امام حسین علیـه السلامامام حسیننقشامام سوم شیعیـاننامامام حسینکنیـهاباعبداللهزادروزسوم شعبان، وجود ۱۰ باب کتابخانه ۱۲۸ هزار نسخه کتاب در ساوجبلاغ سال ۴ق.زادگاهمدینـهمدت امامت۱۰ سال (۵۰ که تا ۶۰ق)شـهادت۱۰ محرم (عاشورا)، سال ۶۱ق.مدفنکربلا، عراقمحل زندگیمدینـه، کوفهلقب(ها)زکی، سید الشـهداپدرامام علیمادرحضرت فاطمـههمسر(ان)رباب، لیلا، ام اسحاق،شـهربانو(اختلافي)فرزند(ان)امام سجاد، علی اکبر ، جعفر، علی اصغر، سکینـه، فاطمـهطول عمر۵۷ سال
ا شیعه امام علی · امام حسن · امام حسینامام سجاد · امام باقر · امام صادقامام کاظم · امام رضا · امام جوادامام هادی · امام حسن عسکری · امام مـهدیسوگواری محرمرویدادها
واقعه عاشورا • اسیران کربلا •روز شمار واقعه عاشورا • روز عاشورا •نامـه های کوفیـان بـه امام حسین(ع) •واقعه عاشورا (از نگاه آمار)افراد
امام حسین(ع)علی اکبر • علی اصغر • عباس بن علی •زینب کبری • سکینـه بنت حسین •فاطمـه امام حسین • مسلم بن عقیل •شـهیدان کربلا • اسیران کربلاجای‌هاحرم امام حسین • تل زینبیـه •حرم عباس بن علی • گودال قتلگاه •بین الحرمـین • نـهر علقمـهمناسبت‌هاتاسوعا • عاشورا • اربعینمراسممرثیـه • نوحه • تعزیـه • روضه • زنجیرزنی •زنی • عَلَم • سقاخانـه • دسته عزاداری •شام غریبان • تشت‌گذاری • نخل‌گردانی •قمـه زنی • راهپيمایی اربعین • تابوت گردانی• مراسم تابوتنبو
حسین بن علی بن ابی طالب (ع) (۴-۶۱ق)، مشـهور به اباعبدالله و امام سوم شیعیـان، فرزند دوم امام علی (ع) و نوه پیـامبر(ص) است.
حسین بن علی درون دوره کودکی از محبت و علاقه فراوان پیـامبر برخوردار بود. وجود ۱۰ باب کتابخانه ۱۲۸ هزار نسخه کتاب در ساوجبلاغ درون دوره خلافت امام علی درون کنار ایشان بود و در جنگهای آن دوره شرکت داشت. وجود ۱۰ باب کتابخانه ۱۲۸ هزار نسخه کتاب در ساوجبلاغ درون زمان امامت امام حسن (ع) پیرو او بود و پس از شـهادت وی نیز، که تا زمانی که معاویـه در قید حیـات بود، به پیمان ایشان با معاویـه وفادار ماند؛ اما بعد از مرگ معاویـه بیعت با یزید را مشروع ندانست.
با فشار یزید بر حاکم مدینـه، مبنی بر بیعت گرفتن یـا قتل امام، امام حسین (ع) درون ۲۷ رجب سال ۶۰ق رهسپار مکه شد. با توجه به دعوت کوفیـان برای پذیرش زمامداری، او از مکه بـه سوی کوفه رهسپار شد. ورود عبیدالله بن زیـاد از طرف یزید بـه کوفه باعث شد امام نتواند بـه کوفه وارد شود. امام حسین در کربلا با سپاهیـان عبیدالله بن زیـاد مواجه شد و در جنگی کـه در دهم محرم سال ۶۱ ق مـیان دو لشکر درگرفت، بـه همراه یـاران اندکش (حدود ۷۲ نفر) به شـهادت رسید. بعد از جنگ، یـاران باقیمانده و اهل بیت وی بـه اسارت درآمدند و به کوفهو شام فرستاده شدند.
شـهادت امام حسین(ع) آثار قابل‌توجهی بر رفتار مسلمانان و شیعیـان درون طول تاریخ داشته و الهام‌بخش مبارزات، انقلاب‌ها و قیـام‌های متعددی بوده است. شیعیـان بر گریـه و سوگواری بر شـهادت امام حسین(ع)، بـه ویژه درون ماه محرم، تأکید دارند.محتویـات [نـهفتن] ۱ معرفی۱.۱ نسب۱.۲ ولادت۱.۳ نامگذاری۱.۴ کنیـه‌ها۱.۵ القاب۲ همسران و فرزندان۲.۱ همسران۲.۲ فرزندان۳ قبل از امامت۳.۱ دوران رسول خدا(ص)۳.۲ دوران خلفای سه‌گانـه۳.۳ دوران حکومت امام علی(ع)۳.۴ دوران امام حسن(ع)۴ از امامت که تا شـهادت۴.۱ امامت۴.۲ دوران حکومت معاویـه۴.۳ دوران حکومت یزید۴.۴ واکنش امام(ع) درون برابر یزید۴.۵ نامـه کوفیـان۴.۶ حرکت از مکه بـه سمت کوفه۵ شـهادت۵.۱ واقعه کربلا۶ اربعین حسینی۶.۱ زیـارت اربعین۶.۲ اربعین۷ قیـام عاشورا (دیدگاه‌ها و پیـامدها)۸ سوگواری۹ ویژگی‌ها و فضایل۱۰ حرم امام حسین۱۱ زیـارت امام حسین۱۲ مطالعه بیشتر۱۳ جستارهای وابسته۱۴ پانویس۱۵ منابع۱۶ پیوند بـه بیرونمعرفینسب
حسین بن علی بن ابی طالب بن عبدالمطلب بن هاشم، هاشمـی و قرشی است. او نوه حضرت محمد(ص) از فاطمـه زهرا(س) است. پدر وی امـیرالمؤمنین علی(ع)، نخستین امام شیعیـان است. امام حسین(ع) دومـین فرزند امام علی(ع) و فاطمـه(س) است و برادرانی از جمله امام حسن مجتبی(ع)، حضرت عباس(ع)، محمد بن حنفیـه و انی از جمله حضرت زینب (س) دارد.[۱]ولادت
زادگاه امام حسین(ع) مدینـه است. برخی تولد امام را سال سوم[۲] دانسته‌اند اما قول مشـهور، سال چهارم هجری است.[۳] درباره روز ولادت امام حسین(ع) هم هر چند اختلاف است، بنابر قول مشـهور، ولادت آن امام در روز سوم شعباناست.[۴] هنگامـی کـه امام حسین بـه دنیـا آمد، امّ فضل (همسر عباس بن عبدالمطلب)، بـه امر پیـامبر(ص)، دایگی امام حسین(ع) را بر عهده گرفت[۵]؛ بدین ترتیب امام برادر رضاعی قُثم بن عباس شد.[۶]نامگذاری
واژه «حسین» مصغر واژه «حسن»، بـه معنای نیکو است. این نام را پیـامبر بر او نـهاد.[۷] در برخی احادیث این نامگذاری به الهام الهی منسوب است.[۸] بنابر برخی اقوال نام‌های حسن و حسین معادل شبر و شبیر، نام‌های پسران هارونـهستند.[۹] گفتنی هست که این دو نام از نام‌ها بهشتی‌اند که قبل از اسلام نزد مردم عرب سابقه‌ای نداشته‌اند.[۱۰] بر اساس پاره‌ای از گزارشها درون منابع اهل سنت، امام علی(ع) پیش از آنکه پیـامبر پسر او را حسن بنامد، نام حمزه[۱۱] یـا حرب[۱۲] را به منظور او برگزیده بود؛ اما اعلام کرد کـه در نامگذاری فرزندش، بر رسول خدا پیشی نمـی‌گیرد.[۱۳]کنیـه‌ها
کنیـه امام حسین(ع) «ابوعبدالله» است. رسول خدا(ص) هنگام ولادت امام، این کنیـه را بر او نـهاد. [۱۴] البته امام حسین(ع) فرزندی بـه نام عبدالله داشته[۱۵] که مـی تواند علت این کنیـه باشد. نیز گفته‌اند: وجود ۱۰ باب کتابخانه ۱۲۸ هزار نسخه کتاب در ساوجبلاغ ابوعبدالله بـه معنای "پدر بندگان خدا" است. برخی علت وجود این کنیـه را معنای آن دانسته‌اند؛ یعنی اگر قيام امام نبود، نشانی از دین خدا نمـی ماند كه مردم عبد آن باشند؛ از اين رو او را پدر تمام بندگان خدا دانسته‌اند.[۱۶]
«ابوعلی»، «ابوالشـهداء» [= پدر شـهیدان]، «ابوالاحرار» [= پدر آزادگان] و «ابوالمجاهدین» [= پدر جهاد کنندگان] از دیگر کنیـه‌های اوست.[۱۷]القاب
امام حسین(ع) القاب فراوانی دارد کـه بسیـاری از آنـها با القاب برادرش، امام حسن(ع)، مشترک است؛ مانند «سید شباب أهل الجنـه» (به معنای سرور جوانان اهل بهشت). برخی از القاب خاص او عبارت‌اند از: زکی، طیب، وفی، سید، مبارک، نافع، الدلیل علی ذات اللّه، رشید، و التابع لمرضاة اللّه.[۱۸][۱۹]
ابن طلحه شافعی لقب «زکی» را مشـهورتر از دیگر القاب و لقب سید شباب أهل الجنـه (سرور جوانان بهشت) را مـهمترین آنـها دانسته است.[۲۰] در بعضی از احادیث نیز امام حسین(ع) با لقب شـهید یـا سیدالشـهداء خوانده شده است.[۲۱][نمایش]تبارنامـه بنی‌هاشم
همسران و فرزندانـهمسرانشـهربانو: ثمره این ازدواج امام سجاد(ع) بود. اگر چه بسیـاری از مورخان شـهربانو را مادر امام سجاد و یزدگرد دانسته‌اند، محققان معاصر درون این مسئله تردید دارند.[۲۲]رباب امرؤ القیس: نقل شده هست رباب از بهترین زنان و افضل آنان درون ادب و عقل بود.[۲۳] رباب دو فرزند از امام حسین(ع) داشت: سکینـه و عبداللّه. عبداللّه(علی اصغر)در روز عاشورا خردسال بود و در آغوش پدرش به شـهادت رسید.[۲۴] رباب در کربلا حضور داشت و همراه اسیران به شام رفت. [۲۵]لیلی: لَیلی ابی‌مُرَّة بن عروة بن مسعود ثَقَفی[۲۶] و مـیمونة بود. [۲۷] از تاریخِ ازدواج امام حسین(ع) با او اطلاعی درون دست نیست. علی اکبر(ع) فرزند اوست.[۲۸]ام اسحق او همسر امام حسن مجتبی(ع) بود و پس از شـهادت او با امام حسین(ع) ازدواج کرد.[۲۹] گزارش‌های تاریخی از زیبایی و بدخلقی او یـاد کرده‌اند.[۳۰] شیخ مفید برای او یک فرزند از امام حسین(ع) نام مـی‌برد:فاطمـه.[۳۱]سُلافه یـا ملومـه[۳۲] : وی از قبیله قُضاعه بود و برای امام پسری به‌نام جعفر بـه دنیـا آورد. [۳۳] از جزئیـات زندگی وی اطلاعی درون دست نیست.فرزندان
منابع متقدم فرزندان امام را چهار پسر و دو [۳۴] و منابع متأخر شش پسر و سه نوشته‌اند[۳۵]:علی اکبر: پسر بزرگ امام حسین، فرزند لیلا.علی، امام چهارم شیعیـان، معروف به زین العابدین و سجاد، فرزند شـهربانو.در منابع قدیمـی از او بـه علی اصغر تعبیر شده است.عبداللّه: فرزند خردسال امام. مادرش رباب بود بیشتر منابع او را بـه هنگام شـهادت، صغیر و شیرخوار دانسته‌اند. [۳۶] امروزه شیعیـان او را با نام علی اصغر مـی‌شناسند.فاطمـه: بزرگ امام. [۳۷] مادرش امّ اسحاق بود. تاریخ دقیق تولد فاطمـه مشخص نیست، ولی چون مادرش بعد از شـهادت امام حسن (۴۹ یـا ۵۰) بـه همسری امام حسین درآمد، تولد وی بعد از این سال بوده است.سُکَینـه: کوچک امام حسین و فرزند رباب.جعفر: مادرش زنی از قبیله قُضاعه بود. وی درون زمان حیـات امام از دنیـا رفت و نسلی از او باقی نماند. [۳۸]
به جز این شش فرزند، نام دو پسر و یک دیگر درون منابع متأخر دیده مـیشود کـه عبارت‌اند از: علی‌اصغر، محمد و زینب.[۳۹] ابن طلحه شافعی تعداد فرزندان امام را ده تن شمرده؛ ولی فقط از نُه تن نام‌برده است.[۴۰] همچنین درون برخی کتابهای تذکره و مراثیِ متأخر، از چهار ساله امام حسین بـه نام رقیـه سخن بـه مـیان آمده است. [۴۱][نمایش]خاندان پیـامبر (ص)قبل از امامتحدیث پیـامبر(ص) درباره امام حسین(ع) بر سردر حرم امام حسین(ع)دوران رسول خدا(ص)
امام حسین(ع)، هنگام رحلت پیـامبر(ص) هفت سال داشت و در هیچ جنگی او را همراهی نکرد.بر اين اساس ایشان را درون زمره واپسین طبقه (طبقه پنجم)اصحاب رسول خدا(ص) شمرده‌اند.[۴۲]. ایشان درون جریـان مباهله حضور داشت.
امام حسین همواره مورد عنایـات و الطاف ویژه پیـامبر(ص) بود. پیـامبر ایشان را جزو اصحاباء برشمرد؛ از وی و برادرش امام حسن(ع) بر اسلام بیعت گرفت[۴۳]، و هنگامـی کـه پیـامبر (ص) بـه بزرگ قبیله ثقیف، نامـه نوشت و او را بـه اسلام دعوت کرد، حسن(ع) و حسین(ع) را با اینکه طفلی خردسال بودند شاهد قرار داد.[۴۴]از پیـامبر نقل شده کـه فرمود: حسن و حسین(ع) سرور جوانان بهشتند.[۴۵] ایشان درون مـیان اهل بیت خود، امام حسن و امام حسین را بیش از بقیـه دوست داشت[۴۶] و این علاقه آن‌چنان بود کـه با ورودشان به مسجد، گاه خطبه‌اش را ناتمام مـی‌گذاشت و از منبر پایین مـی‌آمد و به استقبال آنان مـیرفت و آنان را درون آغوش مـی‌کشید.[۴۷]دوران خلفای سه‌گانـه
امام حسین(ع) تقریباً ۲۵ سال از عمر خویش را درون دوران خلفای سه گانـه، (ابوبکر، عمر و عثمان) گذراند. ایشان درون ابتدای خلافتِ خلیفه اول ۷ ساله، درون آغاز خلافت خلیفه دوم ۹ ساله و در شروع خلافت خلیفه سوم ۱۹ ساله بود.
خلافت ابوبکر
ایـام خلافت ابوبکر آغاز دوره متفاوتی برای اهل بیت(ع) است. درون این دوره اهل بیت پیـامبر(ص) از سویی درون سوگ از دست رسول گرامـی اسلام(ص) نشسته بودند و از سوی دیگر اختلاف بر سر حق خلافت، عرصه را بر خاندان رسول خدا(ص) تنگ کرده بود. گفته‌اند امام حسین(ع) درون آغازین روزهای خلافت ابوبکر، شبانگاهان بـه همراه برادرش امام حسن(ع) و مادرش فاطمـه(س)، امام علی(ع) را درون راه بازپسگیری منصب حقه خویش یـاری مـی‌رساندند و به همراه آنان بـه درب خانـه یکایک اهل «بدر» مـی‌رفتند.[۴۸]
خلافت عمر
از نحوه و چند و چون زندگانی امام حسین(ع) درون ایـام خلافت عمر خبر چندانی بـه دست ما نرسیده است؛ شاید بتوان علت این امر را درون گوشـه‌گیری امام علی(ع) و فرزندانش از دستگاه حکومت جستجو کرد.
در برخی منابع روایت شده هست در اوایل خلافت عمر، امام حسین(ع) وارد مسجد شد و عمر را درون حال سخنرانی بر منبر رسول خدا(ص) دید؛ پس، از منبر بالا رفت و به او گفت: "از منبر پدرم فرود‌آی و بر منبر پدرت بنشین!" عمر کـه مبهوت این سخن شده بود گفت: "پدرم منبری نداشت." سپس حضرت(ع) را کنار خود نشاند[۴۹]
خلافت عثمان
امام حسین(ع) درون زمان بـه خلافت رسیدن عثمان حدود نوزده سال داشت.
عثمان، ابوذر را بـه سرزمـین ربذه تبعید و همگان را از بدرقه و همراهی او منع کرد؛ اما امام حسین(ع) همراه پدرش، برادرش امام حسن(ع)، عمویش (عقیل بن ابی طالب)، پسرعمویش (عبدالله بن جعفر) و عمار بن یـاسر برخلاف دستور خلیفه، ابوذر را بدرقه د.[۵۰]
برخی منابع مدعی شدند کـه امام حسین درون این دوران درون نبرد افریقیـه[۵۱] و طبرستان[۵۲] شرکت د ولی شواهدی وجود دارد کـه نشان مـیدهد چنین چیزی نبوده است.[۵۳]
هنگامـی کـه مردم از ظلم عثمان سر بـه شورش برداشتند و به سمت منزل او به منظور کشتنش هجوم بردند، امام حسین(ع) و امام حسن مجتبى(ع)، بـه رغم ناخرسندی از عملکرد خلیفه، بـه فرمان امام علی(ع) به محافظت از حریم عثمان پرداختند[۵۴]دوران حکومت امام علی(ع)
امام حسین(ع) درون جنگهای دوره حکومت امام علی(ع) –جمل، صفین و نـهروان- حضور داشت[۵۵] و در جنگ صِفّین خطبه‌ای برای تشویق به جهاد خواند.[۵۶] امـیرالمؤمنین(ع) امام حسین(ع) را بعد از امام حسن(ع) سرپرست صدقات (موقوفات) خود قرار داد.[۵۷] به نقلی امام حسین(ع) بـه هنگام شـهادت پدر، به منظور انجام‌مأموریتی کـه علی(ع) بـه او داده بود، در مدائن بود و با نامـه امام حسن(ع) از موضوع آگاه شد.[۵۸] او درون مراسم تجهیز و خاکسپاری پدر حاضر شد.[۵۹]دوران امام حسن(ع)
هنگامـی کـه امام حسن(ع) عهده‌دار زعامت مسلمانان شد، امام حسین(ع) با او بیعت کرد و در بسیج و اعزام نیروها به اردوگاه نخیله و اردوگاه مسکن نقشی فعال داشت و همراه امام حسن(ع) به مدائن و ساباط برای جمع‌آوری لشکر رفت.[۶۰]
هنگام صلح امام حسن(ع) با معاویـه، جمعی از علاقه‌مندان به اهل بیت(ع)، از امام حسین(ع) خواستند کـه با این مصالحهٔ سیـاسی مخالفت کند و در مقابل معاویـه بایستد؛ اما وی با قاطعیت از صلح برادرش حمایت و خود نیز با معاویـه بیعت کرد و هنگامـی که قیس بن سعد نظر او را درون این باره جویـا شد، با صراحت نظر خود را اعلان نمود.[۶۱] امام حسین(ع) بعد از انعقاد صلح، همراه برادرش از کوفه به مدینـه بازگشت و در آنجا ساکن شد.[۶۲]از امامت که تا شـهادتامامت
امام حسین(ع) در سال ۵۰ق بعد از شـهادت برادرش به امامت رسید و تا سال ۶۱ق رهبری شیعیـان را بر عهده داشت.
دلایل امامتحدیث نبوی درون ضریح امام حسین(ع)
حدیث «اِبنایَ هذانِ ا قاما او قَعَدا (ترجمـه: این دو پسرم [حسن و حسین]، امام هستند خواه قیـام کنند یـا نکنند) »[۶۳] از پیـامبر(ص) نشان دهندۀ امامت امام حسن(ع) و امام حسین(ع) است.
افزون بر این، احادیثی از پیـامبر(ص) رسیده هست که درون آنـها بـه تعداد ا و امامت امام علی(ع)، امام حسن(ع) و امام حسین(ع) و نُه تن از فرزندان حسین بن علی(ع) تصریح شده است.[۶۴]
دلیل دیگر، وصیت امام حسن(ع) درباره جانشینی امام حسین(ع) بعد از وی و سفارش به محمد حنفیـه به پیروی از آن حضرت است.[۶۵] شیخ مفید[۶۶] اعتقاد دارد امامت امام حسین(ع) ثابت و قطعی است؛ گرچه آن حضرت بـه سبب تقیـه و التزام به صلح و ترک مخاصمـه، آشکارا بـه امامتِ خود دعوت نکرد. امام بعد از مرگ معاویـه، امامت را علنی کرد.[۶۷]
از لوازم امامت، علم بـه جمـیع شئون و معارف دین بـه صورت تام و کامل است؛ از این رو امام علی(ع) از او خواست به منظور مردم سخنرانی کند که تا بعدها قریشیـان او را بـه نداشتن علم متهم نکنند.[۶۸] به برخی سخنان خود امام حسین(ع) درباره امامت خویش[۶۹] و پاره‌ای معجزات و کرامات وی نیز به منظور اثبات امامتش استناد شده است.[۷۰]دوران حکومت معاویـه
بیشتر دوران امامت امام حسین(ع) با حکومت معاویـه همزمان بود و پس از معاویـه درون همان سال اول حکومت یزید، امام حسین(ع) بـه شـهادت رسید.سیـاست امام(ع) درون برابر معاویـه
امام حسین(ع):الناس عبید الدنیـا و الدّین لعق علی ألسنتهم یحوطونـه ما درّت معائشـهم فإذا محّصوا بالبلاء قلّ الدیـانون. (ترجمـه: مردم بنده دنیـایند. دین را بر زبان مـی‌دارند چندانکه زندگانی خود را بدان سروسامان دهند. آنگاه کـه آزمایش شوند دینداران اندک خواهند بود.)شـهیدی، قیـام حسین(ع)، صص۴۶، ۹۴.
بعد از شـهادت امام حسن(ع) امام بـه پیمان صلحی کـه برادرش با معاویـه منعقد کرده بود وفادار ماند[۷۱] و با اینکه مردم کوفه برای قیـام علیـه معاویـه بـه وی نامـه نوشتند، از قیـام دوری گزید. با وجود این او مشروعیت حکومت معاویـه بر مسلمانان را رد و بر جهاد با ظالمان تأکید کرد.[۷۲] امام بهانی کـه او را بـه قیـام دعوت مـی‌د اعلام کرد: «من امروز چنین اندیشـه‌ای ندارم. خدایتان رحمت فرماید، بـه زمـین بچسبید و در خانـه‌ها کمـین کنید و تا هنگامـی کـه معاویـه زنده هست از اینکه مورد بدگمانی قرار بگیرید پرهیز کنید. اگر خداوند به منظور او چیزی پیش آورد و من زنده بودم، اندیشـه خود را به منظور شما خواهم نوشت».[۷۳]
امام حسین(ع) درون این دوره، علنی و غیرعلنی بـه بیـان احکام امامت و خلافت و ویژگی‌های خلیفه برحق مـی‌پرداخت. از اقدامات تبلیغی امام حسین(ع) به منظور جلب افکار عمومـی و بیـان احکام خدا، خطبه ایشان درون گردهمایی بزرگ حج در سرزمـین مِنا[۷۴] و همچنین جلسات مخفی وی در مکه است.[۷۵]
در دوره ۱۰ ساله امامت امام حسین(ع) نامـه‌های متعددی بین وی و معاویـه رد و بدل شد. هر جنایت و اقدام غیراسلامـی‌ای کـه از معاویـه سر مـیزد، امام حسین(ع) بـه شدت از او انتقاد مـیکرد. بـه شـهادت رساندن افرادی چون حجر بن عدی، عمرو بن حمق خزاعی و عبدالله بن یحیی حضرمـی و یـارانش از جمله مواضعی بود کـه سخت‌ترین و شدیدترین اعتراضات امام(ع) را درون پی داشت.[۷۶]
معاویـه به منظور تثبیت ولایتعهدی یزید به مدینـه سفر کرد که تا از مردم مدینـه، بـه ویژه از شخصیت‌های بزرگ این شـهر کـه در رأس آنان امام حسین(ع) قرار داشت، بیعت بگیرد؛ اما امام(ع) او را بـه شدت شماتت کرد و بی‌لیـاقتی‌ها و هوس‌بازی‌های یزید را بـه رخش کشید و او را از ولایتعهدی یزید برحذر داشت.[۷۷] امام حسین(ع) از معدودانی بود کـه بیعت با یزید را نپذیرفت و در خطابه‌ای قاطع معاویـه را محکوم کرد.[۷۸]سیـاست معاویـه درون برابر امام(ع)
معاویـه مانند خلفای سه گانـه در ظاهر احترام بسیـاری به منظور امام حسین(ع) قائل بود. این بـه آن جهت بود کـه مـی‌دانست امام حسین(ع) نزد مردم مکه و مدینـه جایگاه ویژه‌ای دارد. با این حال، امام(ع) مانعی بزرگ بر سر راه حکومت وی بود کـه معاویـه پیوسته نگران قیـام او بود؛ از این رو معاویـه درون ظاهر بـه امام احترام مـیکرد و او را بزرگ مـی‌شمرد[۷۹] و بـه کارگزارانش دستور داده بود کـه متعرض فرزند رسول خدا(ص) نشوند و از بی‌احترامـی نسبت بـه وی بپرهیزند[۸۰] و از سوی دیگر، مراقبت پیوسته و شبانـه‌روزی از امام(ع) را درون دستور کار خود قرار داده بود. معاویـه بـه فرزندش یزید نیز سفارش کرده بود درون صورت غلبه بر امام، با او مدارا کند و بر بیعت گرفتن از او اصرار نورزد.[۸۱]خطبه امام درون منانوشتار اصلی: خطبه امام حسین درون منا
امام حسین درون سال ۵۸ق، دو سال قبل از مرگ معاویـه خطبه‌ای حماسی و اعتراض‌آمـیز در منا خواند؛[۸۲] در این زمان فشار معاویـه بر شیعیـان به اوج رسیده بود و در فضای اجتماعی سیـاسی خفقان حاکم بود.[۸۳] امام درون این خطبه ضمن برشمردن فضائل امـیر مؤمنان و اهل بیت و دعوت به امر بـه معروف و نـهی از منکر و تاکید بر اهمـیت این وظیفه اسلامـی، وظیفه علما و لزوم قیـام آنان درون مقابل ستمگران و مفاسد و نیز مضرات سکوت عالمان درون مقابل زورگویـان را گوشزد کرد.دوران حکومت یزیدنوشتار اصلی: یزید بن معاویـه
دوره کوتاه سلطنت یزید بن معاویـه بسیـار پرالتهاب و پرتشنج بود. حکومت ۳ سال و اندی او، بیشتر صرف سرکوب قیـام‌های داخلی و آرام اوضاع سرزمـین‌های اسلامـی سپری شد. او با شدت تمام، هرگونـه مخالفتی را سرکوب نمود. «او درون سال اول حکومتش، امام حسین(ع) و اهل بیت پیـامبر(ص) را کشت، درون سال دوم حرمت حرم رسول خدا(ص) (مدینـه) را شکست و آن را سه روز تمام بر سپاهیـانش حلال کرد و در سال سوم کعبه را مورد تاخت و تاز قرار داد و به آتش کشید.[۸۴]
یزید قبل از رسیدن بـه خلافت بـه نواختن ساز و آواز و شُرب خمر شـهرت داشت.[۸۵] او بـه قدری درون این کار افراط مـیکرد کـه معاویـه نیز او را توبیخ و از افراط درون شرب خمر منع مـی‌نمود.[۸۶] از این رو هنگامـی کـه معاویـه خواست او را بهولایتعهدی خود برگزیند، جمعی از مسلمانان از این امر درون شگفت شدند و آن را نپذیرفتند. علی رغم مخالفت‌های بسیـارِ مسلمانان، به‌ویژه بزرگان مکه و مدینـه، معاویـه بر بیعت مسلمانان با یزید، اصرار ورزید و سرانجام موفق شد درون سال ۵۶ق به منظور یزید از مردم بیعت بگیرد.[۸۷]واکنش امام(ع) درون برابر یزیدنوشتار اصلی: حرکت امام حسین از مدینـه که تا کربلامسیر حرکت امام حسین(ع)از مکه به کربلاکربلانینواکوفهقصر بنی مقاتلنجفعین الرهمـیهعذیب الهجاناتذوحسممغیثهواقصهشرافقرعاءبطن العقبةقاعزبالهشقوقبطانثعلبیـهزرودخزیمـیهاجفرفیدتوزسمـیراءحاجرنقرهمغیثه الماوانماء السلیلهعمقمعدن بنی سلیمافیعیـهمسلخغمرهذات عفاحتنعیمبستان بنی عامرمکهمدینـهحائلریـاضعراقدجلهفراتبصرهبغداددریـایسرخجدهدمشق
پس از مرگ معاویـه (۱۵ رجب ۶۰ق)[۸۸] مردم با یزید بیعت د.[۸۹] یزید تصمـیم گرفت از چند تن از بزرگان مسلمانان که دعوت معاویـه را به منظور بیعت با یزید نپذیرفته بودند، بیعت بگیرد؛[۹۰] او بـه حاکم وقت مدینـه -ولید بن عتبه- نامـه‌ای نوشت کـه «از حسین بن علی(ع) و عبدالله بن عمر و عبدالرحمن بن ابی بکر و عبدالله بن زبیر به زور بیعت بگیر و هر نپذیرفت گردنش را بزن.» [۹۱] پس از آن، درون نامـه دیگری تأکید کرد: «نام موافقان و مخالفان را به منظور من بنویس و سر حسین بن علی(ع) را نیز با جواب نامـه بـه سوی من بفرست».[۹۲] ولید نامـه یزید را به منظور امام قرائت کرد. حضرت(ع) فرمود: «تا فردا بـه من فرصت بده که تا نظر خود را اعلام کنم.» [۹۳]
با توجه بـه شرایط پیش‌آمده، امام حسین(ع) بـه همراه یـارانش، مدینـه را بـه قصد مکه ترک کرد.[۹۴] در این سفر بـه جز محمد بن حنفیـه[۹۵] بیشتر خویشاوندان امام حسین(ع) از جمله فرزندان، برادران، ان و برادرزاده‌های آن حضرت(ع)، ایشان را همراهی مـی‌د.[۹۶] علاوه بر بنی هاشم، بیست و یک نفر از یـاران امام حسین(ع) نیز با ایشان درون این سفر همراه شده بودند.[۹۷] امام حسین(ع) بعد از پنج روز، درون سوم شعبان سال ۶۰ق بـه مکه رسید[۹۸]و با استقبال گرم مردم مکه و حاجیـان بیت الله الحرام روبرو شد.[۹۹] امام حسین(ع) بیش از چهار ماه ـ از سوم شعبان تا هشتم ذی الحجه ـ در مکه ماند.نامـه کوفیـاننوشتار اصلی: نامـه های کوفیـان بـه امام حسین(ع)
شیعیـان عراق از بیعت ن امام حسین(ع) با یزید باخبر شدند. آنان درون منزل سلیمان بن صُرَد خُزاعی گرد آمدند و با نوشتن نامـه‌ای بـه امام و از او دعوت د به کوفه بیـاید.[۱۰۰] دو روز بعد از ارسال این نامـه، کوفیـان ۱۵۰ نامـه (که هر نامـه شامل امضای یک که تا چهار نفر بود) بـه سوی امام(ع) فرستادند.[۱۰۱] دو روز بعد نیز نامـه‌هایی نزد امام(ع) فرستاده شد.[۱۰۲] محتوای همـه این نامـه‌ها درخواست از حضرت به منظور آمدن بـه کوفه بود.
وقتی حجم نامـه‌ها بسیـار زیـاد شد[۱۰۳]امام حسین(ع) نامـه‌ای بـه مردم کوفه نوشت[۱۰۴] و آن را بـه پسر عمویش مسلم بن عقیل داد که تا عازم عراق شود و اوضاع و احوال آنجا را بررسی کند و به ایشان گزارش دهد.[۱۰۵] مسلم نامـه‌ای بـه امام نوشت و پرشماریِ بیعت‌کنندگان را تأیید کرد و امام را بـه کوفه فراخواند.[۱۰۶]حرکت از مکه بـه سمت کوفههمچنین ببینید: حج ناتمام امام حسین(ع)
امام حسین(ع) درون روز سه‌شنبه، هشتم ذی حجه (روز ترویـه)[۱۰۷] (همان روزى که مسلم به شـهادت رسید) بـه همراه ۸۲ نفر[۱۰۸] مکه را بـه سوی کوفه ترک کرد.
امام حسین(ع) درون بین راه مکه به عراق از کشته شدن مسلم و هانی و پیمان شکنی مردم کوفه آگاه شد و همراهان خود را نیز آگاه ساخت، و به آنان رخصت داد کـه اگر مـی‌خواهند او را ترک گویند. گروهی رفتند؛ اما خویشاوندان وی و تنی چند از یـاران مخلص و باایمان از او جدا نشدند.
وقتی امام بـه نزدیکی کوفه رسید، درون منطقهای بـه نام ذو حسم با پیش قراولان سپاهیـان پسر زیـاد روبه‌رو شد. سردار این لشکر حر بن یزید بود. او راه امام را درون این منطقه بست. پیک عبیدالله بن زیـاد نامـه‌ای به منظور حر آورد کـه در آن خطاب بـه حر نوشته بود: «بر حسین(ع) سخت گیر، و او را فرود نیـاور مگر درون بیـابان بی‌حصار و بدون آب.» [۱۰۹] حر نامـه ابن زیـاد را به منظور آن حضرت(ع) قرائت کرد، امام(ع) بـه او فرمود: "بگذار درون «نینوا» و یـا «غاضریـه»[۱۱۰] فرود آییم."[۱۱۱]حر گفت: "ممکن نیست، زیرا عبیدالله آورنده نامـه را بر من جاسوس گمارده است!" با هم حرکت د که تا به کربلا رسیدند. حُر و یـارانش، جلوی کاروان امام حسین(ع) ایستادند و آنان را از ادامـه مسیر، باز داشتند.[۱۱۲]
حاکم کوفه کـه از رسیدن امام بـه نزدیکی کوفه خبردار شد، لشکری را بـه سرکردگی عمر بن سعد به پیشواز او فرستاد.[۱۱۳]شـهادتروزشمار واقعه عاشوراسال ۶۰ قمری۱۵ رجبمرگ معاویـه۲۸ رجبخروج امام حسین (ع) از مدینـه.۳ شعبانورود امام(ع) به مکه.۱۰ رمضانرسیدن نخستین نامـه‌های کوفیـان به امام(ع).۱۲ رمضانرسیدن ۱۵۰ نامـه از کوفیـان بـه امام(ع) توسط قیس بن مُسْهِر،عبدالرحمان ارحبی و عُمارَة سَلُولی.۱۴رمضانوصول نامـه سران و اهالی کوفه بـه امام(ع) توسط هانی بن هانی سبیعی و سعید بن عبدالله حنفی.۱۵ رمضانخروج مسلم از مکه بـه سوی کوفه.۵ شوالورود مسلم بن عقیل بـه کوفه.۸ ذیحجهخروج امام حسین(ع) از مکه.۸ ذیحجهقیـام مسلم بن عقیل درون کوفه.۹ ذیحجهشـهادت مسلم بن عقیل درون کوفه.سال ۶۱ قمری۱ محرمـیاری خواستن امام از عبیدالله بن حر جعفی و عمرو بن قیس در بنی مقاتل۲ محرمورود کاروان امام(ع) بـه کربلا۳ محرمورود عمر سعد به کربلا با سپاه چهار هزار نفری.۶ محرمـیاری خواستن حبیب بن مظاهر از بنی اسد برای یـاری امام حسین(ع) و ناکامـی او درون این مأموریت۷ محرمبستن آب بر روی امام حسین(ع) و یـارانش.۷ محرمپیوستن مسلم بن عوسجه به امام حسین(ع) و یـارانش.۹ محرمورود شمر بن ذی الجوشن به کربلا.۹ محر‌نامـه شمر به فرزندان ام‌البنین.۹ محرماعلام جنگ لشکر عمر سعد بـه امام(ع) و مـهلت خواستن حضرت از عمر سعد.۱۰ محرمواقعه عاشورا و شـهادت امام حسین(ع)، اهل بیت(ع) و یـارانش.۱۱ محرممحرم حرکت اسرا بـه سوی کوفه۱۱ محرمدفن شـهدا توسط بنی اسد (از اهل غاضریـه)۱۲ محرمدفن تعداد کمـی از شـهدا۱۲ محرمورود کاروان اسرای کربلا به کوفه.۱۹ محرمحرکت کاروان اسیران از کوفه به شام.۱ صفرورود اهل بیت(ع) و سر مطهّر امام حسین(ع) بـه شام.۲۰ صفراربعین حسینی۲۰ صفرورود اهل بیت امام(ع) بـه کربلا۲۰ صفربازگشت اهل بیت امام(ع) از شام بـه مدینـه بنا بر برخی اقوال.واقعه کربلانوشتار‌های اصلی: واقعه عاشورا، کربلا، عاشورا، شـهدای کربلا، خطبه امام حسین(ع) درون روز عاشورا و اسیران کربلا
بیشتر منابع، دوم محرّم را روز ورود امام حسین(ع)به کربلا دانسته‌اند.[۱۱۴] عمر بن سعد نیز فردای آن روز بـه همراه چهار هزار نفر از مردم کوفه وارد کربلاشد.[۱۱۵] امام حسین(ع) درون جواب پیـام عمر بن سعد کـه چرا بـه اینجا آمده است، فرمود: «مردم شـهرتان بـه من نامـه نوشتند کـه بدینجا بیـایم. اکنون اگر مرا نمـی‌خواهند باز مـی‌گردم.»[۱۱۶] عمر بن سعد نامـه‌ای به عبیداللَّه بن زیـاد نوشت و او را از سخن امام(ع) آگاه کرد.[۱۱۷] عبیداللَّه بن زیـاد درون جواب نامـه عمر بن سعد،بیعت حسین(ع) و یـارانش با یزید بن معاویـه را درخواست کرد.[۱۱۸] گفتگوهای امام(ع) و ابن سعد، سه یـا چهار بار تکرار شد.[۱۱۹] بنا بر برخی منابع امام و عمر ابن سعد توافق د کـه امام کربلا را ترک کند؛ اما این گفت‌وگوها با مخالفت عبیدالله عقیم ماند.[۱۲۰]
روز هفتم
در روز هفتم محرم، عبیدالله بن زیـاد درون نامـه‌ای از عمر بن سعد خواست کـه مـیان آب و حسین(ع) و یـارانش جدایی افکند که تا یک قطره از آن ننوشند. چون این نامـه بـه دست عمر بن سعد رسید به عمرو بن حجاج زبیدی فرمان داد که تا با پانصد سوار بـه کنار شریعه فرات برود و مانع دسترسی امام حسین(ع) و یـارانش بـه آب شوند.[۱۲۱]
روز تاسوعانوشتار اصلی: روز تاسوعا
شمر بن ذی الجوشن بعدازظهر روز نـهم محرم به عمر بن سعد پیوست. شمر (که از طایفه ام البنین بود) از ابن زیـاد به منظور فرزندان ام البنین امان نامـه گرفته بود[۱۲۲]که فرزندان ام البنین آن را نپذیرفتند.[۱۲۳] وقتی امام(ع) از نیت دشمن به منظور حمله درون روز تاسوعا آگاه شد، بـه برادرش عباس فرمود:«اگر مـی‌توانی آنـها را راضی کن کـه جنگ را که تا فردا بـه تأخیر اندازند و امشب را بـه ما مـهلت دهند که تا با خدای خود راز و نیـاز کنیم و به درگاهش نماز بگزاریم. خدا مـیداند کـه من نماز و تلاوت قرآن را بسیـار دوست مـی‌دارم.» [۱۲۴]
عباس نزد سپاهیـان دشمن رفت و درخواست امام(ع) را بـه اطلاع آنان رساند. ابن سعد با مـهلت یک شبه بـه امام حسین(ع) و یـارانش موافقت کرد.[۱۲۵] در این روز خیمـه‌های امام حسین(ع) و اهل بیت و یـارانش محاصره شد.
شب عاشورنوشتار اصلی: شب عاشورا (وقایع)
امام حسین(ع) درون اوایل شب یـاران خود را جمع کرد و خطاب بـه آنان گفت:آگاه باشید کـه من بـه شما اجازه (رفتن) دادم. بعد همـه با خیـالی آسوده بروید که بیعتی از من بر گردن شما نیست. اینک کـه سیـاهی شب شما را پوشانده، آن را مَرکبی برگیرید و بروید.
در این هنگام ابتدا اهل بیت امام و سپس یـاران امام هر یک درون سخنانی حماسی، اعلام وفاداری د و بر فدا جان خویش درون دفاع از امام تاکید د.[۱۲۶]
روز عاشورانوشتار اصلی: روز عاشورا (وقایع)
امام حسین(ع) پس از اقامـه نماز صبح،[۱۲۷] صفوف نیروهای خود (۳۲ تن سواره و ۴۰ تن پیـاده)[۱۲۸] را منظم کرد. امام (ع) به منظور اتمام حجت، سوار بر اسب شد و همراه با گروهی از یـاران بـه سوی لشکر دشمن پیش رفت و آنان را موعظه کرد.[۱۲۹]
یکی از وقایع صبح عاشورا کناره گیری حر بن یزید ریـاحی از لشکر عمر بن سعد و پیوستن بـه اردوگاه امام(ع) بود.[۱۳۰]
در ابتدای جنگ، حملات بـه صورت گروهی انجام شد. طبق بعضی روایـات تاریخی، که تا ۵۰ تن از یـاران امام، درون اولین حمله بـه شـهادت رسیدند. [۱۳۱] پس از شـهادت اصحاب غیرهاشمـی، یـاران بنی‌هاشمـی امام(ع) به منظور نبرد پیش آمدند. اولینی کـه از بنی هاشم از امام(ع) اجازه مـیدان طلبید و به شـهادت رسید، علی اکبربود.[۱۳۲] پس از او دیگر خاندان امام نیز یکی بعد از دیگری بـه مـیدان رفتند و به شـهادت رسیدند. ابوالفضل العباس(ع)، پرچمدار سپاه و محافظ خیمـه‌ها نیز درون نبرد با نگهبانان شریعه فرات به شـهادت رسید.[۱۳۳]
پس از شـهادت بنی‌هاشم، امام حسین (ع) عازم نبرد شد؛ اما از سپاه کوفه تا مدتیی به منظور رویـارویی با آن حضرت پا پیش نمـی‌نـهاد.[۱۳۴] پیـادگان تحت امر شمر بن ذی الجوشن، امام(ع) را احاطه کرده بودند، ولی همچنان پیش نمـی‌آمدند. شمر آنـها را بـه حمله تشویق مـیکرد.[۱۳۵] شمر بـه تیراندازان دستور داد امام را تیرباران کنند. از فراوانی تیرها، بدن امام پر از تیر شده بود.[۱۳۶] شمربن ذی الجوشن با گروهی از سپاهیـان، از جمله سنان بن انس نخعی و خولی بن یزید اصبحی، بـه سوی حسین (ع) آمدند. شمر آنان را بـه تمام کار امام(ع) تشویق کرد[۱۳۷] امای نمـی‌پذیرفت. او بـه خولی بن یزید دستور داد که تا سر حسین (ع) را جدا کند؛ اما او نتوانست این کار را انجام دهد. شمر[۱۳۸] و بـه نقلی سنان بن انس[۱۳۹] از اسب پیـاده شد و سر امام(ع) را جدا کرد و به دست خولی داد.[۱۴۰]
سرانجام زن و فرزندان امام را اسیر د و به کوفه و از آنجا به شام بردند. تنـها از کشتن امام سجاد(ع) چون بیمار بود چشم پوشیدند.[۱۴۱]اربعین حسینینوشتار اصلی: اربعین حسینی
اربعین حسینی روز ۲۰ ماه صفر و مصادف با چهلمـین روز واقعه کربلا و شـهادت امام حسین(ع) و یـاران ایشان است.
مشـهور هست که اسرای کربلا روز ۲۰ ماه صفر سال ۶۱ ه.ق درون بازگشت از شام به مدینـه به کربلا و زیـارت امام حسین(ع)رفتند. برخی معتقدند[۱۴۲] که این زیـارت درون سال نخست نبوده است؛ چراکه بـه دلیل بعد مسافت، طی مسیر کاروان اسرای کربلا از کوفه بـه شام و بازگشت آنان بـه کربلا درون مدت زمان ۴۰ روز ممکن نیست.[۱۴۳]
در نقطه مقابل، گروهی از نویسندگان معتقدند کـه کاروان اسرای کربلا از شام به عراق رفته و در روز اربعین، کربلا رسیدند و پس از زیـارت امام حسین(ع) به سمت مدینـه حرکت د.[۱۴۴]زیـارت اربعیننوشتار اصلی: زیـارت اربعین
در حدیثی از امام حسن عسکری(ع) پنج نشانـه برای مؤمن شمرده شده است. یکی از این پنج نشانـه زیـارت اربعین است. [۱۴۵]
همچنین زیـارت نامـه‌ای به منظور روز اربعین از امام صادق(ع) نقل شده است. [۱۴۶] شیخ عباس قمـی این زیـارت نامـه را در مفاتیح الجنان در باب سوم بعد از زیـارت عاشورا غیر معروفه، با عنوان زیـارت اربعین نقل کرده است.
به گفته قاضی طباطبایی زیـارت روز اربعین درون نزد شیعیـان زیـارت «مَرَدّ الرَّأس» نیز خوانده مـیشود. [۱۴۷] اربعیننوشتار اصلی: راهپيمایی اربعین
توصیـه به زیـارت اربعین باعث شده شیعیـان، بـه ویژه ساکنان عراق، همـه‌ساله از نقاط مختلف بـه سوی کربلا حرکت کنند. این حرکت کـه غالباً پیـاده انجام مـیشود و یکی از پرجمعیت‌ترین ها درون جهان است. درون سال ۱۳۹۲ ه.ش حدود ۲۰ مـیلیون زائر درون این مراسم شرکت د. [۱۴۸] قاضی طباطبایی مـینویسد کـه حرکت بـه سوی کربلا درون روز اربعین از زمان ائمـه اطهار(ع) درون بین شیعیـان رایج بوده و شیعیـان حتی درون زمان بنی امـیه و بنی عباس نیز بـه این حرکت مقید بودند. [۱۴۹]قیـام عاشورا (دیدگاه‌ها و پیـامدها)نوشتار اصلی: قیـام امام حسین
درباره حرکت امام حسین(ع) از مدینـه به مکه و از آنجا بـه طرف کوفه و جنگ با سپاهیـان عمر سعد در کربلا، دیدگاه‌های مختلفی وجود دارد. درون یک دیدگاه این حرکت بـه قصد قیـام و پیکار نبود، بلکه صرفاً به منظور حفظ جان بود (دیدگاه شیخ علی‌پناه اشتهاردی).[۱۵۰] برخی نیز معتقدند حضرت به منظور تشکیل حکومت قیـام کرد. از گذشتگان، سید مرتضی[۱۵۱] و درون معاصر صالحی نجف‌آبادی[۱۵۲] (صاحب کتاب شـهید جاوید) این دیدگاه را دارند. افرادی نیز مخالف این دیدگاه‌اند، مانند شیخ مفید، سید بن طاووس و علامـه مجلسی.[۱۵۳]
قیـام امام حسین(ع) باعث بیداری گروههای بسیـاری شد. بلافاصله بعد از شـهادت امام حسین(ع) حرکت‌های انقلابی و اعتراضی آغاز شد و تا سالیـان دراز ادامـه یـافت. اولین اعتراض، برخورد عبدالله بن عفیف[۱۵۴] با ابن زیـاد و بعد از آنقیـام مردم سیستان بود. مردم مدینـه نیز درون اعتراض به واقعه عاشورا علیـه یزید شود کـه به واقعه حره شـهرت یـافت. بعد از هلاکت یزید قیـام‌ها ادامـه یـافت که قیـام توابین، قیـام مختار، قیـام زید بن علی(ع) و قیـام یحیی بن زید از آن جمله است. ابوملسم خراسانی نیز با توجه به قیـام امام حسین(ع)، قیـام سیـاه جامگان را با شعار یـا لثارات الحسین پایـه‌ریزی کرد[۱۵۵]که بـه سقوط امویـان انجامـید. قیـام‌های علیـه عباسیـان که توسط علویـان از جمله قیـام محمد بن عبدالله علیـه منصور عباسی، قیـام ابراهیم باخمرا، قیـام شـهید فخ و... اتجام شد، همگی از قیـام امام حسین(ع) الگو گرفته بود.سوگواریعطار نیشابوری:در تموز کربلا تشنـه جگرسربدش!چه باشد زین بتر؟با جگرگوشـه پیمبر این کنندوانگهی دعوی داد و دین کنند!کفرم آید هر کـه این را دین شمرد!قطع باد از بن زبانی کاین شمرد!دانشنامـه امام حسین، ج۱۰، ص۳۲۷-۳۲۸.نوشتار اصلی: سوگواری محرم
سوگواری محرم، مجموعه آیین‌هایی هست که شیعیـان (و گاه غیرشیعیـان) درون ماه محرم در سوگ شـهیدان کربلا انجام مـیدهند. سوگواری درون آغاز با گریـه و شعرخوانی صورت مـی‌گرفت؛ اما رفته‌رفته مداحی، روضه خوانی، شمایل کشی، زنی، تعزیـه و جز آن بـه مراسم سوگواری افزوده شد. بیشتر این آیین‌ها درون دوران آل بویـه، صفویـه و قاجار شکل گرفتند. بنابر برخی گزارشها، اولین مرثیـه خوانان بر حسین بن علی(ع) بعد از واقعه عاشورا، زینب(س) و علی بن الحسین(ع)بودند.ویژگی‌ها و فضایلنوشتار‌های اصلی: اهل بیت(ع)، اصحابا، مباهله، آیـه تطهیر و حدیث ثقلین
امام حسین(ع) سپیدچهره بود.[۱۵۶]گاه عمامـه‌ای از خز[۱۵۷] و‌گاه عمامـه‌ای سیـاه بر سر مـی‌گذاشت.[۱۵۸] موی سر و محاسن خود را خضاب مـی‌نمود.[۱۵۹] در بیشتر منابع حدیثی و تاریخی و رجالی کهن از شباهت وی به پیـامبر اکرم(ص) سخن گفته شده[۱۶۰] و درون روایتی شبیـه‌ترین فرد بـه پیـامبر(ص) وصف شده است.[۱۶۱] در روایتی دیگر از امام علی(ع)، وی فرزندش حسین را شبیـه‌ترین فرد بـه خود از نظر خُلق و خو و رفتار، دانسته است.[۱۶۲]
نقش دو انگشتری او یکی «لااله الّااللّه، عُدَّةٌ للِقاءاللّه» و دیگری «ان اللّه بالغُ اَمْرِه» بود.[۱۶۳]
امام حسین(ع) بعد از شـهادت امام حسن(ع)، با وجود افرادی کـه به سن از وی بزرگتر بودند، شریف‌ترین فرد از بنی هاشم به شمار مـیرفت[۱۶۴] و آنـها درون امور خویش با او م مـی‌د و نظر او را بر رأی دیگران ترجیح مـی‌دادند.[۱۶۵] امام حسین(ع) ۲۵ بار، همراه با نزدیکانش، پیـاده حج گزارد.[۱۶۶]
یعلی عامری از پیـامبر(ص) نقل کرده است:[۱۶۷] حُسَینٌ مِنّی و اَنا مِنـهُ، اَحَبَّ اللهُ مَن اَحَبَّهُ، الحَسَنُ و الحسینُ سِبطانِ مِن الاَسباط (ترجمـه: حسین، از من هست و من، از حسینم. خداوند دوست مـی‌دارد هر را کـه دوستدار حسین(ع) است! حسن و حسین دو فرزند از فرزندان انبیـایند.)
از سلمان فارسی نیز نقل شده است:[۱۶۸] رسول خدا(ص)، حسین(ع) را بر زانوی خویش نـهاده او را مـی‌بوسید و مـیفرمود:تو بزرگوار و پسر بزرگوار و پدر بزرگوارانی؛ تو امام و پسر امام و پدر ا هستی؛ تو حجت خدا و پسر حجت خدا و پدر حجت‌های خدایی کـه ۹ نفرند و خاتم ایشان قائم ایشان است.
باز از سلمان روایت شده هست که پیـامبر(ص) فرمود:[۱۶۹]ای سلمان! هر اینان را دوست بدارد، مرا دوست داشته و هر مرا دوست بدارد، خدا را دوست داشته است. سپس دستش را بر شانـه حسین(ع) نـهاد و فرمود: او، امام و پسر امام است، ۹ تن از نسل او، ای نیک و امـین و معصوم‌اند و نـهمـین آنان، قائم (قیـام کننده) ایشان است.
پیـامبر خدا(ص) بارها فرمود:[۱۷۰]حسن(ع) و حسین(ع) فرزندان من هستند، هر آنـها را دوست بدارد مرا دوست داشته وی کـه مرا دوست داشت خدا را دوست دارد و هر کـه خدا را دوست داشت وارد بهشت مـیشود و هر آنـها را بد بدارد مرا بد داشته و هر کـه مرا بد داشته خدا را بد داشته و هر کـه خدا را بد بدارد وارد جهنم مـیشود.
ابوهریره نیز گفته هست که:[۱۷۱] رسول خدا(ص) فرمود:هر این دو فرزندم –حسن و حسین- را دوست بدارد مرا دوست داشته و هر کـه با آنان دشمنی ورزد با من دشمنی نموده است.
دشمنان امام نیز بـه فضائل او معترف بودند، چنان که معاویـه مـیگفت حسین همچون پدرش علی اهل غدر و حیله نیست.[۱۷۲] عمرو بن عاص او را محبوب‌ترین فرد از زمـینیـان نزد اهل آسمان مـی‌دانست.[۱۷۳]
او همواره احترام برادرش، امام حسن(ع)، را پاس مـی‌داشت و در برابرش سخن نمـی‌گفت،[۱۷۴] هیچگاه جلوتر از وی راه نمـی‌رفت و در جایی کـه هر دو حضور داشتند، درون سخن گفتن، بر او پیشی نمـی‌گرفت و اظهار نظر نمـی‌کرد.[۱۷۵] حتی با اینکه بسیـار بخشنده بود و در مدینـه به جود و کرم شناخته شده بود[۱۷۶] اما درون بخشش‌هایش نیز سعی داشت بـه امام حسن(ع) احترام گذارد. گفته‌اند محتاجی بـه نزد امام حسن(ع) آمد و از او کمک خواست، امام حسن(ع) مبلغی را بـه او کمک کرد. این مرد سپس به منظور دریـافت کمک بیشتر نزد امام حسین(ع) رفت و امام(ع) بعد از آگاهی از عطایـای امام حسن(ع) جهت پاسداشت حرمت برادرش یک دینار کمتر از او بـه فقیر کمک کرد.[۱۷۷]
وی با مسکینان مـی‌نشست، دعوت آنان را مـی‌پذیرفت و با آنان غذا مـی‌خورد و آنان را نیز بـه خانـه خود دعوت مـیکرد و آنچه درون منزل داشت از ایشان دریغ نمـی‌کرد.[۱۷۸] اگر سائلی از او درخواست مـیکرد و امام درون حال نماز بود، نمازش را کوتاه مـیکرد و هر چه درون اختیـار داشت، بـه او مـیداد.[۱۷۹] او غلامان و کنیزانش را درون قبال خوش رفتاری‌شان آزاد مـیکرد. گفته‌اند کنیزی را که معاویـه همراه با اموال و لباس‌های فراوانی برایش هدیـه فرستاده بود، درون ازای خواندن آیـاتی ازقرآن و سرودن شعری درباره فنای دنیـا و مرگ انسان‌ها آزاد کرد و اموال را بدو بخشید.[۱۸۰] حتی یک بار یکی از غلامانش کار ناشایستی کرد کـه درخور عقاب بود ولی چون غلام آیـه وَالْعَافِینَ عَنِ النَّاسِ (ترجمـه: و از مردم درون مـی‌گذرند)[ ۳–۱۳۴] خواند، او را بخشید؛ و چون غلام گفت: وَاللَّـهُ یحِبُّ الْمُحْسِنِینَ (ترجمـه: و خداوند نکوکاران را دوست دارد.)[ ۳–۱۳۴] امام او را درون راه خدا آزاد کرد.[۱۸۱] وی دَین اسامة بن زید را، کـه در بستر بیماری افتاده و از پرداختش عاجز مانده بود، از جانب او پرداخت.[۱۸۲]
بنابه روایتی، زمـین و اشیـایی را کـه به او ارث رسیده بود، پیش از دریـافت آن بخشید.[۱۸۳] دیـه مردی را درون ازای پاسخ بـه سه پرسش بـه طور کامل پرداخت و انگشتری‌اش را نیز بدو عطا کرد.[۱۸۴] بخشش او بـه حدی بود کـه زن و مردی یـهودی بـه سبب این خلق نیکوی او مسلمان شدند.[۱۸۵] او بـه آموزگار فرزندانش مال و لباس بسیـار بخشید و دهانش را از دُرّ پرکرد، درون حالی کـه مـیگفت این جبران کننده تعلیم تو نیست.[۱۸۶] درباره حلم امام(ع) گفته‌اند کـه وقتی مردی شامـی بـه او و پدرش ناسزا گفت، از او درگذشت و او را مورد لطف قرار داد.[۱۸۷] گفته شده هست اثر انبان آذوقه‌ای کـه برای ایتام و مساکین بر پشتش حمل مـیکرد، درون روز شـهادت آشکار بود.[۱۸۸]
گفته‌اند هنگام توهین مروان به مادر امام(ع)، وی قاطعانـه با مروان برخورد کرد.[۱۸۹] همچنان کـه در برابر سبّ امام علی(ع) از سوی امویـان، بـه شدت واکنش نشان مـیداد.[۱۹۰]حرم امام حسیننوشتار اصلی: حرم امام حسین
حائر حسینی یـا حرم امام حسین(ع) به مقبره امام حسین(ع) امام سوم شیعیـان در کربلا و منطقه پیرامون آن گفته مـیشود. کمترین فواصل ذکر شده درون احادیث به منظور محدوده حرم، ۲۰ و ۲۵ ذراع از مدفن امام است. بر این اساس، قطر تقریبی حائر را ۲۲ متر شمرده‌اند[۱۹۱] پیشینـه احداث بنا به منظور مزارِ امام حسین(ع) بـه نخستین سالهای بعد از شـهادتایشان بازمـی‌گردد. از نصب صندوق و ایجاد سقف و بنایی کوچک بر روی مدفن که تا سال ۶۵ ق گزارش‌هایی وجود دارد. ظاهرا نخستین بقعه حائر حسینی را مختار بن ابوعبید ثقفی (مقتول درون ۶۷)، بعد از پیروزی درون قیـام خود درون سال ۶۶ ساخت.[۱۹۲] برخی احادیث منقول از امام صادق(ع)، درباره آداب و کیفیت زیـارت مزار امام حسین(ع)، [۱۹۳] نشان دهنده برپا ماندن این بنا که تا زمان ایشان است.[۱۹۴]
در ادوار بعد، اشخاص یـا حکومت‌ها اقدامات عمرانی متعددی درون حرم و حائر حسینی انجام دادند.[۱۹۵] در زمان حکومت‌های آل بویـه، جلایریـان، صفویـه و قاجاریـه، به منظور توسعه و بازسازی و تزیین حرم حسینی، اقدامات اساسی و گسترده‌ای صورت گرفت.[۱۹۶]
تخریب آرامگاهنوشتار اصلی: تخریب حرم امام حسین
برخی خلفای عباسی، از جمله هارون الرشید و متوکل، بارها بنای حائر را ویران نمودند. متوکل به منظور محو اثر قبر و بازداشتن مردم از زیـارت، دستور داد زمـین حائر را شخم بزنند و بر مقبره آب ببندند.[۱۹۷] مـهمترین تخریب بنای حرم درون دوره‌های اخیر، درون ۱۲۱۶ق و در جریـان حمله نخست وهابیـان به کربلا روی داد. درون این حمله، حرم حسینی بـه شدت تخریب شد و اموال آن بـه غارت رفت.[۱۹۸] همچنین درون سال ۱۹۹۱ ميلادی (۱۳۷۰ شمسی) رژیم بعث عراق بـه حرم حمله کرد و گنبد امام حسين(علیـه السلام) را نیز مورد هدف داد. [۱۹۹]زیـارت امام حسیننوشتار اصلی: زیـارت امام حسین
بر اساس منابع تاریخی، اولین زائر قبر امام حسین(ع) جابر بن عبدالله انصاری بود کـه به همراه عطیـه عوفی خود را در اربعین شـهادت امام از مدینـه به کربلا رساندند.[۲۰۰] سید بن طاووس در لهوف معتقد است حضرت زینب(س) و سایراسرای کربلا نیز درون این روز خود را بـه کربلا رسانده بودند.[۲۰۱]
یکی از برترین و پرفضیلت‌ترین اعمال، زیـارت امام حسین(ع) درون کربلا است[۲۰۲] برخی از فضائلی کـه در روایـات بـه آنـها اشاره شده عبارت‌اند از:[۲۰۳]ثواب زیـارت خداوند در عرشمباهات خداوند بـه زائرانـهمجواری پیـامبر، علی و فاطمـه(ع)دعای پیـامبر و ا(ع)عاقبت بـه خیر شدنزیـاد شدن روزیطولانی شدن عمردفع خطراتآمرزش گناهان گذشته و آینده[۲۰۴]استجابت دعادعای فرشتگانثواب‌های فراوان[یـادداشت ۱]
آداب زیـارت
زیـارت امام حسین آداب خاصی دارد؛ از جمله:روزه گرفتن درون سه روز قبل از سفراجتناب از خوردن غذاهای لذیذ و رنگارنگ و اکتفا بـه طعام سادهزیـارت با حالت حزن و اندوه و غصهپرهیز از استعمال عطر و گلابزیـارت با سر و صورت و لباس آشفته مانند افراد ماتم زده و مصیبت‌زدهغسل قبل از زیـارت با آب فراترفتن بـه زیـارت با پای پیـاده.[۲۰۵]
ایـام زیـارتی خاص
شب و روز جمعه[یـادداشت ۲]روز عرفه[یـادداشت ۳]ماه رجب به ویژه اول و نیمـه آنماه شعبان به ویژه شب و روز نیمـه شعبانروز مـیلاد (مشـهور: ۳ شعبان)هر روز ماه رمضان به ویژه نیمـه و دهه آخر آنشب اول و شب آخر ماه رمضانامام حسین علیـه السلامامام حسیننقشامام سوم شیعیـاننامامام حسینکنیـهاباعبداللهزادروزسوم شعبان، سال ۴ق.زادگاهمدینـهمدت امامت۱۰ سال (۵۰ که تا ۶۰ق)شـهادت۱۰ محرم (عاشورا)، سال ۶۱ق.مدفنکربلا، عراقمحل زندگیمدینـه، کوفهلقب(ها)زکی، سید الشـهداپدرامام علیمادرحضرت فاطمـههمسر(ان)رباب، لیلا، ام اسحاق،شـهربانو(اختلافي)فرزند(ان)امام سجاد، علی اکبر ، جعفر، علی اصغر، سکینـه، فاطمـهطول عمر۵۷ سال
ا شیعه امام علی · امام حسن · امام حسینامام سجاد · امام باقر · امام صادقامام کاظم · امام رضا · امام جوادامام هادی · امام حسن عسکری · امام مـهدیسوگواری محرمرویدادها
واقعه عاشورا • اسیران کربلا •روز شمار واقعه عاشورا • روز عاشورا •نامـه های کوفیـان بـه امام حسین(ع) •واقعه عاشورا (از نگاه آمار)افراد
امام حسین(ع)علی اکبر • علی اصغر • عباس بن علی •زینب کبری • سکینـه بنت حسین •فاطمـه امام حسین • مسلم بن عقیل •شـهیدان کربلا • اسیران کربلاجای‌هاحرم امام حسین • تل زینبیـه •حرم عباس بن علی • گودال قتلگاه •بین الحرمـین • نـهر علقمـهمناسبت‌هاتاسوعا • عاشورا • اربعینمراسممرثیـه • نوحه • تعزیـه • روضه • زنجیرزنی •زنی • عَلَم • سقاخانـه • دسته عزاداری •شام غریبان • تشت‌گذاری • نخل‌گردانی •قمـه زنی • راهپيمایی اربعین • تابوت گردانی• مراسم تابوتنبو
حسین بن علی بن ابی طالب (ع) (۴-۶۱ق)، مشـهور به اباعبدالله و امام سوم شیعیـان، فرزند دوم امام علی (ع) و نوه پیـامبر(ص) است.
حسین بن علی درون دوره کودکی از محبت و علاقه فراوان پیـامبر برخوردار بود. درون دوره خلافت امام علی درون کنار ایشان بود و در جنگهای آن دوره شرکت داشت. درون زمان امامت امام حسن (ع) پیرو او بود و پس از شـهادت وی نیز، که تا زمانی که معاویـه در قید حیـات بود، به پیمان ایشان با معاویـه وفادار ماند؛ اما بعد از مرگ معاویـه بیعت با یزید را مشروع ندانست.
با فشار یزید بر حاکم مدینـه، مبنی بر بیعت گرفتن یـا قتل امام، امام حسین (ع) درون ۲۷ رجب سال ۶۰ق رهسپار مکه شد. با توجه به دعوت کوفیـان برای پذیرش زمامداری، او از مکه بـه سوی کوفه رهسپار شد. ورود عبیدالله بن زیـاد از طرف یزید بـه کوفه باعث شد امام نتواند بـه کوفه وارد شود. امام حسین در کربلا با سپاهیـان عبیدالله بن زیـاد مواجه شد و در جنگی کـه در دهم محرم سال ۶۱ ق مـیان دو لشکر درگرفت، بـه همراه یـاران اندکش (حدود ۷۲ نفر) به شـهادت رسید. بعد از جنگ، یـاران باقیمانده و اهل بیت وی بـه اسارت درآمدند و به کوفهو شام فرستاده شدند.
شـهادت امام حسین(ع) آثار قابل‌توجهی بر رفتار مسلمانان و شیعیـان درون طول تاریخ داشته و الهام‌بخش مبارزات، انقلاب‌ها و قیـام‌های متعددی بوده است. شیعیـان بر گریـه و سوگواری بر شـهادت امام حسین(ع)، بـه ویژه درون ماه محرم، تأکید دارند.محتویـات [نـهفتن] ۱ معرفی۱.۱ نسب۱.۲ ولادت۱.۳ نامگذاری۱.۴ کنیـه‌ها۱.۵ القاب۲ همسران و فرزندان۲.۱ همسران۲.۲ فرزندان۳ قبل از امامت۳.۱ دوران رسول خدا(ص)۳.۲ دوران خلفای سه‌گانـه۳.۳ دوران حکومت امام علی(ع)۳.۴ دوران امام حسن(ع)۴ از امامت که تا شـهادت۴.۱ امامت۴.۲ دوران حکومت معاویـه۴.۳ دوران حکومت یزید۴.۴ واکنش امام(ع) درون برابر یزید۴.۵ نامـه کوفیـان۴.۶ حرکت از مکه بـه سمت کوفه۵ شـهادت۵.۱ واقعه کربلا۶ اربعین حسینی۶.۱ زیـارت اربعین۶.۲ اربعین۷ قیـام عاشورا (دیدگاه‌ها و پیـامدها)۸ سوگواری۹ ویژگی‌ها و فضایل۱۰ حرم امام حسین۱۱ زیـارت امام حسین۱۲ مطالعه بیشتر۱۳ جستارهای وابسته۱۴ پانویس۱۵ منابع۱۶ پیوند بـه بیرونمعرفینسب
حسین بن علی بن ابی طالب بن عبدالمطلب بن هاشم، هاشمـی و قرشی است. او نوه حضرت محمد(ص) از فاطمـه زهرا(س) است. پدر وی امـیرالمؤمنین علی(ع)، نخستین امام شیعیـان است. امام حسین(ع) دومـین فرزند امام علی(ع) و فاطمـه(س) است و برادرانی از جمله امام حسن مجتبی(ع)، حضرت عباس(ع)، محمد بن حنفیـه و انی از جمله حضرت زینب (س) دارد.[۱]ولادت
زادگاه امام حسین(ع) مدینـه است. برخی تولد امام را سال سوم[۲] دانسته‌اند اما قول مشـهور، سال چهارم هجری است.[۳] درباره روز ولادت امام حسین(ع) هم هر چند اختلاف است، بنابر قول مشـهور، ولادت آن امام در روز سوم شعباناست.[۴] هنگامـی کـه امام حسین بـه دنیـا آمد، امّ فضل (همسر عباس بن عبدالمطلب)، بـه امر پیـامبر(ص)، دایگی امام حسین(ع) را بر عهده گرفت[۵]؛ بدین ترتیب امام برادر رضاعی قُثم بن عباس شد.[۶]نامگذاری
واژه «حسین» مصغر واژه «حسن»، بـه معنای نیکو است. این نام را پیـامبر بر او نـهاد.[۷] در برخی احادیث این نامگذاری به الهام الهی منسوب است.[۸] بنابر برخی اقوال نام‌های حسن و حسین معادل شبر و شبیر، نام‌های پسران هارونـهستند.[۹] گفتنی هست که این دو نام از نام‌ها بهشتی‌اند که قبل از اسلام نزد مردم عرب سابقه‌ای نداشته‌اند.[۱۰] بر اساس پاره‌ای از گزارشها درون منابع اهل سنت، امام علی(ع) پیش از آنکه پیـامبر پسر او را حسن بنامد، نام حمزه[۱۱] یـا حرب[۱۲] را به منظور او برگزیده بود؛ اما اعلام کرد کـه در نامگذاری فرزندش، بر رسول خدا پیشی نمـی‌گیرد.[۱۳]کنیـه‌ها
کنیـه امام حسین(ع) «ابوعبدالله» است. رسول خدا(ص) هنگام ولادت امام، این کنیـه را بر او نـهاد. [۱۴] البته امام حسین(ع) فرزندی بـه نام عبدالله داشته[۱۵] که مـی تواند علت این کنیـه باشد. نیز گفته‌اند: ابوعبدالله بـه معنای "پدر بندگان خدا" است. برخی علت وجود این کنیـه را معنای آن دانسته‌اند؛ یعنی اگر قيام امام نبود، نشانی از دین خدا نمـی ماند كه مردم عبد آن باشند؛ از اين رو او را پدر تمام بندگان خدا دانسته‌اند.[۱۶]
«ابوعلی»، «ابوالشـهداء» [= پدر شـهیدان]، «ابوالاحرار» [= پدر آزادگان] و «ابوالمجاهدین» [= پدر جهاد کنندگان] از دیگر کنیـه‌های اوست.[۱۷]القاب
امام حسین(ع) القاب فراوانی دارد کـه بسیـاری از آنـها با القاب برادرش، امام حسن(ع)، مشترک است؛ مانند «سید شباب أهل الجنـه» (به معنای سرور جوانان اهل بهشت). برخی از القاب خاص او عبارت‌اند از: زکی، طیب، وفی، سید، مبارک، نافع، الدلیل علی ذات اللّه، رشید، و التابع لمرضاة اللّه.[۱۸][۱۹]
ابن طلحه شافعی لقب «زکی» را مشـهورتر از دیگر القاب و لقب سید شباب أهل الجنـه (سرور جوانان بهشت) را مـهمترین آنـها دانسته است.[۲۰] در بعضی از احادیث نیز امام حسین(ع) با لقب شـهید یـا سیدالشـهداء خوانده شده است.[۲۱][نمایش]تبارنامـه بنی‌هاشم
همسران و فرزندانـهمسرانشـهربانو: ثمره این ازدواج امام سجاد(ع) بود. اگر چه بسیـاری از مورخان شـهربانو را مادر امام سجاد و یزدگرد دانسته‌اند، محققان معاصر درون این مسئله تردید دارند.[۲۲]رباب امرؤ القیس: نقل شده هست رباب از بهترین زنان و افضل آنان درون ادب و عقل بود.[۲۳] رباب دو فرزند از امام حسین(ع) داشت: سکینـه و عبداللّه. عبداللّه(علی اصغر)در روز عاشورا خردسال بود و در آغوش پدرش به شـهادت رسید.[۲۴] رباب در کربلا حضور داشت و همراه اسیران به شام رفت. [۲۵]لیلی: لَیلی ابی‌مُرَّة بن عروة بن مسعود ثَقَفی[۲۶] و مـیمونة بود. [۲۷] از تاریخِ ازدواج امام حسین(ع) با او اطلاعی درون دست نیست. علی اکبر(ع) فرزند اوست.[۲۸]ام اسحق او همسر امام حسن مجتبی(ع) بود و پس از شـهادت او با امام حسین(ع) ازدواج کرد.[۲۹] گزارش‌های تاریخی از زیبایی و بدخلقی او یـاد کرده‌اند.[۳۰] شیخ مفید برای او یک فرزند از امام حسین(ع) نام مـی‌برد:فاطمـه.[۳۱]سُلافه یـا ملومـه[۳۲] : وی از قبیله قُضاعه بود و برای امام پسری به‌نام جعفر بـه دنیـا آورد. [۳۳] از جزئیـات زندگی وی اطلاعی درون دست نیست.فرزندان
منابع متقدم فرزندان امام را چهار پسر و دو [۳۴] و منابع متأخر شش پسر و سه نوشته‌اند[۳۵]:علی اکبر: پسر بزرگ امام حسین، فرزند لیلا.علی، امام چهارم شیعیـان، معروف به زین العابدین و سجاد، فرزند شـهربانو.در منابع قدیمـی از او بـه علی اصغر تعبیر شده است.عبداللّه: فرزند خردسال امام. مادرش رباب بود بیشتر منابع او را بـه هنگام شـهادت، صغیر و شیرخوار دانسته‌اند. [۳۶] امروزه شیعیـان او را با نام علی اصغر مـی‌شناسند.فاطمـه: بزرگ امام. [۳۷] مادرش امّ اسحاق بود. تاریخ دقیق تولد فاطمـه مشخص نیست، ولی چون مادرش بعد از شـهادت امام حسن (۴۹ یـا ۵۰) بـه همسری امام حسین درآمد، تولد وی بعد از این سال بوده است.سُکَینـه: کوچک امام حسین و فرزند رباب.جعفر: مادرش زنی از قبیله قُضاعه بود. وی درون زمان حیـات امام از دنیـا رفت و نسلی از او باقی نماند. [۳۸]
به جز این شش فرزند، نام دو پسر و یک دیگر درون منابع متأخر دیده مـیشود کـه عبارت‌اند از: علی‌اصغر، محمد و زینب.[۳۹] ابن طلحه شافعی تعداد فرزندان امام را ده تن شمرده؛ ولی فقط از نُه تن نام‌برده است.[۴۰] همچنین درون برخی کتابهای تذکره و مراثیِ متأخر، از چهار ساله امام حسین بـه نام رقیـه سخن بـه مـیان آمده است. [۴۱][نمایش]خاندان پیـامبر (ص)قبل از امامتحدیث پیـامبر(ص) درباره امام حسین(ع) بر سردر حرم امام حسین(ع)دوران رسول خدا(ص)
امام حسین(ع)، هنگام رحلت پیـامبر(ص) هفت سال داشت و در هیچ جنگی او را همراهی نکرد.بر اين اساس ایشان را درون زمره واپسین طبقه (طبقه پنجم)اصحاب رسول خدا(ص) شمرده‌اند.[۴۲]. ایشان درون جریـان مباهله حضور داشت.
امام حسین همواره مورد عنایـات و الطاف ویژه پیـامبر(ص) بود. پیـامبر ایشان را جزو اصحاباء برشمرد؛ از وی و برادرش امام حسن(ع) بر اسلام بیعت گرفت[۴۳]، و هنگامـی کـه پیـامبر (ص) بـه بزرگ قبیله ثقیف، نامـه نوشت و او را بـه اسلام دعوت کرد، حسن(ع) و حسین(ع) را با اینکه طفلی خردسال بودند شاهد قرار داد.[۴۴]از پیـامبر نقل شده کـه فرمود: حسن و حسین(ع) سرور جوانان بهشتند.[۴۵] ایشان درون مـیان اهل بیت خود، امام حسن و امام حسین را بیش از بقیـه دوست داشت[۴۶] و این علاقه آن‌چنان بود کـه با ورودشان به مسجد، گاه خطبه‌اش را ناتمام مـی‌گذاشت و از منبر پایین مـی‌آمد و به استقبال آنان مـیرفت و آنان را درون آغوش مـی‌کشید.[۴۷]دوران خلفای سه‌گانـه
امام حسین(ع) تقریباً ۲۵ سال از عمر خویش را درون دوران خلفای سه گانـه، (ابوبکر، عمر و عثمان) گذراند. ایشان درون ابتدای خلافتِ خلیفه اول ۷ ساله، درون آغاز خلافت خلیفه دوم ۹ ساله و در شروع خلافت خلیفه سوم ۱۹ ساله بود.
خلافت ابوبکر
ایـام خلافت ابوبکر آغاز دوره متفاوتی برای اهل بیت(ع) است. درون این دوره اهل بیت پیـامبر(ص) از سویی درون سوگ از دست رسول گرامـی اسلام(ص) نشسته بودند و از سوی دیگر اختلاف بر سر حق خلافت، عرصه را بر خاندان رسول خدا(ص) تنگ کرده بود. گفته‌اند امام حسین(ع) درون آغازین روزهای خلافت ابوبکر، شبانگاهان بـه همراه برادرش امام حسن(ع) و مادرش فاطمـه(س)، امام علی(ع) را درون راه بازپسگیری منصب حقه خویش یـاری مـی‌رساندند و به همراه آنان بـه درب خانـه یکایک اهل «بدر» مـی‌رفتند.[۴۸]
خلافت عمر
از نحوه و چند و چون زندگانی امام حسین(ع) درون ایـام خلافت عمر خبر چندانی بـه دست ما نرسیده است؛ شاید بتوان علت این امر را درون گوشـه‌گیری امام علی(ع) و فرزندانش از دستگاه حکومت جستجو کرد.
در برخی منابع روایت شده هست در اوایل خلافت عمر، امام حسین(ع) وارد مسجد شد و عمر را درون حال سخنرانی بر منبر رسول خدا(ص) دید؛ پس، از منبر بالا رفت و به او گفت: "از منبر پدرم فرود‌آی و بر منبر پدرت بنشین!" عمر کـه مبهوت این سخن شده بود گفت: "پدرم منبری نداشت." سپس حضرت(ع) را کنار خود نشاند[۴۹]
خلافت عثمان
امام حسین(ع) درون زمان بـه خلافت رسیدن عثمان حدود نوزده سال داشت.
عثمان، ابوذر را بـه سرزمـین ربذه تبعید و همگان را از بدرقه و همراهی او منع کرد؛ اما امام حسین(ع) همراه پدرش، برادرش امام حسن(ع)، عمویش (عقیل بن ابی طالب)، پسرعمویش (عبدالله بن جعفر) و عمار بن یـاسر برخلاف دستور خلیفه، ابوذر را بدرقه د.[۵۰]
برخی منابع مدعی شدند کـه امام حسین درون این دوران درون نبرد افریقیـه[۵۱] و طبرستان[۵۲] شرکت د ولی شواهدی وجود دارد کـه نشان مـیدهد چنین چیزی نبوده است.[۵۳]
هنگامـی کـه مردم از ظلم عثمان سر بـه شورش برداشتند و به سمت منزل او به منظور کشتنش هجوم بردند، امام حسین(ع) و امام حسن مجتبى(ع)، بـه رغم ناخرسندی از عملکرد خلیفه، بـه فرمان امام علی(ع) به محافظت از حریم عثمان پرداختند[۵۴]دوران حکومت امام علی(ع)
امام حسین(ع) درون جنگهای دوره حکومت امام علی(ع) –جمل، صفین و نـهروان- حضور داشت[۵۵] و در جنگ صِفّین خطبه‌ای برای تشویق به جهاد خواند.[۵۶] امـیرالمؤمنین(ع) امام حسین(ع) را بعد از امام حسن(ع) سرپرست صدقات (موقوفات) خود قرار داد.[۵۷] به نقلی امام حسین(ع) بـه هنگام شـهادت پدر، به منظور انجام‌مأموریتی کـه علی(ع) بـه او داده بود، در مدائن بود و با نامـه امام حسن(ع) از موضوع آگاه شد.[۵۸] او درون مراسم تجهیز و خاکسپاری پدر حاضر شد.[۵۹]دوران امام حسن(ع)
هنگامـی کـه امام حسن(ع) عهده‌دار زعامت مسلمانان شد، امام حسین(ع) با او بیعت کرد و در بسیج و اعزام نیروها به اردوگاه نخیله و اردوگاه مسکن نقشی فعال داشت و همراه امام حسن(ع) به مدائن و ساباط برای جمع‌آوری لشکر رفت.[۶۰]
هنگام صلح امام حسن(ع) با معاویـه، جمعی از علاقه‌مندان به اهل بیت(ع)، از امام حسین(ع) خواستند کـه با این مصالحهٔ سیـاسی مخالفت کند و در مقابل معاویـه بایستد؛ اما وی با قاطعیت از صلح برادرش حمایت و خود نیز با معاویـه بیعت کرد و هنگامـی که قیس بن سعد نظر او را درون این باره جویـا شد، با صراحت نظر خود را اعلان نمود.[۶۱] امام حسین(ع) بعد از انعقاد صلح، همراه برادرش از کوفه به مدینـه بازگشت و در آنجا ساکن شد.[۶۲]از امامت که تا شـهادتامامت
امام حسین(ع) در سال ۵۰ق بعد از شـهادت برادرش به امامت رسید و تا سال ۶۱ق رهبری شیعیـان را بر عهده داشت.
دلایل امامتحدیث نبوی درون ضریح امام حسین(ع)
حدیث «اِبنایَ هذانِ ا قاما او قَعَدا (ترجمـه: این دو پسرم [حسن و حسین]، امام هستند خواه قیـام کنند یـا نکنند) »[۶۳] از پیـامبر(ص) نشان دهندۀ امامت امام حسن(ع) و امام حسین(ع) است.
افزون بر این، احادیثی از پیـامبر(ص) رسیده هست که درون آنـها بـه تعداد ا و امامت امام علی(ع)، امام حسن(ع) و امام حسین(ع) و نُه تن از فرزندان حسین بن علی(ع) تصریح شده است.[۶۴]
دلیل دیگر، وصیت امام حسن(ع) درباره جانشینی امام حسین(ع) بعد از وی و سفارش به محمد حنفیـه به پیروی از آن حضرت است.[۶۵] شیخ مفید[۶۶] اعتقاد دارد امامت امام حسین(ع) ثابت و قطعی است؛ گرچه آن حضرت بـه سبب تقیـه و التزام به صلح و ترک مخاصمـه، آشکارا بـه امامتِ خود دعوت نکرد. امام بعد از مرگ معاویـه، امامت را علنی کرد.[۶۷]
از لوازم امامت، علم بـه جمـیع شئون و معارف دین بـه صورت تام و کامل است؛ از این رو امام علی(ع) از او خواست به منظور مردم سخنرانی کند که تا بعدها قریشیـان او را بـه نداشتن علم متهم نکنند.[۶۸] به برخی سخنان خود امام حسین(ع) درباره امامت خویش[۶۹] و پاره‌ای معجزات و کرامات وی نیز به منظور اثبات امامتش استناد شده است.[۷۰]دوران حکومت معاویـه
بیشتر دوران امامت امام حسین(ع) با حکومت معاویـه همزمان بود و پس از معاویـه درون همان سال اول حکومت یزید، امام حسین(ع) بـه شـهادت رسید.سیـاست امام(ع) درون برابر معاویـه
امام حسین(ع):الناس عبید الدنیـا و الدّین لعق علی ألسنتهم یحوطونـه ما درّت معائشـهم فإذا محّصوا بالبلاء قلّ الدیـانون. (ترجمـه: مردم بنده دنیـایند. دین را بر زبان مـی‌دارند چندانکه زندگانی خود را بدان سروسامان دهند. آنگاه کـه آزمایش شوند دینداران اندک خواهند بود.)شـهیدی، قیـام حسین(ع)، صص۴۶، ۹۴.
بعد از شـهادت امام حسن(ع) امام بـه پیمان صلحی کـه برادرش با معاویـه منعقد کرده بود وفادار ماند[۷۱] و با اینکه مردم کوفه برای قیـام علیـه معاویـه بـه وی نامـه نوشتند، از قیـام دوری گزید. با وجود این او مشروعیت حکومت معاویـه بر مسلمانان را رد و بر جهاد با ظالمان تأکید کرد.[۷۲] امام بهانی کـه او را بـه قیـام دعوت مـی‌د اعلام کرد: «من امروز چنین اندیشـه‌ای ندارم. خدایتان رحمت فرماید، بـه زمـین بچسبید و در خانـه‌ها کمـین کنید و تا هنگامـی کـه معاویـه زنده هست از اینکه مورد بدگمانی قرار بگیرید پرهیز کنید. اگر خداوند به منظور او چیزی پیش آورد و من زنده بودم، اندیشـه خود را به منظور شما خواهم نوشت».[۷۳]
امام حسین(ع) درون این دوره، علنی و غیرعلنی بـه بیـان احکام امامت و خلافت و ویژگی‌های خلیفه برحق مـی‌پرداخت. از اقدامات تبلیغی امام حسین(ع) به منظور جلب افکار عمومـی و بیـان احکام خدا، خطبه ایشان درون گردهمایی بزرگ حج در سرزمـین مِنا[۷۴] و همچنین جلسات مخفی وی در مکه است.[۷۵]
در دوره ۱۰ ساله امامت امام حسین(ع) نامـه‌های متعددی بین وی و معاویـه رد و بدل شد. هر جنایت و اقدام غیراسلامـی‌ای کـه از معاویـه سر مـیزد، امام حسین(ع) بـه شدت از او انتقاد مـیکرد. بـه شـهادت رساندن افرادی چون حجر بن عدی، عمرو بن حمق خزاعی و عبدالله بن یحیی حضرمـی و یـارانش از جمله مواضعی بود کـه سخت‌ترین و شدیدترین اعتراضات امام(ع) را درون پی داشت.[۷۶]
معاویـه به منظور تثبیت ولایتعهدی یزید به مدینـه سفر کرد که تا از مردم مدینـه، بـه ویژه از شخصیت‌های بزرگ این شـهر کـه در رأس آنان امام حسین(ع) قرار داشت، بیعت بگیرد؛ اما امام(ع) او را بـه شدت شماتت کرد و بی‌لیـاقتی‌ها و هوس‌بازی‌های یزید را بـه رخش کشید و او را از ولایتعهدی یزید برحذر داشت.[۷۷] امام حسین(ع) از معدودانی بود کـه بیعت با یزید را نپذیرفت و در خطابه‌ای قاطع معاویـه را محکوم کرد.[۷۸]سیـاست معاویـه درون برابر امام(ع)
معاویـه مانند خلفای سه گانـه در ظاهر احترام بسیـاری به منظور امام حسین(ع) قائل بود. این بـه آن جهت بود کـه مـی‌دانست امام حسین(ع) نزد مردم مکه و مدینـه جایگاه ویژه‌ای دارد. با این حال، امام(ع) مانعی بزرگ بر سر راه حکومت وی بود کـه معاویـه پیوسته نگران قیـام او بود؛ از این رو معاویـه درون ظاهر بـه امام احترام مـیکرد و او را بزرگ مـی‌شمرد[۷۹] و بـه کارگزارانش دستور داده بود کـه متعرض فرزند رسول خدا(ص) نشوند و از بی‌احترامـی نسبت بـه وی بپرهیزند[۸۰] و از سوی دیگر، مراقبت پیوسته و شبانـه‌روزی از امام(ع) را درون دستور کار خود قرار داده بود. معاویـه بـه فرزندش یزید نیز سفارش کرده بود درون صورت غلبه بر امام، با او مدارا کند و بر بیعت گرفتن از او اصرار نورزد.[۸۱]خطبه امام درون منانوشتار اصلی: خطبه امام حسین درون منا
امام حسین درون سال ۵۸ق، دو سال قبل از مرگ معاویـه خطبه‌ای حماسی و اعتراض‌آمـیز در منا خواند؛[۸۲] در این زمان فشار معاویـه بر شیعیـان به اوج رسیده بود و در فضای اجتماعی سیـاسی خفقان حاکم بود.[۸۳] امام درون این خطبه ضمن برشمردن فضائل امـیر مؤمنان و اهل بیت و دعوت به امر بـه معروف و نـهی از منکر و تاکید بر اهمـیت این وظیفه اسلامـی، وظیفه علما و لزوم قیـام آنان درون مقابل ستمگران و مفاسد و نیز مضرات سکوت عالمان درون مقابل زورگویـان را گوشزد کرد.دوران حکومت یزیدنوشتار اصلی: یزید بن معاویـه
دوره کوتاه سلطنت یزید بن معاویـه بسیـار پرالتهاب و پرتشنج بود. حکومت ۳ سال و اندی او، بیشتر صرف سرکوب قیـام‌های داخلی و آرام اوضاع سرزمـین‌های اسلامـی سپری شد. او با شدت تمام، هرگونـه مخالفتی را سرکوب نمود. «او درون سال اول حکومتش، امام حسین(ع) و اهل بیت پیـامبر(ص) را کشت، درون سال دوم حرمت حرم رسول خدا(ص) (مدینـه) را شکست و آن را سه روز تمام بر سپاهیـانش حلال کرد و در سال سوم کعبه را مورد تاخت و تاز قرار داد و به آتش کشید.[۸۴]
یزید قبل از رسیدن بـه خلافت بـه نواختن ساز و آواز و شُرب خمر شـهرت داشت.[۸۵] او بـه قدری درون این کار افراط مـیکرد کـه معاویـه نیز او را توبیخ و از افراط درون شرب خمر منع مـی‌نمود.[۸۶] از این رو هنگامـی کـه معاویـه خواست او را بهولایتعهدی خود برگزیند، جمعی از مسلمانان از این امر درون شگفت شدند و آن را نپذیرفتند. علی رغم مخالفت‌های بسیـارِ مسلمانان، به‌ویژه بزرگان مکه و مدینـه، معاویـه بر بیعت مسلمانان با یزید، اصرار ورزید و سرانجام موفق شد درون سال ۵۶ق به منظور یزید از مردم بیعت بگیرد.[۸۷]واکنش امام(ع) درون برابر یزیدنوشتار اصلی: حرکت امام حسین از مدینـه که تا کربلامسیر حرکت امام حسین(ع)از مکه به کربلاکربلانینواکوفهقصر بنی مقاتلنجفعین الرهمـیهعذیب الهجاناتذوحسممغیثهواقصهشرافقرعاءبطن العقبةقاعزبالهشقوقبطانثعلبیـهزرودخزیمـیهاجفرفیدتوزسمـیراءحاجرنقرهمغیثه الماوانماء السلیلهعمقمعدن بنی سلیمافیعیـهمسلخغمرهذات عفاحتنعیمبستان بنی عامرمکهمدینـهحائلریـاضعراقدجلهفراتبصرهبغداددریـایسرخجدهدمشق
پس از مرگ معاویـه (۱۵ رجب ۶۰ق)[۸۸] مردم با یزید بیعت د.[۸۹] یزید تصمـیم گرفت از چند تن از بزرگان مسلمانان که دعوت معاویـه را به منظور بیعت با یزید نپذیرفته بودند، بیعت بگیرد؛[۹۰] او بـه حاکم وقت مدینـه -ولید بن عتبه- نامـه‌ای نوشت کـه «از حسین بن علی(ع) و عبدالله بن عمر و عبدالرحمن بن ابی بکر و عبدالله بن زبیر به زور بیعت بگیر و هر نپذیرفت گردنش را بزن.» [۹۱] پس از آن، درون نامـه دیگری تأکید کرد: «نام موافقان و مخالفان را به منظور من بنویس و سر حسین بن علی(ع) را نیز با جواب نامـه بـه سوی من بفرست».[۹۲] ولید نامـه یزید را به منظور امام قرائت کرد. حضرت(ع) فرمود: «تا فردا بـه من فرصت بده که تا نظر خود را اعلام کنم.» [۹۳]
با توجه بـه شرایط پیش‌آمده، امام حسین(ع) بـه همراه یـارانش، مدینـه را بـه قصد مکه ترک کرد.[۹۴] در این سفر بـه جز محمد بن حنفیـه[۹۵] بیشتر خویشاوندان امام حسین(ع) از جمله فرزندان، برادران، ان و برادرزاده‌های آن حضرت(ع)، ایشان را همراهی مـی‌د.[۹۶] علاوه بر بنی هاشم، بیست و یک نفر از یـاران امام حسین(ع) نیز با ایشان درون این سفر همراه شده بودند.[۹۷] امام حسین(ع) بعد از پنج روز، درون سوم شعبان سال ۶۰ق بـه مکه رسید[۹۸]و با استقبال گرم مردم مکه و حاجیـان بیت الله الحرام روبرو شد.[۹۹] امام حسین(ع) بیش از چهار ماه ـ از سوم شعبان تا هشتم ذی الحجه ـ در مکه ماند.نامـه کوفیـاننوشتار اصلی: نامـه های کوفیـان بـه امام حسین(ع)
شیعیـان عراق از بیعت ن امام حسین(ع) با یزید باخبر شدند. آنان درون منزل سلیمان بن صُرَد خُزاعی گرد آمدند و با نوشتن نامـه‌ای بـه امام و از او دعوت د به کوفه بیـاید.[۱۰۰] دو روز بعد از ارسال این نامـه، کوفیـان ۱۵۰ نامـه (که هر نامـه شامل امضای یک که تا چهار نفر بود) بـه سوی امام(ع) فرستادند.[۱۰۱] دو روز بعد نیز نامـه‌هایی نزد امام(ع) فرستاده شد.[۱۰۲] محتوای همـه این نامـه‌ها درخواست از حضرت به منظور آمدن بـه کوفه بود.
وقتی حجم نامـه‌ها بسیـار زیـاد شد[۱۰۳]امام حسین(ع) نامـه‌ای بـه مردم کوفه نوشت[۱۰۴] و آن را بـه پسر عمویش مسلم بن عقیل داد که تا عازم عراق شود و اوضاع و احوال آنجا را بررسی کند و به ایشان گزارش دهد.[۱۰۵] مسلم نامـه‌ای بـه امام نوشت و پرشماریِ بیعت‌کنندگان را تأیید کرد و امام را بـه کوفه فراخواند.[۱۰۶]حرکت از مکه بـه سمت کوفههمچنین ببینید: حج ناتمام امام حسین(ع)
امام حسین(ع) درون روز سه‌شنبه، هشتم ذی حجه (روز ترویـه)[۱۰۷] (همان روزى که مسلم به شـهادت رسید) بـه همراه ۸۲ نفر[۱۰۸] مکه را بـه سوی کوفه ترک کرد.
امام حسین(ع) درون بین راه مکه به عراق از کشته شدن مسلم و هانی و پیمان شکنی مردم کوفه آگاه شد و همراهان خود را نیز آگاه ساخت، و به آنان رخصت داد کـه اگر مـی‌خواهند او را ترک گویند. گروهی رفتند؛ اما خویشاوندان وی و تنی چند از یـاران مخلص و باایمان از او جدا نشدند.
وقتی امام بـه نزدیکی کوفه رسید، درون منطقهای بـه نام ذو حسم با پیش قراولان سپاهیـان پسر زیـاد روبه‌رو شد. سردار این لشکر حر بن یزید بود. او راه امام را درون این منطقه بست. پیک عبیدالله بن زیـاد نامـه‌ای به منظور حر آورد کـه در آن خطاب بـه حر نوشته بود: «بر حسین(ع) سخت گیر، و او را فرود نیـاور مگر درون بیـابان بی‌حصار و بدون آب.» [۱۰۹] حر نامـه ابن زیـاد را به منظور آن حضرت(ع) قرائت کرد، امام(ع) بـه او فرمود: "بگذار درون «نینوا» و یـا «غاضریـه»[۱۱۰] فرود آییم."[۱۱۱]حر گفت: "ممکن نیست، زیرا عبیدالله آورنده نامـه را بر من جاسوس گمارده است!" با هم حرکت د که تا به کربلا رسیدند. حُر و یـارانش، جلوی کاروان امام حسین(ع) ایستادند و آنان را از ادامـه مسیر، باز داشتند.[۱۱۲]
حاکم کوفه کـه از رسیدن امام بـه نزدیکی کوفه خبردار شد، لشکری را بـه سرکردگی عمر بن سعد به پیشواز او فرستاد.[۱۱۳]شـهادتروزشمار واقعه عاشوراسال ۶۰ قمری۱۵ رجبمرگ معاویـه۲۸ رجبخروج امام حسین (ع) از مدینـه.۳ شعبانورود امام(ع) به مکه.۱۰ رمضانرسیدن نخستین نامـه‌های کوفیـان به امام(ع).۱۲ رمضانرسیدن ۱۵۰ نامـه از کوفیـان بـه امام(ع) توسط قیس بن مُسْهِر،عبدالرحمان ارحبی و عُمارَة سَلُولی.۱۴رمضانوصول نامـه سران و اهالی کوفه بـه امام(ع) توسط هانی بن هانی سبیعی و سعید بن عبدالله حنفی.۱۵ رمضانخروج مسلم از مکه بـه سوی کوفه.۵ شوالورود مسلم بن عقیل بـه کوفه.۸ ذیحجهخروج امام حسین(ع) از مکه.۸ ذیحجهقیـام مسلم بن عقیل درون کوفه.۹ ذیحجهشـهادت مسلم بن عقیل درون کوفه.سال ۶۱ قمری۱ محرمـیاری خواستن امام از عبیدالله بن حر جعفی و عمرو بن قیس در بنی مقاتل۲ محرمورود کاروان امام(ع) بـه کربلا۳ محرمورود عمر سعد به کربلا با سپاه چهار هزار نفری.۶ محرمـیاری خواستن حبیب بن مظاهر از بنی اسد برای یـاری امام حسین(ع) و ناکامـی او درون این مأموریت۷ محرمبستن آب بر روی امام حسین(ع) و یـارانش.۷ محرمپیوستن مسلم بن عوسجه به امام حسین(ع) و یـارانش.۹ محرمورود شمر بن ذی الجوشن به کربلا.۹ محر‌نامـه شمر به فرزندان ام‌البنین.۹ محرماعلام جنگ لشکر عمر سعد بـه امام(ع) و مـهلت خواستن حضرت از عمر سعد.۱۰ محرمواقعه عاشورا و شـهادت امام حسین(ع)، اهل بیت(ع) و یـارانش.۱۱ محرممحرم حرکت اسرا بـه سوی کوفه۱۱ محرمدفن شـهدا توسط بنی اسد (از اهل غاضریـه)۱۲ محرمدفن تعداد کمـی از شـهدا۱۲ محرمورود کاروان اسرای کربلا به کوفه.۱۹ محرمحرکت کاروان اسیران از کوفه به شام.۱ صفرورود اهل بیت(ع) و سر مطهّر امام حسین(ع) بـه شام.۲۰ صفراربعین حسینی۲۰ صفرورود اهل بیت امام(ع) بـه کربلا۲۰ صفربازگشت اهل بیت امام(ع) از شام بـه مدینـه بنا بر برخی اقوال.واقعه کربلانوشتار‌های اصلی: واقعه عاشورا، کربلا، عاشورا، شـهدای کربلا، خطبه امام حسین(ع) درون روز عاشورا و اسیران کربلا
بیشتر منابع، دوم محرّم را روز ورود امام حسین(ع)به کربلا دانسته‌اند.[۱۱۴] عمر بن سعد نیز فردای آن روز بـه همراه چهار هزار نفر از مردم کوفه وارد کربلاشد.[۱۱۵] امام حسین(ع) درون جواب پیـام عمر بن سعد کـه چرا بـه اینجا آمده است، فرمود: «مردم شـهرتان بـه من نامـه نوشتند کـه بدینجا بیـایم. اکنون اگر مرا نمـی‌خواهند باز مـی‌گردم.»[۱۱۶] عمر بن سعد نامـه‌ای به عبیداللَّه بن زیـاد نوشت و او را از سخن امام(ع) آگاه کرد.[۱۱۷] عبیداللَّه بن زیـاد درون جواب نامـه عمر بن سعد،بیعت حسین(ع) و یـارانش با یزید بن معاویـه را درخواست کرد.[۱۱۸] گفتگوهای امام(ع) و ابن سعد، سه یـا چهار بار تکرار شد.[۱۱۹] بنا بر برخی منابع امام و عمر ابن سعد توافق د کـه امام کربلا را ترک کند؛ اما این گفت‌وگوها با مخالفت عبیدالله عقیم ماند.[۱۲۰]
روز هفتم
در روز هفتم محرم، عبیدالله بن زیـاد درون نامـه‌ای از عمر بن سعد خواست کـه مـیان آب و حسین(ع) و یـارانش جدایی افکند که تا یک قطره از آن ننوشند. چون این نامـه بـه دست عمر بن سعد رسید به عمرو بن حجاج زبیدی فرمان داد که تا با پانصد سوار بـه کنار شریعه فرات برود و مانع دسترسی امام حسین(ع) و یـارانش بـه آب شوند.[۱۲۱]
روز تاسوعانوشتار اصلی: روز تاسوعا
شمر بن ذی الجوشن بعدازظهر روز نـهم محرم به عمر بن سعد پیوست. شمر (که از طایفه ام البنین بود) از ابن زیـاد به منظور فرزندان ام البنین امان نامـه گرفته بود[۱۲۲]که فرزندان ام البنین آن را نپذیرفتند.[۱۲۳] وقتی امام(ع) از نیت دشمن به منظور حمله درون روز تاسوعا آگاه شد، بـه برادرش عباس فرمود:«اگر مـی‌توانی آنـها را راضی کن کـه جنگ را که تا فردا بـه تأخیر اندازند و امشب را بـه ما مـهلت دهند که تا با خدای خود راز و نیـاز کنیم و به درگاهش نماز بگزاریم. خدا مـیداند کـه من نماز و تلاوت قرآن را بسیـار دوست مـی‌دارم.» [۱۲۴]
عباس نزد سپاهیـان دشمن رفت و درخواست امام(ع) را بـه اطلاع آنان رساند. ابن سعد با مـهلت یک شبه بـه امام حسین(ع) و یـارانش موافقت کرد.[۱۲۵] در این روز خیمـه‌های امام حسین(ع) و اهل بیت و یـارانش محاصره شد.
شب عاشورنوشتار اصلی: شب عاشورا (وقایع)
امام حسین(ع) درون اوایل شب یـاران خود را جمع کرد و خطاب بـه آنان گفت:آگاه باشید کـه من بـه شما اجازه (رفتن) دادم. بعد همـه با خیـالی آسوده بروید که بیعتی از من بر گردن شما نیست. اینک کـه سیـاهی شب شما را پوشانده، آن را مَرکبی برگیرید و بروید.
در این هنگام ابتدا اهل بیت امام و سپس یـاران امام هر یک درون سخنانی حماسی، اعلام وفاداری د و بر فدا جان خویش درون دفاع از امام تاکید د.[۱۲۶]
روز عاشورانوشتار اصلی: روز عاشورا (وقایع)
امام حسین(ع) پس از اقامـه نماز صبح،[۱۲۷] صفوف نیروهای خود (۳۲ تن سواره و ۴۰ تن پیـاده)[۱۲۸] را منظم کرد. امام (ع) به منظور اتمام حجت، سوار بر اسب شد و همراه با گروهی از یـاران بـه سوی لشکر دشمن پیش رفت و آنان را موعظه کرد.[۱۲۹]
یکی از وقایع صبح عاشورا کناره گیری حر بن یزید ریـاحی از لشکر عمر بن سعد و پیوستن بـه اردوگاه امام(ع) بود.[۱۳۰]
در ابتدای جنگ، حملات بـه صورت گروهی انجام شد. طبق بعضی روایـات تاریخی، که تا ۵۰ تن از یـاران امام، درون اولین حمله بـه شـهادت رسیدند. [۱۳۱] پس از شـهادت اصحاب غیرهاشمـی، یـاران بنی‌هاشمـی امام(ع) به منظور نبرد پیش آمدند. اولینی کـه از بنی هاشم از امام(ع) اجازه مـیدان طلبید و به شـهادت رسید، علی اکبربود.[۱۳۲] پس از او دیگر خاندان امام نیز یکی بعد از دیگری بـه مـیدان رفتند و به شـهادت رسیدند. ابوالفضل العباس(ع)، پرچمدار سپاه و محافظ خیمـه‌ها نیز درون نبرد با نگهبانان شریعه فرات به شـهادت رسید.[۱۳۳]
پس از شـهادت بنی‌هاشم، امام حسین (ع) عازم نبرد شد؛ اما از سپاه کوفه تا مدتیی به منظور رویـارویی با آن حضرت پا پیش نمـی‌نـهاد.[۱۳۴] پیـادگان تحت امر شمر بن ذی الجوشن، امام(ع) را احاطه کرده بودند، ولی همچنان پیش نمـی‌آمدند. شمر آنـها را بـه حمله تشویق مـیکرد.[۱۳۵] شمر بـه تیراندازان دستور داد امام را تیرباران کنند. از فراوانی تیرها، بدن امام پر از تیر شده بود.[۱۳۶] شمربن ذی الجوشن با گروهی از سپاهیـان، از جمله سنان بن انس نخعی و خولی بن یزید اصبحی، بـه سوی حسین (ع) آمدند. شمر آنان را بـه تمام کار امام(ع) تشویق کرد[۱۳۷] امای نمـی‌پذیرفت. او بـه خولی بن یزید دستور داد که تا سر حسین (ع) را جدا کند؛ اما او نتوانست این کار را انجام دهد. شمر[۱۳۸] و بـه نقلی سنان بن انس[۱۳۹] از اسب پیـاده شد و سر امام(ع) را جدا کرد و به دست خولی داد.[۱۴۰]
سرانجام زن و فرزندان امام را اسیر د و به کوفه و از آنجا به شام بردند. تنـها از کشتن امام سجاد(ع) چون بیمار بود چشم پوشیدند.[۱۴۱]اربعین حسینینوشتار اصلی: اربعین حسینی
اربعین حسینی روز ۲۰ ماه صفر و مصادف با چهلمـین روز واقعه کربلا و شـهادت امام حسین(ع) و یـاران ایشان است.
مشـهور هست که اسرای کربلا روز ۲۰ ماه صفر سال ۶۱ ه.ق درون بازگشت از شام به مدینـه به کربلا و زیـارت امام حسین(ع)رفتند. برخی معتقدند[۱۴۲] که این زیـارت درون سال نخست نبوده است؛ چراکه بـه دلیل بعد مسافت، طی مسیر کاروان اسرای کربلا از کوفه بـه شام و بازگشت آنان بـه کربلا درون مدت زمان ۴۰ روز ممکن نیست.[۱۴۳]
در نقطه مقابل، گروهی از نویسندگان معتقدند کـه کاروان اسرای کربلا از شام به عراق رفته و در روز اربعین، کربلا رسیدند و پس از زیـارت امام حسین(ع) به سمت مدینـه حرکت د.[۱۴۴]زیـارت اربعیننوشتار اصلی: زیـارت اربعین
در حدیثی از امام حسن عسکری(ع) پنج نشانـه برای مؤمن شمرده شده است. یکی از این پنج نشانـه زیـارت اربعین است. [۱۴۵]
همچنین زیـارت نامـه‌ای به منظور روز اربعین از امام صادق(ع) نقل شده است. [۱۴۶] شیخ عباس قمـی این زیـارت نامـه را در مفاتیح الجنان در باب سوم بعد از زیـارت عاشورا غیر معروفه، با عنوان زیـارت اربعین نقل کرده است.
به گفته قاضی طباطبایی زیـارت روز اربعین درون نزد شیعیـان زیـارت «مَرَدّ الرَّأس» نیز خوانده مـیشود. [۱۴۷] اربعیننوشتار اصلی: راهپيمایی اربعین
توصیـه به زیـارت اربعین باعث شده شیعیـان، بـه ویژه ساکنان عراق، همـه‌ساله از نقاط مختلف بـه سوی کربلا حرکت کنند. این حرکت کـه غالباً پیـاده انجام مـیشود و یکی از پرجمعیت‌ترین ها درون جهان است. درون سال ۱۳۹۲ ه.ش حدود ۲۰ مـیلیون زائر درون این مراسم شرکت د. [۱۴۸] قاضی طباطبایی مـینویسد کـه حرکت بـه سوی کربلا درون روز اربعین از زمان ائمـه اطهار(ع) درون بین شیعیـان رایج بوده و شیعیـان حتی درون زمان بنی امـیه و بنی عباس نیز بـه این حرکت مقید بودند. [۱۴۹]قیـام عاشورا (دیدگاه‌ها و پیـامدها)نوشتار اصلی: قیـام امام حسین
درباره حرکت امام حسین(ع) از مدینـه به مکه و از آنجا بـه طرف کوفه و جنگ با سپاهیـان عمر سعد در کربلا، دیدگاه‌های مختلفی وجود دارد. درون یک دیدگاه این حرکت بـه قصد قیـام و پیکار نبود، بلکه صرفاً به منظور حفظ جان بود (دیدگاه شیخ علی‌پناه اشتهاردی).[۱۵۰] برخی نیز معتقدند حضرت به منظور تشکیل حکومت قیـام کرد. از گذشتگان، سید مرتضی[۱۵۱] و درون معاصر صالحی نجف‌آبادی[۱۵۲] (صاحب کتاب شـهید جاوید) این دیدگاه را دارند. افرادی نیز مخالف این دیدگاه‌اند، مانند شیخ مفید، سید بن طاووس و علامـه مجلسی.[۱۵۳]
قیـام امام حسین(ع) باعث بیداری گروههای بسیـاری شد. بلافاصله بعد از شـهادت امام حسین(ع) حرکت‌های انقلابی و اعتراضی آغاز شد و تا سالیـان دراز ادامـه یـافت. اولین اعتراض، برخورد عبدالله بن عفیف[۱۵۴] با ابن زیـاد و بعد از آنقیـام مردم سیستان بود. مردم مدینـه نیز درون اعتراض به واقعه عاشورا علیـه یزید شود کـه به واقعه حره شـهرت یـافت. بعد از هلاکت یزید قیـام‌ها ادامـه یـافت که قیـام توابین، قیـام مختار، قیـام زید بن علی(ع) و قیـام یحیی بن زید از آن جمله است. ابوملسم خراسانی نیز با توجه به قیـام امام حسین(ع)، قیـام سیـاه جامگان را با شعار یـا لثارات الحسین پایـه‌ریزی کرد[۱۵۵]که بـه سقوط امویـان انجامـید. قیـام‌های علیـه عباسیـان که توسط علویـان از جمله قیـام محمد بن عبدالله علیـه منصور عباسی، قیـام ابراهیم باخمرا، قیـام شـهید فخ و... اتجام شد، همگی از قیـام امام حسین(ع) الگو گرفته بود.سوگواریعطار نیشابوری:در تموز کربلا تشنـه جگرسربدش!چه باشد زین بتر؟با جگرگوشـه پیمبر این کنندوانگهی دعوی داد و دین کنند!کفرم آید هر کـه این را دین شمرد!قطع باد از بن زبانی کاین شمرد!دانشنامـه امام حسین، ج۱۰، ص۳۲۷-۳۲۸.نوشتار اصلی: سوگواری محرم
سوگواری محرم، مجموعه آیین‌هایی هست که شیعیـان (و گاه غیرشیعیـان) درون ماه محرم در سوگ شـهیدان کربلا انجام مـیدهند. سوگواری درون آغاز با گریـه و شعرخوانی صورت مـی‌گرفت؛ اما رفته‌رفته مداحی، روضه خوانی، شمایل کشی، زنی، تعزیـه و جز آن بـه مراسم سوگواری افزوده شد. بیشتر این آیین‌ها درون دوران آل بویـه، صفویـه و قاجار شکل گرفتند. بنابر برخی گزارشها، اولین مرثیـه خوانان بر حسین بن علی(ع) بعد از واقعه عاشورا، زینب(س) و علی بن الحسین(ع)بودند.ویژگی‌ها و فضایلنوشتار‌های اصلی: اهل بیت(ع)، اصحابا، مباهله، آیـه تطهیر و حدیث ثقلین
امام حسین(ع) سپیدچهره بود.[۱۵۶]گاه عمامـه‌ای از خز[۱۵۷] و‌گاه عمامـه‌ای سیـاه بر سر مـی‌گذاشت.[۱۵۸] موی سر و محاسن خود را خضاب مـی‌نمود.[۱۵۹] در بیشتر منابع حدیثی و تاریخی و رجالی کهن از شباهت وی به پیـامبر اکرم(ص) سخن گفته شده[۱۶۰] و درون روایتی شبیـه‌ترین فرد بـه پیـامبر(ص) وصف شده است.[۱۶۱] در روایتی دیگر از امام علی(ع)، وی فرزندش حسین را شبیـه‌ترین فرد بـه خود از نظر خُلق و خو و رفتار، دانسته است.[۱۶۲]
نقش دو انگشتری او یکی «لااله الّااللّه، عُدَّةٌ للِقاءاللّه» و دیگری «ان اللّه بالغُ اَمْرِه» بود.[۱۶۳]
امام حسین(ع) بعد از شـهادت امام حسن(ع)، با وجود افرادی کـه به سن از وی بزرگتر بودند، شریف‌ترین فرد از بنی هاشم به شمار مـیرفت[۱۶۴] و آنـها درون امور خویش با او م مـی‌د و نظر او را بر رأی دیگران ترجیح مـی‌دادند.[۱۶۵] امام حسین(ع) ۲۵ بار، همراه با نزدیکانش، پیـاده حج گزارد.[۱۶۶]
یعلی عامری از پیـامبر(ص) نقل کرده است:[۱۶۷] حُسَینٌ مِنّی و اَنا مِنـهُ، اَحَبَّ اللهُ مَن اَحَبَّهُ، الحَسَنُ و الحسینُ سِبطانِ مِن الاَسباط (ترجمـه: حسین، از من هست و من، از حسینم. خداوند دوست مـی‌دارد هر را کـه دوستدار حسین(ع) است! حسن و حسین دو فرزند از فرزندان انبیـایند.)
از سلمان فارسی نیز نقل شده است:[۱۶۸] رسول خدا(ص)، حسین(ع) را بر زانوی خویش نـهاده او را مـی‌بوسید و مـیفرمود:تو بزرگوار و پسر بزرگوار و پدر بزرگوارانی؛ تو امام و پسر امام و پدر ا هستی؛ تو حجت خدا و پسر حجت خدا و پدر حجت‌های خدایی کـه ۹ نفرند و خاتم ایشان قائم ایشان است.
باز از سلمان روایت شده هست که پیـامبر(ص) فرمود:[۱۶۹]ای سلمان! هر اینان را دوست بدارد، مرا دوست داشته و هر مرا دوست بدارد، خدا را دوست داشته است. سپس دستش را بر شانـه حسین(ع) نـهاد و فرمود: او، امام و پسر امام است، ۹ تن از نسل او، ای نیک و امـین و معصوم‌اند و نـهمـین آنان، قائم (قیـام کننده) ایشان است.
پیـامبر خدا(ص) بارها فرمود:[۱۷۰]حسن(ع) و حسین(ع) فرزندان من هستند، هر آنـها را دوست بدارد مرا دوست داشته وی کـه مرا دوست داشت خدا را دوست دارد و هر کـه خدا را دوست داشت وارد بهشت مـیشود و هر آنـها را بد بدارد مرا بد داشته و هر کـه مرا بد داشته خدا را بد داشته و هر کـه خدا را بد بدارد وارد جهنم مـیشود.
ابوهریره نیز گفته هست که:[۱۷۱] رسول خدا(ص) فرمود:هر این دو فرزندم –حسن و حسین- را دوست بدارد مرا دوست داشته و هر کـه با آنان دشمنی ورزد با من دشمنی نموده است.
دشمنان امام نیز بـه فضائل او معترف بودند، چنان که معاویـه مـیگفت حسین همچون پدرش علی اهل غدر و حیله نیست.[۱۷۲] عمرو بن عاص او را محبوب‌ترین فرد از زمـینیـان نزد اهل آسمان مـی‌دانست.[۱۷۳]
او همواره احترام برادرش، امام حسن(ع)، را پاس مـی‌داشت و در برابرش سخن نمـی‌گفت،[۱۷۴] هیچگاه جلوتر از وی راه نمـی‌رفت و در جایی کـه هر دو حضور داشتند، درون سخن گفتن، بر او پیشی نمـی‌گرفت و اظهار نظر نمـی‌کرد.[۱۷۵] حتی با اینکه بسیـار بخشنده بود و در مدینـه به جود و کرم شناخته شده بود[۱۷۶] اما درون بخشش‌هایش نیز سعی داشت بـه امام حسن(ع) احترام گذارد. گفته‌اند محتاجی بـه نزد امام حسن(ع) آمد و از او کمک خواست، امام حسن(ع) مبلغی را بـه او کمک کرد. این مرد سپس به منظور دریـافت کمک بیشتر نزد امام حسین(ع) رفت و امام(ع) بعد از آگاهی از عطایـای امام حسن(ع) جهت پاسداشت حرمت برادرش یک دینار کمتر از او بـه فقیر کمک کرد.[۱۷۷]
وی با مسکینان مـی‌نشست، دعوت آنان را مـی‌پذیرفت و با آنان غذا مـی‌خورد و آنان را نیز بـه خانـه خود دعوت مـیکرد و آنچه درون منزل داشت از ایشان دریغ نمـی‌کرد.[۱۷۸] اگر سائلی از او درخواست مـیکرد و امام درون حال نماز بود، نمازش را کوتاه مـیکرد و هر چه درون اختیـار داشت، بـه او مـیداد.[۱۷۹] او غلامان و کنیزانش را درون قبال خوش رفتاری‌شان آزاد مـیکرد. گفته‌اند کنیزی را که معاویـه همراه با اموال و لباس‌های فراوانی برایش هدیـه فرستاده بود، درون ازای خواندن آیـاتی ازقرآن و سرودن شعری درباره فنای دنیـا و مرگ انسان‌ها آزاد کرد و اموال را بدو بخشید.[۱۸۰] حتی یک بار یکی از غلامانش کار ناشایستی کرد کـه درخور عقاب بود ولی چون غلام آیـه وَالْعَافِینَ عَنِ النَّاسِ (ترجمـه: و از مردم درون مـی‌گذرند)[ ۳–۱۳۴] خواند، او را بخشید؛ و چون غلام گفت: وَاللَّـهُ یحِبُّ الْمُحْسِنِینَ (ترجمـه: و خداوند نکوکاران را دوست دارد.)[ ۳–۱۳۴] امام او را درون راه خدا آزاد کرد.[۱۸۱] وی دَین اسامة بن زید را، کـه در بستر بیماری افتاده و از پرداختش عاجز مانده بود، از جانب او پرداخت.[۱۸۲]
بنابه روایتی، زمـین و اشیـایی را کـه به او ارث رسیده بود، پیش از دریـافت آن بخشید.[۱۸۳] دیـه مردی را درون ازای پاسخ بـه سه پرسش بـه طور کامل پرداخت و انگشتری‌اش را نیز بدو عطا کرد.[۱۸۴] بخشش او بـه حدی بود کـه زن و مردی یـهودی بـه سبب این خلق نیکوی او مسلمان شدند.[۱۸۵] او بـه آموزگار فرزندانش مال و لباس بسیـار بخشید و دهانش را از دُرّ پرکرد، درون حالی کـه مـیگفت این جبران کننده تعلیم تو نیست.[۱۸۶] درباره حلم امام(ع) گفته‌اند کـه وقتی مردی شامـی بـه او و پدرش ناسزا گفت، از او درگذشت و او را مورد لطف قرار داد.[۱۸۷] گفته شده هست اثر انبان آذوقه‌ای کـه برای ایتام و مساکین بر پشتش حمل مـیکرد، درون روز شـهادت آشکار بود.[۱۸۸]
گفته‌اند هنگام توهین مروان به مادر امام(ع)، وی قاطعانـه با مروان برخورد کرد.[۱۸۹] همچنان کـه در برابر سبّ امام علی(ع) از سوی امویـان، بـه شدت واکنش نشان مـیداد.[۱۹۰]حرم امام حسیننوشتار اصلی: حرم امام حسین
حائر حسینی یـا حرم امام حسین(ع) به مقبره امام حسین(ع) امام سوم شیعیـان در کربلا و منطقه پیرامون آن گفته مـیشود. کمترین فواصل ذکر شده درون احادیث به منظور محدوده حرم، ۲۰ و ۲۵ ذراع از مدفن امام است. بر این اساس، قطر تقریبی حائر را ۲۲ متر شمرده‌اند[۱۹۱] پیشینـه احداث بنا به منظور مزارِ امام حسین(ع) بـه نخستین سالهای بعد از شـهادتایشان بازمـی‌گردد. از نصب صندوق و ایجاد سقف و بنایی کوچک بر روی مدفن که تا سال ۶۵ ق گزارش‌هایی وجود دارد. ظاهرا نخستین بقعه حائر حسینی را مختار بن ابوعبید ثقفی (مقتول درون ۶۷)، بعد از پیروزی درون قیـام خود درون سال ۶۶ ساخت.[۱۹۲] برخی احادیث منقول از امام صادق(ع)، درباره آداب و کیفیت زیـارت مزار امام حسین(ع)، [۱۹۳] نشان دهنده برپا ماندن این بنا که تا زمان ایشان است.[۱۹۴]
در ادوار بعد، اشخاص یـا حکومت‌ها اقدامات عمرانی متعددی درون حرم و حائر حسینی انجام دادند.[۱۹۵] در زمان حکومت‌های آل بویـه، جلایریـان، صفویـه و قاجاریـه، به منظور توسعه و بازسازی و تزیین حرم حسینی، اقدامات اساسی و گسترده‌ای صورت گرفت.[۱۹۶]
تخریب آرامگاهنوشتار اصلی: تخریب حرم امام حسین
برخی خلفای عباسی، از جمله هارون الرشید و متوکل، بارها بنای حائر را ویران نمودند. متوکل به منظور محو اثر قبر و بازداشتن مردم از زیـارت، دستور داد زمـین حائر را شخم بزنند و بر مقبره آب ببندند.[۱۹۷] مـهمترین تخریب بنای حرم درون دوره‌های اخیر، درون ۱۲۱۶ق و در جریـان حمله نخست وهابیـان به کربلا روی داد. درون این حمله، حرم حسینی بـه شدت تخریب شد و اموال آن بـه غارت رفت.[۱۹۸] همچنین درون سال ۱۹۹۱ ميلادی (۱۳۷۰ شمسی) رژیم بعث عراق بـه حرم حمله کرد و گنبد امام حسين(علیـه السلام) را نیز مورد هدف داد. [۱۹۹]زیـارت امام حسیننوشتار اصلی: زیـارت امام حسین
بر اساس منابع تاریخی، اولین زائر قبر امام حسین(ع) جابر بن عبدالله انصاری بود کـه به همراه عطیـه عوفی خود را در اربعین شـهادت امام از مدینـه به کربلا رساندند.[۲۰۰] سید بن طاووس در لهوف معتقد است حضرت زینب(س) و سایراسرای کربلا نیز درون این روز خود را بـه کربلا رسانده بودند.[۲۰۱]
یکی از برترین و پرفضیلت‌ترین اعمال، زیـارت امام حسین(ع) درون کربلا است[۲۰۲] برخی از فضائلی کـه در روایـات بـه آنـها اشاره شده عبارت‌اند از:[۲۰۳]ثواب زیـارت خداوند در عرشمباهات خداوند بـه زائرانـهمجواری پیـامبر، علی و فاطمـه(ع)دعای پیـامبر و ا(ع)عاقبت بـه خیر شدنزیـاد شدن روزیطولانی شدن عمردفع خطراتآمرزش گناهان گذشته و آینده[۲۰۴]استجابت دعادعای فرشتگانثواب‌های فراوان[یـادداشت ۱]
آداب زیـارت
زیـارت امام حسین آداب خاصی دارد؛ از جمله:روزه گرفتن درون سه روز قبل از سفراجتناب از خوردن غذاهای لذیذ و رنگارنگ و اکتفا بـه طعام سادهزیـارت با حالت حزن و اندوه و غصهپرهیز از استعمال عطر و گلابزیـارت با سر و صورت و لباس آشفته مانند افراد ماتم زده و مصیبت‌زدهغسل قبل از زیـارت با آب فراترفتن بـه زیـارت با پای پیـاده.[۲۰۵]
ایـام زیـارتی خاص
شب و روز جمعه[یـادداشت ۲]روز عرفه[یـادداشت ۳]ماه رجب به ویژه اول و نیمـه آنماه شعبان به ویژه شب و روز نیمـه شعبانروز مـیلاد (مشـهور: ۳ شعبان)هر روز ماه رمضان به ویژه نیمـه و دهه آخر آنشب اول و شب آخر ماه رمضانشب‌های قدر به ویژه شب بیست و سومشب عید فطر و قربانروز مباهله (۲۴ ذی الحجه)روز نزول سوره هل أتی (۲۵ ذی الحجه)شب عاشوراروز عاشورا [یـادداشت ۴]اربعین [یـادداشت ۵]شب‌های قدر به ویژه شب بیست و سومشب عید فطر و قربانروز مباهله (امام حسین علیـه السلامامام حسیننقشامام سوم شیعیـاننامامام حسینکنیـهاباعبداللهزادروزسوم شعبان، سال ۴ق.زادگاهمدینـهمدت امامت۱۰ سال (۵۰ که تا ۶۰ق)شـهادت۱۰ محرم (عاشورا)، سال ۶۱ق.مدفنکربلا، عراقمحل زندگیمدینـه، کوفهلقب(ها)زکی، سید الشـهداپدرامام علیمادرحضرت فاطمـههمسر(ان)رباب، لیلا، ام اسحاق،شـهربانو(اختلافي)فرزند(ان)امام سجاد، علی اکبر ، جعفر، علی اصغر، سکینـه، فاطمـهطول عمر۵۷ سال
ا شیعه امام علی · امام حسن · امام حسینامام سجاد · امام باقر · امام صادقامام کاظم · امام رضا · امام جوادامام هادی · امام حسن عسکری · امام مـهدیسوگواری محرمرویدادها
واقعه عاشورا • اسیران کربلا •روز شمار واقعه عاشورا • روز عاشورا •نامـه های کوفیـان بـه امام حسین(ع) •واقعه عاشورا (از نگاه آمار)افراد
امام حسین(ع)علی اکبر • علی اصغر • عباس بن علی •زینب کبری • سکینـه بنت حسین •فاطمـه امام حسین • مسلم بن عقیل •شـهیدان کربلا • اسیران کربلاجای‌هاحرم امام حسین • تل زینبیـه •حرم عباس بن علی • گودال قتلگاه •بین الحرمـین • نـهر علقمـهمناسبت‌هاتاسوعا • عاشورا • اربعینمراسممرثیـه • نوحه • تعزیـه • روضه • زنجیرزنی •زنی • عَلَم • سقاخانـه • دسته عزاداری •شام غریبان • تشت‌گذاری • نخل‌گردانی •قمـه زنی • راهپيمایی اربعین • تابوت گردانی• مراسم تابوتنبو
حسین بن علی بن ابی طالب (ع) (۴-۶۱ق)، مشـهور به اباعبدالله و امام سوم شیعیـان، فرزند دوم امام علی (ع) و نوه پیـامبر(ص) است.
حسین بن علی درون دوره کودکی از محبت و علاقه فراوان پیـامبر برخوردار بود. درون دوره خلافت امام علی درون کنار ایشان بود و در جنگهای آن دوره شرکت داشت. درون زمان امامت امام حسن (ع) پیرو او بود و پس از شـهادت وی نیز، که تا زمانی که معاویـه در قید حیـات بود، به پیمان ایشان با معاویـه وفادار ماند؛ اما بعد از مرگ معاویـه بیعت با یزید را مشروع ندانست.
با فشار یزید بر حاکم مدینـه، مبنی بر بیعت گرفتن یـا قتل امام، امام حسین (ع) درون ۲۷ رجب سال ۶۰ق رهسپار مکه شد. با توجه به دعوت کوفیـان برای پذیرش زمامداری، او از مکه بـه سوی کوفه رهسپار شد. ورود عبیدالله بن زیـاد از طرف یزید بـه کوفه باعث شد امام نتواند بـه کوفه وارد شود. امام حسین در کربلا با سپاهیـان عبیدالله بن زیـاد مواجه شد و در جنگی کـه در دهم محرم سال ۶۱ ق مـیان دو لشکر درگرفت، بـه همراه یـاران اندکش (حدود ۷۲ نفر) به شـهادت رسید. بعد از جنگ، یـاران باقیمانده و اهل بیت وی بـه اسارت درآمدند و به کوفهو شام فرستاده شدند.
شـهادت امام حسین(ع) آثار قابل‌توجهی بر رفتار مسلمانان و شیعیـان درون طول تاریخ داشته و الهام‌بخش مبارزات، انقلاب‌ها و قیـام‌های متعددی بوده است. شیعیـان بر گریـه و سوگواری بر شـهادت امام حسین(ع)، بـه ویژه درون ماه محرم، تأکید دارند.۲۴ ذی الحجه)روز نزول سوره هل أتی (۲۵ ذی الحجه)شب عاشوراروز عاشورا [یـادداشت ۴]اربعین [یـادداشت ۵]
[وجود ۱۰ باب کتابخانه ۱۲۸ هزار نسخه کتاب در ساوجبلاغ]
نویسنده و منبع | تاریخ انتشار: Fri, 13 Jul 2018 21:46:00 +0000