندگان مجلس راب کند[۲۱۱] .

آیت‌الله خامنـه‌ای ریـاست ‌جمـهوری خود را درون حالی آغاز کرد کـه نـهاد ریـاست‌ جمـهوری از ساختار مناسبی برخوردار نبود. گروههای مشاور و کارگروهها به منظور کمک بـه رئیس‌جمـهور درون انجام وظایف قانونی نیز هنوز تشکیل نشده بود و این امر مشکلات فراوانی را به منظور عملکرد رئیس‌جمـهور پدید مـی‌آورد. بـه تدریج، دفتر ریـاست‌ جمـهوری با چندین مشاور و کارگروه شکل گرفت[۲۱۲] . آیت‌الله خامنـه‌ای درون ابتدا بخشی از تلاشـهای خود را معطوف ساختارسازی به منظور دفتر رئیس‌ جمـهور و نـهاد ریـاست ‌جمـهوری کرد. بعدها درون پی ابهام درون شرح وظایف رئیس جمـهور کـه کاستی آن به‌ویژه درون تعامل با نخست‌وزیر درون طول دوره اول آشکار شده بود، قانون اختیـارات رئیس جمـهور تهیـه و تدوین شد و در تاریخ ۱۶ اردیبهشت ۱۳۶۵ بـه تصویب مجلس شورای اسلامـی رسید[۲۱۳] .

سرفصل برنامـه‌های آیت‌الله خامنـه‌ای درون دوره‌ی چهارساله‌ی اول ریـاست جمـهوری عبارت از: اهتمام بـه امور مربوط بـه جنگ تحمـیلی، نیل بـه سیـاست‌های اقتصادی بـه سوی حمایت از مستضعفان و دورافتادگان از مرکز، طاغوت‌زدایی از همـه‌ی شئون زندگی اداری، اجتماعی و سیـاسی مردم ایران، کشف و به کارگیری استعدادهای انسانی درون همـه‌ی عرصه‌ها از تکنیک که تا هنر، تأمـین امنیت اجتماعی، اداری و قضایی به منظور ارائه‌ی خدمت مؤثر بـه مردم، تأمـین امنیت و آزادی همـه‌ی افراد وفادار بـه نظام جمـهوری اسلامـی با هر اندیشـه و تفکر[۲۱۴] . درون دوره‌ی چهارساله‌ی دوم نیز ضمن ادامـه‌ی برنامـه‌های دوره‌ی اول کـه در رأس آنـها جنگ تحمـیلی قرار داشت، تدوین لایحه‌ی اختیـارات ریـاست جمـهوری، کاهش تصدی‌گری دولت و واگذاری امور بـه مردم، بـه کار گماردن مسئولین لایق، انقلابی و کارآمد درون دولت، رفع فقر مزمن و طولانی‌مدت حاکم بر جامعه و زندگی مردم، واگذاری زمـینـهای کشاورزی بـه مردم، واگذاری صنایع دولتی بـه بخش تعاونی، سهیم‌شدن کارگران درون کارخانـه‌ها، گسترش و توسعه‌ی صادرات غیرنفتی و کاهش اتکای کشور بـه درآمد نفت، مشارکت مردم درون امور اقتصادی و فرهنگی کشور با نظارت دولت، سوق سیـاست فرهنگی کشور بـه سوی استقلال فرهنگی از اهم برنامـه‌های آیت‌الله خامنـه‌ای بود[۲۱۵] .
در عرصه‌ی سیـاست و روابط خارجی برنامـه‌ی ایشان شامل اتخاذ سیـاست مستقل و متوازن درون قبال هر یک از کشورهای جهان و تصمـیم‌گیری برمبنای مصالح نظام و کشور همراه با قاطعیت و صراحت، عدم وابستگی بـه شرق و غرب[۲۱۶] ، اهمـیت بـه وحدت مـیان مسلمانان جهان، اهتمام جدی درون بازپس گرفتن حقوق مسلمانان جهان از قدرتهای جهانی و مبارزه‌ی مستمر با هرگونـه اقدام و حرکتی درون جهت سلطه‌ی ابرقدرتها درون منطقه، اهتمام جدی بـه مسئله‌ی قدس و دیگر سرزمـینـهای غصب‌شده‌ی فلسطین و آمادگی به منظور مبارزه‌ی همـه‌جانبه با دشمن صهیونیست، بازگشت بـه فرهنگ غنی و اصیل اسلامـی درون عرصه‌ی بین‌المللی بـه عنوان سد راه دشمنان و غارتگران، افزایش فعالیت و حضور مؤثر درون صحنـه‌های بین‌المللی بود[۲۱۷] .

 دوره‌ی دوم ریـاست‌ جمـهوری
باتوجه بـه تجربه مشکلات و اختلاف‌نظرها با نخست‌وزیر و برخی اعضای هیئت دولت درون چهار ساله اول ریـاست جمـهوری مایل نبود به منظور دومـین بار درون انتخابات ریـاست جمـهوری شرکت کند اما بعد از آنکه امام خمـینی آن را تکلیف شرعی ایشان دانستند، تصمـیم گرفت کـه در انتخابات چهارمـین دوره ریـاست جمـهوری نامزد شود و از امام خواست کـه در انتخاب نخست‌وزیر مختار باشد و امام هم پذیرفت[۲۱۸] .
پس از انتخاب مجدد بـه عنوان رئیس‌جمـهور، و در آستانـه‌ی انتخاب نخست‌وزیر آنگاه کـه معلوم شد آیت‌الله خامنـه‌ای بـه سبب عدم رضایت از وضعیت اداره کشور توسط نخست‌وزیر درصدد معرفی فرد دیگری به منظور نخست‌وزیری هست برخی نظامـی‌ها نزد امام ابراز د کـه پیشرفت درون جبهه‌های جنگ منوط بـه نخست‌وزیری دوباره مـهندس است. امام خمـینی بـه جهت مصلحت جنگ این نظر را پذیرفتند و به آیت‌الله خامنـه‌ای حکم د کـه مـهندس را بـه عنوان نخست‌وزیر معرفی کند. آیت‌الله خامنـه‌ای درون اطاعت از حکم امام و علیرغم نظر مخالف خود، وی را بـه مجلس معرفی کرد[۲۱۹] . درون دوره‌ی دوم ریـاست‌ جمـهوری آیت‌الله خامنـه‌ای اختلافات رئیس جمـهور و نخست‌وزیر ادامـه یـافت و در مواردی مانند معرفی اعضای کابینـه، تشدید هم شد.

۱.۳.۳. فعالیت‌های سیـاسی و فرهنگی درون دوران ریـاست جمـهوری
 ترمـیم تشکیلات انقلاب فرهنگی
در ۸ شـهریور ۱۳۶۲ آیت‌الله خامنـه‌ای، اولین ترمـیم عمده درون ستاد انقلاب فرهنگی را براساس حکم امام خمـینی عهده‌دار شد. امام این حکم را درون پاسخ بـه استعلام ایشان بـه مناسبت بازگشایی دانشگاهها صادر کرد[۲۲۰] . همچنین، دومـین ترمـیم درون ستاد انقلاب فرهنگی را بر اساس پیـام امام خمـینی درون ۱۹ آذر ۱۳۶۳، صورت داد[۲۲۱] . درون این ترمـیم، ستاد انقلاب فرهنگی بـه شورای عالی انقلاب فرهنگی تغییر نام داد و رئیس‌جمـهور رئیس این شورا شد[۲۲۲] . آیت‌الله خامنـه‌ای این سمت را که تا پایـان دومـین دوره‌ی ریـاست جمـهوری خود درون تیر ۱۳۶۸ عهده‌دار بود و در این سالها درون تدوین سیـاستهای مـهم فرهنگی کشور نقش مؤثری ایفا نمود[۲۲۳] .

 فعال دستگاه سیـاست خارجی
در دوران هشت ساله‌ی ریـاست جمـهوری آیت‌الله خامنـه‌ای دستگاه سیـاست خارجی و دیپلماسی ایران فعالتر شد. یکی از شاخصهای توسعه‌ی سیـاست و روابط خارجی، سفرهای رئیس‌جمـهور بـه کشورهای مختلف به منظور توسعه روابط بود کـه در دوره‌ی اول ریـاست جمـهوری شروع شد و در دوره‌ی دوم توسعه یـافت[۲۲۴] . ایشان درون دوره‌ی اول ریـاست‌ جمـهوری از ۱۵ که تا ۲۰ شـهریور ۱۳۶۳ بـه کشورهای سوریـه، لیبی و الجزایر و در دوره‌ی دوم از ۲۳ دی که تا ۳ بهمن ۱۳۶۴ بـه کشورهای آسیـایی و آفریقایی پاکستان، تانزانیـا، زیمبابوه، آنگولا و موزامبیک سفر نمود. از ۱۱ که تا ۱۵ شـهریور ۱۳۶۵ به منظور شرکت درون هشتمـین اجلاس سران کشورهای غیرمتعهد درون هراره مجدداً بـه زیمبابوه سفر کرد. درون این سفر درون اجلاس سران سخنرانی کرد و با برخی از سران کشورهای غیرمتعهد دیدار و گفت‌وگو نمود[۲۲۵] . از ۲ که تا ۶ اسفند ۱۳۶۷ بـه کشورهای یوگسلاوی و رومانی[۲۲۶] و از ۱۹ که تا ۲۶ اردیبهشت ۱۳۶۸ بـه کشورهای چین و کره ‌شمالی سفر کرد[۲۲۷] .
آیت‌الله خامنـه‌ای درون ۳۱ شـهریور ۱۳۶۶ درون چهل و دومـین اجلاس مجمع عمومـی سازمان ملل متحد شرکت کرد و در سخنرانی خود دیدگاهها و مواضع اصولی جمـهوری اسلامـی ایران را به منظور سران دولتهای جهان تشریح نمود. این اولین حضور رئیس جمـهور اسلامـی ایران درون مجمع عمومـی سازمان ملل متحد بود[۲۲۸] . نکته‌ی حائز اهمـیت درون سفر بـه سازمان ملل، استقبال عظیم ایرانیـان و مسلمانان مقیم نیویورک و اصحاب مطبوعات بین‌المللی از ایشان و فعالیتهای ایشان به منظور تبیین شرایط انقلاب اسلامـی، جنگ تحمـیلی و سیـاستهای استکبار جهانی درون قبال ایران بود. امامت نماز جمعه‌ی مسلمانان نیویورخنرانی درون خطبه‌های آن نیز از نکات جالب و با اهمـیت این سفر بود.
از اقدامات دیگر آیت‌الله خامنـه‌ای درون زمـینـه‌ی سیـاست خارجی مـی‌توان بـه برقراری ارتباط منسجم با گروههای سیـاسی شیعی درون افغانستان، عراق و لبنان و ایجاد تفاهم بین آنـها و تشکیل مجلس اعلای انقلاب اسلامـی عراق اشاره کرد. بـه طوری کـه اختلاف بین آنـها را بـه وحدت و اتحاد بر ضد دشمن مشترک‌شان تبدیل کرد. تشکیل حزب وحدت اسلامـی از احزاب هشت‌گانـه افغانستان کـه به رقابت زیـان‌بار آنـها پایـان داد و نیز تشکیل مجلس اعلای انقلاب اسلامـی عراق از مصداق‌های مـهم این رویکرد است. درون این دوره، بـه دامنـه‌ی حمایت ایران از مبارزان اسلامـی درون لبنان، فلسطین، عراق و افغانستان افزوده شد و پشتیبانی ایران بـه احزاب و گروههای اسلامـی درون آن کشورها جایگاه منطقه‌ای و بین‌المللی قابل ملاحظه‌ای بخشید.

 بازدیدها، دیدار و سفرهای استانی
دیدار با اقشار مختلف مردم، بازدید از مؤسسات و سازمانـهای گوناگون، شرکت درون مراسم افتتاح طرحها، شرکت درون همایشـها و سفرهای استانی از دیگر برنامـه‌ها و اقدامات آیت‌الله خامنـه‌ای درون دوره ریـاست جمـهوری بود. حفظ ارتباط با مردم بـه ویژه خانواده‌های شـهدا از راهبردهای اساسی آیت‌الله خامنـه‌ای درون دوره ریـاست جمـهوری بود. بر این پایـه ملاقات‌های مردمـی ـ درون مناسبت‌های مختلف ـ درون دیدارهای با خانواده‌های شـهدا، خصوصاً سرزدن بـه منازل آنان بـه عنوان یکی از برنامـه‌های ثابت ایشان و ابتکار قابل توجه درون نوع رابطه زمامداران و مردم محسوب مـی‌شود. همچنین، سفرهای آیت‌الله خامنـه‌ای بـه استانـها و مناطق مختلف کشور، با هدف ملاقات با اقشار مختلف مردم، به‌ویژه قشر محروم و آشنایی با مسائل و مشکلات آنـها از نزدیک، رفع اختلافات مقامات محلی، پیگیری مسائل مربوط بـه جنگ و همکاری سپاه و ارتش، دیدار با علما و بزرگان شـهرها و روستاها، بررسی مسائل و مشکلات اقتصادی و مانند آن از جمله ابتکارات، فعالیتهای مستمر و مؤثر ایشان بود.

 نامـه امام خمـینی بـه آیت‌الله خامنـه‌ای
در ۱۶ دی ۱۳۶۶، امام خمـینی درون نامـه‌ای بـه آیت‌الله خامنـه‌ای و ناظر بـه بیـانات ایشان درون خطبه‌های نماز جمعه‌ی تهران درون موضوع حدود اختیـارات حکومت اسلامـی و ولایت فقیـه، حکومت اسلامـی را از احکام اولیـه‌ی اسلام و مقدم بر تمام احکام فرعیـه دانسته و ولایت فقیـه را مطلقه عنوان نمود. آیت‌الله خامنـه‌ای درون پاسخ بـه نامـه‌ی امام، متابعت نظری و عملی خود را از دیدگاه امام اعلام نمود. همچنین درون جلسه‌ای حضوری، مقصود خود از بیـانات درون خطبه‌های نماز جمعه را با امام خمـینی مطرح د. امام خمـینی نیز بلافاصله درون همان روز بـه این نامـه پاسخ داده و ضمن تقدیر از آیت‌الله خامنـه‌ای، درون بخشی از آن نوشتند: «اینجانب از سال‌های قبل از انقلاب با جناب‌عالی ارتباط نزدیک داشته‌ام و همان ارتباط بحمدالله تعالی تاکنون باقی است، جناب‌عالی را یکی از بازوهای توانای جمـهوری اسلامـی مـی‌دانم و شما را چون برادری کـه آشنا بـه مسائل فقهی و متعهد بـه آن هستید و از مبانی فقهی مربوط بـه ولایت مطلقه فقیـه جداً جانبداری مـی‌کنید، مـی‌دانم و در بین دوستان و متعهدان بـه اسلام و مبانی اسلامـی از جمله افراد نادری هستید کـه چون خورشید، روشنی مـی‌دهید» [۲۲۹] .

 اولین رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام
در پی اختلافات مجلس شورای اسلامـی و شورای نگهبان درون تصویب لوایح مختلف، امام خمـینی درون پاسخ بـه نامـه‌ی سران کشور (از جمله آیت‌الله خامنـه‌ای)، درون ۱۷ بهمن ۱۳۶۶ با تشکیل مجمع تشخیص مصلحت موافقت د[۲۳۰] . بر این اساس، آیت‌الله خامنـه‌ای اولین رئیس مجمع تشخیص قرار گرفتند[۲۳۱] . ایشان این سمت را که تا پایـان دوره ریـاست جمـهوری عهده‌دار بود[۲۳۲] .

 محول شدن ماموریت‌های متعدد از سوی امام
آیت‌الله خامنـه‌ای درون دوران هشت‌ساله‌ی ریـاست جمـهوری خود، همچون سالهای بعد از پیروزی انقلاب یکی از نزدیکان، مشاوران و افراد مورد وثوق امام خمـینی بود. بـه همـین دلیل درون موارد متعددی امام خمـینی مأموریتهایی فراتر از وظایف ریـاست جمـهوری بـه ایشان محول نمودند و یـا پیشنـهادهای وی را درون موضوعات مختلف ‌پذیرفتند. درون ۱۵ فروردین ۱۳۶۲ تمشیت امور ارتش و سپاه را بـه آیت‌الله خامنـه‌ای واگذار د[۲۳۳] . درون اول آبان ۱۳۶۲ ایشان را مأمور پیگیری مطالبات ایران از امریکا و سایر کشورها کرد[۲۳۴] . درون اول آذر همـین سال با پیشنـهاد آیت‌الله خامنـه‌ای درون مورد تشکیل اداره‌ی حفاظت اطلاعات ارتش موافقت نمود[۲۳۵] . درون ۹ دی ۱۳۶۲ ایشان را مأمور بررسی مجدد لایحه‌ی تعریزات کرد[۲۳۶] . امام درون ۲۳ بهمن ۱۳۶۷ آیت‌الله خامنـه‌ای را مأمور نمود از اعضای شورای‌عالی قضایی دعوت کند که تا در جلسه‌ی سران سه‌قوه شرکت کرده و طرحهای خود را درون زمـینـه‌ی تقسیم کار به منظور اداره‌ی بهتر آن شورا مطرح نمایند[۲۳۷] . درون نـهایت نیز با طرح مورد بررسی درون جلسه‌ی سران سه‌قوه موافقت نمود[۲۳۸] . درون ۱۹ اسفند ۱۳۶۷ نیز درون نامـه‌ای او را مسئول رسیدگی بـه مشکلات عراقیـهای مقیم ایران کرد[۲۳۹] .

 حضور درون شورای بازنگری قانون اساسی
امام خمـینی درون حکمـی درون ۴ اردیبهشت ۱۳۶۸ خطاب بـه حضرت آیت‌الله خامنـه‌ای هیئتی متشکل از بیست نفر از جمله آیت‌الله خامنـه‌ای را تعیین نمودند که تا به همراه پنج نفر از نمایندگان مجلس شورای اسلامـی بـه انتخاب مجلس شورای اسلامـی، شورای بازنگری قانون اساسی را تشکیل داده و به اصلاح، بازنگری و تکمـیل قانون اساسی درون موضوعات پنج‌گانـه بپردازند[۲۴۰] . بعد از تشکیل شورای مذکور آیت‌الله مشکینی بـه عنوان رئیس و آیت‌الله خامنـه‌ای و اکبر هاشمـی رفسنجانی بـه عنوان نایب رئیس اول و دوم شورا انتخاب شدند[۲۴۱] . شورا درون طول چهل و یک جلسه درون مورد پنج موضوع اصلی: شرایط رهبری، تمرکز درون قوای مجریـه و قضائیـه، تمرکز درون مدیریت صدا و سیما، چگونگی بازنگری احتمالی قانون اساسی درون آینده و تعداد نمایندگان مجلس شورای اسلامـی بحث و بررسی و تصمـیم‌گیری نمود[۲۴۲] . این جلسات که تا پس از رحلت امام خمـینی ادامـه داشت.

۴.۳. دوران رهبری
در ۱۴ خرداد ۱۳۶۸، درون حالی کـه مردم و مسئولان آماده‌ی تشییع و تدفین پیکر پاک امام خمـینی (ره) بودند درون جلسه‌ای با حضور مسؤولان کشوری و لشکری، آیت‌الله‌ خامنـه‌ای، رئیس جمـهور، وصیت‌نامـه‌ی سیـاسی ـ الهی امام خمـینی (ره) را قرائت کرد. مجلس خبرگان رهبری عصر همان روز تشکیل جلسه داد که تا رهبر یـا شورای رهبری جدید به منظور نظام جمـهوری اسلامـی را انتخاب کند. مطابق اصل ۱۰۷ قانون اساسی مصوب سال ۱۳۵۸، انتخاب رهبری بر عهده نمایندگان مجلس خبرگان قرار دارد[۲۴۳] . درون بحث رهبری شورایی یـا فردی، اکثریت اعضای مجلس خبرگان بـه رهبری شورایی رأی نداد و آنگاه کـه بحث از مصداق رهبری به منظور رأی‌گیری بـه مـیان آمد و نام آیت‌الله خامنـه‌ای مطرح شد. برخی از نمایندگان کـه از نظر امام خمـینی مبنی بر صلاحیت آیت‌الله خامنـه‌ای به منظور رهبری نظام بعد از رحلت امام کـه در جلسات متعددی درون حضور سران قوا و نخست‌وزیر و حاج سید احمد خمـینی ابراز کرده بودند اطلاع اجمالی داشتند خواستار توضیح شاهدان آن شدند. دو نفر از شاهدان نقل امام خمـینی کـه خود عضو مجلس خبرگان بودند استناد این نظر بـه امام را تأیید د. همچنین گفته دیگری از امام مبنی بر شایستگی آیت‌الله خامنـه‌ای به منظور رهبری کـه در جریـان سفر اخیر ایشان بـه چین و کره شمالی ابراز کرده‌ بودند نیز درون آن جلسه با واسطه نقل شد. درون پی آن رأی‌گیری بـه عمل آمد و اکثریت قاطع نمایندگان مجلس خبرگان با توجه بـه نظر امام راحل و صلاحیت‌های دینی، علمـی و سیـاسی آیت‌الله خامنـه‌ای، معظم‌له را بـه رهبری نظام جمـهوری اسلامـی انتخاب د. [۲۴۴] آیت‌الله خامنـه‌ای خود بـه این موضوع اشاره کرده، مـی‌گویند که تا زمانی کـه موضوع انتخاب را متعَین ندانستم از پذیرش آن مقام امتناع مـی‌کردم[۲۴۵] . بعد از بازنگری درون قانون اساسی و انجام همـه‌پرسی، مجلس خبرگان رهبری یک بار دیگر براسا قانون اساسی جدید درون مورد رهبری معظم‌له رأی‌گیری کرد و اکثریت قاطع مجدداً معظم‌له را بـه رهبری نظام انتخاب د.

برخی زمـینـه‌های اصلی نظر امام راحل بر رهبری آیت‌الله خامنـه‌ای عبارتند از: مبارزه طولانی‌مدت به منظور تحقق حکومت اسلامـی، اعتقاد راسخ و روشن بـه انقلاب اسلامـی و نظام جمـهوری اسلامـی، بیش از یک دهه فعالیتهای همـه‌جانبه‌ی سیـاسی، اجرایی و فرهنگی به منظور استقرار نظام جمـهوری اسلامـی، روشن‌بینی دینی، تسلط علمـی بر مبانی دینی، سلوک فردی و اجتماعی، زهد و پارسایی، استناد نمود. امام خمـینی (ره) بـه مناسبتهای گوناگون شایستگیـها، تعهد و خدمتگزاری آیت‌الله خامنـه‌ای درون راه خدمت بـه نظام جمـهوری اسلامـی را مورد تأیید قرار داده بودند.

امام خمـینی تاریخ‌ ۷ تیر ۱۳۶۰ درون بخشی از پیـام‌شان بـه مناسبت ترور آیت‌الله خامنـه‌ای فرموده‌اند: «اکنون دشمنان انقلاب با سوء قصد بـه شما کـه از سلاله‌ی رسول اکرم و خاندان حسین‌بن‌علی هستید و جرمـی جز خدمت بـه اسلام و کشور اسلامـی ندارید و سربازی فدارکار درون جبهه‌ی جنگ و معلمـی آموزنده درون محراب و خطیبی توانا درون جمعه و جماعات و راهنمایی دلسوز درون صحنـه‌ی انقلاب مـی‌باشید، مـیزان تفکر سیـاسی خود و طرف‌داری از خلق و مخالف با ستمگران را بـه ثبت رساندید. اینان با سوء‌قصد بـه شما عواطف مـیلیونـها انسان متعهد را درون سراسر کشور بلکه جهان جریحه‌دار نمودند. اینان آن‌قدر از بینش سیـاسی بی‌نصیب‌اند کـه بی‌درنگ بعد از سخنان شما درون مجلس و جمعه و پیشگاه ملت بـه این جنایت دست زدند و بهی سوء قصد د کـه آوای دعوت او بـه صلاح و سداد درون گوش مسلمـین جهان طنین‌انداز هست ... من بـه شما خامنـه‌ای عزیز، تبریک مـی‌گویم کـه در جبهه‌های نبرد با لباس سربازی و در پشت جبهه با لباس روحانی بـه این ملت مظلوم خدمت نموده و از خداوند تعالی سلامت شما را به منظور ادامـه‌ی خدمت بـه اسلام و مسلمـین خواستارم» [۲۴۶] . درون تاریخ ۸ شـهریور ۱۳۶۵ بـه افراد و رجال سیـاسی توصیـه د کـه در گفتارشان بـه جای عیب‌جویی دائمـی، مثل آیت‌الله خامنـه‌ای باشند کـه همـیشـه همـه را نصیحت مـی‌کند و خدماتش را بـه رخ مردم نمـی‌کشد[۲۴۷] . درون تاریخ ۲۱ دی ۱۳۶۶ درون پاسخ بـه نامـه آیت‌الله خامنـه‌ای درون مورد ولایت مطلقه فقیـه، درون بخشی از نامـه نوشتند: «اینجانب کـه از سال‌های قبل از انقلاب با جناب‌عالی ارتباط نزدیک داشته‌ام و همان ارتباط بحمدالله تعالی تاکنون باقی است، جناب‌عالی را یکی از بازوهای توانای جمـهوری اسلامـی مـی‌دانم و شما را چون برادری آشنا بـه مسائل فقهی و متعهد بـه آن هستید و از مبانی فقهی مربوط بـه ولایت مطلقه فقیـه جداً جانبداری مـی‌کنید، مـی‌دانم و در بین دوستان و متعهدان بـه اسلام و مبانی اسلامـی از جمله افراد نادری هستید کـه چون خورشید، روشنی مـی‌دهید» [۲۴۸] .

حجت‌الاسلام والمسلمـین سیداحمد خمـینی، نزدیکترین فرد بـه امام خمـینی کـه مشاور و مورد وثوق کامل ایشان بود، نقل کرده کـه امام درون پی سفر خارجی آیت‌الله خامنـه‌ای گفتند: «الحق ایشان شایستگی رهبری را دارند» [۲۴۹] . زهرا مصطفوی، امام خمـینی (ره) بیـان کرده کـه آنگاه کـه از امام درباره‌ی رهبری آینده نظام پرسیده هست ایشان از آیت‌الله خامنـه‌ای نام بردند و آنگاه کـه از مقام علمـی آیت‌الله خامنـه‌ای سؤال کرده هست ایشان اجتهاد آیت‌الله خامنـه‌ای را تأیید کرده‌اند[۲۵۰] . آیت‌الله هاشمـی رفسنجانی نیز نقل کرده کـه زمانی کـه امام درصدد عزل آیت‌الله منتظری از رهبری آینده بودند درون جلسه‌ای کـه با حضور سران سه‌قوه، نخست‌وزیر (مـیرحسین ) و حاج سید احمد خمـینی درون محضر امام تشکیل شده بود درون مورد جانشین رهبری بحث شد ایشان از آیت‌الله خامنـه‌ای به منظور رهبری آینده نظام نام بردند. وی همچنین بیـان داشته کـه در جلسه خصوصی خود با امام راحل نسبت بـه وضع رهبری درون آینده ابراز نگرانی کرده هست و امام درون پاسخ با اشاره بـه آیت‌الله خامنـه‌ای فرموده‌اند: «شما درون بن بست نخواهید بود، چنین فردی درون مـیان شما هست. چرا خودتان نمـی‌دانید؟»[۲۵۱] .

بدون تردید مقطع زمانی انتخاب حضرت آیت‌الله خامنـه‌ای بـه رهبری نظام دارای اهمـیت و حساسیت ویژه‌ای بوده است. برخی نگرانی‌ها کـه در پی بیماری امام خمـینی قدس سره بوجود آمده بود عبارت بودند از:
۱- مدیریت کشور درون دوره‌ی بعد از امام خمـینی[۲۵۲] .
۲- ناتمام بودن اصلاح و بازنگری قانون اساسی
۳- نگرانی از حمله یـا تحریکات نظامـی عراق، امریکا و منافقین؛ با توجه بـه نقض مکرر آتش‌بس توسط عراق و تبلیغات وسیع به منظور پیروز قلمداد خود درون جنگ.
۴ ـ ادامـه‌ی بحران ناشی از توطئه‌ی انتشار کتاب آیـات شیطانی درون حوزه‌ی سیـاست خارجی و صدور حکم امام خمـینی مبنی بر ارتداد سلمان رشدی نویسنده‌ی آنکه با واکنش سرسختانـه‌ی کشورهای غربی مواجه شد[۲۵۳]

اما آنچه همـه نگرانی‌ها را بـه امـید تبدیل کرد عبارت‌ بودند از:
۱- انتخاب آیت‌الله خامنـه‌ای بـه مقام رهبری کـه در کوتاه‌ترین زمان روی داد.
۲- تشییع و وداع مـیلیونی و بی‌نظیر مردم با امام خمـینی (ره) و شکل گرفتن بزرگ‌ترین تشییع و وداع با یک رهبر مردمـی کـه همچون طوفان عظیمـی احتمال هرگون توطئه دشمن را منتفی کرد.
۳- تأیید و بیعت مسؤولان ارشد نظام و نـهادهای مختلف کشور، بیت امام، مراجع تقلید و علما از جمله آیـات عظام اراکی، مرعشی ، آیت‌الله مـیرزا هاشم آملی، آیت‌الله العظمـی گلپایگانی و آیت‌الله مشکینی، نخبگان، شخصیت‌های حوزوی و دانشگاهی، خانواده‌های شـهدا و اقشار مختلف مردم
۴ـ حاج سیداحمد خمـینی ساعاتی بعد از انتخاب حضرت آیت‌الله خامنـه‌ای بـه رهبری با ارسال پیـام تبریکی بـه ایشان اظهار داشت: «حضرت امام بارها از جنابعالی بـه عنوان مجتهد مسلم و نیز بهترین فرد به منظور رهبری نظام اسلامـی‌مان نام مـی‌بردند. من و تمامـی اعضای بیت امام از حضرات آیـات خبرگان محترم صمـیمانـه تشکر مـی‌نماییم؛ چرا کـه معتقدیم روح امام عزیزمان از این انتخاب شاد و آرام شده است. من بار دیگر چون برادری کوچک اوامر آن ولی فقیـه را بر خود لازم‌الاجرا مـی‌دانم» [۲۵۵] .
۵- بیعت وسیع و گسترده این پیـام را بـه همراه خود داشت کـه جانشین امام خمـینی، درون حوزه‌ی نظر و عمل، اعتقاد راسخ بـه راه و تفکر امام دارد و آن را با تمام توان استمرار خواهد بخشید. این بیعت‌ها بـه صورت حضوری، شرکت درون ها، انتشار اطلاعیـه و پیـام تبریک و امضای طومار ما بعد آن انجام شد[۲۵۶] . «کاروانـهای مـیثاق با امام و بیعت با رهبری» درون آستانـه‌ی چهلمـین روز ارتحال امام خمـینی از سراسر کشور بـه راه افتاد[۲۵۷] و «مانورهای بیعت با رهبری» درون برخی مناطق مرزی و استراتژیک کشور[۲۵۸] و نیز برگزاری «سمـینارهای مـیثاق با امام، بیعت با رهبری» شکل گرفت[۲۵۹] . بیعت با آیت‌الله خامنـه‌ای، ماهها بعد استمرار یـافت و به جهانیـان ثابت کرد کـه ایران با رهبری آیت‌الله خامنـه‌ای همچنان پرچمدار امت اسلامـی است.
۶- مواضع صریح و مکرر آیت‌الله خامنـه‌ای مبنی بر تداوم راه امام و حفظ وحدت و ایجاد اعتماد متقابل بین مردم و رهبری و پافشاری بر حفظ اصول دینی، شرع و فقه اسلامـی، حمایت بی‌دریغ از مستضعفان و محرومان و قشرهای پایین جامعه و ایجاد وحدت و همبستگی با ملتهای مظلوم و عزت بخشیدن بـه اسلام و ملتهای مسلمان و مرعوب نشدن از تهدیدات قدرتهای جهانی. آیت‌الله خامنـه‌ای از امام خمـینی بـه عنوان «ریشـه‌ی شجره‌ی طیبه‌ی انقلاب» یـاد د و اعلام د: ما راه خود را بر اساس راه امام (ره) ادامـه خواهیم داد» [۲۶۰]

منابع و مآخذ (برای مشاهده اینجا را کلیک کنید)

[۱] آقابزرگ طهرانی، ۲/۶۴۰
[۲] گلشن ابرار، ۲/۹۷۱
[۳] مرکز اسناد انقلاب اسلامـی، آرشیو، مصاحبه با آیت‌الله خامنـه‌ای، ش‌ب ۱۲۲۵
[۴] آقابزرگ طهرانی، ۲/۶۴۰
[۵]روی، ۹۲
[۶] بهبودی، ۱۲
[۷] آقابزرگ طهرانی، ۶/۱۳ مقدمـه
[۸] مرکز اسناد انقلاب اسلامـی، آرشیو، ش‌ب ۱۲۲۵
[۹] شریف رازی، ۷/۱۲۷- ۱۲۹؛ زنگنـه قاسم‌آبادی، ۱/۱۳۲
[۱۰] همو، ۳؛ شریف رازی، ۷/۱۲۷؛ مرکز اسناد انقلاب اسلامـی، آرشیو، ش ب ۱۲۲۵
[۱۱] بهبودی، ۱۵
[۱۲] زنگنـه قاسم‌آبادی، ۱/۷۷
[۱۳] گلشن ابرار، ۲/۹۷۲
[۱۴] زنگنـه قاسم‌آبادی، ۱/۷۷
[۱۵] صحیفه‌ی امام، ۲۰/۷۱
[۱۶] مرکز اسناد انقلاب اسلامـی، ش‌ب ۱۲۲۶
[۱۷] آقابزرگ طهرانی، ۲/ ۵۵۹
[۱۸] تاریخ علمای خراسان، ۳۰۸؛ قاسم‌پور، ۶۰
[۱۹] زنگنـه قاسم‌آبادی، ۱/ ۴۵۸
[۲۰] مرکز اسناد انقلاب اسلامـی، آرشیو، ش‌ب ۱۲۲۵
[۲۱] بهبودی، ۴۹
[۲۲] مرکز اسناد انقلاب اسلامـی، آرشیو، ش‌ب ۱۲۲۶
[۲۳] مرکز اسناد انقلاب اسلامـی، آرشیو، ش‌ب ۱۲۲۶
[۲۴] بهبودی، ۷۸
[۲۵] مرکز اسناد انقلاب اسلامـی، آرشیو، ش‌ب ۱۲۳۲
[۲۶] همان، ش‌ب ۱۲۲۷
[۲۷] همان، ش‌ب ۱۲۲۸
[۲۸] حسینی، طرح کلی اندیشـه‌ی اسلامـی، اکثر صفحات
[۲۹] تداوم آفتاب، ۲۱
[۳۰] همان، ش‌ب ۱۲۲۸
[۳۱] مرکز اسناد انقلاب اسلامـی، آرشیو، ش‌ب ۱۲۲۶
[۳۲] همان، ش‌ب ۱۲۲۸
[۳۳] مرکز اسناد انقلاب اسلامـی، آرشیو، ش‌ب ۱۱۹
[۳۴] جلالی، مشـهد درون بامداد نـهضت اسلامـی، ۱۴۸
[۳۵] مرکز اسناد انقلاب اسلامـی، آرشیو، مصاحبه با آیت‌الله خامنـه‌ای، ش‌ب ۱۲۲۹ و ۱۲۳۱
[۳۶] باقری، ۱۲-۱۳
[۳۷] بهبودی، ۱۲۹-۱۳۴
[۳۸] مرکز اسناد انقلاب اسلامـی، آرشیو، ش‌ب ۶۱۴ و ۱۲۳۱ و ۱۳۳۲
[۳۹] همان، ش‌ب ۱۲۳۳
[۴۰] جلالی، ۲۰۵
[۴۱] بهبودی، ۱۵۶-۱۵۷
[۴۲] یـاران امام ...، طالقانی، ۱/۴۶۸
[۴۳] امام خمـینی درون آیینـه‌ی اسناد، ۴/۳۹۲
[۴۴] بهبودی، ۱۶۲-۱۶۶
[۴۵] مرکز اسناد انقلاب اسلامـی، آرشیو، مصاحبه با آیت‌الله خامنـه‌ای، ش‌ب ۱۲۳۴
[۴۶] بهبودی، ۱۸۷
[۴۷] همان، ۱۹۲-۱۹۵
[۴۸] اسناد انقلاب اسلامـی، ۳/ ۱۲۸-۱۳۰
[۴۹] هاشمـی رفسنجانی، دوران مبارزه، ۲/۱۵۶۶
[۵۰] آینده درون قلمرو اسلام، همـه‌ی صفحات
[۵۱] بهبودی، ۲۳۵-۲۳۸
[۵۲] یـاران امام ...، مـیلانی، ۳/۵-۷
[۵۳] مرکز اسناد انقلاب اسلامـی، ش ب ۶۱۴
[۵۴] همان، ش ب ۵۷۴
[۵۵] یـادداشت‌های روزانـه‌ی مـهندس مـهدی بازرگان، ۴۲۲ - ۴۲۳
[۵۶] مرکز اسناد انقلاب اسلامـی، آرشیو، ش ب ۶۱۴
[۵۷] بهبودی، ۳۰۴
[۵۸] یـاران امام ... هاشمـی‌نژاد، ۲۴۸-۲۴۹
[۵۹] یـاران امام ... سعیدی، ۲۴۸؛ همان، طالقانی، ۲/۴۹۷؛ همان، مـهدوی کنی، ۱۴؛ همان، فضل‌الله محلاتی، ۱/۵۲۱؛ همان، باهنر، ۳۵۵
[۶۰] یـاران امام ... سعیدی، ۳۶۳؛ یـاران امام ... مـهدوی کنی، ۱۱۴
[۶۱] بهبودی، ۳۲۶ - ۳۲۷
[۶۲] بهبودی، ۴۷۰-۴۷۱ و ۳۳۱-۳۳۲
[۶۳] جودکی، ۲۳؛ یـاران امام ... هاشمـی‌نژاد، ۳۰۶-۳۰۷
[۶۴] فارسی، ۲۱۵
[۶۵] مرکز اسناد انقلاب اسلامـی، آرشیو، ش‌ب ۱۳۰؛ همان، ش‌ب ۱۸۳؛ یـاران امام ... سعیدی، ۱/۳۲
[۶۶] یـاران امام ... مـیلانی، ۳/۴۲۳-۴۲۴
[۶۷] تقویم تاریخ خراسان، ۲۲۵
[۶۸] یـاران امام ... محلاتی، ۲/۷۳
[۶۹] یـاران امام ... باهنر، ۵۲۰-۵۲۱؛ هاشمـی رفسنجانی، دوران مبارزه، ۲/۱۱۳۴-۱۱۳۵
[۷۰] صحیفه‌ی امام، ۲/۳۵۸-۳۷۳
[۷۱] مرکز اسناد انقلاب اسلامـی، آرشیو، ش‌ب ۱۲۳؛ همان، ش‌ب ۶۱۴
[۷۲] مرکز اسناد انقلاب اسلامـی، ش‌ب ۶۱۴
[۷۳] استاد شـهید ...، ۲۱۸؛ یـاران امام ... مـیلانی، ۳/۵۹۰
[۷۴] مرکز اسناد انقلاب اسلامـی، آرشیو، ش‌ب ۵۷۲؛ همان، ش ب۶۱۴
[۷۵] مرکز اسناد انقلاب اسلامـی، آرشیو، ش‌ب ۶۱۴؛ همان، ش‌ب ۵۷۳؛ همان، ش‌ب ۵۷۲
[۷۶] مرکز اسناد انقلاب اسلامـی، آرشیو، ش‌ب ۶۱۴
[۷۷] یـاران امام ...، مطهری، ۴۵۵؛ مرکز اسناد انقلاب اسلامـی، آرشیو، ش‌ب ۵۷۳
[۷۸] نیکبخت، زندگی و مبارزات ...مفتح، ۴۰۸
[۷۹] مرکز اسناد انقلاب اسلامـی، ش‌ب ۵۷۳
[۸۰] همان، ش‌ب ۵۷۴؛ همان ۶۱۴؛ همان، ش‌ب ۵۷۲
[۸۱] مرکز اسناد انقلاب اسلامـی، آرشیو، ش‌ب ۵۷۵
[۸۲] مرکز اسناد انقلاب اسلامـی، ش‌ب ۵۷۵؛ همان، ش‌ب ۳۸۹؛ همان، ش‌ب ۳۰۴
[۸۳] مرکز اسناد انقلاب اسلامـی، آرشیو، ش‌ب ۵۷۶؛ همان، ش‌ب ۵۷۲
[۸۴] مرکز اسناد انقلاب اسلامـی، آرشیو، ش‌ب ۳۸۹
[۸۵] گفت‌وگوی چهارجانبه ...، همـه‌ی صفحات
[۸۶] یـاران امام ... مفتح، ۳۴۰؛ استاد شـهید ...، ۲۷۷
[۸۷] مرکز اسناد انقلاب اسلامـی، آرشیو، ش‌ب ۵۸۳
[۸۸] مرکز اسناد انقلاب اسلامـی، آرشیو، ش‌ب ۵۷۲؛ همان، ش‌ب ۳۸۹
[۸۹] مرکز اسناد انقلاب اسلامـی، آرشیو، ش‌ب ۵۷۲
[۹۰] امام خمـینی درون آیینـه‌ی اسناد، ۶/۵۲
[۹۱] مرکز اسناد انقلاب اسلامـی، ش‌ب ۵۷۶
[۹۲] انقلاب اسلامـی بـه روایت ...، ۱/۲۶۳؛ مرکز اسناد ...، ۶۸۷، ۸۰-۸۱؛ یـاران امام ... مطهری، ۵۷۵
[۹۳] انقلاب اسلامـی بـه روایت ...، ۲/ ۳۲۶؛ همان، ۱۰/۵۱
[۹۴] مرکز اسناد انقلاب اسلامـی، آرشیو، ش‌ب ۵۷۶؛ اسناد نـهضت آزادی ایران، ۹/۲۳۴-۲۳۵
[۹۵] یـاران امام ... صدوقی، ۱۲۸-۱۳۱
[۹۶] مرکز اسناد انقلاب اسلامـی، آرشیو، ش‌ب ۵۷۶
[۹۷] مرکز اسناد انقلاب اسلامـی، آرشیو، ش‌ب ۵۷۶
[۹۸] مرکز اسناد انقلاب اسلامـی، آرشیو، ش‌ب ۵۷۶
[۹۹] همان، ۱۰۲
[۱۰۰] همان، ۱۱۱
[۱۰۱] اسناد انقلاب اسلامـی، ۳/ ۳۴۸-۳۵۷
[۱۰۲] مؤسسه پژوهشی فرهنگی انقلاب اسلامـی، آرشیو، ش‌ب ۱۸۸۹
[۱۰۳] مرکز اسناد انقلاب اسلامـی، ش‌ب ۵۷۶
[۱۰۴] اسناد انقلاب اسلامـی، ۳/۴۰۲؛ مرکز اسناد انقلاب اسلامـی، آرشیو، ش‌ب ۲۰۹
[۱۰۵] انقلاب اسلامـی بـه روایت ...، ۱۴/۱۹۲ و ۴۷۲
[۱۰۶] امام خمـینی درون آئینـه‌ی اسناد، ۷/۶۰۳؛ یـاران امام ... صدوقی، ۴۳۱
[۱۰۷] مرکز اسناد انقلاب اسلامـی، آرشیو، ش‌ب ۳۸۹؛ همان، ش‌ب ۵۷۲
[۱۰۸] مرکز اسناد انقلاب اسلامـی، آرشیو، ش‌ب ۳۸۹
[۱۰۹] همان، ۵۷۲؛ مؤسسه‌ی پژوهشی فرهنگی ...، ش‌ب ۱۹۲۱
[۱۱۰] روزشمار انقلاب اسلامـی، ۸/۳۳۹، ۳۵۲
[۱۱۱] انقلاب اسلامـی بـه روایت ...، ۲۰/۳۳
[۱۱۲] شمس‌آبادی، ۳۱۵-۳۱۶
[۱۱۳] اسناد انقلاب اسلامـی، ۳/۴۹۲-۴۹۳
[۱۱۴] انقلاب اسلامـی بـه روایت ...، ۲۱/ ۱۸۸ و ۱۲۳- ۱۲۴
[۱۱۵] شمس‌آبادی، ۳۲۵-۳۲۸
[۱۱۶] روزشمار انقلاب اسلامـی، ۱۰/۲۱۶-۲۱۷
[۱۱۷] صحیفه‌ی امام ...، ۵/۴۲۶-۴۲۸.
[۱۱۸] او بـه تنـهایی ...، ۶۳؛ حدیث ولایت، ۲/۴۰
[۱۱۹] قاسم‌پور، ۹۲-۹۴
[۱۲۰] هاشمـی رفسنجانی، انقلاب و پیروزی ...، ۱۶۱-۱۶۲؛ اطلاعات، ش ۵۷۷۱، ۹/۱۱/۱۳۵۷
[۱۲۱] مصاحبه‌های ... ۱۳۶۲-۱۳۶۳، ۱۸۲-۱۸۳
[۱۲۲] اسناد انقلاب اسلامـی، ۴/۷۱۴
[۱۲۳] پا بـه پای آفتاب ...، ۲/۱۹۵
[۱۲۴] قصه‌ی آفتاب، ۹۵
[۱۲۵] صحیفه امام، ۵/۴۲۶ ـ ۴۲۸
[۱۲۶] خاطرات آیت‌الله محمدرضا مـهدوی‌کنی، ۱۸۳
[۱۲۷] پا بـه پای آفتاب...، ۲/۱۹۲
[۱۲۸] قاسم‌پور، ۹۲-۹۴
[۱۲۹] هاشمـی رفسنجانی، انقلاب و پیروزی ...، ۱۶۹
[۱۳۰] سائلی‌کرده‌ده، ۱۱
[۱۳۱] همان، ۴۹-۶۲
[۱۳۲] خلاصه‌ی مشروح مذاکرات شورای انقلاب، جلسه‌های مختلف
[۱۳۳] همان، جلسه‌ی ۱۰/۱۲/۱۳۵۷
[۱۳۴] همان، جلسه‌های ۲۹/۱۲/۱۳۵۷؛ ۴/۶/۱۳۵۸؛ ۱۵/۷/۱۳۵۸ و ۲/۹/۱۳۵۸
[۱۳۵] همان، جلسه‌های ۱۵/۱/ ۱۳۵۸؛ ۱۹/۱/ ۱۳۵۸؛ ۱۱/۶/ ۱۳۵۸؛ ۲۸/۸/ ۱۳۵۸؛ ۶/۱۰/ ۱۳۵۸ و ۸/۱۰/ ۱۳۵۸
[۱۳۶] صحیفه‌ی امام ...، ۶/۴۲۹
[۱۳۷] همان، جلسه‌های ۱۰/۴/ ۱۳۵۸؛ ۱۴/۶/ ۱۳۵۸ و ۴/ ۹/ ۱۳۵۸
[۱۳۸] دولتهای ایران ...، ۴۵۷ و ۴۵۹
[۱۳۹] سائلی کرده‌ده، ۱۱۷-۱۱۸
[۱۴۰] خلاصه مشروح مذاکرات شورای انقلاب، جلسه‌ی ۳/۹/۱۳۵۸
[۱۴۱] رسالت، ش ۹۹۷، ۱۰
[۱۴۲] هاشمـی رفسنجانی، انقلاب و پیروزی ...، ۴۴۹
[۱۴۳] هاشمـی رفسنجانی، انقلاب و پیروزی ...، ۱۲۵
[۱۴۴] همان، ۲۱۵-۲۱۸
[۱۴۵] جاسبی، ۴/۱۴۹
[۱۴۶] جاسبی، ۴/۱۴۶-۱۴۷
[۱۴۷] کارنامـه‌ی چهار ساله‌ی ...، ۴-۷
[۱۴۸] جاسبی، ۴/۱۴۶
[۱۴۹] هاشمـی رفسنجانی، عبور از بحران ...، ۲۶۳
[۱۵۰] هاشمـی رفسنجانی، آرامش و چالش ...، ۲۶۷
[۱۵۱] خاطرات سیدمرتضی نبوی، ۱۶۸
[۱۵۲] جاسبی، ۴/۳۰۰
[۱۵۳] جمـهوری اسلامـی، ش۱۵۴۱، ۱۵؛ همان، ش۱۵۴۳، ۲
[۱۵۴] فراز و نشیب حزب جمـهوری اسلامـی، ۱۱
[۱۵۵] جمـهوری اسلامـی، ش۲۳۲۰، ۱
[۱۵۶] صحیفه‌ی امام ...، ۲۰/۲۷۵
[۱۵۷] صحیفه‌ی امام ...، ۱۲/۱۱۶
[۱۵۸] درون مکتب جمعه...، ۲/۱-۳
[۱۵۹] درون مکتب جمعه ...، ۲ و ۳، صفحات مختلف
[۱۶۰] فرهنگ و تهاجم فرهنگی، ۳۱۱
[۱۶۱] رضوی، ۳۸۴
[۱۶۲] آشنایی با مجلس ...، ۹۰-۹۱
[۱۶۳] همان، جلسه‌های ۱۶۶، ۱۶۷ و ۱۶۸
[۱۶۴] خاطرات ماندگار، ۱۲
[۱۶۵] خاطرات ماندگار، ۱۱
[۱۶۶] اطلاعات، ش ۲۱۸۸۹، ۹
[۱۶۷] جمـهوری اسلامـی، ش ۳۸۷، ۱
[۱۶۸] مجموعه مصاحبه‌های...در سال ۱۳۶۰، ۷ - ۸
[۱۶۹] امـید انقلاب، ش ۱۴۷، ۸-۹
[۱۷۰] خاطرات و حکایتها، ۱۰/ ۷ـ۲۰
[۱۷۱] کیـهان، ش ۱۱۱۵۵، ۴
[۱۷۲] صحیفه امام، ۱۳/۲۶۳ ـ ۲۶۴
[۱۷۳] همان، ۱۲/۲۸۱
[۱۷۴] جمـهوری اسلامـی، ش۴۰۹، ۶
[۱۷۵] بنی لوحی و ...، ۱۷۲-۱۷۳
[۱۷۶] جمـهوری اسلامـی، ش ۴۰۹، ۶
[۱۷۷] از جنوب لبنان ...، ۱۷۴؛ اطلاعات، ش ۱۹۱۵۳، ۵
[۱۷۸] مصاحبه‌ها ... سال ۱۳۶۰، ۵۹
[۱۷۹] درون مکتب جمعه...، ۹/۸/۵۹
[۱۸۰] جمـهوری اسلامـی، ش ۵۰۹، ۲
[۱۸۱] همان، ش ۲۰۸۸، ۲
[۱۸۲] صحیفه‌ی امام ...، ۲۰/۴۶۷
[۱۸۳] درودیـان، ۱۶۳
[۱۸۴] صحیفه امام، ۲۰/۹۲ ـ ۹۵
[۱۸۵] ولایتی، ۲۷۸-۲۷۹
[۱۸۶] صحیفه‌ی امام ...، ۸/ ۱۳۸
[۱۸۷] جمـهوری اسلامـی، ش۱۱۳، ۸؛ همان، ش۱۸۲، ۱۰؛ همان، ش۱۹۲، ۱۰
[۱۸۸] مجموعه مصاحبه‌های...در سال ۱۳۶۰، ۱۱۲ ـ ۱۱۴
[۱۸۹] صحیفه‌ی امام ...، ۱۰/۳۲۰
[۱۹۰] کیـهان، ش ۱۱۲۲۲، ۴
[۱۹۱] جمـهوری اسلامـی، ش ۴۹۸، ۳
[۱۹۲] کیـهان، ش ۱۱۲۱۸، ۱۲؛ جمـهوری اسلامـی، ش ۴۹۷، ۳
[۱۹۳] درون مکتب جمعه...، ۳/۱۱۴ـ ۱۱۸.
[۱۹۴] زندگینامـه‌ی مقام معظم رهبری، چ ۴، ۱۶۶-۱۷۲
[۱۹۵] مشروح مذاکرات مجلس شورای اسلامـی، دوره‌ی اول، جلسه‌ی ۱۶۷
[۱۹۶] مصاحبه‌ها ...، ۱۳۶۳-۱۳۶۴، ۱۱۴-۱۱۶
[۱۹۷] خلاصه‌ی مذاکرات شورای انقلاب، جلسه‌های متعدد.
[۱۹۸] انقلاب درون بحران ...، ۱۷۶
[۱۹۹] صحیفه‌ی امام، ۱۴/۵۰۴
[۲۰۰] جرعه‌نوش کوثر ...، ۲۱۷-۲۱۸
[۲۰۱] مشروح مذاکرات مجلس شورای اسلامـی، دوره‌ی اول، جلسه‌ی ۱۹۹
[۲۰۲] فارسی، ۵۴۳-۵۴۴
[۲۰۳] همان، ش ۶۶۷، ۶۶۸، ۶۶۹، ۶۷۰ و ۶۷۱، صص ۱ و ۱۱
[۲۰۴] همان، ش ۶۷۸، ۱۱
[۲۰۵] صحیفه‌ی امام ...، ۱۵/۲۷۸
[۲۰۶] مشروح مذاکرات مجلس شورای اسلامـی، دوره‌ی اول، جلسه‌ی ۲۲۴
[۲۰۷] همان، جلسه ۲۲۶
[۲۰۸] همان، جلسه ۲۲۷
[۲۰۹] دولتهای ایران ...، ۴۶۱، ۴۶۷، ۴۷۲، ۴۸۲
[۲۱۰] مشروح مذاکرات مجلس شورای اسلامـی، دوره‌ی اول، جلسه‌ی ۲۲۹
[۲۱۱] همان، جلسه ۲۳۰
[۲۱۲] «خاطرات ۳ رئیس‌جمـهور»، ۷
[۲۱۳] مشروح مذاکرات مجلس شورای اسلامـی، دوره‌ی دوم، جلسه‌ی ۲۶۸
[۲۱۴] حاج سیدجوادی، ۱۰۳-۱۰۴
[۲۱۵] جمـهوری اسلامـی، ش۱۷۹۹، ۱۰-۱۱
[۲۱۶] نوازنی، ۱/۲۹۸، ۳۰۰، ۳۳۹ و ۳۹۲
[۲۱۷] علی‌بابایی، ۶/۱۳۰
[۲۱۸] هاشمـی رفسنجانی، امـید و دلواپسی ...، ۲۲-۲۳؛ جرعه‌نوش کوثر ...، ۲۳۷
[۲۱۹] هاشمـی رفسنجانی، امـید و دلواپسی ...، ۲۲-۲۳
[۲۲۰] صحیفه‌ی امام ...، ۱۸/۸۳-۸۴
[۲۲۱] همان، ۱۹/۱۱۰-۱۱۱
[۲۲۲] بیست سال تلاش ...، ۷-۸
[۲۲۳] همان، ۲۱/۱۴۸ و ۳۴۳؛ ۱۹/۱۷۱ و ۳۱۶؛ نک‌ : بیست سال تلاش ...، بیشتر صفحات.
[۲۲۴] آرشیو مرکز پژوهش و اسناد ریـاست جمـهوری، پرونده‌های دوره‌ی ریـاست ‌جمـهوری آیت‌الله خامنـه‌ای
[۲۲۵] جمـهوری اسلامـی، ش ۱۹۲۱، ۱۲
[۲۲۶] جمـهوری اسلامـی، ۲۸۲۶، ۱۲، همان، ۲۸۲۷، ۱۱
[۲۲۷] جمـهوری اسلامـی، ش ۲۸۸۶، ۱۲؛ همان، ۲۸۸۹، ۲
[۲۲۸] جمـهوری اسلامـی، ش ۲۴۱۳، ۱۰
[۲۲۹] صحیفه‌ی امام ...، ۲۰/۴۵۲، ۴۵۵
[۲۳۰] صحیفه‌ی امام ...، ۲۰/۴۶۳- ۴۶۵
[۲۳۱] گفت‌وگو با هاشمـی رفسنجانی ...، ۵۲
[۲۳۲] همان، ۶۸-۶۹
[۲۳۳] صحیفه‌ی امام ...، ۱۷/۳۹۷
[۲۳۴] همان، ۱۸/۱۸۸
[۲۳۵] همان، ۱۸/۲۲۸
[۲۳۶] همان، ۱۸/۲۷۲
[۲۳۷] همان، ۲۱/۲۵۸
[۲۳۸] همان، ۲۱/۲۶۴
[۲۳۹] همان، ۲۱/۳۱۵
[۲۴۰] همان، ۲۱/۳۶۳-۳۶۴
[۲۴۱] صورت مشروح مذاکرات شورای بازنگری...، ۱/۱- ۲۹
[۲۴۲] همان، ج ۱- ۴، بیشتر صفحات
[۲۴۳] قانون اساسی جمـهوری اسلامـی ایران، ۹۲
[۲۴۴] «چگونگی انتخاب رهبر درون اجلاس فوق‌العاده مجلس خبرگان»، ۱۸؛ هاشمـی رفسنجانی، بازسازی و سازندگی...، ۱۵۱ ـ ۱۴۹
[۲۴۵] حدیث ولایت، ۱/۱۸۲-۱۸۳
[۲۴۶] صحیفه‌ی امام، ۱۴/۵۰۴
[۲۴۷] صحیفه‌ی امام، ۲۰/۱۲۷
[۲۴۸] صحیفه‌ی امام، ۲۰/۴۵۵
[۲۴۹] جرعه‌نوش کوثر ...، ۲۶۵
[۲۵۰] جمـهوری اسلامـی، ش ۵۳۵۲، ۲ آذر ۱۳۷۶، ۲
[۲۵۱] مرجعیت آیت‌الله خامنـه‌ای از دیدگاه فقهاء و بزرگان، ۷۰
[۲۵۲] جمـهوری اسلامـی، ش ۲۹۰۵ ۲۰ خرداد ۱۳۶۸، ۱۴-۱۵
[۲۵۳] جمـهوری اسلامـی، ش ۲۸۵۲ ۹ فروردین ۱۳۶۸
[۲۵۴] حدیث ولایت، ۱/ اکثر صفحات
[۲۵۵] جمـهوری اسلامـی، ش۲۹۲۴ ۱۶ خرداد ۱۳۶۸، ۳
[۲۵۶] کیـهان، ش ۱۳۶۳۱ ۱۸ خرداد ۱۳۶۸
[۲۵۷] جمـهوری اسلامـی، ش ۲۹۲۹ ۱۹ تیر ۱۳۶۸
[۲۵۸] جمـهوری اسلامـی، ش ۲۹۷۲ ۱۲ شـهریور ۱۳۶۸
[۲۵۹] جمـهوری اسلامـی، ش ۲۹۷۹ ۲۰ شـهریور ۱۳۶۸
[۲۶۰] حدیث ولایت، ۱/۳-۵، ۱/۹۵ و همان، ۱/۳۱۴




[یاد یاران جیرفت]

نویسنده و منبع | تاریخ انتشار: Sun, 04 Nov 2018 02:42:00 +0000



یاد یاران جیرفت

فهرست اسامـی شرکت های موجود درون نرم فزار پیمانکاران 97 (ش که تا ی)

شابرن بنا , شاتل راه , شاخ شمـیران کردستان , شاخسار سبز , شاخص بتن مغان , شاخص برج البرزشیراز , شاخص بنا دهدشت , شاخص بنای ایساتیس , شاخص بنای بیکران , شاخص بنای ساری , شاخص بنای شایگان , شاخص بنای شمال , شاخص تدبیر پایدار , شاخص راه پردیس , شاخص راه خراسان , شاخص راه شوسه , شاخص راه شـهریـار , شاخص ساختار , شاخص سازان رایمند , شاخص سازان شـهر , شاخص سازان هزاره سوم , شاخص سازه ایرانیـان , شاخص سازه قدرت , شاخص سازه ماندگار , شاخص عمران پارس , شاخص عمران هامون , شاخص کار کوشا , شاخص کاراب متین , شاخص گستران ارومـیه , شاخص نماد شیراز , شاخه های یـاس , شاد بنا زاگرس , شاداب بتون جنوب , شاداب راه خوزستان , شاداب سازه نگار , شاداب نوین بتن جنوب , شادان شالوده ریشـه شرق , شادان کاوشگر , شادان لیماک , شادآب اسپادانا , شادکاراخوزستان , شادمان کوشش کرمانشاه , شادی سازه بیرجند , شاذ طرح سهند , شار آب بنا چنار , شار بام پارس , شار بن آرمـه , شار سازان آب و خاک , شار صنعت افق , شار صنعت انرژی , شار نیرو خلیج فارس , شاران دیبا , شاران راه رادین , شاران سازه تابان صنعت , شاران هیوا , شاربد افراه , شارپی ساریکا , شارپی مشـهد , شارساز بنا , شارستان توسعه پاژنگ , شارستان راه شرق , شارفرید , شارفن ابتکار , شارفن غرب , شارگان ابنیـه ستاوند , شارمنظرمـهر , شارمـینا , شاره برق ارس , شاغول خزر , شاغول کار چهار فصل , شاکر امـید ارجان , شاکر بنای اگرین , شاکر خراسان , شالده , شالده پی , شالو راه کار , شالوده آبرسان توس , شالوده آبشار البرز , شالوده بتن غرب , شالوده بتن گنبد کاووس , شالوده بنای راه ساحل , شالوده بنای گلستان , شالوده پایدار ایرانیـان , شالوده پی اکباتان , شالوده دژ ساخت , شالوده راه بندر , شالوده راه سهند , شالوده راهان نوید , شالوده سازان جنوب , شالوده سازان سپید , شالوده سازان صفاهان , شالوده سازان عرش سالوک , شالوده سازان گلستان , شالوده سازان وهومن , شالوده سازه آرمـه , شالوده شایـان , شالوده شایـان شیراز , شالوده عالی قاپو , شالوده گستر افلاک , شالوده گستر ایمن , شالوده گستر خرم , شالوده گستر دز زاگرس , شالوده گستر دورود , شالوده گستر زاگرس , شالوده گستر عمران , شالوده گستر کادوس , شالوده گستر کاسپین , شالوده گستر ماکو , شالوده گسترسنندج , شالوده محور , شالوده نوین پردیس , شالوده های سنگی تبریز , شالوده های مقاوم طبرستان , شالوده های نوین آژند , شالی دشت پرنیـان , شامخ نیرو گستر , شامکوه , شانا راه جنوب , شانول سازه نارگان , شاوران سازه , شاوران شاهق غرب , شاوله آریـان , شاه دژ ساری , شاه کوه مارگون , شاهداربتن البرز , شاهدژ گاز ساری , شاهدژ نیروی ساحل , شاهرخ گاز هفشجان , شاهرود سدید سازه البرز , شاهق سازه مراغه , شاهکار سازه سورین , شاهکار معماری آریـائی , شاهکار معماری هیرسا , شاهو پی سنندج , شاهوار راه گلستان , شاهوار سازه شمال شرق , شاهوبنای غرب , شاهوفرازغرب , شاهین افق اراک , شاهین آتی سازان , شاهین بتن جنوب , شاهین برج خزر , شاهین برج کرمان , شاهین برق سیوستان , شاهین بنای آرتا , شاهین بنای دژ دشتروم , شاهین بنای ساورز , شاهین بنای سبلان , شاهین بنای غرب ایرانیـان , شاهین بنای مـهر گستر آرتا , شاهین بهمن , شاهین پارس پاک نـهاد , شاهین پرتو سیروان , شاهین تلاش هندیجان , شاهین خطوط زنده رود , شاهین درون ساری , شاهین دژ ایلام , شاهین دژ بتن ساز , شاهین دژ بجنورد , شاهین دژ بردیـا گستر , شاهین دژ بینالود , شاهین دژ پردیس جم , شاهین دژ زیدون , شاهین دژبهبهان , شاهین دشت تنکابن , شاهین راه زاگرس , شاهین راه ساز رادمان , شاهین راه ساز نوین , شاهین راه غرب , شاهین راه فرسان , شاهین راه مارون , شاهین راه هستی , شاهین سادات منگشت , شاهین سازه اوج بران شرق , شاهین شکوه بیرجند , شاهین عمران جنوب , شاهین فراز امـین , شاهین قدرت گستران , شاهین کار آذران , شاهین کاران آتی ساز سپاهان , شاهین گستر بام سهند , شاهین لوله گستران دنا , شاهین نیروی البرز , شاهین نیروی دقیـانوس جیرفت , شاهین نیلوفر جنگی , شاهین همای بختیـاری , شایـا دژ ماندگار شرق , شایـا گستر بناگران پارسه , شایـان اتحاد زاگرس , شایـان الکترونیک عالم نور طبرستان , شایـان ایده ترسیم نو , شایـان آب تبریز , شایـان بتن ایلیـا , شایـان بتن پویـا , شایـان بتن خزر , شایـان برج خلیج فارس , شایـان برق فجر , شایـان بستر پارس , شایـان بناپاسارگاد , شایـان بنای آذرآب , شایـان بنای کاسپین , شایـان پرچین سبز , شایـان پویش آریـا , شایـان پویش ماندگار , شایـان پیـام گستر مـهر , شایـان تدوین گستر نوین , شایـان تلاش زنجان , شایـان توان ساز ادیب , شایـان توان گستر گنج افروز , شایـان درخش فرهود , شایـان راه زنگان , شایـان راه سراب , شایـان راه سنندج , شایـان راه شروین دیـار , شایـان ریگ جنوب , شایـان ساحل اروند , شایـان ساخت الوند , شایـان ساخت جنوب , شایـان ساخت هیوا , شایـان ساز قائم , شایـان سازان رایـا گستر , شایـان سازه کردستان , شایـان سبز مـیگون , شایـان شـهر آریـا , شایـان صنعت رباط , شایـان صنعت شکیبا , شایـان صنعتری , شایـان عمران آهوان , شایـان عمران پارسیـان , شایـان فجر لنده , شایـان فخار زاگرس , شایـان فراز پایـا , شایـان فراز غرب , شایـان کار ممتاز , شایـان گستر دلا , شایـان گستر سپیدار , شایـان مـهر آبی , شایـان مـهر بافق , شایـان نوین , شایـان نیرو باختر , شایـان نیروسپاهان , شایستگان بویر , شایستگان صنعت نوین , شایسته بنای پارسیـان , شایسته سازان طوس , شایسته سازان عمران , شایسته سازان کاشانـه مـهر , شایسته سازه ارشیـا , شایسته عمران سالار , شایسته کاران مـهران , شایسته نـهال , شایگان , شایگان پارس زاگرس , شایگان پیشـه پویش , شایگان خانـه ایرانیـان , شایگان راه گیل , شایگان زه آب , شایگان سازه ایرانیـان , شایگان سازه آذین , شایگان سازه دنا , شایگان سهند سناباد , شایگان عمران چکاد , شایگان معمار فرهمند , شایگان مـهر آپادانا , شایلان بتن تبریز , شایلان ساخت جمشید , شایلان سازه غرب , شایورد سازه , شب افروز مـیهن , شب آراء نور , شب چراغ سعید , شب آریـا , شب آمل , شب کوه دین , شب گچساران , شب کاران دشت کوچک , شباهنگ ارجل , شباهنگ سبز شـهر , شباهنگ گنبد مـیلان , شباهنگ وحدت , شبتاب نور ایلام , شبدر بویر احمد , شبدیز صنعت آپادانا , شبستان سازه کویر کرمان , شبستان طرح توس , شبکه ارتباطات سایـه گستر , شبکه انتقال بهمن رهرو , شبکه پرداز تیراژه , شبکه پردازان نیروی آرتا , شبکه سازان برق کاسپین , شبکه سازان بویر , شبکه سازان چیچست , شبکه سازان دیبا جنوب , شبکه سازان زیگورات , شبکه سازان سعید , شبکه سازان طاها صدرا , شبکه سازان فنی , شبکه سازان کیـهان , شبکه سازان کیـهان یزد , شبکه سازان ماه افروز , شبکه سبز گیلان , شبکه گستر آریـا گیل , شبکه گستر تنکابن , شبکه گستر روشن توان تبریز , شبکه گستران فیـامـین , شبنم آب بوکان با مسئولیت محدود , شبنم بجنورد , شبنم بنای خوزستان , شبنم بهاران یـاسوج , شبنم بهاری لرستان , شبنم حیـات پارسیـان , شبنم گل آذین , شبنم گلستان بهار , شبنم نمای خاوران , شبیـه سازان صنایع جنوب , شتاب خطوط آروین , شتاب راه راسپینا , شتاب راه لیماک , شتاب سازه ایرانیـان , شتاب صنعت ماهان , شتاب گاز آروین , شتاب گستر ایرانیـان , شتاب گستر یـاسوج , شر کت مـهندسی طرح وکاوش ابنیـه , شرق بتن عمران بنا , شرق بهساز , شرق دژ گستر توس , شرق رود سیستان , شرق سازه بیرجند , شرکت ابرارفنون سپاهان , شرکت ابزار تونل پیشرو , شرکت ابنیـه بتنی گرین , شرکت ابنیـه سازان باستان زاگرس , شرکت ابنیـه گستر سنگسر , شرکت ابنیـه گستران آراز , شرکت ابنیـه وراه کوشاگران حکیم , شرکت اذر برق مغان , شرکت ارم پیشگامان سبز اندیش بهار , شرکت ارم گستر شرق , شرکت اروم ارسان فن , شرکت اسفالت گستر شمال , شرکت افراز رهاب خلیج فارس , شرکت افشارپارس سیرجان , شرکت افق تحول سپاهان , شرکت امـید گیل آراد کادوس با مسئولیت محدود , شرکت امـین نیروی تالش , شرکت اهرام سازه کویر , شرکت ایفاء بنا , شرکت ایمن انرژی کوهستان , شرکت ایمن سازان ابنیـه پارس , شرکت آب سنج یزد , شرکت آب و خاک آبادی شمسایی , شرکت آبادگران دیـارکویر , شرکت آبان دژ راد , شرکت آبسار بوشـهر , شرکت آبیـار سازه اتحاد تربت حیدریـه , شرکت آتا رهساز سراب , شرکت آتیـه راهان سازه , شرکت آذر سحاب رود , شرکت آذر یورد شـهریـار , شرکت آران آب پیمان , شرکت آرتا سازه افق سبز , شرکت آرمان صنعت آزادگان , شرکت آرمـه پی صنعت , شرکت آروند پالایش آرموس , شرکت آروین بهامـین جنوبشرق , شرکت آروین سازه هیرو , شرکت آرین نیرو شیراز , شرکت آلتین پی آراد , شرکت باختر بتون , شرکت باران سازان البرز سهامـی خاص , شرکت بارز ساز سمنان , شرکت بازالت کار , شرکت برفاب خراسان , شرکت برق امـیر دشتستان , شرکت برق آسای لوشان , شرکت برق رسانی رعد اسای بختیـاری , شرکت بروانان بتن قزوین , شرکت بلند باروی تهران , شرکت بن چین کرامت , شرکت بهره برداری و توزیع آب استان گلستان , شرکت بهکاران افلاک امـیر , شرکت بهین آرمـه بنای آبپخش , شرکت بیستون سازهری , شرکت بین المللی آب ساز نقش آسیـا , شرکت بین المللی طارین سازه ایرانیـان , شرکت پارس پل ریل , شرکت پارس نگهدار راه بیستون , شرکت پازیریک عمارت پاسارگاد , شرکت پانیـا صنعت زیست سازه , شرکت پایدار سازه سازگار ایساتیس , شرکت پرچین بنا پارس , شرکت پل دشت سیرجان , شرکت پویـا صنعت ایرانیـان زمـین , شرکت پویـا فرسان بهینـه ساز , شرکت پی گستر رعد , شرکت پیشتازان توسعه و عمران بادبندپی , شرکت پیشرو ساخت تیراژه , شرکت پیشگام الکتریک شاهو , شرکت پیشگامان الکترو نوآوری گیل , شرکت پیشگامان گسترش ابنیـه ماهر , شرکت پیمان گستر قهستان , شرکت پیمانکاری نوآوران جاوید تالش , شرکت تابان گسترزردکوه , شرکت تابش سبز جنوب , شرکت تارخ سازه ویونا ایرانیـان , شرکت تاسیساتی ایده آل سازان قابوس , شرکت تاسیساتی سرما آفرین غرب , شرکت تاسیساتی محبوب کرمان , شرکت تاسیساتی مـهدآب هلیل , شرکت تاسیساتی و خدماتی سهند سبز شیراز , شرکت تاسیساتی و راهسازی بهین راه کارمانیـا , شرکت تاسیساتی و ساختمانی آب و ابنیـه سالارکوه , شرکت تاسیساتی و ساختمانی ستون پایـه دشتی , شرکت تاسیساتی وخدماتی برق وآب بامداد آذین تمندر , شرکت تامـین و ساخت صنایع گسترش شفق هرمز مـهر , شرکت تأسیساتی ساختمانی فرازتوسعه گازخاوران , شرکت تبادل علم و عمران خراسان جنوبی , شرکت تعاونی 1600 ال تی برق مرودشت , شرکت تعاونی 250 شیراز , شرکت تعاونی اتحاد تابلو خراسان , شرکت تعاونی انرژی گستر توزیع برق , شرکت تعاونی آبان گستر شازند , شرکت تعاونی باقرالعلوم استان بوشـهر گروه1133 , شرکت تعاونی تولیدی بهاران سبز لاجیم , شرکت تعاونی چهار هزار و هفتصد مایـا گستر دهقان , شرکت تعاونی خادم کار بردسیر , شرکت تعاونی خانـه عمران خوزستان , شرکت تعاونی خدماتی برق رسانی و پشتیبانی 760کازرون , شرکت تعاونی شگفت آفرینان طرح آب سازه , شرکت تعاونی ماهپویـان کارمانیـا , شرکت تعاونی مسکن تاقدیس بنا , شرکت تعاونی و خدماتی ملج چوب نیلکوه , شرکت تعمـیر و نگهداری انتقال نیروی خوزستان , شرکت توان دیزل سازگار (سهامـی خاص) , شرکت توسعه ساخت آب راه اردبیل , شرکت توسعه نیروی گاماسیـاب , شرکت توسعه و عمران شـهر خورشید , شرکت تولیدی پارس لانـه , شرکت تولیدی صنعتی ماهان گرانول , شرکت تولیدی و فنی و خدماتی صدران نیروی یزد , شرکت تیراژه بتن کلوان , شرکت جوان صنعت صدر فارس , شرکت جهاد نصر اردبیل , شرکت چینـه گستر سپاهان , شرکت حفاری آب کاو گیلان , شرکت حفاری آبشار ساحل گیل , شرکت حفاری ساسان , شرکت خانـه ناجی سبز , شرکت خدمات فنی تابان گستر بشرویـه , شرکت خدمات فنی فولاد یزد , شرکت خدمات فنی مـهندسی گل آرای هلیل , شرکت خدمات فنی و مـهندسی پویـاب سازه اترک , شرکت خدمات فنی ومـهندسی مـه فشان رود , شرکت خدمات کشاورزی آویشن سبز بوستان , شرکت خدمات کشاورزی و دامپروری عطر یـاس قم , شرکت خدمات مـهندسی آریـا دشت شرق , شرکت خدمات مـهندسی پارس گل توس , شرکت خدمات مـهندسی درآب یزد (سهامـی خاص) , شرکت خدمات مـهندسی کشاورزی فن آوران سبز ترشیز , شرکت خدماتی باختر برق زرند , شرکت خدماتی تاسیساتی دماوند سیستم سهند , شرکت داده پردازی برق و آب پویش رایـانـه قشم , شرکت دژآب پی ساحل , شرکت دژسان سازه سفیدار , شرکت دلتای سبز پارس یزد , شرکت دلسا راه پویـان , شرکت دیرین دژ پارسیـان , شرکت رادمان ساخت اسپادانا , شرکت رادین صنعت سیرجان , شرکت راز زمـین زیبا , شرکت رانیکا صنعت آسیـا , شرکت راه آوران نامدار بندر گناوه , شرکت راه و ساختمان آب شیب ساخت ارس , شرکت راه و ساختمان آذین دال , شرکت راه و ساختمان بیتابتون , شرکت راه و ساختمان پایدار بنای دزفول , شرکت راه و ساختمان دورک ساز اردل , شرکت راه و ساختمان صدف راه سازان پل , شرکت راه و ساختمان کوشک کندوان , شرکت راه و ساختمان مـهرگان سازه خراسان شمالی , شرکت راه و ساختمانی داش یول مـیشو , شرکت راه و ساختمانی دربرود , شرکت راه و ساختمانی شاهراه قم , شرکت راه و ساختمانی قوم سالان قوشاچای , شرکت راه و ساختمانی مـهران بنای جنوب , شرکت راه و ساختمانی یوکسل ماکو , شرکت راه وبان آتی فرزام کویر , شرکت راه وساختمان کلنگ چین برآفتاب , شرکت راه وساختمانی آهله بینالود , شرکت راه وساختمانی پاسارگادزنجان , شرکت راه وساختمانی تلاشگران موکریـان , شرکت راه وساختمانی سرپناه , شرکت راهسازی تلاشگران پارس عمران , شرکت راهوار بنای جنوب , شرکت رعدآوران نیروی ماهور شیراز , شرکت رعدگستران کمره , شرکت رواق سبز شـهر با مسئولیت محدود , شرکت رویین گستر ایمن راه , شرکت ره جویـان ترنم سبز , شرکت رهساز نمای یزد , شرکت زاگرس پایکوب بهبهان , شرکت زرتاب سازه پارس , شرکت ساحل سازه پارسیـان , شرکت ساخت و توسعه ساعدواحد , شرکت ساختمانی استحکام کار ایذه , شرکت ساختمانی البرز پی چین , شرکت ساختمانی آدیش کار , شرکت ساختمانی برج بابل اکباتان , شرکت ساختمانی برج فنداسیون , شرکت ساختمانی برین ساختمان گنبد , شرکت ساختمانی بنا آفرین پارس , شرکت ساختمانی بهساخت امـید آذر , شرکت ساختمانی بیرجند فعال , شرکت ساختمانی تاسیساتی عزتی , شرکت ساختمانی تاسیساتی عمران پایدار دزفول , شرکت ساختمانی تاسیساتی نشا , شرکت ساختمانی تراز گستر قزوین , شرکت ساختمانی تکاب سازه آپادانا , شرکت ساختمانی چاتال , شرکت ساختمانی دوژیران , شرکت ساختمانی راهداد تهران , شرکت ساختمانی زیگوارت سازان ارجان , شرکت ساختمانی سازه گستر چیلان , شرکت ساختمانی سایبان سامان اصفهان , شرکت ساختمانی شگفت سازه , شرکت ساختمانی شناژ , شرکت ساختمانی صنعت پویش رکعت , شرکت ساختمانی طاق گستر خاک کوب , شرکت ساختمانی طرح و سازه گونش(سهامـی خاص) , شرکت ساختمانی عالی عمارت یزد , شرکت ساختمانی عدل چلیچه با مسئولیت محدود , شرکت ساختمانی کرانـه فدک , شرکت ساختمانی کندوان خاک و پی , شرکت ساختمانی مارد سازه طبرستان سهامـی خاص , شرکت ساختمانی موج بتن قم , شرکت ساختمانی مـیناباد سازه , شرکت ساختمانی و تاسیساتی اسرم سازه ساری , شرکت ساختمانی و تاسیساتی آگور , شرکت ساختمانی و تاسیساتی کنکاش بتن , شرکت ساختمانی و تاسیساتی نیرو بنیـان شمال , شرکت ساختمانی و تاسیساتی واصلان سازه , شرکت ساختمانی و راه سازی مجد بابل , شرکت ساختمانی و راهسازی توسعه عمران اطمـینان راه , شرکت ساختمانی و راهسازی سالوک بتن , شرکت ساختمانی یمگان , شرکت ساروج اسکان خرم , شرکت سازه آروین غرب , شرکت سازه پروران کارستان , شرکت سازه سازان صفا , شرکت سازه های بلداجی اصفهان , شرکت سازه های سنگین اطمـینان صنعت کرمان , شرکت ساکار سازه زاگرس , شرکت سامان گران مانا پارس , شرکت سانیـار ساتراپ تهران , شرکت ساویس گستر پویـا , شرکت سایـه گستر عرشیـان , شرکت سبز گستره معین , شرکت سپیدارصنعت عمران یزد , شرکت ستاره آبی بیستون , شرکت ستاره صنعت پاسارگاد , شرکت سراسازه مـیهن زمـین , شرکت سمر همساز , شرکت سهامـی خاص کیفیت گستران آرسام , شرکت سهامـی خاص همـیار بنیـان مرکزی , شرکت سهند پایـاب توس , شرکت سیـال سازه یـاس , شرکت سیلان نیرو شیراز , شرکت سیمـین سبز سبلان , شرکت سینا دشت روزبه , شرکت شایگان صنعت کامران , شرکت شباهنگ کو ش سیـاهکوه , شرکت شبکه برق آریـانا , شرکت شبکه سازان اکباتان , شرکت شمال تابان , شرکت شـهاب قطره پارس , شرکت شـهر عمران آسایش , شرکت صداقت سازه عصر شمال , شرکت صداقت گستر توانکاران زاگرس , شرکت صفا سازه کیمـیا سپهر , شرکت صفاکاران آپادانا , شرکت صنایع پتروسدید , شرکت صنایع شیمـیایی رنگین فام کرمان , شرکت صنعت زرین دژپارت , شرکت صنعت کاوش روشن برق سیرجان , شرکت صنعتی -ساختمانی ونک اتصال , شرکت صنعتی مفتاح کویر طبس , شرکت صنعتی و معدنی زرین کانیـاب یزد , شرکت طبیعت سازان چینو , شرکت طراحی و مـهندسی کلبه زیبای سبز ماهک , شرکت طراحی و مـهندسی مبدل سازان فارس , شرکت طراحی وتوسعه برق تیراژه سمنگان , شرکت طلوع مامطیر یـاران طبرستان , شرکت ظریف الکتریک شیراز , شرکت عمران اشل پارس , شرکت عمران پناه پرهام , شرکت عمران پیشتاز دژپارس , شرکت عمران جونقان , شرکت عمران راه زنجان , شرکت عمران صنعت گناوه , شرکت عمران فرازگسترکاسپین , شرکت عمران گستر عرش زاگرس , شرکت عمران گلوگاه , شرکت عمران ماندگار شـهر کامبادن , شرکت عمران نیرو وسام نما پارس , شرکت عمران و تاسیسات مـهرآب گستر سیلک , شرکت عمران و شـهرک سازی غدیر , شرکت عمران ومسکن لیدوما سازه پایدار فارس , شرکت عمران یـار کرمان , شرکت عمرانی آبان ژیـار پارس , شرکت عمرانی آلاچیق سازان عجم , شرکت عمرانی راه پویـان مارال کویریزد , شرکت فاراب بتن طرح اول , شرکت فازان پادمـیرا , شرکت فرابتن خوی , شرکت فراز سامانـه لیـان , شرکت فرزام سازه کویر یزد , شرکت فرنام گستر هیراد , شرکت فرهان ساخت رادمان , شرکت فنی تاسیساتی گاز رسانی پیمان جوش هفشجان , شرکت فنی خدماتی تولیدی دلارآم کویر یزد , شرکت فنی دراک صنعت لامرد , شرکت فنی ساختمانی مـهندسی کردوئن , شرکت فنی مـهندسی اذر ساز پویـا صبا , شرکت فنی مـهندسی افراشت نیروی پرشین , شرکت فنی مـهندسی آویژه سازه آریـا , شرکت فنی مـهندسی باران سبز اندیشـه , شرکت فنی مـهندسی برق آرین نیرو رستاک زنگان , شرکت فنی مـهندسی پارت بنیـان کاسپین , شرکت فنی مـهندسی پارس گستر حجم وپی , شرکت فنی مـهندسی پاسارگاد بتن آریـا , شرکت فنی مـهندسی حافظان صنعت خلیج فارس , شرکت فنی مـهندسی حامـیان پارس سپهر , شرکت فنی مـهندسی درفش کاویـانی شیراز , شرکت فنی مـهندسی دریـانور کازرون , شرکت فنی مـهندسی دناکاران فیروزآّباد , شرکت فنی مـهندسی راه و ساختمان بناگستران ماهشـهر , شرکت فنی مـهندسی رعد سیستم اهر , شرکت فنی مـهندسی رعد نیرشگامان شمال , شرکت فنی مـهندسی روشنا انرژی بامداد اسلامـیه , شرکت فنی مـهندسی سازندگان آب و راه چگال آمارد , شرکت فنی مـهندسی سرآمدنیروی شیراز , شرکت فنی مـهندسی سیـال گستر کوهدشت , شرکت فنی مـهندسی صخره بتن پردیس , شرکت فنی مـهندسی عمران فرآیند فارس , شرکت فنی مـهندسی فراز زمـین صفاهان , شرکت فنی مـهندسی گهرسازگلستان , شرکت فنی مـهندسی محکم صنعت شاهو , شرکت فنی مـهندسی نگین درفک شمال , شرکت فنی و ساختمانی توسعه سازان پل , شرکت فنی و مـهندسی بزرگمـهر نیرو , شرکت فنی و مـهندسی توس آب قهستان , شرکت فنی و مـهندسی توسعه برق کویر اطلس , شرکت فنی و مـهندسی دانش گستران صنعت خیـام , شرکت فنی و مـهندسی رخ بام سازه کومش , شرکت فنی و مـهندسی ژرفا سازه هلیل , شرکت فنی و مـهندسی سوما کویر شاهوار , شرکت فنی و مـهندسی طرح بند آب , شرکت فنی و مـهندسی کاوش صنعت توس , شرکت فنی و مـهندسی ماهزاد کومـه , شرکت فنی و مـهندسی نو آوران انرژی گستر نصر , شرکت فنی ومـهندسی معقول سازه گلستان , شرکت قدرت توان آذین مـهیـاران , شرکت کار و اندیشـه نو آور , شرکت کارا گستر سیرجان , شرکت کاسپین سیلو , شرکت کاشانـه سازان قم , شرکت کران سازه طبرستان , شرکت کرنش پیشرو صلب , شرکت کشاورزی خوشـه طلائی اقلید فارس , شرکت کنترل نیروی امـید قاین , شرکت کیـابرنای پویـا شادیـاخ , شرکت کیمـه گستر شمال , شرکت گسترش عمران اسلام آباد , شرکت گوهر یکتای غرب , شرکت گوهرنیرو دشتی , شرکت لندوک پتروپارس جنوب , شرکت مانیتور , شرکت مثلث مختصات آریـا , شرکت مرصادسرعت , شرکت مشاورین فنی مـهندسی آریـا معدن بافق , شرکت معدنی همای فجر طوس , شرکت معراج سازه کمره , شرکت مقاوم سازه بتن کریم , شرکت مکعب فیروزه ای کوثر طبرستان , شرکت ملی حفاری ایران , شرکت ملی شیمـی کشاورز , شرکت مـه نگار نیروی زاگرس , شرکت مـهاب سازه قائم , شرکت مـهاب نیرو کوشا , شرکت مـهر ساروج خرم , شرکت مـهرآب دشت کلان , شرکت مـهندسی ابتکار طرح وصنعت پارس , شرکت مـهندسی ابگذر طبرستان , شرکت مـهندسی اترک سازه پارس گستر , شرکت مـهندسی ادیب طرح آرین , شرکت مـهندسی اروم انرژی , شرکت مـهندسی آب آوران فجر , شرکت مـهندسی آب سازه ماک , شرکت مـهندسی آرادصنعت انرژی پویـان پارس , شرکت مـهندسی آرون گستر غرب , شرکت مـهندسی آمایش سرزمـین و محیط پارس , شرکت مـهندسی برق اروم نوآوران غرب , شرکت مـهندسی برق آوران صنعت ایرانیـان , شرکت مـهندسی برق نیرو انرژی , شرکت مـهندسی بهاب زمزم , شرکت مـهندسی بهراد صنعت پارسیـان , شرکت مـهندسی پادیر نیرو صنعت , شرکت مـهندسی پارس پژوهان کویر , شرکت مـهندسی پی ریزان صنعت پارس , شرکت مـهندسی پیـام گستر پادمـیرا , شرکت مـهندسی پیشرو گستر ارتباطی کاسپین , شرکت مـهندسی پیمان نیرو گستر اسپادان , شرکت مـهندسی تاسیساتی صبا کار تالش , شرکت مـهندسی تاسیساتی نوژان نیروی آریـا , شرکت مـهندسی تلاش اندیش آپادانا , شرکت مـهندسی تموکن سازه , شرکت مـهندسی توسعه نفت وگاز ایستا , شرکت مـهندسی جولان راه قائم , شرکت مـهندسی چگال اندیشان صنعت , شرکت مـهندسی خدماتی افق سبز شـهر , شرکت مـهندسی راهبری سپهر ایرانیـان مرسا , شرکت مـهندسی ره پویـان شریف صنعت , شرکت مـهندسی رهاب صنعت سبلان , شرکت مـهندسی زنگ ستیزان شرق , شرکت مـهندسی ساختمانی دقت سازه بنا , شرکت مـهندسی سازه شـهر سبز , شرکت مـهندسی سازه گستر حامـی , شرکت مـهندسی سودمند آذرخش مرکزی , شرکت مـهندسی سیویل پارس جنوب , شرکت مـهندسی شاهین بنای گوراب , شرکت مـهندسی شـهراب نیرو پاسارگاد , شرکت مـهندسی طرح و اجرا صنعت سما , شرکت مـهندسی عرشـه پرداز سپهر , شرکت مـهندسی فرا نیروی سپهر , شرکت مـهندسی فراز برم شیراز , شرکت مـهندسی فراسازان هارپاک , شرکت مـهندسی فن آوران انرژی طوس , شرکت مـهندسی کویران سبزوار , شرکت مـهندسی کهن آب راه لاهیج , شرکت مـهندسی گلینـه فجر سپاهان , شرکت مـهندسی محراب گستر فجر , شرکت مـهندسی محیـا سازه مـهرگان , شرکت مـهندسی مشـهد نیرو , شرکت مـهندسی مقاوم سازان آپادانا , شرکت مـهندسی نوین ارتباط یکتا , شرکت مـهندسی نیرو گستر راسخ , شرکت مـهندسی نیکتا , شرکت مـهندسی و ساختمان آبادگران صنعت پژمان , شرکت مـهندسی و گسترش نماد مبتکر , شرکت مـهندسی و مرمت کاخ هدیش پارس , شرکت مـهندسی وزواالکتریک , شرکت مـهندسی وفن آوری مثنی سازان هیرون , شرکت مـهندسی همـیاران صنعت ریل ایمن , شرکت مـهندسی هوشمند ساختمان بهسا , شرکت مـهندسین سبزه گسترجویبار , شرکت مـهندسین طلیعه سبز افق , شرکت مـهندسین مشاور آرتیمان سازه آتیـه , شرکت مـهیـار سازه هومان , شرکت مـیثاق تجهیز پویـا , شرکت مـیلاب سازه رهاب بنیـان , شرکت مـیناسازان کویر , شرکت نارپ بتن سبزواران , شرکت نارین کیمـیا فرآیند (سهامـی خاص) , شرکت نمادین سازان شـهیر , شرکت نور و تبرید یکتا , شرکت نوشین رود ایران , شرکت نوید نور سانا خلخال , شرکت نوین آرا پرداز ایساتیس , شرکت نوین پیمان کاوه رادین , شرکت نیرو گستران عصر علم وهنر , شرکت نیک اتحاد کرمانشاه , شرکت نیکو بناسازان شفق جنوب , شرکت نیما راه گستر فارس , شرکت هامون دژ , شرکت همـیاران شـهاب قطره کویر , شرکت هیدرونیک سازه , شرکت یـادآوران سبزبهاران , شروین سازه , شروین سنگ , شریـان پارس , شریـان ره آب خاور , شریـان گستر پایـاب , شریـان گستر شمال , شریعت سازه کرمان , شریف آیین جنوب , شریف بتن فارس , شریف بنای بندر , شریف بنیـان بتن کار , شریف بنیـان کردستان , شریف سازان کیمـیا ایساتیس , شریف کاژه , شریف لیماک , شریکان , شزکت طاقدیس راه نگین یزد , شزکت مـهندسی پردیسان تجهیز آرا , ششدار بتن , شصت دره تربت , شعاع جنوب , شعاع سازه راه سبز , شعاع گستر شرق , شعله ابنیـه سپهر طراوت , شعله افروز رامجرد مرودشت , شعله افروز شرا , شعله افروزان کامبادن , شعله افشان هفشجان , شعله افکن هکمتان سوز , شعله امـید اردبیل , شعله اندیش خزر , شعله آوران البرز کوشا , شعله آوران خلج , شعله بنای شیراز , شعله پرتو قومس , شعله پردازان سپهر , شعله پوشان خلیج فارس , شعله تشان , شعله چهارمحال , شعله خاور پاسارگاد , شعله راه دشت مغان , شعله رسان , شعله سازان اقلیم اهورا , شعله سازان ایلام , شعله سرای نیشابور , شعله سوزآفرین کرمان , شعله کار ارجان , شعله گستر رامسر , شعله گستر کارمانیـا , شعله گستر مرودشت , شعله گستر هزار , شعله گستران توسعه صنعت , شعله گستران کاویـان , شعله مـهر بهسازپاسارگاد , شعله وران هیرمند , شعله وصال قومس , شفارودعمران , شفق ابرینـه کرج , شفق بازاریـاب یـاسوج , شفق بام گستران برنا , شفق بتن پرشین , شفق بتن جم , شفق بتن کیسون , شفق بهار آرش , شفق پندار دیـار , شفق راه فیروز , شفق راه مـیناب , شفق سازان صنعت برق , شفق سرخ آبیدر , شفق عمران عرشیـا , شفق کار گچساران , شفق گستر بنای آریـا , شفق نمای آیدین , شفق نور اردبیل , شفق نوران نیروی البرز , شفق نیروی کیـان , شقایق آفتاب , شقایق بتن مـهریـان , شقایق برج خلیج فارس , شقایق تابش عدل جنوب , شقایق تجارت سحر , شقایق دشت بویراحمد , شقایق سازان خلیج فارس , شقایق سازه آسیـا , شقایق گستر دنا , شقایق گسترعارفی , شقایق نمای بندر , شکنج طاق آهنگ , شکوفا صنعت آذران , شکوفا صنعت بیژن یورد , شکوفا صنعت پویـا , شکوفا صنعت عصر نو , شکوفه زار پردیس , شکوفه سازان دشتستان , شکوفه های امـید فارس , شکوفه های آفتاب خوزستان , شکوفه های بادام زاگرس , شکوه اندیشـه پاسارگاد , شکوه آبیدر کردستان , شکوه آذین هامون , شکوه بنای گلستان , شکوه دژ آرتا , شکوه دژ شرق , شکوه راه دیوان , شکوه سازان ایستا , شکوه سازان زاگرس , شکوه سازکارغرب , شکوه سازه ماداکتو , شکوه صنعت کارون , شکوه قدرت بیستون , شکوه کاران امـین مازندران , شکوه گسترش امـید , شکوه معمار پارسیـان , شکوه نمای بوکان , شکیب بهرام خوزستان , شکیب پیمان البرز , شکیبا گستر شاکر , شکیبااروندخوزستان , شکیل ابتکار فلاح شـهر , شکیل بنای پاسارگاد , شکیل بنای کاسپین , شکیل پرداز مراغه , شکیل دژ سمنگان , شکیل ساخت یزد , شکیل ساز ابنیـه , شکیل سازان ارم , شکیل سازان بلند پایـه , شکیل سازان خزر , شکیل سازان ساحل , شکیل سازان شـهر راز صهبا , شکیل سازان مـهر آفرین , شکیل سازه , شکیل سازه اردل , شکیل سازه آریـایی , شکیل سازه مازند , شکیل سازه هگمتانـه , شکیل عمارت پارسا , شکیل کاژه , شکیل همـیلا , شگرف تک سازه نفیس تهران , شگرف سازه زاگرس , شگرف سازه گرگان , شگرف سازه مـیهن , شگرف کاران صنعت , شگفت ابنیـه معین , شگفت سازان الوند , شگفت سازه دماوند , شگفت سازه زاگرس , شگفتی سازان مسجد سلیمان , شگفتی سازه عصر پارسا , شلاب گستر شمال , شلاصنعت جنوب , شلفین بهسازان پرند , شلفین پارادیس آریـا , شلکا , شلمـی پی ریز ارس , شماره یکصد و سی و یک سنگ چرداول , شماره76 راه و ساختمان بهبهان , شمال رعد پاسارگاد حامد , شمال سازه خزر , شمال سازه گیل , شمال طرح آسیـا , شمال عامر کادوس , شمال عمران آمل , شمال نور ساری , شمال نیرو , شمایل جنوب نما , شمبار , شمس اعتماد بنا , شمس آب پردیسان , شمس آذران مـیانـه , شمس بتن غرب , شمس تجران , شمس راه ارگ , شمس راه ماهان , شمس راه نوژان , شمس رهساز پایـا , شمس صنعت غرب , شمس عمران اراک , شمس عمران ارگ , شمس عمران جم , شمس عمران قرن , شمس عمران کاوه , شمس گستر پارسیـان , شمس لالی , شمس نیروی تبریز , شمسه کویر هکاتم , شمشاد بتن خراسان , شمشاد عمران , شمشاد گستران گچساران , شمع پایـه غرب , شمع کوب سازه تبریز , شمع کوب کرمان , شمع گستر اسپرز , شمـیم اصفهان پویـا , شمـیم بتن کرمانشاه , شمـیم برج , شمـیم چشمـه چنار , شمـیم خاک و بنا , شمـیم سازان زاگرس , شمـیم کاه گل , شمـیم مـیهن پایدار , شمـیم یـاس آفاق , شن آب راه جنوب , شن پل مـهر , شن خشت پل , شن دال دژ , شن دژ جی , شن دژ ری , شن دژ فراز , شن ریز ایذه , شن ریزان ابوشـهر , شن ریزان آریـا مـیهن , شن سازه گستر منطقه آزاد ماکو , شن سد شیراز , شن گستران پاکدشت , شن و ماسه راه گرد بندر , شن وماسه کویر , شن های نقره ای خلیج فارس , شناژبام سازه دماوند , شناژبام کهندژ , شناژبتن البرز , شناشیل سازان آبدانان , شناشیل سازه لیـان بوشـهر , شنستان اشترانکوه , شنـه چیر , شنـهای سبز ایلام , شنـهای سفید زاهدان , شوادون , شوار کوه , شور آفرینان مـهر , شورم سازه دهدشت , شوسه راه پاسارگاد , شوسه راه تبریز , شوسه راه ممتاز , شوسه راه هیرگان , شوسه نام , شوفاژ گستر کرمان , شوق مشعل چهارباغ , شوکا نیرو ایرانیـان , شوکت سازه پایدار , شومـینـه ران , شـه تاو کانی کردستان , شـهاب افروز آرپا , شـهاب افروز بهبهان , شـهاب اندیشـه پارسیـان , شـهاب بدر , شـهاب برج البرز , شـهاب برق بندر , شـهاب برق کوثر , شـهاب برق لرستان , شـهاب بناء گچساران , شـهاب بویر آهنود , شـهاب پیشرو غرب بهراد , شـهاب توسعه مـهرگان , شـهاب دهدشت , شـهاب راه شمالغرب , شـهاب روبیـان , شـهاب سازان سپهر پاسارگاد , شـهاب سازه آذین , شـهاب سازه چاروسا , شـهاب سازه چنار , شـهاب سازه سپنتا طرح آلوارس , شـهاب سامان نیرو گستر خراسان شمالی , شـهاب سرای ساری , شـهاب سنج اراک , شـهاب سنگ شـهباز , شـهاب سو طبرستان , شـهاب سهیل سهند , شـهاب صنعت ایذه , شـهاب صنعت برق , شـهاب صنعت حقیقت , شـهاب گستر رسالت , شـهاب گستر شاهوار , شـهاب گستر قائم , شـهاب گستر کوشک , شـهاب ماشین سیرجان سمنگان پارس , شـهاب نمای رون , شـهاب نیرو آسیـا , شـهاب نیرو خرم , شـهاب نیروی دشتستان , شـهان گستر بنای شمال , شـهباز رامـهرمز , شـهباز طرح لیماک سازه , شـهباز مکانیک پارت , شـهبازراشیـه , شـهداد آذرین مفخم کوشا افراز , شـهداد ساختمان مـهیـار بجنورد , شـهر آب شفق , شـهر آب هگمتان , شـهر آرا سازه , شـهر آرای سبز دیلم , شـهر آرمـه سپاهان , شـهر آژین , شـهر آینده ایرانیـان , شـهر دلبند طبرستان , شـهر راه کردستان , شـهر ساز بهینـه گستر , شـهر ساز شایگان , شـهر سازان دلیر , شـهر سازان رادمان , شـهر سازان نامور , شـهر سازه کوی و برزن , شـهر شـهرک اشیـان , شـهر کار جنوب , شـهر و اسکان زاگرس , شـهراب راه دلفان , شـهراد بنای دژوار ابگون , شـهراد رادیـه گستر کاسپین , شـهرام بتن چرام , شـهرام شـهاب آجم , شـهران بتن آرمان راه خراسان شمالی , شـهران سازه , شـهران سازه غرب , شـهراندیشان مـهر درنیکا , شـهرآب راه اشراق , شـهرآب رودنوین خزر , شـهرآب سهند , شـهرآب شرق تهران , شـهرآب صنعت پارس , شـهرآب کاران نوید , شـهرآذین اصفهان , شـهرآوران اسپادانا , شـهربنای البرز , شـهربنیـان زاگرس , شـهرپردازبوم , شـهرده ساز گیل , شـهرسازان آبادگر جوان , شـهرسازان بدیع , شـهرسازان بکرالبرز , شـهرسازان عمران نیک کاوه , شـهرسازان ف , شـهرسازان مکران , شـهرسازان مـهر آئین , شـهرک سازان , شـهرک سازان پارس کده باستان , شـهرک سبز جهان نمای قابوس , شـهرگاز , شـهرگستران امـین دژ , شـهرگستران پایـا , شـهرگستران جنوب , شـهرنگار سازه البرز , شـهرنگاران مانا کرمان , شـهرنیروسپاهان , شـهروساخت زاینده رود , شـهروعمران پانیذ , شـهروگسترش ایرانیـان , شـهرونددوام سازه نگین بجنورد , شـهری درآسمان , شـهریـاد بنای آویژه , شـهریـار بتن آریـا , شـهریـار بتن بوشـهر , شـهریـار سازه تیناب , شـهریـار سازه چاه شیرین , شـهریـار ماندگار , شـهریـاران نیلگون آسمان , شـهسوارماشین سیرجان سمنگان پارس , شـهنل پا بلند یـاسوج , شـهیر بنای ایرانیـان , شـهیر سازه انصار , شـهین کوه زاگرس , شیب ابنیـه آلتین , شیب افت پارس , شیب افت تبریز , شیب آب سازه , شیب جم , شیب خیز آرتاسبلان , شیب راه ارک آذربایجان , شیب راه اکسین , شیب راه بنا , شیب راه خلیج فارس , شیب راه سهند , شیب راهه پارس , شیب ساز ساحل , شیب پارس , شیب کاران ساری , شیب کوه زیتون , شید سان راد , شیدپایش , شیده نیرو ایلام , شیراز اویول , شیراز آب و راه نوین , شیراز آسفالت , شیراز پوریـا , شیراز پیکر , شیراز چینـه , شیراز حقایق , شیراز درخشش , شیراز راهسازان کوهنورد فارس , شیراز رهاب سازه فارس , شیراز سازان , شیراز سازه عمران عرشیـا , شیراز سازه کار , شیراز طرح , شیراز کوشک سازه , شیراز محاسب پارس , شیراز وسعت , شیرازسامـیز , شیران راه اردبیل , شیرکوه صنعت مکانیک و برق خراسان شمالی , شیروان سازه گرمسیر , شیروان سوله خراسان , شیروان عمران پارس , شیرین آب مراغه , شیرین چشمـه یـادگار , شیرین راه جنوب , شیرین زیست جنوب , شیرین طلایی گرین , شیرین کاران جنوب , شیرین گسترریزک , شیشـه کوه زاگرس , شیک ساز ایلام , شیک سازان بام پادنا , شیک سازان گیل , شیما نور آسیـا , شیمافرمند , شیمبار , شیمـی گستر انشان , شیمـیایی سی رنگ طلایی , شیمـیائی آذرآسا , شینا سازه سنندج , شینو , شینو بتن مـهر زاگرس , شیوا نگین جنوب , صابر کوشان آتیـه , صابر کومـه , صادرات تجهیزات و خدمات صنایع آب و برق ایران , صادرات و گسترش انرژی پیشرو , صادرات و واردات آذر سماء ارسباران , صادق بارریز توسعه عمران , صادق باشت , صادق بشیر , صادق سازه مارون , صادق سبز بوشـهر , صادق کار سپهر , صادق کاران آریـا سپهر , صادق کوشش هویزه , صادق گستر سردشت , صادق نیرو طبرستان , صادق نیروی باختر , صاعقه افروز مرکزی , صاعقه الکتریک برق ساحل , صاعقه الکتریک نیروی گلستان , صاعقه برق البرز , صاعقه سازان خلیج فارس , صاعقه گستر مرند , صاف آب سازه , صاف آوران غرب , صاف ساز گرگان , صافی گاز , صالح اندیش بوشـهر , صالح اندیشان طوس , صالح بنا ساز شـهرکرد , صالح سازغرب کارون , صالح سازه رضا , صالح سازه کرمان , صالح سازه کوثر , صالح ستون غرب , صالح صنعت پارسوماش , صالح کاران افشار , صالح کاران ایذه , صالح کوشان آریـا , صالح گستران نقش جهان , صامدبدیع , صانع عمران برق , صانع مبتکر الکا پایـا , صاین سیویل ایستا , صائین , صائین دژ پارت , صائین سازان اعتماد , صائین سازه سراب , صائین نگین آرتا , صبا ابنیـه ایرسا , صبا انرژی آفرین , صبا آب غرب , صبا بتن جنوب , صبا برج نسیم , صبا بنای فرید , صبا پل گستر مـیانـه , صبا پی افرازان آرتاویل , صبا پی ریز گلستان , صبا پیمان کلنگ , صبا تجهیز کومش , صبا رخ شـهرکرد , صبا سازان صدر , صبا سازه ارس , صبا سازه آرتین , صبا سیر امـین ایرانیـان , صبا شیمـی آریـا , صبا صنعت نگین , صبا عمران کاوش , صبا گستر طبرستان , صبا گستر ماکو , صبا مـهر افق گستر , صبا نگین تبریز , صبا یول مـیانـه , صباء ساختمان دورود , صبابناسازه عمران نوین اورامان , صباراه مبین , صباسازان کران , صباصنعت توس , صباصنعت یزد , صبالعل بدخشان , صبامرمر کرمان , صبانمای پارس , صبانیرو مسجدسلیمان , صبح ساحل کنگان , صبح سحر انشان , صبحدم کرمان , صبر بناساز , صبور پیشـه تاراز , صبورشوسه , صحاح پی افکن کویر , صحاح سازه , صحت راه خزر , صحت سازان مـیاندوآب , صحت سازه بارثاوا , صحت عمران آریـا , صحت کاران زاگرس , صحرا آرمان گستر سبز , صحرا سازه کاسپین , صحرا کار , صحرا کار بهبهان , صحراوش , صحن ایوانری , صخره بر تیز آب , صخره بنای جم , صخره بیستون , صخره تجهیز ایده , صخره دشتستان , صخره سازان آزالیـا , صخره سازان خامـی , صخره سازان زاگرس , صخره سازان سرداب , صخره سازان لامرد , صخره سازان مدرن , صخره سازان ممسنی , صخره سخت دنا , صخره سرخ دژ سلیمان , صخره صنعت جهان آباد , صخره صنعت کالوس , صخره گستر دوگنبدان , صخره نگار سامان , صخره نیروی جنوب , صخره های آبی , صخره های آهنین , صخره یـاب آهور , صد ستون دنا , صداقت بتن آنزان , صداقت پارس مارون , صداقت ساخت لاران , صداقت طریقت شـهباز , صداقت کار بارده , صداقت کار سروستان , صداقت گسترآناهیتا , صدر ایستا البرز , صدر آب بتن , صدر آزما نیرو , صدر آزمون , صدر بتون شیراز , صدر بنای البرز , صدر پایـه آکام , صدر پی سورن , صدر سازان نقش نما , صدر سازه اطلس , صدر سازه رسام , صدر سازه فدک , صدر سبحان , صدر سنجش نور , صدر عمران الوند , صدر عمران آذراب , صدر عمران جم , صدر عمران کویر یزد , صدر کاژه , صدر مکانیک عمران , صدر نیروی پارس خاوران , صدر یول فاخر , صدرا امـید دمبدف , صدرا آب برتر شرق , صدرا آتیـه پردیسان , صدرا بتن گستران , صدرا بتن گلچین , صدرا بتن مـهبد , صدرا بتون پارس , صدرا برج الوند , صدرا برج جم , صدرا بنای سورنا , صدرا پالایش جنوب , صدرا پی رامـهرمز , صدرا پیشرو , صدرا دژ آسمانـه , صدرا رهساز اسپادانا , صدرا ساحل پایـا , صدرا ساحل شیراز , صدرا ساختمان ترنج , صدرا سازان آب راه , صدرا سازان آرون , صدرا سازان یـاسوج , صدرا سازه اترک , صدرا سازه صدف , صدرا سپاهان ایرانیـان , صدرا سپهر پارس , صدرا صنعت پگاه , صدرا صنعت کارون , صدرا عمران کویر , صدرا کاوان نور کوثر , صدرا کاوش آسمان , صدرا کوشان ره آرا , صدرا مراغه , صدرا نور , صدرا نیروی مـهر , صدراب بنای ایرانیـان , صدرابتن کرمان , صدراسازآهودشت , صدراگازسمنان , صدراماشین ساحل , صدران صنعت پاژ , صدراه سرا , صدرآب البرز , صدرآب زیست ایرانیـان , صدرآب صنعت , صدرآب نیرو , صدرآبرون تبریز , صدرتهویـه پارس , صدریـان سنگ آب , صدف الماس نیشابور , صدف آفاق چهارمحال , صدف بنای کنگاور , صدف راه خزر , صدف ساز آژند , صدف ساز گستر خاور , صدف سازان ایمن , صدف سازه زاریس , صدف سازه سیمره , صدف سازه صدیق , صدف سازه قابوس , صدف سازه یـاسوج , صدف سبز اندیشـه , صدف سپیدآذربایجان , صدف عمران ماندگار شمالغرب , صدف کاشانـه کاسپین , صدف گستر لیـان , صدف نمای کارون , صدف نمایـه , صدور خدمات فنی ومـهندسی سابیربین الملل , صدیق بتن آذربایجان , صدیق سازه نیروی هکمتان , صدیق کاران مـیزدج , صعود پارس کیـهان , صعود سازان قرن , صعود صنعت پردیس , صفا آرمـه شمال , صفا بام آذربایجان , صفا ساز بهبهان , صفا سازه خلیج فارس , صفا فولاد سپاهان , صفا گستر مغان , صفا منظر پارسا مـهر , صفا نیروی شمال , صفا نیکو سپاهان , صفااعتمادآذربایجان , صفابام اصفهان , صفاراه سپاهان , صفاقدرت جنوب شرق کرمان , صفاکار آذر , صفه سازان عصر , صلاح کاران اراک , صلب استیل , صلب ساختار شمال , صلب سازان قائم , صلب سازه آپادانا , صلب سازه خرم , صلب سازه زیگورات , صلب سازه ساز گنبد , صلب سازه لرستان , صلب سازه هرو , صلح ابنیـه پایدار البرز , صلح سازه سبلان , صمد نیروی سنم آوا , صمصام پولاد شیراز , صمـیره پاک نـهاد , صمـیم ساخت گیلان , صنایع ارتباطات و نیرو رسان فرجام , صنایع ارتباطی آذر کاربرد , صنایع ارتباطی پایـا , صنایع ارتباطی رای دان , صنایع الکترواپتیک صاایران , صنایع الکترونیک پارساکارا , صنایع الکترونیک پیشروتازان , صنایع الکترونیک زعیم , صنایع الکترونیک شیراز , صنایع امـید سازه ارومـیه , صنایع ایمن هزار چم , صنایع آب و انرژی سنارود , صنایع آبی تبریز , صنایع آترین تبریز , صنایع آذرآب , صنایع آفرینان عمران مـهر , صنایع برتر قرن نوین - صناب , صنایع برق تاسوکی سیستان , صنایع برق زنگان پارس , صنایع برق فرامان , صنایع برق فرهاد نیم ور , صنایع برق نورآوران بوشـهر , صنایع برق نیرو رباط , صنایع برق و الکترونیک بال صبا , صنایع برق و الکترونیک شایـا شمال , صنایع برقی آذرخش بوشـهر , صنایع برقی بوشـهر , صنایع برقی تاسیساتی بهامـین بوشـهر , صنایع برقی نیرو رسانی آبپخش بزرگ , صنایع برقی نیرو گستر بوشـهر , صنایع برقی نیرورسان بوشـهر , صنایع برقی و مـهندسین مشاور پرتو نیرو جنوب , صنایع بهرام سازان , صنایع بهساز الکتریک فرزان , صنایع پرتونصب اصفهان , صنایع پمپ مرجان , صنایع تاسیسات دی وران کومش , صنایع تاسیسات و تهویـه ایران , صنایع تاسیساتی فرادست زاهدان , صنایع تبرید ایران , صنایع تبرید پارسوماش , صنایع توسن صنعت بهین , صنایع چهره موج مازندران , صنایع حرارتی مازندران , صنایع راژمان پرداز , صنایع رنگ آلتون , صنایع رهاورد ساینا , صنایع شیمـیایی پرسیکا توس , صنایع شیمـیائی و رنگسازی طیف گستر گرگان , صنایع عمرانی انبوه سازان ایستا , صنایع فرا ساحل کرخه , صنایع فراساحل , صنایع فلزی بنیـاد پوشش , صنایع فلزی پیشرو ساخت استرآباد , صنایع فلزی کوشا , صنایع فن آوری رایـانـه هورپندار , صنایع فنی و مـهندسی توان تجهیز نامـی , صنایع قطعات الکترونیک ایران , صنایع لوله سازی نوین تهران , صنایع مخابرات صاایران , صنایع ممتازان کرمان , صنایع مـهندسی چهره فراز بابل , صنایع مـیکروموج , صنایع ندا , صنایع نیروگاهی رامـین و زرگان , صنعت ابنیـه گیلان , صنعت ارتباطات وداده پردازی آسیـا , صنعت ارتباطات هوراد , صنعت اعظم برق راستین , صنعت الکترونیک رامونا , صنعت الکتریک بهینـه ساز خراسان , صنعت اندیش جاوید , صنعت اندیشان پیمان , صنعت اندیشان تربت , صنعت آزمون سبلان , صنعت آزمون گرانمـهر صدرا , صنعت آفرین فجر خوزستان , صنعت آوران ارژنگ , صنعت آوران والای شمـیم , صنعت برج سازان , صنعت برج منارجنبان , صنعت برق آراز تبریز , صنعت برق آریـا جیرفت , صنعت برق آیندگان , صنعت برق پرتو احسان , صنعت برق سیمـینـه , صنعت بهکار آذرخش , صنعت بهین قدرت زاگرس , صنعت پایـا مـهر قشم , صنعت پدیده پارس ایرانیـان , صنعت پردازان ثمـین , صنعت پردازان کوهسار , صنعت پژوهان برق کوشا , صنعت پویـان پرشین , صنعت پویـای بروجرد , صنعت پویش زیدون , صنعت تصفیـه گوارآب , صنعت توافق همـیاران کوشا , صنعت توانای پارسیـان , صنعت جاویدان جنوب , صنعت جوش لرستان , صنعت جهان هستی نوین راد , صنعت خط وپالایش , صنعت خورشیدی مازرون , صنعت رعد البرز , صنعت زمان , صنعت ساختمان آسمانـه , صنعت ساختمان پارس هونام , صنعت ساختمان خلیج همـیشـه فارس , صنعت ساختمانی بتن شیب , صنعت سازان پویـا اقلیم , صنعت سازان پی چین , صنعت سازان راهبر شرق , صنعت سازان رستاک ایرانیـان , صنعت سازان سرباز , صنعت سازان صاعقه زاگرس , صنعت سازان گریت , صنعت سازان مدرن جنوب , صنعت سازان مفرغ زمـین , صنعت سازه ای تنین , صنعت سازه بهین ابناء پارس , صنعت سازه پایـاهور , صنعت سازه تدبیر , صنعت سازه ثمـین , صنعت سازه سنگان , صنعت سازه عمـید , صنعت سازه کیـان سازه شرق , صنعت سازه لیـان , صنعت سازه ماد , صنعت سازه هیرساد , صنعت سبز سلماس , صنعت سبزبانان شمال , صنعت سرای شیراز , صنعت سرزمـین آریـا , صنعت سقف خاوران , صنعت شبکه مبین , صنعت شن صفادشت , صنعت شـهر پارس محیط , صنعت شیوه کرمان , صنعت عمران صدف , صنعت غرب , صنعت قرون خوزستان , صنعت کار نوین تیـام , صنعت کاران پولادین اکسین بزرگ , صنعت کاران توسعه آریـا , صنعت کاران زاگرس مرودشت , صنعت کاران فولاد اروند , صنعت کاران کوه دشت , صنعت کاران نامـی افلاک , صنعت کوه سنگ نردین , صنعت کویر شرق , صنعت گاز هفشجان , صنعت گران شـهنی , صنعت گران نوین اکسین , صنعت گران هیرسا بنا , صنعت گستر خرم , صنعت گستر شمال , صنعت گستر کیش , صنعت گستر مبتکر اترک , صنعت گستران پارس دالونک , صنعت مردان جنوب خوزستان , صنعت مروارید صحرا , صنعت نوآوران محمد , صنعت نیرو منوچهر , صنعت نیروی طاها , صنعت و انرژی برق آوران مـیهن , صنعت و انرژی ژرفاب , صنعت و سازه کیـا کاژه , صنعت و عمران وحدت سنا , صنعت وحدت مسجد سلیمان , صنعت یـاران کیـا زند , صنعتگران اتشین پنجه , صنعتگران آلتین توان گستر تبریز , صنعتگران پارس نیروی دز , صنعتگران خیر اندیش , صنعتگران راه باختر , صنعتگران مبین آذربایجان , صنعتگران مـهر آفرین شرق , صنعتی ابنیـه سازان کولان , صنعتی اندیشـه دوام , صنعتی آتی سازان باباشیدااسفندآباد , صنعتی آریـا فاز , صنعتی آموت سپهر , صنعتی بهتا توان افروز شرق , صنعتی پارس برق آژینـه , صنعتی تاسیساتی کوشا کار دیـار نون , صنعتی تولیدی کرمان سامان , صنعتی تیر و ستون پارس , صنعتی جراحی قدرت , صنعتی دریـایی گسترش کرانـه , صنعتی دژ اندیشان فرد , صنعتی رایـا کنترل نیرو , صنعتی ساختمانی سیما سازان عمران , صنعتی ساختمانی کیـان دژالبرز , صنعتی سازان دامغان , صنعتی شاهد شـهرکرد , صنعتی طول گستر , صنعتی عمرانی آباد بوم آریـا , صنعتی فارس اسکات , صنعتی گازرسانان , صنعتی گام اراک , صنعتی معدنی حفاری دژ آب فارس , صنعتی معدنی شـهداب یزد , صنعتی معدنی عمرانی تاشک کانساران یزد , صنعتی معدنی عمرانی کوهسار سازه کاسپین , صنعتی معدنی مـینو شرق گلستان , صنعتی مـهندسی انوار فرهنگ شـهر , صنعتی مـهندسی سازه بیران پرشیـا , صنعتی نیرو پردیس فردا , صنعتی نیرو و توان , صنعتی و بازرگانی صنام , صنعتی و معدنی خودکفایـان معدن , صنعتی و مـهندسی استیم , صنعتی وساختمانی کاوار , صنم سازان قائمشـهر , صنم گستر ایلام , صنم یول , صنوبر صنعت اهواز , صوفیـا سازه گستر زرگان , صوفیـان سازه تمندر , صولت ساز قدمگاه , صولت سازه هخامنش , صولت صنعت گچساران , صومعه سازان آریـا , صومعه سازان کاسپین , صومعه علیـاء , صیقلان راه شمال , صیوان سازه فارسان , ضامن راه غرب , ضریب توان پیش فاز شیراز , ضریب راه , ضمانت کار خرم , ضمانت کاران دیـار کریمان , ضیـافت سبز , طارم عمران پی , طاسین خمـین , طاق ارسلان عصر نوین , طاق ازج , طاق آهنگ , طاق بتنی , طاق بستان سرا , طاق بستان کویر , طاق بیم غرب , طاق پارت پارسیـان , طاق پل خاید الو , طاق پوش پاسارگاد , طاق پوش گستر نیمروز , طاق پوشان ظفر , طاق پوشان فجر , طاق توس سازان , طاق ریز , طاق ریز کبیر کوه ساز , طاق زرد ایوان , طاق زرین فرامان , طاق زنان لرستان , طاق ساخت افق فردوس , طاق ساز , طاق ساز بتن ایلام , طاق سازان خرم گستر , طاق سازان هدیش , طاق سازبیستون , طاق سرا گلستان , طاق طلائی تبریز , طاق عرش طبرستان , طاق قلعه غرب , طاقری رئیسی , طاق گرای کرمانشاه , طاق گستر ایمن گلستان , طاق گستر دهکده هیوا , طاق گستر فرتاک , طاق گستران آذربایجان , طاق گستران غرب , طاق گستران نیکنام ارس , طاق گستربیـهق , طاق گنبد شرق , طاق گنبد شیردل , طاق نما جنوب , طاق نمای آمارد , طاق نمای چهلستون , طاق و پایـه , طاقدیس ابنیـه , طاقدیس اسکلت شمال گلستان , طاقدیس افراز جنوب , طاقدیس برج پارسیـان , طاقدیس بوم , طاقدیس راه کویر , طاقدیس ساز جهرم , طاقدیس سازان خلیج فارس , طاقدیس سازان مدائن , طاقدیس سازه ایذه , طاقدیس سنگ جنوب , طاقدیس شرق , طاقدیس گستر فارس , طاقدیس مرمر کهکشان , طاقدیس نماد گنجنامـه , طاقه غرب نـهاوند , طالار بندر , طالع مستحکم , طاووس ارغنون , طاها اوج پیمای اسپادانا , طاها راه مـهر , طاها سازان طرح نگار , طاها سیرت , طاها گستر ایلام , طاها نیرو مـهر , طاها همت جنوب , طاهاساعی , طاهر اندیشان خیمـه ساز , طاهر فولاد اراک , طاهر نیروی جنوب , طاهران مسجدسلیمان , طاهرگستران پاسارگاد , طاهرگستران کاسپین , طاهیـا , طایفه گستر , طبیعت آرای اروم چی چست , طبیعت آرای جهان بین , طبیعت بی پایـان قومس , طبیعت پایدار سپهر , طبیعت رنگین پردیس , طبیعت سازان دیـار خراسان , طبیعت سازان سبز جاوید , طبیعت سازه هیرکان , طبیعت سبز پردیس , طبیعت سبز سهند , طبیعت گستر دشت آزادگان , طبیعت گستر مـیهن , طبیعت گستران سناباد , طبیعت نگاران کوه البرز , طبیعت نمای آدونیس , طبیعت نمای جنوب , طبیعت نمای سبز لواسان , طرابیل گستر نوین , طراح اندیشان برتر بویر , طراح بتن پاسارگاد , طراح سازان گلستان , طراح صنعت قهستان , طراح فن استرآباد , طراح گستر فرتاک , طراح معروف ارگ برلیـان , طراح نمادین کهن دیـار , طراح نوین , طراحان اسکان آرمـه , طراحان اسکان فردا , طراحان الکترونیک شرق , طراحان ایده عصر , طراحان ایده گستر افرا , طراحان آب قومس , طراحان آراز توران تبریز , طراحان آسمانـه تخت , طراحان بام گستر , طراحان بتن استوار , طراحان بتن آوید , طراحان بتن فرتاک , طراحان بتن قرن , طراحان بتن ماندگار , طراحان بتن مـیلاد , طراحان بدیع آرتاویل , طراحان بدیع شایـان , طراحان برجساز اردبیل , طراحان برق آرال نیرو , طراحان بنای نگین پایدار , طراحان پارس کیوان , طراحان پایـه آلتون , طراحان پرتومدارشیراز , طراحان پی آژند , طراحان پی قرن , طراحان پی مارال , طراحان پی مـیعاد , طراحان تامـین سازه البرز , طراحان توسعه امن آسمان , طراحان دانـه شـهری کویر , طراحان سبز اندیش تمـین , طراحان سبز اندیش گیل , طراحان سنگ ساب , طراحان صنعت شمال , طراحان عمران آب , طراحان فضای سبز سپهر , طراحان کرمان سازه , طراحان مکانیک بالا گریوه , طراحان موفق آریـائی , طراحان مـهر گستر آذربایجان , طراحان نصر کوثر , طراحان نصف جهان نو , طراحان نقش ونگار آرایـه , طراحان نگین برج بنا , طراحان نو اندیش سازه پرداز , طراحان و دز سازان سعید , طراحان و مجریـان فرایند بخار , طراحان هنر خشت و خاک تهران , طراحان هنر گیل , طراحی بام رویـایی , طراحی ساخت و بهره برداری پاسارگاد , طراحی مـهندسی آرا گل یکتا , طراحی مـهندسی پترو اکسین , طراحی مـهندسی تروند تدبیر , طراحی مـهندسی حامـی صنعت پژوه , طراحی مـهندسی دراک پارسیـان , طراحی مـهندسی دلهام , طراحی مـهندسی سبزگستر همکار , طراحی مـهندسی عظیم سازان پیشرو , طراحی مـهندسی فرافن صنعت تیران , طراحی مـهندسی کنترل پردازنده , طراحی مـهندسی کیمـیای سبز طبیعت , طراحی مـهندسی گل آرای هستی , طراحی مـهندسی گوهران سبزوش , طراحی مـهندسی گیل آب شریف , طراحی مـهندسی نخشب صنعت جنوب , طراحی مـهندسی نوین سازه محیط , طراحی و اجرای رضا بنای خاوران , طراحی و پیمانکاری برق تبریز رسا , طراحی و تکوین پیر امـید , طراحی و توسعه برق پارس آرین , طراحی و توسعه ساخت سازه های دریـایی سروش , طراحی و تولیدی بهینـه پردازش آرمان , طراحی و تولیدی تصفیـه آب البرز , طراحی و ساخت اسکالش , طراحی و ساختمان نفت , طراحی و معماری صدف , طراحی و معماری کران , طراحی و مـهندسی ایستا راسا پی پارسه , طراحی و مـهندسی آبی ساز نیلو , طراحی و مـهندسی آذر آهنگام البرز , طراحی و مـهندسی خشت و صنعت شمال , طراحی و مـهندسی سازه و سیـالات پترو توان تناوب صدرا , طراحی و مـهندسی سبز آذین کیـان , طراحی و مـهندسی سیویل و صنعت فارس , طراحی و مـهندسی صنایع پتروشیمـی , طراحی و مـهندسی طبیعت سبز کاسپین , طراحی و مـهندسی عمران پیشرفته پایـا , طراحی و مـهندسی گروه صنعتی عالی نام , طراحی و مـهندسی مشعل سازان پارس , طراحی و مـهندسی نیرو کنترل سامان , طراحی و مـهندسی و صنعتی اسپیدز , طراحی و مـهندسی یکتا طراح نگین , طراحی و نقشـه کشی سلطانی , طراحی ومـهندسی صنایع انرژی , طراوت پردیس ثامن , طراوت گستر ایرانیـان , طراوت گستر باختر , طراوت نیرو گستر ورکی , طرح ابتکارجنوب , طرح ابنیـه هدیش , طرح ابنیـه یگانـه ستون , طرح اثر آرمش , طرح اجرای باهو , طرح ارتباطات افلاک , طرح اسپاش , طرح امتداد پارس , طرح اندیش وینـه , طرح اندیشان آتیـه پیشگام , طرح اندیشان آذر , طرح اندیشان پویـا تبرستان , طرح اندیشان تیـام , طرح اندیشان صدف بوشـهر , طرح اندیشان نیلگون , طرح اندیشان ویستا , طرح اندیشـه گسترش , طرح ایده راشاک , طرح ایما فرا , طرح آب خاک , طرح آب و انرژی نیکان , طرح آبریز اسپوتا , طرح آرمـه ستون , طرح آفرین انزل , طرح آفرینان بندر , طرح آوران مارلیک , طرح بدیع سازه گلستان , طرح بنا پی سازه , طرح پلان جنوب , طرح پی آفرینان , طرح پیمان ارومـیه , طرح پیمان آسمان , طرح پیمایش عمران , طرح تحکیم سپید , طرح تدبیر توسعه پویـا , طرح تراز آپادانا , طرح تعمـیق گلستان , طرح تکوین انرژی , طرح تمدن سبز , طرح توسعه شمس عمران , طرح راه خانـه شمال , طرح راه و ابنیـه نیمروز , طرح راه و مسیر , طرح رواق , طرح سازان ارژن , طرح سازان برنا بنا , طرح سازان فارس , طرح سازه ارش پارس , طرح سازه پادیر , طرح سازه شیران آذر , طرح سازه معمار قرن , طرح سپهرستون , طرح سرمایش ابنیـه , طرح صنعت سازه گیلان , طرح عرش نوین , طرح عمران پارسیـان , طرح عمران سهند , طرح عمران شفق , طرح فاخته لیـان , طرح فام افلاک , طرح فخر ابنیـه , طرح کاوش ابتکار , طرح کربن نیرو , طرح کیـا کاژه , طرح گستر الکترونیک , طرح گستر تیدا , طرح گستر رواق , طرح گستر کارون , طرح گستران ریناس , طرح گستران صحرا , طرح گسترش وارنا , طرح متعادل ساز چهره نو , طرح مروارید هامون کرمان , طرح نصب سامان پارس , طرح نصب شمـیران انرژی , طرح نصب صحت , طرح نگاران آویسا , طرح نو آوران برج سازه , طرح نور البرز , طرح نوین خوی , طرح نیک مفخم , طرح نیکان اپادانا , طرح و ابنیـه فنی پارسیـان , طرح و ابنیـه گرین , طرح و اجرا سینا , طرح و اجرا مبین آراد , طرح و اجرا مـهر مـیهن , طرح و اجراء اسپادانا , طرح و اجرای نو اندیشان سازه , طرح و احداث شالوده پایدار , طرح و احداث نیرو باختر , طرح و اندیشـه آبراهان , طرح و اندیشـه منطقه آزاد انزلی , طرح و اندیشـه مـیعاد , طرح و انرژی مـهر آرکا , طرح و ایجاد , طرح و آفرینش مـهر , طرح و بنای فراز اندیش , طرح و پژوهش سپاهان , طرح و پیمان مومان زرین , طرح و پیمایش , طرح و تدبیر شاخص پیشرو , طرح و تکمـیل اصفهان , طرح و تکوین اکسون , طرح و توسعه ارتباط گسترش زاگرس , طرح و توسعه ایستا شـهر , طرح و توسعه آرتمن , طرح و توسعه پویش , طرح و توسعه پیمان زاگرس , طرح و توسعه توفال , طرح و توسعه سازه ایرسا , طرح و توسعه سازه های دشت پارسیـان , طرح و توسعه صدرا , طرح و دانش آرمان شـهر , طرح و راهبرد آبنوس , طرح و ساخت ارویس , طرح و ساخت اقلیم الوند , طرح و ساخت اوج ایساتیس , طرح و ساخت آسمانـه آرنیکا , طرح و ساخت آسیم , طرح و ساخت بارز بنا , طرح و ساخت بامداد , طرح و ساخت بندر , طرح و ساخت پارسیـان یزد , طرح و ساخت پراتیک , طرح و ساخت پروژه سفیرکبیر , طرح و ساخت پیکهات , طرح و ساخت خزر , طرح و ساخت دریـاکنار تنکا , طرح و ساخت سازه سنندج , طرح و ساخت سکنج , طرح و ساخت عمران سفیر کبیر , طرح و ساخت نواندیشان پردیس بام , طرح و ساخت نیماد , طرح و سازپایدار هرمزگان , طرح و سازه اطلس توان , طرح و سازه پاسادمان , طرح و سازه شـهاب , طرح و سازه شـهر اردبیل , طرح و سازه صابر , طرح و سازه مـهرگان , طرح و سازه نیـاسان پارس , طرح و سیویل آرتین , طرح و شـهرآباد , طرح و صنعت تداوم , طرح و عمران گستر جم , طرح و فن آبگینـه , طرح و فن صنعت کرمانشاه , طرح و مشاوره مدیران هوشمند ایرسا , طرح و نصب فوکا , طرح و نقش اوج منطقه آزاد انزلی , طرح و نور آفتاب , طرح و نیـارش فرم , طرح واساس آب سمنگان , طرح وتکمـیل پارسه , طرح وساخت آراتا دیـارکریمان , طرح وساخت بنداد کیـهان , طرح وسازه سیراف , طرح های صنعتی راد توان جنوب شرق , طرح های نوین اروم اسکان , طرح یـافته پارس , طرح یول سازه باختر , طرح یول مـیانـه , طرحهای صنعتی پدیدار روپاس کرمان , طرحهای صنعتی رادنیرو کرمان , طرحهای صنعتی فلورد , طرق سازان شوسه , طرلان سازه شرق , طره افشان ارومـیه , طره افشان کهن یورد , طره ساز لیـان , طره سازه خرم , طرهان راه خرم , طریق راه گلستان , طریق ساز , طریق ساعد جنوب , طریق گستر طبرستان , طریقه سبز بینالود , طغیـان برق , طلا کوبان زین بوشـهر , طلای سیـاه آغاجاری , طلای سیـاه زرین جنوب , طلایـه آذر سهند , طلایـه داران برق پارس , طلایـه داران جاوید پیمان , طلایـه داران ساحل گورک , طلایـه داران صنعت ساختمان راد , طلایـه داران فجر بویر احمد , طلایـه داران فدک , طلایـه داران کاسیت , طلایـه دارن صحرای جنوب , طلایـه ساز زاگرس , طلایـه سبز افق آسیـا , طلایـه سبز خاور مـیانـه , طلایـه صنعت فارس , طلائی سازان مـیناب , طلائی کاران علیرضا , طلائیـه داران عمران گستر شمال , طلوع ابنیـه هیوا , طلوع ارتباط ایساتیس , طلوع ارگ جنوب , طلوع انزل , طلوع بابک , طلوع برج پارسیـان , طلوع پرتو پاینده , طلوع راه سبلان , طلوع راه گسترش نوید , طلوع ساخت هخامنش , طلوع ساز افلاک , طلوع سازان هزار , طلوع سازندگی مـهر کویر یزد , طلوع سازنده قلعه تل , طلوع سازه بهکار , طلوع سبز بهرنگ , طلوع سبز جاوید , طلوع سبز سناباد , طلوع سهند آریـا , طلوع سهند یـاقوت , طلوع شبانـه اردبیل , طلوع صنعت بنا گیلان , طلوع صنعت تاجیک , طلوع صنعت شیرین بهار , طلوع ظفر عصر , طلوع عمران اسپادان , طلوع عمران انزل , طلوع عمران باختر , طلوع فجر ایذه , طلوع فجر کیـانسه , طلوع فجر مـیثاق , طلوع کاران تدبیرتوسعه صنعت , طلوع کویر قومس , طلوع گستر سپاهان , طلوع گستر فراساز , طلوع مـهر آرا ایشتار , طلوع نورایران , طلوع نیرو کاسپین , طلیعه پوشش بنا , طلیعه داران طوبی , طلیعه راه سورن , طلیعه سازان سپهر , طلیعه سبز جویبارسازان , طلیعه سبز یلدا , طلیعه صنعت شمال , طلیعه فن جنوب , طلیعه معماران آرتا , طلیعه معین صنعت , طنین انداز بهار , طنین برق طبرستان , طنین بنا مـهرسازگار , طنین سازه ماندگار , طنین سبز رضوان , طنین سبز گلگون , طنین سبز مـیهن , طنین سبزخراسان , طنین عمران ، یاد یاران جیرفت آبادی و توسعه , طنین گستر اندیکا , طنین گستر آرتین , طنین گستر زردکوه , طنین گستر سینا , طوبا سازه البرز , طوبی بتن شیراز , طوبی سازان غرب , طوبی کاران جنوب , طوس امکان , طوس آب زمان , طوس آبگین , طوس حصار , طوس راه , طوس سازه سورن , طوس عامر , طوس عامل پاژ , طوس کویـان , طوس گستر هیرمند , طوس متریک , طوس مسیر , طوفان برج سازان خزان , طوفان تیزکاران , طوفان جنوب , طوفان صنعت مرودشت , طوفان عظمت کاران , طوفان غرب , طوفان قلعه باستان , طوفان گاز کردکوی , طوفان گستر خزر , طولاب , طهورآب پارس , طیـارسازه پاسارگاد , طیب سازه خاور , طیب کاران آداک اکسین , طیف اتم باختر , طیف اتم پارس , طیف الکتریک ساری , طیف آب مامطیر خزر , طیف گستر مکران , طیف گسترسپاهان , ظرافت ساز اراک , ظرافت کاران روشن , ظریف سازآذرابادگان , ظریف سازه ارسباران , ظریف سازه برانوش , ظریف سازه سامان , ظریف سازه سنگ نما , ظریف سازه قدمگاه , ظریف طاق ساز , ظریف کاران ایستا پل صدر , ظریف کاران پویـا هگمتان غرب , ظریف نمای ایرانیـان , ظفر آفرین اهواز , ظفر برج دلفان , ظفر سازان زاگرس , ظفر نیروی ساوه , ظفر نیروی شرق , ظفرسازان ایلام , ظهرود سازه کرمان , ظهیر باختر , عابد بتن بوشـهر , عادل سازان بناهای شمال , عادل سازان توس گستر اقلیم شرق , عادل سازه بندر , عادل عمران فارس , عادل نـهاد نگین مازندران , عارف بتن , عارف بناء انارستان , عارف سازه شرق , عارف سایـه گیتی , عارف گاز مرکزی , عاصف گاز سپاهان , عاطفه بنای باختر , عالم کاران بادگیر کویر , عالم گستر توانمند پارسیـان , عالم موج فارس , عالی پی پارسیـان , عالی راه , عالی راه اردبیل , عالی راه گستر دماوند , عالی ساز امـیرکبیر , عالی ساز کویر , عالی سازان لیدوما , عالی سازان نامدار , عالی سازه گیل , عالی گستر خرم , عالی نشان جنوب , عامر سازه اصفهان , عامر سازه هامون , عامر کویر شرق , عامر گستر شرق , عامر گستر گلستان , عامر نیرو پارس , عامرپاکان , عامرره , عایق برق آسا گستر بابلسر , عایق کار امـید , عایق گستر کوشا , عایق گستران سورنا , عایق یول گلبام , عباد سازه کاسیت , عباس فراز آب جنوب , عبدالحسین دهجی و شرکا , عتیق سازان مـهر نقش جهان , عتیق سازه مروارید فارس , عدالت بتن جنوب , عدالت بتن شمالغرب , عدالت بتون صحنـه , عدالت پیمان پارس , عدالت پیمان پاسارگاد , عدالت جنوب شادگان , عدالت خواه سبلان , عدالت خواه گاز , عدالت خواهان شیرین آب , عدالت سازه علی , عدالت صنعت رود شور , عدالت عمران جنوب , عدالت کاران سپاهان , عدالت گستر صدرا , عدالت گستر صنعت پویـا , عدالت گستر صومعه , عدالت ماجد نیروی تفتان , عدالت نیروی سپاهان گستر , عدل افروز یکتا , عدل بنا مسجد سلیمان , عدل راه آذربایجان , عدل صنعت سپاهان , عدل کاران لرستان , عدل گستران پرگاس غرب , عدل نور صفاهان , عدل نیرو قم , عدن برج ایرانیـان , عدیو کاران جنوب , عرش ارکان دژجنوب , عرش اسکلت سازه پل دشت , عرش افلاک نوین پارس , عرش ایستای ارم , عرش آب سازه مـهر کویر , عرش آشیـان , عرش بام سازه چرام , عرش برج بیرگان , عرش پرداز گلستان , عرش پی ارگ نما , عرش پیمایـان هلیل , عرش تابان قدرت توس , عرش سازان اقلیم هشتم , عرش سازان اوان , عرش سازان بیستون , عرش سازان تات , عرش سازان راهیـاب , عرش سازان کهن البرز , عرش سازان گلستان , عرش سازانرود , عرش سازان ماندگار پویـا , عرش سازان نگین شیراز , عرش سازان نواندیش , عرش سازه ابنیـه گستران پاسارگاد , عرش سازه الماس , عرش سازه باختر , عرش سازه جنوب شرق , عرش سازه کهمان , عرش سازه گستر گلستان , عرش سازه ملل , عرش سازه مورگاه , عرش عمران اراک , عرش عمران پارس اراک , عرش عمران فرنام , عرش گستر افق , عرش گستر پاسارگاد , عرش گستر جم حافظ اترک , عرش گستر خلیج فارس , عرش گستر دورود , عرش گستر شیراز , عرش گستر همـیاران خاور , عرش گستران الوند , عرش گستران کامـیاب , عرش یـاب دنا , عرش یـاب سازه , عرشاب ثنا گستر , عرشـه بتن پارسه , عرشـه بتن پایدار الوند , عرشـه بنیـان آذر پل , عرشـه پایدار البرز , عرشـه پایدار فرافر , عرشـه پل , عرشـه پل جهان , عرشـه ساز ارک تبریز , عرشـه سازان مقاوم , عرشـه گستر هگمتان , عرشـه گستران سقف , عرشـه گستردراک , عرشـه نیکان ناودیس , عرشیـا افق غرب , عرشیـا برج ارومـیه , عرشیـا تحکیم الوند , عرشیـا ساحل جنوب , عرشیـا سازان گیل , عرشیـا سازه شاهو , عرشیـا سازه مانشت , عرشیـا صنعت افلاک , عرشیـا صنعت اکباتان , عرشیـا گستر زرد کوه , عرشیـاسهنددراک , عرشیـاصنعت دوگنبدان , عرشیـان سازه پرتو , عرصه آرای پارس , عرصه پیمان لرستان , عرصه سازان پارسیـان بنا , عرصه سازان ماندگار , عرصه سازه صدرا , عرصه سازهرود , عرصه عمران اقبال , عرصه گستر صدرا , عرصه گستران چهار مور , عرصه گستران دشتستان , عرصه گستران فارس , عرصه گستران مرند , عرصه هموار تبریز , عرصه هوشمند پاسارگاد , عرفان استحکام , عرفان بتن سازه , عرفان بتن یـاسوج , عرفان پویـان امـیدیـه , عرفان پویش مارون , عرفان راه جنوب , عرفان راه خوی , عرفان راه سبلان , عرفان سازه پایدار , عرفان سازه گسترگلستان , عرفان سازه گیل , عرفان سازه نـهاوند , عرفان صنعت ایذه , عرفان صنعت خوزستان , عرفان گستر زیدون , عرفان مـهر یزد , عرفان نیروی پارس , عرفان یول غرب منطقه آزاد ماکو , عروج راه خوزستان , عروج نیروی شرق , عصر آمار و فناوری اطلاعات , عصر پرتو راه کردستان , عصر توان ایرانیـان , عصر طراحی و اجرای ابنیـه آذربایجان , عصر عمران هرمز , عصر فناوری الماس نیرو , عصر مـهر آزان , عصر مـیلاد نور هگمتان , عصر نو آوران ارومـیه , عصر نیروی آذرین , عصرارتباطات کامل , عصرزیست اندیش , عصرکندوکاوسپهر , عصرنانو , عصرنیرو , عطا راه توس , عطاکو بختیـاری , عطر یـاسین شمال , عطش , عظمت بناسازان زاگرس , عظمت بنیـان سفید راه , عظمت سازان آرمان بنای هامون , عظمت سازه سبلان , عظیم آشیـان خراسان , عظیم بتن سهند , عظیم برج زاگرس , عظیم برج کویر , عظیم راه پاسارگاد , عظیم راه خرم آباد , عظیم سازان آریـا , عظیم سازان فرادنبه , عظیم سازه دنا , عظیم سازه قصرقند , عظیم سازه گستر مارال , عظیم گستر اطلس , عظیم گستر سپاهان , عظیم گستر یـاسوج , عظیم مـیثاق جنوب , عظیم یول , عقیق ابنیـه زاگرس , عقیق آبراه هزاره , عقیق بنای آرال , عقیق سازه آسیـا , عقیق سازه شایـان , عقیق سبز جنوب , عقیق کاران عدالت خواه , عقیق گستر بشار , عقیق گستر نیکان , عقیق نمای خاوران , عقیل رامشیر , عقیل راه خلیج فارس , عکاب سازه , علاقمند سازان , علم اندیشان عمران کویر , علم بتن بویر احمد , علم عمران , علم گسترجهان نما , علم و صنعت گستر تمـیشـه , علم و صنعت مانا طبرستان , علم وصنعت پرنیـان , علم وعمران ایرانیـان , علمـی عمرانی گونیـا سازه سبز , علی بتن فارس , علی پسند چالدران , علی راه تقاطع گستر , علی گستر جنوب کارون قرن , علیـا بتن شیراز , علیـا صنعت موزرم , علیبور بتن دژ کوه , عماد احداث الوند , عماد اشراق زنجان , عماد افلاک , عماد پیمان , عماد ساز شمال , عماد سازان آریـا , عماد سازه ارگ , عماد گستر ساری , عماد مبارکه فارس , عمادره سازه شرق , عمادکاران فارس , عمادنورطبرستان , عمار راه سازان پیشرو آبادان , عمارات نیسان کرمان , عمارت ابنیـه آرمان , عمارت استوار سیستان , عمارت افتاب شـهنیز , عمارت آباد مبین , عمارت آفرینان مازند , عمارت آفرینان ماهان اراک , عمارت بتن باربد , عمارت بتن ساروج , عمارت برج بشار , عمارت برج پانیذ , عمارت بنا بیستون , عمارت بنای کادوس , عمارت بنیـان اترک , عمارت پارت پاسارگاد , عمارت پارت شروین , عمارت پی استرآباد , عمارت خشت آبتین , عمارت راهبرد فدک , عمارت رعد گستر شمال , عمارت رهساز هخامنش , عمارت ساختار رسام غرب , عمارت ساروج و خاک , عمارت ساز آهوان , عمارت ساز باروق , عمارت ساز پارسی مـیهن , عمارت ساز سنندج , عمارت سازان ارکان چینـه , عمارت سازان اشراق , عمارت سازان الوند مشـهد , عمارت سازان امـیر , عمارت سازان آترینا شرق , عمارت سازان آذر , عمارت سازان آذر کیوان , عمارت سازان آریـایی البرز , عمارت سازان آوید , عمارت سازان خایدالو , عمارت سازان دژ گستر , عمارت سازان سپاهان , عمارت سازان شغاب , عمارت سازان کویر قومس , عمارت سازان کویر کرمان , عمارت سازان گراد , عمارت سازان گیتی فراز , عمارت سازان ماهسان خزر , عمارت سازان نگین شرق , عمارت سازان هیرکانیـا , عمارت سازان هیرمند , عمارت سازه پانیذ , عمارت سازه پرنیـان , عمارت سازه توان محور , عمارت سازه دهدشت , عمارت سازه راسخ , عمارت سازه سالار , عمارت سازه سورنا , عمارت سازه عمران ساری , عمارت سازه ماکان , عمارت سازه ناروین , عمارت سازه نسیم , عمارت سبزشمال , عمارت سرای بندر , عمارت سرای پایدار , عمارت سرای سپید , عمارت عمران امـید , عمارت کاشانـه مادستان , عمارت گران سرو سبز , عمارت گستر آذربایجان , عمارت گستر آویشن , عمارت گستر خورشید توس , عمارت گستر دنا , عمارت گستر سرزمـین پارس , عمارت گستر سیمره , عمارت گستر ماهور نشان , عمارت گستران گلستان , عمارت گستران نگین فرحام , عمارت مبین دارابگرد , عماره ساز نوین آسیـا , عمران ابرار بیـهق , عمران ابریشم کاسپین , عمران ابنیـه آبیدر , عمران ابنیـه آذر پناه , عمران ابنیـه آرمان , عمران ابنیـه باستان , عمران ابنیـه بنای ساسان , عمران ابنیـه بهفر , عمران ابنیـه پادنگ , عمران ابنیـه پاسارگاد , عمران ابنیـه جم , عمران ابنیـه دهلیز , عمران ابنیـه راه اراک , عمران ابنیـه زیدون , عمران ابنیـه سورین , عمران ابنیـه سینا , عمران ابنیـه شایـان , عمران ابنیـه شـهباز , عمران ابنیـه طاقستان , عمران ابنیـه فردوس , عمران ابنیـه کوهک , عمران ابنیـه کیـان , عمران ابنیـه کیـهان , عمران ابنیـه گستر آرامـیس , عمران ابنیـه لیماک , عمران ابنیـه مکران , عمران ابنیـه نارین دژ , عمران ابنیـه هامون , عمران اتحاد عشایر , عمران اترک شرق , عمران احداث دوگنبد , عمران اخترف , عمران اروند آسیـا , عمران اروند خوزستان , عمران اریکه تیراژه , عمران اریکه یسنا , عمران اساس توس , عمران اسای شیراز , عمران اسپروز پارسیـان , عمران استحکامات آسیـا , عمران اسرار بیـهق , عمران اسکان سازه زاگرس , عمران اسکلت ساز مـیهن , عمران اسکلت غرب , عمران اطلس آموت , عمران اطلس برتر , عمران اطلس زروان , عمران اطلسری , عمران اعتماد توس , عمران اعتماد قرن , عمران اعتماد گسترطبرستان , عمران افراز , عمران افروزان کردستان , عمران افق شایـان , عمران افلاک البرز , عمران افلاک برج سازان , عمران اکسون شمـیم , عمران امـید کاسپین , عمران امـین ساوج , عمران انتقال تجارت , عمران اندیش آبیدر , عمران اندیش پارتاک , عمران اندیش توانا , عمران اندیش جهان , عمران اندیش رهوار , عمران اندیش گیلوار , عمران اندیش یزد , عمران اندیشان چهلستون , عمران اندیشان سعید , عمران اندیشان مبارکه , عمران اندیشـه شمس , عمران اندیشـه مـینو , عمران اندیشـه نوین شیراز , عمران اندیشـه نیوان , عمران انرژی پارسه , عمران انرژی ساوج , عمران ایرسا پویش , عمران ایمن آذر سیوند , عمران ایوان بنای شیراز , عمران ایوان بوشـهر , عمران ایوان مداین , عمران آب اندیش بوکان , عمران آب آرین سازه , عمران آب بارثاوا , عمران آب تچرا , عمران آب تدبیر کاربین , عمران آب حیـات سبلان , عمران آب دزپل , عمران آب دنا , عمران آب راه اهواز , عمران آب زیست , عمران آب سربند , عمران آب شفارود , عمران آب الوند , عمران آب صحرا , عمران آب فیروز , عمران آب کارون , عمران آب کلان , عمران آب کهگیلویـه , عمران آب ملایر , عمران آب موکریـان , عمران آب و خاک اسکان مقدم تایباد , عمران آباد ساز گیل , عمران آباد گستران پوریـا , عمران آباد مریـان , عمران آباد نگار عمارت هیرکان , عمران آبسار بردسکن , عمران آبسار وطن , عمران آبشار خزر , عمران آبیـار دشت , عمران آپادانا فسا , عمران آتیـه پاسارگاد البرز , عمران آتیـه سازان آراد , عمران آذر پایـه , عمران آذرخش آرین , عمران آذرستان , عمران آذین سپاهان , عمران آراد ایرانیـان , عمران آرای ارومـیه , عمران آرسس لیـان , عمران آرشین سپاهان , عمران آرمان خزر , عمران آرمـه خلیج فارس , عمران آرمـه طبرستان , عمران آرین داد , عمران آزگار , عمران آژند پادیر , عمران آژند خلخال , عمران آژند ویرا , عمران آژیـان سازه , عمران آسایش افلاک , عمران آسایش جنوب , عمران آشیـان البرز , عمران آکام , عمران آگاه , عمران آلانک , عمران آمایش بندر , عمران آناشید بندر , عمران آنیل سپاهان , عمران آوای امـیر پارس , عمران آوای راگا , عمران آوران ایوان , عمران آوران جاوید , عمران آوید راه نور , عمران آویژه اسرار , عمران باختر ستایش , عمران باختر مـهران , عمران بام ستون شرق , عمران بتن اریکه , عمران بتن اوستا , عمران بتن اهورا , عمران بتن آراسته , عمران بتن آژیراک , عمران بتن آکام , عمران بتن آلتون , عمران بتن آناهیتا , عمران بتن آنیل , عمران بتن بارمان , عمران بتن باستان , عمران بتن بانژ , عمران بتن بهادر , عمران بتن بیستون , عمران بتن پینار , عمران بتن تراشـه , عمران بتن توس , عمران بتن داتیک , عمران بتن داریس , عمران بتن درسا , عمران بتن دلسا , عمران بتن دمان , عمران بتن راهیل , عمران بتن سازه , عمران بتن سدید , عمران بتن سیویل , عمران بتن شاهکار , عمران بتن شمـیم , عمران بتن شـهیر , عمران بتن کاخ , عمران بتن کیـان , عمران بتن لاوین , عمران بتن لیماک , عمران بتن ماندگار , عمران بتن مشاهیر , عمران بتن مغان , عمران بتن مـهتا , عمران بتن مـهلا , عمران بتن مـیانکوه , عمران بتن نو اندیش زاگرس , عمران بتن نوژان , عمران بتن ونداد , عمران بتن ویونا , عمران بتن هرسین , عمران بتن هونام , عمران بتن هیراد , عمران بدیع خوزستان , عمران بدیع دنا , عمران برج اسیـا , عمران برج رحیل , عمران برج رون , عمران برج سازانری , عمران برج ستایش , عمران برج عرشیـا , عمران برج قرن , عمران برج محمود , عمران بردیـا تابان مـهر سبلان , عمران بستر طاق زنگان , عمران بنا آترین , عمران بنا چشمـه , عمران بنا دژ احداث , عمران بنا سازان وراوی , عمران بنا سبز پاسارگاد , عمران بنا صنعت افرا , عمران بنا کاژه , عمران بنا گنو , عمران بنای ارمغان آفرین , عمران بنای اعیـان خوزستان , عمران بنای افلاک , عمران بنای آپامـه , عمران بنای آذر , عمران بنای آرامـیس , عمران بنای باستان ایرانیـان , عمران بنای بیدزرد , عمران بنای پارامـیس , عمران بنای پارسه کازرون , عمران بنای تخت جمشید , عمران بنای توحید , عمران بنای رهام کاسپین , عمران بنای ژیوان , عمران بنای ساحل , عمران بنای سلوک , عمران بنای سناباد , عمران بنای طاهر شمال , عمران بنای غرب , عمران بنای قرن , عمران بنای کادوسه , عمران بنای کاسیت , عمران بنای کاوه , عمران بنای ویسرود , عمران بنای هرمز , عمران بنایـان سفید کوه , عمران بندر بیسان , عمران بنیـان رسا , عمران بهبود ترکمان , عمران بهساز هوراد , عمران بهسازان سرمد , عمران بهسازند آذربایجان , عمران بهسازه مـیشو , عمران بهشت خزر , عمران بهین سازه نـهبندان , عمران بهینـه ساز آفاق فارس , عمران بیدبلند , عمران بیل دژ خوزستان , عمران پاد راه سازور , عمران پادیـا و زاگرس , عمران پادیز اطلس , عمران پادیز حدید , عمران پارس اسکان گلستان , عمران پارس جنت راه کوثر , عمران پارس ساختار , عمران پارس کارینا , عمران پارس مدد , عمران پارس نیـاوران , عمران پارسه پاریز , عمران پارسه نیوساد , عمران پارسه هیوا , عمران پارسیـان بهمن , عمران پارسیـان پاینده رود , عمران پاکار بیستون , عمران پالایش رادمان بیرجند , عمران پایـا سازه استر , عمران پایتخت صبا , عمران پایدار آریـا , عمران پایدار آیلار , عمران پایدار دالاهو , عمران پایدار دماوند , عمران پایدار رهاب , عمران پایدار سولک , عمران پایدار شفق , عمران پایدار ویونا , عمران پایـه گستر آسمان , عمران پایـه ماندگار , عمران پدیدار مرکزی , عمران پدیده اندیشـه سبز الوند , عمران پدیده پارمـیس , عمران پردازان ویونا , عمران پردازصدرا , عمران پردیس جنوب فارس , عمران پردیس سبزوار , عمران پردیس هزاره , عمران پردیس هیراد , عمران پروژه آریـا , عمران پروژه پاسارگاد , عمران پروژه پایـا , عمران پروژه چی چست , عمران پروژه ساحل , عمران پژوهان آرتا , عمران پژوهان خاتم , عمران پژوهش آذربایجان , عمران پناه اسپیناس , عمران پناه آنیل , عمران پناه داریس , عمران پناه ماندگار , عمران پناه مـیلاد , عمران پناه نقش آفرینان , عمران پندار آریـا , عمران پوشش الوند , عمران پولاد پیکره , عمران پویـا تدبیر یول , عمران پویـا طبرستان , عمران پویـان فارس گسترآراز , عمران پویـان گیتی , عمران پویـان هخامنش , عمران پویش سیرجان , عمران پویش غرب , عمران پویش کردستان , عمران پویش هوشمند , عمران پی ایرسا , عمران پی آرکا , عمران پی آسمان , عمران پی آوند , عمران پی بنا بام کادوس , عمران پی پارت , عمران پی تخت جمشید , عمران پی ترشیز , عمران پی جاوید , عمران پی خاک ایلام , عمران پی دامون , عمران پی روشنا , عمران پی سازان پرلیت , عمران پی سپنتا , عمران پی سو , عمران پی سورین , عمران پی عقیق , عمران پی فاتک , عمران پی قصر , عمران پی گستر آپادانا , عمران پی گستر سیرجان , عمران پی گوهران , عمران پی ماکان , عمران پی ماندگار , عمران پی مدائن , عمران پی ویونا , عمران پی هورمند , عمران پی یکتا , عمران پیش کار , عمران پیشرو بوم , عمران پیشرو جم , عمران پیشرو حسام , عمران پیشگامان طبرستان , عمران پیشـه آذین , عمران پیشـه آفتاب , عمران پیشـه تیسفون , عمران پیشـه راسخ , عمران پیشـه ری , عمران پیشـه سهند , عمران پیشـه شاخص , عمران پیشـهری , عمران پیشـه گران ماد , عمران پیشـه گوهر اندیش , عمران پیشـه گیلان , عمران پیشـه ماندگار , عمران پیشـه مـیعاد , عمران پیل آرمـه , عمران پیمان آزادی , عمران پیمان بوشـهر , عمران پیمان بیـهق , عمران پیمان سیویل , عمران پیمایش جنوب , عمران تابان شمال , عمران تابش غرب , عمران تارادیس شمال , عمران تاسیسات اشکان سازه مـهر , عمران تاسیسات قره چای , عمران تثبیت راه , عمران تجارت آوند , عمران تجهیز ارشیـا , عمران تجهیز فرنام , عمران تجهیز کهن پارس , عمران تجهیز مفید اهواز , عمران تحکیم سازه , عمران تدبیر ارگ , عمران تدبیر افق سازان , عمران تدبیر اکسین , عمران تدبیر قائم , عمران تدبیر کاسپین , عمران تک سازان بابل , عمران تکامل تبریز , عمران تکامل شـهر آرا , عمران تکامل کاو , عمران تکوین پارسه , عمران تلار سازان , عمران تلاش پیشتاز , عمران تلاش صدف , عمران تمایز نقش ایلیـا , عمران تندیس راه هستی , عمران توپوگرافی سبلان , عمران توسعه اکباتان , عمران توسعه ایستا جم , عمران توسعه آب آذران فارس , عمران توسعه آذرخش , عمران توسعه باختر , عمران توسعه پایدار البرز , عمران توسعه جلگه سبز گیلان , عمران توسعه سنبران , عمران توسعه صحنـه , عمران توسعه غرب , عمران توسعه کوثرغرب , عمران توسعه گستران اوژن , عمران توسعه ماداکتو , عمران توسعه مکانیک , عمران توسعه نمـین , عمران توسعه هندیز , عمران تونل جوان , عمران تهویـه اروم آذر آبادگان , عمران تهویـه البرز , عمران تهویـه کویر , عمران تیراژه البرز , عمران تیسا توس , عمران جوش آذر , عمران جوش سبلان , عمران جوش صالحین , عمران جوش صنعت , عمران جهش البرز , عمران چال آژند پارسه , عمران چکل , عمران چگالش ایرانیـان , عمران چگالش پارس , عمران چگالش زیگورات , عمران چیلان سازه بیژن یورد , عمران حافظ حمـید اهواز , عمران حامـی آداک , عمران حامـی آذرخش , عمران حایل سازه , عمران حریم آفتاب , عمران حصار , عمران حوزه آبخیز زاگرس , عمران خاک آبادگران روژ , عمران خاک جهان , عمران خاک زاهدان , عمران خاک زنجان , عمران خاک کوهدشت , عمران خدماتی عمران افراز پارس نوین , عمران خرم , عمران خشت اسپادان , عمران خشت استوار , عمران خشت الوند , عمران خشت آدرینا , عمران خشت آرمان , عمران خشت آژند , عمران خشت آگرین , عمران خشت آلتون , عمران خشت پناه , عمران خشت تاژنگ , عمران خشت جاوید , عمران خشت درسا , عمران خشت سانیـار , عمران خشت سپند , عمران خشت سدید , عمران خشت سهند , عمران خشت طاها , عمران خشت فیدار , عمران خشتری , عمران خشت کوثر , عمران خشت کیـان , عمران خشت ماندگار , عمران خشت مـهراز , عمران خشت نیلاب , عمران خشت نیوساد , عمران خشت هامان , عمران خط شبکه , عمران خطوط غرب , عمران خلیج سازه , عمران خلیج فارس بندر , عمران خواجو , عمران دام تیک آراد , عمران دانش کیمـیا , عمران دانشوران صابر , عمران درون سازان جنوب , عمران دژ الماس , عمران دژ آبنوس , عمران دژ آرشیت , عمران دژ آروین , عمران دژ بارمان , عمران دژ پرهام , عمران دژ پژواک ماه شـهر , عمران دژ سهند , عمران دژ , عمران دژ شمال , عمران دژ فرتاک , عمران دژ قرن , عمران دژ کهبد , عمران دژ ویونا , عمران دژ هاوین , عمران دژالوند , عمران دشت توس , عمران دشت شاخص , عمران دشت ماداکتو , عمران دلاور اسفراین , عمران دهکده بویراحمد , عمران راگا پرشین , عمران راه اردبیل , عمران راه استوار کوهستان , عمران راه اشکورات , عمران راه افلاک , عمران راه اکسیس , عمران راه اندیمشک , عمران راه انشان , عمران راه آسیـاب سر , عمران راه آینده , عمران راه بازی دراز , عمران راه پارسا , عمران راه تابان غرب , عمران راه تاوریژ , عمران راه تیدا , عمران راه جندی شاپور , عمران راه خزر , عمران راه دوران تاش , عمران راه ده شیخ , عمران راه ری , عمران راه سازان ظفر , عمران راه سازه دژکاوه مشرق زمـین , عمران راه ساینا , عمران راه سبحان , عمران راه سرباز , عمران راه سروش , عمران راه سعادت , عمران راه سعدی آذربایجان , عمران راه شاهکار , عمران راه قائن , عمران راه گستر کاسپین سارویـه , عمران راه گلستان , عمران راه لنگه , عمران راه ماهان متین , عمران راه ماهور زاگرس , عمران راه مکران , عمران راه مـهناب , عمران راه نارین , عمران راه نصر هگمتان , عمران راه نیرو گسترش , عمران راه هامون , عمران راه هلیل , عمران راهسازان شاهین , عمران رایـان بینالود , عمران رایـان خاک , عمران رایـان راه , عمران رخ ساز نوین , عمران رستم فارس , عمران رعد دالان , عمران روان و شبانکاران بوشـهر , عمران روش , عمران روش یـاشیل راه , عمران ره آب آداک , عمران ره ساز سمام , عمران ره گستر ماندگار , عمران رهاب اطلس , عمران رهاب آبیدر , عمران رهاب بانتا , عمران رهاب پارس , عمران رهاب تبریز , عمران رهاب شـهیر , عمران رهاب قومس , عمران رهام صدرا , عمران رهگذر زاگرس , عمران رهنیـاز , عمران رهیـاب ارس , عمران رهیـاب کویر , عمران ریژاب , عمران زاغمرز , عمران زاگرس بدیع , عمران زاویـه آریـا , عمران زمـین پژوهان زاگرس , عمران زمـین زاگرس , عمران زمـین صفه , عمران زیگورات , عمران زیگورات آریـا , عمران ساتراپ آذر , عمران ساتراپ آرین , عمران ساحل دشتستان , عمران ساحل ساسان , عمران ساحل صداقت , عمران ساخت اهورا , عمران ساخت آرتین , عمران ساخت بست آب , عمران ساخت تاف , عمران ساخت تلاشگر نادر کنگان , عمران ساخت عروج , عمران ساخت مـیعاد , عمران ساختمان حامد , عمران ساختمان ماندگار ارومـیه , عمران سادیـان پی , عمران ساروج زاگرس جنوبی , عمران ساری گذر ایرانیـان , عمران ساز ایرانیـان صدرا , عمران ساز راج گیلان , عمران ساز فراز کاویـان , عمران سازان , عمران سازان الموت دی , عمران سازان امـین زهک , عمران سازان آتروپات , عمران سازان آذرین برج بوشـهر , عمران سازان آرمان کیـانمـهر , عمران سازان بام نگار , عمران سازان بردیـا , عمران سازان پایـاهور , عمران سازان تدبیر پاسارگاد , عمران سازان تیمره خاتم , عمران سازان جوان , عمران سازان حامـی , عمران سازان رسام , عمران سازان زیگورات , عمران سازان فرداد , عمران سازان کاریز , عمران سازان کجاوه , عمران سازان گلستان , عمران سازان لیـان نیر , عمران سازان ماژین , عمران سازان مانا رود , عمران سازان مـهاب , عمران سازان نو صدیق سپاهان , عمران سازگار مـهاب , عمران سازه ابریشم زاهدان , عمران سازه اسپرلوس , عمران سازه اشنویـه , عمران سازه الموت , عمران سازه امرتات , عمران سازه امـید گچساران , عمران سازه امـین , عمران سازه اندیمشک , عمران سازه ایجرود , عمران سازه آذر بنا , عمران سازه آرتنوس , عمران سازه باختر , عمران سازه بتن سنگ شبلیز , عمران سازه براستا , عمران سازه برتر دیـار کهن , عمران سازه بنای پارس , عمران سازه پاتیرا , عمران سازه پارس پیشرو , عمران سازه پارس رهام , عمران سازه پازنان , عمران سازه تابناک , عمران سازه تخصص , عمران سازه تغار , عمران سازه جرجان , عمران سازه جلگه , عمران سازه جنوب , عمران سازه جهان پارس , عمران سازه چاه قنات , عمران سازه خاک جنوب , عمران سازه دژاحسان , عمران سازه دهیوپد جنوب , عمران سازه دیره , عمران سازه دیشموک , عمران سازه راساب , عمران سازه راه سعدی , عمران سازه رعد , عمران سازه رهجو , عمران سازه رهیـاب اهواز , عمران سازه ریجاب , عمران سازه ژیزمان , عمران سازه ساختمان اصفهان , عمران سازه سالوک , عمران سازه سانلی , عمران سازه سانیـار , عمران سازه سروش متین , عمران سازه سیفیـه غرب , عمران سازه شگفت , عمران سازه عماد گستر , عمران سازه فاتک , عمران سازه فراطرح اسکان گستر , عمران سازه کارون , عمران سازه کاسیت , عمران سازه کاشیگری , عمران سازه کبکیـان , عمران سازه کوار , عمران سازه کیـاوش , عمران سازه گستر , عمران سازه گستر ایذه , عمران سازه گستر دهکده هیوا , عمران سازه لوتوس , عمران سازه ماد هگمتان , عمران سازه ماهان نوتریگا , عمران سازه مشاهیر , عمران سازه مـهر آئین , عمران سازه مـیاندشت , عمران سازه مـیعاد , عمران سازه مـیلاس , عمران سازه مـیم , عمران سازه ناموران , عمران سازه نشتا , عمران سازه نورژیک , عمران سازه ورسک , عمران سازه ویونا , عمران سازه هرسین , عمران سازه هرماس , عمران سازه هگمتان , عمران سالار ارشیـا , عمران سالار مـیهن , عمران سامان ماد , عمران سایـه گستر , عمران سبز پارسیـان , عمران سبز سپاهان , عمران سپهر اهواز , عمران سپهر زاگرس , عمران سدید آروشا , عمران سدید جم , عمران سدید رواق , عمران سر حد پارس , عمران سرا , عمران سرای ارشد غرب , عمران سرای پاسارگاد , عمران سرای شیراز , عمران سرای عمارت , عمران سرای کارستان مشـهد , عمران سرزمـین اروند , عمران سریر سپنتا , عمران سریر شاپور خواست , عمران سعید بناسازان شیراز , عمران سلدوز , عمران سنگ پی هیرکانا , عمران سنگان شیروان , عمران سهند افلاک , عمران سهند برج , عمران سهند پیروز , عمران سهند شمس مراغه , عمران سیر پارس , عمران سیر صبا , عمران سیرت , عمران سیماسازان کیمـیا , عمران سیویل ارومـیه , عمران سیویل آریـا , عمران سیویل تکین , عمران سیویل مرآت , عمران شادیـاب اترک , عمران شالوده پاسارگاد , عمران شاهین سبلان , عمران شاهین کرج , عمران شایـا دژ طبرستان , عمران شایگان شـهرتاش , عمران شبکه مرو , عمران شکوه غرب , عمران شمالرود , عمران شـهاب سازه پاسارگاد , عمران شـهر یوتاب , عمران شـهرساز آسیـا , عمران شـهریـار پارسیـان , عمران شیب آذر , عمران شیب سهند , عمران شیراز , عمران شیمـی پیـام , عمران شیمـی گیـاه , عمران صبای کارمانیـا , عمران صحرای غرب , عمران صدر کاژه , عمران صدرا راه فراز , عمران صدرا سازه زردکوه , عمران صدف سوق , عمران صدیق آرتا , عمران صدیق سبلان , عمران صدیق نور , عمران صلب رهان , عمران صنعت اردهال , عمران صنعت اریکه , عمران صنعت اهواز , عمران صنعت آبادان , عمران صنعت آذرخش شریف , عمران صنعت آصف , عمران صنعت آوا , عمران صنعت آوند , عمران صنعت آوید , عمران صنعت بوشـهر , عمران صنعت بیشاپور , عمران صنعت پی فام , عمران صنعت توچال , عمران صنعت توسعه تیرازیس , عمران صنعت چناران , عمران صنعت رادیس , عمران صنعت ساحل سحر , عمران صنعت سرخون , عمران صنعت سرزمـین ماهان , عمران صنعت سلدوز , عمران صنعت سیویل , عمران صنعت صدرا , عمران صنعت فایق , عمران صنعت فیدار , عمران صنعت کاران اولدوز , عمران صنعت کوهپایـه دیـار , عمران صنعت گرمارس , عمران صنعت مدائن , عمران صنعت مکعب , عمران صنعت نیـاسر , عمران طبیعت , عمران طراده , عمران طرح الوند , عمران طرح آتی ایستا , عمران طرح آتیـه , عمران طرح بندر , عمران طرح تیرگان , عمران طرح کارا , عمران طرح مـیعاد , عمران طریقت شمال , عمران عامر پارس , عمران عرش ایستا , عمران عرش آرشام , عمران عرش آروشا , عمران عرش پارس مبنا , عمران عرش تحکیم , عمران عرش سرامد , عمران عرش سهند , عمران عرش سیویل , عمران عرش صدرا , عمران عرش فیدار , عمران عرش قرن , عمران عرش کیمـیا , عمران عرش گلدیس , عمران عرش ماندگار , عمران عرشـه خزر , عمران عشایر امـیر , عمران عشایر زاگرس , عمران عمود مبنا , عمران فانوس آسمان , عمران فرا تاج , عمران فرا نگر فردا , عمران فراز البرز , عمران فراز آرمـه , عمران فراز باستان , عمران فراز دارابگرد , عمران فراز دامون , عمران فراز سوشیـانت , عمران فراز شکوه برزین , عمران فراز نقشینـه زنجان , عمران فراشیب , عمران فراشیب زاگرس , عمران فریـاب , عمران فضای آروین , عمران فضای مکران , عمران فضل راه قزوین , عمران فعال قومس , عمران فکر ابزار کویر افتاب , عمران فلات پردیس , عمران فلات دنا , عمران فلات شبانکاره , عمران فولاد غرب , عمران قطب سازه , عمران قطره آب غرب , عمران قلعه شوش , عمران قندیل سنندج , عمران کار خوزستان , عمران کار رود زرد , عمران کاران ایساتیس , عمران کاران آب و خاک احسان , عمران کاران آسمان , عمران کاران آنزان خوزستان , عمران کاران خوزستان , عمران کاران داریس , عمران کاران سورن , عمران کاران علی آباد , عمران کاران غرب , عمران کاران معابر , عمران کاران هدیش , عمران کاراورتهران , عمران کارون خاورمـیانـه , عمران کاسپین کارون , عمران کامـیاب راه دشت , عمران کاوان راه شیری , عمران کاوان سپهر آئین , عمران کاوش آب غرب , عمران کاوش توس , عمران کاوش مـهنان , عمران کرمانشاه , عمرانرا شایگان بنا , عمرانری ایرانیـان , عمران کشاورز سارویـه , عمران کوثر کردستان , عمران کوش آذر , عمران کوشان تاج امـیر , عمران کوشان راه غدیر , عمران کوشش دیـان , عمران کوکیـا , عمران کومـه عرشیـا , عمران کهن پاسارگاد , عمران کیـا بتن چکاد , عمران کیـاسد , عمران کیـان زاهدان , عمران کیـان کرمانشاه , عمران گاز جنوب لیـان , عمران گاز مغان , عمران گران ارم , عمران گران سازه زاگرس , عمران گران سرزمـین اطلس , عمران گران عرصه شایستگان , عمران گران نوین سورن , عمران گرمایش یزد , عمران گستر اترک , عمران گستر ازناو , عمران گستر اسپوتا , عمران گستر ایده نو , عمران گستر ایلدروم , عمران گستر آب ماند , عمران گستر آبنوس , عمران گستر آدرینا , عمران گستر آراد عرش , عمران گستر آرشین , عمران گستر آلتون , عمران گستر آماج , عمران گستر برین نکا , عمران گستر بهمن , عمران گستر بهنمـیر , عمران گستر پاسارگاد , عمران گستر پدیده پارس , عمران گستر پوریـا , عمران گستر پولادالبرز , عمران گستر تچرا , عمران گستر تراکمـه , عمران گستر ترانشـه , عمران گستر توحید گیلان , عمران گستر جهان شرق , عمران گستر جی , عمران گستر چپکرود , عمران گستر چلیک , عمران گستر خاورمـیانـه افق , عمران گستر خرم آباد , عمران گستر خشت , عمران گستر درگز , عمران گستر راحیل , عمران گستر رسالت , عمران گستر رستاک , عمران گستر زحل , عمران گستر سازه زنگان , عمران گستر سازه کوهدشت , عمران گستر سپیدار خزر , عمران گستر شاهدژ , عمران گستر شریف , عمران گستر صادق , عمران گستر طیب , عمران گستر غرب , عمران گستر غرب زردکوه , عمران گستر فرجام , عمران گستر فولادیـار , عمران گستر قارن , عمران گستر قومس , عمران گستر کتیبه , عمران گستر کیش , عمران گستر گرین , عمران گستر گزیر , عمران گستر لاشار , عمران گستر ماندگار آریـا , عمران گستر مـیلان , عمران گستر نام آرتاویل , عمران گستر ناودیس ارس , عمران گستر هرم , عمران گستران ارتمن فراز , عمران گستران ایده مدرن , عمران گستران ایرسا , عمران گستران آداک , عمران گستران آذران کار , عمران گستران آریـا شـهر فسا , عمران گستران پایدار , عمران گستران چاه مسلم , عمران گستران ساپرا , عمران گستران فروهر , عمران گستران کاسیت , عمران گستردلند , عمران گسترش خطوط , عمران گسترش زرین پارس , عمران گسترش کاچار , عمران گسترکلهر , عمران گنجینـه ارک , عمران گونش تبریز , عمران گیتی سبز پاسارگاد , عمران گیشا دوام , عمران لاریز کاران , عمران لردجان , عمران ماپریس غرب , عمران ماندگارهلیل , عمران ماهان ماه شـهر جنوب , عمران ماهر یکتا , عمران ماهور سپنتا , عمران متین ایرانیـان , عمران محک , عمران محور پاسارگاد , عمران محور سهند , عمران محیط رستاک , عمران مختصات زاگرس , عمران مخزن هفشجان , عمران مداِئن صدرای یزد , عمران مدرن کردستان , عمران مرمت سازه , عمران مروارید زاگرس , عمران مروارید کوثر , عمران مسکن اترک , عمران مسکن سازه پایدار افق استان زنجان , عمران مسکن سینا , عمران مسیر سهند , عمران مسیر فارس , عمران مصالح مـهر , عمران معابر چگین , عمران معابر رایمند , عمران معبر صحرا , عمران معدن سنگسر , عمران معمار پر کران , عمران معماری آرمان دژ , عمران مقاوم محلات , عمران مکانیک آکام , عمران مکانیک پایدار , عمران مکانیک جم , عمران مکانیک زاگرس , عمران مکانیک ساعی , عمران مکانیک سهند , عمران مکانیک کوشا , عمران ملاوی باختر , عمران مناطق , عمران منطقه نصر , عمران مـهاب گلستان , عمران مـهتاب نارین , عمران مـهد پویش , عمران مـهر ساحل , عمران مـهر سازه سانیـار , عمران مـهر شـهرکرد , عمران مـهراز راه مبینا گلستان , عمران مـهوار دنا , عمران مـیانشـهر پارس , عمران مـیران خراسان , عمران مـیهن ایساتیس , عمران نادرغرب , عمران نامدار پیمان , عمران ناو رود خزر , عمران نصب محاسب , عمران نصر جنوب , عمران نصر کوثر , عمران نقش آبرود شمال , عمران نقش جم , عمران نقش جهان , عمران نقش صدرا , عمران نگار سها , عمران نگار شمال , عمران نگار هستی , عمران نگین آتوسا غرب , عمران نگین مقصوره یزد , عمران نمای چال کلاغ , عمران نمای چنار , عمران نوشـهر , عمران نوین بهشـهر , عمران نیـارش کردستان , عمران نیرو جاوید , عمران نیرو چابهاران , عمران نیرو شمس , عمران نیرو ماداکتو , عمران نیرو هدایت , عمران نیرو هلیل , عمران نیک راد پارس , عمران و ابنیـه کوروش , عمران و آب اندیشـه و نشاط , عمران و آبادی تبریز , عمران و آبادی خلیج فارس , عمران و آبخیزداری فارس , عمران و تاسیسات جنوب فارس , عمران و تجارت تاراز مـهرگان , عمران و توسعه انصار پاسارگاد فارس , عمران و توسعه پارس اطلس , عمران و توسعه پارسیمان ایساتیس , عمران و توسعه شـهری اترک , عمران و توسعه ک , عمران و توسعه نوآوران تکین ساخت , عمران و تهویـه یزد , عمران و دانش کهن شـهر شیراز , عمران و ساختمانی پی سازان ژیکان , عمران و سازه غرب , عمران و مسکن سازان استان چهارمحال و بختیـاری , عمران و مسکن سازه پایدار استان اصفهان , عمران و مسکن سازه پایدار تاسیسات نگین قرن , عمران و مسکن سازه پایدار رضوی , عمران و مسکن سازه پایدار وحدت , عمران و مسکن عدالت گستر خراسان , عمران و مـهندسی پایـا سازند نیمروز , عمران و نوسازان محمد شـهر , عمران و نوسازی پارس ناژ غرب , عمران وارف , عمران واهب , عمران واهب شاهوار , عمران وآبادی شایـان مـهر , عمران وتوسعه آماج برج , عمران وحید شیراز , عمران وکشت خراسان , عمران ولاش سازه , عمران ویلا گستر , عمران هامـین آب , عمران هدف سپند , عمران هدف شمال , عمران هرسین کوثر , عمران هرم ساخت , عمران همت نور اسفراین , عمران همـیار آریـا , عمران یـادمان زنجان , عمران یـاقوت شمال , عمران یکتا سازان مرکزی , عمران یورد یول تانیـان , عمران ئاویـه ر سنندج , عمرانی ارساماس , عمرانی ارک صفه , عمرانی اروم یول بیر , عمرانی استحکام ابنیـه ایرانیـان , عمرانی افلاک سازه کوثر یزد , عمرانی اوداش بتون , عمرانی ایده آل سازه اسپوتا , عمرانی ایستا سازه قافلان , عمرانی ایمن راه جرقویـه , عمرانی آباد گستر امـید آریـا , عمرانی آبادگران نوین آریـائی , عمرانی آبادنگین آذرنگ , عمرانی آبتین زیست پارسیـان , عمرانی آپادانا سازه گلستان , عمرانی آتیلا بام گستر , عمرانی آداک سیراف , عمرانی آذرسنگ بنا , عمرانی آرتاک آریـاسب بیستون , عمرانی آرمـه سازه دریـا , عمرانی آروین مقاوم ساز هیراد , عمرانی آریـا برج لامرد , عمرانی آریـا پی گستر البرز , عمرانی آریـان دژخزر , عمرانی آریـان سازه جام , عمرانی آژند ابنیـه البرز , عمرانی آسمان خراش فردوس , عمرانی آفتاب نمای مغان , عمرانی آلاچیق سازه پارس , عمرانی آمارد سوادکوه , عمرانی آینده اندیشان خلیج فارس , عمرانی باروسازان قروه , عمرانی بارین سازه پارس , عمرانی بازرگانی برنت سازه سوادکوه , عمرانی بازرگانی سنام سازه , عمرانی بالاتجن قائم , عمرانی بتن فرش پایدار , عمرانی برج سازان آپادانا , عمرانی برج مسیر , عمرانی بزرگ سازان کاسپین , عمرانی بستر سازان کویر , عمرانی بهینـه سازان سپاهان , عمرانی پارت ساحل قشم , عمرانی پالار بتن , عمرانی پایـا سازه سربداران , عمرانی پردیس گستر سارویـه , عمرانی پل گستر پیرانشـهر , عمرانی پلدشت شرق , عمرانی پی آب گستر قم , عمرانی پی کوب خلوت خنج , عمرانی پیشتازکاران امـید ابهر , عمرانی تاسیساتی آب و سازه امـید کویر , عمرانی تاسیساتی بهار دشت رامـهرمز , عمرانی تاسیساتی خامـین کوه باوی , عمرانی تاسیساتی خدماتی بهسازان دنیـای امروز غرب , عمرانی تاسیساتی سامان سازه تمـیشـه , عمرانی تاسیساتی شالوده ساز شرق , عمرانی تاسیساتی فولاد دژ مـیزدج , عمرانی تراز رهساز , عمرانی تکاب کارون , عمرانی تندیس زرین جنوب , عمرانی جمـیل بنا ساخت , عمرانی خدماتی پشتیبانی تاسیساتی ابادگران اقلید , عمرانی خدماتی خدام جنوب , عمرانی خدماتی زیبا گستر بابک , عمرانی خدماتی کاوه پیمان تبریز , عمرانی خرم سازان شـهسوار , عمرانی خزر آراء , عمرانی خزر بتن ساحل , عمرانی خزرمسیرتالش , عمرانی دژ سازان مغان , عمرانی دژسازان مفید , عمرانی دیـار شـهسوار , عمرانی راه دلان , عمرانی راه و ساختمان زنگان رهاب , عمرانی ره پویـان جوین , عمرانی زرین داش سلدوز , عمرانی زیبا صنعت ونوس , عمرانی ساختار راه زاگرس , عمرانی ساختمانی پی سازان زردکوه , عمرانی ساختمانی ثقیل پی , عمرانی ساختمانی شـهرسازان عدالت گستر , عمرانی ساختمانی نارون بلوچستان , عمرانی ساختمانی والادگر بتون ابهر , عمرانی سازندگان پایدار عصر ماندگار , عمرانی سازه پرداز نیک گستر , عمرانی سازه گستر منفرد , عمرانی ساوالان طرح , عمرانی سبلان پدیده پردیس , عمرانی سپهر گستر آسه , عمرانی سپیدار سازه آبنوس , عمرانی ستاره الیزه , عمرانی سحر پویـان یزد , عمرانی سدسازان افشار , عمرانی سناباد کوشان آپادانا , عمرانی سهندساران پویـا , عمرانی سیماب سان آریـا , عمرانی سیناب خراسان , عمرانی شاوران ساب , عمرانی شاهین دژ ارگ , عمرانی صبا صدر پارس , عمرانی صعود سازه توس , عمرانی صنعتی پویش نصر الوند , عمرانی صنعتی مزدابتن شرق , عمرانی طاق بتن آذربایجان , عمرانی ظفر سازه یزد , عمرانی فرتاش بارثاوا , عمرانی فرنوفن , عمرانی قدرت ایمان کویر , عمرانی کلان شـهر سازان شیراز , عمرانی کومـه ساز تهران , عمرانی کیـا کاروژول شرق , عمرانی کیوان سازه سنندج , عمرانی گل زردیـاسوج , عمرانی گنجینـه سازان مـهر , عمرانی مجید سازه خراسان شمالی , عمرانی مسکن گستر , عمرانی معدنی ساقی کویر یزد , عمرانی نژیـارقان کردستان , عمرانی نمادین صنعت زنجان , عمرانی نوژان سازه مـیهن , عمرانی نیلگون سازه شمال , عمرانی و تاسیساتی ساروج فزون , عمرانی و ساختمانی سازه های مـهر افشان قم , عمرانی و صنعتی پارس بنای صدر , عمرانی و صنعتی پارس گرما , عمرانی و طراحی شـهریـاران شـهرسازی , عمرانی و گاز رسانی بوکان ویلا , عمرانی و مـهندسی پاتروناک , عمرانی و مـهندسی حافر آرمـه , عمرانی وتأسیساتی بهساز قدرت خرم , عمرانی هانی غرب , عمرانی همـیار سازه زنجان , عمرانی هندسه محور , عمق ساز صحرا , عمق یـاب , عمق یـاب زاگرس , عمل گرایـان صداقت , عمود سازه شیرسنگی , عمود کاران بهبهان , عمـیق پی آذر گستر , عنبر افشان کوثر , عنبر خوزستان , عهد گستر بویر , عیـاران بیرگان , عیـاربتون , غار امـیر زهره , غدیر کاران جنوب , غدیر نیرو اقطاع , غرب برداشت , غرب دوریـاب , غرب رسام مولد , غرب روشان , غرب سانتی گراد , غرب ستون , غرب موید , غروب شناشیر بوشـهر , غزال آغاجاری , غزال سازه غرب , غزال سازه کیـالان , غزل آوای جنوب , غفران شرق , غلامحسن نوری پور و شرکاء , فابست , فاتح البرز سپهر , فاتح برج دنا , فاتح سازان توسعه البرز , فاتح سازه پردیس , فاتح صنعت کیمـیا , فاتح گستران مرجان , فاتح گسترکومش , فاتحان گستر سارین , فاتحین صنعت شریف , فاخ ورک , فاخرسازه تاوه , فاراب انرژی شمال , فاراب بنا , فاراب تجهیز آسیـا , فاراب سازه سوران , فاراد نیروی دنا , فاران کرمان , فاران مشرق زمـین , فارس اسپریس سازه ایمن , فارس امـیر خارگ , فارس بن , فارس پیکر شیراز , فارس پیمد , فارس تست , فارس تکنولوژی کیش , فارس رود , فارس ساز اب , فارس صادق , فارس کار , فارس مطلق , فارس نمای شیراز , فارس نیرو , فارسان دژ ساز جنوب , فارسو نگاه , فارسیـان سازه کومش , فارفم , فارق تاسیسات تهران , فاروس سازه شمال , فاروس سازه فلات , فاریـاب آذر , فاریـاب سپید مـیهن , فاز دشت جم , فاز گستر سپید , فاطر رهساز سپهر , فاطر صنعت نوین , فاطر فرآیند پرداز , فاطر کوثران جنوب , فافا بتن پارس , فالق نصر آبادان , فالیز صنعت ایوه , فامور دشت شیراز , فانار , فانوس تابان کرمان , فانوس درخشان , فانوس دریـای طبرستان , فانوس راه آپادانا , فانوس راه شرق , فانوس شعله پارس , فانوس طرح اردبیل , فانوس کویر اسپادان , فانوس مسکن مـی , فائز پیک پیروز , فائق صدف رشت , فائق کاران تبریز , فتاح کاران اسپادان , فتح آوران ایثار , فتح بتن هیراد , فتح بهساز چاروسا , فتح صنعت جنوب , فتح گستر پایدار , فتح گستر شـهیر , فتح یـاوران قم , فتوح آرمـه یزد , فجر الکتریکی بابل , فجر آب آراز یول , فجر آوران جهان سازه گناباد , فجر پایدار اهواز , فجر پایدار کرمانشاه , فجر پل آرتاویل , فجر سپید نجف آباد , فجر مـینای سبلان , فجر نیرو گستر برق جنوب , فدیدصنعت جنوب , فجرفام اردبیل , فجرگسترعماد , فخر ابنیـه آذر , فخر آذر چایپاره , فخر بنیـان آوین شـهر , فخر ساز افرا , فخر سازه رزاس , فخر سازه کوپال , فخر صنعت هشتم پاژ , فخر طریق , فخر گاز آب , فخرآوران جیرفت , فخربنای آذربایجان , فخرسازه خاور , فدک راه شمال , فدک ساز , فدک سازان قرن کویر , فدک سازه گستران الوند , فدک سازه مشـهود , فدک کار پورمند , فر سازه پایدار ساینا , فر یـار سازه کاهار , فرا اسکان سپهر , فرا افق ماهشـهر , فرا افق هزاره سوم , فرا اندیش زمان , فرا اوج طرح , فرا اوج گستر پارس , فرا بتون ایمن , فرا برد صنعت صفه , فرا برداشت دهلیج , فرا بنای اسکان , فرا بهساز اینام , فرا بین نیرو سپند , فرا پایـه عرصه , فرا پویـان افق نوسان , فرا تابش نور , فرا تحلیل سازه , فرا تدبیر آب سازه ولایت , فرا تک سازان زاگرس , فرا تلاش جنوب , فرا توسعه گلدیس , فرا دید پرتو نیکان , فرا راسا سویل , فرا راه ارس , فرا راه سازان کاج , فرا راه سبلان , فرا رود گستر پارسیـان , فرا روش جنوب , فرا زمان سپیدار سازه , فرا ساحل نوین آریـا سر بندر , فرا ساران برق قائم , فرا ساز آتیـه یـاسر , فرا سازان شکیبا , فرا سازان عرش , فرا سازان کرخه , فرا سازان کهن , فرا سنگ بوکان , فرا شالوده غرب , فرا شایمان صنعت , فرا شتاب اهواز , فرا صنعت پیشتاز , فرا صنعت جدار , فرا صنعت جهش , فرا صنعت راسخ , فرا صنعت نیکو تاسیس , فرا طرح پارس کیـهان , فرا فرم سازان ارشد , فرا فن نیروی اطمـینان , فرا گام صنعت شرق , فرا گستر تچر , فرا گستر گیشا , فرا مسکن راه آراز , فرا نورد اژدر , فرا نیرو آریـا گستر آراد , فرا یول ساز , فرااقلیم کویررفسجان , فراب , فرابتن , فرابتن بجنورد , فرابخش صنعت پارس , فرابر صنعت وزین , فرابربرودت سپهر , فرابرد شیراز , فرابرد هوشمند مـیهن , فراپتروسازان انرژی , فراپدید ستاک , فراپی سپاهان , فراپی نما , فرات سازان توس , فرات سازه دشتی , فراتحقیق سپاهان , فراتدبیر پویـای زنگان , فراتدبیر گران پاسارگاد , فراتوان سازه مـهسا گلستان , فراخ اندیش پرسین , فراخ بتن آذربایجان , فرادید توان , فرادید توربو صنعت , فرادید سازه آپادانا , فرادید صنعت نیرو , فرادیدسازان شرق , فرادیدسازان غرب , فرادیس آرما بتن , فراراه لارستان , فرارسانـه اتوماسیون شرق , فرارودسازه شرق مـیهن , فرارون نقش سازان پویـا , فراره گستر سهند , فراز ابنیـه شمال گستر , فراز ابنیـه گیلان , فراز ارتباط گیلان , فراز افروز تبریز , فراز افزیر , فراز افلاک عرش , فراز الکترو نیرو , فراز اندیش پایـا , فراز اندیش سهند , فراز ایستای البرز , فراز آب , فراز آب بیرجند , فراز آب پارس , فراز آب پویـان زنگان , فراز آب خیز , فراز آب راه شرق , فراز آب ساحل , فراز آب مـیهن , فراز آزمون آریـا , فراز بارمان اهورا , فراز بام حصین , فراز بام خائیز , فراز بام زاگرس , فراز بام صابر , فراز بام گنج نامـه , فراز بتن اندیشـه , فراز بتن سبحان , فراز بتن مـیان قلعه , فراز برج ارومـیه , فراز برج آرتا اردبیل , فراز برج آریـا , فراز برج پی گیل , فراز برج راه اردبیل , فراز برج رودسر , فراز برج نیما , فراز برجان تک الماس , فراز برق کرج , فراز بستر سایـان , فراز بنا ایساتیس , فراز بنای زنجان , فراز بنای معروف ناودیس , فراز بنای مـیشو , فراز بند ارومـیه , فراز بند آب ساری , فراز بند گستر سارویـه , فراز بنیـان زاگرس , فراز پایـه آتی ساز , فراز پردازان اندیشـه , فراز پی آرتان غرب , فراز پی جم , فراز پی جنوب , فراز پی کوب , فراز پی مدائن , فراز پیشگان وارنا , فراز پیمان غرب , فراز پیمایش اسپادانا , فراز تجارت بهکوش جنوب , فراز جویـان باختر , فراز چکل شمال , فراز خطوط سپاهان , فراز دژ سازان شمال , فراز دشت شفق هانی , فراز راه بجنورد , فراز راه دنا , فراز راه صنعت اهورا , فراز راه قم , فراز راه نصر , فراز راه هستی , فراز رایمند ارس , فراز زمـین گستر , فراز ساحل رادین , فراز ساخت ماداکتو , فراز سازان کویر مـهر درنیکا , فراز سازه امـیران , فراز سازه ساتیـار , فراز سازه سامان , فراز سازه ستا , فراز سازه صبا , فراز سازه فرزان , فراز سازه کادوس , فراز سنج فارس , فراز شاخص مقاوم , فراز صنعت تاراز , فراز صنعت خزر , فراز صنعت صدر , فراز صنعت گلستان , فراز طرح گیتی , فراز طرح و توسعه , فراز عرشـه نقش جهان , فراز عمارت راه پویـا , فراز عمران تدبیر , فراز عمران شرق , فراز عمران فردوس , فراز فائق جنوب , فراز فلز توسعه صنعت افشار , فراز فولاد آریـا , فراز فولاد فنون , فراز فیبر تهران , فراز کاخ پدیدار , فراز کاران فعال , فراز کاویـان اذرخش , فراز کیـان امـیدیـه , فراز گستر اسپوتا , فراز گستر ایلام , فراز گستر آذر زنگان , فراز گستر پویـاب , فراز گستر تاراز , فراز ماراوا , فراز مسیر شرق , فراز مسیر ماهان , فراز مـهر پایـا پیمان , فراز نقش بم , فراز نقش مغان , فراز نوین گستر فرادیس , فراز نیرو سپاهان , فراز نیروی توس , فراز نیک آرمانشـهر , فراز نیلگون سپانو , فراز و نشیب عمران ایرانیـان , فراز هنگام , فرازان دژپرهام , فرازان سازه سهند , فرازان طرح گستر ساوالان , فرازان گستر بتن سهند , فرازبتن کهن , فرازبرج نما , فرازبندساحل , فرازبین زیبا , فرازپایـه سپاهان , فرازپنداران آریـاموج , فرازخاک تبریز , فرازراه ایلام زاگرس , فرازراه توس , فرازراه معین , فرازسازان پایدار غرب , فرازسازان راه و ساختمان سمنان , فرازسازان گلستان , فرازسازشمال , فرازسازهرمز , فرازکاران مکریـان , فرازگامان اترک , فرازگامان رعدآسای مبتکران فارس , فرازگامان نیرو پخش , فرازگستر صبح امـید , فرازگسترازنا , فرازگسترکومش , فرازمان اسپادانا , فرازمان توسعه پایدار رامان , فرازمکانیک آگرین , فرازمـین پژوهان جازموریـان , فراای کندلوس , فرازین سازه اکسین , فرازین گستر غرب , فراساحلری قشم , فراساخت زنجان , فراساختمان نـهاوند , فراساز توان غرب , فراساز فرساد فاخر , فراساز کاژه , فراساز نیرو عمران , فراسازان ایلام , فراسازان ایمن قزوین , فراسازان آژینـه , فراسازان بام کهن پارس , فراسازان بکر جنوب شرق , فراسازان تیرازیس , فراسازان فاتح فارس , فراسازان مامطیر , فراسازه تبریز , فراسازه دج کاوان , فراسازه شریف , فراسازه طرح رهسان , فراسازه فجر , فراسازه فلات آریـان , فراسازه کوهرنگ , فراسازه کوهستان , فراسازه های سنگین , فراسای یـاسوج , فراست بام کویر , فراسد فارس , فراسر نیروی سپاهان , فراسو صنعت بارثاوای بیژن یورد , فراسو گامان فرتاک , فراسوسازه زاگرس شیراز , فراسوقومس , فراسونیروی جنوب , فراسوی خزر , فراسوی سبز متین , فراسوی عرش آریـا خراسان , فراش نوران سازه , فراشیب سازه خاک , فراصنعت باوی , فراصنعت پی ریزآناهیتا , فراصنعت مخملکوه , فراطرح ساحل زرینـه , فراطرح سازان خوی , فرافر صنعت آریـا , فرافرم سازه ساباط , فرافن زاگرس , فرافن ساز پایـا , فرافن سازه گیلان , فراکار آسیـا , فراکار سازان نوین پارس , فراکوشان جوان اراک , فراکوه سبلان , فراگام سازه ماهور , فراگامان سبز گستر , فراگستر بیستون , فراگستران صنعت و عمران مرصاد , فراگیر ساختمان , فراگیر عمران , فرامان ارگ سازه هامون , فرامد سازه پارت , فرامدرن ساز پارسیـان , فرامرز کوش کارون اهواز , فراموج پویـا , فرامـهر مـهتاب , فرانام گستر بختیـاری , فرانگاره شمال , فرانگر زرفام , فرانگر مشرق زمـین , فرانیروی برق صحنـه , فراواز بنیـه ساز , فراهان صنعت خلیج فارس , فراهان کاران اصفهان , فراهان مـهاب سودجان , فراهمسان پل , فرایند پی شیراز , فرایند راه مسیر ارس , فرایند سازه اقلیم , فرایند سازه هوسم , فرایند عمران غرب , فرایند کنترل نقش جهان , فرایندسازان عمران اکسین , فرایندسازان مـیکانیک سازه , فرآب زیست , فرآب سازه نیکان , فرآب کاراهر , فرآشیـان مـیهن , فرآوران بهینـه سوربن شمال , فرآورش , فرآورش سامان سازان , فرآوری معدنی اپال کانی پارس , فرآیند انرژی سپهر , فرآیند انرژی و راه ایرانیـان , فرآیند ایده بنا , فرآیند ایده صدرا , فرآیند پرداز نوآور , فرآیند توسعه پاد , فرآیند ساخت پارسه خلیج فارس , فرآیند ساختار سامان , فرآیند سازان انرژی شرق , فرآیند سبز صبا , فرآیند صنعت رگ آب , فرآیند صنعت کیـان , فرآیند گستر نصر , فرآیند نیروی کاواندیش , فرآیندسازان صنعت پاژ , فرآیندنو , فربام سازه آرمـین نوین , فربد احداث اراک , فربد تایید ایرانیـان , فربد سازه ترشیز , فرتاب انرژی مانا ایرانیـان , فرتاش پی فرا آژند , فرتاش نیرو گستر نوین , فرتاک ایمن سازان پویـا , فرتاک بنای آریـان , فرتاک تهویـه عمران صدرا , فرتاک راه خزر , فرتاک عمران آرکا , فرتاک مـهر آذین پایدار , فرج توس مـهر , فرج راه ایلام , فرجاد بام آروین , فرجاد سازان پرتو کویر یزد , فرجاد صنعت رسام ایرانیـان , فرجادپیشـه ژرف بین , فرجام آب کویر , فرجام بتون , فرجام بتون سازه آلوارس , فرجام بنا صدرا , فرجام توسعه کیـان , فرجام راه خورشید , فرجام سازندگان لاهیج , فرجام سازه مـیلاد لیـان , فرجود سازه , فرح آباد سبز جنوب , فرح گستر ساری , فرحمـین سازه گیل , فرخ بنای آریـا , فرخ پی اراک , فرخ راه , فرخ صنعت کیمـیا , فرخ مـهر اهواز , فرخا , فرخشادغرب , فرد آبسازه غرب , فرد بتن سازان سپاهان , فرد ساز کاوه , فرد سازه سپاهان , فرد مقدم کرج , فردا راه سازان طلوع امـید نگار , فردا سازان یـاشیل آرتاویل , فردا شـهر شیراز , فردا صنعت شمالغرب , فرداب دژ اترک , فرداد ایپک , فرداد پارس هخامنش , فرداد ساخت آسیـا , فردادخطوط پارس , فردان مبتکر امـیدیـه , فردای کویر یزد , فردوس بنای ماهور , فردوس دژ ماندگار , فردوس سازان شمال , فردوس سازه فارس , فردوس سایـه گستر جنوب , فردوس سبز طبیعت , فردوس گل آرا , فردوس ماشین تهران , فردوست غرب , فردیس بنای گیل , فردیس راه بابک , فردیس راه سبز شرق , فردیس راه فارس , فردیس سازان آنیل , فردیس سازه مامطیر , فردیس کارآب اردکان , فردیس نقش جهان , فردیس نیروی شیراز , فرزاد بتن تکاب , فرزاد بهنام غرب , فرزاد پل , فرزاد راه فارس , فرزاد گازهفشجان , فرزادسازه لردگان , فرزام پویـان پردیس , فرزام سازان پارس , فرزان اندیشان گهر , فرزان بتن شیراز , فرزان برق آمل , فرزان دژ ایستا , فرزان دژ آسیـا , فرزان کار جی , فرزانگان ایلیـا , فرزانگان بتن پایـه , فرزانگان پارس مـهر , فرزانگان هدف سپهر , فرزدان سازه شرق , فرزین ارشا گستر کارا , فرزین بنا پارس , فرزین ستاره کویر , فرزین کار خوزستان , فرس سازه شاهوار , فرس ناژوان , فرساب نگین البرز , فرساد سازه , فرسازه گسترشمال , فرسان اوجا بام , فرسان ایده آراد , فرسپ سازه آژند , فرسنگ سازه مـهاجران , فرشید آسمان دژ , فرشینـه راه شیراز , فرصت کیش , فرعی راه , فرگشت گستران اندیشـه , فرم رها ساز , فرم سازان پاسارگاد , فرم فضا بنا , فرم فضای پایدار , فرم نیرو سازند آرتا , فرم و فن خاوران , فرملات , فرمـی دیراک , فرمـیکا ساز , فرناد صنعت برق گرگان , فرنام سازان ایرانیـان , فرنام سپاهان پارسیـان , فرنام فولاد شرق , فرند سازه قرن , فرنود صنعت لیـان , فرنیـا صنعت خزر , فرنیـارش سازان , فرواک ابنیـه , فرود راه بلند پایـه , فرود راه ماهان , فروردین سازه و راه سپاهان , فروزان برق امـیدمـهردشت , فروزان پی ایرانیـان , فروزان راه ماندگار , فروزان سازه دیـار سبلان , فروزان سازه کهربا , فروزان سهیل کوهدشت , فروزان گستر سنندج , فروزان نور اردبیل , فروزان نیروی شیراز , فروزآب ارومـیه , فروزش عمران مـهرنام خراسان شمالی , فروغ اندیشان زنجان , فروغ خجسته پارس البرز , فروهر ابنیـه خلیج فارس , فروهر آب گستر , فرهاد ابتکار امـیدیـه , فرهاد سازان فارس , فرهام ساخت عمران , فرهان صنعت مارون , فرهمند ساز کرج , فرهود بنای جنوب , فرهود بنای خاوران , فرهود ساخت پارسه , فرهود عمران فارس , فرهودکار , فرهیختگان نیرو پیـام , فریـاد برق شـهر , فریـان سازه آذین , فرید ره لیـان , فرید عمران بهبهان , فرید فدک , فریدآب ارومـیه , فریدصنعت جنوب , فریدون سازه زاگرس , فریر ماندگار , فریمان دژ پارس , فرین دژ گستر , فرین سازان ساحل پارس , فرین ستون سازان کوشا , فرینا ساخت سپیدرود , فرینـه رایـان سپنتا , فرینـه صنعت پارسه , فریور بتن گچساران , فریور سازه آرتام , فریور صنعت جنوب , فریور کار نوین , فریور کران پارسه , فریور نگار کوهیـار , فزون موج افلاک , فضا ایستا البرز , فضا بتن گستر ایرانیـان , فضا ساز پرشنگ , فضا سازان سبزنوشـهر , فضا سازان شـهر بتن سنگواره , فضا گستر سام , فضا گستران پایدار , فضا نمای زرین ایرانیـان , فضاپوشان کرمان , فضاسازان کویر , فضاسازان مـهرمـیمند , فضاسبز چلکاسر , فضاکاران سازه گستر , فضاگستر سازه زاگرس , فضاگستران همـیار پادنا , فضای سبز آداک , فضیلت راه اهواز , فعال ساز آب ارس , فعال سازان صنعت مرودشت , فعالان عرصه کار , فعالان همگام طبیعت , فعالیت , فعل سازه مارون , فکرین راه البرز , فکور طراحان سازه پردیس , فکور معمار خردمند , فلات افکن البرز , فلات آرشام , فلات آسیـا , فلات پی قرن , فلات خراسان , فلات خطوط سهند , فلات راه قرن , فلات ساز , فلات سازان پیشگام شرق , فلات سازان قرن , فلات سازه ارژن , فلات سازه جنوب , فلات سازه زاگرس , فلات سازه سهند , فلات شرقی , فلات صنعت ایده , فلات قاره طبرستان , فلات گستر ابتین , فلات گستر بهر , فلار , فلارگ , فلر استاک هفشجان , فلز آبیـار گستر تهران , فلزگستر کویر اردکان , فلک افراز مانشت , فلک آسای جنوب , فلک سازان پویـایی نـهاوند , فلک سازه سپاهان , فن اندیش صنعت کاشان , فن اندیشان آیـاپیر , فن اوران شایـان طرح , فن اوران قدرت مـهرگان , فن اوری معایریک , فن آب طرح گلستان , فن آبراهه بارثاواپاژ , فن آران مدرن توان کاسپین , فن آفرین تجهیز پارس , فن آور صدر البرز , فن آوران ابنیـه زاگرس , فن آوران اشراق الکتریک , فن آوران اطلس انرژی , فن آوران افلاک خرم رود , فن آوران انرژی ایرانیـان , فن آوران آرتا مـیراب سبلان , فن آوران بارآب , فن آوران برق سبلان , فن آوران برق نگین البرز , فن آوران پارس پرتو , فن آوران پارسه جنوب , فن آوران پاوه , فن آوران پویش سازندآبریس , فن آوران پیشرو کومش , فن آوران توان ساز , فن آوران توسعه پایدار خوزستان , فن آوران جغاتو , فن آوران جوان تبریز , فن آوران جوان حکیم پارسی , فن آوران زیست کره , فن آوران ساخت پل سپید , فن آوران سازه گهر , فن آوران سبز خزر , فن آوران سیـال خطوط , فن آوران سینا سازه , فن آوران صانع شرق , فن آوران صنعت وسازه کهن , فن آوران صنعت هفشجان , فن آوران عصر نوین جاودان , فن آوران عمران آسیـا , فن آوران فجر نوین طرح توس , فن آوران فرتاک زاگرس , فن آوران کوشا گیلانـه , فن آوران موج خاتم , فن آوران موزرم جنوب , فن آوران نوین وارنا , فن آوران نیرو اعتماد , فن آوران نیرو تجهیز رسانا , فن آوران نیرو طوس , فن آوران نیمروز آسیـا , فن آوران هرمزگان , فن آوران هوشمند درگاه انرژی , فن آورراه وبنا , فن آوری اطلاع رسانی ایتا , فن آوری اطلاعات افرند صنعت , فن آوری اطلاعات و خدمات صنعتی سناء اندیشـه , فن آوری انعکاس نور مبین , فن آوری آب و خاک جلگه , فن آوری پترو نیرو لاوان , فن آوری پویـای خزر , فن آوری ژرفا بیتا آسیـا , فن آوری صبا فام , فن آوری فراساحلی دلتا , فن آوری ناب سازه رایکا , فن آوری نوین روز فسا , فن آوری نوین نیرو , فن آوری و ماشین سازی چیره , فن آوری هریتاش یزد , فن آوری یـا شا الکترونیک شیراز , فن بنا ابهر , فن بنیـاد صنعت پویـان اروند , فن روز ریل صنعت , فن سازه جهان نما , فن سالار دنا , فن شبکه شـهریـار , فن فلز زاگرس , فن گستر معین پارسیـان , فن و بنای سیراف , فن و تجربه غرب , فن و تدبیر خاتم , فن و تدبیر کهن , فن و تدبیر مشاهیر , فن وتدبیر کومـه , فن وتوسعه پاوان , فناموج افرند البرز , فناور پویـاسای , فناور روشن نیرو اروین , فناوران امواج روشن نورا , فناوران آذران نیروی پارس , فناوران برق کهربا توان آریـا , فناوران خزر سبلان , فناوران دهلیز شادمان , فناوران راه محیط , فناوران راهبر دی آتی , فناوران رعد صنعت طوس آدین کویر , فناوران روشنا رعد پارس , فناوران سبز گستر خرمدره , فناوران فرادید بار ثاوا , فناوران مـهراب گستر پاسارگاد , فناوران نیروی پارس البرز , فناوران نیروی چابک , فناوران نیکان آیسان , فناوران نیکو اندیش صنعت آلامتو , فناوری احداث شبکه پارسیـان , فناوری ارتباطات پارسه ابهر , فناوری پردازش نوین پردیس , فناوری پیـام ارتباطات گلستان , فناوری روزبنا , فناوری سیستم کیـان شمال , فناوری عمران سازه موقان , فناوری عمران هیرکان , فناوری نوین روز غرب , فناوری و فرآیند تصفیـه , فناوری وگسترش ساختمان هشت بهشت , فنآوری صنعت بعثت , فنون ارتباطات , فنون پرداز برنا , فنون پرداز مـهیـار , فنون سازان آریـا , فنون سازان آرین زنده رود , فنون سازه گلستان , فنون غرب سازان , فنون گستر هیرکان , فنون گستران دالونک , فنی (مـهندسی کشاورزی) خدماتی سبز چومگان شمال , فنی اسحاق چم جنوب , فنی بحر نیرو ایرانشـهر , فنی پویـا اژند غرب , فنی پیمان پروژه , فنی تاسیساتی بلندآبشار , فنی تاسیساتی حایل چین جنوب , فنی تاسیساتی خدماتی راسا صنعت ایذه , فنی تاسیساتی راه و ساختمان آبشار جاویدان , فنی تاسیساتی راه و ساختمان یگانـه سازه امـید , فنی تاسیساتی فرات کرمان , فنی تاسیساتی قطره طلائی قائم , فنی تاسیساتی کرمان پارس جنوب , فنی تاسیساتی موفق بهبهان , فنی تاسیساتی نرگس کارون جنوب , فنی تاسیساتی و راه و ساختمان مجید خوزستان , فنی تالاران نیرو , فنی تخصصی تجربه صنعت اهواز , فنی تولیدی نیکوداشت , فنی جنوب رس , فنی چکاد ساختمان جنوب , فنی خاوران شرق قهستان , فنی خدماتی ایمان رخش اراک , فنی خدماتی بافت ستاره , فنی خدماتی بحر آفرینان فارس , فنی خدماتی تاسیساتی نورآوران یلدای شب , فنی خدماتی تنام سپاهان , فنی خدماتی جاوید گستر کویر , فنی خدماتی دالان نیرو , فنی خدماتی صبا دقت پارس , فنی خدماتی طنین ره دلفان , فنی خدماتی مازرون الکتریک , فنی خدماتی نماد تابانکار مـهر , فنی خدماتی نوآوران درستکار , فنی خدماتی نوین سازه اسپادانا , فنی خدماتی وبرق رسانی مـه نورالکتریک بافت , فنی خدماتی یـاسین مـهربندر , فنی راه و ساختمان افشار مارون , فنی راه و ساختمان پژمان تاسیس مارون , فنی راه و ساختمان پیمان دشت , فنی راه و ساختمان جفیر کار , فنی راه و ساختمان دالان جنوب , فنی راه و ساختمان راه سازان شـهر , فنی راه و ساختمان سازه گستر ارجان , فنی راه و ساختمان گچ کمر , فنی راه و ساختمان گدار تختی , فنی راه و ساختمان و تاسیساتی سلمان مکان , فنی راه وساختمان ابنیـه گستر کوهدشت , فنی راه وساختمان طیب راه مارون , فنی راه وساختمان فلات مـهران , فنی زرگام , فنی ساختارسازان هامون , فنی ساختمانی امـیرسازان بلوط بلند , فنی ساختمانی امـین کار ایذه , فنی ساختمانی ایدون سازه جنوب , فنی ساختمانی آناش , فنی ساختمانی باغمـیشـه سازه , فنی ساختمانی تاسیساتی سازه کارمسجدسلیمان , فنی ساختمانی تنکاب بنای اهواز , فنی ساختمانی حجت کار دوگنبدان , فنی ساختمانی زرین کاج نیـاکان , فنی ساختمانی سازه های تک ایستا جنوب , فنی ساختمانی سیوند راه جنوب ایرانیـان , فنی ساختمانی شعله کار سازه , فنی ساختمانی عسفور , فنی ساختمانی کهندژ مـه مـیترا , فنی ساختمانی مایترکار , فنی ساختمانی نصر ایذه , فنی ساختمانی نقش ساز ایذه , فنی ساختمانی نوین راه جاسک , فنی ساختمانی نیکو پارس گیتی , فنی ساختمانی و تأسیساتی آنزان بتون , فنی ساختمانی و خدماتی بناء یـاسین اهواز , فنی ساختمانی هما صنعت جنوب , فنی سازان امروز , فنی سازه پایتخت نیروانا , فنی سازه پرژان , فنی سیما فن پارس , فنی شبکه گستر هما شـهر , فنی صنعتی سرداگرم پارچین , فنی صنعتی و خدماتی روشنگران لایق ساحل , فنی طراحی مـهران ضابط , فنی عارف خوزستان , فنی عمرانی پردیس راه بوکان , فنی عمرانی راحیل ساخت بابلسر , فنی عمرانی سازه تدبیر ساری , فنی فرمان گستر عالی قاپو , فنی کاران قائم , فنی کاران کریم , فنی کاران مسجدسلیمان , فنی کشاورزی سرسبز مـیاندوآب , فنی مجریـان هدف , فنی مریوان بتن اندیش , فنی معدنی کاوشگران عمارلو , فنی مـهندس یـاوران آب و سازه فدک , فنی مـهندسی ابتکار صنعت مغان , فنی مـهندسی ابخیز پویـان پارسیـان , فنی مـهندسی ابرسازان افق قزوین , فنی مـهندسی ابنیـه تحکیم کاوش , فنی مـهندسی ابنیـه سازان بین المللی اقدم , فنی مـهندسی ابنیـه گسترسازان آراد , فنی مـهندسی ابیـاری کشاورزی ابریزان سبزواران , فنی مـهندسی اتحاد راه پارس , فنی مـهندسی احداث بنای آسمان سا , فنی مـهندسی احداث سازان ایمن , فنی مـهندسی احداث سیستم نیرو , فنی مـهندسی احداث صنعت زاگرس , فنی مـهندسی احسان کار کناره , فنی مـهندسی احیـاگران راه بین الملل , فنی مـهندسی ادریس جوان گلستان , فنی مـهندسی ادریس سازه پارس , فنی مـهندسی ارتباط بهشـهر , فنی مـهندسی ارتباطات الماس نیرو , فنی مـهندسی ارتباطات نواگستر جنوب , فنی مـهندسی ارجان پل , فنی مـهندسی اردلان راه کردستان , فنی مـهندسی ارژن انشان , فنی مـهندسی ارژنگ گستران مـینو , فنی مـهندسی ارشیـا دکل کلباد , فنی مـهندسی ارشیـا سازان کردستان , فنی مـهندسی ارشیـا گستر زاگرس , فنی مـهندسی ارغوان پی , فنی مـهندسی ارفع خزر , فنی مـهندسی ارم امـید پارس , فنی مـهندسی ارمغان البرز گلستان , فنی مـهندسی اژدر کاران بختیـاری , فنی مـهندسی اسپاد سازان آذر مـهر , فنی مـهندسی استحکام افراز نوین صنعت , فنی مـهندسی استحکام سازه جلال ایرانیـان , فنی مـهندسی استیلافن شیراز , فنی مـهندسی اسکان سازان عهد , فنی مـهندسی اسکان گسترنوین ایساتیس , فنی مـهندسی اسمان سازه سپانو , فنی مـهندسی اشکاف سازه سپاهان , فنی مـهندسی اشل ساز زاگرس , فنی مـهندسی اصیل سازه قشقائی , فنی مـهندسی اطلس سازه نیـاوران البرز , فنی مـهندسی اطمـینان فرنام , فنی مـهندسی اعتمادسازان گرمسیر , فنی مـهندسی افرادژسپهر , فنی مـهندسی افق نیرو البرز , فنی مـهندسی افلاک تابان لرستان , فنی مـهندسی اقلیم پی بروجرد , فنی مـهندسی البرز تاسیسات تلاش , فنی مـهندسی الکترو توان معین , فنی مـهندسی الکترو توان مـینو , فنی مـهندسی الکترو سازه برنا , فنی مـهندسی الکترو صنعت قلعه شمال , فنی مـهندسی الکترو صنعت کوه آرارات , فنی مـهندسی الکترونیک صنایع اتوماسیون 5394توان , فنی مـهندسی الماس کوه تالش , فنی مـهندسی امان گاز , فنی مـهندسی امواج گستر سپاهان , فنی مـهندسی امـیرکبیر سازه , فنی مـهندسی انتقال انرژی برق آذرخش , فنی مـهندسی اندیش کاران مـهاباد , فنی مـهندسی اندیش گستر تابان , فنی مـهندسی اوج سازه شمال , فنی مـهندسی اویول زاگرس , فنی مـهندسی اهرام اردکان , فنی مـهندسی اهرام دژ غزال , فنی مـهندسی اهواز طرح توکا , فنی مـهندسی اهورا صنعت دانا , فنی مـهندسی ایده پردازان پیشرو پارس رابین , فنی مـهندسی ایده تفکر عمران , فنی مـهندسی ایده گستر پارسوماش , فنی مـهندسی ایستا رویـان , فنی مـهندسی ایستا سازه زنده رود , فنی مـهندسی ایلیـا مـهر دانا , فنی مـهندسی ایمن ارتباط خزر , فنی مـهندسی ایمن اسکله جنوب , فنی مـهندسی ایمن اطلس شباب , فنی مـهندسی ایمن برج هیرکان , فنی مـهندسی ایمن پرگاس معتمد شمال , فنی مـهندسی ایمن ساز زرآورد , فنی مـهندسی ایمن سازه آساره , فنی مـهندسی ایمن سازه جندق , فنی مـهندسی ایمن سازه دیـار , فنی مـهندسی ایمن گنجینـه برق و سازه پارسه , فنی مـهندسی ایوان ابنیـه پارس , فنی مـهندسی آب آوران دنا , فنی مـهندسی آب تیرگان خاور , فنی مـهندسی آب چنار جلیل , فنی مـهندسی آب سان پالایش , فنی مـهندسی آب فرای گلستان , فنی مـهندسی آباد گستر قومس , فنی مـهندسی آباد گستر ماد , فنی مـهندسی آبادگران تاسیسات امـیر کاسپین , فنی مـهندسی آبادگران زیست بوم کاسپین , فنی مـهندسی آبادگران ژیـار , فنی مـهندسی آبدانان سازندگی شمال , فنی مـهندسی آبساران گستر طیبات , فنی مـهندسی آبنمای آذر , فنی مـهندسی آبیـار بم , فنی مـهندسی آبیـار نوین اراک , فنی مـهندسی آبیـاران سربند , فنی مـهندسی آپامـه ساز گیتی , فنی مـهندسی آتی افروز رها , فنی مـهندسی آتی سازه نوتاش , فنی مـهندسی آتی شار پدید , فنی مـهندسی آتی نیرو سپاهان , فنی مـهندسی آتیـه افروز شرق , فنی مـهندسی آتیـه سازان سرزمـین قومس , فنی مـهندسی آدنیس آریـا , فنی مـهندسی آذر افروز آسانبر , فنی مـهندسی آذر آرخی اردبیل , فنی مـهندسی آذر بتن لاچین , فنی مـهندسی آذر پیمان کویر یزد , فنی مـهندسی آذر سهند بـه نما , فنی مـهندسی آذر سیستم اکباتان , فنی مـهندسی آذرخش نیروی افلاک , فنی مـهندسی آذریوردسال , فنی مـهندسی آذین بنای سپهر , فنی مـهندسی آذین سازان آفتاب , فنی مـهندسی آرا پی اطمـینان , فنی مـهندسی آران برج خوی , فنی مـهندسی آران پی بند , فنی مـهندسی آرایـه تابش , فنی مـهندسی آرتا ابنیـه , فنی مـهندسی آرتا دیر آراز , فنی مـهندسی آرتاسیستم اردبیل , فنی مـهندسی آرتیمان بنا خاک , فنی مـهندسی آرتیمان سازان پایـا , فنی مـهندسی آرسام سازه کوهدشت , فنی مـهندسی آرسین پی مانا , فنی مـهندسی آرش هفشجان , فنی مـهندسی آرمان شـهر برتر اردبیل , فنی مـهندسی آرمان شـهر طاها , فنی مـهندسی آرمان گستر اردکان , فنی مـهندسی آرمان گسترصدق , فنی مـهندسی آرمان نیرو زنده رود , فنی مـهندسی آرمـه دال آپادانا , فنی مـهندسی آروین پرتو , فنی مـهندسی آریـا پیشرو جاوید فارس , فنی مـهندسی آریـا دشت آذین , فنی مـهندسی آریـا صنعت ماهگون , فنی مـهندسی آریـا گستر باغملک , فنی مـهندسی آریـا گیتی کیـاکلا , فنی مـهندسی آریـاز اشترانکوه , فنی مـهندسی آریـاسپند مـهریز , فنی مـهندسی آریـان آب خدابنده , فنی مـهندسی آریـان نصب اندیمشک , فنی مـهندسی آریـان نیرو آداک , فنی مـهندسی آریـانیر باختر , فنی مـهندسی آرین خوشـه پارس , فنی مـهندسی آزما ثمـین اندیکا , فنی مـهندسی آزنا صنعت پارسیـان , فنی مـهندسی آژند پارت , فنی مـهندسی آسان صنعت مبتکران هزاره سوم , فنی مـهندسی آسمان خراش کهن ایرانیـان , فنی مـهندسی آسمان سازه پیشوا , فنی مـهندسی آسمان فراز قشقائی , فنی مـهندسی آفاق گستر آصف , فنی مـهندسی آفتاب صنعت نوین مـهرگان , فنی مـهندسی آلتین سارای آذربایجان , فنی مـهندسی آلفا گام سپاهان , فنی مـهندسی آلفا نقش سپاهان , فنی مـهندسی آلفا نیروی آریـا , فنی مـهندسی آمارد سازه آراد , فنی مـهندسی آمایش مـهرگان جنوب , فنی مـهندسی آنار صنعت آذربایجان , فنی مـهندسی آوند اترک بجنورد , فنی مـهندسی آوید سازان آرنا , فنی مـهندسی آویژه انرژی ایده آل , فنی مـهندسی آوین کهن دژ , فنی مـهندسی آیدین انرژی برق , فنی مـهندسی آیندگان صنعت سپاهان , فنی مـهندسی آینده سازان عمران ساحل , فنی مـهندسی بابا طاهر خمـین کمره , فنی مـهندسی بابل معیـار , فنی مـهندسی باتاب فیدار سپاهان , فنی مـهندسی بارو سازان آپادانا , فنی مـهندسی باروسازان نوین شمال , فنی مـهندسی بازرگانی طرح پردازان آماج , فنی مـهندسی بالا راه شمال , فنی مـهندسی بامداد صنعت خلیج فارس , فنی مـهندسی بتن افراز بینالود , فنی مـهندسی بتن فولاد طبرستان , فنی مـهندسی برازنده سپهر کویر , فنی مـهندسی برج آفرین اسرار , فنی مـهندسی برج راه سبزهلیل , فنی مـهندسی برج سفید سولار , فنی مـهندسی برج نمای افضل , فنی مـهندسی برج نیروی طوس , فنی مـهندسی برسام نیروی پارس , فنی مـهندسی برق افروز پارسیـان زنده رود , فنی مـهندسی برق افروزساخت عمران , فنی مـهندسی برق آرا , فنی مـهندسی برق آرای مـیهن , فنی مـهندسی برق آسای افشار , فنی مـهندسی برق پویش کار نوین آستارا , فنی مـهندسی برق پیران نیرو , فنی مـهندسی برق توان گستر نـهبندان , فنی مـهندسی برق حفاظ انرژی جنوب , فنی مـهندسی برق رسان ساحل شمال , فنی مـهندسی برق رسانی آریـا نیرو رامـین , فنی مـهندسی برق سپید نیرو زرین , فنی مـهندسی برق سعادت سپهر سیرجان , فنی مـهندسی برق فراز صنعت دورود , فنی مـهندسی برق قدرت ساختمان قائم امـید مازند , فنی مـهندسی برق لیـان توحید , فنی مـهندسی برق مرجان جنوب , فنی مـهندسی برق نورآوران نیرو , فنی مـهندسی برق نیرو گستر آبتین , فنی مـهندسی برق و عمران تابان نیروی زاگرس , فنی مـهندسی برقاب سازه , فنی مـهندسی بروسک پرتو اترک , فنی مـهندسی بسامد برق شیراز پارسه , فنی مـهندسی بسترسازان راه گستر , فنی مـهندسی بشار عمران پارس , فنی مـهندسی بلوط گستر مقیمـی , فنی مـهندسی بنا آفرین مـهر گستر پارس , فنی مـهندسی بنا ساز یـافت , فنی مـهندسی بناب گستر زاگرس , فنی مـهندسی بنادژ اسفراین , فنی مـهندسی بناسازان پردیس , فنی مـهندسی بناکاران عمران جی , فنی مـهندسی بنیـان راه لجور , فنی مـهندسی بوستان هدفمند , فنی مـهندسی بوم نصب شـهرکرد , فنی مـهندسی بهار آفرینان کویر , فنی مـهندسی بهار سامان الکتریک , فنی مـهندسی بهداد برق آریـا سنجش , فنی مـهندسی بهرام پیشرو کارون , فنی مـهندسی بهروش شمال خراسان , فنی مـهندسی بهزاد صنعت سپاهان , فنی مـهندسی بهساخت فراز جنوب , فنی مـهندسی بهسازان خاتون کوهبنان , فنی مـهندسی بهسازراندمان کارمانیـا , فنی مـهندسی بهطرح سنندج , فنی مـهندسی بهمن کازرون , فنی مـهندسی بهنام سازه ارسنجان , فنی مـهندسی بهنام فن جنوب , فنی مـهندسی بهین برق خزر , فنی مـهندسی بهین کاران پردیس , فنی مـهندسی بیتا سازان شمـیم پی , فنی مـهندسی بید بلند بنا , فنی مـهندسی بیستون آمارد کاسپین , فنی مـهندسی پادیـا سازان پیشتاز , فنی مـهندسی پادیوار , فنی مـهندسی پاراه گلال ایذه , فنی مـهندسی پارس ایمن خزر , فنی مـهندسی پارس آرمـه کارآیین , فنی مـهندسی پارس بتن اهواز , فنی مـهندسی پارس پک , فنی مـهندسی پارس خزر جنوب , فنی مـهندسی پارس خطوط نقش جهان , فنی مـهندسی پارس راسخ بناسازان , فنی مـهندسی پارس راه جلیل , فنی مـهندسی پارس سازه ایشتار , فنی مـهندسی پارس سینا آبروان , فنی مـهندسی پارس فراز گرگان , فنی مـهندسی پارس فن مغان , فنی مـهندسی پارس فنون , فنی مـهندسی پارس قدرت هلیل , فنی مـهندسی پارس مکانیک بـه سامان , فنی مـهندسی پارسوماش صنعت پرشین , فنی مـهندسی پارسیـان قلعه گسترفارس , فنی مـهندسی پارسیـان نیروی آدراپانا , فنی مـهندسی پاسارگاد راه سپاهان , فنی مـهندسی پاسارگاد سازه بروجرد , فنی مـهندسی پاسارگاد صنعت جلفا , فنی مـهندسی پاسارگاد کویر آستانـه اردستان , فنی مـهندسی پایـا بتون شیراز , فنی مـهندسی پایـا پردیس کویر یزد , فنی مـهندسی پایـا سازان نیکان پارس , فنی مـهندسی پایـا سازه صارم , فنی مـهندسی پایـاپی خمـین , فنی مـهندسی پایـاساز سوما طبرستان , فنی مـهندسی پایدار البرز یگانـه , فنی مـهندسی پایش نیرو گستر سازه ایرانیـان , فنی مـهندسی پترو صنعت آفاق , فنی مـهندسی پترو صنعت بابل , فنی مـهندسی پترو گازهیربد پارسوماش , فنی مـهندسی پتروشیمـی فارس , فنی مـهندسی پدرام شـهر بیستون , فنی مـهندسی پدیده ملک کیـان , فنی مـهندسی پرتو بخش افق , فنی مـهندسی پرتو خدمات شرق , فنی مـهندسی پرتو رعد البرز , فنی مـهندسی پرتو سازه سازان قدرت , فنی مـهندسی پرتو شفق پارس , فنی مـهندسی پرتو کنترل هوشمند , فنی مـهندسی پرتوطاها البرز , فنی مـهندسی پردیسان سبز مبارکه , فنی مـهندسی پرشیـا آمایش , فنی مـهندسی پرشیـا آوند , فنی مـهندسی پرنگ فولادین شیراز , فنی مـهندسی پرهام پارس غرب , فنی مـهندسی پژواک الکترونیک شرق , فنی مـهندسی پژواک نیرو سامان , فنی مـهندسی پژوهان دیـاکو نیرو آسا , فنی مـهندسی پناه نیروی البرز , فنی مـهندسی پنگ سازه مـیهن , فنی مـهندسی پوشش صنعت باربد , فنی مـهندسی پویـا ارتباط طبرستان , فنی مـهندسی پویـا الکتریک باختر , فنی مـهندسی پویـا بنا گستر ایرانیـان , فنی مـهندسی پویـا سازه پی ریز , فنی مـهندسی پویش پژوهان صنعت , فنی مـهندسی پویش راه توسعه وحدت , فنی مـهندسی پهنـه سبز سپاهان , فنی مـهندسی پی آروین پرتیکان , فنی مـهندسی پی چین نیروی سپاهان , فنی مـهندسی پی ریزان گیل یـار البرز , فنی مـهندسی پی سازان آسمان اندیش , فنی مـهندسی پی صنعت پیشرو , فنی مـهندسی پی گستر اسپوتا , فنی مـهندسی پی گستر عصر پارسیـان , فنی مـهندسی پیـام الکترونیک مـهر , فنی مـهندسی پیشتازان توان سهند , فنی مـهندسی پیشرو اتوماسیون قدرت , فنی مـهندسی پیشرو برق گرگان , فنی مـهندسی پیشرو صنعت پرسیس , فنی مـهندسی پیشرو ورزان پارسوماش , فنی مـهندسی پیشگامان بهینـه سازی صنعت , فنی مـهندسی پیشگامان کنترل جهانبین , فنی مـهندسی پیکارسازه عمران وکشاورزی ماوراءالنـهر , فنی مـهندسی پیمان برق پویـا , فنی مـهندسی پیمان برق کوشا , فنی مـهندسی پیمان تاور , فنی مـهندسی پیمان صنعت ماندگار خزر , فنی مـهندسی پیمان فر , فنی مـهندسی پیمانکار دلتا مغان , فنی مـهندسی پیوند آب سپاهان , فنی مـهندسی تابش افروزتوس , فنی مـهندسی تابش برق شبکه , فنی مـهندسی تابش نیرو اسپوتا , فنی مـهندسی تابش نیرو مرکزی , فنی مـهندسی تابلو راه انداز نرم , فنی مـهندسی تابناک نفتون , فنی مـهندسی تاج نمای ایل , فنی مـهندسی تارا صنعت اطلس ایرانیـان , فنی مـهندسی تاراز اکسین سپهر , فنی مـهندسی تاراز الکتریک , فنی مـهندسی تارخ نما , فنی مـهندسی تاسیساتی انتقال خطوط پرشیـا , فنی مـهندسی تاسیساتی جم اهورامـهر , فنی مـهندسی تاسیساتی دماسنج شمال فارس , فنی مـهندسی تاسیساتی فروغ رهپیمای سبز گلستان , فنی مـهندسی تاسیساتی مسیل طبس , فنی مـهندسی تجربه و دانش زرین ساری , فنی مـهندسی تچراپردیس , فنی مـهندسی تچراسازان پارسه جنوب , فنی مـهندسی تحکیم برق کردستان , فنی مـهندسی تحکیم بستر , فنی مـهندسی تحکیم دژ آژمان , فنی مـهندسی تحکیم سازان آپادانا , فنی مـهندسی تحکیم کاران پارتاک , فنی مـهندسی تحکیم گستر کردستان , فنی مـهندسی تدبیر اندیش پایدار نیرو , فنی مـهندسی تدبیر پیمایش , فنی مـهندسی تدبیر صنعت نوآور , فنی مـهندسی ترمس مکانیک سپاهان , فنی مـهندسی ترویجی روناس سبز جیرفت , فنی مـهندسی ترویجی کشاورزی نخل آفتاب جیرفت , فنی مـهندسی تکاب نیروی آذر , فنی مـهندسی تکاپ جنوب , فنی مـهندسی تلاش برق آذر , فنی مـهندسی تلاش صداقت نیرو , فنی مـهندسی تلیستان , فنی مـهندسی تناوب گستر البرز , فنی مـهندسی توان اندیشـه , فنی مـهندسی توان آزمایـان , فنی مـهندسی توان برق فجر , فنی مـهندسی توان رسان اسپادان , فنی مـهندسی توان رسان مـهر , فنی مـهندسی توان رعد کوبان باختر , فنی مـهندسی توان سازه آتا , فنی مـهندسی توان سیـال اسپادانا , فنی مـهندسی توان صنعت آذربایجان , فنی مـهندسی توان صنعت آرسن , فنی مـهندسی توان گستر هراز , فنی مـهندسی توان گویـا گلستان , فنی مـهندسی تورال عمران پارس , فنی مـهندسی توس افروز , فنی مـهندسی توسعه ساز خزر , فنی مـهندسی توسعه عمران نیـاوران , فنی مـهندسی توسعه قدرت هیرکانیـا , فنی مـهندسی تهران تمام , فنی مـهندسی تیـام نگین سپاهان , فنی مـهندسی تیروژتابان غرب , فنی مـهندسی تینو صنعت اسپادانا , فنی مـهندسی ثابت فارس , فنی مـهندسی ثمـین گستر بلوچستان , فنی مـهندسی ثمـین گستر زاگرس , فنی مـهندسی جاوید سازه طرهان , فنی مـهندسی جاوید صنعت نماکاراروند , فنی مـهندسی جبال افروز سبزواران , فنی مـهندسی جلوه طبیعت شمال , فنی مـهندسی جلوه نمای شـهریـار , فنی مـهندسی جهان بین نصب سپاهان , فنی مـهندسی جهان کوشش پیمان گستر , فنی مـهندسی جهش نیرو شمال , فنی مـهندسی چشمـه ساران بهشـهر , فنی مـهندسی چشمـه مروارید زاینده رود , فنی مـهندسی چکه ساز مـهدیشـهر , فنی مـهندسی چویل زاگرس ایرانیـان , فنی مـهندسی چهار سو طرح فیروز آباد , فنی مـهندسی چینقلی تپه مغان , فنی مـهندسی چینود نسیم , فنی مـهندسی حدید صنعت پالایش سپاهان , فنی مـهندسی حفاظت صنعت پویش , فنی مـهندسی حکیم فن اوران جنوب , فنی مـهندسی حمزه یـاران صنعت جنوب , فنی مـهندسی خانـه سازان جهان آرمـه , فنی مـهندسی خدماتی آذرخش کنترل اسپادانا , فنی مـهندسی خدماتی بازرگانی سیماب شن فیروزاباد , فنی مـهندسی خشت اول رهاب , فنی مـهندسی دادکان صفه , فنی مـهندسی دامـینـه پرتو , فنی مـهندسی دانا نیروی خادم , فنی مـهندسی داناک عمران غرب , فنی مـهندسی دانش گستر شرق سمنگان , فنی مـهندسی دایـان توسعه سامانـه لاوین , فنی مـهندسی درون پژوهان شرق , فنی مـهندسی درگاه سازان پارسه , فنی مـهندسی درگاه صنعت سپاهان نوین , فنی مـهندسی دژپرنیـان خمـین , فنی مـهندسی دقیق ابزار نیرو آب , فنی مـهندسی دنا فروغ بویراحمد , فنی مـهندسی دنیـای ارتباطات یـاس , فنی مـهندسی دوام صنعت خاوران , فنی مـهندسی دوزین الکتریک , فنی مـهندسی دیـاموند سرزمـین سبلان , فنی مـهندسی دیدگستراهورامزدا , فنی مـهندسی دیسا سازه شمال , فنی مـهندسی دیلم افروز مدائن , فنی مـهندسی دیـهیم صنعت تهران , فنی مـهندسی رادیـال , فنی مـهندسی رادین بهساز پایدار , فنی مـهندسی راس کاراگستر , فنی مـهندسی راشاسازجنوب , فنی مـهندسی راه سازان ایوانغرب , فنی مـهندسی راه سازان پدیده چهلستون , فنی مـهندسی راه کوهستان , فنی مـهندسی راه و ساختمان افرابتن فارس , فنی مـهندسی راه و ساختمان بین المللی سازه گسترباهر , فنی مـهندسی راه و ساختمان حق ساز , فنی مـهندسی راه و ساختمان کاروان جنوب , فنی مـهندسی راه و ساختمانی بیرم دشت مندستان , فنی مـهندسی راه وساختمان ایوان سبز عنبرآباد , فنی مـهندسی راه وساختمان جاده گسترجهرم , فنی مـهندسی راه وساختمان هادی گسترمازند , فنی مـهندسی راهگشایـان فجرشاهرود , فنی مـهندسی رخشاکوشاصنعت , فنی مـهندسی رزآب جنوب , فنی مـهندسی رسا صنعت عاج انرژی , فنی مـهندسی رسام آنیل سپاهان , فنی مـهندسی رسانا انرژی مکران , فنی مـهندسی رستاک ایمن شعله پارس , فنی مـهندسی رعدکاران صبا , فنی مـهندسی رفیع سازان آشیـان مـهر , فنی مـهندسی رواق اشکوب , فنی مـهندسی روژان بجنورد , فنی مـهندسی روشن کاران ایلام , فنی مـهندسی روشن گستر جهش , فنی مـهندسی رویـان انرژی پارس , فنی مـهندسی رویـان گستر اسفراین , فنی مـهندسی رویـای امـیدکارمانیـا , فنی مـهندسی رویین بتن سازه مرند , فنی مـهندسی روئین ابراج , فنی مـهندسی ره آب گستر , فنی مـهندسی ره آوران پارس آراد , فنی مـهندسی ره آورد توسعه هلیل , فنی مـهندسی رهام گستر دیناران , فنی مـهندسی ریل کنترل سدید , فنی مـهندسی زاب سازه پیرانشـهر , فنی مـهندسی زاگرس عمران پاسارگاد , فنی مـهندسی زاگرس کاران کوهدشت , فنی مـهندسی زر آب نگار زنده رود , فنی مـهندسی زرنـه راه کوهستان , فنی مـهندسی زرین شفق آذربایجان , فنی مـهندسی زمـین سنجش رایـان , فنی مـهندسی زیبا گستر فیدار , فنی مـهندسی زیربنای پیشرفت , فنی مـهندسی زیست بان گلستان , فنی مـهندسی ژرف پی کیـان , فنی مـهندسی ژیکان صنعت ماد , فنی مـهندسی ساتراپ صنعت رادمان , فنی مـهندسی ساحل سازه سوادکوه , فنی مـهندسی ساختمان و عمرانی تک پی طبرستان , فنی مـهندسی ساختمانی بهین سازان ماندگار , فنی مـهندسی ساختمانی کـه رو سازه , فنی مـهندسی سارم نیرو افرا مازند , فنی مـهندسی ساروج پی زمـین , فنی مـهندسی ساروج سازه ازنا , فنی مـهندسی ساریگل اسفراین , فنی مـهندسی سازش سازه جنوب , فنی مـهندسی سازه افرازان ایذه , فنی مـهندسی سازه افرازان آرشام , فنی مـهندسی سازه آذین زنجان , فنی مـهندسی سازه بنیـان کیسان , فنی مـهندسی سازه ساز شـهرکرد , فنی مـهندسی سازه سازان کهمان رود , فنی مـهندسی سازه گستر ژوپین , فنی مـهندسی سازه نگار کاوه , فنی مـهندسی سازه نگین هورامان , فنی مـهندسی سازه نیرو همـیاران اسفراین , فنی مـهندسی سازه های پاسارگاد افق کامـیاران , فنی مـهندسی ساعی صنعت زاگرس , فنی مـهندسی سام بیگ سازه , فنی مـهندسی سامان آب ایمن , فنی مـهندسی سامان دژ اسپادانا , فنی مـهندسی سامان راه کویر , فنی مـهندسی سامان صنعت ویستا , فنی مـهندسی سامـیان البرز , فنی مـهندسی ساوالان سازه سراب , فنی مـهندسی سایـه گستر گیشا , فنی مـهندسی سبلان سبز آراز , فنی مـهندسی سپرسد سازان , فنی مـهندسی سپهر ارمـه فولاد , فنی مـهندسی سپهر اندیش کارآمد , فنی مـهندسی سپهر ساخت مرداد , فنی مـهندسی سپهر گستر داران , فنی مـهندسی ستاره سهیل بروجن , فنی مـهندسی ستاک سبز امـید , فنی مـهندسی سحر جوش پیشرو , فنی مـهندسی سحر سازه تنگ آب , فنی مـهندسی سدید سقف رهاورد سپهر , فنی مـهندسی سراب سازه مـهر , فنی مـهندسی سراب کویرکوشا , فنی مـهندسی سریر عمران سپهرگان , فنی مـهندسی سمـیع سازه دشت زاگرس , فنی مـهندسی سنگین بناءایوان , فنی مـهندسی سو سازه کاسپین , فنی مـهندسی سه هزارو صد ونود و نـه بهسازان شرق , فنی مـهندسی سهند صنعت رعد هفتصدو بیست و هشت فارس , فنی مـهندسی سیـال ساز پویـا , فنی مـهندسی سیـال سازه فجر , فنی مـهندسی سیـال گستران دراک پارس , فنی مـهندسی سیب گل اسفراین , فنی مـهندسی سیبویـه , فنی مـهندسی سیف بنا , فنی مـهندسی سیماب بتون خاوران , فنی مـهندسی سیماب صنعت زمرد , فنی مـهندسی سینا صنعت نیرو , فنی مـهندسی سیویل صنعت ایرانیـان , فنی مـهندسی شاخص صنعت کویر , فنی مـهندسی شاخص گستر سپاهان , فنی مـهندسی شالود سازه سهند , فنی مـهندسی شایـان توسعه البرز , فنی مـهندسی شایـان سازه آفتاب , فنی مـهندسی شایـان صنعت سازندگی , فنی مـهندسی شایستگان علم و صنعت , فنی مـهندسی شبکه سازان گلشـهر , فنی مـهندسی شبکه گستر گچساران , فنی مـهندسی شعله شایگان , فنی مـهندسی شفق کار دنا , فنی مـهندسی شفق نیروی سپاهان , فنی مـهندسی شکیل دژ هرمزگان , فنی مـهندسی شـهاب گستر خورشید جنوب , فنی مـهندسی شیدمان سازه ارگ , فنی مـهندسی شیزسهند , فنی مـهندسی شیوا مشعل صداقت , فنی مـهندسی صالح صنعت کنگان , فنی مـهندسی صاین پی کردستان , فنی مـهندسی صبا بنیـان آلان , فنی مـهندسی صبا عمران ساعی , فنی مـهندسی صدر صنعت انرژی , فنی مـهندسی صدرا نیرو مـهر پاسارگاد , فنی مـهندسی صدرا نیرو نقش جهان , فنی مـهندسی صنایع برق ساز آب پخش , فنی مـهندسی صنایع بین الملل آذر پارسا پارسیـان , فنی مـهندسی صنعت برق شاهین گستر , فنی مـهندسی صنعت پویـان مروارید , فنی مـهندسی صنعت سپهرعمران , فنی مـهندسی صنعت گران جوش , فنی مـهندسی صنعت گستر نوین اسفراین , فنی مـهندسی صنعت نیروی طوس , فنی مـهندسی صنعتگران طاق فراکوه زاگرس , فنی مـهندسی صنعتگران مـهر کارون , فنی مـهندسی ضحی صنعت , فنی مـهندسی ضریب سازه پایدار , فنی مـهندسی طراح پویش کردستان , فنی مـهندسی طراحان برتر قرن سبلان , فنی مـهندسی طراحان تاواتا , فنی مـهندسی طراحان سبز سبلان , فنی مـهندسی طرح ارتباط ماد , فنی مـهندسی طرح سازان خوش پیمان , فنی مـهندسی طرح و عمران فدک , فنی مـهندسی طلایـه ساز فدک , فنی مـهندسی طلوع سبز سردشت , فنی مـهندسی طلوع سهند آرمـه , فنی مـهندسی طلوع صنعت اسفراین , فنی مـهندسی طنین افروز اسفراین , فنی مـهندسی طوفان گاز هفشجان , فنی مـهندسی طهماس پی , فنی مـهندسی طیف افشان آرسکای , فنی مـهندسی عایق پیمان نیرو , فنی مـهندسی عایق کاران دنا , فنی مـهندسی عدالت برهان نیرو , فنی مـهندسی عرش گستر پارسوماش , فنی مـهندسی عرفان اصفهان , فنی مـهندسی عظیم سازه شیخ صفی , فنی مـهندسی عمارت گستر نیلگون , فنی مـهندسی عمراتی طاها سازه آپادانا , فنی مـهندسی عمران اندیش مریوان , فنی مـهندسی عمران آفرین پرتیکان , فنی مـهندسی عمران آفرین زاگرس , فنی مـهندسی عمران بنا کویر یزد , فنی مـهندسی عمران بنیـان الوند , فنی مـهندسی عمران ترانشـه هرمز , فنی مـهندسی عمران تک مریوان , فنی مـهندسی عمران تهویـه آریـان , فنی مـهندسی عمران سازه پارسا مـهر , فنی مـهندسی عمران سبز ثنا , فنی مـهندسی عمران سپید زاگرس , فنی مـهندسی عمران صبای نیوساد , فنی مـهندسی عمران صنعت توحید , فنی مـهندسی عمران صنعت معراج , فنی مـهندسی عمران غدیر کرمان , فنی مـهندسی عمران کشاورزی راد , فنی مـهندسی عمران کیمـیا ساز خمـین , فنی مـهندسی عمران گران گیتی , فنی مـهندسی عمران گستر بهاباد , فنی مـهندسی عمران گستر هلیل , فنی مـهندسی عمران معمار روژان , فنی مـهندسی عمران نیرو آرکا , فنی مـهندسی عمران نیرو کاسپین , فنی مـهندسی عمرانی آرتین کومـه البرز , فنی مـهندسی عمرانی گسل ستون فارس , فنی مـهندسی عمرانی نانو سازه مـیلاد , فنی مـهندسی فاتح نیرو کیمـیا , فنی مـهندسی فاراد تابلو , فنی مـهندسی فارس شایـا بیضائی , فنی مـهندسی فارس عمران کوار , فنی مـهندسی فاطر فن شرق , فنی مـهندسی فانوس گستران توحید پاسارگاد , فنی مـهندسی فرا اندیشان صنعت ممسنی , فنی مـهندسی فرا صنعت فرتاک , فنی مـهندسی فرا گستر عمران آریـا , فنی مـهندسی فرا گستر گتوند , فنی مـهندسی فرا گسل پارس , فنی مـهندسی فراز برج عمران , فنی مـهندسی فراز راه وندا , فنی مـهندسی فراساخت ایرانیـان , فنی مـهندسی فرافن گستر کویر , فنی مـهندسی فرجام کویر یزد , فنی مـهندسی فرخ صنعت جنوب , فنی مـهندسی فرناد آذرخش اصفهان , فنی مـهندسی فروغ صنعت نقش جهان , فنی مـهندسی فروغ فجر نقش جهان , فنی مـهندسی فرهود راه آرین , فنی مـهندسی فریـان نیروی سوادکوه , فنی مـهندسی فعال سازان تجهیزات پایدار , فنی مـهندسی فعالان پارسی ماداکتو , فنی مـهندسی فلات قاره سپاهان , فنی مـهندسی فن آوران بحر , فنی مـهندسی فن آوران بهینـه ساز وهوشمند پرداز کاسپین , فنی مـهندسی فن آوران گستر سعدی , فنی مـهندسی فن کار ایمن سپاهان , فنی مـهندسی فناوران برق هونام , فنی مـهندسی فناوران صنعت استوناوند , فنی مـهندسی فولاد برق اراک , فنی مـهندسی فولاد پایـا , فنی مـهندسی فیروز گستر جهرم , فنی مـهندسی قارن آب نوکنده کا , فنی مـهندسی قائم گسترسبزطبرستان , فنی مـهندسی قدرت اعتماد پویـا , فنی مـهندسی کار اسپاران جنوب خوزستان , فنی مـهندسی کارآمدان کامکار اندیشـه طوس شرق , فنی مـهندسی کاربین سازه آسیـا , فنی مـهندسی کارت اعتبار فارس , فنی مـهندسی کاردان نصب صبا , فنی مـهندسی کارکیـا سازه جنوب , فنی مـهندسی کارون کرخه ساعی , فنی مـهندسی کاریز سبز گلستان , فنی مـهندسی کامـیاران سازه ماندگار , فنی مـهندسی کاوش نصب سپاهان , فنی مـهندسی کاوه صنعت زنده رود , فنی مـهندسی کاویـان دژ اهواز , فنی مـهندسی کبیر عمران , فنی مـهندسی کچوز کارون , فنی مـهندسی کرمان نماد نیرو , فنی مـهندسیری کهگیلویـه , فنی مـهندسی کشاورزی امـیران توسعه مبین , فنی مـهندسی کشاورزی بهار نارنج کهوروئیـه جیرفت , فنی مـهندسی کشاورزی ترویجی نگین سبزدماوند , فنی مـهندسی کشت کار رهیـافت رویـان سرآمد خراسان , فنی مـهندسی کلبه سازان آباده , فنی مـهندسی کنترل توان نوین پویـا , فنی مـهندسی کنترل نیرو کاسپین , فنی مـهندسی کندوج سازه قرن , فنی مـهندسی کوشا عمران جنت , فنی مـهندسی کوشاسپهر تاراز , فنی مـهندسی کوشاصنعت کیمـیا , فنی مـهندسی کومش سرای کویر قومس , فنی مـهندسی کومـه بنای واریـان , فنی مـهندسی کومـه سازان فاتح بین الملل , فنی مـهندسی کوه کاران یکان , فنی مـهندسی کهربا تراشـه , فنی مـهندسی کهربا مکانیک خزر , فنی مـهندسی کهکشان بهبهان , فنی مـهندسی کیـال بارش کرمان , فنی مـهندسی کیـان احیـاء اهواز , فنی مـهندسی کیـان برق نی ریز , فنی مـهندسی کیـان سازان آموت , فنی مـهندسی کیـان طرح اسپادان , فنی مـهندسی کیسان عماد , فنی مـهندسی کیفیت گستر پردیسان , فنی مـهندسی کیمـیا نیرو تابناک , فنی مـهندسی کیـهان راه سهند , فنی مـهندسی گازرسانی بازرگانی سازه حرارت سیـال غدیر , فنی مـهندسی گرگان گستر کارا , فنی مـهندسی گرم طراح اسفراین , فنی مـهندسی گرین تابان دلفان , فنی مـهندسی گسترش توان افلاک ازنا , فنی مـهندسی گلار صنعت موزرم , فنی مـهندسی گهرکاران دورود , فنی مـهندسی گیتی سیف انرژی , فنی مـهندسی گیتی صنعت آریـا , فنی مـهندسی لاواچ سازه , فنی مـهندسی لوتوس وستا , فنی مـهندسی ماد اریکه پارسیـان , فنی مـهندسی ماد صنعت زاگرس , فنی مـهندسی ماد و پارس غرب , فنی مـهندسی مارون دنای اکسین , فنی مـهندسی مارون کاران اروند , فنی مـهندسی مارون کاران اکسین , فنی مـهندسی مازند تاسیسات بالا تجن , فنی مـهندسی مازند دشت پایدار , فنی مـهندسی مانا تاسیسات کاسپین , فنی مـهندسی مانا نیرو صنعت بران غرب , فنی مـهندسی ماندگار صنعت توانا , فنی مـهندسی مانوشاک کردستان , فنی مـهندسی ماه افروز دریـا , فنی مـهندسی ماهر صنعت پایدار , فنی مـهندسی مبناطرح عمران صنعت , فنی مـهندسی مبین برق اصفهان , فنی مـهندسی متین الکترونیک زنجان , فنی مـهندسی متین راهبر خزر , فنی مـهندسی مثلث نیرو حویق , فنی مـهندسی مجذوب سازان خلیج فارس , فنی مـهندسی محاسب برودت , فنی مـهندسی محیط سازان کارن البرز , فنی مـهندسی مدرن سازان رویـان , فنی مـهندسی مدرن سازه زمرد , فنی مـهندسی مرز یـاران خاور , فنی مـهندسی مرمربتن طنین , فنی مـهندسی مروارید البرز پاسارگاد , فنی مـهندسی مریخ گستر پرهام , فنی مـهندسی مسلط کاران سپاهان , فنی مـهندسی مسیر راه گستر راستین , فنی مـهندسی مسیر عمران سپاهان , فنی مـهندسی مشاور اسکان افزای سپاهان , فنی مـهندسی مشید سازان , فنی مـهندسی مطبوع صنعت اصفهان , فنی مـهندسی معراج گستر مـهریز , فنی مـهندسی معظم سازه امـید , فنی مـهندسی مقاوم ترازسازه , فنی مـهندسی مقاوم سازان آبا , فنی مـهندسی مکانیک صنعت زاگرس , فنی مـهندسی مگا نیرو گستر آذر , فنی مـهندسی منار قطب عمران , فنی مـهندسی منیران صنعت بیـهق , فنی مـهندسی مـهاب دژ اسپادانا , فنی مـهندسی مـهاب کویرکومش , فنی مـهندسی مـهاب گستر رستاق , فنی مـهندسی مـهام نیروی کرمان , فنی مـهندسی مـهتا صنعت گلستان , فنی مـهندسی مـهد ازهار شوش , فنی مـهندسی مـهدآیش پارس , فنی مـهندسی مـهدی نیروی خوی , فنی مـهندسی مـهر آب کاوش , فنی مـهندسی مـهر آبگین سازه شرق گلشن , فنی مـهندسی مـهر آئین هگمتانـه , فنی مـهندسی مـهر خمـین , فنی مـهندسی مـهر ساهور فارس , فنی مـهندسی مـهراب گستر کارون , فنی مـهندسی مـهراز کویر کومش , فنی مـهندسی مـهرفن دماوند , فنی مـهندسی مـیراث داران سرزمـین کهن , فنی مـهندسی مـیراث سازه پارس , فنی مـهندسی مـیلاد آزادگان , فنی مـهندسی مـینا متین اهواز , فنی مـهندسی نادر نیرو درگز , فنی مـهندسی ناظر سازه , فنی مـهندسی نسیم سازه تیمره , فنی مـهندسی نفار کیله ساز تبرستان , فنی مـهندسی نفت آب راه کوهین , فنی مـهندسی نفیس طرح اسپادان , فنی مـهندسی نقش گستر آناهید , فنی مـهندسی نگون سار آذربایجان , فنی مـهندسی نگین بهسازبوشـهر , فنی مـهندسی نگین پندار امـید , فنی مـهندسی نگین تاسیسات هرو , فنی مـهندسی نگین راه ماهان زاگرس , فنی مـهندسی نگین ساز آب سپاهان , فنی مـهندسی نمودار صنعت قائمشـهر , فنی مـهندسی نواندیشان سبک پرداز تیمره , فنی مـهندسی نور نیرو ماد , فنی مـهندسی نورا توان گستر سهند , فنی مـهندسی نورآفرینان راه ابریشم , فنی مـهندسی نورباران بابل , فنی مـهندسی نونماکارکارون , فنی مـهندسی نوید عمران نوین صنعت , فنی مـهندسی نوید نوروز سپاهان , فنی مـهندسی نوین برق سارویـه , فنی مـهندسی نوین سازان لرستان , فنی مـهندسی نوین سازان محکم گرگان , فنی مـهندسی نوین سازه زاگرس دیناران , فنی مـهندسی نوین شمال گستر چالوس , فنی مـهندسی نوین صنعت افلاک , فنی مـهندسی نوین صنعت نصر سیراف , فنی مـهندسی نوین طرح شبنم , فنی مـهندسی نوین فن آوران البرز مازندران , فنی مـهندسی نیـارش سازه صبا , فنی مـهندسی نیرو ابتکار پرشین , فنی مـهندسی نیرو افزای قلعه , فنی مـهندسی نیرو آفرین ستاره لیـان , فنی مـهندسی نیرو آوران آذرخش , فنی مـهندسی نیرو پژوهش فارس , فنی مـهندسی نیرو حرارت ماندگار , فنی مـهندسی نیرو رسان توسعه گران فارس , فنی مـهندسی نیرو سرام آذین , فنی مـهندسی نیرو صنعت نیما , فنی مـهندسی نیرو گستر پرند غرب , فنی مـهندسی نیرو گستر جاوید اسپادانا , فنی مـهندسی نیرو گستر زمان , فنی مـهندسی نیرو نگار زرین یزد , فنی مـهندسی نیرو نور چهل سره , فنی مـهندسی نیرورسانان انرژی , فنی مـهندسی نیک اندیشان توسعه بام کویر , فنی مـهندسی نیک سازه پردیس ارم پارس , فنی مـهندسی نیکاب سازه ایساتیس , فنی مـهندسی نیلگون سازه صفا , فنی مـهندسی و بازرگانی بهینـه سازان آذرمـهر برزین , فنی مـهندسی و بازرگانی نارین صنعت آریـا , فنی مـهندسی و بازرگانی نیرو صنعت توان آریـا , فنی مـهندسی و تحقیقاتی زرین سولار اهر , فنی مـهندسی و تعمـیراتی پگاه نیروی جنوب , فنی مـهندسی و خدماتی آراز نور افروز , فنی مـهندسی و خدماتی آرتا قدرت سبلان , فنی مـهندسی و خدماتی پیمان صنعت رسپینا , فنی مـهندسی و خدماتی دورانتاش پارسی جنوب , فنی مـهندسی و خدماتی راه گستر نایین , فنی مـهندسی و ساختمانی دالان گستر زنجان , فنی مـهندسی و ساختمانی دانا فولاد شـهرام , فنی مـهندسی و عمرانی یگانـه آریـا ساز زاگرس , فنی مـهندسی و مشاوره ای پایـا راب قائم , فنی مـهندسی و مشاوره تاسیساتی سیـال گستر خوی , فنی مـهندسی و مشاوره نسترن الکتریک , فنی مـهندسی واسع سازان , فنی مـهندسی وتاسیساتی شـهاب بهجوش هفشجان , فنی مـهندسی وخدماتی اریکه استوار پارسیـان , فنی مـهندسی وخدماتی برنا الکتریک گروس , فنی مـهندسی ورون , فنی مـهندسی ولاش سازه افلاک نوین , فنی مـهندسی ومرمت پارس اسپا خو , فنی مـهندسی ومشاوره معمارسازه پارتاک , فنی مـهندسی ویرایش گران اصول سازه , فنی مـهندسی ویژن سازه طاها , فنی مـهندسی ویلاسازان گلستان , فنی مـهندسی هادی رسان جنوب , فنی مـهندسی هامون برق پارسیـان , فنی مـهندسی هانیوان سازه غرب , فنی مـهندسی هرم سازان اطلس پارس , فنی مـهندسی هرمس نوین مـهر آیریک , فنی مـهندسی هزارسازه بیستون , فنی مـهندسی هستی ارتباطات داده , فنی مـهندسی هفت ستون بم , فنی مـهندسی هگمتان سازه توان غرب , فنی مـهندسی همت کاران اصفهان , فنی مـهندسی همفکران سازه گستر , فنی مـهندسی همـیاران سرو خاکستری , فنی مـهندسی هوراند سازه قدرت , فنی مـهندسی هوشمندسازان بی سیم غرب , فنی مـهندسی هونام مـهرازی ایرانیـان کهن , فنی مـهندسی هه تاو گستر البرز , فنی مـهندسی هیدرو مـهر نیرو , فنی مـهندسی هیدروسازه ارگ , فنی مـهندسی یـادمان راه بیژن , فنی مـهندسی یـاشیل انرژی آذر , فنی مـهندسی یـاقوت گستر زنده رود , فنی مـهندسی یزدان سازه فارس , فنی مـهندسی یکتابنابابل , فنی مـهندسی یکتاسازان آبفا , فنی مـهندسی یگانـه نورد صنعت خوزستان , فنی مـهندسین رهاورد نیرو سپند , فنی مـهندسین سنا توربین تاوا , فنی نقاله اهواز , فنی نیرو گستر فردوس , فنی و بازرگانی تدبیرسنندج , فنی و تاسیساتی ایمن تهویـه شمـیران , فنی و تاسیساتی خطوط لوله سحر راه بهبهان , فنی و تاسیساتی راسخ بهبهان , فنی و تاسیساتی صادق کار , فنی و تاسیساتی و ساختمانی بام طلائی هفشجان , فنی و تجاری و گازرسانی شـهاب فرد , فنی و خدماتی آسایش خواه ارجان , فنی و خدماتی برق توان رعد , فنی و خدماتی برق سینا رعد شمال , فنی و خدماتی شـهباز وحدت شیرین بهار جنوب , فنی و خدماتی مـهران مرصاد , فنی و راه و ساختمان ارنش , فنی و راهسازی جاسک , فنی و ساختمانی امـید صنعت جنوب , فنی و ساختمانی ایذه چمبا , فنی و ساختمانی ایران خوز , فنی و ساختمانی بهنام کار دز , فنی و ساختمانی بیدرنگ , فنی و ساختمانی پلمبینگ , فنی و ساختمانی تهران جنوب , فنی و ساختمانی راد مکانیک اهواز , فنی و ساختمانی راه برج سازه نگین کویر , فنی و ساختمانی سریع کار , فنی و ساختمانی سفیددشت ایذه , فنی و ساختمانی شرق هفشجان , فنی و ساختمانی صدای خوزستان , فنی و ساختمانی صنف , فنی و ساختمانی علم وفن وتدبیر , فنی و ساختمانی کارنای , فنی و ساختمانی کانیو , فنی و ساختمانی کپر , فنی و ساختمانی کران دژ آپادانا , فنی و ساختمانی کندوان هشتاد , فنی و ساختمانی مارون مکانیک , فنی و ساختمانی ماهان آبادگر اهواز , فنی و ساختمانی محسن چم کار , فنی و ساختمانی مشـهدپی , فنی و مـهندسی ابان رستاد پارس , فنی و مـهندسی ابتکار سازه پدیده , فنی و مـهندسی ابرسازه جهرم , فنی و مـهندسی ابنیـه ساز درفک , فنی و مـهندسی ابنیـه سازان زاهدان , فنی و مـهندسی ابنیـه و برق پاسارگاد , فنی و مـهندسی اختر نیرو صفه , فنی و مـهندسی ارتباط سازه مبین , فنی و مـهندسی ارتباط صنعت هگمتانـه , فنی و مـهندسی ارتباط و انتقال آداک نیروی کرمان , فنی و مـهندسی ارتعاشات ریز موج , فنی و مـهندسی ارتفاع سازه یزد , فنی و مـهندسی ارس سازه نو ورزقان , فنی و مـهندسی اریـا دژ ایمن , فنی و مـهندسی استحکام بنای طرح ماندگار آرتا , فنی و مـهندسی استحکام سازه ارمند , فنی و مـهندسی استحکام گستر خاور , فنی و مـهندسی اسکان رود فارس , فنی و مـهندسی اسکان سازان افلاک , فنی و مـهندسی اعتماد کاران خمـین , فنی و مـهندسی افراز سازه گستر آیریک , فنی و مـهندسی افرند گسترش شرق , فنی و مـهندسی افروز گاز یزد , فنی و مـهندسی البرز سازه شـهسوار , فنی و مـهندسی الکترو نیرو کار , فنی و مـهندسی الکتروسازه زنجیران , فنی و مـهندسی الکترون دردانـه فارس , فنی و مـهندسی المان سازه یکتا , فنی و مـهندسی الهام گستر آذربایجان , فنی و مـهندسی امـیدسازان نگین برج , فنی و مـهندسی انبوه سازان مـهرازان کویر لوت , فنی و مـهندسی اندیشـه سازان نیرو صنعت کاسپین , فنی و مـهندسی انرژی افروز آراد , فنی و مـهندسی انرژی کویر پایـا , فنی و مـهندسی ایده آل صنعت آساک , فنی و مـهندسی ایده پردازان پاسنگان , فنی و مـهندسی ایران رضی , فنی و مـهندسی ایرانیـان ولتاژ طبرستان , فنی و مـهندسی ایستا سازه آراز , فنی و مـهندسی ایشیق آرتان آذربایجان , فنی و مـهندسی ایمن توان برق , فنی و مـهندسی آب راه گستر کویر , فنی و مـهندسی آب کاران جنوب مـیهن , فنی و مـهندسی آب گستر هامون , فنی و مـهندسی آبا گنارش , فنی و مـهندسی آباد اندیشان زنجان , فنی و مـهندسی آباد راه مـیانکوه , فنی و مـهندسی آبادگران اقلیم آریـان , فنی و مـهندسی آبادگران پارس کومـه , فنی و مـهندسی آبادگران نوین بـه آفرین , فنی و مـهندسی آبادگستر سوچلما , فنی و مـهندسی آبان آب و خاک کویر , فنی و مـهندسی آبراه گستر خاتم , فنی و مـهندسی آبسازان طبرستان سارویـه , فنی و مـهندسی آبشاران کارون , فنی و مـهندسی آبنوس نگین آسمان , فنی و مـهندسی آبیـاران سبز گیلان , فنی و مـهندسی آتریـاد صنعت همام , فنی و مـهندسی آتی تک سازه آنزان , فنی و مـهندسی آتی نگین زاینده رود , فنی و مـهندسی آتیـه سازندگان کتالم , فنی و مـهندسی آذر باخیش سبلان , فنی و مـهندسی آذر مـهاب نوین راه , فنی و مـهندسی آذین گستر شـهسوار , فنی و مـهندسی آران قدرت جنوب , فنی و مـهندسی آرتا قدرت مغان , فنی و مـهندسی آرسس گستر کمندان , فنی و مـهندسی آرشام تاسیسات ویونا , فنی و مـهندسی آرشام نیروی غرب , فنی و مـهندسی آرمان توان گستر تبریز , فنی و مـهندسی آرمـه طرح اسپاهان , فنی و مـهندسی آریـا توان خاوران , فنی و مـهندسی آریـا کارنیک , فنی و مـهندسی آریـا ماکان سازه آسیـا , فنی و مـهندسی آریـا ماهان پرتو آراد , فنی و مـهندسی آریـانا بنیـان داتیس , فنی و مـهندسی آرین آساک , فنی و مـهندسی آرین مجد ساحل , فنی و مـهندسی آساک افروز طوس , فنی و مـهندسی آستان مـهتاب , فنی و مـهندسی آگاهان رسانـه سمنان , فنی و مـهندسی آلتین سازه آریـان , فنی و مـهندسی آمود بتن پارسیـان , فنی و مـهندسی آنامـیس رود هرمزگان , فنی و مـهندسی آوند بتن طبرستان , فنی و مـهندسی آیت پیمان گستر مازند , فنی و مـهندسی آیدین شعله پارس , فنی و مـهندسی آیین تاش , فنی و مـهندسی باران سازه ماندگار , فنی و مـهندسی بام سبز لنگرود , فنی و مـهندسی بدیع سازان صنعت گلستان , فنی و مـهندسی برآیند سازه مـهام , فنی و مـهندسی برق البرز رامسر , فنی و مـهندسی برق آذین الموت , فنی و مـهندسی برق آرا اسفراین , فنی و مـهندسی برق بردار توسعه ساری , فنی و مـهندسی برق فازگستر مازندران , فنی و مـهندسی برق مخابرات ارتباط امواج اشرفیـه , فنی و مـهندسی برق و مخابرات پایـا نیرو بهارستان , فنی و مـهندسی برنادژ , فنی و مـهندسی بزم آرای رستاق , فنی و مـهندسی بنا سازان فولاد سپاهان , فنی و مـهندسی بنابرج زیگورات , فنی و مـهندسی بناسازان عمارت خورشید , فنی و مـهندسی بناسازان مارلیک جم , فنی و مـهندسی بوژان نیرو جم , فنی و مـهندسی بهبود صنعت نگین کویر , فنی و مـهندسی بهتا سازه محلات , فنی و مـهندسی بهرو اندیشان پایدار , فنی و مـهندسی بهسازان داراب , فنی و مـهندسی بهین دشت نیمروز , فنی و مـهندسی بهین ساز آرین یزد , فنی و مـهندسی بهین صنعت گاز شمالغرب , فنی و مـهندسی بهینـه پویـان آریـانا , فنی و مـهندسی بهینـه سازان آریسان , فنی و مـهندسی بهینـه سازان هوشمند انرژی شـهرراز , فنی و مـهندسی بهینـه نیروی پارس آسیـا , فنی و مـهندسی پارت سگال سپانو , فنی و مـهندسی پارس اسکان قائم , فنی و مـهندسی پارس پی شاهوار , فنی و مـهندسی پارس تابان زاگرس , فنی و مـهندسی پارس توان صفه , فنی و مـهندسی پارس دژ بنیـان , فنی و مـهندسی پارس راه آبگیر اسرار , فنی و مـهندسی پارس عمران سازه نوین ایرانیـان , فنی و مـهندسی پارس کیـان هامون , فنی و مـهندسی پارس معیـار جنوب , فنی و مـهندسی پارسا نیکان البرز , فنی و مـهندسی پارسه آرمـه کیـهان , فنی و مـهندسی پارسیـان تاسیسات جنوب , فنی و مـهندسی پاک آب چشمـه , فنی و مـهندسی پایـا بتن سپاهان صفه , فنی و مـهندسی پایـاب سازه صدرا , فنی و مـهندسی پایـاسازه پارس زاینده رود , فنی و مـهندسی پایدار پی شیراز , فنی و مـهندسی پایدار سازه بتن بنیـان , فنی و مـهندسی پایـه گستر رها , فنی و مـهندسی پترو پارس قدرت , فنی و مـهندسی پترو راهان زاگرس جنوب , فنی و مـهندسی پترو نیروی ابتکار , فنی و مـهندسی پدیده دوکوهه , فنی و مـهندسی پرتو اندیشان سداد , فنی و مـهندسی پرتو گستر شمال , فنی و مـهندسی پرتو گستر فسا , فنی و مـهندسی پرشین صنعت مارون , فنی و مـهندسی پناه سازه شریف , فنی و مـهندسی پولاد بست شیراز , فنی و مـهندسی پونیک سازه شمال , فنی و مـهندسی پویـا پی ریزان ایرانیـان , فنی و مـهندسی پویـا صنعت ماداکتو , فنی و مـهندسی پویـا قطره , فنی و مـهندسی پویـا کاوان اترک , فنی و مـهندسی پی گستر گاز سبلان , فنی و مـهندسی پیشرو سازان جی , فنی و مـهندسی پیشرو سازه سپهر کوثر , فنی و مـهندسی پیمان برق روشن , فنی و مـهندسی پیمان پایـاب نصر , فنی و مـهندسی پیمان صنعت راد , فنی و مـهندسی پیمایش تراز یزد , فنی و مـهندسی تابا الکتریک سراب , فنی و مـهندسی تابان سازه کاردوخ , فنی و مـهندسی تابش رعد مازند , فنی و مـهندسی تارا طرح پرشیـا , فنی و مـهندسی تارا معیـار طبرستان , فنی و مـهندسی تاسیساتی ثمـین اردکان , فنی و مـهندسی تاسیساتی رودپیما سفیدچشمـه , فنی و مـهندسی تام پی سازه , فنی و مـهندسی تام یـار نیروی پرتیکان , فنی و مـهندسی تبرزین صنعت , فنی و مـهندسی تدبیر پویـان عصر , فنی و مـهندسی ترازسازان بینالود , فنی و مـهندسی ترن توس , فنی و مـهندسی تک عمران بوشـهر , فنی و مـهندسی تکسان نیرو رسان غرب , فنی و مـهندسی تند آبراه سبلان , فنی و مـهندسی توان تابلوی الین مازند , فنی و مـهندسی توان کار فنون روز , فنی و مـهندسی توان گستر برین دنا , فنی و مـهندسی توان نیروی آفتاب , فنی و مـهندسی توزیع گستر آذر مـهرگان , فنی و مـهندسی توسعه ابنیـه تویسرکان , فنی و مـهندسی توسعه و عمران دانا گستر کاوا اندیش , فنی و مـهندسی توسکا برق کاسپین , فنی و مـهندسی توکال بام البرز , فنی و مـهندسی تهران پاورزان تیراژه , فنی و مـهندسی تیرداد اکسین , فنی و مـهندسی تیرگان کاوش گلستان , فنی و مـهندسی تیوا نیرو چهارمحال , فنی و مـهندسی جاوید سازان مازندران , فنی و مـهندسی جنوب تاسیسات , فنی و مـهندسی جویبار سازان افق طلایی , فنی و مـهندسی جهان رعد گستران , فنی و مـهندسی جهان سازان تالار سبز , فنی و مـهندسی چالشان صنعت سبلان , فنی و مـهندسی چگالش توازن نفت , فنی و مـهندسی چلیپا راه ارس , فنی و مـهندسی حامد زیگورات بلند طبقه , فنی و مـهندسی خاک سازه گستر نوین , فنی و مـهندسی خبرگان سازه اب راه , فنی و مـهندسی خجیر سازان , فنی و مـهندسی خدماتی بینا دلان زاگرس , فنی و مـهندسی خرد صنعت , فنی و مـهندسی خرد و دانش آب شاهوار , فنی و مـهندسی خزر تاسیسات گیلان , فنی و مـهندسی خشت و پی پارسیـان , فنی و مـهندسی خشکه چین شمال , فنی و مـهندسی خطوط آرا ف , فنی و مـهندسی خطوط نیرو ازنا , فنی و مـهندسی دار آبی گلستان , فنی و مـهندسی دانانت جنوبشرق , فنی و مـهندسی درکاوش , فنی و مـهندسی دریـابار کویر , فنی و مـهندسی دژ پی ساروج , فنی و مـهندسی دژبند قم , فنی و مـهندسی دقیق پرتو مغان , فنی و مـهندسی دما نور سپاهان , فنی و مـهندسی دنا برج امـین , فنی و مـهندسی دنیز نیرو هرمزگان , فنی و مـهندسی دیـاموند الکتریک شمال , فنی و مـهندسی دیـهیم صنعت پارسیـان , فنی و مـهندسی راه اندیشان دشت رها , فنی و مـهندسی راه و ابنیـه بومک , فنی و مـهندسی راه و ساختمان استقامت , فنی و مـهندسی راهبانان مـیثاق لرستان , فنی و مـهندسی راهدارصنعت , فنی و مـهندسی رسا سازه کوهستان , فنی و مـهندسی رعد ایوان شرق , فنی و مـهندسی رعد فانوس شـهاب کویر , فنی و مـهندسی رعد نیروی آمل , فنی و مـهندسی رعدسازان افق تیوا , فنی و مـهندسی ره آب کاران البرز , فنی و مـهندسی ره آوران نور سپاهان , فنی و مـهندسی رهستان ساز سورشجان , فنی و مـهندسی رهیـاب عمران سهند , فنی و مـهندسی زاگرس تاسیسات ارگ , فنی و مـهندسی زایندآب ف , فنی و مـهندسی زر افشان کاران , فنی و مـهندسی زرین راه رامـیان , فنی و مـهندسی زرین سازه زردکوه , فنی و مـهندسی زمـین راه خانـه گلستان , فنی و مـهندسی زیبا پناه اسفراین , فنی و مـهندسی زیست آب دیمـه , فنی و مـهندسی ژرف اندیش نقش جهان , فنی و مـهندسی ژرف اندیشان آسمان , فنی و مـهندسی ساتراپ سنگسر , فنی و مـهندسی ساختمان و تاسیسات آپارتمان سازان آریـا , فنی و مـهندسی ساختمانی و راهسازی سالک ابریشم , فنی و مـهندسی ساروج بام کویر , فنی و مـهندسی ساروج خشت سپاهان , فنی و مـهندسی ساروج زاینده رود سپاهان , فنی و مـهندسی سارینا سازه آرین , فنی و مـهندسی سازآب کاران مامطیر , فنی و مـهندسی سازورکار اصفهان , فنی و مـهندسی سازه اسکان منطقه آزاد انزلی , فنی و مـهندسی سازه پایدار سهیل , فنی و مـهندسی سازه ره گستر زیبا اندیش , فنی و مـهندسی سازه سد لندر , فنی و مـهندسی سازه کاران استوار بنیـان , فنی و مـهندسی سازه کوشان آرمان , فنی و مـهندسی سازه و معماری هفتواد , فنی و مـهندسی سازه های نوین تبریز , فنی و مـهندسی سالار بنای زرین ماهان , فنی و مـهندسی سامان سازه وحدت شـهر راز , فنی و مـهندسی سامان گستر البرز , فنی و مـهندسی سامان گستر فلات , فنی و مـهندسی سامان گستر کوچان , فنی و مـهندسی سامانـه های حافظ آتیـه , فنی و مـهندسی سایـه افکن اردبیل , فنی و مـهندسی سپنتا انرژی سپهر , فنی و مـهندسی سپندنیرو صنعت شمال , فنی و مـهندسی سپهر پرشین افق , فنی و مـهندسی سپهر سازه صدرا , فنی و مـهندسی سپهر نیروی غرب , فنی و مـهندسی سپیدرود نیروی شمال , فنی و مـهندسی ستاره قدرت پرشیـا , فنی و مـهندسی ستون صنعت کویر , فنی و مـهندسی سرآمدان صنعت خورنگان , فنی و مـهندسی سرو گستران پارسیس نقش جهان , فنی و مـهندسی سرور بتن جنوب , فنی و مـهندسی سروش صنعت پویـا گستر , فنی و مـهندسی سقف گستران سازه شاهین , فنی و مـهندسی سما سازه مـیزدج , فنی و مـهندسی سنگ طلای اسکان آذربایجان , فنی و مـهندسی سورن ونک سپاهان , فنی و مـهندسی سوز گرما آسیـا , فنی و مـهندسی سه تن سازه طبرستان , فنی و مـهندسی سهند تاسیسات آرمـه , فنی و مـهندسی سهند تاسیسات رهاب , فنی و مـهندسی سیرجان دریـا , فنی و مـهندسی سینا سازه بنای امن , فنی و مـهندسی سیویل آرسس , فنی و مـهندسی شاخص سازه خاوران , فنی و مـهندسی شاهین سپهر اتشگاه , فنی و مـهندسی شایـان قدرت سبزواران , فنی و مـهندسی شایگان سازان سپیدار , فنی و مـهندسی شایگان گستر کارون , فنی و مـهندسی شبکه پردازان نیرو ترانس ماهور , فنی و مـهندسی صاف گام بندر , فنی و مـهندسی صبا پیمان دز , فنی و مـهندسی صحیح کاران پیشرو , فنی و مـهندسی صخره کاران شمال , فنی و مـهندسی صدف گاز اردکان , فنی و مـهندسی صنایع ذخیره سازی کندوان , فنی و مـهندسی صنعت آتی نگرجویبار , فنی و مـهندسی صنعت گستر آفتاب , فنی و مـهندسی صنعت گستر بارده , فنی و مـهندسی صنعتگران آفتاب فارس , فنی و مـهندسی طارس گستر , فنی و مـهندسی طاق بام فارس , فنی و مـهندسی طاق نمای کویر , فنی و مـهندسی طراوت ساز کویر , فنی و مـهندسی طرح ساخت تچرا , فنی و مـهندسی طرح عمران شـهر , فنی و مـهندسی طرح و بازرسی , فنی و مـهندسی طلوع احداث گستر اسپادان , فنی و مـهندسی طلوع سپید آساک , فنی و مـهندسی ظفرآوا منطقه آزاد انزلی , فنی و مـهندسی عتیق اصفهان , فنی و مـهندسی عرشـه ساز تبریز , فنی و مـهندسی عصر فن آوری ماندگار , فنی و مـهندسی عظمت سازه شیخ صفی , فنی و مـهندسی عقاب نیروی نوتاش , فنی و مـهندسی عمران اطمـینان فراز ماهان , فنی و مـهندسی عمران پیشـه شـهر , فنی و مـهندسی عمران تاسیسات قوشاچای , فنی و مـهندسی عمران سازان ماهان , فنی و مـهندسی عمران گستر پاتاق , فنی و مـهندسی عمران گستر تالش , فنی و مـهندسی عمران گستر قیـام , فنی و مـهندسی عمران نیرو طبرستان , فنی و مـهندسی فار مد پیرا , فنی و مـهندسی فارس نیرو رعد , فنی و مـهندسی فرا قدرت مازندران , فنی و مـهندسی فراز بنای کرانـه , فنی و مـهندسی فراز صنعت سجرو , فنی و مـهندسی فراسازان ارجان , فنی و مـهندسی فرانگر پویـان رویـان , فنی و مـهندسی فرایند برتر راه و ساختمان , فنی و مـهندسی فرجام سازه البرز , فنی و مـهندسی فرهاد بتن آزما , فنی و مـهندسی فولاد صنعت اطلس , فنی و مـهندسی قابوس پوشان , فنی و مـهندسی کار ساز آب و خاک خوزستان , فنی و مـهندسی کار و اندیشـه اردکان , فنی و مـهندسی کاریز شمال , فنی و مـهندسی کاریزان سازه شرق , فنی و مـهندسی کاریزان صدرا تبریز , فنی و مـهندسی کاسپین نیرو الکتریک شمال , فنی و مـهندسی کاسپین نیروی شمال , فنی و مـهندسی کامکار سازه خوزستان , فنی و مـهندسی کامکار قدرت کرمان , فنی و مـهندسی کانی برق بوکان , فنی و مـهندسی کبیر نیروشایـان ایساتیس , فنی و مـهندسی کرمان تیراژه کویر , فنی و مـهندسی کشاورزی خدماتی سبز منظر هیرکان , فنی و مـهندسی کلان صنعت شمال , فنی و مـهندسی کلچوسازان کوهپر , فنی و مـهندسی کوشا انرژی راگا , فنی و مـهندسی کوه دشت خلخال , فنی و مـهندسی کهن پی صبا , فنی و مـهندسی کیـان راه اورانوس , فنی و مـهندسی کیله گستر پاکان , فنی و مـهندسی گلجام بتن , فنی و مـهندسی گنجینـه سبز مازندران , فنی و مـهندسی گوهر ابنیـه کیـان , فنی و مـهندسی گیتی آرای نو اندیش , فنی و مـهندسی لارده گسترشمال , فنی و مـهندسی لاشار سازه خزر , فنی و مـهندسیرود سازان فارس , فنی و مـهندسی مازند توزیع قائم شـهر , فنی و مـهندسی مازند دژشمال , فنی و مـهندسی ماهان برق خزر , فنی و مـهندسی متین آژند , فنی و مـهندسی محیط بیدکان , فنی و مـهندسی مستحکم سازان طبرستان , فنی و مـهندسی معین پاک جنوب , فنی و مـهندسی مفید شاهرود , فنی و مـهندسی مقاوم سازه بتن آرمـه , فنی و مـهندسی مکران شرق ایرانشـهر , فنی و مـهندسی مگا صنعت جنوب شرق کارمانیـان , فنی و مـهندسی مـهاجر صنعت دالاهو , فنی و مـهندسی مـهتاب گستر بندر , فنی و مـهندسی مـهتاب گستر بیرجند , فنی و مـهندسی مـهر تابان طبرستان , فنی و مـهندسی مـهر گستر طبرستان آمل , فنی و مـهندسی مـهرآوران رویـای سبز بهار , فنی و مـهندسی مـهرآوران زرین شرق , فنی و مـهندسی مـهرتات کهن , فنی و مـهندسی مـیلاد غرب اکباتان , فنی و مـهندسی مـینو درون فدک شـهریـار , فنی و مـهندسی نسترن دشت یـاس , فنی و مـهندسی نفت فلات سهند , فنی و مـهندسی نگین برق طبرستان , فنی و مـهندسی نماد بند مازند , فنی و مـهندسی نور آوران برق شـهر , فنی و مـهندسی نور گستر قابوس , فنی و مـهندسی نورآوران کریمان کرمان , فنی و مـهندسی نوری برق آرارات , فنی و مـهندسی نوژین صنعت نیرو , فنی و مـهندسی نوسازان مـیهن تاک , فنی و مـهندسی نوین سازان کوشا , فنی و مـهندسی نوین گرما سازان بیژن یورد , فنی و مـهندسی نیـاوران سازه شرق , فنی و مـهندسی نیرو ازما پیـام , فنی و مـهندسی نیرو آفرین نورستان , فنی و مـهندسی نیرو پژوه آپادانا , فنی و مـهندسی نیرو رسان هرمز , فنی و مـهندسی نیروهزار کارمانیـا جنوبشرق , فنی و مـهندسی نیروی برق هوشمند , فنی و مـهندسی نیک پیـام گیلان , فنی و مـهندسی نیک نمادگران پارس آریـا , فنی و مـهندسی نیکان نیروی ابان , فنی و مـهندسی نیکوسرشت ساحل , فنی و مـهندسی و بازرگانی رواج نیرو گلستان , فنی و مـهندسی و تاسیسات برق جریـان هجومـی مغان , فنی و مـهندسی و تحقیقاتی زرین پل ارس , فنی و مـهندسی و مشاوره ای مـه آفرید فارس , فنی و مـهندسی ورارود سازه , فنی و مـهندسی ویلا ساز فاخر , فنی و مـهندسی هدیش عمران تابان , فنی و مـهندسی همدان نیسا , فنی و مـهندسی هونام گستران انشان فارس , فنی و مـهندسی هیدرو سازه هگمتان , فنی و مـهندسی هیراد سازه آدرین , فنی و مـهندسی یکتا توان تابا , فنی و مـهندسی یکتا نیروی آریـا , فنی و مـهندسی،کشاورزی باران سازان گروس , فنی و مـهندسین سوریـان گستران برق شیراز , فنی و مـهندسین فضا زمان ساختمان , فنی وخدماتی بهسازان نیرو سبزواران , فنی وخدماتی نورآوران طلوع شرق , فنی وساختمانی سعیدصنعت مارون , فنی وساختمانی کیـان بنا جنوب , فنی وساختمانی یورت برج گلستان , فنی ومـهندسی ابرگسترپارسیـان , فنی ومـهندسی احجام ساخت مرکزی , فنی ومـهندسی احداث صنعت کارون , فنی ومـهندسی اسکان پایدارتبریز , فنی ومـهندسی افرا گهر سپاهان , فنی ومـهندسی الکترو نور مبتکران , فنی ومـهندسی المان سازه جوان تبریز , فنی ومـهندسی انتقال نیروی کمالان گلستان , فنی ومـهندسی انشعاب قومس , فنی ومـهندسی ایستابن کلیدفارس , فنی ومـهندسی ایستار صنعت شـهرکرد , فنی ومـهندسی ایمن برق فریدونشـهر , فنی ومـهندسی ایمن سازان سپهر باستان , فنی ومـهندسی ایمن سازه بروجرد , فنی ومـهندسی آب وتوسعه سمنان , فنی ومـهندسی آبان صنعت فروزان , فنی ومـهندسی آبراکام دژ , فنی ومـهندسی آتیـه سازان پیشرو یگانـه , فنی ومـهندسی آرا تجهیز جیرفت , فنی ومـهندسی آرتا توان سبلان , فنی ومـهندسی آریـا بستر پارسیـان اندیش , فنی ومـهندسی آریـادژناژوان , فنی ومـهندسی آریـاز قابوس گلستان , فنی ومـهندسی برج سازان تاسیسات خلیج فارس , فنی ومـهندسی پارس اقلیم کمره , فنی ومـهندسی پایـاب جنوب , فنی ومـهندسی تاورسازان کاسپین , فنی ومـهندسی توحید نیروی البرز , فنی ومـهندسی خاک پی گستر آیریک , فنی ومـهندسی خورشید عصر سازندگی , فنی ومـهندسی دانشکارصنعت شرق , فنی ومـهندسی درخشش توان , فنی ومـهندسی راه و ساختمان تونل سد آریـانا , فنی ومـهندسی رعدآسای ناقوس , فنی ومـهندسی روان روی کرمان , فنی ومـهندسی زلال سازان تصفیـه آذر , فنی ومـهندسی ژرف سازه اسپادانا , فنی ومـهندسی سازآب بتن ساب , فنی ومـهندسی سرچشمـه شاهرود البرز , فنی ومـهندسی شاخص اعتماد , فنی ومـهندسی شـهاب صنعت گلستان شرقین , فنی ومـهندسی شـهاب گستراستحکام سازان رادمـهر , فنی ومـهندسی صدرا سازه زاینده رود , فنی ومـهندسی صلب سازه طبرستان , فنی ومـهندسی صنعتگران جاوید , فنی ومـهندسی طرح ارا کاسپین , فنی ومـهندسی فرازبنددنا , فنی ومـهندسی فرازمند نیرو نقش جهان , فنی ومـهندسی فراسازان هخامنش , فنی ومـهندسی قلعه نمای آرمان گلستان , فنی ومـهندسی کار خیز گستر توان , فنی ومـهندسی کاریز سازه اقطاع , فنی ومـهندسی کشت گستر مـهریز , فنی ومـهندسی مازند برق شیرگاه , فنی ومـهندسی ماندگار معماری سبز , فنی ومـهندسی مـهرآباد آریـانا , فنی ومـهندسی مـیلادکارآذران , فنی ومـهندسی نفتاگازماد , فنی ومـهندسی نقش آب کژال , فنی ومـهندسی نورتاب توان قزوین , فنی ومـهندسی نـهر مـیان کارمانیـا , فنی ومـهندسی نیرو پدید سهند , فنی ومـهندسی نیرو سازان سمنگان , فنی ومـهندسی نیروسازان کارمانیـا , فنی ومھندسی خزرسازه شریف , فنی‌مـهندسی بهساز ایمن لمراسک , فوار آب الوند , فواره سازان جنوب , فوران سازان انرژی جنوب , فوران صنعت مرودشت , فوران نیرو خزر , فورسمنت , فوژان ابنیـه گستر , فوکا کاران جنوب , فولاد ابنیـه ماهان , فولاد اسکلت بندر , فولاد ایستای تبریز , فولاد بافان , فولاد بتن اقلیم جنوب , فولاد بتن آپادانا , فولاد بتن آزرمان , فولاد بتن آساک , فولاد بتن سهند مراغه , فولاد بتن کارون , فولاد بتن کلار , فولاد بتن کیـان دژ , فولاد بتن ماندان , فولاد بتن هامون , فولاد برج پارسیـان , فولاد برج شیراز , فولاد برج کیـان البرز , فولاد بنای پاسارگاد , فولاد پایـه مـهرگان , فولاد پی برج , فولاد پی شیراز , فولاد پی عمـیق , فولاد پی قرن , فولاد پی ماندگار , فولاد پیکر آذربایجان , فولاد پیکر مدرن فارس , فولاد تنان غرب قومس , فولاد جوش جنوب , فولاد جوشان آذر , فولاد زره ساز , فولاد زرین لنجان , فولاد سازان کبری , فولاد سازان یـاسوج , فولاد سازه ایلام , فولاد سازه آروین , فولاد سازه تمبی , فولاد سازه زیگورات , فولاد سازه ساوالان , فولاد سازه شمال , فولاد سازه کبیر سراب , فولاد سازه کردستان , فولاد سازه گچساران , فولاد سازه گرگان زمـین , فولاد سازه هامون , فولاد سازه هگمتان , فولاد ستون البرز , فولاد ستون زاگرس , فولاد ستون شـهر راز , فولاد سنگ فارس , فولاد صنعت گدارتختی , فولاد صنعتگر عرصه جنوب , فولاد عمران پارمـیس , فولاد فراز الوند , فولاد فردوس فارس , فولاد قلعه پایدار , فولاد قلعهری , فولاد کاوان گلستان , فولاد کبیر شایگان راه , فولاد کمک یـاسوج , فولاد کوشان سبز , فولاد گستران ساحل ساز , فولاد مـهار , فولاد نرمـه کیـهان , فولاد نیروی برق رسا , فولادبرش تجن , فولادبنای بندر , فولادتدبیر اصفهان , فولادخمش , فولادساختمان ایستا , فولادسازه باشت , فولادسد مسجد سلیمان , فولادفام تبریز , فولادین پی فارس , فولمن , فومن بناء گیلان , فهام اندیشـه گستر شمال , فهن دژ , فهیم گسترشمال , فهیمان فن صنعت کویر , فیـاض سازه توس , فیـال عمران راهبر , فیدار پل عرفان , فیدار دژ ایستا , فیدار راه ماهان , فیدار راهبرد رادین , فیدار رزن برگ , فیدار سازهری , فیدار صنعت آبادیس , فیدار فراگام جاوید , فیدار فن مـهرگان , فیدار قلعه , فیدار کادوس , فیدار کشش پارس , فیدار گلستو , فیدار محیط سازه , فیدار مـیاب , فیدارپارمـین , فیدر طرح و تجهیز انرژی , فیروز ابنیـه نگین , فیروز طرح آرنگ , فیروزان الکتریک شرق , فیروزه گستر نیشابور , فیرون سازه , فیض آسفالت واوان , فیض سازه ایلام , فیکا اصفهان , قاب افریز بنا , قابوس بنای زاگرس , قار سو یول , قارتال سازه آذربایجان , قارتال سنگ سرین بولاق , قاسم صنعت مارون , قاصدعمران شرق , قافلان دیماس , قافلان سو راه ساز , قافلانسو , قالا , قالان یورد , قالب پیشواز امـیدیـه , قامت سازه اترک , قامت سوردار خزر , قاموس مشعل , قان تاندیر اوجالان , قانون سازه گلستان , قایـا الکتریک آذربایجان , قایـا آلتون اینشاآت , قائد بتون زاگرس , قائد بنای تخت جمشید پارس , قائد گستر پارس , قائد گستردورود , قائم برج زاگرس , قائم برج طبرستان , قائم راه فروزان , قائم صخره خاور , قائم گستر ایده , قائم گستر خاتم , قائم گستر نور , قائم معماران باختر , قائم مـهر نیرو , قائم نیرو جهانبین , قبادبویر دنا , قبادگسترانشان , قبای غنچه , قدر اب دان کرمان , قدر ساز خوزستان , قدر شـهریـاران انوشیروان , قدر صادق شیراز , قدر کوشای نوین , قدرت , قدرت اعتماد , قدرت افزای قلعه طبرستان , قدرت آفتاب جنوب , قدرت برق آوران آراد , قدرت پردازش توس , قدرت رسان نوین گلستان , قدرت سازه گستر آرمان , قدرت گستر البرز , قدرت نشان انرژی سبز تبرستان , قدرت نیرو هخامنش , قدردژ , قدرراه کاران , قدرکار , قدرکاران مبتکرپارس , قدس آزاد , قدس محکم تبریز , قدیم راه , قراجه آسمان شرق شیرو , قرارگاه سازندگی خاتم الانبیـاء-بعثت , قرارگاه سازندگی خاتم الانبیـاء-سماوات , قرارگاه سازندگی خاتم الانبیـاء(ص)- اروندان , قرارگاه سازندگی خاتم الانبیـاء(ص)- امـین , قرارگاه سازندگی خاتم الانبیـاء(ص)- حرا , قرارگاه سازندگی خاتم الانبیـاء(ص)- صدف , قرارگاه سازندگی خاتم الانبیـاء(ص)- عاشورا , قرارگاه سازندگی خاتم الانبیـاء(ص)- علی ابن ابیطالب( , قرارگاه سازندگی خاتم الانبیـاء(ص)- عمران ساحل , قرارگاه سازندگی خاتم الانبیـاء(ص)- نصر , قرارگاه سازندگی خاتم الانبیـاء(ص)- نیروگستر , قرارگاه سازندگی خاتم الانبیـاء(ص)-امـید پارس , قرارگاه سازندگی خاتم الانبیـاء(ص)-ثارالله , قرارگاه سازندگی خاتم الانبیـاء(ص)-جوادالائمـه(ع) , قرارگاه سازندگی خاتم الانبیـاء(ص)-دریـاساحل , قرارگاه سازندگی خاتم الانبیـاء(ص)-سیدالشـهدا(ع) , قرارگاه سازندگی خاتم الانبیـاء(ص)-شـهیدرجایی , قرارگاه سازندگی خاتم الانبیـاء(ص)-عمران صنعت , قرارگاه سازندگی خاتم الانبیـاء(ص)-عمران نینوا , قرارگاه سازندگی خاتم الانبیـاء(ص)-فجر , قرارگاه سازندگی خاتم الانبیـاء(ص)-مکین , قرارگاه سازندگی خاتم الانبیـاء(ص)-ولیعصر(عج) , قرارگاه سازندگی خاتم الانبیـاء(ص) - الهادی(ع) , قرارگاه سازندگی خاتم الانبیـاء(ص) - رهاب , قرارگاه سازندگی خاتم الانبیـاء(ص) - عمران , قرارگاه سازندگی خاتم الانبیـاء(ص) - فاطر , قرارگاه سازندگی قائم(عج) آجا , قراول سازه ساری , قرن بتن سازان , قره آغاج فن آوران , قره خضربنا , قره داش نما , قره مـیسین غرب , قره یول نازلو چای , قره‌آغاج بتن , قزل پی زاهدان , قزل توپراق آذر , قزل جوش خوی , قزل دیوار ارسباران , قزل عمارت تبریز , قزل قارتال تبریز , قزل قلعه بندر , قزل قیـه سهند , قزل یول ایمن , قزوین بنا پارس , قزوین سازه سازان , قشلاق قیر , قشنگ نمای بوشـهر , قصر آرای شیراز , قصر آینـه پارسیـان , قصر بلورین فارس , قصر پاییزان , قصر سازان شـهرام , قصر سازان هگمتانـه , قصر سازه آسیـا , قصر سازه کامبادن , قصر سازه مـهتاب , قصر طلایی سپاهان , قصر موج همدان , قصر نور دالاهو , قصرافروز زرین , قصرالدشت بروجن , قصرالدشت شفق بتن , قصربنای سبلان , قصرخدمات , قصرسازامـیدپارس , قصرسازان حبیب , قصرسازانری , قصرسازه اردوان , قصرطلایی سپهر , قطب تربت , قطب صنعت زاگرس , قطب نیروی آراتا , قطران آب شمال , قطران آب کرمان , قطران سازه البرز , قطران گستر دشت , قطران گستر شمال جویبار , قطران گسترحلوان , قطران نم کشت شیروان , قطره امـید باقران , قطره آب طبیعت سبز , قطره آب گستر البرز , قطره باران پرشین , قطره باران سازه سهند , قطره باران کومش , قطره باران کوهساران , قطره پرتاب نور , قطره گستر پهناب طبرستان , قطره گستر توس , قطره گستران افق آذر آب , قطعه پردازان ماهور گستر جنوب , قطعه سازان ارجان , قطعه سازان ایمن , قطعه سازان حفاری جنوب , قفا , قلات کوهمره دوگنبدان , قلعه آب پی ارس , قلعه برج الماس , قلعه برزین غرب , قلعه پی خاک سازان کلوت , قلعه توس رستم , قلعه چای سهند , قلعه خزر شمال , قلعه رهاب ساتراپ , قلعه ساز امـید , قلعه ساز آرمـه , قلعه ساز سانان , قلعه سازان ایلام , قلعه سازان بام نور , قلعه سازان توانمند , قلعه سازان جهان , قلعه سازان خرم , قلعه سازان ساحل , قلعه سازان سلاطین شـهر , قلعه سازان طلوعری , قلعه سازان کویر سمنگان , قلعه سازان کهن گرگان , قلعه سازان لیرزرد ایذه , قلعه سازان لیلان , قلعه سازان مطمئن سی سخت , قلعه سازان هرمز , قلعه عالی خوزستان , قلعه کار آسان , قلعه کاران جنوب , قلعه کوه ایمن دژ , قلعه گستر جنوب , قلعه گستران سبلان , قلعه لرستان , قلعه ناری زاگرس , قلعه نمای تبریز , قلعه نوین تکاب , قلعه نیروی شمال , قلل سازه پارسیـان , قلم بـه ساز نادر , قلمروی اندیشـه , قنات پارس جنوب , قنات ساز اورامان , قنات سازان اهواز , قنات سازه ایلام , قنات سازه سرریز , قندیل ساز سنندج , قندیل مریوان , قنوات توان سازه , قوام بتن شمال , قوام سازان کیـهان آزموده کوشا , قوام سازه اعتماد باختر , قوام سازه شاهین , قوام سازه شاهین طرح بهبهان , قوام سازه ماد , قوس بتن سپاهان , قوس پانیذ شمال , قوس دژ بتن , قوس راه آذر , قوس راه دقیق , قوش بلاغ آذربایجان , قوشا چای زرینـه , قوشا یول آذربایجان , قوم اوت سو , قوی بتن شیراز , قهرمان بتن پارسه , قهرمان رود زرین , قهرمان نمای برنا , قهستان بنای شرق , قهستان سازه شرق , قیرات , قیران راه , قیرکاران طبیعت , قیزل اجاق اردبیل , قیزل تاج شمالغرب , قیزل گونش آذربایجان , قیزل یولار شمالغرب , قیصران سازه پارسوماش , کابک شمال , کابلان نور آذربایجان , کابوک یدک البرز , کابین کاج پارس , کاتد الکتریک , کاج سبز اداک , کاج طلایی زاگرس , کاج کاران سبز صالح , کاج گستر اروند , کاج مـهیـا , کاچار گستر غرب , کاخ سازان افلاک , کاخ سازان امـید ایرانیـان , کاخ سازان برازجان , کاخ نوین طبرستان , کاخسرا گستر شمال , کادرسازه , کادوس ارتباط راد , کادوس آتی ساز , کادوس باروی گیلان , کادوس برج سازه , کادوس بنای پاسارگاد , کادوس بنیـان گیلان , کادوس راه پاسارگاد , کادوس سپهر ایرانیـان زرین , کادوس محیط , کادوس ویرا , کادوسان , کادوسیـان سازه غرب , کار ابنیـه آرتاویل شمالغرب , کار اندیشان دز , کار اندیشان یکان , کار آب اردبیل , کار آب پی , کار آب سازه بوکان , کار آب ساعی نور , کار آب صنعت سیلک , کار آذین خسروشاه , کار آرمـه راستین , کار آزماسیستان , کار آزمای شمال , کار آور بویر , کار آوران شیراز پویـا , کار بند سازه آذر , کار جویـان شـهریـار , کار دانش نیرو غرب , کار راه اندیشـه , کار سازان چهار سو , کار سازان سیمان گستر آرتا , کار سازان ناودیس شمالغرب , کار شیو کومـه , کار طوس نو , کار فراز تپش , کار کیـا راه فارس , کار کیـا کوشک , کار و اندیشـه سارویـه , کار و اندیشـه ماندگار , کار و انرژی بیستون , کار و تجارت آذرین پردیس , کار و صنعت پاژ , کار وصنعت جمال گستر , کار یـار مـهتاب , کارا بتن کشکول , کارا بند ارس , کارا پی گستر آبیدر , کارا پیکر , کارا پیمان آدنیس , کارا تجارت تیراژه , کارا تلفن , کارا خاک سازان آسو , کارا دژ اقبال , کارا دژ گهر , کارا دنیز بنا , کارا دنیز تات , کارا دنیز شن , کارا دنیز کهن , کارا دنیز لار , کارا دنیز یول , کارا رهاب پردیس , کارا رهاب هیما , کارا سازه آوام , کارا سازه سامانـه آرتا , کارا سو دنیز , کارا سیـال قومس , کارا صنعت دراک , کارا صنعت صحرا , کارا صنعت مبتکر سناباد , کارا عمران هیوا , کارا کوشان سپید اسپرلوس , کارا کوشان شیراز , کارا نیرو پیشرو مـهر , کارابتن طبرستان , کاراپل سازند , کاراتجارت ارسباران , کاراتک ابنیـه شرق , کارادنیز , کاراساز , کاراصنعت هیرکانیـا , کارافرین کادوس , کارافن اندیش آرمان پایش , کارافن ایستا , کاراگستر هیرکانیـان , کاران بتن ساری , کاران برزه مروارید , کاران صنعت عقیلی , کاران مـهر صنعت , کاراندیشان آدین ارگ بوشـهر , کاراندیشان فارس , کاراندیشان معرفت , کارایول تبریز , کارآب بنای پارس , کارآفرین صنعت گستر ایرانیـان , کارآفرین گستر بافت , کارآفرینان اسد جنوب , کارآفرینان افلاک خرم , کارآفرینان شیوا , کارآفرینان صنایع فجر تبرستان , کارآفرینان عرش زنگان , کارآفرینان عرصه صنعت , کارآفرینان قیروکارزین , کارآوران صنعت ساختمان , کارآوران مخمل کوه , کاربر گچساران , کاربرد الکترونیک درون صنایع , کاربرد پیمان , کاربردکار , کاربین بنای کهن , کاربین پارسه کار مـیراب , کاربین تاسیسات زاگرس , کاربین کاراسته پارس , کارپات بتن , کارپردازان آبفشان , کارپردازان سادات , کارپردازان ماهر جنوب , کارپویش گیتی , کارتا بتن بارما , کارجویـان مـهر شمال , کاردان بهساز غرب , کاردان پیشتاز داریوش , کاردان تاژ ساز , کاردان راهساز نو اندیشان غرب , کاردان رهنمون , کاردان کرانـه آبسان شرق , کاردان معدن بافق , کاردانان اروم تدبیر , کاردانان پارس زیما , کاردانان عمارت , کاردو عمران غرب , کاردو مکریـان , کاردوک آرای جهان نما , کارزان بتن ایلام , کارساران گیل , کارسازان ایلیـا گستر اعلاء , کارسازان صنعت البرز گلستان , کارسازان فرا هنر , کارسان پالایش نواندیش , کارسان صنعت غرب , کارسنج آذربایجان , کارکوله طوس , کارکیـا پاسارگاد , کارکیـا ساز کاسیت , کارگستر لیـان , کارگستران ایده آل آذین تیله نو , کارگشا , کارگشایـان بهمئی , کارمابایرایستا , کارمان دژآب , کارمانیـاولتاژ , کارن پی گستران قشقایی , کارن سخت بتن , کارن شـهاب فراز خراسان شمالی , کارند آرمان گلستان , کارنگ اندیشان هیرکان , کارنو تام بنا , کارنیک شـهریـار , کارو فرداد قهستان , کاروان ساخت مشگین , کاروان سبز سازان شـهر , کاروان گاز چی چست , کارواندر , کارورزان ستاره البرز , کارورزان کارآفرین شـهریـار , کارورزان معروف ستاره , کارورزان نگین سهند , کارون آب آروین , کارون جوان خوزستان , کارون دژ ایستا , کارون راه ایذه , کارون راه خرمشـهر , کارون رکعت ایذه , کارون ساخت چهارمحال , کارون سازان آرمان , کارون سازه سمنگان , کارون شرب , کارون شرب سازه مارون , کارون فن آورجنوب , کاریـاب جوش , کاریـان مشـهد , کاریز ابنیـه جزیره , کاریز آب پرشیـا , کاریز پار , کاریز آب کاوش , کاریز آب نما گلستان , کاریز آرمـه طبرستان , کاریز بتن روشا , کاریز بتن شمال , کاریز بستر گلستان , کاریز بنای البرز , کاریز بندر , کاریز پویـا مارون , کاریز پی هیرکان , کاریز دژ آرمـه , کاریز دژ پرند , کاریز دشت مغان , کاریز دشتستان , کاریز راه زاگرس , کاریز راه کاسپین , کاریز ساخت ارک , کاریز سازان توس , کاریز سازه افق , کاریز سازه آب شیروان , کاریز سازه آذربایجان , کاریز سازه خرم , کاریز ساینا , کاریز سرحد , کاریز عمران نیـاوران , کاریز کاران ملک ری , کاریز گستران ژیـان , کاریز مـهر خوزستان , کاریز نگار بهینـه سالوک , کاریز هگمتانـه بوعلی , کاریزکندوان , کاریزهیدروسازه , کاریکار , کاریگابتن , کارین ژیوار , کارین صنعت آریـا , کازه , کاژان سازه سنـه , کاژه بتن شـهر , کاژه بتن قرن , کاژه بتن نیوساد , کاژه پناه , کاژه سازه اقلیم , کاژه سازه آریـا , کاژه سازه سپید , کاژه سانان دژ ماد , کاژه طرح آرمـین کابک آرسان , کاژه هراز سازه , کاسپین ارگ آمل , کاسپین الکتریک نکا , کاسپین بتن سازه گستران شمال , کاسپین بتن مامطیر , کاسپین برتر ایرانیـان , کاسپین برج ساورز , کاسپین برج شـهرک , کاسپین بنای هرم , کاسپین پترو دژ سازه , کاسپین پروژه بابل , کاسپین تابش آسیـا , کاسپین تکین ساز , کاسپین سازه ابریشم , کاسپین سازه بویر تاج دنا , کاسپین سازه جهان نما , کاسپین سازه محراب , کاسپین سازه نیوساد , کاسپین صنعت ارطه , کاسپین صنعت نمـین , کاسپین عمارت ساورز , کاسپین عمران آپامـه , کاسپین عمران ساورز , کاسپین عمران شمال , کاسپین عمران هخامنش , کاسپین کار هراز , کاسپین ماموت سازه , کاسپین نارون آپامـه , کاسپین نیرو گستر قائم , کاسپین نیروی برق طبرستان , کاسر , کاسکین شرق , کاسیـان سازه جم , کاسیت استحکام غرب , کاسیت الکتریک غرب , کاسیت بتن افلاک , کاسیت سازه پارس , کاسیت سازه زاگرس , کاسیت طرح ایلام , کاشالوت , کاشانـه آفرین شاهرود , کاشانـه بنای زاهدان , کاشانـه پایدار خزر , کاشانـه ساز مدائن , کاشانـه سازان امـیر , کاشانـه سازان بهپاس , کاشانـه سازان جنوب , کاشانـه سازان سما , کاشانـه سازان نقشین فام , کاشانـه سازه گستر پارس , کاشانـه سپهر لارستان , کاشانـه صنعت جنوب اهواز , کاشانـه گستر شمال , کاشانـه گستران اتحاد , کاشف آرمـه شرق , کاشف بنای گلشن , کاشف صنعت پرشین , کاشفان سازه بیـهق , کافل آریـا توس , کافل صنعت , کافیلو سازه , کال برج راه خراسان شمالی , کالابرق مانشت , کالارستون , کالبد ساخت ابادگران , کالسکه سبز شـهر , کالوت صنعت , کالوج بنا , کالوج سازه , کالیس بتن , کامالون , کامپوزیت سازه آساک , کامپوزیت گستر نوین غرب , کامپیوتری برگ , کامران صنعت آریـا , کامران طرح زاگرس , کامران کار ایذه , کامران گستر ایزج , کامسازبتن غرب , کامکاران صدیق جنوب , کامکارسازه جنوب , کامل سازه ساری , کامل نیروی پویـا , کاملیـا اقلیم , کاملیـا آوید , کاملیـا پایدار , کاملیـا پرهون , کاملیـا خشت , کاملیـا شفق , کاملیـا قرن , کامور ایستا سازه , کامور بهسازان وسام , کامـیاب صنعت پیشتاز , کامـیاب عمران ویرا , کامـیاب گستر بردیـا , کامـیار جنوب , کامـیار نشان بختیـاری , کامـیار نمای خوزستان , کامـیاران دشت جنوب , کامـیاران راه دیبا , کامـیاران ساخت گیتی بام , کان راه , کان رود گستر افق , کان کریت پارس , کانال بتن , کانال برج شیراز , کانال دژ سپاهان , کانال سازان پارس , کانال کار سبلان , کاناوه , کانرود ساز آب , کانرود سازه , کانرودبنای ایساتیس , کانرودپی , کانسار جویـان پارس , کانسارگسترطبرستان , کانور , کانی آذرین پیمان , کانی پروژه نوین ایلام , کانی سازان عرش , کانی سازان گنجنامـه , کانی فراز زاگرس , کانی گران ساری , کانی گستر بیستون , کانیـا بنا راه غرب , کانیـار بتن ژینا , کانیـار برنا اترک , کانیـار بنا ماکان , کاواک ایستا , کاواک آب آریوبرزن , کاوان صنعت پایدار ایلام , کاوان غرب زاگرس , کاوان نقش پایدار , کاوش ابنیـه شرق , کاوش اهرام یدک گاهنگان , کاوش ایستا پی , کاوش آب فردوس , کاوش بتن کار خراسان شمالی , کاوش برق پردیس , کاوش بنای هگمتان , کاوش بهسازه لنگرود , کاوش پالایش صنعت جنوب , کاوش پی ارک تبریز , کاوش پیمان راه , کاوش تابش سپاهان , کاوش تاسیسات هگمتانـه , کاوش ثمـین هفشجان , کاوش دینامـیک آب , کاوش راه استرآباد , کاوش راه سگال , کاوش راه کیـان , کاوش زمـین فرداد بنا , کاوش زمـین متین , کاوش زمـین مـهر کویر , کاوش سازه ابنیـه آریـا , کاوش سازه امـین , کاوش سازه سازان مازند , کاوش سبز کارمانیـا , کاوش شـهر کامکار , کاوش صنعت ایلام , کاوش صنعت عصر کهن , کاوش صنعت کارون , کاوش صنعت مراغه , کاوش صنعت نوژان , کاوش عمران چابک , کاوش عمران سبلان , کاوش عمران شقایق , کاوش کار بنا , کاوش گر وش کار شرق , کاوش گران ابنیـه افلاک , کاوش گستر رها , کاوش گستران شاهرخ , کاوش مکانیزه فن آور , کاوش مـهاب گلستان , کاوش مـهر زاگرس , کاوش مـیراث کهن , کاوش نشت آب بنا , کاوش نیرو گستر پاژ , کاوش نیرشتاز طرح , کاوش یـاران زمـین , کاوشگر صنعت رهرو , کاوشگران امـید اسپادانا , کاوشگران انرژی , کاوشگران ایستا کوش , کاوشگران برق البرز , کاوشگران پاک صنعت نصر , کاوشگران داراب زمـین , کاوشگران دشت آذر , کاوشگران راستین اوج اترک , کاوشگران ساز فرزانـه , کاوشگران سبز کرخه , کاوشگران صنایع ولتاژی فراز , کاوشگران صنعت و سازه , کاوشگران عمران جنوب , کاوشگران نارون فولاد راه سترگ , کاوشگران نصر بافق , کاوک معدن هگمتانـه , کاووش طرح آیسا , کاووش گران پارس , کاوه آبادگران راه فراز گیل , کاوه بتون , کاوه برج ارگ , کاوه بنای برد نشانده , کاوه تک سازه زرین , کاوه توان شـهرکرد , کاوه سازان سهند پادنا , کاوه صنعت پردازش , کاوه کار تاراز , کاوه کار کوهستان , کاوه کاران حمـید , کاوه کاران زبده , کاویـان بتن آذربایجان , کاویـان بنای اهواز , کاویـان بنای آراد , کاویـان خشت آپادانا , کاویـان دژ البرز , کاویـان دژ انشان , کاویـان رود اسفراین , کاویـان سازان سبز , کاویـان سازان کوهستان , کاویـان سازه آریـا , کاویـان سازه آژند , کاویـان سازه خاوران , کاویـان سازه شرق , کاویـان سازه قرن , کاویـان صنعت خراسان جنوبی , کاویـان صنعت عمران بهنام , کاویـان عمران آدراپانا , کاویـان کار , کاویـان مـهر پردیس , کاویـان نیروی شمال , کاه گل سازه کادوس , کاهار سازه پایدار , کاهنربا , کایـا سیویل , کایرکاران البرز , کائولین سازه , کبودان بنای پایدار , کبودسازه شمال , کبیر استوار پایدار , کبیر راه سد , کبیر سازان جنوب , کبیر سازه طبرستان , کبیر کوه افلاک , کبیر معمار فرزام , کبیربنای مدرن گیل , کبیرسازان کلاته , کبیرکوه ساز , کپاچین , کپار , کپسول آزمون خوزستان , کتام سازان خزر , کتام عمران جنوب , کتیبه ارومـیه , کتیبه آهنین جنوب , کتیبه بتن غرب , کتیبه پایدار , کتیبه ساز مـهر , کتیبه سازان آذرخش , کتیبه سازان کوشا , کتیبه سازان هامون , کتیبه سرای امجد , کتیبه سرای گلستان , کتیوان آرمـه , کج درخت سبز رضوی , کجوهک , کرال سازان آران , کرال نیرو پایـا سیستم , کران پایـه غرب , کران توسعه پارس , کران دریـا , کران رود پارس , کران رود ماهان خلیج فارس , کران سازه کادوس , کران طراحان البرز , کران گستراهواز , کران مسیر , کرانـه گیتی سپهر , کرخه شرب , کرد سازه زاگرس , کرسنک خطوط , کرسنگ , کرسی گاز بروجن , کرفه جنوب هرمزگان , کرمان اسپریچ , کرمان الکتروتابان , کرمان بیس , کرمان پتک , کرمان پرنیـا , کرمان پوریـا سازه , کرمان تابلو , کرمان تسطیح , کرمان جاده , کرمان جاده کریمان , کرمان جیران , کرمان راستا , کرمان راهسازان شرق , کرمان رویـال سازه , کرمان فائق , کرمان فراز , کرمان کلیدان , کرمان گستر عالی , کرمان گسترش , کرمان نگهدار , کرمان نمابر , کرمان هاتف ارتباط , کرمبل پارس , کرنج پروژه , کروج سازه البرز , کروک راه پارس , کرومـیت سازه آذر , کریـاس بنا ساز , کریچ سازه قم , کریر شـهر , کریم بنیـان , کریمان رعدگستران آفاق , کریمان نیکا سازه , کژال خشت , کژال راگا , کژال طب پایـا , کژال عمران ویستا ,اءصنعت جنوب ,ب و کار قانع کامران ,را زاگرس لرستان ,را سازه مبین ,را سازه هفت الماس ,راپی دیلم ,ری آرمـه آریـانا ,ری آفرین جنوب ,ری بتن جنوب ,ری برج تفتان ,ری پی تبریز ,ری دژ قهستان ,ری رهساز هادی ,ری سازان طبرستان ,ری سازه الوند ,ری سازه ایلیـا ,ری سازه زاگرس ,ری سازه شکیبا مرکزی ,ری سازه ماداکتو ,ری طاق تیسفون ,ری گاز جنوب ,ری نوین سازه , کشاورز یـاران ابتکار آور , کشاورزی راه سبز امـید , کشاورزی سبز گستر سملقان , کشاورزی منظرسازان یزد , کشاورزی و دامداری طراوت دشت فیروزآباد , کشاورزی و عمرانی طنین گستر شمال , کشاورزی ودامپروری لتکا فردوس , کشاورزی یـاسمـین گل شرق , کشت افزاء جام , کشت آب پارس , کشت آب شبنم فارس , کشت کاران جاودان کوشا , کشت و صنعت افراچوب نوشـهر , کشت و صنعت پیوند هراز , کشت و صنعت توسعه طبیعت سبز رامسر , کشت و صنعت طوبی بذر , کشت و صنعت طوبی شمال , کشت و صنعت نوید سرچهان , کشت و صنعت و خدمات فضای سبز جزیره قشم , کشت وصنعت کشاورزی آتیـه سازان سبزاندیش , کشت وصنعت هدیـه بهشتی , کشش اهواز , کشکال ستون , کشکان رود چگنی , کعب سازه سازان یزد , کلات بتن ایلام , کلات سازه دنا , کلات گستر شرق , کلاته سازان مـیر , کلار پیمان جنوب , کلار گاز زاگرس , کلاسر اهواز , کلاک بام , کلاله سبز شایـان , کلان جلگه برنا نوید , کلان راه کیـان کار , کلان ساز پیروز , کلان سازان آسمان کویر یزد , کلان سازه خاوران توس , کلان سازه سینا , کلان طرح ارس , کلان طرح اندیش , کلان گستر ارومـیه , کلان گستر گاز ارسنجان , کلان یـاسوج , کلبه پوشش سازان گلستان , کلبه روح افزا , کلبه ساز ایلام , کلبه ساز آریـای خزر , کلبه سازان دالاهو , کلبه سازان دیماس جوان , کلبه سازان طارق , کلبه سازان فهیم , کلبه سازان گچساران , کلبه سازان ماداکتو , کلبه سازان ماندگار پاسارگاد , کلبه سازان مدرن طبرستان , کلبه سبز کلاردشت , کلبه سبزپارسیـان , کلبه سنگی ارومـیه , کلبه طلایی ساحل , کلبه عمران پاسارگاد , کلبه عمران تبریز , کلبه گستر ملایر , کلبه نما ایساتیس , کلبه هشت بهشت , کلند ساختمان , کلوان یول آذربایجان , کلوت راه کویر , کلوخ پی , کلون کوب سپاهان , کلوین , کلهر سازه ایلام , کلهر غرب , کلهرنیروغرب , کلیدر راه پارسیـان , کمال صنعت فراهان , کمال گسترآریـا , کمان پیمان , کمان داران صنعت فارس , کمان سازه جنوب , کمان کوه ایلام , کمانش غرب , کمانش کارون خوزستان , کمانـه طراح مارون دژ , کماوران , کمچه کاران نواندیش , کمر زاگرس , کمر کوه گهر , کمردشت فجر , کمند مشعل , کمندراه بندر , کمـیاب آذین , کنار ایده اوج طرح , کناره گستر خزر , کنتال دژ , کنتال راه , کنترل پروژه و گسترش صنعت آرنگ , کنترل تهویـه توس , کنترل سازان پوینده , کنترل صنعت پژواک , کنترل فرآیند کیمـیا , کنترل نیرو شمال , کنترل و ابزار دقیق کنترل پویـان , کنترل ولت , کنج سازه دنج , کنچی , کندرسازان شمال , کندوان طرح ماندگار , کندوج ابنیـه پارس , کندوج سازه البرز , کنستروکسیون , کنشگران صنعت اکسین , کنشگران کلیجان رستاق , کنعان تاسیسات الوندهمدان , کنکاش ارمند , کنکاش بتن آریـا , کنکاش پروژه پارسه , کنکاش جنوب , کنکاش درخشان جنوب , کنکاش دنا , کنکاش رویـان گروس , کنکاش ره بنا , کنکاش سازه فراز سیراف , کنکاش سروستان سپاهان , کنکاش صنعت افق , کنکاش صنعت پرشین , کنکاش صنعت سپاهان , کنکاش عمارت پردیس , کنکاش عمران سازه , کنکاش کار ماد , کنکاش کاران پارت , کنکاش کلوت , کنکاش گستران پرتو , کنکاش نارون بهار نارنج , کنگاوران زاگرس جنوبی , کگ تهویـه , کوبان راه صدرا , کوبلاژ , کوپاسازشمال , کوپال بتون , کوپال کوشا , کوپال وطن گستر , کوپین , کوتال گیل , کوتک مروارید جنوب , کوتن , کوثر الکتریک خزر , کوثر آذربایجان , کوثر آشیـان زاهدان , کوثر بنیـان کیمـیا , کوثر پی سنندج , کوثر جنوب خیرآباد , کوثر سازه کردستان , کوثر شعله گاز , کوثرآب تبریز , کوثرنگاران باختر , کوچ راه قشقائی , کورپی , کورپی اردبیل , کورش تاراز جنوب , کورش سازه پاسارگاد , کورش صنعت جنوب , کوروس انرژی مـهتا , کوروش بنای آرمان , کوروش پردای جم , کوروش سازه تفتان , کوژ پرداز , کوشا ابنیـه دنا , کوشا الکتریک دنا , کوشا آبادگران آبگستر , کوشا آفرین ابزار , کوشا آفرین توانگستر , کوشا بتن شرق , کوشا برکت , کوشا بنای منارجنبان , کوشا بنیـه خیـاو , کوشا پریم نور ایرانیـان , کوشا پی آژند , کوشا پی سیویل سازه , کوشا تاسیسات شایـان , کوشا تجهیز پاسارگاد , کوشا تدبیر بنیـان , کوشا توان دنا , کوشا توان فراگیر , کوشا خوش ساخت , کوشا دژ اراک , کوشا دژ آفرین روز , کوشا دژ پی , کوشا دژ طراح , کوشا دوام گستران اریـا الاداغ , کوشا ساز درنیکا , کوشا سازان ارشد , کوشا صدر اندیشـه , کوشا صنعت ارم دقیق , کوشا صنعت بیستون , کوشا صنعت پدیده , کوشا صنعت غرب , کوشا صنعت لاهیج , کوشا صنعت ماندگار ایرانیـان , کوشا کار سیرگان , کوشا کار مشـهد , کوشا کاران آسیـا ساز البرز , کوشا کاران کویرکارمانیـا , کوشا کاران گیتی گستر , کوشا کانسار , کوشا کویر اراک , کوشا معمار گیتی آرا , کوشا نوید رضوان آروند , کوشا نوین هشترود , کوشا نیر گستر فارس , کوشا نیرو مدرن , کوشا نیروی طبرستان , کوشا هوشمند کرمان , کوشاآبادگران مـینودر , کوشاراه ساعی , کوشاسازان آرتابهینـه , کوشاکار مسجدسلیمان , کوشاگران ترانس جنوب , کوشاگران زمان , کوشاگران عرصه سازندگی , کوشان اوج عصر راسخ , کوشان برج غرب , کوشان بنای چی چست سبز , کوشان راه جنوب گچساران , کوشان راه کرج , کوشان فراز تات , کوشان کاران , کوشاوران برق آریـا , کوشش بتن بندر , کوشش پیـام گستر کویر کرمان , کوشش سیـال هفتواد , کوشش صنعت تاوریژ , کوشش صنعت کومش , کوشش فرایند اسکان , کوشش کار ظفر , کوشش کاران آنزان , کوشش کاران راهساز , کوشش کاران سرزمـین خوزستان , کوشش کاران هیراد , کوشش گستر توس , کوشش گستر قهستان , کوشش مدام لرستان , کوشش وردنجان , کوشش ورزان بندر , کوشک آرای لاریز بتون , کوشک آوران دنا , کوشک باختر , کوشک بالابران سپهر بجنورد , کوشک دژ سازه پارسیـان , کوشک سار , کوشک سازان آب وخاک , کوشک سازان بوکان , کوشک سازان غرب , کوشک سازان فجر آذربایجان , کوشک سپید خرم , کوشک فدک بیـهق , کوشک فراتاش , کوشک ماه , کوشک یـابان مرکزی , کوشکار شـهرکرد , کوشیـار مبین , کوشینـه کاران پارس , کوگان نیرو سازه , کولا برق غرب , کولاب سازه غرب , کولاب طرح اکباتان , کولاب فر , کولاب کهن دژ , کولاد کومـه همدان , کولاک آکام روژین , کولاک بتن اترک , کولاک خزر شمال , کولاک سیـال بنای سها , کولدوفور , کولن بیل , کوماج آب آسیـا , کومش آسای پویـا , کومش سور , کومـه بنای البرز , کومـه بنای گیل , کومـه ساباط مازند , کومـه ساز ارس , کومـه ساز پارسوماش , کومـه ساز پایدار آرین , کومـه ساز مرصوص , کومـه سازان ایمن گیل , کومـه سازان آپادانا , کومـه سازان بشار , کومـه سازان بیتا , کومـه سازان پاسارگاد , کومـه سازان زاگرس , کومـه سازان سینا , کومـه سازان شمال , کومـه سازان صحرا , کومـه سازان مازند , کومـه سبز آبادگران , کومـه گستر آرمانی , کومـه مازندسفید , کومـین زاد یدک , کوه آب کاوش ارم , کوه بر جنوب بهبهان , کوه بر کاریز , کوه برج آسیـا , کوه برعرش ساز , کوه بنان غرب , کوه پا ساری , کوه پایـه سازه خراسان , کوه پل توس , کوه پیر ماهور , کوه پیکرسازه مرکزی , کوه تراش غرب , کوه دره درکا طبرستان , کوه دشت پارسیـان , کوه دشت گیلان , کوه دشت یـاسوج , کوه روز , کوه ریز قلعه , کوه زران سازه سنجابی , کوه ساران شاهین خوزستان , کوه سازه باختر , کوه سپیدغرب , کوه سرد , کوه سرک گنبد , کوه سفید گلزاران , کوه سفید ممبین , کوه الوند , کوه بختیـاری , کوه تیزرو پارسیـان , کوه شـهر ساز خزر , کوه فن , کوه کار خرم , کوه کلا , کوه کن ژرفا , کوه گل سی سخت , کوه وش بنا شالوده , کوهاب , کوهبان سبلان راه , کوهپات , کوهپایـه جابر آبدانان , کوهپایـه یـاسوج , کوهپل , کوهداران کوشا توژال , کوهدشت , کوهدشت آمایش گلستان , کوهدشت جاوید , کوهدشت راه سامان شیراز , کوهدشت راه گلستان , کوهدشت زیبای گلستان , کوهرنگ بنا آذر , کوهرنگ سازه لاله , کوهرنگ نگین , کوهسار آذغان , کوهسار راه شیراز , کوهساران آبدانان , کوهساران بهبهان , کوهساران دره نی , کوهساران دشت گل گچساران , کوهساران صنعت بردیـا , کوهساران طالش دژ , کوهسازان مـیهن , کوهستان راه رامـهرمز , کوهستان راه کردستان , کوهسر آپادانا , کوهسنگ کاوه , کوهکن راه گلستان , کوهکنان بویراحمد , کوهیـار بندر , کوهین دژ کومش , کوی سازان آرتمـیس , کویر اوشیدا رایـان نیرو , کویر آرایـان سازه , کویر راه افق , کویر راه قهستان , کویر سازان , کویر سازان افق خارستان , کویر سازان بشرویـه , کویر سازان پناه مسیر , کویر سازه کورین , کویر کینو , کویر نیرو بیرجند , کویر نیروی شـهداد , کویر نیروی هامون , کویردشت انشان , کویرزدا بیرجند , کویرسازان اندیمشک , کویرسازان هامون , کویک سازه هرمز , کهر با نیرو آذر ساختار تاوریژ , کهربا ارشک , کهربا اسکان نیروی فارس , کهربا بنای تندیس , کهربا پرش صنعت مـهرگان , کهربا تندیس شـهر راز , کهربا سازان گلستان , کهربا طرح شینا , کهربا غرب , کهربا گستران آریـا , کهرباپرداز , کهرباصنعت مازند , کهرباگستر , کهرباگستربندر , کهربای افلاک ساز , کهربای خوزستان , کهربای سپاهان حفار , کهریز آب سازه , کهریز سازان , کهریزتجهیزشرق , کهزاد سازه اهواز , کهکشان برج سازان کویر , کهکشان پی راسپینا , کهکشان راه الوند(سهامـی خاص) , کهکشان راه پیروز , کهکشان راه ماهور , کهکشان ساز دشت رفسنجان , کهکشان سازه پرگاس , کهکشان صنعت سینا , کهکشان صنعت مطبوع , کهکشان عمران پارس , کهکیلویـه بتن ساز , کهلان سهند , کهمان بتن غرب , کهمان سازه بتن , کهمان سازه سلسله , کهمان سازه شـهر , کهن ارگ بیستون , کهن افزیر کاسپین شمال , کهن آسین سازه تجهیز , کهن بام کرمان , کهن بتن جم , کهن بتن مـیهن , کهن برج آسمان , کهن بنای جنوب , کهن بنایری , کهن بوم سازه آریـا , کهن بوم وبر آذر پاد , کهن پارس گچساران , کهن پژوهان نیمروز , کهن پی پاریز , کهن پی جم , کهن پی سرا سازه پایدار , کهن پی قرن , کهن پی مدائن , کهن پیکر طلوع راه , کهن جویمند آرمان گناباد , کهن خاک جم , کهن خاک قرن , کهن خاک کویر , کهن خشت اقلیم , کهن خشت پایدار , کهن دژ ارومـیه , کهن دژ آناهیتا , کهن دژ آینده , کهن دژ بنیـان , کهن دژ بیستون , کهن دژ پاسارگاد , کهن دژ جرون , کهن دژ چلیپا , کهن دژ خارا , کهن دژ سازه , کهن دژ سهند , کهن دژ سیروس , کهن دژ شاهکار , کهن دژ شـهر , کهن دژ فراهان , کهن دژ مـهر البرز , کهن دژ یـاران , کهن دژسروشان , کهن دژماداکتو , کهن دژمارو , کهن دیـار بیرجند , کهن دیـار زنگان , کهن دیـار لرستان , کهن رادمان نیلگون , کهن راه الوند , کهن رهپویـان برق البرز کهربا , کهن رهسازه طبس , کهن ساخت ارسباران , کهن ساروج شاخص مغان , کهن ساز البرز , کهن ساز آب , کهن سازان ارم , کهن سازان اهورا , کهن سازان آساره , کهن سازان سبز سناباد , کهن سازان شاهین دژ ارم , کهن سازان مبین , کهن سازبافت , کهن سازندگان ابنیـه و نقشـه برداران , کهن سازه ساوه , کهن سازه کوشا , کهن سرای نیلان , کهن سرو زاگرس , کهن صالح پارس , کهن صنعت خراسان , کهن عمران بوعلی , کهن قنوات ری , کهن کاران , کهن کوش کویر , کهن کوی و برزن , کهن کهریز مـیهه , کهن گستر رعد , کهن ماه برج افروز , کهن معدن کندوان , کهن مـیر پارلاق , کهندژ بام البرز , کهندژسازه آرامـیس , کهندژسازه پهناور , کهیـار سازه جنوب , کیـا اطلس راگا , کیـا انتقال نورآفرین , کیـا آژند پی , کیـا بتن اهورا , کیـا بتن ساورز , کیـا بهساز اندیش ماد , کیـا بهساز گیل , کیـا پی اسپادانا , کیـا پی اسپوتا , کیـا پی متین , کیـا پیمان خرم آباد , کیـا تبار افلاک , کیـا دشت طبرستان , کیـا دنیز , کیـا راه فارس , کیـا رهاب ارگ , کیـا رهاب بهزاد , کیـا ژنراتور شرق , کیـا سازه سهیل , کیـا سازه شاهین , کیـا سازه کبگیـان , کیـا سازه کرمان , کیـا سازه گرین , کیـا سازه ماکان , کیـا سراب خرم , کیـا سیویل آراد , کیـا صنعت پاوه , کیـا صنعت کارون , کیـا صنعت مازندران , کیـا عمران نامـی , کیـا کومـه کرانـه , کیـا نیروی نور سازان اعتماد , کیـااکسین اروند , کیـاتل , کیـاراد , کیـارس گستر جنوب , کیـارش سازه نوین کاسپین , کیـاری , کیـاشید طاها , کیـاکارشیروان , کیـالان سازه پارس , کیـامترسازه , کیـامکی جلفا , کیـان ابنیـه زاگرس , کیـان ابنیـه فردوس , کیـان ارکان فارس , کیـان اسوه سازان , کیـان الکتریک سپهر بارثاوا , کیـان اندیشان توان , کیـان آب آوین پارس , کیـان آب زاگرس , کیـان آب شرق , کیـان آب گروه , کیـان آبخیز سبز , کیـان آراد , کیـان آراد جهان پویش , کیـان آرای کویر یزد , کیـان آرمـه پویـا , کیـان آسایش نـهاوند , کیـان آفروز افلاک , کیـان آلاچیق نوین شیراز , کیـان باران فارس , کیـان باستان کویر , کیـان بافت معماری , کیـان بتن جوکار , کیـان بتن شرق , کیـان بتن کاوش اختر , کیـان بتن ماهان , کیـان بتون پارسه , کیـان برج پاسارگاد , کیـان بلور تهویـه مـینو , کیـان بنا اهواز , کیـان بنا لرستان , کیـان بنای ایساتیس , کیـان بنای جاوید , کیـان بنای سینا , کیـان پارس آرسام , کیـان پارس برومند , کیـان پارس جهان بین , کیـان پارس سپاهان , کیـان پایـاب , کیـان پدیده پرتو , کیـان پرتو اسپادانا , کیـان پژوهان صنعت آسیـا , کیـان پل بویر , کیـان پویش سپید زاگرس , کیـان پی ارگ , کیـان پی الوند , کیـان پی جم , کیـان پی سازان آذر , کیـان پی سازه هامون , کیـان پی صدرا , کیـان پی هگمتان , کیـان تابان شمس , کیـان تابلوی آذربایجان , کیـان تاسیسات ویژن , کیـان تلاش پارسوماش , کیـان جاوید پترو پارس , کیـان جم خلیج فارس , کیـان حساس توان , کیـان خشت دایـان , کیـان خطوط غرب , کیـان دامغان , کیـان دژ اباد سازان ماندگار , کیـان دژ بنای بوشـهر , کیـان دژ توس , کیـان دژ دماوند , کیـان د‍ژ سنندج , کیـان دژ سهند جنوب , کیـان دژ گنجینـه , کیـان دیزل الکتریک , کیـان راه اراک , کیـان راه آزادی , کیـان راه سازان مارون , کیـان راه سازی مـهرآرا , کیـان راهبرد خوزستان , کیـان رعد بهداد , کیـان روئین سرا , کیـان ره رو بینش پژوه , کیـان ره ساز بلورین , کیـان زر آب نوین , کیـان ساحل ساری , کیـان ساخت برومند , کیـان ساخت ساورز , کیـان ساروج زاگرس , کیـان سازان ایذه , کیـان سازان بلند پایـه شیراز , کیـان سازان شفق خنداب , کیـان سازه الوند , کیـان سازه آرام , کیـان سازه بارثاوا , کیـان سازه بنوار , کیـان سازه پایـا پارت پاژ , کیـان سازه شیراز , کیـان سازه کاشان , کیـان سازه کوشش , کیـان سازه گستر بلاد نوین ایرانیـان , کیـان سازه هیرکانیـان , کیـان سبز سهند , کیـان ستون آسمان , کیـان سیـال پارسه , کیـان شار , کیـان شرر باختر , کیـان شـهباز , کیـان صنعت اترک , کیـان صنعت توحید , کیـان صنعت سوشیـانت , کیـان صنعت شـهباز , کیـان صنعت فولاد پارسیـان , کیـان صنعت کیمـیا , کیـان صنعت متین , کیـان طاق پردیس , کیـان طاق سازه , کیـان عمران ساینا , کیـان قطره شـهر خورشید , کیـان کار لرستان , کیـان کاشان قزوین , کیـان کوثر روا گستران , کیـان گاز بوتیـا , کیـان گستر اتحاد , کیـان گستر افلاک اسکان , کیـان گستر آنزان , کیـان گستر صنعت یزد , کیـان گستر کرانـه توس , کیـان گستر گواشیر , کیـان گستران سبز دشت , کیـان گسترزاگرس , کیـان گوهر کاوش انرژی , کیـان محور هومان , کیـان مـهر ستایش , کیـان نگاشت پارس , کیـان نما کاوان آوید , کیـان نمای الوند , کیـان نمای غرب , کیـان نوتاش ساز , کیـان نیرو اراک , کیـان نیرو پرداز , کیـان نیرو سازان زمرد شرق , کیـان نیرو غرب مـهرگان , کیـان وزین لیـان , کیـان هستی گستر , کیـانا بهساز سپهر , کیـانا پترو انرژی , کیـانا عمران خلیج فارس , کیـانا گستر قابوس , کیـاوش سازه پازنان , کیـاوش سازه سپیدار , کیـاوش سازه گلستان , کیـاوش عمران شـهرداد , کیـاوش عمران کوروش بزرگ , کیـاوش عمران مارون , کیت رو پی پارسی , کیترو ساخت سوادکوه , کیجا ساروج , کیدو سازه غرب , کیسا سازه پارس , کیسان صنعت پارسیـان , کیسم راه لنگرود , کیسم شمال , کیسون , کیسون بنا راه , کیش اسپارک , کیش آب و خاک , کیش آیلند سیلز اند سرویسز , کیش گستر دژ , کیش لایتینگ , کیفیت سازه فدک , کیفیت سنجش هرمزگان , کیفیت گستر اعتماد , کیفیت گستر خزر , کیفیت گسترش آریـا , کیله سیپان عمران , کیمـه پویـان طبرستان , کیمـه ساز ه صنم , کیمـه سازان تالار قائم , کیمـه سازان کاسپین , کیمـه سازان کهن , کیمـه گسترگلستان , کیمـیا اریکه ایرانیـان , کیمـیا الکترونیک پارس , کیمـیا آفرینان پاسارگاد , کیمـیا باختران ماهان , کیمـیا بتن تاوریژ , کیمـیا بتن خزر , کیمـیا بتون کویر , کیمـیا برج بابل , کیمـیا برق شرق , کیمـیا بنای رایـان , کیمـیا بنای لیلان , کیمـیا پارس تمدن , کیمـیا پارس سلمان , کیمـیا پتروگاز ایلیـا , کیمـیا پی تبریز , کیمـیا پی ساتراپ , کیمـیا تابش گستران کوشا , کیمـیا تهویـه توس , کیمـیا تیراژه قرن , کیمـیا دانان انشان , کیمـیا راه ثمـین , کیمـیا رسانان رایـان سازه , کیمـیا روشن صنعت , کیمـیا رهرو گستر گواشیر , کیمـیا ساخت یـاسوج , کیمـیا ساز ارمغان , کیمـیا سازان پارس , کیمـیا سازان چشام , کیمـیا سازه توسعه گستر اریکه , کیمـیا سازه خزر , کیمـیا سازه سگال , کیمـیا سازه ماندگار , کیمـیا سازه مجد , کیمـیا سبز حکیم , کیمـیا سروش پاسارگاد , کیمـیا صنعت الوند , کیمـیا صنعت ایزج , کیمـیا صنعت آرشام سازه , کیمـیا صنعت تیلار , کیمـیا صنعت مـهر جنوب اروند , کیمـیا طرح اسپادان , کیمـیا طوس پونـه , کیمـیا کار امـیدیـه , کیمـیا کاران ورامـین , کیمـیا کتیبه پایدار , کیمـیا کوشان افق , کیمـیا گاز دالاهو , کیمـیا گستر امن طبرستان , کیمـیا گستر خاوران , کیمـیا گستر دیزین , کیمـیا گستر فرادامنـه , کیمـیا ملک زیتون , کیمـیا نامـی کهن , کیمـیا نصب طبرستان , کیمـیا نفت سپهر , کیمـیا نوساز باختر , کیمـیا نیرو آپادانا , کیمـیا نیرو شمال , کیمـیا نیرو گستر صانع , کیمـیا هنگار نوین , کیمـیاتجهیز دنا , کیمـیارودبار , کیمـیاگران سازه جنوب , کیمـیاگران عمران فرازشایستگان , کیمـیامحورلجور , کیمـیای آب وخاک هستی , کیمـیای حیـات پارس , کیمـیای سبز سراب , کیمـیای سبز لرستان , کینو پارس آریـا , کینو فرا روش آریـا , کینوبام صنعت , کیوان ارتباط جنوب , کیوان بنای فارس , کیوان جاوید جنوب , کیوان سازه اسرار , کیوان سازه هرمزگان , کیوان سپید رسام , کیوان صنعت پارس , کیوان صنعت گلستان , کیوان کار شرق , کیوان مدرن کاران , کیـهان ایمن ایرسا , کیـهان آذراب مرکزی , کیـهان برج اراک , کیـهان برج شفق , کیـهان برق اراک , کیـهان بنای غرب , کیـهان بنای هامون , کیـهان پارس نیرو غرب , کیـهان پژوه پویـا , کیـهان پیرا , کیـهان تاسیسات دنا , کیـهان تاوریژ صنعت , کیـهان دژ اندیشـه , کیـهان دشت گلستان , کیـهان راه شـهر سبز , کیـهان راه شیران اراک , کیـهان رعد اوستا , کیـهان ساخت لرستان , کیـهان سازان سپهر , کیـهان سازان مـهر رادین , کیـهان سازان یـابان , کیـهان سازه اترک , کیـهان سازه برانوش , کیـهان سازه پاژ , کیـهان سازه توس , کیـهان سازه راه خراسان , کیـهان سازه عمران , کیـهان سازه هخامنش , کیـهان صنعت آریـا گلشن , کیـهان صنعت خردمند خراسان رضوی , کیـهان صنعت روناش , کیـهان صنعت لوله جنوب , کیـهان صنعت هخامنش , کیـهان طرح ارومـیه , کیـهان طرح کهن دژباختر ارم , کیـهان کینو , کیـهان گستر ارسنگان , کیـهان گستر غرب , کیـهان گستر کارون اهواز , کیـهان گسترزاهدان , کیـهان محور شیراز , کیـهان مسیر , کیـهان مـهداد بتن , کیـهان مـهر شریف , گابرو دیـاموند , گابریس آب آذربایجان , گابریس بتن , گاتا فراز صنعت , گاتا ماز , گاچال نما , گارنو , گاز آب صنعت سهند , گاز بتن سهامـی خاص , گاز پرن پارس , گاز رسانی پرتو گاز , گاز رسانی دولفین گستر مـیبد , گاز رسانی ریسه گاز گیل , گاز رسانی نور افراز لردگان , گاز رسانی هدیـه مشعل , گاز شاخک , گاز گستر لجور , گاز گستر هخامنش , گازآوران بارثاوا , گازآوران قائم تهران , گازرسانان شرق خراسان , گازرسانی ابتکار بابل , گازرسانی افروزنده رفسنجان , گازرسانی امـین ثمر , گازرسانی آرام مشعل , گازرسانی آشیـانـه آتش , گازرسانی تاسیساتی شمال اصفهان , گازرسانی چهره گشای غرب , گازرسانی دنیـا مشعل غرب , گازرسانی سوچین شعله , گازرسانی همت افزا , گازسوزان خلیل بهشـهر , گالی پوش شمال , گام استواران صنعت فرداد , گام برداران افق , گام راستان پارس , گام سازه استوار , گام سیـال شرق , گاما , گاماسیـاب عمران گستر , گامبرون گستر جنوب , گامرون صنعت , گتاب گستر سوادکوه , گچساران آروین , گچساران تجهیز , گچساران شعله مـیر , گدار بتون مسجدسلیمان , گدار سازان بندر , گدار سازان جنوب پارسوماش , گدار سازه جرون , گدازه گستر سورن , گداش , گذر راه آپادانا , گذر ساختار نارگان , گذر ساز , گذر و ابنیـه کاسپین , گذرساز , گراب صنعت دنا , گرامـینـه سبز توس , گرامـینـه سبز خراسان , گرانپایـه پی , گراند کوه کردستان , گرانش راه و ساختمان , گرانش سازه پارس , گرانش سازه کوهدشت , گرانش گستر جنوبگان , گرانیت پی , گرانیت ساز هرمز , گرانیت سازه مرکزی , گرانیت کار یـاسوج , گراویـه سنگ , گرباز , گرجی صنعت تبرستان , گرد آسیـا , گرداب سنگی افلاک , گرداب سنگی لرستان , گرداب نما البرز طوس , گرداب نور رومز , گرداب نور فارس , گرداوه سازان بویراحمد , گردآوران فراشبند , گردرود صومعه سرا , گردش خطوط آریـانا , گردش خطوط مارون , گرسیلی جونقان , گرگان افرند , گرگان آبیـار , گرگان نیک سازه , گرگان ولتاژ افزا , گرم آران افق , گرم ساز کومـه , گرم سیـال تبریز , گرما آفرین کاران , گرما آفرین کویر , گرما راد ماهان اسپادانا , گرما سازان افق , گرما سازان پویش , گرما سازان مرودشت , گرما کار ایلام , گرما کوبان گیلان , گرما گرم هگمتانـه , گرما گستر توسن , گرماآوران گاز , گرمابخشان مسکن بیستون , گرماگستران بهینـه ساز , گرمایش مـیهن آراد , گرمسازان گواشیر درون جنوب شرق , گرمـیان نیروی غرب , گرنگ , گرودمان , گروه اجرایی آژینـه ساز آبدین , گروه انبوه سازان هنزا , گروه اویول آب‌نیرو , گروه ایپک نیروی آذربایجان , گروه آتیـه سازان راه و ابنیـه طلایی , گروه آریـا سازه دیماس , گروه آفرینش های سایوژ , گروه بین المللی آبادراهان پارس , گروه بین المللی توسعه و عمران نصر سپهر , گروه پیشگامان تحول ایرانیـان , گروه توسعه ایده آل سازان شـهر , گروه توسعه فناوری ناران , گروه چهار بستان , گروه خدمات نیروگاهی آتیـه سازان فراز , گروه دلتا گاز مبین , گروه ره آفرینان دشت البرز , گروه ساز , گروه سازندگان بازالت , گروه سازه پردازان بهفر , گروه شصت وهشت تعاون استان خوزستان , گروه صنایع ساختمانی روماک دژسازه , گروه صنعتی انرژیـهای فرآیندی نوین رآکتورساز , گروه صنعتی آذر ساروج شمال , گروه صنعتی آراد کنترل , گروه صنعتی آهن پود شریف , گروه صنعتی بناری , گروه صنعتی بهمن گسترش کیـان , گروه صنعتی رسم آرا , گروه صنعتی سازه پیوند , گروه صنعتی معدنی زرمـهرمارلیک , گروه صنعتی نما ماد پاسارگاد , گروه صنعتی و ساختمانی روماک ابنیـه پارس , گروه صنعتی ویستا پولاد هزاره , گروه طراحان دارکوب بجنورد , گروه طراحی مـهندسی ماژان سیرت شرق , گروه طراحی و مـهندسی پیش گامان راتاآسیـا , گروه طرح ایستا آکام بنا , گروه طرح و ساخت سیلک , گروه عمران بن سازه آوین , گروه عمرانی رهاب عمران سهند , گروه عمرانی یـادمان سازه قرن , گروه فن آوران خجسته , گروه فناوری ارتباطات و اطلاعات شاتل , گروه فنی مـهندسی پانیـا نیرو , گروه فنی مـهندسی صنعتگران عرصه کنترل اسپادانا , گروه فنی مـهندسی مکث سازه امـیرکبیر پارس , گروه فنی مـهندسی نواندیشان پاشا , گروه فنی و مـهندسی ابتکار صنعت سوشیـانت , گروه فنی و مـهندسی آسمانـه گستر ایساتیس , گروه فنی و مـهندسی پیروزان نیروی سروش , گروه فنی ومـهندسی بهساز سگال آریـا , گروه مپنا , گروه مشارکت گهر الکتریک آریـا , گروه معماری عمود , گروه مـهندسان مشاور طرح و مقاومت اسپادانا , گروه مـهندسان و پیمانکاران بین المللی , گروه مـهندسی افلاک بام خرم , گروه مـهندسی آرپا آراد بتیس , گروه مـهندسی آردین صنعت پایدار , گروه مـهندسی آگورچین , گروه مـهندسی پوشش گستر , گروه مـهندسی پویـا نگار آذربایجان , گروه مـهندسی پیچ آب شرق , گروه مـهندسی رهپویـان آینده سلامت ایرانیـان , گروه مـهندسی سازه سازان علی , گروه مـهندسی سورنا سازه آریو , گروه مـهندسی نادی نیرو تبریز , گروه مـهندسین اسکان سازان پارس جنوبی , گروه مـهندسین آتی نگرشـهرراز , گروه مـهندسین آراد ارسباران آریـا , گروه مـهندسین آفاق سرزمـین پارس , گروه مـهندسین پایدار چینـه , گروه مـهندسین پرند کویر شرق , گروه مـهندسین تعدیل راه , گروه مـهندسین توپراق گستران چالدران , گروه مـهندسین توسا آوید هرا , گروه مـهندسین خندق ریز , گروه مـهندسین راه گستران هاوین برسام ایرانیـان , گروه مـهندسین راه و ساختمان 142 , گروه مـهندسین روند توسعه طرح , گروه مـهندسین رها کیـا نیرو , گروه مـهندسین ژرف آب گستر پارسیـان , گروه مـهندسین سیس وی , گروه مـهندسین طرح و سازه پارس , گروه مـهندسین فراگامان دلتا , گروه مـهندسین فرم سازان آذربایجان , گروه مـهندسین فن آوری نوین پنجاه و دو , گروه مـهندسین کیمـیا نیروی طوس , گروه مـهندسین مشاور پاک زیست شیراز , گروه مـیهن بانان غدیر , گروه نوآوران خزرکنار , گریلیج بتن , گرین پل , گرین راه زاگرس , گرین گوهر غرب , گزکوه , گزمـه , گزیر دژ , گزین سازه بیـهق , گسار بتون کرخه بوشـهر , گستر آب سنجابی , گستر برق زردکوه , گستر پژوه سبز , گستر جهان آباد , گستر راه گیلان سبز , گستر ربکان , گستر ساز سیفیـان , گستر سازان مـهر غرب , گستر سازه کهن دهقانی , گستر سازه مـهدی , گستر صنعت خاورمـیانـه , گستر نصب آروین , گستر نور بام سبز شمال , گستران راه گرین , گستران سازان اطلس هما , گستراندیشان رعدآسای پارسه , گسترآب تبریز , گسترده بتن مـهزیـار , گسترده ساختمان پرهام , گسترش ابنیـه سپهر پایدار , گسترش ابنیـه و راه دراک , گسترش اجرای ابنیـه البرز , گسترش ارتباطات بیستون , گسترش ارتباطات همراهان فجر , گسترش اطلس فارس , گسترش آماج مـهندسی برانوش , گسترش آمایـان انرژی , گسترش آهن راه , گسترش بتن , گسترش بتن وبرودت , گسترش برق آتیـه اردبیل , گسترش بناراب زنجان , گسترش بنای هرمز , گسترش بنیـان سپاهان , گسترش بهاران مارون , گسترش بیمر پارس , گسترش پژوهان افق نگر , گسترش پل دیوار , گسترش توان پرشیـا , گسترش جوش بهبهان , گسترش خدمات صنعتی ایران , گسترش خطوط انرژی ایران , گسترش خطوط آریـا , گسترش خطوط تاسیسات پارسیـان , گسترش داده پردازی پارایـه , گسترش راه آساره , گسترش راه خوزستان , گسترش راه دنا , گسترش راه و بنای اسپاد , گسترش راه و ساختمان آبیدر , گسترش ساز صنعت امروز , گسترش سازان دورق , گسترش سازه ابنیـه سانیـار , گسترش سازه ای ماه سبلان اویم , گسترش سازه تحکیم ساز خاور , گسترش سازه حامد , گسترش سازه حمـید , گسترش سازه شالینگچال , گسترش سازه فرزانگان خلیج فارس , گسترش سازه کوپان , گسترش سازه های بتنی خوی , گسترش سازه های مازندران , گسترش صنایع الکترونیک مرو , گسترش صنایع انرژی ایران , گسترش صنعت ایران , گسترش صنعت پدیسار , گسترش صنعت زردکوه , گسترش صنعت کلار , گسترش صنعت و حرارت ایران , گسترش صنعت و ساختمان لاوان , گسترش صنعت هفشجان , گسترش طرح وتجهیز نیکان , گسترش عمران اردلان , گسترش عمران کرخه , گسترش عمران مارون آرمـه , گسترش فناوری عمران زیست , گسترش فولاد پارسیـان جهانبین , گسترش قدرت آذرخش , گسترش منابع تجارت فراز شایـا , گسترش نمای زیست مبنا , گسترش نوسازان کویر , گسترش نیرو و انر‍ژی سبلان , گسترش نیروآناهیتا , گسترش نیروی برق هامون جنوبشرق , گسترش نیروی مـهر , گسترش و احیـاء مسکن نما , گسترش و توسعه طرح آرشام , گسترش و نصب سازه لوله(گسل) , گسترش یـاس پارسیـان , گسترنیروی تاک , گستره آفاق سر دشت , گستره خاک محور , گستره سبز روماک , گستره سبز شـهر هیلدا , گسل آفاق شرق , گسل پوش ارس , گسل سازان زاگرس , گسل افلاک , گسل نقشینـه سازان شرق , گسل یـاب , گشایش عمران , گشتاور اراک , گشتاور اسلام آباد غرب , گشتاور پی تبریز , گشتاور توانیر باختر , گصل آروین فریور , گل افشان کادوس , گل افشان کاران زاگرس , گل آب بتون دنا , گل آذین چمن , گل آران آرین توس , گل آفاق پایـا , گل پوشش ملایر , گل پونـه گهر , گل جوش مـهر هفشجان , گل خنگ راه , گل دژ البرز , گل دژ شیراز , گل راه نقش جهان , گل رودبارسمنان , گل روشن مازند , گل ریزان بهار امـیدیـه , گل سبز فارس , گل سبز هومن راه دنا , گل ستون دوام بنا , گل سرخ دهدشت , گل سرخ لردگان , گل سنگ بلوچستان , گل سنگ همایجان , گل فام آب , گل کوه یـاسوج , گل گستران فردوس , گل گونـه سبز یکتا , گل گوهر افرینش , گل گهر بوشـهر , گل محک غرب , گل منگشت سحر , گل مـیخ , گل مـیخ آذربایجان , گل نمای ایلام , گل نوازان یـاسوج , گل نور , گل نور غرب , گل نیلوفر سهند , گل و برگ بلور آجین , گل یـاران ارم , گلاره سازان مـهتاب کویر , گلال بستر , گلال راه اهواز , گلال راه جنوب , گلال ساز جنوب , گلاله سبز , گلان سهند نیلگون , گلان غرب کردستان , گلایول سازه غرب , گلبان مشـهد توس , گلبان منطقه آزاد چابهار , گلبانگ انرژی , گلبرگ آذربایجان , گلبرگ باران نیل فام , گلبرگ خدمات قائم ایرانیـان , گلبون ساز تهران , گلپروران کاوشگر طراوت آریـایی , گلچین آب جنوب , گلچین بتن غرب , گلچین سازان اطلس , گلچین سازسرناوه , گلچین گاز هادی , گلخانـه سبز نیلوفر کادوسان , گلدره سازه ماداکتو , گلدسته سازه ماهیدشت , گلدیس دشت دنا , گلریز راه گنبد , گلریز ساخت بهشت , گلریز ممسنی , گلزار ارس باران , گلزار بتون بوشـهر , گلزار جم , گلزار سبز خلیج فارس , گلزار سپید شـهر , گلزار شعله کرج , گلزاردشت زاگرس , گلسار ساز گیل , گلسازبنای گلستان , گلسافر , گلستان تاسیسات گوهر , گلستان دژ افلاک گستر , گلستان سار دنا , گلستان ساز شـهرآرا , گلستان سازان پرشیـار , گلستان سازه حمـید , گلستان سازه سارویـه , گلستان سازه سدید , گلستان سبز زاهدان , گلستان گستر پارمـیس , گلستان مـهرگان شیراز , گلستان نگار پردیس , گلسراکاران غرب , گلشن بام سازان , گلشن چهر پیچاب , گلشن سازان سپیدار , گلشن سازه اردبیل , گلشن سازه سراوان , گلشن گستران دنا , گلشـهد زاگرس , گلشـهر سازه خزر , گلفام دژ پایدار , گلفام طبیعت , گلگشت خراسان , گلگشت زیباساز کیـان , گلماس سازه , گله زرد ایلام , گلیزه شرق , گلیل گاز نوین , گلیم راه ایساتیس , گلین سبز نگار , گمانـه راه پردیس , گمانـه ژرفا , گنبد سازان سیستان , گنبدگیتی مـهرگان , گنج آب تبریز , گنج آبرود گیلان , گنج آوران امـیدغرب , گنج سنگ سفید تبریز , گنجاب ساز همدان , گنجینـه بنای شـهرکرد , گنجینـه ساز خلیج فارس , گنجینـه ساز کوهرنگ , گنجینـه سازان احسان , گنجینـه سازه دژ , گنجینـه گوهر آذران , گنجینـه معمار بیشاپور , گنگان , گنوبام پردیس , گنوکوهساران شرق , گود سازان آذر , گوربندراه بندر , گوزل ساز , گون آی اوبا , گون تای اردبیل , گون دوغان تبریز , گونش توپراک یول , گونش یورد آرتان , گونیـا گستر اراک , گوهر اترک ارومـیه , گوهر اطمـینان طوس , گوهر اندیشان کومش , گوهر اندیشان متین آسیـا , گوهر آب زاگرس , گوهر آب مـهار گستر مـیاندرود , گوهر بنا دژ پایدار , گوهر بنای بندر , گوهر بندر پل , گوهر پاک دنا , گوهر پی شاهرود , گوهر پیشرو صنعتگران شفق ایلام , گوهر تابان البرز , گوهر دژ گیل , گوهر زیست زنجان , گوهر ساز آب شرق , گوهر ساز سالمـیه , گوهر ساز قائم , گوهر سازه سهیل , گوهر سبز شالیزار , گوهر سقف مراوه تپه , گوهر سمن بویراحمد , گوهر طرح عمران , گوهر قلعه شیراز , گوهر قلم زاگرس , گوهر نـهاد عمران , گوهران ابنیـه جنوب , گوهران برق البرز , گوهراندیشان کویر , گوهرتجهیزگنبدکاووس , گوهررود گیلان , گوهرسازان اسپادانا , گوهرسازان آینده مـیهن , گوهرسازان ساروج مـهر , گوهرسازان کویرلوت , گوهرسازان ماهور , گوهرسازان معروف شمالغرب , گوهرصنعت بندر , گوی داغ زه آب , گویـا پارس لیـان , گویـا صنعت جنوب , گویـان بتن پارس , گویداش , گهر افلاک کیمـیا , گهر آب ارزوئیـه , گهر بتون زاگرس , گهر بنیـان آریـا , گهر تالار مغان , گهر خرم ماداکتو , گهر همکار , گهرتاف مخملکوه , گهردریـای ساری , گهرروش سیرجان , گهرگروه لرستان , گهرنـهال , گیـاه آب شیراز , گیـاه توسعه آریـانا , گیـاه سازه لقمان , گیتا سازان گیلان زمـین , گیتی افروز دشت خاور , گیتی افق فردا , گیتی آب خیز گستر , گیتی آرای توس , گیتی آوای بیستون , گیتی بنای خاوران , گیتی بنیـان گستر خرم , گیتی پسندبختیـاری , گیتی روشا اندیمشک , گیتی رهساز راهبر , گیتی ساز راسپینا , گیتی سازان اردبیل , گیتی سازان پویـا , گیتی سازان سبز اندیش , گیتی سازان مارون , گیتی سازه غرب , گیتی سازه گستر جاوید , گیتی سبز آوند توس , گیتی شعله اسپادان , گیتی صنعت رادین ماهان , گیتی صنعت زاگرس , گیتی طرح نفیس , گیتی عمران چهلستون , گیتی گستر خاوران , گیتی گستر رضا توفیق , گیتی گستر شرق سپنتا , گیتی گستران ژیوار , گیتی گستران کبیر گلستان , گیتی گستران گنو , گیتی گستران مـهر آفرین , گیتی محور طوس , گیتی نگر بندر , گیتی نمای فارس , گیرا بتن شـهباز , گیرا سازان پارسه , گیرادل , گیسا پارت راتا , گیسوم دشت گیلان , گیشا پل ارومـیه , گیشا راه زنجان , گیشای نگار ایرانیـان , گیل ابادگران نو اندیش شمال , گیل آباد سبز شمال , گیل بوم ساخت کارا , گیل پاد اب , گیل پارس بنا , گیل پارسیـان سبک نو , گیل تارای شمال , گیل راه شن , گیل راه گستر لاهیج , گیل زیتون ایرانیـان , گیل سارپایـاپی , گیل ساز مـیرک , گیل سازان مـیثاق , گیل سازه گیل گستر گلستان , گیل صاعقه , گیل کومـه لاوین , گیل نیکمرام شـهر , گیلاب راه پارسا , گیلان تاسیسات دماوند , گیلان تک تکنیک , گیلان دشت درفک , گیلان سربندر , گیلان سهند , گیلان سیل بند , گیلان منظر , گیلدا سازه زنجان , گیلک سازه نوید , گیلکان نیرو شمال , گیلماز سازه انرژی , گیله سازه شیراز , گینا , گیو سازه خاوران , لابند سازه چالوس , لابه توس , لاتوم , لاتیدان سازه آسیـا , لاجان عمران , لاجورد پی , لاچین راه فارس , لاچین گاز جرگلان , لاخی , لاد ایستا , لاد بهینـه سازان پاسارگاد , لارستان بنای بهساز , لاریز بتون غرب , لاریز بنای پارس گستر , لاریز بندان ابنیـه , لاریز رسام سپنتا , لاریزبنای عرفان , لارین بهینـه ساز انرژی , لالس , لاله زار روز , لاله گستر گیتی , لاله های سرخ چمن پاسارگاد , لامـیان , لانـه سازان اروند نمونـه , لاوان دژ پارسی , لاور پشته , لاوین , لاوین ابنیـه پارس , لاوین صنعت ایرانیـان , لاوین عمران کردستان , لاوین نقش جهان , لاوین هم پای , لاهیج الکتریک گیل , لاهیج زه آب , لایروب ساحل , لایروبی بین المللی دلفین تاپ , لایق صنعت بویر , لایقری , لبریز بتون جنوب , لتیـان صنعت البرز , لرد دشت , لرزش نگاران نواندیش خوزستان , لرزه پایدار اروم غرب , لرزه پردازان سهند , لرزه ساخت پارسه , لرزه گیران گسل باراد , لرک جهان , لشکرک راه , لعل انرژی , لعل جونقان , لعل رهنورد , لعل فروز ماندگار , لعل گستر بهدیس , لعل گسترکارمانیـا , لعل نیرو آزما , لقمان کاران جنوب , لکان خمـین , لکستان بتن آرمـه , لمپا گستر شمال , لموک پی ساز قائمشـهر , لنا تکنیک زنجان , لنجان برج سپاهان , لنده گستر دنا , لنگر عمران سازه گیل , لنگر یـاب پارسیـان , لنگرود بتن خزر , لوتوس راگا , لوتوس مارون , لوشان پی , لوله کشی گاز -برق-گستر-تنب بزرگ , لوله کشی گاز احسان شعله بیرجند , لوله کشی گاز افشار نپتا , لوله کشی گاز خانگی مـهتاب گاز ساری , لوله کشی گاز سهند گاز کردستان , لوله کشی گاز شعله آبی شاهو , لوله کشی گاز مـهر پوشش سهند , لوله گستر بشار , لوله گستر فیدار , لوله گستر نگین آذربایجان , لوله گستر هفشجان , لومار شرق , لومار گستر غرب , لیـان احیـا پارس , لیـان آذر آرمـه دنا , لیـان آذر شمالغرب , لیـان آرمان راه , لیـان بنا جنوب , لیـان بهروزان جنوب , لیـان پارس پی گستر تنگستان , لیـان پارس چنیر , لیـان پی افلاک , لیـان پی خاوران , لیـان پی عرفان , لیـان پی هیراد , لیـان تک سازان جنوب , لیـان توان پویـا , لیـان دژقومس , لیـان راه دلتا , لیـان زرسازه , لیـان زرین جنوب , لیـان سازه لیلان , لیـان سازه مبین , لیـان سازه نوایی , لیـان طرح و قلم , لیـان عمران جنوب , لیـان کابل الکتریک بوشـهر , لیـان کرانـه , لیـان گیل بوشـهر , لیـان محصول مطمئن , لیپار ستون زاهدان , لیدوما سازه پارسیـان , لیدوما گستر پارس , لیدوما نوین پارت , لیر ساز دورود , لیزان سازه گستر کردستان , لیزرکاران پیشگام کویر , لیسار , لیکا بتن شرق , لیله کاران عصر کارون , لیماک آرتین , لیماک سازه ایرانیـان , لیماک گستر سهند , لیو اسکان , لیو جاوید توان شمال , لیو فرشته , لیوزا بتن , ماپریس پایدار غرب , ماتال صنعت جنوب , ماتاناسازه کردستان , ماتریس سازه بی همتا , ماتینا صنعت ورند , ماتینا گستر کاسپین , ماجد سازه تفتان , ماد امواج آبادگر هگمتانـه , ماد باختر باستان , ماد بنای سردشت , ماد پی تبریز , ماد پی ساخت غرب , ماد پی شرق , ماد پی هوداد , ماد راه داتیس , ماد ساز نیرو , ماد گستر نصر , ماد معمار , ماد نیرویری , ماداکتو , مادایستاپی گنجنامـه , مادآب سازه , مادراه جم , مادزیگورات غرب , مادسازه کرمـی , مادنیرو گستر , مادیـار گستر غرب , ماراب ماهبد , مارال احداث ماهان , مارال اندیشان ماداکتو , مارال خیز لرستان , مارال دشت کهگیلویـه , مارال راه هگمتان , مارال یول ارومـیه , ماردین پل , مارکان راه فارس , مارگون ابنیـه یـاسوج , مارگون گستر بویر , مارگون نمای شیراز , مارلیک ارسنجان , مارلیک بتون بندر , مارلیک طرح سامان , مارلیک نیروی شرق , مارلین سازان کویر , مارلین سازه قرن , ماروس بتن توس , مارون برج ماهشـهر , مارون بستر راه , مارون بناء , مارون بهار جنوب , مارون پیشتاز , مارون ترابر خالد , مارون خطوط اهواز , مارون دژ , مارون دژ دهدشت , مارون دکل خوزستان , مارون سازه بهبهان , مارون سازه دهدشت , مارون سازه شیراز , مارون صنعت پتروحفار , مارون طلوع , مارون عمران نیرو , مارون کاران , مارون کاران ساتراپ , مارون کاوان لنده , مارون کهن بنای نگین , مارون گستر ارنیکا , مارون مناطق ماهشـهر , ماریـان پاک بابل , ماریـان رود زاگرس , ماریـان سازان شرق , مارین پارت آپادانا , مارین پارت سهند , مارین پارت کارون , مارین پارت گچساران , مارین پارت نیکان , مارین صنعت پارس , مازرون خدمات شمال , مازند اتیـان گستر , مازند ارتعاش , مازند بنای کیـاسر , مازند پرتو گستر , مازند پویـاب امـید , مازند تجن سازه , مازند توان گستر آمل , مازند دال سازه , مازند راش شمال , مازند رهرو خزر , مازند سازه شمال , مازند سازه شمال آرا , مازند سامـه , مازند فراساز , مازند مـیراب شمال , مازند نماشون , مازند نیرو , مازند نیرو سازه کاسپین , مازند نیروی امـید کویر , مازند نیروی شمال , مازند نیروی مقاوم سوادکوه , مازندکیله ساری , مازو طرح اسپادانا , مازون دژ , مازی طب گستر , مازیـار خشت سازه , مازیـار رهاب ابنیـه , ماژان بنای رادین , ماژان راه بیـهق , ماژان راه توس , ماژان سازه پارسیـان , ماژان سازه توس , ماژان صنعت کویر , ماژان نیروی توس , ماژین آبشار , ماژین تابان آرتا , ماژین چکاد , ماژین سازه چکاد , ماژین سولار سنگ , ماسبدان , ماسوله ماهان سپاهان , ماسه آژند تبریز , ماسه سازان نکا , ماشین آلات کشاورزی مجید زابل , ماشین سازی اراک , ماشین سازی تاشا , ماشین سازی ویژه , ماشین صنعت باختر , ماغر سازه پارس , ماغر گستر زاگرس , مافوق سرعت ساری , ماکان دژ شرق , ماکان سازه خلیج فارس , ماکان گستر آراز , ماکان گستر تابان , ماکوان جوانرود , ماگما بتن مغان , مالگه , مان زیست آلامتو , مان ساز پایـاب شرق , مانا آرتیمان آژند , مانا بتن تبریز , مانا بتن جنوب , مانا بتن کیـان , مانا بنا هگمتانـه , مانا بنای پی پل , مانا بهبد آبریس , مانا پدیده سینا , مانا تحکیم ساز پویـا , مانا دژ پایدار , مانا راه ساز تجن , مانا ساختمان , مانا سازه ساروج , مانا سازه کاسپین , مانا سازه کیش , مانا صنعت برنا , مانا صنعت فارس , مانا کاشانـه البرز , مانا کمرا , مانا نقش عطارد , مانا نیرو پرداز آپادانا , مانا نیروی اورین آذربایجان , ماناانرژی پارسیـان , ماناپی همدان , ماناسازندسپهر , ماناسازه بیژن یورد , ماناسازه بینش نو , ماناصنعت بهین , ماناهمسازپی , مانتل , ماندا سازان هونامـیک , ماندآب , ماندژ سازه , ماندگار ابنیـه پارس , ماندگار آفرین بیستون , ماندگار بتن استوار , ماندگار بتن پرتو , ماندگار بتن جم , ماندگار برق کاران مامطیر , ماندگار بنا سازان هیرکان , ماندگار بنای اقلیم , ماندگار بنای آدنیس , ماندگار بنای خاتم , ماندگار بنای سدید , ماندگار بنای قرن , ماندگار بنای کوروش , ماندگار بنای هستی , ماندگار بنای هیراد , ماندگار پیمان پایتخت , ماندگار خاک سازه ایرانیـان , ماندگار خشت نو پدید اسفراین , ماندگار راه اطلس , ماندگار راه آتی , ماندگار ساخت هستی , ماندگار سازان اردبیل , ماندگار سازان آسیـا , ماندگار سازان بنا گستر سبلان برج , ماندگار سازان دیـار پاسارگاد , ماندگار سازان ستون , ماندگار سازان ماد , ماندگار سازه ایلام , ماندگار سازه آداک , ماندگار سازه آوند , ماندگار سازه پاسارگاد , ماندگار سازه تخت جمشید , ماندگار سازه خاتم , ماندگار سازه خرم , ماندگار سازه دیماس , ماندگار سازه زنجان , ماندگار سازه محلات , ماندگار سازه مرصاد , ماندگار سازه مـهام , ماندگار سازه هستی , ماندگاربنای پاسارگاد , ماندگارسازان اعلا , ماندگارسازان دیـارکهن , ماندگارصنعت زاگرس ایلام , ماندیرو چابهار , مانساز پویـا , مانی سازه ارغوان , مانی سازه هزار دستان , مانی کار , مانی ماه ایرانیـان , مانیـا شـهر ارغوان سازه , مانیـان رود زاگرس , ماوا سازان ماد , ماواء کاخ غرب , ماواسازان ماندگار , ماورا ارتباط سپاهان , ماوراء سازه اردبیل , ماوی عمران پهلوان , ماه تابان دشتی , ماه ساخت سپاهان , ماه سنگ البرز , ماه سنگ نگار سبلان , ماه گستر زاینده رود , ماه نشان فلک الافلاک , ماهان احداث ساحل , ماهان افق نشان آفاق , ماهان اندیشـه صنعت , ماهان انرژی آب ایلام , ماهان انرژی باران , ماهان انرژی پارتاک , ماهان آب قومس , ماهان آراد آبران , ماهان آرتیمان دژ , ماهان بتن آرمـه , ماهان بتن بندر , ماهان برق الوند , ماهان برق طبرستان , ماهان بنا سازان صومعه , ماهان بنای آسیـا , ماهان بنای بوشـهر , ماهان بنای ماندگار , ماهان پدیده کاوه , ماهان پناه آذرخش , ماهان پوشینـه ساز , ماهان پی صنعت جنوب , ماهان پیکار , ماهان پیمایش نوین توسعه , ماهان تاسیسات و ساختمان آسمان , ماهان تک عمران , ماهان دژ آپامـه , ماهان دشت کهمان , ماهان دشت مارال , ماهان دوار سازه , ماهان راه , ماهان راه اردبیل , ماهان راه پاسارگاد , ماهان راه پویـان , ماهان راه دشت راک , ماهان راه دنا , ماهان راه زاگرس , ماهان راه سپهر , ماهان راه سریر , ماهان راه شـهر , ماهان راه شیراز , ماهان راه کاوه , ماهان راه نارین , ماهان راه نمونـه راشا , ماهان رهاورد , ماهان رهسازه نوین اسپادانا , ماهان ساخت پیشرو ایرانیـان , ماهان ساز الوند , ماهان ساز کرمان , ماهان سازان خاتم , ماهان سازه ارجان , ماهان سازه بی همتا , ماهان سازه پاژ , ماهان سازه جم , ماهان سازه ساحل , ماهان سازه سمـیع , ماهان سازه عمران مبنا , ماهان سازه کوشا , ماهان سازه کیمـیای قرن , ماهان سازه مزدک , ماهان سازه نصر , ماهان سبز نمونـه البرز , ماهان سبزینـه اسپادانا , ماهان سرای نسیم , ماهان سیـال کویر یزد , ماهان صنعت آریـا , ماهان صنعت پارسیـان دژ , ماهان صنعت پونـه , ماهان صنعت تیراژه , ماهان صنعت چاهن , ماهان صنعت خلیج فارس , ماهان صنعت دنا , ماهان صنعت سیف کتی , ماهان طرح ارغوان , ماهان طرح البرز , ماهان طرح الوند , ماهان طرح رستاک , ماهان طرح سپهر , ماهان طرحری , ماهان طرح مـیراب , ماهان طرح نیکان , ماهان طرح هوداک , ماهان فنون بتن شیراز جنوب , ماهان کار فجر , ماهان گذر ارجان , ماهان گستر اقلیم , ماهان گستر کنعان , ماهان گستران ری , ماهان گسترپرستوی مـهاجر , ماهان گسترعرش , ماهان مـهر ممسنی , ماهان مـهرگان شاهین دژ , ماهان نور توسعه , ماهان نور غرب , ماهان نیروی پارسیـان الوند , ماهان نیروی کیـان کرمانشاه , ماهان نیروی کیـهان , ماهان یول گستر زرینـه , ماهد سازه آریـا , ماهدشت شرق , ماهر ارگ لوت , ماهر بنای تندیس , ماهر بنای هنگام , ماهر سازان گرگان , ماهر سازه گستر امـین , ماهر عمران آراز , ماهر کار ماندگار , ماهران دژ جم , ماهران ساز کامبادن , ماهران سازه تاقدیس , ماهرخ راه فیض , ماهرسازان تقی آباد , ماهرو دورود , ماهساز تبریز , ماهساز سرا , ماهسازان طوس , ماهسان , ماهشـهر تاش جنوب , ماهک عمران آرتا , ماهور آران بنای قصر , ماهور باشت , ماهور بناء جنوب , ماهور پرتو فروزان , ماهور توان جنوب , ماهور حصارک غرب , ماهور دشت ایرانیـان , ماهور سازه اهواز , ماهور کار نیک آب , ماهور گستر جنوب , ماهورداد , ماهوردژ تچرا , ماهیـاران گستر , ماهیـان گستر بلوچ , ماهین سازه احرار , ماهین مـه قومس , مایـان بهساز آسیـا , مایـان نگین عمران , مایوان سازه گستر , مأمن سازان بتن تبریز , مأمن گستران کتول , مآب گستر ایرانیـان , مبارک صنعت کارون , مبارک گسترکلهر , مبتکر آسمان خراشان بجنورد , مبتکر پژوهان صنایع پاژ , مبتکر ساختمان مـه یـاس , مبتکر سازان برنا خزر , مبتکر سازندگی گیتی , مبتکر سازه بیستون , مبتکر سازه تخت جمشید , مبتکر سپهر یـادگار خراسان شمالی , مبتکر صنعت ممسنی , مبتکر مدائن پارس , مبتکران انرژی پاکدشت , مبتکران انرژی قدرت ایرانیـان , مبتکران آب ابنیـه , مبتکران آبشار بام ارس , مبتکران آرمان شرق , مبتکران برق و صنعت غرب , مبتکران بهینـه نیروی آذربایجان , مبتکران راه ساز مـهاجر , مبتکران راه و آب و بنا سازان سامان سازه مـهر , مبتکران صدف زاگرس , مبتکران صنعت آرشی , مبتکران صنعت جی , مبتکران صنعت سولدوز , مبتکران طرح نوین سبلان , مبتکران عرصه گیل , مبتکران فراز پوشش , مبتکران قدرت وارنا , مبتکران کار باختر , مبتکران کوشای یزد , مبتکران مـهساز ماهور , مبتکرسازان لاهیج , مبتکرسازان مسکن بیرجند , مبتکرسازه فیدار , مبتکرین صنعت فردا , مبدل راه پاسارگاد , مبدل سازان اکسین , مبدل قدرت تهران , مبدل نیرو کرد , مبردسازان دما , مبنا اعتماد مـهرورزان ایرانیـان , مبنا برق پارسیـان , مبنا پی گستران زاگرس , مبنا توان گستر آرتا , مبنا سازان پارس شایـان , مبنا سازان خاور توس , مبنا سازان سپهر , مبنا سازه رویین دژ , مبنا سازه طرح تبریز , مبنا سازه هکمتان غرب , مبنا صنعت اسپادانا , مبنا صنعت پرگاس , مبنا صنعت فردا , مبنا طرح , مبنا عظمت جهان , مبنا عمران نواندیش , مبنا گستر آذر پاد , مبنا گستر بندر , مبنا مانا بنای نوین اجرا , مبنا محور هیراد البرز , مبنا نـهادان آپادانا , مبنا نیرو , مبنا نیرو صنعت کویر یزد , مبناسازان ماد , مبین احداث ایلام , مبین آب آکام , مبین تجهیز پاسارگادخلیج پارس , مبین توان تبدیل , مبین راه البرز , مبین راه خاتم , مبین راه قزوین , مبین رخشان دنا , مبین ساخت ولایت , مبین ساز آنامـیس , مبین سازان خراسان شمالی , مبین سازان لرستان , مبین سازه الوند , مبین سازه آرتین , مبین سازه ظریف , مبین سازه مارلیک , مبین سبز آریـانا شـهر , مبین صنعت کهن , مبین طرح آذر , مبین طرح زاگرس , مبین طرح نیلگون , مبین عمران زرین , مبین عمران ساروج , مبین کاوشگران مـهان , مبین گستر اسکان , مبین گستر پایدار , مبین گستر جنوب , مبین گستر سپیدار , مبین نمای غرب , مبین نیرو توانمند طبرستان , مبین نیروی آسمان و دریـا , متاع کاران سازه , متان سیـال گیل , متخصصین ایستگاههای پمپ , مترا گستر پارس , مترا نیرو , مترو پل آذربایجان , مترو پل بناور عبدوئی , متروپل آسیـا , متفکران یـاران ایده آل , متکازین راه پارس , متین ارتباط فردا , متین آراتای کویر , متین بتن بوشـهر , متین بنای آذر , متین بنیـان تبریز , متین پترو پردیس پارس , متین تاسیسات مـهر , متین جاوید مارون , متین حرارت , متین دشت قزوین , متین راه بهبهان , متین راه معدن پارتاک , متین ساخت کیمـیا , متین ساخت وحید گستر , متین سازان اعتماد خراسان شمالی , متین سازان البرز , متین سازان کریمان , متین سازان نارون , متین سازه شـهیر , متین سازه مبین , متین سازه مشـهد طوس , متین صدر صنعت , متین صنعت برتر جاوید , متین صنعت چهارمحال , متین صنعت مبارک , متین صنعت یزد , متین کاران گسترده صنعت اولین , متین گستران پرشیـا , متین نیرو برق , مثلث بتن آذین فلات , مثلث برج ساز , مثلث برج غرب , مثلث پایـا سازان خرم , مثلث پی سازان همدان , مثلث توان پارسه , مثلث سوله کرمانشاه , مثلث سیمـین , مثلث گازان , مجاز پی آذربایجان , مجاورطوس , مجتمع تولیدی صنعتی یزدنیرو , مجتمع خدماتی مـهندسی سیما ارتباط مـهر , مجتمع سازان فجر , مجتمع صنایع قائم رضا , مجتمع عمرانی ایرانشـهر , مجد ابتکار , مجد اعلای اهواز , مجد آب بنا , مجد پیمان توس , مجد سازان پاسارگاد , مجدبنای خراسان , مجذوب سازه خوزستان , مجذوبان دهدشت , مجری بنا اهواز , مجریـان امـین راهبر , مجریـان آرمان گستر نیـایش , مجریـان پایـا شـهر , مجریـان پایـاپای کوش , مجریـان ساختمان افراز , مجریـان سازه پیمان ایرانشـهر , مجریـان سبز گستر البرز , مجریـان شـهر ساز اترک , مجریـان طرح ایگل , مجریـان گیل سازه , مجریـان موفق جنوب , مجریـان نوین بتن باختر , مجسم پالایش اختر آریـا , مجمرکاشانـه ایساتیس , مجموعه ساز بنیـان , مجموعه سازان فارس , مجموعه سازان مـهدیشـهر , مجنون خوزستان , مجهزکار بتن , مجید صدف بوشـهر , مجیر صنعت نیکو اندیش مـهرپرور , مجیرسازطوس , محاسب برج شیراز , محاسب سازه آدرین پاسارگاد , محاسب سازه آریـا مـهدیس , محاسب سازه کاشان , محاسب سازه گلستان , محاسب صنعت سازه , محاسبان یـار حاتم علم وفن , محب کوشان پارت , محبوب امن آذربایجان , محبوب کالا , محبوب گستر پارس زاگرس , محبوب گستر ترنم دنا , محبوب نیروی پارس , محتشم کاران آنزان , محدث صنعت رضا , محراب پیروز , محراب تابنده درخشان , محراب تجارت پارسیـان , محراب سازان شمال , محراب عمران تهران , محرکه صنعت اروند , محسن ساخت , محفل سبز شـهر , محک آیریک اسپیروز , محک بنای پارسیـان , محک سازه گچساران , محک عمران پیشـه , محک گستر خوزستان , محکم بتن ناغان , محکم بنای آتی , محکم بنای زنده رود , محکم بنای سریر , محکم بنای کرمانشاه , محکم پی آوید , محکم پی تبریز , محکم پی چین , محکم پی دهکردی , محکم پی سپاهان , محکم پی ظفرمند , محکم دژ رادین , محکم دژ هامون , محکم دژ هلیلان , محکم ساخت ارگ , محکم ساز لیلان , محکم ساز هرمزگان , محکم سازان اردبیل , محکم سازان بوشـهر , محکم سازان تخت جمشید , محکم سازان ثلاث , محکم سازان دنا , محکم سازان سبلان , محکم سازان منتظر , محکم سازان یگانـه , محکم سازه برج مـیلاد , محکم سازه پارتاک , محکم سازه تفتان , محکم سازه راه صدف , محکم سازه شقایق بویراحمد , محکم سازه کلار , محکم کار زاگرس , محکم کاران اقلیم , محکم کاران ایرسا , محکم کاران آرکا , محکم کاران باغملک , محکم کاران پانیذ , محکم کاران دهدشت , محکم کاران کوتک جنوب , محکم کاران نازمکان , محکم کاران نگین شرق , محکم گامان , محکمکاران گچساران , محمد بناء مالمـیر , محمد بنای بویر , محمل آفرین , محمودصنعتکارمغان , محور آزمای فارس , محور برج ارس , محور برج گلستان , محور راه پردیس , محور راه شوسه , محور سازان آزاد , محور سازان خزر , محور سازه آپادانا , محور صنعت پارس ایمن , محور گاز آپادانا , محور گستر البرز , محور گستر آگرین , محور گستر خاور , محور گستر شرق , محور گستران مارلیک , محور نشان راه پاینده , محورراه متین , محورسازان بام گستر , محورسازان سدید , محوطه آرا , محوطه سازان امـیدیـه , محیط برزان , محیط پویـان نواندیش , محیط زیست آو , محیط سازان طبرستان , محیط سازان طبیعت فردا , محیط سازان محب , محیط سبز دشتستان , محیط کار ایمن ساز نور , مخابراتی ارتباط رسا خطوط ارم , مخابراتی ساختمانی تاسیساتی ساختار سازان زاهدان , مختص آب آمل , مختصات , مختصات راه آسیـا , مخروط سازه غرب , مخروط کاران زاگرس , مخزن سازان آسماری , مخمل سازان مـهران , مخمل سبز چمنزار , مداب گستر امـید پارسا , مدار اعتماد ساری , مدار افروز پویـان اترک , مدار پردازان نگین قائم , مدار گستر صنعت حامد , مدار نیروی آریـا , مدارپردازان افق , مدارپردازان نگین مـیلاد , مدام کار گستر , مدامکار , مداوم سبز کورش , مدائن بنای الوند , مدائن تکنیک , مدائن ساتراپ , مدائن سازان ماهان , مدائن سازان نوشیروان , مدائن کار اهواز , مدائن کارچزابه , مدائن نمای اراک , مدبران آب و خاک آذر دشت , مدبرگستر توان , مددگستران نیرو , مدرن بنا سازان مشاور جوان , مدرن بنای آفاق کویر , مدرن بنای ساروج , مدرن بنای کادوس , مدرن پویـا صنعت هدیش ایرانیـان , مدرن سازان ارسباران , مدرن سازان آبراه آوند , مدرن سازان آراز , مدرن سازان برتر آمـیتیس , مدرن سازان پاسارگاد , مدرن سازان پرگاس , مدرن سازان تبریز , مدرن سازان جاده ابریشم , مدرن سازه آراد , مدرن سازه مکران , مدرن سازی نیما , مدرن شـهر ایرانیـان , مدرن صنعت یزد , مدرن کشت گنجینـه سبزشوش , مدرن ماندگار گیل , مدیران تصمـیم ساز ایمن , مدیران سازه آبادگر , مدیران سازه خزر , مدیران سازه سبکاد , مدیران نیروی پرشیـا , مدیریت احداث , مدیریت احداث و تأمـین راد یکتا سپهر , مدیریت تعمـیرات و نگهداری نیروگاه ها مبنا توس , مدیریت توسعه پایدار فضای مـیرا , مدیریت توسعه نواندیش رستاک , مدیریت راهبردی ابنیـه مـهندسی مرام , مدیریت سرمایـه گذاری هتل سازان پارس , مدیریت طراحی و احداث صنایع تکاپو , مدیریت طرح و انرژی دایـان , مدیریت طرح و پیمان مبدا , مدیریت طرح و ساخت آرسسری , مدیریت طرحهای صنعتی ایران , مدیریت کیفیت شبکه های پدیده پایدار , مدیریت مـهندسی المان پژوهان بین الملل , مدیریت و مـهندسی پرگاس فرآیند , مدیریت وساخت توان پردازکویر , مدیریت هیربدان , مراد دژگنبد , مراد گستر امـیر زاگرس , مرآت آفاق فارس , مرآد صنعت نیـاکان , مرتفع ارم توس , مرتفع بنا قزوین , مرتفع سازان ابنیـه گستر , مرتفع سازان جوان , مرتفع سازان سبز آروید , مرتفع سازان غنی , مرتفع سازان کاسپین , مرتفع سازان هخامنش شرق , مرجان ابنیـه نوین , مرجان بنای شرق بارثاوا , مرجان پی گلستان , مرجان تندیس راشین , مرجان جویـان آروین , مرجان سازه فلات , مرجان کاوش بجنورد , مرداس بنا سازان , مردان سخت کوش سیستان , مرز راه , مرز و بوم زاگرس , مرسل سازه کرمان , مرصاد بنا زاگرس , مرصاد خارگ , مرصاد سازه بجنورد , مرصاد سازه سبز , مرصاد عمران البرز , مرصاد کار انشان , مرصع مبین , مرصوص ابنیـه , مرصوص بنیـان نو اندیش , مرصوص دژ , مرصوص راه پارس , مرصوص سازه , مرصوص سازه دیلمان , مرصوص شیراز , مرصوص غرب , مرلیک سپاهان , مرمت ابنیـه راه آذر , مرمت کاران مقرنس , مرمت کاران نقش جهان , مرمت گران راه گستر , مرمت گران کومـه , مرمت و معماری تمـیشـه گلستان , مرمت وابنیـه راهبردسمنان , مرمتگران مـیراث کاسپین , مرمر بتن پارس , مرمر بتن کاخ نیـارش , مرمر بتن یـاقوت , مرمر دژ خرم , مرمر زاهدان , مرمر ساحل جنوب , مرمر سازه پویـا , مرمر کاشمر , مرمر گستران راه , مرمرکاردلفان , مرمرگستر سپند , مرمرین سازه سروش , مرند یول , مروّج طرح همدان , مرو آب بتن ملل , مرو آب بتن هیرکان , مرو آب توس , مروارید افلاک لرستان , مروارید بافت سعدی , مروارید بشار دنا , مروارید بنای ساورز , مروارید بندر آفتاب , مروارید پرور سبلان , مروارید پی فیدار , مروارید خیبر بوشـهر , مروارید درخشان اکسین , مروارید درخشان کاسپین , مروارید راه کوشا , مروارید راه مازند , مروارید سازان آرتاویل , مروارید سازان کهگیلویـه , مروارید سازان گنبد , مروارید سازه آشیـان , مروارید سازه کاسپین , مروارید سبز مـیلاد , مروارید سفید شیراز , مروارید سوز ازنا , مروارید شمال کاسپین , مروارید صنعت سمنگان , مروارید گاز قائم , مروارید مبین سیرنگ , مروارید نمای همدان , مرواریدبناسازان استراباد , مرواریدسازه ایرانیـان , مروآثار , مرودژسان , مروست , مروسکنی , مریـان سازه ایمن , مریخ سازه گجستان , مزدک اندیشان , مزدک ساختمان , مزدک عمران مـیانکوه , مزرعه سبز دهکده زیبا , مزرعه سبز شاندرمن , مژده آور غرب , مژده سازه اراک , مس راه کمارج , مستحکم بنا سازان کاویـان , مستحکم بنای البرز , مستحکم بنای امرداد , مستحکم پی جاوید کرمانشاه , مستحکم پی شیراز , مستحکم سازان عرش چکاد , مستحکم سازان مـیانکوه بختیـاری , مستحکم سازه آبیک , مستحکم سازه دورانتاش , مستقل کاران سیستان , مسطح سازان کوهستان , مسطح کاشانـه عاج , مسعود بتن تبریز , مسعود بنای فارس , مسعود پی , مسعود سازان اکسین , مسعود سازه آپادانا , مسعود سازه دنا , مسکن پل پویـا , مسکن سازان اترک , مسکن سازان اریکه پارس , مسکن سازان جام جم , مسکن سازان سایـه گستر خزر , مسکن سازان سبز فارس , مسکن سازان سپهر پاژ , مسکن سازان نامـی قرن , مسکن سازان وهاب , مسکن سازان هشتم طرح و توسعه خراسان , مسکن سازپارلاق , مسکن سازه آلاداغ , مسکن سازه پازنان , مسکن گستر خزر , مسکن گسترغرب , مسکن و عمران قدس رضوی , مسکن هزاره سوم کویر , مسلط سازان سپاهان , مسلم بام گستر , مسلم سپهر غرب گستر , مسیر اریکا شرق , مسیر ایمن راه آسمانـه , مسیر پیمای شیـاس , مسیر توسعه الماس غرب , مسیر سازان ابنیـه قم , مسیر سازان آذران , مسیر سازان کوه پیما , مسیر سازان نیک آذر , مسیر سازه آفتاب , مسیر سبز تبریز , مسیر سبز رهنما , مسیر کوشا پویـا , مسیر گستر آرتیمان , مسیر گستر سپهر , مسیر گستر فاران توس , مسیر نما , مسیر یـاب دنا , مسیر یـاب سیـاه کوه , مسیر یـاب شیروان , مسیر یـاب یـاسوج , مسیرپیمایش راه اسپادانا , مسیرسازه دیلم , مسیل آمایش مشـهد , مسیل بتون , مسیل یول ساز تبریز , مسین ایده پردازان قومس , مشارکاران شرق , مشارکت سهندآذر و ناودیس راه سانا , مشاور بنای نصر ایرانیـان , مشاور پخش الکتریک کاسپین , مشاور راهبر سرمایـه , مشاور سما انرژی سینا , مشاور عمران سازه دربند , مشاور نقشینـه آویسا , مشاوران امـین خبره پایتخت , مشاوران بهسازی، نوسازی انرژی , مشاوران توان کنترل هگمتان , مشاوران مدیریتی دانش آرا بـه گزین , مشاورصدرصدف , مشاوره اندیشـه سازان کویر قومس , مشاوره ای عمران سازه تهویـه , مشاوره ای و پیمانکاری نقش طرح مشاهیر , مشاوره خدماتی مـهندسی کلرود پاک شمال , مشاوره زمـین اندیشان زاگرس , مشاوره سارویـه باستان ایرانیـان , مشاوره صنعت برق تکسان , مشاوره و خدمات صنعتی نیک نامور مرکزی , مشاوره و فنی مـهندسی راهبران انرژی فارس , مشاوره و مدیریت طرح ساختن به منظور ماندن آنیل , مشاورین آشیـانـه ساز اتقان , مشاورین برج بلند قزوین , مشاورین دانش محور اکباتان عرش گستر , مشاورین سازه گستر راه و بنای دانش , مشاورین مرمت زیگورات , مشاورین مرمت کهن کاشانـه , مشاورین نوید نمونـه آسیـا , مشاهیر انرژی آگرین , مشاهیر انرژی سپنتا , مشاهیر آب آگرین , مشاهیر بتن اقلیم , مشاهیر بنای ارنیکا , مشاهیر بنای الوند , مشاهیر بنای رستاک , مشاهیر بنای سانیـار , مشاهیر بنای کاسپین , مشاهیر تدبیر بتن , مشاهیر توسعه وطن , مشاهیر جنوب شاکر , مشاهیر دهکده عمران , مشاهیر راه و پل , مشاهیر سازندگی ایرانیـان , مشاهیر سازندگی کوشا , مشاهیر سازه پایتخت , مشاهیر سازه جم , مشاهیر سازه مجرب , مشاهیر سازه مـیم , مشاهیر سازه و جاده , مشاهیر سیویل و سازه , مشاهیر طاق بستان , مشاهیر عمران نیوساد , مشاهیر ماهر بتن , مشاهیر مبنا سازه , مشاهیر نوین ساخت پاژ , مشاهیر نیروی لوت , مشاهیرسازه زاگرس , مشایع , مشتاق نیمرخ ایرانیـان , مشرف سازان اهواز , مشعل افروز آق قلا , مشعل بتن ایلام , مشعل خوزستان , مشعل راه آذربایجان , مشعل راه عدل , مشعل سازان سبلان , مشعل سازان کارزان سنـه دژ , مشعل سازان نیک تبار , مشعل صنعت غرب سنقر , مشعل غرب , مشعل فروزان زنجان , مشعل کاران راه کارون , مشعل کاران گرماگستر شرق , مشعل گاز مرودشت , مشعل گستر سپاهان , مشعل گستردیـاکو , مشعل گسترراد , مشعل گسترمـینو , مشکات ساحل خلیج فارس , مشکات فرا ساخت سازه توس , مشکات نور سما , مشکین آرمان دژ بیژن یورد , مشکین دیوار دژ بنا , مشکین راه طوس , مشکین راه کویر , مشکین راه یزد , مشکین صنعت جنوب , مشکین کار زرین , مشکین کوشک وزین , مشگین شالوده ساز , مشگین یورد , مشـهد افرا , مشـهد آیدین , مشـهد ثبات , مشـهد روئین آب , مشـهد گستر سامان , مشـهد نظاره , مشـهدآبتین , مشـهدسازه , مشـهدسپندآسا , مشـهدمـیراب , مشیر آب همدان , مشیران , مصباح الهدی فرادنبه , مصباح نور باغملک , مصداق ارجان , مطالعات و طرح صنایع و زیر ساختهای دیز پارت شبدیز , مطبوع آب گلستان , مطبوع سازان سازه آرا , مطبوع سازان ماد , مطبوع گستر توس , مطلوب صنعت جنوب , مطمئن بنا گستر اردبیل , مطمئن راه گیسوم شمال , مطمئن سازه زاگرس , مطهر سازه آفاق , مطهر صنعت سبلان , مطهر گستر آپادانا , مطهرسازان ایرانیـان , مطهرسازان سبلان , مظفرآباد تام , معاب سازه ساری , معاصر سازان پارس , معبد سازان ماهان , معبر ترانشـه پارس جنوب , معبر گستر پاسند , معبر گستر ساخت و ساز , معبر گستر ماژان , معبرپویـان ابریشم کویر , معتبر , معتبر سازه افق , معتمدپیشـه مـهر آسپادانا , معدل راه سازه صراحی , معدن زمـین , معدن کاران راه ابریشم خراسان , معدنکاری اولنگ , معدنی آهن آجین , معدنی دانش گستر زمـین , معدنی زمـین کاوه کرمان , معدنی کانسار پرور سوادکوه , معدنی کیمـیا سنگ بلوچستان , معدنی و راه و ساختمانی کاوش راه سنگ , معدنی و راهسازی کاوش مسیر , معدنی و سدسازی آریـا جنوب ایرانیـان , معدنی و صنعتی معدن کاران فتح , معدنی و عمرانی سخت کوشان , معدنی وساختمانی کارن گسترپیشرو , معراج بنیـان جنوب , معراج پیشـه مـهر آریـانا , معراج پیشـه ویرا اسپادان , معراج جویـان تندیس , معراج صنعت زاگرس , معروف بنای البرز , معروف صنعت آذر , معروف صنعت آذربایجان شرقی , معشورکار , معژیزمان ماهور , معمار الکتریک رویـان , معمار آبادی قرن , معمار بتن آرشیت , معمار بتن ماد , معمار بنا شیز , معمار بویر , معمار پیشرو افق شمال , معمار تکین پارت , معمار جم راستین , معمار خاک شایسته , معمار دژ فرمانیـه , معمار دژ نیرو , معمار سازه پردازان , معمار سازه راگا , معمار سازه کاسپین , معمار سازه ماهر , معمار سازه مـیعاد , معمار سازه نگین ترشیز , معمار طرح آگرین , معمار طرح شمال , معمار کار زاگرس , معمار کهن کاسپین , معمار کیمـیا بتن آبی اترک , معماران احیـای آب کلان , معماران الیزه , معماران آباد کوشک پاطاق , معماران بلند پایـه شیراز , معماران زرین دشت , معماران زیبا ساز آلامتو , معماران سازه ملایر , معماران سرزمـین مـهتاب , معماران شایـا کهن کردستان , معماران شـهر مـهتاب , معماران صنعت توانا , معماران کوشک آریـا , معماران کهن سپاهان , معماران نوین سپاهان , معماران و شـهرسازان چکاد , معماربنای ساحل , معمارسازان تربت , معمارسازه ولاش , معمارکاران آیـاپیر , معمارگستر البرز , معمارگستر ایستا , معمارگستر آباد شـهر , معماری آروین پی دوام , معماری سازه‌های پرسپولیس , معماری شـهرسازی کارنو آتی بافت , معماری لیرسازان بختیـاری , معماری مـهندسی فراز سازان بیـهق , معماری و طراحی داخلی تک طرحان ارگ , معمرسازه افلاک , معیـار پویـای کارواندیشـه , معیـار سازان شمال , معیـار سازه پیشـه آرا , معیـار سنجش ایرانیـان , معیـار فن کالا ایرانیـان , معیـار گستر آرمان , معیـارتوسعه نیرو , معیـارسازه شرق , معیـارکاران جنوب , معین افروز نگین کویر بم , معین الکترون , معین آب آذربایجان , معین بتن تبریز , معین بتن کازرون , معین برق البرز , معین دژ مـهران , معین راه گستر خراسان , معین ساخت جیرفت , معین سازه پارت , معین سازه گلستان , معین صنعت 4528 آسیـا سیستان , معین صنعت آذین , معین صنعت نوین ایساتیس , معین نیروی پارس , مغان دشت , مغان طریق , مغان گاز کهن , مفاخر سازندگی اقلیم ایرانیـان , مفتاح ابنیـه ایرانیـان , مفتاح سازه کرج , مفتاح فارس , مفخم رهساز پیمایش بیژن یورد , مقاطعه کاری فرزا ساز , مقاوم ابنیـه پاسارگاد , مقاوم ابنیـه سهند , مقاوم بام آذر , مقاوم بتن مشکین , مقاوم برج افلاکیـان , مقاوم برج زیتون , مقاوم برج صالح , مقاوم بنا راه بندر , مقاوم بنا کادوس , مقاوم بنای الوند شیراز , مقاوم بنای کاسپین , مقاوم راه زاینده رود , مقاوم رهسازان توسعه باختر , مقاوم ساخت سرو , مقاوم ساز بندر , مقاوم ساز بوشـهر , مقاوم ساز قرن , مقاوم ساز مبتکر , مقاوم سازان ارک , مقاوم سازان اعتماد گستر بدران , مقاوم سازان اکسون , مقاوم سازان ایلیـا , مقاوم سازان ایوان البرز , مقاوم سازان آرات , مقاوم سازان آرسین , مقاوم سازان آفاق , مقاوم سازان آنزان , مقاوم سازان بام کویر جنوب شرق , مقاوم سازان بدون مرز , مقاوم سازان بلند پایـه , مقاوم سازان پایستار , مقاوم سازان پژوهان , مقاوم سازان راه و پی شمالغرب , مقاوم سازان زنده رود , مقاوم سازان کرمان , مقاوم سازان کیسمار , مقاوم سازان هخامنش , مقاوم سازه استهبان , مقاوم سازه البرز , مقاوم سازه ایرسا , مقاوم سازه ایستا جنوب , مقاوم سازه آذر , مقاوم سازه باهو کلات , مقاوم سازه بیرجند , مقاوم سازه پایدار نیمروز , مقاوم سازه تفتان , مقاوم سازه رسیس , مقاوم سازه سرا , مقاوم سازه شرق گیلان , مقاوم سازه کوچیل , مقاوم سازه گرگان , مقاوم سازه گلشـهر , مقاوم سازه ماندگار , مقاوم سازه مـیانـه , مقاوم سازی پل وابنیـه داتیس , مقاوم سازی پیشرفته پرمایون , مقاوم سازی پیشرفته سپند آسا , مقاوم طرح امـین , مقاوم طرح ماهان , مقاوم فولاد چهل ستون , مقاوم کاران جنوب , مقاوم گستر رسا , مقاوم گستر سر چشمـه , مقاوم گستران نیوساد , مقاوم مـهرگان سفید کوه , مقاوم مـهرگان مدائن , مقاوم نیروی بختیـاری , مقاومت گستر زاگرس , مقاومت مصالح دهلران , مقتدر سپاهان سپنتا , مقتدر صنعت لامرد , مقتدران شرق , مقتدران نیرو شـهر قدس , مقدادفراگستر , مقدم ساز , مقدم سازه بیرجند , مقدم سکنا , مقصود عمران صنعت , مقطع افراز , مقیـاس راه سنگ آذربایجان , مقیـاس غرب کرمانشاه , مقیـاس گستر لاسک , مکاترونیک شرق صنعت , مکان آفرینان سبز , مکان سازان پاسارگاد , مکان سازه صنعت نیرو , مکانیزاسیون جلگه درنیکا , مکانیزاسیون خوشـه چین مروارید , مکانیزاسیون کشاورز ممسنی , مکانیزاسیون کشاورزی خزر آب رودبار , مکانیزاسیون کشاورزی کادوس سبز کوهسار , مکانیک انرژی آذر , مکانیک آب و خاک بوستان , مکانیک آرمان زاگرس , مکانیک سازه سیوان , مکانیک سازه صنعت جنوب , مکانیک سازه کاسیت , مکانیک سیـال پارس خرم , مکانیک سیـالات , مکانیک سیستم کیـان , مکانیک صنعت شرق کیوان , مکانیک کاران مرودشت , مکث بین الملل , مکران بنای لیلان , مکران سازان درخشان , مکران سازه مـیناب , مکریـان بتن غرب , مکعب سازان شیرین , مکعب گستر ایرانیـان , مکیـال بتن , مگا نیرو مـهرگان دره شـهر , مگا نیروی هرمزگان , ملک پارسارگاد گچساران , ملک پویـان راه یزد , ملک سازان الماس شمالغرب , ملک سازه بندر , ملوران سازه , ملی ساختمان , ملی مسکن و صتایع ساختمانی , ملیح سازه سازان بجنورد , مماس ارومـیه , ممتاز برق قدرت مـهاباد , ممتاز حایل جنوب , ممتاز راه پاسارگاد , ممتاز سازان نیلگون , ممتازحصارکارمانیـابتن بنا , منا , منابع انسانی مـهندسی ایراث طرح , مناتوس , منادی علم و صنعت خراسان شمالی , منادیـان سبز محیط , منار راه مسجدسلیمان , منار کوه دورق , مناره سازان افلاک , مناره سازان شقایق , مناف ایمن ساز , منجی آب الوند , منجی سبز , منجی کار جنوب , مندیش سازه لرستان , منشور ارتباطات باستان جنوب , منشور آب فارس , منشور بتن اردبیل , منشور بنا گستر اراک , منشور سازه خورشیدى , منشور سازه زاگرس , منشور سازه نصر , منشور سبز تبریز , منشور عمران طاقدیس , منشور کار باغملک , منشور کوروش آریـا , منشور گستر شمس , منظر آب هگمتانـه , منظر سازان رسام , منظر سازان سبز آموت بهار , منظر سازان مارلیک , منظر سازه کرمان , منظره راه سازان آبادان , منظومـه سازان کرمان , منور گاز خیـام , منیر صنعت کیـهان , منیران نیروی البرز , منیرنیروسازآراز , مواج پرداز فارس , موج آب سازه , موج آب سالوک , موج آب فن جنوب , موج آب گلستان , موج آب ملایر , موج آب هگمتانـه , موج آوران رسانـه , موج بران غرب , موج برطوس , موج راه هگمتان , موج رهاب ارس , موج ژرف سازند , موج ساز مازند , موج سازند پارس , موج سوار تفتان , موج سواران کارون , موج اندیش , موج ساز , موج طلایـه ساز , موج عمران وحدت , موج کوثر آریـا , موج گستر ارژن , موج گستر آریوبرزن , موج گستر مبین , موج گلری , موج گیران غرب , موج نقش فرساب , موج نیرو , موج نیرو گستر ایرانیـان , موج و صنعت امـیدیـه , موحد سازه گلستان , مور دراز بویراحمد , موران بتن شمال , موران سازان جنوب , مورب سازه شایگان , موسسه خدمات و توسعه خراسان بزرگ , موسسه سازمان همـیاری شـهرداریـهای استان گلستان , موسسه فنی برق بالا تجن مبتکر , موسی نیرو گستر , موعود گستر کارون , موفق راه باستان , مولیـان یـاسوج , مومن گستر توس , مونولیت , مـه آب بارش کاسپین , مـه آب برزین غرب , مـه آب لیـانا , مـه بارش غرب , مـه رو اصفهان , مـه سازان تربت حیدریـه , مـه نیروی کازرون , مـه صدر عمران , مـه فام توسعه خرم , مـه فام دژ , مـه گرمایش ساز مامطیر , مـه ناب نیرو , مـه نور سیرجان , مـه نیرو تنکابن , مـه ها سازه رابین , مـهاب اشل مدرن , مـهاب انرژی غرب , مـهاب آراز , مـهاب بتن پاسارگاد , مـهاب برج پارس , مـهاب بنای دنا , مـهاب پالایش خاورمـیانـه , مـهاب پی گستر سبز ایرانیـان , مـهاب توان پایـاب , مـهاب جوی آب گستر , مـهاب دژ اطلس , مـهاب دژ آسیـا , مـهاب دژ شرق , مـهاب دشت شیراز , مـهاب راه پردیس , مـهاب راه سازان , مـهاب راه شرق , مـهاب رود توس , مـهاب سازان غرب , مـهاب سازان کوهستان , مـهاب سازان هامون , مـهاب سازه اهورا , مـهاب سازه آریـا , مـهاب سازه پاسارگاد , مـهاب سازه دیـانا گستر , مـهاب سازه رودسر , مـهاب سازه رهام , مـهاب سازه رهنما , مـهاب سازه شمال , مـهاب سازه طبرستان , مـهاب سازه نصر , مـهاب سازه نوین نیشابور , مـهاب سازه نیرو , مـهاب صنعت پارس , مـهاب کاوان پارس , مـهاب گستر برتر طاها , مـهاب گستر پارسیـان , مـهاب مـهر , مـهاب نگین توس , مـهاباد سازه , مـهاجر پیشـه مرکزی , مـهاجر رهگشای ملایر , مـهاجر سازه ماداکتو , مـهاجر گاز سفید خزر , مـهاجران پرستو دل , مـهاد سازه توس , مـهاد کار صائب , مـهادزلزله امواج شرق , مـهار اب زاگرس , مـهار انرژی توس , مـهار آب ارومـیه , مـهار آب الوند , مـهار بند شمال , مـهار راه پارس , مـهار ساخت پی چنگ , مـهار سازه امـید , مـهار سازه ائل گولی , مـهار سیل گستر ارسباران , مـهار سیلاب بوشـهر , مـهار سیلاب پارس , مـهار شالوده , مـهار فن آوران متین , مـهار کار شیراز , مـهارآب جنوب شرق , مـهاربتن بهمن , مـهاربندان جنوب , مـهاربندان سازه های بتنی آبادیس , مـهاربندغرب , مـهارت بنای معیـار , مـهارت پی یـاسوج , مـهارت پیشگامان کاوه آهنگر , مـهارت راهیـان کاوه , مـهارت سازه ایلام , مـهارت سازه آرتا ساوالان , مـهارت صنعت کرمانشاه , مـهارت گستر غرب , مـهارت گسترفرهام , مـهارروان آب شرق , مـهارسازان فرسایش خراسان شمالی , مـهارسازه خلیج فارس , مـهام بنای آروین , مـهام پایش جم , مـهام تاو سازان ادیب , مـهام سازه آبادیس , مـهام سازه دلسا , مـهام سازه نوژان , مـهام صنعت ویستا , مـهام عمارت آروند , مـهام نیرو پیما اهورا , مـهان انرژی البرز , مـهان آبنوس , مـهان بتن ایرانیـان , مـهان برج ویرا , مـهان پی صدرا , مـهان دژ ایذه , مـهان رایـان مـیهن , مـهان سازندگان ایمن , مـهان سازه تتیس , مـهان شریف , مـهان صنعت کارون , مـهان کار آفتاب , مـهان گستر البرز , مـهان گستر آرتا , مـهبام لرستان , مـهبانک کیـان پارسه آلامتو , مـهبانگ نماساز البرز , مـهبد سپهر سامان , مـهپر آب سازه پارس , مـهتا فروغ شمال , مـهتا ویستا , مـهتاب راه مارون , مـهتاب سازه کرمانشاهان , مـهتاب شعله بجنورد , مـهتاب صنعت فرشید , مـهتاب کار منگشت , مـهتاب گستر افلاک , مـهتاب گستر فارس , مـهتاب نوید چهل چشمـه , مـهتابان اراک , مـهتابان مشعل زاگرس , مـهتابان مشعل غرب , مـهتر سازه نقش جهان , مـهتران آژند رازقی , مـهد احسان امـیدیـه , مـهد آسایش ارومـیه , مـهد راه سامان , مـهد راه شیراز , مـهد سازه خاوران , مـهد سازه نوین , مـهد گستر قم , مـهد گل دشت , مـهداب فارس , مـهداد سیستم طبرستان , مـهدانرژی سازه همدان , مـهدسازان توس , مـهدسی ساتراپ پی پایدار , مـهدسی هورتاش توس , مـهدلاله ها , مـهدی ساخت , مـهدی سازه آرمـه آریـا , مـهدی کار جاوردئی , مـهدی گستر بیرگان , مـهدیس بنای کویر ایساتیس , مـهدیس راه دژ , مـهدیس ژاو آریـا , مـهدیـه روشن آذین , مـهدیـه سازان پارس آباد , مـهر افروز بجنورد , مـهر افزون خرم آباد , مـهر افشان کوهرنگ , مـهر افلاک نوید , مـهر الکتریک بیران , مـهر اندیش خوزستان , مـهر اندیش هریس , مـهر آب الوند , مـهر آب تصفیـه , مـهر آب خزر , مـهر آب کویر , مـهر آب گستر کاسپین , مـهر آب هگمتان , مـهر آدنیس مبین , مـهر آذر برق ساحل , مـهر آذین سازه شرق , مـهر آذین سازه هرمز , مـهر آرا مـهربانی , مـهر آرام تبریز , مـهر آرای توس , مـهر آسا کاشانـه کارن , مـهر آشیـان نیک , مـهر آفرینان آناهیتا , مـهر آوران آبخیز پارس , مـهر آوند پرشیـا , مـهر آئین دولت اباد , مـهر باختر اراک , مـهر باران اقلیم , مـهر برج سازان مـیهن , مـهر برق جنوب , مـهر برق خزر , مـهر بناسازان وطن , مـهر پور ساز , مـهر پویـان آتیـه ساز گوهر اندیش , مـهر پویـان دنا , مـهر توتال تات , مـهر جامع ربیع اهواز , مـهر جم شیراز , مـهر خورشید بجنورد , مـهر رازی نو اندیش , مـهر ساز امـین , مـهر سازان اقلیم , مـهر سازان خوزستان , مـهر سازان صدر , مـهر سازان نیوساد , مـهر سازان هیرکان , مـهر سازه شاهو , مـهر سازه وارنا , مـهر سازه هرو , مـهر سرا بتن کرمانشاه , مـهر شـهر نگاران پردیس آذر , مـهر شید گستر کوه نور , مـهر شیمـی نیلگون , مـهر صنعت ملل , مـهر فرا اندیش پاک , مـهر کاخ ماندگار , مـهر گستر آذران , مـهر گستر چرام , مـهر گستر رامجرد , مـهر گستر ساورز , مـهر گستر سترگ , مـهر گستر موزرم , مـهر گستر نکوی فردوس , مـهر گستران سازه غرب , مـهر مسعود دامغان , مـهر موج شیراز , مـهر نیرو پارت جنوب شرق , مـهر هادی آباد باختر , مـهر یـاران پارس , مـهراب زیست اندیش , مـهراب سازان نوین , مـهراب صنعت کویر , مـهراب صنعت نوآور , مـهراب عمران بجنورد , مـهراب فرا زرنگار آذین فوکا , مـهراب گستران کهن , مـهراد بنیـان خاتم , مـهراد پی پارس , مـهراد سازه ایلام , مـهرادآبتین بتن بوشـهر , مـهراز ابنیـه نگین , مـهراز اندیشان تحکیم , مـهراز اندیشان محیط , مـهراز آب و آفتاب , مـهراز بام پاسارگاد , مـهراز بنا ساز آسمانـه , مـهراز بناری , مـهراز بنای اسپادانا , مـهراز بنای مـینودر , مـهراز بنای هگمتان , مـهراز بوم کهن , مـهراز بین الملل , مـهراز پویـان پارت , مـهراز جوان کادوس , مـهراز خانـه گستر پارس , مـهراز خشت ایرانیـان , مـهراز سازان سر آسو , مـهراز سازه ایزدشـهر , مـهراز سازه کاسیت , مـهراز سازه گستر جنوب , مـهراز سامان , مـهراز سبز رهساز , مـهراز گستران کیـان , مـهراز نقش معین , مـهراز هفتواد , مـهرازان خاک بوم هوسم , مـهرازان کلان شـهر آریـا , مـهرازان کهن ارگ آریـا , مـهرازان کهن دژهامون , مـهرازپندارپایـا , مـهرازنگین تمندر , مـهرازی عمران ساختار تفتان , مـهرام سازان افق , مـهران آران بهمن , مـهران بتون کار , مـهران بنای فارس , مـهران پیشتاز خوزستان , مـهران خور جناح , مـهران زمـین خوزستان , مـهران ساخت خرم آباد , مـهران شعله ازنا , مـهران عمران منگشت , مـهران کار سینا , مـهران کرمانشاه , مـهران گستر فال بیرجند , مـهران گستر لردگان , مـهراندیش آب رودشمال , مـهراندیش نیروی گواشیر , مـهراندیش وطن , مـهرآب پارس , مـهرآب توان , مـهرآب ساز منطقه آزاد چابهار , مـهرآب طوس , مـهرآبین تدبیر پارس , مـهرآرابتن , مـهرآوران آبخیز ابیورد , مـهرآوران آرتاویل گستر , مـهرآوران بزرگ خلیج فارس , مـهرآوران پایـاب کویر , مـهرآوران پایدار متین , مـهرآوران سبزهامون , مـهرآوربتن غرب , مـهربدگستر توان طرح فردا , مـهربرودت شمال , مـهربین نیک نام نصف جهان , مـهرپارس لیدوما , مـهرتاسیسات آرمان , مـهرجان راه , مـهرجویـان کارگستر حیـات , مـهرداد بتن شیراز , مـهرداد جنوب ماهشـهر , مـهردادغرب راهساز , مـهرزاد دهدشت , مـهرزر جوش غرب , مـهرساخت جنوب , مـهرساخت گلستان , مـهرساز تنکابن , مـهرسازان اکسین اطلس , مـهرسازان صبا , مـهرسازان صنعت جنوب , مـهرسازان کوثر , مـهرسازان مرو , مـهرسازان نیرو رودسر , مـهرسام راوین سازه , مـهرسام سازه سیستان , مـهرسقف کرج , مـهرشاد عمران کویر , مـهرشادسازه هفتگل , مـهرشید بتن هیوا , مـهرصنعت گلگیر , مـهرکارخزر , مـهرکاشانـه تبریز , مـهرکاوسبلان , مـهرگان ابنیـه اریکه , مـهرگان آب آریـا , مـهرگان برج ملایر , مـهرگان بنای آرارات , مـهرگان بنای زاریس , مـهرگان بنای شـهسوار , مـهرگان بنای همدان , مـهرگان پتروپارس , مـهرگان پی بارثاوا , مـهرگان تجهیز فرهود , مـهرگان تندیس آرمان , مـهرگان حکمت سازه کاوش , مـهرگان راه نقش جهان , مـهرگان زاهدان , مـهرگان سازه لیدوما , مـهرگان صنعت کیمـیا , مـهرگان عدل سپهر , مـهرگان قدرت آریـا , مـهرگان گاز زاگرس , مـهرگستر خیـام , مـهرگستر سازه هراز , مـهرمام , مـهرماهشـهر , مـهرماهورسرخ , مـهرنگ راه مسیل حصار , مـهریز هگمتانـه , مـهرین افروز پرتیکان , مـهرین شرق سازه , مـهزیـار ایمن جنوب , مـهزیـار ساز قلعه , مـهس سازان , مـهسا ایلام , مـهسا صنعت شـهباز , مـهسا هلال جنوب , مـهساب آرتا نیرو , مـهسار ابنیـه , مـهساز شمال , مـهسازان نیروی سهند , مـهسان راه شیراز , مـهسان گستر کیـان , مـهستان سازه اسپادانا , مـهشید نارگ موسی , مـهفروز پاک مشـهد , مـهکاران گل محمدی , مـهنا بتن جیرفت , مـهناگسترپردیس , مـهندسان ارشد نوین ایده ایساتیس , مـهندسان پارسه پایدار , مـهندسان مشاور پترو کاران پارس , مـهندسان مشاور پردیسان سازه طراحان , مـهندسان مشاور پی راز محیط , مـهندسان مشاور تخت پولاد , مـهندسان مشاور سازه , مـهندسان مشاور ستیران , مـهندسان موج آبی کرمان , مـهندسی 24 شیراز , مـهندسی ابتکار راه سهند , مـهندسی ابتکار گاز برتر , مـهندسی ابتکارپویـای ساوه , مـهندسی ابر سازه اندیش ایستا , مـهندسی ابرار عمران سپاهان , مـهندسی ابرگان سپنتا , مـهندسی ابزار سنگ مـیهن , مـهندسی ابنیـه استوار شرق , مـهندسی ابنیـه راه پیمان , مـهندسی ابنیـه سازان اسلیت , مـهندسی ابنیـه سازان آب فراز موکریـان غرب , مـهندسی ابنیـه سازان آتنا , مـهندسی ابنیـه سازان بابل , مـهندسی ابنیـه سازان راد پارسیـان , مـهندسی ابنیـه سازان شـهر , مـهندسی ابنیـه سازان شـهسوار , مـهندسی ابنیـه گستر روماک , مـهندسی ابنیـه و راه آبادگران جنوب , مـهندسی ابنیـه و سیویل ساخت پاسارگاد , مـهندسی اپراکیـا , مـهندسی اتامان تازه کند , مـهندسی اتحاد راه و سازه , مـهندسی اثر پی ساز , مـهندسی احداث گستر نیروی پارس , مـهندسی احیـا دالان , مـهندسی احیـاء جنوب , مـهندسی احیـاء صنعتی کاوه , مـهندسی احیـاگران طبیعت سپاهان , مـهندسی احیـاگران عرشیـا , مـهندسی اختر برق ارس , مـهندسی اذر بنا اترک , مـهندسی اذر پی تازه کند , مـهندسی ارتباط سازان طوس , مـهندسی ارتباطات و فن آوری طلیعه شرق , مـهندسی ارتباطات هوشمند فرتاک , مـهندسی ارتعاشات بهروش , مـهندسی ارتقا صنعت بنیـان کیمـیا , مـهندسی ارجان سازه سرچنار , مـهندسی اردال , مـهندسی ارشیـا سازه چکل , مـهندسی ارکان سازه آذر , مـهندسی ارم بتن مـیلان , مـهندسی ارم سازه هامون آسا , مـهندسی ارم طرح صنعت پارس , مـهندسی ارمغان کاوش فرخیـانی , مـهندسی اریـا بارز سبزواران , مـهندسی اریکه پرداز صنعت آریـا , مـهندسی اریکه سازان کاسپین , مـهندسی اریکه گستر ایلیـا , مـهندسی اساس ساز فولاد , مـهندسی استوار نیرو , مـهندسی اسرم نیرو کاسپین , مـهندسی اسکان بیشـه بامداد , مـهندسی اسکان سازان صدر شمال , مـهندسی اسکان سازان فارس , مـهندسی اسکان صنعت پارس , مـهندسی اسکلت سازان نوآور , مـهندسی اسکلت کار گلستان , مـهندسی اشل تراز پل , مـهندسی اصلان گسترغرب , مـهندسی اطلس انرژی تک , مـهندسی اطلس توان مـهر , مـهندسی اطلس راه کویر , مـهندسی اطلس عمران تدبیر , مـهندسی اطلس گستران شرق , مـهندسی اطلس نیرو ماهان , مـهندسی اطمـینان سازان نگین زنده رود , مـهندسی افرا زیگورات پارس , مـهندسی افرا طرح بینالود , مـهندسی افراز سازه ها , مـهندسی افرازان سبز شـهر , مـهندسی افروز الکتریک شمال , مـهندسی افروز صنعت دشت , مـهندسی افزونساز , مـهندسی افضل شرق , مـهندسی افق انرژِی شرق , مـهندسی افق پژوهش گلستان , مـهندسی افق راه گیتی , مـهندسی افلاک اختر لرستان , مـهندسی افلاک ساز آبان , مـهندسی افلاک نقش جدید , مـهندسی اقتصاد گستر عتیق , مـهندسی اکباتان نیرو , مـهندسی اکتشاف و استخراج کانی های نوین پارس , مـهندسی اکیفر , مـهندسی البرز آرمـه محمودآباد , مـهندسی البرز زیر ساخت تجهیز کار , مـهندسی البرز شبکه رعد , مـهندسی البرز نیروی مازندران , مـهندسی الکاآریـا , مـهندسی الکترو افروز نوین سپاهان , مـهندسی الکترو پایدار بنار , مـهندسی الکتروسازه کاسپین , مـهندسی الکتریک پایدار سپهر , مـهندسی الکتریکوم , مـهندسی الماتکو , مـهندسی الماس درین شـهر , مـهندسی الماس کویر بم , مـهندسی الوند پویـا نیرو , مـهندسی الوند رود زاگرس , مـهندسی الوندسازه کومش , مـهندسی الهه راه , مـهندسی امان سازه مروارید , مـهندسی امرداد شـهر آرا , مـهندسی امـین کار تدبیر , مـهندسی انبوه سازان سبک سازه , مـهندسی انبوه گستر برج , مـهندسی انتقال قدرت گلستان , مـهندسی انتقال نیرو پاسارگاد , مـهندسی انتقال نیرو و مخابرات شرق , مـهندسی انتقال نیروی تلالو مـهر , مـهندسی انتقال نیروی ولیعصر خراسان , مـهندسی انجیلاق , مـهندسی اندیشمند شمالغرب , مـهندسی اندیشمند نیروی شمال , مـهندسی انرژی برق ابی , مـهندسی انرژی پاد کاسپین , مـهندسی انرژی عمران پاسارگاد , مـهندسی انرژی فرافن , مـهندسی انرژی گستران نیمروز , مـهندسی انرژی و سازه , مـهندسی انزلی گونیـا , مـهندسی انصار رایمند پویـا , مـهندسی اوج آفرین سازان , مـهندسی اوج سازه مـیبد , مـهندسی اودلار , مـهندسی اورند مکانیک مـهام , مـهندسی اورین اب بند , مـهندسی اویـان نیک ساز , مـهندسی اهرام سخت پیکر , مـهندسی ایتوک ایران , مـهندسی ایده آل طرح سربداران , مـهندسی ایده پرداز نوین آرکا , مـهندسی ایده سازان اسکان ده بزرگمـهر , مـهندسی ایده سازان عرش , مـهندسی ایده طلایی پارسا , مـهندسی ایران ارتباط , مـهندسی ایران آی ای سی سی , مـهندسی ایران خطوط , مـهندسی ایرانیـان صنعت ابنیـه , مـهندسی ایزد راهان اسپادانا , مـهندسی ایستا خرد پارسه , مـهندسی ایستا دقیق سپاهان , مـهندسی ایستا رادیـه مـیهن , مـهندسی ایستا سازان کویر , مـهندسی ایستا سازه سپارده , مـهندسی ایستا سازه مارین , مـهندسی ایستا ستون پیشرو , مـهندسی ایستا سنج دقیق , مـهندسی ایستا گستر دلتا , مـهندسی ایستاسازان عمران نوین , مـهندسی ایل راه دنا , مـهندسی ایلکاپی , مـهندسی ایلیـا برج پایدار , مـهندسی ایلیـا سپهر غرب , مـهندسی ایمن افروز شمال , مـهندسی ایمن بتن اسپادانا , مـهندسی ایمن بروج شـهر , مـهندسی ایمن پدیدار تبریز , مـهندسی ایمن راه اسپروز , مـهندسی ایمن راه صددروازه , مـهندسی ایمن ساز زنده رود , مـهندسی ایمن سازه افلاک , مـهندسی ایمن سازه آب , مـهندسی ایمن کاسپین شمال , مـهندسی ایمن گاز غرب , مـهندسی ایمن گستر هیرسا , مـهندسی ایمن نیروی سربداران , مـهندسی ایوان سازه رادکاشان , مـهندسی ائلشن بنا , مـهندسی آب آرا مـیبد , مـهندسی آب بقاء شرق , مـهندسی آب پاکان تهران , مـهندسی آب پویـان ماندگار سازه , مـهندسی آب خاک ابنیـه پارس , مـهندسی آب دره , مـهندسی آب رانش غرب , مـهندسی آب راه نیروی ایستا , مـهندسی آب صنعت نیکان , مـهندسی آب گستر الوند اکباتان , مـهندسی آب نگار شرق , مـهندسی آب و خاک , مـهندسی آب و خاک سیناب شمال , مـهندسی آب و خاک قدس رضوی , مـهندسی آب و ساختمان , مـهندسی آب واحه کویر کرمان , مـهندسی آباد پی بتن , مـهندسی آباد راهان خراسان رضوی , مـهندسی آباد عمران مسجدسلیمان , مـهندسی آبادانی سازه نما گستر , مـهندسی آبادسازانرود , مـهندسی آبادگران طلایی پویـا , مـهندسی آبادگران فرزام سپاهان , مـهندسی آباده خاک پارس , مـهندسی آبخوان غرب , مـهندسی آبد سازه اسپرلوس , مـهندسی آبداد پارس , مـهندسی آبدیز صحرا , مـهندسی آبدیس سازه شرق , مـهندسی آبراه بتن جنوب , مـهندسی آبزا , مـهندسی آبزولوت , مـهندسی آبشار برق موکریـان مـهاباد , مـهندسی آبشاران غرب گستر , مـهندسی آبگیر حیـات کرمان , مـهندسی آبیـاران الند , مـهندسی آبیـاران پهندشت , مـهندسی آبیـاران گستر آسیـا , مـهندسی آبیـاران گلدشت اروم آذر , مـهندسی آبیـارسامان , مـهندسی آتا راه عمران , مـهندسی آتبین بنا , مـهندسی آترین پی , مـهندسی آترین ساز نیرو , مـهندسی آتی بنا آژند , مـهندسی آتی فن راستین , مـهندسی آتی نیک سامان , مـهندسی آتیـه سازان آسیـا اکسیر , مـهندسی آتیـه سازان مرداویج , مـهندسی آتیـه سازان مـهد آریـا , مـهندسی آتیـه گستران اسرار , مـهندسی آداک طرح محیط , مـهندسی آداک مـهراز امـید , مـهندسی آذر آب طبرستان , مـهندسی آذر آب کویر , مـهندسی آذر آباد شبستر , مـهندسی آذر آبتین , مـهندسی آذر پی دوام , مـهندسی آذر دقت راهوار , مـهندسی آذر زه آب , مـهندسی آذر عمران اکباتان قم , مـهندسی آذر کارنت مغان , مـهندسی آذر گستر بارثاوا , مـهندسی آذران انرژی گستر خزر , مـهندسی آذربنا تاش , مـهندسی آذرپژوهان اندیش , مـهندسی آذرخانـه راه , مـهندسی آذرخش نیرو شمال , مـهندسی آذرخش نیرو کلوت , مـهندسی آذرسامان خاور مـیانـه , مـهندسی آذین اسکان , مـهندسی آذین بتن ایرانیـان , مـهندسی آذین پوشش بهاره , مـهندسی آذین پویش , مـهندسی آذین دشتستان , مـهندسی آرا دژ البرز , مـهندسی آراز سبز گیتا , مـهندسی آرازسازه پارس , مـهندسی آرتا بیتا , مـهندسی آرتا صائین دژ , مـهندسی آرتا گسترش آرمـیا , مـهندسی آرتاکاواپارس , مـهندسی آرتین تاو , مـهندسی آردا زیست , مـهندسی آرسان ایده سازه دژ , مـهندسی آرسکاپی , مـهندسی آرک نیرو فاراد , مـهندسی آرمان اندیشان آبراه , مـهندسی آرمان آریـای ایرانیـان , مـهندسی آرمان بنای نور , مـهندسی آرمان راه ایده , مـهندسی آرمان ره پی , مـهندسی آرمان رهساخت آتیـه یزد , مـهندسی آرمان ساز او یول , مـهندسی آرمان سازه اقلیما , مـهندسی آرمان گستر سناباد , مـهندسی آرمـه بن آفرین , مـهندسی آرمـه ساخت راشن , مـهندسی آرمـه سازان مبتکر , مـهندسی آرمـیا عمران داتیک , مـهندسی آرمـین راه سپاهان , مـهندسی آروین آذر , مـهندسی آروین سازه اسپادانا , مـهندسی آروین گستران هزاره , مـهندسی آریـا استحکام خزر , مـهندسی آریـا برق اسپادانا , مـهندسی آریـا بهین افروز برق , مـهندسی آریـا تبرید سازه , مـهندسی آریـا خیزان بهبهان , مـهندسی آریـا دژ تابان , مـهندسی آریـا ساز مدائن , مـهندسی آریـا سازه تدبیر پارس , مـهندسی آریـا سد بدره , مـهندسی آریـا فراز گستران , مـهندسی آریـان سیرجان , مـهندسی آریـانیر , مـهندسی آرین بنا پاسارگاد , مـهندسی آرین بهکار قومس , مـهندسی آرین نور رسان , مـهندسی آریو انرژی وندا , مـهندسی آریو مـهر سازه کاسپین , مـهندسی آزاد تحکیم بشار , مـهندسی آژند ابنیـه جنوب آریـانا , مـهندسی آژند آژیـانـه کویر , مـهندسی آژند بوشـهر , مـهندسی آژند تونل , مـهندسی آژند راه کیمـیا , مـهندسی آژند راه مغان , مـهندسی آژند عمران مارلیک , مـهندسی آژین آب غرب , مـهندسی آژینـه آرمـه , مـهندسی آسان سازان جنوب شرق , مـهندسی آستان پاسارگاد نیرو , مـهندسی آسفالت پلیمر شرق , مـهندسی آسفالت گستران زنگلان , مـهندسی آسمان سازه ایرسا , مـهندسی آسمانـه گستر برین , مـهندسی آسیـا سازه سپاهان , مـهندسی آشیـان پرداز گیل , مـهندسی آصال ساختمان , مـهندسی آکاران شمال , مـهندسی آلاچیق بتن طبرستان , مـهندسی آلتون رای , مـهندسی آلتین پایـا , مـهندسی آلفا سازه ایلام , مـهندسی آلکان پی آب , مـهندسی آمانج پاسارگاد , مـهندسی آمایش طرح ایرسا , مـهندسی آمل نیرو شمال , مـهندسی آمود گستر صفه , مـهندسی آنایـاد , مـهندسی آوای آب سپاهان , مـهندسی آوای گل افشان امروز , مـهندسی آوند گستر طوس , مـهندسی آئین آباد مـهرالبرز , مـهندسی آئین تلاش سبز پارسیـان , مـهندسی بابل الکترونیک , مـهندسی باران ساز سپاهان , مـهندسی باران گستر هگمتان , مـهندسی بارز برق , مـهندسی باریش تبریز , مـهندسی بازرگانی ارش مبنا شرق , مـهندسی بازرگانی افلاک نوین کار , مـهندسی بازرگانی آوای آرا, مـهندسی بازرگانی پارسیـان افزار , مـهندسی بازرگانی پویـا تجهیز فرتاک , مـهندسی بازرگانی پویـا توسعه پادرا , مـهندسی بازرگانی تکتا اندیش هوشیـار , مـهندسی بازرگانی توانا صنعت آپادانا , مـهندسی بازرگانی دزرود جنوب , مـهندسی بازرگانی روشن گستر توس , مـهندسی بازرگانی رونق کوشا , مـهندسی بازرگانی شتاب پرتو گستر پارسیـان , مـهندسی بازرگانی مجری طرح سپاهان , مـهندسی بازرگانی نوآوران صنعت ریلی تبریز , مـهندسی بام برج کلاردشت , مـهندسی بام گستران چکاوک , مـهندسی بامشاد سازه اندیش , مـهندسی بانی طرح جهان , مـهندسی بتن آرمـه شایگان , مـهندسی بتن پوسته سهند , مـهندسی بتن خاک مشاهیر , مـهندسی بتن سازان زیـار , مـهندسی بتن گستر نیلکوه , مـهندسی بتون توسعه پارس , مـهندسی بتون ریزان صنعت , مـهندسی بجنورد سازه فردا , مـهندسی بخارا فن آوران , مـهندسی برتا , مـهندسی برج سازان آتیـه آرکام , مـهندسی برج گستران رادمان , مـهندسی برسامکو , مـهندسی برق اخگر کار آمل , مـهندسی برق اطلس هرمزگان , مـهندسی برق امواج گستر بابل , مـهندسی برق انتقال نیروی پدیده شرق , مـهندسی برق انرژی رسان کلارستاق , مـهندسی برق آب رعد پارسیـان , مـهندسی برق آریـا منش گلستان , مـهندسی برق آرین گستر شمال , مـهندسی برق آوران , مـهندسی برق پاسارگادمـهر , مـهندسی برق پدیده خزر , مـهندسی برق پردازش آپادانا , مـهندسی برق پیشرو انرژی ایرانیـان , مـهندسی برق پیمان نیروی ایلام , مـهندسی برق تهران(برق آرا) , مـهندسی برق جواد شمال , مـهندسی برق چراغ سبز شمال , مـهندسی برق راهیـان نور , مـهندسی برق رخش فنون خزر , مـهندسی برق ستاره ساحل توان , مـهندسی برق سورک تابان , مـهندسی برق سهیل نیروی قم , مـهندسی برق شـهاب نیروی ساحل , مـهندسی برق صبا نیروی شمال , مـهندسی برق صنعت اتوماسیون باختر , مـهندسی برق صنعت اردبیل , مـهندسی برق طبرستان , مـهندسی برق عادل نور شمال , مـهندسی برق قابوس نیروی الهادی , مـهندسی برق کنترل و ابزار دقیق ایده , مـهندسی برق مازند نور , مـهندسی برق ماهان مازند نور , مـهندسی برق متحد نیروی غرب , مـهندسی برق مـهرشاد , مـهندسی برق مـینو گلستان , مـهندسی برق نجوم قم , مـهندسی برق نکا نیرو ساحل , مـهندسی برق نماد شمال , مـهندسی برق نوآوران سنجابی , مـهندسی برق نوذر تابان , مـهندسی برق نور نسار , مـهندسی برق نورافروز مازند , مـهندسی برق نوسان نگار امواج , مـهندسی برق نیرو افروز تنکابن , مـهندسی برق و ابزاردقیق آرین مـهر , مـهندسی برق و الکترونیک آرام فرد , مـهندسی برق و الکترونیک مـهارسیستم , مـهندسی برق و صنعت آسان تابش آریـا , مـهندسی برق و کنترل آفتاب پاسارگاد , مـهندسی برق وتاسیسات البرزقدرت گلستان , مـهندسی برق وتاسیسات گرداب سیرجان , مـهندسی برق وتاسیسات نیک بین طوس , مـهندسی برق وساختمان بنیـان نیروکرمان , مـهندسی برقاب گستر داریون , مـهندسی برنا پاک سپهر , مـهندسی برنا سازه اسپاد , مـهندسی برنا سازه پارسیـان , مـهندسی برنا صنعت آریـانا , مـهندسی برنا نیروی فارس , مـهندسی برناک , مـهندسی برین پالاد , مـهندسی برین صنعت آذربایجان , مـهندسی بشارت موج گستر , مـهندسی بلکا صنعت ایرانیـان , مـهندسی بلند اختر کرمان , مـهندسی بلند پایـه آذر , مـهندسی بلند سازان سیمگون , مـهندسی بن ایستا دژ تیرازیس , مـهندسی بن راه سپاهان , مـهندسی بنا برج ظفر , مـهندسی بنا تجهیز رادیس , مـهندسی بنا سازان کژال , مـهندسی بنا سازان مـینو , مـهندسی بنا سازان ندا , مـهندسی بناسازان پایدارپارسیـان , مـهندسی بناسازان سپید صبا , مـهندسی بناسازان شیرکوه , مـهندسی بنافن , مـهندسی بنای رفیع جم , مـهندسی بنیـان کاران نیروی شمال , مـهندسی بنیـان مستحکم خاورمـیانـه , مـهندسی بوتیـا فراز کریمان , مـهندسی بوم سازگان تهران , مـهندسی بوم طرح مانا , مـهندسی بـه آب زیست , مـهندسی بهاب شرق , مـهندسی بهاب گستر نظم , مـهندسی بهار گستر فخر , مـهندسی بهاران سازان گلستان , مـهندسی بهارآب بجنورد , مـهندسی بهارستان سبز , مـهندسی بهان ساز بنا , مـهندسی بهان ساز پارس , مـهندسی بهبود راه حمـیدیـا , مـهندسی بهپژوه , مـهندسی بهداد تهویـه فن اور , مـهندسی بهره وری ایده و مدار سامان , مـهندسی بهزاد نیرو , مـهندسی بهسازان روناش , مـهندسی بهسازان فرنودحفار , مـهندسی بهسازه راد سپاهان , مـهندسی بهسازی و نوسازی اختران , مـهندسی بهنام سازه کوشا , مـهندسی بهنمـیر , مـهندسی بهین اسکان ترشیز , مـهندسی بهین برقاب خزران , مـهندسی بهین تاو تدبیر , مـهندسی بهین نگهدار امـین , مـهندسی بهین نیرو گستر فراهان , مـهندسی بهینـه ساز نیروی آریـان , مـهندسی بهینـه سازان راهبردی نیرو , مـهندسی بهینـه سازان سیماب , مـهندسی بهینـه طراح اسپادان , مـهندسی بیـابان سازان آمل , مـهندسی بیستون اردبیل , مـهندسی بین المللی توان گستر ساعی , مـهندسی بین المللی راه برد سازان عمارت , مـهندسی بین المللی رایـا سازه ایستا , مـهندسی بین المللی طرح گستر اصفهان , مـهندسی بین المللی فولاد تکنیک , مـهندسی بیـهق انرژی پارس , مـهندسی پات سامـه , مـهندسی پادنا سمـیرم , مـهندسی پادیرگستر خزر , مـهندسی پارت آریز پارس , مـهندسی پارت خشت آپادانا , مـهندسی پارت مدرن سازه کاسپین , مـهندسی پارس اطلس دقیق , مـهندسی پارس الکترو ریل , مـهندسی پارس بیستون سپاهان , مـهندسی پارس پراتیک امـید , مـهندسی پارس پویـان اردکان , مـهندسی پارس پی شرق , مـهندسی پارس تاسیسات , مـهندسی پارس سازه هینزا , مـهندسی پارس سامـه سپاهان , مـهندسی پارس سایوان , مـهندسی پارس فرایند تجهیز , مـهندسی پارس گستر ساینا , مـهندسی پارس مـهان آسیـا , مـهندسی پارس نصب آفرین , مـهندسی پارسا بارش پردیس , مـهندسی پارسا برق آمل , مـهندسی پارسانیروسپاهان , مـهندسی پارسه سازه البرز ایرانیـان , مـهندسی پارسیـان راه افق , مـهندسی پارسیس عمران نای ذی , مـهندسی پارسیس فرآیند داتیس , مـهندسی پارمـیس طرح سازه , مـهندسی پاریـاب سازه البرز , مـهندسی پارین پترو آب , مـهندسی پارین کنترل , مـهندسی پاژند سیـال نیما , مـهندسی پاژنگ تبرید البرز , مـهندسی پاسارگاد برق گلستان , مـهندسی پاسارگاد سازه خراسان جنوبی , مـهندسی پاسارگاد سازه دریـا , مـهندسی پاسارگاد گستر نطنز سازه , مـهندسی پاشا پارس اهواز , مـهندسی پالیز چترابگون کویر , مـهندسی پایـا ابداع جنوب , مـهندسی پایـا تدبیر پاکان , مـهندسی پایـا نیرو شرق , مـهندسی پایـاب ایده انرژی اندیشمند , مـهندسی پایـاب سازان خراسان , مـهندسی پایـاراه سازه کارمانیـا , مـهندسی پایدار احداث جاوید , مـهندسی پایدار انرژی شمال , مـهندسی پایدار پی آپادانا , مـهندسی پایدار خطوط ایرانیـان , مـهندسی پایدار ساخت سها , مـهندسی پایدار سازان جی , مـهندسی پایدارسبزتهران , مـهندسی پایش صنعت نوین , مـهندسی پترو اکسین دانا , مـهندسی پترو تدبیر داریـان , مـهندسی پترو مکانیک خاورمـیانـه , مـهندسی پتروسازه بین الملل(آرام) , مـهندسی پتروفن دی پارسیـان , مـهندسی پتروکانی نیکان , مـهندسی پترونیک صنعت , مـهندسی پدارم شـهر آریـا , مـهندسی پدید عمران اسپادانا , مـهندسی پدیده عمران آذر آب , مـهندسی پرتو آتیـه سازان کرج , مـهندسی پرتو تابان رهنمون , مـهندسی پرتو نیرو پرشین , مـهندسی پرچین همـیشـه سبز قم , مـهندسی پردیس عمران آذر , مـهندسی پردیسان رایـانـه سیستم , مـهندسی پرژین سبز اسپادانا , مـهندسی پرساپی , مـهندسی پرسو الکترونیک رادمـهر , مـهندسی پرشان انرژی فرتاک , مـهندسی پرشین تاسیسات پویـا , مـهندسی پرکوک سازه پارس , مـهندسی پرناک صنعت آسیـا , مـهندسی پرورده پیر کهن , مـهندسی پروژه های آب و نیروی ایران (پانیر) , مـهندسی پروسکه , مـهندسی پریـا ناب طوس , مـهندسی پژوهان آتروپاد صنعت , مـهندسی پل شـهر سپاهان , مـهندسی پل و ساختمان الموت , مـهندسی پل وسازه هدیش , مـهندسی پلان سازه غرب , مـهندسی پناه ساز ایران , مـهندسی پندار پاک سپاهان , مـهندسی پوریـا صلح صداقت , مـهندسی پوسکان صنعت , مـهندسی پولاد دژ سهند , مـهندسی پولاد صنعت ساوالان , مـهندسی پولاد گسترش , مـهندسی پونل سامان , مـهندسی پویـا آب فارس , مـهندسی پویـا پیمایش مبنا , مـهندسی پویـا سازه رضا , مـهندسی پویـا شعله گیل , مـهندسی پویـا صنعت افلاک , مـهندسی پویـا صنعت نبی , مـهندسی پویـا کار پیشرو , مـهندسی پویـا نصر کرمان , مـهندسی پویـا نیرو سپاهان , مـهندسی پویـان سازه اسپادانا , مـهندسی پویـان نیک سازه , مـهندسی پویش افق احداث , مـهندسی پویش راه آرمـه , مـهندسی پویش قدرت مـهرگان , مـهندسی پویش نیروی آیریک , مـهندسی پویشگران کاراب , مـهندسی پویندگان ره ساز , مـهندسی پی اندیش گستر سپهر , مـهندسی پی بند ارکان , مـهندسی پی ریز گستر ابنیـه , مـهندسی پی ریزان کهن دژ , مـهندسی پی ساز گستر سامان , مـهندسی پی ساز مسیر , مـهندسی پی سی پل ایرانیـان , مـهندسی پی شن راه الوند , مـهندسی پی گام نیک , مـهندسی پی گذار کرمان , مـهندسی پی نوردان شـهر , مـهندسی پیـام آوران صنعت پویـا , مـهندسی پیـام نیرو گستر پارس , مـهندسی پیدایش ایلام , مـهندسی پیدمان سازه گستر جهرم , مـهندسی پیرامون پالای , مـهندسی پیرایـه نصر , مـهندسی پیشتازان آبادانی یگانـه آریـا , مـهندسی پیشتازان بردین , مـهندسی پیشرو آب نوین , مـهندسی پیشرو توسعه انرژی کیمـیا , مـهندسی پیشرو خراسان , مـهندسی پیشرو سازان حریم راه , مـهندسی پیشرو نیروی اهورا , مـهندسی پیشگام صنعت امـین , مـهندسی پیشگامان بهین صنعت نوین , مـهندسی پیشگامان توسعه ایرانیـان , مـهندسی پیشگامان توسعه قابوس , مـهندسی پیمان برق آریـا , مـهندسی پیمان پروژه پارس , مـهندسی پیمان تحکیم خوزستان , مـهندسی پیمان گستران اکسین , مـهندسی پیمان گستران سپهر , مـهندسی پیمان نیرو اسپادانا , مـهندسی پیماندژ , مـهندسی پیمانکاری آرشیـا ساخت ساری , مـهندسی پیمایش زنجان , مـهندسی پینار یول سبلان , مـهندسی پیواسته ساز , مـهندسی تابان برق بابل , مـهندسی تابش انرژی فارس , مـهندسی تابش توان ساری , مـهندسی تابش مولد آریـا , مـهندسی تابش نیرو جنوب شرق , مـهندسی تارا , مـهندسی تارادیس گستر هژبر , مـهندسی تاسیسات انرژی تامـین , مـهندسی تاسیسات خدماتی ابتکارنوین نصف جهان , مـهندسی تاسیسات زریبار قدرت , مـهندسی تاسیسات و ساختمانی نوید کار اردبیل , مـهندسی تاسیسات هوای تمـیز عارف , مـهندسی تاسیساتی اکباتان تهویـه , مـهندسی تاسیساتی آذربوران , مـهندسی تاسیساتی پرا , مـهندسی تاسیساتی تصاعد زاگرس , مـهندسی تاسیساتی حکمت وردنجان , مـهندسی تاسیساتی راوک نیرو , مـهندسی تاسیساتی طراوت باران , مـهندسی تاسیساتی گازرسانی کاریزان بیـهق , مـهندسی تالمک , مـهندسی تام اندیش سپاهان , مـهندسی تام اندیشـه زنده رود , مـهندسی تأمـین دمای مطلوب , مـهندسی تبدیل نیرو البرز , مـهندسی تجهیز عمران ایستا , مـهندسی تجهیزات برقی ایران , مـهندسی تچرا ساز آرمـه , مـهندسی تچرا سازه مانا , مـهندسی تحکیم سازه قصر , مـهندسی تحکیم عمارت کاسپین , مـهندسی تحکیم فرجام تهران , مـهندسی تدبیر شن , مـهندسی تدبیر عمران پارس , مـهندسی تدبیر عمران جم , مـهندسی تدبیر گستر امـیر , مـهندسی تدبیرگران طرح و اجرا , مـهندسی ترازپایـه البرز , مـهندسی تراشـه گستر ثمـین , مـهندسی تراکم بتن آراز , مـهندسی تراکم راه سپاهان , مـهندسی ترانشـه پل راه , مـهندسی ترپ , مـهندسی تردد راهنما , مـهندسی ترموون , مـهندسی تعمـیرات انتقال نیروی تهران , مـهندسی تکاب رود توس , مـهندسی تکاب صحنـه , مـهندسی تکلاسازه , مـهندسی تکناب , مـهندسی تکین سازان پرتو , مـهندسی تلار ستون , مـهندسی تلاشگران توانا یزد , مـهندسی تلاشگران صنعت دالاهو , مـهندسی تلاشگران نیلگون سپاهان , مـهندسی تموک تران سازه , مـهندسی تندیس پویـه , مـهندسی تندیس ساخت جنوب , مـهندسی تنش ساخت اراک , مـهندسی توان افروز وینـه , مـهندسی توان آب آراز , مـهندسی توان برق آذربایجان , مـهندسی توان تاب رود , مـهندسی توان تاب مدیریت , مـهندسی توان تدبیر فن آور , مـهندسی توان سازان پارس نیرو , مـهندسی توان سازه ماد , مـهندسی توان گستر , مـهندسی توان گستر دقیق , مـهندسی توان مدار آذرخش , مـهندسی توان مدار رعد , مـهندسی توان نور خزر , مـهندسی توان نیرو سپاهان , مـهندسی توانا حفاران زاگرس , مـهندسی توانا سازه سوادکوه , مـهندسی توانمند برق اصفهان , مـهندسی تورال نیروی ارس , مـهندسی توزیع توان فارس , مـهندسی توس بالکور , مـهندسی توسعه ابنیـه فرااندیش باستان , مـهندسی توسعه ارتباطات نوین آویژه , مـهندسی توسعه آب تابان , مـهندسی توسعه آب راه سگال , مـهندسی توسعه آرمان پیروز , مـهندسی توسعه برق دیلمان فجر , مـهندسی توسعه تدبیر روشنا , مـهندسی توسعه چرخه سبز , مـهندسی توسعه راه وساختمان منشور گلستان , مـهندسی توسعه راهبردی انرژی پارس , مـهندسی توسعه رسانا خزر , مـهندسی توسعه ساختمان و سازه های فولادی ایستا , مـهندسی توسعه سایپا , مـهندسی توسعه سیستمـهای الکتریکی رایـان متسار , مـهندسی توسعه شمال فارس , مـهندسی توسعه صنایع انرژی نوین , مـهندسی توسعه عمران شادآباد , مـهندسی توسعه عمران نقشینـه , مـهندسی توسعه گران عمران و صنعت لیـان , مـهندسی توسعه گستر زنده رود , مـهندسی توسعه مسکن پاسارگاد سبلان , مـهندسی توسعه منابع طبیعی کشاورز عمران گسترسردآبرود , مـهندسی توسعه مـهر داناب , مـهندسی توسعه نیرو ارتباطات پاسارگاد , مـهندسی توسعه نیکان رعد , مـهندسی توسعه و احداث تامـین نیرو آسا گستر , مـهندسی توسعه و تجهیز نیما , مـهندسی توسعه و عمران پردیس خاتم , مـهندسی توسعه وسازندگی سداد , مـهندسی توسعه هدیش , مـهندسی توسعه هدیش پارس , مـهندسی توسعه هفت اقلیم پاسارگاد , مـهندسی توکاس عمران , مـهندسی تولید پیشرو انرژی آسیـا , مـهندسی تولیدی آموزشی راسن سپاهان , مـهندسی تولینیرو , مـهندسی تهران بنا مـهر پارسیـان , مـهندسی تهران زیست و همکاران , مـهندسی تهران یـاسان , مـهندسی تهویـه گستر , مـهندسی تیـام صنعت آسیـا , مـهندسی تیبا گستر آریـا , مـهندسی تیتان نیرو غرب , مـهندسی تیما کالای تهران , مـهندسی ثبات ساز الند , مـهندسی ثمـین بناهای پایدار , مـهندسی ثمـین راه آروین , مـهندسی ثمـین نیرو آریـا , مـهندسی جامع راه ماهان , مـهندسی جاوید بنای گوراب , مـهندسی جگین سازه , مـهندسی جم ساز آریـا , مـهندسی جنگ صنعت , مـهندسی جهان بین صنعت تاو , مـهندسی جهان ساختمان سهند , مـهندسی جهان فولادمروارید , مـهندسی جهش سازه آذربایجان , مـهندسی جهش نیرو گستر , مـهندسی جی طرح , مـهندسی چارسو بنا هگمتان , مـهندسی چتر سبز شـهر , مـهندسی چرخاب زاگرس , مـهندسی چکاد شمال بابلسر , مـهندسی چمانیر خزر , مـهندسی چیلار سازه جنوب , مـهندسی حامـی پارس طاهر , مـهندسی حباب سبز کرمان , مـهندسی حدید تدبیر صنعت , مـهندسی حدید سازه پویـا , مـهندسی حریم گستر نوین سازه , مـهندسی حصار پل آذربایجان , مـهندسی حصین سازان , مـهندسی حفاری سوران آب جنوب , مـهندسی حکیم تبرید جنوب , مـهندسی حلیل آب پایدار , مـهندسی خاتم سازه کویر , مـهندسی خاک بتن بناپارس , مـهندسی خاک و پی نصر , مـهندسی خاک و خشت ستاوند , مـهندسی خاکبرداری امـین سپیدانـه , مـهندسی خانـه آب اندیشان , مـهندسی خاورآب بیرجند , مـهندسی خدمات کشاورزی مـهار اب شمال , مـهندسی خدمات نیرو شایـان شرق , مـهندسی خدماتی ایمن راه شریف , مـهندسی خدماتی آتیـه سازان تخت جمشید , مـهندسی خدماتی آساک جهانگیر , مـهندسی خدماتی پی سازه کاسپین , مـهندسی خدماتی تاسیساتی نوای منگشت , مـهندسی خدماتی تخت جمشید زرین , مـهندسی خدماتی توسعه گستر صحرای بازلانـه , مـهندسی خدماتی زرآب قمادین , مـهندسی خدماتی سبز پوینده بهار , مـهندسی خدماتی عمران آوند سازه , مـهندسی خدماتی فرنیـا پارس , مـهندسی خدماتی مـیعادگاه سبزه زار , مـهندسی خدماتی نیکو بهار سپاهان , مـهندسی خدماتی و ساختمانی گلشـهر رخ سحر , مـهندسی خرسند بهسازان نوین , مـهندسی خزر آب سارویـه , مـهندسی خزر راه گلستان , مـهندسی خزر وات طبرستان , مـهندسی خزررامسر , مـهندسی خزرصنایع بابل , مـهندسی خطوط اصفهان , مـهندسی خطوط پیمان کویر , مـهندسی خطوط سازان ایرانیـان , مـهندسی خطوط لوله توانا , مـهندسی خطوط لوله و ابنیـه گلستان , مـهندسی خوزستان و فارس , مـهندسی خونـه , مـهندسی خیز آب قطره , مـهندسی داربان , مـهندسی دارتاک راه لرستان , مـهندسی داژیـار نیرو , مـهندسی دانش ابخیز چرمـهین , مـهندسی دانش افزار رایـان صنعت , مـهندسی دانش نور آذین , مـهندسی دانشمند اردبیل , مـهندسی درخشان برق اسپادانا , مـهندسی درخشان صنعت ایساتیس , مـهندسی درریز , مـهندسی درسا جویـان پارسیـان , مـهندسی درسار بنا , مـهندسی درناب فشان , مـهندسی دریـا بتن ساز مازند , مـهندسی دریـا دلان سهند , مـهندسی دزون , مـهندسی دژ افراز بیستون , مـهندسی دژ آب , مـهندسی دژآب سازه کیـا , مـهندسی دشت گستران آفتاب , مـهندسی دلتا سازه اوج , مـهندسی دلتا سازه کوهستان , مـهندسی دلتا صنعت ایلیـا , مـهندسی دلتا صنعت آسیـا , مـهندسی دلتا گستر شرق , مـهندسی دما نور شیراز , مـهندسی دمان کارا , مـهندسی دنا سازان شـهر , مـهندسی دنا ولت آسیـا , مـهندسی دناپویـای مـیهن , مـهندسی دنارت سپاهان , مـهندسی دوام نیرو شرق , مـهندسی دورک عمران , مـهندسی دهکده سبز شایـان مـهدیس , مـهندسی دی جی سلمان , مـهندسی دیبا طرح پارت , مـهندسی دیبا کار آرتین , مـهندسی دیلان پی سازان مکریـان مـهاباد , مـهندسی دیماس آرمـه , مـهندسی دیوان صنعت فارس , مـهندسی ذکاء بتن , مـهندسی رابح صنعت سپاهان , مـهندسی رابین بنای مـهر اندیش , مـهندسی راحت سازان آریـانا , مـهندسی راد دژ قرن , مـهندسی رادان تدبیر , مـهندسی رادان توان ایرانیـان , مـهندسی رادمان آذربایجان , مـهندسی رادمان نیروی کویر , مـهندسی رادین گسترش پارس , مـهندسی راژمان کبیر , مـهندسی راشا بنای توسعه پویـان , مـهندسی راشا سازه مـهام , مـهندسی راشستان جمند کاسپین , مـهندسی راک سازه پاسارگاد , مـهندسی رامان عمران پارس , مـهندسی رامشـه پی , مـهندسی رانا برق , مـهندسی راه بان عمران آریـا , مـهندسی راه بنای آسیـا , مـهندسی راه پایدار پژواک , مـهندسی راه ساختمان آکمـیا سازه , مـهندسی راه سازان آق چای , مـهندسی راه گستران تک تاز , مـهندسی راه گستران عرصه پارسیـان , مـهندسی راه نور ارشیـا , مـهندسی راه و ابنیـه بزرگ راه , مـهندسی راه و ابنیـه رامند تات , مـهندسی راه و ابنیـه گیلان , مـهندسی راه و آب و فاضلاب رهاب ایرانشـهر , مـهندسی راه و خانـه , مـهندسی راه و ساختمان ابنیـه سازان کیـان , مـهندسی راه و ساختمان ابنیـه گوهر دنا , مـهندسی راه و ساختمان استوار بنای جلاله , مـهندسی راه و ساختمان آباد سازان خرم , مـهندسی راه و ساختمان آبرود شمال , مـهندسی راه و ساختمان آلتین داش بنا , مـهندسی راه و ساختمان بالنگستان , مـهندسی راه و ساختمان برنا دژ شرق , مـهندسی راه و ساختمان بـه پایـه اراک , مـهندسی راه و ساختمان بهک پی , مـهندسی راه و ساختمان چالیشگان , مـهندسی راه و ساختمان حسام سازه شـهر , مـهندسی راه و ساختمان حشمت رود , مـهندسی راه و ساختمان سازه های پایدار ساحلی , مـهندسی راه و ساختمان سوسنگرد , مـهندسی راه و ساختمان صخره فارسون , مـهندسی راه و ساختمان عمران سازان یـاسوج , مـهندسی راه و ساختمان عمران کاران مـیلاد , مـهندسی راه و ساختمان مانا پی ریزان تبریز , مـهندسی راه و ساختمان نگین سازان پیـام , مـهندسی راه و ساختمان و تاسیساتی فارایست , مـهندسی راه و ساختمان یـاسان سازه رضوان , مـهندسی راه و ساختمانی ارس باره , مـهندسی راه و ساختمانی دج راه گلستان , مـهندسی راه و ساختمانی سازه هرگ , مـهندسی راه و صنعت لیدوما , مـهندسی راه وریل دلتا , مـهندسی راه وساختمان ایستا سازه گناباد , مـهندسی راه وساختمان تاسیسات والش بنای گلستان , مـهندسی راه وساختمان خانـه گسترالبرز , مـهندسی راه وساختمان مقاوم سازان سبز , مـهندسی راه یـاب صدرا , مـهندسی راهاب تدبیر تهران , مـهندسی راهان عمران معین , مـهندسی راهبرد شبکه گیلان , مـهندسی راهدار گستر , مـهندسی راهسازان پیوند خلیج فارس , مـهندسی راهسازی عماد بناری , مـهندسی رایـان انرژی شمال , مـهندسی رایمند عمران آریـا , مـهندسی رایمون صنعت شمال , مـهندسی رآورا , مـهندسی رحیق سازه , مـهندسی رخ بام نقش جهان , مـهندسی رخ نیرو خراسان , مـهندسی رخشان نیروی شـهرضا , مـهندسی رسا نیروی زاگرس , مـهندسی رسام پی آداک , مـهندسی رسان فرآیند موج , مـهندسی رستاک پویـا , مـهندسی رشید خرم غرب , مـهندسی رصدسازه سپاهان , مـهندسی رعد آرا نیرو , مـهندسی رعد توان آسمان , مـهندسی رعد گستر معین , مـهندسی رعد نور مازندران , مـهندسی رفاه گسترآسیـا , مـهندسی رفیع سازان وطن , مـهندسی رکین دژ شرق , مـهندسی رنج گنج تهران , مـهندسی رواق مـیهن , مـهندسی روز اندیش گستر , مـهندسی روز فنون کاشان , مـهندسی روشنا تهویـه , مـهندسی روشنگران کیـهان گستر , مـهندسی رویش نامور ارمغان کویز , مـهندسی روئین بتن پارس , مـهندسی روئین فلز سپاهان , مـهندسی روئین نور آریـا , مـهندسی ره آب ورزان , مـهندسی ره آوران سبز طبیعت , مـهندسی ره آورد ساختار نوین , مـهندسی ره برج ساز کویر یزد , مـهندسی ره پویـان بارساوا , مـهندسی ره گذر صفا , مـهندسی ره هنگام ثمن , مـهندسی ره یـار سپاهان , مـهندسی رها نیرو نوین ایرانیـان , مـهندسی رهاب صنعت فردوس , مـهندسی رهاب گستر پردیس , مـهندسی رهاگسترچهلستون , مـهندسی رهام بتون آریـا , مـهندسی رهاو , مـهندسی رهاورد پردیس سپاهان , مـهندسی رهاورد طرح سهند , مـهندسی رهبان سازه غرب , مـهندسی رهپویـان کهیر زاگرس , مـهندسی رهروان گسترش صنعت , مـهندسی رهوارسیستم , مـهندسی ریل بستر تهران , مـهندسی ریور راه غرب , مـهندسی زاگرس بتون کبودان , مـهندسی زانکو خاور , مـهندسی زاویل سازه سپاهان , مـهندسی زایندآب آپادانا , مـهندسی زرین افزار بین الملل , مـهندسی زرین تلار عمارت , مـهندسی زرین ساز فخر , مـهندسی زرین سیمـین ساز , مـهندسی زمرد سبز طبیعت , مـهندسی زمـهریر شرق کویر , مـهندسی زمـین ترازان پارس , مـهندسی زمـین خراش کهگیلویـه , مـهندسی زمـین راه خاورمـیانـه , مـهندسی زمـین ساخت سپاهان , مـهندسی زمـین گستر شرق , مـهندسی زیبا گستران صبا , مـهندسی زیباسازان چویل , مـهندسی زیست سازه لوتوس , مـهندسی زیگورات سازه بنا گلستان , مـهندسی زیگورات هنر نقش جهان , مـهندسی زیماوران , مـهندسی ژرف اندیش نیروگاه پارسیـان , مـهندسی ژرف اندیشان خبره , مـهندسی ژرف اندیشان سازه ماهان , مـهندسی ژرف ایستا , مـهندسی ژرف آب ساحل , مـهندسی ساباط بنا یزد , مـهندسی ساباط سازان پایدار , مـهندسی ساباط نقش جهان , مـهندسی ساتر برج مـهر گستر , مـهندسی ساتراپ ایستا پی , مـهندسی ساج نار ساز , مـهندسی ساخت آب افق زاگرس , مـهندسی ساخت تراز راه طوس , مـهندسی ساخت و نصب صلب صنعت سپاهان , مـهندسی ساختار صنعت پایدار , مـهندسی ساختمان آشیـان سوادکوه , مـهندسی ساختمان پادیر سازه فارس , مـهندسی ساختمان درنا آوند , مـهندسی ساختمان صنعت دژ قلعه , مـهندسی ساختمان فراز بند سپاهان , مـهندسی ساختمان و تاسیسات آرین پاد , مـهندسی ساختمان و تاسیسات بلندیـها , مـهندسی ساختمان و تأسیسات راه آهن , مـهندسی ساختمان و راه آرمـه بتن جاده ابریشم , مـهندسی ساختمان یـادگاران کوثر , مـهندسی ساختمانی ابنیـه بنا کار , مـهندسی ساختمانی اروم طوغلا , مـهندسی ساختمانی ایستاسازه عصر , مـهندسی ساختمانی آبرسانی چشمـه ساران اترک , مـهندسی ساختمانی آبریزگان آریـا , مـهندسی ساختمانی آرسس برج نگین , مـهندسی ساختمانی آژند افراز , مـهندسی ساختمانی آشیـانـه سازان رامسر , مـهندسی ساختمانی بتن آرا پیشرو , مـهندسی ساختمانی برج دقیق , مـهندسی ساختمانی بشار صنعت پاسارگاد , مـهندسی ساختمانی بید کوه سازه , مـهندسی ساختمانی پارسابان تهران , مـهندسی ساختمانی پاویر سازه شیراز , مـهندسی ساختمانی پردادژ , مـهندسی ساختمانی پولاد پادیر تهران , مـهندسی ساختمانی پویـا سازان شرق , مـهندسی ساختمانی پویـا صنعت تینا , مـهندسی ساختمانی پی واره , مـهندسی ساختمانی پیشتازان فریدونشـهر , مـهندسی ساختمانی تاسیساتی تیزبین غرب , مـهندسی ساختمانی تأسیساتی ابتکار صنعت شمال , مـهندسی ساختمانی تشار , مـهندسی ساختمانی تنگ حتی , مـهندسی ساختمانی تهران افرا , مـهندسی ساختمانی جاده سازی زاویـه , مـهندسی ساختمانی جویبار نصب سازه , مـهندسی ساختمانی جهان سیویل , مـهندسی ساختمانی چهار نوکوه دودانگه , مـهندسی ساختمانی خانـه گسترآذر , مـهندسی ساختمانی خدماتی ارغوان جی پارسیـان , مـهندسی ساختمانی خورشید بان آراسپ , مـهندسی ساختمانی راه صنعت فلات , مـهندسی ساختمانی زیبانمای شـهر , مـهندسی ساختمانی سازه پادیر گستران , مـهندسی ساختمانی ستاره خوزستان , مـهندسی ساختمانی سره سازه شـهر , مـهندسی ساختمانی عمران تدبیر ایده آل , مـهندسی ساختمانی فرازصنعت , مـهندسی ساختمانی معماران مـهر گستر بیرجند , مـهندسی ساختمانی مـهرفروزخوزستان , مـهندسی ساختمانی ناجیـان سازه گرمـه جاجرم , مـهندسی ساختمانی و تاسیساتی آژیـانـه بنا , مـهندسی ساختمانی و تاسیساتی صدیق سازان قائمشـهر , مـهندسی ساختمانی و تأسیساتی آژینـه ساز , مـهندسی ساختمانی و سنگ , مـهندسی ساخنمانی محکم کار چهلستون , مـهندسی ساراب سازه خزر , مـهندسی ساران سمنان , مـهندسی ساران قدرت , مـهندسی ساروج آبادیس شیراز , مـهندسی ساروج سازه سنگسر , مـهندسی ساروج صنعت کومش , مـهندسی ساروج عمران سپاهان , مـهندسی سارونـه سپاهان , مـهندسی ساریـان سپهر آریـا , مـهندسی ساز کوبه عمران , مـهندسی سازان , مـهندسی سازگان ارتباط , مـهندسی سازند , مـهندسی سازه آب گواشیر , مـهندسی سازه آرای کومش , مـهندسی سازه بتن خاورمـیانـه , مـهندسی سازه بتن مسلح اکباتان , مـهندسی سازه برق اصفهان , مـهندسی سازه پاد اردبیل , مـهندسی سازه پارت کومش , مـهندسی سازه پردازان پگاه , مـهندسی سازه پرلیت مبنا , مـهندسی سازه پیمایش پاییزان , مـهندسی سازه حرارت گستر امـید , مـهندسی سازه سپهر سردار مکریـان , مـهندسی سازه شکوه اصفهان , مـهندسی سازه صنعت پارسیـان , مـهندسی سازه عمران کوثر , مـهندسی سازه کاخ آپادانا , مـهندسی سازه کنترل پاسارگاد , مـهندسی سازه کنترل ماهان اطلس , مـهندسی سازه گستر خزر پارس , مـهندسی سازه گستر عروج , مـهندسی سازه گستر نو اندیش ساعی , مـهندسی سازه مدار آژند , مـهندسی سازه نجم ماد , مـهندسی سازه نگین آزیموت , مـهندسی سازه و انرژی پاسارگاد , مـهندسی سازه های ماندگار خزر , مـهندسی سازه های هیدرولیک هامون , مـهندسی سازیـان سبز سپنتا , مـهندسی ساعد شـهرکرد , مـهندسی سام گستر ساحل تتیس , مـهندسی سامان برق طبرستان , مـهندسی سامان بیس , مـهندسی سامان دژ سبز , مـهندسی سامان ساخت اردبیل , مـهندسی سامان سازان بیستون , مـهندسی سامان سازان جهانگستر , مـهندسی سامان گستر اهورا , مـهندسی سامان گستر کیـا , مـهندسی سامان گستران یکتا , مـهندسی سامان محیط کرج , مـهندسی سامان هدف شمسه , مـهندسی سایـان گستران عمران , مـهندسی سایبان افراز پارس , مـهندسی سایبان سرو ترشیز , مـهندسی ساینا توان آرارات , مـهندسی سایـه سار شـهر , مـهندسی سبز آشیـان آپادانا , مـهندسی سبز پردازان سپاهان , مـهندسی سبز مـهاد , مـهندسی سبزکاران امروز جوان , مـهندسی سبک سازه ارجان , مـهندسی سبلان سازه پارسیـان , مـهندسی سپاهان سدید نقش جهان , مـهندسی سپند آسانبر ایرانیـان , مـهندسی سپهر آذر اسپادانا , مـهندسی سپهر عمران ایرانیـان , مـهندسی سپهر کاوش باختر , مـهندسی سپید بنیـان ارسباران , مـهندسی سپید ریگ جنوب , مـهندسی سپید شـهر , مـهندسی ستاره بندر لیـان , مـهندسی ستاره سازان دنیـا , مـهندسی سترگ سازان البرز , مـهندسی سترگ سازه پاسارگاد , مـهندسی ستون بند مدینـه , مـهندسی سخت حفار نقش جهان , مـهندسی سخت سازان همدان , مـهندسی سد آب نیرو چهلستون , مـهندسی سد خاک بند , مـهندسی سد راه فارس , مـهندسی سد راه کومـه , مـهندسی سد و سازه کلار زاگرس , مـهندسی سدروس فرا نیرو , مـهندسی سدید , مـهندسی سدید فراساخت اصفهان , مـهندسی سدید یـادمان مـیلاد , مـهندسی سرا اندیش سازان سپاهان , مـهندسی سرا سازان رسالت , مـهندسی سران سایـه ساز , مـهندسی سرانصب , مـهندسی سربند تجن , مـهندسی سروش راه و نقشـه آذران , مـهندسی سروناز ایرانیـان , مـهندسی سریر سازه مبین , مـهندسی سعادت پیشـه اراک , مـهندسی سعادت توان صادق , مـهندسی سقف گستر جی , مـهندسی سنجش الکترونیک پارسیـان , مـهندسی سنجش الکترونیک نیرو , مـهندسی سنگاب دشتستان , مـهندسی سنگاب راه پارس , مـهندسی سنگان گسل , مـهندسی سنگر آب پایدار , مـهندسی سوران صنعت فولاد , مـهندسی سویل فلات جنوب , مـهندسی سها سنجش سپاهان , مـهندسی سهند آذر , مـهندسی سیـال ساخت اردبیل , مـهندسی سیـال سازه پاسارگاد , مـهندسی سیران بهساز کاسپین , مـهندسی سیستم های نوین انرژی معراج , مـهندسی سیستمـهای نوین سنجش , مـهندسی سیلاب زیست تهران , مـهندسی سیم اذین شمال , مـهندسی سیماب دژ , مـهندسی سیماب دشت شاهرود , مـهندسی سیماب سازه الوند , مـهندسی سیمـین آب بوکان , مـهندسی سیمـین سازه آذرخش , مـهندسی سیمـین سبز اصفهان , مـهندسی سیمـینـه شن , مـهندسی سیویل آب راه , مـهندسی شادان برق , مـهندسی شادی سبز جاوید گستر , مـهندسی شادیـاب طوس , مـهندسی شاران لاجورد , مـهندسی شالوده راه پل کبیر , مـهندسی شاهنگ وزین , مـهندسی شاهین ترانس پویـا , مـهندسی شایـان برق , مـهندسی شایـان سازه مـینوفن , مـهندسی شایستگان صنعت ساختمان , مـهندسی شبکه پارس , مـهندسی شبکه سازان نیرو کار ساری , مـهندسی شبکه کارن پارت شرق , مـهندسی شبکه گستر ارکان , مـهندسی شبکه های برق , مـهندسی شبنم بهار زاگرس , مـهندسی شبنم سازه اسفراین , مـهندسی شتابان انرژی گستر پایدار , مـهندسی شریف سازه فرتاک , مـهندسی شفاب , مـهندسی شکوه آوران اسپادانا , مـهندسی شگفتی آفرینان بختیـاری , مـهندسی شـهاب نیرو شفق , مـهندسی شـهر آرا سازه تفتان , مـهندسی شـهر سازه مـهتاب , مـهندسی شـهر گلهای ایرانیـان , مـهندسی شـهرصنعت , مـهندسی شیراز مکانیک , مـهندسی شیراز موعود , مـهندسی شیمـیایی و رنگسازی نیلی فام ری , مـهندسی شینـه چم زاگرس , مـهندسی شیوا بتن مرکزی , مـهندسی صادق البرز , مـهندسی صارع شمال , مـهندسی صبا زیر ساخت پهنـه ایرانیـان , مـهندسی صبا سازان خزر , مـهندسی صبا گستر توانا , مـهندسی صبا ماهان آراد گستر , مـهندسی صدای عمران خمسه , مـهندسی صدر اندیش نیرو , مـهندسی صدر کنترل پارت , مـهندسی صدرا انرژی تابش , مـهندسی صدرا بارمان مـهام , مـهندسی صدرا خاک شایسته , مـهندسی صدف عمران کویر کهنوج , مـهندسی صنایع عمرانی باربد فن آور , مـهندسی صنایع و انرژی آنشان , مـهندسی صنعت برق آذین بابلسر , مـهندسی صنعت پژوهان آریـا لردگان , مـهندسی صنعت پژوهان برق پارس , مـهندسی صنعت راه گلپایگان , مـهندسی صنعت محیط , مـهندسی صنعت نصب و تعمـیرات ماهتاب گستران باختر , مـهندسی صنعتی آفاق پویش مـهرسام , مـهندسی صنعتی پارس هرم هیرکانیـا , مـهندسی صنعتی فهامـه , مـهندسی صنعتی نوین فن آور احیـا , مـهندسی ضیـاء گستر , مـهندسی طابران سازه نوین , مـهندسی طان ساری , مـهندسی طبیعت یـاران هگمتان , مـهندسی طراح برج المان , مـهندسی طراح بهینـه کیـان , مـهندسی طراحان باغ آریـایی , مـهندسی طراحان صنعت پویـان پارس , مـهندسی طراحی پندار تابلوی شـهر , مـهندسی طراحی و ساخت پدیدار صنعت پارس , مـهندسی طراوت گستر خضرا , مـهندسی طرح اندیش پویـان , مـهندسی طرح آسایش پارس , مـهندسی طرح ماندگار آمـیتیس , مـهندسی طرح و ابنیـه آبدیس , مـهندسی طرح و پالایش , مـهندسی طرح و توسعه آژند سازه , مـهندسی طرح و توسعه بنای تیوان , مـهندسی طرح و توسعه دژ ایستا , مـهندسی طرح و توسعه رهیـاب نیرو , مـهندسی طرح و توسعه مـهنام , مـهندسی طرح و ساخت معماران پیشرو , مـهندسی طرح و سازه عماد , مـهندسی طرح و صنعت البرز پویـا , مـهندسی طرح و صنعت پایدار سولار , مـهندسی طرح و کار هونام , مـهندسی طرح وتوسعه توان گستر , مـهندسی طرح وندیداد , مـهندسی طرحان سازه غرب , مـهندسی طرحهای برقی اصفهان , مـهندسی طرحهای صنعتی آذرخش , مـهندسی طزر سازان , مـهندسی طلایـه گستران عمران پارس , مـهندسی طلوع ایرانیـان کوثر , مـهندسی طنین صنعت همسو , مـهندسی طیف سپاهان , مـهندسی ظهیرسازه بیـهق , مـهندسی عارف کار اراک , مـهندسی عایق الکتریک دنا نیرو , مـهندسی عرش بنیـان کویرکریمـیان , مـهندسی عرش سازه سرمد , مـهندسی عرصه سازان آسمان صفه , مـهندسی علمداران نیرو صنعت , مـهندسی عماد سازه آوید , مـهندسی عمار پی ساز , مـهندسی عمراب , مـهندسی عمران اترک تهران , مـهندسی عمران احداث دنا , مـهندسی عمران ارجان , مـهندسی عمران آب آراز , مـهندسی عمران آب شکیل , مـهندسی عمران آبراه زیست آمایش , مـهندسی عمران آریـا کاوان تربت , مـهندسی عمران بنا گستر آپادانا , مـهندسی عمران بهسازان روز , مـهندسی عمران پدیده شـهباز , مـهندسی عمران پندار پارس , مـهندسی عمران پیـام طوس , مـهندسی عمران پیمان فلات قاره , مـهندسی عمران تاجیـار سراب , مـهندسی عمران تحکیم شن , مـهندسی عمران توسعه آراپاد , مـهندسی عمران تهران آرا , مـهندسی عمران جامع سوادکوه , مـهندسی عمران جنوب ایمن قشم , مـهندسی عمران رامـیان شرق , مـهندسی عمران راه اطلس , مـهندسی عمران ره سدکوه , مـهندسی عمران زیبا سرا , مـهندسی عمران ساز هراز , مـهندسی عمران سازان ارشاک , مـهندسی عمران سازان پایـا باختر کرمانشاه , مـهندسی عمران سازان فراز پاسارگاد , مـهندسی عمران سازان گیسا , مـهندسی عمران سازه چناران , مـهندسی عمران سازه خیزاب , مـهندسی عمران سازه شـهر نگار , مـهندسی عمران سازه مانا پاسارگاد , مـهندسی عمران سامان بتن , مـهندسی عمران سپهر گستر آرشیت , مـهندسی عمران سدید آسیـا , مـهندسی عمران سیویل افلاک , مـهندسی عمران شایسته سازان بیـهق , مـهندسی عمران طرح نیرو هرمزگان , مـهندسی عمران فیض آب سازه , مـهندسی عمران کاران عصر جدید , مـهندسی عمران کاوان کیـان , مـهندسی عمران کتیبه , مـهندسی عمران کویر دشت , مـهندسی عمران گستر دیبا , مـهندسی عمران گستر محاسب , مـهندسی عمران گستر مکریـان , مـهندسی عمران گیشا سازه , مـهندسی عمران نادر سازه کریمان , مـهندسی عمران نقش آفرین آسیـا , مـهندسی عمران نور زاگرس , مـهندسی عمران و انرژی ایران , مـهندسی عمران و تاسیسات فخر شـهرکرد , مـهندسی عمران و صنعت پادیرپاد شمال , مـهندسی عمران وتولیدی نیرو , مـهندسی عمران یـاقوت سپاهان , مـهندسی عمرانی آباد راه گستر فیروزآباد , مـهندسی عمرانی پویـاسازان هلیل , مـهندسی عمرانی دژ سلسله گستر , مـهندسی عمرانی دژآثار , مـهندسی عمرانی روناک کاریز سازه , مـهندسی عمرانی گنبد افلاک کویر , مـهندسی عمرانی مـینو دشت ساوالان , مـهندسی عیـار بتن سپاهان , مـهندسی عیـان سازه پارسیـان , مـهندسی غنچه آرا گلستان , مـهندسی فاتح برج زاگرس , مـهندسی فاخر صنعت تجارت , مـهندسی فارس شورآب , مـهندسی فاز شکسته زاگرس , مـهندسی فالیز پژوهش پارس , مـهندسی فتح عمران , مـهندسی فجر آفرین نیرو , مـهندسی فرا اندیشان تات , مـهندسی فرا پیل , مـهندسی فرا صنعت برق گنبد کاووس , مـهندسی فرابر بتن پارس پالایش , مـهندسی فراتر نصب مازندران , مـهندسی فرادیدمـیهن , مـهندسی فراراه پردیس , مـهندسی فراریز ارتباط , مـهندسی فراز بنیـان تندیس , مـهندسی فراز نما شمال , مـهندسی فرازپی پارتیکان , مـهندسی فرازفن فارس , مـهندسی فرازکاران خواجو , مـهندسی فراساحل پرشین , مـهندسی فراساختار سمنگان , مـهندسی فراساز ریجاب , مـهندسی فراساز کبیر , مـهندسی فراسازه پرلیت , مـهندسی فراسو گستر سپاهان , مـهندسی فراطرح نوین مـهرگان پیشتاز , مـهندسی فرافن سبز کاسپین , مـهندسی فرانیرو , مـهندسی فرایـاز بنیـان سبلان , مـهندسی فرایندکاو , مـهندسی فرآیند ایستا الیـار , مـهندسی فربال بنا , مـهندسی فردیس پی اصفهان , مـهندسی فرزانگان کاسپین , مـهندسی فرسنگ کویر یزد , مـهندسی فضا گستر پاد , مـهندسی فضاهای معماری و ابنیـه پارتیـان , مـهندسی فضای سبز سبزینـه پوش سناباد , مـهندسی فعالین آریـا , مـهندسی فکور صنعت تهران , مـهندسی فلات قاره , مـهندسی فلات کاران پاسارگاد , مـهندسی فن آوران ارتعاش نیروی کاسپین , مـهندسی فن آوران تهویـه صفاهان , مـهندسی فن آوران روشنا تهویـه , مـهندسی فن آوران عمران پاریز , مـهندسی فن آوران نصب و تعمـیرات نیرو سارا , مـهندسی فن آوران هوران پارس , مـهندسی فن جویـان پارس نیرو , مـهندسی فن گستر پلی اکریل , مـهندسی فناب گستران زاگرس , مـهندسی فناوران اسراء نیرو لرستان , مـهندسی فناوری ارتباطات فرهیختگان , مـهندسی فولاد آذر مشاهیر مبارکه , مـهندسی فون آرون , مـهندسی قادرنصب , مـهندسی قارا دنیز , مـهندسی قائم نیرو گستر , مـهندسی قدر سازه آسمان , مـهندسی قطره ریزان شمال , مـهندسی قلیل آب پارس , مـهندسی قوشالار , مـهندسی قیر و آسفالت غرب , مـهندسی قیزیل آراز , مـهندسی کاج بانان سبز , مـهندسی کاج نماد جنوب , مـهندسی کار جویـان آبفای جنوب , مـهندسی کار دشت هامن , مـهندسی کارافرینان زاینده رود , مـهندسی کارکیـان گستر , مـهندسی کارمانیـا راهساز , مـهندسی کارنو پدیده سپنتا , مـهندسی کاروان ساخت و نصب اصفهان , مـهندسی کارون دژ پایـا , مـهندسی کاریز خاور , مـهندسی کاریز سازه غرب , مـهندسی کاریز سازه کلات , مـهندسی کاژه ساز , مـهندسی کاسپین سازه ساخت , مـهندسی کاشفان نیل فام , مـهندسی کاظمـیران , مـهندسی کانی کاوان شرق , مـهندسی کاواک آب بشار , مـهندسی کاوش پژوه یزد , مـهندسی کاوش راه اقلیم , مـهندسی کاوش سازه دیـهیم , مـهندسی کاوش شیب , مـهندسی کاوش نیرو سپاهان , مـهندسی کاوشگران انرژی گیلدا , مـهندسی کاوه پوشش بناساز , مـهندسی کاوه کام کاران آرا , مـهندسی کاویـان خاازه , مـهندسی کپاچین شمال , مـهندسی کترا , مـهندسی کجور سازه گستران البرز , مـهندسی کرانـه سازان زنده رود , مـهندسی کرمان حفار ایرانیـان , مـهندسی کروج سازه طبرستان , مـهندسیری سازه آپادانا , مـهندسیری سامان گستر , مـهندسی کشاورزی آب اندیشان بروجرد , مـهندسی کشاورزی آب پیمان سیستان , مـهندسی کشاورزی داز گستر سرباز , مـهندسی کشاورزی زرین نگار دشت , مـهندسی کشاورزی سبزگستران پاژ , مـهندسی کشاورزی صنعتی کاشت رضوان صدوق , مـهندسی کشاورزی ومنابع طبیعی البرز گستر ایرانیـان , مـهندسی کشتکاران سبز آریـا ویژن , مـهندسی کلان دشت البرز , مـهندسی کلیدون ایرانیـان , مـهندسی کنترل پردازش هوشمند , مـهندسی کنترل سیلاب شمال , مـهندسی کنترل قدرت , مـهندسی کنترلهای صنعتی حنیف , مـهندسی کنگان نیرو , مـهندسی کوپال سارویـه , مـهندسی کوچه باغ رضوان , مـهندسی کوشا نیرو ایرانیـان , مـهندسی کوشا نیرو برتر اسپادانا , مـهندسی کوشش کاران احسان , مـهندسی کوشک سازان راهیـان البرز , مـهندسی کولاک سیـال , مـهندسی کوه سنگ کویر , مـهندسی کوهپایـه شرق , مـهندسی کوهک فارس , مـهندسی کویر زدایـان امـید , مـهندسی کویر سبز آریـا , مـهندسی کهریز نیروی کرج , مـهندسی کهن قلعه گلستان , مـهندسی کیـا گستر آریـا , مـهندسی کیـادژپرشین , مـهندسی کیـان پارس پل , مـهندسی کیـان تاج کاسپین , مـهندسی کیـان کنترل آپادانا , مـهندسی کیـان گستر نوین طبرستان , مـهندسی کیمـیا بتن مـهر , مـهندسی کیمـیا بنای پارس , مـهندسی کیمـیاگر نیرو , مـهندسی کیـهان ابنیـه , مـهندسی کیـهان برق آریـا , مـهندسی کیـهان راه کار , مـهندسی گاسان سازه , مـهندسی گرانسا پارس , مـهندسی گرایش برق و برودت , مـهندسی گرگان شیب , مـهندسی گرم افروز خاور , مـهندسی گرما آب دشت , مـهندسی گرماساز سبلان , مـهندسی گرماگسترکوهین , مـهندسی گره گشای غنچه , مـهندسی گزینـه معمار ابنیـه , مـهندسی گسترش ابنیـه های صنعتی پارس ایرانیـان , مـهندسی گسترش خط و شبکه , مـهندسی گسترش سامانـه های هیوا , مـهندسی گستره امتداد عمران , مـهندسی گسل آب پاد , مـهندسی گل آذین پردیس , مـهندسی گل پسند طبیعت , مـهندسی گل پودینـه , مـهندسی گل گشت بهاران , مـهندسی گلدیس سبز ناژ , مـهندسی گلریز طبیعت سبز , مـهندسی گلزار دهکده , مـهندسی گلشن فرزانگان طوس , مـهندسی گنبد بنا گستر , مـهندسی گنج آذر , مـهندسی گنجینـه فن آوران ابتکار , مـهندسی گندمـین بار عرش , مـهندسی گوهر سبز ارم , مـهندسی گوهر سبز جاوید , مـهندسی گوهر کویر کرمان , مـهندسی گیتا سازه اسپادانا , مـهندسی گیتی صنعت دشتی , مـهندسی گیشا سنگ , مـهندسی گیشاخشت , مـهندسی گیل صومعه خزر , مـهندسی لاریزسازان , مـهندسی لاوان نیرو آکام , مـهندسی لایبید سازه , مـهندسی لجور واته , مـهندسی لزیر سازه شمال , مـهندسی لوله پی گستر , مـهندسی لوله رانی البرز , مـهندسی ماد ویلا غرب , مـهندسی مارال پیشـه , مـهندسی ماروس پارت , مـهندسی مازند تابلو ساری , مـهندسی مازند طوس آب , مـهندسی مازند نگین البرز , مـهندسی مازندمصباح , مـهندسی مازون , مـهندسی مانا راه ارس , مـهندسی مانی مـهر آب خاک , مـهندسی ماهان نیروی اترک , مـهندسی ماهان نیروی آریـا , مـهندسی مبتکران شـهر صنعت , مـهندسی مبتکران صنعت گیل , مـهندسی مبنا سازان مارون , مـهندسی مبنا صنعت آرتا , مـهندسی مبین صنعت راستین , مـهندسی مبین نیرو کرمان , مـهندسی مترا سامان , مـهندسی مثلث راه آب , مـهندسی مجد نیرو پایدار , مـهندسی مجری کاران , مـهندسی مجریـان سازه امـید , مـهندسی مجریـان صنعت ایرانیـان , مـهندسی مجریـان منشور فاران , مـهندسی مجریـان یکتای سپاهان , مـهندسی مجموعه سازان ایران , مـهندسی محاسب بهسازان آریـا , مـهندسی محب نیرو جنوب , مـهندسی محک توان انرژی , مـهندسی محکم ابنیـه جندق , مـهندسی محکم پی اسپادانا , مـهندسی محکم دلاور اراک , مـهندسی محور گستر سپند , مـهندسی محیـا آب گستر , مـهندسی مدار خطوط , مـهندسی مدار گستران پویـا , مـهندسی مدیران انرژی اطلس سازه , مـهندسی مرو پویش , مـهندسی مسیر دلتا , مـهندسی مسیر گستر جنوب , مـهندسی مسیر گستر سامان , مـهندسی مسیرگستران اردکان , مـهندسی مشاع صنعت , مـهندسی مشاور پترو کارنو تهویـه , مـهندسی مشاور پروانـه سبز , مـهندسی مشاور پیمان راه پویش , مـهندسی مشاور توسعه آرتاویل ایرانیـان , مـهندسی مشاور توسعه کنترل پردیسان , مـهندسی مشاور جام نیرو گلستان , مـهندسی مشاور شایـان سازه گستران روماک , مـهندسی مشاور کیمـیا پولاد بیستون , مـهندسی مشاور گابریک کرج , مـهندسی مشاور گنجینـه ره توس , مـهندسی مشاور مـهران کاوش طرح , مـهندسی مشاور ندا گستر ایمنی , مـهندسی مشاور نیروی البرز منا , مـهندسی مشاوراثر مـهرازان پایدار , مـهندسی مشاوران قهستان , مـهندسی مشاورپارسه نیروکاسپین , مـهندسی مشعل گستر طاها , مـهندسی مشیز آزمون , مـهندسی معماران سازندگی آینده , مـهندسی معمارکده دهکده سبز , مـهندسی معماری آباد شـهر ماندگار , مـهندسی معماری کاه گل کازرون , مـهندسی مفید تراز پی , مـهندسی مقاوم سازان انصار , مـهندسی مقاوم سازه سپاهان , مـهندسی مقاوم سازه گلبهار , مـهندسی مقاوم طرح مـهر مکران , مـهندسی مقاوم گستران آذر , مـهندسی مک ژوبین , مـهندسی ملکان پویـاکار , مـهندسی ملل آرمـه آپادانا , مـهندسی منشور تاسیسات ابنیـه , مـهندسی منشور سازان مـهد پارس , مـهندسی منظومـه زاگرس , مـهندسی موج آب اراک , مـهندسی موج رفیع توس , مـهندسی موج سامانـه گسترش , مـهندسی مولدین پرساز کارآمد , مـهندسی مـه نواز طبیعت , مـهندسی مـهاب سهند تبریز , مـهندسی مـهاب قطره اصفهان , مـهندسی مـهاب مکانیک , مـهندسی مـهاد سازه ایلیـا , مـهندسی مـهار آب ساحل , مـهندسی مـهار فن آوران , مـهندسی مـهارس ونک , مـهندسی مـهارسازان هکمتان , مـهندسی مـهام آژند سازه , مـهندسی مـهام صنعت تفتان , مـهندسی مـهتاب سازه ایرانیـان , مـهندسی مـهد آب صنعت , مـهندسی مـهر آب نیرو , مـهندسی مـهران بنای بیستون , مـهندسی مـهرعمران ساز , مـهندسی مـهرگان شـهرآرا , مـهندسی مـهرورزان زاگرس , مـهندسی مـهزاد صنعت بهروز , مـهندسی مـهسان گستر تدبیر , مـهندسی مـهسان نیروی خزر , مـهندسی مـهشبنم سپاهان , مـهندسی مـهیـار آذرخش نیرو , مـهندسی مـیراب پردیس تهران , مـهندسی مـیراب گرگان دشت , مـهندسی مـیراش , مـهندسی مـیزان مکانیک , مـهندسی مـیعاد سازه صبا , مـهندسی مـیهن بنای طرح البرز , مـهندسی نارون مجنون ایرانیـان , مـهندسی نارین رهاد , مـهندسی ناژوان صنعت اسپادانا , مـهندسی نامان بنای ستاوند , مـهندسی نامـی راه هراز , مـهندسی ندای سازندگی سپاهان , مـهندسی ندای وطن , مـهندسی نسیم سبز خرم , مـهندسی نصابان صنعت زنجان , مـهندسی نصب تجهیزات صنایع قائم , مـهندسی نصب و نگهداری کارخانجات صنایع پتروشیمـی , مـهندسی نصر نیروی یزد , مـهندسی نصرآورصانع نوین , مـهندسی نصرگستر قائمشـهر , مـهندسی نفار نور , مـهندسی نقش شارستان , مـهندسی نقش فن فارس , مـهندسی نقشاب گستر , مـهندسی نقشـه‌پردازان آسیـا , مـهندسی نقشینـه فروغ یزد , مـهندسی نگین پایدار آرارات , مـهندسی نگین راه اسپادانا , مـهندسی نگین ساخت طبرستان , مـهندسی نگین ساز سیمرغ , مـهندسی نم آب هامون , مـهندسی نماد توسعه انرژی , مـهندسی نماسازان راه پارسوا , مـهندسی نمای فردای اصفهان , مـهندسی نو اندیش قره داغ , مـهندسی نو اندیشان ثمـین فام صنعت , مـهندسی نو اندیشان مجرب , مـهندسی نوتابان عصر امگا , مـهندسی نورآور گستر صنعت شمال , مـهندسی نورآوران بهشـهر , مـهندسی نورس ترانشـه , مـهندسی نورهان تدبیر توس , مـهندسی نوژن پی سپاهان , مـهندسی نوساز آداک , مـهندسی نوسان ساز جنوب , مـهندسی نوسان سیستم ارتباط اردبیل , مـهندسی نوید گستر صفاهان , مـهندسی نویدصنعتگران سازه , مـهندسی نوین آبراه سازه دشت پاسارگاد , مـهندسی نوین آبیـاردشت شفق , مـهندسی نوین ساز فردا , مـهندسی نوین سازان جهان مطبوع , مـهندسی نوین سازه پایکوه , مـهندسی نوین قدرت صحرا , مـهندسی نوین مـه آفریدسازان مکریـان مـهاباد , مـهندسی نیـارش بتن و پی , مـهندسی نیـارش پی مدائن , مـهندسی نیـارش عمران ساعی , مـهندسی نیـارش گستر عتیق , مـهندسی نیرو اندیشـه ری , مـهندسی نیرو پایدار لیدوما , مـهندسی نیرو تجهیز هستی , مـهندسی نیرو تدبیر آکام , مـهندسی نیرو سیستم پاسارگاد , مـهندسی نیرو صاعقه کاسپین , مـهندسی نیرو صنعت غزال , مـهندسی نیرو فراز پاسارگاد , مـهندسی نیرو فراز ورنا , مـهندسی نیرو گستر برق فارس , مـهندسی نیرو گستر گابریس , مـهندسی نیروشایـان نشاط , مـهندسی نیروصارم , مـهندسی نیرومان صنعت سپاهان , مـهندسی نیروی تهران مـهنیرو , مـهندسی نیروی نفت و گاز سپانیر , مـهندسی نیک اندیشان اهواز , مـهندسی نیک سامان طوس , مـهندسی نیکان پایدار آریـا , مـهندسی نیکان فنون گهر باران , مـهندسی نیکان نیرو صنعت , مـهندسی نیکسازان , مـهندسی نیکو راه بتن , مـهندسی نیل آب ایلام , مـهندسی و اطلاع رسانی مـهنام رایـان ایساتیس کویر , مـهندسی و انبوه سازی استوار سازه برانوش , مـهندسی و ایمنی ایمن توان ارسباران , مـهندسی و بازرسی فنی ساتراپ پیمان آریـانا , مـهندسی و بازرگانی بهین تراشـه نوین الکترونیک توس , مـهندسی و بازرگانی خاکرود , مـهندسی و بازرگانی سهیل سازه افق , مـهندسی و بازرگانی نواندیشان فن و تجارت , مـهندسی و بازرگانی وریـان , مـهندسی و پیمانکاری فرا گستر آتیـه روشن , مـهندسی و پیمانکاری ویلاساز کاسپین , مـهندسی و تاسیسات ایرانیـان انرژی پارس , مـهندسی و تاسیسات فراز کیـان زاهدان , مـهندسی و تاسیساتی یـانتار , مـهندسی و تحقیقاتی پاک دمان اختر , مـهندسی و توسعه آتامان گستر اردبیل , مـهندسی و توسعه آذران راه مکانیک آب , مـهندسی و توسعه پایدار سگال , مـهندسی و توسعه خطوط بن رود , مـهندسی و توسعه ساخت لادیز , مـهندسی و توسعه شایـان ترسیم باستان , مـهندسی و توسعه نفت و گاز محمدیـان , مـهندسی و توسعه نیکان فن آدونیس , مـهندسی و تولیدی سردار سیرجان , مـهندسی و خدمات برق و الکترونیک سیرجان ولتاژ , مـهندسی و خدمات پترو پیشگامان زاگرس , مـهندسی و خدمات ساختمانی بهکار انجام , مـهندسی و خدمات کشاورزی سیستان پیکره , مـهندسی و خدماتی بهسازان محک , مـهندسی و خدماتی چاه پیمای مـهران , مـهندسی و خدماتی حرارت مرکزی قم , مـهندسی و راه و ساختمانی پایدار راهان , مـهندسی و ساخت برق بنیـان آذربایجان , مـهندسی و ساخت پارس فراگام , مـهندسی و ساخت پایدار صنعت گستر سپند , مـهندسی و ساخت تاسیسات دریـایی ایران , مـهندسی و ساخت چمان , مـهندسی و ساخت سازه صنعت فرزانگان شرق , مـهندسی و ساخت سپهر رزموند , مـهندسی و ساخت سراپی , مـهندسی و ساخت سیروان صنعت , مـهندسی و ساخت فرا کاران تدبیر کوشا , مـهندسی و ساختراوند , مـهندسی و ساخت کندو نوژان , مـهندسی و ساخت کیـان گستر پارت , مـهندسی و ساخت ناجی فرآیند پارس , مـهندسی و ساخت نیرورسان سهند , مـهندسی و ساخت ونوسان , مـهندسی و ساختمان اروند دژ پارس , مـهندسی و ساختمان آرماتور پردیس , مـهندسی و ساختمان پارس پترو نگار , مـهندسی و ساختمان پارس مـیر افروز , مـهندسی و ساختمان پارسیـان سازه , مـهندسی و ساختمان پترو فروغ ایرانیـان , مـهندسی و ساختمان پی چین , مـهندسی و ساختمان تنوتاس تابان , مـهندسی و ساختمان تیو انرژی , مـهندسی و ساختمان شمس عمران , مـهندسی و ساختمان صبا دژ شیراز , مـهندسی و ساختمان صنایع نفت , مـهندسی و ساختمان ماشین سازی اراک , مـهندسی و ساختمان نیرو آرا اندیش , مـهندسی و ساختمان نیکا پترو بنا , مـهندسی و ساختمانی ابنیـه صنعتی برج , مـهندسی و ساختمانی آفاق سازه , مـهندسی و ساختمانی بونیز سازه , مـهندسی و ساختمانی پرگار , مـهندسی و ساختمانی پناه صنعت پارت , مـهندسی و ساختمانی رهیـاب انرژی اسپادانا , مـهندسی و ساختمانی ساختارفردا , مـهندسی و ساختمانی سایـان , مـهندسی و ساختمانی سهند مکانیک تبریز , مـهندسی و ساختمانی طرح و ساخت سیرود , مـهندسی و ساختمانی گلیرد , مـهندسی و ساختمانی متراژ ساز شیراز , مـهندسی و ساختمانی نصب صنعت پارسیـان , مـهندسی و ساختمانی وستادژارسازه , مـهندسی و صنعتی بهفراز گستر تهران , مـهندسی و صنعتی پتروتوان آسیـا , مـهندسی و صنعتی دقت سرعت بهینـه سازی , مـهندسی و عمران تند ساز شمال , مـهندسی و عمرانی صنعت آبگون اردکان , مـهندسی و فن آوری پارس افرا شید , مـهندسی و مدیریت تخصیص پارس , مـهندسی و مدیریت نامـی سازان پایدار , مـهندسی و نصب محورسازان , مـهندسی و نوسازی ایران-مونیر , مـهندسی واحداث آریـا حدید معادن و فلزات , مـهندسی واریـان سازه سپاهان , مـهندسی وپژوهشی سازه ونیرو , مـهندسی وتاسیساتی زمـین سازان آکام , مـهندسی وتوسعه آذرآبادگان مانا , مـهندسی وزین سازه اسپادانا , مـهندسی وساخت طرقه انرژی , مـهندسی وساخت هیراد ایلام , مـهندسی وساختمانی جاویدان فن آوری و توسعه پایدار , مـهندسی وساختمانی جهانپارس , مـهندسی وساختمانی ساتراپ پی , مـهندسی ومشاوره ای تجلی سپاهان , مـهندسی ومشاوره چیدمان سازه ایرانیـان , مـهندسی ویلا سازان نطنز , مـهندسی هادی برق توان کوثر , مـهندسی هادی یول ساز , مـهندسی هاله سبز نما ساز , مـهندسی هامون گستر نوین , مـهندسی هدیـه راه بنا , مـهندسی هراز دژ سام , مـهندسی هرم سازه کهن , مـهندسی هرمز بنای رستا , مـهندسی هرمز بوران , مـهندسی هفت آسیـاب سده , مـهندسی همپا , مـهندسی همپایـان توسعه بابل , مـهندسی همراه افق تهران , مـهندسی همکار پیمان تبریز , مـهندسی همگام صنعت صدر سپاهان , مـهندسی همگام کوشش کرمان , مـهندسی هنرساخت اصفهان , مـهندسی هورتاش راه لرستان , مـهندسی هومن سازه سپاهان , مـهندسی هیدرو نیرو پارس , مـهندسی هیدروپاک خزر , مـهندسی هیراد دژ شمال , مـهندسی هیرگان انرژی , مـهندسی هیوا نیروی ساوج , مـهندسی یـاد مان شـهر پاسارگاد , مـهندسی یـادگار بنای آسیـا , مـهندسی یـادگار سازه عمران , مـهندسی یـادگاران صنعت و انرِِژی , مـهندسی یـاران فروتن , مـهندسی یـاسین نورزاگرس , مـهندسی یکتا صنعت پارمـیس , مـهندسی یکتا مقاوم سازان کارمانیـا , مـهندسی یگانـه پارت کبیر , مـهندسی یگانـه راه جی , مـهندسی یگانـه سرزمـین سبز فارس , مـهندسی،ساختمانی وتأسیساتی فرجود , مـهندسی،ساختمانی،تاسیساتی،خدماتی کومـه گستران شاهوار , مـهندسین ابتکارپیشنـهاد , مـهندسین ابتکارسازه راهسا , مـهندسین ارجان باستان , مـهندسین اساس راه آپادانا , مـهندسین افسون گستر سبلان , مـهندسین افق سازه سناباد , مـهندسین البرز ساختار خاوران , مـهندسین امکان سازه اعتماد , مـهندسین اندیش کار غرب , مـهندسین ایستا طرح تاوریژ , مـهندسین ایستا هوم بنا , مـهندسین ایمن صنعت آرتین , مـهندسین آبادراهان وارنا , مـهندسین آبادگر آرتاپارت , مـهندسین آبادگران ری نو , مـهندسین آبادگران طرح و ساخت توسعه مـیهن , مـهندسین آبخیز گستر پیشتاز , مـهندسین آتی سازهری , مـهندسین آتی گستر طبیعت ایرانیـان , مـهندسین آران غرب , مـهندسین آرتا نورافزا , مـهندسین آرمان پویـا فرداد , مـهندسین آرمان گستر زنجان , مـهندسین آژند ساز جنت , مـهندسین آسمانـه گستر پادیر , مـهندسین آغاز سبز نوین , مـهندسین آلکان بنا راه , مـهندسین باختر مشاور , مـهندسین بانی اندیشـه رویـان , مـهندسین بدر آذین بنا , مـهندسین برج و پی سمـین , مـهندسین برزین مـهر پارت , مـهندسین برق اروم راهبرد , مـهندسین برق گیلان زمـین , مـهندسین برنا سازان نیـارش , مـهندسین بنا آب کرخه , مـهندسین بنا برج شارستان البرز , مـهندسین بنا ساز آروین , مـهندسین بنا سازه ابدال , مـهندسین بنا گستر زانا , مـهندسین بـه آوران پرتو سبز , مـهندسین بهسازان عمران گلستان , مـهندسین بهین آوران نیرو , مـهندسین بهین سامان سیرنگ , مـهندسین بهینـه ساز چهارفصل آراز , مـهندسین بهینـه گستر آسال , مـهندسین پارس آرمـینـه , مـهندسین پارس سازه شریف , مـهندسین پارسین پالایش آریـا , مـهندسین پارینـه گریچ , مـهندسین پاژگستر کارمانیـا , مـهندسین پاسارگاد سازه آپادانا , مـهندسین پالود صنعت نیکان , مـهندسین پایـا اندیشان کانیـار ایرانیـان , مـهندسین پایدار سازان آنزان , مـهندسین پترو ایمن الوند , مـهندسین پترو آزمون پاسارگاد , مـهندسین پتروساوین صنعت , مـهندسین پتروگاز پاکیـار , مـهندسین پدیده کارساز آراز , مـهندسین پردیس آب قندیل , مـهندسین پرس گستر انشان , مـهندسین پرشیـا سازه آریـا , مـهندسین پرشین تدبیر طرح , مـهندسین پرند کشت پارس , مـهندسین پل ساز سوق , مـهندسین پلان گستر شرق , مـهندسین پلیگون سازه , مـهندسین پویـا ابنیـه پارت , مـهندسین پی کاو جم بنا , مـهندسین پی گستر آذر ائلمان , مـهندسین پیر و برج کویر , مـهندسین پیشتاز پاسارگاد پویـان , مـهندسین پیشتازان گستر ساختمان , مـهندسین پیشگامان آبراه گستر ایمن سازه , مـهندسین پیشگامان روشنایی مازند نور , مـهندسین پیمان تدوین سازه , مـهندسین پیمانکار ارج سازه , مـهندسین پیمانکارتسطیح سازان بنا راه , مـهندسین پیمانکارساراب کارمانیـا , مـهندسین تاجواره بتن پایـا , مـهندسین تجهیز نیروی پارس , مـهندسین تحکیم سازه و توسعه بنا یزد , مـهندسین تدوین سازان پاسارگاد , مـهندسین تراوآب , مـهندسین تکوین آرمـه , مـهندسین تلاشگر آرتا , مـهندسین تلاشگران صنعت ویژن , مـهندسین تمندان مسیر , مـهندسین توان آوران بارز ایمن نیرو , مـهندسین توانا صنعت و عمران , مـهندسین توسعه باز ساز سبلان , مـهندسین جلوه افزا , مـهندسین جهان پاکان ارغوان , مـهندسین جهان شـهر پارس , مـهندسین چی چست ارس , مـهندسین حک سازه , مـهندسین حوضه شمال زاگرس , مـهندسین خانـه عمران کومش , مـهندسین خشت برتر هیرکان , مـهندسین دژ دال پل پارس , مـهندسین راه ساختمان آبادگران عمران سلسله , مـهندسین راه و ساختمان تابان راه غرب , مـهندسین راه و ساختمان سازه گستر پرشین امرتات , مـهندسین راهبر نیروی ایرانیـان , مـهندسین رسانش انرژی نوین , مـهندسین رها سازه کرمانشاه , مـهندسین زلال آب حاتم , مـهندسین ساباط سازه پارتاک , مـهندسین ساختمان یسنا فارس , مـهندسین ساختمانی سامان , مـهندسین ساختمانی فریـاب جنوب , مـهندسین سارین سهند آلامتو , مـهندسین ساریناسازان پویـا پارس , مـهندسین سازه تحکیم مکان , مـهندسین سازه گستر آبگینـه , مـهندسین سازه و معماری رایموند , مـهندسین ساگارت سیوند , مـهندسین سامان ساحل پارس , مـهندسین سایبان فلز آسیـا , مـهندسین سبز پردیسان راگا , مـهندسین سبک ساز غرب آذین , مـهندسین ستارگان دانش فروزان , مـهندسین سد و بنا کران موج , مـهندسین سداد ره پی , مـهندسین سرزمـین شقایق های وحشی , مـهندسین سعادت غرب , مـهندسین سناباد کنترل پژواک , مـهندسین سوباتان یورد , مـهندسین شبکه گستر بهسان , مـهندسین صتایع نصب و توسعه پویـا , مـهندسین صفا کار , مـهندسین طرح و اجرا ماندگار , مـهندسین طرح و توسعهری , مـهندسین طرح و ساخت مرداس , مـهندسین طرح وتحلیل ایستا , مـهندسین طلیعه ساز کاوان , مـهندسین عمارت سازان رادمان , مـهندسین عمران پایـه اورین , مـهندسین عمران پردازان پارس , مـهندسین عمران پی ماهان , مـهندسین عمران سازه دامون , مـهندسین عمران سازه گاچ دژ , مـهندسین عمران صنعت سینا , مـهندسین عمران مارون , مـهندسین عمران ومسکن گستر پردیسان , مـهندسین فرا صنعت فرزام , مـهندسین فراترساونـه گیل , مـهندسین فراز پیمایش پایدار , مـهندسین فراز راه فراسو , مـهندسین فراسازه فارس , مـهندسین فرامان گستر هستی , مـهندسین قدرت خوارزم , مـهندسین قیزیل سبلان , مـهندسین کار انس سازه جنوب , مـهندسین کاوش راه زمـین , مـهندسین کاوین آب پارس , مـهندسین کشاورزی باران گندمزار کرمان , مـهندسین کنترل ابزار دقیق توان جنوبشرق , مـهندسین کوش اب سازه , مـهندسین کومـه سازان پرشین , مـهندسین کهبد بتن , مـهندسین کهن بناساز باختر , مـهندسین گل آذین فدک , مـهندسین ماهان برج خواجو , مـهندسین ماهان بنا ایده , مـهندسین محکم بنا نوین نـهاوند , مـهندسین مشاور ابنیـه نوآفرین , مـهندسین مشاور اثر برسو , مـهندسین مشاور ارکان عصر شمال , مـهندسین مشاور ارگ سازه خراسان شمالی , مـهندسین مشاور ارم کنترل پردازان جنوب , مـهندسین مشاور افرازپیمایش , مـهندسین مشاور ایده هنر آگور , مـهندسین مشاور آب و خاک دلتا , مـهندسین مشاور آباد , مـهندسین مشاور آبیـاری باران , مـهندسین مشاور آراد سد راه , مـهندسین مشاور آرسس ابنیـه , مـهندسین مشاور آرمان نیرو دانیـال , مـهندسین مشاور آریـا نور پویـا , مـهندسین مشاور بستا سازه تابان , مـهندسین مشاور بینا , مـهندسین مشاور پارس نیرو ایرانیـان , مـهندسین مشاور پدید آب سپاهان , مـهندسین مشاور پی کاوان بلوچستان , مـهندسین مشاور تابان تک ایرانیـان , مـهندسین مشاور توسعه گستر آزمون , مـهندسین مشاور تهران برکلی , مـهندسین مشاور جادوی بهاران , مـهندسین مشاور چگالش , مـهندسین مشاور رسا راه ایرانیـان , مـهندسین مشاور رنگین بام , مـهندسین مشاور روان محیط یکتا , مـهندسین مشاور زایند پژوه سپاهان , مـهندسین مشاور سازه پوش سپاهان , مـهندسین مشاور سپهر طرح بستر , مـهندسین مشاور سپید ابنیـه اردبیل , مـهندسین مشاور سر سبز سوگل , مـهندسین مشاور سیـار ارتباط , مـهندسین مشاور شاخص سازان خلیج فارس , مـهندسین مشاور شاربنا گستر پارسیـان , مـهندسین مشاور شریفان سازه کاسپین , مـهندسین مشاور صنوبر سبز , مـهندسین مشاور طراحان هورشـهر , مـهندسین مشاور طرح اقلیم فراسازه , مـهندسین مشاور طرح گستر مزرعه , مـهندسین مشاور طرح و تدبیر انـهار پژوهان , مـهندسین مشاور طرح و تدبیر قره قاج , مـهندسین مشاور طرح و ساخت رابین , مـهندسین مشاور طرح و سازه هیوا , مـهندسین مشاور طرح و نصب ساختمان دالان فرایند , مـهندسین مشاور فخر آناهیتا , مـهندسین مشاور فرسپ آرمانشـهر , مـهندسین مشاور کان ایران , مـهندسین مشاور کوهستان سبز آراسته , مـهندسین مشاور کیـان راه جم , مـهندسین مشاور محیط پویـان سبز گستر , مـهندسین مشاور مـهاب زاگرس , مـهندسین مشاور ناموران , مـهندسین مشاور نقش آفرین زیما , مـهندسین مشاور نقشینـه بنای رسپینا , مـهندسین مشاور نگین سامان سازه , مـهندسین مشاور نوسازان صنعت برق , مـهندسین مشاور نیرو پردازان قدرت زاگرس , مـهندسین مشاور نیروی برق سپاهان , مـهندسین مشاور نیروی هوشمند , مـهندسین مشاور و اجراء موج صنعت پژوه , مـهندسین مشاور و بازرسی فنی بین المللی آژدهاک , مـهندسین مشاور هوتانـه , مـهندسین مشاور هیواصنعت مـهر , مـهندسین مشاور یکتا دماسان تدبیرگر پارس , مـهندسین مشاورحجم سبز , مـهندسین مشاورروشنگران جوان البرز , مـهندسین مشاورشگفت ساز پایتخت , مـهندسین مشاورطرح و آفرینش عمران , مـهندسین مشاورگنو , مـهندسین مشاورمارلین سازان مامطیر , مـهندسین مشاوره طراحی و اجرای آرگون صنعت پارس , مـهندسین مشکات انرژی , مـهندسین معماری آرابسک ماهان , مـهندسین معیـار سنج شـهر , مـهندسین مکانیک جامدات آنین , مـهندسین مکعب سفید ارومـیه , مـهندسین مـهر انتقال نیروی ماهان , مـهندسین مـهر خاوران شریف , مـهندسین نارین ویر سپاهان , مـهندسین نگار سازه پدیده , مـهندسین نیرو گستر سهند , مـهندسین نیروسازان آبیدر , مـهندسین نیک اندیشان زلال آب , مـهندسین نیک اندیشان سیمـین , مـهندسین نیکو ساز ایلیـا , مـهندسین و مشاوره آتیـه سازان اسپو , مـهندسین واریـان ساخت سازه , مـهندسین یـادگارسازه اسوه , مـهندسین یـانار برق آرتان گونش , مـهندسین یکتا عمران تدبیر , مـهندسین یگانـه هستی کاوه , مـهندسینمشاورنقشـه برداران زمـین مرجع پارسنقش طرح آخر , مـهوار سازه گلستان , مـهیـا برج سادات , مـهیـا ساختمان مبینا , مـهیـادژ کویر , مـهیـار آفرین سارگون , مـهیـار پوریـا رحیمـی , مـهیـار راه ماهشـهر , مـهیـار سازان ابنیـه گستر , مـهیـار سازه زنجان , مـهیـار سازه گلستان , مـهیـار سبز تابان شرق , مـهیـار گستر شایگان , مـهیـاراه پارسه , مـهیـارپردیس ایرانیـان , مـهیـاردژبختیـاری , مـهیمن عالم , مـیاک , مـیامن شفارود , مـیامـی سازه خراسان , مـیامـین راه اهواز , مـیان راه آریـا , مـیان رود فارس , مـیان کوه شیراز , مـیاندشت جنوب , مـیاندشت مبنا , مـیثاق ارجان , مـیثاق باران سازان , مـیثاق بهمن شیر آبادان , مـیثاق پیمان خرم آباد , مـیثاق چهارمحال , مـیثاق راه پاسارگاد , مـیثاق شعله گرگان , مـیثاق شمـیم پارسیـان , مـیثاق عمران اهواز , مـیثاق عمران جنوب , مـیثاق کار پارسوماش , مـیثاق کاران گیل , مـیثاق گاز شرق , مـیثاق گسترایساتیس , مـیثاق مـهرجنوب , مـیثم پیشرومارون , مـیثم تمار , مـیثم لرستان , مـیدان کاران بختیـاری , مـیدیـا انرژی دیـار , مـیدیـا کار باختر , مـیر آب سرزمـین آباد ایرانیـان , مـیر آب گستر بادله , مـیر آبان زرد کوه , مـیر بتون خراسان , مـیر راه گستر پارسیـان , مـیرا نیرو ره آوران اطلس , مـیراب پدیده یـاس , مـیراب پیری , مـیراب تدبیر رهام , مـیراب زاینده رود , مـیراب سازه آبادگر البرز , مـیراب سازه رضوی , مـیراب سازه شمال , مـیراب قطره خراسان , مـیراب گستر بهتا , مـیراب گستر ساحل , مـیراب گسترصبا , مـیراب مغان , مـیراث ابنیـه شـهر , مـیراث داران شیخ بهائی , مـیراث داران صنعت پارسوماش , مـیراث سازان جنوب , مـیراث سبز مـیهن , مـیراث سبزشیراز , مـیراث کاران هامون , مـیراسازه جم , مـیرآب آفاق , مـیرسازه لرستان , مـیرعمادالدین وری , مـیرکوه بلوچستان , مـیزان , مـیزان راه شوشتر , مـیزان ساخت پیمان , مـیزان ساز خواف , مـیزان سازان عمران شیران , مـیسان سازه دیما , مـیسون راه ارس , مـیشو یول آذرآبادگان , مـیشیوان , مـیعاد البناء چهارمحال , مـیعاد الکترو نوین قزوین , مـیعاد بتن ایرانیـان , مـیعاد بنای جاودان , مـیعاد تلاشگران البرز , مـیعاد جهانبین , مـیعاد راه عمران , مـیعاد سازان کوپال , مـیعاد سازه پارس , مـیعاد سازه قشقایی , مـیعاد سازه هستی , مـیعاد فن پویـا صنعت , مـیعاد کویر کرمان , مـیعاد گستر آوید , مـیعاد گستر پرشین , مـیعاد گستر زیتون سپیدار , مـیعاد گستر مـهر سمنگان , مـیعاد مغان , مـیعاد وطن سبز البرز , مـیکا پی پارس , مـیکا سازان بارثاوا , مـیکا سازه اسپادانا , مـیکا سازه البرز , مـیکاسازه , مـیکان , مـیل کوه شرق , مـیلاب محور زاگرس , مـیلاد اختر زاگرس , مـیلاد بتن آذربایجان , مـیلاد بتن طارم , مـیلاد بتن غرب , مـیلاد بتن کاران آسیـا , مـیلاد برج پاسارگاد , مـیلاد بنای پاسارگاد , مـیلاد بنای مسجدسلیمان , مـیلاد پیمان گچساران , مـیلاد خرم اهواز , مـیلاد راه پارس سازه , مـیلاد راه سبز دشت , مـیلاد سازان مـهر , مـیلاد عمران پاسارگاد , مـیلاد کارن صنعت پارسوماش , مـیلاد گستر ارشیـا , مـیلاد نور جی , مـیلاداختربام چهارمحال , مـیلادبنای چهارفصل , مـیلادراه سپاهان , مـیلادکاران سازه , مـیلان بتن ایمن , مـیلان راه شرق , مـیلان سازه نقش پریشان , مـیلکان بنای کلهر , مـیلکان سازان کلهر , مـیلگرد بتن قزوین , مـیلیونا , مـیم-کا , مـیم پل دژ , مـیم تیم , مـیم سازه مـیعاد , مـیمنت سازه بهار , مـیمندعمران راه بابکان , مـینا اسکان گلستان , مـینا بام الوند , مـینا سان مانشت کوه , مـینا کشت سوشیـانت اسپادانا , مـینا گران صنعت آذربایجان , مـیناب بنای آجم , مـیناب دز , مـیناب سامان جنوب , مـیناب سبز هرمزگان , مـیناگل اسپادانا , مـینو برج تابان , مـینو تارا امـیدیـه , مـینو ساز سرحدات پارس , مـینوسازان پایدار , مـینیـاتور کاچار وطن , مـیهن آرا , مـیهن برج اراک , مـیهن برج همدان , مـیهن بنایری , مـیهن دژ تهران , مـیهن دوست , مـیهن راه پاسارگاد , مـیهن راه غرب , مـیهن راه گستر ترنج , مـیهن راهسازان سالار , مـیهن ساز عدل , مـیهن ساز کارمانیـا , مـیهن ساز نسیم , مـیهن سازان پارسی اصیل , مـیهن سازان پهنـه پارس , مـیهن سازان دژ , مـیهن سازان شمالغرب , مـیهن سازان ماکان , مـیهن سازان مرکزی , مـیهن سازه آراد راه , مـیهن سازه دنا , مـیهن سازه شمس , مـیهن سازه گستر سروش , مـیهن سبز ساز گستر , مـیهن فروغ , مـیهن گستر بویراحمد , ناب ایگل آریـا , ناب صنعت کرمانشاه , ناب طرح خزر , ناب کاران عرصه پویش , ناجی پی زاگرس , ناجی صنعت کارون , ناجی طبیعت , ناجی گستر خلیج فارس , ناجیـان آب کرمان , نادر پی تبریز , نادر سازه تبریز , نادر سازه دماوند , نادر سازه شیراز , نادر گستر دشت گز , نادران سازان , نادرسازه جاوید , نادرسازه شاهین , نادی دشتک چهارمحال , نادی سازه , نادینارسازه مریوان , ناربن دژ مرمت , نارپ ساخت , ناردیس بنا شـهرراز , ناردیس طرحهای انرژی , نارستان سازه , نارفوم کار , نارک یـاسوج , نارگ موسی شـهاب , نارگان , نارگان آرمـه , نارگان بنای آبنوس , نارنجستان بنای مـهر ایساتیس , نارنجستان سبز تهران , نارون بادبان جنوب , نارون سازه زمرد رادیس بجنورد , نارون سازه ساری , نارون شعله آذربایجان , نارین آب گهر تبرستان , نارین بام ارغوان , نارین بنای قزوین , نارین بنیـان بهناد , نارین پویـان سناباد , نارین سازان فارسان , نارین سازه آریـا , نارین سازه خمـین , نارین شبنم کویر یزد , نارین کیـان مرکزی , نارین نگار شـهر , ناز صخره ای کوهستان , ناز فراز هرمز , نازک بحر , نازگل دشت اسپادانا , نازلی بتن ارومـیه , نازمکان جنوب , نازنین جهان لیماک , ناژین آب کرمان , ناژین صنعت کیـان البرز , ناژین نوآور سبز , ناسیس , ناصب ازنا , ناظران سیـال خراسان , ناظران طرح خیبر , ناظران عالی ارسباران , ناظران معین خلیج فارس , ناظرین سبز اندیش , نال سر سازه ساری , نام آوران برق ایرانیـان , نام آوران پشمـین , نام آوران توسعه صنعت پارسیـان , نام آوران توسعه وسازندگی , نام آوران راندمان آب و سازه , نام آوران شایـان قدرت , نام آوران صنعت محبوب , نام آوران عرصه ورزش ایرانیـان , نام آوران فخر شاهرود , نام آوران نصر سمنان , نام آوران ویستا نیرو , نامدار دژ کهریز , نامداران برق هخامنش , نامداران توسعه و پیشرفت نیرو , نامداران صنعت سرو , نامداران صنعت عمران امـین یزد , نامداران طرح و ساخت , ناموران صنعت کیـهان , نامـی اریکه پارسیـان , نامـی بنا تابان , نامـی توان ماد , نامـی سازان هزاره , نامـی صنعت زرین کوردستان , نامـی کاران بلاد , نامـی نیروی ایرانیـان , نامـین گسترش آنزان , نانو بتن امـین مـهر قم , نانو سازه افلاک , نانو مقیـاس مدرن , ناودیس پل ماندگار , ناودیس خاک راه , ناودیس راه , ناودیس راه سبلان , ناودیس راه شاندیز , ناودیس ساتراپ پدیده , ناودیس سازان شمال , ناودیس سازه اردکان , ناودیس سازه مرکزی , ناودیس سازه مـهر , ناودیس سرا سازان , ناودیس صخره سهند , ناورود , ناورودسازان ماهور , ناورودگیل , ناوک سازه نقش جهان , ناوک صاعقه , ناوگان صنعت مـهر , ناوه پویـان شرق , ناهید گستر شمال , نایـاب فراز گستر فجر , نبرد اشترانکوه , نبرد کوهستان , نبی گستر , نپار ساز طلائی گلستان , نپارسازان سارویـه , نثار سازه کردستان , نجات جهانبین , نجم ایزج , نجم مرصاد , نجیب کاران اندیشـه سبز , نخجیر بتن غرب , نخل آفرین خوزستان , نخل داران راه ساز , نخل زرین جناح , نخل طلایی بابا احمد , نخل طلائی ایزج , نخلستان فدک شیراز , ندا پرداز آسیـا گستر , ندا گستر اروند , ندا گستر افلاک , نداآوران سیـال آذربایجان , نداسازشرق , ندای اعتماد توس , ندای بهاران اکباتان , ندای رهاوی , ندای سبز حسن قاسمـی , ندای سپیده زاگرس , ندای سرمد صبا , ندای طلیعه پایتخت , ندای علم و صنعت , ندای عمران ایرانیـان , ندای گستر پارس , نردبان نیلی دریـا , نرم آب سازه هیرکان , نریمان آزما , نریمان سازه پارس , نریمان سازه زنده رود , نسام سازان گلستان , نسبی حمـید خیری و شرکاء , نسبی مـهندسی برادران منفرد , نستوه سازان دنا , نستوه صنعت سپاهان , نسران , نسوز کاران شـهباز سبلان , نسیم اتحادکارون , نسیم البرز رامسر , نسیم آبی آریـانا , نسیم آوای مادیـان رود , نسیم بارش هیرکان , نسیم برودت , نسیم پاک آبادان , نسیم تبرید شرق , نسیم تجهیز سرحد , نسیم حیـات پارسیـان , نسیم راه آذر بام , نسیم راه کویریزد , نسیم سازان حیـات کرمان , نسیم سبز آپادانا , نسیم سبز پردیس , نسیم سبز گستر ارس , نسیم سپهر الوند , نسیم شمال , نسیم شمال عمران , نسیم عمارت لاله , نسیم موسم بهبهان , نسیم مـهاب , نسیم نشاط آور صبح فردا , نشاء , نشاط آوران منگشت , نشاط برق الشتر , نشاط سازه دنا , نشاط گستر قهستان , نشاط نمای زریوار , نشانـه خرم آباد , نشانـه زرریزان کویر , نشت آب اسلامشـهر , نشتارود سازه مغان , نشتاک رود پارس , نشیناک خرم دژ , نصار خرم مـهیل , نصب ابزار افلاک , نصب اندیش جاهد , نصب آرا سپاهان , نصب آفرین هراز , نصب تعمـیر و نگهداری نیروگاه های برق آبی خوزستان , نصب سازه البرز , نصب سازه مقاوم کرج , نصب سبلان فراز , نصب شمال , نصب صنعت زردکوه , نصب صنعتی ایران , نصب گستر کاسپین , نصب گستر هفشجان , نصب نیرو , نصب نیروایلام , نصب و راه اندازی لیدوما , نصب و گسترش پارس , نصب وتجهیزات تفتان , نصر دشت لاله زار , نصر راه ایرانیـان , نصر راه معین , نصر سازان افق , نصر قلعه گلاب , نصر کنکاش ایرانیـان , نصر مـیثاق اهواز , نصر نیروی غرب , نصر نیروی قم , نصران اب سیستان , نصرآب گسترهیرکانیـا , نصرراه بنا , نصرراه پاسارگاد , نصرسازه افلاک , نصرصدرسازه , نصرعمران گستر اراک , نصر پارسا , نصرگسترگرمسار , نصرمـیعادخرم , نصرنما , نصرهمای گچساران , نصیر پرتو محمودآباد , نصیر عمران آریـا , نصیر موج آفرین , نظارت راه دنا , نظارت گستر اکسین , نظافت آوران پارس شفق , نظام بتن الوند آتشگاه , نظام عمران مـهر , نظم اندیشان جهان بین , نظم آوران سپید , نظم پویـا بنا , نظم گستر جنوب , نظیف الماس قزوین , نظیف گاز کرمانشاه , نظیف گستر اسپادان , نعمت صنعت هفشجان , نعیم ره آورد , نعیم قائم , نفارسازان مکران , نفت سازه پاسارگاد , نفت نیروی پارس , نفت و گاز مبینا , نفیس الماس پاسارگاد , نفیس چشمـه سار تابان , نفیس سازه پایدار , نفیس سازه توانا , نفیس سازه کارمانیـا , نفیس طرح آذربایجان , نفیس گاز کاسپین , نفیس مارون تابان جنوب , نقدپذیر کارون , نقره دشت ساز , نقره کار دیزج تبار , نقش ارمـه کاسپین , نقش اروم یول , نقش اندیش آرشام , نقش آب سامان , نقش آب گیل , نقش آذین اراک , نقش آذین زاگرس , نقش آذین کهن , نقش آذین مـیلاد , نقش آراکشکان , نقش آرای پویـا , نقش آریـا کرمان , نقش آفرین ژرف تدبیر , نقش آفرین سبحان , نقش آفرین غرب , نقش آفرینان تبریز , نقش آفرینان سازه گستر زاگرس , نقش آفرینان صفاهان , نقش آفرینان هرمز , نقش آمود هزاره , نقش آور کبیر پارت , نقش آوران کاریز گناباد , نقش بتن کوهسار , نقش بنا ریزان شیراز , نقش بنای آب آرتا , نقش بنای بلوچستان , نقش بند آرتاویل , نقش بندان شیراز , نقش بهرام ممسنی , نقش پایدار طبرستان , نقش پیوند نوین , نقش جهان سازه صفاهان , نقش جهان لیمان , نقش رادیس ماندگار , نقش راه رامـیان , نقش ساخت یـاد ماندگار , نقش ساز بنا , نقش ساز پایـاب , نقش ساز دهدشت , نقش سازان بویر , نقش سازان قم , نقش سازه باراد , نقش سازه گنو , نقش طرح سایـا , نقش کران دریـا , نقش کهن خاک مـهرآسا , نقش گستر تجن , نقش گستر عمران , نقش گستر مـهان , نقش گستران تابان گیل , نقش منظر خاک , نقش نقطه آفرینش بنا , نقش نگاران طرح نو شارستان , نقش ونگار ارسلان , نقش ونگارسنندج , نقش ونماد محیط , نقش هدی , نقشـه آرا سبلان , نقشـه برداران آریـا جنوب سیرگان , نقشـه برداران داغ داش , نقشـه برداری آرمـین سازه , نقشـه برداری رهروسامان , نقشـه برداری مختصات شمال , نقشـه برداری و عمرانی آمارد کلان سازه , نقشـه برداری وساختمانی شایـان نقشـه جنوب , نقشـه پردازان پاریـاب سازه , نقشـه پردازی نوین وصال , نقشـه سازان بی همتا پارس , نقشـه سازان تبریز , نقشـه گستر مامطیر , نقشـه و عمران روژان , نقشین ساز امـید , نقشین سازه باختر , نقشین سازه شیراز , نقشین سبز خراسان , نقشینـه آب گستر مـیانـه , نقشینـه بتن مشاهیر , نقشینـه تراش گلستان , نقشینـه راه آراد , نقشینـه راه پرگاس ایرانیـان , نقشینـه رواق سپیدار , نقشینـه سازان اصفهان , نقشینـه سازه آتشگاه , نقشینـه سازه وطن , نقشینـه سنگ بیستون , نقشینـه سنگ مبنا , نقشینـه طاق زادبوم , نقشینـه ماهور تیک سات آرتا , نقشینـه محورشیراز , نقشینـه مسکن آکسون , نکا نودژ هنزا , نکانو کیش , نکو ساز زنجان , نکو سازان معصوم , نکو شعله گلستان , نکو مسیر سازان خاوران , نکو نقش سازان نوشـهر , نکوری آب , نکوساز , نکیسا صنعت کاویـان , نگار انرژی ایرانیـان , نگار انرژی کاسپین , نگار ساحل هرمز , نگار سازان پیشینـه , نگار سازه قرن , نگار سازه مـهفام , نگار صنعت آرش , نگار طاقدیس پویـان , نگار عمران صدرا , نگار قصر امـین , نگار ماندگار افرا , نگاران پرداز نیلی , نگاران کندلوس , نگارسازان ساخن , نگارسازان نیکنام , نگارستان ساز کرمان , نگارش سنج نور , نگارگران مشرق زمـین , نگاره های ماندگارلرستان , نگارین بنا استرآباد , نگارین بنای باختر , نگارین پی ریز هوراد , نگارین راه شیدا , نگاشت نگر سازان خراسان شمالی , نگاه تراا , نگرش نوین ساختمان , نگور , نگهبان راه و ابنیـه , نگهدار مبدل نیرو , نگین احداث , نگین اختر نیرو , نگین ارتباطات دیـار کهن , نگین ارگ شادی , نگین ارگ ماندگار , نگین اطلس رایـان , نگین افراز آراز , نگین افلاک امـیدیـه , نگین الماس آروشا , نگین الماس زاگرس , نگین الماس لوشان , نگین الوند آداک , نگین آب خوی , نگین آرای زاگرس , نگین آروین صنعت کوهساران , نگین آسمان اروند , نگین بام ارم , نگین بام سیـامک , نگین بام منگشت , نگین بتن اندیشمند , نگین بتن پاسارگاد , نگین بتن سبلان , نگین بتون کهنوج , نگین برآفتاب لردگان , نگین برج ایرانیـان , نگین برج آرامش , نگین برج رایـان , نگین برج عروج , نگین برج مـهرآوران پارس , نگین برج هورمزد , نگین برق انتقال نیرو , نگین برق سبلان , نگین بنا پردیس , نگین بنا راه بیستون , نگین بنای بیستون , نگین بنای جام , نگین بنای شفق , نگین بویردنا , نگین بهسازان دشت پارس , نگین پارت افق , نگین پارس بلوط , نگین پارس عمران اخوان کویر , نگین پارس کهگیلویـه , نگین پایـاب خزر , نگین پرتو کرمان , نگین پرتوی راه بهشت , نگین پردازطراحان قرن , نگین پردازه هخامنش , نگین پل شیراز , نگین پی سازان پردیس , نگین پی سبلان , نگین تندیس اقلیم , نگین توسعه کاسپین , نگین خاک سینا , نگین خاک فرتاک , نگین خاک متین , نگین خاک مرصاد , نگین خاک موژان , نگین خرم البرز , نگین درخشان زاگرس , نگین درخشان کار جنوب , نگین درخشان کبوتری , نگین دژ یـاسوج , نگین دشت ایلیـا , نگین راه ابنیـه آرتا , نگین راه ارس , نگین راه آتیـه طلائی , نگین راه آراز , نگین راه سپیدار , نگین راه طاها , نگین راهسازانری , نگین رخ زاگرس , نگین رویـان عمران , نگین رهاب ایلام , نگین رهپویـان مـهر , نگین ساخت سپاهان , نگین ساخت فرادنبه , نگین ساز البرز , نگین ساز ایساتیس , نگین ساز صحرا , نگین سازان آرتا , نگین سازان پایـاب کهن , نگین سازان جیحون , نگین سازان چنار , نگین سازان صحنـه , نگین سازندگی سالوک , نگین سازه انبیـاء , نگین سازه آراز , نگین سازه بهمئی دراک , نگین سازه تربت , نگین سازه رضوان , نگین سازه روز , نگین سازه شاهرود , نگین سازه عماد , نگین سازه کیـان , نگین سازه گستر الماس , نگین سازه گستر جنوب , نگین سازه مبین , نگین سازه مـهر خرم , نگین سازه نقش جهان , نگین سازه های مرتفع آزاد , نگین سایبان غرب , نگین سایـه غرب , نگین سبز آسماری , نگین سبز تل خسرو , نگین سبز رضوان , نگین سبز سرپیر , نگین سبز سرزمـین البرز , نگین سبز شمال , نگین سبز کاشان , نگین سبز کلشتر , نگین سبز کویر , نگین سبز نمای پازنان , نگین سر ستون , نگین سقف سازان دنا , نگین شالوده ابنیـه اردبیل , نگین شعله بهشـهر , نگین شـهر توس , نگین شـهر شادمان , نگین صنعت تهویـه , نگین صنعت زنجان , نگین صنعت ساینا , نگین صنعت فولادآریـا , نگین صنعت قطب , نگین صنعت نور , نگین طارس شمال , نگین طرح آق دام , نگین طرح پردیس گلستان , نگین طرح قارون , نگین طلای سفید , نگین طلایی مسعود , نگین طلوع ابریشم , نگین عطارد ایلام , نگین عمارت آذربایجان , نگین عمران سپاهان , نگین عمران قلات , نگین عمران گلستان , نگین عمران ماهر , نگین فام منگشت , نگین فراصنعت سارویـه , نگین فن اور شریف خراسان جنوبی , نگین قطره مـهر زاگرس , نگین کار آسماری , نگین کار آوران جنوب شرق , نگین کوشا الوند , نگین گستر آذر فرتاک , نگین گستر باغستان , نگین گستران راه زندیگان , نگین گنبد زیدون , نگین مارلیک , نگین مدیریت سازه سارویـه , نگین مروارید گچساران , نگین مـهتاب کمـین , نگین نقش ارمند , نگین نگاران آنزان , نگین نما راه سازه , نگین نمای اردبیل , نگین نمای آبیدر , نگین نمای سمنان , نگین ورجین برتر , نگین هزار رنگ ایرانیـان , نگین هیدرولیک سازه شمال , نم باران الوند , نم باران سنندج , نم بارش کاسپین , نما ارتباط گستر , نما اطمـینان اراک , نما آژند افلاک , نما آوید پردیس , نما بام زاگرس , نما بتن حدیث راه , نما بتن مـهاب , نما برج بافت , نما پردازش آوان , نما تابان شـهر افق , نما دژ کاران , نما ساز بهبهان , نما ساز پرچیم , نما سازان الویر سامان , نما سازان پالار , نما سازان درخشان بنای فیروز , نما سازان راین , نما سازان غدیر , نما سازان فیض , نما سازان گنجه ای , نما سازه رکعت , نما سازه سدید , نما سازه سهند شایگان , نما سازی نعل کنان ایذه , نما صنعت اکسین , نما صنعت مغان , نما کاران آرسال , نما کاران آزاد اندیمشک , نما گاز بروجن , نما گستر پاییزان , نما گستر زنده رود , نما گستر نگین , نما گستر نواندیش , نما لوله خوزستان , نما نوساز , نمابرج گسترشاهرود , نمابرزن نخستین , نماچین کرج , نماد بتن غرب , نماد پیشکسوتان آب , نماد راه سازه اردکان , نماد زرین افلاک , نماد ساز هکمتان , نماد سازه برتر پرسین , نماد سازه جنوب , نماد مبادلات امروز , نماد نیروی طبرستان , نمادراه ماکو , نمادرسانانیروامـین , نمادسازه جهانگیریـه , نمادشت فارس , نمادعمران سپاهان , نماده خزر , نمادیدسازبندر , نمادین تهران , نمادین ساخت همدان , نمادین سازه کرمانشاه , نماساز ارین شرق , نماساز قلعه ای بیستون , نماسازان آذرخش آسیـا , نماسازان خلیج فارس , نماسازان دشت بهشت , نماسازان سهند ایرانیـان , نماسازان فردوس , نماسازان کوهستان , نماسازان همدان , نماسازسنـه دژ , نماصنعت نوروز , نماعمران ایساتیس , نماگران دشت طلائیـه , نماگران مـینودر , نمای سبز هرمز , نمای سبزشیراز , نمای صنعت طوس , نمای طاقری , نمایـان برج آذر , نمایـان خوش , نمایـان غرب , نمایـان فرم ایستا , نمایـه سازان عمران شیبا , نمایـه سازان موحد , نمودار بنا بام , نمودار راه و ابنیـه , نمودار سازه ایلام , نمونـه البرز , نمونـه راهکار پارس امـید مقتدر , نمونـه سازان توس ساتراپ , نمونـه سازان سد عمران , نمونـه کوشارهاب سبلان , نو اندیش تأسیسات آریـا , نو اندیش دنیـای معاصر توسعه , نو اندیشان آتیـه بجنورد , نو اندیشان پردیس صنعت غرب , نو اندیشان دریـای نور خراسان , نو اندیشان ساختمان آب ایلام , نو اندیشان طرح و ساخت و ادا , نو اندیشان کیـا مشـهد , نو ایده دژ ساز غرب , نو آوران برق آریـا , نو آوران پرتو صنعت آرتا , نو آوران پژوهش الکترونیک , نو آوران دام دشت , نو آوران زاگرس بروجن , نو آوران کهن آسیـا , نو آوران نگین توس , نو بنیـاد عشایر , نو ساز گستر آرنا , نو سازه فارس , نو طرح آوران صنعتی خراسان , نوا آینده سازان عصر کردستان , نواب صنعت جنوب , نوادگان زاگرس جنوب , نواگستر گلستان , نواندیشان خدمات بهسازی صنایع , نواندیشان ریل ایرانیـان , نواندیشان سبزمـیلاد , نواندیشان صنعت آرکا , نواندیشان صنعت تاسیسات اذران , نواندیشان عصرخوزستان , نواندیشان عمرانی نگین , نواندیشان فرا ساحل لیـان , نواندیشان ملل زیبای توس , نواندیشان هوشمند سپاهان , نواوران صنایع برق نگین , نوای همـیاری جنوب , نوآفرینان سال , نوآوران ابرسن , نوآوران افق عمران , نوآوران آرمان پویـا , نوآوران آژنگ نیروی شرق , نوآوران برق ایلام , نوآوران برق صنعتی بهارنارنج , نوآوران بلاد افراز پارسیـان , نوآوران بنا سازه گلستان , نوآوران بهین برق هکمتان , نوآوران بیندر زاگرس , نوآوران حسن آباد , نوآوران دانش ساخت ایشتار , نوآوران دژکام قدس , نوآوران سازندگی طبرستان , نوآوران سازه سنندج , نوآوران سپهر سیوان , نوآوران سراج ابزار , نوآوران صنایع دقیق , نوآوران صنعت بارز , نوآوران صنعت برق و سازه رویین , نوآوران صنعت پردیس سازه فارس , نوآوران صنعت تراز دقت , نوآوران صنعت مکانیک اسپوتا , نوآوران طراح تاج شمال , نوآوران عرصه گیتی ماد , نوآوران علوم و فنون کارا , نوآوران عمران آپادانا , نوآوران عمران و توسعه صنعت دراک , نوآوران فنی مـهندسی پیشکسوتان عمران راهدار , نوآوران ماد سهیل , نوآوران ماکو , نوآوران معماری فارس , نوآوران نیرومند نصر , نوآوران هدیش سازه سالار , نوآوران یـادمان سازه شیراز , نوآوری و فن آوری خورشید شرق خزر , نوبرج کیمـیای غرب , نوپرور , نوتاش آشیـان فرنام , نوتاش بنای شمس , نوتاش سازه پیکر , نودژراه مطلق , نودشت ساز , نودشـه , نور اب گستر خلیج فارس , نور افراز اردبیل , نور افروز بابل , نور افروز بیستون , نور افشان افلاک , نور افشان پارسیـان , نور افشان خورشید , نور افشان سبز کوه , نور افشان نیروی لنگرود , نور آب مازند , نور آذین نوین پاژ , نور آرای تنکابن , نور آفرین صنعت بوشـهر , نور آوران افشان نیروی رزن , نور باران سبلان , نور باران کویر کرمان , نور تاب , نور بهینـه گستر خاورمـیانـه , نور پخش مغان , نور پردازان آبادان , نور پردازان صبای مـیانـه , نور پردازانری , نور پردازان مغان , نور تابان جنوب , نور توان قائم , نور رسا نیرو , نور سازه برج , نور کاران خرمشـهر , نور کاشان , نور کوه دهدشت , نور گستر آذران هریس , نور گستر روبند , نور گستر ماهشـهر , نور گستر مشگین , نور گستر هه تاو , نور گستران آذرین , نور گستران بلقیس , نور گستران خزر کنار , نور گسترش ملایر , نور گنجه یـاسوج , نور لرستان , نور منجل , نور ندا سیستم , نور نگار بختیـاری , نور نیرو راد بندر , نور ویژه , نور هامون برق زمـین , نور یـاران سمـیرم , نور یـاسوج , نورا نیرو گرمسار , نوراب اطلس خاوران , نوراب ترانشـه فارس , نوراشید خلیج فارس , نورافروز غرب , نورافشان دالاهو غرب , نورالماس گستر شمال , نورآوران ازنا , نورآوران امـین توس , نورآوران پیـام نوشـهر , نورآوران توس , نورآوران ماسال , نورباران خزر , نورباران زاگرس , نورباران کرمانیـا , نوربنیـان اهواز , نورپردازان اروند پیشرو , نورپردازان درخشش , نورپردازان رسام البرز , نورتاب آذر سبلان , نورتابان هامون , نورچشمـه گیلان , نورد پویش بندر , نورد پویش مانی مـهر آیلار , نورد صنعت خرم , نورد نیروی دشتستان , نورریزان سنندج , نورریزان غرب , نورسا طرح بنا گستر , نورساز طوس , نورسازان اهواز , نورسازان عصر آسیـا , نورسازان فخر زاگرس , نورسازه آریـا , نورکار الکتریک , نورگستر ارجان , نوروزسپهر , نورهان فروزش توس , نوژان الکتریک خزر , نوژان آسیـا , نوژان پناه , نوژان خشت , نوژان دژ مغان , نوژان نوین آفرین , نوژان نیرو نوین ایرانیـان , نوژن توس گستر شرق , نوژن راه آب , نوژن ویلا , نوژیـان , نوساز فجر شادباد , نوسازان ایده پذیرکردستان , نوسازان برنا , نوسازان دشت هامون , نوسازان ساحل دشت آزادگان , نوسازان شـهاب پارسوماش , نوسازان فرخ دزفول , نوسازبنای شـهرکرد , نوسازی صنایع ایران , نوسازی و عمران امـید ری , نوسامان ورکان , نوشا آرمـه رامسر , نوشـه سازان نگین سارویـه , نوگستر , نوگستران , نوگستران وزین ساخت , نونما اهواز , نویـان ابنیـه نیـالا , نویـان اندیشان زاگرس جنوب , نویـان آباد پارس , نویـان بهساز اردیبهشت , نویـان پترو پالایش , نویـان تدبیر مـهرگان , نویـان رهساز پیشرو , نویـان سازه سدید پایدار , نویـان سازه عمران نادین , نوید ارتباط فردا , نوید بتن پاسارگاد , نوید بند توس , نوید بـه سازان گلستان , نوید بهار بام سهند , نوید بهار بویر ممسنی , نوید بهار دماوند , نوید توسعه ساز اترک , نوید توسعه سرگچینـه , نوید توسعه وتجهیز , نوید راه بان البرز , نوید راه بتن , نوید راه بهارستان , نوید راه گلستان شرق , نوید رنگ پدرام , نوید ساختمان بشار , نوید سازان پارس پایـا , نوید سازان تاشار , نوید سازه آذر , نوید سازه پایدار مستحکم فارس , نوید سازه چالدران , نوید سازه خرمشـهر , نوید سازه ستاره هامون , نوید سازه گستر پاژ , نوید سبز پیرایش همدان , نوید سبز گستر , نوید صنعت نیما , نوید عمران اردبیل , نوید عمران اسپادانا , نوید عمران آفاق شیراز , نوید قدرت البرز , نوید کار زرد کوه , نوید کار ماهان , نوید کتیبه پارس , نوید کویر بهار دشت , نوید گاز مرودشت , نوید گستر ایذه , نوید گستر ایساتیس یزد , نوید گستر آسمانـه , نوید گستر پیشگامان اروند , نوید گستر زهان , نوید مقاوم سازان آذربایجان , نوید مـهر روشا , نوید مـیراب شمال , نوید نگاران , نوید نور سپاهان , نوید نیرو خراسان , نوید نیروی شیراز , نویدان فعال , نویدبرق هراز , نویدعمران ثمـین آسیـا , نویدکارجنوب ارجان , نویدگستر ایرانیـان , نوین ارتانجات سبلان , نوین ارتباط نیرو پارسیس باراد , نوین ارمـه دژ , نوین اندیش مامطیر , نوین او , نوین آبساز کاسپین , نوین آریـا پترونیر , نوین آسایش انرژی پارس , نوین آوران رهبنا , نوین بتن زنجان , نوین بتن سازه استوار , نوین بتن سپاهان , نوین برق آفرین پوریـا مـهر , نوین برق هورش , نوین بنا سازان زیبا نگاره آراد , نوین پایـه آذران طرح , نوین پایـه سهند آذر آبادگان , نوین پژوهش آریـان , نوین پندار عمران البرز , نوین پویـان هرمزگان , نوین پویش فراکشت پارس , نوین پی کده آرتاویل , نوین پیمایش ایساتیس , نوین تاوه , نوین تراز صفاهان , نوین توان ارسلان , نوین توفیق سرچنار , نوین حرکت غرب , نوین دانش آینده , نوین راه آزادگان کرمانشاه , نوین راه پل طبرستان , نوین راه پیرانشـهر , نوین راه چگین , نوین راه گستر سبز پارسه , نوین راهبرد خلیج فارس , نوین ره سازمشـهد , نوین زاهدیـان انشان , نوین ساخت ایرانیـان زاینده رود , نوین ساز افق تفتان , نوین سازان اسپیناس , نوین سازان افلاک , نوین سازان پاشا گستر , نوین سازان تابران , نوین سازان جوان , نوین سازان راسخ بنیـان شـهر راز , نوین سازان راه سرا , نوین سازان سلاسل , نوین سازان شادشاپور , نوین سازان فضاکار آراد , نوین سازان وارنا , نوین سازه اندیشـه سنـه دژ , نوین سازه اورین , نوین سازه بام سبزشـهر , نوین سازه برجسته , نوین سازه بصیر , نوین سازه بنای ایمن , نوین سازه پایـای مـهسان , نوین سازه پترو پاسارگاد , نوین سازه سینا , نوین سازه عمران محراب , نوین سازه عمـید , نوین سازه فضل , نوین سازه معتبر , نوین سازه مـهام , نوین سازه مـهرنگار ایساتیس , نوین سازه هزار , نوین سازه هزاره شرق , نوین سازه یـافته , نوین سدید شیراز , نوین سرو رفیع قهستان , نوین سیـال بوعلی , نوین صنعت پردازان رودبار , نوین صنعت رهیـافت انرژی کاسپین , نوین صنعت کاران سمنبر , نوین طراحان هوشمند تبریز , نوین طرح گستر ارشیـا , نوین طرح نگین گلستان , نوین فراسازپاسارگاد , نوین قطره مـهر پارسه , نوین کار بخشایش , نوین کاران شقایق پاژ , نوین گستر پرهام , نوین گستران ابنیـه فراسو , نوین مولد پارس , نوین نمای طبیعت , نوین نیرو رسان پیشرو پردیس , نوین نیروی قرن , نوین یـادمان اندیشـه نما , نوین یـاقوت ساز قرن , نـهاد بنای پایدار گیل , نـهاد کاران ایمن بنیـاد , نـهادبنا , نـهال پایش سازه , نـهال سبزینـه , نـهال کاران خوزستان , نـهالستان کهورچنانـه , نـهالکاران بهبهان , نـهان گستر کادوس , نـهاوندنوین دراک , نـهایت سازه کرمان , نـهر آب ابرانیـان , نـهر آب گستر آذین شیراز , نـهر آب ماداکتو , نـهر بتن اصفهان , نـهر سازان کردستان , نـهر گستر سپاهان , نـهر گستر سپید شمال , نـهر گستر غرب , نـهراب گستر سیلک , نـهرآب سازه , نـهرآب کوهسار پارت , نـهرگسترگلستان , نـهروان طلوع سلمگاه , نـهند آب غرب , نـهندالکتریک آذربایجان , نـهنگ خلیج فارس , نی کن راه , نیـا گستران آریـا , نیـارش ابنیـه کاسپین , نیـارش آرمان سازه , نیـارش آریـا پارس , نیـارش بتن آرامـیس , نیـارش بتن قرن , نیـارش برج اهرام , نیـارش پویـا پدیده , نیـارش پی پیکره , نیـارش پی نوین , نیـارش تاق ورواق غرب , نیـارش دژ انبوه سازان , نیـارش ساخت بارثاوا , نیـارش سازان شـهر , نیـارش سازان نوین ایلام , نیـارش سازه پارت , نیـارش سازه مرکزی , نیـارش سازه هیرمند , نیـارش شمال , نیـارش گستر پردیس مفخم , نیـارش گستر مرو , نیـارش گستران تچر , نیـارش نقشـه تربت , نیـاز خطوط خرم , نیـاک لار , نیـان الکترونیک , نیـان خطوط هورتیش , نیـاوران نیروی سیستان , نیـایش راهسازان چغادک , نیدان , نیرآونگ تهران , نیرپارس , نیرس سازان , نیرو - نما - سازه آسیم , نیرو ابنیـه آرتا , نیرو ابنیـه آوادیس , نیرو ابنیـه ساز یزد , نیرو ابنیـه سهند , نیرو ارتباطات بیستون , نیرو استاد کاران کرمان , نیرو استیل فجر , نیرو افروز سهند , نیرو افزای اسپادان , نیرو افزای کاسپین , نیرو الکتریک البرز , نیرو الکتریک اوشکایـا , نیرو الکتریک موج , نیرو ایستا سازان خرم آباد , نیرو آب بازی دراز , نیرو آب گستر پرهام , نیرو آذرخش مانا , نیرو آرا شـهام کویر , نیرو آفرینان برق مـیهن , نیرو آفرینان قرن , نیرو آوران عصر جدید , نیرو آوران فارس قشم , نیرو آوران وارک لرستان , نیرو باختر اهورایی , نیرو بتن خلیج فارس , نیرو بر گلستان , نیرو بران آریـا هرمز , نیرو بران فجر اهورایی , نیرو برق تمدن , نیرو برق جازموریـان قلعه گنج , نیرو برق سلدوز , نیرو برق صنعت سهند , نیرو برق گستر بستان آباد , نیرو برق لیتکوه , نیرو بسامد آذربایجان , نیرو بن شـهر ایرانیـان , نیرو بنا بام , نیرو بنای کرمانشاه , نیرو بنیـان سرمد هگمتانـه , نیرو بهینـه فردا , نیرو بهینـه هکمتانـه , نیرو پارت انرژی خاورمـیانـه , نیرو پایدار سپید , نیرو پایش سیستم , نیرو پخش باختر , نیرو پردازان کارآفرین , نیرو پردیس گستر تهران , نیرو پرند پارس , نیرو پژوه , نیرو پژوه شرق , نیرو پویـا آزما , نیرو پویـان غرب , نیرو پیـام آرتاایرانیـان , نیرو پیک هراز ایرانیـان , نیرو پیمان آسیـا , نیرو تابان اکسین , نیرو تابان آریـا , نیرو تابان ساعد , نیرو تابان شمال , نیرو تابان مبین کرمان , نیرو تدبیر سپهر , نیرو ترانس برق پارس , نیرو تلاش پارس , نیرو توان آیریک , نیرو توان بختیـاری , نیرو توان پارس پویـا , نیرو توان پارس سیـال , نیرو توان خلیج فارس , نیرو توان رهاورد پارس , نیرو توان سروش , نیرو توان سورن , نیرو توان سهند , نیرو توان شگرف , نیرو توان کاهار , نیرو توان کهربا , نیرو توان هامون , نیرو توانایی مازند , نیرو توسعه آذرخش , نیرو توسعه برق شمال , نیرو توسعه سبلان , نیرو توسعه شـهاب , نیرو تهویـه ریشـهر , نیرو خزر طلائی , نیرو ده , نیرو راه سامان انرژی , نیرو راهیـان جنوب , نیرو رسام دهلران , نیرو رسان پویـا پارس , نیرو رسان چشمـه عاشق فارس , نیرو رسان دالاهو , نیرو رسان دکل , نیرو رسان مانا , نیرو رسان متناوب , نیرو رسان مـهرداد , نیرو رسانا باختر , نیرو رسانان آکام , نیرو رسانی رعد ماسوله , نیرو ساتراپ آذربایجان , نیرو ساحل بوشـهر , نیرو سازان آذران تبریز , نیرو سازان برقی , نیرو سازان شایـان , نیرو سازان صاعقه , نیرو سازان صنعت خزر , نیرو سازان فومن , نیرو سازان محمودی , نیرو سازه ارس , نیرو سازه آدراپانا , نیرو سازه آساد , نیرو سازه پارس بوشـهر , نیرو سازه تابان گستر دوکوهه , نیرو سازه کهکشان پارس , نیرو ساطع آذربایجان , نیرو سامان گستر آریـا , نیرو سرمایـه ناودیس , نیرو سیـال ایرانیـان , نیرو شبکه ساز شمال , نیرو شبکه نوشـهر , نیرو صدر آذر , نیرو صنعت ایژک , نیرو صنعت بیـهق , نیرو صنعت پارسین نور , نیرو صنعت پاسارگاد , نیرو صنعت پایستار , نیرو صنعت حاتم , نیرو صنعت رامش , نیرو صنعت روشان برق مازند , نیرو صنعت سرچشمـه , نیرو صنعت شرق آذر , نیرو صنعت شریف , نیرو صنعت طبرستان , نیرو صنعت گستر شرق , نیرو صنعت ماداکتو , نیرو صنعت ماژین , نیرو صنعت ماسال , نیرو صنعت مکران , نیرو صنعت نسیم , نیرو عمران مکانیک زاب , نیرو فراز جنوب شرق , نیرو قدرت آذربایجان سبلان , نیرو قدرت فارس , نیرو قرن کویر , نیرو کام صنعت عصر , نیرو گذر , نیرو گستر ارش مبنا , نیرو گستر ارم , نیرو گستر اروند , نیرو گستر افق ساحل , نیرو گستر آج گلستان , نیرو گستر آرتا پدیده , نیرو گستر برق یکتا , نیرو گستر بشار , نیرو گستر پائیزان , نیرو گستر تابنده , نیرو گستر تبریز , نیرو گستر تمندر , نیرو گستر توس باختر , نیرو گستر ثمـین آذرآبادگان , نیرو گستر چابهار , نیرو گستر چالوس , نیرو گستر دلفان , نیرو گستر رهاورد پارس , نیرو گستر زیگورات جنوب , نیرو گستر سپیدرود , نیرو گستر شریف , نیرو گستر شریف دشتستان , نیرو گستر فازانرژی زاگرس , نیرو گستر مـهر شـهر , نیرو گستر مـیناب , نیرو گستر نگین سبلان شمالغرب , نیرو گستر ویـانا , نیرو گستر هخامنش , نیرو گستر یزد , نیرو گستران اندیشمند , نیرو گستران پارمـیدا , نیرو گستران چناران , نیرو گستران شایـان غرب , نیرو گستران لیپار شرق , نیرو گستران مـهتاب , نیرو مبنای زاگرس , نیرو مولد نجم , نیرو مـهار اریـا , نیرو نصر آرمان , نیرو نصر خرم , نیرو و تاسیسات فرنور , نیرو یـاران شمال شرق , نیروافشان برق فارس , نیروالکتریک سامان , نیروآوران هرمز , نیروبتن سبلان , نیروپارت نگار , نیروپارس یزد , نیروپژوهان کاسپین , نیروتوان انتقال و فوق توزیع برق استان سمنان , نیروتوان گستر قشقایی , نیرودانش اسپادانا , نیرورسان رعد بندر , نیرورسان سلحشوران بختیـاری , نیرورسان کویر , نیرورسان نیلکوه , نیرورعدگنبد , نیروسازان خاوران , نیروسازان صالح البرز , نیروسازان فردوس , نیروسازان مارون , نیروسان , نیروکاران , نیروگاه وشبکه های آبیـاری و زهکشی مارون , نیروگاهی نیرو و حرارت آرتا , نیروگستر تفتان , نیروگستر تنگ حنا , نیروگستر صحرا , نیروگستران تیراژه , نیروگستران کشار , نیروگسترتنکابن , نیروگسترکرمان نور , نیرومان , نیرومان برق خلیج , نیرومند نوین ف , نیروی آرتین شفق , نیروی آگاهان صنعت آسیـا , نیروی برق اردشیر گستر ساری , نیروی برق درفک شرق , نیروی برق زیدگستر , نیروی پژواک فنآوری گلستان , نیروی صدرای برق فارس , نیروی غرب , نیروی هگمتان زاگرس , نیزه کوه درفک , نیسا صنعت اسپهان , نیسار سازان جنوب , نیسار سازه عمران شیراز , نیسان رود سبزینـه , نیستان سبز , نیشتمان بنا , نیشتمان گستر پارس , نیک اجرای سپاهان , نیک اختر اسفراین , نیک اسکان خاوران , نیک اندیشان الوند , نیک اندیشان انرژی واثق شرق , نیک اندیشان برج ساز , نیک اندیشان پیشرو صنعت رزن , نیک اندیشان صالح امـین , نیک اندیشان صنعت ایرانیـان , نیک اندیشان یوتاب , نیک آب پویش , نیک آرا توان , نیک آرک نیـاوران , نیک آرمان لوتوس , نیک آروین مشـهد , نیک آسانیرو , نیک آفرینان همای باران , نیک آئین مـهر , نیک بن سازان کیش , نیک بنا اسپادانا , نیک بناگر پارس , نیک بنای آوان , نیک بنای خلیج فارس , نیک پولاد آتشگاه , نیک پی سازه تحکیم , نیک پی سازه گستر گیلان , نیک پی سرای ایرانیـان , نیک پی سیویل , نیک پی صنعت کیـان خزر , نیک پی کویر , نیک پی نارون , نیک پی نیلگون , نیک پیمان اروم , نیک پیمان پیشروسازه , نیک پیمان جم , نیک تابان دز , نیک تراز بنا , نیک جهان گستر راهبر , نیک چشمـه سنگسر , نیک خویـان صداقت , نیک دشتک بویر , نیک راه الوند , نیک راه سازان شـهیر , نیک ره آوا , نیک ساخت و ساز سپاهان , نیک ساز عمران مـیشو , نیک سازان امـین گلستان , نیک سازان برتر هخامنش , نیک سازان برق مشـهد , نیک سازان پویـای صفاهان , نیک سازان رامـیان , نیک سازان قشقایی , نیک سازان کردستان , نیک سازان نگین فارس , نیک سازه اطلس , نیک سازه اهورا وطن , نیک سازه باختر , نیک سازه پاپک , نیک سازه جنوب , نیک سازه چنگیز , نیک سازه سلدوز , نیک سازه گستر پارس مکران , نیک سازه ماهور , نیک سازه وثوق , نیک سامان قائم , نیک سرشت آسیـا , نیک سروش زرین , نیک عمران کرمانشاهان , نیک عهد عمران , نیک فرا ساز پارسه , نیک کار شـهرکرد , نیک کاران زنجان , نیک گستر خضراء , نیک گسترده سازه گلستان , نیک گسترش پایدار سازه , نیک مـهد زاینده رود , نیک مـهراز شرق , نیک نام دیبا غرب , نیک نام سازان شرق زمـین , نیک نامان آکام سازه , نیک نگار الوند , نیک نیروی صبا , نیکا انرژی هوشمند , نیکا برج پارسیـان مـهر , نیکا پی تبریز , نیکا مـهرآوران صنعت ساحل , نیکاب خاوران , نیکامـهر کویر , نیکان ارگ گیتی , نیکان اندیش یـاسین , نیکان آتشگاه پاسارگاد , نیکان بتن , نیکان بتن تدبیر , نیکان دژ وحدت , نیکان دشت افق امـین زنگان , نیکان راه البرز , نیکان ساخت آریـایی , نیکان سازه پاسارگاد , نیکان سازه خرم , نیکان سازه سدید , نیکان سریر پارت , نیکان طرح ماد , نیکان عمران پرشین , نیکان عمران هیرسا , نیکان فرین صنعت ایرانیـان , نیکان قلعه سپنتا , نیکان گهر یـاس , نیکان مـهر آپادانا , نیکتا سازان عقیق , نیکراه , نیکسازان آموت اروند , نیکنام ازنا گستر , نیکنام صنعت پیشرو اریـا , نیکو اندیشان جنوب , نیکو بتن ایزج , نیکو بنای آپادانا , نیکو بنای بختیـاری , نیکو بنای جم , نیکو بنای دژ نیک چهار محال , نیکو بنای زنجان , نیکو بنای مشرق زمـین , نیکو بنای نگین خمسه , نیکو بنیـان نیرو گستر , نیکو بهکار ابنیـه , نیکو پی بام جنوب , نیکو پی بنا کیـان , نیکو پیمان ایذه , نیکو راه آپادانا , نیکو سازان اسلام آباد , نیکو سازه آبادگر , نیکو سازه کوشا , نیکو فراز جم , نیکو فن عمران , نیکوتبار غرب , نیکودژ , نیکوراه پیمان , نیکوسازان خراسان , نیکوسازان راه و باند , نیکوسازان رضوان , نیکوفرش خاور مـیانـه , نیکوکار غرب , نیکوکرارج , نیکی فراز آرشام , نیل آب راه آروین , نیل آب کنار , نیل آب مانشت , نیل آب مستحکم خطوط غرب , نیل آب مـیهن , نیل آسای دیـار کهن , نیل آی رود , نیل پی بارثاوا , نیل زاگرس پدیده , نیل گستر غرب , نیل گستر نصیر , نیل گستر هنگام , نیلا راه بندر , نیلا سازه زاگرس , نیلاب زاینده رود , نیلاب سدراه , نیلاب صنعت البرز , نیلان سازان پایتخت , نیلگون ایوان آفنداک آریـا , نیلگون بویر آریو برزن , نیلگون بویر پاسارگاد , نیلگون پدیده بندر , نیلگون پیکر امـیدیـه , نیلگون خزرفارس , نیلگون دژ , نیلگون ساخت کلار , نیلگون سازه شرق , نیلگون سازه مانشت , نیلگون شعله شرق , نیلو ابنیـه اروم , نیلوعمران زاینده رود , نیلوفر آبی گیلان , نیلوفر دشت دنا , نیلوفران ابی پردیس , نیلوفران بندر ماهشـهر , نیلوفران سبز سمن , نیلی عمران پارسه , نیما ابنیـه تابناک , نیما اهواز , نیما ایمن سازه , نیما برق , نیما بنای بندر , نیما بویر یـاسوج , نیما پارسوماش , نیما پرتو گستر , نیما سازان سیـاه کوه , نیما سازماهان , نیما سازه بجنورد , نیما لرستان , نیما نیرو ایرانیـان , نیماتل , نیماتوانگران توس , نیماد صنعت مارون , نیماسازان اراک , نیمرخ , نیمرخ سازه افلاک , نیمرخ طرح تبریز , نیمرخ گستران سپهر , نیوساد برد یـافته , نیوساد تجهیز پدیده , نیوساد خشت , نیوساد دژ افرنگ , نیوساد راه هورمزد , نیوساد سازه بشار , نیوساد سازه خاوران , نیوسادخاک , نیوشاراه سنندج , نئورآب اردبیل , وابند پی , واثق بافت , واثق بتن هشترود , واثق سازه جنوب , واحد کاران بروجن , واحه سازان شـهروسازه , وادی ایمن صنعت , وارته , وارسته کار فرداد , وارش گستران کویر , وارک بتن باختر , وارک بتن پارت , وارک نیرو افلاک , وارنا عمران آپادانا , واریـان , واریـان راه غرب , وافر سازه باختر , وافر صنعت کوشا , والابنای اردبیل , والاد سازان استوار , والاد سازان کاریز , والاد سازه آترین , والاد سازه آداک , والاد سازه داتیک , والاد سازه قرن , والاد گستر اقلیم , والاد گستر آرکا , والاد گستر راوک , والاد گستر صدرا , والادعمارت شرق , والادگران مجد , والاساز بندر , والاگران شمال شرق , والاگسترمدائن , والفجر کریم آباد یـاسوج , واوان سنگ ارومـیه , وایون , وثاق گستر کیمـیا , وثیق رود آرتاویل , وحدت آفرین بویر , وحدت بتن شیروان , وحدت پارسیـان پارسوماش , وحدت جوش خرم آباد , وحدت خیبر , وحدت دژکرد , وحدت دنای یـاسوج , وحدت روستا یـاسوج , وحدت سازه خراسان , وحدت سبز نیکان , وحدت صنعت جنوب , وحدت فراز صنعت , وحدت کلام اندیکا , وحدت کلام اهواز , وحدت کیوان شرق , وحدت گستر چی چست , وحدت گستر فلات , وحدت لرستان , وحید آماج ایساتیس یزد , وحید پی شیراز , وحید دشت دهدشت , وحید راه شیراز , وحید سازان ایذه , ور زرد کوه مرغا , ورای مـهارت جنوب , ورجاوند سازه قصر , ورجاوند صنعت ایرانیـان , وردشت سپاهان , ورزان ساز ارگ , ورزرد مـیلاد تهران , ورسک , ورسک پل , ورسک عمران پل , ورسیج , ورکش راه الوند , ورمـیل بتون , ورنا توان شرق , ورنا سازان پارس , ورنا سازه تحکیم شمال , ورنا صنعت نادین , وریج , وزگا , وزین آب صدرا , وزین راه اصفهان , وزین راه خوزستان , وزین ساخت سپاهان , وزین ساز مـهر , وزین سازان ایرانیـان , وزین سازان آذر , وزین سازان کومش , وزین سازان لاوین , وزین سازان ماد , وزین سازان مطهر یزد , وزین سازه عمران , وزین صنعت رفسنجان , وزین لیماک , وسام ساباط , وسام فلزات فیروز بخت , وست وی , وستا پاد البرز , وستا راه پارس , وستا ساز ابنیـه , وستا سازان صنعت تامـین و آبادانی ایساتیس , وسعت برق شمال , وسعت کار کرمان , وسیع آسمان باختر , وسیع سازان مـهرگان , وسیع سازه نادر تازه کند , وسیع گستر خسرو , وش سازان دیبا , وصال سبز تهران , وصال کنترل , وصال گستر زاگرس , وصل نیرو تهران , وطن داش سراب , وطن سازه سهند , وطن گستر آذین , وطن نیروی جنوب , وطن یولاری , وفا سازه شاپور خواست , وفاق طرح گلستان , وفاق نیرو , ولات سوادکوه , ولایت نیرو قزوین , ولتاژ گستر افق سبزواران , ولتاژ گستر کنگان , ولتاژکاران اریـا فارس , ولکان دنیز آذربایجان , ولیـان راه جنوب , وندا سازه مرکزی , وندا طرح وساخت , ونداد آرای پارس , ونداد سازه آریـا , ونداد سازه برج گستر , ونوس اهواز , وهاب ابنیـه پاسارگاد , وهاب سازه بارثاوا , وهاب سازه سادات , وهنگ ساران , ویـامتر , ویـانا اروند جنوب , ویـانا صنعت آریـانا , ویـانا فن عمران سنـه دژ , ویدا دژ الوند , ویدا رامش رهپو , ویرا انرژی پارسیـان , ویرا آفرینش افق سبز , ویرا ساز صنعت الوند , ویرا سازان افلاک , ویرا سازان دماوند , ویرا سازه آذرستان , ویراکاو , ویرایش ساختمان سیراف , ویژن آریـا ایساتیس , ویژن راه پاسارگاد , ویژن سازه عصر , ویژن مـهراز پایدار , ویژن مـهراز ویرا , ویژه سازان , ویژه سازه بندر , ویژه کاران تأسیسات , ویستا آرمـه مرکزی , ویستا پی آرکاویم , ویستا جهان , ویستا سازه پویـا , ویستا سازه یوتاب , ویستا صنعت پارس انرژی , ویستا کیش , ویستا گستر ارشیـا , ویل آرشام , ویلا بنا ارگ , ویلا بنا دژ , ویلا بهساز , ویلا راه سازه پارسیـان , ویلا رهساز بوشـهر , ویلا ساخت درخشان , ویلا ساختمان روشن , ویلا ساز دهدشت , ویلا ساز سبلان , ویلا سازان برادران برازش , ویلا سازان درفک , ویلا سازان سیستان , ویلا سازان گیل آرا , ویلا سازان ممبین , ویلا سازان نسیم گستر , ویلا سازه آپادانا , ویلا سازی سعید , ویلا سامان آذران , ویلا سرا آرمان , ویلا طاها ملکشاهی , ویلا طرح مـیاندوآب , ویلا فتح امـیر , ویلا کاران خوزستان , ویلا گستر افلاک , ویلا گستر یـاسوج , ویلا مـهتاب بویر , ویلا نگین شمال , ویلابنا ساحل , ویلاراه جنوب , ویلاساخت طراح , ویلاگستر مـهر , ویلاگسترفولاد , ویلکیچ سبلان , ویما , وینا وارس , ویند , ویون سازه شرق , هاتف عمران زاهدان , هاد پی , هادی انرژی کوثر پارس , هادی برق البرز , هادی برق بخش آباد , هادی برق رسانان ایرانیـان , هادی برق غرب , هادی برق مـیهن , هادی بنیـان فراز , هادی توان نیرو , هادی ساز بوشـهر , هادی سازه بجنورد , هادی گستر شرق , هادی مشاوران اطلس مـهر , هادی مـهر شاهکاران , هادیـاب طبس , هادیـان توسعه شـهر پایدار , هادیـان مسیرپایدار , هارمونیک , هارمـه , هاروث , هارون سازه جنوب , هاله سبز , هامان سازه هرمزگان , هامانـه سازه پارسیـان , هاماوران انرژی پارس , هامن گستر شـهر , هامون بهساز , هامون تاسیسات خزر , هامون تدبیر کهن , هامون دژ مـهرگان , هامون زنجان , هامون ساختمان خزر , هامون سازان هژیر , هامون سازه پایدار قرن , هامون سازه پویـا بنیـان , هامون سازه چهارمحال , هامون سازه خاوران , هامون سازه دیلم , هامون سازه سیستان , هامون سازه ماهان , هامون صنعت ایرانشـهر , هامون طرح کهن , هامون عرصه فلات , هامون گستر پرگاس , هامون گستر صنعت , هامون گستر نوین قشم , هامون مـهر ایذه , هامون نیرو مـهر گستر شرق , هامون نیمروز سیستان , هانا انرژی ایرانیـان , هانی آبراه رامسر , هاوبیر , هاون خانـه عمران , هاویر آب نما ساز , هاوین پناه , هاوین راه خلخال , هایـا بیران سازه , هایط عمران شرق , هترا سازه آریـا , هتروم , هجرت منش ایذه , هخامنش بتن مـهریـان , هخامنش خراسان شمالی , هخامنش سبز سیمای فارس , هدایت آب ایلام , هدایت آب قزوین , هدایت سازان مسجدسلیمان , هدایت سازه کویر بم , هدایت مشاوران الماس پی , هدایت نور خوی , هدایت نیروی البرز , هدف بازرگانان بهکوش , هدف پردازان ابنیـه ساز , هدف سازان عدل , هدف سازه بدیع نامق , هدف سازه خراسان , هدف سازه ماهان , هدف کار برق تبریز , هدف نور شمال , هدنگ , هدیش برج آریـا , هدیش بنای آپامـه , هدیش پترو پالا , هدیش پوشش سمنان , هدیش پی آژند , هدیش راه پارس , هدیش سازان باران , هدیش سازان پویـا , هدیش سازه ایذه , هدیش سازه آپادانا , هدیش سازه شـهریـار , هدیش سازه کیسان , هدیش سبز , هدیش عمران هوشمند , هدیشری , هدیش گران آباد , هدیش گستر کادوس , هدیش گستر کارزین , هدیش گستراحتشام , هدیـه بخش عمران , هراتی نیرو سیستان , هراز آب راه , هراز نیرو آمل , هرسین آویژه , هرسین سپاهان , هرگان , هرم اوج , هرم آب ارس , هرم بتن اراک , هرم بتن فولاد , هرم پایدار پارس , هرم پی مازند , هرم تبریز , هرم جهان نما شـهر راز , هرم خورشید , هرم راه بارثاوا , هرم راه سازان , هرم راه سازه عمران شادگان , هرم ساخت آناهید , هرم سازان سپاهان , هرم سازان نور البرز , هرم سازه اردکان , هرم سازه صحرا , هرم سازه فیدار , هرم سازه مدائن کار جنوب , هرم سفید اسفراین , هرم سگال ایستا , هرم صوفی سهند , هرم طیف تدبیر , هرم عمران آذر , هرم غرب سلوک دژ , هرم فراز شیراز , هرم فولاد شیراز , هرم گستر یول ساز , هرم گستران , هرم گستران زاگرس , هرم نمای پارس , هرمان بنای خراسان , هرمز آب , هرمز آتی آب , هرمز آتی راه , هرمز بنیـان ساز نوین , هرمز توان صنعت , هرمز راه جنوب , هرمز سازه راه خاوران , هرمز لست پی , هرمز ویژن , هرمزان سازه زاگرس , هرمزولتاژ , هروس , هروسازان , هریرود سیستان , هزار بلوط سازه فارس , هزار چم , هزار چم کومـه , هزار دژ , هزار راه البرز , هزار راه کیـان , هزار سازه آریـا , هزار سازه پردیس , هزار ستون سیرجان , هزار طرح تبریز , هزار گوشـه پارسیـان , هزار نقش طبرستان , هزارسازه قومس , هزارسنگ تبریز , هزاره عمران غرب , هزیم , هژبرنشان یـاسوج , هژبریـاسوج , هژیر ابنیـه , هژیر بتن دنا , هژیر پرتو , هژیر صنعت , هژیر گدوک , هژیرپاژنگ , هژیرساخت سقز , هستی آفرین زاگرس , هستی بخش طبیعت , هستی ساز ژرف , هستی سازان ارجان , هستی کوشان فیروزی , هشت رود بتن , هشت سر ارسباران , هفت ارگ شرق , هفت افراز غرب , هفت اقلیم دامغان , هفت اورنگ طبرستان , هفت ایوان تنکابن , هفت آو افق ایلام , هفت آو پرهام ماداکتو , هفت بام بلومان , هفت برادران , هفت بندسازه , هفت بنیـان مـیهن پارسی , هفت پی مقاوم ساوالان , هفت پیمان گچساران , هفت چشمـه صدف , هفت حصار باختران , هفت حصار کرمانشاه , هفت حصار هکمتان , هفت خشت هادیـان دژ , هفت رخ معماری ایرانیـان , هفت سازه ایستا نوین البرز , هفت سازه گیتی , هفت ستون سازه , هفت سنگ سازه غرب , هفت طیـان رخ طاق , هفت فن توسعه آبرود , هفت لنگ , هفت منشور ابتکار , هکمتاب , هگزا سازه صنعت , هگمتان اجرا , هگمتان آب راهه الوند , هگمتان برج غرب , هگمتان بنـه , هگمتان پارسا پویش , هگمتان ساخت اکباتان , هگمتان سوله زاگرس , هگمتان شالوده نوین , هگمتان گستر غرب , هگمتان هیربد الوند , هگمتانـه ابنیـه پارس , هلال تبریز , هلال دشت , هلال دشت کردستان , هلیـا ساختمان هانا , هلیل آتی راه جنوب , هلیل تجهیز بوتیـا , هلیل توانا , هلیل رود جنوب , هلیل گستر کرمان , هلیلان گسترغرب , هلیلان نگین غرب , هم بنا , هم پیمان باران طوس , هم سطح راه جنوب , هم سو اندیش , هما پویـان اروند , هما توان بیرجند , هما سازه پارس تراکمـه , هما سازه دلتا , هما سازه زاینده رود , هما صنعت مشکین شـهر , هما گستر خلیج فارس , هما نیروی بندر , همابسترخمـین , همانیروی زاگرس , همانیروی سرور , هماهنگ الکتریک صنعت , همای برق شـهمـیرزاد , همایـار زاگرس , همایش مـهندسین ابنیـه , همایون بناساز , همایون سازه شرق , همایون گستر باران , همپا صنعت رشد پتروگاز سپاهان , همپایـه , همت امـید بید بلند , همت اندیمشک , همت پویـا محور , همت تلاشان ثابت قدم , همت سازه گستران ملک , همت گستر مـیلاد , همت نیروی فن اندیش , همتا ره تثبیت آریـا , همتا ساخت خرم , همترازپی , همدان پی , همدان توان , همدان یول ساز , همدید , همراز بتن داریس , همراه بتن , همراه سازان ماد آوا , همراه کویر حمـیدیـا , همراهان خمـین , همراهان صنعت برق شمال , همراهان قلم قائم , همراهان کارپاسارگاد , همراهان کیمـیا , همساز طرح اصفهان , همسان ابنیـه نو اندیش , همسان اقلیم , همسان اقلیم چهل ستون , همسان اقلیم کاسپین , همسان اقلیم گلستان , همسان راه هرمزگان , همسطح راه پارس , همسطح راه ماندگار , همسطح مسیر , همسنگ جی , همکار توربین , همکار سازه نور , همکاران سامانـه های ارتباطی پارس , همکاران گستر ساری , همگام انرژی آرمان توان , همگام انرژی صبا , همگام سیویل آریـا , همگام سیویل کهن , همگام فنون زاگرس , همگام کار احسان , همگام نیروی آسیـا , همگامان انرژی برق , همگامان صنعت , همگرا راه پایدار , همگراسازان توس , همگون سازان زاگرس , همگون سازان هزاره سوم , همگون سازه شـهر , هموار بتن پارس , هموار پی پرهام , هموار راه تبریز , هموار راه کویر , هموار ره آذر , هموار سازان پارسیـان , هموار سازان دشت لالی , هموار سازان راه نیرو , هموار مسیر , هموار مسیر کویر , هموار مسیر یکتا , هموارسازان الوند , هموارسازان دالاهو , هموارسازان دشت گنبد , هموارمسیرزاگرس , همـیار انرژی آق داغ , همـیار داریـان , همـیار راهداران آذربایجان شرقی , همـیار ساخت اسپادانا , همـیار سازه بوشـهر , همـیار سازه توس , همـیار گستر شایلان , همـیار گستران طوس , همـیار نیرو گستر , همـیاران اندیشـه صنعت , همـیاران آویژه , همـیاران بنای آفتاب , همـیاران ره پی , همـیاران زمـین سبز , همـیاران سازندگی صدرا , همـیاران سازه آب , همـیاران شرق صنعت سازه , همـیاران شـهر آب , همـیاران صنعت مرصاد , همـیاران طبیعت سبز , همـیارصنعت نوین , همـیارگستر بیرجند , همـیارمانا پارسه , همـیشـه زرین الوند , هندسه بنای کاسپین , هندسه سازان شمال , هندسه گران عمران نوین , هنر بام راه نصر , هنر صنعت هفشجان , هنر عمران گیلانیـان , هنر گستر شـهرآرا , هنر معماری ماندگار سرو , هنر نور ممسنی , هنر هندسه ماندگار , هنرسازه فرازان ایلیـا , هنگام بندر , هنگان نیروی پارس , هوا افزار سهند , هوا پل سلماس , هواگسترلعل , هوایـار , هوداک سازه غرب , هوده ابنیـه افرازان , هودیـان جم , هور اندیش پایدار , هور تابان ایرانیـان , هور نقش هیرکان , هور نمای هامون , هوراز دنا , هورام بنای کادوس , هورام صنعت پارس , هوران سازه کردستان , هورداد تاسیسات بهتاش , هورسار آژند پام , هورسازان سورنا , هورسان سازه تندیس , هورسان گستر نیرو , هورشید ره ساز شـهباز , هورشیدراه ظفر , هورماه زرهرمز , هوزان سازه بوکان , هوشمند راه گستر پارت , هوشمند سازان گیلان , هوشمند سازه باراد , هوشمند سازه طوس ماندگار , هوشمند سازه کال پر , هوشمند سازه یکتا رهسپار , هوشمند کاران پارس , هوشمند نوین افزار کرمان , هوشمندسازه های پارسوماش , هوکات سیستان , هومان بنا اهورا , هومان خشت , هومان صنعت زاگرس , هومان صنعت سپاهان نوین , هومان عرش زمـین , هومان کشت و صنعت البرز , هومان وحدت کارو , هومت سازان پارت , هومت همساز نیرو خراسان , هومن پارس آریـانا , هومن تک , هومن راه آذری , هومن راه شیراز , هومن سازان آفاق , هومن گستر سازان , هومند , هومـین راه , هونام ارتباط نیروی ایرانیـان , هونام بنای کهن , هونام ساختمان پارس , هونامـیک سازان آرمـه , هیت لند , هیجار زاگرس نشینان , هیجان گسترگچساران , هیدرو اترک فراساز , هیدرو آراز نیرو , هیدرو بتنرا , هیدرو برق سهند , هیدرو بنا ساز آذر , هیدرو پی آب , هیدرو راه مطلق , هیدرو ساز و کار صنعت , هیدرو سازه اسپوتا , هیدرو سازه بیرجند , هیدرو سازه خراسان شمالی , هیدرو سازه صحرا , هیدرو سازه کرمانشاه , هیدرو سامان بجنورد , هیدرو صنعت سازه سهند , هیدرو طرح سیستم , هیدرو کار پردازان کرمانشاهی , هیدرو کاوش سازه , هیدرو مـهرآب سبلان , هیدروبنای پارت , هیدروساز شرق , هیدروسازند , هیدروسازه سبز , هیدروسازه شاهو , هیدرومکانیک ساحل , هیدنکا , هیراب راه صدرا , هیراب رود کارون , هیراب سازه اطلس , هیراب عرش پاسارگاد , هیراد ابنیـه ابیورد , هیراد ابنیـه ماروس , هیراد احداث , هیراد انرژی نوین خاور , هیراد آژند سپهر , هیراد بامداد بهنام , هیراد تکاو , هیراد دژ سبلان , هیراد راه ایرانیـان , هیراد راه کوه نور , هیراد ره سازه قندیل , هیراد سازه نیرو , هیراد صنعت تبریز , هیراد عمارت نیلگون شرق , هیراد گذرگاه گلدیس , هیراد گستر کولاب فراز شرق , هیراد نیرو , هیربد اندیشـه سازان چشمـه گل , هیربد گسترآتیلا , هیربد مـهر ارغوان مرکزی , هیربد نیرو , هیربدان پاک سرشت , هیربدان صنعت کادوس , هیربدان کار و صنعت , هیردادبتن شمس , هیرسا سبز البرز , هیرسا مبنا , هیرکان بسپار , هیرکان بنای عمران , هیرکان سازه دیلم , هیرکان سازه زاگرس , هیرکان سازه کوروش , هیرمند برق زاهدان , هیرمند زاریس شرق , هیرو دز پارسیـان , هیژا برق کردستان , هیژا سازان سانا , هیلا , هیلا پورد تبرستان , هیما فرجادبتن , هیماسازان کردستان , هیمن سازه غرب , هینزا سازه , هیوا آمود طبرستان , هیوا برج دنا , هیوا برج سمـیر , هیوا برج یـاس , هیوا بنای یـاقوت , هیوا توسعه ساورز , هیوا خدمات برانوش , هیوا سازه برانوش , هیوا سازه سانلی , هیوا سام یـار , هیوا عمران فرداد , هیوا گستر آرشا , هیوا گستر راسا , هیوا نوین راه غرب , هیواسازان زاگرس , یـاد اوران غرب , یـاد آوران فجر , یـادآوران صنعت حامد , یـادگار ابنیـه پاسارگاد , یـادگار تلاش سیروان , یـادگار سازان بارمان کرمان , یـادگار سبز , یـادگار صنعت مرکزی , یـادگار طرح خزر , یـادگار عمران نمـین , یـادگار کاران مـیهن , یـادگار هخامنش گوهرناز , یـادگاران کوثر آنیل , یـادگارسازه مازند , یـادمان ابنیـه پیروزی , یـادمان ابنیـه کومش , یـادمان بتن پی , یـادمان بناسازان ایرانیـان , یـادمان بوم رهاب , یـادمان توسعه کیـان مـهر , یـادمان خدمات سعید , یـادمان راه دیبا , یـادمان ساخت زاگرس , یـادمان سازان پیشگام قرن , یـادمان سازان شـهیر , یـادمان سازان عرصه جنوب , یـادمان سازه پاسارگاد , یـادمان سازه تدبیر , یـادمان سازه نادر , یـادمان طراحان پارس , یـادمان طرح آذر سهند , یـادمان عمران سعادت , یـادمان کبیر مـیهن , یـار عمران یـادگار , یـار نیرو تابان مفخم , یـارا , یـارا زیبا سازه پیشگامان طوس , یـاران افق دنا , یـاران امـین مشعل , یـاران انرژی رضوی , یـاران آبادگرخرم , یـاران پیشتاز آینده ساز , یـاران ترازجنوب , یـاران تشخیص , یـاران دیروز شلمچه , یـاران راه جاوید , یـاران سازه زاگرس , یـاران سبز هامون , یـاران طرح خلخال , یـاران کار مسجد سلیمان , یـاران گاز آفتاب خراسان , یـاران گستر هگمتانـه , یـاران مسکن زاگرس , یـاران نیک فرجام , یـاردیم چیلار , یـارگان سازه پارس کارون , یـاس خرّم لرستان , یـاس راه خرم , یـاس رایـان صفه , یـاس سازه کاسپین , یـاس عمران دینا , یـاس کوشا ساز , یـاس کوشش آریـا , یـاس کوشش زاگرس , یـاس گل اندیشـه , یـاس نیروی قشم , یـاسا سلامت بهکار , یـاسان ارگ صفه , یـاسان پویـای لالی , یـاسان پویش نیروی آتی نگر , یـاسان سازه رویین , یـاسان گستر مدرن , یـاسر الکتریک ممسنی , یـاسوج امـیرابادسازه , یـاسوج گستر سپیدار , یـاسوج گل مـهر نمونـه , یـاسوج مشعل سهند , یـاسوج همـیار خوزستان , یـاسین آریـای شرق , یـاسین بتن خوزستان , یـاسین بتن سازه ارغوان , یـاسین بناسازان , یـاسین دژ جنوب , یـاسین راه دماوند , یـاسین راه کردستان , یـاسین سازه ارین , یـاسین سازه آسیـا , یـاسین فتح پارسیـان , یـاسین کار شرق , یـاسین کیـان , یـاسین گنج چهارمحال , یـاسین نگار یزد , یـاسین نیروی کیـان دژ , یـاشار بتن غرب , یـاشار خزر کنار , یـاشار سازان بهمئی , یـاشاربنای مـهدی , یـاشارسبلان اردبیل , یـاشانیر , یـاشیل اوبا , یـاشیل اورمان ارومـیه , یـاشیل بنا ساز , یـاشیل پوشان تبریز , یـاشیل تیکیش , یـاشیل سازه ارویل , یـاشیل ساوالان مشگین , یـاشیل سرای تاوریژ , یـاشیل ویلا سازه , یـاشیل یـاپراق , یـاشیل یول استون , یـافته پویـای کبیر , یـافته کوه , یـاقوت الماس ارمغان , یـاقوت بتن آفتاب , یـاقوت خرم لرستان , یـاقوت درخش آرشام , یـاقوت ساخت امـید , یـاقوت سازه اروند , یـاقوت سازه تیـام , یـاقوت سازه شاهرود , یـاقوت سبز زاگرس , یـاقوت کهربای ایرانیـان , یـاقوت کیـهان هورمزد , یـاقوت گستر مکریـان , یـاقوت نماء خوی , یـاقوت نمای کویر , یـاکند بنای آیریـا , یـاکند خاک , یـان چشمـه , یـاناتکین سازه کرمان , یـانار الدوز صنعت غرب , یـانار توپراق آذربایجان , یـانار مشعل اردبیل , یـاور جنوب مارون , یـاور جویـان امـیدیـه , یـاور راه محبوب , یـاور سازان پارسوماش , یـاور سازه سراب , یـاوران سبز دشت توسکا , یـاوران لوداب , یـاورصنعت جنوب , یـاوندان دژخوزستان , یخ آب دره , یدک جویـان کوشا , یدک گاز سیرک , یراق الات برقی کیـان , یزد خرم سازان , یزد دریـاکاران سامان , یزد دشت , یزد ساز جامع , یزد هموار , یزدان ابنیـه پویـان راه توس , یزدان توسعه ایلام , یزدان راه طیبی , یزدان سازه الموت گستر , یزدان صنعت کاسپین , یزدان طریقت راه ایرانیـان , یزدان گستر اصفهان , یزدان یـار شـهرکرد , یزدبادگیر , یزدکویرراه , یسنا پیمان سازه , یشت خرم اندیش , یشیل دمـیر یورد , یغما نیشابوری , یکان راه شیراز , یکان سازه آریـا , یکتا ابنیـه باتیس , یکتا ابنیـه پاسارگاد , یکتا ابنیـه راگا , یکتا ابنیـه راه , یکتا ابنیـه شاهوار , یکتا ابنیـه فردوس , یکتا آبادگران آذر جوان , یکتا آرمان شایستگان , یکتا بام سپهر , یکتا بتن پرشین , یکتا بنای ایرانیـان , یکتا بنای عصر , یکتا بنای ماکان , یکتا بنای ماندگار , یکتا بهار ماهان , یکتا پارس ابریشم , یکتا پرست خوزستان , یکتا پی جم , یکتا پیمان تهران , یکتا توان بیستون , یکتا تهویـه سازان سپهر بیـهق , یکتا دی آب , یکتا راه فردوس , یکتا ساز بتن , یکتا سازان اریکا , یکتا سازان الویر کاژه , یکتا سازان آینده نگر , یکتا سازان برنا , یکتا سازان پارسه توس , یکتا سازان تبریز , یکتا سازان تدبیر , یکتا سازان روشاک , یکتا سازان سپنتا , یکتا سازان فهیم , یکتا سازان کاسیت , یکتا سازان متین , یکتا سازه آب شـهرکرد , یکتا سازه آرتین , یکتا سازه لیماک , یکتا سازه نازنین , یکتا سورن راگا , یکتا سهند پاسارگاد , یکتا صنعت هوشمند , یکتا طرح ابنیـه , یکتا طرح فوکا , یکتا طرح و صنعت اردبیل , یکتا فردوس کیـهان سازه , یکتا فن آرا , یکتا قوام سازه , یکتا کاران آسیـا , یکتا کلبه پارسا , یکتا گستر آرمـیتا , یکتا گستر نوژان , یکتا گستران قومس , یکتا نیروی تابان , یکتا هفت سازه جاودان , یکتا هونام پارسیـان , یکتاآریـا زمـین , یکتابتون سگزی , یکتاراه سازان زنجان , یکتاسازان عرشیـا , یکتاسازان کیـهان , یکتاسازان همت , یکتاصانع آب , یکتاگامان پیشرو , یکتاگسترسبز , یکتاگوهر سپاهان , یکه تاز سپاهان فراز , یکه ساز رها , یکه سازان پویـا , یکه سازان همدان , یگان ارمند ارغوان , یگان ارمند پایـا , یگان زیرساخت , یگان سازه سر آسیـاب , یگانـه البرز فراز نای , یگانـه آبشار غرب , یگانـه برق طبرستان , یگانـه بهسازان راه , یگانـه تحکیم سازان شرق , یگانـه خشت , یگانـه راه ایمن , یگانـه ساز زاهدان , یگانـه ساز قومس , یگانـه ساز هومن , یگانـه سازان اراک , یگانـه سازان مـهر آسمانی , یگانـه سازه سیمگون , یگانـه سبز طبیعت , یگانـه سیویل جم , یگانـه صنعت کویر , یگانـه ظریف سازه ساروج شمال شرق , یگانـه عمران پاسارگاد , یگانـه عمران سهند , یگانـه کاران بینالود , یگانـه گستر چهارمحال , یگانـه لیو پایـا , یگانـه ماندگار اکسین , یگانـه معمار دادار , یمـین البرز ایرانیـان , یمـین سازه پارسه , ینگی کند , ینی دومان داش قلعه سی آذربایجان , یوتاب بنای آریـایی , یوتاب دژ دریـا , یوتاتک تدبیر , یوتوماک , یورت گستر گنبد , یورت ماهان کوی یول , یورد سازان آتی , یورد سالان زنجان , یورد سور , یوردپوشان ارومـیه , یوزبیر منطقه آزاد چابهار , یوژندر برج , یوسف راه فراهان مرکزی , یول ، او ، آرتاویل , یول ابنیـه سد , یول اسکان سازه تبریز , یول آچان سبلان , یول آوران تاتار , یول بنای سبلان , یول پل ابنیـه ساز , یول پل آذربایجان , یول تاش سو آذر , یول تکین اولدوز آذربایجان , یول دام سو , یول دوزلدن یولداشلار , یول سازان ارک آذربایجان , یول سازان مقاوم آراز , یول سازه پل سازان , یول سالان زنجان , یول سد سازه , یول سدبنا , یول سرای آذربایجان , یول یورد یـارادان , یول یوردخزر , یولار عمران سازه سهند , یولسا طرح آذرباد , یونی بتن خاور , ئازنگ سازه پیشرو , ئاوان شار زاگرس , ئاوان ولات چوارلا , ئاوایی ,

 
درج یک دیدگاه جدید درون این زمـینـه ...

نرم افزارهای عمرانی گروه ثانیـه دارای تأییدیـه فنی از دبیرخانـه شورای عالی انفورماتیک کشور با شماره شناسایی 206123 و گواهی ثبت از مرکز توسعه فناوری اطلاعات و رسانـه های دیجیتال وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامـی بـه شماره شناسنامـه 058179-01017-8 بوده و مشمول قانون حمایت از پدیدآورندگان نرم افزارهای رایـانـه ای مـی باشند.

. یاد یاران جیرفت . یاد یاران جیرفت : یاد یاران جیرفت




[یاد یاران جیرفت]

نویسنده و منبع | تاریخ انتشار: Sat, 03 Nov 2018 22:38:00 +0000



یاد یاران جیرفت

مقاله | پژوهشـهای ایرانی.دریـای پارس.

ايران درون رديف کهن ترين تمدن هاي جهان قرار دارد و از طرفی بـه  خاطر وجود آب و هواي متنوع و چهار فصل مختلف درون هریک ار مناطق کشور و جاذبه هاي طبيعي زيبا و متعدد از زیبا ترین و جذاب ترین  مراکز جهانگردي دنيا بـه حساب مي آيد.

تا کنون تصور مـی شده کـه ایران و هند از دوره کوروش بزرگ و داریوش با هند روابط فرهنگی و تمدنی داشته اند اما کشفیـات و شواهد باستان شناسی کـه اخیرا درون شمال خراسان و در شـهر سوخته و تمدن جیرفت ایران و پیدا شده نشان مـی دهد کـه روابط تمدنی ایرانیـان و هند بسیـار قدیمـی تر بوده است.

بعضی اطلاعات کلی ایران

نام بين المللي : یاد یاران جیرفت ISLAMIC REPUBLIC OF IRAN

نام بین المللی قدیمـی تر : پرشیـا

مساحت : 1648195 کيلومتر مربع

جمعيت : 75,597,633 نفردر سال 1390

پايتخت : تهران

دين رسمي : اسلام

زبان رسمي : فارسي

واحد پول : ريال

جغرافيا کشور ايران با وسعتي بيش از 1.648.195 کيلومتر مربع (شانزدهمين کشور جهان از نظر مساحت ) درون جنوب غربي قاره آسيا واقع شده و جزو کشورهاي خاورميانـه هست .

حدود 90 درصد از خاك كشور درون محدوده فلات ايران واقع شده است. یاد یاران جیرفت سرزمين ايران بطور كلي كوهستاني و نيمـه خشك بوده و ميانگين ارتفاع آن بيش از 1200 متر از سطح درياست. یاد یاران جیرفت بيش از نيمي از مساحت كشور را كوهها و ارتفاعات، یاد یاران جیرفت يك چهارم آن را دشت ها و كمتر از يك چهارم ديگر آن را نيز زمين هاي درون دست كشت تشكيل مي دهد. پست ترين نقطه داخلي با ارتفاع 56 متر درون چاله لوت و بلند ترين آن قله دماوند با ارتفاع 5628 متر درون ميان رشته كوه البرز درون نزدیکی تهران قرار دارد، درون كناره جنوبي درياي خزر ارتفاع زمين 28 متر پايين تر از سطح درياي آزاد مي باشد.

.ايران از شمال بـه جمـهوري ترکمنستان ، درياي خزر ، جمـهوري‌هاي آذربايجان و ارمنستان، از مغرب بـه ترکيه و عراق ، از مشرق بـه پاکستان و افغانستان و از جنوب بـه درياي عمان و خليج فارس محدود هست و درون مجموع محيط پيرامون ايران بالغ بر 8731 کيلومتر هست که 2700 کيلومتر آن مرز آبي و 6031 کيلومتر آن مرز زميني هست .

– مرتفع‌ترين نقطه ايران : قله دماوند با 5610 متر ارتفاع ، قله دماوند از شـهرهای مختلفی قابل دیدن هست بخصوص  از تهران – ورامـین – پاکدشت و سواحل دریـای کاسپین.

– طولاني‌ترين رود : رود کارون با 950 کيلومتر امتداد (تنـها رود قابل کشتيراني )

– بزرگ‌ترين درياچه : درياچه اروميه با 4868 کيلومتر مربع وسعت

– بزرگ‌ترين جزيره : جزيره قشم با 1491 کيلومتر مربع وسعت

– حکومت : حکومت ايران، جمـهوري اسلامي و روز ملي آن روز بيست و دوم بهمن مي باشد. پايتخت آن شـهر تهران است.

براساس تقسيمات کشوري درون مردادماه سال 1390 :

– تعداد استانـها : 31

– تعداد شـهرستانـها : 397

– تعداد بخشـها : 984

– تعداد شـهرها : 1154

– تعداد دهستانـها : 2499

پرچم‌:‌ از سه‌ رديف افقي مساوي‌ تشکيل شده که‌ رنگ‌ سبز درون بالا، سفيد درون وسط‌ و قرمز درون پايين‌قرار دارد.

صادرات:‌ نفت، فرش، ميوه، خشکبار (پسته، کشمش، خرما)، پوست‌ و سالامبور، خاويار، محصولات‌پتروشيمي، منسوجات، پوشاک، محصولات صنايع‌ غذايي‌

واردات:‌ ماشين آلات، صنايع‌ فلزي، مواد غذايي‌، دارويي‌، خدمات فني، فرآورده‌هاي شيميايي‌‌ صنايع‌:‌ نفت، پتروشيمي، نساجي‌، سيمان و ساير مصالح‌ ساختماني‌، فرآوري‌ محصولات غذايي‌ (به‌‌خصوص تصفيه قند و روغن‌ کشي)، فلزي ‌

کشاورزي‌:‌ گندم، برنج‌، غلات، چغندر قند، ميوه، دانـه‌هاي روغني (پسته، بادام، گردو)، پنبه، محصولات‌لبني، پشم، خاويار ‌

واحد پول :‌ 10 ريال ايراني‌ . 1 تومان‌

حمل و نقل‌ راه آهن‌:‌ : 9796 کيلومتر

طول راههاي کشور :‌ 158000 کيلومتر‌

خطوط لوله‌:‌ فرآوردههاي نفتي : 3900 کيلومتر، گاز طبيعي 4550 کيلومتر

‌بنادر: ‌ آبادان، اهواز، بندر شـهيد بهشتي، بندر عباس، بندر انزلي‌، بندر بوشـهر، بندر امام خميني،‌بندر ماهشـهر، بندر ترکمن، خرمشـهر، نوشـه

مـیراث فرهنگی:

Naqshe Rostam in Koh e Mehr the oldest prayer site 

– ایران دارای آثار تاریخی بسیـار زیبا و دیدنی است

تعدادی از آنـها  توسط يونسکو بـه عنوان  ” ميراث تمدن جهاني ” بـه رسميت شناخته شده هست که مـهمترین آنـها عبارتند از :

تخت جمشيد (ويرانـه هاي پايتخت پرشیـا (ايران) درون 2500 سال پيش) –  شیراز / مرودشت

ميدان نقش جهان (مجموعه بناهاي مذهبي ، دولتي عهد صفويه ) – مرکز شـهر اصفهان

معبد چغازنبيل (شـهر سلطنتي عيلامي ها درون 3 هزار سال پيش ) – هفت تپه / شوش

تخت سليمان (محوطه باستاني شامل آتشکده آذر گشسب درون دوره ساساني) – تکاب آذربايجان غربي

گنبد سلطانيه (بلندترين گنبد جهان ) درون شـهرستان خدابنده درون زنجان

– مـهمترين و مشـهورترين نقاط تاريخي و ديدني ايران

تهران: پیست اسکی بازی درون کوههای تهران دماوند و دیزین – موزه های تهران – کاخ های تهران -بناي شمس العماره و کاخ نیـاوران – پارک ملت و جمشیدیـه .

مشـهد : حرم امام رضا (ع) (هشتمين امام شيعيان جهان ) – آرامگاه فردوسی شاعر حماسه سرای  تاریخ کهن ایران

شیراز: تخت جمشید – ارک – حرم  شاه چراغ – آرامگاه حافظ و سعدی شاعران صوفی و عارف ایران – پاسارگاد (مقبره کورش) و نقش رستم درون کوه مـهر

 اصفهان: مـیدان  اصفهان و کاخ های صفویـه – مسجد شيخ لطف الله (يکي از شاهکارهاي معماري اسلامي درون دوره صفويه ) در

کليساي وانک ( يکي از زيباترين کليساهاي ايران ) سي و سه پل

یزد: آتشکده يزد (بزرگترين و قديمي ترين عبادتگاه زرتشتيان )

بم – ارگ بم (بزرگترين بناي خشتي جهان )

– کرمانشاه : آثار دوره پارسی و ساسانی – طاق بستان (از بناهاي سنگي دوره ساسانيان )  و معبد آناهيتا (معبد سنگي عصر اشکانيان )

لرستان – قلعه فلک الافلاک (قلعه بزرگ نظامي دوره ساسانيان ) همچنین درون تبریز-  نیشابور و همدان آثار دیدنی و مناظر طبیعی زیبایی وجود دارد و غار همدان درون جهان بی نظیر است.

– مـهمترين نقاط طبيعي ديدني ايران نيز عبارتند از:

قله دماوند – شمال شرق تهران-غار علي صدر – همدان – دشت لاله هاي واژگون – دامنـه قله دنا – جنگل گلستان – بجنورد- پارک ملی گلستان – استان گلستان – کوير لوت – مرکز ايران – درياچه اروميه – منطقه آذربايجان –  مرداب انزلي – بندر انزلي – دشت لار – کوهپايه دماوند .

– ایران دارای آثار تاریخی بسیـار زیبا و دیدنی است. و در موضوعات زیـادی دارای رتبه اول هست از جمله

دارای:

1-    طولانی ترین و عمـیق ترین و  کهن ترین  کاریز /قنات درون گناباد

2-     بزرگترین بنای سنگی جهان پرسپلیس

3-    گرمترین نقطه زمـین درون کویر لوت، شـهدادبیشتراز 70 درجه سانتیگراد درون روز،

4-    بلندترین برج آجری جهان برج گنبد قابوس.

5-     طولانی ترین غار نمکی جهان جزیره قشم

6-      بزرگترین بافت خشتی جهان درون یزد

7-     بزرگترین جزیره غیر مستقل جهان قشم

8-     داغترین چشمـه جهان  قینرجه مشکین شـهر

9-     پیرترین درخت سرو جهان درون ابرکوه

10-       قدیمـی ترین پل قابل استفاده درون جهان دزفول از 1800 سال قبل

11-       بزرگترین عمارت خشتی جهان.قلعه نارین قلعه درون شـهر مـیبد

12-      مرتفع ترین بادگیر جهان  باغ دولت آباد یزد،

13-      پیرترین گونـه جانوری زنده دنیـا تریوپس (tripos) یـا مـیگوی سه چشم، آذربایجان غربی .

14-      بزرگترین طاق طبیعی جهان. دهانـه غار اسپهبد خورشید فیروزکوه

15-      قدیمـی ترین سدّ جهان.سدّ کبار درون ۲۵ کیلومتری جاده قدیم قم – کاشان

16-      عجیب ترین سیستم آبرسانی جهان سیستم آبرسانی قنات دو طبقه “مون” درون اردستان

17-      بزرگترین بازار مسقف جهان بازار سنتی تبریز

18-      تولید کننده نخست تولید زعفران و پسته و زرشک و فرش های نفیس درون جهان.

19 – قنات قصبه گناباد یـا (کاریز کیخسرو ) طولانی ترین و عمـیق ترین و شاید کهن ترین قنات یـا کانال زیر زمـینی  که درون عمق 300 متری زمـین و به طول 33 کیلومتر واقع شده هست  و حدود سه هزار سال فعال  و زنده است.

20 – قدیمـی ترین ساعت کاربردی  آبی دنیـا ساعت آبی کاریز  زیبد گناباد

– مـهمترين موزه های ایران

موزه ايران باستان – تهران

موزه آبگينـه و سفالينـه – تهران

موزه تاريخ طبيعي – تهران

موزه چهلستون – اصفهان

موزه گنجعلي خان – کرمان

موزه فرش – تهران

مجتمع موزه هاي سعد آباد – تهران

موزه مردم شناسي – تهران

موزه هنرهاي زيبا – تهران

موزه پست – تهران

موزه جواهرات ملي – تهران

موزه هنرهاي معاصر – تهران

مجموعه فرهنگي آزادي – تهران

مزايا و ويژگي‌هاي اقتصاد ايران

  • هجدهمين اقتصاد برتر دنيا

  • رشد مثبت اقتصادي عليرغم تحریم اقتصادي

  • جمعيت جوان و تحصيلکرده

  • غني بـه لحاظ ذخاير طبيعي

  • زيرساختهاي اقتصادي قوي و گسترده

مزيتها بـه لحاط ذخاير طبيعي و معدني

  • تنوع درحوزه هاي اقتصادي وغني بـه لحاظ ذخاير هيدروکربني ونفتي

  • چهارمين توليد کننده نفت درون جهان

  • داراي دومين ذخاير گازي جهان

  • حائز رتبه دهم درون صنعت توريسم و رتبه پنجم درون اکوتوريسم

  • بزرگترين وبيشترين ميزان صنايع درون حوزه خاورميانـه وشمال آفريقا

  • رتبه هاي چهارم که تا دهم دنيا درون توليد روي وکبالت

  • حائز رتبه برتر درون ذخاير آلومينيوم، منگنز و مس درون جهان

  • رتبه چهارم دنيا بـه لحاظ تنوع توليدات محصولات کشاورزي درون جهان

اصلاحات اقتصادي درون چارچوب برنامـه پنجم

  – 20 ميليارد دلارسرمايه گذاري بخش خصوصي وسرمايه گذران خارجي درون صنعت نفت وگاز

  – بهبود نظام تامين سلامت کشور

  – توسعه روابط بين الملل

  خصوصي سازي گسترده

  – 80% از دارايي هاي دولت بايد بـه بخش خصوصي منتقل شود

  – 40% از اين انتقال از طريق سهام عدالت صورت خوهد پذيرفت

  – 40% از خصوصي سازي فوق نيز ار کانال بازار بورس تهران صورت خواهد پذيرفت

  – دولت کماکان مالکيت 20% از دارايي ها را درون دست خواهد داشت

  – حجم کل دارايي ها واموال دولت 120 ميليارد دلار مي باشد

  – از اين ميزان 63 ميليارد دلار طي 5 سال گذشته خصوصي شده است

  – با تکميل روند خصوصي سازي سهم دولت درون توليد ناخالص داخلي از 80 % بـه 40% کاهش خواهد يافت

مزيتهاي قانون سرمايه گذاري

 پوشش هاي تضميني و حمايتي:

  • تضمين پرداخت غرامت درون صورت ملي شدن و سلب مالکيت، (ماده 9 قانون)

  • تضمين جبران زيان ناشي از ممنوعيت و يا توقف اجراي موافقتنامـه هاي مالي درون سرمايه گذاريهاي خارجــي بـه روش ترتيبـــات قراردادي بر اثر وضع قانون و يا تصميمات دولت، (ماده 17 قانون و ماده 26 آئين نامـه )

  • تضمين خريد کالا و خدمات توليدي طرح سرمايه گذاري خارجي درون مواردي کـه دستگاه دولتي خريــدار انحصـــاري و يا عرضه کننــده کــالا و خدمــات توليــدي بـه قيمت رايانـه اي است. (مـاده 11 آئين نامـه)

نـهاد متولي: سازمان سرمايه‌گذاري و کمکهاي فني و اقتصادي ايران

چارچوب قانوني: قانون تشويق و حمايت از سرمايه‌گذاري خارجي و ايين‌نامـه مربوط بـه آن

تصویری از کویر ایران

تاریخ کهن ایران.

ایران دارای تمدن حدود 7 هزار ساله هست وتقریبا  از 2500 سال قبل که تا کنون دارای تاریخ مکتوب و شناسنامـه  سالشمار رویدادهای تاریخی است. دو نمونـه اط ظروف 7 هزار ساله جیرفت.

دوره اسلامـی

ایران درون دوره اسلامـی نقش بارزی درون گسترش فرهنگ و تمدن اسلامـی بـه سایر مناطق جهان داشته است.

معماری، تذهیب گری و گچ کاری، سنگ نویسی،  هنر خوشنویسی ، صنعت مسگری و روی سازی و کیمـیاگری و ترجمـه از کارهایی هست که ایرانیـان آن را بـه حوزه قلمرو اسلامـی وارد د.

** ویزا درون فرودگاه

همـه افراد مـی توانند درون هنگام ورود بـه فرودگاه  مـهرآباد تهران ویزای ورود بـه مدت 15 روز ویزا دریـافت کنند 15 روز دیگر نیز این ویزا قابل تمدید است. اما گذرنامـه های کشورهای اسرائیل- آمریکا- انگلیس- استرالیـا- کانادا- عراق- افغانستان- پاکستان- بنگلادش قبلا حتما هماهنگی لازم را با سفارتخانـه انجام دهند.

در بیشتر شـهرهای ایران موزه وجود دارد دستکم 20 موزه ایران از شـهرت بین المللی برخوردار هستند

 تهیـه کننده دکتر عجم 1392

The documented history of Iran begins with the Achaemenian dynasty dating back about 2500 years ago. A significant era marked by decisive unification of the pars tribes during the reign of Astyages and his grandson, Cyrus, who initially formed an extensive, centralized and mighty empire. Although according to will the “Aryans”, inhabitants of the vast Iranian plateau, were not the founders of civilization and followed the Babylonian as well as Egyption examples yet their ingenious Souls enabled them to transform those models, institute the first autonomous nation and establish a well-organized financial system. Ironically, Achaemenian’s most remarkable military expedition against the Greeks took place in 480 B.C. resulting in both the Iranian’s defeat and Seizure of undisputed power by Alexander.

Darius, another prominent king of the mentioned dynasty, divided his empire into tewenty states or “satrapi” and accordingly appointed powerful rulers for all. He also began building roads to facilitate trade, enhance relations among the states and attain his military goals. “Shahi” or king’s Road, extending 2400 kilometers, linked Susa to Mesopotamia (located in present day Iraq) while another major road connected Babylonia to India. Establishment of a tax and wage system for the labour, introduction of a unified measuring system, emergence of private banks, granting of loans for agricultural purposes and coin minting highlight the worthy accomplishments of this particular era.

Appropriately, Roman Ghirshman also has noted that once the use of coins became common overland and over seas trade rapidly extended to distant lands.

The Royal messengers, chapars, would travel the long and vast roads of Achaemenian empire to deliver the Royal decrees or commands to the state rulers as well as military commanders and return with reports on the state of affairs. The messengers would then deliver the communications to the “Chapar House”, present day post office, situated along the route and the process would continue until reaching the final destination. The “Silk Road” too was one of the ancient trade routes which led to Kashgar from two opposite directions of north and south. Extending westward to Samarkand, Marv and Balkh in northen region of Iran, passing through Central Asia leading to ancient Greece. This major historical route connecting the west to the east was known as the Great Road of Khorasan or “the Silk Road”, as previously mentioned. The pre-Islam civilization of Iran takes pride in such innovations, particularly because the management and maintenance of the “King’s Great Road” 25 Centuries ago constituted great honor for Iranians among all nations.

In addition to land routes, various sea routes were also frequented and ships with capacities up to 300 tons treaded those waters. The ship’s sailors were mainly Phoenicians or Greeks, the officers were Iranians whereas a 10,000-strong military formed Darius’s renowned “Immortal Army”. More over, excavation of the Suez Chanal (the chanal dug on the order of Darius and slightly different from the present chanal) exhibited the economic and military merits of yet another chapter of Iranian history.

The “Throne of Jamshid” or Persepolis was chosen as Iran’s capital during the rule of Achaemenians. However, the corner-stone of Persepolis was laid during the reign of Darius I – ofter whom each king added more sections to the site. Also the cities of Susa, Babylonia and Ekbatan (today’s Hamadan) each inturn served as the nation’s capital.

During the rule of Ardeshir, the founder of the Sassanide dynasty, a very powerful centralized government developed and for the first time in Iran the religion of Zoroaster (the Iranian prophet) was declared as the official religion. A faith whose essential pillars are laid upon virtuous thoughts, virtuous words, and virtuous deeds.

The Prophet of Islam, Mohammad (BABUHHP) was born in the city of Mecca during the rule of Anushirvan Sassani, and was chosen as the completion of all prophecy and the last prophet during the reign of Khosrow Parviz (610 A.D.). Weakness of the Sassanide government, oppressions of the Kings, and at the same time Islam’s human-rights oriented ideology and it’s message of equality and brotherhood of mankind were the imperative factors which led to the victory of Islam’s army over the Iranian military might in the course of numerous battles. The Prophet Mohammad migrated to Medina from Mecca (622 A.D). Thus, this particular year was chosen as the base of the Muslims’ calendar owing to the indisputable effect of this migration. At that time, Islam spread mainly in the Arabian peninsula, and after the prophet in the Southern parts of Iran, Syria, Iraq, Turkey and all of Egypt as well as northern part of Syria embaraced Islam. In the course of all these victories, call to God’s religion with the slogan “the unique Allah is Great” became the infrastructure of the Muslims’ new, powerful and popular ideology.

Iran’s mighty army was defeated in the “Ghadessieh” (15 A.H.) and “Nahavand” (21 A.H.) battles, and the country gradually came under the influence of Islam.

The expedition of the devastating mogul tribe to Iran began (616 A.H) and the last Persian King of the dynasty, Sultan Jalal-e-din Kharazmshah was overthrown by Gengiz’s army and later put to death (628 A.H.). The period of Mogul chieftain’s rule in Iran was the most oppressed era the nation had ever seen and the conditions did not change until the founding of the Iranian dynasty, the Safavides, and the rule of Shah Ismeal.

The Mogul were removed from Iran’s political scene after about 300 years by the Safavides, and Shah Ismeal was crowned in Tabriz (907 A.H). During the reign of Safavie Dynasty relations between Iran and European and other countries expanded and Iran’s powerful centralized government, during Shah Abbas’s rule, established political and economic ties with great leaders such as Queen Elizabeth, Philip II the king of Spain, India’s Akbar shah and also put an end to the domination of Portuguese in the Persian Gulf. The Iranian culture and art once again flourished during the Safavie rule and architechture, carpet-weaving, miniature painting, gilding and handicraft(s) underwent special development.

After the Safavide, alternately weak and strong governments came to power among which the government of Nader Shah Afshar, Karim Khan Zand, Agha Mohammad Khan Qajar, Naser-e-din Shah and Mozafar-e-din Shah are noteworthy. During the rule of Nader Shah, The Russians were expelled from Iran, the booties which the Ottomans had taken from the country were recovered, Kandhar and Delhi became parts of Iran and once again the Iranian territory was expanded and included a vast area of southeast Asia. Oppression and tyranny became prevelant in the course of the Qajar dynasty’s rule due to  treason of courtiers and the Kings’ powerlessness and inattention to the state of affairs. The unprecedented and historical measures of Mirza Taghi Khan Amir Kabir, Naser-e-din Shah’s prime minister, such as dispatching students abroad for higher education, printing of newspaper, compilation of laws, etc. made him an immortal historical personage.

The new era began with the reign of the Pahlavi dynasty. Reza Khan Mir-Panj, commander of a Kazak battalion, occupied Tehran on 22 Feb. 1920, and five years later crowned himself the King with the support of England. Gradually, he began opposing the Islamic culture and tranditions and his despotic rule lasted for 16 years. In 1941 under pressure by England, he abdicated the throne in favor of his son Mohammad-Reza and was exiled into St.Moritz island and then to Johannesburg in South Africa where he later died.

Mohammad Reza too, fairly followed in the footsteps of his father for 37 years of his reign. Following the events leading to nationalization of oil, he was reinstated subsequent to a coup and while England’s position with this rule began to deteriorate, the United States gained more influence and power in the country’s political, economic and culture affairs.

As his father, Mohammad-Reza too was strongly against the presence and involvement of clergymen in the socio-political scene. After his forced summary referendum concerning the so-called “Agriculture and land reforms” or the allocation of farmland to farmers, Iran’s dependence on imported goods, false employment due to relocation of farmers in cities, and “Consumerism”, as opposed to “Production”, increased sharply which were strongly opposed by the time’s scholors and theologians, particulary the late Imam Khomeini. The opposition of both religious scholars and the people to the government in 1963 as well as army’s assault on Qom’s theological school (Iran’s main center for training theologians) coupled with martydom of a large number of those students and the people, paved the grounds for escalation of religious movement within the country and their determination to take over the political arena, materialization of the idea of “unity of politics and religion” in the form of the Islamic Republic of Iran and uprooting of 2500 years of the Kings’ despotic rule in this country.

With the victory of the Islamic revolution, for the first time ever the people of Iran went to the polls in April 1979 and voted in favour of the establishment of the Islamic republican system with an overwhelming majority of over 98.8 percent. The assembly of experts then embarked upon formulating the Constitutional law of the Islamic Republic of Iran. This Constitutional law was ofcourse approved by the vote of the Iranian nation. The significant point, however, was the united presence of the people in the presidential election, elections for the Islamic consultative assembly as well as other relevant elections which took place one after the other in order to determine the major and fundamental organs and institutions of the Islamic system. With the establishment of the Islamic government many conspiracies were hatched by the world imperialism. Fortunately, all of them failed due to the presence of the Iranian people on the scenes. The gravest of such conspiracy, hatched with the main objectives of weakening and paralyzing Iran’s economic and political system and the occupation of the fertile land of Khuzistan, was Iraqi regime’s invasion of Iran directly provoked by the United States in 1980 — that was only two years following the victory of the Islamic revolution. The war continued for 8 years and included the most savage bombings and chemical attacks leaving much destruction and damages in 4 border provinces of the country in the South and the West. Hundreds of thousands of the best and most faithful forces were martyred or disabled in the war and millions of people became homeless as a result of the war.

This destructive war came to an end in 1989 due to brave resistance of Iranian people and acceptance of the UN security council resolution 598. Moreover, events such as assassination of the political leaders or state officials, economic sanctions and various plans for isolation of Islamic Republic of Iran were all the cost a nation paid in order to establish its first favorite republic.

On fourth of June 1989 the grand leader and architect of the Islamic revolution, The late Imam Khomeini, passed away and the world lost one of its most revered and distinguished religious and political leaders. Besides his role as a political leader, Imam Khomeini was a prominent instructor of ethics who lived in ultimate continence and chastity.

Following the demise of Imam Khomeini, the assembly of experts chose one of the prominent students of Imam Khomeini, a great combatant who had been imprisoned and send into exile by the regim of the Shah many times, as the leader of the Islamic revolution. This noble personage was none but grand Ayatollah Khamenei who had been elected as president of the Islamic Republic of Iran twice following the victory of the Islamic revolution in Iran.

With his election as the leader of the Islamic revolution, the reconstruction programs began in full might and despite all the bottlenecks that the war had created the construction works maintained their pace in the course of first-five year plan designed by the government of president Hashemi Rafsanjani

The government managed to reconstruct the major portion of the ruins, many factories resumed operations, agriculture flourished, the water supply and sewage networks plus great dams were designed and constructed and finally the rate of illiteracy which acted as a barrier in the way of the country’s development, reached its lowest. Despite some economic problems, the Islamic Republic of Iran has managed to adopt an independent political and economic policy and relying on local specialized forces extends international cooperation and enjoys a high level of acceptability worldwide.

Renovation of the Silk Road has been transformed into a regional and global demand during the recent years and now a national will strongly supports this constructive desire in the Islamic Republic as well. Since 1988 UNESCO has also reinforced all the relevant international decisions for restoration of this immense ancient road through holding various conferences in the world’s famous cities such as New Delhi, Paris, Tashkent and the last of which was held in the picturesque city of Isfahan in 1995.

On completion, once again, this enormous project would revive the historic role of Iran as the bastion of multinational communication, indispensable for the development of regional commerce and cultural relations. Upon disintegration of the former “Soviet Union” in 1985, the policy of friendship and cooperation with the newly independent and autonomous states (situated in the north of Iran) received immediate attention as one of the utmost and perpetual foreign policies of the Islamic Republic of Iran.

In compliance with the stated policy, therefore numerous multilateral contracts regarding road transportation, economic cooperation and establishment of the sales agencies for Iranian goods were thus signed. Further formation of regional economic organization (ECO) consisting of twelve countries also expedited the implementation of the most strategic railway project in the region, stretching from Eastern China to Europe via Iran’s national railway system.

The unique position of this giant commercial highway currently leaves other countries of the world, willing to develop commercial and economic ties with the Central Asian republics, no alternatives but to take full advantages of this vital connective passage — geographically situated in Iran, China, Russia, Turkey and Afghanistan. Apart from Georgia most of the newly independent states are landlocked countries whose connecting routes with rest of the world, directly or indirectly, could pass through Iran and thus enhancing the Islamic Republic’s unique geo-political status world-wide.

Iran’s strategic significance, both in the region and in international arena, generally revolves around material and spiritual aspects. Moreover, its material dimension is mainly composed of economic, technical, military and geo-political components while the spiritual aspect derives from the great Islamic ideology, a rich common history as well as the existing racial and cultural interconnections with other nations in the region. Since disintegration of the former Soviet Union this emphasis has undoubtedly increased and the political focal point of the relevant policies of the ” The Arab Middle East” has also been redirected towards the east and the north, namely the Islamic Republic of Iran and the Central Asia.

As a linking bridge connecting two of the world’s most vital energy reservoirs, the Persian Gulf and the Caspian Sea, the east and westwards proximity of Iran to eleven countries including the oil-rich countries of the Persian Gulf has certainly reassured the regional prestige of the Islamic Republic of Iran.

Accordingly, restoration of the Silk Road is currently regarded as one of the essential precursors of more fruitful regional and intercontinental cooperations amongst the “ECO” member countries. Also due to inauguration of Mashhad-Tajan railway and the impending completion of Bafagh-Mashhad railway the above mentioned states would both gain easier access to open sea and have an ever increasing chance of an active incorporation in the global economy.

The Central Asian countries, with an old and excessive dependence on the former Soviet Union, still primarily rely upon imports. Yet the necessary efforts are being made to overcome this economic barrier by exploring various new markets. Despite availability of several socio-economic advantages such as abundant manpower and cheap labour, rich natural energy resources as well as the exportation of raw materials, oil, gas and agricultural products, vast majority of these countries crucially lack the existence of modern and well-organized banking, insurance, transportation as well as other essential commercial services. Fortunately, productive technical assistance and multilateral economic cooperations with the republics not only would ensure the important role of Iran as a catalyst of commercial development in the region, but would also lead all the concerned parties to more constructive participation in the world economy.

As the world’s greatest Islamic economic organization possessing distinct religious, strategic, historical and socio-economic particularities, undoubtedly, “ECO” presents Iran with an immense security and economic significance and now tehran proudly hosts the headquarter of this organisation. Furthermore, the linkage of Mashhad-Tajan railways would definitely provide “ECO” and the like with an ideal possibility of attaining their long-term comprehensive goals.

Numerous sources have mentioned various routes for the “Silk Road.”Some sources consider the city of “Tun Huang” as the origins of the “Silk Road, located in the western most tip of the Wall of China, while others strongly suggest that the starting point of the said road was in the city of “Loyang” on the south-bank of Huang Ho River. Once reaching the vast “Pamir-Plateau” in Afghanistan, a branch of this ancient road passed through Marv, Samarghand and then led towards iran via Neyshabur.

Marv, Samarghand and then led towards Iran via Neyshbur. In its path the “Silk Road” also connected main cities such as Gorgan, Ray, Hamadan and further joined Iraq through Ghasr-e-Shirin and later arrived at its final land destination adjacent to the Mediterranean coast. As its name clearly suggests, the main role of this ancient road was expediting the safe and easy transport of many important goods from China to Venice among which silk was the incomparable merchandise of the time. For eighteen centuries (BC 200-AD 1600) the ancient world’s most principal commercial highway, the “Silk Road” 8000 km in lenght, enomously contributed to meaningful intercontinental, traditional, and cultural exchanges which also give a fresh impetus to commercial development in the region

According to Christiansen: “because the ancient Persians exclusively imported huge quantities of silk from China they were thus able to sell their silk-orientated products in various European markets, at their own desired prices. The Turks’ efforts to gain permission for the passage of silk across the Iranian territory were all to no avail and a long and persistent conflict between the Byzantine Empire (395-1453 AD) and the Persians, over the transit of Chinese silk, continued throughout the early centuries of the Middle Ages.” Later the Roman and the Chinses attempts at establishing a new silk transit route, without involvement of the Persians, also proved fruitless and even enabled the Persian merchants to control the silk trade particularly throughout Indo-China

Once the Europeans gained complete dominance over East India and the Mediterranean sea routes, at the turn of the 15th Century, their respective companies in the orient also turned their immediate attention to these new routes. In addition, a number of crucial events such as rapid decline in silk production within Persian territories, the oscillation of diplomatic ties between the Ottoman Empire (C1300-1918) and the Persians, and the emergence of new rival silk exporters eventually paved the way for the ironic demise of the ancient “Silk Road.”

Fortunately, from now on, all the countries in the region will not only celebrate the 24th of Ordibehesht as the inauguration day of Mashad-Tajan rail ways, but also would acclaim this historic occasion as the anniversary of the revival of the ” Ancient Silk Road.” The following is an excerpt from the opening speech by the former Iranian president Mr. Rafsanjani: “The occurrence of great events during the early years of the last decade of the 20th Century as well as the emergence of new conditions in the region have led the Islamic Republic of Iran to play its key and proper role, in this decisive era, by renovating the Silk Road as the region’s most vital connecting bridge which would further link the countries of the north with those in the Orient — via the Islamic Republic of Iran… .”

 

Some facts and features about Islamic Republic of Iran

THE FINANCIAL EXPRESS VOLXXXIX NO 295 PAGE 19 DATE 10/02/2014

Iran is one of the most ancient countries of the world. Because of having a varied climate this country witnesses four different seasons in different parts of the country simultaneously. Iran enjoys a lot of natural beautiful sceneries and is considered to be one of the most attractive tourist place in the world.

 

Some facts about Iran:

International name: Islamic Republic of Iran.

Ancient name: Persia

Supreme Leader:  Ayatollah Ali Khamenei

National day :11 February

Area: 1648195 Sq. Kms. Population: 75,597,633 in the year 2011

Capital: Tehran . Official religion: Islam

Official language: Persian. Currency: Rial

From the point of view of area, Iran is the sixteenth largest country in the world. It is situated in the north west of Asia and is one of the countries of the Middle East.

About 90 per cent of the area of the country consists of plateau. Iran is completely a hilly and semi dry region. Its average height from the level of sea is 1200 meters. More than half of the country consists of mountains and hills. One fourth of the country consists of desert and the other less than one fourth is under cultivation. The lowest point in the country is at the height of 56 meters in kavir  Lout and the highest point at 5628 meters is Damavand summit in the Alborz range near Tehran.

The Damavand mountain can be seen from the different cities particularly Tehran, Varameen and also the Caspian Sea.

 

 On the southern side of the Caspian Sea the land is 28 meters below the surface of the sea.

 The total periphery of Iran is 8731 Kms, the 6031 kms of which consist of land and the remaining 2700 Kms is coastal area in the Caspian Sea and Oman Sea and the Persian Gulf

The longest and navigable river: The Karun river, with 950 kms.

The biggest lake: The Uroomieh lake with 4868 Sq.Kms.

 The biggest island: The Gheshm island with 1491 Sq.Kms .

Number of provinces: 31

Number of the cities: 397

Number of divisions: 984

Number of towns: 1154

Number of rural areas: 2499

Exports: oil, carpets, fruits, dry fruits, skin and hide, caviar, petrochemical products, textiles, clothes and food products.

Imports: Machinery, metal industry, food material, medicine, technical services. Industrial chemical products, oil, petrochemicals, textiles, cement, other construction material, food and metal products.

Agricultural produce: Wheat, rice, food grains, beet root, sugar, fruits, oil grains, cotton, dairy products, wool and caviar.

Rail transport network: 9796 Kms

Length of roads: 158000 Kms

Pipelines: Oil products 3900 Kms, natural gas: 4550 Kms.

Ports: Abadan, Ahwaz, Bandar Abbas, Anzali, Bushehr, Imam Khomeini, Mahshehr, Turkmen, Khorramshar and Noushehr

Cultural Heritage:

Iran has got many beautiful and worth seeing historical buildings. Some of them are as under:

  • The biggest stone structure of the world in Persepolis
  • The hottest part of the land in the world in Lout Desert which has a temperature of more than 70 degree Celsius.
  • The highest brick tower in the world The Qaboos Gumbad.
  • The longest salt cave of the world in the Gheshm island.
  • The biggest brick structure of the world in Yezd
  • The  biggest non independet island of the world The Gheshm island
  • The  hottest spring in the world in Mishkin Shehr.
  • The oldest cypress tree of the world in Abr Koh.
  •  The oldest still in use bridge in the world in Dezful which was constructed 1800 years ago.
  •  The  biggest brick building in the world The Nareen fort in the Mebod city.
  • The highest ventilator(Baadgeer) of the world in Bagh Dolatabad, Yezd
  •  The  oldest living animal species in the world The three eyed tripos in west Azerbaijan
  •  The biggest natural arch in the world at the mouth of the Espehbad cave in Khursheed Firozkoh
  • The  oldest dam of the world on the old Qom – Kashan highway (Kabbar Dam)
  •  The biggest covered traditional market of the world Tabriz Bazaar
  •  Iran is the first producer of saffron, pistachio, barberries and carpets in the world.
  •  A unique network of two storey subterranean canals in the world for water supply in Ardestan
  •  The longest, deepest and oldest network of subterranean canals(qanat or Kariz) in Gonabad Khorasan provance.
  •  

    The Ancient History of Iran:

    Iran enjoys a seven thousand years old civilization and has got a written history recorded year wise.

     The Islamic period

     Iran played a valuable role in the spread of the Islamic culture and civilization to the other parts of the world.

     

    Architecture, illumination, stucco plastering, engraving, calligraphy, copper and zinc industry and alchemy as well as translation of literature are the things which the Iranians exported to the Islamic countries.

    Cultural Heritage:

    Iran contains most beautiful and worth seeing historical places some of which have been officially recognized by UNISCO as the “World Heritage”, the most important of which are as the following:

    Takht Jamshed (the ruins of the capital of the ancient Persian about 2500 years ago) – Shiraz and Marv Dasht

     

    Maidan e Naghsh e Jahan (a complex containing religious and government buildings of the Safavid period) – center of the city of Esfahan

    Ma’bad Chaghaz Nabeel (the royal city of the Ilamis about three thousand years ago) Haft Teppeh/ Shush

    Takht e Soleiman (the ancient complex consisting of the fire temple of Azar Gashb in the Sassanid period) – Tokab Azerbaijan West

    Gonbad e Soltanieh (the highest dome of the world) in the city of Khodbandeh in Zanjan

    The most important and famous historical and religious places of Iran include the following:

    Tehran: The skiing field in the Damavand mountains of Tehran and Diesene, the museums of Tehran, the palaces of Tehran and the Niavaran Palace, Park Millat and Jamshedieh

    Mashhad: The mausoleum of Imam Reza (A.S.), the eighth Imam of the world Shias, the grave of Firdowsi, the famous epic poet of Iran.

    Shiraz: Takht Jamshed, Arak, the Shah Chiragh mausoleum, the graves of Hafiz and Sa’di, the famous poets of Iran, Pasargad (the mausoleum of Cyrus) and the relics of Rostam in Mehr mountain

    Esfahan: The Esfahan square and the Safavid palaces, the Sheikh Lotfollah mosque (one of the architectural master pieces of the Safavid period), the Wanak church (one of the most beautiful churches of Iran) and the 33 arch bridge.

    Yezd: The Yeza fire temple (the biggest and the most ancient place of worship of the Zoroastrians)

    Bam: Arg Bam (the biggest brick structure in the world)

    Kermanshah: Buildings of the Parsi and  Sassanid period, Taaq e Bostan (a stone building of the Sassanid period) and Anahita temple (the stone temple of the Ashkanian period)

    Lorestan: The Falak ol Aflak fort (the big military fort of the Sassanid period). There are many religious buildings as well as natural scenery in Tabriz, Nishapour and Hamadan. The Hamadan cave also is matchless.

    The most important natural worth seeing places in Iran include the following:

    The Damavand hillock in the north east Tehran, the Ali Sadr cave in Hamadan, the field of the inverted tulips in the Dana mountain region, the Golestan forest in Bijnorad, the National Park in the Golestan province, the Lout desert in central Iran, the Uroomieh lake in Azerbaijan region, the Anzali marshes in the Anzali port region, the Lar desert and the Damavand mountain region.

    The most important museums of Iran:

    In most of the cities of Iran, different  museums can be found and at least twenty museums of Iran enjoy international fame.

    The main features of the economy of Iran:

    It is the eighteenth economy in the world

    In spite of economic sanctions this country has had positive economic growth

    The young and educated population

    The natural and mineral resources of Iran:

    It is diversified from the point of economy and rich from the point of oil and hydrocarbon reserves

    It is the fourth oil producer in the world

    It contains the second largest gas reserves in the world

    It is ranked tenth in the tourism industry and fifth in eco tourism

    It contains the biggest and the largest number of industries in the Middle East and North Africa.

    It is fourth and tenth in the production of zinc and cobalt in the region

    It contains huge reserves of aluminum, manganese and copper in the world

    It is fourth in the world from the point of view of agricultural products

    Economic reforms during the Fifth Plan:

    20 billion dollar investment by the private sector and the foreign investors in the oil and gas industry

    Reforming the health system of the country

    Developing the international relations

    Extensive privatization in the country:

    It is agreed that 80% of the assets of the government should be transferred to the private sector, the half of which would be transferred to the public judiciously and the other half would be sold through the stock exchanges

    20% of the total assets of the country would continue to remain in the hand of the government

    The total value of the assets of the government is 120 billion dollars from which the assets totaling 63 billion dollars were privatized during the last five years

    After completion of the privatization process the share of the government in the GDP would be reduced from the current 80% to 40%.

    Investment Law  in Iran  support and Guarantee  all Wright for foreign investors  Article – 4- 8 -9- 16- 17- 26 -11- in investment Law guarantee  all the wrights.

    For more info on investment information in Iran  www.iio.ir

    Visa on arrival at the airport

    Everybody can get a 15 days entry visa on arrival at the Mehrabad airport of Tehran. This visa can be renewed for a period of another 15 days. But those having passports of Israel, USA, UK, Australia, Canada, Iraq, Afghanistan, Pakistan and Bangladesh should coordinate through the embassies.

    INDIA-IRAN RELATIONS

    Political Relations:    
            India-Iran relations span centuries marked by meaningful interactions.

     

    The two countries shared a border till 1947 and share several common features in their language, culture and traditions. Both South Asia and the Persian Gulf have strong commercial, energy, cultural and people-to-people links. 

    Independent India and Iran established diplomatic links on 15 March 1950. In addition to the Embassy in Tehran, India currently has two Consulates in Iran -Bandar Abbas and Zahedan. The Shah visited India in February/March 1956 and Prime Minister Pandit Jawaharlal Nehru visited Iran in September 1959. Prime Minister Smt. Indira Gandhi visited Iran in April 1974 and Prime Minister Shri Morarji Desai visited in June 1977. The Shah, in turn, visited India in February 1978. 


    The Iranian Revolution in 1979 introduced a new phase of engagement between India and Iran marked by exchange of high level visits of Indian and Iranian officials.

    Economic Relations:

    India-Iran economic and commercial ties have traditionally been buoyed by Indian import of Iranian crude oil. India-Iran trade in 2010-11 was US$ 13.4 billion (Indian exports US$ 2.5 billion and imports US$ 10.9 billion). India’s exports to Iran include rice, machinery & instruments, metals, primary and semi finished iron & steel, drugs/pharmaceuticals & fine chemicals, processed minerals, manmade yarn & fabrics, tea, organic/inorganic/agro chemicals, rubber manufactured products, etc.

    India and Iran hold regular bilateral talks on economic and trade issues at the India-Iran Joint Commission Meeting (JCM). The 16th JCM was held in New Delhi on July 8-9, 2010. It was co-chaired by Iran’s Minister of Economic Affairs and Finance Dr. Seyed Shamseddin Hosseini and India’s External Affairs Minister Shri S.M. Krishna. During the visit, Dr. Hosseini called on Prime Minister Dr. Manmohan Singh and met Minister of Finance Shri Pranab Mukherjee, and NSA Shri Shivshankar Menon. Dr. Shamseddin Hosseini again visited India on 25 February 2011 during which he called on Prime Minister, Finance Minister and External Affairs Minister. The 17th JCM will be held in Tehran in 2012 at the level of Foreign Ministers. Under the JCM mechanism, meetings of various Joint Working Groups have been held regularly.

    During the 16th JCM, 6 MoUs/agreements were signed: (i) Air Services Agreement; (ii) Agreement on Transfer of Sentenced Persons; (iii) MoU on Cooperation in New & Renewable Energy; (iv) MoU on Cooperation in Small Scale Industry between National Small Industries Corporation (NSIC) and Iranian Small Industries and Industrial Parks Organisation (ISIPO); (v) Programme of Cooperation on Science & Technology and (vi) MoU on Cooperation between Central Pulp and Paper Research Institute of India  (CPPRI) and Gorgan University of Agricultural Science and Natural Resources (GUASNR).

     

    Trends in India-Iran Bilateral Trade (figures in Million US$) are as follows:

    Year
    (Apr – Mar)

    India’s exports to Iran

    India’s imports from Iran

    Total Trade

    Trade Balance

    Total trade growth rate (%)

    2006-07

    1446.48

    7618.55

    9065.03

    -59,321.19

    2007-08

    1943.92

    10943.61

    12887.52

    -88521.83

    42.17

    2008-09

    2534.01

    12376.77

    14910.78

    118400.95

    15.70

    2009-10

    1853.17

    11540.85

    13394.01

    109621.45

    -10.17

    2010-11

    2492.90

    10928.21

    13421.12

    118632.94

    0.20

    2011-12 

    2012-2013

    (Apr -march)

    3/360

    6

    Billion 

     

      16

    15

    Billion

     

    (Source: Ministry of Commerce & Industry, Government of India)

    There has been regular exchange of business delegations from both sides. India and Iran are also engaged in discussions on various projects in Iran including the Chabahar Port and Rail Project. 

    Cultural and historical  Relations: 

     

    Till now it has been believed that Iran and India have had cultural and civilizational links with each other from the time of Cyrus the Great and Darius. But many recent archaeological findings in north Khorassan, Sokhte (burnt city)and Jeeroft in Iran show that the civilizational relations between the Iranians and India have been so much older.

    In the period of Darius and Xeroxes (khashayarShah), a group of the elephant riding soldiers of the army were Indians. Such kinds of relations have been clearly recorded in the periods of Ashkanians and the Sassanids as well. In the period of the Gorkanis (the Moghals) or the Khorassanis the official language of  the courts of India was Persian. It is for the same reason that about seventy per cent of the important documents, royal orders as well as the poetry and prose books still found in the museums and the government as well as private collections in India are in the Persian language.

    Dr. Hekmat, the first ambassador of Iran in India has recorded a total of 80 important stone engravings in the important palaces and mausoleums of India. But the number of such engravings and inscription  which are still found runs into thousands.

     

     

     

     

    Some of the stone engravings in the Red Fort, the Taj Mahal and the Agra Fort which have been registered as the national heritage.

    India and Iran maintain regular cultural and educational exchanges.

    The cultural ties between Iran and India go back to the ancient times, to such an ancient time that determining its real date is impossible.

     

    This antiquity of relations can be understood from the extensive similarities in the languages of the two countries. It is for the same reason that Sanskrit is called as the sister of the ancient Iranian languages. India and Iran have been familiar names for each other. The names of India ,Sind and Makran have been used in almost all historical& geghraphical and literature  Persian books in the Shahnameh itself at least a hundred times. The same is true for other books as well.

     

    A number of Indian scholars were teachers in the great university of the Gandi Shahpur of Persia and used to teach there.

    In the period of Khusro Anushirvan, a number of Indian tales including the Panchtantra were translated into Iranian language by the name of Kalileh Wa Dameneh.

     

    This work was later translated from the Persian language to Hindi. Other stories like the tales of Behram, story of the parrots and the tales of Sindbad were all translated from Hindi into Persian.

    Iranians have played a distinguished role in the transmission of the heritage of India to the other languages. The famous Iranian scientist, Aburehan Albiruni, during his 16 years stay in India, presented his master piece named “Tehqeeq Ma’al le Hind”  to the world which is known as the Encyclopedia of India.

     

    Masoodi was yet another Iranian scholar, who wrote many detailed reports about India. Moreover, the scientists like Koshiar and Khwarizmi learned the Indian mathematics and globalized this science.

     During the Khorasanid dynasties(Tamurid,Babri,Mugals, Bahmani) the cultural exchange was so deeply that the official language became Persian. the Khorasanid emperor of India  invited several Persian artists and scientist  to their courts.

    • painting Jahangir’s Dream (around 1620 by Abul Hassan showing Abbas I (Pade Shah of Persia, left) and Jahangir (KHORASANID  Emperor of India, right) on the globe  lams and lions are in peaceful co existence

    India has extremely been influenced by Persian art and architecture and Persian Sufis music. Hundreds of Persian poets also were invited to India and some of the Indian  kings themselves were composing  Persian poem. also many Persian commander and ministers or Nuvab were serving the Indian court, among them was Mirza Ghiyas Beg an important official the rule of the Mughal Emperor Jahangir, and served as the  chief treasurer, and he was given the title ‘I’timād-ud-Daulah’  which means ‘Pillar of the State’. His daughter, Mehr Nūr Jahān married Jahāngīr in 1611, and his son Mirza Hasan ‘Asaf Khan’ served as a general to Jahangir.

     Mirza who was the father of Arjumand Banu Mumtaz Mahal,The wife of Shah Jahan, the Emperor of India he also served as the governor  of wes india and lahour.

    also we can mention many others like  Safdar Jung and Ashraf khan khorasani.

    Arjumand  Bano  or Momtaz E maha Taj .  girl of an  Iranian  born prince  Asef khan  l

                                  Arjumand  Bano  or Momtaz E mahal          and her father  Asaf Khan

    India and Iran maintained regular cultural exchanges even during the time of colonialism and also after independent India.

     

     

             Persian paintings on the Rashtrapati bahavan palace.

     

     As per an MoU signed in January 2008 between the Indian Council for Cultural Relations (ICCR), New Delhi and the Iranian Cultural Heritage, Handicrafts and Tourism Organization (ICHHTO) a weeklong Iranian cultural week was held in New Delhi and Mumbai in April-May 2008. India also held its “Days of Culture” at the Niyavaran Palace in Tehran and Hafezia in Shiraz from May 10-17, 2011 which was attended by over twenty thousand people. The cultural festival was dedicated to the memory of Gurudev Rabindranath Tagore. During 2011-12, various functions were organised through out Iran to commemorate the 150th birth anniversary of Gurudev Tagore. Gurudev Tagore had visited Iran in 1934 and 1935 during which he wrote some poem on Iran. 

    There are about 8,000 Iranian students studying in India. India provides 67 scholarships every year to Iranian students under ITEC, ICCR, Colombo Plan and IOR-ARC schemes. 

    India over the years has emerged as one of the favourite tourist destinations for Iranian tourists and every year around 40,000 Iranians visit India for various purposes.

     For more information on Iranian culture and sightseeing and news log on the website and watch lives TV.

    http://www.presstv.ir/

    Iran’s television network, broadcasting in English round-the-clock. Based in Tehran

    http://www.sahartv.ir/

    Sahar Urdu TV “Sahar Universal Network” is one of several TVchannels that runs under the supervision of Iranian IRIB.

    source:

    irna

    INDIA & IRAN – AGE OLD TIES

    “Few people have been more closely related in origin and throughout history than the people of India and the people of Iran”

    – Jawahar Lal Nehru[1]

    “I used to dream of a Persia where bulbuls made love to the roses, where in dreamland gardens poets sat around their wine cups and invoked visions of ineffable meanings. But now that I have come to your country my dream has been formed into a concrete image that finds its permanent place in the inner chamber of my experience … I have visited Sa’di’s tomb; I have sat beside the resting place of Hafiz and intimately felt his touch in the glimmering green of your woodlands, in blossoming roses. The past age of Persia lent the old world perfume of its own sunny hours of spring to the morning of that day and the silent voice of your ancient poet filled the silence in the heart of the poet of Modern India”

    – Rabindranath Tagore, 09 May 1932.[2]

    The peoples of India and Iran, two ancient neighbouring civilisations, have enjoyed close historical links through the ages. They had a common homeland and share a common linguistic and racial past. Over the several millennia, they interacted an enriched each other in the fields of language, religion, arts, culture, food and other traditions. Today the two countries enjoy warm, friendly relations and cooperate in a wide range of fields.

    PART I

    Prehistoric times

    1. It is believed that before 2000-3000 BC, the inhabitants of modern Iraq and southern Iran as also the people of west and north west India came from the same region. Later, around 1500 BC Aryan tribes from north invaded and defeated these people and marched further to south Asia.[3] During the pre-historic times (around 3000 BC), the people of Kulli culture (North West Indian borders) excelled in making small boxes of soft stone, delicately engraved with linear patterns. At Susa (west Iran) a few pieces of painted pottery have been found which appear to be similar to the wares of the Kulli people. In the hills of Baluchistan, where the people of Nal and Zhob cultures built their little villages, the Barhuis, though ethnically now predominantly Iranian, speak a Dravidian language (spoken in South India).[4]

    2. There seems little doubt that the Indus Valley civilization had contacts with the contemporaneous civilizations of Iran and Mesopotamia. There is a striking similarity between some of the designs and seals. There was trade between the coast of southern Iran and India through the Persian Gulf and the Arabian Sea. Some Indus seals have been excavated at Kish, Susa and Ur in Iran. The Harappan people are believed to have imported silver, copper, turquoise and lapis lazuli from Persia and Afghanistan.[5] Iran supplied silver, gold, lead, zinc, turquoise to ancient India. Ivory was imported from India.[6]

    India and Iran : Common Homeland, common linguistic and racial Past

    3. On the basis of linguistic evidence the people who arrived on the southern slopes of Alborz mountains in North Iran and in Western Iran, are regarded as having originally been along the Indo-Iranians who for a long period shared a common tradition while living as Nomads in the Central Asian steppes. Eventually the two linguistically related groups separated and migrated southwards. The Iranian group moved into the highlands of Iran through the flat passable area south-east of Caspian Sea, while the Indian tribes migrated into the Indian sub-continent.[7]

    4. It is believed that Indians and Iranians belonged to one single family before the beginning of the Indo-Aryan civilisation and lived together with a common language for many centuries in pasturelands of Oxus valley in Central Asia (Tajikistan, Uzbekistan, Kyrgistan, Turkmenistan and Kazakstan).[8] This common habitat was either around the upper reaches of the Tigris where the Zob meets it or in the vast doab of the rivers Vahvi-Datiya and Ranha (the Oxus and Jaxertes). [9]The first Aryan migration into India and Iran took place around 2000 BC. In Iran, as in India, the impact of the Aryans was to prove ineffaceable and founded a long enduring tradition.[10] These people brought with them their patrilinear system, their worship of sky gods, their horses and chariots.[11] In the second millennium B.C. there was close agreement between the language and mythology, religious traditions and social institutions of Indians and Iranians on the one hand and those of the Greeks, Romans, Celts, Germans and Slavs on the other. For a considerable period after their separation from their western kinsmen, the Indians and Iranians are believed to have lived together. [12]

    5. The scriptures Vedas (of the Indian Aryans) and the Avesta (of the Iranians) both agree on the cause, which led to the migration of the Aryans from their original homeland (called Airyana Vaejo in Avesta). In the Vedic account, it is a flood of water that is referred to and in the Avestan account it is a flood of snow and frost. The praleya signifying snow or frost is derived from pralaya or deluge in Sanskrit by Panini. That there was a huge flodd in pre-historic ties in some parts of the then known world is proved by Semitic sources which seem to have borrowed their account from Aryan sources. The name of the person who escaped this disaster is Noah, according to them (more correctly Nuh as in Arabic which is a contracted form of Manuh, nominative form of Manu). In both Indian and Iranian versions, he is the son of the same person – Vivasvat or Vivanghat. According to the tradition of the Vendidad, the ancestors of the Iranians lived in 15 other countries turn by turn. One of these was Haptahindu, i.e. Saptasindhu, the cradle land of Indo-Aryan civilization. [13]

    6. Indian or Indo-Iranian groups who worshiped the Vedic deities were found in and to the north of Syria in the middle of the second millennium B.C. Prof. S.A. Cook writes “In what may roughly be called the ‘Mosaic’ age, viz, that illustrated by the Amarna letters and the “Hittite” tables from Boghaz-Keui, Palestine was exposed to Iranian (Old Persia) or Indo-European Persian Empire…. In the Mosaic Age, Varuna, the remarkable ethical God of ancient India, was known to North Syria.” [14] In the 14th century BC, there appeared in North East Syria, a people called Mittani, whose kings had Indo-Iranian names and whose gods were very similar to the Aryan gods – Indara (Indra), Uruvna (Varuna), Mitira and Nasatiya. Some other chiefs in Syria and Palestine also had Indo-Iranian names.[15]

    7. India is mentioned in the Avesta and there is some description of north India in it. In the Rig Veda there are references to Persia – the Persians who were called Parshavas and later Parasikas, from which the modern word Parsi is derived. The Parthians were referred to as Parthavas.[16]

    8. Old Persian language was a member of the Indic branch of the Indo-European languages. Related to it was Zend of Avestan, the language of the earliest Zoroastrian text, which was later, divided into two distinct branches – Indic and Iranic. One later developed as Sanskrit and the other as Persian. [17]

    9. The name of India has come from Iran through a long relay – Iranic to Greek to Latin to English and finally to India with its dominance of English. India is a Greek word written ‘India in the Greek alphabet and pronounced Hindia. It comes from Hindos ‘the river Indus’ from the old Persian Hindu, the Persian pronunciation of the Sanskrit Sindhu. (In Avesta and old Persian an initial s was pronounced h).[18]

    10. Similarly, the name Iran is related to Sanskrit Arya (noble). The ancient Persian also used the name ‘Arya’ and the word survives in the word ‘Iran’. Iranians are one of three peoples of the world who have called their countries ‘Land of Nobility’ or ‘The Noble Land’. Iran is the Avesta word airya ‘noble’ with the toponymic suffix –an, denoting a geographical area. The name of Ireland is Eire in Irish language and aire means ‘noble’ in Irish. Aryavarta is the sacred land bounded on the north and south by the Himalaya and Vindhya mountains, and extending from the eastern to the western sea. The name Iran and Aryavarta are close relatives and denote the abode of the excellent ones, the noble and respectable people, those faithful to their land. The Persian speaking Aizerbajan is the ancient word aryanam vajah ‘the power of the Aryans’, which celebrates the emerging sway of the Iranians in the second or third millennium BC.[19]

    11. Sanskrit and Avesta have a common basic vocabulary and common grammar. The name of Hapta Hendu (land of seven rivers) is mentioned in Avesta whereas Ariya (the name of Persia) is mentioned in the Vedas.[20] In the Rig Veda, the Persians were called Parshavas and later Parasikas (from which the modern word Parsi is derived).

    12. The ancient Iranians invoked the good mind, the good spirit Vohu Manah (Vasu manah in Sanskrit). The word vohu is vasu in Sanskrit. Its superlative form is vashishta (the personification of right). The modern Persian Bahisht is Avesta Vahishta and Sanskrit Vashishtha (in English best).[21] Some other words with apparent common roots are –

      Sanskrit Avestic rita asha (arta) atharva atar (fire, atish) yama yima ashman aseman (sky) danu danu (river) manas manah (mind) pitr pitar (sather) martyanam masyanam (of mortal men) yajna yasna (sacrifice) arya airya

    13. River Sarasvati became the province Haraxvaiti in Avesta. The river Rasa became the district Rangha in Media now Rai near Tehran. Avesta has the river Varan, which refers to Varanasi situated on the confluence of Varana and Asi rivers. Avesta mentions the river Haroyu which is Saryu flowing near Ayodhya. The Hapta Hendu of Avesta and Sapta Sindhu of Rigveda is Punjab.[22]

    14. The Persian word Khuda goes back to Avesta Hvada, which is svadha in Sanskrit (inherent power). The Avestic bara survives in the name of Baghdad and it is Sanskrit bhaga or better known bhagavan).[23]

    15. Avestic Kshathra and Sanskrit Kshatra become in modern Persian Shahr and Hindi Khatri/Khet. Avestic dugh and Sanskrit dugdha change into dugh and dudh. Avestic bratar and Sanskrit bhratri change into Persian baradar and Hindi Bhai. Avestic hvar or khvar and Sanskrit svara become Persian khur (of Khurshid) and Hindi sur.[24] Sanskrit dha (set, make), bhr (bear), gharma (warm) are Avestan and old Persian da, bar and garma. Sanskrit pra (forth), putra (son) are Avestan fra and puthra. [25]

    16. h replaced s in Iranian except before non-nasal stops and after I, u, r, k; Sanskrit sapta (seven), sarva (all) are Avestan hapta and haurva. Iranian also has both xs and s sounds, Indo-Aryan has only ks. Avestan xsayeiti (has power, is capable), saeiti (dwells) are Sanskrit ksayati and kseti.

    17. There is much in common between the Vedic religion and Zoroastrianism. The core of these religions was sacrifice, centred on fire. The earliest religious texts of Indo-Aryans (principally the Rig Veda dating back to 1300 to 900 BC) are indispensable for making historical reconstructions of the development of Iranian religion.[26] Gatha, the hymns of Prophet Zoroaster, included in a part of the Avesta, the holy book of the Zoroastrians, suggests a close link with the ancient Indian hymns, the Rig Veda of c. 1700 B.C. This is the period prior to the migration of Nomadic tribes into Iran and India.[27]

    18. The hymn of Gayatri resembles the Gatha of the ancient Iranians. The vedic ritual of Agni and the Avestic ritual of Atar were similar. The Hindu Gods and Goddesses like Indra and Bhadrika resemble Ahura Mazda and Mithra.[28]During the Vedic period, gods were divided into two classes the devas and the asuras (In Iranian daevas and ahuras).In India devas came to be more powerful than the asuras and the latter word eventually took on the meaning of a demon. In Iran the reverse took place and the daevas were denounced as demons by Zoroaster. They still survive as such in the divs of Persian foklore, especially though Ferdowsi’s epic Shah Nameh).[29]

    19. Vedic and Persian religions (both Aryan) mingled in Gandhar, where stood the Indian city called Taxila by the Greek. By the age of Darius (6th century BC), the most refined of its cult had evolved into what was later known as Zoroastrianism – a dualist religion accounting for the problem of evil in terms of struggle of a good with an evil god.[30] To this day, there are close similarities in the Persian festival of Nowruz (Iranian New Year) also celebrated by Parsis in India and Holi as both are centred towards fire.

    20. The Indo-Iranian element in later Hinduism is chiefly found in the initiatory ceremony (upanayana) performed by boys, a rite both in Hinduism and in Zoroastrianism that involves the tying of a sacred cord. The Vedic god Varuna, now an unimportant sea god appears in the Rigveda as sharing many features of the Zoroastrian Ahura Mazda (“Wise Lord”); the hallucinogenic sacred drink soma corresponds to the sacred haoma of Zoroastrianism.[31] Varuna was known as an Asura, a term also applied to lesser gods, which in later Hinduism came to mean a class of demons, but which in Persia was adopted by the Zarathustra in its local form as part of the title of the great god of light – Ahura Mazda. Varuna may have been the high god of the Indo-Iranians before the two peoples divided. Varuna was first and foremost a king, an emperor sitting in a great palace in heavens often with associated gods around him. Most important of these was Mitra, a god with some solar characteristics. He was represented in the Zoroastrian pantheon and was also widely worshipped in the Roman Empire under the Greco-Iranian name Mithras.[32]

    21. The Iranian Surya (sun god) wearing a long coat with a sacred girdle and knee-high boots was worshipped by Indian kings. He had a special name Mundira svami and the word Mundira is found in ancient Iranian texts from Khotan. The Modhera temple in Gujarat and Munirka village in Delhi remind of the name Mundira. The Sun God at Konarak, Orissa is famous in his Iranian drapery and boots. The royal priests of this royal surya were of Iranian descent like Sakadvipiya Brahmanas, or Mishra (in which th of Avesta Mithra became sh).[33]

    22. Both Vedas and Gathas have no place for idols or temples. Both enjoin the maintenance of fire and performance of sacrifice (Sanskrit yajna and Avestic yasna). Their priests have common duties and names.

    23. The four varnas (classification of society) of India developed out of very early Aryan class divisions. Some stratification existed in many Indo-European communities. Ancient Iran had four pistras (classes), comparable in some respects to those in India.[34] The four-fold classification of society into priests, warriors, peasants and artisans appears in the Vedas, the Gathas and Yasna and Ferdowsi’s Shah Nameh (which mentions their designations as Amuzian, Nisarian, Nasudi and Ahnukishi.[35]

    24. The system of four yugas (ages) was similar to the doctrine of four ages that existed in ancient Persia. The system was also prevalent in ancient Greece.[36] The Iranians, like the Indians, believed that the world was divided into seven regions or karshvar (keshvar in modern Persian, which means country).[37]

    25. There is a word in the Gathas – asha – that appears in a variety of forms – asha/arsh/eresh/arta/ereta. The last variant is near to the rita of the Rig Veda. For both Avesta and Veda, this word means the order of the world, the law of the man. Law and order seems to be the fundamental concepts of the Aryans.[38]

    26. The myths that appear in the part of the Avesta known as Yasht include some tales of very ancient pre-Zoroastrian origin, probably belonging to the pagan Indo-Iranian era. Many of these myths re-appear in the Shahnameh (Book of Kings), an epic in rhyme by the Poet Firdowsi, which was completed in A.D. 1010. The greatest hero of Iranian mythology was undoubtedly Yima (Jamshid of the Shahnameh.) As Yima Khshaeta, King Yima, he belongs to the Indo-Iranian traditions. The Indian equivalent, the Vedic Yama, chooses to die and becomes the Kind of the dead. [39]

    27. There are several parallelisms between medical, physiological and pathological doctrines of the Ayurveda and those of the Avesta in its surviving texts represented by the Vendidad, the Yasna and the Yashts.[40] The Persian word din (religion) is similar to dhena of the rigveda where it means ‘speech reflecting the inner thoughts of man’. Its Avesta equivalent is daena, a common word in Gathas meaning inner self of man.[41]

    28. The Samba-purana relates that Samba, the son of Krishna, had been afflicted with leprosy and was restored to health by the grace of Sun God whose worship was performed by Iranian priests called Maga. The Maga priests were the famous Magoi or Magi – Zoroastrian priests who spread the worship of fire and Sun and erected temples at Taxila and Multan.[42] The Bhagvat-Puran calls the sacred girdle of Sun priest avyanga, which is the Avestan aiwyanghana. Samba built the sanctuary of Mitravana on the banks of Chenab. There were Sun temples on the banks of Yamuna.[43] The Maga Brahmins and the Gandhara Brahmins of North India, as well as Brahmini Magis of the South were all of Iranian origin.[44]

    29. Commerce between the mouth of the Indus and the Persian Gulf was unbroken down to the Buddhist times.There is evidence of trade between the Phoenicians of the Levant and western India as early as 975 B.C. Trade between the Indus Valley and the Euphrates seems to be very ancient.[45]

    Contacts between Achaemenian Persia and India

    30. By around 1000 BC, Indians and Persians had established themselves as distinct cultural and racial entities with their boundaries meeting at Kabul and Sistan.[46]

    31. The founder of the Achaemenian dynasty in Persia was Hakhamanis (Sakhamani in Sanskrit, meaning one who has allies/friends – Hakha/Sakha of crystalline fidelity – mani). During the Achaemenian period, some parts of northwest India came under Persian rule. Indian emissaries were present in the courts of Medes and Emperor Cyrus in 550 – 529 BC.[47]

    32. One of the great Achaemenian emperors was Cyrus. His correct name in the inscriptions is Kurus (Kuru of Aitareya-brahmana and Mahabharat in Sanskrit). Kuru is described as a country of everlasting happiness beyond the most northern ranges of the Himalayas. Cyrus founded the imperial capital of Pasargadae or Pars-gard (the seat of Persians). Gard is Garta in Sanskrit, which means a seat. Garta or Karta later came to mean capital as in Jakarta.[48]The audience hall of the Achaemenian emperors was called apadana. Its Budhist parallel is Avadana.[49]

    33. Darius, the third ruler of the Achaemenian dynasty, sent an expedition to India. Three of his inscriptions refer to his relations with India. The Behistun rock inscription (ancient Bagastana ‘place of Gods’ or Sanskrit ‘Bhagasthana’) dating back to around 518 BC includes Gandhar in the list of his subject countries. Here Darius refers to his language as Aryan.[50] The Persepolis inscription mentions Punjab as a part of the Persian empire.The epigraph of Nagsh-i-Rustam shows India as the 24th state of his empire. When Cyrus the Great was invaded by King Croesus of Lydia in Greece, a contemporary Indian king is believed to have rendered military assistance to the Iranian emperor.[51]

    34. The Indian province of Darius was the richest in his empire and the most populous. Herodotus tells us of the wealth and density of the Indian population and of the tribute paid to Darius: ‘The population of the Indians is by far the greatest of all the people that we know; and they paid tribute proportionately larger than all the rest – (the sum of) 360 talents of gold dust’ (equivalent to over a million pounds sterling). Herodotus also mentions the Indian contingent in the Persian armies consisting of infantry, cavalry, and chariots. Later, elephants are mentioned.[52] One-third of gold that flowed into the imperial treasury of Iran came as a tribute from India. Indians clad in white cotton cloth fought in the armies of Xerxes on the battlefields of Plataea and Marathon against the Greeks. Of the two scripts employed in India, one had evolved from Armaic, which the Achaemenian scribes employed.[53] Indian mercenaries roamed the coasts of Caspian and smished with the Scythians. The Khudrakas of the Ravi were deployed beyond the Hindukush.[54] The Achaemenians brought rice from India to be planted in the Near East.[55] It is also believed that cane sugar was first used by man in Polynesia from where it spread to India. In 510 BC the Emperor Darius found in India “the reed which gives honey without bees”, which he then brought to Persia.[55a]

    35. It is believed that the Greek philosopher Pythagoras may have obtained his doctrine of metempsychosis(transmigration, or passage of the soul from one body to another) from India, mediated by Achaemenian (6th-4th century BC) Persia (although similar ideas were known in Egypt and were also present in Greece before the time of Pythagoras). The Pythagorean doctrine of a cyclic universe may also be derived from India.[56]

    36. Darius-I killed Gaumata, a pretender to the Persian throne, in 522 BC to become the Persian emperor. Gaumata (one who considers cow as mother) is used till today in Hindi to mean cow the mother.[57]

    37. Xerxes (5th century BC) succeeded his father Darius-I to the Achaemenian throne. His avestic name was Khshayarsha (ruling over heroes), which was Hellenised as Xerxes. His army included Pathans and Bactrians from India. He invaded and defeated the Greeks.[58] According to Herodotus, a detachment Indians fought in the Persian army against the Greeks at Plataea.[59]

    38. Not surprisingly, administrative and political nomenclature in northern India at this time reflected that of western and Central Asia. The Persian term for the governor of a province, khshathrapavan, as used by the Achaemenians, was Hellenized into “satrap” and widely used by these dynasties. Its Sanskrit form was ksatrapa.[60]

    39. Darius assigned a Greek navigator Skylax of Casyanda to make a voyage from the mouth of the Indus river to Egypt.

    40. Achaemenian art and architecture had a significant influence on India. Before the Ashokan period of history, there is no evidence of epigraphy in India.[61] It has been suggested that the idea of issuing decrees by Ashoka was borrowed from the Achaemenian emperors, especially from Darius (though the tone and content of Ashoka”s edicts are different). The pillars, with their animal capitals (fine examples of Mauryan imperial art), are influenced by Achaemenian pillars.[62] The use of this means of propagating official messages and the individual style of the inscriptions both suggest Persian and Hellenistic influence and India under the Mauryas was certainly more continually in touch with the civilizations to the west than ever before. At Kandahar, Ashoka left instructions in both Greek and Aramaic.[63]

    41. In 330 BC Alexander defeated Darius III. In the decisive battle of Gaugamela a small contingent of Indian soldiers with fifteen elephants fought with Darius against the Greeks. [64]Alexander the Great after destroying the Achaemenian empire marched into India. Chandragupta Maurya, who founded the Mauryan dynasty, had friendly relations with the successor of the Macedonian conqueror in Persia. Seleucus Nicator, the Grecian ruler of Persia, sent Megasthenes as the envoy of Hellenistic Persia to the court of Patliputra in India. Commercial and cultural relations between Persia and India continued.[65] Persian nobles were conspicuous in the courts of Mauryan kings.Tushaspa, a Persian, was present during the reign of Chandragupta Maurya. The Kharoshti script was introduced by the Persian officials in the northwestern frontier province and continued to be in use till the 4th century AD.[66]

    42. Towards the end of 1st century BC, a line of kings with Iranian names, usually known as Pahlavas, gained the brief suzerainty of North West India. According to legend, St Thomas brought Christianity to the kingdom of one of these rulers – Gondophares.[67]

    43. Trade expanded mainly because Achaemenians introduced coinage, which facilitated exchange. India exported spices, black pepper and imported gold and silver coins from Iran. [68] The grape, introduced from Persia with the almond and walnut, was cultivated in the wetsren Himalayas.[69] One of the earliest Indian words for a coin is Karsa (also a small weight), which is of Persian origin.[70]

    44. According to Herodotus, the Persian emperor Artaxerxes (5th century BC) exempted the inhabitants of four Babylonian villages from taxation in return for their breeding Indian dogs for hunting and war. The dog is only once mentioned with respect in ancient Indian literature and was rarely, if ever, treated as a pet. The exception occurs in the Mahabharata, where the five pandavas and their wife Draupadi take their dog with them on their final pilgrimage to heaven, and the eldest brother Yudhisthira refuses to enter without his faithful friend. It has been suggested that the episode shows Iranian influence, for with the Zoroastrians, the dog was a sacred animal.[71]

    Contacts between Sassanian Persia and India

    45. The Sassanian period in Persia (226-651 AD) coincided with the Gupta period (308-651 AD) in India. The Sassanian monarchs maintained relations with the Patliputra based Gupta empire. The name of Pulakesin, the ruler of the Deccan, was known in Persia. It was usual to exchange Embassies between Persia and India. Iranian traders acted as commission agents to deliver Indian goods to European ports. One of the murals in Ajanta caves near Mumbai depicts a Hindu king with men in Sassanian dress.[72]

    46. During the reign of Shahpur (310-379 AD) in Persia, Indian physicians were invited to practice medicine along with Greek and Iranian physicians in Jundishpur Hospital in southern Kuzestan province of Iran.[73]

    47. In Kushana and Gandhara art, Parthian and east Iranian elements are visible. Sassanian motifs are abundant in Gupta art. Also Indian peacock, dragons, cocks and spiral creeper adorn Sassanian monuments.[74] The tiles of Harvan monastery near Srinagar testify to the Sassanian influence on the Kashmir valley.[75] The Kushanas became affluent through trade, particularly with Rome. They issued large number of gold coins, which exhibit the figures of Greek, Roman, Iranian, Hindu and Buddhist deities.[76]

    48. The borderland areas of Kabul, Kandhar and Seistan, which were often politically parts of India, were the meeting place of Indians and Iranians. In later Parthians times they were called ‘white India’. Referring to these areas the French savant, James Darmesteler says “Hindu civilization prevailed in those parts, which in fact in the two centuries before and after Christ were known as white India”.[77]

    49. The Ranas of Udaipur, the head of the Sisodia clan of the Rajputs are believed to have veeb Iranians originally who came to India towards the end of sixth century. The Pallavas (Parthians, Sanskrit – Pahlavas) are also believed to have originated from Iran. Pulkessin II, the Ruler of Badami sent an Embassy to Khusro II (Parviz) in A.D. 625 and a return Embassy to his court is the subject a beautiful fresco in a cave at Ajanta. [78]The name Gujarat itself has associations with the Gujar tribe of Iran that inhabited the region of Gujistan near west of Caspian Sea. These people are believed to have entered India around 6th century A.D. [79]

    50. After the conquest of Alexander, the nobles of Saurashtra and Kutch acknowledged the suzerainty of the Parthians and later the Sassanians. The history of Gujarat from A.D. 78 to A.D. 400 is shown as Kshatrapa (Satrap) period. Nahapana (Parthian), Chashtana, Jayadaman, Rudradaman, Tushasp, Suvisakha were some of the rulers of this period. Over time the rulers assumed Hindu names. [80]

    Buddhist influence on Persia

    51. In the 1st century BC, Kanishka, the ruler of northwest India, became a great patron of Buddhist faith. Buddhism began to spread to Central Asia and the Far East. Kanishka patronized the Gandhara school of Buddhist art, which introduced Greek and Persian elements into Buddhist iconography.[81] By the end of 3rd century AD, Vasudeva, one of Kanishka’s successors was defeated by the Sassanian king Shahpur I and northwest India came under Persian influence.

    52. Buddhism became the religion of the east Iranian province of Khorasan through the Kushana emperors. The legendary biography of Buddha in Sanskrit – the Buddha Charita – composed by Ashva Ghosh was translated into Khotanese and then into Sogdian and Parthian – old Persian idioms, then into Pahlavi and into Arabic and other languages. Ibn Babaviah of Qom in his work Akmal al din wa Tamam al Nimah included a story based upon the Persian version of the above story by Zakariya Razi. The legend of Balohar and Budasaf became a part of European and Asian literature. In Iran, the story of Ibrahim ibn Adham, the prince who abandoned his kingdom to lead a religious life, is moulded on the model of Budha.[82]

    53. During the Sassanian era, Mani, a scion of the Ashkanian family preached a syncretic religion combining elements of Zoroastrian, Buddhist and Christian faiths. He claimed to be the incarnation of the Buddha.[83]

    54. In Central Asia there was a confusing welter of languages, religions, and cultures, and, as Buddhism interacted with these various traditions, it changed and developed. Shamanism, Zoroastrianism, Nestorian Christianity, and later Islam all penetrated these lands and coexisted with Buddhism. For example, some of the Mahayana bodhisattvas, such as Amitabha, may have been inspired, in part, by Zoroastrianism. There is also evidence of some degree ofsyncretism between Buddhism and Manichaeism, an Iranian dualistic religion that was founded in the 3rd century AD.

    55. In north west India, Zoroastrianism and Buddhism came into close contact. The Zoroastrian doctrine of the Saviour (Saosyant) probably influenced the idea of the future Buddha, which later became part of the orthodox belief.[84]

    56. The temples, monasteries and the monuments, which dotted Khorasan, must have in some ways influenced the early architecture of Persia.[85] The blue of turquoise from Khorasan in east Persia became the symbol of the ‘mind by nature luminous’ (cittam prakriti-prabhasvaram). The spires of Buddhist monasteries were made of turquoise, as blue was the colour of meditation. The shades of blue porcelain created by the Buddhist masters of East Asia reflected the subtle planes of contemplation. This tradition was centuries later taken over by the blue mosques of Persia.[86] The Jandial temple near Taksasila was probably Zoroastrian.[87] Ivory plaques, originally fastened to the lids and sides of furniture and boxes, found at the Kushana site of Begram, 80 km north west of Kabul are Indian in inspiration.[88]

    57. Paintings on the walls of Dukhang of Alchi monastery in Ladakh reproduced in detail Sassanian motives on textiles. They can be seen in round medallions with mythical animals. The most ancient stringed instrument from Persia – a red-sandalwood five-stringed vina – has been preserved at the Todaiji monastery in Nara, Japan since 8th century. It is decorated with a Persian motif in mother-of-pearl inlay and represents a cultural exchange between the Persian and the Buddhist world. The Tibetan histories of medicine relate that Jivaka the physician to Lord Buddha was born as the son of King Bimbisara. Grown up, one day he saw a group of white-clad men and asked his father: “Who are they”. He said: “They are doctors and they protect people from diseases”. He wished to become a doctor and he asked his father for permission. King Bimbisara sent him to Taxila. These white-clad men were Iranians, who were famous physicians as attested by Sanskrit texts.[89]

    58. Early Persian poetry, creation of east Persians, cultivated abstract mental forms recalling the grace of Buddhist statues. (Till the 11th century Persian poetry came from Khorasan, Sogdiana and adjacent areas, which were once steeped in Buddhism). The metaphor of Bot (Buddha) was constant and exclusive in early Persian poetry. The facial type of bot-e-mahruy (moon-faced statue) was the norm in Persian paintings and poetry. Bahar is both spring and a monastery (vihar). The Persian raghe for sloping hill refers to the location of vihars on top of a hill with gentle slopes.[90]

    59. The Parthians of east Iran and Central Asian Iranians translated Sanskrit texts into Chinese. An Shih-Kao was a Parthian prince who became a Buddhist monk. He came to China in 148 AD and translated 95 Sanskrit works on Buddhism into Chinese. 55 of them are still available in Chinese Tripitaka. Another Parthian prince An Huen translated two Sanskrit works into Chinese in AD 181.]

    Continuing contacts (2nd to 7th century AD)

    60. According to Shahname of Ferdowsi (11th century AD), the 5th century AD Sassanian king Behram Gur requested Indian king Shangol to select 12,000 gypsies – expert Indian musicians – and introduced them into Persia from India.These gypsies are believed to be the ancestors of the Persian gypsies. They propagated Indian music and dancing in Persia and travelled to all parts of the world from there. There are remarkable similarities in the language of European gypsies (Romani) and Indo-Aryan languages. It is also believed that Behram Gur visited India in 5th century AD. Persian poet Hakim Nizami Ganjavi has alluded to the Indian wife of king Behram in his famous work Haft Paikar (seven figures) indicating instances of inter-marriage]

    61. During the reign of Sassanian king Noshirvan (531-576 AD), scientists and other scholars were exchanged between Persia and India. During the same period, the game of chess (Chaturang in India) is believed to have been introduced in Persia from India (known as Shatranj).[93] Later, when Persia was conquered by the Arabs, the game quickly spread all over the middle east and then to Europe. The original game was played on 64 squares (astapada) with a king piece and pieces of four other types, corresponding to the corps of the ancient Indian army – an elephant, a horse, a chariot or ship and four footmen..]

    62. Under Noshirwan, Jundishpur was developed as a leading center of Persian medicine, in which Indian Ayurvedic system was syncretized with the Greek system propagated there by the Nestorian Christians. Burzuya, the physician to Noshirwan, was sent to India to bring back works on medicine and searched for elixir of life. Burzuya on his return brought stories of Panchatantra with him.. The Jundishpur school of medicine continued its active existence and after the Arab conquest of Persia, exerted a great deal of influence on the development of Arabian medicine..]

    63. Panchtantra, the collection of Indian fables – instructions about conduct of one’s affairs, was translated from Sanskrit to Pehalvi by Burzoy-e-Tabib who called it Kalila va Demna. From Persia it travelled to the west. Abdullah ibn Muquaffa translated this Pehalvi text into Arabic. There exist several versions of the text in Persian written by Rudki (10th century AD), Nasrullah bin Mohd bin Abdul Hamid Munshi (15th century AD) and a version by Abdul Fazal (16th century AD). The later Arabian Nights owes several of its stories and themes to India. .]

    64. In the 6th century, sandalwood, magenta, shells, corals, pearls, gold and silver were traded. Several Indian translators are believed to have been present in the Sassanian royal courts. Bam, in south-east Iran, was a major commercial and trading town on the famous Spice Road, a major tributary of the Silk Road, that connected trade routes from India through Iran to Central Asia and China.

    65. Around 7th century AD an Arabic translation from a Persian version of the Charaka Samhita, the famous Indian medical text, was made during this phase. Another early Pahlavi book Zik-i-Shatro Ayar an astronomical work based on Indian elements was translated into Arabic by Al Tamimi.

    66. According to Christian Topography of Cosmos Indicopleustes of 6th century AD, there were churches in Keral and Ceylon in the hands of Persian priests, supervised by a Persian bishop at Kalliana (perhaps modern Cochin). Indian Christians had embraced the Nestorian heresy, which was then widespread in Persia. The Nestorians were active missionaries and their monks had crossed Central Asia to found churches in China. These missionaries following in the wake of Persian merchants are believed to be chiefly responsible for establishing Christian community in south India.  compiled by Dr.M.Ajam

    دیدنی های هند 

    مسجد جامع دهلی و سنگ نوشته‌های مرمری زیبای فارسی آن

     

    ایرنا سمـینار بین المللی روابط ایران و هند درون دوره معاصر درون حیدرآباد برگزار شد.

    *** دانشگاه  جنو 

     




    [یاد یاران جیرفت]

    نویسنده و منبع | تاریخ انتشار: Sat, 03 Nov 2018 12:44:00 +0000



    یاد یاران جیرفت

    گرجی‌های ایران - ویکی‌پدیـا، دانشنامـهٔ آزاد

    پرش بـه ناوبری پرش بـه جستجو

    گرجی‌های ایران
    ირანის ქართველები
    ایرانیسْ کارْتْوِلِبیکل جمعیت ۱۰۰٬۰۰۰ +[۱]مناطق با جمعیت قابل توجه ف، یاد یاران جیرفت گیلان، مازندران، گلستان، اصفهان، لرستان، فارس، خراسان، تهران و یزدزبان‌ها فارسی، گیلکی، مازندرانی، گرجیدین شیعه دوازده امامـی[۱]گروه‌های قومـی مرتبط مردم گرجی، مردم ایران

    گرجی‌های ایران گروهی از مردم گرجی، و یکی از قومـیت‌های ساکن ایران هستند کـه نیـاکان آن‌ها عمدتاً بـه دلیل مقاومت درون برابر پادشاهان ایران، از وطن خود گرجستان، بـه ایران تبعید مـی‌شدند. یاد یاران جیرفت به‌طوری‌که درون طول حکومت سلسله‌های صفویـه، افشاریـه و قاجاریـه حدود سیصد هزار گرجی در: یاد یاران جیرفت قزوین، گیلان، مازندران، گلستان، اصفهان، لرستان، فارس، خراسان، تهران و یزد[۲][۳] ساکن شده‌اند و امروزه بعد از گذشت حدود سه سده، تنـها صد هزار تَن از آنان قابل شناسایی هستند کـه از این مـیان برخی از گرجی‌های مناطقِ ساحلیِ شمالِ ایران با حفظ برخی از عناصر فرهنگی خود یعنی: لباس، ، موسیقی، آشپزی و معماری شناخته مـی‌شوند و همچنین بعضی از گرجی‌های مناطقِ کوهستانیِ غربِ اصفهان بـه واسطهٔ گویش بـه زبان گرجی قابل شناسایی هستند.[۴]

    تاریخ

    ورود گرجی‌ها بـه ایران

    در طی حملات ارتش امپراتوری صفویـان بـه گرجستان، آبادی‌های گرجستان ویران مـی‌شد، گرجی‌ها قتل‌عام مـی‌شدند و بازماندگان آن‌ها بـه اسارت گرفته شده و به ایران تبعید مـی‌شدند.

    به استناد از منابع تاریخی متعدد، حدود ۲۲۵٬۰۰۰ گرجی درون دورهٔ صفویـه، ۳۰٬۰۰۰ گرجی درون دورهٔ افشاریـه و ۱۵٬۰۰۰ گرجی نیز درون دورهٔ قاجاریـه درون ایران ساکن شده‌اند.

    در حال حاضر، شمار بازماندگان اسرای گرجی کـه در ایران ساکن شده‌اند کمتر از ۳۰٬۰۰۰ تن است.

    شمار گرجی‌های کشته شده و تبعید شده طی دوره‌های گوناگون حملات ایرانیـان بـه گرجستان (صفویـه بـه بعد):

    معروف ترین فامـیل های گرجی:ملیـانی -یوسلیـانی -سپیـانی

    سال رویداد (قمری) پادشاه وقت شمار کشتگان شمار اسرا منبع نبرد شاه اسماعیل با شروانشاه ۹۰۶ اسماعیل بسیـار نامعلوم روملو، احسن التّواریخ، ۶۲. یاد یاران جیرفت و والهٔ قزوینی، خلدبرین، ۹۶. یـاری لطان بـه قرقره ۹۲۲ اسماعیل بسیـار حداقل ۲۰۰ تن روملو، احسن التّواریخ، ۲۱۱. و هوشنگ مـهدوی، تاریخ روابط خارجی ایران، ۲۶. حملهٔ دیو سلطان بـه منوچهر ۹۲۹ اسماعیل ۲٬۰۰۰ تن نامعلوم عالم آرای شاه اسماعیل، ۶۰۴–۶۰۷. حملهٔ دیو سلطان بـه منوچهر ۹۲۹ اسماعیل بسیـار نامعلوم عالم آرای شاه اسماعیل، ۶۰۹–۶۱۱. کپک سلطان ۹۳۰ طهماسب نامعلوم نامعلوم روملو، احسن التّواریخ، ۲۴۷. حملهٔ اول شاه طهماسب ۹۴۷ طهماسب بسیـار بسیـار روملو، احسن التّواریخ، ۳۸۴. حملهٔ دوم شاه طهماسب ۹۵۳ طهماسب بسیـار بسیـار روملو، احسن التّواریخ، ۴۰۹. حملهٔ سوم شاه طهماسب ۹۵۸ طهماسب بسیـار بسیـار روملو، احسن التّواریخ، ۴۵۵. حملهٔ چهارم شاه طهماسب ۹۶۱ طهماسب بسیـار ۳۰٬۰۰۰ تن روملو، احسن التّواریخ، ۴۹۲. و ترکمان، عالم آرای عبّاسی، ۸۸. حملهٔ شاه وردی بـه سیمون ۹۶۴ طهماسب بسیـار بسیـار روملو، احسن التّواریخ، ۵۱۳. حملهٔ شاه وردی بـه سیمون ۹۶۴ طهماسب ۱٬۰۰۰ تن بسیـار روملو، احسن التّواریخ، ۵۳۰. و ترکمان، عالم آرای عبّاسی، ۸۹. حملهٔ سرداران شاه طهماسب ۹۷۶ طهماسب بسیـار بسیـار روملو، احسن التّواریخ، ۵۶۸. و والهٔ قزوینی، خلدبرین، ۳۵۶. فتنـهٔ کنستانتین ۱۰۱۳ عباس بیش از ۵۰ تن ۰ منجّم یزدی، تاریخ عبّاسی، ۲۷۶. حملهٔ اول شاه عباس ۱۰۱۴ عباس نامعلوم ۳۰٬۰۰۰ تن ترکمان، عالم آرای عبّاسی، ۸۷۵. حملهٔ دوم شاه عباس ۱۰۱۴ عباس نامعلوم ۵۰۰ تن ترکمان، عالم آرای عبّاسی، ۸۷۵. امـیرگونـه درون آخال تسیخه ۱۰۱۸ عباس نامعلوم ۳٬۰۰۰ تن ترکمان، عالم آرای عبّاسی، ۷۸۸. حملهٔ سوم شاه عباس ۱۰۲۵ عباس ۷۰٬۰۰۰ تن ۱۳۰٬۰۰۰ تن ترکمان، عالم آرای عبّاسی، ۹۰۰. عیسی خان قورچی باشی ۱۰۲۵ عباس نامعلوم ۱۰٬۰۰۰ تن ترکمان، عالم آرای عبّاسی، ۹۱۳. عیسی خان قورچی باشی ۱۰۲۵ عباس نامعلوم ۳٬۰۰۰ خانواده ترکمان، عالم آرای عبّاسی، ۹۱۳. زیـاد اوغلی درون دانقی ۱۰۲۵ عباس نامعلوم نامعلوم ترکمان، عالم آرای عبّاسی، ۹۱۳. قرچاغای خان ۱۰۳۳ عباس ۱۰٬۰۰۰ تن ۰ ترکمان، عالم آرای عبّاسی، ۱۰۲۱. حملهٔ سرداران شاه عباس ۱۰۳۴ عباس ۱۰٬۰۰۰ تن ۰ ترکمان، عالم آرای عبّاسی، ۱۰۲۷. رستم خان درون دفع طهمورث ۱۰۴۱ صفی ۰ ۶٬۰۰۰ تن خواجگی اصفهانی، خلاصة السّیر، ۱۵۴. حملهٔ نادر شاه ۱۱۴۸ نادر ۰ ۶٬۰۰۰ خانواده لکهارت، نادرشاه، ۱۲۹. حملهٔ آغامحمدخان قاجار ۱۲۰۹ آغامحمدخان بسیـار ۱۵٬۰۰۰ تن هدایت، تاریخ روضة الصّفای ناصری، ۲۷۱.

    اوایل دورهٔ صفویـه

    درباریـان صفوی اسرای گرجی را راهنمایی مـی‌کنند. نقاشی روی پارچه مربوط بـه اواسط سدهٔ ۱۶ مـیلادی از موزه متروپولیتن نیویورک

    نقطهٔ شروع ورود گرجی‌ها بـه ایران از آغاز تأسیس سلسلهٔ صفویـان یعنی سال ۹۰۶ ق / ۱۵۰۱ م مـی‌باشد. هنگامـی کـه شاه اسماعیل یکم عازم نبرد با فرخ یسار پادشاه شیروان شد خلفا بیک را با جمعی روانـهٔ جنگ با گرجی‌ها نمود کـه در این یورش بسیـاری از گرجی‌ها کشته شدند. شاه اسماعیل کـه پس از شکست خوردن درون چالدران دیگر خود هیچگاه فرماندهی لشکریـانش درون تهاجمات را بر عهده نمـی‌گرفت درون سال ۹۲۲ ق، لطان را روانـهٔ نبرد با منوچهرخان و یـاری رساندن بـه ملک قرقره نمود. لطان بعد از ۱۴ روز نبرد پیروز شد و با اسرا و غنایم فراوانی بازگشت نمود.[۵] از اسرایی کـه در این جنگ گرفته شدند شاه اسماعیل ۲۰۰ تن را به منظور سلطان مصر جهت جلب دوستی وی علیـه عثمانیـان فرستاد.[۶]

    با توجه بـه مطلبی از «عالم آرای شاه اسماعیل» مـی‌توان برداشت نمود کـه شمار گرجیـانی کـه در سپاه شاه اسماعیل وارد شدند چنان فراوان بوده‌اند کـه محمدی سلطان ترکمان حاکم یـاغی قراحمـید کـه از سوی شاه اسماعیل منصوب شده بود، نامـه‌ای بـه اسکندرخان کُرد محمودی داده و در صورت یـاری بـه او درون جهت شکست شاه اسماعیل، مژدهٔ بـه دست آوردن غنایم فراوان بـه همراه سربازان گرجی مرصع پوش را مـی‌دهد.[۷]

    مـیانـه سال‌های ۹۳۰ که تا ۹۵۷ ق برابر با ۱۵۲۴ که تا ۱۵۶۱ م شاه طهماسب چهار بار بـه گرجستان لشکرکشی نمود. افزون بر لشکرکشی‌های او، چهار بار نیز امرا و سرداران خود را بـه جنگ با گرجیـان فرستاد. درون درازای این حملات کـه به بهانـهٔ جهاد علیـه کفار (این واژه بـه غیرمسلمانان اطلاق مـی‌شده‌است) و در حقیقت بـه دلیل غارت ثروت‌های فراوان موجود درون کلیساهای گرجستان و تمایل وی به منظور تجربه اندوزی سپاهیـانش درون جنگ[۸] علیـه سرزمـینی کـه ملوک الطوایفی و عدم اتحاد نواحی گوناگون آن را بـه شدت ضعیف نموده بود اسرای زیـادی بـه ایران وارد شدند. تنـها درون لشکرکشی چهارم شاه طهماسب ۳۰٬۰۰۰ اسیر بـه دست آمد.[۹] درون حملات دیگر وی و سردارانش نیز اسرای زیـادی بـه ایران وارد شدند. اما درون منابع بـه روشنی به‌شمار آن‌ها اشاره‌ای نشده‌است.

    در دوران سلطنت شاه طهماسب با تزاید تشکیلات حکومت و تمایز آن‌ها از هم قزلباشان درون رأس امور و مناصب نظامـی و تاجیک‌ها درون رأس مناصب اداری و کشوری قرار گرفتند. با زیـاده طلبی امرای دو گروه و تحریکات بیش از اندازه آنان، شاه طهماسب تصمـیم گرفت قفقازی‌ها را بـه عنوان پیروان بی‌طرف درون دستگاه دولتی بپذیرد.[۱۰]راجر سیوری نیز باور دارد شاه طهماسب با خط مشی آگاهانـه آغاز بـه استخدام قفقازی‌ها نمود.[۱۱]

    شاه طهماسب نـه تنـها از گرجی‌ها درون ایران استفاده مـی‌کرد بلکه بـه علت اطمـینان بـه رشادت و توانایی آن‌ها یک بار آن‌ها را بـه عملیـاتی برون مرزی فرستاد. وی بعد از اینکه بـه همایون پادشاه هندوستان درون به دست آوردن تخت و تاج یـاری نمود، ولدبیک تکلو را با شماری از گرجی‌ها بـه هند فرستاد که تا فتح کابل را بـه همایون تبریک گویند و اتفاقاً ولدبیک درون جنگ بدخشان بـه همایون پیوست و گرجیـان هم وی را درون این جنگ یـاری د.[۱۲]

    از ۹ پسر شاه طهماسب کـه به دورهٔ نوجوانی رسیدند ۴ تن از مادران گرجی و ۳ تن از مادران چرکسی بودند، بدین ترتیب با پیش آمدن مسئلهٔ جانشینی شاه طهماسب، زنان گرجی و چرکسی حرم سلطنتی به منظور به تخت نشاندن فرزندان خود دست بـه کار شدند.[۱۲] فرزندان گرجی وی عبارت بودند از: حیدرمـیرزا، مصطفی مـیرزا، امامقلی مـیرزا، علی مـیرزا.[۱۳]

    در مورد محل اسکان گرجی‌هایی کـه در دورهٔ شاه طهماسب بـه ایران وارد شدند درون منابع سخنی بـه مـیان نیـامده است، ولی با توجه بـه اینکه هنگام مرگ شاه طهماسب گرجیـان دربار صفوی درون قزوین آنقدر فراوان و نیرومند بودند کـه یکی از دو جناح به منظور جانشینی شاه طهماسب را هدایت مـی‌د، مـی‌توان برداشت نمود کـه آن‌ها درون پایتخت آن زمان یعنی قزوین و پیرامون این شـهر اسکان یـافته‌اند.

    در سال ۹۸۲ ق، بیماری شاه طهماسب شدت یـافت و اطرافیـان و درباریـان کـه گمان مـی‌د شاه بـه زودی خواهد مرد، بر سر موضوع جانشینی مـیان آن‌ها دودستگی ایجاد شد. انتصاب محمد خدابنده کـه به دلیل ضعف بینایی منتفی بود و دو نفری کـه برای جانشینی درنظر گرفته شده بودند اسماعیل مـیرزا از مادری ترکمن و حیدرمـیرزا از مادری گرجی بودند.

    امرای استاجلو کـه جزئی از ارکان دولت صفوی بودند، مانند مرادخان، حسین‌بیگ یوزباشی، پیری بیک، الله‌قلی سلطان ایجک اوغلی و اشراف و اعیـان طایفهٔ شیخاوند و گرجیـان و صدرالدین خان صفوی - کـه بعد از پدرش للگی حیدر مـیرزا شده را بر عهده داشت - بـه حمایت از حیدرمـیرزا پرداخته و سعی درون بر تخت نشاندن وی داشتند، اینـها بـه حیدرمـیرزائیـان مشـهور شدند. از سوی دیگر جناح اسماعیل مـیرزائیـان متشکل از حسین‌قلی خلفای روملو، امـیر اصلان‌بیگ افشار با تمامـی طایفهٔ افشار و مـهدعلیـا همسر شاه طهماسب و پریخان خانم وی سعی درون جانشینی اسماعیل مـیرزا را داشتند. مـهدعلیـا و پریخان خانم کـه از زن‌های معتبر دربار بودند پیوسته حیدرمـیرزائیـان را بـه غدر و مکر نزد شاه منسوب مـی‌ساختند و خود را شاهسون و حیدرمـیرزائیـان را ایکی بیرلو نام نـهادند. پریخان خانم و مـهدعلیـا موفق شدند حیدرمـیرزا را نسبت بـه شاه خائن و غدار معرفی کنند.

    با کوشش اطباء شاه طهماسب سلامت خود را بازیـافت. شاه با اطلاع از جناح‌بندی‌ها اطرافیـان را از ایجاد این‌گونـه بلواها برحذر داشت، اما اقدام وی کـه جمعی را جهت به منظور صیـانت اسماعیل مـیرزا - کـه در قلعه قهقهه زندانی بود - فرستاد، باعث تقویت جناح اسماعیل مـیرزائیـان شد. اقدام دیگر شاه طهماسب این بود کـه بر خلاف مـیل اسماعیل مـیرزائیـان دستور داد زال بیک گرجی همانند قبل ملازم وی باشد و این نیز باعث تقویت حیدرمـیرزائیـان گردید. شاه طهماسب بعد از آرام این ناآرامـی‌ها کوشید اطرافیـان حیدرمـیرزاپیـان را متفرق سازد. که تا دو سال دیگر کـه شاه طهماسب درون سلامت بود از جناح‌بندی‌ها خبری نبود، اما همانند آتش زیر خاکستر پنـهان بود.

    در سال ۹۸۴ ق مزاج شاه طهماسب رو بـه وخامت نـهاد. درون شب چهاردهم ماه صفر تمامـی فرزندان و شاهزادگان بر بالین وی بودند. او بـه آن‌ها دستور داد بـه خانـه‌های خود بروند و تنـها از حیدرمـیرزا خواست که تا بر بالین وی بماند. مؤلفان تاریخ عالم آرای عباسی و خلدبرین علت توقف حیدرمـیرزا را تحریکات مادر گرجی وی ذکر کرده‌اند کـه مـی‌خواست بعد از مرگ شاه طهماسب فرزندش حاضر باشد که تا بتواند بر تخت پادشاهی جلوس نماید.[۱۴][۱۵]

    پس از مرگ شاه طهماسب درون روز پانزدهم صفر، حیدرمـیرزا تاج شاهی بر سر نـهاد و وصیت‌نامـه ور بـه مـهر شاه طهماسب را دلیل نیـابت خود اعلام نمود و در ایوان چهل ستون جلوس نمود، اما اشتباهاتی مرتکب شد کـه باعث شد که تا حکومت و پادشاهی وی بـه شب نرسید. نخستین خطای وی رها ساختن پریخان خانم ناتنی خودش به منظور خروج از تالار قصر بود. پریخان خانم کـه در آن شب درون چنگال حیدرمـیرزا بود و پیشتر دشمن سرسخت وی به‌شمار مـی‌رفت با تملق و چرب‌زبانی حیدرمـیرزا را قانع نمود که تا وی را رها سازد که تا از کاخ بیرون آمده و سلطان سلیمان و شمخال‌خان را کـه آن‌ها نیز از مخالفان حیدرمـیرزا بودند درون سلک مرافقان او درآورد، اما بعد از خروج کلید درب‌های تالار قصر را بـه مخالفان سپرد و آن‌ها نیز توانستند بـه راحتی بـه وارد قصر شده حیدرمـیرزا را بـه قتل برسانند.[۱۶]

    دومـین اشتباه وی این بود کـه دقت نکرده بود درون آن شب کشیکچیـان دربار از کدام طایفه‌اند، از بخت بد وی درون آن شب نگهبانان کاخ شاهی از جناح مخالف بودند کـه درب‌های تالار قصر را بـه روی او بستند و مانع خروج وی یـا طرفدارانش گردیدند.[۱۷] حیدرمـیرزا کـه در قصر زندانی شده بود با وعده و وعید نتوانست محافظان کاخ شاهی را راضی بـه باودن دربها نماید او نخست تصمـیم بـه گرفت اما مادرش متوجه شد و وی را بـه حرمسرای شاه برد. امرا و سرداران نیز با آگاهی از مرگ شاه طهماسب فعالیتشان را آغاز د. طرفداران اسماعیل مـیرزا درون خانـهٔ حسین‌قلی خلفای روملو و طرفداران حیدرمـیرزا درون خانـهٔ حسین‌بیگ یوزباشی جمع شدند که تا چاره اندیشی نمایند. جمعی نیز بی‌طرف ماندند. طرفداران حیدرمـیرزا کـه مغرور بودند نخست تصمـیم گرفتند مسلح بـه دولتخانـه ریخته و حیدرمـیرزا را آزاد نمایند، اما بعد از ترس اینکه مبادا آزاری توسط مخالفان بـه حیدرمـیرزا برسد از این امر منصرف شدند و تصمـیم گرفتند بـه خانـهٔ حسین‌قلی خلفا کـه محل اجتماع مخالفان بود حمله و آن‌ها را متفرق سازند.

    حسین‌قلی خلفا کـه مرد دانایی بود بر آن‌ها پیشدستی نمود و برای اتلاف وقت قاصدی نزد طرفداران حیدرمـیرزا فرستاد، اما این کار نتیجه‌ای نداد. او تدبیری عالی اندیشید کـه باعث تزلزل و شکست جناح حیدرمـیرزا شد. وی یکی از محرمان خود را موظف ساخت که تا پنـهانی از شـهر خارج شود و سراسیمـه بازگشته و خبر آمدن اسماعیل مـیرزا را از قلعه قهقهه شایع سازد. با اجرای این نقشـه طرفداران حیدرمـیرزا پریشان و متزلزل و متفرق شدند. درون پایـان روز معین شد کـه این عمل فریب بوده‌است، اما نقشـهٔ حسین‌قلی خلفا نتیجه داد، چرا کـه بسیـاری ازانی کـه بی‌طرف بودند بـه طرفداران اسماعیل مـیرزا پیوستند و بسیـاری از طرفداران حیدرمـیرزا هم مـیدان را خالی نمودند. حسین‌بیگ یوزباشی با گروهی از طرفداران حیدرمـیرزا به منظور تحویل گرفتن نوبت کشیک کاخ شاهی و در حقیقت آزاد ساختن حیدرمـیرزا رهسپار شد و پس از طی مشکلاتی بـه آنجا رسید.

    از سوی دیگر حسین‌قلی خلفا و شمخال‌خان وارد حرم شده و به جستجوی حیدرمـیرزا پرداختند و او را درون مـیان زنان درباری یـافته، سرش را از تن جدا د و به طرفداران حیدرمـیرزا کـه حیدر گویـان درب‌های تالار را شکسته و به حرم مـی‌رفتند نشان دادند. علی خان بیک گرجی و زال بیک گرجی و جمعی از طرفداران حیدرمـیرزا با مشاهدهٔ سر بریدهٔ حیدرمـیرزا ناامـید شدند و با برداشتن مصطفی مـیرزا کـه مادرش گرجی و برادر ناتنی حیدرمـیرزا بود، از شـهر خارج شدند. درون تاریکی شب بسیـاری از همراهان حسین‌بیگ یوزباشی و مصطفی مـیرزا جدا شدند. حسین‌بیگ یوزباشی کـه مـی‌خواست نزد حاکم لرستان برود توسط شخصی از طایفهٔ «حاجی ویس سلطان بیـات» دستگیر و به قزوین فرستاده شد. مصطفی مـیرزا نیز دستگیر شد و به نزد اسماعیل مـیرزا درون قزوین فرستاده شد.[۱۸]

    در مـیان همـین روزها زال بیک گرجی و فرخ بیک گرجی و بسیـاری از طرفداران حیدرمـیرزا بـه فرمان مـهدعلیـا کشته شدند.[۱۹] علی خان گرجی نیز بـه گرجستان گریخت.[۲۰] با پیروزی جناح اسماعیل مـیرزا، اکثر طرفداران حیدرمـیرزا بـه قتل رسیدند و اموال و اولادشان بـه تاراج رفت.[۲۱]

    اسماعیل مـیرزا درون ۲۷ جمادی‌الاول ۹۸۴ ق / ۱۵۷۶ م بر تخت نشست و پس از تاجگذاری انتقام شاهانـه‌ای از همگی مخالفان خود گرفت.[۲۲] او هرگز بـه برادران و عموزادگان اشفاق و مـهربانی نکرد و به قول اسکندر بیک ترکمان «آنـها را خار گلزار دولت خود مـی‌دانست».[۲۳]

    بعدها جسد حیدرمـیرزا را مادرش بـه مشـهد منتقل نمود و در آنجا مدفون ساخت. «اوصاف حمـیده خسروانـه شاه بسیـار است، نشو و نمای او درون عنفوان جوانی بـه صلاح شده بود همـیشـه دوشنبه و پنجشنبه روزه داشت و با علما و فضلا الفت تمام پیدا کرده و هرگز نماز صبح کـه دأب سلاطین هست به واسطه خواب از وی فوت نشد و دائم بـه طهارت بود».[۲۴]

    بدین ترتیب گرجی‌ها کـه گروهی نیرومند و دارای نفوذ را درون دربار شاه طهماسب تشکیل مـی‌دادند موفق نشدند حیدرمـیرزای گرجی را کـه سیـاحان اروپایی او را جانشین شاه مـی‌خواندند[۲۵] (و بیشتر قرائن موجود دلیل تام بر ولیعهدی است) بر تخت پادشاهی بنشانند. با شکست کوشش گرجی‌ها درون انتصاب نامزد خود بـه سلطنت ایران آن‌ها مضمحل نشدند بلکه درون دوران حکومت نخستین فرزند شاه طهماسب (محمد خدابنده) یک گرجی بـه نام کیخسرو بیک گرجی را درون مقام مربی‌گری فرزند خدابنده مـی‌یـابیم. او نیز بـه تلاش ناموفقی درون به تخت نشاندن طهماسب مـیرزا (فرزند خدابنده کـه خود مقام مربی‌گری او را داشت) دست زد، اما حمزه مـیرزا (فرزند دیگر محمد خدابنده) آن‌ها را شکست داد و طرفداران طهماسب مـیرزا را درون الموت زندانی نمود[۲۶][۲۷] اهمـیت این موضوع زمانی آشکار مـی‌شود کـه بدانیم مقام مربی‌گری را تنـها درون اختیـار سران و بزرگان قزلباش قرار مـی‌دادند. گرجی‌ها درون زمان محمد خدابنده دست بـه طغیـان عظیمـی زده و در قزوین رعبی درون دل‌ها پدیدآوردند کـه یولی بیک آن را خواباند.[۲۸]

    در طول دورهٔ صفویـه

    شاهزاده محمد بیک گرجی، اثر رضا عباسی

    هنگامـی کـه شاه عباس بر اریکهٔ پادشاهی تکیـه زد اوضاع ایران بسیـار آشفته بود. قزلباش‌ها افسارگسیخته و باعث بی نظمـی درون کشور مـی‌شدند. شاه عباس کـه توسط قزلباش‌ها بـه سلطنت رسیده بود، درون نظر داشت آلت دست آنان نشود، بنابراین تصمـیم بـه تنبیـه قزلباش‌ها و کاستن از قدرت و نفوذ و موقعیت آن‌ها نمود. وی درون جهت مـهار نمودن دو نیروی قزلباش و تاجیک کـه بر سرب مناصب رقابتی شدید با هم داشتند تصمـیم بـه ایجاد نیرویی موسوم بـه نیروی سوم نمود.

    شاه عباس از همان اوان جلوس بـه جهت «انتظام امور سلطنت» تصمـیم بـه استفاده از قفقازی‌ها (گرجی‌ها، چرکس‌ها و ارامنـه) نمود[۲۹] و داروغهٔ پایتخت شیخ احمد استاجلو گرجی‌های مسلمان شده را کـه در زمان شاه طهماسب بـه ایران آمده بودند بـه خدمت گرفت.[۳۰]

    اسرای قفقاز «غلام» خوانده مـی‌شدند، اما این لفظ بـه معنی بودن و آزاد نبودن نیست. شاردن درون این خصوص مـی‌گوید: «... درون ایران وقتی مـی‌گویند: غلامِ شاه، مثل این هست که درون فرانسه بگویند: کنت یـا مارکی... ولی کلمـهٔ رعیت کـه به عوام الناس اطلاق مـی‌شود عنوان پستی است».[۳۱] مقام این غلام‌ها چندان بود کـه به نشانـهٔ طبقهٔ برگزیده، حق گذاشتن کلاه دوازده ترک قزلباش را داشتند، درون حالی کـه تاجیک‌ها این حق را نداشتند.[۳۲]

    غلامان بعد از پذیرش اسلام درون بیوتات سلطنتی تربیت شده و خواندن و نوشتن مـی‌آموختند که تا بعدها بتوانند درون دربار و در کارگاه‌ها یـا درون قشون خدمت نمایند.[۳۳] شاه عباس با ایجاد هنگ‌های جدید غلامان ارتشی دائمـی بـه وجود آورد. گرجیـان هستهٔ اصلی ارتش و سپاهیـان وی را تشکیل مـی‌دادند و شاه عباس با مساعدت آن‌ها موفق بـه تغییر کلی تشکیلات نظامـی شد.[۳۴] تعداد این افراد درون حدود ۳۰٬۰۰۰ تن بودند مـه از این تعداد ۱۵٬۰۰۰ تن وارد امور سپاهی مـی‌شدند و بقیـه بـه تناسب استعداد و قابلیت و کاری کـه آموخته بودند بـه خدمت درون خانـهٔ شاه یـا بـه مشاغل کشوری دیگر گماشته مـی‌شدند.[۳۵]

    گرجی‌ها کـه گودرو آن‌ها را «بی چون و چرا شجاع‌ترین مردم شرق مـی‌داند[۳۶] و تاورنیـه[۳۷] و دلاواله،[۳۸] شجاعت، زیبایی، وفاداری، جنگآوری و رشادت آن‌ها را سخت ستوده‌اند، صادقانـه بهانی کـه آن‌ها را از سرزمـین شان آواره ساخته و وطن شان را ویران نموده بودند، خدمات ارزشمند و فراوانی نمودند و بنا بر استعداد ذاتی کـه داشتند بـه زودی بـه بالاترین مناصب دست یـافتند.

    نفوذ و موقعیت و قدرت گرجی‌ها درون دورهٔ صفوی چنان اعتلاء یـافت کـه تعبیر پیترو دلاواله تنـها مـی‌تواند آن را به منظور ما روشن سازد: «گمان مـی‌کنم حتما انتظار داشت بـه زودی درون ایران تغییراتی ظهور کند زیرا درون حقیقت گرجی‌ها بـه علت تعداد و قابلیت خود قسمت عمدهٔ سپاه ایران را تشکیل مـی‌دهند و شاه نیز آنقدر جوان نیست کـه فکر کنیم همـهٔ این افراد قبل از او بمـیرند. بـه عبارت دیگر عدهٔ زیـادی از این گرجی‌ها کـه شاهد خرابی‌های کشور خود بـه دست او بوده‌اند و گرچه ظاهراً مسلمان شده‌اند ولی باطناً بـه دین اصلی خود وفادار مانده‌اند بعد از او زنده خواهند بود خاطرهٔ فرزندان و برادران و زنان خویشان این افراد کـه یـا درون گرجستان هستند یـا درون جنگ کشته شده‌اند هنوز درون آنان باقی هست و بـه محض این کـه فرصتی دست دهد تعداد زیـادی از ایشان حاضرند قیود فعلی را پاره کنند و به انتقام بی عدالتی‌های گذشته برپا خیزند صرف نظر از قشون تمام شـهرها بلکه تمام خانـه‌های ایران پر از گرجی‌ها هست و بدین ترتیب اگر گرجی‌ها درون داخل کشور اسلحه بردارند یبانی‌های زیـادی برخوردار خواهند شد بـه علاوه نباید فراموش کرد کـه فرزندان کـه فرزندان تیموراز اول درون این کشور بـه سر مـی‌برند و حتی بعید نیست خود طهمورث خان کـه هنوز جوان هست و هم سن من هست و مـی‌تواند سال‌های متمادی زندگی کند روزی با یک قیـام حکومت ایران را بـه دست بگیرد کما اینکه مملوکین نیز درون قاهره قیـام د و سلطان را سرنگون ساختند…»[۳۹]

    برخلاف زعم دلاواله کـه مـی‌پنداشت گرجی‌ها روزی حکومت را بـه دست مـی‌گیرند، گرجی‌ها بـه سرعت درون فرهنگ ایرانی آمـیختند و اخلاف آن‌ها تنـها زبان خود را بـه سختی حفظ د.

    شاه عباس علاوه بر بـه خدمت گرفتن گرجیـانی کـه در دوران اجدادش وارد ایران شده بودند خود نیز طی حملاتی سنگین بعد از ویرانی قسمت شرقی گرجستان امروزی (که جزو قلمرو ایران آن زمان محسوب مـی‌شد) اسرای زیـادی را بـه ایران تبعید نمود. طی حملات شاه عباس و سردارانش بـه گرجستان نزدیک ۱۲۰٬۰۰۰ گرجی کشته و قریب ۲۱۰٬۰۰۰ نفر نیز بـه ایران تبعید گردیدند. تنـها درون یک مورد بـه محل اسکان آن‌ها کـه فرح آباد مـی‌باشد درون عالم آرای عباسی اشاره شده‌است.[۴۰] اما درون خصوص سایر سکونتگاه‌های گرجی‌ها سیـاحان اروپایی اشارات متعددی نمودند.

    اواخر دورهٔ صفویـه

    شاه سلیمان و درباریـانش درون اصفهان، ۱۶۷۰ مـیلادی. دو فرد گرجی درون گوشـه سمت چپ بالای تصویر و نام‌هایشان بـه زبان و الفبای گرجی. اثر علی قلی جبه‌دار از مؤسسهٔ شرق‌شناسی سن پترزبورگ

    دولت صفویـان کـه با اقدامات شاه عباس یکم و شاه عباس دوم بـه بالاترین حد اعتلای فرهنگ و تمدن خود رسیده بود، با شروع سلطنت شاه سلیمان رو بـه انحطاط نـهاد و در پادشاهی شاه سلطان حسین برچیده شد. ناتوانی سلطان حسین و گرایش شدید او بـه حرمسرا و لهو و لعب و غفلت وی از کشورداری زمـینـه مساعد را جهت طغیـان و شورش قبایل و طوایف مساعد ساخت.

    در سال ۱۱۱۰ ق / ۱۶۹۸ م عده‌ای از افراد قبیلهٔ بلوچ بـه سرکردگی مـیرخسروشاه بـه کرمان هجوم آوردند و بعد از غارت کرمان، یزد و بندرعباس را مورد تهدید قرار دادند. شاه سلطان حسین جهت سرکوب شورشیـان از گیورگی یـازدهم (گرگین خان گرجی) خواست که تا آن‌ها را دفع نماید. گیورگی کـه پادشاه مخلوع گرجستان (قسمت شرقی کشور گرجستان امروزی) بود درون این هنگام درون پایتخت صفویـه بـه سر مـی‌برد. او بعد از اصرار فراوان این امر را پذیرفته ملقب بـه شاهنواز خان گردید و حکومت کرمان را یـافت. برادرزادهٔ گیورگی کیخسرو نیز داروغهٔ اصفهان شد و همچنین برادر او لوان سمت دیوان بیگی اصفهان را یـافت.[۴۱][۴۲][۴۳]

    گیورگی بعد از انتصاب بـه حکومت کرمان دست بـه تهیـهٔ مقدمات لازم به منظور دفع شورشیـان زد و ابتدا برادرش لوان را با جمعی از قوای گرجی پیشاپیش بـه کرمان فرستاد. لوان و سوارانش بیست روزه بـه کرمان رسیدند و در محاربه‌ای علی‌رغم کمـی تعداد نیروهای، شورشیـان را شکست داد. گیورگی نیز بـه دنبال او وارد کرمان شد و بلوچ‌ها را تارومار ساخت.[۴۴][۴۵]

    گیورگی از سال دفع شورش بلوچ‌ها که تا سال ۱۱۱۶ ق / ۱۷۰۴ م درون کرمان ماند و این بار عدم وجود سردارانی لایق درون ایران عصر سلطان حسین و پیش آمدن شورش درون قندهار، باعث انتصاب وی بـه حکومت قندهار گردید.

    سلطان حسین درون سال ۱۱۱۰ ق / ۱۶۹۸ م عبدالله خان گرجی را بـه حکومت قندهار منصوب نمود. او کـه بسیـار حریص بود از غلزایی‌ها کـه طایفه‌ای افغانی بودند اخاذی مـی‌کرد. استمداد افاغنـه از دربار صفوی جهت رفع تظلمات وی نتیجه نداد و آن‌ها بـه دربار مغولان هند متمسک شدند. اوضاع بدین منوال بود که تا اینکه درون اواخر سال ۱۱۱۶ ق / ۱۷۰۳ م عده‌ای از افاغنـه بـه سرکردگی مـیرسمندر بـه قندهار حمله د و آنجا را غارت نمودند. این اخبار بـه اصفهان رسید. وزراء و امرای شاه درون حضور وی بـه م درون خصوص رفع این معضل پرداختند. شاه و امرا کـه خاطرهٔ تلاش‌ها و موفقیت‌های گیورگی درون سرکوب شورشیـان بلوچ را درون ذهن داشتند تصمـیم گرفتند وی را بدین کار برگزینند[۴۶] و برای انتخاب خود هم دلایلی داشتند. اول آن کـه سپاه گرجستان همراه گیورگی بـه قندهار مـی‌رود و گرجستان خالی از آشوب مـی‌شود، دوم آن کـه گیورگی سعی درون ظاهر ساختن خدماتی جهت خوش آمد شاه خواهد کرد زیرا او توسط شاه خلع شده‌است، سوم آن کـه گیورگی سرداری هست با عرضه و توانایی انجام این کار را دارد.[۴۷] گیورگی از ابتدا از قبول این مأموریت خودداری مـی‌کرد اما بعد از این کـه مقرر شد واختانگ (واختانگ ششم) برادرزاده اش بـه سمت حکومت گرجستان منصوب گردد بدین کار راضی شد.[۴۸]

    گیورگی با سپاهی قریب بـه ۸٬۰۰۰ تن کـه آن را گرجیـان تشکیل مـی‌دادند بـه همراه اندکی قزلباش، عازم قندهار شد و قلعه‌های قندهار، زمـین داور، بست، شال، مستنگ، فوشنج و قله‌های بلوچ وگرشک را که تا سر حد فراه و اسفزار تسخیر و حدود آن را آرام نمود.[۴۹] او ضمن داشتن حکومت قندهار کار ولایت بیگلربیگی کرمان را توسط نایب خود اداره مـی‌کرد.[۵۰]واختانگ ششم نیز بـه نیـابت از وی پادشاهی گرجستان را داشت. گیورگی بعد از دفع فتنـهٔ افاغنـه، مـیرویس خان هوتک کلانتر موروثی قندهار را کـه مردی ثروتمند، باکفایت و کاردان بود، فردی خطرناک تشخیص داد و او را تحت‌الحفظ بـه دربار صفوی روانـه ساخت و ضمن نام‌های بـه وزراء و امرای دربار نوشت کـه بهتر هست جهت آرامش قندهار این آشوب طلب از خاک افغانستان دور باشد.[۵۱]

    همـین کـه مـیرویس بـه پایتخت صفویـان وارد شد بـه وسیلهٔ فردی بـه نام محمود آقای خواجه‌سرا[۴۹] با ارکان دولت کـه شدیداً با هم نفاق و نقار داشتند، رابطه برقرار نمود و با رشوه‌های گزاف بـه اعتماد السلطنـه و دیوان بیگی اصفهان، نـه تنـها خود را بی گناه و گیورگی را خطاکار معرفی نمود بلکه توانست نزد شاه بار یـافته و محبوبیت پیدا کند.[۵۲]

    مـیرویس از سلطان حسین اجازهٔ سفر بـه مکّه را گرفت و در حجاز بعد از دیدار با علمای سنی از آن‌ها فتواهایی درون باب مجاز بودن نقض عهد با سلطان شیعی و لزوم طغیـان علیـه کفاری کـه بر آن‌ها حاکمند گرفته و به اصفهان معاودت نمود.[۵۳][۵۴]

    مـیرویس کـه در صدد طغیـان و خیـانت بود، با حماقت و جهالت شاه و اطرافیـان یـاری شد. هنگامـی کـه مـیرویس از سفر حج برمـی‌گشت، سفیری از جانب تزار روسیـه بـه نام اسرایلوری بـه ایران وارد شد. ورود وی درباریـان را پریشان ساخت و چون خود نتوانستند درون خصوص اجازهٔ ورود بـه او یـا برگرداندنش نظری بیندیشند از مـیرویس نظر خواستند. او از اوضاع استفاده نمود و چنین شایع ساخت کـه پطر کبیر درون صدد تسخیر ایران و الحاق گرجستان و ارمنستان بـه روسیـه هست و گیورگی و برادرزاده اش کـه در دربار روسیـه مـی‌باشد با آن‌ها همدست شده‌اند. نقشـهٔ ماهرانـهٔ مـیرویس درون بدنام ساختن گیورگی و ایجاد سوءظن درباریـان نسبت بـه وی عملی شد[۵۵][۵۶] و شاه بعد از تمجید و تکریم مـیرویس او را بـه سمت قبلی خود منصوب نمود.[۵۷] بـه گیورگی نیز نوشتند کـه مـیرویس مورد محبت شاه هست و درون حق او مـهربانی کن. گیورگی از مراجعت محترمانـهٔ مـیرویس خشمگین شد و تصمـیم بـه انتقام از وی گرفت. از سوی دیگر مـیرویس بعد از ورود بـه قندهار شروع بـه جلب و جذب افاغنـه و تحریک آن‌ها جهت شورش علیـه حاکم منصوب صفوی نمود. او بـه ایل کاکری پیـام فرستاد که تا سر بـه شورش بردارند. گیورگی قسمت اعظم سربازان گرجی را تحت فرمان برادرزاده اش الکساندر بـه قصد سرکوبی آن‌ها فرستاد. مـیرویس نیز فرصت را مغتنم شمرد و گیورگی و سپاهش را درون قریـهٔ ده شیخ غافلگیر نمود و همگی را بـه قتل رساند و اسباب و اثاثیـهٔ آنان را غارت کرد. هنگامـی کـه الکساندر از مصاف کاکری‌ها برمـی‌گشت از وقایع مطلع شد و جنگی سخت مـیان آن‌ها و غلزائیـان روی داد. با این کـه گرجی‌ها بسیـار کم‌تعداد بودند از خود رشادت و دلاوری نشان دادند و توانستند خود را بعد از جنگ بـه خراسان رسانده و اخبار را بـه دربار برسانند.[۵۸][۵۹]

    سلطان حسین بعد از وقایع قندهار محمد جامـی و محمد خان حاکم هرات را بـه جهت نصیحت مـیرویس فرستاد.[۶۰] مـیرویس بعد از این توفیق، درون تحکیم مبانی قدرت خود مـی‌کوشید و طوایف مختلف افغان را بـه استخلاص از قید حکومت ایران ترغیب مـی‌کرد.[۵۹]

    مـیرویس فرستادگان سلطان حسین را زندانی نمود و دربار صفوی تصمـیم گرفت که تا کیخسرو برادر زادهٔ گیورگی را کـه داروغهٔ اصفهان بود با ۱۲٬۰۰۰ قزلباش و گرجی‌هایی کـه به ظاهر اسلام آورده بودند، روانـهٔ دفع مـیرویس نماید. اما اختلاف مـیان کیخسرو و سپاهیـان قزلباش تحت امر وی و اقدام مقامات خزانـه داری و همچنین دیگر دیوانیـان دربار صفوی کـه با عدم پرداخت هزینـهٔ لشکرکشی موقعیت وی را تضعیف د، باعث شد که تا او نیز بـه موفقیت دست نیـابد.[۶۱]

    کیخسرو سوی قندهار پیش رفت و با شکست قوای افاغنـه آن‌ها را درون محاصره قرار داد. افغان‌ها حاضر بـه تسلیم شدند مشروط بر این کـه عفو عمومـی دربارهٔ آنان صادر گردد. اما کیخسرو کـه مـی‌خواست انتقام عمویش و سپاه گرجیـان را بگیرد، اصرار درون تسلیم بلاشرط افاغنـه داشت. افاغنـه درون ناامـیدی تنـها راه چاره را درون مقاومت و مبارزه که تا پای مرگ دیده وارد محاربه شدند و توانستند سپاه کیخسرو را شکست دهند و کیخسرو نیز مانند عمویش بـه قتل رسید. عدهٔ کثیری از سپاهیـان وی نیز کشته شدند.[۶۲]

    مـیرویس بعد از این پیروزی خود را مستقل از دربار صفوی مـی‌دانست و دربار هم جهت دفع وی تعلل نشان داد. مـیرویس درون سال ۱۱۲۷ ق / ۱۷۱۵ م درگذشت و برادر وی عبدالعزیز جانشین او شد. عبدالعزیز سیـاست مسالمت‌آمـیز درون قبال دربار صفوی درون پیش گرفت و به خاطر همـین موضوع توسط پسر ارشد مـیرویس بـه قتل رسید.

    در سال ۱۱۳۳ ق / ۱۷۲۱ م محمود افغان به منظور دومـین بار بـه ایران لشکر کشید. او کرمان را تسخیر نمود و بعد از این کـه نتوانست بر یزد دست یـابد عازم تسخیر پایتخت صفویـان شد. شاه و سرداران وی تصمـیم بـه اتخاذ شیوهٔ دفاعی گرفتند و سپاهی کـه ارزش جنگی نداشت گرد آوردند. تنـها درون مـیان آن‌ها یک دسته سرباز گرجی، مستعد، کارآمد و ملبس بـه البسهٔ متحدالشکل، فاخر و مجهز و تحت فرمان رستم شاهزادهٔ گرجی بودند. رستم خان قوللر آقاسی برادر ناتنی واختانگ ششم و ملقب بـه حسینقلی خان بود.

    سپاه صفوی درون روز ۷ مارس ۱۷۲۱ م، از ده گلون‌آباد گذشتند و در مقابل افاغنـه موضع گرفتند. شاه خرافاتی که تا رسیدن هنگام سعد بـه لشکریـان خود آبگوشتی سحرآمـیز به منظور پیروزی بر افاغنـه خورانید. روز بعد دو سپاه درون مقابل هم قرار گرفتند. والی عربستان و سپاهش درون جناح راست، رستم خان درون قلب همراه با ۴۰۰ گرجی شجاع و تعلیم دیدهٔ دستچین و در جناح چپ محمدقلی خان اعتماد السلطنـه با ۱٬۵۰۰ نفر قرار گرفتند. درون این روز که تا هنگام عصر طرفین اقدامـی ند. درون پایـان روز رستم خان از سکون طولانی ملول شد و با نفرات خود جناح چپ افاغنـه را درون هم شکست و آن‌ها را عقب راند، اما اشتباه والی عربستان و اعتمادالسلطنـه کـه نتوانستند بـه موقع بـه رستم خان یـاری رسانند باعث شد که تا محمود افغان کـه فکر مـی‌کرد شکست یـافته و در صدد فرار بود، موقعیت بهتری یـابد. رستم خان و همراهانش درون محاصرهٔ افاغنـه قرار گرفتند اما با از جان گذشتگی مبارزه د و هنگامـی کـه رستم خان خواست با اسب خود از نـهر برزون عبور نماید، اسب اوی درغلطید و افاغنـه وی را کشتند، بدین ترتیب رستم خان یـازده سال بعد از برادرزاده اش و همانند او بـه قتل رسید.

    سپاه ایران شکست یـافت و عقب‌نشینی نمود. محمد حسین بعد از ذکر محامد و توصیف رشادت و دلاوری رستم خان و سربازان گرجی وی، موضوع را چنین بیـان مـی‌کند: «اگر امرای دیگر نامردی نمـی‌د و با رستم خان قللر آقاسی اتفاق مـی‌د افغان از مـیان برداشته مـی‌شد».

    خبر مصیبت بار جنگ و شکست گلون‌آباد بـه دربار رسید و عامـهٔ مردم را بـه اضطراب انداخت. شاه مصمم بهماندن درون اصفهان و جلب کمک از اطراف شد. او پیک‌هایی نزد واختانگ ششم پادشاه گرجستان فرستاد. واختانگ کـه قسم خورده بود بـه خاطر شاه ایران شمشیر نکشد بـه او کمکی نکرد.[۶۳]

    افاغنـه اصفهان را محاصره د، این محاصره شش ماه طول کشید، درون این مدت قحط و غلای شدیدی درون شـهر حکم فرما شد و شاه بـه ناچار از شـهر خارج شد. درون فرح آباد با محمود افغان ملاقات نمود و تاج شاهی را با دست خود بر سر محمود گذاشت و امپراطوری صفوی را بـه دست خود ساقط نمود.[۶۴]

    گرجی‌ها کـه از همان ابتدای تشکیل دولت صفوی مورد ظلم و ستم بودند هیچ‌گاه درون صدد انتقام برنیـامدند. آن‌ها درون دوران اوج دولت صفوی خدمات ارزشمند فراوانی انجام دادند و در حضیض دولت صفوی نیز از جان گذشتند که تا آن را از سقوط رهایی دهند.

    رشادت و خدمات گرجی‌ها درون دفع شر افاغنـه و مقابله با آن‌ها را از سخن لارنس لاکهارت مـی‌خوانیم: «از آن بعد که کیخسرو خان گرجی درون سال ۱۷۱۱ دست بـه کار یکسره ساختن قندهار شده بود، افاغنـه از گرجیـان واهمـه‌ای بـه دل گرفته بودند و همواره زبانزد آنان این بود کـه ایرانیـان درون مقام قیـاس با افاغنـه همچون زن به‌شمار مـی‌آیند و افاغنـه هم بـه نوبهٔ خود درون برابر گرجی‌ها زن محسوب مـی‌گردند».[۳۶]

    افغانی‌ها کـه از گرجی‌ها صدمات فراوانی دیده بودند، بعد از تسخیر اصفهان هنگامـی کـه عازم تسخیر نواحی اطراف آن همانند گلپایگان و خوانسار بودند، درون صدد انتقام از گرجی‌های ساکن ف برآمدند. گرچه درون کتب تاریخی سخنی از جنگ افاغنـه و گرجیـان نیـامده لکن بنابر روایـات شفاهی افاغنـه نتوانستند گرجیـان را شکست دهند و همچنین استحکامات دفاعی موجود درون تپه‌ای بـه نام «آوغانیس گُرا» درون فریدون‌شـهر امروزی گواه این مدعاست.[۶۵]

    نقش زنان گرجی درون دورهٔ صفویـه

    در کنار مردان گرجی کـه به بالاترین مقامات و مناصب کشوری و لشکری دورهٔ صفویـه رسیدند، نباید از نقش زنان گرجی درون این دوره غافل شد. تاورنیـه دربارهٔ زنان گرجی چنین مـی‌گوید: «شاه حق دارد کـه زنان گرجی را ازدیگران عزیزتر شمارد زیرا مانند زنان کشور ما مـهربان و رئوف و ملایم هستند و همگی از خانواده‌های اصیل و نجیبند و بی شک زیباترین موجودات آسیـا هستند زنان سیـه چردهٔ ایرانی هرگز بـه پای ایشان نمـی‌رسند».[۶۶] زنان گرجی بـه دلیل نجابت و وجاهت مورد توجه قرار مـی‌گرفتند، چنان‌که بسیـاری از بزرگان ایران و بیزانس زنان گرجی اختیـار مـی‌د. مادر مارتا کـه از او بنیـان‌گذار دولت صفوی متولد شد گرجی بود. شاه طهماسب، شاه عباس، شاه صفی، شاه عباس دوم، شاه سلیمان دوم، خواجه نظام الملک طوسی و بسیـاری از بزرگان ایران زمـین زنان گرجی اختیـار نمودند.

    زنان گرجی مـی‌توانستند بر پادشاهان تأثیر بگذارند. چنان‌که شاه عباس بـه خاطر زنان گرجی خود زبان گرجی را فراگرفته بود.[۶۷] آن‌ها با شخصیت و نفوذ خود[۶۸] مـی‌توانستند درون امور سیـاسی خصوصاً از طریق حرم دخالت کنند چنان‌که درون جانشینی شاه طهماسب زنان گرجی نیز درون کنار مردان گرجی درون تلاش ناموفق به منظور به سلطنت رساندن حیدرمـیرزای گرجی نقش ایفا نمودند. خون گرجی درون عروق خانوادهٔ سلطنتی و طبقات حاکمـهٔ ایران جریـان داشت و خانواده‌های معروف اصفهان نیز غالباً زنان گرجی را بـه همسری برمـی‌گزیدند.[۶۹]

    دوره‌های افشاریـان، زندیـان و قاجاریـان

    نادر شاه افشار درون سال ۱۱۴۸ ق / ۱۷۳۵ م بعد از مصالحه با عثمانی عازم گرجستان شد. وی کـه قبل صفی خان بغایری از سرداران خود را بـه تفلیس فرستاده بود خود نیز وارد شـهر تفلیس شد. هنگام ورود او بـه شـهر گرجی‌ها از او استقبال شایـانی بـه عمل آوردند. خیـابان‌های شـهر با قالی مفروش شده و شـهر تزئین یـافته بود. نادر با مردم خوش رفتاری کامل نمود، اما ۶٬۰۰۰ خانواده را کـه در مقابل او مقاومت کرده بودند بـه زادگاه خود خراسان کوچانید.[۷۰] محل دقیق اسکان این تعداد کـه تقریباً ۳۰٬۰۰۰ تن بودند معین نیست (با توجه بـه مراجعه بـه چند کتاب جغرافیـایی) و این کـه آیـا نسل‌های بعدی آنان هویت خود را حفظ کرده‌اند یـا از دست داده‌اند.

    در سپاه نادر شاه کـه به اقتضای طبیعت امپراطوری از اقوام و طوایف مختلف بودند گرجی‌ها نیز خدمت مـی‌د[۷۱] و حتی بعد از قتل نادری کـه مأمور ضبط و تسخیر کلات نادری کـه خزاین انبوه نادرشاه درون آن جا بود سهراب بیک گرجی بود.[۷۲]

    آغامحمدخان قاجار درون سال ۱۲۱۰ ق ۱۷۹۵ م با ۳۵٬۰۰۰ مرد جنگی وارد گرجستان شد سکنـهٔ شـهر قصد مقاومت نداشتند و به استقبال خان آمدند، اما وی بی‌رحمانـه فرمان قتل و تاراج را صادر کرد و بسیـاری از بزرگان و کشیشان شـهر را قتل‌عام نمود.[۷۳] و به دستور او ۲۲٬۰۰۰ غیرنظامـی را بـه ایران کوچاندند.[۷۴]

    زندیـان

    کریم خان زند بعد از بر تخت نشاندن شاه اسماعیل سوم و بر عهده گرفتن وکالت وی عازم نبرد با علیمردان خان بختیـاری شد. او ابتدا محمد خان زند را با ۳۰٬۰۰۰ مرد جنگی روانـهٔ نبرد با علیمردان خان نمود و خود همراه با ۷۰۰ گرجی درون اصفهان ماند. محمد خان از سپاهیـان بختیـاری شکست یـافت و اردوی زند توسط بختیـاری‌ها غارت شد، اما علیمردان خان بعد از پیروزی وقت را بـه تغافل گذرانید. کریم خان نیز با استفاده از گرجی‌ها بر علیمردان خان یورش وی را شکست داد.[۷۵] بدین ترتیب درون دورهٔ زندیـه نیز گرجی‌ها باعث اعتلای فرهنگ و تمدن ایران شدند، چرا کـه کریم خان با کم این ۷۰۰ گرجی توانست بر مخالف و رقیب اصلی خود پیروز شود و بعدها بـه تلاش خود به منظور آبادانی ایران پرداخت.[۷۶]

    قاجاریـان

    در تاریخ تحولات سیـاسی سرزمـین ایران، انقلاب مشروطیت نقطهٔ عطفی هست که بـه وسیلهٔ آن از قید استبداد مطلق شاهان رسته و همانند ممالک مترقی صاحب مجلس و قانون اساسی شد. نـهضت مشروطه خواهی درون مـیان بعضی از افراد روشن فکر از طبقات مختلف ایران هنگامـی آغاز شد کـه در سراسر قارهٔ پهناور آسیـا جز درون ژاپن همـه جا رژیم استبداد مطلق فردی برقرار بود. عوامل بسیـاری درون بیداری ایرانیـان و تمایل آن‌ها جهتب مشروطیت و ایجاد مجلس دخیل بودند کـه اکثراً از نوار ساطعهٔ انقلاب فرانسه مایـه مـی‌گرفتند.

    مظفرالدین شاه قاجار درون سال ۱۳۲۴ ق / ۱۹۰۵ م فرمان مشروطیت را صادر کرد و چند روز بعد از امضای قانون اساسی درون گذشت. فرزند محمدعلی شاه کـه ابتدا با مشروطه خواهان موافق بود، از همان شروع سلطنت درصدد ویران اساس مشروطه و توطئه علیـه رژیم دموکراسی برآمد. محمدعلی شاه با کمک درباریـان و ایـادی خود درون مـیان طبقهٔ روحانیون درون برانداختن رژیم مشروطه مـی‌کوشید و دولت روس نیز از او حمایت مـی‌کرد. کشمکش مـیان مشروطه خواهان و مستبدین روز بـه روز شدت مـی‌یـافت که تا اینکه پرتاب نارنجک بـه سمت شاه هنگام عزیمت او بـه دوشان تپه بهانـهٔ لازم را بـه دست شاه جهت سرکوب مشروطه خواهان داد.[۷۷] شاه درون ۴ جمادی‌الاول ۱۳۲۷ ق / ۱۹۰۸ م عازم باغشاه شد و طی چندین روز مقدمات سرکوب مشروطه را فراهم ساخت او توسط لیـاخوف روسی مجلس را بـه توپ بست و بسیـاری از نمایندگان مجلس را بـه شـهادت رساند.[۷۸] بدین ترتیب دورهٔ استبداد صغیر شروع شد، اما مردم بـه مبارزه جهت اعادهٔ مشروطیت دست زدند. مردم تبریز کـه اولین مردمـی بودند کـه در ایران طعم و لذت استفاده از آثار تمدن جدید را چشیدند بیشتر از همـهٔ مردم ایران درون اعادهٔ مشروطیت نقش ایفا نمودند.

    سران انجمن‌های سری تبریز از کمـیته سوسیـال دموکرات قفقاز درخواست کمک تعلیماتی و تجهیزاتی داشتند.[۷۹] کمـیتهٔ سوسیـال دمکرات روسی کـه شعباتی درون قفقاز داشت اعلامـیه‌ای صادر کرد، مبنی بر اینکه افراد جنگ آزموده وانی کـه از ابزارسازی و بمب‌سازی آشنایی دارند به منظور کمک بـه تبریزی‌ها فرستاده شوند و در نتیجهٔ این نوشتهٔ کمـیته صد تن از گرجیـان کارآزموده را روانـه کرد و اینـها وارد خاک ایران شدند و خود را تبریز رساندند. «آمدن اینان از چند راه مایـهٔ دگرمـی مجاهدان گردید. از یک سو دانستند کـه در همـه جا بـه این کوشش‌های جوانمردانـهٔ آنان ارج گزارده مـی‌شود و آگاه گردیدند کـه در روسیـان و گرجیـان و دیگر توده‌ها همدردانی مـی‌دارند و این کشاکش مـیانـهٔ آزادی و بردگی درون بسیـار جاها پیش مـی‌رود. از یک سواین صد تن گرجی هر یکی مرد جنگندهٔ دلیری مـی‌بود کـه در جنگ‌ها کاردانی بسیـار نشان مـی‌داد، گذشته از همـه، گرجیـان لابراتوار بمب‌سازی همراه مـی‌داشتند».[۸۰]

    گرجی‌ها کـه خود درون سرزمـینشان مشغول مبارزه با تزارها جهت براندازی آن‌ها بودند بـه ندای آزادی‌خواهی ایران پاسخ دادند و بنابر نقل احمدروی «ما این داستان‌ها را نیک ندانسته‌ایم و اینک بـه کوتاهی یـاد کردیم ولی درون این رشته جنگ‌ها فدائیـان ارمنی و گرجی و برخی مجاهدین جانفشانی‌های بسیـار کرده‌اند».[۸۱]

    برخی شخصیت‌های معروف گرجی کـه در انقلاب مشروطیت بـه همراهی مشروطه خواهان گیلان مشغول مبارزه جهت براندازی استبداد صغیر بودند عبارت اند از:

  • اورژنیکیدزه: رهبر کمـیتهٔ سوسیـال دمکرات قفقاز درون تفلیس
  • جاباریتیدزه: متخصص تهیـهٔ بمب و نارنجک
  • سرکیس گرجی: از مبارزان سرسخت گرجی
  • برادیـاک گرجی: کـه تجربیـات فراوانی درون انقلاب‌های روسیـه اندوخته بود و از معلومات و تجربیـات او درون مبارزات مشروطیت استفاده‌های فراوان شد.[۸۲]
  • والیکف گرجستانی بـه همراه ۸۰ گرجی دیگر.[۸۳]
  • مقاومت دلیرانـهٔ مردم تبریز کـه در آن گرجیـان بـه همراه سایر قفقازی‌ها فداکاری‌ها بسیـار نمودند، باعث اشاعهٔ تفکر مقاومت و مبارزه درون سایر شـهرهای ایران شد و نـهایتاً منجر بـه فتح تهران و اعادهٔ مشروطیت و فرار محمدعلی شاه مستبد شد.

    سکونت

    اسکان یـافتن گرجی‌ها درون ایران

    گرجی‌هایی کـه در دوران حکومت صفویـه وارد ایران شدند، درون نقاط مختلفی از این سرزمـین سکنی گزیدند، چنان‌که شاردن مـی‌گوید: «در این روزگاران گرجی‌ها درون سراسر ایران پراکنده‌اند… این پراکندگی را سبب این هست که شاه عباس و جانشینانش مایل بودند جملگی را بـه کار بگمارند و به هر جا بفرستند و از زمانی کـه گرجستان شرقی (کاختی و کارتلی) بـه تصرف ایران درآمده، عدهٔ زیـادی از مردم گرجستان را بـه ایران کوچانده‌اند. اکنون همـهٔ آن‌ها درون کاری کـه بدان پرداخته‌اند پیشرفت کرده‌اند و زندگی پر آسایشی دارند و بسی کارهای مـهم کـه به دست گرجی تباران اداره مـی‌شود».[۸۴]

    گرجی‌هایی کـه در دوران شاه طهماسب یکم بـه ایران داخل شدند بـه احتمال زیـاد درون پایتخت آن زمان صفویـه یعنی قزوین و نواحی نزدیک آن ساکن شدند، چرا کـه آن‌ها بـه زودی توانستند درون دربار شاه طهماسب گروهی با نفوذ و صاحب موقعیت و قدرت را تشکیل دهند و شاه عباس درون ابتدای سلطنت خود بـه آسانی بـه آن‌ها دسترسی داشت که تا نیروی سوم خود را از آن‌ها تشکیل دهد.

    تنـها موردی کـه در عالم آرای عباسی بـه محل اسکان گرجی‌ها اشاره شده‌است، مربوط بـه اسکان ۳٬۰۰۰ خانواده از گرجی‌هایی مـی‌باشد کـه در حملهٔ سال ۱۰۲۵ ق / ۱۶۱۶ م توسط عیسی خان قورچی باشی بـه فرح‌آباد مازندران کوچانده و در آنجا طرح اقامت انداختند.[۴۰] لیکن از سفرنامـه‌های سیـاحان اروپایی[۸۵] مـی‌توان بـه راحتی نقاط دیگری را کـه جمعیت عظیمـی از گرجی‌ها درون آنجا اسکن بوده‌اند شناسایی نمود. این مناطق عبارت اند از: فارس، اصفهان و مازندران.

    قزوین

    در مورد محل اسکان گرجی‌هایی کـه در دورهٔ شاه طهماسب بـه ایران وارد شدند درون منابع سخنی بـه مـیان نیـامده است، ولی با توجه بـه اینکه هنگام مرگ شاه طهماسب گرجیـان دربار صفوی درون قزوین آنقدر زیـاد و نیرومند بودند کـه یکی از دو جناح به منظور جانشینی شاه طهماسب را هدایت مـی‌د، مـی‌توان استنباط نمود کـه آن‌ها درون پایتخت آن زمان یعنی قزوین و پیرامون این شـهر اسکان یـافته‌اند.[۲۵]

    سمنان

    گروهی از گرجی‌ها کـه طبق آخرین سرشماری حدود 225 نفر مـی‌باشند درون روستای گرجی از توابع شـهر بسطام شاهرود زندگی مـی‌کنند .[۸۶]

    گلستان و مازندران

    «گروهی از طایفهٔ انیل و جمعی از گرجی‌ها کـه در زگم و آن حدود مـی‌بودند که تا دو سه هزار خانوار از بیم جان و اسر و غارت بجلا راضی گشته اراده رفتن دارالامان مازندران و دارالمومنین استرآباد د و حسب الفرمان قضا جریـان دست تعرض از ایشان کوتاه گشته روانـهٔ آن‌سو بشدند و به سلامت بـه فرح آباد رسیده طرح اقامت انداختند».[۸۵]

    شاه عباس بعد از تعلیق جنگ مـیان ایران و عثمانی درون سال ۱۰۲۰ ق، درون مازندران موقعیت جغرافیـایی روستای طاهان درون کنار رود تجن را پسندید و دستور داد برایش کاخ زیبایی درون آنجا ساخته شود و بعداً آن را فرح آباد نامـید.[۸۷]

    شاه عباس بـه آبادانی فرح‌آباد همت گماشت و برای این کار گرجی‌ها و ارامنـه را بدان شـهر آورد و برای اینکه مـهاجران زندگی آسوده‌ای داشته باشند هر کدام را بـه کاری کـه در آن مـهارت داشتند گمارد. گرجی‌ها کـه در سرزمـین خود درون پرورش کرم ابریشم مـهارت داشتند درون فرح آباد بدین کار مشغول شدند[۸۸] و حتی مسلمانان آنجا را کـه به تن آسایی و بیکاری معتاد بودند ترغیب بـه کار و تلاش نمودند و آن سرزمـین بـه واسطهٔ وجود این مـهاجرین آباد شد.[۸۹]

    گرچه بسیـاری از مـهاجرین بـه سبب ناسازگاری آب و هوا تلف شدند[۹۰] اما پیترو دلاواله درون زمان خود تعداد آن‌ها را چنین مـی‌نویسد: ۴۰٬۰۰۰ تن ارمنی، ۱۲٬۰۰۰ تن گرجی، ۷٬۰۰۰ تن یـهودی و ۲۰٬۰۰۰ تن مسلمان.[۹۱]

    به نظر مـی‌رسد این عده مـهاجرین بر دین خود باقی ماندند و شاه آنان را مجبور بـه مسلمان شدن ننمود چرا کـه شاه عباس درون سال ۱۰۲۸ ق تعدادی خوک به منظور مسیحیـان فرح آباد و مازندران فرستاد که تا آن‌ها را به منظور خوراک خود پرورش دهند.[۸۹][۹۲]

    رابینو درون فرح آباد از گرجی‌محله، تکیـه گرجی و از کوه گرجی درون تنکابن یـاد مـی‌کند.[۹۳] اخلاف گرجیـانی کـه طی دورهٔ صفویـه بدین محل وارد شدند، از هویت، ملیت، دین و زبان خود تنـها توانسته از تعداد انگشت شماری کلمـهٔ گرجی و پسوند گرجی بعد از اسم فامـیل خود را حفظ نمایند.[۹۴]

    در شـهرستان بهشـهر و گرگان استان گلستان روستاهای با نام گرجی محله وجود دارند. در شـهرستان رامـیان و آزادشـهر نیز روستاهایی بـه نام جامـه‌شوران و وطن وجود داشته کـه نام‌خانوادگی آن‌ها گنجی جامـه‌شوران و گنجی وطن نام دارد. این اقوام از تبار گرجی‌های مـهاجر درون زمان صفویـه هستند.

    اصفهان

    شاه عباس جهت پیشبرد اه خود گرجی‌های زیـادی را بـه خدمت گرفت. این عدهٔ کثیر درون تشکیلات نظامـی و اداری دولت صفوی، خصوصاً درون دورهٔ شاه عباس مصدر خدمات ارزشمند و فراوانی شدند. هنگامـی کـه شاه عباس پایتخت صفویـات را از قزوین بـه اصفهان انتقال داد، این عدهٔ کثیر بـه همراه خانواده‌هایشان وارد اصفهان شدند و در آن شـهر سکنی گزیدند.

    از سیـاحان اروپایی، دن گارسیـا،[۹۵]آدام اولئاریوس،[۹۶]کمپفر،[۹۷]پیترو دلاواله،[۹۸] و شاردن[۹۹] بـه زندگی و سگرجی‌ها درون اصفهان شاره کرده‌اند.

    کمپفر تعداد گرجی‌هایی کـه در اصفهان سکنی گزیده و مسلمان شده بودند را ۲۰٬۰۰۰ تخمـین زده‌است. دن گارسیـا علت خلق و خوی خوب اصفهانی‌های آن زمان را حشر و نشر با گرجی‌ها و ارامنـه بیـان کرده‌است. پیترو دلاواله سخن از دیدار با چند گرجی درون اصفهان رانده‌است کـه پس از حملهٔ شاه عباس بـه ایران آمده بودند. شاه عباس کوشش مـی‌کرد آن‌ها را مسلمان نماید ولی با امتناع آنـها، موقعیتشان کـه از سوی دربار تأمـین مالی مـی‌شدند بـه خطر افتاد و مورد بی‌مـهری واقع شده و در عسرت و تنگدستی روزگار مـی گذرانیدند.[۱۰۰]

    ف
    موقعیت جغرافیـایی منطقه ف روی نقشـه ایران (رنگ سبز)؛ محل سگرجیـها درون ف (رنگ قرمز)

    پس از بنیـاد نـهادن شـهر بازرگانی و پر رونق نجف آباد درون ۲۵ کیلومتری غرب اصفهان بـه پیشنـهاد شیخ بهایی به منظور تهیـهٔ آذوقهٔ شـهر اصفهان، گرجی‌هایی کـه در اصفهان ساکن بودند بدان شـهر روانـه شدند اما بعد از چند سال زندگی بـه دلیل ناسازگاری با دیگر ساکنان و درگیری کـه مـیان آن‌ها روی داد بـه سوی نواحی غربی تر روانـه شدند. آن‌ها درون مسیر حرکت خود بـه ناحیـهٔ کوهستانی ف رسیدند و چون آب و هوا و اقلیم آن را با آب و هوا و شرایط طبیعی سرزمـین آباء و اجدادی خود که تا حدی همسان یـافتند درون آنجا طرح اقامت انداختند و بنای زندگی جدید خود را گذاشتند.

    گرجی‌های ف بعد از بنای شـهری جدید (افوس) و سدر آن، بـه دو شعبهٔ شمالی و جنوبی نیز تقسیم شدند. شعبهٔ شمالی بـه سوی دشت و شعبهٔ جنوبی بـه سوی کوهستان رفتند. دستهٔ اول (مـیاندشت) محل سخود را تُرِلی (თორელი) و دستهٔ دوم (فریدون‌شـهر) بـه یـاد محل چیرگی بر سپاه ایران درون گرجستان، مارْتْقُپی (მარტყოფი) نامـیدند. بعدها این نام از حالت عمومـیت خارج شد و لفظ سُپِلی بـه معنای آبادی جایگزین آن شد کـه هم‌اکنون تمام گرجیـان ایران این شـهر را بدین نام مـی‌خوانند.[۱۰۰]

    شـهرها و روستاهای گرجی ف
    اولین گروه سرباز بگیران، سران گرجی‌ها و لادو آغنیـاشویلی، اولین شخصی کـه از گرجستان بـه دیدار گرجی‌های ف رسیده‌است. (در ایوان، ردیف دوم، دومـی از سمت چپ)[۱۰۱]

    گرجی‌های ف درون این شـهرها و روستاها بومـی هستند.

    • شـهرستان فریدون‌شـهر
  • فریدون‌شـهر
  • چقیورت
  • سیبک
  • نـهضت‌آباد
    • شـهرستان بوئین و مـیاندشت
  • بوئین و مـیاندشت
  • افوس
  • آغچه
  • داشکسن[۱۰۲]
  • گرجی‌های سرشناس ف
    • محمدعلی اسفنانی
    • امامقلی باتوانی
    • محمد باتوانی
    • محمدعلی باتوانی
    • محمدرضا باتوانی
    • علی خودسیـانی
    • محمود کریمـی سیبکی
    • سعید مولیـانی

    فارس

    فارس بـه دلیل اینکه فرمانروایـان آن از خاندان فئودالی اوندیلادزه گرجی بودند مـی‌توانست بـه راحتی مورد توجه مـهاجران قرار گیرد. الله وردی خان گرجی و امام قلی خان گرجی کـه خدمات عمرانی و نظامـی فراوانی بـه دولت شاه عباس نمودند، درون نواحی جنوب ایران مانند حکامـی مستقل عمل مـی‌د چنان‌که شاه عباس درون طول بیش از چهل سال پادشاهی خود حتی یک بار رفتن بدان نواحی را لازم ندید. سیـاحان اروپایی مخصوصاً دن گارسیـا سفیر پرتغال از امام قلی خان بـه عنوان پادشاهی مستقل، با کفایت و با لیـاقت یـاد کرده‌اند. هنگامـی تمجیدهای دن گارسیـا ارزشمند و صحیح و قابل قبول تر مـی‌نماید کـه بدانیم امامقلی خان درون همان اوقات کـه این سفیر بـه ایران آمده بود هرمز را از کشور متبوعش پرتغال گرفته و هموطنانش را از خلیج فارس اخراج کرده بود.

    شاردن درون سفر خود از اصفهان بـه شیراز، درون آسپاس (در نزدیکی ایزدخواست) از گرجی‌هایی یـاد مـی‌کند کـه بعضی از آن‌ها تغییر دین داده و به اسلام گرویده بودند و بعضی بـه خاطر علاقهٔ فراوان بـه بـه کیش خود مانده بودند.[۱۰۳]

    دن گارسیـا نیز شرحی از کودک گرجی کـه با وی صحبت کرده‌است، ارائه مـی‌دهد: «روز دوشنبه سی ام اکتبر، چند کُولی دف نواز همراه همان پسر گرجی (که درهنگام ورود سفیر لار درون همـین گروه نوازندگان مـی‌ید) نزدیک خیمـه‌ها آمدند و به یدن پرداختند. پسر گرجی بعد از اتمام نزد سفیر آمد و تصویری بـه اندازهٔ یک فوت (تقریباً سی سانتی‌متر) از زنی کـه طفلی عریـان درون آغوش داشت و در سبدی پرگل نـهاده شده بود بـه وی تقدیم کرد. این تصویر اگرچه بـه کلی عریـان بود اما… چیزی خلاف عفت درون آن مشاهده نمـی‌شد.

    پسر گرجی کـه زانو زده و اشک مـی‌ریخت سبد محتوی تصویر را بـه سفیر داد و به وسیلهٔ مترجمـی بـه وی گفت کـه این تصویر مریم عذرا هست و او آنگاه کـه مسیحی بود آن را از کشورش با خود آورده‌است و چون ایرانیـان او را بـه تغییر دین مجبور کرده‌اند و دیگر شایستگی تملک آن را ندارد، وظیفهٔ خود مـی‌داند کـه تصویر را درون اختیـارانی بگذارد کـه حرمتش را نگاه دارند. سفیر تصویر را گرفت و تقدیس کرد و دستور داد بـه دقت از آن حفاظت شود».[۱۰۴]

    خراسان

    نادر شاه افشار بعد از قرار مصالحه با دولت عثمانی درون پائیز سال ۱۱۴۸ ق عازم گرجستان شد. «هنگام ورود بـه تفلیس، نادر مورد پذیرایی شایـانی قرار گرفت. خیـابان‌ها با قالی مفروش شده و شـهر تزئین یـافته بود. وی با گرجی‌ها خوشرفتاری کامل نمود، اما ۶٬۰۰۰ خانواده را کـه مقابل او مقاومت کرده بودند بـه خراسان تبعید کرد.»[۱۰۵]

    تهران

    آغامحمدخان قاجار درون سال ۱۲۱۰ ق ۱۷۹۵ م با ۳۵٬۰۰۰ مرد جنگی وارد گرجستان شد سکنـهٔ شـهر قصد مقاومت نداشتند و به استقبال خان آمدند، اما وی بی‌رحمانـه فرمان قتل و تاراج را صادر کرد و بسیـاری از بزرگان و کشیشان شـهر را قتل‌عام نمود.[۷۳] و به دستور او ۲۲٬۰۰۰ غیرنظامـی را بـه ایران کوچاندند. احتمال مـی‌رود کـه این گرجی‌ها درون پایتخت آن زمان یعنی تهران اسکان یـافته باشند.[۷۴] یکی از آن‌ها مـیرزا خسروبیگ گرجی بوده‌است.[۱۰۶]

    خوزستان

    حضور گرجی‌ها درون خوزستان، عموماً مربوط بـه زمان حکومت واخوشتی خان گرجی درون خوزستان و خاندان بعد از اوست. گرجی‌های خوزستان بیشتر درون شـهرستان‌های دزفول و شوشتر زندگی مـی‌کنند. درون زمان صفوی خانواده‌ای بـه سرپرستی آبینـه خان گرجی بـه دزفول آمد و در آن سکنی گزید؛ خانواده رشیدیـان کـه زمانی درون محله حیدرخانـه ساکن بودند و در دزفول ریـاست داشته‌اند از بازماندگان او مـی‌باشند. از حاج صوفی فرزند پرویز نوه آبینـه خان گرجستانی آثاری درون دزفول بجا مانده کـه برخی از آن‌ها هنوز وجود دارند مانند مسجد حاج صوفی و کل حج صوفی.

    دلایل مـهاجرت گرجی‌ها بـه خوزستان:

  • احتمالاً حملهٔ کریم خان زند بـه فریدون‌شـهر
  • احتمالاً کشته شدن امام قلی خان اوندیلادزه حاکم فارس و مـهاجرت گرجیـان فارس بـه خوزستان زیر چتر حمایتی خاندان باراتاشویلی درون جایگاه حاکمان شوشتر و دزفول
  • تبعید یکی از بزرگ‌زاده‌های گرجی بـه دزفول
  • به حکومت نشاندن فردی از خاندان گرجی‌تبار باراتاشویلی بـه عنوان حاکم شرق خوزستان.[۱۰۷][۱۰۸]
  • دین

    اسلام آوردن گرجی‌های ایران

    گرجی‌ها پیش از ورود بـه ایران، مسیحی، و پیرو کلیسای ارتدگرجی، اما بعد از ورود بـه ایران همگی با اختیـار یـا اجبار و تهدید لبهٔ تیز شمشیر مسلمانان؛ مسلمانان شدند.

    گرجی‌ها از نظر زمان و نحوهٔ دگرگونی دین درون ایران بـه دو دستهٔ بزرگ تقسیم مـی‌شوند: خواص و عوام

    خواص از شمار پادشاهان، شاهزادگان و بزرگان شرق گرجستان (کاختی و کارتلی) مـی‌باشند. با اقتدار دولت صفوی و توسعهٔ نفوذ و اعمال حاکمـیت آن‌ها بر گرجستان با توجه بـه اینکه بـه آسانی مـی‌توانستند پادشاهان گرجستان را عزل و نصب نمایند، معدودی از پادشاهان به منظور تأیید حکومت خود از سوی دولت صفوی و در امان ماندن از حملات پادشاهان صفوی بـه دین اسلام مـی‌گرویدند، اگرچه بیشتر این موارد کاملاً ظاهری بود و به سرعت تغییر دین داده و به دین نخستین خود برمـی‌گشتند و بنا بر نظر لکهارت «اعضای طبقهٔ حاکم گرجستان غالباً بـه اقتضای مصلحت یعنی چون بـه ایشان از طرف شاه مقام و منصبی تفویض مـی‌شد روگردان از قبول اسلام نبودند و به همـین سهل و سادگی دوباره بـه کیش و آئین پیشین خویش بازمـی‌گشتند».[۱۰۹]

    شاردن باور دارد شاه عباس «گروهی از برجستگان گرجستان را متدین بـه دین اسلام کرده بود که تا به هنگام ضرورت از وجودشان استفاده کند»[۱۱۰]

    در خصوص اسلام آوردن عامـهٔ گرجیـان نیز حتما تقسیم‌بندی‌هایی قائل شد.

    ۱- گرجی‌هایی کـه با حملهٔ سپاهیـان صفوی بـه گرجستان درون همان‌جا مجبور بـه پذیرش اسلام و بعد اسارت و روانـه شدن بـه سوی ایران مـی‌شدند، همانند مسلمان شدن ۳۰٬۰۰۰ اسیری کـه شاه عباس از مردم متیـانتی گرفت. مردم متیـانتی متهم بـه مساعدت درون فرار تیموراز یکم پادشاه کاختی بودند کـه تعدادی قتل‌عام شدند و ۳۰٬۰۰۰ تن از آن‌ها نیز با زور شمشیر بـه دین اسلام گرویدند.[۱۱۱][۱۱۲]

    ۲- گرجی‌هایی کـه پس از ورود بـه ایران بـه اسلام گرویدند. اسلام آوردن این دسته گاهی با اجبار و گاهی با تمایل همراه بوده‌است.

    افراد گرجی کـه در تشکیلات نظامـی و اداری شاه عباس بـه خدمت گمارده مـی‌شدند همگی مسلمان شده بوده‌اند. دلاواله باور دارد کـه از آغاز کودکی بـه آنان تعلیمات اسلامـی مـی‌دادند.[۳۵][۱۱۳] و گرچه ظاهراً مسلمان شده‌اند ولی درون باطن بـه دین اصلی خود وفادار مانده‌اند.[۳۹] همچنین راجر سیوری معتقد هست گرجی‌هایی کـه در نیروی سوم شاه عباس وارد مـی‌شدند تغییر کیش آن‌ها نسبتاً ظاهری بود.[۱۱۴]

    به هر حال این افراد هنگام ورود بـه تشکیلات دولتی صفوی حتما مسلمان مـی‌شدند و اگر تغییر دین نسل اول ظاهری بوده باشد درون نسل‌های بعدی همگی آنان مسلمان زاده بودند و همانند سایر مسلمانان دارای اعتقادات اسلامـی مـی‌شدند.

    درمورد گرجیـانی کـه به فرح آباد ساری رفته و در آنجا سگزیدند، حتما گفت، آن‌ها مدت طولانی بر آئین پیشین خود باقی بودند، چنان‌که آن‌ها مجاز بودند هر چقدر مایلند کلیسا بسازند و شاه عباس نیز اقدامـی درون مجبور ساختن آن‌ها به منظور تغییر دین خود انجام نداد.[۱۱۵] او حتی یک بار درون سال ۱۰۲۸ ق به منظور آن‌ها تعدادی خوک فرستاد که تا برای خوراک خود درون آن جا پرورش دهند.[۸۹] دلاواله نیز مـی‌نویسد کـه گرجی‌ها و ارمنی‌های فرح آباد درون برابر ضمانت پرداخت وامـی کـه از دربار مـی‌گرفتند، دین خود را گرو مـی‌گذاشتند و سپس درون هنگام بازپرداخت وام تغییر دین مـی‌دادند. همچنین از گردآمدن پرشمار گرجیـانی مـی‌نویسد کـه به دلیل علاقه و نشان ارادت بـه شاه عباس داوطلبانـه مسلمان مـی‌شدند. بـه گفته دلاوالیـه، شاه عباس از این کار راضی نبود و گوناگونی قومـی و مذهبی را ترجیح مـی‌داد.[۱۱۶]

    به نظر شاردن گرجی‌هایی کـه در فارس و به ویژه ایزدخواست زندگی مـی‌د درون تغییر دین یـا حفظ آن مختار بودند[۱۰۳] اما با مطلبی کـه دن گارسیـا از زبان پسری گرجی کـه شکوه از ایرانیـان بـه خاطر مجبور ساختن وی به منظور تغییر دین و گرائیدن بـه اسلام عنوان کرده‌است مـی‌توان چنین استنباط کرد کـه تغییر دین به منظور آن‌ها اجباری بوده‌است.[۱۱۷]

    گرجی‌هایی کـه در اصفهان ساکن بودند درون تغییر دین یـا حفظ دین اجداد خود مخیر بودند، اما بـه نظر مـی‌رسد آن‌ها بـه دلایل مختلف متمایل بـه تغییر دین و قبول اسلام بوده‌اند. حکایتی کـه پیترو دلاواله درون این خصوص ذکر مـی‌کند مبین این مدعاست.[۱۱۸]

    هنگامـی کـه تعدادی از گرجی‌ها از اصفهان عازم نجف آباد و ف شدند، که تا سال ۱۰۳۰ ق همگی بر دین مسیحیت باقی بودند. درون این سال شاه عباس بعد از بازرسی اقدامات انجام گرفته درون خصوص اتصال آب کوهرنگ بـه زاینده رود، متوجه وضع عیسویـان مـهاجر از گرجستان و ارمنستان شد کـه تلاش و کوشش آنان باعث آبادی سردسیر ف شده بود «شاه از این کـه آن‌ها درون مـیان مردم مسلمان و در مجاورت لرهایی کـه خوی و منش آن‌ها بـه گفتهٔ شاه عباس، وحشیـانـه و خونخوارانـه بود زندگی مـی‌د مضطرب شد» درون نتیجه دستور داد آن‌ها مسلمان شوند و عبدالمعالی نطنزی را مأمور این کار نمود.[۱۱۹]

    اسکندر بیک ترکمان مورخ و مخصوص شاه عباس این واقعه را چنین مـی‌نویسد: «از وفور ترحم و غمخواری کـه چون دنیـا محل حوادث و دار فتور هست مبادا درون آن هنگام وقوع حادثه و عدم استقامت ملک از الوار (لرها) قرب جوار کـه جور و اعتساف (ظلم و بیداد) جبی (ذاتی و سرشتی) آن طایف است، بـه ایشان کـه مطیع اسلام و اهل ذمـه (مسیحی) اند دست درازی واقع شده نساء و صبیـان بذل اسر گرفتار آیند از آن طبقه دعوت همایون بـه قدم اذعان تلقی نموده طوعا او کرها (با مـیل یـا اکراه) پذیرای فرمان شدند»[۱۲۰][۱۲۱] شاه عباس امـیر ابوالمعالی نطنزی مجلس نویس خود را بـه این کار مأمور نمود. وی بـه مـیان عیسویـان رفت. جمعی با رغبت و جمعی با تهدید و ارعاب مسلمان شدند. درون این اقدام ۵٬۰۰۰ تن از گرجیـان و ارامنـه مسلمان شدند.[۱۲۱]

    جایگاه گرجی‌ها درون تاریخ و فرهنگ و تمدن ایران

    حاکمان و امـیران گرجی‌تبار ایران

    گرجیـان مردم سرزمـین کوهستانی قفقاز هستند و سخت کوش و جنگ‌آور بار آمده‌اند و رشادت آن‌ها توجه بسیـاری از سیـاحان اروپایی و اقوام مختلف را بـه خود معطوف نموده‌است.

    خواجه نظام الملک طوسی، وزیر با تدبیر سلاجقه درون بحث از افراد تشکیل دهندهٔ سپاه وجود گرجی‌ها را بـه عنوان مردانی نیک ضروری مـی‌داند.[۱۲۲] دورهٔ اوج خدمات گرجی‌ها درون تعالی اه سایر ملل درون ایران عصر صفوی مـی‌باشد.

    با حملات شاه طهماسب یکم بـه گرجستان تعداد بسیـاری از گرجی‌ها بـه ایران وارد شدند. «ورود این گروه نژادی جدید تغییر عمـیقی درون طبیعت جامعهٔ صفوی پدید آورد و تأثیرات عمـیقی بر نـهادهای نظامـی و سیـاسی کشور نـهاد».[۱۱۴]

    گرجی‌ها درون ایران بـه زودی و با سرعت پله‌های ترقی را پیمودند. چنان‌که درون پایـان دورهٔ سلطنت شاه طهماسب و در منازعات جانشینی او یکی از دو جناح ذی‌نفوذ و مدعی را تشکیل مـی‌دادند. درون زمان سلطنت وی محمد خدابنده یک گرجی بـه نام کیخسرو بیک را درون مقام مربّی فرزند وی مـی‌بینیم. شایـان ذکر هست این مقامـی بود کـه تنـها بـه بزرگان قزلباش داده مـی‌شد و وی نخستین غیر قزلباش هست که بدین مقام والا دست یـافته‌است.[۱۲۳]

    با سیـاست‌های شاه عباس کـه کوشش درون کاستن از نیروی قزلباش‌ها و تاجیک‌ها داشت، درون دورهٔ سلطنت وی گرجی‌ها بـه بالاترین مناصب و مقامات لشکری و کشوری دست یـافتند. بر پایـه برآورد مـینورسکی گرجی‌ها و دیگر قفقازی‌ها درون پایـان سلطنت شاه عباس یکم، یک پنجم مناصب بالای اجرایی را اشغال کرده بودند.[۱۲۴]

    در منابع بـه فهرست بلندی از نامـهای امرا و حکام گرجی برمـی‌خوریم. آن‌ها از شمالی‌ترین نقطهٔ ایران (قراباغ) که تا جنوبی‌ترین نقطه (هرمز) و از شرقی‌ترین نقطه (قندهار) که تا غربی‌ترین نقطه (بغداد) حکومت مـی‌د. تنـها درون دورهٔ صفویـه بلکه درون دورهٔ افشاریـه، زندیـه و قاجاریـه نیز بسیـاری از گرجیـان سرشناس و جزء ارکان حکومت بوده‌اند.[۱۲۵]

    فهرست حاکمان و امـیران گرجی‌تبار دورهٔ صفویـه
    • الله وردی خان گرجی وزیر شاه عباس صفوی، سپهسالار امپراتوری صفویـان، حاکم ایـالت فارس امپراتوری صفویـان، بانی سی و سه پل اصفهان و مدرسهٔ خان شیراز
    • امام قلی خان گرجی فرماندهٔ سپاه صفوی درون جنگ با پرتغالی‌ها و پایـان بـه حکومت ۱۰۰ سالهٔ آنان درون خلیج فارس، حاکم ایـالت فارس امپراتوری صفوی، کهگیلویـه، لار، هرمز، بحرین، شمـیل، مـینا، گلپایگان، تویسرکان، محلات، بعضی ولایت‌های خوزستان مانند هویزه و دورق و منطقه‌ای وسیع از قمشـه که تا سواحل دریـای عمان
    مجسمـه امام قلی خان درون قشم
    • داود خان گرجی حاکم ایـالت آذربایجان امپراتوری صفوی، رئیس ایل قاجار درون زمان شاه عباس یکم و شاه صفی
    • شیرعلی خان گرجی حاکم همدان، حاکم بغداد
    • اوتار خان گرجی حاکم خوار، سمنان، دماوند و فیروزکوه، رئیس ایل پازوکی، حاکم قندهار
    • گرگین خان گرجی سردار سپاه امپراتوری صفویـان، فاتح و حاکم افغانستان امپراتوری صفوی
    • رستم خان گرجی (خسرو مـیرزا باگراتیونی) فرمانده سپاه صفوی درون فتح بغداد، داروغهٔ اصفهان
    • رستم خان گرجی (رستم خان سپهسالار ساآکادزه) سپهسالار امپراتوری صفویـان درون زمان شاه صفی
    • رستم خان گرجی (رستم خان قوللر آقاسی) قوللر آقاسی، یکی از فرماندهان سپاه ایران درون حمله بـه افغانستان
    • عبدالله خان گرجی حاکم قندهار[۴۶]
    • یوتم سلطان گرجی حاکم ایـالت دربند باب‌الأبواب[۱۲۶]
    • گرگین سلطان گرجی حاکم گسکر و امـیر غازیـان چپنی[۱۲۷][۱۲۸]
    • جمشید سلطان گرجی حاکم ابیورد و رئیس ایل افشار[۱۲۹][۱۳۰]
    • کیخسرو خان گرجی حاکم ناحیـهٔ درون درون خراسان، کـه در زمان حکومت خود چندین بار ازبکان را شکست داد[۱۳۱]
    • پاآتا بیک گرجی یوزباشی غلامان درون دورهٔ سلطنت شاه صفی[۱۳۲]
    • صفی قلی خان گرجی دیوان بیگ و حاکم ناحیـهٔ درون درون خراسان، حاکم مشـهد، درون زمان شاه عباس دوم، دیوان بیگی و نظارت بیوتات سلطنتی[۱۳۲][۱۳۳][۱۳۴]
    • محراب بیک گرجی امـیر بست و حاکم استر آباد[۱۳۵][۱۳۶]
    • واخوشتی سلطان گرجی حاکم شوشتر[۱۳۷]
    • کرجاسبی بیک گرجی یوزباشی غلامان و یساول صحبت[۱۳۸]
    • خسرو بیک گرجی امـیر ایل جوانشیر[۱۳۹]
    • واختانگ بیک گرجی از سرداران سپاه شاه عباس دوم و حاکم شیروان[۱۴۰]
    • جعفر قلی خان گرجی حاکم استرآباد درون زمان شاه عباس دوم[۱۳۶]
    • سیـاوش خان گرجی قوللر آقاسی، حاکم دربند درون زمان شاه صفی و حاکم کهگیلویـه درون زمان شاه عباس دوم[۱۳۰][۱۳۸][۱۴۱]
    • محمد قلی خان گرجی حاکم استرآباد[۱۴۲]
    • لوان بیک گرجی دیوان بیگی اصفهان درون زمان شاه سلطان حسین[۴۵]
    • کیخسرو بیک گرجی داروغهٔ اصفهان[۱۴۳]
    • علی قلی بیک گرجی بردار رستم خان سپهسالار، کـه بعد از انتصاب برادرش بـه سمت سپهسالاری امپراتوری صفویـان، بـه جای او منصب دیوان بیگی را یـافت.[۱۴۴][۱۴۵]
    • زینل بیک گرجی حاکم مرو درون زمان شاه عباس دوم[۱۴۶]
    • کنستانتین گرجی بیگلربیگی ایروان و حاکم شمس الدینلو و کزخ[۱۴۷][۱۴۸]
    فهرست حاکمان و امـیران گرجی‌تبار بعد از دورهٔ صفویـه
    • فریدون خان گرجی یوزباشی غلامان درون زمان نادرشاه، قوللر آقاسی، نایب السلطنـهٔ شاهرخ مـیرزا[۱۴۹]
    • سهراب خان گرجی وزیر عادلشاه افشار[۱۵۰]
    • عبدالله خان گرجی قوللر آقاسی[۱۵۱]
    • لطف علی خان گرجی توپچی سپاه زند[۱۵۲]
    • بیژن خان گرجی تفنگدار درون زمان ناصرالدین شاه[۱۵۳]
    • یوسف خان گرجی حاکم اصفهان، بنیـانگذار اراک، حاکم اراک[۱۵۴]
    • خسرو خان گرجی حاکم گیلان[۱۵۵]
    • غلامحسین سپهدار گرجی حاکم اصفهان درون زمان امـیرکبیر[۱۵۶][۱۵۷]
    • آقامحمدابراهیم ارباب وزیر دربار، وزیر گمرگ، وزیر خزانـه، رئیس اندرونی همایونی، رئیس دواب دولتی ضرابخانـه، رئیس قراولان مخصوص وزارت ابنیـه، رئیس صندوق مبارکه و چند سمت درباری دیگر[۱۵۸]
    • مـیرزاعلی‌اصغر اتابک صدراعظم قاجار و نخست‌وزیر ایران درون زمان ناصرالدین شاه
    اتابک اعظم
    • الکساندر مـیرزا سردار ایران درون جنگ‌های ایران و روس[۱۵۹]

    شاعران فارسی سرای گرجی‌تبار ایران

    گرجستان بـه علت موقعیت ویژه جغرافیـایی خود درون درازای اعصار متمادی عرصهٔ کشمکش‌ها و رقابت‌های دولت‌های پر قدرت عصر بوده و در دل یکی از حساس‌ترین مناطق دستخوش تلاطمات گوناگون سیـاسی، مذهبی و اقتصادی جای داشته‌است. گرجستان یکی از چند کشوری هست که پیوسته درون معرض داد و ستد فکری و فرهنگی شرق و غرب بوده و از هر دو منبع سرشار علم و فرهنگ الهام مـی‌گرفته‌است.

    گرجیـان درون سراسر تاریخ ممتد خود نوجو و نوپسند بودند ولی همواره کوشش مـی‌د کـه پای بند بـه اصالت قوی خود باشند و عناصر نوین را با مبادی ریشـه دار خود پیوند زنند آنان بدین سان فرهنگ مادی و معنوی ویژهٔ گرجی را کـه از خصوصیـات فرهنگی ملی هست به وجود آورده‌اند.

    این نوجویی و نوپسندی و فرهنگدوستی ذاتی گرجیـان نـه تنـها درون وطن خودشان وجود داشت بلکه آن را درون غربت نیز بـه منصهٔ ظهور رساندند. گرجیـانی کـه توسط صفویـان و قاجارها بـه ایران کوچانده شدند ذوق شعری خود را درون زبان مـهاجمان بکار بستند و زبان خصم پرکین را بـه حیله و زیور آراستند.

    تفلیس بـه عنوان شـهری کـه برای مدتی تقریباً طولانی مقر حکام مسلمان بود، رونق علمـی و ادبی فراوانی یـافت. این رونق نیز زائیدهٔ تسامح مذهبی پادشاهان عیسوی گرجستان بود کـه نسبت بـه مسلمانان کمال احترام و محبت را روا مـی‌داشتند. شعرا و دانشمندان زیـادی با عنوان «تفلیسی» درون آسمان علم و ادب فارسی و اسلامـی درخشیدند و تفلیس درون نزد مسلمانان چنان شـهرت یـافت کـه مؤلف تاریخ قم مـی‌نویسد: «... حق جل و علا از جمـیع شـهرها کوفه و قم و تفلیس را برگزیده است».[۱۶۰]

    فهرست شاعران گرجی فارسی سرای دورهٔ اسلامـی تفلیس
    • قاضی تفلیسی
    • کمال تفلیسی
    • لطیف تفلیسی
    • سیف تفلیسی
    • بدر تفلیسی
    • حبیش تفلیسی
    فهرست شاعران گرجی فارسی سرای عصر صفویـه
    • سروش گرجی
    • زینل بیک
    • بهزاد بیک
    • فضل علی بیک
    • یمـینی گرجی
    • ولی گرجی
    • نژاد گرجی
    • کیخسرو گرجستانی
    • شیرمردان بیک
    • علی خان بیک
    • اغورلو بیک
    • باگرات گرجی
    • سیـاوش بیک گرجی
    • بزمـی کوز
    • کوکبی گرجی
    فهرست شاعران گرجی فارسی بعد از صفویـه
    • مکنون گرجی
    • خسرو گرجی
    • کامـی گرجستانی
    • رخشان گرجستانی
    • یوسف گرجی
    • اختر گرجی
    • نشاطی گرجی
    • طالب گرجی
    • مـیرزا عبدالله گرجی[۱۶۱]

    پانویس

  • ↑ ۱٫۰۱٫۱ Rezvani, Babak (Winter 2009). "The Fereydani Georgian Representation". Anthropology of the Middle East. 4 (2): 52–74. doi:10.3167/ame.2009.040205.
  • [۱]
  • [۲]
  • مولیـانی، جایگاه گرجی‌ها درون تاریخ و فرهنگ و تمدن ایران، صفحات متعدد.
  • روملو، احسن التّواریخ، ۶۲.
  • هوشنگ مـهدوی، تاریخ روابط خارجی ایران، ۲۶.
  • عالم آرای شاه اسماعیل، ۲۱۴.
  • سیوری، ایران عصر صفوی، ۶۲.
  • روملو، احسن التّواریخ، ۴۹۲.
  • سبیلا، ایران صفوی از دیدگاه اروپائیـان، ۲۷.
  • سیوری، ایران عصر صفوی، ۶۶.
  • ↑ ۱۲٫۰۱۲٫۱ نوائی، روابط سیـاسی اقتصادی ایران دورهٔ صفویـه، ۴۷.
  • والهٔ قزوینی، خلدبرین، ۴۰۱–۴۰۲.
  • ترکمان، عالم آرای عبّاسی، ۱۱۹–۱۲۲.
  • والهٔ قزوینی، خلدبرین، ۳۸۲–۳۹۱.
  • ترکمان، عالم آرای عبّاسی، ۱۹۲.
  • والهٔ قزوینی، خلدبرین، ۳۹۱.
  • ترکمان، عالم آرای عبّاسی، ۱۹۳–۱۹۶.
  • والهٔ قزوینی، خلدبرین، ۵۰۲.
  • منجّم یزدی، تاریخ عبّاسی، ۳۰.
  • ترکمان، عالم آرای عبّاسی، ۱۹۶.
  • فلسفی، زندگانی شاه عبّاس اوّل، ۴۵.
  • ترکمان، عالم آرای عبّاسی، ۲۰۸.
  • حسینی قمـی، خلاصة التّواریخ، ۶۰۶.
  • ↑ ۲۵٫۰۲۵٫۱ هینتس، شاه اسماعیل دوم صفوی، ۴۴.
  • حسینی استرآبادی، تاریخ سلطانی، ۱۲۷.
  • ترکمان، عالم آرای عبّاسی، ۳۳۰.
  • باستانی پاریزی، سیـاست و اقتصاد عصر صفوی، ۳۷.
  • حسینی استرآبادی، تاریخ سلطانی، ۱۳۵.
  • فلسفی، زندگانی شاه عبّاس اوّل، ۶۱.
  • فلسفی، زندگانی شاه عبّاس اوّل، ۲۳۰.
  • فلسفی، زندگانی شاه عبّاس اوّل، ۱۵۱.
  • کمپفر، سفرنامـهٔ کمپفر، ۱۵۴.
  • مـیراحمدی، دین و دولت درون عصر صفوی، ۵۳.
  • ↑ ۳۵٫۰۳۵٫۱ دلاواله، سفرنامـهٔ پیترو دلاواله، ۳۴۵.
  • ↑ ۳۶٫۰۳۶٫۱ لکهارت، انقراض سلسلهٔ صفویـه و ایّام استیلای افاغنـه درون ایران، ۱۶۸.
  • باتیست تاورنیـه، سفرنامـهٔ تاورنیـه، ۳۳۰.
  • دلاواله، سفرنامـهٔ پیترو دلاواله، ۵۹.
  • ↑ ۳۹٫۰۳۹٫۱ دلاواله، سفرنامـهٔ پیترو دلاواله، ۳۳۳.
  • ↑ ۴۰٫۰۴۰٫۱ ترکمان، عالم آرای عبّاسی، ۹۱۳.
  • نصیری، دستور شـهر یـاران، ۲۷۱–۲۷۷.
  • لکهارت، انقراض سلسلهٔ صفویـه و ایّام استیلای افاغنـه درون ایران، ۵۱–۵۲.
  • سیوری، ایران عصر صفوی، ۲۴۰–۲۴۳.
  • نصیری، دستور شـهر یـاران، ۲۷۷.
  • ↑ ۴۵٫۰۴۵٫۱ لکهارت، انقراض سلسلهٔ صفویـه و ایّام استیلای افاغنـه درون ایران، ۵۳.
  • ↑ ۴۶٫۰۴۶٫۱ لکهارت، انقراض سلسلهٔ صفویـه و ایّام استیلای افاغنـه درون ایران، ۹۶–۹۷.
  • کروسینسکی، سفرنامـهٔ کروسینسکی، ۳۱.
  • کروسینسکی، سفرنامـهٔ کروسینسکی، ۹۷.
  • ↑ ۴۹٫۰۴۹٫۱ گلستانـه، مجمل التواریخ، ۴.
  • برن، نظام ایـالات درون دورهٔ صفویـه، ۱۳۷.
  • سایکس، تاریخ ایران، ۳۱۴–۳۱۵.
  • کروسینسکی، سفرنامـهٔ کروسینسکی، ۳۳.
  • اعتمادالسّلطنة، تاریخ منتظم ناصری، ۱۰۴۸.
  • کروسینسکی، سفرنامـهٔ کروسینسکی، ۳۵.
  • لکهارت، انقراض سلسلهٔ صفویـه و ایّام استیلای افاغنـه درون ایران، ۱۰۱–۱۰۲.
  • سایکس، تاریخ ایران، ۳۱۵.
  • کروسینسکی، سفرنامـهٔ کروسینسکی، ۳۹.
  • لکهارت، انقراض سلسلهٔ صفویـه و ایّام استیلای افاغنـه درون ایران، ۱۰۱.
  • ↑ ۵۹٫۰۵۹٫۱ سایکس، تاریخ ایران، ۳۱۶.
  • هوشنگ مـهدوی، تاریخ روابط خارجی ایران، ۱۳۴.
  • لکهارت، انقراض سلسلهٔ صفویـه و ایّام استیلای افاغنـه درون ایران، ۱۰۲–۱۰۳.
  • سایکس، تاریخ ایران، ۳۱۷.
  • لکهارت، انقراض سلسلهٔ صفویـه و ایّام استیلای افاغنـه درون ایران، ۱۳۶ و ۱۵۱–۱۶۸.
  • هوشنگ مـهدوی، تاریخ روابط خارجی ایران، ۱۳۶.
  • مولیـانی، جایگاه گرجی‌ها درون تاریخ و فرهنگ و تمدن ایران، ۲۲۰.
  • فلسفی، زندگانی شاه عبّاس اوّل، ۵۷۶.
  • فلسفی، زندگانی شاه عبّاس اوّل، ۳۳۶.
  • لکهارت، انقراض سلسلهٔ صفویـه و ایّام استیلای افاغنـه درون ایران، ۱۰.
  • مدنی، تاریخ تحوّلات سیـاسی و روابط خارجی ایران، ۶۲.
  • لکهارت، نادرشاه، ۱۲۹.
  • تهرانی، تاریخ نادرشاهی، ۳۴۱–۳۴۲.
  • نفیسی، تاریخ اجتماعی و سیـاسی ایران، ۱۴۱.
  • ↑ ۷۳٫۰۷۳٫۱ مدنی، تاریخ تحوّلات سیـاسی و روابط خارجی ایران، ۵۳
  • ↑ ۷۴٫۰۷۴٫۱ جمعی از خاورشناسان روسی، تاریخ ایران از دوران باستان تاسدهٔ هجدهم مـیلادی، ۶۱۹.
  • گلستانـه، مجمل التواریخ، ۱۹۹–۲۰۰.
  • مولیـانی، جایگاه گرجی‌ها درون تاریخ و فرهنگ و تمدن ایران، ۲۲۲.
  • شمـیم، ایران درون دورهٔ سلطنت قاجار، ۴۹۳–۴۹۴.
  • مدنی، تاریخ تحوّلات سیـاسی و روابط خارجی ایران، ۱۷۱.
  • مدنی، تاریخ تحوّلات سیـاسی و روابط خارجی ایران، ۱۸۴.
  • کسروی، تاریخ مشروطهٔ ایران، ۷۲۷.
  • کسروی، تاریخ مشروطهٔ ایران، ۸۷۳.
  • اصلاح عریـانی، گیتاشناسی گیلان، ۱۴۹.
  • براون، انقلاب مشروطیّت ایران، ۳۶۷.
  • شاردن، سفرنامـهٔ شاردن، ۱۱۹۴.
  • ↑ ۸۵٫۰۸۵٫۱ سفرنامـهٔ دن گارسیـا، سفرنامـهٔ پیترو دلاواله، سفرنامـهٔ شاردن، سفرنامـهٔ کمپفر، سفرنامـهٔ آدام اولئاریوس
  • "گرجی (شاهرود)". ویکی‌پدیـا، دانشنامـهٔ آزاد. 2018-07-08.
  • فلسفی، زندگانی شاه عبّاس اوّل، ۲۳۷.
  • دلاواله، سفرنامـهٔ پیترو دلاواله، ۱۶۸–۱۷۱.
  • ↑ ۸۹٫۰۸۹٫۱۸۹٫۲ فلسفی، زندگانی شاه عبّاس اوّل، ۱۱۳۸.
  • فلسفی، زندگانی شاه عبّاس اوّل، ۱۱۰۴–۱۱۰۶.
  • دلاواله، سفرنامـهٔ پیترو دلاواله، ۴۴۳.
  • دلاواله، سفرنامـهٔ پیترو دلاواله، ۱۷۰–۱۷۴.
  • رابینو، مازندران و استرآباد، ۱۰۶–۱۰۷.
  • مولیـانی، جایگاه گرجی‌ها درون تاریخ و فرهنگ و تمدن ایران، ۲۲۸.
  • دن گارسیـا، سفرنامـهٔ دن گارسیـا، ۲۳۱.
  • اولئاریوس، سفرنامـهٔ آدام اولئاریوس، ۲۴۲.
  • کمپفر، سفرنامـهٔ کمپفر، ۲۶۸.
  • دلاواله، سفرنامـهٔ پیترو دلاواله، ۵۷ و ۱۷۰.
  • شاردن، سفرنامـهٔ شاردن، ۱۴۹۹.
  • ↑ ۱۰۰٫۰۱۰۰٫۱ مولیـانی، جایگاه گرجی‌ها درون تاریخ و فرهنگ و تمدن ایران، ۲۳۰.
  • www.fereidani.ge
  • مولیـانی، جایگاه گرجی‌ها درون تاریخ و فرهنگ و تمدن ایران، ۲۳۴–۲۳۶.
  • ↑ ۱۰۳٫۰۱۰۳٫۱ شاردن، سفرنامـهٔ شاردن، ۱۳۷۴.
  • دن گارسیـا، سفرنامـهٔ دن گارسیـا، ۹۲–۹۳.
  • لکهارت، نادرشاه، ۱۲۸–۱۲۹.
  • شمس العلما مـیرزا قلیچ بیگ، گرجی نامـه، ۵.
  • پونـه زار: برگزاری سمـینار تاریخچه مـهاجرت گرجی‌ها بـه خوزستان بـه نقل از امـین قزلباشان پژوهشگر تاریخ خاندان باراتاشویلی درون ایران
  • روناش: سمـینار علمـی-فرهنگی نگاهی بـه تاریخ گرجی‌ها درون خوزستان بـه نقل از امـین قزلباشان پژوهشگر تاریخ خاندان باراتاشویلی درون ایران،و مراسم نکوداشت بانو نیره زمان رشیدیـان درون دزفول برگزار گردید + تصاویر
  • لکهارت، انقراض سلسلهٔ صفویـه و ایّام استیلای افاغنـه درون ایران، ۱۱ و ۸۶.
  • شاردن، سفرنامـهٔ شاردن، ۳۴۰.
  • ترکمان، عالم آرای عبّاسی، ۸۷۵.
  • حسینی استرآبادی، تاریخ سلطانی، ۲۰۶.
  • شاردن، سفرنامـهٔ شاردن، ۱۱۹۳.
  • ↑ ۱۱۴٫۰۱۱۴٫۱ سیوری، ایران عصر صفوی، ۶۳.
  • دلاواله، سفرنامـهٔ پیترو دلاواله، ۱۷۰ و ۱۷۴.
  • دلاواله، سفرنامـهٔ پیترو دلاواله.
  • دن گارسیـا، سفرنامـهٔ دن گارسیـا، ۹۲.
  • دلاواله، سفرنامـهٔ پیترو دلاواله، ۲۱۶.
  • فلسفی، زندگانی شاه عبّاس اوّل، ۲۷۷.
  • ترکمان، عالم آرای عبّاسی، ۹۶۰.
  • ↑ ۱۲۱٫۰۱۲۱٫۱ حسینی استرآبادی، تاریخ سلطانی، ۲۱۷.
  • طوسی، سیـاست‌نامـه، ۱۲۲.
  • ترکمان، عالم آرای عبّاسی، ۸۸.
  • مـینورسکی، سازمان اداری حکومت صفوی، ۸۸.
  • مولیـانی، جایگاه گرجی‌ها درون تاریخ و فرهنگ و تمدن ایران، ۲۴۴.
  • ترکمان، عالم آرای عبّاسی، ۱۰۷۷، ۱۰۸۰.
  • ترکمان، عالم آرای عبّاسی، ۱۰۸۱.
  • خواجگی اصفهانی، خلاصة السّیر، ۴۰، ۵۲.
  • حاکم ابیورد و رئیس ایل افشار
  • ↑ ۱۳۰٫۰۱۳۰٫۱ اعتمادالسّلطنة، تاریخ منتظم ناصری، ۹۲۳.
  • نصرآبادی، تذکره نصرآبادی، ۱۷.
  • ↑ ۱۳۲٫۰۱۳۲٫۱ خواجگی اصفهانی، خلاصة السّیر، ۱۰۰.
  • وحید قزوینی، عبّاسنامـه، ۲۲۱، ۳۳۰.
  • نصیری، دستور شـهر یـاران، ۱۷۷، ۲۱۸.
  • خواجگی اصفهانی، خلاصة السّیر، ۲۵۵.
  • ↑ ۱۳۶٫۰۱۳۶٫۱ برن، نظام ایـالات درون دورهٔ صفویـه، ۵۶.
  • برن، نظام ایـالات درون دورهٔ صفویـه، ۱۴۲.
  • ↑ ۱۳۸٫۰۱۳۸٫۱ خواجگی اصفهانی، خلاصة السّیر، ۱۴۲.
  • خواجگی اصفهانی، خلاصة السّیر، ۲۷۹.
  • وحید قزوینی، عبّاسنامـه، ۱۶۳.
  • دهگان، تاریخ صفویـان، ۱۰۱، ۱۱۶.
  • وحید قزوینی، عبّاسنامـه، ۱۱۶.
  • سیوری، ایران عصر صفوی، ۲۴۱.
  • خواجگی اصفهانی، خلاصة السّیر، ۱۳۹، ۱۹۷.
  • حسینی استرآبادی، تاریخ سلطانی، ۲۴۵، ۲۵۱.
  • نصرآبادی، تذکره نصرآبادی، ۳۲.
  • لکهارت، انقراض سلسلهٔ صفویـه و ایّام استیلای افاغنـه درون ایران، ۳۴۹.
  • برن، نظام ایـالات درون دورهٔ صفویـه، ۱۲۷.
  • گلستانـه، مجمل التّواریخ، ۵۴، ۹۳، ۹۵، ۴۲۲.
  • گلستانـه، مجمل التّواریخ، ۱۸، ۳۸۹.
  • گلستانـه، مجمل التّواریخ، ۱۱۳.
  • گلستانـه، مجمل التّواریخ، ۴۶۵.
  • بامداد، شرح حال رجال ایران، ۱۹۹.
  • سعادت نوری، رجال دورهٔ قاجار، ۱۷۷.
  • اصلاًح عریـانی، گیتاشناسی گیلان، ۶۵۲.
  • سعادت نوری، رجال دورهٔ قاجار، ۱۷۶–۱۷۷.
  • فریزر، سفر زمستانی، ۱۲۳.
  • رحیمـی، گرجی‌های ایران، ۸۷.
  • شمـیم، ایران درون دورهٔ سلطنت قاجار، ۸۸.
  • مولیـانی، جایگاه گرجی‌ها درون تاریخ و فرهنگ و تمدن ایران، ۲۹۴.
  • مولیـانی، جایگاه گرجی‌ها درون تاریخ و فرهنگ و تمدن ایران، ۲۹۷–۳۲۱.
  • منابع

    • “Georgians in the Safavid Administration – Encyclopaedia Iranica”. Encyclopædia Iranica. 2001-12-15. Retrieved 2018-03-16. 
    • “GEORGIA viii. Georgian communities in Persia – Encyclopaedia Iranica”. Encyclopædia Iranica. 2001-12-15. Retrieved 2018-03-16. 
    • مولیـانی، سعید. جایگاه گرجی‌ها درون تاریخ و فرهنگ و تمدن ایران. اصفهان: یکتا، ۱۳۷۹ شابک: ‎۹۶۴-۷۰۱۶-۲۶-۳. خانـهٔ کتاب.
    • روملو، حسن بیک. احسن التّواریخ. تهران: انتشارات بابک، ۱۳۵۷.
    • والهٔ قزوینی، محمد یوسف. خلدبرین. تهران، ۱۳۷۳.
    • هوشنگ مـهدوی، عبدالرّضا. تاریخ روابط خارجی ایران. تهران: انتشارات امـیرکبیر، ۱۳۷۵.
    • عالم آرای شاه اسماعیل. تهران: بنگاه ترجمـه و نشر کتاب، ۱۳۴۹.
    • ترکمان، اسکندر بیک. عالم آرای عبّاسی. تهران: انتشارات امـیرکبیر، ۱۳۵۰.
    • منجّم یزدی، جلال الدّین محمّد. تاریخ عبّاسی. تهران: انتشارات وحید، ۱۳۶۶.
    • خواجگی اصفهانی، محمّد معصوم. خلاصة السّیر. تهران: انتشارات علمـی، ۱۳۶۸.
    • لکهارت، لارنس. نادرشاه. تهران: انتشارات امـیرکبیر، ۱۳۷۵.
    • هدایت، رضاقلی. تاریخ روضة الصّفای ناصری. قم: انتشارات کتابخانـه‌های مرکزی و دیگران، ۱۳۵۵.
    • سیوری، راجر. ایران عصر صفوی. تهران: نشر مرکز، ۱۳۷۴.
    • سبیلا، شوستر والسر. ایران صفوی از دیدگاه اروپائیـان. تهران: انتشارات امـیرکبیر، ۱۳۶۴.
    • نوائی، عبدالحسین. روابط سیـاسی اقتصادی ایران درون دورهٔ صفویـه. تهران: انتشارات سمت، ۱۳۷۷.
    • فلسفی، نصرالله. زندگانی شاه عبّاس اوّل. تهران: انتشارات علمـی، ۱۳۶۴.
    • حسینی قمـی، قاضی احمد. خلاصة التّواریخ. تهران: انتشارات دانشگاه تهران، ۱۳۵۹.
    • هینتس، والتر. شاه اسماعیل دوم صفوی. انتشارات علمـی، ۱۳۷۱.
    • حسینی استرآبادی، سیّد حسن بن مرتضی. تاریخ سلطانی. تهران: انتشارات علمـی، ۱۳۶۴.
    • باستانی پاریزی، محمّدابراهیم. سیـاست و اقتصاد عصر صفوی. تهران: انتشارات صفی علی شاه، ۱۳۶۲.
    • کمپفر، انگلبرت. سفرنامـهٔ کمپفر. تهران: انتشارات خوارزمـی، ۱۳۶۳.
    • مـیراحمدی، مریم. دین و دولت درون عصر صفوی. تهران: انتشارات امـیرکبیر، ۱۳۶۹.
    • دلاواله، پیترو. سفرنامـهٔ پیترو دلاواله. انتشارات علمـی، ۱۳۷۰.
    • لکهارت، لارنس. انقراض سلسلهٔ صفویـه و ایّام استیلای افاغنـه درون ایران. تهران: چاپ تابان، ۱۳۴۳.
    • باتیست تاورنیـه، ژان. سفرنامـهٔ تاورنیـه. تهران: نشر سنایی و تأیید، ۱۳۶۳.
    • نصیری، محمّدابراهیم. دستور شـهر یـاران. تهران، ۱۳۷۳.
    • کروسینسکی، تاده یـاداس. سفرنامـهٔ کروسینسکی. تهران: انتشارات توس، ۱۳۶۳.
    • گلستانـه، ابوالحسن. مجمل التواریخ. تهران: نشر کتابخانـهٔ ابن سینا، ۱۳۴۴.
    • برن، رهر. نظام ایـالات درون دورهٔ صفویـه. تهران: بنگاه نشر و ترجمـهٔ کتاب، ۱۳۵۷.
    • سایکس، سرپرسی. تاریخ ایران. تهران: انتشارات دنیـای کتاب، ۱۳۵۷.
    • مدنی، جلال الدّین. تاریخ تحوّلات سیـاسی و روابط خارجی ایران. قم: دفتر انتشارات اسلامـی، ۱۳۷۰.
    • تهرانی، محمّد شفیع. تاریخ نادرشاهی. تهران: مؤسسهٔ مطالعات و تحقیقات فرهنگی، ۱۳۶۹.
    • نفیسی، سعید. تاریخ اجتماعی و سیـاسی ایران. تهران: نشر بنیـاد، ۱۳۶۱.
    • جمعی از خاورشناسان روسی. تاریخ ایران از دوران باستان که تا سدهٔ هجدهم مـیلادی. تهران: انتشارات پیـام، ۱۳۵۴.
    • شمـیم، علی اصغر. ایران درون دورهٔ سلطنت قاجار. تهران: نشر افکار، ۱۳۷۴.
    • کسروی، احمد. تاریخ مشروطهٔ ایران. تهران: انتشارات امـیرکبیر، ۱۳۵۳.
    • اصلاًح عریـانی، ابراهیم و دیگران. گیتاشناسی گیلان. تهران: انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامـی، ۱۳۷۴.
    • براون، ادوارد. انقلاب مشروطیّت ایران. تهران: نشر کویر، ۱۳۷۶.
    • سیلوا فیگوئرا، دن گارسیـا. سفرنامـهٔ دن گارسیـا. تهران: انتشارات نو، ۱۳۶۳.
    • اولئاریوس، آدام. سفرنامـهٔ اولئاریوس. تهران: سازمان انتشاراتی ابتکار، ۱۳۶۷.
    • رابینو، ه-ل. مازندران و استرآباد. تهران: انتشارات علمـی، ۱۳۶۵.
    • رجبی، پرویز. کریم خان زند و زمان او. تهران: انتشارات امـیرکبیر، ۱۳۵۱.
    • پری، جان. کریم خان زند. تهران: نشر نو، ۱۳۶۸.
    • نامـی، محمدصادق. تاریخ گیتی گشا درون تاریخ زندیـه. اقبال، ۱۳۶۶.
    • پناهی سمنانی، احمد. لطف علی خان زند. تهران: نشر نمونـه، ۱۳۷۳.
    • طوسی، خواجه نظام الملک. سیـاست‌نامـه. تهران: انتشارات کتاب‌های جیبی، ۱۳۵۸.
    • مـینورسکی، ولادیمـیر. سازمان اداری حکومت صفوی. تهران: انتشارات امـیرکبیر، ۱۳۶۸.
    • اعتمادالسّلطنة. تاریخ منتظم ناصری. تهران: انتشارات دنیـای کتاب، ۱۳۶۴.
    • نصرآبادی، مـیرزامحمّدطاهر. تذکره نصرآبادی. انتشارات فروغی، ۱۳۵۲.
    • وحید قزوینی، محمّدطاهر. عبّاسنامـه. اراک: نشر کتابفروشی داودی، ۱۳۲۹.
    • دهگان، ابراهیم. تاریخ صفویـان. اراک: چاپ فروردین، ۱۳۳۴.
    • سعادت نوری، حسین. رجال دورهٔ قاجار. تهران: انتشارات وحید، ۱۳۶۴.
    • فریزر، جیمزبیلی. سفر زمستانی. تهران: نشر طوس، ۱۳۶۴.
    • رحیمـی، ملک محمد. گرجی‌های ایران. اصفهان: یکتا، ۱۳۷۹.
    • شمس العلما مـیرزا قلیچ بیگ. گرجی نامـه. اسلام‌آباد: مرکز تحقیقات ایران و پاکستان، ۲۰۰۱.
    در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ گرجی‌های ایران موجود است.
    • ن
    • ب
    • و
    دیـاسپورای گرجی
    اروپا
    • بلاروس
    • بلژیک
    • قبرس
    • دانمارک
    • استونی
    • فرانسه
    • آلمان
    • یونان
    • ایتالیـا
    • لتونی
    • لیتوانی
    • مولداوی
    • نروژ
    • لهستان
    • روسیـه
    • اسپانیـا
    • هلند
    • پادشاهی متحده
    • اوکراین
    آمریکای شمالی
    • کانادا
    • ایـالات متحده
    آسیـا
    • ایران
    • فلسطین
    • ترکیـه
    • ن
    • ب
    • و
    موضوع‌های مرتبط با ایران
    تاریخ
    پیش از اسلام
    • پیش از آریـایی‌ها
    • تمدن جیرفت
    • شـهر سوخته
    • نیـا-ایلامـی
    • عیلام
    • تمدن آمودریـا
    • منائیـان
    • آریـایی
    • ماد
    • هخاان
    • سلوکیـان
    • دولت یونانی بلخ
    • اشکانیـان
    • کوشانیـان
    • ساسانیـان
    • هپتالیـان
    پس از اسلام
    • حمله اعراب
    • امویـان
    • عباسیـان
    • گاوباریـان
    • طاهریـان
    • علویـان طبرستان
    • صفاریـان
    • سامانیـان
    • زیـاریـان
    • آل بویـه
    • غزنویـان
    • سلجوقیـان
    • خوارزمشاهیـان
    • ایلخانان
    • تیموریـان
    • دوران ملوک الطوایفی
    • صفویـان
    • هوتکیـان
    • افشاریـان
    • زندیـان
    • قاجاریـان
    دوران نوین
    • پهلوی‌ها
    • دولت موقت
    • جمـهوری اسلامـی
    جستارهای وابسته
    • ایران بزرگ
    • تاریخ طبرستان
    • فهرست شاهان
    • تاریخ نظامـی
    سیـاست
    • جمـهوری اسلامـی
    • جریـان روشنفکری
    • زنان
    • دانشجویی
    • انتخابات
    • قانون اساسی
    • رهبر
    • رئیس‌جمـهور
    • قوه قضائیـه
    • مجلس خبرگان رهبری
    • مجلس شورای اسلامـی
    • شورای نگهبان
    • مجمع تشخیص مصلحت نظام
    • شورای عالی امنیت ملی
    • شوراهای اسلامـی شـهر و روستا
    • حقوق بشر
    • فهرست مقامات عالی‌رتبه
    • اصلاح‌طلبان
    • اصول‌گرایـان
    • قطعنامـه ۱۷۴۷ شورای امنیت
    • سیـاست خارجی
    • وزارت اطلاعات
    • نیروهای مسلح
    • ارتش
      • نیروی هوایی
      • نیروی دریـایی
    • انرژی هسته‌ای
    • پرونده‌های تروریسم دولتی
    • پیـامدهای انتخابات ریـاست جمـهوری دهم
    • شرکت نفت ایران و انگلیس
    • کودتای ۲۸ مرداد
    • انقلاب سفید
    • انقلاب ۱۳۵۷ ایران
    • گروگان‌گیری سفارت ایران درون لندن
    • جنگ ایران و عراق
    • پرواز شماره ۶۵۵ ایران ایر
    • کشتار حاجیـان درون مکه (۱۳۶۶)
    • بحران آثار باستانی ایران دانشگاه شیکاگو
    • تاریخ جمـهوری اسلامـی
    • انتخابات ۱۳۸۸
    • مشروطه
    • سازمان فضایی
    مردم
    • ایرانیـان مقیم خارج
    • زنان
    • ایل‌های کرد
    • آذری‌ها
    • گرجی‌ها
    • کردها
    • ارمنی‌ها
    • ایرانیـان مسیحی
    • ایرانیـان یـهودی
    • ایرانیـان زرتشتی
    • ایرانیـان آشوری
    زبان‌ها
    • فارسی
    • ترکی آذربایجانی
    • کردی
    • گیلکی
    • طبری
    • تالشی
    • لری
    • بلوچی
    • سیستانی
    • عربی
    • گرجی
    • ارمنی
    • زبان‌های ایرانی
    • زبان‌های هندوایرانی
    جغرافیـا
    • شـهرها
    • استان‌ها
    • فلات ایران
    • جزیره‌ها
    • کوه‌ها
    • زمـین‌لرزه‌ها
    اقتصاد
    • تاریخ اقتصاد
    • دانش و فناوری
    • کشاورزی
    • بهداشت و سلامت
    • بانک مرکزی
    • فهرست بانک‌ها
    • فرار مغزها
    • خودروسازی
    • صنایع دفاعی
    • ریـال
    • بورس اوراق بهادار
    • شبکه شتاب
    • مالکیت فکری
    • مناطق آزاد اقتصادی
    • معادن
    • دیوان محاسبات
    • ترابری
    • راه‌آهن
    • انرژی
    • صنعت نفت
    • انرژی هسته‌ای
    • گردشگری
    • سازمان گسترش و نوسازی صنایع
    • شرکت ملی نفت
    • سازمان اکو
    • سازمان صنایع هوایی
    • شرکت‌ها
    • مـیوه
    جامعه
    • فرهنگ
    • ایران‌شناسی
    • اساطیر
    • نمادهای ملی
    • آموزش و پرورش
    • آموزش عالی
    • دانش و فناوری
    • فهرست دانشگاه‌ها
    • فرار مغزها
    • جُرم
    • فلسفه
    • دین
      • اسلام
    • بهائی‌ستیزی
    • تاریخ ادبیـات
    • آشپزی
    • بهداشت و سلامت
    • ایدز
    • تفکیک تی
    • اعتیـاد
    • تریـاک
    • فرار ان
    • ورزش
    • رسانـه
    • ینگ اینترنت
    • وبلاگ‌نویسی
    • فهرست خبرگزاری‌ها
    • فهرست روزنامـه‌ها
    • تعطیلات عمومـی
    هنر
    • معماری
      • هخاان
    • باغ‌داری
    • نمایش
    • سینما
    • موسیقی سنتی
      • ای ایران
    • پاپ
    • راک
    خبرگزاری‌ها
    • اینا
    • فارس
    • مـهر
    • ایسنا
    • ایرنا
    • برنا
    • صدا و سیما
    • تسنیم
    • تابناک
    • کردپرس
    • ایبنا
    • موج
    • الف
    • انتخاب
    • جهان‌نیوز
    • سحام‌نیوز
    • عصر ایران
    • کلمـه
    مرتبط
    • گاه‌شماری
    • نوروز
    • جواهرات ملی
    • ایرانی‌ستیزی
    • ایرانی‌زدایی
    • ایران‌هراسی
    • رتبه‌بندی بین‌المللی
    • سرود شاهنشاهی
    • درگاه:ایران
    • ن
    • ب
    • و
    قومـیت‌های ایران
    گروه‌های قومـی
    اقوام ایرانی‌زبان
    بلوچ • باصری • تالشی • کرد • گیلک • لر • خودمونى • مازندرانی • فارسی‌زبانان
    اقوام ترکی‌زبان
    آذربایجانی‌ها • افشار • ترکمن • شاهسون • قاجار • قشقایی • سایر ترک زبانان
    اقوام سامـی‌زبان
    عرب • یـهودیـان
    اقوام قفقازی
    گرجی‌ها
    سایر اقوام
    آشوریـان • ارمنیـان
    اقلیت‌های صرفاً دینی
    بهائیـان • زرتشتیـان • مندائیـان • سیک‌ها • یـارسانیـان
    برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=گرجی‌های_ایران&oldid=24759632»




    [یاد یاران جیرفت]

    نویسنده و منبع | تاریخ انتشار: Sun, 04 Nov 2018 08:33:00 +0000



    یاد یاران جیرفت

    قنات مـیراث ایرانیـان | نتایج جست‌وجوی | پژوهشـهای ایرانی ...

    ردپای ایرانیـان درون مغرب الاقصي و اندلس

     

    ایران سرزمـینی هست که از هر بعدی کـه به آن نگاه شود سرزمـین شگفتی هاو تنوع ها هست از نظر جغرافیـایی ، یاد یاران جیرفت ادبی، مفاخر علمـی و مذهبی و … درون یک سوی آن قبر دانیـال نبی از کهن ترین پیـامبران، درون سوی دیگر آرامگاه حافظ، پدر عشق و عرفان و سعدی پدر پندهای عبرت آموز درون سوی دیگر آرامگاه کوروش ذوالقرنین پدر دمکراسی و حقوق بشر و در جای دیگر آرامگاه بوعلی سینا پدر تجربه گرایـان درون سوی دیگر قبرخیـام پدر دهرگرایی قرار داردتنوع درون اقلیم و تنوع درفلسفه و مذهب و عقایدو هنرهاو … بدون تردید باعث تاثیر گذاری این سرزمـین بر سایر مناطق شده است.حوزه جغرافیـایی شرق آفریقا و شمال آفریقا را کـه این نگارنده درون آنـها سداشته این تاثیر را درون همـه ابعاد مـی توان لمس کرد.

     حضور فرهنگی،ادبی،زبانی، فلسفی، عرفانی و مذهبی کـه ریشـه ایرانی و آریـایی دارند درون شمال آفریقا و جنوب اروپا گسترده تر و وسیع تر از آن مـیزانی هست که مورخین نوشته اند، نشانـه های مـیترائیسم بصورت نمادها و مجسمـه هایی از خورشیدبشکل چلیپا(صلیب)معماری،استریـاب، قنات،موسیقی وتقدس درخت سرو درون این مناطق و حتی حضور مذهب مجوسی گبری(زرتشتی)در مناطق سوس و مراکش و همچنین ظهور مجدد این نشانـه هادر دوره اسلامـی حضور و نقش مردمان و مـهاجران بین النـهرین کـه زبان و فرهنگ ایرانی داشته انداز نشانـه هایی هست که بر نقش ایرانی ها درون تحولات شمال آفریقاتاکید مـی کند.در تاریخ هردوت ازحضور سردار ایرانی بنام ستاسپ(صد اسب) زاده داریوش درون عصر خشایـار شاه درون سواحل ایبریـا و اندلس خبر داده هست که قصد داشته هست دنیـا را دور بزند. یاد یاران جیرفت  ابن خلدون معتقد هست که حاملان دانش درون اسلام بیشتر از عجم بودند،علمای علم عقلی و نقلی و علم نحو و حدیث و اصول فقه همـه ایرانیـان و یـا ازانی بودند کـه تربیت و زبان ایرانی(فارسی) داشتند.مقدمـه 544-543

     جغرافی نویسان درون اسفار و رحلة(سفرنامـه ها)خود بر مبنای هفت دریـا و هفت آسمان تقسیمات جغرافیـایی جالبی داشتند و در تکامل علم جغرافیـا نقش بارزی داشته اند.جیوسی درون کتاب مـیراث اسپانیـای مسلمان 470 معتقد هست که بسیـاری از مفاهیم مسلمانان عرب الهام گرفته از فرهنگ هند و ایرانی بوده است..آنـهامغرب الاقصي را انتهای دنیـا مـی دانستند کـه بعد از آن دریـای محیط(اقیـانوس سراسری)و درون انتهای آن کوه قاف قرار دارد ابن خلدون اعتقاد داشت کـه از خط استوا(مـیانـه)زمـین هرچه بـه پایین روی هوا داغ تر مـی شود بطوریکه درون انتهای پایین(قطب جنوب) دریـا جوشان و گدازان هست و هرچه از مـیانـه زمـین بـه بالا روی هوا سرد تر مـی شودو درون انتها همـه جا منجمد هست و هیچ موجودی نیست. یاد یاران جیرفت مغرب اقصی درون دوره عظمت مسلمانان بـه موراکش(مراکش) شـهرت یـافت و غربی ها آنرا بصورت کوتاه” مور” و یـا موراکو تلفظ مـی د.امروزه درون عربي المغرب ( محل غروب خورشيد ) و بصورت بین المللی رسمـی  MOROCCO خوانده مـی شود. کشوري کـه ساحل طولاني با اقيانوس اطلس دارد واز شمال بـه جبل الطارق و درياي مديترانـه مي رسد.

    قبايل بربر(آمازيغ) ساکنان اولیـه این سرزمـین از ديرباز داراي روابطترده با ملل و تمدنـهاي کهن فنيقي، کارتاژي، روماني و بيزانسي بوده اند، با اين وجود هيچ يک از اين تمدنـها توانايي تسلط کامل بر منطقه را نداشته اند.

    با رسيدن دعوت اسلامي بـه اين منطقه درون سال 50 قمري ( 665 ميلادي) ساکنان منطقه با اه اسلامي آشنا گشته و در نتيجه دين نوين اسلام را پذيرا شدند،(1) اسلام سر انجام درون سال 170 قمري (786 ميلادي) بطور مشخص بعد از آنکه يکي از نوادگان پيامبر اسلام (ص) معروف بـه مولا ادريس بن عبدالله بن الحسن بن علي(ع) از دست حاکمان عباسي بغداد بـه اين منطقه پناه بود ، بصورت ريشـه اي وبنيادين درون منطقه گسترش يافته است. بعد از بيعت و اعلام وفاداري مردم اين منطقه و با کمک آنـها نخستين دولت اسلامي ومستقل از خلافت شرقي ـ عربي شکل گرفت کـه بنام بنيان گذار آن ادريس بن عبدالله، ادريسيان گذاشته شد.(2) ساکنان و حکمرانان اين منطقه گذشته از تفاوتهاي قبيله اي و ريشـه اي خود ، ضمن پايبندي عميق بـه ارزشـهاي اسلامي بر نشر و تبليغ رسالت محمدي و اه آن نـه تنـها درون سرتاسر مراکش بلکه درون مناطق جنوب و ديگر سرزمينـهاي آفريقايي، و نيز کشورهاي همچون اسپانيا، پرتغال و جنوب فرانسه همت گماردند.

     

    تأسيس حکومت ادريسيان

     

    مراکش (مغرب الاقصي ) درون پي حملات موسي بن نصير فتح گرديد و در پي آن اين منطقه تابع استانداران بني اميه درون قيروان(کاروان) گرديد کـه آنان کارگزاران را براي سایر مناطق تعيين مي د، اما با توجه بـه گستردگي جغرافياي اين منطقه اسلام بـه صورت عميق و ريشـه اي درون اين منطقه نفوذ نکرد و مسيحيت پيروان خود را از دست نداد. (3) يهوديت نيز درون برخي شـهرها مثل نگور، قازار رواج يافت و حتي بت پرستي چون پرستي درون ارتفاعات باقي ماند، و مذاهب خارجي صفري بيشتر از سائر مذاهب اسلامي درون قرن دوم قمري درون مغرب الاقصي گسترش يافت ( کـه عمده دليلش نيز مخالفت با حاکمان فاسد اموي و حمايت از طبقه محروم جامعه بود ) ايدئولوژي صفري درون بين حکوتهاي بني مدرار و بورغوات ايدئولوژي حاکم بود و مذهب معتزله نيز درون بين قبايل اوربه و زنّاته و مزاته گسترش يافت و مذهب مالکي بر امارات نگور حاکم بود، فساد حکومت اموي جنجالهاي عصبيت و کينـه هاي نژاد پرستانـه را شعله ور ساخت ، از اين رو بربر ها ساکنان اصلي اين سرزمين کـه از ظلم و ستم اموي بـه تنگ آمده بودند بـه هرج و مرج سياسي دامن زدند وباعث درگيري بين عربها و بربرها گرديدند، بدين گونـه منطق ديني و مذهبي درون بد انديشي هاي عصبيت فرو رفت و پوشش براي حرکتهاي سياسي شد کـه تأسيس حکومتهاي مستقل از بني اميه و بين عباس را درون پي داشت ولي با وجود تشکيل اين نوع حکومتها ( حکومت نگور سني مذهب ، بني مدرار و بورغوات خارجي مذهب ) هيچ کدام نتوانستند و حدت سياسي منطقه را تامين کند، بلکه درگيري دائمي بين آنـها منجر بـه پيدايش امارتهاي طايفه اي کوچک شدند، اين تشدد و پراکندگي سياسي، اجتماعي، ديني مذهبي شرايط را براي دعوت زيدي ـ معتزلي و ايجاد حکومت ادريسي فراهم آورد.

    مسلمانانی کـه ضد دستگاه رسمـی خلافت و اسلام حکومتی بودنددر دوره های مختلف نامـهای خاص خود(خوارج،رافضی،زیدی،معتزلی،فاطمـی، شیعی و …) را داشتند. اقتضاي حکومت درون سرزميني کـه ساکنان آنرا اهل سنت، معتزليان، خوارج تشکيل مي داد، دامن نزدن بـه مسئله مذهبي بود،نکته کـه ادريس بن عبدالله آنرا بـه خوبي دريافته بود. وی درون نخستين خطبة خود هیچ اشاره ای بـه مذهب خود نکرد. بنابر اين مذهب زيدي ـ اعتزالي ايدئولوژي حکومتي را تشکيل داد، کـه با کمک عصبيت قبيله اوربه بـه وجود آمد.

    اطلاعات اندک از زندگي ادريس بن عبدالله پيش از بنيان گذاري حکومت ادريسيان درون دست است، آنچه کـه در منابع آمده هست اشاره بـه اين داردکه وي مدتي را بـه عنوان داعي براي محمد نفس زکيّه در”تلسمان” حضور داشته هست که بعد از شـهادت محمد نفس زکيّه براي برادرش يحي بن عبدالله دعوت نموده است، کـه پس از مدتي براي شرکت درون جنگ فخ شمال آفريقا را ترک کرده است، اين قيام کـه در سال 169 قمري بـه رهبري حسين بن علي بن حسن بن حسن بن حسن بن علي بن ابيطالب (ع) عليه نظام مستبد عباسي صورت گرفت کـه منجر بـه شـهادت وي و تمام يارانش گرديد و تنـها دوتن از ياران او از اين واقعه جان سالم بدربردند،که يکي از آنـها ادريس بن عبدالله بود کـه براي حفظ جان راهي شمال آفريقا شد. .

    ابن خلدون مي گويد کـه او ابتدا بـه مصر رفت و در آنجا متصدي بريد مصر، واضح ـ جد يعقوبي ـ بود کـه او ادريس را بـه همراه بريد(پستخانـه) بـه مغرب فرستاد،  ابوالفرج اصفهاني درون مقاتل الطالبين آورده هست که ادريس بن عبدالله کـه از واقعه فخ جان سالم بدر بود، همراه غلامش راشد بـه همراه قافله حاجيان مصر و آفريقيه خارج شد، درون اين سفر ادريس بندگي غلام خود را مي کرد و در مصر نزد يکي از موالي بني عباس فرود آمد و پس از معرفي خود و با تدبير او بـه مغرب، طنجه راهي شدند، درون ميان بربرها بـه تبليغ پرداخت. اين روايت را بکري درون المسالک و الممالک نيز نقل نموده است، داعيان زيديه مثل داعيان خوارج درون شمال آفريقا حضور داشته و به تبليغ و زمينـه سازي دعوت زيديه مشغول بودند کـه نمونـه اش حضور سليمان برادر محمد نفس زکيْه درون شـهر تلمسان و پس از او نيز حضور خود ادريس بن عبدالله درون اين شـهراست و پس از آنکه وي براي شرکت درون جنگ فخ اين شـهر را ترک کرد برادرش سليمان بن عبدالله جانشين او گرديد، شـهرهاي کـه ادريس بن عبدالله براي رسيدن بـه طنجه برگزيده هست مثل برقه(برکه)، قيروان(کاروان)،تلمسان، و طنجه(گنجه) از مـهمترين شـهرهاي تجاري شمال آفريقابوده اما روایت دیگری حاکی هست که ادریس همان مسیر بیـابانی همـیشگی کوچ روهای عرب را طی کرده و از راهای صحرایی آن دوره بـه مکناس و فاس وارد شده هست و طنجه را کـه در مسیر کوهستانی و محل سآمازیغ هابوده را نپیموده است.

    ملاقات ادريس بن عبدالله زيدي مذهب با اسحاق بن محمد اوربي معتزلي درون ادامـه سياست نزديکي اين دو مکتب فکري درون شرق صورت گرفته هست ، اعتزال مذهب رایج بين قبايل بربر شمال آفريقا بوده کـه ابن حوقل نيز بـه آن اشاره دارد، زناته و مزاته دو قبيله بزرگ اند کـه اکثر آنـها بر مذهب اعتزال و طرفدار واصل بن عطاء اند، و در موردي ديگر از سجلماسه و فاس مي گويد کـه : یاد یاران جیرفت و في بعضهم الاعتزال، بنابر اين اعتزال مذهب رايج بين قبايل بربر بوده است. خطبه ادریس  به خوبي نشان از مـهارت سياسي او مي دهد بـه گونـه کـه وي با دعوت بـه کتاب خدا وسنت پيامبر، توجه اهل سنت را بـه خود جلب و با اشاره بـه امر بـه معروف و نـهي از منکر و جايگاه اين دو اصل درنزد خوارج ومعتزله و همين طور بيان توحيد وعدل کـه درنزد معتزله و زيديه داراي اهميت است، توانست جايگاه درون بين قبايل مغرب براي خود پيدا کند و بخصوص موجب نزديکي او با اسحاق اوربي شده و حمايت قبيله اوربه را بدست آورد.بيعت قبايل بربر بخصوص قبيله اوربه درون سال 172 قمري با ادريس او رابه فکر قدم گذاشتن بـه مرحله دوم کـه همان جنگ با غير مسلمانان بود،وا داشت، او با کمک نظامي قبيله اوربه سرزمين تامسنا را کـه اکثر ساکنان آن يهودي،نصراني و مجوس بودند، را بـه اسلام درون آورد، و در همان سال دوباره بـه شـهر باستانی “وليلي”(نزدیک فاس) مراجعت کرد . بعد از يک ماه جهاد عليه قبايل غير مسلمان را از سرگرفت و بدين ترتيب اکثر ساکنان مغرب الاقصي بـه دست ادريس بن عبدالله اسلام آوردند، هدف بعدي ادريس شـهر تلمسان درون مغرب الاوسط، مرکز قبيله زناته و صنـهاجه(آیین مجوسی)بود ،که شـهر بدون جنگ تسليم ادريس شد.

    ادريس دوم سال 192 قمري شـهر فاس را محل اسکان خانواده خودنمود، آندره ژوليان ،تاريخنگار معاصر غربي و کارشناس شمال آفريقا باني اين شـهر را ادريس اول دانسته است، سکه هاي کشف شده کـه در سال 172 قمري ، ضرب شده هست و درون آن شـهر و نام ادريس اول بر آن نقش شده هست مـی تواند دلیلی بر این گفته باشد، همانطور کـه حکومت بورعواط شـهر مشاله، و بني مدرار شـهر سجلماسه و حکومت بني رستم شـهر تاهرت و بني اغلب شـهر عباسيه را براي خود بنانمودند.

    مي توان تاريخ ادريسان را بـه دو دورة متفاوت تقسيم کرد، مرحله نيرومندي کـه از ادريس اول شروع و تا آغاز حکومت محمد بن ادريس (221ق) ادامـه دارد، کـه در اين دوره نيروي حکومت درون دستگاه سياسي، اداري، ماليات گيري ، سپاه نيرومند ،و پايتخت مرکزي کـه بر همـه مناطق حکومت تسلط داشته باشد، جلوه مي گردد . آنـها براي اولين بار درون تاريخ مغرب الاقصي حکومت مخزن ومرکزي را بـه وجود آوردند کـه از وجود حاکم نيرومندي برخورداربود کـه با مجلس مرکب از فقها، علما، شيوخ قبايل م مي کرد و دستگاه اداري، مالي، اقتصادي، و نظامي دستورات او را اجرا مي کرد . مرحله دوم کـه از محمد بن ادريس شروع و تا سقوط حکومت درون سال 375 قمري ادامـه دارد ، با ضعف حکومت مرکزي وترش سرزمينـهاي سيبه ـ يعني مناطقي کـه از حکومت مرکزي اطاعت نمي کنند ـ همراه است.

    اوضاع نابسامان سياسي، اقتصادي، اجتماعي دست درون دست هم داد که تا حکومت ادريسيان جايگاه اوليه اش را از دست بدهد، قبايل بـه حالت گذشته خود برگردد، اجتماعات طايفه اي، نژادي بـه و جود آيد، نظم، اداب و رسوم بدوي، عشايري دوباره احياء گردد .

    تعصب افراطي مذهبي ـ ديني درون اين دوره اوج گرفت، ادريسيان اوليه با ايدئولوژي معتدل معتزلي ـ زيدي از غلّو عصبيت نژادي ـ قبايلي کاسته بود و شرايطي را فراهم آورده بود کـه همـه طوايف و نژادها درون اطراف حکومت مرکزي جمع شوند .

    با حمله فاطميان بـه حوزه ادريسيان و لشکر کشي امويان آندلس از سوي ديگر کم کم حکومت ادريسيان بـه پايان عمر خود نزديک مي شد، سال 375 قمري پايان حکومتي بود کـه در سال 172قمري توسط ادريس بن عبدالله بن الحسن بن الحسن بن علي (ع) پايه گذاري شده بود.

     

    زکریـای رازی موسیقی طب و کیمـیا سرآمد بود.کتاب طب منصوری او درون تولیدو ترجمـه و در سال 1489 منتشر شد بـه گواه خوان ورنت رازی از جمله همـه پزشکان جهان درون همـه ادوار تاریخی بود.شفا ایران درون اسپانیـای مسلمان262 دکتر محمد حسن زکی درون باره هنر ایرانی:
    اولین چیزی کـه در بناها و اثرهای ایرانی انسان را بخود جلب مـی کند عظمت و شکوه آن کـه پر از خوش ذوقی و ظرافت و انتخاب نیکو هست ایرانی ها دارای ذات هنری و فنی قدرتمندی هستند و به سلیقه و ذوق و زیبایی اهمـیت مـی دهند.313

    گنبد و طاق از سبکهایی هست که درون معماری ایرانی قدیمـی ترین سابقه را دارد ایوان موزه ایران باستان کپی شده از طاقرا درون مداین هست یکی از کهن ترین بناهای برجا مانده آجری با طاق و گنبد ایوانرا است.اصولا آتشکده های ایرانی همگی با گنبد و طاق ساخته مـی شده هست یک نمونـه آن اکنون درون نزدیکی محلات هنوز پا برجا است.ایران درون صنعت بافندگی و رنگزی، ایران درون دوره هخا پارچه های رنگی  بیشتر با رنگ آبی آسمانی تولید مـی کرد، ریخته گری و کیماگری و آبگری سرآمد بود و در دوره اسلامـی نیز نفوذش فزونی یـافت این صنایع درون دوره های مختلف از طریق عربها- مغولها و ترکها و از طریق خود ایرانیـان و از طریق جهانگردان بـه سایر مناطق سرایت نمود.اشترزیگو فسکی درون کتاب ریشـه هنر کلیسایی معتقد هست که گنبد و ساختمانـهای سقف دار و صلیب شکل برگرفته و یـا تخت تاثیر معماری ساسانی بوده است. مشابهه این نوع تاق درون شـهر تولدو و در مسجد سن کریستو دو لازو متعلق بـه قرن دهم مـیلادی وجود دارد.خسوس گروس 67-68

    در ستاره شناسی ایرانیـان مخترع استریـاب و زیج شاهی بودند درون ابتدا استریـاب جنبه علمـی دقیقی نداشت و لی درون دوره های بعداز آن به منظور گاه شماری وتعیین روزها و سال استفاده مـی شد فنجان کـه یک ظرف اندازه گیری زمان آب قناتها بود دقیقترین ساعت بود و بطور دقیق بر اساس فنجان زمان ظهر شرعی و نیمـه شب را تعیین مـی د.خانـه فنجان درون تعیین زمان بـه مراتب دقیق تر و کاربرد عملی تری از خانـه های نجوم و رصد خانـه ها داشت.زیج شاهی و آثار ستاره شناسان ایرانی مانند فضل ابن نوبخت و محمد ابن موسی خوارزمـی کتاب الگوریزم او درون طلیطله اندلس ترجمـه و منتشر شد و ابو محمد خجندی و محمد الفزاری و خیـام درون اندلس شناخته شده بود وآثار ابو معشر بلخی و خواجع نصیر طوسی 597- 672 ق. درون اندلس ترجمـه شده و مورد الهام دانشمندان تجربه گرای اروپای رنسانس شد. 

    باغ های ایرانی درون اندلس مورد تقلید واقع شده و حتی درخت توت و کاشت شاهدانـه و بادمجان از ایران بـه آنجا منتقل شده است.

    قنات یکی دیگر از اختراعات ایرانیـان هست که بـه سایر نقاط دنیـا از جمله اسپانیـا و مغرب عربی نیز سرایت نمود. قناتهای کشف شده درون مـیورقه –بلنسیـه المریـه و الحمرا سبک ایرانی را نشان مـی دهد.

    سفربه جنوب اسپانیـا به منظور بسیـاری از مسلمانان فرصتی هست تا با آه و افسوس منطقه و فرهنگی را نظاره کنند کـه روزگاری بخشی از جهان اسلام بوده است.

    گذز ار شـهرهای اندلس یـاد آور  افرادی مانند  ابن نصیر ، طارق ، الرازی  ، ابن رشد، ابن مـیمون، ابن حزم، ابن طفیل و … و سیلی از خاطرات و حوادث تاریخی اندلس  است. 

    زیبایی و نکته آموزی اندلس فراموش ناشدنی هست و طنین چکاچک شمشیر کـه بر هر کوی و برزن مـی توان نشانی از آن یـافت هنوز باقی است. جای جای اندلس مصداق این بیـان مولاناست کـه این جهان کوه هست و فعل ما ندا.

     آثار استبداد سیـاسی و توسعه فرهنگی خلفای اموی و عباسی و عوارض حکومت فاطمـیان و ادریسیـان و ملوک سلسله های مختلف مرابطون، موحدون، بنی نصر را درون همـه جا مـی شد دید. اندلس نماد ظهور و افول یک تمدن است،.

    دیوارهای اشبیلیـه (سویل)،  کاخ الحمرا درغرناطه (گرانادا)،  مدینـه  الزهرا و مسجد قرطبه (کوردوبا)، طلیطله ( تولدو)، سرقسطه (ساراگوزا )، برشلونـه (بارسلون)، طرسونـه (تاراسونا)، گواهی بر تلاش علمـی و فرهنگی قومـی مـی داد کـه با سیطره ای نظامـی، دروازه ورود علم و حکمت و فرزانگی بـه اروپای آن روز شدند و پایـه های تمدنی اروپای امروز را بنا نـهادند.

     

    تمدن اندلس با طرح سئوال شروع شد و با مرگ سئوال افول یـافت. مسلمـینی کـه خود پرسش و نقد را با ترجمـه آثار یونانی و اسلامـی وارد اندلس آن روز د خود با کشتن چراغ نقد و خاموش چراغ  سئوال، زوال خویش را فراهم د و آن همـه شوکت و زینت فرهنگی و جلال تمدنی را بـه تیغ های آخته سپردند.

     

    مسلمانان درون دهه هاى نخست هجرى بـه شمال آفریقا رسیدند. اسلام آوردن  بومـیان منطقه  بـه سختى صورت گرفت، اما هنگامى کـه آنـها اسلام آوردند خود بـه یکى از عوامل گسترش و پیشرفت این دین تبدیل شدند.

     

    در سال ۸۹ هجرى “موسى بن نصیر” از طرف “ولید بن عبدالملک” خلیفه اموى بـه حکمرانى کل شمال آفریقا منصوب شد. موسى بن نصیر مردى کریم، شجاع و پرهیزکار بود. او بعد از جنگ هاى سخت بربرهاى شمال آفریقا را مطیع خود ساخته و از آنـها سپاه منظمى درون منطقه تشکیل داد.

     

    مسلمانان و بربرهاى شمال آفریقا درون روز سوم آذر  سال 710  مـیلادی تحت فرماندهى طارق بن زیـاد کـه خود ازآفریقاییـان بربر و یکى از افسران برجسته  موسى بن نضیر فرمانرواى آفریقا بود،  با 12 هزار مرد جنگی  از تنگه  ( جبل الطارق ) گذشت و در اندک زمانى بخش عمده  اسپانیـا را کـه شامل کشور پرتقال کنونى هم بود بـه تسخیر درون آورد.

     

    طارق بن زیـاد کـه مردى هوشیـار و شجاع بود (و بنا بـه نوشته بسیـاری از مورخان  از جمله  ابن خلدون، ابن حبیب ، ابن مفرج ، احمد الرازی  و  قلقشندی( گلقشنگی)  موسی بن نصیر و طارق  هردو  ایرانی تبار بوده اند)   دستور داد کـه بعد از ورود بـه اسپانیـا، کشتى هاى جنگى سپاهش سوزانیده شوند که تا سربازان فکر فرار یـا بازگشت را از سر خود بیرون کنند. بدین ترتیب براى اولین بار زمـینـه حضور نظامى مسلمانان درون اروپا فراهم شد.

     

    آغاز فتوحات مسلمانان

     

    فتح اسپانیـا شباهت زیـادی به  فتح ایران درون زمان خلیفه دوم درون سال 637 م  داشت و اگر چه 74 سال بعد روی داد اما  اهمـیت آن نیز همانند اهمـیت فتح ایران بسیـار زیـاد بود .

     

    وقتی طارق بن زیـاد با سپاه خود  قدم بـه اسپانیـا نـهاد  سایـه جنگ هاى داخلى بر اسپانیـا سایـه افکنده بود و نارضایتى از حکومت ویزیگوت ها بـه حدى بود کـه مردم اسپانیـا حاضر بـه حمایت از آنـها نبودند (همانند ایران یزدگرد).

     

    طارق بن زیـاد درون اولین نبرد جدى خود درون اسپانیـا با “رودریک” پادشاه ویزیگوت روبه رو شد. سپاه  طارق پیروز و رودریک کشته شد و لشکر  او متلاشى گشت.پیروزى طارق درون این جنگ خود مقدمـه اى براى پیشروى مسلمانان بـه قلب اروپا شد.

     

    مردم اسپانیـا با اینکه مسیحى بودند درون برابر هجوم مسلمانان مقاومتى از خود نشان نمى دادند و قلباً آرزوى نابودى ویزیگوت ها را داشتند. از این رو طارق بدون اینکه با مقاومتى جدى روبه رو شود بخش عظیمى از اسپانیـا را فتح کرد و در کمتر از یک سال شـهرهاى بزرگى مثل کوردبا(قرطبه)،  مالاگا(مالقه) و سیویلیـا (طلیطله)  بـه دست مسلمانان افتاد .

     

    هنگامى کـه اخبار پیروزى طارق بـه آفریقا و موسى بن نصیر رسید، او بـه وجد آمد. از این رو سپاهى مرکب از ۱۰هزار نفر مسلمان و بربر تشکیل داد و در حالى کـه یکى از اصحاب سالخورده پیـامبر (ص) بـه نام “منیذر” کـه نود سال سن داشت، او را همراهى مى کرد با جمعى از فرزندان اصحاب قصد حمله بـه اسپانیـا را کرد.

     

    موسى بن نصیر سعى کرد مسیر حملات خود را بـه گونـه اى انتخاب کند کـه مناطقى را کـه از حمله طارق دور مانده است، فتح کند. موسى بن نصیر فتوحات طارق را تکمـیل کرد و همچنان پیش رفت که تا به برشلونـه (بارسلونا) واقع درون شرق اسپانیـا، ناربون درون داخل خاک فرانسه و صنم قادس درون غرب اسپانیـا رسید. او درون مدت کوتاه حضور خود درون اسپانیـا توانست سراسر این کشور را که تا سرحدات مرز فرانسه فتح کند و زمـینـه را براى مـهاجرت مسلمانان بـه این کشور و خلق تمدنى جدید درون آن فراهم نماید.

     

    سرنوشت دردناک موسى بن نصیر

    ابن خلدون مورخ بزرگ درون تاریخ خود بـه تفصیل درباره فتح اسپانیـا و فتوحات موسى بن نصیر نوشته است. بـه نوشته ابن خلدون موسى بن نصیر کـه یک ایرانی تبار بوده است  با سپاهى از اعراب و غیراعراب مسلمان با کشتى از دریـا عبور کرد و قدم بـه خاک اسپانیـا نـهاد و فتوحات طارق را تکمـیل کرد. سپس سراسر اسپانیـا را پیمود و غنایم بسیـارى بـه چنگ آورد. آن گاه خود را آماده ساخت که تا از راه قسطنطنیـه رهسپار شرق شود و بدین گونـه راه شام و اسپانیـا را بـه هم متصل کند.

     

    ولى همـین کـه اخبار پیروزى هاى او بـه خلیفه (ولید بن عبدالملک) رسید، از اینکه او که تا این حد درون کشورهاى مسیحى پیش رفته و مسلمانان را مغرور کرده و آنـها را درون آن مناطق ساکن گردانیده است، سخت  نگران شد کـه مبادا خود را خلیفه اعلام نماید.  از این رو سفیرى فرستاد که تا به موسى بن نصیر دستور دهد کـه به مرکز خلافت (دمشق) بازگردد .

    موسى بن نصیر بـه ناچار برگشت و سه روز قبل از فوت خلیفه اموى وارد دمشق شد و غنایم و اسرا و ذخایرى را کـه به دست آورده بود، تسلیم او کرد. این امر باعث خشم “سلیمان بن عبدالملک” برادر خلیفه شد، زیرا او برخلاف نظر خلیفه از موسى بن نصیر خواسته بود کـه در آمدن بـه دمشق عجله نکند.

    چون ولید درگذشت و سلیمان جانشین او درون امر خلافت شد، بر موسى بن نصیر خشم گرفت و دارایى او و تمام خاندانش را مصادره کرد و این سردار بزرگ را با فجیع ترین وضع ممکن مجازات کرد شاید خود این امر نیز دلیل دیگری بر ایرانی بودن و سوء ظن بـه موالی گری   موسی بن نصیر باشد.

    “شکیب ارسلان” مولف کتاب “تاریخ فتوحات مسلمانان درون اروپا” درخصوص این واقعه مى نویسد: “رفتار خلیفه اموى با موسى بن نصیر از جنایـاتى هست که هرگز بخشوده نمى شود.”

     

    سلیمان خلیفه اموى تمام خاندان موسى بن نصیر را بعد از شکنجه بـه قتل رسانید.

    عبدالعزیز یکى از فرزندان رشید موسى بن نصیر بود کـه فرمانروایى اسپانیـا را برعهده داشت، چون از رفتار خلیفه با پدر و خانواده اش باخبر شد، خود را از اطاعت امویـان خلع کرد. اما بـه دستور خلیفه درون همان جا (اسپانیـا) او را کشتند و سرش را بـه دمشق فرستادند. سلیمان اموى سر عبدالعزیز را بـه موسى بن نصیر کـه هنوز درون قید حیـات بود، نشان داد و به او گفت: آیـا او را مى شناسى؟

    موسى بن نصیر از دیدن سر پسر خود سخت متاثر شد، اما با صلابت گفت: “آرى، مى شناسم. او کاملاً پایبند بـه نماز و روزه بود، خدا او را لعنت کند، اگر قاتلش بهتر از خودش باشد.”

     

    شکست های بعدی مسلمانان

    در ادامـه  فتوحات مسلمانان درون سال ۷۲۱ مـیلادى سمح بن مالک بعد از تسلط کامل بر اسپانیـا و سرکوبى شورشیـان قصد فرانسه را نمود و پس از فتح شـهر ناربون بـه سوى آرگن و جنوب فرانسه حمله برد. امـیر فرانک کـه “اود” نام داشت از قدرت و مـهارت مسلمانان درون مـیدان جنگ بـه خوبى آگاه بود، از این رو قبل از رسیدن مسلمانان بـه آرگون سپاه عظیمى را جمع آورى کرد و با حمله غافلگیرانـه مسلمانان را درون شرایط دشوارى قرار داد.

    با مرگ نابهنگام سمح بن مالک،  مسلمانان درون این جنگ شکست خوردند. شکستى کـه در تاریخ اسلام بـه نام شکست تولوز معروف است.

    در سال ۷۳۲ مـیلادى (۱۱۴ هجرى) عبدالرحمن سپاهى از مسلمانان سلحشور را تشکیل داد و به خاک فرانسه حمله برد.شـهرهاى آرل، لیون و بوردو گشوده شدو اداره این شـهرها بـه دست مسلمانان افتاد، اما برخلاف اسپانیـا، مسلمانان از اقامت و سدر شـهر هاى فتح شده فرانسه خوددارى د.

     

    در زمان اندکى شارل از شـهرهاى اطراف بـه جمع آورى نیرو پرداخت و حتى از مردم صحرایى ژرمن یـارى جست و درجنگى کـه در تاریخ بـه نام جنگ تور و پواتیـه معروف هست در رمضان ۱۱۴ هجرى با پیروزى مسیحیـان بـه پایـان رسید. مسلمانان درون اندلس حضور خود را حفظ د که تا اینکه بلاخره بو عبدیل آخرین پادشاه مسلمان گرانادا (غرناطه) مطابق با داستانـهای  اسپانیـایی  ناچار شد درون ٢ ژانویـه ١٤٩٢ کلید شـهر و آخرین سنگر مسلمانان را بـه فاتحین مسیحی تحویل  دهد. او بـه هنگام مراجعت بر روی یکی از بلندی‌های شـهرایستاد وآخرین نگاه را بر قلمرویی کـه از دست داده بود انداخت.

    امروزه توریست هایی کـه از سراسر جهان بـه کاخ الحمرا و مدینـه الزهرا و مسگت کوردبا مـی آیند از آن مکان بـه El Ultimo Sospiro del Moro   یعنی “آخرین آه مسلمانان مور” عو فیلم یـادگاری مـی گیرند.

    با فتح  مناطق جنوبی،  عملیـات نصرانی را از  سال 905 هـ / 1499م با شدت آغاز نمودند و بر اثر خشونت های آن  قیـام بیـازین و بشرات درون سال 1501 م روی داد. بعد از آن ملکه ایزابلا فرمانی را درون سال 908 هـ / 21 فوریـه 1502 م صادر کرد کـه در آن بر ضرورت گرایش همـه اندلسی ها بـه دین مسیح یـا مـهاجرت اجباری از اسپانیـا تاکید شده بود.

     

    شکوه تمدن اسلامى اندلس و نقش ایرانیـان

     

    مسلمانان بعد از فتح اسپانیـا تمدنى را درون آنجا پایـه گذارى نمودند کـه چه براى جهان اسلام و چه براى اروپا منشاء تحولات و بیدارى علمى فراوانى بود. تمدن اسلامى درون اندلس، مـیراثی از عظمت تمدن اسلامى درون شرق بود کـه حاصل این تمدن ظهور اندیشمندان، فقها، شعرا، فلاسفه و آثار هنرى ، موسیقی ، معمارى و رشد صنعت و بازرگانى درون جنوب اروپا بود.

    آشنایی ایرانیـان و اندلسی ها و حضور ایرانی ها درون منطقه اندلس بـه دوران اساطیری و دوران هخا برمـی گردد از آن دوره رفت و آمد مـیان این دو نقطه جغرافیـایی با ایرانیـان بویژه از طریق خلیج فارس برقرار بوده هست و تاثیرات  آئین مـهرپرستی ، مانی گری و معماری دوره ساسانی بر این منطقه قابل درک است. صلیب شان آئین مـهر پرستی و نماد خورشید( دقت شود بـه شکل صلیبی 4 قبر بزرگ دیواره کوهستانی نقش رستم و صلیب های مغرغی کشف شده درون لرستان)  و درخت سرو، جشن مـهرگان و جشن سده  از رمزهایی هست که بر این منطقه و در مورد صلیب و سرو درون تمام دنیـای مسیحی قابل مشاهده است.

     

    ساکنان بین النـهرین(عراق) کـه ریشـه ایرانی داشتند درون دوره اسلامـی بدون تردید درون رکاب سردارانی مانند طارق و موسی بن نصیر وجود داشته اند و معماری قصر الحمرا و مسجد کوردوبا با سبک معماری دوره ساسانی نزدیک هست و حتی نظام اداری نظامـی مشابهه ساسانیـان بوده است. قناتهایی کـه در مراکش و اندلس ایجاد شده بود همگی تقلید از هنر کهن آبیـاری ایرانی بود.استریـاب (ستاره یـاب)که عربها آنرا معرب نموده و استرلاب مـی گویند هنری ایرانی هست که قدمت آن بـه دوره هخاان و گوی جهان نمای جمشیدیـان بر مـی گردد.

    تاسیس امارت مستقل باداخوث بوسیله  شاپور ( سابور) بود کـه حکومت خود را مستقل از خلافت امویـه برپا کرد.

     

    ابوالحسن کرمانی ستاره شناس ،زریـاب موسیقی دان ،  جعفر محمد بلخی نویسنده زیج شـهریـار، فرج جیـانی مـهیـار دیلمـی و رازی، یوسف ابن بخت الفارسی  و عبدالکریم بن مـهران  و محمد ابن رستم از دیگر افراد ایرانی تبار  تاثیر گذار برعلم ، ادبیـات و هنر اندلسی است.

     

    در خصوص بربرها ( آمازیغ ها) یک فرضیـه ریشـه های پارسی آنـها را مطرح کرده هست که با توجه بـه شناخت و اهمـیتی کـه مورخان و داستان سرایـان قدیم از جمله فردوسی بـه سرزمـین لیبیـه و بربرستان  داده اند و با توجه بـه حضور ناوگان دریـایی داریوش دوم بـه رهبری سردار صداسپ  درون سواحل بربرستان و همچنین وجود بعضی واژگان پارسی باستان و سانسکریت درون زبان بربر  این فرضیـه مـی تواند قابل مطالعه باشد. کوشش های اساسی اولیـه به منظور پایـه گذاری علم تاریخ درون اندلس درون قرن چهارم هجری(دهم مـیلادی) توسط احمد بن محمد بن موسی الرازی کـه هم مورخ و هم جغرافیدان بود صورت پذیرفت. خاستگاه او هر چند از مشرق و ایرانی هست ، اما از جهت تولد و آموزش و فرهنگ، اندلسی بـه حساب مـی آمد. او درون اندلس زندگی کرد و در آنجا از دنیـا رفت و زندگی او درون نگارش تاریخ و توصیف جغرافیـای اندلس گذشت. او اولین مورخ و جغرافیدان بدون منازع اندلس است. احمد رازی بـه جهت کثرت نوشتارهای خود درون زمـینـه تاریخ و کار درون زمـینـه نگارش تاریخ و تدوین کتاب هایی درباره تاریخ اندلس بـه ( التاریخی ) ملقب شده است.

     

    پدر احمد رازی ، محمد بن موسی بن بشیر بن جناد بن لقیط الکنانی الرازی بود کـه تاجری درون سیر و سفر از مشرق و از اهالی شـهر ” ری ” بود و به همـین سبب  به  رازی شـهرت دارد. او درون سال 250 هـ / 864 م بـه اندلس آمد و با خود کالاهایی را آورده بود کـه شگفتی امـیر محمد بن عبدالرحمن  را موجب گردید. بـه او پاداشی بسیـار عطا نمود و  او را از مقربین درگاهش ساخت. خصوصا بعد از آنکه نامـه ای از ” ابراهیم بن احمد بن محمد بن اغلب ” امـیر آفریقا ( کـه در بین سال های 261 ـ 290 هـ / 875 ـ 903م ) را به منظور وی آورد. و در آن امـیر اموی ، وی را بـه سفارت بـه جهت محکم شدن پایـه های ارتباط بین اندلس و دولت اغالبة درون شمال آفریقا بـه نزد ” ابن اغلب ” مامور ساخت. بـه مرور زمان منزلت محمد رازی درون نزد امـیر ” محمد بن عبدالرحمن ” رفیع گشت.

     

    محمد رازی سپس بـه بربرستان برگشت و  درون نواحی مختلف بربرستان (مغرب  عربی امروز) بـه ویژه درون مسیرهای منطقه سجلماسة ـ کـه در آن  زن گرفت  ـ درون رفت و آمد و تجارت مشغول بود درون همـین منطقه هست که  عبدالرحمان رستم سلسله حکومت  ایرانی را برپا نمود. رستمـیان از عراق بـه مصر و سپس بـه تونس فعلی رفتند و شـهر کاروان را بنا د.آنـها نزد عربها بـه قیروانی معروف هستند قیروانی ها درون سده های بعد بـه مغرب دور رفتند و در شـهر فاس مسجدقیروانی ها یـا قرویین را تاسیس د کـه نقش دانشگاه را که تا کنون حفظ کرده هست و مانند دانشگاه الازهر مصر عمل کرده است. این وضع که تا وفات امـیر محمد درون سال 273 هـ ( 886 م )ادامـه داشت کـه پس از آن جانشین وی ، امـیر منذر از محمد بن موسی رازی خواست که تا به اندلس بیـاید.

     

    او به منظور بار سوم بـه اندلس  رفت  و منزلتی بالا درون نزد امـیر جدید کـه حسن نظر بـه وی داشت پیدا کرد و هن و مشاور وی گشت. با فوت منذر درون سال 275 هـ / 889 م محمد رازی از قرطبه بـه نیت بازگشت بـه مشرق خارج گردید اما درون مسیر راه درون شـهر البیرة بیمار گردید و در سال 277 هـ / 890 م از دنیـا رفت.

     

    محمد رازی  علاوه بر تجارت نویسنده ای باهوش بوده  و کتابی نیز  درون تاریخ تحت عنوان ” کتاب الرایـات ” نگاشته است. ” ابو بکر محمد بن عیسی بن مزین ” ( زنده درون سال 471 هـ  1078 م ) از نویسندگان اندلسی بیـان مـی کند کـه بر کتابی درون یکی از کتابخانـه های اشبیلیـه درون سال 471 هـ ( 1078 م) بـه نام ” کتاب الرایـات ” تالیف محمد بن موسی رازی دست یـافته است.

     

    اکنون اثری از این کار ارزشمند درون دست نیست اما  برخی از متون آن را ” محمد بن مزین ” نقل نموده و اقتباس آن توسط ” محمد بن عبدالوهاب الغسانی ” نویسنده مغربی درون روایت خود از سفر بـه اسپانیـا درون سال 1103 هـ (1691 م) تکرار شده است.  و مـی توان بخشی از آن را درون روایت ابن مزین درون کتاب ” فتح اندلس ” کـه مولف آن ناشناخته هست بیـابیم  کـه توسط ” دون خواکین دی گونزالت ” درون سال 1889 درون الجزایر منتشر شده است.

     

    همچنین درون رساله ی ارزشمندی کـه به عنوان ملحق کتاب ابن قوطیة ( تاریخ افتتاح الاندلس ) بـه دست ” خولیـان رایبیرا ” درون سال 1926 درون مادرید منتشر شده است. نیز مورخان دیگر مانند ” محمد بن علی بن محمد التوزری ” معروف بـه ” ابن الشباط ” ( متوفی سال 681 هـ / 1282 م ) بر کتاب ابن مزین اعتماد نموده اند و چه بسا آگاهی بر کتاب ابن مزین بـه ما امکان اطلاعی بیشتر از بقیـه ی متون ” کتاب الرایـات ” بدهد کـه منبع مـهمـی از منابع ابن مزین بوده است. چه بسا اینکه فرزندش احمد رازی نیز از نوشته های پدر بهره و نسخه برداری کرده باشد.

     

    احمد رازی

    تاریخ نگاری درون اندلس مدیون خاندان ایرانی الرازی است.احمد رازی سال 888 م درون آلبیرابه دنیـا آمد. تاریخ و جغرافیـا را پیش شیوخ محدثین قرطبه ای مانند قاسم بن اصبغ ( متوفای سال  951 م ) و احمد بن خالد ( متوفای 322 هـ / 933 م ) کـه شان والایی درون آن داشتند پرداخت.

     

    ” ابن حزم ” اشاره دارد کـه احمد رازی دو کتاب ،یکی درباره ی ” اخبار ملوک اندلس ” و دیگری درون زمـینـه ی ” توصیف قرطبه(کوردبای) ” تالیف نموده هست که درون آن از عادات شـهری و بناهای بزرگ آن سخن رانده است.  ضمن آنکه وی موسوعه ای ( دریـای  دانش )  درباره ی انساب عرب درون اندلس تحت عنوان ” کتاب استیعاب فی انساب مشاهیر اهل الاندلس ” نگاشته کـه مشتمل بر پنج جلد بزرگ است.سجادی و عالم زاده 84

    علی بن عباس مجوسی اهوازی ،ابوعلی سینا و رازی ازانی بودند کـه طب را از آسمان بـه زمـین آوردند و بجای دعا نویسی به منظور رفع مرض از خواص گیـاهان به منظور رفع بیماری ها و امراض سخن گفتند و خواص تریـاک را تشریح د.ابن بیطار اندلسی نوشته های خود را از ابن سینا الهام گرفت. القانون فی الطب درون تولدو بـه وسیله گراردو داکرمونا ترجمـه و در اختیـار اروپاییـان قرار گرفت. طب برگرفته از کلمـه تب فارسی بـه معنی حرارت زیـادو گرما است(دقت شود بـه واژه تابستان و تابه) چون هر بیماری معمولا با تب خود را علنی مـی کرد درون نتیجه پزشکی بـه علم تب شـهرت یـافت.رازی گلاب گیری و گل و عطر را معرفی نمودو الکل درون واقع همان ال.گل است.

    رازی  همچنین دارای کتابی بزرگ درون زمـینـه ی راه های اندلس و بنادر و شـهرهای مـهم و سپاه ششگانـه اش و ویژگی های هر یک از این بلاد و بیـان خصوصیـات منحصر بـه فرد هر یک و به نام کتاب ” مسالک الاندلس و مراسیـها و امـهات اعیـان مدنـها و اجنادها الستة ” مـی باشد.

     

     ابن الابار ، اضافه مـی کند کـه رازی دارای کتابی دیگر درباره ی بزرگان موالی درون اندلس بـه نام ” اعیـان الموالی ” است. رازی تاریخ و جغرافیـای اندلس را که تا زمان زندگی خود پوشش داده هست و ناحیـه ای از آن نمانده کـه به وصف آن نپرداخته و یـا حادثه ای از حوادث تاریخی واقع نشده کـه آن را نیـاورده باشد. امروزه کتابی کامل از این کتابهاباقی نمانده ست.مونتگری وات درون کتاب اسپانیـای مسلمان بر این باور هست که نخستینی کـه مـی تواند مدعی مورخ بودن درون اندلس داشته باشد احمد الرازی است.تاریخ نگاران اسپانیـا از جمله عریب بشدت متاثر از کتب طبری و خوارزمـی بودند.

     

    این آثار با بسیـاری از کتاب های اندلسی درون نتیجه ی حوادثی کـه بر بلاد فوق وارد آمد و به جهت تعصب کور درون دوران بعد از فرمانروایی اسلامـی از مـیان رفتند. نظیر نابودی بسیـاری از نسخ خطی عربی درون ” غرناطه ” Granada درون سال 950 هـ / 1499 م بـه توسط کاردینال (خیمنث.(جیمنز )Jimenez de Cisneros روی داد.

    او دستور داد که تا همـه کتاب های عربی ساکنان مسلمان را جمع کرده و در مـیدان های شـهر دهها هزار نسخه خطی مشتمل بر علوم آداب و احادیث و قرآنـها و غیره را کـه نتیجه اندیشـه ی عربی اسلامـی درون اندلس بود بـه آتش بکشند. برخی تعداد این کتاب ها را هشتاد هزار نسخه خطی و برخی دیگر آن را بسیـار بیشتر و تا یک مـیلیون و پنج هزار کتاب تخمـین زده اند.

     

    این صدمـه بـه بخش بزرگی از آثار رازی که تا حدی درون نتیجه اقتباس فراوان مورخان متاخر از روایـات و متون او درون تالیفات خود جبران شده است. و اینچنین بخش اعظمـی از تاریخ مسلمانان و مظاهر تمدنی شان درون خلال اولین سده های حضورشان درون شبه جزیره ایبریـا به منظور استفاده ما باقی مانده است.

    بیشتر کتاب های رازی کـه در بالا بـه آن اشاره شد منابع اصلی و درجه اول به منظور بسیـاری از مؤلفان عربی  و همچنین غربی بود کـه در زمـینـه تاریخ و جغرافیـای اندلس تحقیق مـی نمودند. لازم بـه یـادآوری هست که کتاب رازی تحت عنوان ” اخبار ملوک الاندلس ” منبع مورد استفاده مؤلفان ناشناس درون نگارش کتاب های ” فتح الاندلس “،” اخبار مجموعة ” ،” ذکر بلاد الاندلس ”  درون مطالب تاریخی است. ضمن آنکه کتاب رازی از منابع اصلی مورخان و جغرافی دانان بی همتا نظیر ابن حیـان، ابن الابار، ابن الاثیر، ابن عذاری، یـاقوت حموی، ابن الخطیب ، الحمـیری و المقری مـی باشد.

    رازی تنـها بـه بیـان اخبار تاریخی صرف اکتفا نمـی کند اطلاعات پر ارزشی از دوران خود را بازگو مـی نماید.

    او از دربان، وزیران و اخلاقشان، و نگهبانان، و قضات پادشاهی کـه تاریخش را مـی نویسد، سخن بـه مـیان آورده  و دانشمندان آن دوره و جایگاه و نحوه ی تکریم شان توسط شاه را بیـان مـی کند. همچنانکه از غزوات امـیر و نبردها و چگونگی بسیج اهل قرطبه به منظور جنگ  و از موضع وی درون قبال شورش های گوناگون  سخن مـی راند. همچنین بـه روابط او با دولت های خارجی چه دولت های مسیحی و فرنگی و یـا دولت های اسلامـی درون شمال آفریقا مـی پردازد.

    احمد رازی درون روز دوازدهم ماه رجب سال 344 هـ / اول ماه نوامبر سال 955 م از دنیـا رفت. اما با مرگ او شعله تالیفی کـه بزرگ این خاندان محمد بن موسی الرازی برافروخته بود، خاموش نشد. چه آنکه فرزند احمد بـه نام عیسی بن احمد الرازی ( درگذشته بـه سال 379 هـ / 989 م ) شیفته مطالعه تاریخ اندلس که تا دوران خود و تکمـیل آنچه کـه پدر آغاز نموده بود، گردید.

    او عالم بـه ادب و تاریخ بود و اخبار را از بر داشت. عیسی کتابی درون ” تاریخ اندلس ” به منظور خلیفه الحکم المستنصر نگاشت. ضمن آنکه دو کتاب دیگر به منظور پرده دار المنصور بـه نام ” محمد بن ابی عامر ” نگاشت کـه اولین کتاب بـه نام ” الوزراء و الوزارة فی الاندلس ” و دومـین کتاب تحت عنوان ” الحجاب للخلفاء فی الاندلس ” بود.

     اما بی تردید درون حوزه اخبار داخلی تاریخش، عیسی بر کتاب پدر خود احمد رازی اعتماد بسیـاری دارد و مشخص هست که بر برخی دیگر از نویسندگان مانند محمد بن موسی بن هاشم بن یزید القرطبی معروف بـه اقشتین ( درگذشته بـه سال 307 هـ / 919 – 920 م ) اعتماد دارد کـه علاقمند بـه ادب و تاریخ شناخته شده و دارای تالیفات متعددی درون زمـینـه زبان و ادب هست که مشـهورترین آنـها کتاب ” طبقات الکتاب فی الاندلس ” مـی باشد.

    زیرا این عرب های مسلمان بودند کـه به رهبری طارق ابن زیـاد فرمانده موسی ابن نصیر حاکم آفریقای شمالی کـه خود از سوی خلیفه اموی بـه این مقام منصوب شده بود درون 18 ژوییـه 711 (28 رمضان 92 هجری)در یک جنگ 3 روزه درون محلی بـه نام (( veja die de fronter  نزدیک رودخانـه گوادالته بر رودریگو پادشاه سپاه ویزگیت اسپانیـا فائق آمدند و بعد از رفتن بـه قرطبه (کوردبا) گام های نـهایی درون فتح آندلس را برداشتند.

    بد نیست درون اینجا جمله معروف طارق ابن زیـاد بـه سپاهیـانش را قبل از حمله بر سپاهیـان رودریگو کـه در تاریخ عرب شـهرت فراوانی دارد و در روحیـه سپاهیـان عرب تاثیر بسزایی داشته هست ذکر کنیم کـه رو بـه سربازانش فرمود :(( شما درون پشت سر دریـا را دارید و در روبرو دشمن را اگر مغلوب شوید هیچ راه نجاتی ندارید . فقط روی شمشیر هایتان حساب کنید یـا مرگ خواهد بود یـا پیروزی)).

     

     نا گفته نماند کـه برخی مورخان مسلمان از جمله طبری منشاء طارق را ایرانی مـی دانند. بعضی او را ایرانی اهل همدان و برخی اصفهانی معرفی کرده اند و حتی منابع اندکی موسی ابن نصیر را نیز ایرانی ذکر کرده اند و همچنین ابن خردادبه اولین جغرافیدان ایرانی کـه از آندلس بحث کرده نظریـه باور نی مطرح کرده  کـه در این نظریـه از منشا ایرانی رودریگ پادشاه ویزگیت اسپانیـا سخن مـی گوید  و او را زاده شده اسبهان (اصفهان امروزی ) و از قومـی مجوسی( زرتشتی) معرفی مـی کند . بگذریم با فتح آندلس و استقرار کامل عرب ها و با آرامش یـافتن از نفوذ سیـاسی درون منطقه کم کم اسپانیـا آماده تهاجم فرهنگی و هنری عرب ها نیز شد و وقتی اسپانیـای تازه مسلمان شده پذیرای مکتب هنری و موسیقیـایی خلافت شرق شد ، حداقل صد سال از زمان ورود مکتب موسیقی ایرانی ها بـه عرب مـی گذشت و در این مدت عرب ها فرسنگ ها از فرهنگ خود فاصله گرفته بودند. دربررسی زنجیره موسیقی جهان ، وقتی بـه حلقه موسیقی اسپانیـا مـی رسیم جلای زرینش ما را بـه ریشـه یـابی این موسیقی غنی ترغیب مـی کند و بی هیچ شک و شبه ای موسیقی ایرانی را مـی توان ریشـه اساسی این موسیقی دانست.

    مطابق نوشته ابن خلدون مورخ شـهیر عرب موسیقی اصیل عرب درون اشعاری کـه شتر سواران درون تنـهایی با آواز مـی خواندند ریشـه دارد.از نمونـه های بی شمار تاثیر موسیقی ایران بر اعراب تنـها بـه ذکر چندین مورد اکتفا مـی کنیم. بـه عنوان مثال نضر پسر حارث نزد خسرو پادشاه ساسانی رفت و در آنجا نواختن عود و هنر آواز را آموخت و بعد بـه مکه رفت و این هنر را آنجا ترویج کرد. و از این زمان بـه بعد بود کـه کنیزکان خنیـاگر پدید آمدند.

     و خیلی پیش تر از اسلام اعراب با موسیقی ایرانی آشنا بودند. ابن مسجع موسیقیدان عرب کـه در نواختن عود ایرانی شـهرتی فراوان داشته یکی از وارد کنندگان موسیقی ایرانی بـه عرب بوده است. و عود ایرانی توسط همـین اعراب  بـه اسپانیـای مسلمان شد و در آنجا لقب  “سلطان آلات موسیقی” یـافت و از اسپانیـا بـه دیگر کشورها ی اروپایی شد.

    بی شک در  ایده ساخت گیتار نیزاز دستگاه عود بهره فراوان  اند.

    تاثیر موسیقی ایرانی را بر اعراب هم درون دوران پیش از امویـان و هم درون دوران اموی بـه وضوح مـی بینیم موسیقی ای کـه غالبا توسط اسرا و زندانیـان ایرانی بـه عربستان شده بود .

    عصر طلایی عباسیـان (750 – 850) یـا قرن مشـهور بـه موسیقی عرب تحت تاثیر گسترده موسیقی ایرانی بود آنـهم توسط موسیقی دانانی چون ابراهیم و اسحاق موصلی (پدر و پسر) معلمان موسیقی خلفایی نظیر الهادی و هارون الرشید  و مرد افسانـه ای ما زریـاب .

    کتاب “الموسیقی الکبیر”  مـهمترین اثری کـه در سراسر دوران تاریخ اسلام بـه رشته تحریر درون آمده هست توسط فیلسوف بزرگ ایرانی  ابو نصر فارابی (فاراب.خراسان-256_339)  نوشته شده هست و اعراب بـه او لقب معلم ثانی داده اند (لقب معلم اول از آن ارسطو فیلسوف یونانی بوده است).

    در رابطه با آلات موسیقی ایرانی، کـه به تدریج وارد موسیقی عرب شدند -به غیر از عود کـه در بالا اشاره اندکی بـه آن شد- مـی توان از چنگ ایرانی نام برد کـه توسط پادشاهی حیره وارد موسیقی عرب شد و به نام عربی شده از چنگ (“سنج”) sanj نزد آنـها معروفیتیب کرد .

    اچ.جی.فارمر درون کتاب “نفوذ شرقی درون موسیقی غربی” از یک آلت ناشناخته استوانـه ای شکل کـه با الهام از “تبیره” ایرانی ساخته شده و در موسیقی نظامـی عرب “طبل ایرانی” نامـیده مـی شده نام است.احمد سرخسی موسیقی دان ایرانی کتابی بنام المدخل الی العلم موسیقی داشته کـه ابن ندیم درون الفهرست بـه آن اشاره داشته است.علی بن نافع ملقب بـه زریـاب کـه در سال 750 م 175 ق درون جنوب ایران متولد شده و در دربار مـهدی عباسی و هارون الرشید 193- 137ق. بـه جایگاه بالایی رسیده بود بدلیل آواز خوش بـه اندلس ماموریت یـافت ونزد عبدالرحمن حاکم کوردبای(قرطبه) رفت و در تمام اندلس شـهرت بسزایی یـافت او درون موسیقی نوآوری های زیـادی داشت و عود و سه تار و چنگ (صنج) را شخصا مـی ساخت و صدها ترانـه و شـهر را سروده بود. او همچنین بـه اسپانیـایی ها یـاد داد کـه لباسهای خود را با گل سرشور(نوعی گل اهکی کـه در ایران بجای تاید امروزی بکار مـی رفت) و نمک بشویند.دستگاه و آهنگ” مقام عجم” کـه در موسیقی اندلس و مراکش و مغرب عربی جایگاه مـهمـی دارداز این دوره رایج شده است. 

    موسیقی اندلس به منظور قرنـها مدیون آموزشـهای زریـاب و فرزندانش بود.

     هیـات باستان شناسی کـه در سال 1961 بـه ریـاست هلن.ج. کانتور درون خوزستان فعالیت مـی کرد. درون حفریـات “چغامـیش” سنگ کتیبه ای کشف دکه ارکستری را با گروهی نوازنده نشان مـی داد کـه طبق گفته محققان مـی توان آنرا قدیمـی ترین ارکستر جهان نامـید.

    در ضیـافت شامـی کـه به افتخار هئیت ایرانی درون سال 1381 برگزار شد پادشاه اسپانیـا چنین گفت

    آثار امپراتوری پارسی همـیشـه درون تمامـی علوم و فرهنگ و تمدن اسپانیـا متجلی هست در دوره اسلامـی نیز عارفانی چون ابن عربی و شوشتری اهل گرانادا تاثیر عمـیقی بر صوفیـان ایرانی داشته اند.

    ایرانی ها درون شرق آفریقا

    نوشته های کتب معتبر تاریخی درون خصوص نحوه ورود شیرازی ها را مـی توان چنین خلاصه کرد: «شیرازی‌هایی کـه در منطقه خلیج فارس ساکن بودند تقریبا درون سال 1200 مـیلادی بـه جزیره زنگبار وارد شدند و با مخلوط شدن با ساکنان بومـی درون شکل گیری فرهنگ سواحیلی نقش داشتند».

    فارسهادر ایـام نوامبر که تا مارس ( آبان که تا فروردین) هر سال با وزیدن بادهای دریـایی “مانسون”که بومـیان بـه آن “کاسکازی “مـی گفتند بـه ساحل شرق آفریقا عزیمت مـی د و با همان جریـان باد “کوزی”به خلیج فارس بازمـی گشتند.

    «سرچارل إليوت»” موّرخ اروپايي ( 1905 ) با بررسي سابقه تاريخي حضور ايراني‌ها و اعراب درون سواحل تانزانيا و زنگبار، حضور ايراني ها رامقّدم بر دیگران مي داند امّا اسناد تاريخي موجود از مُهاجرت اوّليه شیرازی ها درون قرن هشتم ميلادي و سپس مـهاجرت ثانويه آنـها درون قرن دوازدهم ميلادي بـه منطقه “كيلوا ” توسط برخي از حكّام فارس حكایت مي كند .

    «داويد سون» مورخ انگليسي نيز خط سير مـهاجرت جغرافيايي ايرانيان بـه سواحل شرق آفريقا را توسط هفت كشتي بـه همراه «علي بن الحسن شيرازي» و شش فرزندش عنوان مي كند. بنا بر اين نظريه، مسافران اين كشتي‌ها بـه ترتيب درون كناره‌هاي سواحل شرق آفریقا «مانداكها»، « كوشو»، «پانبو»، «مومباسا»، «پمبا»، «كيلوا» و «آنژوان» وارد شده و اقامت گزیدند.

    «ابن بطوطة» نيز كه درون سال 1331 ميلادي از منطقه “كيلوا” بازديد کرده هست از مذهب شافعي ساکنان سخن گفته است.

    «ابن مسعود» موّرخ مشـهور با توصيف مشاهدات خود از شـهر “كيلوا” ، مؤسس آن را «سلطان علي بن سليمان» از ساكنان شيراز مُعرفي كرده كه با ازدواج با يكي از ان حكّام بومي، نسل حُكمرانان بعدي را بر جای گذارده است. فارسها درون راه‌اندازی مبادلات تجاری و رونق بخشیدن بـه اقتصاد و آباد شـهرها و مراکز استقرار خود همچون شـهر کیلوا درون کشور تانزانیـا و گسترش اسلام درون شرق آفریقا و ساختن مساجد و اماکن عمومـی درون زنگبار و مومباساسهم داشته اند.

    وجودحزبي سیـاسی موسوم بـه “شیرازی‌ها” و نيز تیم فوتبالي بـه همين نام درون جزیره زنگبار نشانـه ادامـه حضور ایرانی تبارها هست .

    معماری ایرانی و منبت کاری بر روی دربهای منازل بـه سبک ایرانی نشان دیگری ازحضور هنر معماری و منبت کاری ایرانی و فراگیری این فنون توسط بومـیان آفریقایی مـی‌باشد.

    ايرانيان درون قرن چهارم  ق. و در حوالي سال‌هاي 950 که تا 975 ميلادي بـه رهبري فردي بنام «علي بن حسين» از حكام محّلي شيراز درون دوره حاكميت آل بويه بـه همراه خانواده و آشنايان، با هفت كشتي بزرگ بادباني عازم شرق آفريقا شده و پس از چند هفته عبور از سرزمين‌هاي مختلف درون مناطق ساحلي «لامو ، ماليندي ، مومباسا ، كيلوا ، كومور ،زنگبار و پمبا » استقرار مي‌يابند.

    بهر حال،  «سلطان علي بن حسين» بـه عنوان بينانگذار سلسله شيرازي‌ها ابتدا درون زنگبار و سپس درون «كيلوا» درون نزديكي «دارالسلام» استقرار مي‌يابد و با سران محلّي رابطه حسنـه اي برقرار كرده و دامنـه فعاليت اقتصادي و تجاري خود را گسترش داده و دولت‌ـ‌شـهرهاي مستقلي كه درون رأس آنـها ايرانيان قرار داشتند را درون مناطقي نظير «ماليندي»، «مالو »، «زنگبار» و «آنژوان» بنيان مي‌نـهد .

    پس از مرگ سلطان حسين بن علي بن حسين ، فرزندش « علي » قدرت را بدست مي گيرد و از طريق جنگ و فتح مناطق مجاور قلمرو پادشاهي« زَنج »را گسترش مي دهد .

    “سليمان بن علي “امپراطوري شيرازي ها را درون شرق آفريقا گسترش مي دهد و روزانـه دهها كشتي تجاري از شـهر ساحلي « كيلوا » ( پايتخت شيرازي ها ) بر مناطق مختلف آفريقاو خاور ميانـه و خاور دورارسال مي كند .

    پس از وي درون حدود دويست سال، دهها نفر از اولاد و اعقاب وي عهده دار پادشاهي شيرازي ها مي شوند امّا بدليل سودجويي و توطئه هاي سياسي داخلي و تفرقه بيگانگان ، درون طي قرون سيزده و چهاردهم ميلادي ، امپراطوري شيرازي ها بـه سراشيبي سقوط كشيده مي شود . درون اواخر قرن پانزدهم ميلادي « فضيل بن سليمان » بـه حكومت مي رسد و همزمان «واسگودوگاما» دريانورد بزرگ پرتغالي بعد از كشف راه دريايي هند وارد منطقه دريايي آفريقا شده و پس از اقامت درون موازمبيك و كسب اطلاعاتي نسبت بـه شيوه حكومت ايرانيان درون سال 1502 ميلادي درون شعر « كيلوا » پايتخت امپراطوري زنج لنگر انداخته و با توپ و ساير سلاح هاي جنگي كه بـه همراه داشت سلطان فضيل را خراجگزار پادشاهي پرتغال مي كند و شيرازي ها ساليانـه مبلغ يك هزار ليره بـه وي پرداخت مي كنند و پرچم امپراطوري پرتغال بر فراز كاخ حكومتي كيلوا برافراشته مي شود .

    واسكودوگاما ، سپس براي تصرف نواحي ديگر سواحل آفريقا كه تحت قلمرو شيرازي ها قرار داشت عازم « مومباسا » ( بندري درون كنيا ) و زنگبار مي گردد . درون همين احوال” اميرابراهيم “پادشاه زنج اقدام بـه مبارزه با پرتغالي هاي مـهاجم مي كند و قلعه سنگي مستحكمي را بنا مي كند، امّا پايتخت حكومت شيرازي ها شـهر« كيلوا » توسط پرتغالي ها تصرف مي گردد و بساط حكومت « زنج » برچيده مي شود و سران حكومت شيرازي از راه مناطق جنگي فرار مي كنند .

    پرتغالي ها درون اقدامي وحشيانـه بسياري از مسلمانان ايرانيان و اعراب ساكن را کشته و قتل عام نموده و پايه هاي قدرت خود را مستحكم مي كنند .

    در مجموع حاكميت ايرانيان بر زنگبار و جزاير اطراف آن حدود پنج قرن بطول انجاميد و در طي اين مدّت دستجات زيادي از اعراب درون زنگبار و مناطق ساحلي كشورهاي كنيا و تانزانياي امروزي سكونت يافتند .

    احمد بن سعید درون سال1744 مـیلادی ،سلسله بوسعیدی را درون زنگبار را تشکیل داده و پس از مرگ وی فرزندش “سید سعید “در 1804 مـیلادی بـه قدرت رسیید.

    سلطان سعید درون سال 1840مـیلادی پایتخت سلطنت عمان را بعد از کشمکش های سیـاسی با اعراب و بومـیان از مسقط بـه زنگبار منتقل نموده و اقدام بـه در دست گرفتن تجارت ادویـه و گل مـیخک بـه اروپا و آمریکا نموده و به سودهای مالی و امتیـازهای کشاورزی درون کشت گل مـیخک دست مـی یـابند و بومـیان زنگبار بـه جزایر اطراف مـهاجرت د.

    در سال 1857 مـیلادی سلطان سید سعید فوت نمود و فرزندش سلطان مجید بـه قدرت رسیده و مرکز حکومـیت را از زنگبار بـه دارالسلام منتقل نمود.

    در قرن نوزدهم رقابت بر تسلط بر زنگبار بین بریتانیـا و آلمان وجود داشت کـه در سال 1890 مـیلادی با امضاء قرارداد مـیان دو کشور جزیره زنگبار تحت قیومـیت انگلستان قرار گرفت و سلطان زنگبار از حق حاکمـیت بر بخشی از اراضی ساحلی تانگانیکا (تانزانیـای امروزی ) چشم پوشی نمود وتا 1961 مـیلادی بـه شیوه های مختلف بر زنگبار و سلاطین بومـی اعمال حاکمـیت نمود.

    در این برهه از تاریخ، نسل شیرازی ها و بازماندگان آنـها کـه منزوی شده بودند با حمایت از حرکتهای ضد استعماری ساکنان زنگبار با ائتلاف با بومـیان زنگباری حزب “آفرو شیرازی “را تشکیل داده ودر قرن بیست مـیلادی بر علیـه اعراب و استعمار انگلیس بـه فعالیت سیـاسی پرداخته و در نـهایت درون به استقلال رسیدن جزیره زنگبار درون 1963 مـیلادی مشارکت مـی نمایند.

    1. کیدیچی :در حومـه شـهر زنگبار دو ایرانی وجود دارد کـه در قرن دوازده هجری قمری بعد از انتقال شاهزاده ایرانی شـهرزاد بیگم نوه ی فتحعلی شاه قاجار توسط معماری ایرانی احداث گردید و از مراکز مورد توجه گردشگران مـی باشد.

    در منطقه باستانی شـهر زنگبار نیز دیگری بنام «نی » یـا فارس ها وجود دارد کـه توسط دولت زنگبار بعنوان اثر ملی ثبت شده هست معمار این را فردی ایرانی بنام حاجی غلامحسین معرفی کرده هست و این درون سالهای 1870 که تا 1881 مورد استفاده عمومـی قرار داشته است.

    2. مسجد کیزیم کازی(کاظم قاضی) این مسجد قدیمـی ترین مسجد موجود درون زنگبار مـی باشد کـه در سال 1184 هجری قمری بـه دستور یکی ازسلاطین شیرازی تباربنام شیخ ابوموسی الحسن بن محمد احداث شده هست و بر کاشیکاری های موجود نام مسجد فاطمـه الزهراء (س) حک شده هست .3علاوه بر این آثار درون سراسر کشور تانزانیـا ، کنیـا ، مجمع الجزایر کومور و کشور موزامبیک بـه خصوص درون زنگبار و مومباسا نشانـه هایی از حضور شیرازی ها درون مناطق شرق آفریقا وجود دارد کـه باستان شناسان و مورخان اروپایی و بومـی درون کتابها و تالیفات ود بـه آنـها اشاره نموده اند.

    4. کلبعلی خان :این سردار جنگی ایرانی درون در دوران قاجار و سلطنت ناصر الدین شاه از فرماندهان ارتش ایران بوده و پس از چندی بـه استخدام سلطان عمان

    “ماجد برغش” درون آمد و در سال 1870 مـیلادی بـه فرماندهی کل نیروهای نظامـی عمان درجزیره زنگبار منصوب گردید.

    وجود محله قدیمـی موسوم بـه «عجمو» و حفر چندین چاه کـه نام وی بعنوان خان درون آن حک گردیده هست از موارد بازمانده از وی درون جزیره زنگبار مـی باشد.

    5. سید عبد الحسین مرعشی واولادش :ابشان از شاگردان مرجع بزرگ تقلید وقت درکربلا آیت الله مازندرانی بوده کـه در سال 1885 مـیلادی به منظور تبلیغ تشیع و پاسخگویی بـه مسائل شرعی شیعیـان وارد زنگبار گردید.

     

    7. توپ‌های جنگی ایرانی :

     

    در موزه تاریخی قصر بیت العجایب واطراف آن چندین توپ قدیمـی جنگی بچشم مـی خورد کـه روی آن با خط فارسی متعلق بودن آنـها بـه ایرانیـان را اثبات مـی کند.

     

    8. اسناد مکتوب درون موزه دارالسلام و زنگبار:

    در این موزه ها اسناد و نوشته هایی مرتبط با حضور ایرانی ها درون زنگبارو برپایی تمدن سواحیلی بچشم مـی خورد و در ادبیـات عامـه مردم کلماتی همچون شاه؛وزیر؛اداره ؛عجم ؛رنگ ؛نوروز؛چلو، کتاب، دفتر وغیره وجود دارد. امروزه نسل جدیدی از شیعیـان بومـی آفریقایی تبار بـه همراه شیعیـان خوجه دوازده امامـی علاوه برشیعیـان خوجه اثنی عشری ؛دسته دیگری بنام «بحرانی ها»و عده ای نیز بنام اسماعیلی درون زنگبار حضور داشته اند .

    توجه داشته باشید کـه اروپاییـان درون دوره قرون وسطی و حتی که تا همـین الان معمولا دو عبارت  عرب و مسلمان را مترادف بکار مـی برند مثلا بلوچ، کرد، آمازیغ و بر بر را نیز همواره عرب نامـیده اند . اگر درون کتب تاریخی و سفرنامـه ها دقت کنید مـی بینید کـه این دو کلمـه عموما غلط و  بجای هم بکار رفته است. مثلا درون فتح اندلس عموم سپاه بربر آمازیغن بودند اما مورخین اروپایی همواره گفته اندسپاه عرب …

    نوشته : دکترمحمدعجم

    4- نقش ایرانیـان درون گسترش اسلام بـه شرق آفریقا- دکترمحمد عجم- روزنامـه همشـهری 17 خرداد 1380

     نقش ایرانیـان درون تمدن اسلامى اندلس فرهنگ و تاریخ > تاریخ ایران  – همشـهری آنلاین – محمد عجم.

    اطلاع بیشتر مستند بی بی سی فارسی

     http://abakhtar.blogspot.se/2013/10/blog-post_28.html




    [یاد یاران جیرفت]

    نویسنده و منبع | تاریخ انتشار: Fri, 02 Nov 2018 23:37:00 +0000



    تمامی مطالب این سایت به صورت اتوماتیک توسط موتورهای جستجو و یا جستجو مستقیم بازدیدکنندگان جمع آوری شده است
    هیچ مطلبی توسط این سایت مورد تایید نیست.
    در صورت وجود مطلب غیرمجاز، جهت حذف به ایمیل زیر پیام ارسال نمایید
    i.video.ir@gmail.com