متن تعزیه ترکی

متن تعزیه ترکی وبلاگ تخصصی حضرت رقیـه (س) - مولودی های حضرت رقیـه(س) | خوزستان، سرزمـین زرخیز تاریخ و هم‌زیستی اقوام | ادبیـات فارسی - ویکی‌پدیـا، دانشنامـهٔ آزاد | هنر اسلامـی - ویکی‌پدیـا، دانشنامـهٔ آزاد | جواب بازی جدول مدرن اندروید بـه صورت کامل · جدید 97 -گهر |

متن تعزیه ترکی

وبلاگ تخصصی حضرت رقیـه (س) - مولودی های حضرت رقیـه(س)

همـه جا رسم براینـه،نوكر ارباب و ببینـه

رسم ارباب و غلامـی،یـا بن فاطمـه همـینـه

بچگی هام که تا به حالا،كه بودم پیش تو مولا

كُشته مرده ی تو بودم،بدونـه تمام دنیـا

آرزوم اینـه رقیـه،ای كه هستی نور عینم

بعد مردن تو بیـایی،من گل روتو ببینم

یـا رقیـه مدد مدد

توی قبر دیده بـه راهم،به امـید یك نگاهم

به امـید آنكه پاتو،بذاری بـه روی چشمم

كنج خونـه درون دل شب،هی مـی گم الهی یـارب

همـه آرزوم همـینـه،بمـیرم زعشق زینب

یـا رقیـه مدد مدد

چی مـی شـه همـه امـیدم،كربلاتو من ببینم

تو بگی بـه اهل محشر،این غلام و من خ

مـی بـه سیم آخر،مـی كنم لعن اُمَیّه

اگه تو اجازه مـی دی،من مـی شم عبد رقیـه

یـا رقیـه مدد مدد

همـه هستی ام رقیـه است،مـی و مستی ام رقیـه است

همـه ی دنیـا بدونـه،اسم من عبدالرقیـه است

سحرم اومدم نبودی،به شكار و رفته بودی

تو كه سگ نبرده بودی،به چكار و رفته بودی

یـا رقیـه مدد مدد

دانلود مولودی

. متن تعزیه ترکی . متن تعزیه ترکی : متن تعزیه ترکی ، متن تعزیه ترکی




[متن تعزیه ترکی]

نویسنده و منبع | تاریخ انتشار: Sat, 21 Jul 2018 19:49:00 +0000



متن تعزیه ترکی

خوزستان، سرزمـین زرخیز تاریخ و هم‌زیستی اقوام

به گزارش خبرنگار فرهنگی آنا، متن تعزیه ترکی استان خوزستان با مرکزیت اهواز بـه مساحت 64057 کیلومتر مربع شامل 27 شـهرستان کارون، حمـیدیـه، آغاجاری، شوشتر،دشت آزادگان، امـیدیـه، گتوند، شادگان، دزفول، رامشیر، بهبهان، باوی، اندیمشک، اندیکا، هندیجان، رامـهرمز، آبادان، اهواز، خرمشـهر، باغ ملک، بندر ماهشـهر، هفتگل، شوش، لالی، ایذه، هویزه و مسجد سلیمان است.

محدوده جغرافیـایی استان خوزستان از شمال بـه استان لرستان، از شمال شرقی و شرق بـه استان های اصفهان و چهارمحال و بختیـاری، از شمال غربی بـه استان ایلام، از شرق و جنوب شرقی بـه استان کهگیلویـه و بویراحمد، از جنوب بـه استان بوشـهر و خلیج فارس و از غرب بـه کشورعراق محدود مـی‌شود.

آب و هوای خوزستان درون مناطق کوهستانی و مرتفع با تابستان‌های معتدل و زمستان‌های سرد و در نواحی کوهپایـه‌ای دارای آب و هوای نیمـه بیـابانی بـه بیـابانی و کناره‌ای تبدیل مـی‌شود. متن تعزیه ترکی عموما این ناحیـه دارای زمستان‌های کوتاه و معتدل و تابستان‌های گرم و طولانی است. متن تعزیه ترکی فصل گرمای خوزستان معمولا از اردیبهشت ماه آغاز مـی‌شود و تا اواخر مـهرماه ادامـه دارد. متوسط درجه حرارت درون این دوره حدود ۳۱ درجه و حداکثر آن گاهی بـه بیش از 50 درجه نیز مـی‌رسد.

با توجه بـه این شرایط آب و هوایی اواخر شـهریور که تا نیمـه اردیبهشت فصل مناسب سفر بـه این استان است.

جاذبه‌‌های گردشگری

قلعه و محوطه شوش، مقبره دانیـال نبی، تالاب شادگان، کول فرح، کاخ آپادانا، تشکوه، سازه‌های آبی سیکا(آبشار شوشتر)، چشمـه‌های قیر، چغازنبیل، معبد بردنشانده، آبشار شوی، شیوند و آرپناه، ام‌الدیس، پل و آسیـاب‌های دزفول، منطقه حفاظت‌شده دز و کرخه، تالاب هویزه یـا هورالعظیم از مناطق گردشگری این استان بـه شمار مـی‌رود.

موقعیت طبیعی

این منطقه یکی از پرحاصل‌ترین نقاط ایران شده و لقب زرخیز را از آن خود کرده است. سواحل زیبای خلیج فارس، باتلاق‌ها، نیزارها، جلگه‌های پست و گرم، اقلیم متفاوت، تالاب‌ها و دریـاچه‌های متعدد؛ تضاد آشکاری را درون محدوده استان خوزستان بـه وجود آورده و موجب غنا و تنوع چشم‌گیر جاذبه‌های طبیعی درون این منطقه شده است. همچنین خوزستان هستی و عظمت خود را بـه رودخانـه‌های متعددی کـه در این سرزمـین جاری‌اند، مدیون است. جریـان ۵ رودخانـه بزرگ از جمله کارون، دز، کرخه درون مـیان این سرزمـین از سویی و قرارگیری سرزمـین خوزستان درون حاشیـه خلیج فارس از سوی دیگر، مناسب‌ترین موقعیت را به منظور خوزستان فراهم آورده است. کارون تنـها رودخانـه قابل کشتیرانی ایران، با جلوه‌های بالای جهانگردی بـه عنوان معروف‌ترین رودخانـه درون جغرافیـا، ادبیـات و تاریخ ایران درون محدوده این استان جاری است. کرخه بـه عنوان یکی از چهار منطقه طبیعی کشور شناخته شده هست که از نظر زیست محیطی ارزش فراوانی دارد. بر اثر تنوع آب و هوا و نوع خاک، برخی از مناطق خوزستان را جنگل‌های تنک و بوته زار، درختچه و درختان پوشانیده است. خلیج فارس نیز با بیش از 200 نوع ماهی از نظر تنوع و ذخیره پروتئین از بهترین و کم‌نظیرترین ذخایر حیـات وحش کشور بـه حساب مـی‌آید. چشم‌انداز زندگی انواع پرندگان دریـایی درون سواحل، تالاب‌ها و بیشـه‌زارهای این منطقه؛ مناظر بدیع و کم‌نظیری را بـه وجود آورده‌اند. درون تالاب‌های هورالعظیم پرندگان و دارانی همچون مرغابی، غاز، پلیکان، گراز، شغال، خرگوش و در تالاب مـیانگران خوک وحشی، روباه، شغال، خرگوش، موش، انواع اردک، غاز، لک لک زیست مـی‌کنند. منطقه حفاظت شده دز و کرخه، شیمبار، منگشت و هفت شـهیدان و پناهگاه حیـات وحش کرخه، دز، تالاب شادگان و منطقه شکار ممنوع کرائی از جمله مـهم‌ترین زیستگاه‌های استان خوزستان محسوب مـی‌شوند.

تاریخچه خوزستان

استان خوزستان کـه یکی از مـهم‌ترین و با ارزش‌ترین مناطق ایران هست در جنوب باختری ایران واقع شده و از جاذبه‌های کم‌نظیر گردشگری درون زمـینـه‌های طبیعی، تاریخی، معماری، اجتماعی و فرهنگی برخوردار است. سواحل زیبای خلیج فارس درون جنوب و کوه‌های بلند و برف‌گیر درون شمال و خاور جلگه پست و گرم، چشم‌انداز و اقلیم‌های متفاوتی درون چهار سوی استان خوزستان فراهم آورده و یکی از زیباترین مناطق طبیعی ایران را رقم زده است. خوزستان یکی از باستانی‌ترین و تمدن‌خیزترین ناحیـه‌های جهان بوده و جزو کهن‌ترین سرزمـین‌های متمدن بشری محسوب مـی‌شود. هر یک از شـهرستان‌های این استان درون برگیرنده بناهای تاریخی و معماری شگفت‌آوری هستند کـه نمایـان‌گر تمدن و هنر مردمان این سرزمـین درون گذشته‌های دور است. بناهای منحصر بـه فردی از دوره‌های مختلف تاریخی درون این ناحیـه باقی مانده کـه از با ارزش‌ترین مـیراث‌های تاریخی ایران و جهان بـه شمار مـی‌روند. چغازنبیل معروف‌ترین و مـهم‌ترین اثر تاریخی– معماری این منطقه هست که درون شـهرستان شوش ساخته شده است. زیگورات درون قرن 13 پیش از مـیلاد بـه صورت معبدی مطبق ساخته شده کـه هم‌اکنون دو طبقه آن پا برجا هست و بـه علت شگفتی اعجاب‌آور خود درون سال 1979 مـیلادی از سوی سازمان یونسکو بـه عنوان مـیراث فرهنگی جهانی ثبت شد. اکروپل، آپادانا و شـهر شاهی نیز هر یک بازمانده‌های شـهرهای باستانی منطقه شوش هستند. آرامگاه دانیـال نبی و قلعه‌های قدیمـی نیز از مـهم‌ترین آثار منطقه باستانی شوش‌اند کـه هر یک نمایـان‌گر هنر و تاریخ درخشان این خطه درون روزگار خود است. شـهر قدیمـی جندی شاپور (اولین مرکز دانشگاهی ایران) و پل ساسانی (با 14 دهانـه ی اصلی و 12 دهانـه ی فرعی) نیز از مـهم‌ترین و قدیمـی‌ترین آثار شـهرستان دزفول درون این استان بـه شمار مـی‌روند. آفتاب دل نشین، آب فراوان، خاک مرغوب و مردمانی سخت‌کوش سبب شده‌اند.

موسیقی

موسیقی شوشتر و دزفول نیز تابع زبان و فرهنگ همـین منطقه هست و بـه همان اندازه از غنای فرهنگی بسیـاری برخوردار است. دارای روایـات، اشعار و نواهایی هست که زبان بـه زبان و بـه بـه وسیلۀ مردم از نسلی بـه نسل دیگر که تا امروز منتقل شده است. درون این نوع موسیقی محتوای متنوعی از آواز و ترانـه بـه گوش مـی‌رسد. موسیقی شادی کـه در جشن‌ها و آئین‌هایی همچون عروسی، مولودی‌خوانی و ...، موسیقی حزن و اندوه کـه در سوگواری‌ها، تعزیـه و مویـه‌خوانی، موسیقی مذهبی شامل نوحه، مرثیـه‌خوانی و ...، نواهایی کـه به هنگام کار زمزمـه مـی‌شود، موسیقی درمانی و ... شوشتر و دزفول از جهتی با یکدیگر و از سوی دیگر با سرزمـین بختیـاری و اندیمشک و مناطق عرب نشین مجاورت داشته و بدین سو مراوداتی را بـه وجود آورده، لذا این ارتباط درون لحن و محتوای موسیقی آنـها اثر گذاشته است.

ساختار موسیقی این مناطق مجموعه مقـامات محلی را تشکیل داده هست که آن را اصطلاحاً درون گویش محلی «24 مقـوم»«moqum» یـا «مقـام» اطلاق مـی‌کنند. مُقوُم‌هایی با نام دشتی، دشتی اذان، دشتی کَتراک، دشتی شوشتری، دشتی راسته، مـهـردشتی یـا دشتی دختـرکش، دشتی محمد خانی، نظامـی، کَمَری دُرفیـلی، شاهنـامـه‌خوانی، شُلِ‌یل، فایز دشتستانی، مارضائی، فایز مکوندی، چَپونی، مایـه حصار، هزاره، تعزیـه و... کـه دارای قدمت بسیـاری هستند.

در این موسیقی از آلات و سازهایی چـون تار(شش تار ایرانی)، سرنای کوچک، نی جُفته (دوزِلِه یـا قمشـه کردی )، دهـل، تنبک (ضـرب)، دارِِه«dare» (دایـره) و نـی استفاده مـی‌شود.

صنایع دستی

ب‍‍ا ت‍وج‍ه ب‍ه پ‍ی‍ش‍ی‍ن‍ه ت‍‍اری‍خ‍‍ی م‍ن‍طق‍ه زاگ‍رس ک‍ه درون گ‍ذش‍ت‍ه‌ه‍‍ای دور م‍‍ه‍د ت‍م‍دن و ف‍ره‍ن‍گ ع‍ی‍لام‍ی‍‍ان ب‍وده، ای‍ن س‍رزم‍ی‍ن پ‍ی‍وس‍ت‍ه ب‍س‍ت‍ر م‍ن‍‍اس‍ب‍‍ی ب‍رای رش‍د و ش‍ک‍وف‍‍ای‍‍ی ه‍ن‍ر و ص‍ن‍‍ای‍‍ع دس‍ت‍‍ی درون زم‍ی‍ن‍ه‌ه‍‍ا ی م‍خ‍ت‍ل‍ف ب‍ه ش‍م‍‍ار آم‍ده اس‍ت. ه‍م‍چ‍ن‍ی‍ن ت‍‍ع‍دد و ت‍ک‍ث‍ر ق‍وم‍‍ی و ف‍ره‍ن‍گ‍‍ی م‍ردم خ‍وزس‍ت‍‍ان (ب‍خ‍ت‍یـاری‌ه‍‍ای س‍‍اک‍ن ش‍م‍‍ال و ش‍رق خ‍وزس‍ت‍‍ان ، اع‍راب س‍‍اک‍ن درون ج‍ن‍وب و غ‍رب اس‍ت‍‍ان و س‍‍اک‍ن‍‍ان ب‍خ‍ش‌ه‍‍ای م‍رک‍زی ک‍ه ع‍م‍دت‍‍ا ش‍‍ه‍ره‍‍ای اه‍و از، دزف‍ول، ش‍وش و ش‍وش‍ت‍ر را ش‍‍ام‍ل م‍‍ی‌ش‍ود) م‍وج‍ب ش‍ده که تا ص‍ن‍‍ای‍‍ع دس‍ت‍‍ی درون خ‍وزس‍ت‍‍ان از ت‍ن‍وع چ‍ش‍م‍گ‍ی‍ری ب‍رخ‍وردار ش‍ود. وج‍ود ع‍ش‍‍ای‍ر ک‍وچ را ک‍ه خ‍ود ح‍‍اف‍ظ ه‍ن‍ره‍‍ا و ص‍ن‍‍ای‍‍ع دس‍ت‍‍ی خ‍‍اص ه‍س‍ت‍ن‍د م‍وج‍ب ت‍ن‍وع رش‍ت‍ه‌ه‍‍ا و ن‍ی‍ز ت‍روی‍ج ص‍ن‍‍ای‍‍ع دس‍ت‍‍ی ب‍ه دی‍گ‍ر م‍ن‍‍اطق ش‍ده اس‍ت.

ک‍پ‍وب‍‍اف‍‍ی: ی‍ک‍‍ی از ص‍ن‍‍ای‍‍ع دس‍ت‍‍ی ب‍وم‍‍ی و خ‍‍اص اس‍ت‍‍ان م‍ح‍ص‍ولات‍‍ی ب‍ه ن‍‍ام ک‍پ‍و هست ک‍ه ب‍‍ا پ‍ی‍چ‍ش س‍‍اق‍ه‌ه‍‍ای م‍رک‍زی و ج‍وان ن‍خ‍ل ب‍ه دور س‍‍اق‍ه‌ه‍‍ای ک‍رت‍ک ش‍ک‍ل م‍‍ی‌گ‍ی‍رد و ب‍‍ا ن‍ق‍ش‌ان‍دازی ک‍‍ام‍واه‍‍ای ال‍وان، زی‍ب‍‍ای‍‍ی آن چ‍ن‍د ب‍ر اب‍ر م‍‍ی‌ش‍ود. م‍رکز ب‍‍اف‍ت ک‍پ‍و، ده‍س‍ت‍‍ان «ش‍‍ه‍ی‍ون» واق‍‍ع درون ش‍‍ه‍رس‍ت‍‍ان دزف‍ول ب‍وده و م‍‍ع‍م‍ولاً ب‍ه ش‍ک‍ل س‍ب‍ده‍‍ای دردار و ب‍دون درون ب‍ه ص‍ورت س‍ی‍ن‍‍ی درون ان‍د ازه‌ه‍‍ای م‍خ‍ت‍ل‍ف رن‍گ‍‍ی و س‍‍اده ب‍‍اف‍ت‍ه م‍‍ی‌ش‍ود.

ح‍ص‍ی‍ر: ح‍ص‍ی‍رب‍‍اف‍‍ی از ق‍دی‍م‍‍ی‌ت‍ری‍ن ص‍ن‍‍ای‍‍ع دس‍ت‍‍ی و ش‍‍ای‍د ک‍‍ه‍ن‌ت‍ری‍ن آن‍‍ه‍‍ا درون اس‍ت‍‍ان است. ای‍ن ه‍ن‍ر- ص‍ن‍‍ع‍ت درون خ‍وزس‍ت‍‍ان ب‍س‍یـار پ‍ررون‍ق ب‍وده ب‍ه طوری ک‍ه ف‍رآورده‌ه‍‍ای آن درون ه‍م‍ه ن‍ق‍‍اط ای‍ر ان ع‍رض‍ه م‍‍ی‌ش‍ود. ام‍روز درون ن‍ق‍‍اط م‍خ‍ت‍ل‍ف خ‍وزس‍ت‍‍ان ه‍رج‍‍ا ک‍ه دس‍ت‍رس‍‍ی ب‍ه ب‍رگ ن‍خ‍ل و ن‍‍ی و ت‍رک‍ه ام‍ک‍‍ان پ‍ذی‍ر ب‍‍اش‍د م‍‍ی ت‍و ان ح‍ص‍ی‍رب‍‍اف‍‍ی ر ا دی‍د. ش‍‍ه‍ر ه‍‍ا ی آب‍‍اد ان خ‍رم‍ش‍‍ه‍ر، ش‍‍ادگ‍‍ان و دش‍ت آز ادگ‍‍ان از م‍ر اک‍ز ع‍م‍ده ت‍ول‍ی‍د ای‍ن م‍ح‍ص‍ول اس‍ت .

ق‍‍ال‍‍ی م‍ح‍ل‍‍ی: ن‍و ع‍‍ی ق‍‍ال‍‍ی ب‍‍ا ک‍ی‍ف‍ی‍ت ب‍‍الا و ن‍ق‍وش ب‍س‍ی‍‍ار م‍ت‍ن‍و ع درون ش‍م‍‍ال اس‍ت‍‍ان ت‍وس‍ط زن‍‍ان و دخ‍ت‍ر ان ب‍خ‍ت‍ی‍‍ار ی ب‍دون ب‍ک‍‍ارگ‍ی‍ر ی ن‍ق‍ش‍ه از پ‍ی‍ش طر اح‍‍ی ش‍ده و ف‍ق‍ط ب‍‍ا ت‍ک‍ی‍ه ب‍ر ذه‍ن خ‍لاق آن‍‍ان ت‍ول‍ی‍د م‍‍ی‌ش‍ود. ن‍ق‍وش ای‍ن ق‍‍ال‍ی‍‍ه‍‍ا ب‍س‍ی‍‍ار م‍ت‍ن‍وع و چ‍ش‍م ن‍واز اس‍ت و اک‍ث‍ر ن‍ق‍وش از طب‍ی‍‍ع‍ت و م‍ح‍ی‍ط اطراف زن‍دگ‍‍ی آن‍‍ان م‍‍ان‍ن‍د گ‍ل، ک‍‍اس‍ه، م‍‍اه‍‍ی، پ‍رو ان‍ه، ش‍‍ان‍ه ت‍ش‍ک‍ی‍ل م‍‍ی‌شود. ش‍‍ه‍ره‍‍ای م‍س‍ج‍دس‍ل‍ی‍م‍‍ان، ان‍دی‍م‍ش‍ک و ای‍ذه از م‍ر اک‍ز ت‍ول‍ی‍د ای‍ن م‍ح‍ص‍ول هستند.

ادبیـات قومـی

استان خوزستان بـه دلیل دارا بودن موقعیت اقتصادی ویژه، گروه‌های قومـی مختلفی را درخود جای داده هست اما درون این مـیان از لحاظ سابقه حضور و تعداد جمعیت اقوام زیر را مـی‌توان نام برد:

لرها کـه خود بـه سه دسته بختیـاری، بهمئی و لرستانی(فیلی) تقسیم مـی‌شوند، اعراب، بندری‌ها، شوشتری، دزفولی، بهبهانی و ترک قشقایی کـه به واسطه زندگی عشایری بـه این استان وارد و ساکن شدند. افشارها کـه به این استان کوچانده شده‌اند و گروه‌های دیگری نیز از این قومـیت نیز بـه دلیل موقعیت اشتغالی درون این استان سدارند. گروه‌های از اکراد نیز درون شـهرستان‌های مختلف این استان زندگی مـی‌کنند. قومـیت صابئین‌ مندائی نیز از اقوام قدیمـی ساکن درون این استان هستند کـه از پیروان حضرت یحیی(ع) هستند.

از نظر زبانی نیز بـه نسبت قومـیت هر گروهی بـه زبان و گویش قوم خود سخن مـی‌گویند لرها بـه گویش لری کـه با توجه بـه تقسیمات گروهی (بختیـاری، بهمئی، بهمئی)گویش آنـها تفاوت‌های نیز با هم دارند. اعراب بـه زبان عربی شوشتری‌ها بـه گویش شوشتری، بهبهانی‌ها بـه گویش بهبهانی، بندری‌ها بـه گویش بندری، دزفولی‌ها بـه گویش دزفولی سخن مـی‌گویند. از نظر زبان‌شناسی گویش‌های لری، شوشتری دزفولی و بندری را مـی‌توان درون یک گروه زبانی قرار داد. ترک‌های ساکن درون این استان بـه زبان ترکی و تعدادی بـه دلیل زمان حضور و مجاورت با لرها تحت تاثیر زبانی آنـها قرار گرفته‌اند .کردها نیز بـه دلیل زمان حضور و مجاورت با لرها تحت تاثیر زبانی آنـها قرار گرفته‌اند. مندائی‌ها نیز بـه دلیل مجاورت با اعراب تحت تاثیر زبان آنان قرار گرفته‌اند اما جهت خواندن متون مقدس و دینی خود از زبان مندائی کـه شاخه‌ای از زبان آرامـی هست استفاده مـی‌کنند.

آیین‌ها

آیین طلب باران(بَردِ بارون)

در شـهرستان اندیکا و درمنطقه‌ای موسوم بـه امامزاده (شاهزاده) عبدالله، از دیربـاز تاکنون جهت مقابله با خشکسالی، طی آداب و رسوم خاصی یکی از آیین‌های باران‌خواهی بـه نام «بَردِ بارون» بـه معنی «سنگ باران» برگزار مـی‌شود. اعتقادات محلی و باورهایی کـه ریشـه درون تاریخ و فرهنگ مردمان ایران باستان دارد بـه هنگام خشکسالی زمـینـه ساز اجرای آیین «بَردِ بارون» شده هست و از این رو قدمتی دیرینـه دارد.

در اجرای این آیین باستانی محوریت اصلی سنگ‌هایی هست که نماد زایش باران بـه حساب مـی‌آیند. انجام مراسم با وجـود سه قطعـه سنگ استوانـه‌ای شکل درون اندازه‌های متفاوت و تشریفات معنـرامـون آن صورت مـی‌گیرد. سنگ درون گـویش محـلی«بَرد» نام دارد، بدین جهت آن را «بَردِ بارون» مـی نامند.

هرکدام از این قطعه سنگ‌ها کـه درمحل بارگاه امامزاده نگهداری مـی‌شوند، نماد یکی ازعـوامل باران‌زا شامل (باد، باران و طوفان) است. اجرای این آیین بـه شکل موروثی درون انحصارسادات منطقه هست و درون حال حاضری کـه هدایت مراسم را برعهده دارد یکی از خاندان سادات، از اولاد جلال بـه نام سید حسن خان است. بر اساس اهمـیت و نیـاز بـه آب درون خشکسالی‌ها، مریدان امامزاده از همان روستا و دهات اطراف از اولاد جلال درخواست مـی کنند که تا مراسم باران خواهی بـه اجرا درآید. بنا بـه مصلحت درون روزی مشخص با حضور مـیهمانان و با خارج سنگ‌هـا از امامزاده، بعد از این‌که سنگ‌ها غسل داده شد نماز حاجت خوانده و یک حیوان شامل، یـا قوچی فربه را توسط فردی پاک و قابل احترام قربانی مـی‌کنند. بطوری‌ کـه سنگهـا بـه خون آغشته شده سپس غلتانده مـی‌شود. درون این هنگام دعا مـی‌خوانند، نیت کرده و تعداد روزهای انتظار به منظور رسیدن بـه حاجت عنوان مـی‌شود. بـرخی از مردم نیز به منظور متـولی اجرای این رسم نذر کرده و با توجه بـه توان مالی خود پول نقد، یـا چیزهای دیگری بـه عنوان هـدیـه تقدیم مـی‌کنند.

آیین و آداب قهوه خوری

قهوه از جمله نوشیدنی‌های قدیمـی هست که بسیـار مورد توجه اعراب است. علاوه بر مراحـل آمـاده‌سـازی قـهـوه، خوردن آن نیـز آداب خاصی دارد از این رو بـه قهوه عربی معروف شده است. از گذشته قـهـوه بـه صـورت معمـول و همـیشگی بـه صورت غلیظ بدون شکر و تلخ درون مـیهمـانی‌ها مصرف مـی‌شده است. بطور کلی درون تمام ضیـافت‌ها نوشیدنی قهوه تهیـه و در مُضیف (محل یـا اتاق پذیرایی )از مـیهمانان پذیرایی مـی‌شود. عـلاوه بر مراحـل آمـاده‌سـازی قهـوه خوردن آن نـیـز آداب خاصی دارد. به منظور تهیـه قهوه ابتدا دانـه‌های خام قهوه را درون ظرفی آهنی برشته مـی‌کنند. سپس دانـه‌ها را درون هاون مـی‌کوبند که تا به آرد تبدیل شود. بعد از این‌که قهوه بـه پودر تبدیل شد جهت آماده‌سازی آن را درون ظرف مخصوصی بـه نام «الگمگم» یـا «گم گم»«gomgom» قرار داده و مقداری ش بـه آن اضافه مـی‌کنند که تا به آرامـی دم بیـاید. بعد از این‌که قهوه دم کشید آن را از گُم گُم بـه ظرف کوچکتری بـه نام«الدله» «dale» «دَلِه» انتقال داده و دَلِه را مـیان خاکستر داغ قرار مـی‌دهند که تا گرم بماند و با ورود مـیهمانان ساقی با قهوه آماده شده از آنان پذیرایی بـه عمل آورند.

برای نوشیدن قهوه از فنجان مخصوصی استفاده مـی‌شود. فنجانی گرد، کوتاه و فاقد دسته کـه از جنس چینی است. بعد از این‌که قهوه آماده شد و مـیهمانان وارد مضیف شدند، ساقی با خوش آمدگویی مـیهمانان را بـه بالای مضیف هدایت مـی‌کند. درون ابتدا پیش از این‌که پذیرایی رسماً آغاز شود ساقی درحضور مـیهمانان اولین فنجان قهوه را کـه در اصطلاح «الهیف» «heyf» نام دارد مـی‌نوشد که تا مـیهمانان را از سالم بودن آن آگاه کند. دومـین فنجان جهت پذیرایی آماده و پذیرایی از سمت راست آغاز مـی‌شود. ساقی دَلِه را برداشته، آن را درون دست چپ و فنجان را درون دست راست خود مـی‌گیرد، سپس قهوه را درون فنجان مـی‌ریزد و تعارف مـی‌کند. مـیهمان نیز کـه به آداب خوردن آگاهی دارد فنجان را با دست راست خود از ساقی گرفته و بدون این‌که آن را بر زمـین بگذارد قهوه را مـی‌نوشد. مـیهمان موظف هست این فنجان قهوه را مـیل کند، مگر درون مواقعی کـه از شیخ یـا ساقی خواسته‌ای داشته باشد، کـه در این صورت فنجان را از دست ساقی گرفته، سپس بر روی زمـین مـی گذارد. درون این حالت این فنجان را بـه اصطلاح «الضیف» «zeyf» مـی‌نامند. چنانچه مـیهمان قهوه را مـیل کرد و بدون هیچ حرکت اضافی فنجان را با همان دست راست بـه ساقی برگرداند، با این عمل نشان مـی‌دهد کـه مجدداَ تمایل بـه خوردن دارد و ساقی دوباره به منظور ایشان قهوه مـی‌ریزد. فنجان‌های دیگری با نام‌هایی چون «الکیف»«keyf» «السیف»«seyf» وجود دارد کـه هرکدام بنا بـه دلایلی بـه این نام خوانده شده‌اند.

کمربستن عروس بختیـاری

در فرهنگ بختیـاری بـه هنگـام عروسی مرسـوم هست که عملی آیینی و نمادین بـه اجرا درون مـی‌آید. زمانی کـه عروس مـی‌خواهد بـه خانـه داماد رود، دستمال سفید بلندی را با محتویـاتی چون کتاب مقدس(قرآن) درون قطع بسیـار کوچک تکه‌ای نان مقداری سبزی یـا برگ سبزی از درختان، مقداری اسپند، چند قطعه قند یـا نبات و مقداری شیرینی شامل نقل و شکلات و آب نبات کـه هرکدام جنبه‌ای نمادین دارد را بـه دورکمر عروس مـی‌بندند.

دستمال یـا اصطلاحاً «شال کمر» معمولاً بـه رنگ سفید و یـا سبز انتخاب مـی‌شود و معمولاً توسط یکی از نزدیکان ذکور عروس، برادر، پسرعمو یـا پسردایی ایشان بـه دورکمر عروس بسته مـی‌شود. بستن کمربند توسط مردان بـه این دلیل هست که معتقدند این کار قوت قلب و محکمـی اراده را به منظور عروس درون بر خواهد داشت، همچنین اولین بچه عروس پسر بدنیـا خواهد آمد. بعد از این‌که عروس بـه خانـه ی جدیدش قدم نـهاد، داماد شال کمر او را باز مـی‌کند.

کتاب مقدس کـه درواقع کلام خداوند هست به نیت راهنما و حافظ زندگی زوج جوان قابل توجه و اهمـیت است. عروس و داماد با توکل بـه پروردگار و حمایت خالق این مرحله از زندگی را آغاز خواهند کرد. نان نمادی هست از رزق و روزی و برکت کـه عروس بـه ارمغان خواهد برد. برگ سبز را نماد سبزینگی بخت و آرامش مـی‌دانند. نشانی از زایش و ازدیـاد نسل خواهد بود. قند کـه با سپیدی همراه هست نشان از شیرینی و لذّت زنـدگی مشترک هست که عروس پیشکش داماد مـی کند. دانـه‌های اسپند نیز جهت مبارکی و دور پلیدی‌ها از خانـه جدید، بـه عنوان چشم زخم درکنار مواد دیگر قرار مـی‌دهند. کمربند پارچه‌ای سپید عروس نماد کوله باری هست از پاکی و صداقت کـه به دنیـای تازه گام مـی‌گذارد.

صابئین‌مندائی

صابئین‌منـدائی«sâbein-e mandâi» پیروان حضرت یحیی(ع) هستند کـه به آنـها صبی«sobi» گفتـه مـی‌شود. ابتـدا مردم یمن پیـرو آن بودند و با مـهـاجرت مردم یمن این دین بـه سـایر بـلاد عرب و نواحی بین النـهرین که تا خوزستان رسیده است. صابئین جمع صابئی هست و صابئین بهـانی کـه دارای دین صابئی باشند خطاب مـی‌شود. کلمـه صابئین بـه معنای تعمـید شونده هست و بهی کـه درآب فرو رفته و غسل تعمـید مـی‌کند اطلاق مـی‌شود. امروزه عمده جمعیت مندائیـان درون دو کشور ایران و عراق درکنار رودخانـه‌های کارون، دجله و فرات سدارند کـه در ایران استان خوزستان و شـهرهای اهواز، آبادان، خرمشـهر، سوسنگرد، بستان، شوشتر، شوش و شادگان سکونتگاه آنـها محسوب مـی‌شود. دین صابئین‌مندائی از ادیـان رسمـی محسوب شده و دارای کتابی آسمانی بـه نام«گنزا ربّا»«genzâ rabbâ» است. درقرآن نیز درسوره‌های مختلفی از جمله سوره بقره آیـه ی 62 از ایشان نام شده است. عبادتگاه ایشان را «مندی»«mandi» مـی نامند.

غسل تعمـید رکن اصلی و برجسته‌ترین آیین دینی مندائیـان هست که بر هر فرد صُبی واجب بوده و درکنار آب روان(جاری) انجام مـی‌گیرد بـه همـین دلیل آب، بخصوص آب جاری درون این دین از اهمـیّت و قداست خاصی برخوردار است. تعمـید بـه دو صورت تعمـید معمولی یـا غیررسمـی یـا «طماشـه»«tamâše»، هر فرد مندائی با فرو رفتن درآب یـا قرارگرفتن درون زیر دوش آب مـی‌تواند آن را انجام دهد و تعمـید رسمـی یـا واجب «مصوتا»«masvetâ» یـا «مصبتا»«masbetâ»که طی آن روحانیون عالی مقام درمراسم خاصی درکنار آب جاری با قرائت بوثه‌های«buse» مختلف(بوثِه بـه معنی آیـه است) عمل تعمـید را بـه صورت دسته جمعی به منظور تعمـید شونـدگـان انجام مـی‌دهند. این نوع تعمـید جهت انجام واجبـات درون اعیـاد و مواقع دیگر انجام مـی‌گیرد. لباس دینی مندائیـان «رستـه»«raste» نام دارد کـه از پارچـه سفید، چـلوار پنبـه‌ای بسیـار ساده و گشـاد دوختـه مـی‌شود. علت سفید بودن رَستِه را پاکی و همبستگی با جهان نور مـی‌دانند.

غذاهای محلی

آو تفتالو، قلیـه ماهی، ماهی صُبور، تلیکه، شله ماستی، کوردیم، گمنـه، آش توله، او باقله، کشکینـه، کپه، آش بلگ، نان کلگ، ماهی شور، برنج، قوزی، مـیگو پلو، کُبه، قوزی، کُبّه، محمرَ، شعث، خورشت بامـیه، ماهی شور، فلافل، خلال مطبوخ، تذخانَه، خبس التمر، امفَطَّح، اوانوری، ابوقله، آبگوشت، اوعدس، اوماشک، اوپیوزی، گوینـه، اوموهی، برنج، باقلا، آش کارده و اوربنیک غذاهای محلی این استان هستند.

سوغات

استان خوزستان با قرار گرفتن درون جنوب غرب کشور از شرایط جغرافیـایی خاصی برخوردار هسستند. از لحاظ اقلیمـی دارای شرایط متفاوتی بوده، بطوری کـه مناطق کوهستانی با کوه‌های بلند و برف‌گیر و جلگه‌های پست و گرم همچنین وجود رودخانـه‌های بسیـار، آب و هوای گوناگون و پوشش گیـاهی مختلفی را درون استان بـه وجود آورده است. لذا با وجود تنوع اقلیمـی و آب و هوایی همچنین وجود اقوام و فرهنگ‌های گوناگون ضمن برخورداری از فرهنگی غنی و ارزشمند، زمـینـه برخورداری از محصولات متنوع خوراکی و غیرخوراکی را بـه عنوان سوغات محلی داشته است. محصولات خوراکی از قبیل گیـاهان علفی و مـیوه‌های وحشی, محصولات کشاورزی و فرآورده‌های مرتبط باغی، محصولات لبنی، انواع تنقلات، نان محلی، حلوا و شیرینی‌های سنتی و محصولات غیر خـوراکی شـامل انواع صنـایع دستی بومـی نیز مـی‌توانند بـه عنوان سوغات محلی خاص و ارزشمند استان خوزستان بـه شمار آیند.

گیـاهان و محصولات باغی

تنوع پوشش گیـاهی درون نقاط مختلف استان باعث روییدن انواع گیـاهان وحشی درون این اقلیم شده است. درون این خصوص بسیـاری از گیـاهان بـه صورت فصلی و تازه با کاربردهای غذایی و درمانی بـه تنـهایی یـا بـه شکل فرآوری شده مورد استفاده قرار مـی‌گیرند همچنین درون فصول دیگر این محصولات بـه صورت خشک شده درون مراکز فروش جهت استفاده های بومـی و به عنوان سوغات بـه مردم عرضه مـی‌شوند.

گیـاهانی چون تولِه(پنیرک)، کنگر، کاسنی، کرفس کوهی، تره کوهی، پونـه وحشی، گل بابونـه، ختمـی، گلزبان، و ...

مـیوه‌های وحشی مانند بلوط، بادام کوهی یـا بادام شور، بَنَک و کَلخُنگ (انواع پسته وحشی)، کُنار(مـیوه درخت سدر)، رَمَلیک(مـیوه‌ای از خانواده سدر)

محصولات فرآوری شده‌ای کـه به روش سنتی تهیـه مـی‌شوند چون کَلگ(آرد بلوط)، آرد کُنار و...

محصولات باغی بـه شکل معمول و فرآوری شده مانند انواع رطب، خرما، دِیری و... ترشی ناردونـه (ناردانـه) رب انار، انجیر خشک، شیره خرما، ترشی‌های محلی و ...

محصولات کشاورزی و فرآورده های آن مانند کنجد، اَردِه، حلوا ارده، حلوا کنجدی و...

انواع کلوچه‌های محلی: متن تعزیه ترکی کلوچه شکری، کلوچه خرمایی، انواع نان‌های محلی و...

محصولات دامـی

محصولات متنوع لبنی از قبیل روغن خوش(روغن حیوانی)، کره حیوانی، کشک، قره قروت، ماست، دوغ پنیر و سرشیر محلی.

محصولات غیرخوراکی:

این محصولات شامل انواع صنایع دستی بومـی خوزستان است. دست بافته‌های عشایری شامل قالی، گلیم شیردِنگ، اِحرامـی(سجاده)، جاجیم، عبا، خراطی، کَپو، حصیر، بوریـا، مـینای صُبی، گیوه، زیورآلات سنتی البسه محلی شامل: چوقا و لباسهای زنانـه و ...




[متن تعزیه ترکی]

نویسنده و منبع | تاریخ انتشار: Thu, 26 Jul 2018 09:06:00 +0000



متن تعزیه ترکی

ادبیـات فارسی - ویکی‌پدیـا، دانشنامـهٔ آزاد

پرش بـه ناوبری پرش بـه جستجو

ادبیّات فارسی یـا ادبیـات پارسی : متن تعزیه ترکی ادبیـات اشتراک لفظی هست بین دو مفهوم هنر ادبیـات و علم ادبیـات .ادبیـات درون مفهوم هنر ادبیـات بـه ادبیـاتی گفته مـی‌شود کـه به زبان فارسی نوشته شده باشد. متن تعزیه ترکی ادبیـات فارسی تاریخی هزار و صد ساله دارد. متن تعزیه ترکی شعر فارسی و نثر فارسی دو گونـه اصلی درون ادب فارسی هستند. برخی کتاب‌های کُهن درون موضوعات غیرادبی مانند تاریخ، متن تعزیه ترکی مناجات و علوم گوناگون نیز دارای ارزش ادبی هستند و با گذشت زمان درون دسته آثار کلاسیک ادبیـات فارسی قرار گرفته‌اند.


ادبیـات بـه معنی علم ادبیـات و یـا علوم ادبی بـه مجموعه علومـی اطلاق مـیشود کـه به وسیله آنـها امکان درک ، تصحیح ، شرح و تحلیل متون ادبی و یـا امکان کشف ارتباط بین آنـها را فراهم مـی آورد . عموما علوم ادبیـات بـه دودسته علوم قدیم و علوم جدید ادبیـات قابل تقسیم هستند .علوم قدیم ادبیـات را شامل املاء ، انشاء ، لغت ، معانی ، بیـان ، بدیع ، صرف ، نحو ، تاریخ ادبیـات ، عروض ، قافیـه و .. شمرده اند کـه این علوم معمولا به منظور فهم بهتر قرآن مجید و پس از آن متون ادبی توسط ادیبان ساخته شده اند کـه عموما بنیـانگذاران آنـها ایرانی بوده اند . درون گذشته هرکه بـه این علوم تسلط داشته هست را ادیب مـیگفته اند .


اما علوم جدید ادبیـات شامل نقد ادبی ، انواع ادبی ، سبک شناسی ، نظریـه های ادبی و ... مـیشود کـه هرچند درون گذشته خود ایرانیـان از آنـها استفاده کرده اند و یـا درون بین متون مختلف بـه آنـها اشاره کرده اند اما بـه عنوان یک علم مستقل مطرح نبوده اند و با برقراری ارتباط فرهنگی بین ایرانیـان و سایر اقوام خصوصا اروپاییـان وارد ایران شده اند . دو مفهوم ادیب و شاعر بهانی اطلاق مـیشود کـه یـا آگاهی از این علوم دازند و یـا اینکه هنر خلق اثر ادبی را کـه در ایران معمولا شعر هست در نـهاد خود دارند . کمتر پیش مـی آید کـه دو قدرت ادیب بودن و شاعر بودن درون یک نفر جمع شود . درون روزگار ما استاد دکتر محمدرضا شفیعی کدکنی و کمـی پیش از او مرحوم ملک الشعرا محمد تقی بهار این دو ویژگی را با هم داشته اند .

ادبیـات فارسی ریشـه درون ادبیـات باستانی ایران دارد کـه تحت تأثیر متون اوستایی درون دوران ساسانی بـه زبان‌های پارسی مـیانـه و پهلوی اشکانی پدید آمد. ادبیـات فارسی نو نیز بعد از اسلام و با الگوبرداری از ادبیـات عربی درون نظم و ریشـه‌های دبیری و نویسندگی دوران ساسانی کـه ادبیـات منثور عربی را ایجاد کرده بود درون زمـینـه نثر متولد شد. ادبیـات شفاهی فارسی نیز بـه همان سبک باستانی خود ادامـه یـافت.

ادبیـات فارسی موضوعاتی مانند حماسه و روایـات و اساطیر ایرانی و غیر ایرانی، مذهب و عرفان، روایت‌های عاشقانـه، فلسفه و اخلاق و نظایر آن را درون برمـی‌گیرد. برپایـه موضوع مورد کاربرد درون یک آفریده ادبی فارسی آن را درون گستره ادبیـات حماسی، غنایی، تعلیمـی یـا نمایشی قرار مـی‌گیرد.

ادبیـات فارسی چهره‌های بین‌المللی شناخته شده‌ای دارد کـه بیشتر آن‌ها شاعران سده‌های مـیانـه هستند. از این مـیان مـی‌توان بـه رودکی، فردوسی، نظامـی گنجه‌ای، خیـام، سعدی، مولانا و حافظ اشاره کرد. گوته بر این باور هست ادبیـات فارسی، یکی از چهار ارکان ادبیـات بشر است.[۱]

ادبیـات ایران پیش از اسلام

نوشتار اصلی: پارسی مـیانـه

ادبیـات درون ایران پیش از اسلام بـه سروده‌های اوستا درون حدود ۱۰۰۰ پیش از مـیلاد بازمـی‌گردد. این سروده‌ها کـه بخشی از سنت شفاهی ایرانیـان باستان بوده‌اند بـه جابجا شده و بعدها بخش‌های کتاب اوستا را درون دوران ساسانی پدیدآوردند. اوزان باستانی شعر درون ایران ضربی و هجایی بودند و به نظر مـی‌رسد این شیوه درون زبان فارسی باستان نیز مورد استفاده بوده‌است. درون دورهٔ اشکانیـان ادبیـات ایران تحت تأثیر نفوذ هلنیسم دچار دگرگونی شد. خنیـاگران پارتی سرودهای محلّی را کـه تا بعد از اسلام نام پهلوی نیز داشتند مـی خواندند و این گونـه شعر با ابزارهای موسیقی همراه مـی‌شده‌است. با نفوذ فرهنگ مانوی درون ممالک ایران و هنرگرایی آنان گونـه‌ای ادبیـات شعرگونـه مانوی بـه زبان‌های پارتی، پارسی مـیانـه و سغدی درون ایران پدید آمد. درون آثار بـه دست آمده از واحهٔ تورفان درون کشور چین آثار فارسی زیـادی کشف شده کـه به این گفتار بازمـی‌گردند. درون دوران ساسانیـان نگارش بهبود یـافت و آثار فقهی و دینی و داستانی زیـادی بـه نگارش درآمد کـه برخی مانند درخت آسوریک، یـادگار زریران (هردو از دورهٔ اشکانی)، کارنامـه اردشیر بابکان و ماتیکان یوشت فریـان دارای جنبه‌های ادبی نیز بودند. با فروپاشی شاهنشاهی ساسانی بسیـاری از این متون از مـیان رفت و برخی نیز توسط زرتشتیـان نجات یـافت و بیشتر بـه هندوستان جابجا گردید کـه امروزه بـه ادبیـات پهلوی شـهرت دارند. خط مورد استفاده درون دوران پیش از اسلام به منظور نگارش آثار ادبی خط پهلوی، خط مانوی و خط سغدی بوده‌است و برخی آثار هم بـه پازند نوشته شده و به دین دبیره بوده‌اند. گاهی بهرام گور شاه ساسانی را دارای ذوق شاعرانـه توصیف کرده و ابیـاتی را بدو منسوب ساخته‌اند؛ مانند:

منم آن شیر دمان منم آن ببر یله این منم بهرام گور منم شیر شنبله

"ای کـه از خار منم جانم بـه سر که تا نداری پندی از جان دلو مـه بـه کر"

تاریخ ادبیـات کلاسیک ایران

نوشتار اصلی: تاریخ ادبیـات فارسی

ادبیـات کلاسیک فارسی درون دوران نخست اسلام درون ایران کـه تحت حاکمـیت عرب‌های اموی و حکمرانان محلی آنان بود بـه صورت شفاهی آغاز بـه کار کرد. درون این دوران نشانـه‌هایی از علاقهٔ مردم بـه شعر کهن درون برخی متون ثبت شده‌است کـه ترانـهٔ کودکان بلخ و بصره نمونـه‌هایی از آن است. بـه هرحال تحت تأثیر صنعت شعری عرب، گونـه‌ای جدید از ادبیـات درون ایران پدید آمد کـه بیشتر مبتنی بر شعر بود. این شعر قالبی، گاهی درون قالب‌های بومـی عرب و گاهی درون قالب‌های ساخته شده ایرانی سروده مـی‌شد.

در زمان بغتسما (۲۰۵–۲۵۹ ه. ق) شاعری بـه نام حنظله بادغیسی (ف. ۲۲۰) ظهور کرد. درون عهد بغتسما محمد بن وصیف و فیروز مشرقی و ابوسلیک گرگانی بـه سرودن شعر پرداختند. بعد از آن درون دورهٔ حاکمـیت عباسیـان و فرمان یـافتن کارگزاران ایران ، عباسیـان به منظور حکم راندن بر بخش‌هایی از سرزمـین‌های ایران زبان فارسی دارای گونـه‌هایی از شعر شد کـه بیشتر قطعه‌های دوبیتی بود. درون دوره‌های بعدی این آثار با روی کار آمدن سامانیـان گسترش یـافت. با این‌حال نویسندهٔ کتاب تاریخ سیستان آغاز ادبیـات فارسی رسمـی را بـه دورهٔ صفاریـان و شاعرانی مانند محمد وصیف سگزی و بسام کرد مـی‌رساند.

در سده‌های نخست اسلامـی

در دورهٔ سامانی شعر و نثر فارسی هر دو راه کمال سپرد. درون شعر شـهید بلخی، رودکی سمرقندی، ابو شکور بلخی، ابو الموید بلخی، منجیک ترمذی، دقیقی طوسی، کسائی مروزی، عماره مروزی. درون نثر رساله درون احکام فقه حنفی تصنیف ابوالقاسم بن محمد سمرقندی، شاهنامـه ابو منصوری، کتاب گرشاسب و عجائب البلدان هر دو نوشته ابو الموید بلخی، ترجمـهٔ تاریخ طبری توسط ابو علی بلعمـی، ترجمـهٔ تفسیر طبری توسط گروهی از دانشمندان، حدود العالم (در جغرافیـا)، رساله استخراج نوشته محمد بن ایوب حاسب طبری پرداخته شد.

در دورهٔ آل بویـه منطقی رازی و غضایری درون شعر نامبردارند و در نثر دانشنامـهٔ رازی علایی و رگ‌شناسی بـه قلم ابن سینا پرداخته شد و ابوعبید جوزانی بخش ریـاضی دانشنامـه را بـه رشتهٔ تحریر درآورد و قصهٔ حی بن یقظان بـه فارسی ترجمـه و شرح شد.

در دورهٔ غزنوی فردوسی، عنصری بلخی، عسجدی، فرخی سیستانی و منوچهری شعر فارسی سبک خراسانی را بـه کمال رسانیدند و ابو نصر مشکان نویسندهٔ نوشته‌های درباری سبکی نو درون نثر پدیدآورد.

سلجوقیـان و خوارزمشاهیـان

در زمان سلجوقیـان و خوارزمشاهیـان شاعران بزرگ چون اسدی، ناصرخسرو، قطران تبریزی، مسعود سعد سلمان، عمر خیـام، امـیرمعزی، انوری، خاقانی، نظامـی، ازرقی، ادیب صابر، رشید وطواط، ظهیر فاریـابی، جمال‌الدین اصفهانی، مجیر بیلقانی، ابوالفرج رونی، سیدحسن غزنوی، عبدالواسع جبلی، سنایی، عطار، مختاری غزنوی، عمعق بخاری و جز آنان ظهور د.

در نثر نمایندگانی مانند نظام‌الملک نویسندهٔ سیـاست‌نامـه، امـیر کی‌کاووس مؤلف قابوس‌نامـه، محمدبن منور نویسندهٔ اسرارالتوحید، عطار نویسندهٔ تذکرةالاولیـاء، گردیزی مؤلف زین‌الاخبار، ابوالفضل بیـهقی نویسندهٔ تاریخ بیـهقی، راوندی نویسنده راحةالصدور، غزالی مؤلف کیمـیای سعادت، نصرالله‌بن عبدالحمـید مترجم کلیله و دمنـه، نظامـی عروضی مؤلف چهار مقاله، رشید وطواط نویسندهٔ حدائق‌السحر، حمـیدالدین بلخی نویسندهٔ مقامات حمـیدی، زین‌الدین اسماعیل مؤلف ذخیره خوارزمشاهی (در زشکی) ظهور د.

حملهٔ مغول و دوران تیموری

پیوند=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:The_battle_of_Mazandaran.jpg

شعر فارسی درون دورهٔ مغول بر روی هم گرایش یـافته بـه سادگی و روانی بود و اگر چه برخی شاعران بـه پیروی از پیشینیـان یـا بـه سبب گرایش بـه آرایـه‌های ادبی و تکلف‌های شاعرانـه بـه شعر مصنوع روی آوردند؛ این کار همگانی نداشت و حتی همان شاعران پیرو و گاه متصنع، درون روبرو اشعار دشواری کـه به منظور اظهار مـهارت و استادی‌شان مـی‌سرودند، اشعار سادهٔ بسیـار داشتند کـه قصّهٔ دل و ندای ذوقشان بود. بیشتر مثنوی‌ها و همـهٔ غرل‌ها و غالب قصیده‌ها بـه زبان سادهٔ روان و گاه نزدیک بـه زبان گفتگو ساخته مـی‌شد. یکی از سبب‌های سستی برخی از بیت‌ها یـا بـه کار بردن ترکیب‌های کم بها درون پاره‌ای از شعرهای این دوره، همـین نزدیکی بـه زبان گفتگو است؛ ولی اینکه بیشتر شاعران، بـه خصوص غزل‌سرایـان، درون پایـان این دوره بـه زبان سادهٔ دونفره گرایش یـافته بود؛ بـه این علّت بود کـه رابطهٔ گروهی از آنان با آثار استادان بزرگ پیشین کاهش یـافته و نیز دسته‌ای از آن شاعران ترک‌زبانی بودند کـه فارسی را مـی‌آموختند و هنگام سخن‌گویی ناگزیر ساده‌گویی مـی‌د. همراه این سادگی، بیـان یک ویژگی دیگر توجّه بـه نکته‌سنجی و نکته‌یـابی و نکته‌گویی است؛ یعنی گنجانیدن نکته‌هایی باریک درون شعرها همراه با خیـال دقیق و نازک‌بینی تام کـه معمولاً از آن‌ها درون شعر بـه درون مایـه یـاد مـی‌شود. چنین نازک‌خیـالی‌ها و نکته‌پردازی‌ها درون شعر فارسی، بـه ویژه شعر غنایی ما از گذشته وجود داشت؛ ولی هر چه از سده‌های پیشین بـه زمان‌های کنونی نزدیک شویم، نیروی آن را قابل حس تر و به همان نسبت سادگی الفاظ را به منظور آسانی بیـان بیشتر مـی‌یـابیم. درون سده‌های هفتم و هشتم، شاعرانی چون خواجو و سلمان و به خصوص حافظ توانسته‌اند، نکته‌های دقیق بسیـار درون الفاظ عالی منتخب بگنجانند و خواننده را گاه از نیرویِ شگفت‌انگیز خود بـه حیرت افکنند و همـین توانایی جادوگرانـه هست که باعث شد جانشینان آنان و به ویژه شیفتگان حافظ، دنبالهٔ کارش را درون نکته‌آفرینی بگیرند؛ بی خبر از آن کـه «قبول خاطر و لطف سخن خدادادست». لازمـهٔ پیروی از نکته‌آفرینی‌های حافظ شناخت نیرویِ فکری و لفظی اوست؛ ولی شاعران دوره تیموری بی خبر از این اصل بـه گونـه‌ای روزافزون بـه تکاپوی یـافتن نکته‌های باریک افتادند و در گیرودار این تکاپو گاهی از رعایت جانب الفاظ بازماندند و با این کار مقدمات ایجاد سبکی را درون ادبیـات فارسی فراهم د کـه از آغاز سده دهم، نیروی آشکار یـافت و در دورهٔ صفویـان بـه تدریج کار را بـه جایی کشانید کـه یکی از سرآمدان شیوهٔ خیـال‌پردازی مـیرزا جلال اسیر درون اسارت مطلق مضامـین افتاد و در شکنجه‌های این اسارت مطلق، گاه زبان مادری خود را درون ترکیب الفاظ از یـاد برد و از بیـان عبارت‌های نامفهوم ابا نکرد. سخن درون این هست که هر چه از آغاز این دوره، بـه پایـان آن نزدیک‌تر شویم، بزرگنمایی درون مضمون‌یـابی و مضمون‌سازی را بیشتر و به همان نسبت دقت درون الفاظ و یکدست نگاه داشتن آن و انتخاب را درون آن کمتر مـی‌بینیم. بی‌شک گرد مضمون‌ها و نکته‌های تازه درون شعر، بـه ویژه درون غزل، گردیدن بسیـار شایسته و در خور است؛ بدان شرط کـه نخست درون این راه زیـاده روی نکنند و دوم بـه خاطر معنی لفظ را بیـهوده نگذارند؛ ولی بیـان از این نکته خالی از فایده نیست کـه سخن‌گویـان این دوره نکته‌پردازی و مضمون‌یـابی را از وظایف شاعر مـی‌پنداشتند و شعر سادهٔ بی‌نکته را ماندنی نمـی‌دانستند.

در این دوره سعدی نویسندهٔ بوستان, گلستان و غزلیـات، مولوی صاحب مثنوی معنوی و غزلیـات شمس، محمود شبستری صاحب مثنوی گلشن راز، کمال‌الدین اسماعیل، همام تبریزی، اوحدی مراغه‌ای گویندهٔ جام جم، امـیرخسرو دهلوی، خواجوی کرمانی، ابن یمـین، سلمان ساوجی، حافظ شیرازی، و نزاری قهستانی درون شعر پدید آمدند.

دورهٔ تیموریـان دنبالهٔ دورهٔ مغول به‌شمار مـی رفت. درون دوره تیموری جامـی شاعر ظهور کرد. درون دوره مغول و تیموری نویسندگانی ارجمند برخاستند، مانند عطا ملک جوینی مؤلف تاریخ جهانگشا، منـهاج سراج مؤلف طبقات ناصری، ابوالشرف ناصح گلپایگانی مترجم تاریخ یمـینی، رشید الدین فضل‌الله مدون و جامع جامع التواریخ، شـهاب الدین عبدالله نویسندهٔ تاریخ وصاف، حمدالله مستوفی نویسندهٔ تاریخ گزیده، حافظ ابرو مؤلف زبده التواریخ، نظامـی شامـی نویسندهٔ ظفر نامـه، مـیر خواند مؤلف روضه الصفاء (همـه درون تاریخ)، عوفی نویسندهٔ لباب الالباب و جوامع الحکایـات، دولتشاه مؤلف تذکره الشعراء، محمد بن قیس نویسنده المعجم (در ادب و انواع آن)، نصیرالدین طوسی نویسنده اخلاق ناصری و اساس الاقتباس، جلال الدین دوانی نویسندهٔ اخلاق جلالی، حسین واعظ کاشفی نویسنده اخلاق محسنی و انوار سهیلی (در اخلاق و فنون و حکمت).

دوران نو

در دورهٔ صفویـان نثرنویسانی مانند خواند مـیر نویسندهٔ حبیب السیر، ابن بزاز نویسندهٔ صفوه الصفاء، حسن بیک روملو مؤلف احسن التواریخ، اسکندر مؤلف عالم آرای عباسی، احمد بن نصرالله نویسندهٔ تاریخ الفی، محمد یوسف بن شیخ مؤلف منتخب التواریخ، ابوالفضل ابن مبارک مؤلف اکبر نامـه (در تاریخ)، ظهور د و در شعر محتشم کاشی، عرفی، صائب، بابا فغانی، هاتفی، هلالی، اهلی، وحشی، کلیم، نامبردارند.

در دورهٔ افشاریـان، درون مـیان بعضی از ادیبان و شاعران، اندیشـه‌هایی درون رد سبک هندی پدید آمد. برخی شاعران و نویسندگان درون دورهٔ زندیـان و قاجار مثل هاتف و پسر او سحاب، مشتاق اصفهانی، عاشق اصفهانی، و آذر بیگدلی (لطفعلی بیک شاملو) بازگشت بـه سبک قدیم (سبک خراسانی) د و شاعرانی مانند مجمر، صبا، وصال شیرازی، قاآنی، فروغی بسطامـی، سروش، محمود خان ملک الشعراء شیبانی و جز آنان نماینده این سبک‌اند.[۲]طاهره قرةالعین یکی از زنان شاعر این دوران است. درون نثر رضاقلی هدایت مؤلف مجمع الفصحاء متمم روضه الصفا و ریـاض العارفین، لسان‌الملک سپهر مؤلف ناسخ التواریخ، نویسندگان نامـهٔ دانشوران، اعتماد السلطنـه مؤلف مرآت البلدان و غیره شـهرتی یـافته‌اند.

ادبیـات دوران نوین ایران

در دورهٔ مشروطیت تحولی درون روش فکر شاعران و نویسندگان پیدا شد. ادیب‌الممالک فراهانی، ادیب پیشاوری، پروین اعتصامـی، محمد تقی بهار، افسر، ایرج، شوریده، عارف، عشقی، وحید دستگردی، یـاسمـی، یغما و گروهی از معاصران نمایندگان شعر این دوره هستند و بی‌بی خانم استرآبادی، علی اکبر دهخدا، جمال زاده، صادق هدایت، محمد قزوینی، عباس اقبال، زین العابدین مراغه‌ای، محمد مسعود، رشید یـاسمـی، عبدالحسین زرین کوب، محمدرضا شفیعی کدکنی، صادق چوبک و گروهی از معاصران نماینده شعب گوناگون نثر این دوره به‌شمار مـی‌روند.

انواع ادبی

موضوع مورد بحث درون اثر ادبی و نیز حالت روحی و فکری پدیدآورنده اثر آن را بـه یک نوع خاصی درون ادبیـات سوق مـی‌دهد کـه به چهار دسته حماسی، تعلیمـی، غنایی و نمایشی تقسیم مـی‌شود. هر کدام از این انواع ویژگی‌های خاص خود را دارند کـه در آثاری کـه در آن نوع ویژه بـه کار رفته نمایـان است.[۳]

ادبیـات حماسی

حماسه درون لغت بـه معنی دلیری و جنگاوری است. دکتر سیروس شمـیسا درون کتاب خود بـه نام انواع ادبی ویژگی‌هایی به منظور حماسه متذکر مـی‌شود کـه از آن‌ها مـی‌توان بـه خرق عادت، روایـات جنگجویـان و پهلوانی‌ها، داستان‌های مربوط بـه گیـاهانی با خواص عجیب و موجودات افسانـه‌ای اشاره کرد و همـیشـه درون حماسه و در هر داستان حماسی یک قهرمان نیز وجود دارد. سروده‌های حماسی فارسی توسط خنیـاگران دوره‌گرد درون مناطق مختلف ایران با روش‌های ویژه و آیینی خوانده مـی‌شدند.[۴] از مـهم‌ترین و شناخته‌شده‌ترین حماسه‌های ادبیـات فارسی مـی‌توان بـه شاهنامـهٔ فردوسی و نیز داستان‌هایی مانند کوش‌نامـه، گرشاسپ‌نامـه، فرامرزنامـه و برزونامـه اشاره کرد. همچنین حماسهٔ حمله حیدری و حمزه‌نامـه هم از آثار مـهم حماسی-مذهبی فارسی هستند. مـهم‌ترین و جامع‌ترین حماسهٔ منثور فارسی مرزبان‌نامـه هست که درون ابتدا بـه زبان مازندرانی نوشته شده‌بود و بعدها بـه فارسی ترجمـه شد.[۵]

ادبیـات غنایی

غنا درون مفهوم واژه‌ای بـه معنی سرود خوانی و آواز است. درون ادبیـات فارسی بـه بخشی از سروده‌های منظوم کـه بیشتر درون قالب‌های مثنوی و غزل آفریده شده‌اند ادبیـات غنایی فارسی گفته مـی‌شود. درونمایـه ادبیـات غنایی فارسی معمولاً شامل عشق و شور جوانی است.[۶] از نمونـه‌های موفق ادبیـات غنایی ایران مـی‌توان بـه خسرو و شیرین و لیلی و مجنون درون آثار نظامـی گنجوی، ویس و رامـین اثر فخرالدین اسعد گرگانی، و غزلیـات حافظ و سعدی اشاره نمود.[۷]

ادبیـات تعلیمـی

ادبیـات تعلیمـی گونـه‌ای از خلق آثار ادبی هست که با درونمایـهٔ علمـی و اخلاقی بـه هدف تعلیم و تربیت نگاشته شده‌باشد. درون ادبیـات فارسی ادب تعلیمـی ریشـه‌دار هست و درون آثار رودکی و متقدمان وی و نیز درون بخش‌های زیـادی از شاهنامـهٔ فردوسی بـه چشم مـی‌خورد. با توجه بـه اینکه بسیـاری از آثار غیر تعلیمـی مانند آثار حماسی و غنایی دامنـهٔ تعلیماتی و بار آموزشی درون خود دارند یـا پندهای اخلاقی بـه خوانندگان منتقل مـی‌کنند تعیین مرز مـیان ادبیـات تعلیمـی و سایر انواع ادبی اندکی دشوار است. بـه بیـان دیگر دامنـه ادبیـات تعلیمـی که تا حد زیـادی گسترده‌تر سایر انواع ادبی است. از نمونـه‌های بارز ادبیـات تعلیمـی درون زبان فارسی مـی‌توان به بوستان و گلستان و سایر مثنوی‌های سعدی، مخزن الاسرار سرودهٔ حکیم نظامـی، مرزبان‌نامـه و قابوس‌نامـه اشاره‌کرد.[۸] دیوان نزاری قهستانی شاعر اسماعیلی قرن هفتم (معرفی نزاری درون ویکی‌پدیـا)

ادبیـات نمایشی

نوشتار اصلی: ادبیـات نمایشی

آغاز ادبیـات نمایشی درون ایران رنگ و بوی مذهبی داشت. مغان و خنیـاگران پارتی آوازها را با نمایش اجرا مـی‌د. درون دوران اسلامـی آداب تعزیـه را بـه صورت نمایشی اجرا مـی‌د. مراسم سوگ سیـاوش کـه پیرامونی از شخصیت‌های شاهنامـه‌ای بود نیز بـه گونـه‌ای همراه با نمایش ادا مـی‌شد. درون ایران بعد از صفوی آداب عاشورایی رنگ جدی بخود گرفت. درون همان زمان اجرای تئاتر درون مـیان ارمنیـان اصفهان کـه در جلفا ساکن بودند تحت تأثیر خارجی‌های ساکن درون این مسیحی‌نشین آغاز شد.

با این حال ادبیـات نمایشی نوین درون ایران با ترجمـه آثار مولیر بـه فارسی درون دوران مشروطیت قاجار رایج شد و تا بـه امروز ادامـه یـافت. از اواسط دههٔ ۱۳۳۰ برپایی سالن‌های جدید نمایش و برگزاری جشنواره‌های تئاتر و توجه روشنفکران بـه ریشـه‌های هنر بومـی و ملی سبب رونق دوبارهٔ نمایشنامـه‌نویسی شد. غلامحسین ساعدی با نام مستعار گوهرمراد و بهرام بیضایی و اکبر رادی و اسماعیل خلج از برجسته‌ترین نمایشنامـه‌نویسان معاصر به‌شمار مـی‌روند.[۹]

شعر فارسی

سبک‌های شعر فارسی

سبک شعر بـه مجموعه واژگان، طرز بیـان و دستور زبان و نیز محتوا و درونمایـه‌های شعری دوره‌های خاص تاریخی گفته مـی‌شود کـه در شعر شاعران همان دوره نمود پیدا کرده و آن را از شیوه شاعری متقدمـین و متأخرین متمایز مـی‌سازد. درون گذشته بـه سبک شعر طرز یـا طریقه نیز مـی‌گفتند.[۱۰] شعر کلاسیک فارسی چهار سبک دارد:

سبک خراسانی سبک خراسانی، بـه دوره‌ای از ادبیـات منظوم فارسی اطلاق مـی‌شود کـه در دورهٔ آغازین ادب فارسی بـه کار مـی‌رفت. این سبک بـه دلیل اینکه شاعران نخستین فارسی عمدتاً از اهالی خراسان بودند و در دورهٔ حاکمـیت امرای خراسان نظیر سامانیـان و غزنویـان پدیدآمده‌بودند سبک خراسانی نام گرفت. پیروی از این سبک که تا قرن ششم ادامـه پیدا کرد.[۱۱] با این‌حال برخی از دنبال‌کنندگان این سبک از اهالی آذربایجان بودند؛ مانند قطران تبریزی، فلکی شیروانی و مـهستی گنجوی. از شاعران بنام سبک خراسانی مـی‌توان بـه رودکی، کسایی مروزی، فردوسی، فرخی سیستانی، منوچهری دامغانی، عنصری، اسدی توسی و دقیقی اشاره نمود. از ویژگی‌های مـهم سبک خراسانی نفوذ کم واژگان عربی و ترکی و گرایش بـه اخلاق و حماسه‌های ملی ایرانی است.[۱۲]سبک عراقی سبک عراقی بعد از دورهٔ سبک خراسانی پدید آمد. علت نام‌گذاری این سبک بـه عراقی این هست که پایتخت سلجوقیـان درون اصفهان و ری کـه بلاد عراق عجم بودند قرار داشت و نیز شمار قابل ملاحظه‌ای از این شعرا درون نواحی مرکزی ایران مـی‌زیستند. سبک عراقی کـه تا زمان تیموری درون ایران سبک اصلی سرایندگی بود از نظر محتوا و زبان و حتی دستور که تا حدی با سبک خراسانی متفاوت بود. درون سبک عراقی وام‌واژه‌های ترکی و عربی که تا حد زیـادی درون شعر فارسی رخنـه د و حروف و اصطلاحات خاص دورهٔ خراسانی کنارگذاشته‌شد. درون‌مایـهٔ شعر از حالت حماسی بـه عرفان تغییر یـافت. قالب غزل نیز کـه در شعر خراسانی جایگاه باارزشی نداشت درون این سبک بـه قالب اصلی شعر فارسی بدل شد. از سرایندگان مـهم سبک عراقی مـی‌توان بـه خاقانی شروانی، انوری ابیوردی، مولوی بلخی، نظامـی گنجوی، سعدی شیرازی، خواجوی کرمانی، حافظ، کمال‌الدین اصفهانی و فخرالدین عراقی اشاره کرد. مـهم‌ترین حوزه‌های معنایی سبک عراقی درون شعر شامل عشق و عرفان و مدیحه‌سرایی مـی‌شد.[۱۳]سبک هندی سبک هندی کـه برخی آن را سبک اصفهانی نیز نامـیده‌اند. تقریباً از قرن نـهم[۱۴] که تا سیزدهم هجری ادامـه داشت و از ویژگی‌های آن، تعبیرات و تشبیـهات و کنایـات ظریف و دقیق و باریک و ترکیبات و معانی پیچیده و دشوار را مـی‌توان نام برد. درون این سبک زبان کوچه‌بازار بـه شعر راه یـافت و شاعری از صورتگرایی بـه معناگرایی درون کلام رسید. بسیـاری از واژگان کهن ادبی حذف شد و جایگزین‌های ساده و عامـیانـه‌تری جایگزینشان شد.[۱۵] قالب اصلی شعر سبک هندی غزل هست که معمولاً با یک تک‌بیت آغاز مـی‌شود. محدودیت نیز ندارد و گاهی غزل‌های چهل یـا پنجاه بیتی نیز وجود دارند. از بزرگ‌ترین شاعران سبک هندی مـی‌توان بـه کلیم کاشانی، عرفی شیرازی، بیدل دهلوی، طالب آملی، هاتف اصفهانی و صابر کرمانی اشاره نمود.

نام‌گذاری این سبک بـه هندی بـه علت استقبال دربار ادب‌پرور هند از شاعران پارسی‌گوی بود. درون آن زمان همچنین بـه کم‌توجهی پادشاهان صفوی بـه اشعار متداول مدحی،[۱۶] شاعران بسیـاری از ایران بـه هندوستان و سرزمـین‌های عثمانی رهسپار شدند. با این‌حال شمار شاعران ایرانی درون دربار گورکانیـان هند بیش از هم‌وطنان عثمانی‌نشین‌شان بود. با توجه بـه اینکه شاعران این دوره بیشتر به‌دلیل فضای نامناسب ادبی درون ایران درون دوره‌های صفوی و افشار و زند جلای وطن کرده‌بودند بـه امـید داشتن زندگی مناسب بـه مدیحه‌سرایی پرداختند. از این‌رو عمده آثاری کـه به این سبک نوشته‌شده را آثار مدحی تشکیل مـی‌دهند. اینان به‌واسطهٔ دوری از مرکز زبان و تمایل بـه اظهار قدرت درون بیـان مفاهیم و نکات دقیق و هنجارشکنی و نوآوری و تفنن‌دوستی و به سبب تأثیر زبان و فرهنگ هندی و دیگر عوامل محیط، سبک جداگانـه‌ای را بـه وجود آوردند.

دوره بازگشت دوره‌ای درون سرایش شعر فارسی هست که از قرن سیزدهم هجری آغاز شد. درون این دوره شاعران بـه علت ابتذال و ضعف و بی‌محتوایی شعرسرایی درون سبک هندی بـه دوره‌های پیشین ادبیـات فارسی بازگشتند. گاهی این سبک را تنـها یک دوره مـی‌دانند و عنوان مـی‌شود کـه در آن مرحله شاعران تنـها بـه سبک‌های گذشته بازگشت کرده و سبکی جدید را پدید نیـاوردند. با این‌حال بعد از صائب تبریزی کـه از برزگ‌ترین نمایندگان سبک هندی بود بر اثر انحطاط سرایندگی درون این سبک شاعرانی نظیر آذر بیگدلی، نشاط اصفهانی، مشتاق اصفهانی و طبیب اصفهانی بـه شعر گذشتگان روی آوردند. الگوی اصلی شاعران این دوره بیشتر شاعران سبک عراقی، بـه ویژه نظامـی و انوری و خاقانی و سعدی بود.[۱۷] این سبک کـه تا اوایل سدهٔ چهاردهم نیز سبک اصلی شعر فارسی بود. این بازگشت از اصفهان آغاز شد و با کانون‌ها و محافل شعرای اصفهان و پس از آن کاشان و قم و تهران همراه بود. درون دورهٔ زندیـه و قاجاریـه این سبک شدیداً پا گرفت و باعث پدید آمدن آثار منحصر بـه فرد ادبیـات فارسی درون دورهٔ مشروطه و پس از آن شعر نیمایی و شعر سپید شد.[۱۸]

ادبیـات معاصر کـه مـیتوان آن را نیز بـه دو دوره ی که تا انقلاب اسلامـی و دوره انقلاب اسلامـی تقسیم کرد

قالب‌های شعری

قالب درون شعر کلاسیک فارسی، شکل ظاهری هست که قافیـه بـه شعر مـی‌بخشد. طول هر مصرع، چیدمان هجاهای هر مصرع، تعداد ابیـات، آرایش مصرع‌ها، قافیـه آرایی آن‌ها و حتی عاطفه انتقالی شاعر بـه خواننده دیگر عوامل تعیین‌کنندهٔ قالب ظاهری شعرند.[۱۹] درون قالب شعر عواملی مانند قافیـهآرایی و وزن شعر مـهم هستند و هر قالب شعری مـی‌بایست از یک سبک قافیـه و وزن ویژهٔ خود پیروی کند. بـه جز این درون‌مایـه و محتوای شعر نیز مـی‌باید با قالب شعری همخوانی داشته‌باشد. بـه بیـان دیگر هر قالبی به منظور بیـان تمامـی موضوع‌ها مناسب نیست و موضوع‌های سنتی هر قالب حتما در آن بیـان شوند. همچنین از آن‌جا کـه شعر فارسی از بیت‌هایی تشکیل شده کـه به دو بخش مساوی بـه نام مصراع تقسیم مـی‌شوند لازم هست که درون تمامـی این قوالب مصراع‌ها از نظر وزن و تعداد هجا و نیز ریتم هجاهای کوتاه و بلند همخوانی داشته‌باشند بجز قالب مستزاد کـه چنین نیست. قالب‌های اصلی شعر کلاسیک فارسی عبارتند از:

  • مثنوی: قالبی هست که درون آن هر بیت قافیـه جداگانـه‌ای دارد کـه بین دو مصراع همان بیت مشترک است، اما وزن تمام ابیـات یک مثنوی مساوی است. مثنوی بیشتر درون‌مایـهٔ حماسه یـا داستان‌های غنایی دارد. فردوسی، رودکی و نظامـی از بزرگترین مثنوی‌سرایـان ادب فارسی هستند.
  • قصیده: قصیده معمولاً بیش از پانزده بیت دارد و مصراع نخست با مصراع‌های زوج هم‌قافیـه است. درونمایـه قصیده معمولاً مدح، ذم، سوگواری، بزم، وصف طبیعت و موعظه را شامل مـی‌شود. عنصری، فرخی سیستانی، منوچهری، انوری ابیوردی، خاقانی شروانی، ناصرخسرو و سیف فرغانی((نزاری قهستانی))۱ از برجسته‌ترین قصیده‌سرایـان ادب فارسی به‌شمار مـی‌روند.
  • غزل: غزل درون ساختار مانند قصیده هست با این تفاوت کـه ابیـات آن بین پنج که تا چهارده بیت است. غزل‌ها بیشتر حاوی درون‌مایـه عشق و عرفان و غنا هستند. سعدی، خواجوی کرمانی و حافظ را مـی‌توان به‌عنوان غزلسرایـان بزرگ ادبیـات فارسی برشمرد.
  • مسمط: مسمط بـه نوعی از قصاید یـا اشعاری اطلاق مـی‌شود کـه وزن یکسان داشته و از تلفیق و ترکیب بخش‌هایی کوچک موسوم بـه رشته‌ها یـا ‌ها فراهم آمده باشند. قافیـهٔ رشته‌ها متفاوت هست و درون هر رشته تمام مصراع‌ها جز مصراع آخر هم‌قافیـه است. درون مسمط، مصراع آخر هر رشته را بند مـی‌گویند. بندها هم‌قافیـه و حلقهٔ اتصال همـهٔ رشته‌ها بـه یکدیگر است. منوچهری دامغانی ابداع‌کنندهٔ مسمط درون شعر فارسی است.
  • مستزاد: قالب شعری کم‌استفاده درون ادبیـات فارسی کـه در حقیقت غزلی هست که کلمـه یـا جمله موزون و هماهنگی بـه آخر تمامـی مصرع‌ها اضافه شده‌است. مسعود سعد سلمان نخستین مستزادسرا است. مـیرزاده عشقی و مـهدی اخوان ثالث نیز این قالب را درون اشعارشان بـه کار‌اند.
  • ترجیع بند: مجموعه‌ای هست از غزل‌های چند بیتی کـه هم‌وزن هستند و برای اتصال این غزل‌ها بـه یکدیگر از یک بیت تکراری استفاده مـی‌نماید. بیت ترجیع با قافیـه‌ای ویژه و لفظ و معنی یکتا تکرار مـی‌گردد. سعدی و هاتف اصفهانی ترجیع‌بندهایی دارند.
  • ترکیب بند: همان ترجیع بند هست با این تفاوت کـه بیت تکراری ترجیع‌بند درون این قالب متغیر است. از ترکیب‌بندسرایـان مـی‌توان بـه محتشم کاشانی و وحشی بافقی اشاره کرد.
  • قطعه: شعری هست حاوی داستان یـا پند اخلاقی و نیز مدح و هجو کـه در آن ابیـات هم‌وزن و هم‌قافیـه‌اند. از دوبیت آغاز مـی‌شود. رودکی، انوری، ابن یمـین و پروین اعتصامـی مـهمترین قطعه‌سرایـان ادبیـات فارسی هستند.
  • رباعی: از دو بیت تشکیل شده و مصراع‌های یک و دو و چهارم با یکدیگر هم‌قافیـه‌اند. وزن تمام رباعی‌ها یکسان هست و به منظور بیـان افکار و اندیشـه‌های شاعر استفاده مـی‌شده‌است. این قالب کاملاً یـارانی بوده و از زبان فارسی بـه سایر زبان‌ها رسیده‌است. رودکی را مخترع این قالب مـی‌دانند. بجز او خیـام و مولوی نیز از رباعی‌سرایـان بنام هستند.
  • دو بیتی: مانند رباعی هست اما از آن قدیمـی‌تر و کهن‌تر است. ریشـه آن بـه دوران پیش از اسلام بازمـی‌گردد. تفاوت رباعی و دوبیتی درون وزن آن‌هاست و نیز اینکه دوبیتی به منظور بیـان احساسات درونی شاعر بکار مـی‌رود. دوبیتی‌های فارسی از دوبیتی‌های محلی و فهلوی ریشـه گرفته‌است. باباطاهر، صفی‌الدین اردبیلی، و فایز دشتی از بزرگترین دوبیتی‌سرایـان ایران به‌شمار مـی‌روند.
  • چهارپاره: مانند مثنوی بوده ولی هر بیت با بیت بعدی هم‌قافیـه بوده و از بزرگان آن مـی‌شود بـه نادر نادرپور اشاره کرد.

آرایـه‌های ادبی

نوشتار اصلی: آرایـه‌های ادبی

آرایـه‌های ادبی کـه به صنایع ادبی نیز معروف هستند عبارت‌اند از بـه کار بردن تکنیک‌ها و فنونی کـه به زیبایی اثر ادبی بیفزاید. این آرایـه‌ها کـه به دو گروه بیـان و بدیع تقسیم مـی‌شوند درون طول تاریخ ادبیـات فارسی پیشرفت کرده و تکمـیل شده‌اند. برخی از این آرایـه‌ها از شعر عربی عاریـه گرفته شده و برخی دیگر توسط خود سخن سرایـان پارسی‌گو ابداع شده‌اند.

  • ۱- بیـان: بـه معنی کلام بازمـی‌گردد و مبحث آن بر این هست که یک واژه یـا پاره را چگونـه مـی‌توان معنی، تفسیر یـا تأویل نمود. مـهم‌ترین صنایع بیـان عبارت‌اند از تشبیـه، استعاره، مجاز و کنایـه.
  • ۲- بدیع: بـه بازشناسی آرایـه‌های ادبی کـه به زیبایی اثر کمک مـی‌کند مـی‌پردازد. این آرایـه‌ها بـه دو بخش آرایـه‌های لفظی و معنوی تقسیم مـی‌شوند. آرایـه‌های لفظی بـه زیبایی کلام با الفاظ کمک مـی‌کند و شامل واج آرایی، سجع، ترصیع، جناس و قلب مـی‌شوند. درون مقابل آرایـه‌های معنوی آن‌دسته هستند کـه به زیبایی اثر را از طریق معنی‌بخشی و ظرافت معنا موجب مـی‌گردند. این آرایـه‌ها شمار زیـادی دارند و مـهم‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از مراعات نظیر، تضاد، متناقض نما، حس آمـیزی، تلمـیح، تضمـین، اغراق، ایـهام، تمثیل، حسن تعلیل و لف و نشر.[۱۹]

درون‌مایـه‌های ادبیـات فارسی

تاریخ و اساطیر

با توجه بـه پیشینـهٔ مذهبی ادبیـات درون ایران پیش از اسلام و آمـیختگی اساطیر کهن ایرانی و مذهب زرتشتی و نیز تلفیق آن با حکومت دینی ساسانی تاریخ نویسی و اسطوره‌نگاری درون ادبیـات ایران امری ریشـه‌دار است. درون زبان فارسی نو کـه پس از اسلام از فارسی مـیانـه جدا گردید نگارش ادبی تاریخ و اسطوره‌ها بارها انجام شده‌است. متون نثر تاریخی و اساطیری کـه عمدتاً جنبه ادبی ندارند زبان بـه کار رفته و به‌کارگیری صنایع ادبی آن‌ها را درون زمره آثار ادبی جای داده‌است. از این متون مـی‌توان بـه تاریخ بلعمـی، تاریخ بیـهقی، تاریخ طبرستان، تاریخ الرسل و الملوک، مجمل التواریخ اشاره نمود. درون آثار نظم کـه به شعر سروده شده‌اند بارزترین نمونـهٔ آن شاهنامـه فردوسی است. این اثر حماسی اساطیر ایران زرتشتی و حتی پیش زرتشتی را دربردارد و توسط فردوسی ضمن سروده‌شدن بـه نظم از فراموشی آن‌ها تحت تأثیر تعلمـیات مذهبی اسلامـی جلوگیری شد. محتوای اساطیر منعدر شاهنامـه گاهی با اصل آن اختلاف دارد و فردوسی سراینده ضمن علم بـه اصل ماجرا کـه در کتب نظم موجود بوده آن‌ها را چنان تغییر داده کـه در زمرهٔ آثار ضاله فرض نشوند. داستان کیومرث کـه حتی درون منابع اسلامـی ابوالبشر معرفی شده از نخستین انسان بـه نخستین شاه تغییر کرد و نیز حکایت مشی و مشیـانـه و ثنویت زرتشتی کـه با عقاید رسمـی دوره فردوسی سازگار نبوده از اثر وی حذف گردید.[۲۰] بـه غیر از فردوسی از این دست شاعران تاریخ و اسطوره‌سرا مـی‌توان بـه دقیقی، اسدی توسی، خواجوی کرمانی، زرادشت بهرام پژدو اشاره کرد.

عرفان

عرفان و آموزه‌های عرفانی جایگاه ویژه‌ای درون حجم ادبیـات کلاسیک فارسی ایفا مـی‌کنند. پیشینـهٔ گرایش بـه عرفان درون ادبیـات ایران بـه آموزه‌های عرفانی مانی و تعلیمات مانوی بازمـی‌گردد. درون دوران بعد از اسلام نیز بسیـاری از ادیبان و شاعران ایرانی بـه خلق آثار ادبی با درون‌مایـه عرفانی پرداختند. از مـیان آن‌ها مـی‌توان ابوسعید ابوالخیر را بـه عنوان یکی از پیشگامان نام برد؛ اما ورود عرفان بـه شعر بـه صورت رسمـی با غزلیـات عرفانی سنایی غزنوی آغاز شد. بعدها با پیشرفت سبک عراقی درون شعر عرفان با آن آمـیخته شد بـه نحوی کـه بسیـاری از تعابیر و اصطلاحات عرفانی بـه شعر رایج آن دوره رخنـه کرد. یکی از اصلی‌ترین علل گرایش بـه شعر عرفانی ذوق ادبی صوفی‌ها و پیروان تصوف بود. بسیـاری از صوفیـان نامدار ایران دارای دیوان و دفاتر شعر بودند و در زمرهٔ شاعران سرشناس دوره خود محسوب مـی‌شدند. از این جهت شعر صوفیـانـه کـه از مصادیق عرفان اسلامـی نیز هست راه خود را بـه ادبیـات رایج درون ایران بـه ویژه بعد از حمله مغول باز نمود. از نامدارترین شاعرانی کـه به شعر صوفیـانـه و عرفانی مـی‌پرداختند مـی‌توان بـه باباطاهر، جامـی، هاتف اصفهانی، فخرالدین عراقی، شاه نعمت‌الله ولی، مولوی، عطار نیشابوری، شیخ محمود شبستری و فیض کاشانی اشاره کرد. همچنین از نثرنویسانی کـه نثرهای ادبی عرفانی مـی‌نوشت مـی‌توان عین‌القضات همدانی، خواجه عبدالله انصاری، شمس تبریزی، شیخ احمد جامـی و محمد غزالیو({ سعد الدین نزاری قهستانی)} را نام برد. برخی دیگر از شاعران مانند حافظ و سعدی اگرچه درون آثارشان اشعار عرفانی و تعابیر صوفیـانـه فراوان دارند؛ اما از آن‌جا کـه تفکر عرفانی و صوفیـانـه خاصی را اشاعه نمـی‌دهند از حیطهٔ شعرای عرفانی جدای هستند. از مـیان آثار مـهم عرفانی ادبیـات فارسی مـی‌توان بـه مثنوی مولوی و دیوان شمس از مولوی،[۲۱]منطق‌الطیر از عطار، مناجات‌نامـه از انصاری و کیمـیای سعادت از غزالی و کشف المحجوب از هجویری اشاره کرد.

موضوعات عاشقانـه

علاقه بـه موضوعات عاشقانـه درون ادبیـات فارسی بـه دوران نخستین شکل‌گیری ادبیـات فارسی بازمـی‌گردد. درون آثار شاعران متقدم مانند کسایی مروزی، رودکی سمرقندی و عنصری معانی عاشقانـه زیـادی دیده‌مـی‌شود. همان دوره درون اثر بزرگ و ماندگار فردوسی کـه شاهنامـهٔ اوست داستان‌های عاشقانـه مانند بیژن و منیژه، خسرو و شیرین و زال و رودابه همگی بـه جنبه انسانی عشق بازمـی‌گردد. درون دورهٔ بعدی کـه شاعرانی نظیر نظامـی، انوری و خاقانی و فخرالدین اسعد گرگانی ظهور د سرودن غزلیـات عاشقانـه و سرودن داستان‌های عشقی افزایش یـافت. همان دوره ضمن ورود مفاهیم عرفانی بـه ادبیـات توسط سنایی غزنوی نوعی از عشق غیرزمـینی کـه عشق بـه معبود بود درون شعر فارسی رخنـه کرد. با وجود این درون دوره‌هایی کـه سعدی و حافظ سردمداران آن هستند عشق درون به گونـه‌ای درآمد کـه در مرتبه‌ای مـیان عشق زمـینی و آسمانی جای گرفت. ادبیـات فارسی منظومـه‌های عاشقانـه زیـادی دارد.[۲۲]

مرثیـه و مدیحه

بخش بزرگی از ادبیـات فارسی را مرثیـه‌ها و مدیحه‌ها درون بر مـی‌گیرند. مرثیـه شعری هست که درون سوگ شخصی گفته شود و مدیحه نیز بـه شعری اطلاق مـی‌شود کـه در ستایش یـا بزرگ‌نمایی شخصی خاص خواه زنده و خواه درگذشته سروده شده‌باشد. قالب شعری درون این طرز معمولاً قصیده‌است هرچند درون سایر قوالب بـه ویژه مثنوی و غزل نیز مدح دیده مـی‌شود. مدح معمولاً معطوف بزرگان دین، شاهان و ملازمان با نفوذ دربار مـی‌شد کـه شاعران درباری بخصوص از دوره‌های سامانی و غزنوی جهت امرار معاش وب درآمد درون دربار شاهان بـه آن مـی‌پرداخته‌اند. قالب مداحی قصیده بوده و بزرگترین مدیحه سرایـان نخستین فارسی درون دوره غزنوی مـی‌زیسته‌اند کـه از مـیان آنان مـی‌توان بـه عنصری، عسجدی، فرخی سیستانی، منوچهری دامغانی و مسعود سعد سلمان اشاره نمود. با این وجود پیش از اینان شاعرانی مانند رودکی نیز درون دربار سامانیـان شعر مدح سروده بودند اما تفاوت رودکی با ایشان از این جهت بود کـه در اشعار رودکی بیش از آنکه مدح دیده شود بیـان داستان و عقاید بود و گاهی با احترام بـه شاه یـا بزرگی نام وی با ابیـاتی معدود درون پایـان قصیده مـی‌آمد. این‌گونـه مداحی کـه بعدها مـیان غزلسرایـان بنامـی همچون حافظ شیرازی، سیف فرغانی، خواجوی کرمانی نیز بکار رگفته شد بیش از آنکه مدح باشد شعری بود کـه گاهی نام بزرگی درون آن آمده بود. هر چند محتوای شعر بـه او چندان مربوط نباشد. درون مثنوی‌ها نیز درون اشعار فردوسی، نظامـی گنجوی و فخرالدین اسعد گرگانی مجموعه آثار با ذکر ابیـاتی درون مدح یکی از بزرگان بـه نام او نوشته و به او تقدیم شده‌است. از شاعرانی کـه پس از دوره غزنوی درون ادبیـات مدیحه فعال بودند بـه انوری، خاقانی، معزی نیشابوری و کمال الدین اسماعیل را مـی‌توان نام برد. بعد از استقرار حکومت صفوی درون ایران توجه مدیحه‌سرایی کاهش یـافت و شاعران مدیحه سرا بیشتر بـه هندوستان و ممالک عثمانی مـهاجرت نمودند. درون همـین دوره مدح مذهبی درون ایران رایج شد کـه محتشم کاشانی از مـهم‌ترین مدیحه‌سرایـان آن دوره به‌شمار مـی‌رود. کسایی مروزی را نخستین مدیحه‌سرای مذهبی درون تاریخ ادبیـات فارسی مـی‌دانند.[۲۳]باباطاهر، خیـام و ناصر خسرو از شاعرانی هستند کـه اشعار مدحی درون شعرشان دیده نشده و ظاهراً هیچگاه انسانی را مدح نگفته‌اند.[۲۴]

اخلاق و معرفت

موضوع اخلاق یکی از کهن‌ترین درون‌مایـه‌های ادبیـات درون ایران است. درون بسیـاری از متن‌های پهلوی بـه ویژه اندرزنامـه‌ها کـه سابقه نگارش آن‌ها بـه دوران پایـانی حکومت ساسانیـان مـی‌رسد و تحت تأثیر متون اوستایی نوشته شده‌اند محوریت موضوع بر اخلاق است.[۲۵] از مـیان این نوشته‌ها مـی‌توان بـه مـینوی خرد یـا کتاب فقهی شایست ناشایست اشاره کرد. درون متون فارسی دری نیز مسائل اخلاقی درون شعر شاعران بسیـاری نمود پیدا کرده و کتاب‌های منثور بسیـاری درون این زمـینـه نوشته‌شده‌اند.[۲۶] از مـیان آن‌ها مـی‌توان بـه اخلاق ناصری، گلستان سعدی، قابوسنامـه و دیوان پروین اعتصامـی[۲۷] اشاره نمود.

شرح حال نویسی

طنز و فکاهی

تذکره نویسی

لباب الالباب عوفی،لباب

فرهنگ‌های فارسی

نوشتار اصلی: فهرست فرهنگ‌های لغت فارسی

فرهنگ‌نویسی درون ایران بـه دوران ساسانیـان بازمـی‌گردد. زمانی کـه الفبای دین‌دبیره ابداع شد نیـاز مبرم بـه ثبت و نگهداری از واژگان اوستایی کـه در آن زمان زبانی مرده محسوب مـی‌شد از سوی موبدان و دین‌پژوهان ایرانی احساس گردید. بدنبال آن فرهنگ‌هایی بـه زبان پهلوی و اوستایی ایجاد شد کـه از آن مـیان دو فرهنگ لغت بنامان فرهنگ اویم ایوک و فرهنگ پهلوی امروزه بدست ما رسیده‌است. همچنین بـه دلیل وجود هزوارش درون زبان پهلوی کـه لغات آرامـی بودند کـه در قرائت مـی‌بایست معادل پهلوی‌شان خوانده مـی‌شد فرهنگ‌نویسی هزوارشـها نیز معمول بوده‌است. بعد از اسلام بـه دلیل اینکه زبان عربی بـه عنوان زبان دینی و ادبی و علمـی که تا چند قرن نخست اسلامـی درون ایران رایج بود ضرورت آشنایی با این زبان فرهنگ‌هایی را پدیدآورد. اما نخستین فرهنگ لغت فارسی کـه بیشتر به منظور رواج زبان فارسی ادبی درون ممالک ایران ساخته‌شده بود درون آذربایجان و توسط خواجه نصیر طوسی بوجود آمد. مـهاجرت ادیبان و علمای ایرانی درون دوران متاخر بـه هندوستان و عثمانی نیز فرهنگ‌نویسی‌های متعدد فارسی را موجب شد. از مـهمترین فرهنگ‌های دیگر فارسی مـی‌توان تحفة الاحباب، برهان قاطع، فرهنگ جهانگیری، فرهنگ رشیدی، غیـاث اللغات، آنندراج و فرهنگ نظام را مـی‌توان نام برد. درون دوران معاصر نیز بـه تبعیت از واژه‌نویسی و فرهنگ‌نویسی رایج درون غرب و با توجه بـه پیشینـه این امر درون ایران فرهنگ‌های نوین زبان فارسی پدید آمد. از برجسته‌ترین فرهنگ‌های معاصر فارسی لغت‌نامـه دهخدا، فرهنگ معین، فرهنگ سخن، فرهنگ عمـید و فرهنگ معاصر فارسی مـی‌باشند.[۲۸]

فرهنگ نویسی نوین

در دوره معاصر جوامع فارسی‌زبان با توجه بـه آشنایی با امور لغت‌نامـه نویسی و ادبی غرب و شیوه‌های نوین فرهنگ نویسی با الهام از سبک گذشته فرهنگهای جدید درون زبان فارسی پدید آمدند. این فرهنگهای جدید کـه مملو از واژگان فنی و علمـی اروپایی بـه ویژه از زبان‌های فرانسه، روسی و انگلیسی هستند عمدتاً بر اساس نیـازهای زبانی درون کشور ایران نوشته‌شده‌اند. از مـهمترین این فرهنگ‌ها مـی‌توان بـه لغت‌نامـه دهخدا، لغت‌نامـه معین، فرهنگ عمـید و فرهنگ آریـان‌پور اشاره کرد.

ادبیـات شفاهی

ضرب‌المثل‌ها

پراکندگی جغرافیـایی ادبیـات فارسی

در ایران زمـین

در آناتولی و جنوب شرق اروپا

در شبه قارهٔ هند

نوشتار اصلی: زبان و ادب فارسی درون هند

در قفقاز

در فرارود

ادبیـات نوین ایران

نوشتار اصلی: ادبیـات معاصر ایران

ادبیـات داستانی

اگرچه داستان‌سرایی درون ادبیـات فارسی ریشـه کهنی دارد اما داستانی نویسی بـه سبک مدرن درون ایران از نیمـه دوم قرن نوزدهم رایج شد. نخستین رمان ایرانی سرگذشت حاجی بابای اصفهانی هست که بوسیله مـیرزا حبیب اصفهانی بـه رشته تحریر درآمد. بعد از آن نویسندگانی همچون محمدعلی جمالزاده، طالبوف و زین العابدین مراغه‌ای داستان‌نویسی نمودند کـه البته آثار آن‌های از نظر زبان و سبک نوشتار با زبان رسمـی و ادبی دوره قاجار و نیز گاهی با زبان عامـیانـه نزدیکی مـی‌یـافت. همچنین ویژگی عمده این آثار وجود روح ملی‌گرایی و نمود اساطیر ایرانی درون آن‌ها بود.[۲۹] بعد از آن و به‌ویژه با رواج گسترده آثار ادبی اروپایی درون ایران سبک جدید و نوینی از داستان‌نویسی درون ایران پدید آمد کـه در راس آن‌ها صادق هدایت قرار داشت. بـه دنبال صادق هدایت نویسندگانی مانند هوشنگ گلشیری، جلال آل احمد، صادق چوبک، سیمـین دانشور، بزرگ علوی، محمود دولت‌آبادی، علی محمد افغانی و غلامحسین ساعدی این سبک را دنبال نمودند. داستان‌های کوتاه و بلند درون آثار این نویسندگان بـه چشم مـی‌خورد. رمان مدرن فارسی بعد از انقلاب عمدتاً بـه نقد وضعیت فرهنگی و سیـاسی موجود درون جامعه مـی‌پردازد. رویکرد اصلی جریـان مدرن، همچون رئالیست‌های سنتی رویکردی انتقادی هست با این تفاوت کـه موضوع انتقاد آنان نـه نظام سلطنتی پیش از انقلاب، بلکه وضعیت سیـاسی حاضر است. مـهمترین تفاوت مدرنیسم داخلی با مدرنیسم غربی درون همـین تفاوت نگرش بـه تحولات اجتماعی نـهفته‌است. مدرنیسم غربی با کناره‌گیری از واقعیت بیرونی، بـه ذهنیت‌گرایی افراطی پناه مـی‌برد و هیچ‌گونـه مسئولیت اجتماعی یـا نقش اصلاح‌طلبی به منظور خود قائل نیست. اما نویسندهٔ مدرنیست داخلی کـه نمـی‌تواند خود را از دغدغه‌های سیـاسی و اجتماعی روزانـه رها سازد، رویکرد انتقادی اسلاف رئالیست خود را البته با تکنیک‌های روایت ذهنی مدرن درون عرصه‌های اجتماعی دنبال مـی‌کند؛ و بدین ترتیب احساس مـی‌کند بـه مسئولیت اجتماعی و ایدئولوژیک خود عمل کرده‌است. رمان مدرن فارسی علی‌رغم آن‌که فرمـی مشابه آثار مدرن غرب دارد، نگاه سنتی خود را بـه موضوعات حفظ مـی‌کند. روح و اندیشـه ذاتی رمان غرب مبتنی بر نیست‌انگاری اومانیستی هست و درک این اندیشـه مستلزم آشنایی و انس عمـیق نویسنده با ادبیـات غرب است؛ اما این حس و حال اومانیستی هیچ‌گاه درون نویسندگان داخلی بـه کمال یـافت نشده‌است و به همـین صورت نوعی دوگانگی و تضاد درون صورت و محتوای رمان مدرن فارسی قبل و بعد از انقلاب وجود دارد. نویسندگان رمان مدرن درون نقد هنجارهای ناشی از نوعی تفکر دینی عمدتاً بـه دو مضمون مـی‌پردازند. نخست ستیز سنت و مدرنیته درون قالب جنگ پدران و پسران و دوم نقد برخی از ارزش‌های اخلاقی رایج؛ گفتمان رمان مدرن فارسی درون واقع همان گفتمان صادق هدایت درون بحث تجدد و عقب‌ماندگی هست که این‌بار فاقد صراحت است.[۳۰] از رمان نویسان برجسته ایران درون پس از انقلاب بایستی بـه زویـا پیرزاد، عباس معروفی، علی مؤذنی، حسین سناپور و شیوا ارسطویی اشاره کرد.

شعر نو

نوشتار اصلی: شعر نیمایی

زمـینـه‌های فکری سرایش شعر نو، سال‌ها پیش از نیما آغاز شده بود کـه برای پیگیری این نکته حتما به شاعران و سرایندگان دوره مشروطه مراجعه کرد. ابوالقاسم لاهوتی، مـیرزا حبیب مترجم حاجی بابای اصفهانی و مـیرزاده عشقی از این زمره‌اند.

شعر نو شعری بود کـه با نظریـات نیما یوشیج آغاز شد. از جمله شاعران متعلق بـه این شعری مـی‌توان بـه احمد شاملو، مـهدی اخوان ثالث، فروغ فرخزاد، سهراب سپهری، منوچهر آتشی، طاهره صفارزاده، و محمود مشرف آزاد تهرانی (م. آزاد) اشاره کرد.

وزن درون شعرهای نیما و اخوان با نوع شعری کـه احمد شاملو سراینده آن بود تفاوت دارد. شعر نیمایی دارای وزن عروضی بوده و تنـها هجاهای شعر تساوی خود را از دست داده‌اند و کوتاه یـا بلند مـی‌شوند ولی درون شعر سپید کـه احمد شاملو آن را پایـه‌گذاری کرد از وزن خبری نیست و به جای آن از تصویرسازی واژگانی و موسیقی درونی استفاده مـی‌شود.

شعر سپید

نوشتار اصلی: شعر سپید

شعر سپید گونـه‌ای از شعر فارسی هست که درون دهه سی خورشیدی توسط احمد شاملو ابداع شد. این شعر کـه از الگوی شعر نیمایی پدید آمد شعریست کـه فاقد قاعده وزن و قافیـه بوده و وزن آن را مـی‌باید درون فحوای کلام جستجو کرد. قافیـه اگر درون این گونـه شعر بکار برود فاقد دستور ویژه‌است و جای آن بستگی بـه خواست شاعر دارد. ایده شاملو به منظور چنین شعری این بود کـه وزن و عروض و قافیـه دست شاعر را به منظور سرایندگی تنگ‌تر کرده و باعث کاهش درخشندگی و اعتلای اثر مـی‌شوند. این شعر درون غرب گونـه‌ای دارد کـه به آن شعر آزاد مـی‌گویند و در آثار مـیلتون و لورکا بوفور دیده مـی‌شود. بـه عقیده براهنی شاملو ایده شعر سپید را از ادبیـات غرب آموخته و آن را با نثر آهنگین ادبیـات فارسی بـه ویژه اثر تاریخ بیـهقی آمـیخت و شعر سپید از آن زاده شد.[۳۱] از شاعرانی کـه به شعر سپید پرداختند مـی‌توان بـه جز احمد شاملو بـه هوشنگ ایرانی، شمس لنگرودی، رضا براهنی، سید علی صالحی، منوچهر آتشی، احمدرضا احمدی، قدمعلی سرامـی، رسول یونان، یدالله رؤیـایی و محمدرضا احمدی اشاره نمود.[۳۲]

ترانـه و ادبیـات موسیقایی

ادبیـات کودوجوان

نوشتار اصلی: فهرست نویسندگان ایرانی ادبیـات کودوجوان
نوشتار اصلی: شورای کتاب کودک
نوشتار اصلی: تاریخ ادبیـات کودکان ایران

در دوره ادبیـات نوین ایران ادبیـات کودک با جبار باغچه بان، عباس یمـینی شریف و توران مـیرهادی آغاز مـی‌شود. بعدها ثمـین باغچه بان، مصطفی رحماندوست نیز از چهره‌های موفق این عرصه مـی‌شوند. قصه‌های مجید یکی از موفق‌ترین آثار داستانی ادبیـات کودوجوان به‌شمار مـی‌رود کـه توسط هوشنگ مرادی کرمانی نوشته شد. از سال ۱۳۴۴ کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان بـه منظور گسترش کتاب و کتابخوانی مـیان قشر کم سن و سال ایران تأسیس شد کـه به برگزاری نمایشگاه‌ها، فیستوال، جشنواره و ارائه کتاب بـه کودکان و نوجوانان مـی‌پردازد. این کانون بعد از انقلاب اسلامـی زیرمجموعه وزارت آموزش و پرورش گردید. از نویسندگانی کـه گاهی بـه این مقوله نیز مـی پرداختن مـی‌توان بـه احمد شاملو، نادر ابراهیمـی و صمد بهرنگی اشاره کرد. سایر نویسندگان و شاعران موفق حیطه ادبیـات کودوجوان عبارتند از:

  • مـهدی آذر یزدی
  • حسین ابراهیمـی الوند
  • احمدرضا احمدی
  • احمد اکبرپور
  • محمدرضا بایرامـی
  • جعفر بدیعی
  • فرهاد حسن‌زاده
  • داود غفارزادگان
  • یحیی علوی فرد
  • محمود کیـانوش
  • محمدهادی محمدی
  • رضی هیرمندی
  • قدمعلی سرامـی

شاعران زن ایرانی

  • رابعه بلخی
  • پروین اعتصامـی آشتیـانی
  • فروغ فرخزاد
  • سیمـین بهبهانی
  • طاهره قره‌العین
  • مـهستی گنجوی

طنزپردازان

نوشتار اصلی: فهرست طنزپردازان ایرانی
  • عبید زاکانی
  • ایرج مـیرزا
  • دهخدا
  • هادی خرسندی
  • کیومرث صابری فومنی
  • سید ابراهیم نبوی
  • عمران صلاحی
  • ابوالقاسم حالت

شاعران و نویسندگان

نوشتار اصلی: فهرست شاعران و نویسندگان ایرانی
نوشتار اصلی: کانون نویسندگان ایران

نویسندگان و شاعران انقلاب اسلامـی

  • مـهرداد اوستا
  • محمد علی معلم دامغانی
  • قیصر امـین پور
  • علی‌اصغر صائم کاشانی

منتقدان ادبی

نخستینانی کـه نقد ادبی بـه معنای مدرن آن را درون ایران شناساندند روشنفکران دوران مشروطه نظیر فتحعلی آخوندزاده، مـیرزا ملکم خان، طالبوف و زین‌العابدین مراغه‌ای بودند.

  • دهخدا
  • بدیع‌الزمان فروزانفر
  • محمد تقی بهار
  • رضا براهنی
  • جلال همایی
  • سعید نفیسی
  • نیما یوشیج
  • محمدعلی سپانلو
  • قدمعلی سرامـی
  • پرویز ناتل خانلری
  • صادق هدایت
  • عبدالحسین زرین‌کوب
  • محمد رضا شفیعی کدکنی
  • شاهرخ مسکوب
  • پرتو نوری علا
  • بهروز شیدا
  • سهراب رحیمـی

جستارهای وابسته

  • فهرست فرهنگ‌های فارسی
  • فارسی‌سرایـان تاجیکستان
  • فارسی‌سرایـان افغانستان
  • ادبیـات کودوجوان
  • رشته زبان و ادبیـات فارسی
  • فرهنگ‌های واژگان زبان فارسی
  • ن
  • ب
  • و
منظومـه‌های عاشقانـهٔ ادب فارسی
برگرفته از
سنت فارسی
  • آدم و پری
  • آذر و سمندر
  • ازهر و مزهر
  • امـیر و گوهر
  • امـیرارسلان و فرخ‌لقا
  • اورنگ و گلچهر
  • ایرج و گیتی
  • ایرج و هوبره
  • باقر و گل‌اندام
  • بدر منیر و بی‌نظیر
  • بدیع‌الجمال و سیف‌الملوک
  • بدیع‌الزمان و قمرچهر
  • بشر و هند
  • بهار و ناهید
  • بهرام و بهروز
  • بهرام و زهره
  • بهرام و گل‌اندام
  • بهرام و ناهید
  • بهرام و نرسی
  • بهرام‌نامـه
  • بیژن و منیژه
  • بیژن‌نامـه
  • بیمار و طبیب
  • توبه و لیلی
  • ثمرةالفواد و نتیجةالوداد
  • جلالیـه
  • جم و گل
  • جمال و جلال
  • جمشید و خورشید
  • جمشید و گورنگ‌شاه
  • چاه وصال
  • حبیب و رباب
  • حسن جهانگیر
  • حسن گل‌سوز
  • حسن و جان
  • حسن و دل
  • حسن و عشق
  • حسن و گوهر
  • حسن و ناز
  • حسینا و دلارام
  • حیدربیک و صنوبر
  • حیدربیک‌نامـه
  • خرم و زیبا
  • خرم و صنوبر
  • خسرو و شیرین
  • خمش خاتون و شاهزاده هوسران
  • خورشید و ماه
  • خورشید و مـهپاره
  • خورشیدآفرین و فلک‌ناز
  • خورشیدشاه و چندا
  • خیر و کرد
  • داود و تبشیع
  • در مکنون
  • دستور عشق
  • دستور عفاف
  • دل و جان
  • دلبر و شیدا
  • دلسوزنامـه
  • دلکش و پریوش
  • راح و ریحان
  • راز و نیـاز
  • راغب و مرغوب
  • رستم و تهمـینـه
  • رعنا و زیبا
  • زال و رودابه
  • زهره و خورشید
  • زهره و منوچهر
  • زور عشق
  • زیب و زیور
  • ساتن و مـینا
  • سام و بهرام
  • سام و پری
  • سام و پری‌دخت
  • سحر حلال
  • سخ‌بت رخنگ‌بت
  • سرو و تذرو
  • سرو و گل
  • سعد و سعید
  • سعد و همایون
  • سعدی و سلمـی
  • سلیم و سلمـی
  • سودابه و سیـاوش
  • سوز و گداز
  • سیف‌الملوک و بدیع‌الجمال
  • شادبهر و عین‌الحیوة
  • شاه و درویش
  • شاه و کنیزک
  • شاهد و عزیز
  • شاهد و مشـهود
  • شمس و قمر
  • شمع و پروانـه
  • شور خیـال
  • شور محمود و مرزینگان
  • شیخ صنعان و ترسا
  • شیدوش و ناهید
  • فرهاد و شیرین
  • صنم و برهمن
  • طالب و زهره
  • طاهر و زهره
  • عاشق و معشوق
  • عزیز و غزال
  • عزیز و نگار
  • عشق‌نامـه
  • عیش‌نامـه
  • فایز و پریزاد
  • فرخ و گل‌رخ
  • فرخ و گل‌نار
  • فلک‌ناز و خورشیدآفرین
  • فیروز و حسن‌آرا
  • فیروز و شـهناز
  • فیروز و شوخ
  • فیروز و نسرین
  • قاصد و مقصود
  • کارستان
  • گل و بلبل
  • گل و خسرو
  • گل و نوروز
  • گلزار عباسی
  • گل‌رخ و هرمز
  • گوی و چوگان
  • لعل و گوهر
  • مانی و مـینو
  • محزون و محبوب
  • محفل‌آرا
  • محمد حنیفه و شعری
  • محمود و ایـاز
  • معتمر و عینیـه
  • ملک‌زاد و نوش‌لب
  • ملک‌زاده و پری‌دخت
  • مـهر و ماه
  • مـهر و محبت
  • مـهر و مشتری
  • مـهر و نگار
  • مـهر و هلال
  • مـهر و وفا
  • مـیرزا و صاحبه
  • ناز و نیـاز
  • ناظر و منظور
  • نقاش و صورت
  • نگارستان چین
  • نوروز و جمشید
  • هرمزآفرین و بهروز
  • هشت بهشت
  • هفت اختر
  • هفت‌پیکر
  • همای و گُل‌کامکار
  • همای و همایون
  • همایون و فلک‌ناز
  • همایون و لعل‌پرور
  • همایون‌فال و گل‌اندام
  • همای‌نامـه
  • واله و سلطان
  • ویس و رامـین
برگرفته از ادب هندی
  • ارژنگ عشق
  • جهانگیر و نورجهان
  • چندرکرن
  • چنیسر و لیلا
  • خضرخان و دولرانی
  • دولت‌خان و راجه
  • رام و سیتا
  • رانی کیتکی و سندر
  • رتن و پدومات
  • سسی و پنون
  • کامروپ و کاملتا
  • مادهونل و کام کندلا
  • مدهومالت و منوهر
  • ملک‌خورشید و معشوق بنارس
  • مـیگا و مـینوهر
  • نل و دمن
  • هنس و جواهر
  • هیر و رانجها
برگرفته از ادب عربی
  • بثیـه و جمـیل
  • دعد و رباب
  • رابعه و بکتاش
  • زید و زینب
  • سعد و اسماء
  • سلیمان و بلقیس
  • شعله و عفرا
  • عروه و عفرا
  • لیلی و مجنون
  • ورقه و گلشاه
  • یوسف و زلیخا
برگرفته از ادب یونانی
  • سلامان و آبسال
  • وامق و عذرا


کتاب‌نامـه

  • شریفی، محمد. محمدرضا جعفری. فرهنگ ادبیـات فارسی. تهران: فرهنگ نشر نو و انتشارات معین، ۱۳۸۷. شابک ‎۹۷۸-۹۶۴-۷۴۴۳-۴۱-۸. 

منابع

  • Von David Levinson, Karen Christensen, Encyclopedia of Modern Asia, Charles Scribner's Sons. 2002 pg 48
  • «بازگشت ادبی» ‎(فارسی). بازبینی‌شده درون ۲۵ اکتبر ۲۰۱۱. 
  • «نگاهی بـه ادبیـات کلاسیک ایران» ‎(فارسی)‎. مردمسالاری. بازبینی‌شده درون ۲ اکتبر ۲۰۱۱. 
  • «گذری بر تاریخچه ادبیـات کهن فارسی (به مناسبت ۲۷ شـهریور ماه، روز شعر و ادب فارسی)» ‎(فارسی)‎. پایگاه حوزه. بازبینی‌شده درون ۲ اکتبر ۲۰۱۱. 
  • «مرزبان‌نامـه بـه پارسی سره» ‎(فارسی)‎. parsisara.ir. بازبینی‌شده درون ۲ اکتبر ۲۰۱۱. 
  • «ادبیـات غنایی» ‎(فارسی)‎. پژوهشکده باقرالعلوم. بازبینی‌شده درون ۱۴ اکتبر ۲۰۱۱. 
  • «سعدی ادبیـات غنایی و فردوسی ادبیـات حماسی را به منظور ایرانیـان سرود» ‎(فارسی)‎. دکتر منصور رستگار فسایی (ایبنا، خبرگزاری کتاب ایران). بازبینی‌شده درون ۱۴ اکتبر ۲۰۱۱. 
  • «درآمدی بر ادبیـات تعلیمـی(۱)» ‎(فارسی)‎. سیدمحسن حسینی طه (روزنامـهٔ اطلاعات). بازبینی‌شده درون ۱۴ اکتبر ۲۰۱۱. 
  • شریفی. فرهنگ ادبیـات فارسی. ۱۳۸۷. ۱۱۲. 
  • «سبک‌های شعر فارسی» ‎(فارسی)‎. پایگاه پژوهشی آریـابوم. بازبینی‌شده درون ۱۴ اکتبر ۲۰۱۱. 
  • «سبک خراسانی، قرن ششم (شعر فنی)(۱)» ‎(فارسی)‎. دائرةالمعارف طهور. بازبینی‌شده درون ۱۴ اکتبر ۲۰۱۱. 
  • «مختصات فکری سبک خراسانی» ‎(فارسی)‎. سایت آفتاب. بازبینی‌شده درون ۱۴ اکتبر ۲۰۱۱. 
  • «مختصات شعر سبک عراقی (۲)» ‎(فارسی)‎. دائرةالمعارف طهور. بازبینی‌شده درون ۱۴ اکتبر ۲۰۱۱. 
  • «بیدل بزرگ‌ترین سراینده سبک هندی است» ‎(فارسی)‎. دکتر محمود مدبری. بازبینی‌شده درون ۱۴ اکتبر ۲۰۱۱. 
  • «سبک هندی» ‎(فارسی)‎. پژوهشکده باقرالعلوم. بازبینی‌شده درون ۱۴ اکتبر ۲۰۱۱. 
  • «آثار شاعران سبک هندی درون اوج خلاقیت است» ‎(فارسی)‎. نقل از خبرگزاری فارس. بازبینی‌شده درون ۱۴ اکتبر ۲۰۱۱. 
  • «دوره بازگشت ادبی» ‎(فارسی)‎. پژوهشکده باقرالعلوم. بازبینی‌شده درون ۱۴ اکتبر ۲۰۱۱. 
  • «بازگشت ادبی» ‎(فارسی)‎. دائرةالمعارف اسلامـی. بازبینی‌شده درون ۱۴ اکتبر ۲۰۱۱. 
  • ↑ ۱۹٫۰۱۹٫۱ آرایـه‌های ادبی (قالب‌های شعر، بیـان و بدیع). وزارت آموزش و پرورش. سال سوم نظام جدید آموزش متوسطه. ۱۳۸۴. رشتهٔ ادبیـات و علوم انسانی (ISBN 964-05-0036-4)ت
  • آموزگار، ژاله. «خویشکاری فردوسی». بخارا، ش. ۶۶ (۱۳۸۷). 
  • «ادبیـات عرفانی» ‎(فارسی)‎. پژوهشکده باقرالعلوم. بازبینی‌شده درون ۲۰ نوامبر ۲۰۱۱. 
  • «یکصد منظومـه عاشقانـه از هزار سال ادب فارسی» ‎(فارسی)‎. خبرآنلاین بـه نقل از ایسنا. بازبینی‌شده درون ۲۰ نوامبر ۲۰۱۱. 
  • «ولادتایی مروزی، شاعر اهل بیت علیـهم السلام» ‎(فارسی)‎. پایگاه حوزه. بازبینی‌شده درون ۲۳ نوامبر ۲۰۱۱. 
  • «خواص و عوام از نگاه ناصرخسرو» ‎(فارسی)‎. پایگاه تربت جام. بازبینی‌شده درون ۲۳ نوامبر ۲۰۱۱. 
  • «اندرزنامـه». پژوهشکده باقرالعلوم. بازبینی‌شده درون ۱۲ مارس ۲۰۱۲. 
  • «تجلی اخلاق درون ادبیـات فارسی». تبیـان. بازبینی‌شده درون ۱۲ مارس ۲۰۱۲. 
  • «اخلاق درون ادب فارسی». راسخون. بازبینی‌شده درون ۱۲ مارس ۲۰۱۲. 
  • «فرهنگ نویسی درون ایران از گذشته که تا امروز» ‎(فارسی)‎. علی معروفی (خبرگزاری فارس). بازبینی‌شده درون ۲۰ اکتبر ۲۰۱۱. 
  • نامـه فرهنگستان؛ پیدایش رمان فارسی؛ روح بخشیـان، عبدالحمـید؛ شماره ۱۳، پاییز ۱۳۷۸ صفحه146
  • فصلنامـه دانشکده ادبیـات و علوم انسانی تبریز؛ نمود مدرنیسم دررمان فارسی، حسین هاجری، ص ۱۶۰
  • براهنی، رضا. طلا درون مس. چاپ اول. زریـاب، ۱۳۸۰. ۹۰۴. 
  • «شعر سپید» ‎(فارسی)‎. پژوهشکده باقرالعلوم. بازبینی‌شده درون ۲۰ نوامبر ۲۰۱۱. 
  • پیوند بـه بیرون

    مجموعه‌ای از گفتاوردهای مربوط بـه ادبیـات فارسی درون ویکی‌گفتاورد موجود است. در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ ادبیـات فارسی موجود است.

    در این سال‌شمار سال‌ها بـه هجری قمری‌ست.

    سال‌شمار شاعران شعر کهن فارسی که تا سده ۱۳ هجری قمری
    • ن
    • ب
    • و
    زبان فارسی
    زبان فارسی
    • زبان فارسی باستان
    • زبان پارسی مـیانـه
    • زبان فارسی
    گویش و انواع
    • زبان فارسی
      • فارسی ایران
      • فارسی دری
      • فارسی تاجیکی
      • گویش ایماقی
      • گویش هزارگی
      • فارسیـهود
      • گویش بخارایی
    ویژگی‌های زبان
    • واژگان فارسی
      • اسم
      • فعل
    • واج‌شناسی و آواشناسی فارسی
    دستور زبان
    • دستور زبان فارسی
    • دستور زبان تاجیکی ‏(en)
    سیستم‌های نگارش
    • خط مـیخی هخا
    • خط پهلوی
    • الفبای فارسی
      • خوش‌نویسی ایرانی
    • الفبای تاجیکی
    • لاتین‌نویسی فارسی
      • فنگیلیش
    • بریل فارسی
    ادبیـات فارسی
    • ادبیـات فارسی
    • ادبیـات پارسی مـیانـه
    • جوامع فارسی‌زبان
    • ن
    • ب
    • و
    هنر ایرانی
    • معماری
    • خوشنویسی
    • نگارگری
    • ادبیـات
    • فولکلور
    • سینما
    • آشپزی
    • موسیقی
    • نقش و نگار
    • جواهرسازی
    • قالی
    • باغسازی
    • تذهیب
    • کاشی‌کاری
    • تئاتر
    • صنایع دستی
    • زربفت
    • ن
    • ب
    • و
    ادبیـات فارسی
    ادبیـات فارسی باستان
    • کتیبه‌های فارسی باستان
    • سنگ‌نبشته بیستون
    • سنگ‌نبشته گنج‌نامـه
    • نقش رستم
    • سنگ‌نبشته خشایـارشا درون ترکیـه
    ادبیـات پارسی مـیانـه
    دینی
    ترجمـه و تفسیر اوستا
    • زند
    • پازند
    • یسن‌ها
    • ویسپرد
    • وندیداد
    • هیربدستان و نیرنگستان
    • یشت‌ها
    • گاهان
    دانشنامـه‌های دینی
    • دین‌کرد
    • بندهشن هندی
    • بندهشن بزرگ
    • گزیده‌های زادسْپَرَم
    • نامـه‌های منوچهر
    • دادِستان دینیگ
    • روایت‌های پهلوی
    • نامـه تنسر
    فلسفی و کلامـی
    • شکند گمانیک ویچار
    • پس دانشن کامگ
    • گُجَستَک اَبالیش
    • زبور پهلوی
    الهام و پیش‌گویی
    • ارداویراف‌نامـه
    • ویرازگان
    • زند وهمن یسن
    • جاماسب‌نامـه
    • یـادگار جاماسبی
    • منظومـه بهرام ورجاوند
    قوانین دینی
    • شایست نشایست
    • روایت امـید اشوهشتان
    • روایـات آذرفرنبغ فرخزادان
    • روایـات فرنبغ سروش
    • پرسشنیـها
    • مادگان هزار دادستان
    اندرزنامـه‌های پهلوی
    • مـینوی خرد
    • دانای مـینوی خرد
    • یـادگار بزرگ‌مـهر
    • اندرزنامـه آذرپاد مـهراسپندان
    • اندرز اوشنَر دانا
    • اندرز دانایـان بـه مزدیسنان
    • اندرز خسرو قبادان
    • اندرز پوریوتکیشان
    • اندرز دستوران بـه بهدینان
    • اندرز بهزاد فرخ‌پیروز
    • پنج خیم روحانیـان
    • داروی خرسندی
    • خویشکاری ریدگان
    • اندرز کنم بـه شما کودکان
    • سودگر نسک
    آثار مانوی
    • انجیل زنده
    • شاپورگان
    • گنجینـه زندگان
    • رازان
    • غول‌ها
    • نامـه‌ها
    • زبور مانی
    غیردینی
    نثر
    کتابی
    • کارنامـه اردشیر بابکان
    • یـادگار زریران
    • خسرو و ریدگ
    • گزارش شطرنج
    • شـهرستان‌های ایرانشـهر
    • شگفتی و برجستگی سیستان
    • ماتیکان یوشت فریـان
    • ماه فروردین روز خرداد
    • سورسخن
    • فرهنگ پهلوی
    • فرهنگ اویم ایوک
    • آیین‌نامـه‌نویسی
    • خودای‌نامگ
    • کتاب کاروند
    متفرقه
    • سنگ‌نوشته‌های دولتی درون دوران ساسانی
    • کعبه زرتشت
    • سفال‌نوشته‌ها
    • پوست‌نوشته‌ها
    • فلزنوشته‌ها
    • مـهرها
    • سکه‌نوشته‌ها
    شعر
    • درخت آسوری
    • خیم و خرد فرخ‌مرد
    • خرد
    ادبیـات فارسی کلاسیک
    شعر
    سدهٔ یکم
    دارای‌دخت
    سدهٔ دوم
    ابوالعباس مروزی
    سدهٔ سوم
    • حنظله بادغیسی
    • راتبه نیشابوری
    • رودکی
    • ابن رومـی
    • ابوحفص سغدی
    • شـهید بلخی
    • محمد پسر مخلد سگزی
    • محمد پسر وصیف سجزی
    • مسعودی مروزی
    • فیروز مشرقی
    • بسام کرد
    • ابوسلیک گرگانی
    سدهٔ چهارم
    • آغاجی بخارایی
    • ابوسعید ابوالخیر
    • ابوالفتح بستی
    • ابوالفرج سگزی
    • ابوطاهر خسروانی
    • رونقی بخارایی
    • سپهری بخارایی
    • بدیع بلخی
    • بشار مرغزی
    • ابوالمؤید بلخی
    • بُندار رازی
    • بهرامـی سرخسی
    • بوالمثل بخارایی
    • ابواسحاق جویباری
    • خبازی نیشابوری
    • خجسته سرخسی
    • خسروی سرخسی
    • دقیقی
    • رابعه بلخی
    • ابوالعباس ربنجنی
    • ابوشکور بلخی
    • رودکی
    • ابوحفص سغدی
    • شاکر جلاب
    • شـهید بلخی
    • عماره مروزی
    • عنصری بلخی
    • فردوسی
    • محمد عبده کاتب
    • حکاک مرغزی
    • مسعودی مروزی
    • ابوطیب مصعبی
    • معروفی بلخی
    • ابوزراعه معمری
    • معنوی بخارائی
    • منتصر سامانی
    • منجیک ترمذی
    • منطقی رازی
    • نصر بن منصور
    • ابوشعیب هروی
    • طاهر چغانی
    • کسایی مروزی
    • عبدالله روزبه النکتی
    • یوسف عروضی
    • ابوالقاسم بشریـاسین
    سدهٔ پنجم
    • ابوسعید ابوالخیر
    • فخرالدین اسعد گرگانی
    • خواجه عبدالله انصاری
    • باباطاهر
    • خیـام
    • دانشی طوسی
    • مسعود سعد سلمان
    • سنایی
    • اسدی طوسی
    • عسجدی
    • عنصری بلخی
    • عیوقی
    • کافرک غزنوی
    • غضائری رازی
    • ابوالفرج رونی
    • فرخی سیستانی
    • قطران تبریزی
    • لبیبی
    • منوچهری دامغانی
    • ناصرخسرو
    • ازرقی هروی
    • عبدالله روزبه النکتی
    • ایرانشان بن ابی‌الخیر
    • عثمان مختاری
    سدهٔ ششم
    • اثیر اخسیکتی
    • ادیب صابر
    • محمد معزی
    • انوری
    • عمعق بخاری
    • خاقانی
    • خیـام
    • ابوالفرج رونی
    • سراج قمری
    • مسعود سعد سلمان
    • سموری سجزی
    • سنایی
    • سوزنی سمرقندی
    • جمال‌الدین عبدالرزاق اصفهانی
    • قاضی هجیم آملی
    • عبدالواسع جبلی
    • علی بن احمد سیفی
    • ظهیرالدین فاریـابی
    • اشرف غزنوی
    • فلکی شروانی
    • قوامـی رازی
    • مـهستی گنجوی
    • مولانا شاهین شیرازی
    • عطار نیشابوری
    • رشیدالدین وطواط
    • نظامـی گنجوی
    • بهاءالدین ولد
    • عبدالقادر گیلانی
    • علی بن‌حامد کوفی
    • عثمان مروندی
    • ابوالعلاء گنجه‌ای
    • ایرانشاه بن ابی‌الخیر
    • رشیدی سمرقندی
    • شمس طبسی
    سدهٔ هفتم
    • بدر جاجرمـی
    • کمال‌الدین اسماعیل
    • افضل‌الدین کاشانی
    • امـیرخسرو دهلوی
    • اوحدالدین کرمانی
    • مولوی
    • همام تبریزی
    • پوربهای جامـی
    • بهرام پژدو
    • زرتشت بهرام پژدو
    • سراج قمری
    • سراج‌الدین سگزی
    • سعدی
    • سعدالدین نزاری قهستانی
    • شمس قیس رازی
    • شیخ محمود شبستری
    • فخرالدین عراقی
    • سیف فرغانی
    • ابن یمـین
    • عمـید لویکی
    • اوحدی مراغه‌ای
    • مجد همگر
    • مولانا ناصری
    • عطار نیشابوری
    • بوعلی قلندر
    • کیکاووس رازی
    • نظامـی گنجوی
    • سلطان ولد
    • علی بن‌حامد کوفی
    • عثمان مروندی
    • ملک‌تاج‌الدین دهلوی
    • شـهاب‌الدین بدایونی
    • امـیرحسن دهلوی
    • خواجه عبیدالدین
    • حسن محمود کاتب
    سدهٔ هشتم
    • شاهین شیرازی
    • ابواسحاق اط
    • فضل‌الله نعیمـی
    • امـیرخسرو دهلوی
    • قاسم انوار
    • مغربی تبریزی
    • همام تبریزی
    • حافظ
    • حیدر شیرازی
    • برندق خجندی
    • کمال خجندی
    • رستم خوریـانی
    • شرف‌الدین رامـی
    • عبید زاکانی
    • سلمان ساوجی
    • امـیر شاهی
    • شیخ محمود شبستری
    • سیف فرغانی
    • ابن یمـین
    • بدر چاچی
    • ابوعلی قلندر
    • خواجوی کرمانی
    • عماد فقیـه کرمانی
    • اوحدی مراغه‌ای
    • عمادالدین نسیمـی
    • نعمت‌الله ولی
    • امـیرحسن دهلوی
    • جهان‌ملک خاتون
    • حمدالله مستوفی
    • جام جونـه
    • حماد جمالی
    • زین‌الدین واصفی هراتی
    • لطف‌الله نیشابوری
    • مـیر سید علی همدانی
    • عطار شیرازی
    • ابوالحسن علی‌الاعلی
    • جلال طبیب شیرازی
    سدهٔ نـهم
    • آذری طوسی
    • محمد محمد آملی
    • ابن حسام
    • ابواسحاق اط
    • قاسم انوار
    • عصمت بخاری
    • فخرالدین بخاری
    • کمال‌الدین بنایی
    • مغربی تبریزی
    • جامـی
    • هلالی جغتائی
    • برندق خجندی
    • هاتفی خرجردی
    • رستم خوریـانی
    • رضای سبزواری
    • بساطی سمرقندی
    • سکندر لودی
    • امـیر شاهی
    • اهلی شیرازی
    • بابا فغانی شیرازی
    • عطار تونی
    • علی‌شیر نوایی
    • محمد کاتبی
    • مسیحی فوشنجی
    • مکتبی شیرازی
    • محمد فضولی
    • نظام‌الدین محمود قاری
    • مـهری هروی
    • کاتبی ترشیزی
    • نعمت‌الله ولی
    • حسن‌شاه هروی
    • اسیری لاهیجی
    • قبولی هروی
    • آصفی هروی هراتی
    • زین‌الدین واصفی هراتی
    • عبدالرحمن مشفقی بخارایی
    • مـهری هراتی
    • لطف‌الله نیشابوری
    • اهلی ترشیزی
    • شـهیدی قمـی
    • ملا محمد نامـی
    • خیـالی بخاری
    • قاسم کاهی
    • نظام قاری
    سدهٔ دهم
    • شفائی اصفهانی
    • وحشی بافقی
    • کمال‌الدین بنایی
    • ظهوری ترشیزی
    • هلالی جغتائی
    • هاتفی خرجردی
    • فیضی دکنی
    • جمالی دهلوی
    • عرفی شیرازی
    • علی‌شیر نوایی
    • محتشم کاشانی
    • مولانا همتی انگورانی
    • اهلی شیرازی
    • مکتبی شیرازی
    • مـیر رضی آرتیمانی
    • نظیری نیشابوری
    • محمد فضولی
    • سحابی استرآبادی
    • شانی تکلو
    • بابا فغانی شیرازی
    • آصفی هروی هراتی
    • حیدر کلوچه‌پز هراتی
    • سقای بخارایی
    • مطربی سمرقندی
    • دوستی بدخشی
    • سیدای نسفی
    • فطرت زردوز سمرقندی
    • ظهوری دکنی
    • لسانی شیرازی
    • شرف‌جهان قزوینی
    • لحاف‌دوز همدانی
    • فهمـی استرآبادی
    • اهلی ترشیزی
    • شـهیدی قمـی
    • شریف تبریزی
    • صبوری تبریزی
    • نوعی خبوشانی
    • ثنایی مشـهدی
    • ضمـیری اصفهانی
    • مسیح کاشی
    • شکیبی اصفهانی
    • ملک قمـی
    • کفری تربتی
    • انیسی شاملو
    • شاه‌طاهر دکنی انجدانی
    • نصیبی گیلانی
    • ذهنی کشمـیری
    • سرخوش کشمـیری
    • ولی دشت بیـاضی
    • غزالی مشـهدی
    سدهٔ یـازدهم
    • مـیر رضی آرتیمانی
    • طالب آملی
    • شفائی اصفهانی
    • شوکت بخاری
    • ظهوری ترشیزی
    • سلیم تهرانی
    • فیضی دکنی
    • قاسم دیوانـه مشـهدی
    • ابوالفتح سگزی
    • احولی سیستانی
    • اسیر شـهرستانی
    • محمدسعید اشرف مازندرانی
    • سلطان باهو
    • ملاشاه بدخشی
    • جهان‌آرا بیگم
    • حمزه غافل سیستانی
    • زلالی خوانساری
    • زیب‌النسا
    • بیدل
    • سرمد کاشانی
    • کلیم کاشانی
    • ندیم کشمـیری
    • شاپور تهرانی
    • صائب تبریزی
    • صوفی مازندرانی
    • صیدی طهرانی
    • باذل مشـهدی
    • قدسی مشـهدی
    • نظیری نیشابوری
    • مولانا همتی انگورانی
    • محسن فیض کاشانی
    • سحابی استرآبادی
    • فیـاض لاهیجی
    • شانی تکلو
    • منیر لاهوری
    • مجذوب تبریزی
    • طرزی افشار
    • کرام بخارایی
    • سیدای نسفی
    • حسین شـهرت شیرازی
    • عاقل خان رازی خوافی
    • مطربی سمرقندی
    • نخلی بخارایی
    • ناظم هراتی
    • سرافراز سمرقندی
    • قانع نسفی
    • فصیحی هروی
    • نجیب کاشانی
    • رجبعلی واحد تبریزی
    • ناصر علی سرهندی
    • محسن فانی
    • ظفرخان احسن
    • رضی دانش مشـهدی
    • سعیدا نقشبندی یزدی
    • فوقی یزدی
    • سنجر کاشانی
    • صفی چرکس
    • سالک قزوینی
    • محمد واعظ قزوینی
    • غنی کشمـیری
    • رفیع مشـهدی
    • طغرای مشـهدی
    • وحید قزوینی
    • ذوقی اردستانی
    • الهی اسدآبادی
    • وحدت کاشانی
    سدهٔ دوازدهم
    • محمدسعید اشرف مازندرانی
    • هاتف اصفهانی
    • آزاد بلگرامـی
    • آذر بیگدلی
    • عبدالرزاق دنبلی
    • عبدالقادر بیدل
    • فقیر دهلوی
    • وصال شیرازی
    • فتحعلی‌خان صبای کاشانی
    • حزین لاهیجی
    • باذل مشـهدی
    • قصاب کاشانی
    • صباحی بیدگلی‏
    • مشتاق اصفهانی
    • طبیب اصفهانی
    • غنیمت پنجابی
    • حشمت بدخشانی
    • کرام بخارایی
    • سپندی سمرقندی
    • طغرل احراری
    • حسین شـهرت شیرازی
    • عاقل خان رازی خوافی
    • املای بخارایی
    • غیـاثی بدخشی
    • نقیب‌خان طغرل احراری
    • شمس‌الدین شاهین
    • واله داغستانی
    • ظفرخان جوهری
    • صادق بخارایی
    • مخلص کاشانی
    • محسن تأثیر تبریزی
    • نجیب کاشانی
    • واله اصفهانی
    • محیط قمـی
    • نجات اصفهانی
    • عالی شیرازی
    • شیوکرام تقوی
    • قانع تتوی
    • آفرین لاهوری
    • واقف لاهوری
    • محمداسماعیل دارا
    • اکسیر اصفهانی
    • حیرت لاهوری
    • خالص اصفهانی
    سدهٔ سیزدهم
    • صفای اصفهانی
    • نشاط اصفهانی
    • فروغی بسطامـی
    • یغمای جندقی
    • فایز دشتی
    • غالب دهلوی
    • فقیر شیرازی
    • قاآنی شیرازی
    • وصال شیرازی
    • وقار شیرازی
    • محمودخان صبا
    • طاهره قرةالعین
    • فتحعلی‌خان صبای کاشانی
    • نادره
    • بیدل کرمانشاهی
    • عبرت نایینی
    • عبدالرزاق دنبلی
    • نقیب‌خان طغرل احراری
    • شمس‌الدین شاهین
    • ظفرخان جوهری
    • تاش‌خواجه اسیری
    • صادق بخارایی
    • سلطان خواجه اداء سمرقندی
    • جیحون یزدی
    • واله اصفهانی
    • محیط قمـی
    • مفتون بردخونی
    • عمان سامانی
    • نواب‌الله دادخان صوفی
    نثر
    معاصر
    شاعران
    ایران
    نوقدمایی
    • عارف قزوینی
    • مـیرزاده عشقی
    • محمد فرخی یزدی
    • محمدتقی بهار
    • ارسلان پوریـا
    • پرویز ناتل خانلری
    • نادر نادرپور
    • فریدون مشیری
    • سیمـین بهبهانی
    • هوشنگ ابتهاج
    • پروین اعتصامـی
    • حسین منزوی
    • ایرج مـیرزا
    • سیـاوشرایی
    • محمدحسین شـهریـار
    • محمدرضا عبدالملکیـان
    • فریدون توللی
    • گلچین گیلانی
    • عبرت نایینی
    • کریم امـیری فیروزکوهی
    • مظاهر مصفا
    • ژولیده نیشابوری
    • عبدالحسین جلالیـان
    • محمدعلی ریـاضی یزدی
    • عماد خراسانی
    • سلمان هراتی
    • سپیده کاشانی
    • حمـید سبزواری
    • سید حسن حسینی
    • محمدرضا آقاسی
    • محمدعلی معلم دامغانی
    نیمایی
    • مـهدی اخوان ثالث
    • منوچهر آتشی
    • فروغ فرخزاد
    • نصرت رحمانی
    • سهراب سپهری
    • محمدرضا شفیعی کدکنی
    • منوچهر شیبانی
    • اسماعیل شاهرودی
    • م. آزاد
    • اسماعیل خویی
    • محمد زهری
    • محمد مختاری
    • طاهره صفارزاده
    • نیما یوشیج
    • ضیـاء موحد
    • سعید سلطان‌پور
    • منصور اوجی
    سپید
    • بیژن جلالی
    • تندرکیـا
    • هوشنگ ایرانی
    • احمد شاملو
    • نازنین نظام شـهیدی
    موج نو
    • احمدرضا احمدی
    • محمدرضا اصلانی
    • بیژن الهی
    • هوشنگ ایرانی
    • بهرام اردبیلی
    • محمدعلی سپانلو
    • عظیم خلیلی
    • جواد مجابی
    حجم
    • یدالله رؤیـایی
    • هوشنگ چالنگی
    • شاپور بنیـاد
    • بیژن الهی
    • بهرام اردبیلی
    • پرویز اسلام‌پور
    • محمدرضا اصلانی
    • سیروس آتابای
    ناب
    • هوشنگ چالنگی
    • سیدعلی صالحی
    • فرامرز سلیمانی
    موج سوم
    • هرمز علی‌پور
    • قیصر امـین‌پور
    دههٔ هفتاد
    • رضا براهنی
    • علی باباچاهی
    • شاپور بنیـاد
    • سیدعلی صالحی
    • بیژن کلکی
    • شیوا ارسطویی
    • مفتون امـینی
    • بهزاد زرین‌پور
    • علی عبدالرضایی
    • گراناز
    افغانستان
    • نادیـا انجمن
    • واصف باختری
    • خلیل‌الله خلیلی
    • مسعود نوابی
    • محمدکاظم کاظمـی
    • فضل‌الله قدسی
    • ابوطالب مظفری
    • سعادت ملوک‌تاش
    • فدایی هروی
    • مخفی بدخشی
    • عبدالکریم تمنا
    • صوفی عشقری
    • نادیـه فضل
    • محجوبه هروی
    • ندیم کابلی
    تاجیکستان
    • صدرالدین عینی
    • فرزانـه خجندی
    • اسکندر ختلانی
    • ابوالقاسم لاهوتی
    • گلرخسار صفی‌اوا
    • لایق شیرعلی
    • پیرو سلیمانی
    • مـیرزا تورسون‌زاده
    • مـیرزا عبدالواحد مُنظِم
    • صدرِ ضیـا
    • ساتِم اُلُغ‌زاده
    • بازار صابر
    • محمدجان شکوری بخارایی
    • جلال اکرامـی
    • عبید رجب
    • محمدعلی عجمـی
    • صفیـه گلرخسار
    • مردخای بهایف
    • زلفیـه عطایی
    • مؤمن قناعت
    • عسکر حکیم
    • عنایت حاجی‌یوا
    • عبدوملک بهاری
    • مجیب مـهرداد
    • گل‌نظر کلدی
    • تیمور ذوالفقارف
    • عاشور صفر
    • دارا نجات
    • احمدجان رحمت‌زاد
    • جوره هاشمـی
    ازبکستان
    • خواجه (شاعر)
    • اسد گلزاده
    • شـهزاده نظرووا
    پاکستان
    • اقبال لاهوری
    • حفیظ جالندهری
    ارمنستان
    ادوارد حق‌وردیـان
    رمان‌نویسان
    • علی‌محمد افغانی
    • غزاله علیزاده
    • بزرگ علوی
    • رضا امـیرخانی
    • مـهشید امـیرشاهی
    • رضا براهنی
    • سیمـین دانشور
    • محمود دولت‌آبادی
    • علی‌اشرف درویشیـان
    • رضا قاسمـی
    • هوشنگ گلشیری
    • ابوتراب خسروی
    • احمد محمود
    • شـهریـار مندنی‌پور
    • عباس معروفی
    • ایرج پزشک‌زاد
    • عبدوملک بهاری
    • تیمور ذوالفقارف
    داستان‌کوتاه‌نویسان
    • جلال آل‌احمد
    • شمـیم بهار
    • صادق چوبک
    • سیمـین دانشور
    • نادر ابراهیمـی
    • ابراهیم گلستان
    • هوشنگ گلشیری
    • صادق هدایت
    • محمدعلی جمال‌زاده
    • ابوتراب خسروی
    • مصطفی مستور
    • جعفر مدرس صادقی
    • هوشنگ مرادی کرمانی
    • علی‌اشرف درویشیـان
    • بیژن نجدی
    • شـهرنوش پارسی‌پور
    • غلامحسین ساعدی
    • بهرام صادقی
    • گلی ترقی
    نمایشنامـه‌نویسان
    • مـیرزا فتحعلی آخوندزاده
    • ارسلان پوریـا
    • بهرام بیضایی
    • بیژن مفید
    • غلامحسین ساعدی
    • هنگامـه مفید
    • عباس نعلبندیـان
    • اکبر رادی
    • پری صابری
    • محمود استادمحمد
    • مـیرزاده عشقی
    • محسن یلفانی
    • حمـید امجد
    • محمد چرمشیر
    • محمد یعقوبی
    • نغمـه ثمـینی
    • محمد عثمان‌اف
    • رضا عبدو
    • رضا صابری
    • رضا قاسمـی
    • حسین پاکدل
    • حسین پناهی
    • محمد رحمانیـان
    فیلمنامـه‌نویسان
    • ابراهیم حاتمـی‌کیـا
    • مسعود کیمـیایی
    • اصغر فرهادی
    • رخشان بنی‌اعتماد
    • بهرام بیضایی
    • کامبوزیـا پرتوی
    • داریوش مـهرجویی
    • ابراهیم گلستان
    • علی حاتمـی
    • مجید مجیدی
    • پیمان قاسم‌خانی
    • ناصر تقوایی
    • شادمـهر راستین
    • اصغر عبداللهی
    • کیومرث پوراحمد
    سایر
    • علی‌اکبر دهخدا
    • ن
    • ب
    • و
    شاعران فارسی‌سرای ورای مرزهای ایران
    افغانستان
    خلیل‌الله خلیلی • محمدکاظم کاظمـی • فضل‌الله قدسی • ابوطالب مظفری • سعادت ملوک‌تاش • فدایی هروی• مخفی بدخشی • عبدالکریم تمنا • صوفی عشقری • نادیـه فضل • محجوبه هروی • نادیـا انجمن
    تاجیکستان
    جلال اکرامـی • اسکندر ختلانی • بازار صابر • عبید رجب • محمدعلی عجمـی • صدرالدین عینی • صفیـه گلرخسار • مردخای بهایف • باقی رحیم‌زاده • زلفیـه عطایی • لایق شیرعلی • گلرخسار صفی‌اوا
    شبه‌قاره هند: هند و پاکستان
    طالب آملی • باذل مشـهدی • آزاد بلگرامـی • جهان‌آرا بیگم • فیضی دکنی • امـیرخسرو دهلوی • بیدل دهلوی • زیب‌النسا • اقبال لاهوری• غالب دهلوی • سرمد کاشانی • سلیمـه سلطان بیگم • عمـید لویکی • ندیم کشمـیری
    گروه‌ها و فهرست‌ها همگی بـه ترتیب الفبای فارسی هستند
    • ن
    • ب
    • و
    ادبیـات زبان‌های ایرانی‌تبار
    ادبیـات کهن ایران
    ادبیـات فارسی باستان • ادبیـات سکائی باستان • ادبیـات مادی • ادبیـات زرتشتی
    ادبیـات مـیانـه ایران
    ادبیـات فارسی مـیانـه • ادبیـات پارتی• ادبیـات خوارزمـی • ادبیـات سکائی مـیانـه • ادبیـات بلخی • ادبیـات سغدی • ادبیـات مانوی
    ادبیـات ایرانی نو
    تاریخ ادبیـات فارسی • ادبیـات فارسی • ادبیـات کردی • ادبیـات پشتو • ادبیـات آسی • ادبیـات بلوچی • ادبیـات فارسیـهود
    برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=ادبیـات_فارسی&oldid=23534895»




    [متن تعزیه ترکی]

    نویسنده و منبع | تاریخ انتشار: Fri, 27 Jul 2018 00:01:00 +0000



    متن تعزیه ترکی

    هنر اسلامـی - ویکی‌پدیـا، دانشنامـهٔ آزاد

    پرش بـه ناوبری پرش بـه جستجو

    تاج محل نمادی از عشق ابدی. متن تعزیه ترکی نمونـه‌ای از معماری ایرانی ـ هندی، متن تعزیه ترکی آگرا، هندوستان
    تصویری از پیـامبر اسلام درون معراج صفحه‌ای از بوستان سعدی. متن تعزیه ترکی نقاش: متن تعزیه ترکی نامعلوم، خوشنویس: سلطان محمد نور بخارا ۱۵۱۴م)
    سقف آرامگاه حافظ - کاشی معرق

    هنر اسلامـی یـا هنرهای مسلمانان بـه مجموعه شیوه‌ها یـا آثار هنری اطلاق مـی‌شود کـه در جامعه مسلمانان و نـه لزوماً توسط مسلمانان آفریده شده است.[۱] هرچند ممکن هست این هنرها درون مواردی با تعالیم و شریعت اسلام انطباق نداشته باشد ولی تأثیر فرهنگ اسلامـی و منطقه‌ای درون آن به‌خوبی نمایـان است. هنر اسلامـی یکی از دوران‌های شکوهمند تاریخ هنر و یکی از ارزشمندترین دستاوردهای بشری درون عرصه هنری به‌شمار مـی‌آید و شامل انواع متنوعی از هنر همچون معماری، خوشنویسی، نقاشی، سفالگری و مانند آن‌ها مـی‌شود. هنر اسلامـی هنری نیست کـه فقط بـه آیین اسلام ارتباط داشته باشد. اصطلاح «اسلامـی» نـه تنـها بـه مذهب، بلکه بـه فرهنگ غنی و متنوع مردمان سرزمـین‌هایی کـه آیین اسلام درون آن رواج دارد نیز اشاره مـی‌کند. هنر اسلامـی غالباً عناصری سکولار را کـه توسط برخی از علمای اسلامـی حرام شمرده نشده نیز دربر مـی‌گیرد[۲] همچنین به‌آن دسته از مفاهیم و موارد هنری کـه در درون جوامع اسلامـی تحت تأثیر عوامل منطقه‌ای و فرهنگ بومـی بـه وجود آمده‌است نیز هنر اسلامـی گفته مـی‌شود.

    ظهور هنر اسلامـی از دل دین و دولت جدید بـه صورت تدریجی و گام بـه گام نبود، بلکه همچون ظهور خود دین اسلام و حکومت اسلامـی، روندی پرشتاب و ناگهانی داشت. عمده آنچه بر شکل‌گیری و تزئین بناهای صدر اسلام تأثیر گذاشت ویژهٔ مسلمانان بود و این تأثیرات درون خدمت اهی قرار گرفت کـه پیش از اسلام به‌آن شکل و صورت وجود نداشت.

    هنر اسلامـی به منظور گسترش خود از منابع بسیـاری الهام گرفت: هنر رومـی، هنر اولیـه مسیحی، و هنر بیزانس درون هنر و معماری اسلامـی اولیـه مؤثر بودند؛ نفوذ هنر ساسانی از ایران پیش از اسلام، اهمـیت بیشتری داشت؛ بعدها روش‌های و عناصر مختلفی از هنر آسیـای مرکزی و هنر چین طی تاخت و تازهای چادرنشینان مغول اثر مـهمـی درون نقاشی اسلامـی، سفالگری، و منسوجات برجای گذاشت.[۳]

    در مـیان آیـات قرآن یـا تعالیم شخص پیـامبر اسلام بـه موارد کمـی دربارهٔ هنر برمـی‌خوریم. باایی تصویری موجودات زنده درون قرآن به‌صراحت منع نشده، با این وجود بسیـاری از مسلمانان ترسیم چهره‌ها و موجودات زنده را خطری بـه سوی بت‌پرستی به‌شمار مـی‌آوردند و گناه مـی‌دانستند؛ بنابراین هنر اسلامـی اغلب بر خلق زیبایی با نقوش انتزاعی و استفاده از حروف، متمرکز بوده‌است.[۴] و به دلیل محدودیت نسبی سایر هنرها همچون نقاشی، مجسمـه‌سازی، موسیقی، و حتی گاهی، حرام شمردن آن‌ها[۵][۶] مسلمانان بـه توسعه سبک‌های مختلف درون زمـینـه‌هایی انتزاعی سوق داده شدند.

    عمدهٔ مسلمانان تصویرگری چهره پیـامبر اسلام را مردود مـی‌شمردند و حتی گاهی تصویرگری جانداران و انسان نیز مورد قبول بخشی از مسلمانان نبود.[۷] با این وجود همواره درون سرزمـین‌های اسلامـی تصاویری از انسان و موجودات زنده دیگر نقش مـی‌شد و به مواردی از تصویرسازی چهره پیـامبر نیز برمـی‌خوریم.[۸][۹] افزون بر منع تصویرسازی چهره پیـامبر، مفهوم و تصویر ذهنی خداوند بـه صورتی کـه در آیین هندو و مسیحیت رایج هست در اسلام مرسوم نبود.[۱۰] این همـه بـه علاوهٔ دلایل اقلیمـی، اجتماعی و فرهنگی و رقابت با تمدن‌های دیگر[۱۱] موجب شد که تا هنرمندان و هنرپروران درون سراسر سرزمـین‌های اسلامـی بـه اشکالی از هنرهای انتزاعی مانند خوشنویسی، نقوش هندسی یـا اسلیمـی و معماری توجه ویژه داشته باشند.

    هنر اسلامـی بسیـار محدودتر از هنر مسیحی یـا بودایی هست که مشخصاً فرم‌هایی از هنر - اعم از مجسمـه، نقاشی، موسیقی یـا - را بـه کلیسا یـا معابد مـی‌کشاند.[۱۲]ثروت عکاشـه محقق برجسته مصری مـی‌نویسد: «نقاشی دینی درون دوره‌های نخستین اسلامـی، از آن استقبال و تشویقی کـه نزد بوداییـان و مسیحیـان معمول بود، بهره‌ای نداشت. مساجد از تصاویر دینی خالی بود و از نقاشی به منظور آموزش‌های دینی و پرورش اعتقادات مذهبی، که تا پیش از سده ۸ ه‍. ق/۱۴ م استفاده نمـی‌شد»[۱۳]

    در هنر اسلامـی بـه عناصر تکرار شونده زیـادی برمـی‌خوریم مانند استفاده از طرح‌های هندسی یـا ترسیمـی غیر واقع‌گرایـانـه از گل و گیـاه کـه به اسلیمـی معروفند. نقوش اسلیمـی درون هنر اسلامـی اغلب بـه عنوان نمادی از طبیعت بیکرانی به‌کار مـی‌رود کـه مخلوق خداست.[۱۴] هرچند این نظریـه مورد قبول همگان نیست اما تعمد درون عدم باایی و تقلید دقیق طبیعت را معمولاً به‌عنوان نشانی از فروتنی هنرمندان دانسته‌اند کـه معتقد بودند ایجاد کمال تنـها خاص خداوند است.[۱۵][۱۶][۱۷]

    معماری

    مسجد سلطان احمد درون استانبول
    نوشتار اصلی: معماری اسلامـی

    شاید یکی از مـهم‌ترین نمودهای هنر اسلامـی معماری باشد. به‌ویژه مساجد چهار ایوانـه و ستون‌دار کـه معرف هنر معماری اسلامـی است.[۱۸] این عمارت‌های باشکوه، مـی‌تواند تأثیر فرهنگ‌های متفاوت درون درون تمدن اسلامـی را نشان دهد. بـه عنوان مثال عناصر رومـی ـ بیزانسی، درون معماری شمال آفریقا و اسپانیـای اسلامـی، درون کاخ الحمراء درون گرانادا، یـا درون مسجد جامع قرطبه بـه خوبی قابل مشاهده است.

    نقش گنبد درون معماری اسلامـی بسیـار قابل توجه بوده و طی قرن‌ها گنبد درون معماری اسلامـی مورد استفاده قرار گرفته‌است. قدیمـی‌ترین گنبد باقی‌مانده درون تاریخ اسلام، بخشی از بنای تاریخی قبةالصخره متعلق بـه سال ۶۹۱ مـیلادی است. یکی دیگر از گنبدهای شاخص متعلق بـه بنای زیبای تاج محل متعلق بـه معماری هندی ـ ایرانی از سده ۱۷ مـیلادی است. درون اواخر سده نوزدهم مـیلادی گنبدهای اسلامـی با معماری غربی ادغام شد.[۱۹][۲۰]

    هنر اسلامـی بـه ویژه معماری اسلامـی بر پنج بایـهٔ مردم واری، خودبسندگی، پرهیز از بیـهودگی، بهره‌گیری از پیمون (مدول) و نیـارش و درون گرایی نـهاده و بی شک هنرمندان مسلمان ایران بیش از از دیگران بدانـها پای بند بوده‌اند.[۲۱]

    خوشنویسی

    فرمانی از فتحعلی‌شاه قاجار بـه خط شکسته نستعلیق ۱۲۴۶ ه‍. ق
    نوشتار اصلی: خوشنویسی اسلامـی

    خوشنویسی بارزترین هنر اسلامـی است[۲۲] خوشنویسی را مـی‌توان شاخص‌ترین هنر درون پهنـهٔ سرزمـین‌های اسلامـی دانست، و آن را بـه مثابهٔ زبان هنری مشترک به منظور تمامـی مسلمانان تلقی کرد. هنر خوشنویسی همواره به منظور مسلمانان اهمـیتی خاص داشته‌است، زیرا درون اصل، آن را هنر تجسم کلام وحی مـی‌دانسته‌اند. درون سرزمـین‌های اسلامـی خط زیبا را نـه فقط درون نگارش قرآن، بلکه درون اغلب هنرها به‌کار مـی‌بردند.[۲۳]

    در هنر اسلامـی تزئینات خطی و خوشنویسی درون همـه جا بـه چشم مـی‌خورد درون کتیبههای دیوارها و گنبدهای بناهای مختلف مذهبی و غیر مذهبی، منبرها، سکهها، سفالینـهها، ظروف فلزی، سلاحها، لباسها و منسوجات، نسخه‌های خطی اسناد و کتاب‌ها و قطعات هنری تذهیب شده و درهمـه جا از خط بـه عنوان عاملی تزئینی بهره گرفته‌اند.

    در ابتدا از خط کوفی به منظور کتابت استفاده مـی‌شد. بعدها به منظور کاربردهای گوناگون نیـاز بـه خطوط دیگری بـه وجود آمد کـه به اقلام ششگانـه معروف شد. ابن مقله درون قرن سوم و ابن بواب درون قرن چهارم این اقلام خوشنویسی را قاعده مند و زیبا د. اقلام ششگانـه عبارتند از: نسخ، ثلث، محقق، ریحان، توقیع و رقاع. مـیرعلی تبریزی درون قرن هشتم بر اساس خطوطی کـه از پیش وجود داشت داشت، نستعلیق را بـه وجود آورد کـه ذوق ایرانی بـه خوبی درون آن پیداست و به عروس خطوط اسلامـی شـهرت دارد.

    نقاشی

    ساختن کاخ خورنق، کمال الدین بهزاد از مکتب هرات
    نوشتار اصلی: نگارگری ایرانی

    هنر نگارگری یـا نقاشی هرگز آنگونـه کـه در هنر مسیحیـان یـا بودائیـان مورد احترام بوده درون سرزمـین‌های اسلامـی مورد توجه قرار نگرفته‌است. به‌نظر مـی‌رسد کـه اسلام درون دوران‌های اولیـهٔ تاریخ خود، هنر نقاشی را بـه دیدهٔ خصومت مـی‌نگریسته است. چرا کـه در آن زمان هنرهای زیبا با اعتقادات و مراسم مذهبی مشرکین آمـیختگی داشت. نقّاشی و مجسمـه‌سازی مظهری از شرک بود کـه اسلام مأموریت دفع و انـهدام آن را داشت.

    در دوران های ابتدایی ظهور اسلام و طی حکومت امویـان و عباسیـان نمونـه‌های کم شماری از نقاشی مشاهده مـی‌شود. حتی درون دوران سلسله‌های ایرانی سامانیـان، غزنویـان و آل بویـه نیز عمدهٔ آثار بـه دست آمده شامل مصورسازی کتاب‌ها مـی‌باشد و کمتر شامل نقاشی دیواری کاخ‌هاست.

    نقاشی اسلامـی، به‌ویژه درون سده‌های اولیـه، وسیله‌ای بیـان مستقلی نبود بلکه به‌نوعی مکمل ادبیـات به‌حساب مـی‌آمد. اولین آثار نقاشی اسلامـی، حاصل تلاش نقاشان، درون کار مصور ساختن بعضی از متون ادبی است. آنان محتوای آثار خود را از متن این کتب مـی‌گرفتند و بسته بـه ذوق خود، آن را درون قالب اشکال زیبا ارائه مـی‌د. به‌طور کلی موضوع نقاشی اسلامـی عبارت هست از تصویرسازی کتاب‌های معتبر ادبی و مذهبی. همچنین، عنوان مـی‌شود کـه مسلمـین درون حین ترجمـهٔ آثار یونانی و بیزانسی تصاویر این کتب را نیز کپی‌برداری کرده‌اند.

    اما به‌تدریج نقاشی درون سرزمـین‌های اسلامـی اهمـیت یـافت. با سقوط خلافت عباسی طی دوره باغ ایلخانی (شیراز) هنرهای کتاب‌سازی و نقاشی رشد شگرفی کرد. تأثیر هنر چینی و نقاشی‌های آسیـای شرقی و مرکزی درون این دوران مشـهود است. سنت نقاشی ایلخانی درون دوره‌های خلافت فاطمـی درون مصر و تیموریـان درون ایران، عثمانیـها درون ترکیـه و گورکانیـان درون هند پی گرفته شد. هنر نقاشی اسلامـی درون دوره صفوی بـه اوج رسید و در دوران طایفه زند و قاجار رنگ و بویی تازه یـافت.

    شعر اسلامـی

    نوشتار اصلی: شعر اسلامـی

    شعر اسلامـی از وجوه برجسته هنری درون فرهنگ اسلامـی به‌شمار مـی‌آید کـه در سه زبان عربی، فارسی و ترکی بـه اوج رونق خود رسیده‌است. دو زبان مـهم دیگر درون شعر اسلامـی، زبان اردو و بنگالی هستند.

    موسیقی

    نوشتار اصلی: موسیقی اسلامـی

    موسیقی اسلامـی بـه معنی آواز یـا اجرای موسیقی درون عرصه عمومـی یـا محافل خصوصی درون مناطق مختلف مسلمان‌نشین هست که شامل کشورهای عربی درون منطقه مرکزی جهان اسلام و خاور مـیانـه، شمال آفریقا، ایران، آسیـای مرکزی و جنوب آسیـا مـی‌شود. از آنجایی کـه اسلام شامل چندین مذهب، قوم و ملیت هست سبک‌های موسیقایی مختلف بومـی درون مناطق مختلف شکل گرفته‌است. برخی از نظریـه‌پردازان اسلامـی موسیقی را «غنا» دانسته و آن را حرام شمرده‌اند اما برخی دیگر این نکته را شامل فقط برخی از انواع موسیقی مـی‌دانند. اغلب علمای شیعه آوازخوانی انفرادی زنان را حرام مـی‌دانند. درون مورد به‌ویژه بانوان نیز نظر غالب علما بر حرمت داشتن آن است. با این وجود گزارش‌هایی از و آواز بانوان از سده‌های اولیـه اسلامـی تاکنون درون کلیـه جوامع اسلامـی موجود است.

    • جستار وابسته: موسیقی سنتی ایرانی

    قالی‌بافی و منسوجات

    قالی ایرانی نمونـه‌ای از هنر زیبا و باشکوه اسلامـی.
    نوشتار اصلی: قالی ایرانی

    قالی‌بافی و منسوجات از هنرهای دستی و سنتی مـهم درون کشورهای اسلامـی بـه ویژه درون ایران و آسیـای مرکزی هست که شـهرتی جهانی دارد. یکی از آثار برجسته قالیبافی "قالی اردبیل است. قالی اردبیل یک جفت قالی ایرانی معروف هست که درون آرامگاه شیخ صفی‌الدین اردبیلی یـافت شده‌است. این قالی از نظر طرح و بافت یکی از نفیس‌ترین و مشـهورترین قالی‌های جهان هست و هسته مرکزی گروه قالی‌های ترنجدار است.[۲۴] این فرش زیبای بافته‌شده درون اردبیل درون فهرست ۵۰ شاهکار هنری برگزیده جهان، درون مکان بیست‌ونـهم است.[۲۵] قالی اردبیل یک سند تاریخی نیز محسوب مـی‌شود زیرا دارای تاریخ و امضا هست و درون سال ۹۱۸ خورشیدی (۹۴۶ ه. ق / ۱۵۳۹ مـیلادی) درون سیزدهمـین سال پادشاهی شاه تهماسب بافته شده‌است. تار و پود آن ابریشمـی هست و گره‌های فارسی دارد. درون هر اینچ مربع آن حدود ۱۷×۱۹ گره وجود دارد. برخلاف دیگر قالی‌های مشـهور آن زمان، این قالی طرحی آرام دارد و نگاره‌های جانوران و انسان بر آن نقش نشده‌است زیرا به منظور استفاده درون مکانی مقدس بافته شده بود. این قالی درون حال حاضر درون موزهٔ ویکتوریـا و آلبرت انگلستان نگهداری مـی‌شود.[۲۶] پشم عنصر اصلی تشکیل دهندهٔ این قالی است. مانند اغلب منسوجات این اثر نیز از تار و پود تشکیل شده، پودها درون تمام طول کار بـه دور تارها تابیده شده‌اند. سطح قالی اردبیل از یک طرح یکپارچه نسبتاً ساده با اجزا قرینـه و یک شمسه درون وسط آن کـه دو چراغدان درون طول آن قرار دارد، پوشیده شده‌است.

    وقتی دو انگلیسی درون سال ۱۸۴۳ از زیـارتگاه شیخ صفی الدین اردبیلی دیدار د دو قالی درون آن محل قرار داشت. سه سال و اندی بعد از آن درون اثر زلزله این مکان آسیب دید و احتمالاً به منظور تهیـه وجه لازم به منظور تعمـیر بنا، فرشـها فروخته شدند. قالی‌های آسیب دیده درون ایران توسط کمپانی «زیگلر» کـه در کار خرید فروش فرش بود، خریداری شد. تکه‌های آن کـه هنوز قابل استفاده بود بـه هم متصل و نتیجه آن شد کـه یک قالی کامل و سالم بـه دست آمد. فرشی کـه بدون حاشیـه با ابعاد کوچکتر بود.

    در سال ۱۸۹۲ قالی بزرگتر توسط کمپانی «رابینسون» درون معرض فروش گذاشته شد. «ویلیـام موریس» کـه از جانب موزه درون مورد آثار هنری تحقیق مـی‌کرد طی گزارشی این فرش را فوق‌العاده و منحصر بـه فرد و بسیـار زیبا توصیف و اصرار بـه خرید آن کرد. درون ماه مارس ۱۸۹۳ با پرداخت ۲۰۰۰ پوند، «موزهٔ ویکتوریـا و آلبرت» صاحب این قالی شد.

    سفالگری و کاشی‌کاری

    ظرف سفالی لعاب‌دار، اسپانیـا، حدود ۱۴۷۵ م
    کاشی‌کاری دوره صفوی، داخل مسجد شیخ لطف‌الله، اصفهان
    نوشتار اصلی: سفالگری

    وسایل و محصولات مختلف از سفال و سرامـیک درون تمامـی مناطق مسلمان‌نشین با اندکی اختلاف درون نوع مواد اولیـه، رنگ و طرح‌های تزئینی همواره تولید مـی‌شده است؛ از این رو محصولات هر ناحیـه بـه خوبی قابل تشخیص از فراورده‌های سایر نقاط است. بسیـاری از نقوش تزئینی این سفالینـه‌ها از آثار برجسته هنری به‌شمار مـی‌آیند. همچنین کاشی‌کاری بـه عنوان پوششی تزئینی به منظور ساختمان‌ها به‌ویژه درون ایران و آسیـای مرکزی رشد شگرفی را تجربه کرده‌است و از مفاخر هنر اسلامـی و بلکه هنر جهانی محسوب مـی‌شوند. انواع مختلف خطوط خوشنویسی کـه در سفالگری و کاشی‌کاری مورد استفاده قرار مـی‌گیرند عبارتند از شامل کوفی، خط نسخ، ثلث، طغرا، ریحان، محقق، نستعلیق، خط سبحان.

    هنرهای نمایشی

    نوشتار(های) وابسته: تعزیـه

    علاوه بر انواع هنرهای مختلف نمایشی مانند نمایش‌های خیمـه‌شب بازی یـا سایـه عروسک‌ها و مانند آن‌ها تعزیـه درون ایران کـه نوعی نمایش سنتی درون سوک مصائب حسین بن علی هست یکی از نمونـه‌های بارز هنرهای نمایشی سنتی درون جهان اسلام مـی‌باشد.

    جعبه‌ای از عاج به منظور نگهداری قطب‌نما٬گورکانیـان هند، موزه لوور

    مجسمـه‌سازی

    مجسمـه‌سازی درون هنر اسلامـی بسیـار محدود و تقریباً ممنوع بوده؛ با این وجود تقریباً درون همـه سرزمـین‌ها و دوران‌های اسلامـی بـه نمونـه‌هایی از آن برمـی‌خوریم و انواعی از نقوش برجسته ارزشمند و شگرف بر روی کتیبه‌های آجری و گچی، ظروف فلزی و چوبی یـا ساخته شده از عاج و مانند آن همواره اجرا شده‌است.

    هنرهای صناعی

    نوشتار اصلی: صنایع دستی

    در سرزمـین‌های اسلامـی انواع مختلفی از صنایع دستی دستاوردهای فنی توسعه یـافته‌ای به‌دست آورده‌اند و تنوعی بی‌نظیر دارند کـه یکی از نمودهای هنرهای اسلامـی نزد سایر ملل به‌شمار مـی‌آیند.

    تاریخ هنر اسلامـی

    صدر اسلام و خلفای راشدین

    در صدر اسلام و دهه‌های اولیـه تأسیس حکومت اسلامـی، بر اثر شور و حرارت اولیـه مذهبی و تحت تأثیر تعالیم نبوی و خلفای اولیـه، دربارهٔ سادگی و بی‌اعتنایی بـه تجملات و زینت‌های دنیوی، هنر و معماری از اقبال برخوردار نبود. درون این دوران سبک و طرح مستقل و درخور ذکری توسط مسلمانان ابداع نگردید. خانـه کعبه درون مکه جز حصاری از دیوارهای کوتاه و بامـی از برگ نخل نبود.[۲۷]

    مساجد اولیـه مانند مساجد مدینـه، کوفه و بصره بناهایی بسیـار ساده بودند درون محوطه‌ای مربع یـا مستطیل شکل کـه با دیواره‌های خشتی رو بـه قبله ساخته مـی‌شدند. با مسدود سه طرف آتشکدهها و چهارطاقیـها و ایجاد قبله‌گاه از آن‌ها به منظور برگزاری آیین‌های اسلامـی استفاده مـی‌د. گر چه درون ایران از مساجد و بناهای اولیـه اسلام نمونـه‌های زیـادی بـه جا نمانده ولی طبق متون تاریخی درون دو قرن اولیـهٔ اسلام سنت و شیوهٔ معماری و نوع مصالح دورهٔ ساسانی رواج داشته‌است.[۲۸]

    خلفای دوره اول اسلام بـه علت نداشتن مدیر، مجبور شدند اداره امور کشورهایی را کـه فتح کرده بودند را بـه همان حال قبلی حفظ کنند و همچنین بـه علت نداشتن بنّا و معمار، ساختمان‌های موجود را مورد استفاده قرار دهند، کم‌کم ملل مغلوب بناهای خود را با مقتضیـات و احتیـاجات فاتحین وفق دادند و از آن وقت بود کـه در هنر خاورمـیانـه بـه مرور رنگ اسلامـی پدیدار شد.[۲۷]

    خوشنویسی اسلامـی درآن سال‌ها هنوز شکل نگرفته بود و روش‌های نوشتاری مسلمـین حتی به منظور نگارش قرآن بسیـار خام و ابتدایی بود.[۲۹] همچنین از آنجایی کـه برای سایر هنرها همچون نقاشی، مجسمـه‌سازی و موسیقی محدودیت‌هایی قایل بودند و بنا بـه منابعی[۵][۶] آن‌ها را حرام مـی‌شمردند؛ گزارشی از این هنرها درون دهه‌های اولیـه اسلامـی دردست نیست.

    سوریـه و فلسطین درون دوره امویـان

    اتاق حلب، اتاقی هست مملو از نمادهای هنر اسلامـی متعلق بـه سال ۱۶۰۰ مـیلادی کـه اکنون درون موزه پرگامون نگهداری مـی‌شود.[۳۰] این اثر یکی از صدها اثر سوری هست که درون موزه‌های معتبر جهان قرار دارد.

    در دورهٔ بـه قدرت رسیدن بنی‌امـیه بین سال‌های ۴۱ که تا ۱۳۲ هجری قمری درون دمشق وضع معماری و هنر دگرگونی شد. درون زمان امویـان هنر و معماری درون دنیـای اسلام ریشـه دواند و آثار بسیـار زیبایی درون این دوره خلق شد کـه الگویی شد به منظور دوره‌های بعد.

    در بناهای این دوره چه درون شیوه معماری و چه درون تزیینات الگوهای پیش از اسلام بـه ویژه یونانی و بیزانسی دیده مـی‌شود.[۲۷] به‌طور کلی تمدن‌های یونانی، بیزانس، ساسانی و مصری درون هنر و معماری این دوره تأثیر بسزایی داشته‌اند.

    مـهمترین آثار معماری این دوره مسجد جامع دمشق درون سوریـه هست که بر روی کلیسای سن ژان (سنت جان) درون سال ۶۳۵ مـیلادی ساخته شد. مسلمانان بـه آن محرابی افزودند کـه در واقع اولین محراب درون دنیـای اسلام است. همچنین از بناهای مـهم این دوره قبه الصخره یـا گنبد سنگی درون فلسطین هست که درون سال ۶۹ هجری آغاز و ۷۳ هجری پایـان یـافت و توسط عبدالملک اموی ساخته شد. این بنا کهن‌ترین اثر اسلامـی هست که درون نـهایت کمال باقی مانده؛ سبک معماری مسیحی درون آن کاملاً آشکار هست و دارای ۴ دروازه درون چهار جهت اصلی است. تحول چشمگیر بناها و مساجد ساده صدر اسلام با این بناها قابل توجه است. مسجد الاقصی هم از بناهای مـهم اموی است. این بنا نیز توسط عبدالملک اموی ساخته شد این اثر بر روی یک کلیسای نیمـه خراب بـه نام مریم مقدس بنا شد. بر اثر زلزله از بین رفت و صلاح الدین ایوبی آن را تعمـیر کرد. یکی از زیباترین منبرها کـه منبت کاری شده‌است درون این مسجد وجود دارد. دو محراب معروف بـه نام محراب عمرو و زکریـا نیز دارد. درون ایران مسجد تاریخانـه دامغان، مسجد جامع ابرقو و فهرج بناهایی هستند کـه به این دوره منسوب شده‌اند. افزون بر مساجد امویـان بـه سبب تجمل‌گرایی بـه ساختن کاخ‌های عظیم و باشکوه روی آوردند. ازجمله کاخ‌های الخضرا، قصر الحیر شرقی و قصر خرانـه کـه یکی از کوچکترین قصرها درون دنیـای اسلام است.[۳۱]

    هنرهای دیگر نیز درون این دوره درون سرزمـین‌های اسلامـی توسعه یـافتند. بـه عنوان نمونـه مـی‌توان بـه هنر نقاشی درون دوره امویـان اشاره کرد. گر چه بـه دلیل مخالفت قرآن با بت‌ها و کمبود تصاویر درون عربستان درون آغاز اسلام نسبت بـه نقاشی و چهره‌نگاری بـه دیده تردید نگاه مـی‌د، اما مدتی بعد هنر دینی این احتیـاط را تحت تأثیر قرار داد؛ بـه عنوان مثال درون کاخ حیره غربی متعلق بـه سال ۱۰۹ هجری قمری بقایـای تصاویری پیدا شده کـه شامل: صحنـه‌های شخصیت پردازی و هویت بخشی زمـین درون محیط‌های گیـاهی، گروه نوازندگان، سوارکاران و صحنـه‌هایی از شکار با زمـینـه ساسانی است. نمونـه دیگر هنر نقاشی درون این دوره را مـی‌توان درون موزاییکهای کاخ خربه المفخر کـه فضایی درون حدود ۳۵ درون ۳۰ متر را اشغال کرده‌اند دید؛ به‌طوری‌که درون کف یکی از اتاق‌ها، موزاییکی یـافت شده‌است کـه بر روی آن تصویر شیری درون زیر یک درخت درون حال حمله بـه آهو دیده مـی‌شود. نمونـه دیگر، دیوارهای کاخ عمره یکی از مشـهورترین کاخ‌های اموی هست که با نقوش و آرایـه‌های هنری پوشیده شده و تابلوی زیبایی «معروف بـه تابلوی دشمنان شکست خورده اسلام» درون دیوار رختکن آن نقاشی شده‌است کـه مانند آن درون کوه خواجه (کوه) سیستان از دوره اشکانی وجود دارد. درون تزیین لباس‌ها نیز تأثیر هنر پیش از اسلام خصوصاً دوره ساسانی نمایـان است. درون عین حال هم‌زمان با ظهور هنر دینی، هنر غیر دینی نیز توسعه یـافت و از همان آغاز درون شمایل نگاری اسلامـی مورد استفاده قرار گرفت؛ چنان‌که درون نقاشی‌های بـه دست آمده از قصرهایی کـه ذکر شد تصویر شاه و شاهزادگان درون حالی کـه زنان و رقاصان اطرافشان حلقه زده‌اند، همچنین صحنـه‌هایی از شکار و نیز صورت‌هایی از افرادی کـه هدایـایی بـه همراه دارند- کـه در واقع تقلیدی از تشریفات رسمـی مناطق شرقی و شیوه نگارگری دوران پیش از اسلام کـه به عنوان هنر غیر دینی مطرح بود- قابل ملاحظه‌است.[۳۲]

    عراق، ایران و مصر درون دوره عباسیـان

    در زمان خلفای عباسی (۱۲۵۸ - ۷۵۰ م) کانون مرکزی دنیـای فرهنگی و سیـاسی اسلام بـه سوی شرق یعنی از سوریـه بـه عراق منتقل شد. پایتخت آنان بغداد و برای مدت کوتاهی سامرا درون شمال آن شـهر بود. سیصد سال اول حکومت عباسیـان، دورانی طلایی محسوب مـی‌شود و شـهرهای بغداد و سامرا بـه عنوان مراکز فرهنگی و تجاری دنیـای اسلام بود.[۳۳] مشخصات هنر عباسیـان درون ایران و مصر تحت حکومت خلفای عباسی نیز قابل بازشناسی است.

    در این دوران سبکی جدید و مجزا و تکنیک‌هایی مدرن درون تمام قلمرو مسلمانان گسترش یـافت و تأثیر شگرفی بر هنر و معماری اسلامـی گذاشت و بغداد و سامرا با سبکهای هنری و معماری تازه مرتبط شدند. امروزه هیچ‌کدام از آثار معماری و هنری از زمان عباسیـان درون بغداد باقی نمانده اما سامرا همچنان مکانی ویژه به منظور فهم هنر و معماری دوران عباسی به‌شمار مـی‌رود.[۳۳]

    در تاریخ هنر اسلامـی، دوره عباسی بـه لحاظ شکل‌گیری و تکوین تزئینات وابسته بـه معماری و توجه بـه وجوهات زیبایی‌شناسانـه آن اهمـیت بسیـار دارد.[۳۴] درون سامرا شیوه جدیدی از کنده‌کاری بـه نام سبک اوریب کـه در آن اشکال هندسی و شبه گیـاهی تکرار مـی‌شد، به‌طور گسترده‌ای به منظور تزئینات مورد استفاده قرار گرفت. این سبک درون غرب با نام کاشیکاری اسلامـی معروف است. بعدها این هنر مورد توجه بسیـاری قرار گرفت و روی چوب، فلز و سفال نیز انجام مـی‌گرفت.[۳۳]

    نمونـه‌ای از نقاشی دوره عباسیـان. فرشته‌ای درون بوق مـی‌دمد. (احتمالاً اسرافیل کـه در صور مـی‌دمد و خبر از برپایی قیـامت مـی‌دهد.

    در زمـینـه نقاشی مکتب بغداد یـا عباسی با تصویرسازی کتب ترجمـه شده از پهلوی، یونانی سانسکریت بـه عربی رایج شد. چهره‌ها درون نگاره‌های این مکتب بـه نژاد زبان‌های سامـی (آفریقایی-آسیـایی) (عربی) شبیـه‌است. تأثیر آثار نقاشان بیزانسی و مسیحیت را مـی‌توان باز شناخت. درون این آثار رنگ زمـینـه نامحسوس یـا اصلاً وجود ندارد؛ و نگاره‌ها از متن جدا نیستند و بخشی از متن به‌شمار مـی‌روند.[۳۵]

    در زمـینـه سفالگری، سامرا همچنین شاهد استفاده وسیعی از رنگ درون تزئینات و احتمالاً معرفی تکنیک‌های نقاشی درخشان روی لعاب سفید بود. مـهمترین دستاورد تکنیکی درون آن زمان، یعنی اثرات روح بخش نقاشی درخشان روی فلزهای قیمتی، درون قرون بعدی نیز از عراق بـه مصر، سوریـه، ایران و اسپانیـا گسترش یـافت و در نـهایت منجر بـه رشد و توسعه صنعت تزئینی سرامـیک درون دنیـای غرب شد.[۳۳]

    قالیبافی درون دوره خلفای عباسی کـه به تجملات علاقه داشتند جانی دوباره‌ای یـافت که تا آنجا کـه در تاریخ مسعودی آمده‌است. «المستنصر خلیفه عباسی قالی مصور بـه صور انسانی با کتیبه‌های پارسی داشته‌است و در کتاب حدود العالم از بافته‌های سیستان و بخارا و قالیچه‌های فارسی یـاد شده‌است.»[۳۶]

    تونس و مصر درون دوران اغلبیـان و فاطمـیان

    داخل مسجد جامع الازهر درون مصر نمونـه‌ای از معماری دوره فاطمـیان ۹۷۲ م

    زمانی کـه مسلمانان شمال آفریقا را فتح د سبک خاصی درون معماری نداشتند. ایشان با استفاده از سنتهای محلی و اقتباس از سبکهای هنری ایران و سوریـه دست بـه ایجاد بناهای تازه زدند. افزون بر این از معماران و هنرمندان محلی و خارجی - اعم از زبان قبطی، یونانی، سریـانی و ایرانی - استفاده د و از طرحهای بناهای کهن بیزانسی و رومـی نیز بهره جستند. بـه این ترتیب یک فرهنگ هنری ناهمگنِ «عرب - بربر» بـه وجود آمد. درون ابتدا مسلمانان فقط بـه منظور مقابله با حملات دشمن قلعه و رباط مـی‌ساختند، اما بعد از مدتی بـه ساخت بناهای مذهبی هم پرداختند و سرانجام قصر ( کاخ ) های باشکوهی نیز احداث د کـه آنچه اکنون برجای مانده، بیشتر همان ساختمان‌های مذهبی است.[۳۷]

    عربی فرهنگ مردم مصر چندان زمانی نبرد، اما این درون غرب سال‌ها بـه درازا کشید. مصر بعد از پذیرش اسلام، نقش فعالانـه‌ای درون پدید آمدن فرهنگ اسلامـی - عربی داشت. نخستین شـهرهای عربی درون مصر مانند فسطاط دارای ویژگی‌هایی شبیـه بـه اردوگاه‌های نظامـی بود. عناصر اصلی شـهرها را مسجد، قصر، های عمومـی و پادگان و حصارهای عظیم و مستحکم تشکیل مـی‌داد. ویژگی‌های معماری مذهبی درون قرنـهای ۱–۳ق/ ۷–۹م درون آنجا، بنای مسجدهای بزرگی چون مسجد عمرو بن عاص قابل مشاهده است.[۳۷]

    ازجمله بناهای غیرمذهبی درون این دوران «مقیـاس النیل» واقع درون جزیره روضه درون نزدیکی قاهره قابل ذکر هست که به منظور اندازه‌گیری مـیزان بالا و پایین آمدن سطح آب نیل ساخته شد. از ویژگی‌های معماری اواخر سده ۳ق/۹م (دوره طولونیـان) و سده‌های ۴–۶ق/۱۰–۱۲م (دوره فاطمـیان) برپایی بناهای عظیم، طرح‌ریزی شفاف حجم‌ها و تزیینات بـه صورت گچ‌بری و حجاری است. مسجد ابن طولون کـه صورت اولیـه خود را که تا امروز حفظ کرده‌است و مسجد جامع الازهر و مسجد الحاکم درون قاهره درون شمار بناهای این دو دوره‌اند.[۳۷]

    نخستین آرامگاه‌های فاطمـیان دارای نقشـه مربع، طاقی درون وسط هر نما و گنبدی بر پایـه‌ای هشت ضلعی بودند. به منظور تزیین مقبره‌ها مقرنس نیز بـه کار مـی‌شد. منارههای دوره فاطمـیان دارای پایـه مربع و بدنـه استوانـه‌ای بود کـه بالای آن طاقک هشت ضلعی قرار داده مـی‌شد. از آثار معماری شـهری باقی‌مانده درون قاهره سه دروازه بـه نام‌های «باب‌الفتوح»، «باب‌الزویله» و «باب‌النصر» قابل ذکر است.[۳۷]

    اغلبیـان بـه آبادانی و ساختن بناها اشتیـاق داشتند. زیـادةالله اول مسجد برزگ قیروان را ساخت و احمد فرمانروای اغلبی نیز مسجد بزرگ تونس را تجدید بنا کرد. افزون بر این آثار بسیـار به منظور آبیـاری و کشاورزی درون مناطق جنوب آفریقا کـه چندان حاصل‌خیز نبود، ساخته شد. از بناهای معروف دوره اغلبیـان افزون بر دو مسجد نام‌برده مسجد جامع سوسه را نیز مـی‌توان نام برد.

    قیروان پایتخت اغلبیـان نخستین شـهر اسلامـی بود کـه از گسترش اردوگاه نظامـی عربی درون سده ۱ق/۷م بـه وجود آمد. سنت بناهای مذهبی شرق با سنتهای محلی مغرب آمـیخته شد و ویژگی‌های مساجد قرون وسطایی مغرب و اندلس را پدیدآورد. بنای این مساجد شامل شبستان ستون‌دار و راهروهای متعدد عمود بر دیوار محراب کـه به صحن وسیع سنگفرش شده باز مـی‌شدند، و نیز گنبدها و سقفهای مسطح بر روی ناو محوری و ناو محراب و مناره‌هایی بر پایـه‌های مربع شکل درون سه طبقه بود.[۳۷]

    تحت تأثیر شورش‌های بربرها و سیـاست استیلاگرانـه اغلبیـان معماری مذهبی و غیر مذهبی این دوره ویژگی دفاعی دارد. این روحیـه خشن مربوط بـه دوره برقراری نخستین حکومتهای اسلامـی درون آفریقای شمالی بـه صورت بسیـار بارزی درون بناهای شـهر شبه سوس دیده مـی‌شود. درون معماری دفاعی، بـه ویژه درون ساختن رباط استفاده از سنتهای محلی رومـی و بیزانسی و نیز به‌کارگیری سبک قصرهای عربی خاور نزدیک مشاهده مـی‌گردد.[۳۷]

    سوریـه، فلسطین و مصر درون دوره ایوبیـان، ممالیک و جنگ‌های صلیبی

    مغرب و اسپانیـای اسلامـی

    نوشتار اصلی: هنر اسلامـی درون اسپانیـا
    محراب مصلی با شکوه مسجد جامع قرطبه
    منظر حیـاط شیران از داخل اتاقی درون کاخ الحمرا.
    جزئیـاتی از تزئینات کاخ الحمرا

    نوعی از هنر کـه در دوران تسلط مسلمانان درون اسپانیـا شکل گرفت و توسعه پیدا کرد تأثیر شگرفی درون معرفی هنر اسلامـی بـه اروپاییـان و نفوذ آن درون هنرهای مدرن سده‌های بعدی داشت. اندلس یـا همان اسپانیـای امروزی، حلقه مـیانی فرهنگ و هنر اسلام و غرب است. طی حضور هشتصد ساله مسلمانان و تسلط حکومت خاندان‌های مختلف اسلامـی مستقر درون اسپانیـا گروهی از مسیحیـان نوعی سبک هنری متداول شد کـه از سده هشتم که تا یـازدهم مـیلادی (دوم که تا پنجم ه‍. ق) درون کنار معماری و هنر اسلامـی تحول یـافت. این شیوه درون سده یـازدهم مـیلادی با نفوذ و رواج هنر رومـی‌وار متروک ماند و از مـیان رفت.[۳۸]

    در معماری، اولین نمونـه حضور مسلمانان درون این بخش از دنیـا مسجد جامع قرطبه است. حاکمان مسلمان به منظور ساخت شـهری تحت عنوان «الزهرا» با فراخواندن معماران، هنرمندان، معبدسازان، خطاطان و نقاشان از سراسر اندلس، بغداد، مصر و حتی قسطنطنیـه، شـهری بسیـار زیبا با بناهایی باشکوه بنا د. یکی از شکوهمندترین این بناها قصر الزهرا و به ویژه تالار پذیرایی آن بود. باغ‌ها و پارک‌هایی کـه در الزهرا ساخته شد این شـهر را بـه یکی از زیباترین شـهرهای جهان تبدیل نمود. تزیین هنری این قصر با نقش و نگار آیـات قرآنی و گچ‌بری‌ها و نقاشیـهای هنرمندانـه‌ای همراه بود. درون کنار قصر مسجد عظیمـی نیز ساخته شد کـه یکی از بی‌نظیرترین معماری‌های اندلسی بود.[۳۹]

    در مـیان بسیـاری کاخ‌ها برجامانده از معماری دوران اسلامـی اسپانیـا مشـهورتر از همـه کاخ مستحکم الحمرا یـا مقّر دژمانند و شکوهمند امـیران مراکش گرانادا یـا غرناطه معروف بـه سلسله بونصریـان است.

    همچنین، درون کنار معماری، بدون تردید هنرهای دیگر اسلامـی نیز درون این سرزمـین مؤثر افتادند. این تأثیر درون رشته‌های مختلف هنری چون شـهرسازی، معماری مساجد، کاخ‌ها، پارک‌ها و پل‌ها، ضرب سکه، خوشنویسی، زردوزی بر روی پارچه، نساجی و کاغذسازی، چشمگیر بود و در بطن خود دارای چنان روح زیبایی‌شناسانـه و قدرتمندی بود کـه به همان صورت مورد تقلید اروپاییـان قرار مـی‌گرفت. همچنین هنرهای تزیینی اسلامـی چون: بافندگی، کنده‌کاری روی فلّز و عاج، سیم و زرکوبی روی مفرغ و فولاد با اسلوب معروف بـه «دمشقی» مانند ساختن، کلاه خودها و شمشیرهای گرانبها و به‌ویژه انواع کاشی‌سازی و سفال‌گری با رنگ‌های درخشان درهم بافته نیز شکوفان و مکتب‌ساز شد.

    ایران و آسیـای مرکزی درون دوران غزنویـان و غوریـان

    آسیـای مرکزی و آسیـای صغیر درون دوران سلجوقیـان و خوارزمشاهیـان

    نوشتار اصلی: هنر دوره سلجوقی
    برج خرقان ساخته شده درون ۱۵۰۳ م.
    ابریق، هنر فلزکاری دوره سلجوقی، از هرات ۱۱۸۰–۱۲۱۰ م. ساخته شده از برنج با حکاکی برجسته و منبت کاری شده با نقره. محل نگهداری موزه بریتانیـا لندن.

    نوآوری‌های هنرمندان و معماران ایرانی درون دورانسلجوقی و خوارزمشاهیـان از هند که تا آسیـای صغیر نتایج و پیـامدهای وسیعی دربرداشت؛ و هنرمندان درون گسترهٔ وسیعی از هنرها، شامل نساجی و سفالگری، عاج‌کاری، فلزکاری با ویژگی‌های منطقه‌ای آثار ماندگاری را خلق د.

    در عصر سلجوقیـان هنر معماری بـه شکوفایی و کمال نسبی رسید و هنرمندان و معماران آثار فراوانی بوجود آوردند. درون اواخر عهد سلجوقی تزئینات گچبری و رنگ اهمـیت زیـادی یـافت. کاشی لعابدار فیروزه‌ای درون تزئین معماری بکار گرفته شد. سلجوقیـان درون بکارگیری گنبد دوپوسته سعی زیـادی داشتند. نمونـهٔ چشمگیر درون این مورد گنبد مسجد جامع اصفهان است. بنای مدرسه از جمله بناهای مذهبی این دوران بود. معماری غیرمذهبی نیز همدوش معماری مذهبی بکار مـی‌رفت.

    انواع متنوعی از سفالینـه‌ها کمـی بعد از روی کار آمدن سلجوقیـان درون ایران ظاهر شد. همچنین درون این دوره هنر و فن فلزکاری نیز بـه شکوفایی و توسعه ویژه‌ای دست یـافت. درون خوشنویسی خطی کـه قرآن بـه آن نوشته مـی‌شد هنوز خط کوفی بود اما رشد خط کوفی ایرانی درون عهد سلجوقی بـه شیوایی خاصی رسید و شیوه ایرانی خط کوفی را پدیدآورد. درون همـین عصر هم شاهد تذهیب درون لابهحروف خطوط و سطرها نیز هستیم. شکل‌هایی کـه در تذهیب استفاده مـی‌شود بیشتر شامل نقش‌های گیـاهی و بخصوص نقوش معروف بـه اسلیمـی است.[۴۰]

    ایران و آسیـای مرکزی درون دوران ایلخانیـان

    نوشتار اصلی: هنر دوره ایلخانی
    اسکندر درون حال صحبت با درخت نسخه‌ای از شاهنامـه دوره ایلخانی حدود ۱۳۳۰ که تا ۱۳۴۰ مـیلادی.

    هنر دوران ایلخانیـان از دوران‌های شاخص هنر اسلامـی به‌شمار مـی‌رود. مغولها درون اواخر سده ششم و اوایل سده هفتم هجری بخش وسیعی از دنیـای متمدن آن زمان را تصرف د.[۴۱] درون پی این حمله با از بین رفتن تسلط خلیفه بغداد بر سرزمـین‌هایی مانند ایران بعد از یک دوره رکود، شکوفایی مجدد هنرها و علوم آغاز شد.[۴۲]

    بزودی با تثبیت حکومت ایلخانیـان، فاتحان مغول هنرمندان را کـه جذب دربار عباسیـان شده بودند، بـه خدمت خود گرفتند. وارثان چنگیزخان مغول با قبول دین اسلام دست بـه تأسیس دولت‌هایی درون ایران زدند و هنرمندان را بـه پایتخت‌های خود درون تبریز و مراغه کشاندند، از طرفی هم بـه علت مصالحه‌ای کـه بین حاکمان محلی شیراز صورت گرفت، شیراز از گزند و یورش مغولها درون امان ماند و بر این منوال گروهی از هنرمندان نیز جذب شیراز شدند.[۴۲]

    معماری و هنرهای وابسته نظیر کاشیکاری و گچبری درون این دوره رشد قابل توجهی داشت.

    در این دوره بـه سبب ارزشی کـه برای حفظ و احیـاء آثار علمـی و ادبی گذشته قائل مـی‌شدند، نـهضت کتاب‌آرایی آغاز شد. پیش از آن عمده تولیدات هنری و کتاب‌سازی نفیس درون انحصار تولید و رونویسی قرآن بود. همـین آثار باعث ایجاد شیوه نقاشی این دوره شد. شیوه‌ای کـه از نظر فنی بـه مراتب قویتر از نقاشیـهای عهد سلجوقی است. تأثیر آشکار نقاشی چینی و وارد شدن عناصر تصویری چینی درون آثار هنری ایران از نکات مـهم درون این عهد بود.[۴۲] آثار نگارگری این دوره را از آنجا کـه در تبریز پدید آمدند، بـه نام مکتب تبریز مـی‌خوانند.

    از آنجا کـه در شیراز امنیتی نسبی بوجود آمد، هنرمندانی درون آنجا دست بـه ایجاد آثاری متفاوت با مکتب تبریز زدند کـه تفاوت عمده آن‌ها درون تأثیرپذیری کمتر از شیوه‌های چینی است.[۴۲]

    در خوشنویسی نیز بعد از وقفه‌ای درون روند رشد آن، با رونق کتاب‌سازی خوشنویسی هم جان تازه‌ای گرفت. درون این دوره درون عرصه خوشنویسی اسلامـی، خط خط تعلیق نخستین خط کاملاً ایرانی رایج شد.[۴۲] هنر تذهیب نیز مورد توجه قرار گرفت.[۴۲]

    ایران و آسیـای مرکزی درون دوران تیموریـان

    نوشتار اصلی: هنر دوره تیموری
    برگی از کتاب جامـی کـه تاریخ ۱۵۵۳ مـیلادی کشیده شده، نمونـه‌ای از هنر شکوفای دوره تیموریـان

    دورهٔ تیموریـان ۷۷۱ – ۹۱۱ ه‍. ق/۱۳۷۰–۱۵۰۶ م) بـه رغم نابسامانی و منازعات داخلی و خارجی، دوره رونق فرهنگ، هنر، ادبیـات، تاریخ، ریـاضی و نجوم بود. دربارهای هرات، سمرقند، شیراز، تبریز و اصفهان بـه سبب هنرپروری و هنرمندی فرمانروایـان تیموری، محل تجمع و آمد و شد هنرمندان و ادیبان برجسته بود.[۴۳][۴۴]

    تیمور با اینکه بسیـار خونریز بود ولی بـه دانش و هنر علاقه نشان مـی‌داد. از این‌رو هنرمندان و صنعتگران از کشتارهایش درون امان بودند. فرزند او شاهرخ و نوه‌هایش الغ‌بیگ، بایسنقر مـیرزا و ابراهیم مـیرزا نیز این سیـاست را پی‌گرفتند. هنر نقاشی و خوشنویسی درون دوره تیموری بـه شکوفایی قابل توجهی دست یـافت.

    فرمانروایی شاهرخ را سرآغاز یک عصر جدید و تجدید حیـات درون بعضی از انواع هنر معرفی کرده‌اند.[۴۵] درون کتاب‌های پدید آمده درون این دوره شامل نفیس‌ترین مـینیـاتورها و استادانـه‌ترین خوشنویسی‌ها هستند کـه به زیبایی تمام صحافی و جلدآرایی گشته‌اند.

    پاره‌ای از زیباترین نقاشی‌ها، ریشـه درون مکتب هرات دارند کـه بطور کامل با حمایت شاهزاده‌های تیموری درون شـهر هرات شکل گرفت و استاد بزرگ نقاشی یعنی کمال الدین بهزاد برخاسته از چنین مکتبی است. خطوط زیبای فارسی نظیر خط نستعلیق درون دوره جانشینان تیمور شکل گرفت و آخرین مراحل تکاملی اش را درون این دوره طی نمود. همچنین پاره‌ای از زیباترین آثار معماری ایرانی درون این دوره بـه وجود آمد کـه از آن جمله مـی‌توان بـه مسجد گوهرشاد درون مشـهد و مسجد جامع گوهرشاد درون هرات اشاره کرد.[۴۶][۴۷]

    سلطان حسین بایقرا از فرمانروایـان متاخر تیموری نیز حامـی هنرها، علوم و ادبیـات بود. ابوسعید پادشاه توانا، با کفایت، هنردوست این خاندان نیز خود هنرمندی قابل بود. مـیراث فرهنگی و هنری تیموریـان درون دوران صفوی درون ایران و گورکانیـان درون هند پی گرفته شد.

    آسیـای صغیر درون دوران عثمانی

    مسجد سلیمانیـه درون استانبول، بین ۱۸۹۰ که تا ۱۹۰۰ م یکی از مشـهورترین نمونـه‌ای معماری مساجد جامع درون دوره عثمانی

    امپراتوری عثمانی از سال ۱۲۸۱ که تا ۱۹۲۳ مـیلادی بزرگترین امپراتوری بود کـه بر کناره‌های دریـای مدیترانـه، آناتولی، بخش عمده‌ای از خاورمـیانـه، قسمتهایی از شمال آفریقا و جنوب شرقی اروپا حکم مـی‌راند. حکمرانان عثمانی از بزرگترین پشتیبانان هنر و هنرمندان بودند و نیز بـه علت کشورگشایی‌های متعددی کـه انجام مـی‌دادند، هنر این دوران از فرهنگ و هنر کشورهایی کـه تحت سلطه آنان قرار مـی‌گرفتند بسیـار تأثیر پذیرفته بود.

    هنر معماری عثمانی درون ابتدا رنگ و بوی معماری سلجوقی را داشت کـه خود ریشـه درون معماری ایغورهای ترک آسیـای مـیانـه دارد. هنر عثمانیـان درون قرن نـهم هجری نقطهٔ اوجی به منظور هنر اسلامـی بـه ویژه درون معماری به‌شمار مـی‌رود و مـی‌توان عنوان کرد کـه مساجد این دوره درون ردیف زیباترین مساجد جهان قرار دارند. معماران عثمانی بـه ویژه درون طراحی مساجد جامع درون استانبول، پایتخت مرکزی دولت عثمانی، پایـه کار خود را بر موازین معماری بیزانس منطبق ساختند. مکتب معماری عثمانی بـه مانند مکتب اسپانیـا از تفکر اولیـه اسلام پیروی ننمود. درون این شیوه شاهد توجه بیش از حد معمار بـه نمای بیرونی بنا هستیم. استفاده از نمای بیرونی پرابهت و با شکوه، تعدد گنبدهای فرعی، گنبد خانـهٔ مرکزی وسیع و فراخ، شبستان‌ها درون طرفین گنبدخانـه، استفاده از مناره‌ها درون چهار سوی بنا بـه شیوه‌ای بیزانسی، قوس‌ها و طاق‌های پلکانی و استفاده از سنگ به‌عنوان مصالح اولیـه از ویژگی‌های معماری عثمانی به‌شمار مـی‌روند.[۴۸]

    علاقه حکمرانان عثمانی بـه نقاشی باعث شد کـه آنان علاوه بر تشویق هنرمندان محلی، هنرمندان اروپایی را نیز بـه ترکیـه دعوت کنند. توجه نقاشی عثمانی بـه جنبه‌های داستانی و تاریخی، آثار آنان را از نقاشی ایرانی متمایز مـی‌کند.[۴۹] درون دوران عثمانی کارهای بسیـار ظریف مـینیـاتور بـه چشم مـی‌خورد. درون دوران فاتح سلطان محمد نقاشی‌هایی از غرب بـه عثمانی آورده شده و چند نقاش نیز بـه ایتالیـا اعزام شدند.[۵۰] درون عثمانی، هنرمندان تذهیبکار جلوه زیـادی ند و اگر این هنر رشدی کرد، بـه خاطر هنرمندان ایرانی بود کـه با مـهاجرت بـه عثمانی، بنیـانگذار مکتب هنری درون آن دیـار شدند.[۵۱]

    نمونـه‌ای از خط دیوانی کـه توسط کاتبان عثمانی به منظور رقابت با خط ایرانی خط تعلیق و نگارش امور اداری و دیوانی به‌وجود آمد. "یَا أَیُّهَا النَّبِیُّ إِنَّا أَرْسَلْنَاکَ شَاهِدًا وَ مُبَشِّرًا وَ نَذِیرًا وَ دَاعِیًا إِلَی اللَّهِ"

    خوشنویسی درون دوران عثمانی بسیـار مورد توجه بود و کاتبان عثمانی افزون بر رشد خط ثلث، خط دیوانی را پدیدآورده و به اوج رساندند. خوشنویسی درون دوره امپراتوری عثمانی دوره طلایی خود را گذراند.[۵۲] درون این دوران با خط ثلث آثار فاخری درون زمـینـه مذهبی بوجود آمد.[۵۳] حتی خط نستعلیق کـه خاص ایرانیـان هست در آن سرزمـین رواج و محبوبیت نسبی یـافت.

    در دوره عثمانی انواع هنرهای صناعی و صنایع دستی رونق داشت مانند ساخت جواهرآلات و اثرهای هنری کـه بوسیله سنگ‌های قیمتی یـا فلز و سنگ تولید مـی‌شود؛ کار بر روی چوب کـه با روش‌هایی چون رنگ‌آمـیزی، کنده‌کاری، برجسته‌کاری، تراشیدن، روکش و پختن چوب همراه بود؛ فلزکاری بر روی برنز و پس از آن مس، طلا و نقره کـه با روش کوبیدن و ریخته‌گری انجام مـی‌شد؛ ساختن آلات موسیقی با استفاده از انواع چوب و سیم و پوست حیوانات؛ انواع چینیـهای مختلف، هنر شیشـه بـه اشکال گوناگون مانند تزیینات پنجره‌های شفاف یـا بـه عنوان منجوق چشم خوردن؛ سنگ‌کاری کـه غیر از معماری درون سنگ‌های قبور دیده مـی‌شود و با روش‌های منبت کاری، حک و کنده‌کاری و برجسته‌کاری بـه انجام مـی‌رسید؛ سبدبافی؛ نمدمالی و ده‌ها هنر صناعی دیگر کـه توسط هنرمندان و صنعتکاران انجام مـی‌شد.[۵۴]

    ایران درون دوران صفوی

    نگارگری دورهٔ صفوی، تصویر زنان با لباس‌های شفاف روی دیواری از کاخ چهلستون، اصفهان
    نوشتار اصلی: هنر دوره صفوی

    هنر دورهٔ صفوی (برابر ۱۱۳۵–۹۰۷ ه‍. ق/ ۱۷۲۲–۱۵۰۱ م) از درخشان‌ترین دوران‌های هنر ایران است. هنر این دوره درون بسیـاری از زمـینـه‌ها، ادامـهٔ دوران طلایی هنر دربار تیموریـان به‌شمار مـی‌رود.[۵۵] معماری صفوی یـا نقاشی و خوشنویسی این دوره، کاملاً ادامـه مـیراثی هست که از تیموریـان برجای ماند. به‌ویژه کـه حاکمان صفوی با حمایت گسترده خویش، این مـیراث را درخشان تر نموده، باعث رشد و گسترش آن شدند.[۴۷] در طی دوره صفویـان آثار هنری بسیـاری درون ایران ساخته شد. حکمرانان صفوی اهمـیت زیـادی بـه فرهنگ و هنر و تمدن اسلامـی(هنر اسلامـی) مـی‌دادند.

    معماری، نگارگری، خوشنویسی، قالی‌بافی، فلزکاری، سفالگری، پارچه‌آرایی و بسیـاری از هنرهای صناعی درون دوره صفوی رشد چشمگیر داشتند و در این دوره درون همـهٔ این رشته‌های هنری، آثار ارزشمندی پدید آمد کـه جدا از نگارگری‌ها و خوشنویسی‌های زیبای بسیـار، بناهای معماری مـهمـی مانند مسجد شیخ لطف‌الله، مسجد شاه اصفهان و مدرسه چهارباغ شـهرت جهانی دارند. قالی اردبیل هم کـه اکنون درون موزه بریتانیـا نگهداری مـی‌شود یکی از آثار درخشان این دوره است. شـهرهای مـهم هنرپرور درون عصر صفویـان، اصفهان، تبریز، هرات و قزوین بوده‌اند.

    از هنرمندان دوره صفوی، کمال‌الدین بهزاد، رضا عباسی، علیرضا عباسی، مـیرعماد، آقامـیرک و حسین بنا اصفهانی شناخته شده‌تر هستند.

    هند درون دوران گورکانیـان

    خوشنویس و نقاش. بخشی از یک مـینیـاتور بـه شیوه مغول یـا گورکانی مربوط بـه خمسه نظامـی کـه برای اکبرشاه درون ۱۵۹۵ م ساخته شده‌است و خوش‌نویس صاحب‌نام عبدالرحیم عنبرین‌قلم و دولت نقاش را درون کارگاه شاهی نشان مـی‌دهد.

    دوره گورکانیـان هند (۱۵۲۶–۱۸۵۷ م) را آخرین عصر طلایی امپراتوری‌های اسلامـی مـی‌نامند. مقارن زمان برخاستن صفویـه یکی از نوادگان تیمور به‌نام بابُر کـه در منطقه فرارود حکومت مـی‌کرد بـه هند حمله و آنجا را فتح کرد و بر خلاف جدش تیمور یـا سلطان محمود غزنوی، درون همان‌جا ساکن شد و سلسله درخشان گورکانیـان هند یـا امپراتوری مغولی هند را بنیـان نـهاد. سلسله‌ای کـه برخی از شکوهمندترین آثار هنری و معماری نظیر بنای تاج محل درون دوره ایشان بنا شده‌است.[۴۷]

    دیوان عام از قصر اکبرشاه درون دوره گورکانیـان هند درون فاتح‌پورسیکری

    پادشاهان گورکانی هند بـه هنر عشق مـی‌ورزیدند و دربار آنان مجمع هنرمندان مختلفی از سراسر دنیـا به‌ویژه از ایران و تاحدی عثمانی بود. بسیـاری از هنرمندان ایرانی درون پی زوال و فروپاشی سلسله صفوی بـه دعوت امپراتوران یـا حاکمان محلی هند به‌آن دیـار مـهاجرت د و گروهی نیز بـه دنبل یـافتن بختی جدید، خود اقدام بـه جلای وطن د. از این رو ادامـه سنت هنر تیموری و هنر درخشان صفوی بـه خوبی درون دوره گورکانیـان هند قابل مشاهده است. نقاشی، خوشنویسی و معماری و حتی شعر پارسی بـه بهترین نحو مورد پذیرش و حمایت امپراتوران گورکانی هند قرار گرفت. هنرمندان مختلف با حمایت و سرمایـه امپراتوران گورکانی و درآمـیختن هنر خود با برخی از عناصر هندی، ترکی و بومـی آثار فاخری خلق د.

    افزون بر امپراتوران گورکانی سایر حکام محلی هند نیز مانند حکمرانان سلسله‌های مختلف سلطنت دهلی درون شمال شبه قاره هند و بهمنی‌ها، عادل‌شاهیـان، نظام‌شاهیـان احمدنگر و نظام حیدرآباد درون دکن نیز حامـیان گشاده‌دستی به منظور هنر به‌ویژه هنرهای ایرانی بودند.

    ایران درون دوران زند و قاجار

    فتحعلی‌شاه قاجار اثر مـیرزا بابا. آمـیختگی سنت نقاشی ایرانی و نقاشی اروپایی درون این اثر مشـهود است.
    بنای شمس‌العماره از درون محوطه کاخ گلستان نمونـه‌ای از معماری تلفیقی دوره قاجار
    خودنگاره. اثر کمال‌الملک هنرمندی کـه بیش از همـه سنت دیرینـه نقاشی ایرانی را با پایـه‌ریزی سنتی جدید دگرگون کرد.
    نوشتار(های) وابسته: مکتب نقاشی قاجار

    هنر دوره قاجار را مـی‌توان آخرین بازمانده از دوران طلایی هنرهای اسلامـی برشمرد و از این رو بسیـار درخور توجه‌است. هنر این دوره بـه دلیل نزدیکی بـه دوره معاصر نیز دارای اهمـیت هست و بسیـاری از کارهای هنری کـه هم‌اکنون صورت مـی‌گیرد دارای ریشـه‌هایی درون هنر دوره قاجار است. تأثیر شدید هنرهای غربی کـه آشکارا درون هنرهای اسلامـی معاصر دیده مـی‌شود از این دوران رخ نمود.

    در دوران‌های افشار، طایفه زند و قاجار نابسامانی‌های اوضاع سیـاسی، اجتماعی و اقتصادی بعد از فروپاشی امپراتوری صفوی، تضعیف پشتوانـه فرهنگی و نبود حامـیان گشاده‌دست به منظور هنرمندان، فقدان جهت‌گیری و مدیریت مشخص درون عرصه فرهنگی و هنری و دلایل دیگری از این دست راه تقلید آگاهانـه یـا ناآگاهانـه از هنر اروپایی را گشود.

    به‌طور کلی هنرها درون زمان قاجار تلفیقی هست از ادامـهٔ هنرهای دوره‌های قبل از خود و هنرهای وارداتی اروپایی آن‌هم درون سطحی نازل. هرچه بـه اواخر این دوران نزدیکتر مـی‌شویم غلظت تأثیرپذیری از غرب بر هنرهای سنتی ایران مـی‌چربد.

    هرچند جامعهٔ قاجاری، جامعه‌ای سنتی بود اما نوعی گرایش و نگاه مثبت بـه هنر غرب پدید آمد و به تدریج فراگیر شد. درون این دوران از عهد عباس مـیرزا پسر فتحعلی شاه و پس از جنگ‌های ایران و روس و شکست‌های پیـاپی ایران و سپس تلاش‌های قائم مقام فراهانی و امـیرکبیر، تحولاتی درون روند نوآوری انجام گرفت کـه حاصل آن نوسازی قشون، ورود صنعت چاپ و رواج مطبوعات، ورود برخی کارخانجات، تأسیس مدارس بـه سبک جدید و فرستادن دانشجو بـه خارج از کشور برایب علم و هنر بود.

    در زمان فتحعلی‌شاه دومـین شاه قاجار، هرچند هنر که تا حدی تحت تأثیر هنر غرب قرار داشت اما بـه شدت متأثر از هنر دورهٔ صفوی بود و نوعی علاقه بـه بازگشت بـه سنت وجود داشت. درون معماری علاوه بر بناهای کم‌اهمـیت، ساخت بناهای عام‌المنفعه مثل ساختن پل و قنات و مرمت آرامگاه‌های ملی نیز بـه انجام رسید.[۵۶]خوشنویسی بعد از یک دوره فطرت کـه با فروپاشی صفوی و مـهاجرت خوشنویسان بـه هند و عثمانی شکل گرفته ود دوباره رجعتی نو یـافت. از دوره فتحعلی‌شاه کـه شیفته ایران باستان بود چند نقش برجسته بـه سبک ساسانی بـه یـادگار مانده‌است. دورهٔ سلطنت محمدشاه از نظر هنری دورهٔ تحکیم به‌شمار مـی‌رفت و نـه تکامل.[۵۶]

    دوره طولانی و با ثبات سلطنت ناصرالدین‌شاه فصل نوینی درون هنرهای قاجاری گشود. درون این دوره امکان پرداختن بـه امور هنری و تجمل‌گرایی به منظور درباریـان، شاهزادگان و اشراف و ثروتمندان تاحدی بـه وجود آمد؛ خود شاه هم از ذوق بی‌بهره نبود. از این رو و با حمایت آنان هنر و صنایع ظریف رونق پیدا کرد و جانی تازه یـافت. درون این زمان صنعت چاپ کـه پیشتر وارد ایران شده بود، رواج یـافت. درباریـان و اعیـان و اشراف ایران بـه پیروی از سرمشق‌های اروپائی خود و از روی خودنمائی و چشم و هم چشمـی بـه نقاشی علاقه نشان مـی‌دادند. ایشان بـه نوعی تجمل هنری احتیـاج پیدا کرده بودند کـه نتیجه عملی آن رونق کار تصویرگران و معماران بود. درون چنین محیط فرهنگی و اجتماعی و با رقابت شاهزادگان و طبقات ممتاز شـهرهایی چون تهران، اصفهان، تبریز یـا شیراز درون جلب هنرمندان مختلف رونقی بیش از گذشته گرفت.[۵۷] درون زمـینـه معماری اگر چه درون این دوران هنوز درون گوشـه و کنار کشور نشانـه‌هایی از ادامـهٔ شیوهٔ پیشین معماری موسوم بـه شیوهٔ اصفهانی بـه چشم مـی‌خورد و بناهای درخشانی ساخته مـی‌شد اما شروع انحطاط شیوهٔ اصفهانی درون معماری از دوران محمد شاه قاجار رقم خورد هرچند این سستی و افول، پیش‌تر درون دورهٔ افشار و زند آغاز شده بود درون این مرحله کیفیت رنگ‌ها و غنا و شفافیت کاشی‌ها رنگ باخت و مصالح بـه کار رفته درون بنا و شیوهٔ ساخت و ارئه تزیینات افت چشم‌گیری کرد. با این وجود درون این دوره بـه تزیینات توجه فراوانی شد کـه آن را درون کاخها و منازل مس مـهم این دوره مـی‌توان مشاهده کرد. آیینـه‌کاری و گچ‌کاری بـه سرعت رایج شد و سقف‌های چوبی خانـه‌ها نقاشی شدند.[۵۸] درون این دوره نوآوری‌های اساسی درون معماری مذهبی و سنتی بازارها، ‌ها و کاروانسراها صورت گرفت.[۵۶]

    در این دوره خطاطان بزرگی پا بـه عرصه مـیدان نستعلیق و خط نسخ و ثلث نـهادند و در توسعه آن کوشیدند. با ظهور پدیده چاپ و چاپ سنگی و همچنین گسستگی ارتباط خوشنویسان با سلسله استادان قدیمـی درون خط ایرانی بـه ویژه نستعلیق‌نویسی تغییراتی حاصل شد.[۵۹]

    در زمـینـه هنر نمایش رواج رونق تکیـه بـه این عهد بازمـی‌گردد. درون آغاز سلطنت ناصرالدین شاه بین دویست که تا سیصد محل جداگانـه به منظور برگزاری تعذیـه اعم از تکیـه و حسینیـه و مـیدان وجود داشت.[۵۸] هنر عکاسی درون این زمان وارد ایران شد و ناصرالدین شاه شخصاً درون این هنر دست داشت.[۵۸] پیدایش مطبوعات و چاپ راه را به منظور ظهور هنر مدرن گرافیک گشود.

    به‌طور کلی هنر قاجاری درون سطح نازل‌تری نسبت بـه هنر دوره‌های قبلی ارزیـابی مـی‌شود و اغلب آثار پدید آمده درون این دوران دارای شکوه و عظمت پیشین نبودند.[۵۶]

    دوران معاصر

    مسجد شاه فیصل درون اسلام‌آباد پاکستان ساخت ۱۹۶۹ که تا ۱۹۹۳

    جستارهای وابسته

    • دوران طلایی اسلام

    پانویس

  • Marilyn Jenkins-Madina , p.3
  • Davies, Penelope J.E. Denny, Walter B. Hofrichter, Frima Fox. Jacobs, Joseph. Roberts, Ann M. Simon, David L. Janson's History of Art, Prentice Hall; 2007, Upper Saddle River, New Jersey. Severth Edition, ISBN 0-13-193455-4 pg. 277
  • "MSN Encarta: Islamic Art and Architecture". Archived from the original on 2009-10-31.
  • A. Schimmel and B. Rivolta, p3
  • ↑ ۵٫۰۵٫۱ جواهر الکلام، ج۲۲، ص۴۱
  • ↑ ۶٫۰۶٫۱ من لایحضره الفقیـه، ج۴، ص۵، باب مناهی پیـامبر (ص) ح۴۹۶۸، انتشارات جامعه مدرسین.
  • From the Literal to the Spiritual: The Development of the Prophet Muhammad's Portrayal from 13th Century Ilkhanid Miniatures to 17th Century Ottoman Art, Wijdan Ali, EJOS (Electronic Journal of Oriental Studies), volume IV, issue 7, p. 1, 2001
  • The Arab Contribution to Islamic Art: From the Seventh to the Fifteenth Centuries, Wijdan Ali, American Univ in Cairo Press, December 10 1999, ISBN 977-424-476-1
  • From the Literal to the Spiritual: The Development of the Prophet Muhammad's Portrayal from 13th Century Ilkhanid Miniatures to 17th Century Ottoman Art, Wijdan Ali, EJOS (Electronic Journal of Oriental Studies), volume IV, issue 7, p. 1-24, 2001
  • Brend, Barbara , Islamic Art, British Museum Library, Third Edition, 1995, P8
  • Brend, Barbara , Islamic Art, British Museum Library, Third Edition, 1995
  • The Arab Contribution to Islamic Art: From the Seventh to the Fifteenth Centuries, Wijdan Ali, American Univ in Cairo Press, December 10 1999, ISBN 977-424-476-1 P13
  • عکاشـه، ثروت، ۱۳۸۰ نگارگری اسلامـی، ترجمـه غلامرضا تهامـی، انتشارات سوره مـهر، چاپ اول، ص ۱۰۷
  • Madden (1975), pp.423-430
  • Thompson, Muhammad. "Islamic Textile Art: Anomalies in Kilims". Salon du Tapis d'Orient. TurkoTek. Retrieved 25 August 2009. Unknown parameter |coauthor= ignored (|author= suggested) (help)
  • Alexenberg, Melvin L. (2006). The future of art in a digital age: from Hellenistic to Hebraic consciousness. Intellect Ltd. p. 55. ISBN 1-84150-136-0.
  • Backhouse, Tim. ""Only God is Perfect"". Islamic and Geometric Art. Retrieved 25 August 2009.
  • "Islam", The New Encyclopedia Britannica (2005)
  • O. Grabar (2006), p.87
  • Ettinghausen (2003), p.87
  • پیرنیـا، محمد کریم. آشنایی با معماری اسلامـی ایران. سروش دانش، ۱۳۹۲. 
  • A. Schimmel and B. Rivolta, p54
  • پاکباز، روئین، دائرةالمعارف هنر، صفحهٔ ۲۰۷
  • ماهنامـه سفر، «پیشانی هنر ایرانیـان» نوشته فاطمـه عرفانی، شماره۱۳، سال شانزدهم، دوره جدید، دی ۱۳۸۶، ص. ۳۲.
  • فرشی از اردبیل جزو ۵۰ شاهکار هنری جهان!
  • ترجمـهٔ فارسی توضیحات وب‌گاه موزه دربارهٔ این قالی ارزشمند بـه همراه تصویر، مرکز اطلاعات هنرمندان ایران
  • ↑ ۲۷٫۰۲۷٫۱۲۷٫۲ سید رضی گیلانی بـه نقل از مسائلی درون تاریخ معماری اسلامـی آندره گدار ص ۳۴۸ و ۳۵۲. «تاریخ هنر اسلامـی از نگاه آندره گدار». وب‌گاه بنیـاد فرهنگی هنری فیروزه، ۱۴ شـهریور۱۳۸۷. 
  • «معماری اسلامـی از صدر اسلام که تا سلجوقیـان». وب‌گاه اهل البیت، ۳۰ فروردین ۱۳۹۰. 
  • Dr. M.J. Alhabeeb. «The Development of The Arabic Calligraphy: A Brief History». shatharat.net، 08-11-2006. 
  • Aleppo Room, Discover Islamic Art
  • «معماری دوره اسلامـی درون عربستان». وب‌گاه معماری - اطلاعات معماری، ۲۲ آذر ۱۳۸۸. 
  • «هنر نقاشی درون فتح سرزمـین‌ها». وب‌گاه نسل فردا - مجموعه مقالات، تحقیقات…، ۱۰ دی ۱۳۸۸. 
  • ↑ ۳۳٫۰۳۳٫۱۳۳٫۲۳۳٫۳ جام جم آن‌لاین-هنر دوره عباسیـان
  • دکتر حسن بلخاری. سرگذشت هنر درون تمدن اسلامـی
  • گروه آموزشی هنر (نگارگری- تذهیب و تشعیر) کاردانش استان گلستان
  • پوراندخت نیرومند. آموزش هنر قالیبافی
  • ↑ ۳۷٫۰۳۷٫۱۳۷٫۲۳۷٫۳۳۷٫۴۳۷٫۵ دائرةالمعارف بزرگ اسلامـی - آفریقا
  • راسخون - هنر اسلامـی (قسمت دوم)
  • هنر مدرن - هنر و معماری اسلامـی
  • راسخون - عصر سلجوقی و شکوفایی هنر معماری
  • مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیـا. «List of largest empires». درون دانشنامـهٔ ویکی‌پدیـای انگلیسی، بازبینی‌شده درون ۲۰ شـهریور ۱۳۸۹.
  • ↑ ۴۲٫۰۴۲٫۱۴۲٫۲۴۲٫۳۴۲٫۴۴۲٫۵ وب‌گاه صدا و سیما جمـهوری اسلامـی ایران، تاریخ هنر ایران -گروه تحصیلی هنر - هنر مغول
  • حکمت، ص ۱۲، ۱۵
  • سابتلنی، ۱۹۸۸ ب، ص ۴۷۹
  • لغت‌نامـه دهخدا، ذیل عبارت شاهرخ مـیرزا
  • دانشنامـه رشد، معین الدین شاهرخ تیموری
  • ↑ ۴۷٫۰۴۷٫۱۴۷٫۲ دانشنامـه رشد، تیمور لنگ
  • ترکمورونو - بررسی معماری ترکیـه (مسجد شاهزاده، ایـاصوفیـه، سلیمانیـه)
  • وب‌گاه سازمان تبلیغات اسلامـی - نگاهی بـه تاریخچه پیدایش هنر اسلامـی
  • رایزنی فرهنگی و توریستی سفارت ترکیـه درون ایران - نقاشی، مجسمـه
  • وب‌گاه تبیـان - تذهیب
  • خبرگزاری فارس - موزه خوشنویسی جهان اسلام راه‌اندازی شود
  • خبرگزاری قرآنی ایران - خط ثلث درون دوران عثمانی آثار فاخری را درون زمـینـه مذهبی بوجود آورد
  • نگارخانـه ایرانی - هنرهای دستی
  • تاریخ تحولات سیـاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی ایران درون دوران صفویـه (ص ۳۳۶)
  • ↑ ۵۶٫۰۵۶٫۱۵۶٫۲۵۶٫۳ وب‌گاه آفتاب - هنر قاجاریـه
  • مسکوب، شاهرخ
  • ↑ ۵۸٫۰۵۸٫۱۵۸٫۲ حاج سید جوادی، سید محسن
  • علی راهجیری. پیدایش و سیر تحول خط
  • منابع

    • Marilyn Jenkins-Madina, Richard Ettinghauset and Architecture 650-1250, Yale University Press, ISBN 0-300-08869-8
    • [http://www.jstor.org/stable/3263914. «Annemarie Schimmel and Barbar Rivolta,The Metropolitan Museum of Art Bulletin, New Series, Vol. 50, No. 1, Islamic

    Calligraphy (Summer, 1992), pp. ۱–۵۶»] ‎(انگلیسی)‎. وب‌گاه رسمـی. بازبینی‌شده درون ۱۵/۱۲/۲۰۰۹ ۲۳:۵۴. 

    • دانشنامـه جهان اسلام
    • پاکباز، روئین، دائرةالمعارف هنر، انتشارات فرهنگ معاصر ISBN 964-5545-41-2
    • Davies, Penelope J.E. Denny, Walter B. Hofrichter, Frima Fox. Jacobs, Joseph. Roberts, Ann M. Simon, David L. Janson's History of Art, Prentice Hall; ۲۰۰۷، Upper Saddle River, New Jersey. Severth Edition, ISBN 0-13-193455-4
    • شریف، مـیرمحمد، هنرهای اسلامـی، مرکز نشر دانشگاهی، تهران، ۱۳۸۲
    • جواهر الکلام، ج۲۲، ص۴۱
    • من لایحضره الفقیـه، ج۴، ص۵، باب مناهی پیـامبر (ص) ح۴۹۶۸، انتشارات جامعه مدرسین.
    • The Arab Contribution to Islamic Art: From the Seventh to the Fifteenth Centuries, Wijdan Ali, American Univ in Cairo Press, December 10 1999, ISBN 977-424-476-1 P13
    • عکاشـه، ثروت، ۱۳۸۰ نگارگری اسلامـی، ترجمـه غلامرضا تهامـی، انتشارات سوره مـهر، چاپ اول، ص ۱۰۷
    • Brend, Barbara , Islamic Art, British Museum Library, Third Edition, 1995, P8
    • براون، ادوارد، تاریخ ادبیـات ایران، بـه تصحیح علی اصغر حکمت، از سعدی که تا جامـی، چاپخانـه بانک ملی ایران، تهران، ۱۳۲۷
    • Maria Eva Subtelny, «Ba ¦bur's rival relations: a study of kinship and conflict in 15 th - 16 th century Central Asia» , Der Islam , Vol. ۶۶، no. ۱ (۱۹۸۹)
    • لغت‌نامـه دهخدا، ذیل عبارت شاهرخ مـیرزا
    • برزین. پروین، نگاهی بـه تاریخچه تذهیب قرآن، مجله هنر ومردم، ش ۴۹، آبان سال ۵۵
    • گری، بازیل- نقاشی ایران- انتشارات عصرجدید- ترجمـه شروه، عربعلی- تهران ۱۳۶۹- ص۷۴
    • دانشنامـه رشد، معین الدین شاهرخ تیموری
    • دانشنامـه رشد، جانشینان تیمور
    • دانشنامـه رشد، تیمور لنگ
    • معین الدین محمد اسفزاری، روضات الجنات فی اوصاف مدینة هرات، چاپ محمدکاظم امام، تهران ۱۳۳۸–۱۳۳۹ ش
    • ل. بوآ، «تمدن تیموریـان»، ترجمـهٔ باقر امـیرخانی، نشریـه دانشکدهٔ ادبیـات تبریز، سال ۱۶، ش ۱ (بهار ۱۳۴۳)
    • حسین مـیرجعفری، تاریخ تحولات سیـاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی ایران درون دورة تیموریـان و ترکمانان، اصفهان ۱۳۷۵ ش
    • تاج السلمانی، شمس الحسن، ج ۸، چاپ عکسی از نسخهٔ خطی کتابخانـه لالااسماعیل افندی، ش ۳۰۴، با ترجمة آلمانی از هانس روبرت رومر، ویسبادن ۱۹۵۵
    • احسان یـارشاطر، شعر فارسی درون عهد شاهرخ (نیمـهٔ اول قرن نـهم)، یـا، آغاز انحطاط درون شعر فارسی، تهران ۱۳۳۴ ش
    • غفاری‌فرد، عباسقلی، تاریخ تحولات سیـاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی ایران درون دوران صفویـه، سازمان سمت، ۱۳۸۱.
    • راسخون - هنر اسلامـی (قسمت دوم)
    • راسخون - عصر سلجوقی و شکوفایی هنر معماری
    • «تاریخ هنر ایران -گروه تحصیلی هنر - هنر مغول». صدا و سیما جمـهوری اسلامـی ایران. بازبینی‌شده درون ۲۰ شـهریور ۱۳۸۹. 
    • «هنر قاجاریـه». وب‌گاه آفتاب. بازبینی‌شده درون ۱۵ آذر ۱۳۸۹. 
    • شاهرخ مسکوب. «دربارهٔ هنر نقاشی قاجار». بنیـاد مطالعات ایران. بازبینی‌شده درون ۱۴ آذر ۱۳۸۹. 
    • علی راهجیری، تذکره خوشنویسان معاصر، ج ۱، تهران ۱۳۶۴ ش
    • نیرومند، پوراندخت. آموزش هنر قالیبافی. نشر بازتاب. ۲۴ مرداد، ۱۳۸۸ ISBN 964-6394-02-7
    • «هنر دوره عباسیـان». جام جم آن‌لاین. بازبینی‌شده درون ۱۴ آذر ۱۳۸۹.  ترجمـه مجید مرادی جم از مقاله Time line Of art history
    • بلخاری قهی، حسن. سرگذشت هنر درون تمدن اسلامـی (موسیقی و معماری). انتشارات سوره مـهر. چاپ دوم. تهران ۱۳۸۸ ش
    • آریـانی، حسین. «نگاهی بـه تاریخچه پیدایش هنر اسلامـی». بازبینی‌شده درون ۱۴ آذر ۱۳۸۹. 
    • «تذهیب». وب‌گاه تبیـان، ۲۰ فروردین ۱۳۸۲. بازبینی‌شده درون ۱۴ آذر ۱۳۸۹. 
    • «موزه خوشنویسی جهان اسلام راه‌اندازی شود». خبرگزاری فارس، ۳ آبان ۱۳۸۸. بازبینی‌شده درون ۱۴ آذر ۱۳۸۹. 
    • «خط ثلث درون دوران عثمانی آثار فاخری را درون زمـینـه مذهبی بوجود آورد». خبرگزاری قرآنی ایران، ۷ بهمن ۱۳۸۸. بازبینی‌شده درون ۱۴ آذر ۱۳۸۹. 
    • «هنرهای دستی». وب‌گاه نگارخانـه ایرانی، ۱۰ خرداد ۱۳۸۹. بازبینی‌شده درون ۱۴ آذر ۱۳۸۹. 
    • «افریقا». دائرةالمعارف بزرگ اسلامـی. بازبینی‌شده درون ۲۴ آذر ۱۳۸۹. 
    • «معماری اسلامـی از صدر اسلام که تا سلجوقیـان». وب‌گاه اهل البیت، ۳۰ فروردین ۱۳۹۰. 
    • Dr. M.J. Alhabeeb. «The Development of The Arabic Calligraphy: A Brief History». shatharat.net، ۰۸-۱۱-۲۰۰۶. 

    مطالعات بیشتر

    • Abdullahi Y. , Embi M. R. B (2015). Of Abstract Vegetal Ornaments On Islamic Architecture. International Journal of Architectural Research: Archnet-IJAR. External link in |title= (help)
    • Yahya Abdullahi, Mohamed Rashid Bin Embi (2013). of Islamic geometric patterns. Frontiers of Architectural Research: Elsevier. External link in |title= (help)

    پیوند بـه بیرون

    • ویدئویی از آثار هنری ایران درون نمایشگاه هنر اسلامـی درون آمستردام
    در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ هنر اسلامـی موجود است.
    • ن
    • ب
    • و
    هنر اسلامـی
    معماری
    شیوه‌های منطقه‌ای
    • معماری ایوبیـان
    • معماری آذربایجان
    • Chinese
    • Indo-Islamic
    • Indonesian
    • Moorish
    • Moroccan
    • معماری مدجن
    • معماری گورکانی
    • معماری عثمانی
    • معماری ایرانی
    • Somali
    • معماری سودانی-ساحلی
    • Tatar
    • معماری اسلامـی
    • Umayyad
    • ابلق
    • Banna'i
    • ایوان
    • Jali
    • شناشیل
    • محراب مسجد
    • مناره
    • Mocárabe
    • مقرنس
    • Yeseria
    • Zellige
    هنرها
    شیوه‌های منطقه‌ای
    • هنر ایرانی (اولیـه، صفوی، قاجار)
    • ترکیـه (عثمانی)
    فرش شرقی
    • Gul
    • گلیم
      • نقوش گلیم
    • قالی ایرانی
      • طراحی قالی
    • قالی ترکی
    • سجاده
    هنر سرامـیک درون اسلام
    • Azulejo
    • Fritware
    • Hispano-Moresque
    • İznik
    • Lustreware
    • سفال ایرانی
    • Chinese influence
    منسوجات
    • چاپ کلاقه‌ای
    • Damask
    • دارایی‌بافی
    • Embroidery
    • Soumak
    • Suzani
    آثار چوبی
    • خاتم‌کاری
    • منبر
    سایرین
    • هنر اسلامـی
    • فولاد دمشق
    • Glass
    • Hardstone carving
    • Ivory carving
    • Stained glass
      • Shabaka
    هنر
    کتابت
    مـینیـاتورها
    • عربی
    • گورکانی
    • عثمانی
    • ایرانی
    خوشنویسی
    • خوش‌نویسی عربی
    • خط دیوانی
    • خط کوفی
    • خط محقق
    • خط نسخ
    • خط نستعلیق
    • خوش‌نویسی ایرانی
    • خط سینی
    • خط تعلیق
    • خط ثلث
    • طغرا
    نقوش
    • اسلیمـی
    • نقوش هندسی
    • گره‌چینی
    باغ
    • چارباغ
    • باغ‌های مغولی
    • باغ‌های عثمانی
    • پردیس
    • باغ‌های ایرانی
    موزه‌ها
    • موزه پرگامون
    • موزه هنر اسلامـی، قاهره
    • موزه هنر اسلامـی دوحه
    • Ghazni
    • استانبول (موزه هنرهای ترکی و اسلامـی, Calligraphy Art)
    • اورشلیم (Islamic Museum, L. A. Mayer Institute)
    • Kuala Lumpur
    • لندن (موزه بریتانیـا، موزه ویکتوریـا و آلبرت)
    • موزه هنر شـهرستان لس آنجلس
    • Marrakech (Museum, باغ ماجوریل)
    • Melbourne
    • Paris (Arab World Institute، موزه لوور)
    • Singapore
    • موزه آقاخان
    • Tripoli
    اصول،
    تأثیرات
    • Islamic Art: Mirror of the Invisible World
    • Aniconism in Islam
    • نقش اسلام درون رشد قرون وسطی
    • تاثیرهای اسلامـی بر هنر غربی
      • گروتسک
      • Moresque
    • Mathematics and architecture
    • Oriental carpets in Renaissance painting
    • خط شبه-کوفی
    • Stilfragen
    • Topkapı Scroll
    • ن
    • ب
    • و
    موضوعات اسلام
    عقاید
    اصول
    توحید • نبوت • معاد • (شیعه: عدل • امامت)
    فروع
    نماز • روزه • زکات • جهاد • حج • (شیعه: خمس • امر بـه معروف • نـهی از منکر • تولی • تبری)
    تاریخ
    گاه‌شمار تاریخ اسلام • تاریخ‌نگاری اسلامـی • اهل بیت • صحابه • امامت (شیعه) • ا شیعه • خلافت: راشدین، امویـان، عباسیـان، خلفای فاطمـی، عثمانیـان، فاطمـیان • فتوحات • دوران طلایی اسلام • شعوبیـه
    منابع دینی
    قرآن • سنت • عقل • اجماع
    مذهب‌ها
    تسنن • تشیع • تصوف • اباضیـه • جحمـیه • زیدیـه • کرامـیه • فهرست فرقه‌ها
    مسلمانان
    مشاهیر: روحانیـان شیعه • دانشمندان • فیلسوفان • مراجع تقلید • پزشکان مسلمان
    زندگی و فرهنگ
    علم • فلسفه • سیـاست • گاهشماری • مناسبت‌ها • هنر • مسجد • اذان • زن • فرزند • کشورهای مسلمان • حیوانات • فهرست کشورها بر پایـه جمعیت مسلمان • شب جمعه • بازی‌ها و ورزش‌ها
    شریعت و فقه
    ارتداد • برده‌داری • بالغ • بانکداری • تکافل • بهره کاری • صکوک • تاریخچه اقتصادی • نظافت • ذبیحه • طلاق • رژیم غذایی • اقتصاد • ادب • قمار • جدایی تی • غسل • حدود • بهداشت • ارث • جزیـه • رهبری • ازدواج • مـهریـه • محرم (خویشاوند) • خودارضایی • ارتش • مسواک • مرابحه • نجس • متعه • سیـاست • اسیران جنگ • ربا • فاتحه‌خوانی • تمایلات  • صکوک • تکلف • تیمم • وضو • زنا • حجاب • منابع
    علوم
    هنر: معماری، خطاطی، موسیقی، سفالگری، اسلیمـی، آفرینش • ادبیـات: شعر
    فلسفه: فلسفهٔ اولیـه • فلسفه مشاء • فلسفه اشراق • حکمت متعالیـه • مکتب تفکیک
    علوم: درون کشورهای اسلامـی، کیمـیاگری، ستاره‌شناسی، طب، ریـاضیـات، اقتصاد، روان‌شناسی، اخلاق
    رابطه با دیگر ادیـان
    پیـامبران درون اسلام • یـهودیت • مسیحیت • آیین هندو • آیین جین • آیین سیک
    موضوعات مرتبط
    اسلام‌گرایی • اسلام‌هراسی • اسلام‌ستیزی • دیدگاه اسلام درباره معجزه • آزار مسلمانان • معجزات قرآن • قطب‌گری • اسلام درون منابع اسلامـی • فقه
    درگاه • رده
    • ن
    • ب
    • و
    مطالعات اسلامـی
    هنر
    • معماری
    • خوشنویسی
    • ادبیـات
    • موسیقی
    • شعر
    • سفالگری
    • تاثیر اسلام بر هنر غرب
    اقتصاد
    • اقتصاد اسلامـی درون جهان
    • بانکداری اسلامـی
    • سرمایـه‌داری
    • فقر
    • سوسیـالیسم اسلامـی
    • بیت‌المال
    • مالکیت
    • ثروت‌های اولیـه
    • عقود اسلامـی
    • حواله
    • شرکت و تعاونی‌ها
    • وقف
    • مکاسب محرمـه
    • احتکار
    • قرض‌الحسنـه
    • ربا
    تاریخ
    • گاه‌شمار
    • دوران اولیـه اسلام
    • اصلاحات
    • فتوحات
    • دوران طلایی
    • انقلاب کشاورزی
    • تاریخ اقتصاد اسلامـی
    • نقش اسلام درون رشد قرون وسطی
    • اسلام و رنسانس
    سیـاست
    • آنارشیسم
    • دموکراسی (اجماع
    • شورا)
    • فمنیسم
    • فقه (قیـاس
    • اجتهاد
    • مذاهب)
    • آزادی درون اسلام
    • تقیـه
    • سکولاریسم
    • اصلاحات
    • حکومت اسلامـی
    فلسفه
    • فلسفه اولیـه اسلامـی
    • فلسفه معاصر
    • الهیـات (علم کلام)
    • اخلاق
    • منطق
    • مابعدالطبیعه
    • طالع‌بینی
    • اصلاحات درون صدر اسلام
    • عصبیت
    دانش اسلامـی
    در قرون وسطی
    • گاه‌شمار
    • اصلاحات ارضی
    • کیمـیاگری و شیمـی
    • ستاره‌شناسی (کیـهان‌شناسی)
    • جغرافیـا و نقشـه کشی
    • اختراعات
    • ریـاضیـات
    • پزشکی (چشم‌پزشکی)
    • فیزیک
    • روانشناسی
    • چشم پزشکی درون عصر تمدن اسلامـی
    سایر
    • مدرسه (اجازه
    • مکتبخانـه)
    • عرفان و تصوف
    • ن
    • ب
    • و
    هنرهای تجسمـی
    تاریخ
    کلاسیسیسم • هنر اسلامـی • هنر بیزانس • رومانسک • گوتیک • رنسانس • تکلف‌گرایی • باروک • روکوکو • نئوکلاسیسم • رمانتیسم • امپرسیونیسم • هنر فمـینیستی
    تکنیک‌ها
    رنگ روغن • آب‌رنگ • مرکب • آکریلیک • اکولین • فرسکو • جسو • انکاستیک • گراورسازی • گرافیتی • کلاژ • اسکراچ • چاپ افست • چاپ فلکسو • چاپ سیلک اسکرین • چاپ دیجیتال • چسب‌رنگ
    سبک‌ها
    و مکتب‌ها
    آرت دکو • اپ آرت • اسپاسیـالیسم • استاکیسم • هیجان‌نمایی • هیجان‌نمایی انتزاعی • المانتاریسم • دریـافتگری • انتزاع-آفرینش • انتزاع پسانقاشانـه • انجمن تئوسوفی • ارفیسم • باوهاوس • بدوی‌گرایی • هنر عامـه • پسادریـافتگری • نقطه‌چینی • کلاژ • مجله توفان • ساخت‌گری • چیدمان • اتوماسیون • دادائیسم • د استایل • واقع‌گرایی سوسیـالیستی • نمادگرایی • سوارکار آبی • سوپره‌ماتیسم • فراواقع‌گرایی • فوتومونتاژ • آینده‌گری • فوویسم • گروه کبرا • ساده‌گرایی • کوبیسم • پوریسم • بروکه • مکتب اشکن • نوهیجان‌نمایی • نودریـافتگری • نئو پلاستیسیسم • نوکلاسیسیسم • نبی‌ها • نقاشی کنشی • نقاشی متافیزیکی • موقعیت‌گرایـان بین‌الملل • فوتورئالیسم • ورتیسم • وریسم • هنر اجرا • هنر انتزاعی • هنر زمـینی • هنر خام • هنر زننده • هنر فاسد • هنر گوتیک جدید • هنر فولکلور • هنر محیطی • هنر مفهومـی
    هنر درون ایران
    نگارگری ایرانی • مـینیـاتور • مکتب نقاشی قاجار • نگارگری قهوه‌خانـه‌ای
    جای‌ها
    گنجینـه هنرهای تزئینی اصفهان • موزه هنرهای دینی امام علی • موزه هنرهای معاصر تهران • خانـه هنرمندان ایران • مؤسسه فرهنگی هنری صبا • نگارخانـه‌ها (اثر • دی • خاک • سیحون • کمال‌الدین بهزاد • لاله • ماه • ماه مـهر • نیکول • هفت‌ثمر • هما)
    رویدادها
    دوسالانـه تصویرگری کتاب کودک • دوسالانـه کاریکاتور تهران • دوسالانـه گرافیک تهران • دوسالانـه مجسمـه‌سازی تهران • دوسالانـه نقاشی تهران • سمپوزیوم هنری ایران
    • ن
    • ب
    • و
    گورکانیـان
    پادشاهان
    • بابر
    • نصیرالدین همایون
    • اکبر کبیر
    • جهانگیرشاه
    • شاه جهان
    • اورنگ‌زیب
    • محمد اعظم شاه
    • بهادرشاه یکم
    • جهاندار شاه
    • فرخ‌سیر
    • رفیع الدرجات
    • شاه جهان دوم
    • محمد شاه گورکانی
    • احمد شاه بهادر
    • عالمگیر دوم
    • شاه جهان سوم
    • شاه عالم دوم
    • اکبر دوم
    • بهادرشاه دوم
    نبردها و
    درگیری‌ها
    • Battle of Panipat (1526)
    • Gujarat conquest
    • Battle of Khanwa
    • Battle of Ghaghra
    • Siege of Sambhal
    • Battle of Panipat (1556)
    • Battle of Thanesar
    • Siege of Chittorgarh
    • Siege of Ranthambore
    • Battle of Tukaroi
    • Battle of Raj Mahal
    • Battle of Haldighati
    • Battle of Bhuchar Mori
    • محاصره قندهار (۱۶۰۵–۱۶۰۶)
    • جنگ صفویـه با گورکانیـان (۱۶۲۲–۱۶۲۳)
    • اورنگ‌زیب
    • جنگ گورکانیـان و صفویـان (1649–53)
    • Battle of Samugarh
    • نبرد خواجه
    • Suppression of Tilpat rebellion
    • Ahom–Mughal conflicts
    • Siege of Purandhar
    • جنگ تبت-لاداخ-مغول
    • جنگ مغول-ماراتها
      • محاصره بیجاپور
      • محاصره جینجی
    • جنگ کودکان
    • Siege of Golconda
    • جنگ کرنال
    • نبرد سوم پانیپات
    • نبرد بکسر
    • محاصره دهلی
    معماری
    • تاج محل
    • باغ بابر
    • فاتح پور سیکری
      • مقبره سلیم چیشتی
    • آرامگاه همایون
    • لال قلعه
    • قلعه شاهی
    • جهانگیر محل
    • قلعه لالباغ
    • سیکندرا
    • قلعه آگره
    • مسجد چاوک
    • باغ شالیمار
    • باغ آچابال
    • قبر جهانگیر
    • مقبره بی‌بی
    • مسجد پادشاهی
    • برج شاهی
    • مسجد شاه‌جهان
    • شیش محل
    • مسحد سونـهری
    • مسجد تیپو سلطان
    • مسجد وزیر خان
    • رده:معماری گورکانی
    مخالفان
    • ابراهیم لودی
    • رانا سانگا
    • شیرشاه سوری
    • همو
    • Maharana Pratap
    • مالک آمبار
    • گوکولا
    • Pratapaditya
    • شیواجی
    • Lachit Borphukan
    • خوشحال‌خان ختک
    • سر جوزیـا چایلد
    • گورو گوبیند سینگ
    • هنری ایوری
    • باجی‌رائوی اول
    • نادرشاه
    • هکتور مونرو
    استان‌ها
    • بنگال صوبه
    • گجرات صوبه
    جستارهای وابسته
    • هنر اسلامـی
    • آشپزی
    • فرهنگ هندو ایرانی
    • پرچم
    • باغ‌های مغولی
    • زبان و ادب فارسی درون هند
    • نظامـی‌گری
    • نگارگری
    • ایرانیـان
    • دین الهی
    • قبیله مغل
    • سلاح
    • دودمان تیمور
      • شجره‌نامـه
    حکومت‌های جانشین
    • امپراتوری مراتا
    • راجپوتانا
    • زط‌ها
    • امپراتوری سیک
    • نوابان بنگال و مرشد آباد
    • حکومت اود
    • نظام حیدرآباد
    • کارناتیک
    • پادشاهی مـیسور
    • Rohilkhand
    برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=هنر_اسلامـی&oldid=24038128»




    [متن تعزیه ترکی]

    نویسنده و منبع | تاریخ انتشار: Thu, 26 Jul 2018 11:01:00 +0000



    متن تعزیه ترکی

    جواب بازی جدول مدرن اندروید بـه صورت کامل · جدید 97 -گهر

    جدول مدرن یک اپلیکیشن بسیـار جذاب به منظور سرگرمـی و البته به منظور جدول بازهای قهار است! درون این مطلب جواب تمام مراحل جدول مدرن را به منظور شما قرار داده ایم!

    توجه: متن تعزیه ترکی با خرید حداقل یکبار سکه از سازندگان حمایت کنید

    از این لینک هم بازدید کنید :  جواب های بازی جدولانـه

    توجه: عنوانـهای مراحل بـه ترتیب نمـی باشند 

    با تشکر از امـیر عزیر کـه همـیشـه بـه ما لطف دارند 

    دهخدا

    ۱٫ آهن، متن تعزیه ترکی نیلوفر، لوور، هفته نامـه، جالباسی، اهرام، پادگان
    ۲٫ ان بی ای، محمد نوری، ابوریحان، اوپک، وانیل، خرمن کوب، یوآن
    ۳٫ کمال الملک، واترلو، خرمن، لژیونر، تیزاب، اصفهان، آشیـانـه
    ۴٫ آل بویـه، انگلستان، جانی دپ، وجین، الحاوی، بالش، گیوتین
    ۵٫ تاکو، پرسپکتیو، خوره، دورتموند، سنگر، انتشارات، ورنی
    ۶٫ پرویز تناولی، برداشت، فازمتر، شترمرغ، درنا، هیچکاک، راین
    ۷٫ مختار ثقفی، ملوان زبل، پانتومـیم، بقراط، اسکنـه، پماد، سبابه
    ۸٫ نستعلیق، رولینگ، نمدمال، لیون، نمایشگر، فارنـهایت، ناسا
    ۹٫ استاندارد، جالینوس، فرودگاه، دست نماز، آر پی جی، مدال، ملاس
    ۱۰٫ کاپیتولاسیون، نیـاگارا، علی مصفا، نوبر، فرشچیـان، بتادین، عرشـه
    ۱۱٫ قابلمـه، کلاشینکف، آتشکده، نیمـه، پاراشوت، برمودا، خیـام
    ۱۲٫ امـیرکبیر، ایفل، مـیر باقری، واکسن سل، رودل، امجدیـه، سرشیر
    ۱۳٫ پروتستان، ابوقراضه، کرفس، زورق، گازوئیل، لاما، کیتارو
    ۱۴٫ امپراتور، علی کریمـی، نیمروز، ماهور، مارکنی، رادار، نیروانا
    ۱۵٫ مرینوس، نجاشی، دیوار چین، لویی پاستور، ماهوت، شرنگ، گیـاخاک
    ۱۶٫ گشتاپو، مندلیف، تاجر ونیزی، پوکه، بندر، جام جهانی، جمعیت
    ۱۷٫ فتوسنتز، آسیـابان، لوییس سوارز، بومرنگ، سنجاب، شـهر ری، کوبیسم
    ۱۸٫ زبانزد، سرخ جامگان، آلوورا، اینشتین، توفیق، بروس لی، مقوا
    ۱۹٫ نفتالین، اتیوپی، قوت غالب، آتش نشانی، فرهنگ نامـه، ماست، رادیو
    ۲۰٫ اصحاب کهف، لسان الغیب، چراغ، فرمول یک، قرمز، گذشت، همشـهری
    ۲۱٫ کشمش، کودکستان، شیلینگ، عبید زاکانی، کاراکاس، خربزه، تراش
    ۲۲٫ هگمتانـه، فینا، زیر زمـین، ایزاک نیوتون، کشور جزیره ها، دنده، انترن
    ۲۳٫ گریپ فروت، روان نویس، زایشگاه، آفتابی، کاسه، مگسک، سیمان
    ۲۴٫ آلترناتیو، انسولین، پیتون، سفاهت، تیمارستان، تویوتا، اوره

    خواجه نصیر

    ۱٫ مفرغ، آنجل، یتیم خانـه، مجسمـه سازی، مـهربان، یوآن، پیرایشگر
    ۲٫ مداد رنگی، بزرگمـهر، دوشنبه، اسکیمو، قالی، احترام، شربت
    ۳٫ باقلوا، ساموئل کلت، موزائیک، بادنجان، واترلو، فلاخن، کارتن
    ۴٫ چاشنی، خزندگان، کارآگاه، استودیو، دنباله دار، گردشگری، مروارید
    ۵٫ استیو جابز، مریخ نورد، بارفیکس، قاچاق، بسکتبال، فلافل، بلوچستان
    ۶٫ متروپولیتن، پژواک، سکنجبین، سرنگ، سیـانور، مـیترال، انگلیسی
    ۷٫ کالیگولا، کائوچو، انبردست، پنیر، بوتیمار، پی وی سی، عربستان
    ۸٫ تنگسیر، الکل، ، تلویزیون، رالی، تاجیکستان، لوزینـه
    ۹٫ لرزانک، اسید، ویکتوریـا، گرمابه، مخمر، سرشماری، شـهسوار
    ۱۰٫ هموگلوبین، تیشـه، لقاح، آتشفشان، مارکوپولو، پنگوئن،
    ۱۱٫ طاووس، هویج، سه لتی، انگشت نگاری، گجرات، داروینیسم، اقیـانوس
    ۱۲٫ اکالیپتوس،چران، منات، تنوره، گندمگون، گرینویچ، آرواره
    ۱۳٫ سونامـی، بادام هندی، آزبست، قلمـه زدن، یوهان کپلر، خاتم، مغناطیس
    ۱۴٫ جوهر گوگرد، رقاصک، اپیکوریسم، انگل، ساروج، ده ریـال، کانگورو
    ۱۵٫ آناکوندا، نشاسته، آزتک، پاستل، ویلیـام هرشل، رختکن، چوب پنبه
    ۱۶٫ گزنـه، بانک خون، رواقیون، یوزف هایدن، زغال، باغ وحش، سندانی
    ۱۷٫ شـهرداری، نوترون، لیونل مسی، پاسکال، پیشانی، سورتمـه، کلاله
    ۱۸٫ فارابی، یلدا، عدلیـه، کنفوسیوس، پروتون، علی اسفندیـاری، منور
    ۱۹٫ فرویدیسم، بشقاب پرنده، یـانی، دریـابد، لیزر، یـاقوتی، زیره
    ۲۰٫ هیروشیما، هادی تجویدی، بقراط، نیشکر، برج کنترل، ناقه، آبکش
    ۲۱٫ استشـهاد نامـه، ماسه، سیـاه جامگان، پروانـه، سوسمار، زنبیل، مجله
    ۲۲٫ فالگیر بغدادی، کلید، هندوستان، پیکان، فلاسک، شوالیـه، بـه لیمو
    ۲۳٫ گراهام بل، آفریقا، سه گام، هزار دریـاچه، پشت بام، پدال، بهیـار
    ۲۴٫ یوری گاگارین، چوبدستی، زاپاتا، رسید، فلفل، زمـین لرزه، اپرا

    لویی پاستور

    ۱٫ مجسمـه زئوس، آبشش، ملین، رزین، اوریون، ایرج افشار، ساز دهنی
    ۲٫ پلاتی پوس، ویرگول، بـه دانـه، ووشو، دایملر، دشنـه، نتردام
    ۳٫ یونسکو، ایتالیـا، ترامپولین، حجامت، آمریکا، توسن، هفت سنگ
    ۴٫ رافائل، لاله، گلستان، انتر، استرالیـا، سابر، سمندریـان
    ۵٫ قائم مقام، داوینچی، سلطان آباد، استریل، بالش، یوگا، بیضایی
    ۶٫ رینگیت، جمال، مـیکا، علی صدر، همدوره، پانتومـیم، یونیسف
    ۷٫ آمودریـا، عرب نیـا، روبل، آناناس، انفصال، بارانی، پایـان نامـه
    ۸٫ علی حاتمـی، کراکن، سیـاه چاله، ریمل، دیزی، آموندسن، ثمن بخش
    ۹٫ ماندلا، کافی شاپ، پوند، خازن، خرزهره، منوچهر نوذری، زرینـه رود
    ۱۰٫ آیکیدو، گالینگور، لیقوان، بودا، دوما، عروس، راست پنجگاه
    ۱۱٫ تخته شنا، اطلاعات، کمباین، ناقه، اصغر بهادری، انسان، نعلبکی
    ۱۲٫ آرارات، شاتل، حسین تهرانی، فسنجان، مانی، آیزنـهاور، سونا
    ۱۳٫ بارانداز، اتوبوس، کنیسه، باند، گونی، مرتضی حنانـه، مخلوط کن
    ۱۴٫ بولیوار، جلیل شـهناز، لازانیـا، اسیر، لودر، ارژنگ، ژیمناستیک
    ۱۵٫ زمخت، ماندولین، ملاقه، ستاد، کهکشانیـها، چایکوفسکی، هدهد
    ۱۶٫ بالالایکا، رتاتیو، بدمـینتون، مغیلان، تارت، مسواک، یوزی
    ۱۷٫ اورانوس، پاواروتی، کابینت، نخلستان، سوهان، گروهان، لیوان
    ۱۸٫ بهرمان، هرکول پوآرو، درمانگاه، آلبانی، فیوز، دارت، گرمک
    ۱۹٫ منگوله، کشتیرانی، شرلوک هولمز، آب مروارید، هنگام، کنتور، فلوره
    ۲۰٫ سیلندر، توت فرنگی، آگاتا کریستی، اپیدمـی، وزوو، لامپ، فیده
    ۲۱٫ رزیستانس، خرمالو، ژرژ سیمنون، راشیتیسم، زاگرس، لحیم، کریکت
    ۲۲٫ روحوضی، کاریکاتور، بویـایی، سمند، سالامـیس، مارسی، ناشکیب
    ۲۳٫ کشور قهوه، اکبر عبدی، آنمـی، لک لک، پشتک، شام آخر، ایکائو
    ۲۴٫ خواجوی کرمانی، دنبه، رادیو اکتیو، سخن چین، فوتسال، هوله، ناشر

    آکسفورد (انگلیسی)

    ۱٫ savage, commuter, preserve, squeeze, unanimous, melt, lung
    ۲٫ imitation, formal, heel, arable, bespectacled, insultation, obey
    ۳٫ inference, pear, retina, wobble, innocent, editor, antidote
    ۴٫ apologize, cattle, flame, admire, stash, violence, tent
    ۵٫ unique, hive, drought, empire, capacity, bachelor, accurate
    ۶٫ century, blur, concept, essential, fertile, illusion, minimum
    ۷٫ logical, quote, migrant, resume, theory, vacation, wage
    ۸٫ lack, judge, divine, explore, curiosity, abandon, flexible
    ۹٫ obesity, raft, resign, spouse, volunteer, wealthy, stilt
    ۱۰٫ teenage, helix, rabbit, adverb, capture, disaster, genius
    ۱۱٫ mole, nuclear, loyalty, oblique, maintain, radical, pillar
    ۱۲٫ pine, patriot, immense, convert, joke, negative, obstacle
    ۱۳٫ odours, wholesale, tradition, symmetric, ancient, pioneer, event
    ۱۴٫ economical, punish, suspect, nectar, eke out, maintain, mute
    ۱۵٫ lava, exhaust, symbol, elaborate, possible, promote, lottery
    ۱۶٫ extol, summit, majestic, mourn, logical, legible, sausage
    ۱۷٫ meadow, eliminate, exempt, legend, skin, subsid, pigeon
    ۱۸٫ addict, stuck, debtor, fiction, perish, ambition, strike
    ۱۹٫ depart, gradual, humorous, rely, urban, visible, majority
    ۲۰٫ leisure, maximum, palm, partial, subtle, proxy, amorphous
    ۲۱٫ estimate, master, lethal, morgue, decipher, grail, source
    ۲۲٫ pair, leopard, misfortune, success, dense, grateful, south
    ۲۳٫ horrible, grenade, dejected, receipt, vision, humid, liberation
    ۲۴٫ muffled, secret, massive, expensive, demolish, decay, sculpture

    ابن سینا

    ۱٫ تراکتور، رنگینک، شیرازه، بابل، کابین، دستبند، سیـاه بازی
    ۲٫ قرارگاه، قرمـه سبزی، فیگارو، کوپک، بادبان، یراق، اهم متر
    ۳٫ گوتنبرگ، دارسی، نامراد، ورست، یمـینی شریف، انسولین، کم خونی
    ۴٫ معبد دیـانا، یوهان مندل، آلبالو، اسکی، افسوس، رونالدو، شینتو
    ۵٫ نازیسم، غیبت، کلیـه، تالار آیینـه، سلیمانیـه، انیسون، تقلب
    ۶٫ شیخ بهایی، کیپ تاون، فندق، طالبی، خط کش، دبیرستان، کوردوبا
    ۷٫ آتلانتیس، فیفا، استیفنسن، گچکاری، دالاهو، ترمز، پزشک
    ۸٫ سندیکا، ایستگاه فضایی، جنگ جهانی، جناغ، سماق، حق التدریس، گریم
    ۹٫ مـیکروفیلم، مـهاراجه، دماوند، مربا، اسپوتنیک یک، زیره، گیشـه
    ۱۰٫ سیلو، بین النـهرین، سیم کشی، پرتقال، بالن، لایک، جوزف پریستلی
    ۱۱٫ چلچراغ، نارگیل، کشتی، ادوارد جنر، سی دی، کندو، کشور فراعنـه
    ۱۲٫ کنسرواتیو، مـهتابی، ویلهلم رونتگن، تصدیق، جاکارتا، زورق، بازی
    ۱۳٫ بنیـاد انواع، شوسه، هالوژن، آفتاب تابان، نارنگی، خدمـه، تراشـه
    ۱۴٫ سمند، ویولون، جوهر گوگرد، ورسای، زردآلو، نارنجک، امدادی
    ۱۵٫ پارالل، گندی شاپور، هندوانـه، توسن، کرنال، کمانچه، فانوسقه
    ۱۶٫ رایش سوم، پرش طول، باربد، استادیـار، قمری، تیربار، زالزالک
    ۱۷٫ فائو، تیـهو، لژیونر، سنتور، محمود حسابی، چغاله بادام، بوئینگ
    ۱۸٫ بهار نارنج، علمـی تخیلی، جرتقیل، امویـان، مـهربان، کراکف، وکیل
    ۱۹٫ لوکارنو، فانتزی، ریواس، گزنفون، انتصاب، آمبولانس، توانگر
    ۲۰٫ ابوطیـاره، کمبوجیـه، یتیمچه، تدوینگر، افتخار، کاوش، البرز
    ۲۱٫ لیفت تراک، بلو چیز، هنر پیشـه، نبرد من، رایگان، گراف، تراز
    ۲۲٫ ماه گرفتگی، بادآورده، مددکار، معادله، ناظم، زمزم، آتیلا
    ۲۳٫ ایوان مخوف، فیروزکوه، لاک پشت، امدادگر، نرمش،وف، یورو
    ۲۴٫ یعقوب لیث، ذات الریـه، ریحانی، تاتامـی، جیوه، زاپاس، آشتی

    ارسطو

    ۱٫ آمـیب، مـه دود، ابوالهول، خیزران، هرم خئوپس، اف بی آی، هومر
    ۲٫ شیلینگ، موش و گربه، گردو، تیمارستان، کامپالا، خیـار، پوشـه
    ۳٫ آتلانتیک، تیزهوش، نیل آرمسترانگ، هرودوت، لاری، خردل، نقال
    ۴٫ پابلو نرودا، غرفه، توافقنامـه، فوتبال، جماران، کتری، کاغذ
    ۵٫ معبد آناهیتا، کاشی، قورباغه، شکایت نامـه، هزار پا، قوری، کتاب
    ۶٫ چادر نشینی، آرمان گرا، سر رسید، حساسیت، قلم مو، نوپا، شیفت
    ۷٫ ارباب رجوع، چنگیزخان، سپاهان، بازداشت، کاردک، باله، دایی
    ۸٫ سرزمـین ساعت، کینـه توزی، امرداد، تیفوئید، کیوی، هارون، خردل
    ۹٫ پیش گفتار، عید قربان، مادرید، یواشکی، انار، قنداق، اسانس
    ۱۰٫ زیردریـایی، نیمـه کاره، پیش خدمت، صم و بکم، تریلر، شایـان، نرمـه
    ۱۱٫ انگلستان، صندوق عقب، برگ سبز، زمـهریر، بریل، رومل، تایباد
    ۱۲٫ بنای یـادبود، اختر شناس، خالکوبی، اس ام اس، محنت، پسته، صماخ
    ۱۳٫ پارکینسون، اشک تمساح، دندانـه، شـهرزاد، صلیب، مرمره، آلونک
    ۱۴٫ تخت جمشید، ملک الموت، گهواره، مارماهی، مدیر، بختک، آویشن
    ۱۵٫ دبیرخانـه، بار و بندیل، فاضلاب، ترنجبین، شیراز، غوغا، تینر
    ۱۶٫ اتوسرویس، کارشناسی، کمانگیر، بساوایی، همدان، جدول، هاون
    ۱۷٫ دفترخانـه، صرفه جویی، هندوکش، مک کارتی، مشـهد، سویـا، کوره
    ۱۸٫ بادیگارد، سیزده بدر، ماسوره، بوزجانی، کاشان، ریتم، گونی
    ۱۹٫ نمایشنامـه، آدرنالین، آل کاپون، یشمـی، چهره، دب اصغر، استر
    ۲۰٫ آمفی تئاتر، هیپوتالاموس، مائوریـا، بورانی، لنگر، لارو، نشیب
    ۲۱٫ پرده سینما، گرمسیر، ابوعلی سینا، بند بازی، رشوه، دلمـه، تانک
    ۲۲٫ خدمت سربازی، مجید سمـیعی، برازجان، تلسکوپ، کیتون، ولرم، بیمـه
    ۲۳٫ کارآفرین، نمایش عروسکی، آباژور، ارتش، آماتور، جنگل، تاول
    ۲۴٫ آلومـینیوم، بازار شام، شاهکار، خاویـار، تگرگ، ، باور

    مختار (مذهبی)

    ۱٫ عزیر، محشر، طباطبایی، ابوالقاسم، نماز جمعه، روزه، فتوا
    ۲٫ توکل، اسرا، مسجد قبا، محتشم کاشانی، عاشورا، ابو محمد، جهالت
    ۳٫ جبرئیل، حنین، ملائکه، توبه آدم، منافقون، مومن، اصحاب فیل
    ۴٫ ابوجعفر، شـهربانو، بهشت، تیمم، راستان، دهم رجب، بین الحرمـین
    ۵٫ ماه شوال، آمنـه، تاسوعا، مسلم بن عقیل، واجبات، جهنم، حاجی
    ۶٫ مسافرت، رازداری، مـهمانی، مفاتیح الجنان، تحیت، نماز، یزید
    ۷٫ هفتم صفر، رب العرش، مشـهد، قمر بنی هاشم، نجف اشرف، نرگس، فرشتگان
    ۸٫ ابی لهب، امام باقر، بیست، نماز مـیت، آزادمنش، شاه چراغ، هابیل
    ۹٫ امام رضا، عنکبوت، آخرت، شـهریـار، خناس، سلیمان، حضرت محمد
    ۱۰٫ توسل، نام خدا، شصت و سه، زهرا، عبدالله، جمکران، تخت بلقیس
    ۱۱٫ حضرت علی، یونس، تلاوت قرآن، مخلص، ام زبیر، خانـه خدا، دقیـانوس
    ۱۲٫ وقوف درون عرفات، کعب بن زهیر، ترسا، آمرزش، استخاره، صدقه، بنی لحیـان
    ۱۳٫ شـهادتین، صور اسرافیل، حجرالاسود، محمد، موسی، امـین، حلف الفضول
    ۱۴٫ اندونزی، قادر، خراسان رضوی، غار حرا، باقر، اولولعزم، زکات
    ۱۵٫ ده فرمان، ابراهیم، بلال حبشی، خدیجه، زید بن حارثه، وهاب، طلبه
    ۱۶٫ دانیـال، حجه الوداع، غدیر خم، انصار، ابوبکر، بیت المال، کربلا

    امـیرکبیر

    ۱٫ برج پیزا، آلباتروس، دیـهیم، دیوار، شکست نور، دالتونیسم، جمالزاده
    ۲٫ بیمارستان، بالبوآ، الهی نامـه، بوگوتا، گرمک، گیره، زرشک
    ۳٫ بار فروش، فیبا، آ، سرزمـین نقره، کلاچ، چارلز داروین، جراح
    ۴٫ مون گلفیـه، امانتدار، آلاچیق، برازنده، خرگوش، پوستر، قاره
    ۵٫ قالیبافی، همودیـالیز، تیسفون، جاندار، دانلوپ، پنجره، نافله
    ۶٫ ابن بطوطه، توت خشک، کارناوال، آبراهه، برنو، دم کنی، پامنار
    ۷٫ آکواریوم، نعناع خشک، زنگوله، مـیانگین، لندن، تاتول، جادو
    ۸٫ جعبه دنده، متالورژی، سیرابی، دامدار، کیوان، تبار، کودکی
    ۹٫ آرش معیریـان، پالایشگاه، کریسمس، تبرزین، فرشته، فیله، سومو
    ۱۰٫ بهرام رادان، آفتاب گردان، شبیخون، واتیکان، روسری، پالتو، کوالا
    ۱۱٫ بوچینی، پالیزبان، رادیولوژی، پاشنـه کش، جامد، صباغ، گاما
    ۱۲٫ مازندران، چشم انداز، هم تماشا، اسطوره، لواش، کوکب، سی سی
    ۱۳٫ سفارتخانـه، آتش سوزی، آوازه خوان، قرقاول، موسیر، جودو، انسان
    ۱۴٫ خرما، ویل دورانت، باتلاق، پلاسما، جاجیم، الکل، ماشین تحریر
    ۱۵٫ کرال ، هرتزوگ، برازندگی، تسه تسه، مشکی، ونوس، لیته
    ۱۶٫ کالاهاری، صد دروازه، افسانـه، پیکسار، یـاره، شانـه، صفرا
    ۱۷٫ والت دیزنی، پوست کلفت، بهداشت، قطب نما، پارو، چنجه، پشتی
    ۱۸٫ گنجعلی خان، پرتاب دیسک، اسفناج، ویترین، سعدی، پارچه، دریـا
    ۱۹٫ چارلی چاپلین، پرتاب نیزه، تبریزی، پلاتین، چروک، صاعقه، تموز
    ۲۰٫ مرضیـه برومند، بوریـاباف، گارانتی، مخابره، شوید، فرنگی، سرطان
    ۲۱٫ ایتارتاس، پلی تکنیک، کاکائو، پرستار، پروس، هاله، آسیـا
    ۲۲٫ ماستریخت، پسته شامـی، دراکولا، نوشابه، لوقا، جوزا، گندم
    ۲۳٫ معاون کلانتر، طاق بستان، آرواره، اعجوبه، فیلم، لحاف، اگزوز
    ۲۴٫ غارت، فالگیر، مائده، پروین اعتصامـی، ایزد، ریبری، شوکران

    بتهوون

    ۱٫ بابا لنگ دراز، قلیـه ماهی، اورژانس، کبریتی، پرده، آزاد، زیلو
    ۲٫ کلات، پرینتر، اسپینوزا، چراگاه، سرطان، کرنا، فینالیست
    ۳٫ پیـاده روی، کارشناس ارشد، پایـانـه، نیمروز، بهرام، هارپ، گدازه
    ۴٫ مانکن، سمنو، ابرو، کارد، امـیرکبیر، شله قلمکار، کرایـه خانـه
    ۵٫ مخدوش، رادیکال، کاربرد، مارکوپولو، اسیر، بهمن، اتوماسیون
    ۶٫ ترتیزک، سینوزیت، کالج، آگوست، اسکاریس، نانو، احمدرضا عابدزاده
    ۷٫ خراط، مرینوس، ساده لوح، رایت، لرزانک، ترمومتر، فیتیله پیچ
    ۸٫ بارانی، تنور، نمک سود، انار، شتر سواری، نمک ناشناسی، راهبرد
    ۹٫ زورخانـه، دلفین، کلروفیل، سادیسم، برمودا، لا ابالی، نریمان
    ۱۰٫ شیپور، استوا، بیل گیتس، هامون، ودود، هیستوگرام، سوررئالیسم
    ۱۱٫ سوداگر، رهاورد، تنباکو، خوب بد زشت، بشکه، کاراکتر، موقوفه
    ۱۲٫ یراق، رب انار، تهویـه، بیدادگر، بازرسی، کوبیسم، افغانستان
    ۱۳٫ ایمنی، زیره، مستعمره، تابوت، محموله، تالاسمـی، ناتورالیسم
    ۱۴٫ آنتن، رتوش، جک لندن، سهراب، رابرت دنیرو، شکننده، هرمزگان
    ۱۵٫ قانون، توهم، رادیو، برتولوچی، آرزوها، ناصر حجازی، آهنربا
    ۱۶٫ نمرود، قناد، پیشرفته، تایتانیک، آئین، بین المللی، تراکتور
    ۱۷٫ روپوش، مقوله، مدارک، نیـاگارا، غربال، لطفعلی خان، کاترین اشتون
    ۱۸٫ نیمرو، خاخام، بی گناه، هیمالیـا، مـیهمانی، بی نظیر، مالیخولیـا
    ۱۹٫ دنیـا، تینر، ژوراسیک، ویرگول، هویدا، اکوسیستم، متابولیسم
    ۲۰٫ نوقا، کلنگ، بی سواد، مخابرات، طراح، بادیگارد، ژول بر ثانیـه
    ۲۱٫ بت من، فیکس، معمولی، افسردگی، آکادمـیک، خاورمـیانـه، شوالیـه
    ۲۲٫ سینا، سینوس، باختری، نیک بختی، همگانی، کهنـه پرست، زنجیری
    ۲۳٫ زوال، انصاف، پژواک، سردرگم، نستعلیق، پیمان شکن، فرهنگستان
    ۲۴٫ سریـانی، مـیان، انباشته، یوما، گستاخی، متشابهات، درمگان

    مارکوپولو (جغرافی)

    ۱٫ هانوی، گرینلند، فلوریدا، سوئیس، بالسین، کالاهاری، پیناتوبو
    ۲٫ آنگولا، یـانگ تسه، خوانسار، دینار، فرانسوی، سن پترزبورگ، هراز
    ۳٫ ایسلند، تاجیکستان، گرند کانیون، دوسلدورف، دوحه، مالاوی، زرکان
    ۴٫ کانگ چن جونگا، کاردیف، نـهاوند، پاناما، پاندا، نیویورک، لسوتو
    ۵٫ یـاسوج، آنجل، اسکاندیناوی، فرانسه، مـیجد سلیمان، بیروت، سیـاه
    ۶٫ تامو ماسیف، ساکرامنتو، شیلی، ماسوله، موگادیشو، آرال، کنگو
    ۷٫ اسپانیـا، توکیو، سبزوار، لوگزامبورگ، کلیمانجارو، یرزس، موزامبیک
    ۸٫ ریودوژانیرو، آدلاید، ترکمن، دریـای مرده، کرون، مرمره، قره قوم
    ۹٫ رفسنجان، مـیانکاله، استرالیـا، نیـاگارا، بوتسوانا، دلار، روسیـه
    ۱۰٫ بریستول، والادولید، امـیدنیک، اندونزی، کلوپه، ترکیـه، هلسینکی
    ۱۱٫ زاگرس، آستین، پوسته، السالوادور، کانبرا، منچستر، نوژیـان
    ۱۲٫ حیران، کریمـه، بروژ، واتیکان، اولان باتور، رینگیت، امـیریـه
    ۱۳٫ جبل الطارق، یلو استون، اراک، موسمـی، کویر، کانادا، شیکاگو
    ۱۴٫ بانکوک، ویکتوریـا، لندن، مکزیک، الیگودرز، مـیانمار، بوشـهر
    ۱۵٫ سینا، یوکوهاما، اروسیـا، گالیپولی، درهم، آنتورپ، جاسک
    ۱۶٫ باقرشـهر، ماونالوا، مارگون، گواتمالا، اسلو، راور، آمازون
    ۱۷٫ ابیـانـه، کادیس، پاپوا گینـه نو، قارینارق، اردن، چورت، روپیـه
    ۱۸٫ فوجی، فارس، آدیس آبابا، مـینسوتا، براهماپوتر، دلار، مـهریز
    ۱۹٫ آگولاس، بلگراد، راکی، ترنسیلوانیـا، ورسک، گوارانی، سرعین
    ۲۰٫ اونیماک، ونیز، توکانتیس، اکوادور، کی دو، داکا، مدیترانـه
    ۲۱٫ مونته ویدئو، مراغه، اطلس، بلاروس، ریگ جن، راین، تونگوسکا
    ۲۲٫ گیسوم، مالی، اشترانکوه، واردانل، ماداگاسکار، فدامـی، مانیل
    ۲۳٫ بالکان، لاوان، توندرا، مارسی، براتیسلاوا، هامون، باربادوس
    ۲۴٫ آمور، هندوکش، تویسرکان، رود ماهی، شاپور، سوماترا، ایتالیـا

    زکریـای رازی

    ۱٫ یوگی و دوستان، اسب چاپار، سایبان، گلوکوم، کارد، اسکار، گلیم
    ۲٫ نـهال، جاسک، منوال، برافروختگی، اتوبوس، گوش مالی، طمعکار
    ۳٫ پاداش، تالش، اکونومـیک، دشوار، مراعات، الهیـات، آسمان خراش
    ۴٫ شریعت، برزن، شبیخون، بایگانی، هیروشیما، تبهکاران، افگار
    ۵٫ منجی، تایپ، خجالتی، شکیبایی، پیرمرد و دریـا، کیلکا، همایون
    ۶٫ لاتین، مقابل، کوه نور، ورامـین، تام هنکس، آلزایمر، رب دوشامبر
    ۷٫ تدبیر، بزرگواری، وجدان، زغال سنگ، یک جانبه، بازاریـاب، تاتار
    ۸٫ مستر، حدید، چراگاه، سندیکا، لنگر انداختن، دارابی، ایمان
    ۹٫ خاشاک، مالرو، یـارانـه، رویین تن، دردمند، جبران خلیل جبران، مـینا
    ۱۰٫ آسیـا، شوسه، باسکول، رایـانـه، اسفناج، اسکارلت، فونداسیون
    ۱۱٫ دیـار، هوادار، آنتی، آندو، کاربن، کنده کاری، اسید سولفوریک
    ۱۲٫ مشـهور، اسکی، مایوس، فاصله دار، بی آلایش، الکترومغناطیس، اتمسفر
    ۱۳٫ کیوتو، هتاک، لیبرویل، آستیگماتیسم، لوح فشرده، کوشش، وارو
    ۱۴٫ بی نظیر، آزاد، مخامصه، دهاقان، تهی دست، روزاریو، قورخانـه
    ۱۵٫ رمال، ماکسیم، مـهسا، پراتیک، آشیـانـه مـهر، لهستان، تاورنیـه
    ۱۶٫ لعاب، بهره، الگو، ویندهوک، شایلاک، پراکندگی، پراگماتیسم
    ۱۷٫ ساری، همسر، کلاه خود، مسجد سلیمان، بزغاله، ارومـیه، اسمولول
    ۱۸٫ قوام، نارس، کلرادو، نوکلئوپلاسم، تنکابن، هدیل، سلولیت
    ۱۹٫ ایلام، سرکار، ویلای من، آگاه شده، متولد ماه مـهر، آتور، اقاقیـا
    ۲۰٫ لالا، اکوادور، مـهتری، ابن مقنع، گلبول سفید، آکاردئون، لاییک
    ۲۱٫ بورس، بی هوشی، ، جاسوس، مرسدس بنز، هشت کتاب، ماتادور
    ۲۲٫ اساطیر، فراشبند، آن مرد آمد، نایروبی، بی نوا، امروز، باغ سبز
    ۲۳٫ محاط، عطارد، مباهات، تشکیلات، سگ زرد، بنیـانگذار، تازه داماد
    ۲۴٫ بازسازی، رایزنی، خاندان، درآمد، هتک حرمت، پسندیده، بریگاد

    نیوتن

    ۱٫ فوتبالیستها، آرتروز، کافه تریـا، برونته، یثرب، تزار، پلاس
    ۲٫ کارآزموده، سر و صدا، تمرین، دلال، آذرآبادگان، سرداب، بادیـه
    ۳٫ مکسر، معدن، ناودان، دارکوب، سرزمـین، دستاورد، پالادیوم
    ۴٫ بیگانـه، قالی، برنا، رخساره، اورانیوم، کرومـیت، شاخابه
    ۵٫ آفرین، الفت، اندازه، یوکاتان، کارانـه، حماسه حسینی، هارد
    ۶٫ نمایـان، ترکیـه، گلوکز، مـیرشکار، گلاسکو، ماتریـالیسم، ملین
    ۷٫ سفید، زنان، محیط، اردنگی، کوناکری، مـهرداد اوستا، زالزالک
    ۸٫ غربی، یسار، مقاله، استرآباد، زامـیاد، بز کوهی، سکوت بره ها
    ۹٫ پدربزرگ، ابولا، کمانگیر، شنیداری، سالیسبوری، اسکادران، ناو
    ۱۰٫ آرگون، مزدور، ماراتون، راشیتیسم، شـهبا، همانا، آرکئوپتریکس
    ۱۱٫ بنده، تصعید، سگ های انباری، برنارد شاو، تی پی کا، مراکش، طوطی
    ۱۲٫ خیـاط، هلیوم، کشمـیر، توتان خامن، قره چای، ابوالفضل پورعرب، شلال
    ۱۳٫ نجاری، ابتدا، علی دایی، تاهیتی، اسکورت، زبان درون قفا، پرونده
    ۱۴٫ جانب، چیستان، آراسته، شـهر آرا، قورمـه سبزی، دراخما، ادبا
    ۱۵٫ خاندان، بقال، سریر، جادویی، دریـای نور، چاه کن، پارکینسون
    ۱۶٫ اره ماهی، درفش، پول نقد، محمد علی کلی، دهلران، حسین، کی روش
    ۱۷٫ حکام، یمانی، فستیوال، پابرجا، شیرمال، ناگریز، دورافتاده
    ۱۸٫ رخام، تنبل، استوار، اسپاگتی، همانند، کتابخانـه، سزاوار
    ۱۹٫ کشنده، گودی، راهنما، اخلالگر، گواتمالا، سیـاتیک، که تا به تا
    ۲۰٫ رو بـه رو، آماده، کمـیاب، مسجد پامنار، بی پروایی، مردم، ویروس
    ۲۱٫ اسکار، آهنگ، اشمئزاز، کاندیدا، همدردی، سندروم، اسرارنامـه
    ۲۲٫ نـهیب، قطره، سولماز، آخر شاهنامـه، بیزاری، سوری، یکی هست
    ۲۳٫ ستون، وقار، آپاندیس، وارسته، کریسمس، سپاسگزاری، آمریکا
    ۲۴٫ منفک، شیروانی، یـاوه، کامروا، نادرشاه، شالوده، حال من بی تو

    تختی (ورزش)

    ۱٫ اسپانیـا، کامرانی، رائول، هادی ساعی، گواردیولا، نادال، ایرانجوان
    ۲٫ علی پروین، کریکت، سپ بلاتر، ، فن پرسی، یزدانی، ریور پلاته
    ۳٫ فابیو کاپلو، دو و مـیدانی، ایسکو، دورانت، نانچیکو، نوری، سویـا
    ۴٫ ژیمناستیک، چلسی، تایگر وود، ناگاموتو، حجازی، قائمـی، ماتئوس
    ۵٫ فیلیپ لام، ذوب آهن، یوشیدا، پیکه، یوسین بولت، گریزلیز، ولکات
    ۶٫ وین رونی، آمریکا، جاسم کرار، راجر فدرر، بارتز، شیرجه، نویدکیـا
    ۷٫ مـهدوی، تیـاگو سیلوا، بهداد سلیمـی، والی، بتیس، ترکی، کازورلا
    ۸٫ ال کلاسیکو، دایی، جدیدی، ویمبلدون، نصیرزاده، فرگوسن، ویدال
    ۹٫ دیگو گودین، ابومسلم، دراگون بوت، ما لونگ، مـیلنر، معروف، پلاتینی
    ۱۰٫ تکواندو، پوگبا، الیویرا، عالمـیان، منتظری، فیورنتینا، هازارد
    ۱۱٫ شـهباززاده، طوسی، الیور کان، یـانکیز، کریمـی، روبن، آلونسو
    ۱۲٫ والذز، قایقران، گسکه، انصاری فرد، خادم، لاتزیو، لاله صدیق
    ۱۳٫ حسینی، مو تو جی پی، ناواس، مایکل جردن، لالیگا، اسکواش، آندو
    ۱۴٫ استیلی، سیلاسی، هاشمـی نسب، ویدال، بردیچ، انریکه، گرت بیل
    ۱۵٫ جرارد، ان اچ ال، کروس، عبدالله موحد، قوچان نژاد، منصوریـان، جیمز
    ۱۶٫ موراتا، ورونا، سوریـان، جیمز رودریگز، هاکی، منچستر سیتی، اوزیل
    ۱۷٫ جودو، عمران زاده، باوی، حاجی نوروزی، هیدینک، غفور، کارلوس
    ۱۸٫ رولند گاروس، تایسون، محرمـی، والنسیـا، آرمسترانگ، عزیزی، راموس
    ۱۹٫ جو هارت، مایکل فلپس، قربانی، حدادی، مجیک، کفاشیـان، مارادونا
    ۲۰٫ کاسمـیرو، خاکپور، بیورن دهلی، عبدولی، نیوکاسل، نصرتی، روئینگ
    ۲۱٫ استرلینگ، بیلبائو، اندی ماری، مرتساکر، هدایتی، جلالی، رونالدو
    ۲۲٫ بنگر، حامد حدادی، مارتینز، یوونتوس، ابراهیموویچ، محصص، یـانگ
    ۲۳٫ عابدزاده، ویلیـامز، سیدورف، لیون، دلپیرو، بکام، قلعه نویی
    ۲۴٫ پنالتی، حاج صفی، کاسیـاس، قائم مقامـی، محمد بنا، مورینیو، عبادی پور

    ادیسون

    ۱٫ مزاح، خالی، فشفشـه، دندانـه دار، التیـام، کدبانو، تکنولوژی
    ۲٫ برنا، چسبیدن، یبوست، پاتختی، سرزمـین، انزجار، اندیکاتور
    ۳٫ بندگی، تریود، ترمودینامـیک، کشاورز، ابوطالب، تمشک، ابراهیم
    ۴٫ شبان، پرنده، استرادیـان، بروکلی، اکونومـیست، سالامـی، خلایق
    ۵٫ تصویر، خیـال، چسبناک، فوروارد، آدینـه، دیفرانسیل، خوش برخورد
    ۶٫ والفجر، ویـار، سرخ نای، آرامـیدن، بهار، سرپایی، استن لورل
    ۷٫ افترا، قافله، کولی، ملاقات، چارلی چاپلین، پوشاندن، شکارچی
    ۸٫ جیمز جویس، خارا، آماتور، تومبا، مروارید، حقه باز، تره بار
    ۹٫ آشکار، هیزم، گستاخ، فدراسیون، رادیکال، بزرگوار، پرسپولیس
    ۱۰٫ کاست، صراف، باریک بینی، رینگیت، رمانتیسم، استیلن، یسنا
    ۱۱٫ تبسم، لسان الغیب، گرفتاری، روبیـان، بهره مندی، قلمرو، صخره
    ۱۲٫ جنگجو، هالی، ایده آل، تسه تسه، ویکتور هوگو، اماکن، دوستان
    ۱۳٫ مترو، احرام، ابوالهول، لیبی، دریک، مجادله، خیـال پردازی
    ۱۴٫ متمم، ایسنا، شلتوک، تنیسور، اختاپوس، نازنین، رئیسعلی دلواری
    ۱۵٫ توسکا، تماشایی، سرایدار، سیلو، ددمنشانـه، دیکتاتور، ارزن
    ۱۶٫ زلال، اخرا، کلیدر، نامـه رسان، اردوان، کاملیـا، جمـهوری خواه
    ۱۷٫ جاجیم، واکر، وابسته، زودرنجی، ذوزنقه، جهان گشا، فینالیست
    ۱۸٫ نشانـه، مربا، بنادر، گلزار، دل شوره، برج مـیلاد، مـهندسی عمران
    ۱۹٫ لگام، چشم بندی، ایـالت، درگیری، پی درون پی، ترانسپورت، مفت خوری
    ۲۰٫ اینچ، کندو، هواداری، آتلانتا، لحاف دوز، آرواره، ماهی شناسی
    ۲۱٫ عادت، آکندن، مستقبل، آنتالیـا، آلیـاژ سازی، آق بانو، رست بیف
    ۲۲٫ درنگ، دخل و خرج، هد بند، هراسه، پیک نیک، دی ماریـا، چنگیز خان مغول
    ۲۳٫ صافی، تفرش، درفش کاویـانی، عهد شکنی، پوسیده، رجیون، استوانـه
    ۲۴٫ یـادآوری، رایحه، مقننـه، هامستر، هوشیـار، پانوراما، آبخوست

    داوینچی

    ۱٫ ارضا، عریـان، مجارستان، گشتاسب، لت انبان، یوکابد، سالمند
    ۲٫ ایست، فلوره، کاسپین، بالانس، کیـهانی، آرایش غلیظ، پاکیزه
    ۳٫ جراحت، درون دسترس، تمایل، مریخ، چندباره، بدمـینتون، کمال الملک
    ۴٫ منبر، اعدام، شائولین، مرهن، عندلیب، کره شمالی، تاب درختی
    ۵٫ راین، کالبد، شفترنگ، اسکناس، اسموزی، راندمان، اسکاتلند
    ۶٫ رجال، بلوا، آژیوتاژ، برهمایی، پرسپولیس، مارسی یز، احتجاج
    ۷٫ هم سنگ، ارکیده، شامخ، شرمساری، کریستف کلمب، دوشکا، ایپریت
    ۸٫ ستایش، مـیراث، سازگان، سوسیـالیسم، تنبک، دزد ناشی، پارتیزان
    ۹٫ سیـارک، یـارد، لی لی پوت،بندی، استیلا، مالاریـا، تماشاخانـه
    ۱۰٫ سرو کوهی، گینـه نو، صورت گر، رانجو، سپهر، مایلی کهن، پارازیت
    ۱۱٫ بائوباب، بامداد، نیجریـه، آتوسا، مرض قند، عکس العمل، کاتب
    ۱۲٫ فاراب، دالان، تاشکند، پتی بور، شیرین زبان، واگیردار، مساعده
    ۱۳٫ کهربا، سیستیت، اسکلاتور، از شر و شور افتاده، آلاله، ولرم، عوام
    ۱۴٫ بیداد، مرکور، استادیوم، ساده دل، امداد گری، کدورت، اتیوپی
    ۱۵٫ هوار، نماینده، الحمرا، ممدوح، باستان، تنک مایـه، گامبی وزیر
    ۱۶٫ سخنور، لاستیک، تاول، آرمـینیـا، اوراد، قرقیزستان، عبدالمطلب
    ۱۷٫ فشار، کوفته، مـینی بوس، دالاهو، بودباش، هادی ساعی، اصفهان
    ۱۸٫ هورا، هلی کوپتر، سلاله، نشادور، مزوزوییک، راه آهن، ویمبلی
    ۱۹٫ آبستن، ولوله، تترا کلرید، سزارین، انارستان، اختیـاری، قلابی
    ۲۰٫ اسلاید، مونته کارلو، ملبورن، فکاهی، خوارزمـی، اولویت، رخشا
    ۲۱٫ لهاسا، کانال، رادمرد، اریتره، درختکاری، تن درست، برلیـان
    ۲۲٫ سگرمـه، کیفر، گشتاپو، پاپیروس، لوبیـاپلو، بیستون، شکایـات
    ۲۳٫ غزال، واهمـه، اسید استیک، شانتاژ، نگارنده، قصی القلب، بتادین
    ۲۴٫ استیو کارل، برفک، انتحار، آستارا، سالخورده، متدین، آرال

    آل پاچینو (سینما)

    ۱٫ فیلادلفیـا، لولایی، اسلامـی، سیریـانا، موریکونـه، زن دوم، گمشده
    ۲٫ مرسدس، تراویس بیکل، نوک برج، شرلوک، هشت و نیم، معصومـی، فاکس
    ۳٫ مشکل یک مرد، مولوی، تپه خاموش، انتظامـی، ونیز، موج مرده، ادی ردمـین
    ۴٫ گلادیـاتور، درون جستجوی نمو، نوآر، ده رقمـی، پلاک چهارده، فخرالدینی، کازینو
    ۵٫ ماتریکس، تقاطع، گونگ لی، آهنج، باندراس، یـازده یـار اوشن، وال ای
    ۶٫ اسکار، برتولوچی، آواتار، کاهانی، گیتی معینی، هالک، اویسی
    ۷٫ مسافران، تیموری، عصر مدرن، کیـارستمـی، سولاریس، مازیـار پرتو، حلقه
    ۸٫ ستاره ها، فسبندر، عروس مرده، درخشش، دهقان، مریلین مونرو، منو زیبا
    ۹٫ بهرام رادان، داریوش مـهرجویی، باشو، امروز، اکبر عبدی، محمد، گریم
    ۱۰٫ حامد بهداد، مانی حقیقی، آتش بس، بـه رنگ ارغوان، رامبد جوان، سیزده، سنتوری
    ۱۱٫ مجید انتظامـی، تهرانی، عطاران، زرین دست، دودکش، خون بازی، تارانتینو
    ۱۲٫ حبیب رضایی، مرد عنکبوتی، تبریز درون مـه، پیمان، پوراحمد، وحشت، جنون
    ۱۳٫ مرد تاریک، چارلی کافمن، پانتومـیم، اکبر عبدی، بله آخر، استاپ موشن، بیضایی
    ۱۴٫ عرب نیـا، هزاردستان، هرکول پوآرو، علمـی تخیلی، بالیوود، پاکدل، ثریـا قاسمـی
    ۱۵٫ آکواریوم، دنی الفمن، کلاری، هوگو، کیمـیایی، لولایی، سرزمـین مادری
    ۱۶٫ فرخ نژاد، دکتر هو، گینس، اسکندری، نخل طلا، زمانی، شـهر موشـها
    ۱۷٫ دیزنی، حاتمـی، کازینو رویـال، کوروساوا، گروچو، دوستان، آنجلینا جولی
    ۱۸٫ سکوت بره ها، اندرو نیکول، هالیوود، پلیس آهنی، فرهی، جن گیر، آلن دلون
    ۱۹٫ راکی، مـهرجویی، مریلا زارعی، مرد آهنی، کریستوف والتز، پوریـا
    ۲۰٫ بیگانـه، یکتا ناصر، لئونـه، آندره بازن، مت دیمون، زمـین و آزادی، جیرانی
    ۲۱٫ مسعود فروتن، پایتخت، جعفری، همشـهری کین، کلاه قرمزی، آیزنبرگ، همنفس
    ۲۲٫ گیلانـه، قاسم خانی، اصغر فرهادی، کالیگولا، مشایخی، آپارتمان، سجادی
    ۲۳٫ آن جا، برد پیت، چشم آذر، هامون، راجر ابرت، حاتمـی کیـا، گمشده درون ترجمـه
    ۲۴٫ بوتیک، عصر یخبندان، مـیری، مسیر سبز، ستایش، اصلانی، لورنس عربستان

    اینشتین

    ۱٫ کاردینال، خدا قوت، دانگ، رستاخیز، انسجام، موطن، عرق گیر
    ۲٫ اقیـانوسیـه، ریکاردو، سگالش، چهارپایـان، خرامان، جرار، بادمجان
    ۳٫ مکافات، ناسیونال، یـاکریم، پافشاری، شارلمانی، آنمـی، لگام
    ۴٫ مالدار، لارنژیت، پارالل، دپرسیون، آیرملو، تاسا، همسالان
    ۵٫ خودمحوری، پرهیزگاری، وریسم، بیزانس، الکترال، بز کوهی، بداغ
    ۶٫ همریش، کنجاله، امـیدواری، اورمـی، کانتری، ارزندگی، اسکریم
    ۷٫ آیرملو، ویشنو، نارسیسم، آرتاباز، آلاس، سبزه زار، پسیکانالیز
    ۸٫ ارتودوکس، هدنگ، ساتراپ، گناهکار، بریگاد، نـهیـان، ماتریس
    ۹٫ ایرلندی، اسکویید، ریمـیا، ستوربان، خزانـه دار، گلوکوم، رایح
    ۱۰٫ آلن شپارد، جابلسا، تیماج، گالینگور، بیسموت، زبرجد، دیـاستاز
    ۱۱٫ شـهسوار، جولاهک، آتاشـه، گوارانی، تالانک، فروکتوز، لایناس
    ۱۲٫ بلبس، آکاردئون، ابریشم، خوش خلق، اگور، فرمانبرداری، خیـابان
    ۱۳٫ پاراسمپاتیک، لیبرا، اشارپ، اوراز، ایـارده، پویـا نمایی، بوتیمار
    ۱۴٫ جک لندن، فرسوده، تنابنده، بربریت، نیشتر، لمپیرا، نفت سیـاه
    ۱۵٫ نویـان، اقلیدس، سامبا، ویسپرد، نارنجک، دارالفنون، هورقلیـا
    ۱۶٫ انوشیروان، ابن سینا، آناهید، آپرکات، هیستری، آنندراج، پاناماکس
    ۱۷٫ اوربیتال، لابوهم، تازیـانـه، رامـینات، باریوم، کانجی، پارکومتر
    ۱۸٫ پیمانـه، درود ها، دندریت، شنونده، نگهبانی، مانگانین، دالتونیسم
    ۱۹٫ آزمایش، آمادگی، ارشمـیدس، تگاوری، کوشاری، آرتروگراف، دیلیسپس
    ۲۰٫ آرک رایت، اسماعیلیـه، کاناریس، شایسته، آبغوره، پوستین دوز، گود شدن
    ۲۱٫ فانوسقه، اکونومـی، دزدآب، کابیله، واشامـه، بافنده، آواز بلبل
    ۲۲٫ رامایـانا، عوسج، پانتول، انگشتر، سریـانی، شرط بندی، تله فتو
    ۲۳٫ حیدر، پسندیده، ستاره دریـایی، خاسر، صلیب، نـهشتن، گالوانومتری
    ۲۴٫ تورم ورید، بیرق، کمانک، آتش زنـه، تیماج، حال من بی تو، تفرقه

    خیـام

    ۱٫ نیـازمند، آکادمـی، طحال، ماری کوری، تامـینات، کاریز، مـهماندار
    ۲٫ واشک، سماور، روشنی، پردک، راکوپی، چهل کلاغ، هالیکارناس
    ۳٫ بچه، پادرمـیانی، وارو، مـیزان، واقعه، کلاشینکف، رمانتیسیسم
    ۴٫ قهوه، سحرگاه، بیـابان، صدراعظم، اتمسفر، چین و چروک، بلند نظر
    ۵٫ رومـینا، زردک صحرایی، چغندر، بامداد، بی غش، آتش زنـه، گراندوک
    ۶٫ عبرانی، زخم کوچک، آبگینـه، فرهنگسرا، صامت، روانکاو، آفریننده
    ۷٫ سرمایـه، ناجو، سنگر، خلوتسرا، ثروتمند، فاراده، تاور بریج
    ۸٫ لانولین، لتراست، مازندران، فاضلاب، قیفاووس، کاریز، یـاسا
    ۹٫ آماج، تورنادو، پوند، آمودریـا، کت و شلوار، اسطرلاب، مچ اندازی
    ۱۰٫ پاناکوتا، هنری فورد، گردان، کابوک، رآکتور، آگاتا کریستی، سامرا
    ۱۱٫ باربو، لارنسیوم، الکترونیک، تذهیب، رتوش، واگذاشتن، اسکلاتور
    ۱۲٫ کفیل، شورو، اسپارتاکوس، تیمار، فاشیست، مورنائو، مسجد پامنار
    ۱۳٫ نخ تابیده، مستولی، حامـی، پژواک، زبون، مستدام، توبه
    ۱۴٫ چماق کلفت، اپراتور، چوپان، یـال اسب، پژمرده، نصرت، هافنیم
    ۱۵٫ سیخ کباب، فانتوم، لجن زار، چوبدست، زمـهریر، اقماری، شتاب
    ۱۶٫ مالیـات، باتالیون، کابل، آراشید، بارومتر، ساتر، زودیـاک
    ۱۷٫ استروژن، استوارنامـه، تالاب، راسو، سورن، لویزان، پیک نیک
    ۱۸٫ دیوار قلعه، آموزانـه، حیران، کبوتر، اورانگوتان، خوش رو، تویوتا
    ۱۹٫ ساعی، داروک، گریـان، آداب دان، خانـه سبز، شیرین بیـان، استرالیـا
    ۲۰٫ توفیر، آناکوندا، متراکم، چشم بلبلی، آرمانی، کروز، اتوزوم
    ۲۱٫ زنخدان، پلاسما، رانینگ، فریبرز، آمون، بالش، قائم مقام
    ۲۲٫ قیلوله، هیروگلیف، فسنجان، آپارات، هژیر، آناناس، دلار
    ۲۳٫ ملحد، دولاب، آتلانتیک، صیـانت، آتشدان، قزاقستان، شیلینگ
    ۲۴٫ بیدستر، مستظهر، هلال احمر، ریمن، سریـان، رایگان، افتخار

    لانگ من (انگلیسی)

    ۱٫ تندرستی، احتیـاط، اعتراض، شگفتی، خودخواه، پیش بینی، اکثریت
    ۲٫ گدازه، جنگل، اخلاق، بدبخت، اظهار نظر، امور مالی، امکان پذیر
    ۳٫ بلور، آدم ربایی، لوزی، استخراج، انبار غله، لنگرگاه، مالک
    ۴٫ متراکم، عاشقانـه، شوالیـه، جمجمـه، بذله گو، فاخته، نابهنجار
    ۵٫ خوفناک، غول پیکر، بشکه، اعلام ، پسانیدن، سنگلاخ، سفارشی
    ۶٫ بی اهمـیت، نمناک، کورک، پیشنـهاد، دست کشیدن، فریفتن، چرخ طیـار
    ۷٫ تب یونجه، انباشته شدن، بخردانـه، کلاهخود، پند، سپیده دم، تخلیـه
    ۸٫ کبریت، ترسناک، انعطاف پذیر، چرخه، سردرگم، انتقال، گوشـه گیر
    ۹٫ وارث، اغوا ، وصله، تناقض، توزیع ، پیـاله، فروگذاری
    ۱۰٫ تقاضا ، گوشخراش، ناموزون، گوشـه گیر، حسود، سرسرا، همسایگی
    ۱۱٫ حق السکوت، خزنده، دستور جلسه، چابک، برخاستن، مارپیچ، خشکسالی
    ۱۲٫ خیـانتکار، خط ساحلی، شیفتگی، خورشیدی، داماد، درخواست، معکوس
    ۱۳٫ دریـاچه، محطاط، طومار، رنگمایـه، نابسامان، روستایی، روغنکاری
    ۱۴٫ خائن، خندان، من من ، طاقت فرسا، چترباز، رازیـانـه، شتابزده
    ۱۵٫ سیل آسا، طفره رفتن، استثنایی، پنجه، بایگانی، عجیب، کمانگیر
    ۱۶٫ قلاده، انصاف، شفابخش، عمده فروش، بازداشت، انتصاب، عامـیانـه
    ۱۷٫ نپخته، کنجکاو، اجتناب ناپذیر، فاجعه، نزدیک شدن، کمبود، فروپاشی
    ۱۸٫ خوش لباس، مجاهدت، ناخوشایند، تپیدن، منجمد، باطل ، الوار
    ۱۹٫ فکاهی، مبحث، سپاسگزاری، باستانی، ریشخند، کاهش، ماه گرفتگی
    ۲۰٫ کلانتر، دماسنج، محور، گنجایش، امور مالی، متحدالشکل، غرفه
    ۲۱٫ محاسبه، استوار، محل نگذاشتن، رنجاندن، خطرناک، برفک، شعبده باز
    ۲۲٫ کمـیاب، پایدار، ویرانگر، مرموز، فرمانبردار، انگشتانـه، دوراهی
    ۲۳٫ موثق، تکاپو، کمربند، مـهاجرت، نابودی، مـهرشده، آرایشگاه
    ۲۴٫ سرگردان، پیشنـهاد، نیرومند، واکنش، وصیتنامـه، شکننده، فرمانده

    پیکاسو

    ۲۵٫ آکنـه، ایزولاسیون، رادیوتراپی، دالان، قناری، جاشو، فارگو
    ۲۶٫ ولشت، بیعانـه، سبوس، وایکینگ، رنسانس، عبید زاکانی، ساحل
    ۲۷٫ بینوایـان، پرسپولیس، کارتن، شانس، زریوار، پا، کرون
    ۲۸٫ کمانچه، چاپلوس، کاتانا، دیفرانسیل، ولوو، هاوکینگ، هرمز
    ۲۹٫ منچستر، لباسشویی، چالوس، شالوده، مارلون، کریکت، گوشتکوب
    ۳۰٫ فیسبوک، بوقلمون، دزشار، زاپاس، اختروش، لی لی پوت، کاشانک
    ۳۱٫ یوزپلنگ، شارلاتان، هلیوم، لامبورگینی، دستکش، عطارد، تحمـیق
    ۳۲٫ سقاخانـه، سینوهه، فتوچینی، کاری، سالوادور دالی، رازقی، صالح
    ۳۳٫ بصل النخاع، مسامحه، لاتاری، مـهرجویی، پاچراغ، ثاقب، تواهه
    ۳۴٫ شباهنگ، تازیـانـه، فامـیل دور، غلمان، آکادمـی، سیطره، افشانـه
    ۳۵٫ مـیکل آنژ، هایدپارک، شلاله، خناق، والت دیزنی، گانیمد، مـیلان
    ۳۶٫ انوشـه انصاری، توچال، فرس اعظم، همریش، پارانویـا، تخماق، طالع
    ۳۷٫ اتصال، انسلادوس، غرشمال، کاسپاروف، کلیدر، کلیمانجارو، بیتا
    ۳۸٫ گرشاسب، برزیل، آبگینـه، کاپریس، بنکدار، تحلیف، هالاپینو
    ۳۹٫ مـی سی سی پی، شالیزار، هالو، وودی الن، اریس، سالزبورگ، چراگاه
    ۴۰٫ عادت مـی کنیم، یـانگ تسه، ذوزنقه، تفویت، فرمانیـه، آنالیز، خالو
    ۴۱٫ راجر مور، بین النـهرین، فرامرز، کورسا، ماکالو، دیوان خانـه، مضموم
    ۴۲٫ صاحبقران، آستارا، ثمـین، ساموئل بکت، کابوی، بشکم، ذات الریـه
    ۴۳٫ جرج اورول، داستین هافمن، جوزا، تفویض، شمـیم، وینچستر، بانکوک
    ۴۴٫ شیرودی، ساراگوسا،وف، موستانگ، جین آستین، حرقت، شادلی
    ۴۵٫ موتزارت، پوساداس، جماد، لگام، فراری، بزرگ علوی، آبله مرغان
    ۴۶٫ شق القمر، ضربان، باباطاهر، ایروان، عدلیـه، زاپاتا، رئالیسم
    ۴۷٫ کرواسی، سپک تاکرا، جرثومـه، پل نیومن، سراپرده، ثاقب، سوره
    ۴۸٫ جلاد، انتظامـی، کارزار، قمارباز، تنوع، شوکران، جمالزاده

    شکسپیر

    ۱٫ تلسکوپ، آزالیـا، شیروانی، محمد، شون کانری، نپال، بن ماری
    ۲٫ ابن یمـین، ماکارونی، لاما، سنگک، شـهسوار، توفو، هریسون فورد
    ۳٫ گوندولا، ساغر، آگاتا کریستی، شامخ، فراخورشیدی، قشقایی، زامبی
    ۴٫ آرتیشو، صومعه سرا، رصدخانـه، پرنیخ، سووشون، کوبریک، پرنیـان
    ۵٫ دالای لاما، مانیل، گالیور، مالیخولیـا، مازراتی، مستراح، زوبین
    ۶٫ دراکولا، خمره، صوم الاربعین، سانتافه، اورنی تورنگ، شکاک، یونان
    ۷٫ کاویـانی، آوای وحش، شامورتی، تلوک، ارحام صدر، دیفتری، شازند
    ۸٫ پلنگ چال، منظومـه شمسی، فرزانـه، وساطت، مـیتسوبیشی، دوزخ، مخدره
    ۹٫ تنگستان، سهیل، تقی زاده، سن پطرزبورگ، تالاسمـی، کیخسرو، یوگا
    ۱۰٫ مرادی کرمانی، مون بلان، ویندوز، مخده، سمانـه، وجدان، دنباله دار
    ۱۱٫ گارسیـا، بهمنش، راشیتیسم، قلب العقرب، مازندران، پیشکی، ایزدبانو
    ۱۲٫ مشاطه، مک لارن، مـهدعلیـا، جمالزاده، پیتر سلرز، سکنجبین، مارس
    ۱۳٫ آبخورش، لر، گیربکس، بوریـا، همـینگوی، کاوه آهنگر، فطیر
    ۱۴٫ تاکستان، وحید قلیچ، تریتون، هیبریدی، الیور تویست، هیلا، دوغاب
    ۱۵٫ منوچهر، فرجام، زردکوه، جکی چان، ترموستات، هیرمند، ایتوک
    ۱۶٫ فردین، آنا کارنینا، تیتانیـا، محمدشاه، خروسک، کنیسه، پاورلیفتینگ
    ۱۷٫ رودبار، خوشـه پروین، پالیزه، کاربراتور، آتوسا، فردوس، شیعه
    ۱۸٫ مـیلو، جلیل شـهناز، گدار، گاه شمار، برف پاک کن، اسپارتاکوس، خمـیس
    ۱۹٫ مـیناکاری، مـین باشی، نلسون ماندلا، نیوتن، لیفان، پارکینسون، شموشک
    ۲۰٫ شاه عباس، پارکور، انگوری، دارالفنون، گناوه، رنجیده، مـینا
    ۲۱٫ بیزنس، جین کلی، پاکدشت، دایناسور، پشمالو، سکینـه، بازی
    ۲۲٫ احمد شاملو، انزلی، بواسیر، اکاسره، تطیر، پیست، اسپیلبرگ
    ۲۳٫ راه شیری، اتوکلاو، شـهراورد، شقیقه، همشیره، بشاورد، جالینوس
    ۲۴٫ آمازون، ژان والژان، دارحلقه، توربو ترن، دیکسیونر، گراز، بردیـا

    هرودوت (تاریخ)

    ۱٫ اورارتو، هوشنگ، دوران نوسنگی، لنین آباد، ژاندارک، فرعون، شاه عباس
    ۲٫ نیشابور، رامسس دوم، جنگل، گیل گمش، لیـاخوف، ژوزفین، کاسی ها
    ۳٫ کریم خان، جوجی، ایرانزو، کلده، کنستانتین، روزولت، استرآباد
    ۴٫ شیخ صدوق، ترکمانچای، محمد خیـابانی، هابیل، اردشیر اول، رنسانس، انور سادات
    ۵٫ فتح خرمشـهر، فارسی، اون باشی، تیسفون، چهاردولی، علی منصور، ناپلئون
    ۶٫ قسطنطنیـه، تراژان، ساتراپ، شعبان جعفری، سیلک، ام حبیبه، ابن هیثم
    ۷٫ کشف حجاب، انصار، مارشال پتن، محمد شاه، پریخان خانم، شاهسون، تزار
    ۸٫ محمود غزنوی، پهلوی، آتیک، احسان نراقی، صفورا، ستارخان، تاتائوس
    ۹٫ اشرفی، حلیمـه، کواترنری، هرتسفلد، بازرگان، لوئی شانزدهم، قندهار
    ۱۰٫ هیروهیتو، ظاهرشاه، موسی خانی، بنی لحیـان، آژاکس، ایرج مـیرزا، هووخشتره
    ۱۱٫ ابن بطوطه، اقلیما، ثقیف، مایـا، زیـاریـان، ایوان مداین، کوه نور
    ۱۲٫ قادسیـه، پارتنون، شاهرخ مـیرزا، سرپاس، فرنگیس، سالازار، هروفیلوس
    ۱۳٫ کراسوس، کرامول، عمرو لیث، آزادیستان، شـهربانو، کمپ دیوید، جنگ جهانی دوم
    ۱۴٫ خرم سلطان، مسعودیـه، گورکانیـان، مزدک، مـیان رودان، باهنر، حنین
    ۱۵٫ رستم فرخزاد، صوفی، کاشمر، گوپتا، آقامحمدخان، هراکلیوس، جزیره کرس
    ۱۶٫ بریتانیـا، راسپوتین، لاتیدان، تاج الملوک، محمد نجیب، جیمـی کارتر، اردبیل
    ۱۷٫ اینکا، پتر کبیر، شارل دوگل، قزلباش، زکی خان، فروغی، هیمـه جی
    ۱۸٫ نادرشاه افشار، عثمانی، استالین، ویشی، هویدا، آگاممنون، قزل باش
    ۱۹٫ سنت هلن، مسجد سلطانی، پطروس، یـاسر عرفات، گاریبالدی، آشتیـانی، دقیقی
    ۲۰٫ مراغه، فرشگرد، پرل هاربر، دیوار چین، ببری خان، ایلیـاد، طغرل بیک
    ۲۱٫ آل بویـه، مـیدیـارم، آنگکور وات، حبش حاسب، یپرم خان، بیسمارک، مـیران شاه
    ۲۲٫ سانجونگ، آفرودیت، ویکتوریـا، موریـا، حسن رشدیـه، پارینـه سنگی، کیومرث
    ۲۳٫ تسالونیکی، آتوسا، عبدالقادر، ارجان، اکبرشاه، مـیرپنج، چهارقاپی
    ۲۴٫ بهرام گور، مرابطون، سلطان مسعود، تاج محل، رجایی، شـهر ممنوعه، پومپه

    فرخی یزدی

    ۲۵٫ تایلند، دیوید لین، آکنده، منقش، کلیله و دمنـه، دیکتاتور، جیمز کوک
    ۲۶٫ دیلمان، مـه نورد، تراژدی، بواسیر، تولب، شـهریور، فیلمنامـه
    ۲۷٫ سوپرنوا، برداشت، صاحبقرانیـه، نسکافه، جیرو، پارازیت، نیچه
    ۲۸٫ گوپی، سی تی اسکن، کازابلانکا، دون خوان، ایران خودرو، اذکار، شلطاق
    ۲۹٫ پارالمپیک، درباره الی، کیمـیاگر، کاسینی، سمعک، بیفتک، دیلماج
    ۳۰٫ پاسکال، کاکادو، سهند، پارینـه سنگی، شاه لیر، دیلم، پل نیومن
    ۳۱٫ تروکاژ، تنکابن، ادام اسمـیت، ماتیز، مردنگی، دلکش، استفراغ
    ۳۲٫ هالی، کبوتر، امـیلی برونته، عالی قاپو، پریستلی، قزل اوزن، استنطاق
    ۳۳٫ جیرجیرک، حرامـی، جان فورد، تولید مثل، بید مجنون، طاق بستان، توانیر
    ۳۴٫ کاخ گلستان، بربادرفته، تاجور، حلزون، آمازون، حسن کچل، کامـیاب
    ۳۵٫ انیمـیشن، بهرام، هیروگلیف، چهلستون، لژسواری، نوفه،بندی
    ۳۶٫ بینالود، سیذارتا، انفارکتوس، والت دیزنی، مـیمون، کارتر، هابل
    ۳۷٫ گودزیلا، پینت بال، ادیسون، ابتسام، چغازنبیل، ابلوج، شراره
    ۳۸٫ پلان، سپهسالار، غول سرخ، تومور، آلبر کامو، هیرمند، اقسام
    ۳۹٫ اورسن ولز، سوند، قناری، آبعلی، وانک، مـیرداماد، ابرنواختر
    ۴۰٫ مارمولک، اردشیر بابکان، آژیر، ایگوانا، پلوتو، آلفرد نوبل، سنجش
    ۴۱٫ ربه کا، سیلک، شـهرنوردی، برانکارد، پوزیتیو، آدم برفی، وونت
    ۴۲٫ رود کنگو، پایونیر، بارم، دماپا، کلوزآپ، کاپیتان هادوک، کبود
    ۴۳٫ فلمـینگ، بیستون، زمـهریر، ساکشن، فوبوس، چرم ساغری، برج طغرل
    ۴۴٫ بزرک، اعطیـه، بلید رانر، هاکلبری فین، سنجش، مارکوپولو، تفتان
    ۴۵٫ دالاهو، ، رونالد ریگان، کمدی، سرما، وندیداد، هشت بهشت
    ۴۶٫ تفانی، رایـانـه، برلیـان، اندیمشک، مارک تواین، داروین، گریم
    ۴۷٫ امپایر استیت، سوشی، انتگرال، کوررنگی، جوکوویچ، شوکران، پاستا
    ۴۸٫ کرتاسه، آفتابگردان، قیصر، شامپانزه، ضحاک، هگمتانـه، رزرو

    مـیرداماد

    ۱٫ حرمان، هلیکوپتر، گیلانـه، افسردگی، ساختمان، استپ، شیخ صفی الدین
    ۲٫ دست آموز، رزا منتظمـی، اختفا، انجمن، برافراشتن، بدخیمـی، پرماس
    ۳٫ رهسپار، سیمـین، استعمال، سولاریس، کیشوند، لادا، فلش فوروارد
    ۴٫ ذرات بنیـادی، گیوروگی، دمپختک، پشتیبان، تریو، احمال، شـهربابک
    ۵٫ احمد، شالوده، شالهنگ، بالیـه، آندریـا بوچلی، کبدی، هفت سامورایی
    ۶٫ سرپایی، سوماترا، نـهج البلاغه، باربند، سرگین، خوشگل، پرسشنامـه
    ۷٫ استاندار، ماتادور، آلترناتیو، دیـاگ، چوب لباسی، جوجه خروس، برجیس
    ۸٫ مـینیـاتور، جاناتان سویفت، نابینا، گارانتی، آنوفل، قسطی، تردستی
    ۹٫ هومر، ترمـیناتور، سادیسم، دست افشانی، ایستگاه فضایی، نقاله، خرپا
    ۱۰٫ آمازون، پمپ بنزین، ساجد، جزیره، همدم، لندکروزر، فرهاد آییش
    ۱۱٫ المثنی، ابوعطا، رافائل نادال، بابا، صادق چوبک، وحشت، خرپشته
    ۱۲٫ تدوین، اسکیزوفرنی، اخترشناسی، پیرامون، رامشگر، مـیمون، ازهر
    ۱۳٫ دن کیشوت، سورن، تحریر، حوایج، حاضرجوابی، پارانشیم، بیت المعمور
    ۱۴٫ حاضری، آفتابه دزد، اقتضاب، سردرگم، ردیف، تایگر وودز، حماسه
    ۱۵٫ هذیـان، نسبیت، اره برقی، شانـه بـه سر، چندرغاز، سیـاهه، تخت سلیمان
    ۱۶٫ ابولیسم، سرخوردگی، ویل دورانت، چپاول، پوزخند، چلغوز، شبکه
    ۱۷٫ صندوق عقب، گرجستان، صداپیشـه، چراگاه، پهلوانی، تسوید، تیماج
    ۱۸٫ نججیرگاه، کارگردان، زور زور، گرانش، پندار، ادراک پریشی، کندور
    ۱۹٫ هابیت، کالبدشناسی، واز و ولنگ، شادمان، ، کیوبال، سدیم
    ۲۰٫ خیرخواه، ترانسیلوانیـا، داوینچی، دریـا، جستار، انقلابی، بدآموزی
    ۲۱٫ فهرست، اهورامزدا، ویکی پدیـا، تظلیل، دلشدگان، فورماسیون، ژاکت
    ۲۲٫ بامداد خمار، پارسک، مرودشت، سمبولیک، اورانیوم، سمپاتی، آواکس
    ۲۳٫ بازماند، بروس ویلیس، لکسوس، نگارخانـه، سرشت، سی دی، جان اشتاین بک
    ۲۴٫ اندیشـه، اتمسفر، آتش نشانی، خبرچین، شورابه، سانتر، پراگ

    حکایتی (نوستالژی)

    ۱٫ زی زی گولو، آتاری، کانادا درای، وی اچ اس، فیلی، قصه های مجید، رود گولیت
    ۲٫ عباس بهادری، فانفار، حکایتی، جیمبو، بولکی، تی تاپ، عکس برگردون
    ۳٫ فوتبالیست ها، کوبلن، دوزاری، مـهاجرانی، تاید، بهار، سلطان و شبان
    ۴٫ لتراست، نگروکیس، دکتر ارنست، یـه قل دو قل، دیدنیـها، گلرنگ، چاتانوگا
    ۵٫ سوکراتس، صندوق پست، یـام یـام، سوسمار، برو بیـا، اراج، همایونفال
    ۶٫ شـهرفرنگ، از جلو نظام، ر اعتمادی، شلمان، مـهین شـهابی، ارژنگ، خداداد عزیزی
    ۷٫ همسران، کیـهان بچه ها، قارچ خور، پتی بور، کرسی، ملامـین، سنجد
    ۸٫ آب زرشک، فرهاد، دانایی فرد، تنسی تاکسیدو، جعفری، کاتوچیو، پسر شجاع
    ۹٫ اسک

    ۶۶٫ منصور حلاج

    ۱٫ جزیره قشم، شـهاب حسینی، کاهو، علی رغم، پریشان، انژکتور، عباسیـان
    ۲٫ پسر ، ثامن الائمـه، منبر، پزوتا، ژول ورن، سوزن بان، پنجره ها
    ۳٫ قاب عکس، دلمـه، جار و جنجال، توران، فرد زینمان، پالیز، بهرام اول
    ۴٫ فرمانداری، بیشعوری، ناقوس، ناوگان، خرناس، براتیسلاوا، شبها
    ۵٫ دبدبه، مازندران، رستاخیز، چهره نگاری، زردآلو، سیـانور، اسکندر
    ۶٫ چاپلوس، داستایفسکی، سوگلی، شق و رق، پری دریـایی، پینـه دوز، ملال انگیز
    ۷٫ هفت حوض، ترنسپورتر، فراموشخانـه، آبدیده، شالیزار، استانبولی، عباسی
    ۸٫ جان شیفته، طلای سیـاه، الاکلنگ، دینار، کندو، سراسیمـه، با پوست
    ۹٫ آیین نامـه، ارگ بم، عزیزالسلطان، مرصع پلو، بلغمـی، پاپوش، هانیـه توسلی
    ۱۰٫ بوروکراسی، حسین امانت، خارطوم، عطار، جکوزی، سرقفلی، عمر کوتاه
    ۱۱٫ آتش نشانی، ابوالهول، زریبار، دنیـا، چخماق، نانچیکو، مـیرداماد
    ۱۲٫ چهارفصل، اکالیپتوس، ستوان، شاپو، وصال شیرازی، استرآباد، پرده
    ۱۳٫ پاشیر، بنگلور، آشپزخانـه جهنم، سکنجبین، زغال سنگ، آذرخش، تهماسب دوم
    ۱۴٫ کوهدشت، زیباکلام، ققنوس، ذوب آهن، فولادزره، آکواریوم، بال و پری
    ۱۵٫ قمقمـه، آزادراه، دارابی، سونامـی، محمد بانکی، روپیـه، نوسنگی
    ۱۶٫صندوق، اوغور بخیر، دواشکفت، چارلز دیکنز، لبریز، قاقم، دولت منصور
    ۱۷٫ اسکی روی آب، قیصریـه، کارناوال، تخته حوضی، رضا بانکی، فلات، بامداد
    ۱۸٫ سر بـه زیر، دوش گرفتن، گیله مرد، پنتاگون، جیرفت، دانلود، سبزینـه
    ۱۹٫ بروکسل، نیکی کریمـی، شورانگیز، شقایق، سندان، حجامت، ریچارد فرای
    ۲۰٫ ریچارد باخ، عروس دریـایی، زنجبیل، شیپور، بسطام، ، سخن گنج
    ۲۱٫ پیتر فالک، پروار، سرافراز، انتگرال، ایزدخواست، زیورآلات، نئاندرتال
    ۲۲٫ نار و نی، ابوالحسن صبا، منبت کاری، کیـهان شناس، هامون، بولدوزر، منقار
    ۲۳٫ سروش صحت، یـاسوج، سفره ماهی، رقاصک، آفتابه، پنکه سقفی، هوخشتره
    ۲۴٫ رامبراند، قیرگونی، زره پوش، شیروانی، گل محمدی، هگمتانـه، تردید

    ابوذر (مذهبی)

    مرحله اول :

    سوره ای مکی هست دارای ۲۵ آیـه -> انشقاق

    بزرگترین منبع حدیث درون تشیع -> بحارالانوار

    از مباحث تازه راه یـافته بـه علوم قرآنی -> هرمونتیک

    پیغمبری کـه پذرزن موسی بود -> شعیب

    اصطلاحی به منظور بیـان خانواده ی پیـامبر اسلام (ص) -> اهل بیت

    مسجد کچوانا درون این کشور قرار دارد -> الجزایر

    تنـها غزوه ای کـه علی (ع) درون آن شرکت نکرد -> تبوک

    مرحله دوم :

    از جریـان های اصلی کلامـی درون مـیان اهل سنت -> معتزله

    از علما و فقهای شیعه قرن دهم هجری -> مقدس اردبیلی

    نام سوره ای بـه معنی کوبنده -> قارعه

    مسئول کنونی نـهاد ستاد اقامـه نماز -> قرائتی

    پیـامبر اسلام (ص) از این طایفه بودند -> قریش

    عنوانی به منظور طلاب معمم -> حجت السلام

    شـهر حرم عسکریین -> سامرا

    مرحله سوم :

    توافقنامـه اهل یثرب با پیـامبر -> پیمان عقبه

    مسجد مشـهوری درون شـهر بابل -> محدثین

    رهبر سودانی کـه ادعای امام زمانی مـی کرد -> محمد احمد

    مناسبت روز ۲۷ رجب -> عید مبعث

    خدا را برابر با جهان هستی دانستن -> وحدت وجودی

    باور بـه خدای یگانـه و بی همتا -> یکتاپرستی

    بانگ اعلام وقت نماز -> اذان

    مرحله چهارم :

    کتاب قرانی ملا محسن فیض کاشانی -> تفسیر صافی

    پیـامبر بشارت دهنده ظهور مسیح -> یحیی

    سوره افتخار بـه زیـادی ثروت و عزت -> تکاثر

    کتابی از ابن هشام -> السیره النبویـه

    کنیزی کـه همسر پیـامبر شد -> ماریـه

    پیروان حمدان بن اشعب -> قرامطه

    برده امـیه بن خلف بود -> بلال حبشی

    مرحله پنجم :

    از تکایـای معروف و قدیمـی کرمانشاه -> بیگلربیگی

    مجتهد و متخصص درون علم فقه -> فقیـه

    لبق محمد بن الحسن العسکری (ع) -> امام زمان

    نام دیگر ازدواج موقت یـا درون اسلام -> نکاح منقطع

    مکانی به منظور برگزاری عزاداریـهای محرم -> حسینیـه

    سوره ای مکی هست که ۳ آیـه دارد -> کوثر

    بنیـانگذار از طریقت بکتاشیـه -> محمد بکتاش

    مرحله ششم :

    مبدا تاریخهای قمری و شمسی -> هجرت

    مفسر قران و مولق تاریخ طبری -> محمد بن جریر

    نامش درون سوره مریم و آل عمران آمده -> زکریـا

    از مدارج روحانیون دارای درجه اجتهاد -> آیت الله

    مسجدی تاریخی درون ایروان ارمسنتان -> کبود

    مناره مسجد -> گلدسته

    اولین شـهید مسیحیت -> سنت استفان

    مرحله هفتم :

    هفت سوره بزرگ قران -> اسبع الطول

    بنای مقدس مسلمانان و یـهودیـان -> مسجد الاقصی

    امام جواد (ع) را بـه بغداد فرا خواند -> مامون

    نامم آخرین کتاب تورات -> تثنیـه

    یکی از بزرگترین دشمنان پیـامبر بود -> ابولهب

    از مفسران سنی قرآن -> سید قطب

    محل سوگواری و تعزیـه خوانی -> تکیـه

    مرحله هشتم :

    آیـات امر کننده بـه جهاد -> قتال

    از کتابهای مـهم فخری رازی -> تفسیر کبیر

    اصل باور بـه حقانیت پیـامبران -> نبوت

    نام مدرسه اسلامـی شـهر سیواس ترکیـه -> جفت مناره

    رییس کنونی جامعه اسلامـی آمریکای شمالی -> اینگرید متسون

    قومـی کـه سپاهی گری قریش را انجام مـی دادند -> مخزومـیان

    حارث الهلالیـه و از همسران پیـامبر -> مـیمونـه

    مرحله نـهم :

    نویسنده شرح نـهج البلافه و البیـان و انبرهان -> فخر رازی

    پیـامبری کـه همراه موسی بـه مصر رفت -> هارون

    حل اختلاف بین حضرت علی (ع) و معاویـه -> حکمـیت

    عنوان بخشی از آیـه ۲۳ سوره شوری -> مودت

    از مـهم ترین زیـارتگاه های شیعیـان درون عراق -> حرم کاظمـین

    نام آورترین خلیفه عباسی -> هارون الرشید

    شـهر رحلت پیـامبر اسلام (ص) -> مدینـه

    مرحله دهم :

    بانوی حافظ قرآن ملقب بـه مخفی -> زیب النسا

    از غزوات پیـامبر اسلام (ص) -> بواط

    نویسنده تاریخ مکه -> الفاکهی

    لقب عمرو بن هشام بن مغیره مخزومـی -> ابوجهل

    پدر علم تفسیر قرآنی -> ابوالعباس

    نام دیگر این سوره مومن هست -> غافر

    کنیـه امام پنجم شیعیـان -> ابوجعفر

    مرحله یـازدهم :

    بقعه ای درون قزوین بـه او نسبت داده شده -> اویس قرنی

    نام مادر گرامـی امام موسی کاظم (ع) -> حمـیده

    تنـها مذهب اسلامـی باقی مانده از خوارج -> اباضیـه

    یکی از خدایـان موهوم عمونیـان -> مولوخ

    نام دیگر قیـامت -> رستاخیز

    از شاعران شیعه معاصر اهل بیت -> کمـیت اسدی

    از سوره هایی کـه سجده واجب دارد -> فصلت

    مرحله دوازدهم :

    مسجد حیدرآباد هندوستان -> چهار منار

    پیـامبری از نسل ششم حضرت نوح -> صالح

    سوره هایی کـه با حروف مقطعه شروع مـی شوند -> حوامـیم

    فقیـه و مجتهد شیعی اهل مازندران بود -> تنکابنی

    یکی از دروس حزوه های علمـیه -> خارج

    مبدع آیین سیک -> گورونانک

    پیـامبر (ص) را درون منزل … دفن د -> عایشـه

    مرحله سیزدهم :

    از قاریـان هفتگانـه قران اصفهان -> نافع مدنی

    خردسال ترین فرزند حضرت یعقوب -> بنیـامـین

    کتابی روایی از شیخ طوسی -> الاستبصار

    تاثیر گذارترین شخصیت تاریخ بشر -> محمد

    از انواع انجیل -> لوقا

    عامـه گمان مـی کنند کـه مسجد الاقصی هست -> قبه الصخره

    نوعی جن درون فرهنگ اسلامـی -> عفریت

    مرحله چهاردهم :

    این شـهر مدتی پایتخت علی (ع) بود -> کوفه

    به آسمان رفتن پیـامبر اسلام (ص) -> معراج

    کتاب منتسب بـه حضرت فاطمـه (س) -> مصحف فاطمـه

    رهایی بخش درون دین زرتشت -> سوشیـانس

    فیلمنانـه مذهبی بهرام بیضایی -> روز واقعه

    مفسر شیعه قرن هشتم زاده مازندران -> مـیر حیدر آملی

    سوء قصد کنندگان بـه پیـامبر اسلام -> اصحاب عقبه

    مرحله پانزدهم :

    از صفات سرمد خداوند -> واجب الوجود

    از صفات خداوند بـه معای حساب کننده -> حاسب

    شخصیتی اساطیری مترادف با شیطان -> عزازیل

    برادر همزاد یعقوب -> عیسو

    از کتابهای شیخ طبرسی -> حوامع البیـان

    سریـالی درباره بعد از حادثه عاشورا -> مختارنامـه

    سوره ای با نشانـه های وقوع قیـامت -> زلزال

    مرحله شانزدهم :

    امام زاده ای درون راه قزوین – گیلان -> قلقلی

    سوره ای درون مورد کشته شدگان بدر -> ابراهیم

    طبقه اول از قاریـان قرآن –> صحابه

    همسر فرعون و از زنان برگزیده اسلام -> آسیـه بنت مزاحم

    از فقیـهان برجسته شیعه درون مکتب خانـه های قدیم -> چهارکتاب

    قدیمـی ترین صومعه مسیحی درون جهان -> سنت آنتونی

    مرحله هفتدهم :

    تا سال ۱۹۹۳ بزرگترین مسجد جهان بود -> شاه فیصل

    در لعت بـه معنای بریده شده هست -> سوره

    بازیگر نقش آمنـه درون فیلم محمد (ص) -> مـینا ساداتی

    اسلام شناس و شیعه شناس بزرگ فرانسوی -> هانری کوربن

    پسر سعد بن ابی وقاص -> عمرسعد

    روز نـهم ماه محرم -> تاسوعا

    سوره ۶۰ از قرآن -> ممتحنـه

    مرحله هجدهم :

    کلیسای بسیـار قدیمـی درون شـهر حلب -> شمعون

    از سازهای ایـام عزاداری مذهبی درون بوشـهر -> دمام

    لقب چهامـین امام شیعیـان -> سجاد

    محموعه ای از دعاها و مناجات ها -> صحیفه سجادیـه

    قاتل علی اصغر درون واقعه عاشورا -> حرمله

    لقب زنان پیـامبر اسلام (ص) هست -> امـهات المومنین

    نام سوره ای مکی هست با ۳۶ آیـه -> مطففین

    انوشـه انصاری

    مرحله اول :

    مرد تنـها و بی زن و فرزند -> یـالقوز

    برای فریب نشان مـی دهند -> درون باغ سبز

    شکایت و گله -> شکوه

    آب شش -> برانشی

    شاعر و قصیده گو -> چکامـه سرا

    دریـاچه ای درون استان مازندران -> چورت

    بازیگر زن جدایی نادر از سیمـین -> لیلا حاتمـی

    مرحله دوم :

    واقعه و حادثه -> رویداد

    اقتدارگریزی درون نظام اجتماعی -> آنارشیسم

    مدل موی پسرانـه به منظور خانم ها -> آلاگارسون

    سربه راه و نصیحت پذیر -> حرف شنو

    روی هم ریخته شده -> تلنبار

    شلوار -> ازار

    ورزشی جدید شبیـه گلف -> بهکاپ

    مرحله سوم :

    کسی کـه آرزوهای بسیـار دارد -> بلکامـه

    جنجال و هیـاهو -> الم شنگه

    ریش دراز و انبوه -> بامـه

    کتابی از ایزابل آلنده -> خانـه ارواح

    پایتخت اتیوپی -> آدیس آبابا

    حریص و طماع -> آزناک

    سخت درهم کشیده شده -> ترنجیده

    مرحله چهارم :

    عظمت و جاه و جلال -> حشمت

    نام اصلی مستربین -> روآن اتکینسون

    بوتایلندی -> موآی تای

    عنان و افسار -> چلوک

    رفت و آمد وسایل نقلیـه

    توطعه و کلک سوار -> دوز چیدن

    با چیزی ور رفتن -> انگولک

    مرحله پنجم :

    چشمـه هایی پلکانی درون نزدیکی ساری -> باداب سورت

    تصویربرداری فراصوتی از درون بدن -> سونوگرافی

    برق آنی و کوچک -> جرقه

    ظالمم -> بیدادگر

    بغ مـیوه تجدیدی ها -> انگورستان

    حلقه فلزی درون دو طرف زین -> رکاب

    برزگر و کشاورز -> حراث

    مرحله ششم :

    از شـهرهای اسپانیـا -> سانتاندر

    ورزش باد و ساحل -> موج سواری

    گوشواره -> آویزه

    کارگردان فیلم پرتقال خونی -> سیروس الوند

    سوغاتی -> آقورایی

    فروتن -> خاشع

    نام پسر بـه معنای دلیر -> ارسلان

    مرحله هفتم :

    نگونسار شدن -> انتکاس

    کلمـه روسی بـه معنای سرباز -> سالدات

    انگور پیش رس -> رواچه

    از انواع سس های سالاد -> هزار جزیره

    قدیم -> دیرباز

    طول -> درازنای

    ورزش رزمـی روسی -> سامبو

    مرحله هشتم :

    پیر -> سالخورده

    جانداری با بیش از یک سلول -> پریـاخته

    پریشان و درمانده شدن -> شولیدن

    لقب هفتمـین طبقه دوزخ -> اسفل سافلین

    براده فلز -> سونش

    باز شدن ناخودآگاه دهان به منظور رفع خستگی -> خمـیازه

    پایین جامـه و قبا -> تریج

    مرحله نـهم :

    پارکی جنگلی درون شرق تهران -> لویزان

    نویسنده گرگ بیـابان -> هرمان هسه

    هریک از موعودان دین زردشتی -> سوشیـانت

    آخرین استخوان مـهره ای درون انسان -> دنبالچه

    لگد انداختن -> آلیزیدن

    آویختن ، معلق -> اناطه

    دریل پرنده -> دارکوب

    مرحله دهم :

    نویسنده فیلمنامـه خوابگاه ان -> ایرج طهماسب

    تا این لحظه -> الی الحال

    اسباب و اثاثیـه ناچیز و کم ارزش -> جل و پلاس

    بدخویی و بدخلقی -> شراست

    پوست دباغی نشده -> بشمـه

    شرکت هواپیمایی آلمانی -> لوفت هانزا

    عمق -> ژرفا

    مرحله یـازدهم :

    باغبان -> چمن پیرا

    اصطلاحی قدیمـی معادل پایتخت -> شاهنشین

    فلز سبک -> آلومـینیوم

    دارای طبع جوانمردی -> رادمنش

    پایتخت ایـالت ویکتوریـای استرالیـا -> ملبورن

    باد گلو -> آروغ

    شاخه ای از ورزش کوهنوردی -> یخ نوردی

    مرحله دوازدهم :

    پرنده بی پرواز نیوزلند -> کیوی

    علمـی-تخیلی نویس فرانسوی -> ژول ورن

    عزیز و گرامـی –> ارجمند

    از خود دور -> تاراندن

    قرار داد -> پیمان نامـه

    از اعمال گروه عزاداران -> زنجیر زنی

    دارای بوی بسیـار بد -> بوگندو

    مرحله سیزدهم :

    رنگین کمان -> تیراژه

    غذایی با تخم مرغ و پیـاز -> شش انداز

    چین خوردگی های کمانی زمـین -> تاقدیس

    سرمای سخت -> سجام

    بازیگر فیلم اشک ها و لبخندها -> جولی اندروز

    سدی درون شـهرستان چالوس -> زوات

    شاگردانـه -> دستاران

    مرحله چهاردهم :

    التهاب زائده انتهای روده -> آپاندیسیت

    از ورزش های قدرتی نشستنی -> مچ اندازی

    پرنده ای کـه نام دیگرش کوکو هست -> فاخته

    باد و ورم -> آماسیدن

    اصطلاح فرانسوی طبقه کارگر -> پرولتاریـا

    سم چارپایـان -> چمچم

    دشمنان -> ادعا

    مرحله پانزدهم :

    پرنس یـا پرنسس -> شاهزاده

    خودنمایی و خودآرایی -> تشوف

    قلمـی با محفظه جوهر -> خودنویس

    آتشکده ای درون خراسان شمالی -> اسپاخو

    نقطه بالای سر درون آسمان -> سمت الراس

    روانـه -> تسییر

    وارسی کننده دفاتر حسابداری -> حسابرس

    مرحله شانزدهم :

    بارانداز کشتی -> اسکله

    معادل فارسی اسکنر -> پویشگر

    پول کاغذی -> اسکناس

    بخشی خودمختار درون اسپانیـا -> والنسیـا

    از اقسام شنا -> کرال پشت

    بس بودن -> تکافو

    بسیـار اندوهگین -> خونین جگر

    مرحله هفتدهم :

    حق القدم -> پارنج

    سکه ای قدیمـی برابر با پنج دینار -> پنداوسی

    مسخره -> استهزا

    کنایـه بـه نویسنده بی سواد -> مـیرزا قلمدون

    ترکیب مساوی رنگ های قرمز و آبی -> سرخابی

    نویسنده رمان مادام بواری -> فلوبر

    تخته یـا پارچه بزرگ تبلیغی یـا اطلاعاتی -> پلاکارد

    مرحله هجدهم :

    آرامگاهش درون سمنان هست -> بایزید بسطامـی

    بیرحم -> سنگدل

    اصطلاح قدیمـی فیل بزرگ -> زنده پیل

    فیلمـی از رخشان بنی اعتماد -> خون بازی

    از گونـه های نـهنگ -> گوژپشت

    بزرگوارتر -> اشرف

    اصطلاحی به منظور اجناس کم بها -> خنزر پنزر

    مرحله نوزدهم :

    شغلش را بـه پایـان رسانده -> بازنشسته

    ناشناخته و پررمز و راز -> اسرار آمـیز

    بخشی از های قدیمـی -> گلخن

    شـهر بانک مرکزی اروپا -> فرانکفورت

    به جنگ آسیـاب های بادی رفت -> دن کیشوت

    از ورزش های آبی -> واترپلو

    یکی از انواع سنگ های معدن جیوه -> شنگرف

    مرحله بیستم :

    معادل فارسی کلمـه گلایدر -> بادپر

    ترکیبی از الیـاف شیشـه و مواد پلیمری -> فایبرگلاس

    از بین رفتن مواد درون واکنش با محیط -> خوردگی

    کارگردان فیلم بن هور -> ویلیـام وایلر

    لقب برنده مسابقات پرورش اندام -> مستر المپیـا

    ماهی بزرگی درون کناره های خزر -> کپور

    آب چشم -> سرشک

    مرحله بیست و یکم :

    تبرید -> سرمایش

    معامله پایـاپای -> تهاتر

    مرکز نیومکزیکو -> سانتافه

    معمول -> متعارف

    نخوت و تکبر -> بادسایی

    بنیـانگذار شـهر سپید -> احمد شاملو

    سوزش نبض دار جراحت -> ذق ذق

    مرحله بیست و دوم :

    غیر عادی و ناهنجار -> آنرمال

    کشوری کـه قوانینش اسلامـی باشد -> دارالسلام

    اقتدار گریزی درون نظام اجتماعی -> آنارشیسم

    غاری درون استان آذربایجان غربی -> تمتان

    اسباب اصلاح صورت -> خودتراش

    فیلمـی بـه کارگردانی نیکی کریمـی -> یک شب

    پرنده شکاری کوچک -> پیغو

    مرحله بیست و سوم :

    علی اسفندیـاری را بـه این نام مـی شناسیم -> نیما یوشیج

    سلول خونی بدون هسته -> پلاکت

    شتر ماده -> اروانـه

    نخبه سالاری درون امر حکومت -> آریستوکراسی

    نابودی کامل یک گونـه -> انقراض

    بندر بزرگ آلمان -> هامبورگ

    از فیلم های اولیـه کمپانی دیزنی -> دامبو

    مرحله بیست و چهارم :

    معادل فارسی اسکیت بورد -> تخته پالیزه

    نام دیگر سیـاره زهره -> زاور

    بازیگر فیلم لیلی با من هست -> پرستویی

    عروسک چوبی داستان -> پینوکیو

    از انواع محلی ورزش کشتی -> آلیش

    اعضای حذب کارگر سوسیـال روسیـه -> بلشویک

    نویسنده رمان پدرخوانده -> ماریو پوزو

    عابدزاده (پرسپولیس)

    مرحله اول :

    جادوگر معروف و مجبوب -> علی کریمـی

    اولین حریف خارجی تیم درون بازی رسمـی -> کوگیو

    از لقب های این تیم -> ارتش سرخ

    تپه های محل تمرین تیم قبل از انقلاب -> داوودیـه

    رکورددار هت تریک درون پرسپولیس -> فرشاد پیوس

    مربی ترکیـه ای تیم بود -> دنیزلی

    مع کاستاریکایی -> اومانیـا

    مرحله دوم :

    مربی آلمانی سال ۷۴ -> یورگن گده

    ماه و سال تاسیس باشگاه -> دی چهل و دو

    بازیکن اهل کشور مالی -> ترائوره

    از دروازه بانان رکورددار گل نخوردن -> مودت

    معروف بـه بهروز کاستاکورتا -> رهبری فرد

    آلبوم پرسپولیسی قاسم افشار -> قرمزته

    کاپیتانی کـه ۹ مـهر ۹۴ درون گذشت -> هادی نوروزی

    مرحله سوم :

    مرد سال فوتبال ایران درون سال ۸۷ -> کریم باقری

    جامـی درون سال ۵۸ با قهرمانی پرسپولیس -> شـهید اسپندی

    حریف این تیم درون بازی خداحافظی عابدزاده -> بایرن مونیخ

    بازیکن ایرلندی با  ۳ گل درون دربی هفتاد و چهارم -> ایمون زاید

    تنـها سرمربی روس باشگاه -> کونوف

    رنگ زندگی بخش -> قرمز

    مترجم دوست داشتنی کروات بـه فارسی -> چلنگر

    مرحله چهارم :

    اولین سرمربی باشگاه -> فرامرزی

    دروازه بانی با بیشترین حضور درون تیم -> وحید قلیچ

    در جام… پرافتخارترین تیم ایران بود -> تخت جمشید

    بازیکن اهل کامرون این تیم بود -> الونگ الونگ

    تیم عربی کـه بارها حریف پرسپولیس شد -> الهلال

    پرسپولیس رکورددار بیشترین بازیکن … هست -> لژیونر

    بازیگر/بازیکن این تیم -> جمشیدی

    مرحله پنجم :

    با ۷ گل آقای گل شـهرآورد تهران هست -> ایرانپاک

    مـهاجم قدیم و سرپرست باشگاه -> خوردبین

    نام کوچک تنـها دروازه بان گل زن باشگاه -> احمدرضا

    بازیکن شماره ۱ کنونی -> سوشا مکانی

    سرمربی هلندی تیم بود -> آری هان

    زمانی ورزشگاه اختصاصی تیم بود -> آپادانا

    حریف آن درون فینال جام حذفی ۸۹-۹۰ -> ملوان

    مرحله ششم :

    تیم منحل و ذوب شده درون پرسپولیس -> شاهین

    از بازیکنان دهه ۶۰ این تیم -> فنونی زاده

    مربی دروازه بانان تیم -> پانادیچ

    مع و کاپیتان کنونی تیم -> نورمحمدی

    سلطان هست و بس -> علی پروین

    هافبکی با سابقه ۱۷۳ بازی درون این تیم -> عربشاهی

    زننده گل قهرمانی لیگ هفتم درون دقیقه ۹۶ -> سپهر حیدری

    مرحله هفتم :

    برترین گلزن ملی جهان -> علی دایی

    مربی ارمنی تیم امـید پرسپولیس -> بزیک

    اولین هت تریک کننده ایران و پرسپولیس -> حسین کلانی

    از معان پرسابقه تیم -> محمد پنجعلی

    بنیـان گذار باشگاه -> علی عبده

    نام ترانـه سرود رسمـی باشگاه -> آهنگ سرخ

    هافبک بزریلی سالهای ۸۸ که تا ۹۰ -> تیـاگو

    مرحله هشتم :

    اولین کاپیتان تیم -> جاسمـیان

    معنی واژه یونانی پرسپولیس -> شـهر پارسی

    مع شمالی تیم -> محسن بنگر

    مدیرعامل پرحاشیـه دهه ۷۰ تیم -> عابدیی

    از ورزشگاه های تمرینی تیم بود -> کارگران

    بازیکن انگلیسی با ۱۶ گل زده درون این تیم -> آلن ویتل

    مربی آلمانی یک فصلی این تیم -> زوبل

    مرحله نـهم :

    رکوردار کاپیتانی درون این تیم -> پیروانی

    الگوی ورزشی و اخلاقی تاریخ باشگاه -> پرویز دهداری

    مع سابق و اردبیلی تیم -> گل محمدی

    از القاب پرسپولیس -> سرخپوشان

    رییس هیئت مدیره باشگاه -> کاشانی

    مربی/بازیکن سابق اهل انزلی -> مایلی کهن

    گلزن سنگالی تیم بود -> توره

    مرحله دهم :

    عقاب بلند پرواز آسیـا -> عابدزاده

    از داوران شـهرآورد -> محسن ترکی

    مع قدیم با سابقه خوانندگی و بازیگری -> انصاریـان

    مربی ایرانی آمریکایی تیم -> قطبی

    نام گوچک جوان ترین گل زن تاریخ باشگاه -> مـهدی

    حریف قطری درون جام باشگاه های آسیـا -> الوکره

    کارگردان فیلم مستند مردان پرسپولیس -> مـهدی زریباف

    مرحله یـازدهم :

    مربی انگلیسی تیم درون جام تخت جمشید -> آلن راجرز

    به رضا مالدینی مشـهور بود -> شاهرودی

    فیلمـی با بازی عابدزاده و پروین -> ازدواج غیـابی

    گلزن پرسپولیسی جام جهانی فرانسه -> استیلی

    حریف ازبکی آن درون لیگ قهرمانان آسیـا -> بنیـادکار

    هافبک برزیلی سالهای ۸۸ که تا ۹۰ -> تیـاگو

    نام رسمـی باشگاه از سال ۶۵ که تا ۹۱ -> پیروزی

    مرحله دوازدهم :

    از بازیکنان جنوبی دهه ۷۰ این تیم -> سعداوی

    داماد معروف پروین و مترجم آلمان تیم -> آرش فرزین

    ورزشگاه تمرینی تیم درون این روزها -> درفشی فر

    بازیکن و مربی قدیم تیم -> حمـید درخشان

    جوانترین مربی تاریخ لیگ برتر -> وطن خواه

    رکورددار سریعترین گل تاریخ لیگ -> رضایی

    کاپیتان فاتح جام تخت جمشید ۱۳۵۲ -> بهزادی

    جداول سعدی

    • سبک پا، کونکاکاف، سابق، پاسارگاد، همـینگوی، کنترباس، سرکوفت
    • ارتفاع، شابک، جوانمردان، خفتو، کرنش، انبازی، ارباب رعیتی
    • پوزیترون، فروسرخ، حضیض، ازدیـاد، لاجوردی، ارگ بم، آمادئوس
    • اصلع، برنتابیدن، ازدواج، آپ چاگی، هاوانا، لاعلاج، تلبیس
    • لم یزرع، ریغماسی، ویلیـام فاکنر، نوترونی، آلفارومئو، ماکرو، خدنگ
    • رشته فرنگی، تأسی، تصویرگر، دله دزد، سید رضی، ملاقلی پور، رابض
    • ذوالنون، تربچه، سجاحت، بقعه، گنبد قابوس، سینک ، اینجه ممد
    • آب بند، تراموا، پرندوش، اتوبوس شب، کمک داور، اسارت، انقطاع
    • اسپرسا، پیـه سوز، شناسنامـه، شناسه، دیوپا، دانیل دفو، فیلمخانـه
    • خوزستان، قفل فرمان، آبخور، حلبی، روزخون، تزیین، ایزولاسیونیسم
    • امـیر نادری، شـهرسوخته، خرقه، ارغون، صخره نوردی، دندان گرد، روزمره
    • والتر اسکات، دستمزد، پوینده، آدمـیزاد، آواره، دریغ، پاراکلینیک
    • سوارکاری، فیستول، بهاره رهنما، ایفاد، چرب زبان، پیشانی، تیلر
    • آبشار حمـید، بزکشی، استفهام، آدنیس، روکار، مرد نامرئی، پرفیوژن
    • اوگانیـانس، مـیله، روفرشی، اغتسال، بقیـه، سنگلاخ، روماتیسم
    • جزیره گنج، سردار جنگل، شاپرک، ارغوانی، استهلال، بلعیدن، درویدن
    • سرخرگ، استقلال، اوروگوئه، پیغاره، چربیدن، مادر، آب لیزه
    • اسکواش، حاج آقا تراب، کفتار، آندودرم، پشت دستی، احتراس، تضاعف
    • جناغ شکستن، ریسه شدن، آبی و رابی، پایسته، احسن، لواشک، مایورکا
    • سه تفنگدار، سارگاس، دوهزار، مترونیدازول، کمربندی، چلچله، اکستنشن
    • تیـهو، همایون پایور، خوش پرگار، لگدکوب، اقتصار، سردینـه، هرات
    • تراورتن، پیشوت، هفت سین، تنکه، چارلز دیکنز، ارشکیـه، جهانگردی
    • آتریـاد، پکیدن، استراحت مطلق، کرم خوردگی، پیکره، استذکار، توسم
    • براتیسلاوا، مارمولک، توسل، خرخاش، ستمکار، جراید، کالی اسکریما

    جداول حافظ

    • سازدهنی، درواخ، گینس، آرارات، اسدالله یکتا، جام تخت جمشید، تواهه
    • هفت پیکر، شیخ تپه، روانداختن، زعاف، اباطیل، ریباند، کبکبه
    • نوآوری، بلاتکلیف، واریس، تمامـیت ارضی، خسروشاهی، بوتیمار، نگهبانی
    • ددمنشانـه، اوساکا، ساحره، خاکسپاری، دموکراسی، ته نشین، لیورپول
    • محمد نصیری، احتباس، جانماز، شق القمر، بیدادگر، سرانجام، سافو
    • کارواژه، سرنوشت، پرشمارگان، دونتسک، فوسا، آرواره ها، بسندگی
    • آرمانشـهر، مستعمل، سخنران، سولک، کهنـه و نو، تختی، کارآزموده
    • اندیشمند، ریتمـیک، سامسون، استنت، زادروز، چارگامـه، الش دگش
    • آسمون و ریسمون، کاشان، ترکیـه، بلند مرتبه، دم لابه، پاکدامن، چهره پرداز
    • محاربه، شازده احتجاب، سامبو، زیست بوم، گواهینامـه، زوریخ، تباشیر
    • کاریبو، هیپرتروفی، تلویحی، آموزانـه، دلباخته، حامد بهداد، استتار
    • خوشنویسی، کنداب، مـهرشـهر، ایکیوسان، مـهدوی کیـا، دیوکلوچ، سنگ مرمر
    • مس مس، شاه مقصودی، سرداب، استنسیل، سریلانکا، جین وبستر، برایتون
    • کوآلا، گیتی نوین، رنگین تن، منغمس، فراموشکار، خویشکاری، زادخرد
    • مباهات، جرشفت، آسوندار، تنگدستی، کمونیسم، لاله صدیق، مترلینگ
    • ساعت خوش، صربستان، پشنگ کامکار، موکشا، تبارزایش، بارسلون، موکشا
    • بنوره، اضمحلال، روده درازی، بیرونی، باندیکوت، اثبات، احسن الخالقین
    • پیش پرداخت، بزرگداشت، دربایست، ثرید، سعلت، ریبوزوم، فیسا
    • خوشامدگویی، ناشتایی، مارلیک، نادال، چهچهه، بادآهنگ، استقصاد
    • سمندر، عذرخواهی، دیرینـه، واپسگرا، جرج بارکلی، خیـام، توموگرافی
    • دانمارک، حاتمـی کیـا، آندره آمپر، شاهوار، ژرمن، دلسرد، ادموند بزیک
    • حق الزحمـه، پیکرنگار، ریشیدن، مکزیک، منطق الطیر، نی، استکراه
    • سرشناس، التباس، افروزه، مسافت، پانتئون، نارنجی، ناصر حجازی
    • گوستاو هرتز، صادق هدایت، دریـای کارائیب، کله پز، برات، هرهفت، کلاهخود

    ابوسعید ابوالخیر

  • جان اوبار، تاکسیدرمـی، مستوفی، سه قلعه، دینوری، ریحانـه، کایتینگ
  • شباویز، مارتین شین، اوراسیـا، سجانیدن، چرده، چرچیل، تجویزانـه
  • پلوک، اکتناه، دریـاچه اوان، نیما یوشیج، امتحان، استراتژی، آپارتاید
  • تیمورتاش، فرهاد آئیش، پردازش، قرمزدانـه، همـینگوی، کانال سوئز، کوپن
  • خشک نای، دربرگیرنده، سه گنبد، عباس مشفق، جعبه دنده، بیگل، فرورتیش
  • الیور استون، پرسیـاوشان، آستانـه، کیـاست، پیوندگاه، قسی القلب، مع
  • بارهبرواس، ارومـیه، گواناکو، آفتاب نزده، پلاروید، دالان، کوتیکول
  • نرمش ناپذیر، شیده، شعر سپید، مـیتی کومان، منـهتن، گارلادو، خیزابه
  • دوالک باز، شله زرد، اسید آمـینـه، تندره، آلبر کامو، جان آدامز، شغربغر
  • خانقاه، شوفر، پایگاه داده ها، ردکارپت، پایـان رأفت، صاریغ، دق الباب
  • رضا براهنی، پغار، تشفی، جگوار، محمد علی رجایی، فرانسیس بیکن، برره
  • زیرافکن، تکون، شدکیس، مارمـیشو، پرسوناژ، فریدون زندی، استون هنج
  • نخودآب، زرنیخ، سمسول، دلاکروا، قیفاووس، بوجانگاییـان، توماتین
  • اشمل، ژکیدن، پسراندر، نارستان، قلعه خمـیر، ایرج مـیرزا، بیگلی بیگلی
  • پارامونت، بانگوئی، اینفینیتی، منصور بهرامـی، سنگلج، گایـا، خیلخانـه
  • تنافی، ریش بابا، گیـاه پزشکی، هرمزگان، دن آرام، هادی مرزبان، اسکانیـا
  • عیدی امـین، نظمـیه، ادگار کاد، چینچیلا، نامـی پتگر، استراسبرگ، ترابری
  • ناغول، تاب و توان، آواشناسی، ناسفتگی، پانکراس، آلبانی، گازوئیل
  • جواد زرینچه، عزت بگویچ، شب کور، ویکتور هوگو، کلشتر، طوقی، پاناویژن
  • شکرگزاری، اصفهان، جامل، بلنـهایم، مـهدی بامداد، حسن فتحی، یـالتا
  • تسابق، ترانزیستور، جلنبر، پلشت بر، شیطان، هاروارد، پاری سن ژرمن
  • باغچه بان، لاپلاتا، ام القوین، راهزنان، زئوتروپ، تازه چهر، دلکو
  • نازبالش، احتراز، احصاییـه، آلبومـین، سهرورد، شوپنـهاور، سه زن
  • ۲۴٫    تخته شنا، انجمن اخوت، انگلبارت، خیـار دریـایی، سدان، زاکسن، فرامـین

    مسلم (مذهبی)

  • استغفار، بیت الفتوح، سعید بن زید، حزقیـال، آمون، غزوه، جهاد
  • توبه، اسرافیل، شافعی، محمدعلی کلی، رستم پاشا، خالد بن ولید، مالزی
  • صلح حدیبیـه، هراکلیوس، قادسیـه، صالح، عمار، پاکستان، آلفرد گیوم
  • حفر خندق، اجماع، الرحمن، نفی سبیل، شـهرام اسدی، یوکابد، جانماز
  • نماز جمعه، آیـه تطهیر،ایی کوفی، رهبانیت، تبوک، لازاروس، شیر صحرا
  • اسماعیل، غلمان، مـیرنا نظور، یوم الدار، عید فطر، مریم مقدس، حوزه علمـیه
  • عیدگاه، نرگس خاتون، هامان، هنری کینگ، کافرون، مـیکائیل، عید قربان
  • زخرف، سامری، حلف الفضول، ابن هشام، تعریس، جویریـه، سوگواری
  • محمد رسول الله، یرموک، عمرو عاص، نماز صبح، غیبت کبری، صافات، سلیمان
  • کنیسه، مسجدالحرام، تجوید، روح الامـین، سید رضی، صفین، منوسمرتی
  • علامـه امـینی، استورارو، عام الفیل، معاویـه، ماعون، صحابه، عبدمناف
  • اصحاب کهف، شاکر، یـاد خدا، هاروت و ماروت، فرعون، بیت لحم، مادلونگ
  • عایشـه، هانری کوربن، یـاسر بن عامر، هفتک، سبع المثانی، فرقان، شب قدر
  • صحرای عرفات، تراویح، ابن ماجه، غاشیـه، انشراح، حواریون، نجاشی
  • ارتداد، اسماعیلی، مـهدویت، بنی امـیه، مالک اشتر، الیـاس، عبدالباسط
  • یثرب، ابراهیم، تفسیر المـیزان، رمضان، اصحابا، شیخ بهایی، روز عرفه
  • امـین زندگانی، حجر بن عدی، دحیـه کلبی، بانو امـین، ریـان بن صلت، ادریس، عادیـات
  • امام سجاد، شـهید مطهری، اربعین، مریم مجدلیـه، شیخ طبرسی، آیت الکرسی، جاهلیت
  • جداول خالقی (موسیقی)

  • درویش خان، نی انبان، من لعنتی، گلزار، جاده یک طرفه، فور الیزه، بلوز
  • رضا پیشرو، ژرژ بیزه، کانتاتی، نگاه من، علیزاده، سعید هرمزی، پاشایی
  • کوچه ملی، مـهتاب رو، رضا صادقی، نی داوود، دایره زنگی، نفرین، پاگانینی
  • داوود پیرنیـا، چارتار، سیروان، شیپور، حال من بی تو، قرقرک، هاوارد شور
  • دشتی، مختاباد، بابک تیغه، یکی هست، شرب آهنگ، مندلسون، سعدی حسنی
  • کانتری، محسن یگانـه، بربط، کنچیتا، کینگ رام، ربع پرده، بختیـاری
  • حسین علیزاده، تو رفتی، بامشاد، افشاری، کلایدرمن، بی بند، هوی متال
  • پرویز یـاحقی، پرکاشن، مترونوم، آرسامس، سم اسمـیت، اوهام، ماهور
  • کاوه آفاق، پاواروتی، خالقی، مـیزان، بالابان، احمد پژمان، محمد نوری
  • روز برفی، شـهر دل، فخرالدینی، آواز قو، زانیـار، دونوازی، تحریر
  • قوشمـه، لیلی افشار، هایپرنوا، سلین دیون، اسمش عشقه، رندان مست، ابوعطا
  • گلپا، قیچک، لهراسبی، جنتی عطایی، دیگه مـیرم، علی پهلوان، شاهین فرهت
  • فرید احمدی، اکتاو، ایرج، عصر پاییزی، ترومبون، قاسم افشار، موومان
  • باربد، فوتبالیستها، بسطامـی، همایون، علینقی وزیری، سلفژ، مـهتاب
  • کیتارو، ونجلیس، رهبری، موتسارت، مسجد سلیمان، بارانا، پیکاپ
  • اعتمادی، جاده رویـاها، شـهناز، کنترباس، سرفراز، واروژان، گرمـی
  • رضا یزدانی، ویوالدی، ان، رضا شایـا، باب دیلن، گوشـه، خولیو
  • سوپرانو، یوکللی، نـهال حیرت، کاوه، شجریـان، آخر قصه، چکناواریـان
  • شـهرام ناظری، عبداللهی، چاووشی، سازبندی، روحانی، کودکانـه، سنتور
  • آکوستیک، تلفیقی، مانی رهنما، رضا موتوری، تارکان، ترومپت، آداجیو
  • امـیر تاجیک، انوشیروان، ملودی، علیرضا عصار، عقیلی، نوحه، فلامـینکو
  • ناصریـا، هنوزم، باب مارلی، حسین زمان، بیژن کامکار، شـهر آشوب، پیش نوا
  • بیتلز، جواد معروفی، مایکل جکسون، حریص، هموطن، گلپایگانی، بابک بیـات
  • کنسیونانس، مجید انتظامـی، گلویی، امـیر تتلو، بنان، بهنام صفوی، پری زنگنـه
  • جمالزاده

  • رافائل، درگز، پرتاب دیسک، گربه سانان، آنتروپی، والاگهر، درویش خان
  • دوغاب، معجونی، وینگرود، بهمنیـار، کلروز، بوستون، ویسکوزیته
  • سنگواره، هشیلان، اولاما، روزبه، شارل آزناوور، ایبوکا، پنجول
  • لیمنولوژی، ذوی العقول، سفیر، گوتیـه، سماک رامح، استانبول، مالایـا
  • صفی علی شاه، کارائوکه، شلمچه، کرفبال، زیرک قیـاس، دسیبل، دگردیسی
  • شخولیدن، چرخ انداز، آمفتامـین، رتردام، فریده گلبو، شاتون، شاپشال
  • ساپاردا، جیمز هاتن، مـیرزا بابایف، عدسک، تازیـانـه، حلقه، کلاردشت
  • پادرمـیانی، برگه، یکدندگی، آرتمـیس، دون ژوان، طاهرزاده، اورمزد
  • مسوسورس، دانشسرای عالی، سیـه لو، استراسبرگ، ماسوله، بناگوش، لن ترانی
  • جوشن پوش، کنسرتو، اشانتیون، ترقوه، اومبریـا، جامپ بال،بندی
  • تویوتا، پانتالاسا، ممتاز محل، استیو جابز، مازیـار فلاحی، بوکان، قطیفه
  • سوز، اتومبیل، ابتلاع، سیـاتیک، هلوسیـا، علی قوی تن، گل کوچک
  • کیـانوش، تسمـه تایم، زن سی ساله، بهاباد، اراجیف، برساز، واتیکان
  • حلقه بـه گوش، خونیـاک، گندزدایی، بولاخلار، مایکل مور، خوخو، باخه
  • مـیکویـان، فرهاد مـهراد، پیرنـه، فاسیـا لاتا، خسیس، علی ای حال، شیخ صدوق
  • پلی فونیک، رستاخیز، کامبادن، حس غریب، لوئی رنو، تیپو سلطان، دالبوز
  • تیتانیوم، کاخ ورسای، کاهانی، فریدون ناصری، گدانسک، تحت الشعاع، ناسور
  • مستهلک، بخردانـه، خرحمالی، اشتهارد، اسکوربوت، آوانتاژ، هوبره
  • کرباسچی، مسنجر، اونیل فورد، بالتیک، ارکستراسیون، دهوند، بونراکو
  • کشکوئیـه، رتوش، انتگرال، مارسل پروست، ورپریده، آنپاسان، ریمان
  • قرقاول، همای آزاد، امـیر نادری، یوکاتان، قرض الحسنـه، صیـاغت، ذوب آهن
  • راهبندان، بادروج، مایندفولنس، چهارپاره، ون آلن، بخارا، آسکاریس
  • ماری آنتوانت، شاه بلوط، اتریش، ابن یمـین، عروض، الاکلنگ، آلاچیق
  • ابن الوقت، کاغذباد، فریـار، کاخ مروارید، درخت آسوری، نودل، ورشو
  • کریمخان

  • بندشناسی، زمستانگاه، چاپستیک، معاضد، تبرزد، تودای جی، ویم وندرس
  • فریدون فروغی، اسم فامـیل، پتر کبیر، هری هودینی، بسپار، شنبلیله، رکابی
  • تراخت، پای برنجین، زبرجد، قلعه جلالی، فراهانی، کردی، آب باز
  • پروپان، ناوشکن، باسمـه ای، کاریز، شاهرگ، کورنوال، امریکن آیدل
  • گزارش، لایپزیگ، اولدزموبیل، تورنسل، نساجی، فم الحوت، پورداوود
  • پیرابین، پیل سوختی، غار کنجی، دقیقی، فیستبال، پریـاموس، بالماسکه
  • دندان گیر، خورند، لاهه، محمدرضا لطفی، سومنات، عروه وثقی، آزادمـیوه
  • مسعود کیـهان، اسپیره، اورگاست، آساهی، تختخه، هوبه، آراداووردی
  • آزادمنش، انداوه، عشوه گر، خوانسار، کافه پیـانو، سنگ کره، تواصی
  • پروپاگاند، افسوس، جان ویلیـامز، الیوت، منوچهر اقبال، پرخواسته، تدلیس
  • لو لانداو، سمرقند، عمر خیـام، آسفالت، نوبنیـاد، تولیت، پکین پا
  • ماداکتو، یلنجوج، پاداش سکوت، ثروت، یـار دوازدهم، هوتخش، لعبت والا
  • جورقان، امـین تارخ، کرلینگ، دوبرمن، شپول، اسفرزه، ببر بیـان
  • جین گری، آهون بر، سمولینا، واحه، مجسمـه آزادی، تبریز، انشراح
  • فیروزه، پاچه خیزک، وافل، یورت، کیسه هوایی، واراند، الشن مرادی
  • محمد باقر صدر، توره، چغاخور، ابلیسک، وادلو، دستمایـه، بادرنگ
  • شنیتسل، کمپوست، اندیمشک، تپانچه، پیشاپیش، بوار، شوتوکان
  • ساندیمون، درون بارانداز، بانکوک، بونوبو، شکیل، اودئیل، بیشـه
  • تنومند، پنگان، سیـاه کوه، شـهریـار قنبری، کرزای، پیتزا، التهاب لثه
  • پوشکین، نیشابور، پرویز کیـانی، جان کری، خراسب، شنگویر، تاکسی
  • جورچین، دکلته، آب دندون، کلارینت، ناگویـا، ابن مقله، امـیر شروان
  • حسین مکی، سامن، کامبیز درفشی، هاسکی، همجوار، اندیکاتور، سوخت و ساز
  • بلنداختر، راستاد، آلگونـه، نافع، احمد ظاهر، برج خلیفه، رونالدو
  • شارل نـهم، جیمز دین، مادام بوواری، ویزکول، گامبو، یو اس بی، الاستومر
  • یلدا (فال حافظ)

  • لسان الغیب، افتاد، خطرناک، بازآیی، سعادت، چین زلف، فرخنده
  • شیراز، وقت صحر، سفرکرده، بنیـادم، رضوان، درون این قفس، بحر کرم
  • ناتل خانلری، حافظا، مالامال، ساحری، عندلیب، مـی لافد، اندازیم
  • غزلیـات، بربندند، راهروان، مشو حافظ، چهره، سبز فلک، مغیلان
  • ابواسحاق، سبکباران، خطاست، گمگشته، حکایت، نازنینم،و مکان
  • بها الدین، نسیم سحر، مکافات، نعیم، مونس جان، سوختگان، آب حیـاتم
  • گوته، سر سودا، شور و شر، مرد و زن، حافظ، مـهرورزان، مرکن
  • ترجمان الاسرار، هویدا، دلشادم، منجم، بدخواه، جانان، پشمـینـه
  • حافظیـه، گزیده ام، حیران، بی مثالش، چشم یـاری، درویشی، خلوتگه
  • بیستم مـهر، منزل، نمـی ارزم، وظیفه، آرزومندی، بازپرس، زیر و زبر
  • محمد قزوینی، درگه، بستیزند، درد عاشق، ازرق، غم مخور، مـهجوری
  • آراکی، خاکی، استغنای، سالخورده، ملاقات، غم مخور، ناشنیده
  • هشتم، سحرخیزان، بیـارای، بنده پرور، کشیده ام، دیوارش، بهرامـی
  • عراقی، شیراز، شمایل، گوشـه گیری، بعد از من، شفابخش، دیده گریـان
  • خرمشاهی، درمان، عاشق، حشمت و جاه، برافشانیم، فراقت، پشیمانی
  • آندره گدار، افتاده ام، دوراهه، هنگام درو، سلسله، ماست، عشقند
  • مـیرعماد، لعل فام، غیرت، خوبان، خم ابرو، چه مـی جویی، کـه نشین
  • درویشی، مـیکده، دفتر خالی، نااهل، کـه خوشدل، بیندازیش، با پسر
  • گوشـه گیران، مردان ره، استغنای، نسیمش، یوسف ثانی، کوکبه، نرگس
  • شکرخنده، طرحی نو، پیـام سروش، کم و بیش، جام جم، سالخورده، فزون
  • صبوری، غمزه، منزلگه، عشق جوانی، خرابات، پروازم، خوبرویـان
  • عاشقان، بر دارند، ارباب هنر، سرو روان، پادشـهم، مـی ، غبار تنم
  • تخته بند، عارض سوسن، دردکشان، دایره مـینا، بالین، ویرانـه، گیسو
  • سالوس، اگر برآید، بلبل، دامگه، زندان سکندر، دربند، دوستکامند
  • ماری کوری (بانوان)

  • بهاره رهنما، رخشنده، بیگودی، خاگینـه، خواستگاری، شانل، مرکل
  • ، لیدا فریمان، هشتم مارس، زن روز، فرزانـه، اما واتسن، فوزیـه
  • کاکادو، ی، زعفران، حیدرزاده، گردآفرید، آباژور، بله برون
  • پوپک گلدره، نیم بوت، سولماز، گلدی هان، شـهرناز، ارغوان رضایی، ملکه
  • جین آستین، قلیـه ماهی، کریستین دیور، ژاله، کدبانو، سوفیـا لورن، چتری
  • بنت الهدی، مقنعه، لیدی گاگا، منصوره حسینی، تهمـینـه، ونوس، گیشا
  • مـینی ژوپ، پوراندخت، شینیون، مـهسا، اوا پرون، سیمـین بهبهانی، خاتون
  • لیلا حاتمـی، اردلان، رومـی، ماندانا، شیربها، بانوی اول، کتایون
  • کرم پودر، پارمـیس، هرتا مولر، بوردا، معتمدآریـا، قمرالملوک، ماکسی
  • فری سایز، شیرینی خوران، اپرا، آناستازیـا، زهره، مادر ترزا، سودابه
  • آتوسا، ویرجینیـا وولف، اکستنشن، عایشـه، زیرلفظی، ماری کوری، لیلی افشار
  • ماهیتابه، ووشو، تسلیمـی، پاتختی، آماستریس، هما افشار، نیکی مـیناژ
  • شیربرنج، سیمـین دانشور، ریمل، چادر، بلقیس، مرلین مونرو، ترشکوا
  • فرخ رو پارسا، عروسی، مـیترا، ساندرا بولاک، قلاب بافی، بیوه، پدیکور
  • زیتون پرورده، پمپادور، کاکل، گلاویژ، ربه کا، جهیزیـه، زهرا نعمتی
  • آلیش، فروغ الملک، آناهیتا، کیمونو، پیـام زن، بنی اعتماد، زویـا پیرزاد
  • مریم شیرزاد، کنگر فرنگی، مارپل، شیوا، النگو، مارگارت تاچر، قیمـه
  • مایکرو فر، رابعه، سوفی ترنر، مـهد علیـا، کوبلن، ریـانا، ازدواج سفید
  • یـانگوم، ژاندارک، هری پاتر، موچین، مـهرنیـا، ماه عسل، باران کوثری
  • ژاله علو، تربچه، جین وبستر، هیپاتیـا، بنداندازون، کلیپس، پازارگاد
  • ماتیک، آگاتا کریستی، انوشـه انصاری، رشته پلو، بهشت، شکیرا، آتش بس
  • پانته آ بهرام، تافت، گوهرشاد، فروغ، راحت الحلقوم، خدیجه، خوش نمک
  • شابلن، شارلوت، سرمـه، زیبا بروفه، ازدواج بنفش، دمـی باقالی، پریسا
  • انجمن حریت نسوان، حصبه، پنکیک، ساری، بخارپز، ویلیـامز، شـهلا ریـاحی
  • بابانوئل (کریسمس)

  • روح القدس، شاهدان یـهوه، حواریون، لوقا، سن پتر، کاردینال، قبطی ها
  • تثلیث، سن مارکو، اورشلیم، فرانسیس، کلیسا، باپتیست، باکره سوگوار
  • عهد جدید، اعتراف، ارتدوکس، وانک، مـیسیونر، ضدمسیح، آب مقدس
  • یونیتارین، هفت شیپور، چارمـیخ، آمـین، شام آخر، بیت اللحم، روح الله
  • اندریـاس، مریم مجدلیـه، غسل تعمـید، عیسی، اسقف، تعمـیدیون، جاثلیق
  • تدهین، پشیتنا، کنستانتین، بعل الذباب، فیلیپ، بابانوئل، نسطوری
  • لوسیفر، مکاشفه یوحنا، یکشنبه، گلگتا، دیکون، شام آخر، مردخای
  • یـهودا، عید پاک، انجیل، ایـاصوفیـه، پاتریـارک، صلیب، یوسف نجار
  • گلریزان، جهنم دره، ولگاته، بازیلیکا، لازاروس، پروتستان، یوحنا
  • مرقس، ناتانائیل، جام مقدس، دیسماس، تفلیس، پالمـیرا، سنت جوزف
  • نصرانی، یـاعیل، جشن عروج، واتیکان، هگزاپلا، صومعه، سنت نیکلاس
  • فارابی

  • داغینـه، دادو، پالرمو، بهمن قبادی، ارزیـافت، باجگیری، قلعه مرغی
  • نخجوان، سرخور، مروارید سیـاه، آشوراده، اسپینینگ، جفاف، رافائل
  • رباخوار، رباط، تنسته، هونولولو، آماتور، پارک ژوراسیک، کاسکو
  • اورامان، ویـارئال، بادرفت، اوزار، متابولیسم، واپسین، رباخوار
  • ساریگل، هشت کتاب، خلافت، آرنائوت، ذوالقوافی، موش صحرایی، رباط
  • نیو ساوت ولز، تمتع، هما روستا، دروس، تراکتورسازی، آبخست، دهن کجی
  • امـیل زولا، مارمـیشو، منقار، اشمام، بازجو، سختکوش، مازیـار مـیری
  • ملتجی، ولخرج، ایـام البیض، فلورانس، محمد دانشور، عمر خیـام، تعویق
  • هاوارد شور، اسدآباد، شارد، کوتوالی، درودگر، آرمادیلو، تاس کباب
  • آبشتگاه، همـیان، پل سزان، بلفاست، سه تفنگدار، الاهلی، اتراق
  • شش و بش، خانـه زینت الملوک، شکیبایی، کاردینال، رنـه دکارت، مارک، پلوان
  • خافض، کمان ابرو، اعتصام، پاراج، شانگهای، عنایتی، سال بلوا
  • اسپایدرمن، سنگچال، ظهیرالدوله، قاقم، منجلاب، باقر، سرلاد
  • باره بند، ترلان، باشامـه، تریسته، زبور، محمدعلی کلی، انسولین
  • مریم کاویـانی، دریوک، شوکا، کولی خفته، تابوک، آتریـاد، مـهتابی
  • اکانی، نایتینگل، ویلیـام فالکنر، عباسپور، پاذیز، نگاری، جبل الطارق
  • ایران درودی، اسپرانتو، باهک، جهان نما، جارحه، بینوش، واکسن آبله
  • هیدرولیز، استینـه، ارهاق، بایکال، سوریـان، پارسایی، دیوان شمس
  • آریـانا، پله آخر، اسب دریـایی، آتش زنـه، اجدع، تبسیدن، دلدل
  • مونشن گلادباخ، امـیل، ونکوور، سفیدک، سهروردی، ترازنامـه، موس موس
  • آبونـه، بنکران، پنکه، رهبانیت، فریبرز عرب نیـا، غژگاو، پاتولوژیست
  • گاوخونی، لیبرال، نردبان، فتراک، رزونانس، بوروکراسی، مرغ سحر
  • رونوشت، شاکله، بازگشت جدای، هنگ کنگ، کاروانک، سرودن، تاتامـی
  • قانون، شاه بالا، یشمـی، نسرین مقانلو، سیردریـا، بی ام ایکس، سپاناخ
  • کریستف کلمب

    ۱٫ زاده، پرکلاغی، سیسیل، برق دستی، بیلچه، آبغوره، محمد قریب
    ۲٫ سیطره، جانشینی، سردر باغ ملی، اسلحه مرگبار، بناگوش، قصاص، ترقوه
    ۳٫ جمـهوری، نزول، رومانی، علی نصیریـان، یخ نوردی، کمـیاب، مطبوعات
    ۴٫ اندروید، تموز، آرام سوز، هفت بادگیر، پیسارو، سورنتو، قاجار
    ۵٫ کلسترول، دلنشین، بن استیلر، محتشم، قامشلی، گلنگدن، بریـانی
    ۶٫ جاروبرقی، باستانی، گروه، سگ ولگرد، بسکتبال، زیرراه، زعفران
    ۷٫ جلال ستاری، دکتر هو، برزیل، دپارتمان، خدمتکار، ویلا، قزن قفلی
    ۸٫ اسفناج، قزل آلا، ایست قلبی، اسکوتر، دزیره، انیمـیشن، قورخانـه
    ۹٫ اجاق گاز، ارسی، لاجورد، سیم چین، قیصریـه، سرپیکو، ال کلاسیکو
    ۱۰٫ مـیرزا رضا کرمانی، سویل، پالایشگاه، موذی، دلکش، وانیل، پناهجو
    ۱۱٫ بزرگ زاده، پنداشت، خودبینی، آنوریسم، گلن فورد، خاراکس، مـیخوش
    ۱۲٫ الجزایر، چه حتما کرد، شاقول، شرمنده، نوش جان، شـهابسنگ، ارتش سرخ
    ۱۳٫ سیناپس، باغ اکبریـه، پری صابری، تهیدست، شگرف، آپارات، رباعی
    ۱۴٫ معیـار، سماوات، اشرس، پرهیزکار، تایوان، گرگ بیـابان، سنجابی
    ۱۵٫ بابی رابسون، اسناد، دبیرستان، پل سزان، شیروان، پیش قراول، نیرنگ
    ۱۶٫ آلتامـیرا، لارنس الیویـه، اسطوخودوس، آبیـاری، دلربایی، تاراج، مردمک
    ۱۷٫ استعداد، هرسین، فهیمـه رحیمـی، امپرسیونیسم، لهجه، جلافت، هونوریوس
    ۱۸٫ بلعیدن، دولا، نیکوزیـا، هاکی، تلسکوپ، پرویز خطیبی، نسل کشی
    ۱۹٫ گلشن، بالینی، نان و ، اسناد، دبیرستان، گلدن گلوب، استرداد
    ۲۰٫ استرکنین، دهخدا، خفاش، ساراگوسا، دایـه، وثوق الدوله، مارتین کمپبل
    ۲۱٫ سیتوپلاسم، آبیک، دانش پژوه، مشکوک، خالص، بازخواست، داوود رشیدی
    ۲۲٫ بادام زمـینی، کیلومتر، ایران، دن براون، قزلباش، بقالی، کینشاسا
    ۲۳٫ سیمولاتور، پرستار، گوگول، گراهام گرین، تکنولوژی، امتزاج، کندو
    ۲۴٫ دیده بوسی، بالین پرست، مـیرجاوه، آقاسی، هنرپیشـه، بالزاک، آکسفورد

    گالیله

    ۱٫ گذرواژه، برازجان، بـه همـین سادگی، بوبول، گل مرداب، مقاومت، خاخام
    ۲٫ کولیس، شازده کوچولو، ساوه، دامپزشک، مـیلیون، تلخ کام، ویلد پارک
    ۳٫ ایمپالا، ثریـا قاسمـی، دهلران، نواختن، همـه پرسی، کنتور، کمپانی
    ۴٫ تاچیکستان، سالخورده، اجباری، سامورایی، افشین مقدم، دیپ بلو، تریـاژ
    ۵٫ مـهاراجه، بتمن، چالدران، گندراسو، گل گلاب، هارمونیکا، ماپلانک
    ۶٫ گفتاردرمانی، دیـاکونوف، یوفا، پاکدشت، بارون، پیکارجو، انجیده
    ۷٫ فیروزه ای، ایلوش، فقرگاه، موسباخ، هلالی جغتایی، نستعلیق، مرداب
    ۸٫ سنگ نبشته، جبل الطارق، فریزر، نیکی کریمـی، رانیتیدین، خسرو، الوافی
    ۹٫ مـیشو، داغداغان، بادگیر، چهارگوش، گرند ویتارا، پیـام، چهل سالگی
    ۱۰٫ اسلامشـهر، دراگون بوت، آب انبار، انفصال، پیشکش، ناقوسی، هموستات
    ۱۱٫ ماتریکس، آلپاکا، ناباور، تمنا، گذشته، آگورافوبیـا، ساوجبلاغ
    ۱۲٫ مگس ها، ولینگتون، نیرنگ، مزدبگیر، سخنران، تسلا رودستر، نیوکمپ
    ۱۳٫ سنجان، ایران برگر، نیزه ای، التیـام، سخیف، عقلانی، قریب الوقوع
    ۱۴٫ نـهانگاه، معاندت، تریـالتون، دده کاتیب، فاروج، زادروز، پیوندگاه
    ۱۵٫ دارت ویدر، باتی، شاخ گل، فرخنده، دست درازی، بنامـیزد، هاروارد
    ۱۶٫ نورانگ تی، سنایی، لکه زرد، کثیرالانتشار، خودکامـه، خموشانـه، مـیامـی
    ۱۷٫ الیگودرز، سیـاه گوش، ساختمان، دانشگاه، همایون فر، پروژکتور، رسوخ
    ۱۸٫ سی سنگان، بوفون، تریشینوز، نخستین، مـیکروفیلم، ناصر تقوایی، براوو
    ۱۹٫ زرافشان، شمشاد، کشاورزی، عفو بین الملل، جان رمبو، آنتروپی، آبیک
    ۲۰٫ شکم روش، تاریخ مسعودی، رومن رینز، کارتاژ، قره کلیسا، مارال، خاطره
    ۲۱٫ عرب نیـا، اصانلو، ابلق، آبغوره، اسکروج، پهنای باند، واژگان
    ۲۲٫ ، کپور، اشترانکوه، سن سیرو، نان و کوچه، بادزهره، سرور
    ۲۳٫ مدیترانـه، شابیزک، تربت جام، جن گیر، تراختنبرگ، نابغه، خبرنگار
    ۲۴٫ آسوندار، دیوید گیلمور، سی سخت، زرافه، سارق، عرض اندام، فریبا متخصص

    مصدق (سیـاسی)

    ۱٫ سوکارنو، کلانتری، رزم آرا، دموکراسی، حیـات نو، جان رید، حزب توده
    ۲٫ فاضل، پولتیک، مصدق، ایشیک آقاسی، بنی صدر، پراچاندا، هوخشتره
    ۳٫ حجاریـان، امـیرکبیر، یکه سالاری، قندی، فیدل کاسترو، کرمان، مرعشی
    ۴٫ موسی مـهام، امپراتوری، مجریـه، سامـی، براندازی، شارل دوگل، امـین الدوله
    ۵٫ دادگستری، عارف، اتابک، مائو تسه تونگ، تندگویـان، الیگارشی، بهارستان
    ۶٫ غوغاسالاری، تاج الملوک، خزاعی، چرچیل، ستون پنجم، غفوری فرد، حافظ
    ۷٫ ریگان، حسن حبیبی، شعبان جعفری، فراکسیون، حماس، پیمان ورشو، ورسای
    ۸٫ مـیانـه رو، چیت چیـان، لاریجانی، فاطمـی، الجزایر، نوری المالکی، کودتا
    ۹٫ دین سالاری، آلبرت دوم، گنابادی، فوزیـه، ورزش و جوانان، جمـهوری، پرده آهنین
    ۱۰٫ مطهری، اسوالد، فرماندار، فتحی شقاقی، انقلاب سفید، خودکامگی، مشروطه
    ۱۱٫ محسن رضایی، ناصر مقدم، خونتا، کمپ دیوید، یوزف تیسو، حزب رستاخیز، ناتو
    ۱۲٫ مردمسالاری، نخست وزیر، احمدآباد، سارکوزی، نبوی، برلوس، بهشتی
    ۱۳٫ منصور، آنگلا مرکل، لانـه جاسوسی، مرتضی نبوی، لابی گری، احمد جنتی، تکریت
    ۱۴٫ هفتم تیر، کمونار، اعتماد ملی، هوگو چاوز، مـیانمار، نـهضت جنگل، ابتکار
    ۱۵٫ التیماتوم، ساواک، خاتمـی، جهادکشاورزی، ویکتوریـا، شورای نگهبان، بختیـار
    ۱۶٫ سردار سازندگی، بیسمارک، آیساف، آقازاده، شاهرخ، واترگیت، معمر قذافی

    نیما (شعر نو)

    ۱٫ احمد شاملو، آب و زمـین، فصل سرد، کوچه، پاسبان، عاشقشی، مرگ رنگ
    ۲٫ کاشان، مـهتاب، درفش کاویـان، دلاویزترین، قبرستان، گلدون، ترمـه قبا
    ۳٫ تولدی دیگر، مشـهد، مـی تراود، دادرسی، چقدر، گلستانـه، عاشق تو
    ۴٫ نیما یوشیج، صداست، هوشنگ ایرانی، مـی اندیشم، اسکلت، بسپار، گرمگاه
    ۵٫ زمستان، شاهرودی، واماندن، ملال انگیز، پژمردن، گلایـه، گفتیم
    ۶٫ دستور زبان عشق، شکست سکوت، شقایق، گریبان، آرش کمانگیر، آسمان، کبوتر
    ۷٫ احمدرضا احمدی، حجم سبز، از دریچه ماه، یونجه، کوچه، خندانید، کرکس
    ۸٫ علی اسفندیـاری، ناتمام، زنبیل، درون آستانـه، حسین پناهی، آهسته، گل سرخ
    ۹٫ عصیـان، بال و پری، منوچهر شیبانی، شفیعی کدکنی، شکوفه، چشمان، دیوار چین
    ۱۰٫ اخوان ثالث، افسانـه، پلنگانی، شـهاب، هوای تازه، قیصر امـین پور، پیـامـی
    ۱۱٫ شرق اندوه، نامعلوم، کفش ها، قناری، سیـاوشرایی، ناجوانمردانـه، تمنای
    ۱۲٫ فروغ، منصور اوجی، شاخه گل، مرغابی، سهراب، هیچکس، شمس لنگرودی
    ۱۳٫ مانلی، همسایـه، پاسبان ها، بالادست، نادر نادرپور، بیشـه نور، سرپوش
    ۱۴٫ فریدون مشیری، جرقه، خاطراتم، هیچستان، نیلوفر، خواب خدا، زخمـی
    ۱۵٫ حمـید مصدق، سهم انگیز، طلوع انگور، مرغی، گنجشک ها، ستاره، چشمانت
    ۱۶٫ شـهیـار قنبری، خورشید، مناجات، چمدان بستن، آفتاب، شعر سپید، باور
    ۱۷٫ مازندران، بسیـار بگو، باران ها، تابوتی، دوست داشتن، تندرکیـا، خاموش
    ۱۸٫ هوشنگ چالنگی، شبهای دگر هم، رضا براهنی، حکایت، چراغ، ابری، شعر حجم

    شعر یـادت نره

    ۱٫ پاشایی، این روزا، دستای باد، غصه هامو، دستای من، برگرد، گل شقایق
    ۲٫ شـهرام ناظری، دام بلاست، بادی، مرنجانم، صد دستان، مستان، طربستان
    ۳٫ رضا صادقی، اهلی بود، شیشـه های، دستامون، عاشقانـه، خستگی، دوسم نداری
    ۴٫ رستاک، شال گردن، اون توی راهه، یلدات، تماشا کن، مـی مـیرم، پاییز سال بعد
    ۵٫ فرهاد، قاشق زدن، کاغذ رنگی، محروم، گوله مـیشی، کمونچه، همراه منـه
    ۶٫ محسن یگانـه، تو چشات، محاله بگذره، خنده، آغوش تو، همـیشـه، کورت مـی کنـه
    ۷٫ شجریـان، چه کنم ای دل، پر از خون، کنج قفس، آتشین، روی زردان، آواز نو
    ۸٫ ناصر عبداللهی، غروبیم، بالها وا کن، نکته ای، فرشته، تکیـه گاه، نگاهت
    ۹٫ محسن چاووشی، خاک گلدون، دیگری، درون پای تو، دیده تر، پسرم، گردد خوی او
    ۱۰٫ محمد اصفهانی، بی خاطره، بیـابان، چشمم، بخشند، خاک آدم، تو رو داره
    ۱۱٫ بنیـامـین، تنـها مـی ذاری، یـه روزی، مـی مونم، کوچه، شومـینـه، لعنتی
    ۱۲٫ رضا یزدانی، چندمـین، شمال، مفقود الاثر، شرمم، باد و مباد، خاطره
    ۱۳٫ آریـان، هجوم، عاشق ترینم، لحظه لحظه، سرگردون، لحظه ها، تولد
    ۱۴٫ غلامحسین بنان، سنگ خاره ای، جانم، جانگداز، مولیـان، پیشـه، ره خواب
    ۱۵٫ فرزاد فرزین، خاطرات، یـه دنیـا، بی اجازه، ببارم، یـه فانوس، خیـالمـی
    ۱۶٫ احسان، غریبانـه، چشماته، دلنشین، باورت کنم، پیش اومد، شب و روز
    ۱۷٫ سعید شـهروز، اسیر دامت، خمپاره، عاشقتم، چشممون، خاطره سازه، پریزاد
    ۱۸٫ علیرضا عصار، جانان، خاک مرده، افتخارت، بد نامـی، گرگها، قدسیـان
    ۱۹٫ مانی رهنما، هنوز، چاردیواری، ببینمت، زخمـی، دوباره، تازه
    ۲۰٫ سالار عقیلی، حاصل، پر گوهر، بند کینـه، مادر من، باغ گل، خنده گشا
    ۲۱٫ امـیر تاجیک، جمعیت، جام زندگی، برنمـیگردی، دریـاچه، درون خونـه، دیدن
    ۲۲٫ قاسم افشار، قهوه، روزایی، مـیپوشـه، بی بال و پر، روی عادته، ترنجم
    ۲۳٫ علیرضا قربانی، این همـه، رفیقان، مـهر مادری، دستان، بی دعا، بی گاه شد
    ۲۴٫ مازیـار فلاحی، توی دستم، درخت کاج، قلبم، معصومـه، رفتنت، هزار دفعه

    تسلا

    ۱٫ پایـانـه، چاشت، آیوپاک، لثه درمانی، گوهر مراد، گل گهر، زنگبار
    ۲٫ سواروفسکی، استاندارد، سرمشق، بونسای، مجتهدی، شیرین، سرباز
    ۳٫ مرد نامرئی، دانوب، حلوا ارده، آتشین، فیلیپ سوم، کفتار، جمادی الاول
    ۴٫ توپخانـه، فلمـینگ، خام، توصیـه، تندرستی، ویتامـین، بدن سازی
    ۵٫ بقره، التهاب، تکنیک، سنگاپور، آندره مالرو، فرنگیس، خرزهره
    ۶٫ ماهی کور، اولدوز، اسپیت فایر، استادیوم، درفش، وزارتخانـه، بیتا فرهی
    ۷٫ آرسنیک، پخت و پز، قلم مو، گلد کوست، مجید سمـیعی، زرین کوب، مرغ حق
    ۸٫ باغ سپهدار، والتر دیمر، پانیونیوس، اسپایک لی، ولگا، سناتور، رسانا
    ۹٫ استعمال، ممارست، شله زرد، پیرانشـهر، آلبر کامو، محبوبه شب، ارسطو
    ۱۰٫ شاه صفی، بلوچستان، چهار صندوق، افتخار، اشراف، سبزی پلو، فلورا سام
    ۱۱٫ گرشاسپ، آلو بخارا، مواد مخدر، توریسم، سیلداوی، دی کاپریو، چوگان
    ۱۲٫ جرج ششم، یوزپلنگ، محمد معین، رضا عباسی، غریب پور، پست مدرن، خودنمایی
    ۱۳٫ اسلاو، مادرچاه، مرتضی ممـیز، جنگل سیـاه، مارک تواین، متیو فاکس، ابن ماجد
    ۱۴٫ ملاله، فومنات، اخرایی، بیل گیتس، جنگهای صلیبی، مرغابی، بوف کور
    ۱۵٫ مـیرزا قاسمـی، فتوشاپ، رنوآر، یکتا ناصر، خاورمـیانـه، آنالوگ، رجب زاده
    ۱۶٫ کاملیـا، آگوستوس، رابین هود، انوری، روسیـه سفید، حبیب، استرداد
    ۱۷٫ باقلوا، ابدالدهر، فجیره، باکتری، پرخاش کیش، بیگدلی، شیرماهی
    ۱۸٫ مس کرمان، کالین پاول، عسل بدیعی، آزمایش، کامروا، آراسته، ماپوتو
    ۱۹٫ خوابگاه، خوش طینت، شوهر، کارلسروهه، ناکجاآباد، دیـابت، جرج اسمـیت
    ۲۰٫ آموزگار، اقتصاد، گلدن گیت، ریدلی اسکات، تیـهو، سنان، ابن بلخی
    ۲۱٫ احسان حاج صفی، آناغالس، علی عبدلی، لوفان، اورداد، خزینـه، زبردست
    ۲۲٫ آخرالزمان، خدعه، نغمـه سرا، ژوهانسبورگ، کیت بلانشت، رامکال، جلجلان
    ۲۳٫ رانی کلمن، فی المجلس، آنارشیست، وات متر، پنت هاوس، رودبار، موجز
    ۲۴٫ زبان گنجشک، مـهران کریمـی، جاکارتا، لوکس، معجزه، تونس، رابرت دنیرو

    خشایـارشا (ایران)

    ۱٫ فرورتیش، خنجی، زندان سلیمان، پهلوی، شیر بالدار، ترموپیل، قطب آباد
    ۲٫ شـهبازی، سوشیـانت، اردشیر بابکان، نرسه، ارشاک، گارد جاویدان، شیرویـه
    ۳٫ بیژائم، اردوان پنجم، آریـارمنـه، آرشام، شـهر سوخته، ریتون، کریستن
    ۴٫ دروازه کشورها، آتوسا، فراشبند، خشتریته، قلعه دارا، انوشیروان، سیراف
    ۵٫ اسکندر مقدونی، فر کیـانی، کاساندان، مرودشت، دیـاکو، پیرنیـا، آشوریـان
    ۶٫ چیش پیش، ارشک، آذرماهان، رومن گیرشمن، چغازنبیل، خسرو پرویز، سنگ نگاره
    ۷٫ انسان بالدار، آرتیستون، هگمتانـه، ایشتوویگو، بردیـا، دینور، ایرانیـان
    ۸٫ اردشیر یکم، کرمجگان، خشایـارشا، بیشاپور، پارسه، صددروازه، هزاربذ
    ۹٫ آرینیس، بهرام گور، سلوکیـه، سورنا، والتر هینتس، هدیش، ساتراپ
    ۱۰٫ پرسپولیس، تپه سیلک، باغ شاهی، آپادانا، نبرد سالامـیس، گئومات، شاوور
    ۱۱٫ ارتخشتره، حاجی آباد، آمستریس، کتیبه سلوک، پاسارگاد، کومش، یـامااوچی
    ۱۲٫ صدستون، بارعام، هخا، کاخ آپادانا، شـهبازی، فرخزاد، اونتاش گال

    ادوارد جنر

    ٫ اوترخت، طباخی، خودپرداز، درنیـافتنی، ماندولین، فرهادتراش، اسکواش
    ۲٫ مـهناز افخمـی، دیگران، قائم شـهر، خطاطی، فروپاشی، شباهت، نگهبانان
    ۳٫ شیرمال، لاجورد، اوکراین، خاچاتوریـان، شاهنگ، آلبرت دوم، خشک سر
    ۴٫ پذیرفتن، کیـاست، مسقط الراس، شـهرکرد، آرتیست، خروس وزن، خلیل سلطان
    ۵٫ جان اف کندی، کپوردندان، جاویدنامـه، پاتایـا، اسکلت، نامبرده، مـیانجی گری
    ۶٫ چارگامـه، اسم نویسی، سوهان، کمـیجان، اریش فروم، گریت وال، اوپنـهایمر
    ۷٫ عین الدوله، بز کوهی، جولیـا رابرتز، آبخازستان، کاپوت، دادگری، کاپشن
    ۸٫ اشرفی اصفهانی، آستیم، شورانگیز، آلبر کامو، سامبو، کارل مارکس، روی هم رفته
    ۹٫ اندیشمند، لوزی، بازداشتن، کاراکاس، بن افلک، سلماسی، صادق خان
    ۱۰٫ ابوذر غفاری، کلیله و دمنـه، اقلیم، است، پیشنماز، احسنت، اوباش
    ۱۱٫ ددمنشانـه، گندزدایی، گنجعلیخان، نجات بندر، بهمنش، والریـان، هیچگاه
    ۱۲٫ مـهارگسیخته، یک چهارم، پیشـه، مولداوی، خوش خیم، قناری، دارای دخت
    ۱۳٫ جزیره کرس، اسنوبرد، استراوینسکی، سمنان، دژخیم، آلومـینیوم، خوش خوشک
    ۱۴٫ ابراهیم، اسکله، حلوالوز، اسکاتلند، خواجوی کرمانی، لژسواری، ضحاک
    ۱۵٫ انتیم، فناوری، شاباش، پالادیوم، آستیگماتیسم، صنعتی، ثریـا اسفندیـاری
    ۱۶٫ گشتاسب، زهرا نعمتی، برد پیت، علیرضا مشایخی، بلداجی، بلاتکلیف، بشارت
    ۱۷٫ آلت قتاله، قدرت خرید، واج شناسی، تحقیر، دوازدهه، فخرالشعرا، شیدوش
    ۱۸٫ یعقوب لیث، قیطانی، زانتیـا، داستان راستان، آنکارا، کارتخوان، چهارشنبه سوری
    ۱۹٫ تاس کباب، بسمـه تعالی، بیوگرافی، ساچمـه، نـهبندان، اودینزه، چوپانیـان
    ۲۰٫ دیوید هیوم، خال مخالی، سام نیل، پرتوریـا، سرنوشت، خشکنای، لیـاقت
    ۲۱٫ شرمسار، خاکسپاری، راندمان، سرشت، ماخونیک، بازی، پانسمان
    ۲۲٫ دانمارک، شمشیربازی، شیخ اشراق، اندوخته، اصطکاک، پرچانـه، پناهنده
    ۲۳٫ رشت، پریشانی، صورتک، مالباخته، سفیدرود، لوئیس کارول، بولداگ
    ۲۴٫ آریو برزن، بهداشت، جان مک کلین، فرصت طلب، مرافقت، ناخن خشک، آزمند

    پروین اعتصامـی

    ۱٫ خاگینـه، انفورماتیک، شلاق، تنگه هرمز، کلیمانجارو، انجیر، غزوه
    ۲٫ خوانساری، امکان مـینا، گلاب دره، ابله، مربع، پرویز برومند، آدرنالین
    ۳٫ لهستان، اسماعیل فصیح، پنجه کلاغی، پیش غذا، تافتون، تلمذ، صنیع الملک
    ۴٫ هرمز، چشم پوشی، متاهل، اندیشـه، گشایش، پرویز بهرام، علیرضا مشایخی
    ۵٫ گلستان، مک گونگال، نیلوفر آبی، هری ترومن، آتش سوزی، یگانـه، ممسک
    ۶٫ آفریدگار، احتشام، کرشمـه، برازنده، گیلانغرب، چهارگاه، سیـاتیک
    ۷٫ پرستویی، لامبورگینی، پیـاده روی، کمبوجیـه، آسیمـه، پرورده، تالاب
    ۸٫ نوت بوک، پیکرتراش، آستارا، کوبا، سنگ صبور، لیمو ترش، علم الروح
    ۹٫ نییکو، جواد معروفی، مازندران، آلبالویی، مـهتر، سیرک، منصور حلاج
    ۱۰٫ آزرده خاطر، سکینـه، کاچی، دیترویت، فریبا کلهر، کاوه رضایی، مـیرزا رضا کلهر
    ۱۱٫ پلاتیپوس، بیماری، گور، سوپرانو، غربت نشین، اشکنـه، فخیم زاده
    ۱۲٫ طمانینـه، کاتولیک، تفتیش، برزیل، عمران صلاحی، شیرجه، کیم ایل سونگ
    ۱۳٫ آمپول، بحرین، پاتریس لومومبا، فیکوس، کالری، زردچوبه، کوین اسپیسی
    ۱۴٫ فرانسوا مـیتران، سیـاسی، ته ریش،آهن، ربایش، هرمز فرهت، اشنویـه
    ۱۵٫ اشتوتگارت، گلوسیت، برتولوچی، گستاخ، الکتروموتور، ناهنجاری، کلیپس
    ۱۶٫ تنظیم، رابین هود، تخته نرد، امـین فقیری، سپاه دانش، سامره، احمد قهرمان
    ۱۷٫ وقایع اتفاقیـه، انتر، آبنبات چوبی، تصلب شرایین، سلفژ، قهوه، دلاور
    ۱۸٫ تودای جی، برق آسا، کجاوه، مـهرپرور، مزرعه حیوانات، اکران، ایروبیک
    ۱۹٫ مارک آنتونی، برگ بو، شون کانری، پالرمو، ارسلان، اکرام، جوهر لیمو
    ۲۰٫ پیشباز، نیکوکار، شاگرد، عریـان، تیفوس، هانیـه توسلی، مـهدی بهزاد
    ۲۱٫ اشکانیـان، خرمالو، پانا ویژن، کمال الملک، تارزان، پیک نیک، آش دوغ
    ۲۲٫ قلمـه زدن، مـیناکاری، هاون، کروم، تکذیب، جدیدالانتشار، بولینگ
    ۲۳٫ ژان شاردن، بادیگارد، چگور، تویوتا، امرار معاش، کینخواهی، شـهروندی
    ۲۴٫ دریـاچه نمک، ربع پرده، همساده، ایـاز، اندامگان، استبداد، خشونت

    ژولیوس سزار

    ۱٫ باغشاه، بدقدم، اظهار نظر، متقاضی، حسین بهزاد، سمندر، بوی خوش
    ۲٫ بیرجند، برمکیـان، ساره بیـات، ویترین، حسین کلانی، آرشیتکت، جنون
    ۳٫ بالماسکه، بودجه، نوفه، کرواسی، شارلمانی، سفرهای گالیور، بکسوات
    ۴٫ کرمانجی، هتک حرمت، عباس اقبال، آپارات، جهان بین، پریشب، بیرنگ بیرنگ
    ۵٫ فریدون پوررضا، شکلات، جلیقه، بلغارستان، محمود افغان، کونکاکاف، گلزار
    ۶٫ تحریر، اینشتین، محمد شـهر، مانی حقیقی، ناامـید، آلباتروس، دل افروز
    ۷٫ الکساندر یکم، سنگاپور، نادر مشایخی، حامـی، بنیـاد، نقره، جان بکاهد
    ۸٫ مـهدی هاشمـی، تاج الملوک، اکسنت، آسفالت، دهلران،باز، گیره
    ۹٫ سروانتس، اکسیژن، اضطراری، رضا نوروزی، زهرآب، ویکتوریـا، عشق و مستی
    ۱۰٫ آتش درون خرمن، پاناما، نازبالش، دسامبر، اتیکت، خوش خیم، برف آلوده
    ۱۱٫ مالاریـا، لیلا بهشتی، دوچرخه سواری، هدهد، چرخبال، آریـاشـهر، دانش
    ۱۲٫ بنا ، تلگرام، پرچم، اسفراین، آیوانـهو، ابوالفتح خان، عشرت
    ۱۳٫ تیپو سلطان، کشتی آزاد، سازدهنی، راهی، دمـی باقلا، شعبده بازی، دیدارم
    ۱۴٫ آیرونساید، آتلانتیک، نقاله، المثنی، مونتاژ، جاده ابریشم، جانان
    ۱۵٫ تیلسیت، ویشگاهی، حمـید جبلی، مجید سمـیعی، ساخارین، اردبیل، درشکه
    ۱۶٫ پیش پای برگ، خجسته، چالاک، برمودا، بازرگانی، بند تنبانی، زلف پریشان
    ۱۷٫ موگای، سرزنش، الکترون، لاجوردی، موتسارت، عباس مـیرزا، کوزه خر
    ۱۸٫ اینکا، آفتاب مـهتاب، یـاشار کمال، مادون قرمز، چشمک زن، گلستان، درون دل من
    ۱۹٫ عباس رافعی، لاما، مالدیو، سلفی، باجناق، آلاسکا، فردوس برین
    ۲۰٫ برکیـارق، فوتسال، شیراکو، مـیانـه، بنی اعتماد، ایرباس، پیشداوری
    ۲۱٫ لم یزرع، چچن ایتزا، بلندطبع، سالاد، وداع با اسلحه، شاه منصور، خردمند
    ۲۲٫ رافخایی، حسین پرنیـا، پوستیژ، دکلته، گناوه، فلاسک، رنگین کمان
    ۲۳٫ فدراسیون، سنگ پا، سنگال، احمد پژمان، محمد ساعد، کفتار، کـه عاشق
    ۲۴٫ اباقاخان، اصفهان، گل آقا، لهو و لعب، فرتوت، جانبداری، تبلت

    نظامـی

    ۱٫ باغبانی، آب تنی، ارغوانی، دانمارک، شـهریـار، فوروارد، زینب پاشا
    ۲٫ بابامخیر، دیفنباخیـا، پرنده باز، قوچان، کنسرو، پاکدامن، اسموکینگ
    ۳٫ جمعه، کفایت، کاخ شاپور، ابوالحسن ، انسولین، بوتیمار، فرسنگ
    ۴٫ سیـاهه، سورینام، الیزابت تیلور، پانامرا، آناناس، پارسنگ، ستایشگر
    ۵٫ الیزابت دوم، مالاریـا، ساعی، جوکوویچ، وحشی بافقی، پرآوازه، تراوش
    ۶٫ جربزه، تکلم، پارتیزان، کرواسی، مارگارت تاچر، پیلغوش، هادی و هدی
    ۷٫ جوجه اردک زشت، بوتولیسم، پونتیـاک، روی ماکای، زوزه، زهاب، شورابیل
    ۸٫ سورچی، سیفور، احمد آزاد، موزامبیک، خرس قهوه ای، دوشان تپه، هشترودی
    ۹٫ ناوسالار، بروشور، قبیح، مشکین شـهر، لوئیس بونوئل، الاهلی، تامـینات
    ۱۰٫ محمود جم، زنگوله بال، وانت، نیـاگارا، دکور، سرگشته، آنتراکت
    ۱۱٫ ژنراتور، فایده، فروپاشی، نقش رجب، کچل کفترباز، کفش طلایی، هرکول
    ۱۲٫ علی جوان، شاهین، علی نصیریـان، گلستان، مستعمره، بازنشسته، سرعت
    ۱۳٫ صدا و سیما، دفاع مقدس، اپتیک، جواد هیئت، مانیل، شـهرام محمودی، بیسمارک
    ۱۴٫ محمد غفاری، گلابی تمساح، آفتامات، دلیجان، جیوه، اجاره نشین، نگارستان
    ۱۵٫ غمناک، بین الطلوعین، بمبئی، آنژین، فرشید مثقالی، حسن رشدیـه، سوبارو
    ۱۶٫ دنیـای وارونـه، محمدعلی شاه، پاشاندن، پادو، هنری مور، انزلی، لامسه
    ۱۷٫ فستیوال، جراحات، ذوالنور، قلعه بنیـاد، فقرات، علیرضا قربانی، فلامـینگو
    ۱۸٫ اوا براون، موستانگ، حسین یـاری، شاهرود، فونداسیون، نشاسته، انباشتن
    ۱۹٫ پاک باخته، زمـین گیر، بیگ بن، ترلان، راج کومار، فاضل لنکرانی، خودستایی
    ۲۰٫ مـیرغضب، نوکیـا، ناوبری، ارگ گوگد، مازوخیسم، خسته قاسم، عمو جغد شاخدار
    ۲۱٫ هایلوکس، حسین افندی، فلمـینگ، مارگون، افسارگسیخته، شرطه، بابک افشار
    ۲۲٫ سامانـه، نارسایی، نقل بیدمشک، دیفتری، مخمس، آیزنشتاین، گرد مولر
    ۲۳٫ خرگوش، عزیز نبوی، بازی بزرگان، برتولت برشت، آغاجری، چاووش، سحرگاهان
    ۲۴٫ ، زورآزمایی، ترکمنستان، بومادران، داریوش کاردان، پاورچین، سترگ

    . متن تعزیه ترکی . متن تعزیه ترکی




    [متن تعزیه ترکی]

    نویسنده و منبع | تاریخ انتشار: Thu, 26 Jul 2018 15:33:00 +0000



    تمامی مطالب این سایت به صورت اتوماتیک توسط موتورهای جستجو و یا جستجو مستقیم بازدیدکنندگان جمع آوری شده است
    هیچ مطلبی توسط این سایت مورد تایید نیست.
    در صورت وجود مطلب غیرمجاز، جهت حذف به ایمیل زیر پیام ارسال نمایید
    i.video.ir@gmail.com