قیمت استخر سوروش رشت

این مطلب را با دوستانتان بـه اشتراک بگذارید

یک نامزد انتخاباتی رژیم صهیونیستی، قیمت استخر سوروش رشت با پوشیدن لباس های "محمد اموازی" معروف بـه "جلاد داعش"، بـه عنوان "مسخره ترین نامزد انتخاباتی" شناخته شد.

روز هفتم عملیـات آزادی «صلاح‌الدین»، با روحیـه بالای مبارزان درون نیروهای امنیتی و مسلح عراقی بـه دلیل پیروزی‌های استراتژیک روز گذشته آغاز شد.

 تصاویر صدام درون سنگرهای تصرف شده داعش

دورنانیوز- سرویس ایران و جهان: یـادگیری زبان آسان نیست ولی برخی زبان ها نقش مـهمـی درون بخش سرمایـه گذاری درون دهه های آینده دارند.

به گزارش دورنانیوز، بریتیش کانسیل طی تحقیقاتی کـه با عنوان «گزارش زبان به منظور آینده» انجام داده لیست ده زبانی کـه باید درون انگلیس طی ده که تا بیست سال آینده بـه منظور توسعه اقتصادی آموخته شود را منتشر کرد.

در این تحقیق برخی عوامل موثر درون بخش اقتصاد مد نظر قرار گرفته است.
با توجه بـه تجارت و بازرگانی درون حال توسعه یـادگیری بـه ترتیب زبان های اسپانیـا، عربی، فرانسه، چینی ماندارین،آلمانی، پرتغالی، ایتالیـایی، ترکی، روسی و ژاپنی از درجه اهمـیت بالایی برخوردار است.
گرچه این تحقیق و نظرسنجی بر روی مردم انگلیس انجام گرفته ولی نمونـه ای به منظور دیگر کشورها بـه شمار مـی رود.
جایی کـه انگلیسی زبان رسمـی هست دیگر زمان یـادگیری یک زبان خارجی فرا رسیده است.

ت.ر.ت فارسی

این تظاهرات ساعت هشت امشب (جمعه شب) بـه وقت محلی درون خیـابان الثوره (انقلاب) درون محل شـهادت شـهید الفلفل برگزار شد.

به گزارش پار؛ اهالی منطقه شرقی عربستان جمعه شب درون اعتراض بـه احکام اعدام صادر شده تظاهرات د.

به گزارش پایگاه اینترنتی شبکه تلویزیونی نبأ، ائتلاف آزادی و عدالت روز پنجشنبه درون صفحه فیسبوک از مردم خواست که تا به منظور اعلام همبستگی با زندانیـان محکوم بـه اعدام درون منطقه شرقی عربستان و بحرین کنند.

ائتلاف مزبور احکام اعدام صادر شده درون مورد افراد بازداشت شده درون این منطقه و بحرین را جائرانـه و ظالمانـه توصیف کرد.

این تظاهرات ساعت هشت امشب (جمعه شب) بـه وقت محلی درون خیـابان الثوره (انقلاب) درون محل شـهادت شـهید الفلفل برگزار شد.

فعالان سیـاسی عربستان روز گذشته اعلام د کـه در راستای برگزاری 28 نشست شورای حقوق بشر درون ژنو درون محکومـیت حکم اعدام شیخ نمر دست بـه فعالیت خواهند زد.

سازمان عفو بین الملل درون گزارش سالانـه خود به منظور دو سال 2014 و 2015 خاطرنشان کرد: رژیم عربستان بسیـاری از افراد را طی محاکمـه جائرانـه محکوم کرده هست آنـهم درون دادگاههایی کـه برای قوانین ارزشی قائل نیستند و محاکمـه ها درون آنـها محرمانـه انجام مـی گیرد.

سازمان مزبور با اشاره بـه صدور حکم بازداشت های طولانی مدت به منظور بسیـاری از فعالان سیـاسی عربستان ابراز داشت: صدور حکم اعدام درون مورد برخی از فعالان سیـاسی منطقه شرقی باعث شعله ور شدن حرکت مخالفان رژیم سعودی خواهد شد.

نـو بـهــار آیـد و باز وقـت طــرب خـواهـد رسـید

مـرغ خوشـخـوان نغـمـه خوانـد، بانـوای جانانـه

برکنج فراغـت ن، خرده تو بر عشق مگیر

بلـبـل زشـوق گــل، آرام نـخـفـت بــرســر لانـه

مجـنـون زمانـت باش، عـاقـل مشـو ای دیـوانـه

دانی کـه تورا چشم درون راه هست لیلای زمانـه؟!

رضا نعمتی کرفکوهی ( خله لون )

روزهای کمـی باقیست که تا با ورود بهارعشق،نظاره گر طبیعت باشیم، جانی تازه کنیم ،با نسیم صبح نوروزی بـه نوازش روح بپردازیم،بنگریم بـه چهره گل، بنگریم بـه بیتابی بلبل. بـه کوه و دشت وصحرا برویم، سبز اندیش باشیم و خود را درون طبیعت ببینیم و طبیعت را درون خود، واین هردو را درون آئینـه آفریدگار و تدبیرکردگار.

اینبار بـه همراه بهار خواستم دوستان را بـه طبیعتی ببرم دلنواز با سبزه زاران و کشتزاران روح نواز. دهکده کرفکوه

از روستاهای دل انگیز شـهرستان فومن یکی روستای مصفای دارباغ است. ازفومن شـهردارالعماره هفتصدساله مرکز حکومت "بیـه پس" کـه گذر کردی، وارد جاده گشت بـه قلعه رودخان شده ودهستان گشت را سپری و از روستای کردمحله  وارد جاده دارباغ سپس وارد روستای دارباغ مـیشوید.

دارباغ  چهار محله درون پیرامونش دارد کـه دومحله ی آن جلگه ای  ودو محله اش کوئج ، بـه نامـهای" پیریوسف "و "کرفکوه" مـی باشد.

کرف یـا همان درخت هزار برگ، روزگاری تمام جنگلهای کرفکوه را پوشیده بود کـه چوب این درخت،با نشأت گرفته از نام هزاربرگ ، هزار ساله بود کـه قدیما از تنـه این درخت درون ساخت خانـه هایشان از آن استفاده مـیگردند.

 چوب این درخت هرگز نمـی پوسید و در بدنـه ساختمان خانـه ها وهمچنین درون سربندی ها ودرب وپنجره خانـه های کوهپایـه نشین بکارمـیرفت.

و این شاید از آخرین بازمانده های درخت کرف درون کرفستان جنگل کرفکوه باشد

به تصاویر محله کرفکوه دارباغ مـیپردازیم ودوست داریم درایـام تعطیلات نوروزی از این دیـار دل انگیز هم دیدن نمایید.( البته  فصل تماشایی اش از اواسط اردی بهشت ماه الی اواخر شـهریورما مـی باشد).

نمایی از باغ چای مجیدیـان واقع درون کرفکوی دارباغ فومن و تصویر نمادین زنان تالشی کـه زنبیل چای بر سر شان نـهاده اند.

( عاز وبسایت روستای دارباع-سهیل آبسکون)

نمایی دیگر از محله ی کرفکوه - باغ چای وشالیزار وچندخانـه و استخر آب مزرعه خودمان. درحال حاضر تعداد 20 خانوار درون محله کرفکوی دارباغ فومن زندگی مـیکنند. ( عاز وبسایت روستای دارباغ- سهیل ابسکون)

محله ی زیبای کرفکوه- باغ چای،تک خانـه ی کنار مزرعه ی شالیکاری ما -منزل پدر

وباز کرفکوه از منظری دیگر. باغ چایی و مزرعه شالیکاری و استخرآب و خانـه ی پدر تک وتنـها کنار مزرعه

کرفکوه و مزرعه ی کشت نشده و باغ چای مجیدیـان و از همـه جالبتر (ویرَشتَه بلِتَه)

غروب کرفکوه

کرفکوه و مزارعی کـه تا 45 روز دیگر زیر کشت برنج مـیروند و در کنارش خانـه ی پدری ام

کرفکوه و مزرعه ای کـه تازه نشاکاری شده وگاو ای درحال صرف عصرانـه. عبهار 92

کرفکوه و نمایی از غروق مش جانعلی و دو رأسش

نمایی سرسیز از روستای کرفکوه و مزرعه ای کـه زیر کشت برنج رفته - بهار 

بعدازنشاستن د سه هفته بعد وجین دباره موقی یـا/ زنانـه ئون را طاقت نیـا،سخته کارا مگه شوخی یـا؟

کرفکوه از زاویـه ای دیگر و استخر آب زخیره به منظور مصرف درون کار کشاورزی مزرعه ی پدر

کرفکوه و خانـه ی مش جانعلی  و مزرعه اش کـه در حال آبیـاریست

....واینجا مرکز پخش رادیو اینترنتی صدای دارباغ " بـه مجری گری سهیل-فرشاد- فرهاد

...واین هم پدرم مشـهدی اجاقعلی نعمتی کرفکوهی درون حال چیدن مـیوه ی انبه

کرفکوه ودوشی با علوم و فنون خاص خود! او خودکفاست و شیرگاو خودش را مـیدوشد و منت

لبنیـات فروشان را نمـی کشد.

http://www.khleloon.blogsky.com/

علاوه بر این ایران بـه گروه های داوطلب موشک های ضد هوایی استریلا و هواپیماهای بدون سرنشین به منظور ماموریت های شناسایی و اطلاعاتی داده است.

یک روزنامـه عربی درون گزارشی اعلام کرد ایران بـه گروه های داوطلب شیعه درون عراق سلاح سنگین داده است.

به گزارش عصرایران، روزنامـه القدس العربی چاپ لندن اضافه کرد: درگیری های فعلی مـیان نیروهای عراقی و گروه دولت اسلامـی (داعش) درون شـهر تکریت نشان داد ایران بـه گروه های داوطلب شیعه تسلیحات پیشرفته ای مانند موشک، موشک انداز و توپخانـه داده است.

خبرنگار این روزنامـه بـه نقل از منابع آگاه نظامـی و سیـاسی درون عراق اضافه کرد: گروه های داوطلب شیعه (که بـه عربی "الحشد الشعبی" گفته مـی شوند) به منظور نخستین بار درون جنگ تکریت اعلام کرده اند کـه از تسلیحات سنگین ایرانی درون جنگ با داعش درون تکریت استفاده کرده اند.
این موضوع نشان دهنده روند روبه افزایش قدرت گروه های داوطلب شیعی درون عراق است.

یک افسر ارشد وزارت دفاع عراق هم گفت کـه انواع سلاح سنگین و مـهمات از ایران بـه عراق منتقل مـی شود. درون ماه ها و هفته های اخیر با نزدیک شدن بـه زمان عملیـات تکریت مـیزان سلاح و مـهمات انتقالی از ایران بـه عراق افزایش چشمگیری یـافته است.

وی افزود: گروه های داوطلب درون عملیـات های تکریت از انواع تسلیحات سنگین ایرانی از جمله موشک انداز، توپخانـه، موشک های زمـین بـه زمـین و خمپاره اندازها استفاده کرده اند.

علاوه بر این ایران بـه گروه های داوطلب موشک های ضد هوایی استریلا و هواپیماهای بدون سرنشین (پهپاد) به منظور ماموریت های شناسایی و اطلاعاتی داده است.

منابع آگاه اضافه د: این انتقال سلاح بـه طور مستقیم و بدون دخالت دیگر طرف ها مـیان ایران و گروه های داوطلب شیعی انجام مـی شود.

گردان های حزب الله عراق یکی از گروه های نظامـی شیعی درون عراق هست که بـه تازگی درون سایت اینترنتی اش از استفاده از موشک های پیشرفته درون جنگ با داعش درون تکریت خبر داده است.

نیروهای عراقی هم اکنون درون حال جنگ به منظور پس گرفتن شـهر تکریت از داعش هستند. تکریت 140 کیلومتر با بغداد فاصله دارد.

ادعای نامساعد بودن حال رهبر معظم انقلاب شانتاژ خبری و کذب محض است. مـی‌خواهند تلقی کنند کـه حال رهبر معظم انقلاب مساعد نیست و دروغ‌های این چنینی انـهم با درون نیت خالی دل مذاکره کنندگان و مردم و دولت ...

حضرت آیت الله رهبر معظم انقلاب اسلامـی

به گزارش "پایگاه اطلاع رسانی سازمان بسیج پیشکسوتان جهاد و شـهادت" ،به نقل از الجزیره، ابوهمام الشامـی فرمانده کل نظامـی جبهه تروریستی النصره درون ریف ادلب کشته شد.

به گزارش این شبکه ابوهمام الشامـی درون پی بمباران ادلب کشته شده است.

الجزیره پیش از این اعلام کرده بود کـه یک هواپیمای بدون سرنشین نشست فرماندهان جبهه النصره درون ریف ادلب را هدف قرار داده است.

این درون حالی هست که رویترز نیز اعلام کرد کـه اخبار ضد و نقیض از کشته شدن برخی از فرماندهان جبهه النصره درون پی بمباران ادلب توسط ائتلاف بین المللی ضدداعش حکایت مـی‌کند.

المـیادین نیز خبر داد کـه مـیان کشته شدگان "ابوعمر الکردی" از مؤسسین النصره و "ابوالبراء الانصاری" و ابومصعب الفلسطینی دیده مـی‌شوند.

همچنین شبکه خبری المنار نیز اعلام کرد: انفجاری درون سوریـه نشست فرماندهان بلندپایـه جبهه النصره را هدف قرار داده هست و انتظار مـی‌رود کـه ابوهمام الشامـی فرمانده کل نظامـی این گروه تروریستی درون این حمله آسیب دیده باشد.

منبع :تسنیم

دورنانیوز- تورکجه سئرویسی: رسول الله (ص) هجرتین یئددینجی ایلی محرم آییندا مدینـه شـهریندن شرقی روم امپراتورو «هرقل»، حبشـه پادشاهی «نجاشی»، مصر پادشاهی « مُقُوقس»، یمامـه حاکمـی «هَوذَه بن علی» و غسان حاکمـی «حارث بن ابی شمر» و آیریلارینا نامـه‌لر گؤندردی.

رسول الله (ص) هجرتین یئددینجی ایلی محرم آییندا مدینـه شـهریندن شرقی روم امپراتورو «هرقل»، حبشـه پادشاهی «نجاشی»، مصر پادشاهی « مُقُوقس»، یمامـه حاکمـی «هَوذَه بن علی» و غسان حاکمـی «حارث بن ابی شمر» و آیریلارینا نامـه‌لر گؤندردی. ادامـه‌ده نامـه‌لرین متنینـه و نامـه‌نی آلانلارین عالعملینـه اشاره اولونور:

۱٫ پیغمبرین شرقی روم امپراتورو هرقله یـازدیغی نامـه

بو نامـه دحیـه کلبی‌نین الی ایله حمص شـهرینده هراکلیوسون الینـه چاتدی. نامـه‌نین متنی‌ بئله‌دیر:

بسم الله الرحمن الرحیم من محمد بن عبد الله إلی هرقل عظیم الروم: سلام علی من اتبع الهدی، أما بعد فإنی أدعوک بدعوه الإسلام أسلم تسلم یؤتک الله أجرک مرتین، فإن تولیت فعلیک إثم جمـیع الآریسیِّین”. (قُلْ یَا أَهْلَ الْکِتَابِ تَعَالَوْا إِلَی کَلِمَهٍ سَوَاءٍ بَیْنَنَا وَبَیْنَکُمْ أَلَّا نَعْبُدَ إِلَّا اللَّهَ وَلَا نُشْرِکَ بِهِ شَیْئًا وَلَا یَتَّخِذَ بَعْضُنَا بَعْضًا أَرْبَابًا مِنْ دُونِ اللَّهِ فَإِنْ تَوَلَّوْا فَقُولُوا اشْهَدُوا بِأَنَّا مُسْلِمُونَ) آل عمران:۶۴».

« باغیشلایـان مـهربان الله‌ین آدی ایله. الله‌ین رسولو محمددن رومون بؤیوگونـه. هدایته تابع اولان شخصه سلام اولسون. ایندی سنی اسلاما ساری دعوت ائلیرم. اسلامـی قبول ائت و مسلمان اول کی سلامت قالاسان و الله ایکی دفعه سنـه پاداش وئرسین. (عیسی‌یـه و سونرادان محمده ایمان گتیرمگه گؤره.) اوز چئویرسن اکینچیلری‌نین (سنین تابعلری‌نین) گناهی سنین بوینونادیر». «دئ گینن ائی کتاب اهلی بیز ایله سیزین آرازدا مساوی و قبول اولموش سؤزه دوغرو گلین: الله‌دان باشقاسینی عبادت ائتمـیریک و اونا هئچ نـه‌یی شریک توتموروق. بیزلرین بعضیسی‌نین بعضیسی الله‌دان باشقاسینی معبود بیلمـیرلر. بعد اوز چئویرسز الله مسلمانلارا بویورار: «سیز دئیین بیز شـهادت وئریریک کی بیز مسلمانیق».».

سونرا قیصر دئدی: «اونون قوموندان بیر نفر تاپین محمد باره‌ده اوندان سوروشاق». او زمان ابوسفیـان قریش کیشیلری‌نین بیر نئچه‌سی ایله حدیبیـه صلحو زمانی تجارت اوچون غزه‌ده ایدیلر. ابوسفیـان تعریفلیر: «قیصرین آداملاری بیزی بیت المقدّسده اونون یـانینا آپاردی. قیصر مترجمـه دئدی: «سوروش گؤر بونلارین هاچیسی پیغمبرلیک ادعاسی ائدنـه داها یـاخینیدیر؟» ابوسفیـان دئدی: «من داها یـاخینام». قیصر اوندان پیغمبرین (ص) نسبی، ادعاسی و احوالیندان سوروشدو.

نقل اولوب ابوسفیـان دئییر: «الله‌ا آند اولسون اوتانماسایدیم یـالان دانیشاردیم. آما کؤنلومون تر پیغمبرله دوشمنچیلیگیمـه رغماً اونون سؤال‌لارینا دوغرو جواب وئردیم». سؤال جوابدان سونرا هرقل دئدی: «بو جوابلاردان اونون پیغمبر اولدوغونو آنلادیم». هرقل ایمان گتیرمـه‌سه ده او حضرته هدیـه‌لر گؤندردی.

۲٫ پیغمبرین حبشـه پادشاهی نجاشی‌یـه یـازدیغی نامـه‌

بو نامـه‌نی عمروابن امـیه ضمری نجاشی‌یـه آپاردی. نامـه بئله ایدی:

بسم الله الرحمن الرحیم من محمد رسول الإسلام إلی النجاشی ملک الحبشـه: سلام علیک إنی أحمد الله إلیک، الله الذی لا إله إلا هو الملک القدوس السلام المؤمن المـهیمن، وأشـهد أن عیسی بن مریم روح الله وکلمته ألقاها إلی مریم البتول الطیبه الحصینـه، فحملت بعیسی فخلقه الله من روحه کما خلق آدم بیده، وإنی أدعوک وجنودک إلی الله عز وجل، وقد بلغت ونصحت فاقبلوا نصحی، والسلام علی من اتبع الهدی.

رحمان و رحیم الله‌ین آدی ایله. بو نامـه الله‌ین رسولو محمددن حبشـه پادشاهی نجاشی‌یـه‌دیر. سلامت اولدوغوزو اومود ائلیرم و من سنین باره‌نده الله‌ا شکر ائلیرم و حاکم، منزّه، امنیّت وئرن و بنده‌لرینـه موغایـات اولان الله‌ی شاهد توتورام کی عیسی، عفیف و بتول مریمـین وجودوندا یئرلشن الله‌ین روحو و اراده‌سیدیر. او (مریم) حامله اولدو، الله عیسی‌نی اؤز روحی ایله یـاراتدی آدمـی اؤز الی ایله یـاراتدیغی کیمـی. من سنی شریکسیز تک الله‌ا و اوندان اطاعته و منـه تابع اولماغا و من گتیردیغیم دینـه ایمان گتیرمگه چاغیریرام. من الله‌ین گؤندرمـیشی‌یم. سنی و قوشونلارینی جل و جلاله الله‌‌ا دوغرو چاغیریرام. دعوتیمـی چاتدیریب نصیحت ائله‌دیم. نصیحتیمـی قبول ائله‌یین. حقین هدایتینـه تابع اولانا سلام اولسون».

نجاشی نامـه‌نی اوخویـاندا، اونو گؤزونـه قویوب احترامـینان تختدن آشاغی یئنیب تورپاقدا اوتوردو. سونرا عاجدان بیر صاندیق دوزلدیب نامـه‌نی اونا قویوب دئدی: «بو نامـه حبشـه‌ده اولدوغو گونـه قدر اونون اهلی سعادتلی اولاجاق». سونرا پیغمبره محبتلی جواب یـازدی. نجاشی مدینـه‌یـه چوخلو هدیـه‌لر گؤندریب او حضرتین دانیشیق، اوتوروشوق، غذا یئمگینی و آیری رسالت علامتلرینی گؤرمگی اوچون نصرانی عالملردن ۳۰ نفر گؤندردی. اونلارا دئدی: « حضرتین دانیشیغینا، اوتوروشوغونا، مشربینـه و مصلی‌سینا باخین، گؤرون او، جبارلار و پادشاهلار طرزینده‌دیر یوخسا یوخ. اونلار مدینـه‌یـه گلنده حضرت اونلاری اسلاما چاغیریب اونلارا قرآندان حضرت مریم (س) باره‌ده اوخودو. اونلار قرآنی ائشیدنده آغلادیلار. ایمان گتیرندن سونرا نجاشی‌نین یـانینا قاییتدیلار. نجاشی‌نین ایمان گتیرمـه‌سی دئییلیب آما حبشـه جماعتی‌نین قورخوسوندان اسلامـینی اونلارا بللی ائله‌مـه‌دی.

۳٫ پیغمبرین مصر حاکمـی مقوقسا یـازدیغی نامـه

مصر پادشاهی‌نین آدی «جریج ابن مـینا» و یـا «جریج ابن متی» و لقبی مُقوقس ایدی. پیغمبرین نامـه‌سی بئله‌ ایدی:

بسم الله الرحمن الرحیم. من محمد رسول الإسلام إلی المقوقس عظیم القبط: سلام علی من اتبع الهدی، أما بعد فإنی أدعوک بدعوه الإسلام، أسلم تسلم یؤتک الله أجرک مرتین ﴿قُلْ یَا أَهْلَ الْکِتَابِ تَعَالَوْا إِلَی کَلِمَهٍ سَوَاءٍ بَیْنَنَا وَبَیْنَکُمْ أَلَّا نَعْبُدَ إِلَّا اللَّهَ وَلَا نُشْرِکَ بِهِ شَیْئًا وَلَا یَتَّخِذَ بَعْضُنَا بَعْضًا أَرْبَابًا مِنْ دُونِ اللَّهِ فَإِنْ تَوَلَّوْا فَقُولُوا اشْهَدُوا بِأَنَّا مُسْلِمُونَ﴾ (آل عمران : ۶۴).

«مـهربان  الله‌ین آدی ایله. الله‌ین گؤندرمـیشی محمددن قبطین بؤیوگو مقوقسا. هدایته تابع اولانا سلام اولسون. آما سونرا من سنی اسلاما چاغیریرام. اسلام گتیر آماندا اول. اسلام گتیرسن الله سنـه ایکی اجر وئره‌جک». «دئ گینن ائی کتاب اهلی بیز ایله سیزین آرازدا مساوی و قبول اولموش سؤزه دوغرو گلین: الله‌دان باشقاسینی عبادت ائتمـیریک و اونا هئچ نـه‌یی شریک توتموروق. بیزیلرین بعضیسی‌نین بعضیسی الله‌دان باشقاسینی معبود بیلمـیرلر. بعد اوز چئویرسز الله مسلمانلارا بویورار: «سیز دئیین بیز شـهادت وئریریک کی بیز مسلمانیق».

بو نامـه‌نی «حاطب بن ابی بَلتَعه» مقوقسون اسکندریـه‌ده‌کی قصرینـه آپاردی. حاطب مقوقسون قصرینـه گیرندن سونرا نامـه‌نی اوزاقدان گؤرستدی. مقوقس اونو حضورونا چاغیریب نامـه‌نی اوخویـاندان سونرا دئدی: «پیغمبر اولدوغو تقدیرده نییـه اونونلا مخالف اولان حتی اونو مکه‌دن ائشیگه اوتوردوکلری قومونو، گرفتار اولمالاری اوچون نفرین ائله‌مـیر؟» بو سؤزو ایکی دفعه دئدی. حاطب دئدی: «عیسی ‌بن مریمـین پیغمبر اولدوغونا اینانمـیرسان؟ بعد نییـه اونون قومو اونو توتاندا و اؤلدورلمـه‌ آز قالاندا اونلارین هلاک اولماسی اوچون اونلاری نفرین ائله‌مـه‌دی. و نـهایتده الله اونو جماعتین ایچیندن گؤتوردو؟» مقوقس دئدی: «احسن سنـه. سن حکیم طرفیندن گلمـیش حکیمسن». حاطب اونو یقینلی سؤزلر و دلیللر ایله اسلاما چاغیراندان سونرا مقوقس دئدی: «پیغمبرین دینی باره‌ده دوشوندوم و پیس شئیـه چاغیردیغینی و یـاخشی شئیدن منع ائله‌دیگینی گؤرمـه‌دیم. اوندا رسالت علامتی گؤردوم و مسلمان اولماق و اونا تابع اولماق باره‌ده دوشونـه‌جگم». سونرا حضرتین جوابیندا بئله یـازدی: «رحمن و رحیم الله‌ین آدی ایله قبطین حاکمـی مقوقسدان محمد بن عبدالله‌ا. سنـه سلام اولسون. نامـه‌نی اوخودوم. سؤزونو و اونا چاغیردیغینی آنلادیم، خاتم پیغمبرین گله‌جگینی بیلمـیشم، اونون شامدان مبعوث اولدوغونو گمان ائلیردیم. گؤندردیگینـه احترام ائتدیم. قبط ایچینده بؤیوک موقعیتلری اولان ایکی کنیزی و مصر قباطی‌سیندن بیر آز پالتار و مـینمگیز اوچون بیر قاطر سیزه گؤندردیم. سلام اولسون سیزه». او بوندان آرتیق یـازمادی و مسلمان اولمادی. حضرت پیغمبر (ص) اونون نامـه‌سینی اوخویـاندان سونرا بویوردو: «خبیث، حکومتی‌نین الدن گئتمـه قورخوسوندان ایمان گتیرمـه‌دی. بیر حالدا کی حکومتی‌نین بقاسی یوخدور».

۴٫ پیغمبرین بحرین حاکمـی منذر بن ساوی التمـیمـی‌یـه یـازدیغی نامـه

نامـه بئله‌دیر:

بسم الله الرحمن الرحیم، من محمد رسول الله إلی المنذر بن ساوی، سلام علیک، فإنی أحمد إلیک الله الذی لا إله إلا هو، وأشـهد أن لا إله إلا الله، وأن محمداً عبده ورسوله. أما بعد: فإنی أذکرک الله عز وجل، فإنـه من ینصح فإنما ینصح لنفسه، ومن یطع رسلی ویتبع أمرهم فقد أطاعنی، ومن ینصح لهم فقد نصح لی، وإنّ رسلی قد أثنوا علیک خیراً، وإنی قد شفعتُکَ فی قومکَ، فاترکْ للمسلمـین ما أسلموا علیـه، وعفوتُ عن أهل الذنوب فاقبل منـهم، وإنک مـهما تصلح، فلن نعزلکَ عن عملک، ومن أقام علی یـهودیـه أو مجوسیـه فعلیـه الجزیـه

 «باغیشلایـان مـهربان الله‌ین آدی ایله. الله‌ین رسولو محمددن منذر بن ساوی‌یـه. سنـه سلام اولسون. سنین اوچون اوندن غیری معبود اولمایـان الله‌ا شکر ائلیرم. بیر الله‌دان باشقا الله‌ین اولمادیغینا و محمدین اونون بنده‌سی و رسولو اولدوغونا شـهادت وئریرم. آما سونرا، من، جل جلاله الله‌ی سنین یـادینا سالیرام، البته هر خیرخواهلیق ائله‌یـه اؤزونـه خیرخواهلیق ائله‌ییب. هر منیم گؤندردیکلریمدن تبعیت ائله‌یـه مندن اطاعت ائله‌مـیش اولوب و هر اونلارا خیرخواهلیق ائله‌یـه منـه خیرخواهلیق ائله‌مـیش اولوب. منیم گؤندردیکلریم سنـه خیر ثنا گؤندریرلر و من سنی قوموندا شفاعت ائله‌دیم. مسلمانلار اوچون تسلیم اولدوقلارینی بوراخ. گناه اهلینی باغیشلادیم بعد اونلاردان قبول ائله. سن هر نـه قدر ده اصلاح ائله‌سن سنی مقامـیندان عزل ائتمـیه‌جگیک و هر یـهود و مجوس دینینده قالسا جزیـه وئرمـه‌لیدیر.

۵٫ پیغمبرین حارث بن شَمر غسّانی‌یـه یـازدیغی نامـه

حارث بن شَمر غسّانی روم قیصری طرفیندن دمشق حاکمـی ایدی. بو نامـه‌نی «شباع بن وهب اَسدی» حارثه آپاردی. رسول الله اونا یـازمـیشدی:

«بسم الله الرحمن الرحیم، من محمد رسول الله (ص) الی الحارث بن ابی شمر، سلام علی من اتبع الهدی و آمن و صدق و انی ادعوک ان تؤمن بالله وحده لاشریک له و یبقی لک ملکک».

«باغیشلایـان و مـهربان الله‌ین آدی ایله. الله‌ین گؤندرمـیشی محمدنحارث بن ابی شمره. هدایته تابع اولانا، ایمان گتیرنـه و صادق اولانا سلام اولسون. من سنی تایسیز الله‌ا ایمان گتیرمگه چاغیریرام کی پادشاهلیغین یئرینده قالسین».

۶٫ پیغمبرین یمامـه حاکمـی، هوذه بن علی حنفی‌یـه یـازدیغی نامـه

نامـه‌نی «سلیط بن قیس بن عمر انصاری» هوذه‌یـه آپاردی. پیغمبرین نامـه‌سی بئله ایدی:

«بسم الله الرحمن الرحیم، من محمد رسول الله (ص) الی هوذه بن علی، سلام علی من اتبع الهدی و اعلم دینی سیظهر الی منتهی الخف و العافر فاسلم تسلم و اجعل لک ما تحت یدیک»

باغیشلایـان و مـهربان الله‌ین آدی ایله. الله‌ین گؤندرمـیشی محمددن هوذه بن علی‌یـه. هدایته تابع اولانا سلام اولسون. بیل گینن منیم دینیم تئزلیکجه غالب اولاجاق و آت و دوه آیـاغی چاتان یئره قدر یـاییلاجاق. اسلام گتیر و الینده اولان (حکومتین) الینده قالسین.

او پیغمبرین جوابیندا او حضرتدن اونو اؤزونـه خلیفه سئچماغی ایسته‌دی. حضرت اونون ایستگینی قبول ائله‌مـه‌ییب بویوردو: «مندن بیر تیکه یئر ده ایسته‌سه‌ وئرمـه‌رم. اؤزو و حکومته باده گئتسین».

او دا ایمان گتیرمـه‌دی و هجرتین سککیزینجی ایلینده اؤلدو.

قایناق لار:

صالح بن عواد المغامسی- الأیـام النظره و السیره العطره لرسولنا (ص)- جلد ۱

السیوطی- الخصائص الکبری- جلد ۲

سید علی اکبر قرشی- هجرتدن رحلته

نورالدین الحلبی- السیره الحلبیـه- جلد ۳

شمس شامـی- سبل الهدی و الرشاد- جلد ۱۱

ـ «مکاتیب الرسول‏» تالیف علی احمدی

ـ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج ۱ ص ۲۵۸

ـ یعقوبی، تاریخ یعقوبی، ج ۲ ص۷۷

ـ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج ۲ ص ۸۸

ـ ابن هشام، السیره النبویـه، ج ۱ ص ۶۹؛ علی بن برهان الدین حلبی، السیره الحلبیـه، ج ۳ ص ۲۴۶

ـ تاریخ طبری، ج ۱، ص ۲۹۷

ـ ابن اثیر، الکامل فی‌التاریخ، ج ۲ ص ۱۴۵

ـ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج ۱ ص ۲۶۰

ـ بلاذری فتوح البلدان، ص ۹۷؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج ۱ ص ۲۶۱

ـ حلبی ـ السیره الحلبیـه ـ جلد ۳

ـ ـ نبی‌الرحمـه ـ جلد ۱

یـازار: عبدالصمد ملکی

شاهسَوَن (به لهجهٔ ترکی اِلسَوَنی: شَسَوَن یـا شَهسَوَن)، نام تعدادی از گروه‌های ایلی هست که درون بخش‌هایی از شمال غرب ایران بویژه دشت مغان و اردبیل و نواحی خرقان و خمسه، واقع درون مـیان زنجان و تهران بـه سر مـی‌برند.

شواهد موجود بیـانگر آن هست که اگر نـه همـه، دست کم تعدادی از این گروه‌ها از دشت مغان بـه خرقان و خمسه کوچیده‌اند.(که البته نباید این گروه را با اتحادیـه ایل خمسه فارس اشتباه گرفت).

شیوه زندگی و بسیـاری از ویژگی‌های فرهنگی -علی الخصوص آلاچیق‌های نیم کره‌ای- آن‌ها را از سایر گروه‌های ایلی ایران حتی ایلات خرقان و خمسه متمایز مـی‌سازد.

پاره‌ای از این ویژگی‌ها را کـه منشاء ترکی دارند مـی‌توان درون مـیان سایر ایلات ترک زبان ایران مشاهده کرد.

گو اینکه برخی طوایف شاهسون خاستگاه ترکی ندارند و توانسته‌اند پاره‌ای از ویژگی‌های متمایز شان را حفظ نمایند.

عنوان شاهسون بـه فارسی بـه معنی دوستدار شاه است.

این عنوان بعد از پیروزی انقلاب اسلامـی بـه ایل سون یـا دوستدار مردم تغییر نام یـافت.

اسکندر بیگ ترکمان مورخ معروف عصر صفوی استعمال کلمـه "شاهی سیون" را ضمن وقایع فتح عراق درون دوره شاه اسماعیل اول و همچنین بیـان وقایع زمان شاه طهماسب بـه کار‌است.

اما اصطلاح سیـاسی این شعار زمانی اهمـیت پیدا کرد کـه به طرفداران شاه اسماعیل دوم اطلاق شد و این درون حالی بود کـه بر سر جانشینی شاه طهماسب بین جانشینان او اختلاف افتاد و در این مـیان طهماسب بـه نام پریخان خانم کـه سیـاستمدار مقتدری بود بـه طرفداری از اسماعیل مـیرزا خود را شاهی سون اعلام نمود.

امروزه شاهسون‌ها علاوه بر مناطق گسترده‌ای از کشور ایران درون دیگر کشورهای همسایـه از جمله جمـهوری آذربایجان، عراق، ترکیـه، افغانستان و کشمـیر نیز سدارند.

خاستگاه ایل شاهسون

با وجود اسناد نسبتا فراوانی کـه راجع بـه تاریخ شاهسون‌ها وجود دارد، منشا پیدایش شاهسون‌ها و ایل شاهسون هنوز درون پردهٔ ابهام قرار دارد.

گمان مـی‌رود ایل شاهسون مجموعه‌ای از گروه‌های قبایلی باشند کـه حدودا بین قرن شانزدهم و هیجدهم بـه صورت اتحادی ای گردهم آمدند.

در قرن حاضر دربارهٔ منشا پیدایش شاهسون‌ها سه روایت متفاوت وجود دارد.

از جمله این روایـات از جانب سرجان ملکم هست با این شرح کـه مـی‌گوید:

"شاه عباس اول از همان آغاز سلطنت ناگزیر بـه مقابله با زیـاده طلبی امـیران بزرگ قبایل قزلباش برخاست.

وی بدین منظور، برخی از سران قزلباش را بـه خاک هلاکت نشاند و برای مقابله با طغیـان قبایل قزلباش قبیله‌ای تاسیس نمود و آن را شاهسون یعنی دوستدار شاه نامـید و از همـه مردان قبایل خواست که تا به عنوان عضوی از این قبیله ثبت نام نمایند.

شاه این قبیله را بـه عنوان فداییـان و سرسپردگان خاندانش درون نظر گرفت و با حمایت ویژه‌ای کـه از این قبیله بـه عمل آورد، آن را از دیگران متمایز و بر جسته ساخت.

ولادیمـیر مـینورسکی درون مقاله‌ای با عنوان "شاهسون" کـه در دایره‌المعارف اسلامـی درج گردیده‌است، خاطر نشان مـی‌کند کـه اسناد و شواهد موجود روایت مالکم را که تا حدی مغشوش ساخته‌است زیرا منابع تاریخی عصر صفوی ما را بـه این حقیقت کـه شاه عباس اول قبیله‌ای را ایجاد نموده و آنرا شاهسون نامـیده باشد رهنمون نمـی‌سازد.

روایت شاهسون‌ها متفاوت با روایت مالکم است. اما درون تضاد با آن نیست و تنـها درون جزئیـات اختلاف وجود دارد.

شاهسون‌ها نیز مـهاجرت اجدادشان را ار آناتولی تائید نموده‌اند.

روایت رسمـی و مورد قبول افراد ایل کـه در نوشته‌های مربوط بـه ایل شاهسون نیز منعگردیده، درون قرن حاضر اولویت یـافته‌است.

به اعتقاد شاهسون‌ها ایل شاهسون از سی و دو طایفه با موقعیتی برابر تشکیل شده‌است.

شاهسون‌ها مدعی هستند کـه آنان هیچ وقت تحت امر یک رئیس ارشد نبوده‌اند.

مطابق نظریـه‌های رایج، شاهسون‌ها درون زمان صفویـه درون مغان بـه سر مـی‌برده‌اند.

اما درون مورد بومـی بودن و یـا مـهاجر بودن آن‌ها بـه منطقه و در صورت پذیرش مـهاجرت، بر سر زمان مـهاجرت اختلاف دیدگاه وجود دارد.

با توجه بـه روایـات و سندیت‌های تاریخی موجود، اتحادیـه ایل شاهسون از چند طایفه شامل بومـیان دشت مغان (احتمالا آلان‌ها و تیره مـهرگانیـان آریـایی نژاد " آینالی‌ها = آئینـه‌ای‌ها، مـهرپرستان") و مـهاجرینی مانند اعقاب طوایف افشار و طوایف شاملو (مـهاجر از آناتولی) و برخی از قبایل قزلباش و غزهای ترک نژاد آسیـای مـیانـه، تشکیل یـافته باشد کـه تحت یک اتحادیـه سیـاسی، نظامـی و اجتماعی خاص با زبان رسمـی ترکی ائیلیـاتی به منظور افراد ایل، گرد هم آمده‌اند و در سده‌های ۱۶ که تا ۱۸ مـیلادی نقش سیـاسی و نظامـی پر رنگی را درون تاریخ منطقه و حتی ایران داشته‌اند.

وجه تسمـیه اصطلاح شاهسون

در معنای واژه شاهسون کـه محتوی پاره‌ای ارزش‌های نمادین هست مـی‌بایست بیشتر پژوهش گردد.

در کل واژه شاهسون دارای مفاهیمـی هست که بـه شرح زیر آورده شده:

در وهله اول از واژه شاهسون معنای سرسپردگان شاه استنباط مـی‌گردد.(دوستداران شاه)

در وهله دوم، این واژه بیـانگر سر سپاری بـه طریقت صفویـه , مذهب شیعه و ائمـه بـه خصوص علی بن ابی‌طالب هست که شاهان صفویـه نمایندگان آنان بـه شمار مـی‌رفتند و نـه تجلی و تجسم آنان.

و درون وهله سوم واژه شاهسون حس انزجار و مخالفت شدیدی را نسبت بـه عثمانی سنی مذهب کـه دشمن دیرینـه صفویـان شیعه مذهب بودند، پدید مـی‌آورد.

اعلام شاهسونی از سوی روسای قبایل بدین معنا بود کـه آنان پیروی از فرامـین شاه را درون حکم فرایض دینی و اخلاقی خود تلقی مـی‌د.

در وهله چهارم مـی‌توان معنا و مفهوم شاهسونی را درون حس مـیهن‌دوستی و ایران پرستی درون نزد مردمان شاهسون جستجو کرد.

پیشینـه تاریخی شاهسون‌ها

آذربایجان و مغان

از زمان‌های بسیـار قدیم اقوامـی درون سرزمـین مغان سکنی گزیده‌اند کـه ایرانیـان بـه ایشان آلان یـا آلانی گفته‌اند و این کلمـه را درون زبان اروپایی قدیم مخصوصا درون یونانی آلبان و سرزمـین آن‌ها را آلبانیـا ضبط کرده‌اند.

در زمان‌های بعد آران را شامل سرزمـینی کـه در مـیان شروان و آذربایجان ایران بوده‌است مـی‌دانستند.

به طور کلی نام آلان‌ها از آغاز قرن اول مـیلادی درون تاریخ ذکر شده‌است.

مرحوم سعید نفیسی نام قدیمـی مغان را آموکان مـیداند، او درون بخش معرفی سرزمـین آلانیـان و مردم آن دیـار مـی‌نویسد:

"پای تازیـان درون سرزمـین آران درون خلافت عثمان بن عفان (۳۵-۲۳ هجری) باز شد.

پیش از این خاندانی از آلانیـان درون این سرزمـین پادشاهی داشتند کـه منقرض شده بودند و این خاندان را درون این دوره آلانشاه و یـا ایرانشاه خوانده‌اند.

منطقه مغان نیز درون این دوره بـه عنوان منطقه‌ای مستقل و تحت فرمانروای خاندان آموکان شاه اداره مـی‌شده‌است.

آموکان نام کهن موقان (مغان) هست که اکنون بـه غلط موغان یـا مغان نوشته مـی‌شود.

حاج زین العابدین شیروانی درون کتاب " بستان السیـاحه" درون مورد موقعیت مغان چنین مـی‌نویسد:

" بعضی او را بـه واو نویسند. ولایتی هست مشـهور و دیـاریست مذکور، مشتمل هست بر بلاد قدیم و نواحی عظیمـه و مراتع دلکش و موضع بسیـار خوش از اقلیم پنجم و هوایش خرم و محدود هست از شمال بـه ولایت شیروان و از جنوب بـه ملک آذربایجان و از شرق بـه ارض تالش و از مغرب بـه گرجستان.

امروزه، مردم محلی و بومـی منطقه بـه خصوص شاهسون‌ها، مغان را آران یـا گرمسیری مـی‌گویند.

نظامـی گنجوی درون مورد مغان مـی‌گوید:

به فصل گل بـه موقان هست جایش کـه تا سرسبز باشد خاک پایش
مـهاجرت چادرنشینان ترک بـه مغان و آذربایجان

ظهور ترکان درون منطقه شرقی آذربایجان بـه مـهاجرت گروهی از ترکان غز کـه نخستین هسته ترک را درون آذربایجان تشکیل مـی‌دهند، مربوط مـی‌شود.

ترکان غز کـه بیشتر درون مناطق شرقی دریـای مازندران ساکن بودند به منظور اولین بار درون سال ۳۹۶ ه. ق بـه خراسان روی آوردند.

سلطان محمود غزنوی کـه خود از سلاطین بزرگ ترک بود درون سال ۴۲۶ ه. ق (۱۰۲۵م) بـه فرارود (ماوراءالنـهر) لشکر کشید و ارسلان اسرائیل را دستگیر کرد.

پس ار آن اتباع سابق ارسلان بـه این ادعا کـه از جور و ستم امرای خود درون زحمت بودند، از سلطان محمود تقاضا نمودند که تا به آنان اجازه دهد درون شمال خراسان مسکن کنند و حفاظت از آن نواحی را بـه عهده گیرند.

سلطان محمود از این رو اجازه داد که تا چهار هزار خانوار ترکمن (سلجوقیـان و گروه‌های چادرنشین غز) از جیحون بگذرد و در نزدیک فراوه، سرخس و ابیورد سنمایند.

این قوم درون زمان سلطنت جانشینان سلطان محمود سر بـه طغیـان برداشته و برای پیدا اقامتگاه بهتر وسیع تر بـه شمال غرب ایران سرازیر شده و خود را بـه حوالی کوه سبلان رسانیدند.

عده زیـادی از آنان درون اردبیل و دشت مغان و مجاور آن اقامت گزیدند و موجب ترویج زبان ترکی بین اهالی ساکن آذربایجان شدند کـه امروزه ما آن را زبان ترکی آذری مـی‌گوییم.

سازمان ایلی شاهسون‌ها

طوایف شاهسون از یک سلسله مراتب تشکیل یـافته بود بدین صورت کـه خاندان‌های ایل بیگ و تعدادی دیگر نسب مشترک خود را بـه ینصرپاشا جد بدرخان رسانده و خود را طوایف "بیگ زاده" مـی‌خواندند.

دیگر طوایف رعیت یـا "هامپا" یـا همپا نامـیده مـی‌شدند.

هر طایفه بیگ زاده نیز از دو طبقه تشکیل مـی‌شد.

اعضای خاندان حاکم، هسته مرکزی طایفه بـه شمار مـی‌رفت.

این طبقه نام نیـای طایفه را بر خود داشت.

انتصاب از سوی حکومت، مالکیت بر مراتع و منسوبیت بـه جد اعلای طایفه ابزار حاکمـیت این طبقه بود.

طبقه بیگ زاده عده‌ای نوکر بـه خدمت داشت.

طبقه بیگ زاده مالیـات نمـی‌پرداخت، تن بـه کار نمـی‌داد و مالک همـه چیز بـه شمار مـی‌رفت.

در برخی از طوایف شمار این طبقه بیش از نصف جمعیت طایفه بود.

شاهقلی پاشا، ینصر پاشا و طوایف بیگ زاده

در سال‌های پایـانی قرن نوزدهم سه فقره گزارش درباره تاریخ طوایف شاهسون دشت مغان و سر دودمان‌های آنان انتشار یـافت کـه عبارتند از:

۱- گزارش سرهنگ ای. آ. اگرانوویچ کمـیسر سرحدی روسیـه درون امور شاهسون‌ها
۲-گزارش گوستاو راده طبیعی دان آلمانی.
۳-سومـین گزارش از مارکف نماینده سیـاسی روسیـه.

هر سه شخص فوق گزارش‌های مشابه و در برخی موارد با تناقضات، از ماهیت سر دودمان شاهسون‌ها ارائه مـی‌دهند ولی درون هر سه مورد نام ینصرپاشا سر دودمان اولیـه ایلات شاهسون مـهاجر از آناتولی بـه دشت مغان بـه چشم مـی‌خورد.

در نسخه‌ای از تحفه شاهی (۱۷۱۶م/۱۰۹۴ ه. ش) نوشته مـیرزا محمد حسین مستوفی الممالک عنوان شده‌است کـه ینصرپاشا پسر شاهقلی پاشا است.

شاهقلی پاشا سنی مذهب و از بزرگان مملکت عثمانی بوده کـه نزاع بر سر مسائل سیـاسی و قدرت طلبی وی درون قبال شاه عثمانی او و طوایفش را بـه پناهندگی بـه مملکت ایران روانـه کرد.

به عقیده وی شاهقلی پاشا درون اردبیل وفات یـافته و در صحن بقعه صفویـان بـه خاک سپرده شده‌است. (سنگ قبر او درون کنار درب بیرونی صحن با نام حکاکی شده "ابوالقاسم بیگ بن شاهقلی بیگ" نمایـان است).

اگرانوویچ مـی‌نویسد ینصرپاشا درون ناحیـه خوی , درون نزدیکی دریـاچه ارومـیه، زندگی کرد و سر انجام درون همانجا نیز درون گذشت.

پس از مرگش، شش پسر بـه نام‌های قوجا، بنده علی، پلات، دمـیرچی، ساری خان، و نوروز علی از او باقی ماند.

پسران ینصر کـه هر کدام طایفه‌ای را تحت ریـاست داشتند، بعد از مرگ پدر از یکدیگر جدا شدند و نام آنان بر این طوایف گذاشته شد.

بعدا از این طوایف شعبات کوچکتری پدید آمد.

تبارنامـه پسران ینصر پاشا و طوایف تابعه آنان کـه بعدها اکثریت طوایف شاهسون درون سراسر کشور زیر مجموعه ویـا همپیمان این طوایف بودند، درون الگوی تبارنامـه زیر (با کمـی تناقض با برخی منابع) آورده شده‌است:

ینصر پاشا

نوروز علی نوروزعلی بیگلو :
طوایف تابعه :گیکلو ریـا، پیرایواتلو

ساری خان ساری خان بیگلو :
طوایف تابعه :اجیرلو ، مـیلی-خلیفه لو ، بالابیگلو ، بیگدلو ، همونلو، زرگر

دمـیر خان دمـیرچی لو :
طوایف تابعه : اینانلو ، حاجی خوجالو ،عربلو

پلات پلاتلو :
طوایف تابعه : شیخ لو ، آبی بیگ لو ، قوزآتلو ، یورتچی، دورسون خوجالو ، تکله ، یکه لو

بنده علی بنده علی بیگلو :
طوایف تابعه : علی بابالو ،بیگ باغلو ، خلف لو

قوجا بیگ(قوجابیگلو):
طوایف تابعه : مرادلو ، اودولو ، خلیفه لو

گوستاو راده و مارکف هر دو بر آنند کـه گروهی از ابواب جمعی ینصر پاشا بـه هنگام ورود بـه قلمرو ایران از او جدا شده و به اذن شاه بـه خراسان کوچیدند.

راده مـی‌نویسد کـه کورت بیگ (قورت بیگ) یکی از روسای متنفذی بود کـه همراه ینصرپاشا بـه ایران آمد.

کورت بیگ سه پسر داشت. نام طایفه قوزاتلو از نام یکی از پسران او گرفته شده‌است.

تعدادی از طوایف تابع کورت بیگ از او جدا شده و به اراک کوچیدند.

همزمان با ینصر پاشا طوایف شاملو (اینانلو , بیگدلو) نیز وارد ایران شدند.

طوایفی کـه از کورت بیگ، اینانلو و بیگدلو منشعب شدند عبارتند از:

طوایف وابسته بـه قورت بیگ: تالش مـیکائیلو، خلیفه‌لو، مغانلو، اودلو، مرادلو.

طوایف وابسته بـه اینانلو: پیرایواتلو، کلاش، کورعباسلو، گیکلو، یورتچی، دورسون خوجالو

طوایف وابسته بـه بیگدلو: اجیرلو، حاجی خوجالو، یئدی ایماق، عربلو، چاکرلو و قبادلو.

اما درون گزارش مارکف از سه نوه ینصرپاشا بـه نام‌های ساری خان بیگ، بید علی بیگ و قوجا بیگ طوایف زیر بوجود آمدند:

ساری خان بیگلو - بید علی بیگ لو - قوجابیگلو

گزارش آقا بزرگ ابراهیمـی

آقا بزرگ ابراهیمـی از افسران بازنشسته ارتش درون امور شاهسون‌ها مـی‌نویسد:

"نسب ایل بیگ‌های شاهسون و عموزادگان بیگ زاده آن‌ها شامل قوجابیگلو، عیسی بیگلو، مستعلی بیگلو، رضا بیگلو، ساری خان بیگلو و بالا بیگلو بـه شخصی بـه تام امـیر ارسلان مـی‌رسد.

وی درون حوالی سال(۱۵۰۰م / ۸۸۰ ه. ش)به همراه قبیله اش درون ناحیـه ساری قامـیش واقع درون آناتولی شرقی مـی‌زیست.

مـهاجرت این طوایف بـه توسط سلطان محمد استاجلو برادر زاده شاه اسماعیل بوده‌است.

دیگر خاندان ایل بیگ‌ها بـه سروانلار (ساربان‌ها) معروف بودند.

احتمالا خاندان سروانلار بـه خاطر واقع شدن موطن شان (ساری قامـیش) درون مـیانـه جاده ابریشم کـه از ترابوزان که تا زاهدان امتداد داشت، شتر کرایـه مـی‌دادند."

تبارنامـه شاهسون‌های اردبیل و مشکین

بدرخان حاکم شـهر اردبیل ورئیس شاهسونان اردبیل و مشکین، از نوادگان ینصرپاشا مـی‌باشد.

مارکف بدر خان را برادرزاده ینصرپاشا مـی‌داند.

طوایف وی درون مناطق ییلاقی اردبیل و مشکین سداشتند.

بعدها برخی طوایف زیرشاخه بـه دلایل سیـاسی و نظامـی بـه مناطق دیگر کشور از جمله ساوه،اراک، ورامـین، دشت فارس،خراسان و دشت قزوین، دشت موصل (شمال عراق) و بغداد و... ، درون طول بازه زمانی از صفویـه که تا پهلوی نقل مکان کرده‌اند.

نادرشاه بعد از بازپس گیری اردبیل و مغان از اشغال عثمانی‌ها و روس‌ها، بدرخان پاشا را بـه ریـاست ایل شاهسون برگمارد.

ریـاست ایل شاهسون و منصب حکمرانی اردبیل درون دست اعقاب بلافصل خان مزبور باقی ماند.

لیکن با بروز انشعاب مـیان آنان، اتحادیـه ایل شاهسون بـه دو شاخه اردبیل و مشکین تقسیم شد.

به گزارش مارکف و راده بدرخان پاشا درون عملیـات‌های متعدد جنگی، همراه نادر بوده‌است و در جریـان انتخاب نادر بـه عنوان شاه ایران درون قوریلتای مغان بـه سال ۱۱۱۴ ه. ش نقش بسزایی داشته‌است.

بعدها وی بـه فرماندهی نگهبانان سلطنتی نادر شاه گمارده شد.

پس از مرگ نادر درون سال ۱۱۲۵ ه. ش از سرنوشت بدرخان خبری درون دست نیست.

بر اساس روایت‌ها، نظرعلی خان رئیس شاهسون‌ها فرزند و جانشین بدرخان بوده‌است.

وی حاکم شـهر اردبیل و در واپسین سال‌های عمر نادرشاه درون شرق کشور مشغول انجام عملیـات‌های نظامـی بوده‌است.

صفویـه و شاهسون

در اواخر قرن شانزدهم مـیلادی بعد از این کـه بیشتر تیره‌های سنی و شیعه خود را از زیر سلطه ظالمانـه امپراطوری عثمانی نجات بخشیده و به ایران پناهنده شدند،

یون سور پاشا هم بـه منظورب اجازه درون مورد آوردن قبیله اش بـه ایران بـه نزد شاه عباس آمده مـه مورد موافقت شاه عباس قرار گرفت و شاه عباس بـه آن‌ها آزادی انتخاب محل داد کـه این قبایل، دشت مغان (مرکز ایل شاهسون امروزی) را انتخاب د.

شاه عباس بـه آنان نام شاهسون داد و از این مقطع ایل شاهسون با ورود طوایف آناتولیلایی گسترش مـی‌یـابد.

یون سور پاشا ابتدا دارای مذهب سنی بود ولی بعدها تغییر مذهب داده و به مذهب شیعه گرایید.

پس از مرگ یون سور پاشا، شش فرزندش سرزمـینی را کـه او تحت اختیـار داشت بین خود تقسیم د.

احتمالا یون سور پاشا را مـی‌توان پیشگام و از سردودمان‌های اصلی ایل شاهسون امروزی دانست.

از این تاریخ طرفداران شاه عباس بـه عنوان شاهسون درمـی آیند و بعدها بـه شعبات دیگری بـه شرح زیر تقسیم مـی‌شوند:

الف) شاهسون‌های آذربایجان

۱-شاهسون‌های اردبیل (از مراتع ییلاقی بلندی‌های ارسباران استفاده مـی‌کنند)
۲-شاهسون‌های مشکین‌شـهر (از مراتع ییلاقی بلندی‌های مشکین‌شـهر استفاده مـی‌کنند)

ب) شاهسون‌های خرقان، خمسه، استان مرکزی، قم و تهران

۱-ایل بزرگ شاهسون بغدادی (در زمان نادرشاه از مناطق شمالی عراق بـه خراسان کوچ داده شدند سپس بـه شیراز رفتند)
۲-ایل بزرگ شاهسون اینانلو (بخش اعظم آن از شیراز بـه استان مرکزی، قزوین و بخش‌های شمالی اراک کوچانده شدند)

شاهسون‌ها و سلطان محمد خدابنده

سلطان محمد خدابنده درون دوره سلطنت خود به منظور مقابله با ازبکان و عثمانی‌ها بـه جلب حمایت قبایل و استفاده از افراد مختلف غیر نظامـی کـه داوطلبانـه بـه خدمت نظام رو مـی‌د، پرداخت و این اقدام او بـه "شاهسون اولماخ" (دوستدار شاه شدن)معروف شد کـه بعدها درون زمان شاه عباس اول، این نام بـه مجموع طوایف طرفدار شاه عباس و رقیب قزلباش‌ها کـه سر بـه طغیـان گذاشته بودند اطلاق شد.

از این تاریخ این طوایف، بـه عنوان ایلی بـه همـین نام (ایل شاهسون) ظاهر شد کـه این پدیده فقط از لحاظ انتخاب لغت شاهسون و اصطلاح شاهسونی با عمل شاه سلطان محمد خدابنده ارتباط دارد.

اما نام گذاری طوایفی از طرفداران شاه تحت عنوان ایل شاهسون درون دوره شاه عباس صورت مـی‌گیرد.

فروپاشی امپراطوری صفویـه و اوضاع نابسامان شاهسون‌ها

نوشتار اصلی: سرنگونی صفویـان

سرنگونی امپراطوری و دودمان صفویـه کـه پادشاهان آن ۲۲۸ سال بر ایران حکومت د درون زمان شاه سلطان حسین (۱۰۷۲ – ۱۱۰۱ خورشیدی) بـه یکباره بـه وقوع پیوست.

از آن بعد عثمانی‌های سنی مذهب بـه نحوی تهدید آمـیز بـه سوی منطقه مغان-اردبیل پیشروی نمودند.

با پیشروی روس‌ها که تا سواحل جنوب دریـای خزر مسئله مسیحیت نیز بـه صورت یک عامل توازن مطرح گردید.

در این دوران شاهسون‌ها بـه چهار گروه تقسیم شدند.

گروه اول کـه اکثریت را شامل مـی‌شدند با کمـی تزلزل بـه سپاهیـان نادر شاه افشار پیوستند و گروه‌های اقلیت کـه به گروه‌های حامـی شاه تهماسب دوم، روس‌ها و عثمانی‌ها پیوستند.

که برخی از این گروه‌ها بعد از تسلط نادر شاه بـه وی گرویدند.

در این دوران موضوع به منظور شاهسون‌ها روشن بود بدین معنا کـه دشمن اصلی و دیرینـه عثمانی‌ها بودند.

از آنجا کـه شاه صفی با روس‌ها وارد اتحاد شده بود، روسای شاهسون نیز مـی‌بایستی هم بـه عنوان وظیفه و هم به منظور صیـانت از مراتع ایل و زمـین‌های کشاورزی جانب آنان را مـی‌گرفتند.

علی الظاهر طوایف شاهسون، شقاقی و مغانی درون برابر عثمانی‌ها بـه شدت مقاومت نشان دادند.

آنان مدتی نیز درون کنار چریک‌های ارمنی با عثمانی‌ها جنگیدند.

اما نـهایتا همـه راه‌ها بـه رویشان بسته شد.

شاهسون‌ها و مغانی‌ها مراتعشان را درون مغان غربی ترک گفته و برای پناه جستن درون نزد روس‌ها بـه سالیـان کوچ نمودند.

شقاقی‌ها (شاهسون‌های کرد تبار بودند) کـه زیستگاهشان درون مشکین بوسیله عثمانی‌ها ویران شده بود، ناگزیر تسلیم شدند.

شاهسون‌های اینانلو و افشار نیز بـه زودی تسلیم عثمانی‌ها شدند.

کوتاه زمانی بعد از این آشوب‌ها، نادرشاه افشار مغان و اردبیل را بـه نام صفویـان، از اشغال خارج ساخت.

این نکته را حتما به خاطر سپرد کـه تا پیش از عصر مدرن، زمامداران ایرانی درون همـه سطوح همچون دیگر دولت‌های خاورمـیانـه، تنـها بـه مناطقی توجه نشان مـی‌دادند کـه بتوانند از جمعیت، نیروی نظامـی و منابع آن بهره کشی نمایند.

این مسئله اصلی ترین دلیل سیـاست کوچ اجباری از سوی نادر شاه و سیـاست زمـین سوخته از جانب شاه عباس اول بود.

زندیـه و شاهسون‌ها

پس از پایـان سلطنت نادرشاه از سرنوشت بدرخان نیز خبری درون دست نیست.

مطابق یک سند آرشیوی مربوط بـه ۱۸۲۸م / ۱۲۰۶ ه. ش کـه مورد استناد دلیلی (محقق درون امور شاهسون‌ها) قرار گرفته‌است، نظرعلی خان فرزند بدرخان درون تاریخ نامعلومـی حکمران تمام شاهسون‌های اردبیل، خلخال و مغان بـه جای پدر نشست و بیگ‌های خویشاوندش را بـه ریـاست نواحی مشکین، نمـین و مغان برگمارد.

مع الوصف که تا پایـان حکمرانی کریم خان از او، درون ناحیـه اردبیل و مغان خبری نیست.

نوشته‌اند کـه طوایف شاهسون و شقاقی درون فاصله سال‌های ۱۱۳۸-۴۱ ه. ش درون حوالی سراب درون پیوستن بـه کریم خان زند و اعلام اطاعت از وی تردید نشان مـی‌دادند.

خاندان‌های موسوم بـه علی خانی و صادق خانی بر ایلات شقاقی کرد حکمرانی مـی‌د.

شقاقی‌ها بعد از بازگشت از خراسان بعد از مرگ نادر بـه صفوف قشون زند پیوسته و در چندین جنگ درون حوالی کرمانشاه و همدان همراه لشکریـان زند بودند.

کریم خان و شاهسون‌ها

کریم خان زند نسبت بـه عشایر و قبایل، سیـاست تبعید و نقل و انتقال را بـه کار نگرفت، بلکه با انتخاب خان‌ها بـه ریـاست قبایل و حکمرانی نواحی، آنان را مسول اعمال و رفتار رعایـا قرار داد.

او از اعضای خانواده‌های این خوانین،انی را بـه عنوان گروگان نزد خود نگه مـی‌داشت.

کریم خان مدتی بعد از ترک اردبیل (۱۱۴۱ ه. ش) نظرعلی خان شاهسون را بـه حکمرانی شـهر و احتمالا بـه ریـاست طوایف ناحیـه برگمارد.

قاجاریـه و شاهسون

شاهان قاجار نیز مانند سلاله ماقبل خود از قدرت نظامـی عشایر به منظور ایجاد ثبات و تحکیم سیـاسی خود و فشار مالیـاتی بر طبقات تهیدست استفاده مـی‌د.

در اوایل تاسیس حکومت قاجاریـه طی لشکر کشی‌های آقامحمد خان بـه ایروان و تفلیس، فعالیت‌های زیـادی درون قلمرو شاهسون بـه وقوع پیوست، خصوصا موقع لشکرکشی عباس مـیرزا علیـه روس‌ها، کوچ نشین‌های شاهسون درون طی حوادثی کـه منجر بـه نبرد مصیبت بار اصلاندوز شد سهم بسزایی را بـه عهده داشتند.

بر طبق قرارداد گلستان کـه در سال ۱۸۱۳ مـیلادی بین ایران و روسیـه منعقد گردید، روس‌های درون منطقه تالش و بخش‌های شمالی مغان ساکن شدند و این امر باعث تهدید سرزمـین‌های قشلاقی شاهسون گردید.

در دومـین جنگ ایران و روس درون سال ۱۸۲۶ م ایل شاهسون بـه نفع هر دو طرف وارد محاربه شدند.

ظاهرا شاهسونان شمال مغان درون پشتیبانی روس‌ها و شاهسونان جنوب بـه اتفاق قبایل افشار بـه حمایت از سپاه عباس مـیرزا مـی‌جنگیدند.

بر اساس قرارداد ترکمن چای بـه سال ۱۸۲۸ مـیلادی مرزهای ایران از سمت شمال محدود و به شکل امروزی درآمد و در نتیجه قسمت بزرگی از منطقه قشلاقی شاهسون نیز از بین رفت.

دوره پهلوی و شاهسون

طوایف شاهسون کـه نزدیک بـه چهار دهه، مستقل از دولت بسر مـی‌بردند(اواخر دوران قاجاریـه) درون دهه ۱۳۰۰ه. ش که تا ۱۳۱۰ه. ش توسط رژیم پهلوی سرکوب، خلع سلاح و به صورت اجباری یکجانشین شدند.

با توجه بـه اینکه هدف رضاخان ایجاد حکومت قوی مرکزی بود، تضعیف سازمان ایلی و از بین بردن قدرت طوایف یکی از مـهم ترین خواسته‌های وی بود.

در تعقیب این هدف و پس از خلع سلاح عشایر قانون معروف تخته قاپو درون سال‌های ۱۳۱۲-۱۳۱۳ بـه مورد اجرا گذاشته شد.

نیروهای دولتی عشایر را وادار نمودند کـه کانون‌های استقرار خود، یعنی چادرها را برچیده و سگاه‌های دائمـی به منظور خود ایجاد کنند.

عشایری کـه مقاومت نموده و کماکان بـه انتظار درون آلاچیق و اوبه‌های عشایری بـه سر مـی‌برند مورد تهاجم قرار گرفته و نتیجتا بسیـاری از عشایر ناگزیر بـه اطراق گردیده و به تدریج سگاه‌هایی ایجاد د، دراین شرایط رمـه را مـی‌بایست چوپانان بـه صحرا درون کومـه‌ها بـه سر برند.

البته شاهسون‌ها عمدتا بـه عنوان چوپان، کماکان دام خود را کوچ داده و با دشواری بسیـار درو از چشم مامورین دولتی کوچ مـی‌نمودند.

با سقوط رضاخان درون شـهریور ۱۳۲۰، عشایر دوباره آلاچیق را برپا نموده و اوبه‌ها را سازمان دادند و کوچ بار دیگر آغاز گشت و اتحادیـه ایل، بـه صورت نیم بند و نامتمرکز احیـا گردید.

تخته قاپوی رضاخان هرچند موجب شد کـه جامعه عشایری شاهسون با مشکلات عدیده‌ای درگیر شود و انسجام ایلی که تا حدی بر هم بریزد ولی روی هم رفته این برنامـه اسکان مبتنی بر زور ناموفق بود و تا سال ۱۳۲۷ه. ش کـه آغاز برنامـه‌های عمرانی درون دشت مغان است، منطقه مزبور منحصرا قشلاق عشایر شاهسون بوده و رمـه‌گردانی مبتنی بر کوچ رکن بارز حیـات اقتصادی اجتماعی منطقه بود.

با وجود این درون دهه ۱۳۴۰ه. ش خلع برخی روسا و اجرای اصلاحات ارضی، ایل شاهسون را از مبانی اقتصادی و سیـاسی اش محروم ساخت.

پس از انقلاب اسلامـی شاهسون‌ها نیز همچون دیگر ایلات ایرانی کوچ روی را از سر گرفتند.
(مطابق سرشماری ۱۹۸۷م، ۶۰۰۰ هزار خانوار شاهسون درون دشت مغان، کوچ نشینی را از سر گرفتند).

اما ظاهرا درون مـیانـه دهه ۱۳۷۰ ه. ش با پیشرفت بی امان طرح‌های توسعه مورد حمایت دولت، بویژه پروژه‌های کشت و صنعت دشت مغان کـه از زمان محمد رضا شاه پهلوی درون مغان آغاز شده بود، کوچ نشینی چنان نپایید.

ساختار اجتماعی ایل شاهسون

هرم سازمان تولیدی ایل شاهسون از خانوار آغاز و به تیره و طایفه ختم مـی‌شود.

در گذشته ریـاست طوایف را خان‌ها بـه عهده داشتند کـه امروز از مزایـای اجتماعی-اقتصادی و سیـاسی شایـانی برخوردار بودند ولی قدرت آن‌ها درون برابر خوانین ایلیـاتی سایر عشایر مانند قشقایی بسیـار ناچیز بود.

در راس هر رده کوچک نیز مسؤلی قرار داشت کـه آق سقل نامـیده مـی‌شد.

خصوصیـات اجتماعی ایل شاهسون

مسکن

شاهسون‌ها بـه مجموعه چند آلاچیق و کومـه ای کـه در یک نقطه برپا شده باشد، اوبه مـی‌گویند.

محلی کـه اوبه درون آن قرار گرفته و یـا بـه جایی کـه چادرها درون آنجا برافراشته مـی‌شوند یورد اطلاق مـی‌گردد.

مشخصه اصلی یورد سنگ چین‌های هلالی شکل(قوسی) هست که بـه موقع استقرار اولین آلاچیق یـا کومـه درون آنجا، به منظور گذاشتن فارماش (جا رختخوابی پشمـی)و سایر اسباب و اثاث چیده شده و چوب‌های چادرها بـه این فاصله تقریبی یک متر خارج از این سنگ چین هلالی چیده مـی‌شوند.

سبب اصلی چیدن این سنگ‌ها بـه خاطر مصون نگهداشتن اسباب و اثاث پشمـین از تماس با کف زمـین جلوگیری از نفوذ نم و رطوبت بـه داخل آنـهاست. معمولا هر فرد عشایر که تا آخر عمر بـه خاطر دارد کـه در کدام یورد بـه دنیـا آمده‌است.

همچنین هر کدام از این یوردها دارای القاب یـا عناوین قراردادی بـه خصوص هستند کـه ممکن هست برخی از اسامس یـادآور یک جریـان تاریخی و یـا واقعه و پیشامدی نیز باشد.

به دلیل اینکه درون مقایسه با سایر مناطق عشایری ایران هر دو ناحیـه سردسیر و گرم سیر شاهسون، (تابستان ییلاق و زمستان قشلاق) آب و هوای سردی دارند بـه همـین خاطر عشایر شاهسون بـه تجربه دریـافته‌اند از چادری استفاده نمایند کـه حتی المقدور بیشترین هماهنگی را با شرایط محیطی داشته باشد.

آلاچیق و کومـه مسکن اصلی عشایر شاهسون درون ییلاق مـی‌باشد.

آلاچیق یکی از مشخصات و نشانـه‌های عشایر شاهسون هست که چادر نیمکره‌ای شکل مـی‌باشد و کومـه چادر دالانی شکل دارد و معمولا از آلاچیق کوچک تر هست و از جنس خشنی و با آلاچیق کـه با دقت و مـهارت و ظرافت درست مـی‌شود قابل مقایسه نمـی‌باشد. آلاچیق همـیشـه با کومـه همراه مـی‌باشد.

پوشاک

امروزه پوشاک مردان و زنان شاهسون همانند پوشاک روستائیـان اطراف منطقه مـی‌باشد و هرگونـه تغییر و تحولی درون نوع یـا شکل لباس روستائیـان بوجود آمـه‌است درون ترکیب و نوع لباس عشایر شاهسون نیز این تغییرات مشاهده شده‌است.

در زمان‌های قدیم مردان و زنان منطقه دارای لباس مخصوص بوده‌اند کـه امروزه حتی درون دور افتاده ترین نقطه آذربایجان و دیگر نقاط نیز هیچ اثری از آن پوشش دیده نمـی‌شود.

زنان شاهسون(البته برخی بخصوص زنان سالخورده) که تا حدودی بافت سنتی پوشاک خود را حفظ کرده و در مواردی نیز هیچ الگو یـا ترکیب جدیدی را دربافت سنتی لباس خود راه نداده‌اند.

پوشاک زنان شاهسون شامل ۹ تکه‌است کـه عبارتند از:

کوینک (پیراهن)
تومان (تنبان یـا دامن شلیته‌ای)
یـایلیق (روسری)
آلین یـایلیقی (چارقدی کـه از روی یـایلیق و برای نگهداشتن آن از بالای پیشانی بسته مـی‌شود)
آرخچین(عرقچین)
یل(نیم تنـه ساده‌ای کـه زمستان‌ها روی جلیقه پوشیده مـی‌شود.)
جوراب
ا(جلیقه بی آستین)
باشماق (کفش)
صنایع دستی [ویرایش]

در مطالعه اقتصادی عشایر شاهسون صنایع دستی بعد از فعالیت‌های دامداری و کشاورزی قرار مـی‌گیرد.

زندگی کوچ نشینی کـه بر پایـه پرورش دام و تولید فرآورده‌های دامـی بویژه و بز استوار هست امکان تهیـه مواد اولیـه به منظور تولید دست بافت‌های مختلف را با بکارگیری سلیقه و هنر خلاقه زنان شاهسونی فراهم نموده‌است.

از جمله صنایع دستی تولیدی توسط زنان عشایر شاهسون عبارتند از:

قالی و قالیچه -گلیم، زیلو، جاجیم و خورجین - پلاس (چادر) - چوقا یـا برک - کلاه - دستکش - جوراب - گیوه - پاپوش - حصیر - مفرش - نمک دان و....

ورنی(verneh) از جمله صنایع دستی مختص زنان ایل شاهسون هست که جنس آن از پشم بوده و در طرح‌های گوناگونی کـه هر یک از نقش‌های آن گویـای پیـامـی هست که زنان عشایری از طبیعت پیرامون خویش الهام مـی‌گیرند، چشم هر بیننده خوش ذوقی را خیره مـی‌کند. خصوصیـات ویژه ورنی سبک بافت آن مـی‌باشد.

از جمله دیگر صنایع دستی ایل شاهسون باستریخ هست که نوار بافته شده از پشم با کرک بز مـی‌باشد و علاوه بر تزئین داخل آلاچیق، به منظور استحکام چوب‌های آلاچیق مورد استفاده قرار مـی‌گیرد.

آیین‌های مرسوم درون نزد مردمان ایل شاهسون

مراسم عید نوروز و جهارشنبه سوری

عید نوروز و چهارشنبه سوری از شادترین روزهای شاهسون هاست.

شب چهارشنبه سوری آجیل گوناگون از نخودچی و گندم بوداده و غیره درست مـی‌کنند، آتش بر مـی‌افروزند و بچه‌ها از روی آن مـی‌پرند و صبح روز چهارشنبه آب تنی مـی‌کنند.

در عید نوروز تخم مرغ رنگ مـی‌کنند و به دید و بازدید مـی‌روند و تخم مرغ‌ها را بین بچه‌ها پخش مـی‌کنند و آخر سر نیز همگی جمع شده و به خانـه آق سقل و یـا رئیس طایفه مـی‌روند.

آن‌ها معتقدند کـه به هنگام تحویل سال، یک لحظه آب‌های روان از حرکت باز مـی‌ماند و درختان سر خود را بـه زمـین مـی‌گذارند.

مراسم خواستگاری و عروسی

در خواستگاری دو نفر ریش سفید از خانواده داماد بـه چادر پدر عروس رفته و عهد و پیمان مـی‌بندند کـه خیلی بـه آن اهمـیت مـی‌دهند.

پس از خوردن شیرینی و بلافاصله بعد از موافقت و عهد و پیمان درون خواستگاری، خانواده داماد بـه محل عروسی رفته و یک روسری کلاغی، گردن بند، آئینـه وشیرینی همراه مـی‌برند.

ممکن هست جشن عروسی که تا بیست روز طول بکشد.

در طول این مدت مـهمانی‌ها برگزار مـی‌شود و در روز آخر هر مـهمانی، مبلغی بـه عنوان طویـانـه (پول شیرینی) بـه صاحبخانـه مـی‌پردازند.

مـهمان نوازی

مـهمان نوازی عشایر شاهسون مشـهور است.

بسیـار دیده شده‌است کـه آن‌ها حتی زورگویی مـهمان را قبول کرده‌اند.

مدت توقف درون خانـه آن‌ها هر قدر طولانی باشد ارزش و منزلتش بیشتر مـی‌شود.

اگر مدت این توقف بـه دو سه سال برسد، موقع رفتن او را یکی از اعضای اصلی خانواده بـه شمار مـی‌آورند و از وسایل و لوازم خانـه و نیز از پول و دارایی خود سهمـی بـه مـیهمان مـی‌دهند.

موسیقی سنتی و عاشیق لار

عاشیق لار یـا نوازندگان محلی را عشایر شاهسون دوست دارند و در تمام جشن‌ها و مراسم از وجود آن‌ها استفاده مـی‌کنند.

اشعار عاشیق‌ها بیشتر حماسی و عاشقانـه و یـا درون وصف مردانگی و شرافت و وطن پرستی است.

عاشیق‌ها این اشعار را همراه با ساز مخصوص شاهسونی بـه نام چگور مـی‌خوانند.

پهلوانان افسانـه‌ای

در نقل قول‌ها و ادبیـات حماسی، از پهلوانان افسانـه‌ای رستم، کوراوغلو، اصلی و کرم، نبی وامـیر ارسلان را مـی‌شناسند و داستان‌های پهلوانی آن‌ها را نقل مـی‌کنند.

نیروی رستم را هدیـه خدا مـی‌دانند ولی از دلاوری‌های نبی و کوراوغلی هم لذت مـی‌برند و از شعرهایی کـه عاشیق‌ها درباره آن‌ها مـی‌خوانند خوششان مـی‌آید.

احترام خورشید و آتش

عشایر شاهسون بـه خورشید احترام مـی‌گذارند و به آن سوگند مـی‌خورند.

آتش را نیز مقدس مـی‌شمارند و به نام اجاق بـه آن قسم مـی‌خورند.

به نور چراغ نیز سوگند مـی‌خورند و از ریختن اب بر روی آتش احتراز مـی‌جویند و اگر آب روی آتش ریخته شد و آن را خاموش کرد سه بار بسم ا.. مـی‌گویند.

نان و برنج را نیز محترم شمرده و از ریختن آن‌ها بـه زیر پا خود داری مـی‌کنند.

اگر باران بیش از حد معمول و سیل آسا ببارد، دوغ بـه خاک مـیریزند که تا باران قطع شود.

سوال: ما پیـام توئیتری رهبر عالی ایران کـه نتانیـاهو بـه آن اشاره کرد را پیدا کردیم. هفت ماه قبل پیـام توئیتری درون صفحه توئیتر رهبر ایران منتشر شده است: «این رژیم کودک کش و گرگ صفت اسرائیل کـه از ارتکاب هیچ جنایتی ابا ندارد، درمانی جز نابودی ندارد». آقای وزیر قبول مـی کنید کـه یـهودیـان و دیگران حق دارند کـه نسبت بـه چنین بیـاناتی نگران شوند؟

پاسخ: خیر. چراکه ما درون مورد یک رژیم صحبت مـی‌کنیم. ما درون مورد فردی مثل نتانیـاهو صحبت مـی کنیم کـه کودکان بی گناه غزه را سلاخی مـی کند. ما بـه هیچ عنوان منظورمان از بین بردن یـهودیـان نیست. هیچ گاه چنین قصدی نداشته ایم و نخواهیم داشت. چراکه ما اگر مـی خواستیم یـهودیـان را از بین ببریم، این جمعیت بزرگ یـهودی درون ایران کـه نـه تنـها درون صلح و صفا درون کشورمان زندگی مـی‌کنند بلکه درون واقع یک نماینده درون پارلمان ایران دارند کـه هیچ تناسبی هم با جمعیت آنـها ندارد نمـی داشتیم. بـه طور معمول هر 150000 نفر درون ایران یک نماینده درون مجلس دارد. درون حالی کـه جمعیت 20000 نفری یـهودیـان بـه تنـهایی یک نماینده دارد. بنابراین صحبت از ریشـه کنی یـهودیـان بی معناست. تاریخ ما مشحون از بردباری و همزیستی مسالمت‌آمـیز با هموطنان یـهودی مان است. اگرانی با هراس افکنی درصدد دامن زدن بـه چنین توهماتی درون جهان هستند، مشکل آنـهاست. ما بارها گفته ایم و باز هم مـی گوییم رژیم صهیونیستی تهدیدی به منظور صلح منطقه است. اسرائیل تنـها رژیمـی هست که سلاح هسته ای دارد. تنـها رژیمـی هست که بـه همسایگان اش تجاوز کرده هست و سرزمـین های همسایگان اش را اشغال کرده است. تنـها رژیمـی هست که سرزمـین ملتی را بـه اشغال خود درآورده و به طور روزمره حقوق بشر را نقض مـی کند. این رژیم به منظور انتقام‌گیری کل روستاها را تخریب مـی‌کند. ما با یک وضعیت عادی مواجه نیستیم. ما درون مورد قدیمـی ترین بحران معاصر کـه کماکان ادامـه دارد صحبت مـی کنیم. نتانیـاهو نمـی تواند از طریق معرفی ایران بـه عنوان تهدید، جنایـات ارتکابی خود درون غزه علیـه مردم بی دفاع را کتمان کند. همـین چند ماه قبل هزاران نفر درون جریـان بمباران های اسرائیل از خانـه و کاشانـه خود آواره شدند. و این تازه تکرار جنایـاتی بود کـه چند سال قبل از آن اتفاق افتاد. آن هم خود تکرار وقایعی بود کـه چندسال قبل تر از آن حادث گردیده بود. از این رو متاسفانـه این وضعیت تبدیل بـه یک رویـه و روند شده هست که به منظور مدت طولانی درون منطقه ما درون جریـان هست و این خود یکی از مـهمترین زمـینـه های بروز تروریسم افراطی درون منطقه ماست. حس تحقیر و محرومـیت کـه فلسطینیـان درون منطقه ما دچار آن شده اند، یکی از علل اصلی خشم و عصبانیت درون دنیـای اسلام و فراتر از آن درون اروپاست.

*رژیم (اسراییل) حتما ریشـه کن شود

سوال: بنابراین ایران چگونـه مـی‌خواهد رژیم اسرائیل را نابود سازد، با توجه بـه اینکه شما (بین رژیم اسرائیل و مردم یـهود) تمایز قائل مـی شوید؟

پاسخ: ما قصد از بین بردنی را نداریم. ما نمـی‌خواهیم ...

سوال: اما رهبر عالی شما ...

پاسخ: ما نمـی خواهیمـی را ریشـه کن کنیم.

سوال: اما رهبر عالی شما (در این مورد) پیـام توئیتری داده اند کـه اسرائیل حتما ریشـه کن شود.

پاسخ: بله. این رژیم حتما ریشـه کن شود. اینکه این رژیم یک تهدید است، یک واقعیت است. رژیمـی کـه کودکان بی‌گناه را قتل و عام مـی کند و مکررا تجاوز مـی کند. ایران بـه هیچ کشوری حمله نکرده است. ما هیچ گاه تهدید بـه استفاده از زور نکرده‌ایم. کاملا بر عرژیم صهیونیستی. این رژیم بـه صورت روزمره ایران را تهدید بـه استفاده از زور مـی کند. سابقه طولانی درون تجاوزگری هم دارد. البته اگر آنـها علیـه ایران بـه زور متوسل شوند، ما قطعا از خودمان دفاع خواهیم کرد همانگونـه کـه ما قبلا با تمام وجود به منظور دفاع از خود فداکاری کرده‌ایم. اما ما بـه هیچی حمله نمـی‌کنیم و هیچی را تهدید نمـی‌کنیم. ما طی 250 سال گذشته بـه هیچ کشوری حمله نکرده ایم. سابقه ما ثابت کننده ادعای ماست. اما نتانیـاهو نمـی تواند چنین چیزی را (در مورد رژیم صهیونیستی) ادعا کند. سابقه این رژیم مملو از کودک کشی و کشتار انسان‌های بی‌گناه و تجاوزگری و اشغال است. رژیمـی با چنین سابقه ای اخلاقا درون جایگاهی قرار ندارد کـه در مورد دیگران اینگونـه صحبت کند.

سوال: نتانیـاهو مشخصا درون مورد شخص شما صحبت کرده است. دوست دارم نظر شما را درون این مورد بدانم. وی از شما سووال کرده هست که چرا اقدام بـه اهدای گل بـه مزار عماد مغنیـه کرده اید؟ فردی کـه به گفته نتانیـاهو بیش از هر تروریست دیگری بـه استثناء اسامـه بن لادن دستش بـه خون آمریکایی ها آلوده بوده است. مغنیـه از فرماندهان حزب الله بود و متهم بـه بمب گذاری درون پایگاه های آمریکایی و نیز سفارتخانـه های آمریکا بوده است.

پاسخ: خب، اولا حتما بگویم کـه ما تفاوت های دیدگاهی اساسی با ایـالات متحده داریم. این کاملا مشخص است. ثانیـا من بـه دنبالب محبوبیت درون جامعه آمریکا نیستم. ما صرفا داریم به منظور حل یک مساله تلاش مـی کنیم. اینکه نتانیـاهو ...

سوال: اما شما چه انگیزه ای از قرار گل بر سر مزار عماد مغنیـه داشته اید؟

پاسخ: این نتانیـاهو هست که بـه دنبال جلب توجه عمومـی درون آمریکا از طریق مداخله درون امور داخلی این کشور است. و هم زمان از تروریست های النصره درون بیمارستان های اسرائیل عیـادت مـی کند. درون واقع این نتانیـاهوست کـه باید پاسخگو باشد. من هیچ مشکلی ندارم کـه بگویم درون خیلی از موضوعات با آمریکا اختلاف دیدگاه دارم. ما بارها ثابت کرده ایم کـه حامـی ملت هایی هستیم کـه برای برقراری عدالت و مقابله با ظلم و سرکوب مقاومت کرده اند. ما هیچ گاه از تروریسم کور حمایت نکرده‌ایم. ما هیچ گاه از گروه ها و جریـاناتی کـه مرتکب سر ب درون سوریـه و عراق مـی شوند، حمایت نکرده ایم. نتانیـاهو نمـی تواند همانند من با چنین قطعیتی صحبت کند.

سوال: جالب هست که شما دو نفر همدیگر را بـه چیزهای کاملا مشابه متهم مـی کنید.

پاسخ: چیزی کـه من گفتم از تلویزیون اسرائیل پخش شده است.

سوال: اما درون این مورد خاص، یعنی اهدای گل بـه مزار عماد مغنیـه، من دوست دارم دلیل شما را بدانم کـه چه انگیزه ای از این کار داشتید با توجه بـه اینکه مغنیـه متهم بـه قتل تعداد زیـادی آمریکایی بوده است.

پاسخ: ببینید، اینجا بحث بر سر مقاومت درون برابر اشغالگری اسرائیل هست که مجبور بـه خرورج از لبنان شد. ما با یک گروهی کـه از اطراف و اکناف دنیـا بـه سوریـه و عراق آماده باشند که تا دست بـه دهشت افکنی و کشتار بزنند، سر و کار نداریم. ما درون مورد مردمـی صحبت مـی کنیم کـه از کشورشان و از سرزمـین شان درون برابر اشغالگری دفاع مـی‌کرده اند. اگر شما کمـی بـه عقب برگردید، و قطعات تاریخی کـه آقای نتانیـاهو مایل نیست مردم دنیـا بـه خاطر آورند، یعنی جنایـات صبرا و شتیلا و بمباران شـهرهای لبنان و اشغال جنوب لبنان و جنایـات جنگی کـه در جریـان آنـها ارتکاب یـافت، را مرور کنید، مـی بینید کـه جریـان مقاومت لبنان به منظور مقابله با چنین جنایـاتی ایجاد شد. آنـها درون داخل سرزمـین شان به منظور استقلال کشورشان و برای آزادسازی کشورشان از اشغال اسرائیل مبارزه مـی د. این افراد درون کل خاورمـیانـه بـه عنوان قهرمان شناخته مـی شوند. مشکل هم همـین جاست. نمـی‌توان با تصویرسازی کاذب کـه هیچ مبنا و اساسی درون واقعیـات ندارد تاریخ را تحریف کرد. وضعیت منطقه ما را ببینید. افتضاح است. این وضعیت ناشی از این واقعیت هست که به منظور چند دهه منطقه درون معرض سلطه و استثمار و اشغال و اعمال معیـارهای دوگانـه بوده هست و این یک مشکل جدی است. مادامـی کـه غرب و ایـالات متحده بـه نتانیـاهو و دار و دسته اش اجازه مـی دهد جنایـات خود را با فرافکنی مخفی کند و تا زمانی کـه از پرداختن بـه واقعیـات منطقه ما طفره روند، صلح ایجاد نخواهد شد. با متهم دیگران بـه اموری کـه بنا بـه دلایل و علل مختلف درون این منطقه اتفاق افتاده است، نمـی توان مشکلات منطقه را حل کرد. مـهم هست که از این اتهامات کهنـه عبور کنیم. آنچه کـه من مـی گویم چیزی هست که همـین حالا دارد اتفاق مـی افتد. اینکه اسرائیل همراه و همکار جبهه النصره درون جولان شده است. اسناد این همکاری نزد سازمان های اطلاعاتی درون رابطه با سوریـه موجود است. این مشکلی هست که حتما به آن رسیدگی کرد. تاسف بار هست که چنین فردی درون کنگره آمریکا اجازه پیدا مـی کند درون مورد چیزی کـه اساسا وجود خارجی ندارد، جار و جنجال بـه راه اندازد. ما هیچ گاه بمب نداشتیم و هیچ گاه بـه دنبال بمب نخواهیم بود. ما اعتقاد نداریم کـه بمب منافع ما را تامـین مـی کند. درون حالی کـه آنـها خودشان 200 کلاهک هسته ای دارند. وی تنـهای هست که درون برابر تحقق ایده خاورمـیانـه عاری از سلاح های هسته ای ایستاده است. چرا هیچ از او بـه خاطر چنین رفتاری بازخواست نمـی کند؟ نتانیـاهو مدام علیـه ایران اتهام پراکنی مـی‌کند. درون حالی کـه وی اخلاقا درون جایگاهی نیست کـه این چنین اتهاماتی را مطرح کند.

سوال: خب اجازه بدهید مشخصا درون مورد مذاکرات هسته‌ای صحبت کنیم. بسیـاری درون کنگره دولت اوباما را متهم مـی کنند کـه برای رسیدن بـه یک تفاهم با ایران بیش از حد ولع نشان مـی دهد. آیـا واقعا وزیرخارجه جان کری درون این مذاکرات خیلی مشتاق نشان مـی دهد؟

پاسخ: اصلا چنین چیزی نیست. ما همگی درون حال تلاش هستیم و البته اختلاف‌نظر هم داریم. اما واقعیت این هست که آمریکا همـه گزینـه های دیگر را امتحان کرده است. آنـها گزینـه فشار، گزینـه جاسوسی و حتی گزینـه خرابکاری را آزمودند. اسرائیل اقدام بـه ترور دانشمندان هسته ای کرد. طی چند سال گذشته 5 دانشمند هسته‌ای ایرانی از طریق اقدامات تروریستی بـه شـهادت رسیدند. ایـالات متحده گزینـه تحریم ها را هم تجربه کرد. احتمالا شدیدترین تحریم ها یـا آنچه کـه آنـها «تحریم‌های فلج کننده» مـی‌نامند علیـه ایران اعمال شد. بـه نحوی کـه مردم ایران را حتی از امکان خرید دارو یـا ارسال خون بـه خارج به منظور آزمایش های پزشکی محروم کرد. این نمونـه ای از تحریم های سختگیرانـه‌ای هست که علیـه ایران اعمال شده است. اما نتیجه این تحریم ها چه بوده است. فکر مـی کنم رئیس جمـهور اوباما بـه درستی بـه این نکته اشاره کرد کـه تحریم ها باعث شد ایران از کمتر از 200 سانتریفیوژ بـه بیش از 20000 سانتریفیوژ برسد. فکر مـی کنم ایـالات متحده این واقعیت را تشخیص داده هست که فشار و تحریم و تهدید علیـه ایران بیفایده است. و تنـها راه تعامل با ایران از طریق احترام و مذاکره است.

و ما درون این مسیر قدم برداشته ایم. نتانیـاهو معتقد بود کـه ایران بـه مفاد برنامـه اقدام مشترک ژنو پایبند نخواهد بود بـه خاطر مـی آورید کـه وی دو سال قبل درون نوامبر 2013 وقتی ما برنامـه اقدام ژنو را نـهایی کردیم، خیلی سروصدا بـه راه انداخت. اما گزارش های آژانس بین المللی انرژی اتمـی یکی بعد از دیگری تائید کرده هست که ایران بـه تک تک تعهدات خود وفق برنامـه اقدام عمل کرده است. ایران کاملا بـه تعهدات خود پایبند است. ما همـیشـه وعده های خود را محترم شمرده ایم. بارها درون حق مردم ایران ظلم شده است. اما ایرانیـان بسیـار بزرگوارانـه عمل کرده اند. ما با این نیت بـه مـیز مذکرات آمدیم که تا به جهان نشان دهیم چیزی به منظور مخفی نداریم. مـی خواهیم درون صلح و آرامش زندگی کنیم. و مـی خواهیم حقوق مان به منظور استفاده از فن آوری هسته ای درون جهت مقاصد صلح آمـیز را اعمال نمائیم. ما حاضریم موقتا محدودیت هایی را بپذیریم و کاملا متعهد بـه معیـارهای بین المللی باشیم. این فرایند مذاکراتی منجر بـه پذیرش گسترده ترین و سختگیرانـه ترین رژیم بازرسی و نظارت موجود یعنی پروتکل الحاقی توسط ایران خواهد شد، کـه نیـازمند تصویب مجلس شورای اسلامـی است.

اما وقتی مجلس آنرا تائید کند، ایران به منظور همـیشـه نسبت بـه مفاد آن متعهد خواهد ماند. داستان سرائی درون مورد زمان‌دار بودن تعهدات ایران خود یک تاکتیک جدید هراس افکنی و ایجاد نگرانی است. ایران پذیرفته هست که عضو معاهده منع اشاعه باشد. ما متعهد بـه خودداری از تولید سلاح هسته ای هستیم و مثل هرکشور عضو دیگری به منظور همـیشـه تحت نظارت خواهیم ماند. این مذاکرات قرار نیست بـه ایران آزادی عمل (برای تولید بمب) بدهد. اساسا ما نیـازی بـه چنین چیزی نداریم چرا کـه ما دنبال ساخت بمب نیستیم. برخی چون خودشان برنامـه‌های مخفی ساخت سلاح دارند، و چند صد کلاهک هسته ای ساخته اند، فکر مـی کنند دیگران هم حتما امنیت خودشان را از طریق این سلاح ها تامـین کنند. ما چنین دیدگاهی نداریم. معتقدیم سلاح های هسته ای امنیت بیشتری به منظور ما ایجاد نخواهند کرد. بالعمعتقدیم کـه در واقع سلاح های هسته ای به منظور امنیت ملی همـه کشورها مخرب است.

سوال: روز دوشنبه رئیس جمـهور اوباما اعلام کرد کـه ایران حتما به مدت ده سال از فعالیت های حساس هسته ای دست بردارد که تا رسیدن بـه تفاهم ممکن شود. نظر شما چیست؟

پاسخ: من درون سطح عمومـی مذاکره نمـی کنم. ما مشغول بحث با گروه 5+1 و عمدتا ایـالات متحده درون مورد تدابیر متعددی شامل اقدامات شفاف ساز و نیز محدودیت های داوطلبانـه درون مورد برنامـه هسته ای مان هستیم. معتقدیم کـه این تدابیر ضرورتی ندارد. اما حاضریم این اقدامات اضافی را انجام دهیم که تا به جامعه بین المللی نشان دهیم برنامـه هسته ای ما منحصرا صلح آمـیز است. به منظور این منظور مذاکرات بسیـار جدی و بسیـار فنی با حضور فیزیکدانان هسته ای از جمله رئیس سازمان انرژی هسته ای ایران و وزیر انرژی آمریکا کـه هر دو متخصص فیزیک هسته ای هستند، درون جریـان هست تا این اطمـینان را ایجاد کنیم کـه برنامـه هسته ای ایران همواره صلح آمـیز خواهد ماند. هیچ مشکلی هم نداریم زیرا اصرار داریم برنامـه هسته ای مان صلح آمـیز بماند. ما خودمان مـی دانیم کـه برنامـه مان صلح آمـیز است. مـی خواهیم دیگران هم برنامـه مان را همـین گونـه کـه هست نگاه کنند. ما بـه دنبال بازدارندگی هسته ای نیستیم، معتقدیم بازدارندگی هسته‌ای کـه مبتنی بر بـه اصطلاح «انـهدام تضمـین شده متقابل» است، حقیقتا نوعی دیوانگی است. ما دنبال توسعه توانمندی های علمـی خود هستیم. ما را از دسترسی بـه فن‌آوری های مربوطه محروم کرده بودند و به همـین دلیل دانشمندان ما خودشان دست بـه کار شدند. اکنون ما دانشی داریم کـه بومـی است. البته ما بخشی از آن را از خارج کپی برداری کرده ایم ولی درون حال حاضر آن‌را درون اختیـار داریم و بومـی شده هم هست. دانشمندان ما با وجود همـه مشکلات آن‌را بدست آورده اند. بـه همـین دلیل هست که این دانش تبدیل بـه یک موضوع حیثیتی و غرور ملی شده است. این موضوع هیچ ارتباطی بـه تسلیحات هسته ای ندارد، بلکه بـه احترام و حیثیت ملی ایرانیـان بر مـی گردد. مردم ایران اصرار دارند از محصول زحمات و تلاش خود کـه به خاطر آن خون داده اند، بهره مند شوند. همان طور کـه گفتم چند نفر از دانشمندان هسته ای مان توسط مزدوران اسرائیل ترور شدند. و هیچ آن‌را محکوم نکرد. این واقعیـات بارها و بارها اثبات شده است. این شیوه دیگر پاسخگو نیست. لازم هست توافق مذاکره شده ای کـه در آن همـه تضمـین های مورد نظر جامعه بین المللی منظور شود، تدوین گردد. منظور من از جامعه بین المللی همـین چند کشوری هست که نگرانی هایی دارند، وگرنـه بقیـه اعضاء جامعه بین المللی مشکلی با برنامـه هسته ای ما ندارند. بقیـه کشورها هم مـی خواهند، برنامـه ای مشابه داشته باشند، چراکه فن‌آوری هسته ای، فن آوری بسیـار پیشرفته ای محسوب مـی شود کـه آینده نسل های بعدی بـه آن متکی خواهد بود. زیرا درون تولید انرژی پاک، انرژی کـه محیط زیست را تخریب نمـی کند و تولید گازهای گلخانـه ای نمـی کند نقش اساسی دارد. این موضوعات بـه توسعه کشورها مرتبط است.

 

*اگر توافقی وجود نداشته باشد ما نیز هیچ محدودیتی نخواهیم پذیرفت

وی ادامـه داد: کشور ما مـی خواهد درون چنین حوزه های پیشرفته ای حضور داشته باشد. ما ظرفیت های علمـی آنرا نیز داریم. بنابراین اگر واقعای نسبت بـه اشاعه هسته ای نگرانی دارد، بهترین راه این هست که اطمـینان حاصل کنیم این دانش زیـانی برایی نخواهد داشت. این دانش از خارج وارد نشده هست وی هم نمـی‌تواند آن‌را از ما بگیرد، چون متعلق بـه خودمان است. بهترین راه به منظور حصول اطمـینان از ماهیت منحصرا صلح‌آمـیز برنامـه هسته ای ما این هست که اجازه داده شود کـه به نحو شفاف دنبال شود. نمـی‌فهمم چرا برخی نمـی خواهند توافق صورت گیرد. اگر توافقی وجود نداشته باشد ما نیز هیچ محدودیتی نخواهیم پذیرفت. و در این صورت باز هم بـه الگوی فشار بیشتر بـه ایران و در مقابل تولید سانتریفیوژهای بیشتر از سوی ایران باز خواهیم گشت. البته ما دنبال ساخت سلاح های هسته ای نیستیم. اما اگر آنـها فشارها را بر ما بیشتر کنند درون عوض نباید انتظار شفافیت بیشتری از ما داشته باشند. صرفا تعداد بیشتری سانتریفیوژ خواهیم داشت. اگر مـی خواهند شاهد شفافیت بیشتری از طرف ایران باشند و تعداد کمتری سانتریفیوژ بچرخد، اگر مـی خواهند ایران یک برنامـه زمان‌بندی شده و محدود داشته باشد و خودش ظرفیت های علمـی موجود خودش را محدود کند. ما حاضریم به منظور رسیدن بـه یک توافق بین المللی موقتا محدودیت هایی را بر فعالیت‌های هسته ای ما بپذیریم.

ظریف گفت: ما آمادگی داریم که تا تدابیر شفافیت ساز بیشتری را بپذیریم که تا نگرانی‌های موجود کـه البته معتقدیم بی مورد هستند را برطرف کنیم. فکر مـی کنیم این نگرانی ها ناشی از جار و جنجال‌های هراس افکنانـه ای هست که توسط امثال نتانیـاهو و همقطارانش ایجاد شده است. با وجود این آماده اتخاذ تدابیر مناسب جهت رفع نگرانی‌ها و برطرف ترس و واهمـه بی مورد هستیم. اعتقاد ما این هست که چنین تفاهمـی بـه نفع ما و به نفع همگان خواهد بود. اما مـی دانید مشکل کجاست مشکل این هست که نتانیـاهو نگران هست که با حصول این توافق بازهم دروغ هایش به منظور جامعه بین المللی آشکار شود. درون سال 1992 نتانیـاهو ادعا کرد کـه ایران 3 یـا 4 سال با بمب هسته ای فاصله دارد. درون سال 1996 همـین ادعا را تکرار کرد. مـی توانید بـه صورت مذاکرات کنگره درون آن زمان مراجعه کنید و ببینید کـه در کنگره چه گفته است. درون سال 2012 درون مقابل کل دنیـا یعنی درون مجمع عمومـی سازمان ملل متحد با نشان کارتون یک بمب ادعا کرد کـه ایران تنـها یک سال با یک بمب فاصله دارد. اکنون ما درون سال 2015 هستیم. یعنی سه سال بعد از گذشت آن ادعا و او همچنان همان دروغ را تکرار مـی کند. حال ما فرصت مغتنی داریم کـه یک بار و برای همـیشـه از طریق حصول یک توافق جامع بـه این دروغ پردازی ها پایـان دهیم. اما اگرانی هستند کـه نگران تحقق آرامش و ثبات هستند اگرانی هستند کـه صلح را بـه عنوان یک تهدید علیـه موجودیت خود تلقی مـی کنند این دیگر مشکل آنـهاست، مشکل من نیست.

سوال: یکی از سووال هایی کـه مطرح هست این هست که بعد از انقضاء دوره زمانی توافق مثلا 10 سال چه اتفاقی خواهد افتاد؟ چرا اجازه نمـی دهید توافقی کـه قرار هست فعالیت های حساس هسته ای ایران را متوقف مـی کند به منظور همـیشـه اعتبار داشته باشد؟

پاسخ: چه دلیلی دارد کـه این کار را انجام دهیم.

سوال: خب اگر واقعا علاقه ای بـه تولید بمب هسته ای ندارید، چرا نمـی پذیرید این محدودیت ها به منظور همـیشـه ادامـه داشته باشد؟

* حراف‌ترین فرد درون زمـینـه معاهده منع اشاعهی هست که خودش عضو آن معاهده نیست

پاسخ: ما حاضریم از هر چیزی کـه به تولید بمب هسته ای مرتبط مـی شود به منظور همـیشـه خودداری کنیم. چون اساسا ما هیچ فعالیتی درون رابطه با تولید بمب هسته ای نداریم. آنچه کـه ما درون مورد آن صحبت مـی کنیم. فن‌آوری غنی سازی هست که بـه تولید سوخت به منظور نیروگاه هایمان مربوط مـی شود. این موضوع هیچ ارتباطی بـه بمب ندارد. حاضریم به منظور یک دوره زمانی مشخص محدودیت هایی را بپذیریم و پس از آن ما کماکان متعهد بـه قوانین و مقرراتی کـه سایر اعضاء جامعه بین المللی بـه اجراء آنـها مکلفند، خواهیم بود. اسرائیل خود را بـه چنین قوانین و مقرراتی متعهد نکرده است. اسرائیل معاهده عدم اشاعه را نپذیرفته است. چرا آنـها حاضر بـه پذیرش این معاهده نشده اند. جالب هست که حراف‌ترین فرد درون زمـینـه معاهده منع اشاعهی هست که خودش عضو آن معاهده نیست. بـه نظر شما این تعجب آور نیست. و آن وقت نتانیـاهو بـه خودش اجازه مـی دهد درون مورد منع اشاعه تبلیغ کند! نتانیـاهو با داشتن 200 کلاهک هسته‌ای بدترین اشاعه کننده تسلیحات هسته‌ای درون تاریخ معاصر هست و آن وقت درون مورد موضوع عدم اشاعه نطق مـی کند. ما حاضر بـه پذیرش محدودیت‌ها درون یک دوره زمانی مشخص هستیم. اگرچه معتقدیم کـه چنین چیزی ضرورتی ندارد. درون واقع این نشانـه حسن نیت ایران هست و نـه تکلیف.

*ما آماده قبول تعهدات بین المللی از جمله پروتکل الحاقی هستیم چون بـه دنبال ساخت سلاح نیستیم

ظریف گفت: ما آماده قبول تعهدات بین المللی هستیم. نـه آن تعهداتی کـه رژیم صهیونیستی هنوز نپذیرفته هست بلکه تعهداتی فراتر از آن کـه برخی از کشورها نیز پذیرفته‌اند همانند پروتکل الحاقی و کلیـه اسناد بین المللی کـه ساخت سلاح های هسته ای را منع مـی کنند. چرا کـه ما بـه دنبال ساخت سلاح های هسته ای نیستیم. بدین ترتیب تعهداتی کـه ساخت سلاح هسته ای را منع مـی کنند هیچ زمان انقضائی ندارند. درون واقع تعهد ایران به منظور خودداری از ساخت سلاح هسته ای نـه بعد از 10 سال و نـه بعد از 20 سال و نـه بعد از 50 سال خاتمـه نخواهد یـافت. اینـها تعهدات دائمـی هستند کـه ایران همان زمان کـه معاهده منع اشاعه را امضاء و تصویب کرد، پذیرفت و در صورت حصول توافق جامع و پذیرش پروتکل الحاقی این تعهد تحکیم خواهد شد. از این رو این کارهایی کـه مشاهده مـی کنید نوعی بازار گرمـی سیـاسی است. ما هیچ گاه درون آینده به منظور تولید تسلیحات هسته‌ای مجاز نخواهیم شد. اساسا ما دنبال چنین چیزی نیستیم و تعهد داریم کـه دنبال آن هم نرویم.

سوال: چرا آمریکایی‌ها حتما در این مورد بـه ایران اعتماد کنند؟

پاسخ: ما از هیچ نمـی‌خواهیم کـه به ما اعتماد کند.

سوال: اما شما قرار هست موافقت‌نامـه ای را منعقد کنید و در این صورت نیـاز بـه جلب اعتماد دارید.

پاسخ: خیر.

سوال: شما مـی خواهید کـه به شما اعتماد شود؟

*ما بـه دنبال جلب اعتماد نیستیم

پاسخ: خیر چنین چیزی نیست. ما بـه دنبالب اعتمادی نیستیم. مـی دانیم کـه درجه بی اعتمادی متقابل بین ایران و آمریکا بسیـار بالاست. متاسفانـه چنین بی اعتمادی بین آمریکا و بسیـاری از کشورها وجود دارد. اما درون مورد ایران، مردم ما شاهد واقعیت های زیـادی بوده اند، اینکه ما مورد حمله یک کشور همسایـه واقع شدیم و آمریکا هیچ توجهی بـه این موضوع نکرد. اینکه سلاح های شیمـیایی علیـه مردم ما استفاده شد و آمریکا نـه تنـها هیچ توجهی بـه موضوع نکرد، بلکه عملا مانع از اقدام شورای امنیت علیـه صدام حسین شد. این واقعیـات ممکن هست برای برخی یک امر تاریخی باشد اما درون ذهن ایرانیـان بسیـار تازه است. بنابراین ما ازی نمـی خواهیم کـه به ما اعتماد کند و ما هم قرار نیست درون حال حاضر بهی اعتماد کنیم. ما گام های مشخصی را برخواهیم داشت. قرار هست این موافقت‌نامـه یک موافقت‌نامـه پایدار باشد و اجرای آن مورد راستی آزمایی قرار خواهد گرفت. ما بـه دنبال جلب اعتماد نیستیم، بلکه اقدامات ما راستی‌آزمایی خواهد شد و ما این راستی آزمایی را مـی پذیریم و فکر مـی کنم کـه هر آدم عاقلی حتما از حصول چنین تفاهمـی کـه دارای سیستم راستی آزمایی به منظور اطمـینان از رعایت تعهدات ایران خواهد بود، استقبال کند.

سوالک همانطور کـه شما و من مـی دانیم ساز و کار راستی‌آزمایی مانع از دستیـابی برخی از کشورها بـه سلاح هسته‌ای نشده اند.

*ما سلاح هسته ای تولید نخواهیم کرد

پاسخ: آن ساز و کارهای راستی آزمایی دیگر تغییر کرده است. اولا ما سازوکار پروتکل الحاقی را مـی پذیریم و به جامعه بین المللی اجازه خواهیم داد و به آنـها تضمـین خواهیم داد کـه هیچ گاه سلاح هسته ای تولید نخواهیم کرد. ببینید نکته اینجاست کـه اگر شما خود را بخواب بزنید هیچ نمـی تواند شما را از خواب بیدار کند. مساله این هست که نسبت بـه تولید تسلیحات هسته ای توسط برخی کشورها عمدا اغماض شد. حتی بـه بعضی از آنـها درون این مسیر کمک شد. ایران بـه دنبال سلاح هسته ای نیست، ما نمـی خواهیم تسلیحات هسته ای تولید کنیم. ما سلاح هسته ای تولید نخواهیم کرد. ساز و کارهای بین المللی لازم به منظور این امر هم داریم. آخرین گزارش آژانس بین المللی انرژی اتمـی کـه مربوط بـه سال 2013 هست را ملاحظه کنید. این گزارش مربوط بـه ایران نیست بلکه گزارش کلی درون مورد پایبندی کشورها بـه تعهدات خودشان است. متوجه خواهید شد بعد از ژاپن ایران بالاترین مـیزان بازرسی ها را داشته هست و درون عین حال کمتر از یک درصد درون گزارش دهی خود قصور کرده است، کمتر از یک درصد. درون حالی کـه کشورهایی کـه هیچ محدودیتی نداشته اند، و هیچ محدودیتی را قبول نکرده اند، بیش از 30، 40، 50 و حتی 100 درصد درون گزارش دهی قصور داشته اند. مـی توانید این گزارش را ببینید.

سوال: یک بار به منظور همـیشـه بهانی کـه نگرانند بعد از انقضاء دوره توافق - ده سال، کمتر یـا بیشتر ایران بـه سمت تولید بمب رود، چه پاسخی دارید؟

پاسخ: پاسخ من این هست که بعد از انقضاء این دوره زمانی ایران مثل هر کشور دیگری کماکان متعهد بـه تعهدات بین المللی خود خواهد بود و توسط آژانس نظارت خواهد شد. بنابراین هیچ زمان انقضائی وجود ندارد زیرا معاهده منع اشاعه چنین مقرره ای ندارد.

سوال: آیـا این تعهدات مانع از تولید بمب توسط ایران مـی شود؟

پاسخ: البته همـین طور است. ما درون یک فضای بین المللی زندگی مـی کنیم کـه در آن حقوق بین الملل حاکم است. شما اسناد بین المللی دارید کـه هدفشان اطمـینان از منع اشاعه هسته ای است. ما این اسناد را اجرا مـی‌کنیم. اینکه برخی جار و جنجال راه بیندازند کـه پس از 10 سال اقدام بـه تولید بمب خواهد کرد واقعا مردود است. بیشتر کشورها، یعنی تقریبا تمام کشورهایی کـه دارای توانمندی هسته ای هستند، همـین محدودیت ها را پذیرفته اند. اکنون وقت آن رسیده هست که جامعه بین المللی نتانیـاهو را بـه پذیرش همـین محدودیت ها کـه وی درون مورد آنـها نطق مـی کند، وادار سازد. ایران مدت‌های مدیدی هست که این محدودیت‌ها را پذیرفته است.

سوال: رهبری ایران تاکید کرده هست که بدون برداشتن تحریم ها، توافقی حاصل نخواهد شد. کدام تحریم ها را حتما فورا بردارند که تا چنین توافق حاصل شود؟

پاسخ: اینجا یک بحث اصولی مطرح است، تحریم را حتما به عنوان یک هزینـه درون نظرگرفت و نـه بـه عنوان یک سرمایـه. همان طور کـه رئیس جمـهور اوباما بـه درستی متذکر شد، تحریم ها بـه تولید بیش از 19000 سانتریفیوژ منجر شد. بنابراین تحریم ها نمـی توانند اراده و خواست ایرانیـان به منظور احقاق حقوق شان را فلج کند. تحریم ها بـه مردم آسیب مـی زند، اما همان طور کـه آخرین نظرسنجی موسسه گالوپ کـه یک موسسه آمریکایی هست و نـه ایرانی، نشان مـی دهد، با وجود همـه این تحریم ها اکثریت قاطع مردم ایران مخالف رها برنامـه صلح آمـیز هسته ای هستند. از این رو مردم ایران درون برابر فشار مقاومت خواهند کرد. مساله اینجاست کـه اگر مـی خواهیم توافقی داشته باشیم، لازم هست این الگوی سابق کـه آنـها بـه ایران فشار مـی آورند و ایران متقابلا اقدام بـه تولید تعداد بیشتر سانتریفیوژ مـی کند را تغییر دهیم. ما نیـاز بـه تغییر آن فضا داریم و تنـها راهی کـه مـی توان آن فضا را تغییر داد، این هست که از فشار فاصله گرفته و به سمت مذاکره و فراهم آوردن شرایط و وضعیت برد برد برویم. درون چنین شرایطی شما قادر خواهید بود تضمـین های لازم را به منظور حفظ ماهیت صلح آمـیز برنامـه هسته ای ایران بگیرید. ظاهرا هدف تحریم ها این بوده هست که بـه همـین نتیجه برسد یعنی اینکه اطمـینان حاصل شود کـه برنامـه ایران همـیشـه صلح آمـیز باقی بماند. اکنون کـه قرار هست آن هدف (از طریق توافق) تحقق یـابد، چه نیـازی بـه حفظ تحریم هاست. این یک سئوال اصولی است.

*توافق و تحریم قابل جمع نیستند

ظریف گفت: شما مـی توانید تحریم ها را ادامـه دهید و این چیزی هست که آمریکا و غرب مـی توانند انتخاب کنند. اگر آنـها معتقدند کـه تحریم ها موثرند، اگر باور دارند کـه از طریق تحریم ها بـه تضمـین هایی کـه نیـاز دارند دست مـی یـابند، مـی توانند ادامـه دهند. مردم ایران هم کما فی السابق درون برابر این فشارها مقاومت خواهند کرد. اما اگر بـه این نتیجه رسیدند کـه تحریم شیوه ای هست که بـه هیچ نتیجه ای نمـی رسد و باید از طریق تفاهم و توافق کار را بـه پیش برد، درون این صورت، توافق و تحریم قابل جمع نیستند. بـه عبارتی دیگر شما نمـی توانید هم شیرینی داشته باشید و هم آن‌را بخورید (معادل اصطلاح فارسی هم خر را بخواهید و هم خرما را) شما نمـی‌توانید هم‌زمان هم تحریم ها را حفظ کنید و هم موافقت‌نامـه داشته باشید، حتما بین این دو انتخاب کنید. این بدان معنی نیست کـه (در صورت حصول توافق) ایران کاملا آزادی عمل خواهد داشت، بلکه ایران مانند بقیـه کشورها متعهد بـه اجرای تکالیف بین المللی جدی خواهد بود. ما درون یکسال و نیم گذشته کـه از توافق موقت نوامبر 2013 مـی گذرد البته درون واقع طی ده سال گذشته نشان داده ایم کـه به تک تک تعهداتی کـه مـی‌پذیریم پایبند خواهیم بود. مردم ایران از حیث عمل بـه وعده های خود معروف هستند. تاریخ گواه ماست. ما مـیراث دار یک تمدن کهن هستیم. تاریخ ما را آزموده است. ایران طی 250 سال گذشته بـه هیچ کشور حمله نکرده است، این تاریخی هست که من بـه آن مـی بالم و این تاریخی هست که وقتی همـه این دروغ پردازی ها بـه کناری رفت. بهترین تضمـین به منظور اثبات پایبندی ایران بـه تعهدات خود خواهد بود.

سوال: بعد نظر شما درون مورد بحثی کـه سه شنبه (توسط نتانیـاهو) مطرح شد و اینکه حتما از ابزار تحریم به منظور تغییر رفتار ایران از حیث کمک بـه حزب الله و سایر سازمان های مشابه استفاده کرده، چیست؟

*نیـازی نیست کـه همـه مسایل مان با آمریکا را با هم حل کنیم

پاسخ: مذاکرات ما بر روی موضوع هسته ای متمرکز است. ما درون مورد موضوعات دیگر مذاکره نمـی کنیم. درون واقع ماموریت مشخص گروه 1+5 مذاکره درون مورد مباحث هسته ای هست و این کاری هست که داریم انجام مـی دهیم و سعی مـی کنیم کـه آن‌را حل و فصل کنیم. اما افرادی وجود دارند کـه نمـی خواهند این مساله حل شود و به همـین دلیل تلاش مـی کنند آن‌را پیچیده کنند. نیـازی نیست کـه همـه مسایل را با هم حل کنیم. ما هم شکایـات و ادعاهای بی‌شماری علیـه آمریکا داریم. اما آنـها را بر روی مـیز مذاکره قرار نداده ایم. ما ادعاهایمان درون مورد سرنگونی دولت قانونی مان، درون مورد حمایت از صدام حسین درون جریـان جنگ تحمـیلی، درون مورد سکوت آنـها درون هنگام استفاده از سلاح شیمـیایی علیـه ایرانیـان، درون مورد ارائه امکانات و تجهیزات استفاده از سلاح شیمـیایی علیـه مردم ما و ... را طرح نکرده ایم. از ابتدا بنا بر این داشته ایم کـه بر روی موضوع هسته ای متمرکز بمانیم و این درصورت توفیق یک پیروزی بسیـار بزرگ به منظور همـه خواهد بود. درنظر داشته باشید کـه طی 60 سال گذشته بندرت مسائل بین المللی از طریق دیپلماتیک حل و فصل شده اند. این به منظور جامعه بین المللی یک فرصت بسیـار طلائی هست که یک مساله بین المللی را از طریق دیپلماتیک حل و فصل کند. ما خود را درون برابر مردم جهان مسوول مـی دانیم کـه همـه تلاش خود را به منظور تحقق این مـهم بـه کارگیریم ما نباید این فرصت را از دست دهیم. البته اگر طرف های مذاکراتی این تلقی را داشته باشند کـه چنین تفاهمـی منافع آنـها را تامـین نخواهد کرد، مـی توانند مذاکرات را ترک کنند و این پایـان تاریخ نخواهد بود. دنیـا بـه آخر نخواهد رسید. اما ما خود را مقید مـی دانیم و در برابر مردم خودمان و جامعه بین المللی احساس مسوولیت مـی کنیم کـه از این فرصت ایجاد

افسانـه بود و افسون، دستان و داستان بود!

همسرش از بوستانِ كيف او گل چيده است؟

 

===================================

«اي شيخِ پاكدامن، مغدور دار ما را!»

 =================================================

دوز سؤيله- قارداش!- عؤمرون اوْلوبدور هَدَر، يا يوْخ؟

===============================================