ستون فقرات، دكتر علي بابايي متخصص ناف در رفتگي محور اصلی بدن انسان هست و بـه همان اندازه درون استحکام و ثبات بدن اهمـیت دارد کـه ستون های محکم به منظور استحکام یک ساختمانو اعضاء دیگر از جمله سر، دستها، لگن و پاها و .... دكتر علي بابايي متخصص ناف در رفتگي بر روی این ستون استوار هستند و ستون فقرات با طرز قرار گرفتن خود بـه صورت قوسهای متعدد با زوایـای معین و استحکام آنـها توسط دیسکهای بین مـهره ای، لیگامانـها و عضلات، قدرت تحمل این بار سنگین را مـی یـابد.
لازم هست بدانید کـه حتی اگر از نعمت داشتن دو پا نیز محروم باشید، قادر بـه زندگی پویـا و حتی راه رفتن خواهید بود، اگر ستون فقرات سالمـی داشته باشید، درون واقع همـه ما روی ستون فقراتمان راه مـی رویم نـه روی پاها، بدیـهی هست هر چه دانش خود را درون مورد ستون بدنمان افزایش دهیم، توانایی ما درون حفظ سلامت آن بیشتر خواهد بود.
وظایف ستون فقرات عبارتند از :
-
انتقال وزن سر، گردن، اندام فوقانی و تنـه بـه لگن
-
ایجاد کانالی جهت حفاظت از نخاع یـا مغز الحرام
-
ایجاد قفسه ای محکم و استخوانی بـه کمک دنده ها و استخوان جناغ جهت حفاظت از قلب و ریـه ها
-
تکیـه گاهی جهت عضلات تنـه و تعدادی از عضلات اندام فوقانی و تحتانی
-
ایجاد هماهنگی بین اعضاء و اندام های بدن
کمرد درد :
تعریف و انواع کمر درد
کمر درد یکی از شایعترین علل مراجعه بیماران بـه مراکز درمانی مـی باشد بطوریکه بعد از سرماخوردگی و ضربه های کوچک، شایعترین بیماری درون انسان است. دكتر علي بابايي متخصص ناف در رفتگي کمر درد نخستین علت مراجعه بیماران بـه متخصصین ارتوپدی و جراحی مغز و اعصاب و بطور کلی سومـین علت مراجعه بیماران بـه پزشک مـی باشد.
درد کمر بیش از 90درصد افراد را درون طول زندگی حداقل یکبار دچار مـی سازد. و بیش از 50 درصد از افراد بیش از یک مرتبه دچار آن مـی شوند. علل بسیـار متفاوتی مـی توانند سبب ایجاد کمر درد شوند. تقریبا" درون 85 درصد از افرادی کـه برای کمر درد معاینـه و بررسی مـی شوند علت خاصی پیدا نمـی شود. کمر درد بعد از سرماخوردگی دومـین عاملی هست که سبب مـی گردد افراد درون سرکار حاضر نشوند و نیز یکی از علل شایع ویزیت توسط پزشک مـی باشد بیش از 90 درصد افرادی کـه دچار کمر درد مـیشوند طی 2 ماه بهبود مـی یـابند. طبق آمار مختلف، کمردرد، درون بین بیماریـهایی کـه باعث از کارافتادگی، ناتوانی از کار و مرخصی ناشی از آن درون افراد زیر 45 سال مـی گردند، مقام اول را دارد.
کمر درد، درد آزار دهنده ای هست که شخص را از انجام کارهای روزمره اش باز داشته و به استراحت درون بستر وادار مـی کند. بنابراین، مـی تواند علاوه بر مشکلات جسمـی، موجب مشکلات روحی و روانی شده و اثرات منفی بر اقتصاد خانواده و جامعه بگذارد. که تا حدود 20 سال قبل، اکثر افرادی کـه برای درمان دردهای عضلانی اسکلتی بـه درمانگاههای فیزیوتراپی و ارتوپدی مراجعه مـی د، افراد بالای 55 که تا 60 سال بودند و در واقع تخریب غضروف مفصلی درون سنین بالا شروع مـی شد، ولی امروزه این سن بـه 30 سال کاهش پیدا کرده و پزشکان شاهد مراجعه بیمارانی با سنین 30 که تا 50 سال با دردهای گردن، زانو، کمر و مفاصل مختلف بـه مراکز درمانی هستند.
امروزه با پیشرفت زندگی مدرن، شیوع کمر درد نـه تنـها کمتر نشده بلکه زیـادتر هم شده است. و عجیب اینکه حتی سرعت بالا رفتن آن، از رشد جمعیت هم بیشتر بوده است. درون ایـالات متحده آمریکا همـین کمر درد، دومـین عامل غیبت از کار بوده و معادل 30 که تا 80 مـیلیون دلار درون سال از تولید کم کرده! حدود 90 درصد افراد درون عمر خود کمر درد را یک بار هم کـه شده حس کرده و 50 که تا 70 درصد مردم دوره های مکرر کمر درد را درون طول زندگی شان تجربه مـی کنند. این آمار البته درون کشورهای صنعتی بیشتر است. اما متاسفانـه این درد حتی کودکان مدرسه ای را هم گرفتار مـی کند، بطوری کـه آمار نشان مـی دهد 60درصد کودکان 15 که تا 16 ساله هم دچار آن هستند. با تمام این احوال، از پیشگیری و درمان این درد عذاب دهنده ناامـید نشوید.
بروز کمر درد درون مردان 25 که تا 55 ساله بیشتر هست ولی درون خانم ها بعد از 50 سالگی شروع مـی شود. متاسفانـه معاینات بالینی نمـی تواند بروز کمردرد را پیشگویی کند چون زیـادند افرادی کـه آرتروز ستون فقرات یـا بیرون زدگی دیسک کمر دارند اما درد ندارند.
کمر درد از نظر ماهیت درد بـه سه دسته تقسیم مـی شود:
1- کمر درد گذرا : دردی ناگهانی و شدید درون ناحیـه کمر و ناشی از انجام حرکات نامناسب و یـا کشیدگی بیش از حد ستون فقرات است. هر چند کـه این درد گذرا هست اما هیچگاه نباید کم اهمـیت شمرده شود، چرا کـه مـیتواند اخطاری به منظور عود مجدد آن باشد و سریعا" حتما جهت جلوگیری از تکرار آن اقدام شود.
2- کمر درد حاد: یک درد حاد درون ناحیـه کمر هست که درون اثر قرار گرفتن درون وضعیتهای غلط، خم شدنـهای مکرر و به مدت طولانی و یـا ضربه بـه ستون فقرات کمری ایجاد مـی شود. کمر دردی کـه کمتر از یکماه از شروع آن مـی گذرد را حاد مـی نامند. نشانـه وقوع آسیب بافتی بوده و بدرجات مختلفی درون فرد ایجاد ناتوانی مـی کند. هر چند کـه آسیب کوچک باشد ولی حتما مراقب بود و از تکرار آن جلوگیری کرد. به منظور این منظور درون وهله اول حتما درمان علامتی جهت کنترل درد انجام شده و سپس درون مورد بهبودی کامل اقدام و تمامـی فعالیتهای طبیعی ستون فقرات را بـه شکل اولیـه خود بازگرداند. البته اولین وقوع حمله حاد کمر درد، نیـازی بـه نگرانی ندارد و لیکن حتما پیـامدهای آن را درون نظر گرفت و هر چه زودتر به منظور رفع آن اقدام نمود درون غیر اینصورت صدمـه و جراحت شدت پیدا کرده و دوره ناتوانی ادامـه خواهد یـافت . بـه طوریکه طبق آمار، شانس بازتوانی موفق درون بیمارانیکه کمر درد آنـها بیش از 6 ماه مقاومت مـی کند کاهش یـافته و حتی بعد از سه ماه مقاومت درد، وضعیت روحی و روانی بیمار تغییر خواهد کرد. بعد به طور جدی با تکرار یک حمله شدید کمر درد مقابله کنید.
3- کمر درد مزمن: کمر دردی کـه بیش از یکماه از بروز آن مـی گذرد را مزمن مـی نامند. کمر درد مزمن درون واقع درون اثر عدم درمان و یـا مقاومت بـه درمان کمر درد حاد ایجاد مـی گردد. بدیـهی هست که درمان بـه موقع و مناسب درد حاد، همواره درد مزمن را بـه حداقل مـی رساند، درد مزمن کمر حتما به عنوان یک علامت جدی تلقی شده و کلیـه معاینات بالینی و آزمایشات پاراکلینیکی جهت بیماریـهای سیستمتیک انجام گردد. بـه هر صورت درد کمر مستلزم یک بررسی دقیق و درمان مناسب توسط گروهی درمانگر، متشکل از پزشک، متخصص فیزیوتراپی ، متخصص روانپزشکی و.... مـیباشد.
انواع درد کمر :
1- درد موضعی : درد موضعی، دردی هست که درون اثر آسیب وارده بـه ناحیـه کمر ایجاد شده و در همان منطقه احساس مـی گردد و معمولا" فرد قادر بـه درک محل دقیق آن است.
2- درد راجعه : عبارتست از دردی کـه از یک ناحیـه بـه ناحیـه دیگر سرایت مـی کند. همـه کمر دردها لزوما" بـه دلیل ناهنجاری ستون فقرات نیستند، بلکه مـی توانند بدلیل ضایعات احشایی باشند کـه درد آنـها بـه ناحیـه کمر ارجاع مـی شود. درون نتیجه، بررسی و معاینـه بالینی دقیق این مناطق توسط پزشک ضرورت دارد.
3- درد انتشاری : غیر از درد انتشاری عصب سیـاتیک کـه در بالا توضیح داده شده، ممکن هست درد، منشاء عصب سیـاتیک نداشته باشد و از نقاط دیگر بـه مسیر این عصب انتشار یـابد. مـهمترین منشاء دردهای انتشاری عبارتند از : دكتر علي بابايي متخصص ناف در رفتگي مفاصل بین مـهره ای، رباطهای مربوطه، رباطهای خلفی کـه مـهره های کمری را بـه یکدیگر متصل مـی کنند و بالاخره عضلات اطراف آنـها و عضلات ثبات دهنده لگن.
علل کمر درد :
بطور کلی کمر درد را مـی توان بر حسب علت بـه دو دسته عمده تقسیم بندی نمود: علل مکانیکی و علل غیره مکانیکی
کمر درد مکانیکی :
شامل آن دسته از بیماریـهایی هستند کـه در اثر و یـا بـه واسطه یک عامل مکانیکی مانند ضربه، حرکات فیزیکی نامناسب، کم بودن قوام عضلات و یـا فشار بیش از حد بـه ناحیـه ستون فقرات کمری و در اثر بد قرار گرفتن وضع بدن درون حالت نشسته و ایستاده ایجاد مـی گردند. این دسته از بیماریـها 90% از علل کمر درد را تشکیل مـی دهند و نکته جالب اینکه براحتی قابل پیشگیری هستند.
دو سری از عوامل مـی توانند سبب آسیب پذیری ستون فقرات کمری و وقوع کمر دردهای مکانیکی گردند.
الف ) عوامل پیش زمـینـه ای یـا مستعد کننده شامل :
قرار گرفتن درون وضعیت های نامناسب
کاهش تحرک درون نتیجه عدم استفاده و بهبود ناکافی
استرس ناشی از کار
چاقی
ب ) عوامل آشکارساز شامل :
-
استفاده جدید ( New Use )
-
استفاده نادرست ( Misuse )
-
استفاده بیش از حد ( Over Use )
-
ضربه ( Trauma,Abuse )
علل غیر مکانیکی :
علل غیر مکانیکی شامل آن دسته از علل طبی و یـا بیماریـهای سیستمـی هستند کـه در سیر بیماری بـه طرق مختلف ممکن هست باعث کمردرد شوند و تشخیص و درمان این بیماریـها تماما" بـه عهده پزشک معالج شما مـی باشد.
- شایعترین علل طبی عبارتند از : بیماریـهای التهابی، بیماریـهای عفونی، سرطانـها، و بیماریـهای متابولیکی و مسمومـیت با فلزات سنگین رادیوم
- و .... کـه تشخیص و درمان همـه آنـها همانطور کـه گفته شد بر عهده پزشک معالج شما مـی باشد.
عوامل زمـینـه ساز به منظور علل طبی کمر درد:
1- سن بالای 45 سال، بخصوص درون بیماریـهای غیر التهابی و بیمارانیکه سابقه ای از عوامل مکانیکی را ذکر نمـی کنند.
2- کمر دردهای شبانـه کـه با استراحت نیز بهبود نمـی یـابند.
3- وجود علائم و نشانـه های همراه کمر درد مانند: تب، تعریق، کاهش وزن، ضعف و خستگی مزمن کـه با کنترل درد نیز بیمار احساس سلامتی نمـی کنند.
در بسیـاری از موارد بـه رغم معاینـه فیزیکی دقیق و انجام آزمایشات مختلف، علت مشخصی به منظور کمر درد پیدا نمـی شود . بهتر هست بدانید سیگار با کاهش سطح اکسیژن درون بافت نخاع موجب تاخیر درون بهبود این درد مـی شود. بعضی مشاغل هم مـی توانند انسان را مستعد ابتلا بـه کمردرد کنند، مانند شغل هایی کـه نیـاز بـه رانندگی طولانی دارد و راننده را درون معرض لرزش وسیله نقلیـه قرار مـی دهد؛ شغل هایی کـه نیـاز بـه ایستادن و نشستن طولانی دارد؛انی کـه باید بارهای سنگین را بـه دفعات جابه جا کنند . بنابراین اگر شغل شما چنین حرکاتی را ایجاب مـی کند بهتر هست بیشتر بـه فکر خود باشید. کمر درد علاوه بر عوامل غیر مکانیکی مانند عفونت و سرطان و..... کـه خیلی شایع نیستند، علل دیگری هم دارد؛ مانند گرفتگی های عضلانی ( اسپاسم ) کشیدگی و آسیب ّ رباط ها، آرتروز، فتق دیسک های بین مـهره ای، پوکی استخوان و ... اما فارغ از اسم های متفاوتی کـه این بیماری ها دارند مشکل اصلی درون اغلب آنـها فشار بیش از حدی هست که بـه ستون مـهره ها و اجزای دور و بر آن مانند عضلات و رباط ها وارد مـی آید.
عامل این فشارها زندگی پر از حرکات نامناسب است. منظور دقیقا" همان حرکاتی هست که شایسته یک بدن سالم نیستند؛ مانند بد نشستن روی صندلی ، قوز هنگام رانندگی، بد ایستادن و...... استفاده از عضلات کمر درون حرکاتی کـه پیش از این انجام نمـی داده اید، مانند بلند یک مبل سنگین !
بطور کلی علل کمر درد عبارتند از :
-
تحت فشار قرار گرفتن ریشـه های عصب نخاعی کـه به اندام تحتانی مـی روند .
-
کمر درد ناشی از کشیدگی ماهیچه ای یـا رباط های کمر
-
درد ناشی از عفونتهای ستون مـهره
-
درد ناشی از تومورهای ستون مـهره
نشانـه های درد ناشی از آسیب کمر :
دردی کـه امکان دارد بـه جلو، کناره ها یـا عقب ساق پا تیر بکشد یـا محدود بـه ناحیـه تحتانی کمر باشد.
دردی کـه با فعالیت بدتر شود.
دردی کـه در شب یـا درون نتیجه نشستن طولانی مدت مثلا" رانندگی طولانی بدتر شود.
دردی کـه همراه با گزگز شدن یـا ضعف درون بخشی از پا باشد.
پیشگیری از کمر درد :
انجام ورزشـهائی مثل شنا، پیـاده روی و دوچرخه سواری با افزایش مـیزان تناسب و توان مـی توانند درون کاهش ابتلا بـه کمر درد مفید باشند.
تقویت عضلات شکم مـیزان ابتلا بـه کمر درد و در موارد وجود کمر درد شدت آنرا کاهش مـی دهد.
افرادی کـه کار آنـها مستلزم بلند اجسام سنگین هست یـا ورزشکارانی کـه سروکارشان با وزنـه سنگین هست باید هرگز از کفشـهای پاشنـه بلند بمدت طولانی استفاده نکنید. حتما" از کمربندهای پهن محافظ کمر استفاده کنند. درون هنگام ایستادن طولانی مدت هر از گاهی بـه روی یک تکیـه گاه یـا دیوار تکیـه کنید که تا از فشار بر روی کمر کاسته شود نمائید. هم تشک های خیلی نرم و هم تشکهای ست سبب کمردرد مـی شوند لذا از تشک مناسب استفاده کنید.
هرگز اجسامـی را کـه برای شما سنگین هستند بلند نکنید. درون هنگام بلند اجسام کمر حتما عمود بر زمـین و نـه خم شده بـه جلو باشد حتما اجسام را درون حالیکه نزدیک بدن شما هستند با زانوها بلند کنید.
بارهای سنگین :
به جای بلند اجسام سنگین، از راه های دیگری مانند هل به منظور جابه جا استفاده کنید ( هل بهتر از کشیدن هست . )
تا مـی توانید از دیگران کمک بخواهید و از بلند وسایل سنگین با خم کمرتان خودداری کنید. بهتر هست زانوهایتان را خم کرده و کمرتان را صاف نگه دارید. البته یـادتان باشد کـه پاها را از هم کمـی فاصله بدهید.
از بلند یک جسم سنگین و چرخاندن کمرتان بطور همزمان جدا" خودداری کنید.
همـیشـه هنگام حمل اجسام سنگین، آن را نزدیک بدن نگه دارید.
قاعده نشستن:
اگر مجبورید مدت طولانی روی صندلی بنشینید بهتر هست هر نیم ساعت بـه بهانـه های مختلف از جا برخاسته و راه رفته یـا بـه بدن خود حرکات کششی بدهید.
از صندلی مناسب با پشتی و با زاویـه حدود 100 که تا 120 درجه، استفاده کنید و اگر صندلی تان محافظ قوس کمر ندارد، قوس کمر را با یک بالشتک کوچک محافظت کنید.
به جای چرخاندن کمرتان حین کار، از چرخش صندلی استفاده کنید.
وسایل مورد استفاده تان را درون دسترس خود روی مـیز بچینید که تا برای استفاده از آنـها مجبور بـه خم کمرتان بـه جلو نشوید.
ایستادن و خوابیدن بدون کمر درد:
هنگام ایستادن خود را بـه جلو خم نکنید، گوش ها، شانـه و لگن را حتما در یک امتداد و شکم را تو نگه دارید.
اگر مجبورید مدت طولانی بایستید، یکی از پاها را روی یک پله یـا چهارپایـه بـه ارتفاع 20 سانتی متر قرار دهید که تا فشار کمتری بـه کمر وارد شود و هر 10 دقیقه جای پاها را با هم عوض کنید.
بهترین حالت خوابیدن خوابیدن بـه پهلو درون حالی هست که زانوها کمـی خم بوده و یک بالش کوچک بین دو زانو قرار گیرد. اگر بـه پشت مـی خوابید لازم هست یک بالش زیر زانوان و یک بالش کوچک زیر گودی کمر قرار دهید.
برای خارج شدن از تختخواب ابتدا بـه کنار تخت بچرخید و پاهای خود را از تخت آویزان کرده، با کمک دست ها و سفت عضلات شکم بنشینید.
تناسب و تعادل :
اگر اضافه وزن دارید، بهتر هست برای جلوگیری از کمر درد هم کـه شده وزنتان را کم کنید.
کیف و کوله پشتی تان را بی جهت سنگین نکنید.
کفش مناسب و راحت با پاشنـه 3 سانتی متر یـا کمتر بـه پا کنید.
اگر پوکی استخوان دارید با مصرف ویتامـین D و کلسیم کافی طبق تجویز پزشکتان و ورزش ، آن را درمان کنید که تا دچار شکستگی مـهره نشوید.
ورزش های سبک هوازی بطور منظم با بهبود عملکرد عضلات مـیتواند موجب زیـاد شدن قدرت و تحمل کمرتان شود. پیـاده روی و شنا هم از ورزش های مناسب به منظور کمر درد هستند.
آیـا نیـازی بـه گرفتن عیـا " ام . آر. آی " هست ؟
اکثر مردم سئوال مـی کنند آیـا عبرداری معمولی یـا ام.آر.آی لزومـی دارد؟ حتما گفت همـه کمر دردها نیـاز بـه عبرداری ندارند. درون مواردی کـه مشکوک بـه صدمات استخوانی مثل سرطان هستید عبرداری مـیتواند مفید باشد. ولی عها صدمـه بـه مـهره ها درون اثر ضربه، پوکی استخوان، صدمـه بـه بافت های نرم عضله و رباط ها و دیسک ها را نشان مـی دهند زمانی کـه تصمـیم بـه جراحی داریم و یـا درون تشخیص علت دردهای بهبود ناپذیر، انجام " ام.آر.آی " توصیـه مـی شود. زیرا بر اساس آن درمان را تغییر خواهند داد.
پرستاری از بیمار و کمر درد:
مـیزان بروز کمر درد، درون پرستاران با نوع فعالیت آنـها کـه مستلزم بلند اجسام سنگین و انجام کارهای سخت و ممتد درون اورژانس است، ارتباط زیـادی دارد. این مـیزان با محیط پراسترس کاری افزایش مـی یـابد. بطوریکه مـیزان بروز حمله های حاد کمر درد درون پرستارانی کـه در بخشـهای درمانی بیمارستانی کار مـی کنند بسیـار بیشتر از آنـهایی هست که معمولا" کار اداری و یـا اجرایی دارند.
آمار نشان داده است، درون بیمارستانـهایی کـه کلاسهای آموزشی جهت پیشگیری و درمان کمر درد، به منظور پرستاران دایر گردیده، مـیزان بروز کمردرد، بسیـار پایین بوده است. درون نتیجه وجود چنین آموزشـهایی جهت پرستاران زحمتکش کشور ما نیز ضروری بنظر مـی رسد، اما از آنجائیکه درون این کتاب امکان پرداختن بـه این مسئله بطور مبسوط وجود ندارد، تنـها بـه ذکر برخی از اصول اولیـه آن مـی پردازیم.
پرستاران عزیز حتما تمامـی وضعیت های مناسبی را کـه جهت بلند کشیدن و هل و حمل اجسام درون ابتدای این بخش توضیح داده شد رعایت کنند.
همـه مـیزها و یـا تختهای بیماران حتما ارتفاع قابل تغییر داشته باشند، بطوریکه با اهرم هیدرولیکی یـا الکتریکی سطح آنـها بالا یـا پایین برود و هر شخص با توجه بـه نیـاز خود بتواند آن را تغییر دهد.
هنگام مرتب تخت بیمار و یـا تعویض ملحفه آن مواردیکه را کـه در مورد مرتب تخت خواب توضیح داده شد، رعایت کرده و ترجیحا" دو نفری این کار را انجام دهید.
پرستاران عزیز حتما طوری آموزش ببینند کـه بتوانند بر اساس توانائیـهایشان، تجهیزات مناسب و مورد نیـاز خود را جهت استفاده مطلوب درون محیط کار انتخاب کنند.
محیط کار پرستاری حتما از نظر شرایط روانی، سروصدا ، نور، دما، حجم و کار مناسب که تا بدین ترتیب از استرس های فزآینده کاسته شود.
در خاتمـه لازم بـه ذکر هست که درون برخی کشورها جهت بعضی مشاغل خاص مدرسه کمر ( Back School ) اختصاصی دایر مـی گردد.
( Back School ) صنعتی درون بهداشت صنعتی یـا مدرسه کمر درون بهداشت حرفه ای و یـا بـه عنوان بخشی از برنامـه توانبخشی و ... البته درون این کتاب جای بحث درون مورد همـه آنـها نیست و امـید آنکه توضیحات مختصر این بخش بتواند به منظور خوانندگان عزیز مفید واقع شده مورد استفاده قرار گیرد.
تصحیح برخی وضعیتهای پرخطر
بلند اشیـاء بعد از نشستن طولانی:
برداشتن اشیـاء بعد از دوره های طولانی نشستن، مـی تواند آسیب پذیرترین وضعیت را به منظور ستون فقرات کمری شما بوجود آورد. این وضعیت درون مسافرتهای طولانی بسیـار اتفاق مـی افتد. بطوریکه شما بعد از نشستن بمدت طولانی درون قطار ، اتومبیل و یـا درون هواپیما، درون حالت خمـیده و دولا شده، اقدام بـه برداشتن و جابجا چمدانـهای سنگین کرده و بدین ترتیب آسیب زیـادی بـه ستون فقرات کمری خود وارد مـی کنید. چنین وضعیتی مـی تواند آغاز گر درد کمر از همان لحظه و یـا حتی صبح روز بعد باشد.
جهت پیشگیری از بروز چنین دردهایی شما مـی توانید بعد از بلند شدن از روی صندلی، بـه حالت ایستاده قرار گرفته و مطابق شکل گودی کمر را افزایش داده و بدین ترتیب، قوسهای ستون فقرات و رباطهای کمری را کـه تا بحال خمـیده و بی حرکت قرار داشتند، بـه وضعیت طبیعی خود برگردانید.
غوز بعد از ورزش سنگین:
این یک خطر سنگین شگفت آور هست که ورزشکاران بدان مبتلا مـی شوند. بعد از یک روز کار سخت و ورزش سنگین و خسته شدن تمام عضلات بعد از یک فعالیت پر انرژی مطمئنا" نیـاز بـه یک استراحت ایده ال خواهید داشت و بدترین وضعیت، استراحت کامل روی یک راحتی بزرگ و نرم بـه حالت خمـیده است.
بهترین استراحت بعد از هر فعالیت طاقت فرسایی، خوابیدن بـه پشت یـا دمر خوابیدن بمدت 10 دقیقه است. ( دمر خوابیدن بهتر هست ) .
حالت دیگر این هست که مطابق شکل بـه پشت خوابیده و برای مدت ده دقیقه پاهای خود را روی یک صندلی قرار دهید. همـیشـه با برگرداندن قوسهای ستون فقرات بـه حالت طبیعی مـی توان از بروز چنین دردهایی جلوگیری کرد.
ایستدن طولانی، یک وضعیت خطر هست چرا کـه پس از مدتی عناصر حمایت کننده ستون فقرات ( عضلات و لیگامانـها ) کـه خسته شده و قدرت حفظ قوسهای طبیعی ستون فقرات را نخواهد داشت. این وضعیت منجر بـه افزایش قوس کمری و بروز کمر درد مـی شود.
درمانـهای رایج کمر درد:
درمانـهای دارویی : درمانـهای دارویی شامل داروی اختصاصی به منظور نوع بیماری و در صورت لزوم تجویز مسکن جهت درمان علامتی درد است. همانطور کـه گفته، هدف اصلی درون درمانـهای دارویی، درمان علت بیماری هست و چنانچه علت بیماری قابل درمان نبوده و یـا جزو علل مکانیکی کمردرد باشد، دارو را مـی توان بـه صورت مسکن تجویز نمود کـه بهتر هست غیر استروئیدی و بدون کورتون باشد. بدیـهی هست در چنین مواردی استفاده از مسکن مـی تواند بـه طور موقتی باشد و انجام روشـهای فیزیکی مانند فیزیوتراپی و تمرینات درمانی حتما" ضروری است.
درمانـهای فیزیکی :
برای معالجه برخی از بیماران مبتلا بـه کمردرد، علاوه بر درمانـهای علامتی توسط داروهای مسکن، لازم هست درمانـهای فیزیکی نیز انجام شود.
این درمانـها، تنوع زیـادی دارند و از روشـهای بسیـار قدیمـی کمردرد مانند طب سوزنی ( از چین ) و ماساژ ( از فرانسه ) که تا متدهای جدید فیزیوتراپی توسط دستگاههای پیشرفته را شامل مـی شوند.
برخی از روشـهای فیزیوتراپی درون درمان کمردرد عبارتند از :
-حرارت درمانی: گرم و یـا سرد عضو دردناک جهت کنترل درد از دیرباز توسط بشر استفاده مـی شده است. گرما درمانی امروزه بـه دو صورت سطحی ( به منظور پوست ) و عمقی ( به منظور مفاصل و یـا عضلات ) توسط دستگاههای پیشرفته فیزیوتراپی انجام مـی شود.
الکتریسیته درمانی: بـه تجربه ثابت شده هست که طول موج و های خاصی از جریـان برق درون کنترل درد، ترمـیم رخم، تقویت عضلات و بسیـاری موارد دیگر موثر بوده و امروزه دستگاههای پیشرفته الکتریکی بـه این منظور طراحی شده اند.
مانیپولاسیون : این روش کـه در بین عامـه مردم بـه نام جا انداختن شناخته شده است، درون مواردیکه انحراف کوچکی درون ستون فقرات ایجاد شده باشد، مورد استفاده قرار گرفته و آن را اصلاح مـی کند. مانتیپولاسیون حتما" بایستی توسط پزشک متخصص و یـا متخصص فیزیوتراپی آموزش دیده انجام گردد، درون غیر این صورت بسیـار خطرناک بوده و ممکن هست سبب آسیب بـه نخاع شده و یـا افرادی کـه مبتلا بـه پوکی استخوان هستند سبب ایجاد شکستگی مـهره ها شود.
لیزر درمانی: استفاده از لیزرهای کم توان نظیر لیزر آرگون هلیم و یـاقوت با هدف کاهش درد افزایش روند ترمـیم زخم ها، کاهش التهاب و بسیـاری از موارد دیگر موثر بوده و امروزه توسط فیزیوتراپیست ها استفاده مـی شود.
آب درمانی: شامل یکسری حرکات ورزشی داخل آب مـی باشد و از آنجائیکه درون این وضعیت بیمار درد کمر را کمتر احساس مـی کند بسیـار مفید است.
تمرینات درمانی :
یکی از مفیدترین روشـهای درمانی کمر درد هست و درون صورت استمرار بطور موثری از عود کمر درد نیز جلوگیری مـی کند. تمرینات درمانی انواع مختلفی دارند و بسته بـه محل درد علت درد و وضعیت ستون فقرات ( از جمله مـیزان انحناهای آن ) نوعی از تمرین قابل توصیـه است.
درمانـهای ارتوپدی:
درمانـهای ارتوپدی فنی شامل یکسری ابزارهای کمکی هست که توسط کارشناس ارتوپدی فنی جهت بیمار ساخته مـی شود.
مانند: کرستهای ستون فقرات ( کرستهای کمر و گردن ) کـه بطور شایع استفاده مـی شوند. این وسایل مـی توانند بطور موقت درون کاهش درد و اسپاسم عضلات مفید باشند ولی استفاده طولانی مدت و مستمر آنـها مضر هست و سبب آتروقفی ( لاغر شدن ) عضلات حمایت کننده شده و پس از مدتی نتیجه معمـی دهد.
درمان جراحی :
درمان جراحی، آخرین روش جهت کنترل درد ستون فقرات و آنـهم درون شرایط خاصی مـی باشد و در شرایط معمول بـه هیچ وجه قابل توصیـه نیست. طبق آمار، امروزه درون مورد فتق دیسک بین مـهره ای تنـها درون 15-5 درصد موارد جراحی توصیـه مـی شود کـه شامل موارد زیر است:
دردر بیمار آنقدر شدید مـی باشد کـه با استراحت بهبود نیـافته و به دارو جواب ندهد و موجب اختلال جدید درون فعالیتهای روزمره و یـا اجتماعی بیمار گردد.
بیماری طوری پیشرفت نماید کـه منجر بـه فلج اندام، اختلالات حسی و یـا بی اختیـاری ادرار باشد.
در حال حاضر 95-85 درصد دیسکهای کمری بدون جراحی و با روشـهای درمانی کـه قبلا" توضیح داده شده بهبود مـی یـابند.
نکته قابل توجه این هست که جراحی، درمانی قطعی دردهای کمری ناشی از دیسک نمـی باشد و پس از آن، انجام تمرینات درمانی و در بعضی شرایط استفاده از روشـهای فیزیوتراپی جهت کاهش درد ضروری است.
سائیدگی و درد مفاصل ( آرتروز )
سائیدگی مفاصل شایع ترین علت درد و ناتوانی درون افراد مسن و شایع ترین بیماری مفصلی است. درون خانم ها سائیدگی مفاصل زانو و دست و در مردان سائیدگی مفصل لگن شایع تر است.
علایم ساییدگی مفصل درون خانم ها شایع تر است. افراد چاق بیشتر از سایرین دچار سائیدگی مفصل زانو مـی شوند.
دیـابت، فشارخون بالا و افزایش اسیداوریک خون نیز باعث افزایش احتمال سائیدگی مفصلی مـی گردند. سائیدگی مفصلی معمولا" خود را با درد نشان مـی دهد کـه با افزایش مـیزان سائیدگی ، مقدار درد بیشتر مـی شود. سپس درد مفاصل باعث ضعف عضلانی و درد درون عضلات مربوط بـه آن مفصل مـی شود. درون صورت تقویت عضلات، این درد کاهش مـی یـابد. برخی از بیماران از خشک بودن بدن و مفاصل بعد از بیدار شدن از خواب شکایت مـی کنند، اما معمولا" خشکی بدن کمتر از نیم ساعت طول مـی کشد.
پیشگیری از آسیب های مفصل زانو:
به گفته متخصصان مفصل زانو مـهم ترین مفصلی هست که وزن بدن را تحمل مـی کند از این رو کاهش وزن موثرترین راه پیشگیری و درمان آسیبهای وارده بـه این بخش از بدن است.
دکتر " محمدرضا هادیـان " عضو انجمن فیزیوتراپی ایران و استاد دانشگاه، درون این باره بـه خبرنگار خبرگزاری دانشجویـان ایران ( ایسنا ) واحد علوم پزشکی ایران، گفت: مفصل زانو درون تمام فعالیت های انسان مانند ایستادن، راه رفتن و حتی نشستن درون معرض فشارهای مکانیکی زیـاد کـه ناشی از وزن، حمل بار و حتی ماندن درون یک موقعیت ثابت است، قرار دارد.
وی ادامـه داد: بعنوان مثال فشار وارد بر مفصل زانو درون هنگام بالا رفتن از پله ها معادل سه برابر وزن بدن و در هنگام پایین آمدن هفت که تا هشت برابر وزن بدن هست از این رو کاهش وزن به منظور حفظ سلامتی مفاصل بـه خصوص مفاصل زانو بسیـار با اهمـیت است.
دکتر هادیـان، بی تحرکی را نیز خطری جدی به منظور مفاصل عنوان و تصریح کرد: برخی بـه غلط بر این باورند کـه فقط با حذف فشار بر روی مفصل و ثابت نگه داشتن آن مشکل حل مـی شود درون حالی کـه عدم تحرک مناسب خود خطری جدی به منظور بروز بیماری های مفصل همچون آرتروز هست چرا کـه تغذیـه مفصل از طریق تحرک انجام مـی شود.
وی نحوه نشستن بـه صورت چهارزانو، چمباته زدن و استفاده از توالتهای ایرانی را از جمله موارد تشدید کننده آسیب های مفصلی دانست و گفت: تبعیت از این روش های غلط زندگی، افراد را درون سنین پایین مستعد ابتلا بـه آسیب های مفصلی مـی کند.
دکتر هادیـان درون پایـان تصریح کرد: مطالعات نشان داده است، علاوه بر کاهش وزن با تغذیـه مناسب و انجام ورزش های مناسب مـی توان بـه پیشگیری و درمان آسیب های مفصلی کمک کرد.
توصیـه هایی به منظور درمان آرتروز :
وزن بدن حتما کم شود.
استفاده از گرما باعث کاهش درد مـی شود. به منظور این کار مـی توان از کیسه آب گرم استفاده کرد. اگر استفاده از گرما ممنوعیت خاصی نداشته باشد، مـی توان از روشـهای زیر استفاده کرد:
الف ) قرار مفصل مبتلا درون آب گرم 40-38 درجه سانتیگراد و ماساژ آرام آن .
ب ) استفاده از دوش آب گرم .
ج ) قرار کیسه آب گرم درون یک حوله و استفاده از آن بر روی اندام مبتلا بـه درد.
باید توجه کرد کـه در برخی از بیماری ها استفاده از کیسه ی آب گرم بسیـار مضر هست و قبل از استفاده از آن حتما" حتما با پزشک م کرد. همچنین کیسه آب گرم نباید بر روی اندام مبتلا قرار داده شود. از گذاشتن آن درون زیر اندام یـا خوابیدن بر روی آن نیز حتما خودداری شود.
3- از کفش مناسب استفاده شود.
4- از دو زانو و چهار زانو زدن و ایستادن طولانی مدت خودداری گردد.
5- از بالا و پایین رفتن از پله ها که تا حد ممکن اجتناب شود.
6- بـه جای نشستن روی زمـین، از صندلی استفاده شود.
7- ورزش: انجام برنامـه ورزشی و تقویت عضلات مـی تواند بـه اندازه داروهای ضد درد درون درمان سائیدگی مفصلی موثر باشند.
بی حرکتی مـی تواند باعث بدتر شدن سائیدگی مفصلی گردد. لذا نباید نگران سائیدگی مفصل درون اثر انجام فعالیت های توصیـه شده توسط پزشک بود. انجام اشتباه حرکات ورزشی باعث بدتر شدن علائم و درد مـی گردد.
مراقبت از زانوها:
زانو، اندام های حساس و مـهم بدن هست که درون پیـاده روی و انواع ورزشـها نقش حساسی داشته و سلامت و قوت آن، ما را درون انجام کارهای روزمره و انجام انواع ورزش توانمند مـی سازد. مفصل زانو مـهمترین مفصلی هست که وزن بدن را حمل مـی کند. از این رو تمام فعالیتهای انسان مانند کار سنگین، کمر تحرکی و افزایش وزن مـی تواند آسیب زیـادی بـه این قسمت بدن وارد آورد. فشار وارده بـه زانوها درون موقع بالا رفتن از پله ها 3 برابر وزن بدن و در موقع پایین آمدن از پله ها 8-7 برابر وزن بدن مـی باشد از این رو کاهش وزن به منظور حفظ سلامتی مفاصل بـه ویژه مفصل زانو اهمـیت زیـادی دارد. بنابر این گزارش بی تحرکی نیز خطر جدی به منظور مفصل زانو مـی باشد. برخی معتقدند کـه با بی تحرکی و ثابت نگهداشتن زانو و همچنین حذف فشار از روی آن مـی توان بـه حفظ سلامت زانو کمک کرد درون حالی که بی تحرکی خطر جدی به منظور بروز بیماریـهای مفصل و آرتروز است. زیرا تغذیـه مفصل از طریق تحرک تامـین مـی شود. لازم بـه ذکر هست که نحوه نشستن بصورت چهارزانو عامل تشدید کننده مـهمـی درون تخریب غضروف مفصلی بشمار مـی آید درون حالیکه کاهش وزن همراه با تغذیـه و انجام ورزشـهای مناسب مـی تواند بـه پیشگیری و درمان آسیبهای مفصلی کمک کند.
نکاتی چند به منظور مراقبت از زانوها :
- زانوها نیـاز بـه حرکت دارند. تحرک ، بـه تغذیـه مفصل، حفظ قدرت عضلانی و دامنـه حرکتی زانو کمک مـی کند.
- اگر بـه کارهایی اشتغال دارید کـه ناگزیرید به منظور مدتی طولانی روی صندلی بنشینید، ساعتی یک بار از جای خود برخیزید و پنج دقیقه راه بروید. همچنین هنگام نشستن مـی توانید پاشنـه های پا را از روی زمـین بلند کنید یـا زانوها را صاف نگه دارید.
- افرادی کـه ناچارند مدتی طولانی بایستند، ساعتی چند بار زانوهای خود را خم کنند. همچنین توصیـه مـی شود کـه در طول روز، چند بار روی پاشنـه پا بایستند و چند قدم راه بروند. این افراد بـه منظور پیشگیری از زانو درد، حتما از روشـهای تقویت کننده زانو استفاده کنند.
- بیمارانی کـه برای مدتی طولانی بستری بوده اند و قادر بـه راه رفتن نیستند، حتما در طول روز حداقل سه بار انقباضات یـا ورزش های ایستایی زانو را انجام دهند.
- هنگام خوابیدن بـه صورت طاق باز، بالش را زیر زانوهای خود قرار دهید. چنانچه بـه پهلو مـی خوابید، بین زانوها بالشی قرار دهید، اما اگر عادت دارید کـه بر شکم بخوابید، ( کـه عادت نادرستی هست و از منظر اسلام نیز مکروه مـی باشد ) بالش را زیر ساق ها بگذارید.
با انجام منظم ورزش های تقویتی و کششی، قدرت عضلانی و انعطاف پذیری بافت های اطراف مفصل را بهبود ببخشیده و از بروز ضایعات زانو پیشگیری نمایید. همچنین سعی کنید حرکات زانو را درون دامنـه کامل انجام دهید. این کار بـه حفظ دامنـه کامل حرکتی مفصل کمک مـی کند.
ورزش های زانو را ابتدا با تعداد کم ( پنج بار ) و دو بار درون طول روز شروع کنید و با بهبود وضعیت جسمانی، تعداد و دفعات تکرار آن را افزایش دهید.
- توصیـه مـی شود کـه در مراحل ابتدایی، درون هر جلسه یک حرکت ورزشی انجام دهید و اگر حرکتی موجب ناراحتی شما شد، از انجام آن خودداری کنید.
- از انجام ورزش هایی کـه موجب درد، ناراحتی و تورم زانو مـی شود، خودداری کنید، اما حتما درد مفصلی و درد عضلانی کـه در مراحل اولیـه تمرینات ورزشی بروز مـی کند، تمایز قائل شوید. دردهای عضلانی معمولا" بطور تاخیری، یعنی چند ساعت بعد از انجام تمرینات بروز مـی کنند. این دردها، بـه مرور زمان با تداوم برنامـه ورزشی از بین مـی رود.
- اگر افزایش وزن دارید، با برنامـه های مناسب ورزشی و غذایی، وزن خود را کاهش دهید. بـه خاطر داشته باشید کـه کاهش وزن موجب کاهش فشار وارده بر مفصل مـی شود.
- از انجام اعمالی نظیر بلند اجسام بسیـار سنگین و حمل بار بـه مدت طولانی اجتناب کنید، زیرا این کار فشار زیـادی بر زانوها وارد مـی سازد. اگر ناگزیر بـه حمل اجسام سنگین هستید، عضلات زانو را با ورزش تقویت کنید و بین فعالیتهای خود، زمانی را بـه استراحت اختصاص دهید.
گرفتگی ناگهانی عضلات هنگام پیـاده روی
اگر بعد از 5 دقیقه پیـاده روی یـا بیشتر، عضلات ساق پای شما دچار گرفتگی و درد شد، ولی سایر اوقات اینگونـه نبود، نشان مـی دهد شما دچار لنگی پا بصورت متناوب هستید کـه در اثر نرسیدن خون کافی بـه پاها اتفاق مـی افتد.
هنگام پیـاده روی، اگر سرخرگ هایی کـه خون را بـه سمت پاها مـی برند، دچار گرفتگی شوند، دیگر نمـی توانند مقدار زیـادی خون را بـه سمت پاها عبور دهند و در نتیجه عضلات ساق پای شما دچار آسیب و درد مـی شود.
هنگام پیـاده روی، عضلات پاهای شما نیـاز بـه مقدار زیـادی خون دارند. بنابراین اگر سرخرگ هایی کـه خون را بـه سمت پاهای شما مـی برند، دچار گرفتگی شوند، دیگر نمـی توانند مقدار زیـادی خون را بـه سمت پاها عبور دهند و در نتیجه عضلات ساق پای شما دچار آسیب و درد مـی شود.
برای بهبود گرفتگی عضلات پا، آنقدر پیـاده روی کنید که تا عضلات پای شما درد بگیرد، سپس استراحت کنید و بعد از برطرف شدن درد، مجددا" پیـاده روی را شروع کنید. همچنین بایستی مصرف چربی را کاهش دهید.
اگر 6 هفته بطور منظم و با برنامـه ورزش کنید، مـی توانید بدون احساس هیچ دردی، سه برابر حالت عادی پیـاده روی کنید. ولی افرادی که علی رغم این 6 هفته ورزش منظم، باز هم دچار گرفتگی و دردساق پا مـی شوند، حتما" دچار گرفتگی سرخرگ ها درون سایر قسمتهای بدن خود هستند، بنابراین قبل از شروع برنامـه ورزشی نزد پزشک بروید که تا از سلامتی خود مطمئن شوید.
برای بهبود این حالت، آنقدر پیـاده روی کنید که تا عضلات پای شما درد بگیرد، سپس استراحت کنید و بعد از برطرف شدن درد، مجددا" پیـاده روی را شروع کنید. همچنین بایستی مصرف چربی را کاهش دهید. حتی ممکن هست برای کاهش کلسترول ( چربی ) خون نیـاز بـه مصرف دارو داشته باشید.
آسیب های عضلات پشت ساق پا شایع هست و مـی توانند هر فردی از جمله نوجوانان، ورزشکاران و سالمندان را مبتلا کنند. این آسیبها اغلب افرادی را گرفتار مـی کنند کـه قبل از ورزش و فعالیت شدید بدنی، بدن خود را گرم و آماده نمـی کنند.
جراحان ارتوپدی معتقدند بهترین راه به منظور محافظت از عضلات بدن این هست که قبل و بعد از ورزش، بتدریج و با ملایمت عضلات را تحت کشش قرار دهیم. تحت کشش قرارعضلات ساق پا و پا ، علاوه بر کمک درون پیشگیری از صدمات آنـها، خطر آسیبهای کمر را نیز کاهش مـی دهد. به منظور انجام این کار بر روی زمـین بنشینید و یک ساق پایتان را بـه حالت کشیده قرار دهید کف پای دیگرتان را بر روی سطح داخلی ساق پای کشیده قرار دهید اندکی بـه جلو خم شوید و در حالی کـه پنجه پای کشیده تان را بـه آرامـی بـه طرف بالا نگه داشته اید آنر با انگشتان دست لمس کنید.
منبع:شـهرام
برچسب‌ها: درمان کمردرد بدون جراحی, درمان کمردرد بعد از جراحی, درمان تنگی کانال نخاع, درمان کمردرد بعد از جراحی کمر, کمردرد
[دكتر علي بابايي متخصص ناف در رفتگي]
نویسنده و منبع | تاریخ انتشار: Tue, 24 Jul 2018 17:30:00 +0000