وام فروشي در مراغه در شهريور ٩٦

نویسنده و منبع | تاریخ انتشار: Fri, 27 Jul 2018 00:01:00 +0000

ایران گلوبال - منوچهر برومند

http://www.iranglobal.info/taxonomy/term/5821 fa

http://www.iranglobal.info/node/67035 <div ><div ><div property="dc:title"><h2>مام مَلَكْ خوى من</h2></div></div></div><div ><div ><div >سروده اى بـه مناسبت درگذشت مادرم </div></div></div><div ><div ><div rel="og:image rdfs:seeAlso" resource="http://www.iranglobal.info/sites/default/files/pictures/akshaye-mataleb/new.jpeg"><a rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=http://www.iranglobal.info/sites/default/files/pictures/akshaye-mataleb/new.jpeg" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" data-colorbox-gallery="gallery-node-67035-eHy1rEGFcMs" data-cbox-img-attrs="{&quot;title&quot;: وام فروشي در مراغه در شهريور ٩٦ &quot;&quot;, &quot;alt&quot;: &quot;white flower&quot;}"><img typeof="foaf:Image" src="http://www.iranglobal.info/sites/default/files/pictures/akshaye-mataleb/new.jpeg" width="408" height="408" alt="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" /></a></div></div></div><div ><div ><div >پنجشنبه, ژوئیـه 12, 2018 - 15:40</div></div></div><div ><div ><div ><a rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=http://www.iranglobal.info/taxonomy/term/5821" typeof="s:Concept" property="rdfs:label s:prefLabel" datatype="">منوچهر برومند</a></div></div></div><div ><div ><div > <div > <div > <table style="height: 515px; width: 615px;" cellpadding="0"><tbody><tr><td style="text-align: right;"> <div > <div data-message- data-legacy-message-> <div > <div > <div dir="auto"> <blockquote>مام مَلَكْ خوى من </blockquote> <div> </div> <div>مادرم رفت و غمم لرزه بر اندام گرفت </div> <div>او كه که تا بود مرا درون  بغل  آرام  گرفت!</div> <div> </div> <div>مادرى  بود  مَلَكْ  خوى و محارم  پرور</div> <div>رفت و از رحمت حق راحت مادام گرفت!</div> <div> </div> <div>عصمتى بود، وام فروشي در مراغه در شهريور ٩٦ مبّرا ز معاصى همـه عمر</div> <div>عابدى بود، و به ديدار رب أحرام گرفت!</div> <div> </div> <div>روى خوش درون همـهء عمر ز آغاز  نديد</div> <div>كام كِىْ مرغ مصيبت زده درون دام گرفت! </div> <div> </div> <div>تخم ِ غم   كاشت  از  آغاز  به  خاكش  تقدير </div> <div>كاين چنين بهره از آن  كِشته سر انجام گرفت!</div> <div> </div> <div>سود و سرمايه ز كف  داد  به  بازارِ  اميد   </div> <div>آنچه  اندر  پى  سودا  ز  فلك   وام  گرفت!</div> <div> </div> <div>بختِ نفرين شده آموخت از او تاب ِ دوام</div> <div>خالقِ  رنج  از   آن   دلشده   الهام   گرفت!</div> <div> </div> <div>به قضا روشنى  ديده  به  اصرار  سپرد</div> <div>ز  ِ قَدَرْ  تيرگىِ   بخت  به   ابرام   گرفت!</div> <div> </div> <div>كار مزدى  كه بـه پاداش محبت درون يافت </div> <div>زهر  غم  بود  كه  از  ساغرِ  ايام  گرفت!</div> <div> </div> <div>بود  اِنْعامِ   فلك   درون  عوضِ  خدمت  ِ او</div> <div>چشم زخمى كه ز بد خواهىِ اَنعامْ گرفت!</div> <div> </div> <div>شاخ ِ شمشادِ عزيزى كه بـه جان مى پرورد</div> <div>زخمـهء تيغ ِ هرس  را  نـه  به  هنگام   گرفت!</div> <div> </div> <div>تند بادِ فلكش شاخه بـه يك حمله شكست </div> <div>روح ِ  قَهّارِ  قضا زين   شكن  آرام   گرفت! </div> <div> </div> <div>باز   خورشيد  درخشيد  ولى  مادرِ   زار </div> <div>خانـه  در صحن دلش ابرِ سيه فام   گرفت!</div> <div> </div> <div>روزى   آخر  شود  اين شاخ ِ تَناور ترميم </div> <div>آخرين  جرعه  كه اين مام چو هشّام گرفت! </div> <div> </div> <div>چون سها هر كه از آغاز بـه خوشخواهى زيست </div> <div>اين   چنين   بهرهء   جانكاه   بـه   فرجام   گرفت! </div> <div> </div> <div>      پاريس منوچهر برومند م ب سها</div> </div> </div> </div> </div> </div> </td> </tr></tbody></table></div> </div> </div></div></div> Thu, 12 Jul 2018 13:40:41 +0000 مـهدیـه فراهانی 67035 at http://www.iranglobal.info http://www.iranglobal.info/node/67035#comments

http://www.iranglobal.info/node/66661 <div ><div ><div property="dc:title"><h2>حلّاج را</h2></div></div></div><div ><div ><div rel="og:image rdfs:seeAlso" resource="http://www.iranglobal.info/sites/default/files/pictures/akshaye-mataleb/manoutchehr-broomand_0.jpg"><a rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=http://www.iranglobal.info/sites/default/files/pictures/akshaye-mataleb/manoutchehr-broomand_0.jpg" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" data-colorbox-gallery="gallery-node-66661-eHy1rEGFcMs" data-cbox-img-attrs="{&quot;title&quot;: &quot;&quot;, &quot;alt&quot;: &quot;&quot;}"><img typeof="foaf:Image" src="http://www.iranglobal.info/sites/default/files/pictures/akshaye-mataleb/manoutchehr-broomand_0.jpg" width="260" height="371" alt="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" /></a></div></div></div><div ><div ><div >پنجشنبه, ژوئن 21, 2018 - 15:13</div></div></div><div ><div ><div ><a rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=http://www.iranglobal.info/taxonomy/term/5821" typeof="s:Concept" property="rdfs:label s:prefLabel" datatype="">منوچهر برومند</a></div></div></div><div ><div ><div > <p dir="RTL">      حلّاج  را  دوباره سر دار مى كنند</p> <p dir="RTL">     بنگر چگونـه ميل بـه ادبار مى كنند!</p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL">    گوئى نديده اند چو ميرند عاشقان</p> <p dir="RTL">    درون ِراهِ عشق خنده شكر بار مى كنند!</p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL">    ما كاغذينـه جامـه بـه خونآب شسته ايم</p> <p dir="RTL">   زين داوران  كه ديده  بـه اقرار  مى كنند!</p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL">ميرُست خونچكان چو شقائق بـه خاوران</p> <p dir="RTL"> كَسْ   ديد  مادران  به  جگر خار  مى كنند؟</p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL">  درون پيشگاهِ  عدلِ  الهى بـه داورى</p> <p dir="RTL">بين روز حشر شكوه ز اشرار مى كنند!</p> </div></div></div> Thu, 21 Jun 2018 13:13:41 +0000 رضا وضعی 66661 at http://www.iranglobal.info http://www.iranglobal.info/node/66661#comments

http://www.iranglobal.info/node/66504 <div ><div ><div property="dc:title"><h2>سيرى درون سوابق دودمان هخامنشى، پادشاهى كوروش كبير و پاسارگاد پايتخت او</h2></div></div></div><div ><div ><div rel="og:image rdfs:seeAlso" resource="http://www.iranglobal.info/sites/default/files/pictures/akshaye-mataleb/last_ned_20.jpg"><a rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=http://www.iranglobal.info/sites/default/files/pictures/akshaye-mataleb/last_ned_20.jpg" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" data-colorbox-gallery="gallery-node-66504-eHy1rEGFcMs" data-cbox-img-attrs="{&quot;title&quot;: &quot;&quot;, &quot;alt&quot;: &quot;&quot;}"><img typeof="foaf:Image" src="http://www.iranglobal.info/sites/default/files/pictures/akshaye-mataleb/last_ned_20.jpg" width="225" height="225" alt="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" /></a></div></div></div><div ><div ><div >یکشنبه, ژوئن 10, 2018 - 12:57</div></div></div><div ><div ><div ><a rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=http://www.iranglobal.info/taxonomy/term/5821" typeof="s:Concept" property="rdfs:label s:prefLabel" datatype="">منوچهر برومند</a></div></div></div><div ><div ><div > <p dir="RTL">هخامنشيان دودمانى پارسى بودند. وام فروشي در مراغه در شهريور ٩٦ كه تبار خود را بـه هخامنش مى رساندند. وام فروشي در مراغه در شهريور ٩٦ وى سركردهء طائفه اى بـه نام  پاسارگاد</p> <p dir="RTL"> بود. كه از طائفه هاى دهگانـه پارسيان بـه شمار مى رفت. بـه گفته هرودوتHerodot ، سه طائفه از اين طوائف دهگانـهء</p> <p dir="RTL">پارسى بـه نامـهاى ، پاسارگادى ها Pasargada ، مرافيان ها Maraphien، مَسپيان ها Maspien، جنبهء نجيب زادگى و اشرافى داشتند.سه قبيلهء پانتاليان pantalien  گِرمانيان Germanien و دروزيان Drousien كشاورزى و يكجا نشينى مى كردند. و چهار قبيله ديگر بـه نامـهاىدروپيك ها  Dropique ، مَردها Marde، ساگارتى ها Sagartien، دائيان ها  Daen كوچ رو بودند.(١هرودوت) بر حسب برخى از گفته ها، دربين  سه طائفهء نجيب زاده، پاسارگادى ها،    مرافيان ها، مَسپيان ها، كه نجيب زاده و اشرافى بودند،پاسارگادى هااهميّت بيشترى داشتند.(٢نجف زاده)</p> <p dir="RTL">پارسيان گرچه همزمان با مادها بـه نواحى باخترى ايران آمدند، درون حوالى  درياچهءاروميه جا گرفتند، درون اسناد تاريخى از آنـها پيش از مادها سخن بـه ميان مى آيد. چنانكه سالنامـهء آشورى شلمانسر سوم پيش از شرح وقايع سال ٨٣٦  ق . م  و نام بردن از ماداى Madai ضمن وقايع سال ٨٤٤ ق . م  بـه پارسوا parsua اشاره مى كند. كه نام قلمرويى هست كه بر حسب قول منشيان آشورى درون باختر و جنوب باخترى درياچهء اروميه واقع بود. (٣گيرشمن)</p> <p dir="RTL"> همان جايى كه اقوام پارسى درون بدو ورود درون آن سامان مى زيستند. که تا آنكه از حدود سال ٧٠٠ قبل از ميلاد بعد از گذشتن از رشته كوههاى زاگرس ، يا راههاى مركزى فلات ايران بـه ناحيه پارسواش parsuash يا پارسوماش parsumash. واقع درون دامنـهء كوههاى بختيارى و جنوب خاورى شوش و خاور شوشتر، آمدند. كه قسمتى از قلمرو ايلام بود. (٤ گيرشمن)  </p> <p dir="RTL"> بعد ها بـه مرور زمان با سست شدن توان دولت ايلام، قلمرو حكمرانى خود را تاخوزستان و نواحى مركزى فلات ايران گسترش دادند. درون پى انقراض دولت ايلام بـه دست آشور بنى پال فرصت يافتند، با بهره گيرى از اختلاف آشورى ها و ماد ها بر آنزان يا آنشان نيز دست يابند. ناحيهء بلند آنشان Ansan تل مليان واقع درون هشتاد كيلو مترى باختر تخت جمشيد ، پيش از آن بخشى از پادشاهى ايلام بود. چنانكه شاه بزرگ ايلام كوتير ناهونته Kutir-Nahunte خود را شاه شوش و انشان نيز مى ناميد). ٥ نجف زاده  ) دست يافتن پارسيان بر انشان درون زمان فرمانروايى  چيش پيش Teispès (٦٧٥-٦٤٠ ق . م) روى داد. او همان كسى است، كه كوروش بزرگ درون بيانيهء بابل نسبت خود را بـه او مى رساند. و او را شاه آنزان مى خواند. دست يافتن چيش پيش بر آنزان از آن رو كه سرزمينى دور از كش مكش هاى سياسى زمان بود، درون آغاز امر از سوى همسايگان آشورى و بابلى چندان بـه حساب نيامد. بعد از مرگ چيش پيش قلمرو حكمرانى او ميان دو پسرش آريا رومنـه (٦٤٠-٥٩٠ ق. م ) و كوروش يكم (٦٤٠-٦٠٠ ق. م )  تقسيم شد. درون آن زمان كه  نواحى تحت تصرّف مادها، رو بـه گسترش بود، هووخ شتره فاتح نينوا درون اوج اقتدار فرمانروايى بـه سر مى برد. بـه اين سبب بانيان حكومت نو بنياد پارس كه بـه قبول سيطره مادها مجبور بودند، از درون اطاعت درآمدند. بـه فرمان برى  هو وخ شتره گردن نـهادند. که تا آنكه نخست كمبوجيه  فرزند كوروش يكم، درون نواحى تحت تصرّف پارسيان حكومتى يگانـه ايجاد كرد. سپس فرزند او  كوروش دوم  معروف بـه كوروش بزرگ بـه سلطه ماد ها پايان داد.       </p> <p dir="RTL">كوروش بزرگ ( ٥٩٠- ٥٣٠ ق . م ) فرزند كمبوجيه يكم حكمران انشان و از نوادگان ى ايشتوويگو ( آژى دهاك)</p> <p dir="RTL">( آستياگ تلفظ يوانى) بود. مادرش ماندانا كه درون لغت بـه معنى شاه بوى عنبر سياه است، درون تربيت و انتقال قدرت بـه كوروش سهم شايسته اى داشت. زيرا بر حسب برخى اقوال افزون بر پرورش وى درون دوران كودكى، بانى مدرسه اى شد، كه جوانان انشانى درون آنجا آموزش سوارى مى ديدند. فنون جنگاورى و تير اندازى مى آموختند. ماندانا درون آن مدرسه، جوانان را بـه ظلم ستيزى و عدالت پرورى تشويق مى كرد. آموزش مردم دوستى مى داد. از حقوق فردى و نظم و نسق و قانون جمعى سخن مى گفت. روشن است، آموزش و القاى آرمانـهاى فكرى او درون بار آورى شخصيّت كوروش و عمل كرد مردمى و شيوه كشور دارى و تعامل آتى اش مؤثر بود.</p> <p dir="RTL">كوروش اندكى بعد از آنكه فرمانرواى انشان شد. از اطاعت پادشاه ماد سر پيچيد. پيامد نافرمانى او چند  پيكار پى درون پى</p> <p dir="RTL"> بود، كه پادشاه ماد بـه قصد سلب استقلال پارسيان آغاز كرد. كوروش بـه ضرورت دفاع بـه چند جنگ پياپى تن درون داد. که تا سر انجام سازش سپاهيان ماد با او بـه پيروزى اش انجاميد. درون آخرين نبرد پيروز شد. برپادشاه ماد و سر زمين تحت سيطره اش</p> <p dir="RTL">غلبه يافت. ولى با برخودارى از روحيه جوان مردى، پادشاه شكست خوردهء ماد را محترم داشت. و با وى بـه مـهربانى رفتار كرد. </p> <p dir="RTL">پيروزى كوروش و به هم پيوستن مادها و پارسيان موجب هراس كشور هاى همسايه شد. دولتهاى ِ ليدى- بابل- مصر درون صدد</p> <p dir="RTL">برآمدند، مانع توسعه قدرت كوروش شوند. ولى او پيش از آنكه آنـها كارى صورت دهند، دست اندر كار يورشى پيشگيرانـه شد!</p> <p dir="RTL">ابتدا با كرزوس  crésus شاه ليدى جنگيد. شـهر سارد پايتخت ليدى را گشود. بر ثروت سرشار ليدى درون سال ٥٤٦ ق م</p> <p dir="RTL">دست يافت. بعد از آن براى جلوگيرى از تهاجم سكاها مدتى همّت خود را مصروف اعمال قدرت درون نواحى خاورى فلات ايران</p> <p dir="RTL">كرد. با آسودگى خيالى كه از آن بابت يافت، درون سال ٥٣٨ ق م بـه قصد تسخير سر زمين هاى مجاور باخترى بـه ميان رودان</p> <p dir="RTL">تاخت. دروازه هاى بابل را درون سال ٥٣٩ ق م پيروزمندانـه گشود.  با فتح بابل، عراق، سوريه، لبنان، فلسطين  كنونى نيز كه</p> <p dir="RTL">در آن زمان تحت سيطره بابل بود، درون محدودهء قلمرو فرمانروايى كوروش قرار گرفت. که تا سر انجام درون سال ٥٢٩ ق م درگذشت.</p> <p dir="RTL">مرگ كوروش بزرگ</p> <p dir="RTL">در باره مرگ كوروش روايت هاى تاريخى ضد و نقيض است. گر چه  گزنفون Xeznophon مى نويسد، كوروش درون پاسارگاد</p> <p dir="RTL">و درون ميان بزرگان ايران درگذشت. و گزارش تاريخى گزنفون با گفته هاى سرداران همراه اسكندر كه از آرامگاه كوروش ديدن</p> <p dir="RTL">كرده اند،همآهنگى دارد.( ٦گزنفون ) بر خلاف گزنفون، هرودوت مى نويسد، كوروش درون سال ٥٢٩ پيش از ميلاد درون جنگى كه درون سرزمين ماساژت ها  Massaget رخ داد، كشته شد. ارتش پارس درون جنگ پيروز شد. ولى كوروش بزرگ بـه فرمان تومى ريس  Tomyris شـهبانوى سكاها تكه تكه شد! ( ٧ هرودوت ) اشاره هرودوت بـه جنگى است، كه درون خاور فلات ايران، بين درياى مازندران  و درياى آرال روى داد. سپاهيان كوروش بزرگ را با ماساژت ها درگير كرد. ماساژت ها، نيرومند ترين قوم وابسته بـه سكاها بودند. كه درون آسياى مركزى مى زيستند. نواحى شمالى خوارزم را درون فاصلهء ميانى آمودريا و سير دريا درون تصرّف داشتند. نامشان مشتق از واژه فارسى ماهى است. كه بـه گفتهء هرودوت و استرابون غذاى اصلى آنـها بود. ماساژت ها درون جنگ هاى پياده و سواره مـهارت داشتند. درون زمان كوروش كه متصرّفات دولت هخامنشى که تا نواحى شمال خاورى فلات ايران</p> <p dir="RTL">امتداد داشت، همواره تاخت وتاز سكاها و تعدى و تجاوز ماساژت ها موجب نابسامانى اوضاع بود. باعث خلل درون اركان مملكت دارى ِهخامنشيان  مى شد. بـه اين سبب كوروش درون صدد تنبيه آنان برآمد. نبردى روى داد،  كه بـه پيروزى سپاه كوروش انجاميد. سخن هرودوت كه مى گويد، بعد از آنكه كوروش درون اين جنگ بـه دستور تومى ريس ملكه سكاها مثله شد، سرداران سپاه او بر ماساژت ها پيروز شدند، اجزاء كالبد او را بـه پاسارگاد بردند، بـه باور راست نمى آيد. زيرا افزون بر آنكه سپاهى كه درون عرصه كارزار فرمانده خود را از دست مى دهد، بـه پيروزى دست نمى يابد، دستخوش پراكندگى نيز مى شود.كمتر ديده شده پادشاهى با شركت درون ميدان جنگ جان خود رابه مخاطره اندازد. بـه نظر نمى رسد، كوروش بزرگ درجايگاه پادشاهى جنگ آزموده و صاحب نظر درون امور نظامى، دور انديشى كافى نداشته باشد . نداند، نبايد با رويارويى با دشمن، جان خود و نظم سپاه زير فرمانش را درون معرض خطر بى مورد قرار دهد. از اين رو نوشته گزنفون از اعتبار بيشترى برخوردار است، بـه ويژه آنكه آريان بـه نقل از اريستوبول Aristobulمى گويد: جسد سالم كوروش درون تابوتى از طلا بود، دزدان آرامگاه بـه پيكر او آسيب هايى رسانده بودند.(٨  نجف زاده)</p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL">شم سياسى نظامى كوروش :</p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL">كوروش سياستمدارى كاردان بود، با گفتگو ها و پيام هاى پنـهانى ،هارپاگ Harppag فرمانده  سپاه ماد و ديگر سران</p> <p dir="RTL"> سپاهى  ماد را با خود همراه و هماهنگ كرد. زمينـه شكست لشكريان ماد را درون سال ٥٣٣ق . م فراهم ساخت . شكستى كه بر حسب مندرجات سالنامـهء بابلى مشـهو بـه روياى نبونيد ،  پادشاه بابل نيز بـه آن بى ميل نبود، درون تقابل با ليديه و بابل نيز همين توان مذاكره ومصالحه پنـهانى كوروش بود كه كارساز شد. چنانكه بعد از شكست سپاه ماد و تصرّف هگمتانـه كوروش فرمانروايى خود را بـه سمت نواحى خاورى ايران گسترش داد. سپس درون حاليكه فرمانرواى بخش گسترده اى از فلات ايران بود،و فرماندهى سپاهى فراهم آمده از خاندان هاى پارسى و مادى و انشانى را بر عهده داشت، درون صدد برآمد بر نواحى باخترى  متصرفات خود نيز دست يابد. بـه ويژه آنكه كرزوس crésus پادشاه ثروتمند ليديه واقع درون باختر آناتولى مطابق با استانـهاى امروزى ازمير - مانيسا درون تركيه كنونى، هنگامى كه كوروش درجبهه خاورى درون گير لشكر كشى توسعه طلبانـه بود، ارتش ليدى را بـه كاپادوكيه = قبدوقيه واقع درون آناتولى مركزى  فرستاده بود. که تا نواحى فرا رود هاليس = قزل ايماق را كه پيش از آن بر طبق پيمانى دراختيار مادهابود، تصرّف كند. و به اين منظور بـه جلب حمايت و اتحاد سياسى با دولتهاى مصر، بابل و دولت شـهرهاى يونانى نيز اقدام كرد. ولى كوروش كه اه نظامى كرزوس را زير نظر داشت، با دور انديشى سياسى نخست يونانيان آسياى كوچك را بـه جنگ پشت جبهه بر عليه كرزوس برانگيخت. سپس بـه تبع نبوغ نظامى اش با سپاهى فراهم آمده از سراسر فلات ايران، درون فصل سرما، درست بر خلاف انتظار و پندار كرزوس بـه ليديه تاخت . با تصرّف شـهر سارد پايتخت ليديه درسال ٥٤٧ ق م بر بخش باخترى متصرّفات خود نيز افزود.</p> <p dir="RTL">كوروش بنا بـه نوشته نويسندگان يونانى ، كرزوس را با بزرگوارى بخشيد. و يكى از اشراف زادگان ليديه را كه تب لوس Tabalus نام داشت، بـه عنوان ساتراپ جديد سارد بـه كار بر گماشت. امّا بـه مجرّد بازگشت پارسيان ، بـه سمت خاور</p> <p dir="RTL">تب لوس با همدستى ساكنان شـهر هاى يونانى آسياى كوچك نافرمانى كرد. شورش بر عليه پادگان پارسى مستقر درون سارد،</p> <p dir="RTL">كوروش را بر آن داشت ،با بـه كار بر گماشتن هارپاگ،  ساتراپ شورشى و تمام دولت شـهرهاى يونانى راسر كوب كند. بعد از آن</p> <p dir="RTL">تمام كرانـه هاى آسياى كوچك ، بنادر خاورى درياى مديترانـه و دولت شـهرهاى يونانى آسياى كوچك، ضميمـه متصرّفات كوروش</p> <p dir="RTL">شد. با تصرّف دو باره سارد كوروش، هارپاگ را بـه تصرّف آسياى كوچك، مامور كرد. و خود عازم نواحى آسياى مركزى شد</p> <p dir="RTL">به اين ترتيب درون حالى كه هارپاگ ، دولت شـهر هاى يونانى را بـه اطاعت از پارسيان مجبور مى كرد، كوروش نواحى خاورى</p> <p dir="RTL">ايران را كه سر بـه شورش برداشته بودند، بـه فرمان بردارى فراخواند. بـه سلطه خود بر خاور و باختر جنبه عملى دير پا داد.( ٩هرودوت )چه درون فاصلهء سالهاى ٥٤٠ق.م که تا ٥٤٦ ق م با لشكر كشى درون نواحى خاورى ، مرزهاى فلات ايران را كه درون نواحى خاورى فاقد موانع بازدارنده از هجوم اقوام بيابانگرد بودند، تثبيت كرد.تا شمال كابل كنونى پيش رفت، استحكاماتى پهناور درون كنار رود سيحون بنا كرد، كه بـه سيروپوليس  Cyropolis  = كورشاته معروف شد.( ١٠نجف زاده) بعد از آن كوروش  درون صدد بر آمد، بابل را نيز تسخير كند. بـه اين منظور درون سال ٥٣٨ ق. م  با سپاهى كه از اقوام گوناگون گرد آورده بود، بـه بابل تاخت . از آنجا كه نبونيد پادشاه بابل براى جلو گيرى از پيشروى مـهاجمان، ديوارى سى وهشت كيلومترى ساخته بود، كه از سيپار sipparبركنار فرات که تا اوپيس  درون ساحل دجله امتداد داشت. سپاه كوروش با گذر از سر زمين گوتى ها كه از متحدان او بودند،  راه دياله را درون پيش گرفت، با شتاب از دجله گذر كرد. درون كنار شـهر اپيس كه درون هشتاد كيلومترى بغداد كنونى واقع بود، سپاه بابل راشكست داد. بر حسپ وقايع نامـه بابلى بعد از آن كوروش سيپار را محاصره كرد. که تا عاقبت محاصره سيپار بـه گشودن شـهر انجاميد. درپى دست يافتن كوروش بر سيپار، نبونيد راه فرار پيش گرفت. پسرش بِلْشَزِرْ Belshazzer  درون بابل باقى ماند. كوروش كه مى خواست ، كار نبونيد را يكسره كند، او را تعقيب كرد. و  اوگبار( گئوبرو) حاكم قوتو ( گوتيم) درون صدد تسخير بابل برآمد. (Grayson11 ) بـه اين ترتيب بابل بـه دست اوگبار حاكم قوتو گشوده شد. سپاهيان او از نيايشگاه بزرگ مردوك نگهدارى كردند. که تا آنكه كوروش درون سال ٥٣٩ ق. م. با شكوه شاهانـه  وارد بابل شد. درون مراسم جشن و شادى مردوكيان كه ورود پيروزمندانـه اش را گرامى داشتند، شركت كرد. بعد از آن كوروش بـه فتح سرزمين هاى ماوراء فرات كمر بست ! درون بنادر صورى صيدا وصيدون، فلسطين ، و در سرزمين هاى آرامى واعراب امورى ساتراپ نشين هايى برقرار كرد، كه زير نظر حاكم بابل بـه اداره امور مى پرداختند. پيروزى نظامى كوروش درون بابل افزون بر كارآيى سپاهيگرى و ظفر مندى رزمى ناشى از حسن سياست او بود،كه با مصادر قدرت اقوام ديگر متحد مى شد. از آن اتحاد درون جنگهاى خود سود مى جست .</p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL">منش و روش كوروش بزرگ</p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL">كوروش فرمانروايى نيك كردار و نيكو منش بود. بـه همين سبب مورد توجّه و ستايش معاصران و تاريخ نگاران كه اعمال وى را درون مقايسه با كارهاى فاتحان ديگر ستوده اند. از روش مطلوب و انسان منشانـه اش كه درون تقابل با ملل مغلوب. پيش مى گرفت بـه نيكى ياد كرده اند. پادشاهى كه بر خلاف روش معمول و متداول فاتحان كهن بـه جاى ويرانى شـهر ها، يا بيگارى گرفتن مردم و چپاول و غارت ملت ها، ارمغان آور صلح و صفا و دوستى، بزرگداشت اديان و رهايى پيروان مذاهب از قيد و بند اسارت هاى پيشين بود. چنانكه هرودوت درون باره او مى گويد: " كوروش پادشاهى بود، ساده، بردبار، با طبع بلند، شجاع و در فنون جنگ با مـهارت كه سرزمين كوچك پارس را بـه يك مملكت وسيع گسترش داد. او مـهربان بود و با رعايا رفتارى ملايم و پدرانـه  داشت. بسيار خوش مزاج و مؤدب بود. و از حال رعيّت خود بـه خوبى آگاهى داشت.( ١٢هرودوت ) والايى منش شـهريارى كوروش، هنگامى بيش از پيش جلوه گر مى شود، كه با بررسى برخى از كتيبه هاى باز مانده از اعصاركهن، چگونگى رفتار او را درون بابل با رفتار آشوربنى پال درون ايلام بسنجيم. كه يك سده پيش از كوروش بزرگ بـه ايلام تاخت. و به منظور ثبت درون تاريخ از كشور گشائى خرابكارانـه  خود دركتيبه اى بـه شرح زير ياد كرد.</p> <p dir="RTL"> " ......معابد ايلام را با خاك يكسان كردم. و خدايان و الهه هاى آنـها را بـه باد يغما دادم......من قبور شاهان قديم و جديد آن را........ ويران و متروك كردم.....سرزمين ايلام را بـه بيابانى بى كشت و زرع تبديل كردم. درون روستاهاى آن نمك پاشيدم........</p> <p dir="RTL">سراسر ايلام  را بـه تباهى كشيدم. صداى مردم و صداى پاى چارپايان كوچك و بزرگ و هر نوع زمزمـه شادى و پايكوبى را در</p> <p dir="RTL">كشتزار و دشت هاى آن خاموش كردم. و آن را بـه شكلى درون آوردم كه الاغ هاى وحشى و غزال ها و حيوانات وحشى درون خرابه</p> <p dir="RTL">هاى آن با آرامش بيارايند....(١٣ مجيد زاده )  ولى ياد كرد تاريخى كوروش بزرك از پيروزى اش درون بابل كه بر استوانـه معروف او نقر هست . جلوه اى انسان منشانـه و مردم گرا  بـه شرح زير دارد.</p> <p dir="RTL"> "...... سربازان بى شمار من كوروش بـه آرامى وارد بابل شدند. من اجازه ندادم كه هيچ كس كشور سومر و اكد را درون وحشت فرو ببرد. من براى صلح كوشيدم. ...... من بيگارى را بر انداختم. من كمك كردم براى آباد كردن خرابى خانـه ها، و اين چنين</p> <p dir="RTL">به شكايات آنـها پايان دادم......... من بـه شـهر هاى مقدس آن سوى دجله كه پرستش گاه ها شان دير زمانى بـه ويرانى افتاده</p> <p dir="RTL">بود، خدايان را برگردانيدم، كه پيشتر درون آنجا بودند....."(١٤ Oppenheim ) افزون بر كتيبه هاى تاريخى ياد شده، افلاطون درون كتاب قوانين  درون باره منش كوروش و شيوهء كشور دارى اش چنين مى گويد:</p> <p dir="RTL">" درون زمان سلطنت كوروش، پارسيان آزادى داشتند. وهمـه مردان آزاد بودند. و مالك و فرمانرواى بسيارى از مردمان ديگر نيز بودند. فرمانروايان رعاياى خود را درون آزادى سهيم كرده بودند. زيرا كه سربازان و افسران همـه را بـه يك چشم مى ديدند. با همـه</p> <p dir="RTL">به برابرى رفتار مى كردند. سربازان درون مواقع خطر جان فدا بودند. و در جنگها که تا پاى جان مى كوشيدند.......شاه بـه كسى</p> <p dir="RTL">حسادت نمى ورزيد، او بـه همـه آزادى مى داد که تا آنچه مى خواهند، بگويند. و آنكه اندرز بهتر مى داد، و راى ثواب تر مى نـهاد،</p> <p dir="RTL">گرامى تر مى داشت. بـه همين خاطر بود، كه كشور درون هر زمينـه اى پيشرفت كرد و بزرگ شد"(١٥ شـهبازى)</p> <p dir="RTL">سعهء صدر كوروش بزرگ دربابل كه با تساهل مذهبى اجازه داد،هركس درون پرستش خداى خود آزاد باشد، و خدايانى كه نبونيد</p> <p dir="RTL">به بابل آورده بود، را بـه جايگاهشان باز گرداند، موجب شد از سوى كاهنان بابلى برگزيده مردوك شناخته شود. (Oppenheim  ١٦) بـه نظر  يهويان از اسارت بخت النصر رسته نيز كوروش، برگزيده يهوه و نجات بخشى بود، كه آمده بود، يوغ بندگى را از گردن آنـها بردارد. و ارمغان آور آزادى و كرامت انسانى  باشد. از اين رو، بسيارى از بزرگان و پيامبران يهودى او را رهايى بخش و شبانى مى دانستند كه از سوى يهوه آمده بود. که تا دو باره دراورشليم خانـه خدا باز سازى كند. ( ١٧كتاب عزرا)</p> <p dir="RTL">روش مطلوب و انسان منشانـه كوروش درون تقابل و تعامل با مردم ملل مغلوب بـه او آن چنان نيك نامى جهانگيرى بخشيده بود، كه نسل هاى بعدى نيز از او با عنوان  عادل ترين پادشاه شرق ياد مى كردند. اسكندر مقدونى نيز نسبت بـه بنيان گذار امپراتورى  پارس احترام ژرف داشت .( ١٨ نجف زاده )كوروش بـه همان شيوه كه با آژى دهاك پادشاه تاج و تخت باخته ماد بـه جوان مردى رفتار كرد. و در ليديه كرزوس را با رفتارى بزرگوارانـه بخشيد . درون بابل نيز با مـهربانى و سخا و بزرگى رفتار كرد. بـه آرا و عقائد و آيين بابليان احترام گذاشت. يهوديان و ديگر اقوام اسير را آزاد كرد. ظروف مقدس معبد اورشليم را بـه شاهزادگان يهودى بعد داد، معبد آنـها را باز سازى كرد. خدايان سرزمين هاى كهن را كه نبونيد بـه بابل آورده بود ،به جاهاى نخستين باز گرداند. بـه گونـه اى كه رفتار كوروش حاكى از توجه فرمانروائى نيك خو بـه حقوق حقه انسانـها تلقى شد. همان كه امروز حقوق بشر نام دارد. دريغ است، كه بر خلاف شواهد مسلَّم تاريخى، واتفاق نظر مثبت بيگانگان  نسبت بـه كوروش، برخى از هموطنان كه  بى هيچ موجب قابل دركى درون پى امحاء پيشينـه فرهنگى و افتخارات تاريخى ايرانيان برآمده اند، بـه بهانـه آنكه اعلاميه جهانى حقوق بشر درون دسامبر ١٩٤٨ نتيجه مستقيم جنگ جهانى دوم بود، و سوابقش درون دهه هاى هفتاد و هشتاد سده هيجدهم ميلادى  درآمريكا و فرانسه ناشى از انقلاب صنعتى است. كوروش را مبرا از انديشـه و آرمان حقوق بشرى بدانند! و ناخود آگاه بروز و ظهور خصلت هاى انسانى رامنحصر بـه دو سده اخير كنند!</p> <p dir="RTL">مذهب كوروش بزرگ</p> <p dir="RTL">باور مذهبى و عقيده و الفت آيينى كوروش چندان مشخص نيست . شواهد و مدارك تاريخى دقيق نشان نمى دهد، كوروش بر چه باور مذهبى بوده است. آيا بـه دين خدايان ايلامى مانند هومبان  Humban گرويده يا باور هاى كهن ايرانى داشته است. الواح تخت جمشيد نشان مى دهد. درون سرزمين پارس خدايان بى شمارى را مى پرستيده اند. افزون بر آن گرد آمدن اقوام ايلامى، پارسى، مادى و اقوام ديگر، درسپاه زير فرمان كوروش بزرگ و تساهل و تسامح  توام با احترام وى نسبت بـه آداب و رسوم و مذاهب مرسوم ومتداول درون فلات ايران و سرزمين هاى دست يافته ، مانع از آنست كه وى را بـه ضرس قاطع معتقد بـه آيين ويژه اى بدانيم ! جز اينكه برخى از روايت هاى تاريخى يونانى و رومى را كه حاكى از تعلّق خاطر او بـه آيين ميترائيسم است، بپذيريم و به قيد احتمال او را باورمند بـه الهه ميترا قلمداد كنيم. زيرا گزنفون ضمن شرح جشن هاى سالانـه سلطنت كوروش درون پارس ، از قربانى كردن اسب درون پيشگاه خورشيد( ميترا) ياد مى كند. و ارّابه اى كه با ساز و برگ سفيد رنگ و تاج دار چون ارّابه  زئوس Zeus بـه پيشگاه ميترا هديه مى كردند.( ١٩ گزنفون )استرابو strabo نيز گزارش مى دهد، هر سال  بـه مناسبت جشن هايى كه بـه افتخار خداى ميترا درون دربار پارس مى گرفتند،ساتراپ ارمنستان بيست هزار كره اسب، بـه دربار پارس نزد كوروش مى فرستاد.( ٢٠ استرابو ) آريان Arrian نيز خبر مى دهد. درون زمان سلطنت كمبوجيه بـه مغانى كه نگهبان آرامگاه كوروش بودند، هر روز يك ، مقدارى آرد، و ، و هر ماه يك اسب براى قربانى مى دادند.( ٢١ استرابو )از آنجا  كه  قربانى كردن اسب ويژه آيين مـهر است، وعدالت و جنگاورى و نور و خير خواهى و بركت و ثمر بخشى از مظاهر خداى ميترا و مطابق با فروزه هاى مورد توجه و عمل كوروش بزرگ، بـه نظر مى رسد، كيش كوروش بزرك و ديگر شاهان صدر هخامنشى آيين مـهر باشد</p> <p dir="RTL">اقدامات عمرانى كوروش بزرگ</p> <p dir="RTL">از اقدامات عمرانى رفاهى كوروش، ساخت بناها و ايجاد پرديس هاى گسترده ايست، كه درون دشت پاسارگاد، واقع شد . دشتى بـه مساحت بيست كيلومتر درازا و پانزده كيلو متر پهنا،كه درون منطقه جنوبى زاگرس،ارتفاع ١٩٠٠ مترى ِسطح دريا و حد فاصل چهل كيلو مترى شمال تخت جمشيد، قرار دارد. با جريان ِآب رودخانـه هاى پُلوار و دشت مُرْغاب كه از سمت شمال بـه جنوب، جارى است، از دير باز،خرّمى و سرسبزى ويژه اى را حائز بوده است، كه موجب شده، بـه نشانـه بركه هاى پر شمار ومرغ هاى شناور درون بركه هايش دشت مُرغاب ناميده شود. دشتى كه كوروش  بـه ساختن كاخ ها و پرديس هاى مصفّا درون آن اقدام كرد.</p> <p dir="RTL">تا نياز تشريفات امپراتورى نو بنياد پارس را برآورد. براى احداث و تكامل و تزيين أبنيهء درون دست ساختش، هنرمندان صنعتگر و سنگ تراش ِليديايى، ايونى، صورى و فنيقى، را بـه كار گرفت. بـه نحوى كه مجموعهء عمارات و ابنيه اش از هنر آسياى كوچك تاثير يافت .به نظر مى رسد، انتخاب پاسارگاد براى پايتخت ازسوى كوروش بزرگ، افزون برآنكه زادگاه پارسيان بود. بـه لحاظ موقعيت جغرافيائى و جايگاه ارتشيش بود . كه درشمالى ترين نقطه پارس قرار داشت. بلند ترين دره زادگاهىش بـه شمار مى آمد.كه بر مرز هاى دولت ماد مسلط بود . مى شد از آن مكان ارتباط مؤثرى با نواحى ديگر بر قرار كرد.( ٢٢ استروناخ ) بعد از كوروش اهميت پاسارگاد كه آميخته بـه تقدس و يادگار پيروزى سرنوشت ساز هخامنشيان بر دولت ماد بود، آن چنان جايگاه شايانى يافت، كه شاهان هخامنشى، مراسم تاج گذارى هاى خود را درون آن ناحيه و بر سكوهايي كه بـه اين منظور ساخته شده بود، برگذار مى كردند!</p> <p dir="RTL"> چگونگى ِواژه پاسارگاد</p> <p dir="RTL"> گرچه از واژه پاسارگاد پيش از آنكه بـه عنوان پايتخت شاهنشاهى كوروش ياد شود، درون نوشته برخى از نويسندگان يونانى مانند هرودوت ،به صورت نام قبيله اى ياد شده است. تنى چند، آنرا بـه معنى سر زمين پارس دانسته اند.  بـه هنگام نوشتن و خواندن حرف (راء) را بر حرف (سين ) مقدم داشته اند. بـه صورت فرَسار گيده phrasargida بـه كار اند. گروهى پسر گده و پسّر گادى Passaragadai و در معنى جايگاه لشكريان دانسته اند. (٢٣ ptolemy  )</p> <p dir="RTL">از آنجا كه آناكسيمن ، يكى از معلمان اسكندر كه با او درون ايران بود، نيز گفته است: معنى اسم اين شـهر دژ پارس است. به</p> <p dir="RTL"> ا ستناد گفته او ،مشيرالدوله پيرنيا درون تاريخ ايران باستان اسم اين شـهر را پارس گرد، دانسته است. و نامـهاى با گرد درست شده  :  برو گرد، درابگرد، رامگرد، دستگرد را گواه  آورده هست ، كه چون پسوند گرد بـه معنى شـهر است. پاسار گاد</p> <p dir="RTL">در اصل پارسه گرد بوده است. كه برگرفته از دو واژهء پارس + گرد است.(٢٤ پيرنيا )</p> <p dir="RTL">فلاندن Flandin  جهانگرد و تاريخ نگار فرانسوى نيز نظرى مشابه با مشيرالدوله پيرنيا دارد. پاسارگاد را مركب از دو واژه</p> <p dir="RTL">پسا+ گرد: پساگرد   و مترادف با شـهر فسا مى داند(٢٥ فلاندن )</p> <p dir="RTL">على سامى پسوند گده يا كده بـه معنى جايگاه را كه درون واژه هاى ميكده، دانشكده، آتشكده، زيبا كده، دهكده بـه كار رفته است، مستند قرار داده ، واژه پاسارگاد را مركب از دو واژه پارس+ گده دانسته، جايگاه پارس  معنى كرده است.(٢٦ سامى) برخى از پژوهشگران نيز بـه ملازمـه آنكه، هريك واژه هاى گاده، گاه، گاثو، گاتو درون پارسى باستان و زبان اوستايى معنى تخت و تختگاه  مى دهد، پاسارگاد را بـه معنى تختگاه پارسيان  نيز دانسته اند.</p> <p dir="RTL">از مجموع گفته هاى پيشين درون مى يابيم، پاسارگاد افزون بر آنكه نام يكى از ده قبيله فارسى هست ، نام سرزمينى هست كه خاستگاه خاندان پارسى هخامنشى است.  خاندانى كه عملكردشان موجب دگرگونى درون شيوه جهان گشايى و كشور دارى  دنياى كهن شد.</p> <p dir="RTL">پاسارگاد  درون دوره هاى بعد</p> <p dir="RTL">پس از غروب  آفتاب  دولت هخامنشى كه پاسارگاد بـه دست گوبارس  سردار اسكندر افتاد.نويسندگان و تاريخ نويسان از پاسارگاد با عنوان شـهر كوروش و محل كاخها و آرامگاه او ياد كردند. جائى كه اسكندر درون سال ٣٢٤ پيش از ميلاد بـه آن پا نـهاد. و از ديدن بى حرمتى بـه آرامگاه كوروش و مرقد شكافته و درهم ريخته اش غمگين شد.(٢٧  Arrien.Anabasis )</p> <p dir="RTL">اسكندر آرامگاه فرازمندى ديد، كه درون ميان شاخه هاى  درختان پرديسى قرارگرفته بود. پله هاى پهن و بلندى درون پائين وحجره و بامى با ورودى تنگ درون بالا داشت. ) ٢٨ همان )</p> <p dir="RTL">استرابو ، بـه نقل از اونسيكريتوس  يكى از سرداران اسكندر درون شرح چگونگى اش مى گويد: آرامگاه ده پله داشت، قبر كوروش درون قسمت بالا بود. كتيبه اى بـه خط و زبان يونانى و پارسى داشت، كه بر آن نوشته شده بود،  (اين آرامگاه من است، كوروش شاهنشاه) (٢٩ استرابو )</p> <p dir="RTL">پس از هخامنشيان ، درون دوره سلوكيان  و برخى شاهان مستقل پارس همچنان برخى از كاخ هاى پاسارگاد مورد استفاده بود. حتى كشف برخى از آثار حاكى از آنست كه درون دوره ساسانى نيز پاسارگاد از سكنـه خالى نبود. ولى بامرور زمان اندك اندك گذشته پاسارگاد و نام كوروش فراموش شد. چنانكه درون پايان دوره ساسانى ،خاطره مجد و عظمت پيشين درون ذهن وضمير عامـه مردم چندان بـه بى رنگى گرائيده بود، كه كمتر كسى سوابق تاريخى پاسارگاد را بـه ياد داشت. با اين وصف همان اندك آگاهانى كه بـه اهميت تاريخى پاسارگاد واقف بودند، مقارن حمله اعراب آرامگاه كوروش را مرقد مادرسليمان بن داوود معرفى كردند.</p> <p dir="RTL">تا بـه اين ترفند انـهدام آرامگاه كوروش را مانع شوند. زيرا سليمان بن داوود، پادشاهى يهودى بود كه رسالت پيامبرى داشت. درون تورات و متون مذهبى اسلامى از جايگاه بلند وى و كرامت فرمانروئى اش بر موجودات عالم بـه اراده الهى ياد شده بود. بنا بر روايات اسلامى مى گفتند: " هرگاه حضرت سليمان بر بساط مى نشست و در اطراف و اكناف عالم گردش مى كرد، بـه هنگام نماز بـه هر جا مى رسيد، ديو هايى كه درون فرمان او بودند، از سنگ هائى كه حمل آن بـه دست بشر امكان پذير نبود، فوراًمسجدى يا تختى براى او مى ساختند که تا آن حضرت درون آن مسجد نماز گزارد"(٣٠ سامى)</p> <p dir="RTL">به اين ترتيب دشت مُرْغاب درون دوره اسلامى جايگاه سليمان نبى شناخته شد. چنانكه درون فارسنامـه ابن بلخى  آمده  :"  گور مادر سليمان رااز سنگ كرده اند. خانـه اى چهار سو، هيچ كس درون آن خانـه نتواند نگريدن كه گويند طلسمى ساخته اند، كه هر كه درون آن خانـه بنگرد، كور شود. امّا كس را نديدم، كه اين آزمايش كند.( ٣١ ابن بلخى )</p> <p dir="RTL">يا آنكه حمدالله مستوفى نيز درون نزه القلوب درون وصف مرغزار مشـهد سليمان نوشته: " مرغزار كالان بـه جوار گور مادر سليمان، طولش چهار فرسنگ اماعرض كمتر دارد. گور مادر سليمان را از سنگ كرده اند، خانـه چهار سو است.........."</p> <p dir="RTL"> با اين وصف از حيث تاريخى معلوم نيست، آرامگاه كوروش از چه زمانى بـه مشـهد مادر سليمان يا مشـهد النبى تغيير نام يافت. شايد مقارن با تهاجم اعراب و تحولات اجتماعى پيامدش، لزوم نوعى تطابق بين اعتقادات وارداتى عربى  و اسطوره هاى كهن ايرانى موجب اين نامگذارى شد. كه درون توضيح و تبيينش ميرزا حسن فسايى درون فارس نامـه ناصرى  مى گويد :"مشـهد محل شـهادت و قبر انبياء و اولياء و بزرگ زادگان دين را گويند. "...اين بلوك را مشـهدالنبى گفته، چون عجم حضرت سليمان و جمشيد را يكى دانسته اند، آنرا مشـهد مادر سليمان گفته اند"( ٣٢ فسايى)</p> <p dir="RTL">در پى تغيير نام آرامگاه كوروش بـه مشـهد مادر سليمان بن داوود، كاخهاى كوروش بـه نام سليمان نبى و سراسر دشت مُرْغاب بـه نام مادر سليمان آنچنان معروفيتى يافت، كه درون تلو زمان استمرار داشت، موجب شد، هنگامى كه درون سالهاى پايانى دوره سلجوقى همزمان  با سالهاى ميانى سده ششم هجرى اتابكان فارس برخطه پارس دست يافتند، بـه انگيزهء بـه دست آوردن وجههء مذهبى ِمردمى، خود را قائم مقام سليمان  يا وارث ملك سليمان بخوانند. چنانكه ازاتابك سعد زنگى با عنوان وارث ملك سليمان، سلغر سلطان مظفرالدنيا والدين سعد بن اتابك زنگى ناصر عباد الله المؤمنين " ياد مى شد.(٣٣ نجف زاده ) بـه همين سبب بود، كه سعدى نيز بـه هنگام مدح وستايش اتابك سعد زنگى و پسرش ابوبكر ، از آنـها با عنوان قائم مقام سليمان يا وارث ملك سليمان ياد مى كرد.(٣٤ سعدى ) بر اساس همين باور بود، كه اتابكان فارس  كه خود را وارثان ملك سليمان مى دانستند، گرداگرد آرامگاه كوروش  درون سال ٦١٢ ه ق ديوارى كشيدند، با ساختن ايوانـهاى پيرامونى اش آنرا بـه صورت مسجد جامعى  درون آوردند، كه آرامگاه كوروش راعملا بـه صورت زيارتگاه مقدس مورد احترام عامـه مردمى قرار داد، كه رسوخ اعتقاد مذهبى اشان بـه لزوم رعايت احترام مدفن مادر سليمان موجب مى شد، از ورود جهانگردان كشور هاى باخترى بـه آن مانع شوند!  </p> <p dir="RTL">همين داعيه وراثت مُلْكِ سليمان و جانشينى سليمان نبى بود، كه درون دوره آل مُظَفّر (٧٤٣ که تا ٧٩٥ ه ق)   شاه شجاع مظفرى   كه از خود با لقب ابوالفوارس ياد مى كرد و لقب سليمان نبى   مالك هفت اقليم را درون مورد خود بـه كار مى برد، فرمان داد، درون كنار آرامگاه كوروش  كاروانسرايى ساختند. و در كتيبه يادگارى اش او را مالك هفت اقليم خواندند .</p> <p dir="RTL">ساخت و سازهاى اتابكان فارس و شاه شجاع مظفرى درون جوار آرامگاه كوروش گرچه آرامگاه را از تصاريف زمانـه و دستبرد به</p> <p dir="RTL">سنگهايش مصون داشت، ابنيه شاهى ِ كاخِ  بار ِ عام را كه سنگها و ستون هايش مورد استفاده سازندگان مسجد و كاروانسرا قرار گرفت ، دستخوش آسيب و ويرانى ساخت. همچنين حين جنگ هاى شاه منصور مظفرى  و امير تيمور كوركانى  كه</p> <p dir="RTL">دشت پاسارگاد صحنـه جنگاورى شاه منصور بود، بناهاى باستانى پاسارگاد از حمله و هجوم ويرانگرانـه جنگاوران بر كنار نماند</p> <p dir="RTL">صدمات گسترده سپاهيان ويرانى هاى پيشينش را وسعت داد. </p> <p dir="RTL">پس از تأسيس دولت صفوى و ثبات سياسى و آرامش اجتماعى  ناشى از آن  كه موجب تسهيل سير و سفر جهانگردان باخترى بـه ايران شد. پاسارگاد از نواحى مورد بازديدى بود ، كه توجه آميخته بـه اعجاب گردشگران بيگانـه را جلب مى كرد،به جست و جو درون باره سوابق تاريخى و وجه تسميه مشـهد مادر سليمان وا مى داشت. از روست كه درون سفر نامـه هاى آنـها مواردى از  ويژگيهاى  بناهاى باستانى پاسارگاد و آرامگاه كوروش و چگونگى رفتار و اعتقادات عامـه مردم نسبت بـه آن منعكس است. </p> <p dir="RTL">چنانكه آلبريخت فن ماندلسو Mandelso  كه درون سال ١٦٣٨ ميلادى آرامگاه كوروش را ديده، از نيايشگاه  كوچكى ياد مى كند، كه با سنگ مرمر سپيد بر بالاى سكوى بلندى بر آمده از پله هاى سنگى  بدون ملاط ساخته شده است. اشتهار انتساب آن بـه سليمان نبى كه مغاير با شرح احوال حضرت سليمان و خارج نشدنش از ارض اقدس هست ، او را بـه پرس و جو وامى دارد.</p> <p dir="RTL">با پرسش از كشيش فرقه كارميلت carmélites  مقيم شيراز و دكتر فراير درون مى يابد، سليمان مورد نظر از خلفاى عبّاسى  است. و نـه حضرت سليمان پيامبر و پادشاه قوم يهود، نكته اى كه فرصت الدوله شيرازى نيز درون كتاب آثار عجم بـه آن مى پردازد،</p> <p dir="RTL">نقل قول مى كند، چون برخى جمشيد را با سليمان يكى مى دانند، شايد مادرش درون اينجا مدفون باشد، و اما درون يكى از تواريخ اروپا مرقوم است، كه مادر سليمان بن جعفر، برادر هارون الرشيد است، كه  پسار كيدى را تيول داشت، وقتى از جانب خليفه بـه حكومت آنجا رفت، و مادرش كه همراه او بود، درون آن سرزمين درگذشت، از آن وقت معروف بـه مشـهد مادر سليمان شد.</p> <p dir="RTL">به مرور زمان گمان كردند، سليمان پيامبر است، بعد مشـهد النبى نيز گفتند.(٣٥ فرصت الدوله شيرازى)</p> <p dir="RTL">پس از ماندلسو، جان استرويس struys درون سال ١٦٧٢ ميلادى و دوبروين درون سال ١٧٠٦ ميلادى و جيمز موريه</p> <p dir="RTL">Morier درون سال ١٨٠٩ از دشت مُرْغاب ديدن كردند، و از نيايشگاهى نام بردند، كه زنان پيشانى هايشان را بر سنگهايش</p> <p dir="RTL">مى ساييدند، و مى بوسيدند، وبعد از نيايش كوتاهى از آنجا بيرون مى رفتند، بـه بهانـه آنكه نيايشگاه زنان است، از ورود</p> <p dir="RTL">مردان بـه آن جلوگيرى مى شد. شايد همين امر بود، كه سبب شد، موريه بپندارد، آرامگاه كوروش، درون جاى ديگرى درون حوالى</p> <p dir="RTL">جنوب و اطراف شـهر فعلى فسا است. بعد از موريه، ويليام اوزلى ouseley نيز درون سال ١٨١١ ميلادى آرامگاه كوروش</p> <p dir="RTL">را، درون نواحى جنوبى تر دانست، نظريه اى شبيه بـه موريه ابراز كرد. که تا اينكه  روبرت كر پورتر  Robert ker Porter</p> <p dir="RTL"> ديپلمات  نقاش و خاورشناس جهانگرد انگليسى درون سال ١٨١١ ميلادى با توجّه بـه نوشته هاى نويسندگان باستانى يونان</p> <p dir="RTL">به شناخت آرامگاه كوروش نائل آمد. مشـهد مادر سليمان را آرامگاه كوروش كبير دانست. طرح هاى زيباى گويايى از دشت</p> <p dir="RTL">پاسارگاد كشيد. كه حائز اهميّت هنرى و تاريخى است. بعد از او كلودى يوس  جميز ريچ Claudius James Rich</p> <p dir="RTL">جهانگرد باستانشناس و مردم شناس انگليسى اوائل قرن نوزدهم درون پى كاوشـهاى باستان شناسى درون بابل و پژوهشـهاى مردم</p> <p dir="RTL">شناسى درون مورد پيروان آيين يزيدى درون نواحى كردستان عراق و بررسى موقعيت جغرافيايى آسياى صغير از طريق بصره و</p> <p dir="RTL">سواحل خليج فارس بـه ايران آمد. و از شيراز و دشت مُرْغاب ديدن كرد. اگر چه بيمارى وبا او را امان نداد، و در پنجم اكتبر</p> <p dir="RTL">سال ١٨٢١ درگذشت ، با اين حال توانست قبل از ابتلاء بـه بيمارى طرح هاى دقيق و روشنگرى از دشت مُرْغاب باقى گذارد.</p> <p dir="RTL">با احساسى ژرف از آرامگاه كوروش برزگ چنين گويد:</p> <p dir="RTL">" شكوه اين آرامگاه مرا دچار شگفتى كرده است. بـه حدى كه مى بينم درك درستى از آن ندارم . حدود يك ساعت روى پله هاى</p> <p dir="RTL">آرامگاه نشستم، که تا آنكه ماه بر فراز آسمان آشكار شد. پياپى با خود مى انديشيدم ، كه اين آرامگاه بى شك مى بايد از آن بزرگترين و پاك نـهاد ترين پادشاه  خاور زمين باشد."( ٣٦ Rich )</p> <p dir="RTL">پژوهش هاى پيامد، از خرابه هاى دشت پاسارگاد سالها بعد بـه كوشش  خاور شناسانى چون تكسيه Texie ، فلاندن ، كُستْ coste  پى گيرى شد. تكسيه از آرامگاه كوروش و كاخ هاى پاسارگاد گرده بردارى كرد، و طرح ها و برش هاى طولى ارزنده اى كشيد كه گوياى چگونگى وضع ابنيه پاسارگاد درون عهد باستان بود.(٣٧ Texier) </p> <p dir="RTL">تا اينكه درون سال ١٨٧٦ فردريك كارل اندراس  Friedrich Carl Andreas و فرانز اشتولز Franz Stolze   گمانـه زنى ها و حفارى هاى ديگر كردند و در پى كشفيّات بيشتر بر آمدند. درون سال ١٨٧٨ ميلادى نخستين مجموعه فرتور تاريخى از ويرانـه هاى كاخ هاى پاسارگاد و باقى ماندهء ابنيهء تخت جمشيد و نقش رستم بـه كوشش  اشتولز Stolze  فراهم آمد.</p> <p dir="RTL">پس از اشتولز مارسل ديولا فوا Dieulafoy  درون سال ١٨٨١ طرح ها و فرتور هاى ديگرى را بانى شد. و در سال ١٨٨٩</p> <p dir="RTL">ميلادى پژوهش هاى تكميلى لرد كرزن lord curzon  بـه سان فصل الخطابى قاطع بـه شك و شبهه ها و ابهامات تاريخى پايان</p> <p dir="RTL">داد. ابنيه باقى مانده درون دشت پاسارگاد رامتعلّق بـه نخستين پادشاهان پارس، و زيارتگاه مرقد مادر سليمان را، آرامگاه كوروش</p> <p dir="RTL">كبير دانست .</p> <p dir="RTL">گزارش تاريخى لرد كرزن ، درون كتاب ايران و قضيهء ايران ، نشان مى دهد، که تا زمان او، آرامگاه كوروش زيارتگاهى، بـه شمار</p> <p dir="RTL">مى آمده، كه داخل آن خطوط نسخ تزيينى و جامـهاو اشياء برنجى اهدائى زيارت كنندگان  بر جدارهء ديوار ها، ديده مى شده است. هاله تقدّس و باور مردم بـه جنبه معنوى مذهبى اش، بـه حدى بوده، كه مصدومين سگهاى هار را، بعد از شست و شو</p> <p dir="RTL">در رود پُلوار بـه آرامگاه كوروش مى و مدّت هفت شبانـه روز اقامت مى داده اند، که تا درمان پذيرند ! (٣٨ كرزن )</p> <p dir="RTL">همچنين  معروف است، شخصى بـه نام شيخ حسين از سادات بختيارى درون كنار مقبره كوروش بـه درمان بيماران با دارو هاى گياهى مى پرداخته هست .( ٣٩ صفايى زاده)</p> <p dir="RTL">و ايلات و عشاير فارس بـه هنگام كوچ سالانـه درون مسير سرد سير و گرم سير، ان رمـه هاى خويش را بـه گرد آرامگاه كوروش</p> <p dir="RTL">مى گردانده اند. و مبالغى از وجه نقد و يا چند راس ، بـه نگهبانان و دست اندر كارانش، مى بخشيده اند. زنى بـه نام زينب خاتون نگهبانش بوده است. زنانى كه بـه آرامگاه مى رفته اند، افزون بر زيارت و نيايش و نذر و نياز ، ديگ جوشـهايى بار</p> <p dir="RTL">مى گذاشته اند، و مراسم  مـهمانى و همنشينى گروهى نيز درون هواى آزاد اطراف آرامگاه داشته اند !</p> <p dir="RTL">به موازات اين هاله تقدّس ، و باور مراد بخشى بوميان و عشاير و اهالى روستا هاى اطراف ، خاورشناسان بيگانـه ، از دريچه ديدى ديگر كه جهانگشاى هخامنشى را بر صدر جايگاه اعزاز تاريخى مى نشانده است، بـه اين مكان مى نگريسته اند! چنانكه</p> <p dir="RTL">سر پرسى سايكس Sykes افسر تاريخ نگار و خاورشناس سياست پيشـه انگليسى درون اين باره چنين مى گويد: ..... ديدن</p> <p dir="RTL">آرامگاه كوروش پادشاه بزرگ و شاهنشاه عالم مزيّت كوچكى نيست . من چقدر خوشبخت بودم كه بـه چنين افتخارى نائل آمدم</p> <p dir="RTL">شك دارم كه آيا براى ما قوم آريايى هيچ بناى ديگرى هست، كه بيشتر از آرامگاه بنيان گذار شاهنشاهى پارس و ايران اهميّت</p> <p dir="RTL">تاريخى داشته باشد.( ٤٠ سايكس )</p> <p dir="RTL">از ديگر خاورشناسانى كه درون پاسارگاد بـه كاوشـهاى باستان شناسانـه پرداخته اند، ارنست هرتسفلد Herzfeld است، كه درون سال ١٩٠٥ميلادى از كاخهاى پاسارگاد ديدن كرد، و مقاله اى پيرامون نقش ملك بالدار، زندان سليمان و آرامگاه كوروش نوشت.</p> <p dir="RTL">و درون سال ١٩٣٨ كاوشـهاى و گمانـه زنى هاى برخى از كاخها را، بـه همراه فردريش كرفترKerfter همكارآرشيتكتت خود ادامـه</p> <p dir="RTL">داد. نخستين كاوش وى بـه پيدايش ِبقاياى ِتنديس هاى بزرگ شكسته اى شد،كه شبيهها ولاماسوهاى دروازه ملل تخت جمشيد</p> <p dir="RTL">بود. و در كاخ بار عام سر ستون هاى ديگرگونى يافت، از حيوانات پشت بهم كرده،كه از آن ميان، سر ستون اسب تجريدى قابل</p> <p dir="RTL">ذكر است.( ٤١ هرتسفلد)</p> <p dir="RTL">هرتسفلد،افزون بر بررسى ها و كاوشـهاى پيش گفته، درون كاخ نشيمنگاه، تل تخت، و ناحيهء مقدّس نيز كاوشـهائى كرد،كه كم و كيف و چگونگى اش، بـه علّت عدم انتشار گزارشى دقيق از آن كاوشـها بر ما پوشيده است. بعد از هرتسفلد،اورل اشتاين</p> <p dir="RTL">Stein با همكارى نقشـه بردارش،ايوب خان نقشـه هاى ارزنده و روشنگرى از، پاسارگاد تهيّه كرد. و گمانـه زنى، درون تپه هاى</p> <p dir="RTL">پيش از تاريخى دوتلون و سه آسياب را بر عهده گرفت. ( ٤٢ stein)</p> <p dir="RTL">اريك اشميت Schmidt باستان شناس ديگرى بود، كه هنگامى كه سر پرستى حفاريهاى تخت جمشيد را بر عهده داشت ، بـه موازات بررسى هاى اندكش درون پاسارگاد، عكس بردارى هوائى ِ پاسارگاد را انجام داد.( ٤٣ اشميت )</p> <p dir="RTL">پس از جنگ جهانى دوم  زنده ياد على سامى، مامور سر پرستى حفارى هاى تخت جمشيد و پاسارگاد شد. و از سال  ١٣٢٨</p> <p dir="RTL">خورشيدى بـه بعد، بـه كند و كاو و گمانـه زنى ، درون كاخ نشيمن و بار عام ، كارونسراى مظفرى و نيز محدوده اى از محوطه هاى ديگر مانندِ  تل تخت اقدام كرد.</p> <p dir="RTL">                                    منوچهر برومند م ب سها پاريس ٦ / ٦ / ٢٠١٨     </p> <p dir="RTL">         </p> <p dir="RTL">١: هرودوت١٣٤١. تواريخ، ترجمـه هادى هدايتى، تهران: دانشگاه تهران، كتاب يكم بند ١٢٥).</p> <p dir="RTL">٢: نجف زاده اتابكى، ابوالحسن، ١٣٩٢.پاسارگاد شـهر كوروش، چ يك، تهران: پازينـه ، ص ١١، س س ٤ و ٥).</p> <p dir="RTL">٣: گيرشمن، ر، ١٣٧٥.ايران از آغاز که تا اسلام ،ترجمـه محمد معين،تهران:شركت انتشارات علمى و فرهنگى،ص ٨٧ س س ١٤ که تا ١٦).</p> <p dir="RTL">٤:گيرشمن، ر، همان، ص ١٢٤ س س ٢ که تا ٩ ).</p> <p dir="RTL">٥: نجف زاده ، همان، ص ٩ س س ٣، ٤، ٦ ).</p> <p dir="RTL">٦: گزنفون ١٣٤٢. كوروش نامـه، ترجمـه رضا مشايخى تهران: بنگاه ترجمـه و نشر كتاب، كتاب هشتم  ٢٨).</p> <p dir="RTL">٧: هرودوت. تواريخ، كتاب يكم، همان، بند ٢١٤).</p> <p dir="RTL">٨: نجف زاده، همان، ص ٢١، س س ١ که تا ٩ ).</p> <p dir="RTL">٩: هرودوت. تواريخ، همان، كتاب يكم، بند١٥٦).</p> <p dir="RTL">١٠: نجف زاده، همان ، ص ١٦، س س ١١ که تا ٢١).</p> <p dir="RTL">١١:Grayson.A.x.1975.Assyrian and Bobly onian chronicles ,Locust Vally.N.Y.log-10</p> <p dir="RTL">١٢:هرودوت، همان، بند ١٤٠).</p> <p dir="RTL">١٣: مجيد زاده، يوسف١٣٧٩. تاريخ و تمدن بين النـهرين، تهران: مركز نشر دانشگاهى، ج اول،</p> <p dir="RTL">ص ٣٣٦).</p> <p dir="RTL">١٤: .(Oppenheim.A.L.,1956,  "the interpration of Dreams in the Ancient near East, p.250-1  </p> <p dir="RTL">١٥: شاپور شـهبازى، عليرضا ١٣٧٩. راهنماى جامع پاسارگ، شيراز: بنياد فارس شناسى، ص٣٣).</p> <p dir="RTL">١٦:.(Oppenheim ,1956,p.250</p> <p dir="RTL">١٧: باب يكم، ٣-١ ).</p> <p dir="RTL">١٨:نجف زاده، ابوالحسن، همان، ص ٢٢،س س ٢٣ که تا ٢٦ ).</p> <p dir="RTL">١٩:گزنفون. كوروش نامـه ، كتاب هشتم ، همان، ٣، ١٢، ٢٤ ).</p> <p dir="RTL">٢٠: استرابو ١٣٨٢. جغرافيا، ترجمـه همايون صنعتى زاده، تهران: بنياد موقوفات افشار،كتاب يازدهم، ١٤ ٩,).</p> <p dir="RTL">٢١:استرابو. جغرافيا، كتاب پانزدهم، ٣ ٢٠, ).</p> <p dir="RTL">٢٢:استروناخ.ديويد ١٣٧٨.پاسارگاد، ترجمـه خطيب شـهيدى، تهران: سازمان ميراث فرهنگى، ص ٢٥).</p> <p dir="RTL">٢٣: (ptolemy,1989 بـه نقل از نجف  زاده، ابوالحسن، همان،ص: ٣٣،  س س: ١ که تا ١٠).</p> <p dir="RTL">٢٤: (پيرنيا.مشيرالدوله١٣٦٢. تاريخ ايران باستان.تهران: دنياى كتاب،ص ١٥٦٢ ).</p> <p dir="RTL">٢٥: (فلاندن، اوژن ١٥٣٦. سفرنامـه اوژن فلاندن بـه ايران، ترجمـه حسين نور صادقى، تهران: اشراقى)</p> <p dir="RTL">٢٦: ( سامى. على١٣٥٧ .پاسارگاد، پايتخت و آرامگاه كوروش هخامنشى( ذوالقرنين )، شيراز: دانشگاه شيراز، ص ٢٢ ).</p> <p dir="RTL">٢٧:Arrien.Anabasis 6, 29 .6-4) بـه نقل نجف زاده، ابوالحسن ، همان )</p> <p dir="RTL">٢٨: Ibid.,6, 29.6-4)  همان )</p> <p dir="RTL">٢٩:) استرابو . جغرافيا، كتاب . ٧ ، ٣ ، ١٥ (</p> <p dir="RTL">٣٠:(سامى. پاسارگاد، پايتخت و آرامگاه كوروش هخامنشى، ص٢٨ ).</p> <p dir="RTL">٣١:(ابن بلخى. فارسنامـه، ص٢١٨ ).</p> <p dir="RTL">٣٢:( فسايى. ميرزاحسن ١٣٦٧. فارسنامـه ناصرى. تصحيح و تحشيه منصور رستگار فسايى. تهران: امير كبير، جلد اول، ص ١١٦).</p> <p dir="RTL">٣٣:( نجف زاده. ابوالحسن. همان. ص٤٤ س س : ١ که تا ٦).</p> <p dir="RTL">٣٤:( سعدى. مصلح الدين ١٣٨٣.كليات. مصحح بهاالدين خرمشاهى، تهران: دوستان. صص٩١-١٨٩ ).</p> <p dir="RTL">٣٥: شيرازى، فرصت الدوله١٣٣٧. آثار عجم ، تصحيح منصور رستگار فسايى، تهران : امير كبير، ج يكم ص ٣٧٩). </p> <p dir="RTL"> ٣٦: .Rich.C.F.,Narrative of a journey to the Site of Babylon in 1811,illustration ,p.240)       </p> <p dir="RTL">٣٧:   .(Texier c.F.M,. 1852. L'Armenia, la perse et la Mésopotamie 2, Paris , pls. 5- 81</p> <p dir="RTL">٣٨: كرزن، جرج ناتيل١٣٦٧. ايران و قضيهء ايران، ترجمـه غلام على وحيد مازندرانى، تهران: علمى و فر هنگى ، ج دوم، ص ١١٠).</p> <p dir="RTL">٣٩:صفايى زاده پاسارگادى. يادى از گذشته، صص٣٤-٣٥ بـه نقل از ابوالحسن نجف زاده اتابكى، همان).</p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL">٤٠: سايكس. سرپرسى١٣٣٥. تاريخ ايران. ترجمـه محمد تقى فخر داعى گيلانى. تهران: دنياى كتاب، ج اول ، ص ٣٣١).</p> <p dir="RTL">٤١: هرتسفلد، ارنست ١٣٨٤. ايران درون شرق باستان، ترجمـه همايون صنعتى زاده، تهران: پژوهشگاه علوم انسانى، كرمان: دانشگاه شـهيد با هنر، صص٤٦-٢٤٥).</p> <p dir="RTL">               </p> <p dir="RTL">                           Stein.s,1936, "An Archaeological Tour in the Ancient  persis" Iraq 3,pp 20-217٤٢:(.</p> <p dir="RTL">٤٣: اشميت. اريك١٣١٧.پرواز بر فراز شـهر هاى باستانى. ترجمـه آرمان شيشـه گر، تهران: سازمان ميراث فرهنگى، ص ٢٣).</p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL"> </p> </div></div></div> Sun, 10 Jun 2018 10:57:04 +0000 رضا وضعی 66504 at http://www.iranglobal.info http://www.iranglobal.info/node/66504#comments

http://www.iranglobal.info/node/66321 <div ><div ><div property="dc:title"><h2>اى دماوند</h2></div></div></div><div ><div ><div rel="og:image rdfs:seeAlso" resource="http://www.iranglobal.info/sites/default/files/pictures/akshaye-mataleb/manoutchehr-broomand.jpg"><a rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=http://www.iranglobal.info/sites/default/files/pictures/akshaye-mataleb/manoutchehr-broomand.jpg" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" data-colorbox-gallery="gallery-node-66321-eHy1rEGFcMs" data-cbox-img-attrs="{&quot;title&quot;: &quot;&quot;, &quot;alt&quot;: &quot;&quot;}"><img typeof="foaf:Image" src="http://www.iranglobal.info/sites/default/files/pictures/akshaye-mataleb/manoutchehr-broomand.jpg" width="260" height="371" alt="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" /></a></div></div></div><div ><div ><div >یکشنبه, مـی 27, 2018 - 12:16</div></div></div><div ><div ><div ><a rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=http://www.iranglobal.info/taxonomy/term/5821" typeof="s:Concept" property="rdfs:label s:prefLabel" datatype="">منوچهر برومند</a></div></div></div><div ><div ><div > <p dir="RTL">اى  دماوند</p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL">از منوچهر برومند م ب سها</p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL">با تو ام اى قلّه ى خاموش</p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL">با تو ام اى غول يخ  بر دوش</p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL">با تو ام  اى پير اى نستوه</p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL">اى دماوند اى گرامى كوه</p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL">اى فلك سا كوهسار</p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL">اى بندگاه ِ پادشاهِ اژدها پيكر</p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL">اى كه روزى ، روزگارى</p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL">سيل و توفان ِ شرار انگيز ِ سنگ و آهن و سرب ِ مذابت</p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL">همچنان ، خورشيد هاى سرخ و زرد و پاره پاره</p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL">از بلندين آسمانـها</p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL">كهكشانـها</p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL">عرشـها ، که تا ماوراى لامكانـها</p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL">نور خشم آلود زهر آگين</p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL">به چشم خيره اهريمنان مى ريخت ......</p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL">اى بلندْ آواز</p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL">اى سرا پا راز، كهسارى كه درون اعماق گردون</p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL">قلب پاك قدسيان آسمانى</p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL">چون آناهيتا و مـهر و آن دو شش امشاسبندان</p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL">از دل عرش برين که تا جُلْجُتا</p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL">از قاف که تا سينا و حرّا</p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL">از تف و تاب تو مى لرزيد.</p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL">اى مـهابت بار كهسارى كه زير ِ تاجِ ابر ِ پُرْ شكوهت</p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL">مـهر و ماه و صد هزاران  اختر و سيّاره گه مى مُرْد و گاهى  زنده مى گرديد.</p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL">اى گرامى قلّه</p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL">اى نستوه ، كوه ِ نام گستر</p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL">حاليا بر دوش دارى ، توده ى برف و يخ و از آن همـه</p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL">آتشفشانـهاىِ عظيم و تند و رُعْب  آور</p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL">اى دريغا ، مانده برجا، تل خاكستر.....</p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL">با تو ام اى كوه</p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL">اى  ندامتگاه ضحاك ......</p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL"> اى بهين سكّوىِ پرتابِ خدنگ ِ آسمان پيماىِ آرش</p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL">اى كه درون غارِ تَلويَتْ</p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL">نام همنامان ِ توس و ضربت ِ خنجر گذاران ِ بلوچ و دودمانِ زند و افشار است.</p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL">اى تو نقشى از جهنم</p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL">اى تو دستان ساز .....!</p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL">كو شـهاب شعله هاى خشم آگينت......؟!</p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL">كجا شد، يورش ِ آتشفشان و جوشش سيل مذابت ؟!</p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL">تا بسوزانى و اندر كام آتش درون ربائى ......</p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL">خيل نامردان ِافسونكار و بد نام و نشانى را كه چون جانوسپاران درون تباهى جمله مشغولند.....</p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL">جوشش دشمن كشت كو......؟!</p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL">سيل ِ غُرّان ِ مُذابِ  آتشت كو ... ؟!</p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL">اى تو جنگ آموز</p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL">اى تو دشمن سوز</p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL">اى كه صد ها چون سكندر</p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL">كينـه توز ِ كاخ سوزِ قصه ها را، درون تف و هرّاى ِ سوزانت</p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL">منـهدم كردى و سوزاندى ......</p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL">اى تو خاموش، اى بلند آواز</p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL">اى سراپا راز</p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL">اى صلابت از بلنداى تنت، زى آسمان.... زى كهكشان .... زى لامكانـها مى كند  پرواز !</p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL">اى  تو خاموشِ سرا پا گوش</p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL">در تنت شور ِزمان درون جوش</p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL">خلعت برف زمان بر پيكرت خوش پوش</p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL">اى  كنام شير....</p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL">كو جوان شيرِ جهانگيرت،  كه آيد سوى ايران باز؟!</p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL">اى تو هستى ساز.....</p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL"> بيژنان درون چاه ذلت مانده اند!</p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL">كُفرِ بو جهلى جهان را تيره كرد!</p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL">لشكر مروان سپاهان را گرفت!</p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL">ملك دارا عرصه تاراج گشت !</p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL">بابك از نيرنگ افشين مثله شد !</p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL">چشم ِ روئين تن  ز بينش باز ماند!</p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL">خسروانى نامـه ها بر باد رفت !</p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL">كس نيازد، برآرد، نام گردان كيان !</p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL">ظلم حجاجى فروزد آتش شيطانيان!</p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL">كو تهمتن ؟!  که تا كه بر بندد ميان ؟!</p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL">تاج رفعت بر فرازد بر سر ايرانيان!</p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL">شرزه شير خفته دامانت  كجاست؟!....</p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL">داستان زال و سيمرغت حديثى آشناست....!</p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL">راز پنـهانت چراست؟!</p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL">با تو ام اى كوه،  اى جهان بين ِجهان بشكوه !</p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL">اى دماوند،  اى گرامى، نام گستر كوه!</p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL">ديده و واديده شور و شادى و اندوه !</p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL">گو...... درون اين  عمق سكوت پر شكوهت ، نكته هاست !</p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL"> گو .. كه گردى درون نـهان دارى .... </p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL">پهلوانى، نامبردارى، چو توس و كاوه و يعقوب....</p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL"> يا چو نادر....</p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL">  بهر پاس مـهر ِميهن  ميهمان دارى......!</p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL"> پاريس منوچهر برومند م ب سها</p> </div></div></div> Sun, 27 May 2018 10:16:33 +0000 رضا وضعی 66321 at http://www.iranglobal.info http://www.iranglobal.info/node/66321#comments

http://www.iranglobal.info/node/66145 <div ><div ><div property="dc:title"><h2>خطّهء ايمن</h2></div></div></div><div ><div ><div rel="og:image rdfs:seeAlso" resource="http://www.iranglobal.info/sites/default/files/pictures/akshaye-mataleb/lotus.jpg"><a rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=http://www.iranglobal.info/sites/default/files/pictures/akshaye-mataleb/lotus.jpg" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" data-colorbox-gallery="gallery-node-66145-eHy1rEGFcMs" data-cbox-img-attrs="{&quot;title&quot;: &quot;&quot;, &quot;alt&quot;: &quot;lotus&quot;}"><img typeof="foaf:Image" src="http://www.iranglobal.info/sites/default/files/pictures/akshaye-mataleb/lotus.jpg" width="227" height="227" alt="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" /></a></div></div></div><div ><div ><div >جمعه, مـی 11, 2018 - 15:31</div></div></div><div ><div ><div ><a rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=http://www.iranglobal.info/taxonomy/term/5821" typeof="s:Concept" property="rdfs:label s:prefLabel" datatype="">منوچهر برومند</a></div></div></div><div ><div ><div > <div>شبى قيرگون از دل دشت ارژن                           </div> <div>كلاغى  سيه پر ،  بر آورد   شيون </div> <div> </div> <div>خروش ِ دل آزارِ  چون  مُرْغُوايَش                            </div> <div>به تن رعشـه آور، بـه دل لرزه افكن</div> <div> </div> <div>چو آن شوم تُنْدَرْ كه غمگين غريوش</div> <div>هِزار و قنارى ،  كُند  لال  و  الكن</div> <div> </div> <div>هراس آفرين ،شيون جانگَزايى </div> <div>چو بانگ ِ گُرازان بـه پيكار بيژن </div> <div> </div> <div>از  آن   دشت   آرامگاه   نياكان </div> <div>در آن شام تارى ، از آن پاك مدفن</div> <div> </div> <div>كه روزى  غرور آفرين سر زمين بود</div> <div>گذرگاه ِ جمشيد و دارا و بهمن </div> <div> </div> <div>چو پرديس، آب روان هر كنارش </div> <div>هوا مُشْكبار و زمين ، مُشك آگن </div> <div> </div> <div>چَمَنْده ، درون آن كبك و دُرْنا و تيهو</div> <div>دمنده از آن وَرْد و ريحان و سوسن</div> <div> </div> <div>پُرْ از گور و نخجير و شيران ِ غُرّان </div> <div>كمان درون كمين شير مردانِ اوژن</div> <div> </div> <div>غزالان خرامان درون آن دشت خرّم </div> <div>گُرازان ، نوازان  در آن زبده مسكن </div> <div> </div> <div>دمى رخوت و خواب و نادل گرانى </div> <div>كه دشمن فرازد، بر اين خطّه گردن</div> <div> </div> <div>ز هر سو بـه گوش آيد از نابجايى </div> <div>نواىِ بسى ناخوش از ناى موهن </div> <div> </div> <div>تو گفتى كه خوشيده آن خاك پاكش</div> <div>تو گفتى بَدَل گشته گلشن بـه گلخن </div> <div> </div> <div>نـه خرگاه خسرو نـه درگاه بهرام </div> <div>نـه بُرز فريدون نـه گرزِ  تهمتن</div> <div> </div> <div>از آن نوحه ، صورتگر بيم و وحشت </div> <div>به دل ساخت تصويرى از مام ميهن  </div> <div> </div> <div>به خوارى  به خاك سيه  اوفتاده </div> <div>دو خر پُشْته  چنگارش اندر پرامن</div> <div> </div> <div>گسسته ز هم بند بندِ  پَرَنْدَشْ</div> <div>به سر پَنْجهء  غم  ز سر که تا به دامن </div> <div> </div> <div>گريبان ز تشوير و ماتم دريده </div> <div>ز خونابه، رنگين ، سيه موى ِخرمن </div> <div> </div> <div>بپيچيده بر گرد آن ماه بانو </div> <div>خزان مار ارقم، گزان سيم آن تن </div> <div> </div> <div>ستاده هست دژخيم دژ خو كنارش </div> <div>سليح و سلاحش ز پولاد و آهن </div> <div> </div> <div>تبرزين بـه كف که تا براندازد از بُن </div> <div>چمان سرو ِ مام ِ وطن آن تبر زن </div> <div> </div> <div>بكوبد، سر سرور و نامدارش </div> <div>به گرز گران سنگ و سنگ ِ فلاخن</div> <div> </div> <div>بسايد تن پاك و مـهر آفرينش</div> <div>به چرخنده آساب و كوفنده هاون</div> <div> </div> <div>دُژم ، تند خو ، بر جبين چين و آژنگ </div> <div>بد انديش  پتياره    ديو هريمن</div> <div> </div> <div>فغانى  ز وحشت، ز دل بر كشيدم</div> <div>به  درگاه  دادار  داناى   ذوالمن</div> <div> </div> <div>كه مام وطن ، از چه رو اين چنين شد </div> <div>چرا چيره  بر وى  شده  خيره  دشمن</div> <div> </div> <div>بيامد پيام سروشى بـه گوشم </div> <div>شباهنگ و شيوا چو بانگ مؤذن </div> <div> </div> <div>كه اين پر گهر خاك پاك نياكان </div> <div>بسى گشته ادكن بـه دوران و اَزْمن </div> <div> </div> <div>نماندست ابليس هم دير گاهى </div> <div>به تدليس و تفتين درون اين خطّه ايمن </div> <div> </div> <div>زنو سر كشد درون سرايش سپيدار</div> <div>نماند مـهين مام ميهن  سترون </div> <div> </div> <div> </div> <div>نماند زمين تنگ بر نيك خويان</div> <div>نَاِ سْتَدْ زمانـه بـه كام  ِ مُلَوّنْ</div> <div> </div> <div>به ياد آر تاريخ عهد كهن را</div> <div>بتاز اندر افلاك انديشـه توسن </div> <div> </div> <div>ز مرز قرون تندر آسا گذر كن </div> <div>سفر كن، نظر كن بـه اسناد مُتْقَن </div> <div> </div> <div>بران که تا بخوانى درون اوراق تاريخ </div> <div>افاضات صدها دبير و قلمزن </div> <div> </div> <div> </div> <div>گجسته سكندر درون اين خاك پر بار </div> <div>نياسود، و نالان برون رفت چُلْمَنْ</div> <div> </div> <div>پس از چالشى چَرْچَرىْ، چاوْچاوانْ</div> <div>به يك چاچه خاك سيه كرد موطن </div> <div> </div> <div>پسوده شدش  چهره بر خاك جز اين </div> <div>نشد  حاصلش  زين  مآل  مُطَنْطَنْ</div> <div> </div> <div>سيه چُرده اعرابِ قصاّب دَوّابْ</div> <div>كه بودند آذين بـه آيين احسن </div> <div> </div> <div>در اين خطه ماندند، که تا باز گشتند</div> <div>زكان ، دلگران ، نابسامان ، فروتن</div> <div> </div> <div>مغول گورِ خود كند درون اين كهن بوم</div> <div>شدش،گور و گورابه هر كوى و برزن </div> <div> </div> <div>نشد كامور هيچ دشمن درون اين خاك </div> <div>ز آمويه که تا سند و اروند و اَرمن </div> <div> </div> <div>در اين  روزگاران  كه  اين  زور مندان</div> <div>به تزوير و تبعيض و با حيلت و فن </div> <div> </div> <div>سوارند  بر مركب  زوز  و  قدرت</div> <div>به وادنگ بى عار و سركش چو قارن</div> <div> </div> <div>فروشند ديهيم و ملك  كيان  را </div> <div>به نَهْب و به تاراج ارزان چو ارزن </div> <div> </div> <div>زمانى  ز  دروازه  بيرون  نتازند</div> <div>گُرازند، گاهى  ز سوزن  </div> <div> </div> <div>براى چنين زخم ِچركين و مُزْمِن</div> <div>زمان كرده، تضمين  زمانى مُعَيّن </div> <div> </div> <div>به سردى  گرايد  تَفِ اين دَمَنْدان</div> <div>به پايان رسد زين  چراغينـه روغن </div> <div> </div> <div>اگر مامِ  ميهن  شده  واژگون  بخت </div> <div>از اين  ما وَقَعْ  دل بـه تشويش  مفكن</div> <div> </div> <div>مدائن  مُخَلَدْ ، نماند كه گشتست</div> <div>بدين گونـه ديوانِ  عالم  مدوّن</div> <div> </div> <div>به زردى  اگر چهر گلشن  گرايد </div> <div>ز جور ِ دى و سوز ِ اسفند و بهمن </div> <div> </div> <div>ز نو بهمنان جشن بَهْمَنْجه  گيرند </div> <div>چو بهمنجه خيزد بعد از برف و بهمن </div> <div> </div> <div>دگر باره  از فيض ِ باد ِ بهاران </div> <div>گل و سنبل و لاله رويد بـه گلشن</div> <div> </div> <div>در آن تيره شب شد درونم مـهنّا </div> <div>ز بانگِ سروشم ، روان گشت روشن </div> <div> </div> <div>به اميد روزى  نشستم  كه ميهن </div> <div>رها گردد از چنگ شيطان ِ ريمن</div> <div> </div> <div>شود مايهء ناز چون عهدِ ديرين      </div> <div>ز اعزاز شادان ، درون آن مرد و هم  زن</div> <div> </div> <div>صفا جلوه گيرد ز زيبنده رايى </div> <div>به جور و جفا بسته بينيم  روزن </div> <div> </div> <div>دگر درزى  نابكارى  ندوزد </div> <div>ز جهلشِ فَرّخى ها بـه سوزن </div> <div> </div> <div>وهومن ،نشيند بـه تخت خرد خوش</div> <div>بر آويزد از تخت  زيبنده  گرزن </div> <div> </div> <div>سها بيند اين بار درون بارگاهش </div> <div>ورهرام  و مـهراد و بهرام و هوتن </div> <div> </div> <div>به شكرانـه لبخند بربر آرد </div> <div>رد و بخرد و پارسا و برهمن  </div> <div> </div> <div> </div> <div>منوچهر برومند م ب سها </div> <div>       پاريس</div> </div></div></div> Fri, 11 May 2018 13:31:18 +0000 مـهدیـه فراهانی 66145 at http://www.iranglobal.info http://www.iranglobal.info/node/66145#comments

http://www.iranglobal.info/node/65897 <div ><div ><div property="dc:title"><h2>موسئى بايد كه اژدرها كشد</h2></div></div></div><div ><div ><div rel="og:image rdfs:seeAlso" resource="http://www.iranglobal.info/sites/default/files/pictures/akshaye-mataleb/last_ned_18.jpg"><a rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=http://www.iranglobal.info/sites/default/files/pictures/akshaye-mataleb/last_ned_18.jpg" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" data-colorbox-gallery="gallery-node-65897-eHy1rEGFcMs" data-cbox-img-attrs="{&quot;title&quot;: &quot;&quot;, &quot;alt&quot;: &quot;&quot;}"><img typeof="foaf:Image" src="http://www.iranglobal.info/sites/default/files/pictures/akshaye-mataleb/last_ned_18.jpg" width="225" height="225" alt="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" /></a></div></div></div><div ><div ><div >یکشنبه, آوریل 22, 2018 - 13:23</div></div></div><div ><div ><div ><a rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=http://www.iranglobal.info/taxonomy/term/5821" typeof="s:Concept" property="rdfs:label s:prefLabel" datatype="">منوچهر برومند</a></div></div></div><div ><div ><div > <p dir="RTL">•             بـه تعبير دلپذير اقبال لاهورى :</p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL">سينـه ى  شاعر تجلّى زار حسن              خيزد از سيناى او انوار حسن</p> <p dir="RTL">سوز  او  اندر  دلِ    پروانـه ها              عشق را رنگين از او افسانـه ها</p> <p dir="RTL">از نگاهش خوب گردد خوب  تر               فطرت از افسون او محبوب تر</p> <p dir="RTL">شعر را مقصود گر آدم گريست              شاعرى هم وارث پيغمبريست</p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL">بنابراين شعر از ارتباط شاعر با زندگى متولد مى شود، و به سان يك تشنگى آتشين هست كه از ژرفاى وجود شاعر سرچشمـه مى گيرد. و مقدس ترين وظايف بشرى را كه  زبان گويا وبيان انفعالات عامـه هست ، بر عهده او مى گذارد.  که تا به اين وسيله هم زبان</p> <p dir="RTL">دل مردم باشد، وهم ترقى فهم و ادراك قاطبهء ملت و ترغيب مردم بـه دوست داشتن فضليت و ارشاد عقول و افهام را برعهده گيرد.</p> <p dir="RTL">و مزيتى كه از اين راه بر شعر وشاعرى مترتب است،از حد شمار بيرون است. بـه ويژه هنگامى كه شاعر از جبن و هراس يا تاثير</p> <p dir="RTL">عنف وشدت ، سروده ى خود را بـه آلايش چاپلوسى ننگين نسازد. سخنى متناسب با استقلال فكرى خود بيادگار بگذارد. و منافع</p> <p dir="RTL">عامـه را براى بقاى شوكت قدرت مداران و دست اندركاران زمانـه از نظر دور ندارد.</p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL">از زمره شاعرانى كه درون اين زمينـه موفق بوده ، و سروده هايى متناسب با استقلال فكرى خود باقى نـهاده ، شيخ المشايخ ادب</p> <p dir="RTL">فارسى حضرت سعدى شيرازيست. كه سروده هاى او از آثار پاينده و پايدار و گويا و شيوا و بى همتاى ادب فارسى است</p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL">راستى  دفتر سعدى بـه گلستان  ماند            طيباتش  بـه گل و لاله و ريحان ماند</p> <p dir="RTL">اوست پيغمبر و آن نامـه بـه فرقان ماند           وانكه او را كند انكار بـه شيطان ماند</p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL">                     عشق سعدى نـه حديثى هست كه پنـهان ماند   </p> <p dir="RTL">                    داستانى هست كه درون هر سر بازارى  هست</p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL">حال ببينيم سعدى اين استقلال فكرى را، درون تقابل باقدرت مداران زمانـه، چگونـه بـه كار مى بَرَدْ. و چگونـه درون اعصار كهن استبدادى، ترانـه سراى شفقّت مى شود. لزوم توّجه بـه آسايش  خلق و رفاه مردم را فراياد ششمين اتابك سُلْغرى فارس مى آورد.</p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL">اتابك ابوبكربن سعد زنگى،بر حسب گزارش خواجه رشيدالدين فضل الله همدانى درون جامع التواريخ رشيدى، كسى است،كه بروزگار پادشاهى او،شوكت سلسله سلغريان فارس بـه اوج مى رسد. سى و چهار سال درون فارس حكومت مى كند. طى آن به  سواحل و جزاير خليج فارس لشكر مى كشد، بحرين و كيش و مسقط و عمان را از بصره که تا سواحل هند تصرّف مى كند، خود را سلطان بَرّ و بحر مى خواند، يرليغ سلطنت فارس را با لقب قلتغ خانى از اوگتاى قاآن مى گيرد، و هلاكو خان مغول را درون لشكر كشى تسخير بغداد يارى مى رساند.</p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL">سعدى براى آنكه چنين شخص قدرت مندى  را براه راست مردم پرورى و انسان خوئى هدايت كند.  توانايى هاى او را درون جهت</p> <p dir="RTL">تسهيل حيات و معاش اهالى فارس بـه كار گيرد، دست اندركار حكايت سرايى تاريخى مى شود. که تا جنبه هاى مـهر و عطوفت را  </p> <p dir="RTL">كه بـه ملازمـه خوى بشرى درون نـهاد اتابك است، تقويت كند!</p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL">سعدى براى اين كار درون باب اوّل بوستان كه درون عدل و تدبير و راى هست ، حكايتى رابه رشتهء نظم مى كشد، كه ناظر بـه خاطره ايست، مشفقانـه و مردم گرايانـه  از دوران فرمانروائى عمربن عبدالعزيز خليفه اموى، كه بـه آسايش و آرامش مردم توجه داشت .</p> <p dir="RTL">خليفه اى كه بر حسب روايات و نقل قول هاى تاريخى ، پيروزى شايسته حكمرانى و نصر واقتدار واقعى حكومتى درون بدست آوردن دلها مى ديد.</p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL">سعدى دراين حكايت چنين مى گويد:</p> <p dir="RTL">يكى از بزرگان  اهل  تميز                        حكايت كند ز ابن عبدالعزيز</p> <p dir="RTL">كه بودش نگينى درون انگشترى                    فرو مانده درون قيمتش مشترى</p> <p dir="RTL">به شب گفتى آن جِرْمِ گيتى فروز                درى  بود  در  روشنائىِ  روز</p> <p dir="RTL">قضا را درون آمد يكى خشكسال                  كه شد بدر سيماى مردم هلال</p> <p dir="RTL">چو درون مردم  آرام  و  قوت  نديد                خود  آسوده  بودن مروّت  نديد</p> <p dir="RTL">چو بيند كسى زهر درون كامِ خلق                 كِيَشْ بُگْذَرَدْ آب نوشين بـه حلق</p> <p dir="RTL">بفرمود   بفروختندش  به  سيم                   كه رحم آمدش بر فقير و يتيم</p> <p dir="RTL">به يك هفته نقدش بـه تاراج داد                بدرويش و مسكين و محتاج داد</p> <p dir="RTL">فتادند  در  وى  ملامت  كنان                  كه ديگر بـه دستت نيايد چنان</p> <p dir="RTL">شنيدم كه مى گفت و باران دمغ               فرومى دويدش بـه عارض چو شمع</p> <p dir="RTL">كه زشتست پيرايه بر شـهريار                  دل   شـهرى  از  ناتوانى   فكار</p> <p dir="RTL">مرا شايد انگشترى بى نگين                   نشايد دلِ خلقى  اندوهگين</p> <p dir="RTL">خنك آنكه آسايش مرد و زن                    گزيند بر آسايش خويشتن</p> <p dir="RTL">نكردند رغبت هنر پروران                       بشادى خويش از غم ديگران</p> <p dir="RTL">اگر خوش بخسبد ملك بر سرير               نپندارم آسوده خسبد فقير</p> <p dir="RTL">وگر زنده دارد شب دير باز                    بخسبند مردم بآرام و ناز</p> <p dir="RTL">بحمد الله اين سيرت و راه راست             اتابك ابوبكر بن سعد راست</p> <p dir="RTL">كس از فتنـه درون پارس ديگر نشان             نبيند  مگر  قامت  مـهوشان</p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL">                                                       سعدى(١)</p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL">عمربن عبدالعزيز</p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL">حال ببينيم اين عمر بن عبد العزيز ، اين خليفه اى كه سعدى از زبان او مى گويد:</p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL">مرا شايد انگشترى  بى نگين     نشايد دل خلقى اندوهگين</p> <p dir="RTL">خنك آنكه آسايش مرد و زن       گزيند بر آسايش خويشتن</p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL">كيست ؟ چه كرده ؟ و چه خوى و سرشتى داشته؟  چه شيوه  و راه رسمى  براى اداره امور برگزيده ؟ وچه سرنوشتى درون انتظار و پايان كار او بوده است؟!</p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL">عمر بن عبدالعزيز ، هفتمين خليفه از خلفان اموى بود. كه بـه لحاظ زهد و تقوايى كه داشت، برخى از اهل سنت و از جمله ابن اثير او را پنجمين خليفه از خلفاى راشدين دانستند. و به واسطه پرهيزگارى و كفّ نفس و رعايت حقوق عامـه، وعدم سوء استفاده</p> <p dir="RTL">از مقام وامكانات حكومتى لقب ( الخليفة الصالح) ( خليفه درستكار) گرفت.</p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL">او درون سال ٦٨٢ ميلادى برابر با سال ٦١ هجرى درون شـهر حلوان مصر بـه دنيا آمد. پدرش عبدالعزيز بن مروان از بزرگان بنى اميه بود . بيش از بيست سال زمام دارى مصر را بر عهده داشت . مادرش ليلى عاصم بن عمر و نواده عمر خليفه دوم  بود.</p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL">پدرش وى را براى فراگيرى ادب ازمصر بـه مدينـه فرستاد. وى درون مدينـه نزد عبيدالله بن عبدالله و صالح بن كيسان بـه ادب آموزى و فراگيرى اصول دين وعلوم فقهى پرداخت. و از محضر عبد الله بن جعفر بن ابى طالب ، سائب بن يزيد ، سهل بن سعد ، وسعيد بن مسيّب كسب فيض و دانش آموزى كرد .</p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL">در سال ٨٥ هجرى فاطمـه عبدالملك مروان را بـه همسرى برگزيد. پيامد ازدواج او با عبدالملك مروان ،استاندارى منطقه خناصرهءحلب بود. ٢( حموى . ياقوت)</p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL">پس از آن، وليد بن عبد الملك، درسال٨٧ هجرى عمربن عبدالعزيز را كه بيست وپنج ساله بود، بـه حكومت مدينـه برگماشت.</p> <p dir="RTL">٣ (طبرى) </p> <p dir="RTL">وى مدت شش سال استاندار مدينـه بود. که تا آنكه درون سال ٩٣ هجرى بنابر درخواست حجاج بن يوسف از استاندارى مدينـه عزل شد.</p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL">حجاج بن يوسف، درون نامـه اى كه بـه وليد بن عبدالملك نوشت، ياد آور شد، بى دينان و شورشيان عراقى بـه مدينـه پناه مى برند. و در</p> <p dir="RTL">پناه و امنيت عمربن عبدالعزيز، بسر مى برند. و اين امر مايهء وهن هست . بـه همين علّت وليد، عمربن عبدالعزيز را از استاندارى</p> <p dir="RTL">مدينـه عزل كرد. ٤( طبرى)</p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL">در دورهء سه ساله خلافت سليمان بن عبدالملك كه از ٩٦ که تا ٩٩ هجرى ادامـه داشت، عمربن عبدالعزيز ، مشاور سليمان بود.</p> <p dir="RTL">سليمان بن عبدالملك، بنابر نقل طبرى، براى جلوگيرى از فتنـه، عمربن عبدالعزيز را جانشين خود كرد. ٥ ( طبرى)</p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL">دوران خلافت وى كه از سال ٩٩ هجرى شروع شد، و بامرگ ناشى از مسموميت او درون سال ١٠١ هجرى هجرى پايان يافت، بيش از دو سال نبود . ولى درون همين دوره كوتاه دو ساله سير وسلوك عدالت خواهانـه او موجب اقدامات پسنديده اى شد،كه حسن شـهرت تاريخى وى را درون پى داشت، او را بـه نجيب بنى اميه معروف كرد. سادگى زيست و تبرى از تزوير، تقوى و پاكدامنى و وظيفه شناسى و عدالت خواهى از وجوه بارز اخلاقى او بود. كه درون اعصار متمادى تاريخ درون كمتر زمدارى ديده شد.</p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL">او خود را پاسدار جان و مال و نگهبان و نگهدار اخلاق و ناظر بر كارهاى مردم دانست. اجازه  نداد از ستمگرى  و سهل انگارى  عوامل حكومتى چشم پوشى شود. يا ستمى از بررسى و باز رسى واماند، و ستمگرى مجازات نشود. دين دارى را متبلور</p> <p dir="RTL">در اجراى عدالت و داد خواهى ديد، درون فرمانى كه بـه فرماندار كوفه نوشت، ياد آور شد :  عمدهء دين دارى اجراى عدالت و داد خواهى است. هيچ گناهى سبك و ناچيز نيست. سخت گيرى برماليات دهندگان موجب سستى پايه هاى حكومتى گردد. </p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL">فروش زمين خراج را ممنوع كرد. اقدام او موجب كسر درآمد مالياتى شد. درون پاسخ يكى از كارمندان جمع ماليات كه</p> <p dir="RTL">تهى شدن خزانـه را ياد آورى كرد، پاسخ داد كه ترجيح مى دهد، مردم براى گذران زندگى ناچار بـه كشاورزى باشند.</p> <p dir="RTL">حسن توجّه او بـه كشاورزى موجب شد، بـه كندن آبراه هاى بسيار، خشك كردن زمين هاى گلناك باتلاقى و آباد كردن</p> <p dir="RTL">زمينـهاى باير اقدام كند. </p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL">وى پيوسته كارهاى كارگزاران حكومتى را زير نظر داشت. درون صورت بروز غفلت يا رفتارى فرا قانونى مؤاخذه مى كرد. هر درهم و دينارى كه درون خزانـهء بيت المال بود، امانتى مى دانست، كه مى بايد درون جهت رفاه عامـه مردم خرج شود. و براى حصول</p> <p dir="RTL">اين امر دفاتر محاسبات حكومتى ايالاتى،  بـه دستور او درون فواصل معيّن بررسى و مميزى مى شد. دادگرى و بى طرفى او</p> <p dir="RTL">موجب شد، صرف نظر از مقام و موقعيّت و امتياز طبقاتىِ شاكى، روزهايى را براى پذيرفتن شكايت هاى مردم معيّن كند. اعم</p> <p dir="RTL">از شكايت هاى ناشى از اختلافات عامـه مردم بر عليه همديگر و يا شكاياتى كه عليه مأموران حكومتى مى شد. بـه نحوى كه ناتوانان و رنج ديدگان براى داد خواهى بـه دربار او پناه مى بردند. و او بردبارانـه سخنان آنان را مى شنيد. و با عدالت وانصاف داورى مى كرد. نسبت بـه غير مسلمانان نيز مشفق و دادگر بود.  درون دعاوى  آنان داورى بى طرفانـه داشت. بر حسب وظيفه فرمانداران را بـه محافظت از اماكن مذهبى اديان ديگر اعم از كليساء يا كنيسه و آتشكده فرمان مى داد. که تا هيچ مكان مذهبى مورد بى احترامى قرار نگيرد.</p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL">در آن ازمنـه كه از تازه مسلمانان با عنوان موالى ياد مى شد. و آنـها بـه پرداختن عوارض مازاد مجبور بودند، عمر بن عبدالعزيز، اين عمل رابه منزله بيعدالتى شديد اجتماعى قابل ادامـه ندانست. عوارض مبتنى بر پايهء تبعيض را منسوخ كرد. براى موالى برخوردارى از حقوق و امتيازاتى را قائل شد، كه ديگر شـهروندان ِمسلمان بـه دنيا آمده از آن برخوردار بودند. بـه اين ترتيب موالى از حقوق باز نشستگى و مزاياى بيت المال نيز بهره ور شدند. دو نفر از اشخاص جديد الاسلام  درون قاهره بر مسند قضاوت نشستند. </p> <p dir="RTL">عمربن عبدالعزيز بر اين باور بود، كه قاضى بايد پنج ويژگى داشته باشد. واگر يكى ازاين پنج فروزه درون او نباشد، مايهء ننك اوست. و بر حسب اظهار ابن سعد درون كتاب اَلطَبَقاتُ الْكُبْرى ، عمربن عبدالعزيز درون ملاقات با نمايندگان  اهالى كوفه پنج فروزه</p> <p dir="RTL">لازم براى قاضى را چنين بر شمرد: فهيمى - بردبارى- پارسايى- استوارى- عالمى- و در عوالم عالمى چنان عالم باشد كه هرچه نمى دانند از او بپرسند و درعين عالم بودن هر چه نمى داند، بپرسد! ٦(ابن سعد)</p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL">عدالت خواهى را از افراد خانواده و نزديكان خود، آغاز كرد. اموالشان را از مصاديق بارز مظلمـه دانست. دارندگانش را مجبور بـه باز گرداندن بـه بيت المال كرد. همسرش فاطمـه گوهرى گرانبها از پدرش گرفته بود. عمربن عبدالعزيز بـه او گفت: يا آنرا به</p> <p dir="RTL">بيت المال برگردان، و يا اجازه بده ترا طلاق گويم. كه جمع بين تو و آن درون خانـه من شايسته نباشد. همسرش آن گوهر را بـه بيت المال باز گرداند و به شوى خود گفت، ترا بر اين گوهر و هرچه گرانبها تر از اين باشد، برگزيدم. تاثير بارز شخصيت و شيوه</p> <p dir="RTL">تعامل و تربيت خانوادگيش بـه حدى بود، كه بعد از مرگ وى هنگامى كه يزيد دوم ، درون صدد بر آمد، آن  گوهر را بـه همسر عمربن</p> <p dir="RTL">عبدالعزيز باز گرداند، آن بانوى پرهيزگار نپذيرفت .پاسخ داد، بـه هنگام حيات شوهرم بـه اين گوهر اعتنائى نكردم . بعد از مرگ</p> <p dir="RTL">او نيز توجهى نمى كنم.</p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL">عمربن عبدالعزيز از زمره ء زهادى بود، كه دنيا را سراى گذر و محل امتحان و آزمايش تلقى مى كرد. دورى و كناره گيرى اش از</p> <p dir="RTL">زرق و برق و امتيازات حكومتى مانع از آن بود، كه ناآشنايى بتواند، او را از ساير درون باريان باز شناسد. براى دورى از تجملات</p> <p dir="RTL">دربارى بـه محض آنكه بـه خلافت منصوب شد، دستور داد اسبهاى طويله ى خلافت را درون حراج بفروشند و پولش را بـه خزانـه بيت</p> <p dir="RTL">المال بسپارند </p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL">سالم بن زياد نقل مى كند: مخارج خانواده عمربن عبدالعزيز درون هر شبانـه روز دو درهم بود. عمر لباس ساده مى پوشيد و ازتمام</p> <p dir="RTL">مظاهر زينت و آلات زيور دورى مى جست.</p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL">گويند روزى گروهى از بنى مروان  كنار بارگاه او گرد آمدند ، و به پسرش گفتند، بـه پدرت بگوى ، خلفاى پيشين براى هريك از ما</p> <p dir="RTL">مقررى تعيين مى كردند، و شان و منزلت ما را درون نظر داشتند. امّا تو همـهء آن مزايا را از ما گرفتى! پسرش پيام آنـها را بـه پدر</p> <p dir="RTL">ابلاغ كرد. و چون باز گشت بـه آنـها گفت ، پدرم مى گويد: مى ترسم از روز قيامت كه خداى خود را نافرمانى كنم! إِنّى أَخَافُ إِنْ</p> <p dir="RTL">عَصَيْتُ رَبّى عَذَابَ يَوْمٍ عَظِيم (آيهء ١٣ از سوره الزُّمَر) و(آيهء ١٥ از سوره انعام )</p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL">توجّه بـه حال نيازمندان و بيماران وپريشان حالان مقرون بـه تواضع و فروتنى و خوف و خشيت و ترس الهى از ديگر ويژگيهاى روحى او بود، چنانكه هنگامى كه از او با عنوان خليفه الله فى الارض ياد شد، برآشفت و گفت نام او عمر است. و خواست</p> <p dir="RTL">با نام خودش صدايش كنند. </p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL">عمر بن عبدالعزيز درون سن چهل  سالگى درون سال ١٠١ هجرى روز جمعه  بيست رجب درون شـهر سمعان از بلاد شام درگذشت.</p> <p dir="RTL">آرامگاه او درون مسجدى است، كه درون منطقه دير شرق واقع درون جنوب شرق شـهر معرة نعمان درون ( استان ادلب) سوريهء كنونى</p> <p dir="RTL">قرار دارد.</p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL">مسعودى درون مُروج الذَّهَب نوشته، بعد از تسلّط بنى عباس بر بنى اميّه كه گور ِبسيارى از خلفاى بنى اميّه از جمله يزيد بن معاويه، عبدالملك بن مروان ، وليد بن عبدالملك ، بـه دست لشكريان سپاه فاتح شكافته شد. و اجساد و استخوان هاى باقى مانده</p> <p dir="RTL">به شعله غضب انتقام جويانـه فاتحان درون آتش سوخت، حسن شـهرت عمربن عبدالعزيز مانع شد كسى متعرّض گورجاى او نشود ٧(مسعودى)</p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL">اين حس احترام فاتحان نسبت بـه آرامگاه او و اين حسن شـهرت كه که تا به امروز از وى باقى مانده ،  ناشى از مـهر و محبتى است، كه عامـهء  مردم همواره درون تلو زمان نسبت بـه ( خوبى و فضيلت و داد و احسان ) ابراز داشته اند. و تبرى و انزجارى</p> <p dir="RTL">است ، كه انسانـها از( بدى و بيداد گرى و زور گويى وتبعاتِ روحى و جسمى ناشى از رفتار هاى ناهنجار ) دارند.</p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL">حال چگونـه است، كه يك تن يزيد بن معاويه مى شود ! يك تن عمربن عبدالعزيز ؟! </p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL">يكى بـه داد مى گرايد و ديگرى بـه بيداد ؟!  دو تن كه درون فاصله زمانى نچندان دور زيسته اند، از يك آب آشاميده اند و يك هوا</p> <p dir="RTL">به مشامشان رسيده است، يكى نمى خواهد خارى بـه پاى كسى بخلد ، يا خوابى از چشمى زائل شود. و آن يك مى خواهد، خواب راحتى بـه چشمى راه نيابد. و راهيان را درد بى پايى همدم و همراه هميشگى باشد.</p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL">حضرت مولانا جلال الدين بلخى اين تضاد و دوگانگى عملى را نتيجه تفاوت روحيه و طبع متفاوت  و سرشت ناهمگون آدميان</p> <p dir="RTL">مى داند  آنرابه آب شيرين و شور جارى درون رگ تشبيه مى كند .</p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL">رگ رگ هست اين آب شيرين و آب شور                  در  خلائق  مى رود   تا  نفخ  صور</p> <p dir="RTL">نيكوان را  هست ميراث از  خوشاب                    آن  چه  ميراث  است  اورثنا الكتاب</p> <p dir="RTL">هر كه را با اخترى پيوستگى است                      مَرْوِرا با اختر خود  هم تكى  است</p> <p dir="RTL">طالعش گر  زهره  باشد  در  طرب                       ميل كلى  دارد  و  عشق   و   طلب</p> <p dir="RTL">ور  بُوَدْ مريخى  و  خون  ريز   خو                       جنگ  و بهتان خصومت جويد  او</p> <p dir="RTL">رنگهاى   نيك از   خُمّ  ِ  صفاست                         رنگِ زشتان از سياه آب جفاست</p> <p dir="RTL">صبغة الله  نامِ  آن   رنگِ    لطيف                         لعنةُ الله   نام   آن   رنگِ   كثيف</p> <p dir="RTL">آنچه   از  دريا  به   دريا   مى رود                        از همان جا كايد آن جا مى رود</p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL">و حضرت سعدى كه  شيخ المشايخ عرصهء ادب پارسى است، اين تفاوت رفتارى و كردارى را ناشى از دو جنبه فرشته خويى و</p> <p dir="RTL">حيوان صفتى مركوز درون ذهن و ضمير آدمى مى داند.</p> <p dir="RTL">مى گويد:</p> <p dir="RTL">آدمى زاده طرفه معجونى است        كاز فرشته سرشته و ز حيوان</p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL">آدمى درون زندگى براى  انتخاب ميان نزول بـه دركات حيوانى و صعود بـه مدارج عاليه انسانى تشخيص عينى لازم دارد ، تا  بتواند راه درست را بشناسد، و از باطل بپرهيزد.  همان تشخيص كه فصل مميز افراد از يك ديگر است. و باعث نيك نامى ها و بد نامى هاى تاريخى مى شود.</p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL">و آنچه مانع  تشخيص عينى آدمى است، نفس اوست.  نفس اماره بد فرمان او كه او را بـه سوى ناپسندى ها متمايل مى كند.</p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL">نفس اژدرهاست او كى مرده است                 از غم بى حالتى افسرده  است</p> <p dir="RTL">نفس   را  ميدار در  برف    فراق                  هين مكش او را بـه خورشيد عراق</p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL">ولى واقعاً كيست آنكه بتواند اژدهاى نفس را درون برف  فراق افسرده دارد؟</p> <p dir="RTL">حضرت مولانا درون اين باره مى گويد :</p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL">هر  خسى  را  اين  تمنّا  كى   رسد                 موسئى بايد كه  اژدرها  كشد</p> <p dir="RTL">دوزخ هست اين نفس و دوزخ اژدهاست           كاو به  دريا ها  نگردد كم و كاست</p> <p dir="RTL">هفت  دريا  را   در  آشامد    هنوز                 كم  نگردد  سوزش  آن خلق  سوز</p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL">ما حصل گفتار آنكه نيك خويى و بد خويى يا شرافت اخلاقى و رذيلت عملى، امرى فردى و شخصى است! و نـه تبارى!نـه ارثى!  نـه جمعى! و نـه اجتماعى! و در مورد هيچ قوم و دسته و رسته و طائفه و ملت و مذهبى، نمى توان حكم كلى كرد! حصول نيك خويى كه جز غلبه بر جنبه هاى حيوانى وجود  نيست، فقط با كوشش فردى غلبه  بر نفس بـه دست  آمدنى است. ولى  از  آنجا </p> <p dir="RTL">كه اين  تمايلِ غلبه بر نفسانيات كه خفته درون كمونِ خاطر آدمى است، درون همـهء افراد تجلّى يكسان ندارد، و بر حسب  شدّت و ضعف  كمتر مجالِ   ظهور وبروز مى يابد، ترغيب بـه فضيلت ونيك خويى، و دفاع از حقوق حقه انسانى ،از اهم وظائفى است،</p> <p dir="RTL">كه بر دوش مصلحان اجتماعى ِ صاحب قلم قرار مى گيرد. كه در  بالاترين ردهء  آنان، بـه لحاظ  رسوخ سخن و تأثير و تأثر ِ گفتار سُرايندگان سخنور جاى گزين  گشته اند!</p> <p dir="RTL">به همين سبب است، كه حضرت نظامى گنجوى فرمايد:</p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL">پيش و پسى بست صف كبريا     بعد شعرا، آمد و پيش انبياء</p> <p dir="RTL">بلبل  عرشند  سخن  گستران        باز چه مانند بر آن ديگران</p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL">منوچهر برومند م ب سها</p> <p dir="RTL">پاريس ١٢ آوريل ٢٠١٨</p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL">١سعدى. شيخ مصلح الدين ، كليات سعدى، بـه خط سيد حسن مير خانى</p> <p dir="RTL">سراج الكتاب ، چاپ سوم، انتشارات نوبهار ١٣٦٢ ، ص ١٣٩).</p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL">٢حموى.ياقوت،معجم البلدان/ ترجمـه، تهران،سازمان ميراث فرهنگى كشور، ١٣٨٣،ج ٢، ص٣١٤)</p> <p dir="RTL">٣ طبرى، محمد بن جرير، تاريخ الطبرى ، ترجمـه ابوالقاسم پاينده، تهران ، اساطير، ١٣٧٥ چاپ پنجم، ج ٩ ص ٣٨٠٧).</p> <p dir="RTL">٤  همان، ج ٩ ص ص ٣٨٦٧و ٣٨٦٨)</p> <p dir="RTL">٥ همان، ج ٩ ص ٣٩٤٨)</p> <p dir="RTL">٦ ابن سعد، الطبقات الكبرى،ترجمـه محمود مـهدوى دامغانى،تهران، انتشارات فرهنك و انديشـه ، ١٣٧٤ خورشيدى، ج ٦ ص ٦٢ ص ٧٨ ص ٨١)</p> <p dir="RTL">٧ مسعودى، على بن حسين ، مروج الذهب ، جلد چهارم ، ص ٤٢٧ ، وب سايت رسمى كتابخانـه آنلاين تاريخ اسلام ، دارالهجره</p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL">منابع ديگر:</p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL">يعقوبى، ابن واضح؛ تاريخ يعقوبى، ترجمـه محمدابراهيم آيتى، تهران، انتشارات علمى و فرهنگى، ١٣٧١چاپ ششم ج: دوم - ششم- نـهم</p> <p dir="RTL">مسعودى، على بن حسين؛ مروج الذهب و معادن الجوهر، ترجمـه ابوالقاسم پاينده، تهران، انتشارات علمى وفرهنگى، ١٣٧٤ چاپ</p> <p dir="RTL">پنجم ، ج: دوم)</p> <p dir="RTL">دينورى، ابن قتيبه؛ الامامـه والسياسه، ترجمـه سيد ناصر طباطبائى، تهران ققنوس،١٣٨٠)</p> <p dir="RTL">حسن، ابراهيم حسن؛ تاريخ سياسى اسلام، ترجمـه ابوالقاسم پاينده، چاپ ششم، انتشارات جاويدان</p> <p dir="RTL">                                                                                                                                                                      ،بزرگان اسلام ، ترجمـه سيد محمد على آستانـه ، مؤسسه مطبوعاتى صدر ،١٣٤٧خورشيدى، ص١٠٣تا ١٠٨).KH,A.HAYE</p> </div></div></div> Sun, 22 Apr 2018 11:23:44 +0000 رضا وضعی 65897 at http://www.iranglobal.info http://www.iranglobal.info/node/65897#comments

http://www.iranglobal.info/node/64173 <div ><div ><div property="dc:title"><h2>دى ماه خونين</h2></div></div></div><div ><div ><div rel="og:image rdfs:seeAlso" resource="http://www.iranglobal.info/sites/default/files/pictures/akshaye-mataleb/70f51866-ada6-493a-bb68-c6b630294cf0_0_0.jpeg"><a rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=http://www.iranglobal.info/sites/default/files/pictures/akshaye-mataleb/70f51866-ada6-493a-bb68-c6b630294cf0_0_0.jpeg" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" data-colorbox-gallery="gallery-node-64173-eHy1rEGFcMs" data-cbox-img-attrs="{&quot;title&quot;: &quot;&quot;, &quot;alt&quot;: &quot;&quot;}"><img typeof="foaf:Image" src="http://www.iranglobal.info/sites/default/files/pictures/akshaye-mataleb/70f51866-ada6-493a-bb68-c6b630294cf0_0_0.jpeg" width="200" height="199" alt="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" /></a></div></div></div><div ><div ><div >شنبه, ژانویـه 13, 2018 - 06:50</div></div></div><div ><div ><div ><a rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=http://www.iranglobal.info/taxonomy/term/5821" typeof="s:Concept" property="rdfs:label s:prefLabel" datatype="">منوچهر برومند</a></div></div></div><div ><div ><div > <p>منوچهر برومند م ب سها</p> <p>دى ماه خونين<br />ديدى چگونـه باد ز هر آشيان ربود<br />هر پوپكى كه خواست بـه پرواز پر گشود؟!<br />ديماه سرد آمد و سوزش بـه جان نشست<br />مامِ وطن ز سوزِ دىِ سرد رخ شَخود(١) ؟!<br />افتاد كاج و سرو و صنوبر فرو شكست<br />وز صَرصَرى كه آمد و توفيد و غم فزود ؟!<br />نقّاشِ شومْ دستِ قلمْ سرخ ِروزگار<br />ديماه ِخون كشيد و به دنياىِ دون نمود ؟!<br />طومار مرگ و نامـهء عمر تباه خلق<br />در گوش ظالمان زمان هيچ و پوچ بود ؟!<br />ليكن سها چو خون ز چكه كُنَدْ، دشت لاله خيز<br />سيلى شود عظيم و بَرَدْ آنچه نيش سود !!!<br />شخودن: بـه معنى خراشيدن و چنگ زدن است.</p> </div></div></div> Sat, 13 Jan 2018 05:50:13 +0000 کیـانوش توکلی 64173 at http://www.iranglobal.info http://www.iranglobal.info/node/64173#comments

http://www.iranglobal.info/node/63707 <div ><div ><div property="dc:title"><h2>زجر خلق نزار</h2></div></div></div><div ><div ><div rel="og:image rdfs:seeAlso" resource="http://www.iranglobal.info/sites/default/files/pictures/akshaye-mataleb/70f51866-ada6-493a-bb68-c6b630294cf0_0.jpeg"><a rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=http://www.iranglobal.info/sites/default/files/pictures/akshaye-mataleb/70f51866-ada6-493a-bb68-c6b630294cf0_0.jpeg" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" data-colorbox-gallery="gallery-node-63707-eHy1rEGFcMs" data-cbox-img-attrs="{&quot;title&quot;: &quot;&quot;, &quot;alt&quot;: &quot;&quot;}"><img typeof="foaf:Image" src="http://www.iranglobal.info/sites/default/files/pictures/akshaye-mataleb/70f51866-ada6-493a-bb68-c6b630294cf0_0.jpeg" width="200" height="199" alt="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" /></a></div></div></div><div ><div ><div >جمعه, دسامبر 22, 2017 - 05:12</div></div></div><div ><div ><div ><a rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=http://www.iranglobal.info/taxonomy/term/5821" typeof="s:Concept" property="rdfs:label s:prefLabel" datatype="">منوچهر برومند</a></div></div></div><div ><div ><div > <p>منوچهر برومند م ب سها<br />زجر خلق نزار<br />به تهران كلان شـهرِ پر دود و دم<br />كه نادار مردم بميرد ز غم<br />بروزى كه سوزان بُدَشْ آفتاب<br />ز هُرْمَشْ نبودى بـه تنوتاب<br />كنارِ گُذَرْ گاهِ پر جنب و جوش<br />ز خلقى فرو خورده خشم و خروش<br />جوانى پى جستن نان خويش<br />نشست و بساطى بگسترد پيش<br />كه شايد فروشد بـه كس كاسه اى<br />خَرَدْ نان خورش پر كند طاسه اى<br />بَرَدْ پيش ِ مامش كه رنجور بود<br />نِشستَنگهش كلبه اى دور بود<br />همان مامِ افتاده درون دامِ درد<br />زمانى بـه جاى پدر شير مرد<br />پس از سالها رنج و كار مدام<br />شده پاى بست زمين صبح و شام<br />نشسته بـه كنجى همى تنگ دل<br />نبيند جهانى كه زو شد خجل<br />پسر بود درون فكر و رنجِ درون<br />كه مامورى از كنجى آمد برون<br />بهمراهِ او گزمـه اى شوخ چشم<br />چو توفنده درياى كوفنده خشم<br />گريبان گرفتند از آن بينوا<br />زدندش بـه مشت و لگد بيهوا<br />بساطش بـه يگ همجه درون دم شكست<br />نپائيد و ز آن بعد سرش هم شكست<br />شكستند و گفتندش اى نابكار<br />نشايد چنين سرسرى كسب و كار<br />تو خواهى كنى كسب و كارى درست<br />ببايد روى جاى كسبى نخست<br />بكن دست درون جيبت اى بى هنر<br />بده پول و دكان كسبى بخر<br />شنيد اين سخن پورِ زال نزار<br />روان شد سرشكش برخ زار زار<br />بگفتا مرا پول ِ دكان كجاست<br />نبينى تنم را كه يك لا قباست<br />ندانى بـه ايران قانون مدار<br />نگردد كسى سرسرى پول دار<br />نگفتندت ايران زمين سر بـه سر<br />شد از زاده آقاى زرين كمر<br />سپس او نظر دوخت بر نقطه اى<br />به جستار بى پاسخ نكته اى<br />فرو رفت درون فكر و ژرفاىِ راز<br />ز نابرده رنجانِ درون خوابِ ناز<br />كژى نابكارى همى رايشان<br />بنا هاى سر بر فلگ جايشان<br />همـه نعمت و ناز بى انتها<br />شغب ، خشم و خواب و خور و اشتها<br />مـهنّا مكين و مُهيّا مكان<br />نبگرفته بازى زمين و زمان<br />يكى را تلاش ِ معاش ِ مدام<br />دگر كس جهان كامـه زر ياب گام<br />چنين بوده که تا بوده رسمِ سپهر<br />به نادار و مظلوم ناورده مـهر<br />سها اين بُوَدْ دردِ جانسوز ِ خلق<br />ز آتش بـه جانى نيايد بـه حلق<br />چه بود آنچه ناميده شد انقلاب<br />فرو رفتى ژرف درون منجلاب<br />نشد ديگ عدلى از اين ره بـه بار<br />ره آورد آن زجر خلقى نزار<br />پاريس ٢٤ آذر ماه١٣٩٦</p> </div></div></div> Fri, 22 Dec 2017 04:12:14 +0000 کیـانوش توکلی 63707 at http://www.iranglobal.info http://www.iranglobal.info/node/63707#comments

http://www.iranglobal.info/node/63493 <div ><div ><div property="dc:title"><h2>فرجامً تلخ</h2></div></div></div><div ><div ><div rel="og:image rdfs:seeAlso" resource="http://www.iranglobal.info/sites/default/files/pictures/akshaye-mataleb/70f51866-ada6-493a-bb68-c6b630294cf0.jpeg"><a rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=http://www.iranglobal.info/sites/default/files/pictures/akshaye-mataleb/70f51866-ada6-493a-bb68-c6b630294cf0.jpeg" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" data-colorbox-gallery="gallery-node-63493-eHy1rEGFcMs" data-cbox-img-attrs="{&quot;title&quot;: &quot;&quot;, &quot;alt&quot;: &quot;&quot;}"><img typeof="foaf:Image" src="http://www.iranglobal.info/sites/default/files/pictures/akshaye-mataleb/70f51866-ada6-493a-bb68-c6b630294cf0.jpeg" width="200" height="199" alt="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" /></a></div></div></div><div ><div ><div >شنبه, دسامبر 9, 2017 - 03:05</div></div></div><div ><div ><div ><a rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=http://www.iranglobal.info/taxonomy/term/5821" typeof="s:Concept" property="rdfs:label s:prefLabel" datatype="">منوچهر برومند</a></div></div></div><div ><div ><div > <p> </p> <p>زجر فقرش بيش از درد تن بيمار بود<br />ناتوان تر بهر خرج تلخك و تيمار بود<br />زرق وبرق زندگى هر لحظه اش آزارچشم<br />ناگزير از ديدن آزار و زان بيزار بودا<br />مادرى از درد مى ناليد و پيچان گرد خويش<br />پور ناخسبيد ومى گرييدوخون ديدار بود<br />آه وحسرت ،همره همگام و يار غار او<br />بى كسى نان آور و بى ياور وبى كار بود<br />در نگاهش موجِ طغيانى ،دمى مشكل گشود<br />چاره ى ناچارى بيچارگى پيكار بود<br />صبحگاهان ،گاه عصيان گشت وباج از رهگذر<br />شامگاهان تلخ فرجامش بـه پاى دار بود<br />خواب خود خواهى گران ،خود محورى ها بيكران<br />بانى فقر وستم درون ملك ما بسيار بود<br />مردم اندر رنج نادارى ،گريبان چاگ ِ غم<br />سيم و زر درون جيب آن فاسق كه از ابرار( ١)بود<br />هر كه ديدم ،بند ِِ خود(٢)بُدْ ،چون بهائم ،بل اضل<br />آن كه نا ديدم همان كاو هادى و هميار بود<br />اشك ِخون دردامنت ريزد سها كازجور ِچرخ<br />عسرت ارزانى خلق و عشرت از اشرار بود<br />١:ابرار:نيكو كاران،منظور كسانى هست ، كه تظاهر بـه نيكى ونيكو كارى مـیكنند يا بـه ناروايى چنين شـهرتى يافته اند<br />٢: بند خود بودن : بـه معنى بـه نياز هاى خود انديشيدن هست .</p> </div></div></div> Sat, 09 Dec 2017 02:05:08 +0000 کیـانوش توکلی 63493 at http://www.iranglobal.info http://www.iranglobal.info/node/63493#comments

http://www.iranglobal.info/node/63191 <div ><div ><div property="dc:title"><h2>جهل و جور</h2></div></div></div><div ><div ><div rel="og:image rdfs:seeAlso" resource="http://www.iranglobal.info/sites/default/files/pictures/akshaye-mataleb/6c9b8f42-d17d-404c-9bea-fc308eedad64.jpeg"><a rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=http://www.iranglobal.info/sites/default/files/pictures/akshaye-mataleb/6c9b8f42-d17d-404c-9bea-fc308eedad64.jpeg" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" data-colorbox-gallery="gallery-node-63191-eHy1rEGFcMs" data-cbox-img-attrs="{&quot;title&quot;: &quot;&quot;, &quot;alt&quot;: &quot;&quot;}"><img typeof="foaf:Image" src="http://www.iranglobal.info/sites/default/files/pictures/akshaye-mataleb/6c9b8f42-d17d-404c-9bea-fc308eedad64.jpeg" width="720" height="718" alt="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" /></a></div></div></div><div ><div ><div >شنبه, نوامبر 18, 2017 - 23:07</div></div></div><div ><div ><div ><a rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=http://www.iranglobal.info/taxonomy/term/5821" typeof="s:Concept" property="rdfs:label s:prefLabel" datatype="">منوچهر برومند</a></div></div></div><div ><div ><div > <p>از منوچهر برومند<br />م ب سها<br />جهل و جور<br />به گيتى كه نامـهربانى كند<br />تباهى جهان كامرانى كند<br />زمانـه چو ناسازگار آمدست<br />جفا درون جهان كامكار آمدست<br />زمانـه ز ناسازگارى خويش<br />كند زهر درون جام مخلوق بيش<br />پلشتى و پستى درون آن گشته چير<br />بر ابناء نوع بشر سخت گير<br />به هر سو ابر قدرتى بيخرد<br />پى ِكسبِ زر رو  بـه جنگ آورد<br />ره آورد هر روزه اش ظلم و جور<br />به چرخ تباهى گرفتست دور<br />ننوشد دمى آب خوش آدمى<br />به اندوه خوگر شد از همدمى<br />نبينى بجز درد و زجر و قتال<br />تحجّر دگر باره گشته وبال<br />گهى داعش و بارِشِ مرگ و مير<br />تبه خوى خَلْقى سيه رو چو قير<br />به تارى شبى، يورشى سهمگين<br />به شـهرى بَرَدْ که تا بَرَدْ عزّ ِ دين<br />به بَرْدِه سرايش بـه كُند و كَمَنْد<br />پرى روى مـه پيكران بند بند<br />كُنَدْ جوى خون جارى از گردنى<br />كه جُسْت هست پيكار با ره زنى<br />به بمبى جِتى گيرد آتش بـه جان<br />زخبثِ خبيثى درون آن جِتْ نـهان<br />بگيرد بزير و بريزد چو برگ<br />پليدى كه رانَدْ بر ارّابه مرگ<br />مسلمان و ترسا چو بودى (١) يهود<br />به جهل اندر از جور جويند سود<br />م ب سها<br />پاريس ١٨ نوامبر ٢٠١٧<br />(١) بودى: بودائيان</p> </div></div></div> Sat, 18 Nov 2017 22:07:50 +0000 کیـانوش توکلی 63191 at http://www.iranglobal.info http://www.iranglobal.info/node/63191#comments

http://www.iranglobal.info/node/61124 <div ><div ><div property="dc:title"><h2>مرثیـه ای  درون رثای مریم مـیرزا خانی  دانشی دخت ایران زمـین</h2></div></div></div><div ><div ><div rel="og:image rdfs:seeAlso" resource="http://www.iranglobal.info/sites/default/files/pictures/akshaye-mataleb/2e1188a7-24b7-4e9e-9fe9-8e60d799abb2-2584-000000ab1890064a.jpeg"><a rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=http://www.iranglobal.info/sites/default/files/pictures/akshaye-mataleb/2e1188a7-24b7-4e9e-9fe9-8e60d799abb2-2584-000000ab1890064a.jpeg" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" data-colorbox-gallery="gallery-node-61124-eHy1rEGFcMs" data-cbox-img-attrs="{&quot;title&quot;: &quot;&quot;, &quot;alt&quot;: &quot;&quot;}"><img typeof="foaf:Image" src="http://www.iranglobal.info/sites/default/files/pictures/akshaye-mataleb/2e1188a7-24b7-4e9e-9fe9-8e60d799abb2-2584-000000ab1890064a.jpeg" width="700" height="433" alt="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" /></a></div></div></div><div ><div ><div >پنجشنبه, ژوئیـه 20, 2017 - 10:03</div></div></div><div ><div ><div ><a rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=http://www.iranglobal.info/taxonomy/term/5821" typeof="s:Concept" property="rdfs:label s:prefLabel" datatype="">منوچهر برومند</a></div></div></div><div ><div ><div > <p>مرثیـه ای  درون رثای مریم مـیرزا خانی  دانشی دخت ایران زمـین</p> <p>خبری باز رسید<br />غم گرانبار شد و نتوانست کشید<br />جام زرین حیـاتی بشکست<br />کز شکستش پی دیواره ی دانش بنشست<br />آری از روز الست <br />رشته ی عمر گرانبار بسی زود گسست <br />راوی قصه غم بار ممات <br />دفتری بست ز زرینـه حیـات<br />دانشی دخت بمرد<br />گل مریم بفسرد <br />در گلستان وجود <br />عمر گل چند گهی بیش نبود<br /> منوچهر برومند<br /> م ب سها</p> </div></div></div> Thu, 20 Jul 2017 08:03:58 +0000 کیـانوش توکلی 61124 at http://www.iranglobal.info http://www.iranglobal.info/node/61124#comments

http://www.iranglobal.info/node/58892 <div ><div ><div property="dc:title"><h2>در مرگ زنده یـاد محمد باقر خان صدرا دبیر آزاده انجمن ادبی امـیر کبیر</h2></div></div></div><div ><div ><div >چراغ انجمن</div></div></div><div ><div ><div rel="og:image rdfs:seeAlso" resource="http://www.iranglobal.info/sites/default/files/pictures/akshaye-mataleb/maxresdefault_6.jpg"><a rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=http://www.iranglobal.info/sites/default/files/pictures/akshaye-mataleb/maxresdefault_6.jpg" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" data-colorbox-gallery="gallery-node-58892-eHy1rEGFcMs" data-cbox-img-attrs="{&quot;title&quot;: &quot;&quot;, &quot;alt&quot;: &quot;&quot;}"><img typeof="foaf:Image" src="http://www.iranglobal.info/sites/default/files/pictures/akshaye-mataleb/maxresdefault_6.jpg" width="1280" height="720" alt="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" /></a></div></div></div><div ><div ><div >چهارشنبه, فوریـه 15, 2017 - 16:17</div></div></div><div ><div ><div ><a rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=http://www.iranglobal.info/taxonomy/term/5821" typeof="s:Concept" property="rdfs:label s:prefLabel" datatype="">منوچهر برومند</a></div></div></div><div ><div ><div > <p>ز صدر انجمن صدرای ما رفت <br />سخن سنج سخن آرای ما رفت<br />محمد باقر صدرای مـهتر <br />چه بیگه رفت و بیگه بست دفتر<br />نمـی گویم چراغ انجمن مرد <br />جوان مردی ز ابنای وطن مرد<br />وطن را پاسداری با هنر بود<br />به عز مام مـیهن راهبر بود<br />به بستان ادب پالیزبانی<br />به پالیز سخن پاکیزه جانی<br />کنون بینم شبستان ادب سرد<br />ز سردی مـی کشد مرد ادب درد<br />همـی پرسد چرا صدرای ما مرد <br />چه شد مـیدان تهی گردید زآن گرد<br />نبینم دیگر آن فرزانـه اینجا <br />نبینم عزم جزم روز هیجا<br />کجا رفت آن کـه رفعت کیش مـی بود<br />ز صد گند دلاور بیش مـی بود <br />زبان پارسی را پاس مـی داشت <br />به باغ شعر شیوا یـاس مـی کاشت<br />برفت او زین جهان فانی ما <br />به نیکی نام نیکش بانی ما<br />گذر کر کرد زین پوسیده سامان<br />زهجرش گر غمـین هستیم و نالان<br />چو او را جایگه باغ بهشت است <br />به سوکش مویـه زشت زشت است<br />کنون حتما به یـادش گل فشانیم <br /> به جایش اطلس و سنبل نشانیم</p> <p>پاریس 16 مارس 2013 <br /> منوچهر برومند م ب سها</p> </div></div></div> Wed, 15 Feb 2017 15:17:27 +0000 کیـانوش توکلی 58892 at http://www.iranglobal.info http://www.iranglobal.info/node/58892#comments

http://www.iranglobal.info/node/58732 <div ><div ><div property="dc:title"><h2>بررسى واژه جَزْ درون شاهنامـه فردوسى</h2></div></div></div><div ><div ><div rel="og:image rdfs:seeAlso" resource="http://www.iranglobal.info/sites/default/files/pictures/akshaye-mataleb/m-broomand-1.jpg"><a rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=http://www.iranglobal.info/sites/default/files/pictures/akshaye-mataleb/m-broomand-1.jpg" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" data-colorbox-gallery="gallery-node-58732-eHy1rEGFcMs" data-cbox-img-attrs="{&quot;title&quot;: &quot;&quot;, &quot;alt&quot;: &quot;&quot;}"><img typeof="foaf:Image" src="http://www.iranglobal.info/sites/default/files/pictures/akshaye-mataleb/m-broomand-1.jpg" width="600" height="343" alt="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" /></a></div></div></div><div ><div ><div >جمعه, فوریـه 3, 2017 - 20:02</div></div></div><div ><div ><div ><a rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=http://www.iranglobal.info/taxonomy/term/5821" typeof="s:Concept" property="rdfs:label s:prefLabel" datatype="">منوچهر برومند</a></div></div></div><div ><div ><div > <p><span style="font-size: 13.008px;">مقدمـه:</span></p> <p>فريتس ولف Fritz wolff (١٨٨٠-١٩٤٣) خاور شناس و زبان شناس آلمانى كه با دقت علمى موشكافانـه يك يك واژگان بـه كار رفته درون ابيات شاهنامـه فردوسى را با ويژگيهاى لغوى و كاربردهاى دستورى طى بيست وپنج سال كار جدى خستگى ناپذيربررسى ومعنى كرده هست : واژهء جز بـه فتح اوّل وسكون ثانى، ويا بـه فتح اوّل وسكون ثانى مشدّد را كه درمطاوى چند بيت از ابيات شاهنامـه فردوسى درون دو داستان شاپور ذوالاكتاف و بهرام گور مستعمل و مندرج است، مُفَرَّس و مخفف واژه جزيره دانسته كه زمين خشك محاط آب باشد. و منظور از آنرا درون دو داستان ياد شده، منطقهء بين النـهرين عليامعرفى كرده است.<br /> با آنكه على اكبر دهخدا و ناظم الأطباء و محمد حسين بن خلف تبريزى نيز يكى از معانى واژه جز را جزيره واقع درون بين النـهرين معنى كرده اند، و در بخش فرهنگ الفاظ نادره و اصطلاحات غريبهء برخى از شاهنامـه هاى چاپ سنگى كه سالها قبل از تولد ولف انتشار يافته نيز، واژه جَزْ درون همين معنى مخفف جزيره واقع درون بين النـهرين معنى شده است، تنى چند از پژوهشگران بـه تبع ناآشنايى با ناحيهء جزيره، و بررسى نكردن كلى مطلب، تحت تاثير ياقوت حموى قرار گرفته اند، كه بى آنكه اشاره اى بـه شاهنامـه و موارد ابيات پيش گفته كرده باشد، از قريهء گز برُخوار واقع درون نزديكى اصفهان بـه صورت مُعَرَّبِ جز درون فهرست اعلام جغرافيائى كتاب معجم البلدان خود ياد كرده است، بـه تبع تاثير پذيرى فردى و دقت كافى نكردن شخصى، صحت نظر ولف درون معنى واژه جَزْ را مورد ترديد قرارداده اند.برخى ديگر نيز تحت تأثير استعمال متداول واژهء جَزْ مُعَرَّبِ گَزْ، درون شناسنامـه ها، سندها، قباله هاى ملكى و برخى از متون، بـه ضرس قاطع و به سائقهء افتخارات موهوم متبادر بـه ذهن خويش كه جنبه محدود مباهات زادگاهى دارد، اعتقاد راسخ يافته اند، كه واژهء جَزِ مورد نظر فردوسى درون دو داستان ياد شده مُعَرَّبِ واژه گزِ برُخوار هست كه زادگاه فردى و پدرى آنـهاست.<br />مندرجات اين مقاله درون جهت تائيد صحت نظر ولف وتبيين معنى جَزِ مُفَرَّسِ جزيره است، كه مابين دو رودخانـهء دجله و فرات قرار دارد. حواشىِ نيزارها و بيشـه هايش، درون زمانـهاى دور گذشته محل زيست و نشو و نماى شير و گورِخر بود ! درون دوران اسلامى ألجزيره ناميده مى شد. مَحال خلافت ايوبيان و صلاح الدين ايوبى بود. از مناطق اوليهء تمدن بشرى ومراكز تجارى جهان كهن بـه شمار مى آمد، با شـهر ها وراه هاى متعددش دراعصار قبل از اسلام وبعد از اسلام معروفيت وسيع بازرگانى داشت. از مستملكات و متصرفات سلسلهء ساسانى و مابه النزاع ارضى امپراتورى ايران و روم شرقى درون اعصار كهن بود!</p> <p> </p> <p>براى روشن شدن مطلب، بهتر است، بـه بررسى واژهء ( جَزْ) درون مطاوى ابيات شاهنامـه دست يازيم. شاهنامـه مورد استفاده كه دو داستان شاپور ذوالاكتاف و بهرام گور از آن نقل مى گردد، مُجَلَّد مُوَرَّخِ غره جمادى الثانىِ سال ١٢٧٢ه ق است. كه مقارن با دوران سلطنت ناصرالدين شاه قاجار، بـه خط آقامحمدابراهيم اولياء سميع شيرازى نوشته شده، وبه سرمايه آقامحمدباقر تاجر شيرازى و پايورى ميرزاعبدالغفور دادوميان دهايلى چاپچى درون بندر بمبئى هند چاپ سنگى شده است.</p> <p>تا آنجا كه بنظر نگارنده رسيده، از واژهء جَزِ مُفَرَّسِ جَزيره درون دو داستان از داستانـهاى شاهنامـه فردوسى ياد شده است.</p> <p>نخست: درون ميان ابيات داستان پادشاهى شاپور اورمزد مُلقب بـه ذوالاكتاف مذكور درون جلد سوم رويهء ٤٣٤ سطر ٢٢</p> <p>دوم : درون چند بيت از داستان بهرام گور درون جلد سوم، رويهء٤٦١س ٣٣، رويهء٤٦٢س ٢ و٢١ و٢٤</p> <p>الف: پادشاهى شاپور اورمزد ملقّب بـه ذوالاكتاف : آنجا كه مى گويد:<br /> بـه بازارگانى برفتم ز جَزّ يكى كاروان دارم از خَزّوبَزّ(١) <br /> (١): خَزّوبَزّ : بـه معنى لباس خوب فاخر است</p> <p> </p> <p>فردوسى درون داستان پادشاهى شاپور ذوالاكتاف ( همان،ج سوم، رويهء٤٣٢، سطر ٢٥ بـه بعد ) گويد: اورمزد پسر نرسى بعد از نـه سال پادشاهى درون حاليكه جانشين پسرى بر سر بالينش نبود، درگذشت.<br /> غمى شد ز مرگ آن سر تاجور بمرد و به بالين نبودش پسر<br />مـهتران مدتى براى او عزا دارى كردند. و از نبودن جانشينى براى او درون رنج بودند. که تا اينكه مؤبد بـه شبستان شاه رفت و دريافت يكى از زنان زيبا روى اورمزد از او بار دار است!<br /> پرى چهره را بچه بُدْ درون نـهان از آن خوب رخ شادمان شد جهان <br /> بياورد مؤبد ورا شادمان نشاندش برافرازِ تختِ كيان<br /> بسر برش تاجى بياويختند بران تاج ِ زرين درم ريختند<br />چهل روز از مرگ شاه سپرى شد. که تا آنكه همسر بار دار شاه وضع حمل كرد.</p> <p>چهل روز بگذشت از آن خوب چهر يكى كودك آمد چو تابنده مـهر <br /> ورا مؤبدش نام شاپور كرد بدان شادمانى يكى سور كرد<br /> تو گفتى همـه فره ى ايزديست بر او سايه و رايت ِ بخرديست<br /> چهل روزه شد رو دمى خواستند يكى تخت ِ شاهى بياراستند<br /> برفتند گردان ِ زرين كمر بياويختند از برش تاجِ زر<br /> چو آن خورد را سير دادند شير نوشتندش اندر ميانِ حرير<br /> چهل روزه را زير آن تاج زر نـهادند بر تختِ فرّخ پدر<br />باين ترتيب، شاپور اورمزد كه اعراب بـه او لقب ذوالاكتاف داده اند، چهل روز بعد از مرگ پدر، از مادرى زيبا روى زاده شد.نوزاد شير خوارى بود، چهل روزه كه مـهتران او را بر تخت شاهى نشاندند. بر فراز ِتختش تاجى از زر آويختند. شاهى اش را ستودند.و گوهر فشانى كردند. نيابت سلطنت وى را بـه مؤبدى ( شـهروى ) نام سپردند.<br /> يكى مؤبدى بود شـهروى نام خردمند و شايسته و شاد كام <br /> بيامد بكرسىّ ِ زرين نشست ميان پيشِ او بندگى را ببست<br /> جهانرا هميداشت با داد و راى بياراست ايوان و كاخ و سراى<br /> همان، ص ٤٣٣، س ١-٢<br />تا آنكه شاپوراورمزد پنج ساله شد.در شامگاهى كه درون كاخ پادشاهى تيسفون نشسته بود. صداى خروشى از اروندرود كه همان <br />دجله(١) است، بـه گوش او رسيد. از مؤبد پرسيد، آيا اين صداى درود است؟ مؤبد گفت كسانى كه از كسب و كار بازارى خود به<br />خانـه باز مى گردند، درون حين گذر از تنگى جاى بر پلى كه روى دجله بسته اند، درون هم مى تنند. ودر اثر صدمـه و ازدحام حاصل از<br />آن مى خروشند! شاپور كودك خرد پنج ساله، چو اين سخن شنيد، گفت بايد پلى ديگر ساخت. که تا از يك پل بروند، و از پل ديگر باز<br />گردند. و لشكريان و زيردستان و پرستاران ما ديگر درون رنج رفت و آمد نباشند. براى كار بايد با پرداخت درم ودينار، از گنج شاهى <br />تأمين هزينـه كرد. همـه مؤبدان چون اين سخن شنيدند، از فهم و چاره انديشى خردمندانـهء پادشاه خرد سال خود خشنود شدند!<br />برحسب توصيهء وى جهت تسهيل رفت و آمد پلى ديگر بر دجله بستند.<br /> چنين که تا بر آمد بر اين پنج سال بر افراخت آن كودك خورد سال<br /> نشسته شبى شاه درون طيسفون خردمند مؤبد بپيش اندرون<br /> بدانگه كه خورشيد برگشت زرد پديد آمد آن چادر ِ لاجورد<br /> خروش آمد از راه ِ(اروندرود) بمؤبد چنين گفت هست اين درود؟<br /> چنين گفت مؤبد بدان شاه ِخورد كه اى خسرو نامبردار گرد<br /> كنون مرد بازارى و چاره جوى ز كلبه سوى خانـه دارند روى<br /> چو بر( دجله ) بر يكدگر بگذرند چنان تنگ پل را بپى بسپرند<br /> بترسد چنين هركس از زخم كوس همى بر خروشند همچون خروس<br /> چنين گفت شاپور با مؤبدان كه اى رهبر نامور بخردان<br /> جز اين پول ديگر ببايد زدن شدن را يكى ديگرى آمدن <br /> بدان که تا چنين زير دستان ِ ما گر از لشكرى ور پرستان ما<br /> برفتن نباشد از اين سان برنج دِرَمْ داد بايد فراوان ز گنج <br /> همـه مؤبدان شاد گشتند سخت كه سبز آمد آن نارسيده درخت<br /> يكى پل بفرمود مؤبد دگر بفرمان ِ آن كودك ِ تاجور <br /> همان، ص ٤٣٣س٢ تا٧ <br />تا اينجا مى بينيم محيط جغرافيائى وقوع وقايع و سرزمين مورد گفتگوى فردوسى تيسفون و رودخانـهء ( دجله ) است. محل تردد و ازدحام جمعيت نيز پلى است، كه بر رودخانـهء ( دجله) ساخته اند. درون يك بيت از آن رودخانـه با نام (اروندرود) يادكرده<br />ودر يك بيت با نام (دجله)، گفتنى است، كه فردوسى درون جاى ديگر گفته كه (اروند) نام پهلوى (دجله) است.<br /> اگر پهلوانى ندانى زبان بتازى تو (اروند) را (دجله) دان<br />اظهار نظر خردمندانـهء شاپور درون كودكى موجب خشنودى مادرش شد. درون صدد بر آمد، فرزند را بـه فرهنگ آموزى وادارد.<br /> وزان شادمان شد دل مادرش بياورد فرهنگ جويان برش<br /> بزودى بفرهنگ جائى رسيد كز آموزگاران سر اندر كشيد<br /> چو بر هفت شد رسم ميدان نـهاد همآورد و همرسم چوگان نـهاد<br /> بـه هشتم شد آيين تخت و كلاه تو گفتى كزو داشت بهرام شاه <br /> تن خويش را از درون فخر كرد نشستنگه خويش(إصطخر)كرد<br /> بر آيين فرّخ نياكان خويش گزيده سرافراز و پاكان خويش<br /> چو يكچند بگذشت بر شاه روز فروزنده شد تاجِ گيتى فروز<br /> ز(عينانيان) (طائر) شيردل كه دادى فلك را بـه شمشير دل<br /> سپاهى ز رومى و از پارسى ز بحرين وز كرد و وز قادسى<br /> بيامد بـه پيرامن طيسفون سپاهى زانداز و دانش فزون<br /> بـه تاراج داد آن همـه بوم و بر كرا بود با او پى و پا و پر<br /> چو آگه شد از ء شـهريار كجا (نوشـه) بُد نامِ آن نو بهار<br /> بيامد بـه ايوان ِ آن ماه روى همـه (طيسفون) گشت پرگفتگوى<br /> ز ايوانش بردند و كردند اسير كه دانا نبودند و دانش پذير<br /> چو يكسال نزديك طائر بماند از انديشگان دل بـه خون درفشاند<br /> همان، ص ٤٣٣ ازس ٧ بـه بعد<br />مادر شاپور فرهنگ آموزان را بـه تربيت فرزند بر گماشت. استعداد شاپور موجب شد، كه درون اندك زمانى از آموزگاران خويش پيشى گيرد. درون هفت سالگى جنگاورى تن بتن و رسم چوگان بازى بياموزد. بـه هشت سالگى آيين شاهى وتاجدارى فرا گيرد.<br />گرچه بى آموزش نيز داراى جنم فطرى پادشاهى بود. که تا اينكه بـه مرحلهء فخر آورى و بالندگى رسيد. شـهراستخر را پايتخت<br />كرد. برسم نياكان جمعى از پاكان سرافراز درگاه را بـه خدمت برگزيد. شاهى شد، كه فروزنده تاجى گيتى فروز بر سر داشت.<br />ولى از بد حادثه طائر نامى شير دل كه بـه فلك نيز شيردلى مى آموخت، واز طائفهء عينانيان ِساكن ِعينان بود، كه قريه اى <br />در يمن است، سپاهى متشكّل از روميان و پارسيان و كردان و اهالى بحرين و قادسيه جمع آورى كرد، بـه تيسفون تاخت! <br />هر چه بود، غارت كرد، بوم و بر را بـه تاراج داد! چون آگاه شد، نوشـه ء شاپور نيز درون كاخ تيسفون بسر مى برد، بـه ايوان<br /> و كاخ شاهى درآمد، از روى بى خردى ونادانى، ء جوان و ماهروى شاه را نيز اسير كرد، و با خود برد!</p> <p> چو يكسال نزديك طائر بماند از انديشگان دل بخون درفشاند<br /> ز طائر يكى دختش آمد چو ماه كه گفتى كه نرسى هست با تاج وگاه<br /> پدر مالكه نام كردش چو ديد كه دختش همى مملكت را سزيد<br />نوشـه بعد از يكسال از طائر عينانى يمنى بار دار شد، ى زاد، كه مانند نرسى پدرش بود. <br />آثار نمايان بزرگى مملكت دارانـهء كه ميراث پدر بزرگى اش بود، موجب شد، طائر او را مالكه نام نـهد.<br /> چو شاپور را سال شد،بست وشش دلاور كئى گشت خورشيد فش<br /> بـه دشت آمد و لشكرش را بديد ده و دو هزار از يلان برگزيد<br /> ابا هر يكى بادپاى هيون (١) بپيش اندران مرد صد رهنمون<br /> هيون بر نشستند و اسبان بدست ببردند گردان خسرو پرست<br /> از آن بعد خود و ويژگان بر نشست ميان كئى تاختن را ببست<br /> بشد از بعد شاه عينانيان سرافراز طائر هـژبر دمان<br /> فراوان كس از لشكر او بكشت چو طائر چنان ديد بنمود پشت<br /> بر آمد خروشيدن دار و گير وزيشان گرفتند چندى اسير<br /> حصارى شدند آن سپه درون يمن خروش آمد از كودك و مرد و زن<br /> بياورد شاپور چندان سپاه كه بر مور و بر پشـه بربست راه<br /> ورا با سپاهش بدر دژ بتافت درون جنگ و راه گريزش نيافت <br /> شب و روز يك ماهشان جنگ بود سپه را بدژدر علف تنگ بود<br /> بـه شبگير شاپور يل برنشست همى رفت جوشان كمانى بدست</p> <p>(١) : هيون : بـه معنى شتر بزرك پيكر و هر حيوان بزرگ جثه است.</p> <p>پس از حملهء شاپور بـه يمن كه بـه قصد مجازات طائر عينانى و خونخواهى از غارت و كشتارى كه وى درون تيسفون <br /> كرده بود، صورت گرفت! طائر كه توان رويارويى با سپاه شاپور نداشت ، بـه درون دژ خزيد، و محاصره شد. شاپور<br />يك ماه گرداگرد دژ را گرفت، وبا لشكريان طائر جنگيد.تا جائى كه كار بر عينانيان متحصن درون دژ سخت شد. درون اين <br />ميان مالكه طائر كه مادرش نوشـه دخت نرسى بود، شاپور را از دهليزِ درون ديد، و به او دل باخت !</p> <p>سيه جوشنى خسروى درون برش درفشان درفشى سيه بر سرش <br /> ز ديوارِ دژ مالكه بنگريد درفش و سر ِ نامداران بديد<br /> چو گلبرگ رخسار و چون مشك موى برنگ طبر خونمشك بوى<br /> بشد خوب و آرام از آن خوب چهر بر دايه شد با دلى پر ز مـهر<br /> بدو گفت كاين شاه خورشيد فش كه ايدر بيامد چنين كينـه كش<br /> بزرگست و خون ِ نـهان منست جهان خوانمش كو جهان منست<br /> پيامى ز من نزد شاپور بر برزم آمدست از منش سور بر<br /> بگويش كه با تو ز يك گوهرم هم از تخم ِ نرسىِ كندآورم<br /> همان نيز با كينـه هم گوشـه ام كه خويش ِ توام ِ نوشـه ام<br />به اين ترتيب مالكه دخت طائر از نوشـه كه عاشق شاپور شده بود، دايه اش را نزد شاپور فرستاد، که تا با يادآورى نسبت <br />مادرى، بـه او از كينـه اى كه نسبت بـه پدر دارد، شاپور را با خبر كند، و به او بگويد، اگر قبول همسرى مالكه كند، و پيمان<br />زناشويى با او ببندد، با كمك مالكه ، خواهد توانست بر دژ دست يابد! <br /> مرا گر بخواهى حصار آن ِتست چو ايوان بيابى نگار آن ِتست <br /> براين كار با دايه پيمان كنى زبان درون بزرگى گروگان كنى <br />سر انجام دايهء مالكه براى با خبر ساختن شاپور وپيمان بستن پنـهانى از سوى مالكه با او شب هنگام از دژ خارج شد<br /> چو شب بر زمين پادشاهى گرفت ز دريا بدريا سياهى گرفت<br /> زمين قير گون، كوه چون نيل شد ستاره بـه كردار قنديل شد<br /> تو گفتى كه شمع هست سيصد هزار بياويخته زآسمان ِ حصار<br /> بشد دايه لرزان پر از ترس و بيم ز طائر همى شد دلش بر دو نيم<br /> چو آمد بنزديك ِ پرده سراى خراميد نزد يكى پاكراى<br /> بدو گفت اگر نزد شاهم برى بيابى زمن باج و انگشترى<br /> هشيوار بينا دل او را ببرد ز دهليز پرده بر شاهِ گرد<br />دايه لرزان وترسان از بيم طائر، شب هنگام خود را بـه سرا پردهء شاپور رساند. پرده دار ِشاهى وى را بـه نزد شاه برد<br /> بيامد بـه مژگان زمين را برفت سخن هرچه بشنيد با او بِگُفت<br /> ز گفتار او شاد شد شـهريار بخنديد و دينار دادش هزار<br /> دو ياره يكى طوق با افسرى ز ديباى ِ چين بافته چادرى<br />شاه دايهء مالكه را پذيرفت، پيامش را شنيد. بـه او پاداش داد. دورادور با مالكه پيمان مـهر و همسرى بست. دايه نيز بعد از شنيدن پاسخ پذيرش شاپور، با شتاب بـه دژ باز گشت . بعد از بازآمدن دايه بـه نزد مالكه و آوردن خبر پذيرفتن ِپيشنـهاد و بستن پيمان، مالكه مقدّمات مست كردن پدرش طائر و ديگر سپاهيان درون دژ مانده را فراهم كرد!<br /> ز گنجور دستور بستد كليد خورشخانـه و خيگهاى نبيد<br /> پرستندهء باده را پيش خواند بخوبى فراوان سخنـها براند<br /> بدو گفت امشب توئى باده ده بـه طائر همـه باده ساده ده<br /> ممان که تا بدارند باده بـه دست بدان که تا بخسبند وگردند مست<br /> بدو گفت ساقى كه من بنده ام بفرمان تو درون جهان زنده ام<br /> چو خورشيد درون باختر گشت زرد شب تيره گفتش كه از راه گرد<br /> مى خسروى خواست طائر بـه جام نخستين ز عينانيان برد نام<br /> چو بگذشت يك پاس از تيره شب بياسود طائر ز بانگ جلب<br /> بدان شاه شاپور خود چشم داشت وز آواز مستان بدل خشم داشت<br /> چو شمع از درون دژ بيفروخت گفت كه گشتيم با بخت بيدار جفت <br />هنگاميكه بـه تدبير مالكه، طائر و سپاهيان متحصنش درون دژ، مست و در خواب شدند، مالكه براى خبر كردن شاپور، شمعى افروخت و در هاى دژ را بروى سپاهيان وى گشود، و خود نيز بـه سراپرده شاپور پناهنده شد.<br /> بيامد سمنبر از آن سو دوان بنزديك شاپور شاه جوان <br /> مران ماهرخ را بپرده سراى بفرمود که تا خوب كردند جاى<br />پس از آنكه مالكه بـه نزد شاپور آمد، سپاهيان ايران بـه دژ تاختند، درون پِىِ كارزارى سخت، اطرافيان طائر از پا درون آمدند،<br />طائر اسير شد.شاپور پيشينـهء زشت نابكارى هاى او را بـه يادش آوَرْدْ! دژخيم را بـه كشتن وى دستور داد.<br /> بـه دژخيم فرمود که تا گردنش زند بعد به آتش بسوزد تنش <br /> هر آنكس كجا يافتى ازعرب نماندى كه هرگز گشادى دو لب<br /> ز دو دست او دور كردى دو كِفْتْ جهان مانده از كار او درون شگفت<br /> عرابى ذوالاكتاف كردش لقب چو از مـهره بگشاد كِفْتِ عرب<br /> هر آنكس كه با كِفْتْ زنـهار يافت ز باژ و ز ساوش دگر سر نتافت<br />شاپور بعد از آنكه طائر را گردن زد، بـه سركوب اعراب پرداخت! با جدا كردن كتفشان از دستها، لقب ذولاكتاف گرفت! بپارس بازگشت، دست اندركار حكومتى قدرت مند و بلا منازع شد، بگونـه اى كه ديگر، نـه عربى را ياراى سخن گفتن درون مقابل او بود،ونـه كسى را ياراى سرپيچى از باژ و ساوش، چندى روزگار بر اين منوال گذشت. که تا اينكه سير زمان وسكون ِبى نيازى و يكسانى وى<br />را از زندگى يك نواخت رنجه كرد. از ستاره شناسان عاقبت كار خود را جويا شد.ستاره شناسان آمدند، بـه زيج نشستند و به رمل <br />و اسطرلاب نگريستند، وبه شاپور گفتند: مسير حوادث زندگى او بـه گونـه ايست، كه چندى سختى خواهد ديد، ولى سرانجام رها <br />مى شود!شاپور چون اين سخن شنيد، از ستاره شناس پرسيد، آيا راه چاره ايست ؟ كه اختر بد را باز دارد! ستاره شناس گفت<br />از تقدير آسمانى روى رهائى نيست! شاپور هنگامى كه ديد، ستاره شناسان چارهء بد آيندِ آينده نتوانند، بـه درگاه دادار يكتا<br />پناه جست، و به پادشاهى دادگرانـه پرداخت! بعد از آنكه مدتى با داد و دهش و شادى و مـهربانى فرمانروايى كرد، و به آبادانى كشور كمر بست، درون صدد برآمد بـه روم سفر كند، ببيندقيصر روم چگونـه فرمانروائى است، باسرافرازى پادشاهى <br /> مى كند؟ توانائى رزمى و مالى او بر چه پايه است؟<br /> چو آباد شد، زو همـه مرز و بوم چنان آرزو كرد، كايد بـه روم<br /> ببيند كه قيصر سرافراز هست ابا لشكر و گنج و نيروى دست<br />در پى اين آرزو، شاپور با پهلوانى، از كدخدايان خود كه راز دار ومورد اطمينان او بود، از آنچه درون سر داشت، سخن گفت و در پى راهنمايى وى درون صدد برآمد، بـه شكل بازارگانى درآيد، ناشناس بـه روم برود، از چگونگى وضع روم وقيصرش با خبر شود!<br />سرانجام شاپور ده كاروان، متشكل از سى شتر، با بار ديبا و گوهر براه انداخت.عازم رفتن بـه روم، شد!</p> <p>منظور از روم همان امپراتورى روم شرقى است، Empire romain d'orient بخش خاورى روم بزرگ كه از سال ٣٩٥ ميلادى، بعد از مرگ تئودسيوس اوّل ازبخش باخترى روم بزرگ جدا شد، بـه واسطهء پايتختش شـهر بيزانس، كه درون مآخذ اسلامى بيزنطيه نوشته شده، از باب اطلاق جزء بـه كل،امپراتورى بيزانس،ناميده شد.<br />بيزانس كه درون سال ٦٦٧ قبل از ميلاد بـه دست يونانى ها، درون محل استانبول كنونى ساخته شده بود، درون سال ٣٢٠ميلادى بـه امر امپراتور كنستانتين اوّل بـه جايش شـهر جديدى بنا شد كه كنستانتينوپل Constantinople نام گرفت. بعد از آن كه درون سال ١٤٥٣ميلادى مقارن بادورهء كنستانتين نـهم بـه تصرف سلطان محمد فاتح درآمد،به قسطنطنيه، تغيير نام داد، با بر افتادن امپراتورى روم شرقى يا بيزانس، دولت عثمانى پا گرفت.امپراتورى روم شرقى كه شبه جزيره بالكان، آسياى صغير، خاور نزديك، و مصر را درون بر داشت، از نواحى مجاور و مورد اختلاف با متصرفات ِدورهء ساسانى بود! موجب جنگ هاى بسيار بين ايران و روم شد.</p> <p>شاپور بعد از رسيدن بـه روم نخست شبى را درون سراى دهقان رومى مـهمان نوازى سر كرد، سپيده دمان رو بـه جانب كاخ قيصر<br />نـهاد!<br /> سپيده برآمد بنـه برنـهاد سوى خانـه ى قيصر آمد چو باد<br /> بيامد بنزديك سالار بار بر او آفرين كرد و كردش نثار<br /> بپرسيد و گفتش چه مردى بگوى كه هم شاه شاخى و هم شاه روى<br /> همان، ص٤٣٤ س ٧ بـه بعد<br /> چنين داد، پاسخ نيم پادشا يكى پارسى مردمم پارسا<br /> بـه بازارگانى برفتم ز جَزّ يكى كاروان دارم از خَزّ وبَزْ<br /> كنون آمدستم بدين بار گاه مگر نزد قيصر گشاينده راه<br /> ازآنبار چيزى كش اندرخوراست همـه گوهر و آلت لشكر است<br /> پذيرد ز چاكر سپارد بـه گنج بدان شاد باشم، نباشم بـه رنج<br /> دگر ها فروشم بـه زر و به سيم بـه قيصر پناهم، نپيچم ز بيم <br /> بِخَرَّم هرآنچم ببايد ز روم برم سوى ايران ز آباد بوم<br />شاپور درون پاسخ سالاربار قيصر گفت: بازرگانى پارسى است، با كاروانى از متاع تجارى كه از جَزّ تهيه كرده، آمده است، كالاى خود را، بـه قيصر بفروشد، و با خريدن، فراورده هاى رومى بـه ايران باز گردد!<br />سالاربار، بعد از شنيدن سخنان شاپور او را بـه نزد قيصربرد. شاپور ادب و احترام كرد. قيصر شيوهء رفتار و گفتارش را پسنديد. دستور بزم ميگسارى داد. و با شاپور بـه خلوت نشست!<br />در اين ميان يك نفرايرانىِ ناراضى، كه درون روم بود، شاپور را شناخت. بـه قيصر خبر داد، كه اين شخص كه جامـهء بازرگانى برتن دارد، شاپور پادشاه ايران زمين است!<br /> چو بشنيد قيصر سخن خيره شد همـه چشمش از روى او تيره شد<br /> نگهبانش بر كرد و با كس نگفت همى داشت آن راز را درون نـهفت<br /> چو شدمست برخاست شاپور شاه هميداشت قيصر مر او را نگاه<br /> بيامد نگهبان و او را بِگُفت كه شاپور نرسى تويى درون نـهفت<br /> بخان زنان برد و دستش ببست بـه مردى ز دام بلا كس نرست<br />قيصر هنگامى كه از موضوع آگاه شد، دستور داد نگهبانان شاپور را گرفتند، درون چرم خر دوختند، و در خانـه اى زندانى كردند! <br />مدتى شاپور درون خانـه اى زندانى بود. درون اين مدّت قيصر بـه ايران تاخت! با تاخت و تاز او خرابى و غارت و ويرانى و اسارت به<br />ايران رو آور شد! <br /> چو قيصر بـه نزديك ايران رسيد سپاهش همـه تيغ كين بركشيد<br /> از ايران همى برد رومى اسير نبود آن يلان را كسى دستگير<br /> گريزان همـه شـهر ايران ز روم زمردم تهى شد همـه مرز و بوم<br />مدتى شاپور درون روم زندانى بود، هيچ كس از زنده بودن يا مرده بودنش خبر نداشت! که تا آنكه زندانبان شاپور، كه كنيزى ايرانى نژاد بود، شاپور را از زندان قيصر فرارى داد! و با او بـه ايران آمد! <br /> سوى شـهر ايران نـهادند روى دو خُرَّم نـهان شاد و آرامجوى <br /> شب و روز يكسر همى تاختند بخواب و بخوردن نپرداختند<br /> بدينگونـه از شـهر بر خارسان همـه راند که تا كشور شارسان<br />پس از آنكه بـه ايران رسيدند، سستى وخستگى راه آنان را، بـه زدن درون سراى باغبانى واداشت، كه بعد از پرس و جوئى كوتاه، از حال واحوال و مقصد و مقامشان، دست اندر كار پذيرائى مـهمان نوازانـه شد.<br /> چو اسب و تن از تاختن گشت سست فرود آمدن را همى جاى جست<br /> دهى خرّم آمد، بـه پيشش بـه راه پر از باغ و ميدان و پر جشنگاه <br /> تن از رنج خسته، گريزان زبد بيامد درون باغبانى بزد<br /> بيامد دوان مردِ پاليزبان كه هم نيكدل بود و هم ميزبان<br /> دو تن ديد با نيزه و درع و خود بپرسيد شـه را كه هست اين ورود<br />شاپور درون پاسخ باغبان گفت، كه ايرانى راه گم كرده ايست، كه از بيداد قيصر گريزان گشته و به او پناه جسته، اگر او رابپذيرد <br />روزى پاداش پذيرائى خواهد گرفت!<br /> يكى مرد ايرانيم راه جوى گريزان نـهاده بر اين مرز روى <br /> پر از دردم از قيصر و لشكرش مبادا كه بينم سر و افسرش<br /> گر امشب مرا ميزبانى كنى هشيوارى و مرز بانى كنى <br /> بر آنم كه روزى بكار آيدت درختى كه كارى بـه بار آيدت<br /> بدو باغبان گفت اين خان تست تن باغبان نيز مـهمان تست<br /> بدان چيز كايد مرا دسترس بكوشم بيارم نگويم بـه كس<br /> خورش ساخت چندى زن باغبان ز هر گونـه چندانكه بودش توان<br />پس از پذيرائى باغبان و همسرش از شاپو و كنيزك، شاپور از باغبان سراغ مؤبدان مؤبد را گرفت، و او را بـه زند و اوستا و زمزم سوگند داد، كه راست گويد!<br />ببود آنشب و خورد و گفت و شنيد سپيده چو از كوه سر بركشيد<br />چو زرين درفشى بر آمد ز راغ بر ميهمان شد خداوند باغ<br />بدو گفت روز تو فرخنده باد سرت بر تر از ابر بارنده باد<br />سزاى تو ام جايگاهى نبود بآرام شايسته گاهى نبود<br />يكى زند و اَسْت(١) آر با بَرْسَمَت بـه زمزم يكى پاسخى پُرْسَمَت<br /> همان، ص ٤٣٦ ازس١به بعد</p> <p>زند و زمزم : نام دو كتاب از كتب مذهبى زرتشتى است.<br />است : بـه فتح ياضم اوّل ، مخفف اوستا هست .<br />برسم: بـه فتح اول وثالث، شاخهء بريده درخت انارست كه آنرا درون دين زرتشتى بدست گيرند، و نيايش كنند!</p> <p>بياورد هرچش بفرمود شاه بياراسته برسم و باژخواه<br />بزمزم بدو گفت برگوى راست كه که تا مؤبدان مؤبد اكنون كجاست<br />چنين داد پاسخ ورا ميزبان كه اى پاكدل مرد شيرين زبان<br />دو چشمم ز جائى كه دارد نشست بر آن خانـهء مؤبدان مؤبد است</p> <p>شاپور بعد از آگاهى از جاى مؤبدان مؤبد، از باغبان گِلِ مُهرى طلب مى كند، مـهر برگل مى گذارد! بـه نزد مؤبدان مؤبد مى فرستد، بـه اين ترتيب مؤبدان مؤبد، و سپاهيان از بازگشتن شاپور با خبر مى شوند، با سپاهى كه گرد مى آورند، بـه نزد شاپور<br />مى روند، شاپور سرگذشت گرفتارى و آزادى خود را بازگو مى كند، و فرمان جنگ وبستن راه تيسفون مى دهد!</p> <p>فردوسى درون بخش شبيخون زدن شاپور و گرفتار شدن قيصر چنين مى گويد:</p> <p>بسى بر نيامد برين روزگار كه شد مردم لشكرش ششـهزار <br />فرستاد شاپور كارآگهان سوى طيسفون كار ديده مـهان<br />بدان که تا زقيصر دهند آگهى بدين بر ز درگاه با فرهى<br />برفتند كارآگهان ناگهان نـهفته بجستند كار جهان <br />چو ديدند هرگونـه باز آمدند بر شاه گردنفراز آمدند<br />كه قيصر زمى خوردن و از شكار همى هيچ ننديشد از روزگار<br />سپاهش پراكنده بر هر سوئى بتاراج كردن بهر پهلوئى<br />نـه روزش طلايه نـه شب پاسبان سپاه هست همچون رمـه بى شبان<br />نبيند همى دشمن از هيچ سو پسندش بُوَدْ زيستن بآرزو <br />چو بشنيد شاپور از آن شاد گشت همـه رنج ها پيش او باد گشت<br />گزين كرد از ايرانيان سه هزار زره دار برگستوان و سوار<br />شب تيره جوشن ببر دركشيد سپه را سوى طيسفون بركشيد<br />ز مى مست قيصر بپرده سراى ز لشكر نبود اندر آن مرز جاى<br />چو گيتى چنان ديد شاپور گرد عنان كئى بارگى را سپرد <br />سپه را بـه لشكرگه اندر كشيد بزد دست و گرز گران بركشيد<br />به ابر اندر آمد دم كرناى چرنگيدن گرز و هندى دراى<br />سراپردهء قيصر بى هنر هميكرد شاپور زير و زَبَرْ <br />سرانجام قيصر گرفتار شد وزو اختر نيك بيزار شد<br />گرفتند بسيار و كردند بند چنين هست كردار چرخ ِ بلند<br />گهى زو فراز آيد و گه نشيب گهى شادمانى و گاهى نـهيب<br />بى آزارى و مردمى بهتر هست كرا كردگار جهان ياور است<br /> همان، ص٤٣٦ از سطر ٣ بـه بعد <br />پس از شكست خوردن و اسير شدن قيصر برادرش يانس بـه كين خواهى برادر برخاست، بـه جنگ باشاپور كمر بست . ولى او نيز از شاپور و سپاهش كه بروم آمده بود، شكست خورد، روميان بزانوش را كه خردمندى از بزرگان كشور بود، بـه جاى قيصربر تخت نشاندند، بزانوش درون پى صلح برآمد، نامـه اى حكمت آميز نوشت، سفيرى دانا برگزيد، و با نامـه بـه نزد شاپور فرستاد! هنگاميكه نامـهء بزانوش بـه شاپور رسيد، متاثر شد، بـه قصد ابراز بخشايشش، پاسخى نوشت، و بدى كردار قيصر را بازگفت! بزانوش را زنـهار داد. و دعوت بـه گفتگو كرد!</p> <p>چو آن نامـه بر نامور خواندند سخن هاى نغزش برافشاندند<br />ببخشيد و ديده پر از آب كرد برو هاى جنگى پر از تاب كرد<br />هم اندر زمان نامـه پاسخ نوشت بِگُفت آن كجا رفته بد خوب و زشت<br />كه مـهمان بچرم خراندر كه دوخت كه بازار كين ِ كهن برفروخت<br />تو گر بخردى خيز و پيش من آى خود و فيلسوفان پاكيزه راى<br />چو زنـهار دادم نسازمت جنگ جهان نيست بر مرد هشيار تنگ<br />فرستاده برگشت و پاسخ ببرد سخن ها يكايك همـه بر شمرد<br /> همان ، ص٤٣٨ س ١١به بعد<br />هنگاميكه فرستاده بزانوش بازگشت، وخبر داد، شاپور بـه روميان زنـهار داده و او را بـه پيشگاه طلبيده است، بزانوش شاد شد. صد تن از نامداران روم را مامور جمع آورى گنجى كرد، كه مى خواست بـه پيشگاه شاپور نثار كند</p> <p>بفرمود که تا نامداران ِروم برفتند صد مرد از آن تازه ِبوم <br />درم بار كردند خروار شصت همان گوهر و جامـهء برنشست<br />ز دينار گنجى ز بهر نثار فراز آمد از هر سوئى سى هزار<br />همـه مـهتران سوى شاه آمدند پى و بى كلاه آمدند<br />چو دينار پيشش فرو ريختند بگسترده زر بر گهر بيختند<br />ببخشود شاپور و بنواختشان بـه خوبى براندازه بنشاختشان<br />بزانوش را گفت كز شـهر روم بيامد بسى مرد بيداد و شوم<br />به ايران زمين آنكه بُد شارسان كنون گشت يكسر همـه خارسان <br />عوض خواهم آنرا كه ويران شدست كنام پلنگان و شيران شدست</p> <p>بزانوش هنگامى كه سخن شاپور را شنيد، بـه او گفت، اكنون كه بـه ما زنـهار داده اى ، روشن و رو درون رو آنچه بابت تاوان خواهانى بگو:</p> <p>چنين داد پاسخ گرانمايه شاه چو خواهى كه يكسر ببخشم گناه <br />ز دينار رومى بـه سالى سه بار همى باژ بايد دو ره صد هزار<br />دگر آنكه باشد نصيبين مرا چو خواهى كه كوته شود كين مرا</p> <p>بزانوش شرط صلح شاپور را پذيرفت و گفت:</p> <p>بزانوش گفتش كه ايران تراست نصيبين و دشت دليران تراست<br />پذيرفتم اين مايه و باژ و ساو كه با خشم و كينت نداريم تاو</p> <p>پس از آن بين ايران و روم پيمان سازشى بسته شد، هنگاميكه بزانوش و روميان پيمان بسته باز گشتند، شاپور لشكر را <br />فرا خواند، و شكر گزار بـه استخر پارس رفت. </p> <p>چو ايشان برفتند لشكر براند جهان آفرين را فراوان بخواند<br />همى رفت شادان بـه اصطخر پارس كه اصطخر بد بر زمين فخر پارس</p> <p>ولى هنگاميكه بزانوش بـه روم رسيد، و روميان از چگونگى پيمان و واگذارى نصيبين بـه پادشاه ساسانى با خبر شدند، <br />اختلاف مسلك ومشرب دينى را بهانـه كردند، واز دست نصيبين رابر نتافتند! بـه جنگ كمر بستند، و آماده كارزار<br /> شدند! چون خبر سركشى مردم نصيبين بـه شاپور رسيد، بر آشفت، سپاهى بى شمار براى سرنگونى شورشيان بـه روم <br />فرستاد!</p> <p>چو آگاهى آمد بـه شاپور شاه كه اندر نصيبين ندادند راه <br />ز دين مسيحا بر آشفت شاه سپاهى فرستاد بى مر براه<br />به يك هفته آنجا همى جنگ بود درون شـهر بر جنگيان تنگ بود<br />بكشتند از ايشان فراوان سران نـهادند بر زنده بند ِ گران<br />همى خواستند آن زمان زينـهار نبشتند نامـه بر شـهريار<br />ببخشيدشان نامبردار شاه بفرمود که تا باز گردد سپاه <br />بهر كشورى نامدارى گرفت همـه بر جهان كامكارى گرفت</p> <p>شاپور بعد از خاموش كردن شورش نصيبين بـه پيروزى و كامكارى نام آورى جهانى يافت، كنيزك رافرخ پى نام نـهاد، باغبان را پاداش فراوان داد، قيصر را بزارى و خوارى درون بند باقى گذاشت! که تا آنچه زر و گوهر داشت، از روم بـه ايران آورد، بـه شاپور <br />ارزانى كرد! قيصر سر انجام درون زندان شاپور چشم از جهان فروبست! شاپور بعد از مرگ قيصر جنازه اش را با احترام بـه روم <br />فرستاد ! فردوسى اقدام احترام آميز شاپور نسبت بـه كالبد بى جان خصم را تجلّى خردمندى و فرهى پادشاه ايران درون تقابل با زفتى و ابلهى قيصر روم قلمداد مى كند، چنين مى گويد! </p> <p>يكى را همـه زفتى و ابلهى هست يكى را خردمندى و فرهيست <br />بر اين و بر آن بگذرد روزگار خنك مردم پاك ِ پرهيزكار</p> <p>پس از آن فردوسى از جهان پادشاهى پنجاه ساله واقدامات عمرانى وشـهر سازى شاپور چنين ياد مى كند:</p> <p>به تخت كيان اندر آورد پاى همى بود، چندى جهان كد خداى<br />وزآن بعد اَبَرْ كشور ِخوزيان فرستاد بسيار سود و زيان <br />ز بهرِ اسيران يكى شـهر كرد جهان را از آن بوم پر بهر كرد<br />كجا خرّم آباد بُد نام شـهر از آن بومِ خرّم كرا بود بهر <br />كسى را كه از پيش ببريد دست مر اين مرز بوديش جاى نشست <br />بر و بوم آن يكسر او را بدى سر سال نو خلعتى بستدى <br />يكى شارسان كرد ديگر بـه شام كه پيروز شاپور گفتيد نام <br />به اهواز كرد آن سوم شارسان بدو اندرون كاخ و بيمارسان<br />كنام اسيرانش كردند نام اسير اندرو يافتى خواب و كام<br />ز شاهيش بگذشت پنجاه سال كه اندر زمانـه نبودش همال <br /> همان، ٤٣٨، از س ١٤ تا٣٢<br />همان طور كه از شرح وقايع ياد شده، پيداست، محل اصلى رخداد هاى مورد نظر فردوسى درون دوران شاهى شاپور ذوالاكتاف<br />ناحيه بين النـهرين يا ميان رودان بود! تولَّد و تاج گذارى شاپور درتيسفون رخ داد،پل مورد نظر شاپور جهت تسهيل رفت و <br />آمد عابران بر روى رودخانـه دجله ساخته شد! طائر عينانى كه عرب ماجرا جوئى يمنى بود ، ازقريه عينان يمن بـه تيسفون تاخت، بعد از غارت تيسفون و كاخهاى شاهى، نوشـه نرسى و شاپور را با خود بـه يمن برد! شاپور بـه قصد سير و سفر ناشناس بـه روم رفت، جنگ شاپور با روميان درون جزيره صورت گرفت. نصبين از متصرفات امپراتورى روم شرقى و نواحى مورد اختلاف شاپور با روميان درون جزيره بود. جزيره بـه منطقه اى اطلاق مى شد، كه درون بين النـهرين شمالى واقع است.<br /> محل فعلى آن با بخشى از جنوب شرقى تركيه و مشرق سوريه و استانـهاى شمالى عراق، مانند صلاح الدين،أنبار، نينوا،دهوك و قسمتى از بغداد، مطابقت دارد!</p> <p> </p> <p> </p> <p>هنگاميكه كه فردوسى از زبان شاپور بـه قيصر مى گويد: بـه بازارگانى برفتم زجزّ ( با زاء مشدّد )، اشاره بـه ناحيه <br />اى مى كند،كه بـه عنوان يك مركز بازرگانى محل ورود و صدور كالاهاى بازرگانى معروفيت عام دارد! بنا بر اين<br />(جز) مذكور درون بيت مورد اشاره، هيچ ارتباطى با روستاى زراعى كوچك ( گز برُخوار ) و مُعَرَّبش( جَزِ بُرْخوار )كه درون مجاورت اصفهان واقع شده، ندارد!</p> <p>واژهء مركب بُرْخوار: كه از دو جزء بُرْ : بـه معنى انبوه وفراوان +خوار : بـه معنى بار وبنشن، تركيب يافته ،به معنى سرزمين فراوانى بنشن وغلّات است. جزء خوار درون واژهء برُخوار ،همان ، خوارِ مشـهود درون واژهء ملفوظ و متداول (خواروبار) است. </p> <p>صرف نظر از اينكه (گز بُرْخوار ) هيچگاه معروفيت و مركزيت بازرگانى وتجارى نداشته، اساساً، برحسب مندرجات ابيات مشـهود درون داستان مزبور محل عبور وتردد شاپور نيز نبوده، فردوسى كه درون اين داستان بـه مسير تردد شاپور بين تيسفون و استخر فارس و سفر بـه روم اشارهء آشكار دارد، وضمن اقدامات عمرانى شاپور از شـهر هاى معينى، مانند خرم آباد و اهواز درون ايران و پيروز شاپور درون جزيره نام مى برد،اشاره اى برفتن شاپور بـه اصفهان و نواحى مجاورش نمى كند!</p> <p>لهذا ترديدى باقى نمى ماند، كه همان طور كه فرهنگ نويسان پيشين و شاهنامـه پژوهان گذشته بـه تصريح ياد كرده اند، واژهء ( جَزّ ) مذكور، درون مصرعِ ( بـه بازارگانى برفتم ز جَزّ مُفَرَّس جزيره واقع درون بين النـهرين است! كه درون فاصله اى نـه چندان دور با تيسفون، درون مجاورت امپراتورى روم ِ شرقى قرار داشته، با شبكهء گستردهء راه هاى ارتباطى اش، از مراكز تجارى باستان بـه شمار مى آمده، درون كتب متعدد بـه نقش بارز مواصلاتى و اهميّت بازرگانى اش اشاره شده است!</p> <p> </p> <p>ب: پادشاهى بهرام گور:آنجا كه مى گويد :</p> <p> چو ما مـهرگانى بپوشيم خز بـه نخجير بايد شدن سوى جز<br /> جلد سوم ، رويهء ٤٦١س ٣٣<br /> بيابان كه من ديده ام زير جَزْ شده چون نى ِنيزه بالاى گز<br /> جلد سوم ، رويهء٤٦٢س ٢ <br /> بگويد كه درون شـهر و در كوه و جَزّ گر از گوهر وزرّ وديباى و خَزّ<br /> جلد سوم ، رويهء٤٦٢س٢١<br /> برفتند بازارگانان بـه شـهر ز جَزّ و زَبَرْ قوه (٢) مردم دو بهر<br /> جلد سوم ، رويهء ٤٦٢س ٢٤<br /> زَبَرْ قوه وز نامداران جَزْ بِبُرْدَند بسيار ديبا و خَزْ<br /> جلد سوم ، رويهء ٤٦٣ س٣</p> <p> (٢): زَبَرْ قوه: بـه معنى از بالا ى كوه است، زَبَرْ: بالا باشد، درون مقابل پائين و به عربى فوق گويند.<br /> قوه: كوه باشد</p> <p>در داستان بهرام گور مى خوانيم، هنگاميكه وى بـه سى وهشت سالگى رسيد، و گذران عمر و سپيدى آتى موى سر او را بـه انديشيدن درون بارهء ناپايدارى جهان زود گذر و لزوم نيكو كارى و دورى از بدى واداشت، درون صدد بر آمد، باقى دو سالى كه بـه چهل سالگى او مانده، صرف گشت و گذار درون طبيعت و شكار شير و گور خر كند، با شادى و مى گسارى از زيبائى هاى بهارى درون هواى فرح بخش بهره گيرد و بهنگام خزان با پوشيدن جامـهء خز بـه جز رود وبه شكار شير وگور دست يازد! جزى كه جايگاه گوران ستبر گردن وشير وببر زورمند تغذيه شده از آن گوران تناور است، ونيزار هاى بلند بالا دارد!</p> <p> بفرمود که تا تخت شاهنشـهى بباغ بهار اندر آرد رهى<br /> بفرمان ببردند پيروزه تخت نـهادند زير گل افشان درخت<br /> مى و جام بردند رامشگران بپاليز رفتند با مـهتران<br /> چنين گفت با راى زن شـهريار كه خُرَّم بـه مردم بُوَدْ روزگار <br /> همـه بِسْتُرَدْ مرگِ ديوانـها بپاى آورد، كاخ وايوانـها <br /> بدخمـه درون بس كه تنـها رويم اگر چند با برز و بالا رويم<br /> ز شاه و ز درويش هر كو بمرد ابا خويش زشت و نيكى ببرد<br /> زيانست رنجش همـه هرچه برد چو او مرد رنجش ابا او بمرد<br /> بگيتى ستايش چو ماند بس هست كه تاج و كمر بهر ديگر كس است<br /> بى آزارى و راستى بايدت چو خواهى كه خورده نبگزايدت</p> <p>كنون سال من رفت بر سى وهشت بسى روز بر شادمانى گذشت<br /> چو سال جوان بركشد بر چهل غم و روز مرگ اندر آيد بدل<br /> چو يك موى گردد بسر بر سفيد ببايد گسستن ز شادى اميد<br /> چو كافور شد مشك معيوب گشت بكافوربر تاج ناخوب گشت<br /> همى بزم و بازى كنم که تا دو سال چو ى شكست اندر آمد ببال<br /> شوم پيش يزدان بپوشم پلاس نباشم ز كردار او نا سپاس <br /> بشادى همى روز بگذاشتم ز تاج كئى بهره برداشتم<br /> كنون بر گل و نار و سيب و بهى ز مى جام زرّين نبايد تهى <br /> چو بينم رخ سيب بيجاده رنگ شود آسمان همچو پشت پلنگ<br /> برومند بويا بهارى بود مى سرخ چون ميگسارى بود<br /> هوا راست گردد نـه گرم و نـه سرد زمين تازه و آبها لاجورد <br /> چو ما مـهرگانى بپوشم خز بنخجير بايد شدن سوى جَزْ<br /> بدان دشت نخجير كارى كنيم كه اندر جهان ياد گارى كنيم <br /> كنون گردن گور گرد و ستبر دل شير نر گيرد و زور ببر<br /> سگ و يوز با چرغ و شاهين وباز ببايد(١) كشيدن براه دراز(٢)<br /> كه آن جاى گورست و تير و كمان نياسايم از تاختن يكزمان <br /> بيابان كه من ديده ام زير جَزْ شده چون نى نيزه بالاى گز(٣)<br /> بدان جايگه نيز يابيم شير شكارى بود گر بدانيم دير <br /> همى بود که تا ابر شـهريورى بر آمد جهان شد پر از لشكرى<br /> همان، رويهء ٤٦١از س ٢٥ تاپايان رويه <br /> و رويهء ٤٦٢ از س ١ که تا آخر س ٢</p> <p>(١):ببايد درون بيت فوق اشتباه تصحيفى نسخه نويس هست ، و درست آن ( نبايد ) است، اقوى دليل آن نيز )حرف كهء ربط تعليلى است)، كه درون اولّ بيت بعد آمده است. مى گويد: بـه علت آنكه بـه شكار شير و گور خر مى رويم ،نيازى بـه بردن <br /> سگ و يوز و چرغ و شاهين وبازبه راه دراز نيست! چنانكه مى دانيم اين حيوانات براى شكار پرندگان و كل و آهو و<br /> گوزن بـه كار گرفته مى شوند، وبراى شكار شير و گور نيازى بـه اين حيوانات نيست.</p> <p>(٢)راه دراز : بديهى هست شكار گاه مورد نظر بهرام واقع درون جزيره كه كنام وحوش و چرندگان ستبر گردن بود، درون جوارِ ديوار بـه ديوار كاخ هاى شاهى تيسفون قرار نداشت، براى رفتن بـه شكارگاه، چنانكه معمول ومتداول هست ،نياز بـه پيمودن حد فاصلى از شـهرِمسكن و مأواىِ آدميان که تا شكار گاه محل زيست جانوران هست ! ولى راه دراز را حمل برطى فاصلهء بغداد بـه اصفهان و رسيدن بـه قريهء گز برُخوار كردن، وجه منطقى ندارد! هيچ كس براى شكار كه جنبه تفريح وتنوع دارد، چنين مسافتى را نمى پيمايد! درون ازمنـهء پيشين قصر هاى سلطنتى و اماكن زيست پادشاهان بـه نحوى انتخاب مى شد كه شاه وشاهزادگان بتوانند درون ظرف چند ساعت فاصله بين شكار گاه و كاخ را بپيمايند، وشكار كه جنبهء تفريح دارد، بدل بـه مسافرت شاق نگردد! چنانكه لوئى چاردهم قصر معروف ورساى را جائى ساخت، كه امكان دسترسى بر جنگل هاى پر شكار نواحى نـه چندان دور فراهم بود.(دكتر جمشيد برومند، شـهر وفضاى شـهرى ص ٣٧٠) علاوه بر ورساى كاخهاى سنكلو وسن ژرمن را نيز كه درون غرب پاريس واقع اند، درون جائى ساختند،كه از آنجا با شكارگاه سن ژرمن و فوتن بلو، امكان تردد با طى فاصله اى مطبوع ومقبول ميسّر گردد!</p> <p>(٣): وجه درست اين بيت همين وجه مندرج درون شاهنامـهء سنگى مورد استفاده است، چنانكه درون ( ج ششم٥١٢/ ١٢٨٣) شاهنامـهء خالقى نيز همين بيت درست تلقّى شده است، و ( بن نيزه) كه درون چاپ مسكو( ٧/ ٣٦٨/ ١١٠٧) آمده نادرست دانسته اند.<br /> معنى بيت، ناظر بـه اين نكته است، كه درون آن روزگار چوب نيزه و چوب درفش را از نى ِ بامبوس مى ساختند، كه بلند و سبك و محكم بود. مى گويد بوته هاى گز درون بيابانى كه پائين جز قرار گرفته، بـه بلندى چوب نيزه شده هست ( خالقى)</p> <p>بهرام شـهريور ماه مدتى بـه شكار شير پرداخت، که تا آنكه خردمندى از ياران دربارى بـه او ياد آور شد، درون اين ماههاى پائيزى كه مقارن با دوران زايمان و شيرخوارى بچه شيرانست، شكار شير كارى نابجاست، بهترست<br />به شكار گور بپردازد و از شكار شير دست كشد، که تا بيشـه از شير تهى نگردد!</p> <p> كنون بايد آژير بودن ز شير كه درون مـهرگان بچه دارند زير<br /> سه فرسنگ بالاى اين بيشـه هست بيك سال اگر شير گيرى بدست<br /> چنان هم ز شيران نگردد تهى تو چندين چرا رنج بر تن نـهى<br /> چو بنشست بر تخت شاه از نخست بـه پيمان جُز از جنگ شيران نجست<br /> كنون شـهريارى و كيهان تراست بگور آمدى جنگ شيران چراست<br /> همان، رويهء ٤٦٢ س ١١،١٢،١٣</p> <p>شاه بـه توصيه خردمندان دربار از شكار شير دست مى كشد، با سوارى و تير اندازى و شمشير كشى بـه شكار گور مى پردازد، وهنر نمائى هاى جنگاورانـه مى كند! توانائى او مورد توجّه واقع مى گردد، و درباريان او را مى ستايند!</p> <p>بدو گفت مؤبد كه گر ده سوار بُدى مر ترا چون تو درون كارزار <br />نبودى بروم و به چين تاج وتخت بـه دريا كشيدى خرد مند رخت<br />كه چشم بد از فَرّ تو دور باد نشست تو درون گلشن سور باد<br /> همان، رويهء ٤٦٢، س ١٤،١٥<br />بهرام بعد از فراغت از شكار شير و گور و مرخص كردن اردو و سپاه كه با وى درون شكار گاه بودند، بـه خر گاه شاهى باز گشت ، بعد از استراحت و خوردن وآشاميدن، بـه مرور ِتاريخ و ياد آورى شيوه و سيرهء سلطنت پادشاهان پيشين پرداخت! درون صدد برآمد <br />براى باقى ماندن ذكر خير خود، و به يادگار نـهادن نام نيك، بـه تامين امنيت وآرامش مردم و تسهيل بازرگانى و عدالت درون كشور اقدام كند!</p> <p>بخرگاه شد چون سپه بازگشت بشست از خوى آن پهلوان هر دو دست<br />يكى داشتى مـهربان پيشكار بخر گاه نو بر پراكند شار(١) <br />نـهادند كافور و مشك وگلاب بگسترد مشك از بر جاى خواب<br />همـه خيمـه ها خوان زرين نـهاد بر او كاسه آرايش چين نـهاد<br />بياراست سالار خوان از بره هم از خوردنيها كه بد يكسره <br />چو نان خورده شد، شاه بهرام گور بفرمود جامى بزرگ از بلور<br />كه آرد پريچهرهء ميگسار نـهد بر كف دادگر شـهريار<br />چنين گفت كاين پادشاه اردشير كه برنا شد از بخت او مرد پير<br />سرمايه او بود و ما كهتريم اگر كهترى را خود اندر خوريم<br />ببزم و برزم و به راى و بخوان جز او را جهاندار گيتى مخوان<br />بدان گه ، كه اسكندر آمد زروم بايران و ويران شد اين مرز و بوم<br />گر او ناجوانمرد بود و درشت كه سى وشش از شـهرياران بكشت<br />لب خسروان پر ز نفرين اوست همـه روى گيتى پر از كين اوست<br />چو بر آفريدون كنند آفرين بر اويست نفرين ز جوياى كين<br />مبادا جز از نيكوئى درون جهان زمن درون ميان كهان و مـهان <br />بياريد گفتا منادى گرى خوش آواز و ز نامداران سرى <br />بگردد، سراسر بگرد سپاه همى بر خروشد بـه بيراه و راه <br />بگويد كه درون شـهر و در كوه٢ و جَز گر از گوهر وزرّ و ديباى و خز<br />جز اين که تا بخاشاك ناچيز و پست بيازد كس نا سزاوار دست<br />بر اسبش نشانم ز بعد كرده روى ازيدر كشان با دو پيكار جوى<br />دو پايش ببندند، درون زير اسب فرستمش که تا خوان آذرگشسپ<br />ستايش كند، پيش يزدان پاك پرستش كند پيش آذر بـه خاك<br />بدان كس دهم چيز او را كه چيز از او بستد وچيرگى كرد نيز<br />اگر اسب درون كشت زارى كند ور آهنگ بر ميوه دارى كند<br />ز زندان نيابد بـه سالى رها سوارى سرافراز يابى رها<br />همان رنج ما بس كزين دشت بهر بيابيم و تازيم شادان بـه شـهر<br />برفتند بازارگانان بـه شـهر ز جَزُّ و زَبَرْ قوه(٣) مردم دو بهر<br /> همان، رويهء٤٦٢ س ١٦ تا٢٥ <br /> (١) : شار: پارچه رنگين نازك <br />(٢):كوهى كه درون اينجا آمده، بـه نظر مى رسد،همين رشته كوههاى شمالى كردستان درون مريوان ، اشنويه ، مـهاباد ، سردشت باشد، كه درون حال حاضر نيز محل تردد كولبران كرد ونقل وانتقال كالاست.<br />(٣): زَبَرْ قوه: بـه معنى از بالا ى كوه است، زَبَرْ: بالا باشد، درون مقابل پائين و به عربى فوق گويند.( دهخدا)<br /> قوه: كوه باشد. درون قاعدهء تعريب و مُعَرَّب كردن واژه هاى غير عربى: ( ك ) بـه ( ق ) بدل شود. مانند: كاوس: قابوس -اِسْتَبْرَكْ: استبرق -اُكِآنُس: اقيانوس- كليما: اقليم - كهرمان: قهرمان-كهستان: قهستان- كهندژ:قهندز-كومش: قومس، شده هست . درون اين ميان هريك از دو واژهء اُكِآنُس و كليما يونانى است.</p> <p>در اين قسمت از داستان فردوسى مى گويد: بهرام گور كه حصول نيك نامى خود را درون گرو تثبيت امنيت مردم و تأمين آسايش خاطر كشاورزان وبازرگانان مى دانست، جهت تسهيل رفت و آمد و كسب و كار بى درد سر و بدور از مانع و رادع، فرمانى صادر كرد، كه جارچيان و مناديان خوش صدا درون اين سو و آن سوى كشور خواندند، و بآگاهى مردم رساندند، كه اگر كسى درون شـهر و كوه و جزيره از زر و ديبا و خز گرانبها، که تا ميوه و خاك و خاشاك بى ارزش متعلق بـه كسى را مورد كمترين اجحاف وتعدى و زورگيرى وسرقتى قرار دهد، خطا و جرمى مرتكب شده، كه مجازات سختى درون پى دارد. مكافاتِ ( از بعد بر اسب نشستن ) و تا آذر گشسب (سوارى بعد پس كردن ) و گرفتن مال دزدى از او، و مصادرهء اموال شخصى و زندانى شدن درون باره اش اعمال مى گردد ! صدور اين فرمان بار آور امنيت و آرامش و موجب ترويج و تسهيل بازرگانى شد، بـه نحويكه بـه افزايش تردد درون نواحى كوهستانى و مناطق شـهرى و جزيره انجاميد، تجمّع تجارى و نقل و انتقال بيش از پيش كالاى هاى بازرگانى را درون پى داشت!</p> <p>باقى داستان بـه شرح زير هست : </p> <p> بيابان چو بازار چين شد زِ بار بدانسو كه بُد لشكرِ شـهريار <br /> دگر روز چون تاج بنمود هور جهاندار شد سوى ِ نخجير ِگور <br /> كمانرا بزه بر نـهاده سپاه بعد لشكر اندر همى راند شاه<br /> چنين گفت آنگه كمانرا بدست بمالد گشايد باندام شست<br /> نبايد زدن تير جز بر سرون كه از سينـه پيكانش آمد برون<br /> يكى پهلوان گفت كاى شـهريار نگه كن بدين لشكر نامدار<br /> كه با كيست زينگونـه تير و كمان بد انديش يا مرد نيكى گمان<br /> مگر باشد اين از گشاد برت كه جاويد بادا سر و افسرت<br /> چو تو تير گيرى و شمشير و گرز از آن خسروى فرّ و بالا و برز<br /> همى لشكر شاه دارند شرم بـه تير و كمان بر شود دست نرم<br /> چنين داد پاسخ كه اين ايزديست گر او بگسلد زور، بهرام كيست<br /> بر انگيخت شبديز بهرام گور چو نزديك شد با يكى نرّه گور<br /> چو آمدش هنگام بگشاد دست بَرِ گورِ نر با سرونش ببست<br /> همانگه كه گور اندر آمد بـه سر برفتند گردان زرّين كمر<br /> شگفت اندران زخم او ماندند يكايك بر او آفرين خواندند<br /> كسى پرّ و پيكانِ تيرش نديد بـه بالاى آن گور شد ناپديد<br /> سواران جنگىّ و مردان كين نـهادند سر پيش او بر زمين<br /> بدو پهلوان گفت كاى شـهريار مبيناد چشمت بدِ روزگار<br /> سوارى تو و ما همـه بر خريم هم از خروران درون هنر كمتريم<br /> بدو گفت شاه اين نـه تيرمنست كه پيروزگر دستگير منست<br /> كرا پشت و ياور جهاندار نيست از او خوارتر درون جهان خوار نيست<br /> برانگيخت آن بار كش را ز جاى تو گفتى شد آن اسب پرّان هُماى <br /> يكى گور پيش اندر آمد دلير همانگه بـه شمشير يازيد شير<br /> بزد تيغ و كردش بدو گونـه راست نـه اين نيمـه افزون نـه آن نيمـه كاست<br /> رسيدند نزديك او مـهتران سر افراز و شمشير زن كهتران<br /> چو آن زخم ديدند بر پشت گور خرد مند گفت اينت شمشيرو زور <br /> مبيناد چشم بد اين شاهرا نماند مگر بر فلك ماه را<br /> سر مـهتران جهان زير اوست فلك زير پيكان و شمشير اوست<br /> سر مـهتران جهان زير اوست فلك زير پيكان و شمشير اوست<br /> سپاه از بعد او همى تاختند بيابان ز گوران بپرداختند <br /> بفرمود که تا حلقهء زر كشيد بدان حلقه برنام او بركشيد<br /> درافكند درون گوشِ گورِ يله همان نيز با داغ سيصد گله<br /> رها كردشان از پى نام را همان از پى شادى و كام را<br /> يكى مرد بر گرد لشكر بگشت كه يكتن مباد اندرين پهن دشت<br /> كه گورى فروشد بـه بازارگان بديشان دهند اين همـه رايگان<br /> زَبَرْ قوه وز نامدارن ِ جز ببردند بسيار ديبا و خَزْ (١)<br /> پذيرفت و فرمود که تا باژ و ساو نخواهند اگر چندشان بود تاو<br /> وزان شـهرها هركه درويش بود دگر نانش از كوشش خويش بود<br /> ز بخشيدن او توانگر شدند بسى نيز با تخت وافسر شدند<br /> بـه شـهر اندر آمد ز نخجير گاه بـه يك هفته شد شادمان با سپاه<br /> بـه ميدان بدى بيشتر بارگاه پياده برفتى بَرِ او سپاه<br /> برفتى خوش آواز گوينده اى خرد مند و درويش و جويدنده اى<br /> بگفتى كه اى داد خواهندگان بـه يزدان پناهيد از بد گمان<br /> كسى كو نخفت هست با رنج ما اگر نيستش بهره از گنج ما<br /> بـه ميدان خراميد که تا شـهريار مگر بر شما نو كند روزگار<br /> دگر هر كه پيرست وبيكاروسست همان گر جوانست و نا تن درست<br /> وگر وام دارد كسى زين گروه شد هست از بد وام خواهان ستوه <br /> وگر بى پدر كودكانند نيز از آنكس كه دارد نخواهند چيز<br /> بود مام كودك نـهفته نياز همى دارد آن تنگى خويش راز<br /> وگر مايه دارى توانگر بمرد بدين مرز زو كودكان مانَد خرد<br /> كند كار دارى بدان چيز راى بدارد بـه دل ترس و شرم از خداى<br /> سخن زين نشان كس مداريد راز كه از راز داران منم بى نياز <br /> توانگر كنم مرد درويش را بدين آورم جان بد كيش را<br /> بتوزيم وام كسى كش درم نباشد دل خويش دارد بـه غم <br /> دگر هركه دارد نـهفته نياز بدو بر گشايم درون گنج باز<br /> چو از كارداران بود رنج نيز كه او را پدر مردهء خواست چيز<br /> كنم زنده بردار بيداد را كه آزرد او مرد آزاد را <br /> ز نخجير گه سوى بغداد رفت خرد يافته بادلى شاد رفت<br /> برفتند گردنكشان پيش اوى زبيگانگان و هم از خويش اوى<br /> بفرمود که تا باز گردد سپاه بيامد بـه كاخ دلاراى شاه<br /> شبستان بر زين بياراستد پرستندگان مشك ومى خواستند<br /> بتان چامـه و چنگ بر ساختند ز بيگانـه ايوان بپر داختند<br /> ز رود مى ناب و بانگ سرود هوا را همى داد گردون درود<br /> بهر شب ز هر حجره اى دست بند ببردند که تا دل ندارد نژند <br /> دو هفته همى بود دل شادمان درون گنج بگشاد روز و شبان <br /> درم داد و آمد بـه شـهر صطخر بسر بر نـهاد آن كئى تاج فخر<br /> شبستان خود(٢) را چو درون باز كرد بتان را زگنج درم ساز كرد<br /> بـه مشكور زرّين هرآنكس كه تاج نبودش بزير اندرون تخت عاج<br /> از آن شاه ايران فراوان ژكيد بر آشفت واز روزبهگزيد<br /> بدو گفت من باژ روم وخزر بديشان دهم چون بيايد بـه در<br /> هم اكنون بـه خروار دينار خواه ز گنج رى و اصفهان باژ خواه<br /> شبستان بدين گونـه ويران بود نـه از اختر شاه ايران بود<br /> همان، رويهء ٤٦٢،از س ٢٥ که تا ٣٣ <br /> همان، رويهء ٤٦٣ ، از س١ که تا ١٥<br /> (١) اين بيت درون برخى از شاهنامـه ها و واز جمله درون شاهنامـهء ماخذ گنجور قابل دسترس درون انترنت <br /> بـه صورت زير آمده هست : </p> <p> زبر كوى با نامدران جز ببردند بسيار ديبا و خز<br /> گنجور، بخش ١٧ س٣١</p> <p>(٢) اين بيت بـه علت ناخوانا بودن درون شاهنامـه مورداستفاده از گنجور نقل گرديد<br /> گنجور، بخش١٧ س ٧٠</p> <p>فردوسى درون ادامـهء مطلب چنين مى گويد:</p> <p>بار امتعه و كالاهاى گوناگون بـه بيابانى سرازير شد، كه لشكر شاهى درون آنجا اسكان يافته بود. بـه گونـه اى كه بيابان محل استقرار سپاه بـه شكل بازار چين شد. شاه از نو سرگرم شكار و هنر نمائى گشت.سپاهيان كه تر دستى وى را درون شكار و<br />وتير اندازى و سوارى و شمشير كشى، ديدند، توان رزمى و جنگاورى بهرام را ستودند. و به ناتوانى خود اقرار كردند. ولى<br />بهرام توان وتوفيق خود را ناشى از توجّه دادار دانست. دستور داد سيصد گله از گوران راحلقه درون گوش كردند و داغ زدند.<br />و جارچى را فرمان داد، بـه گرد لشكر درآيد، و فرمان رايگانى بودن گوران را بـه آگاهى مردم برساند. که تا مبادا كسى درون اين ميان <br />از بازرگانى بابت گورى پولى بگيرد. بل كه بـه رايگان ارزانى و پيشكش كند! بازرگانانى كه از راه كوه و جزيره آمده بودند، <br />به پاس لطف و بخشش شاهانـه، ديبا و خز بسيار بـه شاه تقديم كردند، شاه هداياى آنـها را پذيرفت، ودستور داد، باژو ساوى<br />از بازرگانان گرفته نشود، بخشودگى مالياتى او، موجب توانگرى مردم شد، بعد از آن بـه شكار نپرداخت، بـه شـهر آمد و يك<br /> هفته، با سپاهيان بـه سرور و شادمانى سر كرد. درون اين مدّت بارگاه شاهى درون ميدان شـهر بود، و شاه از سپاه سان مى ديد.<br />و دستور مى داد، هر نيازمندى نيازش را عرضه دارد. پير و بيكار و جوان ناتندرست و كودك بى پدر، و وام دار ناتوان از پرداخت <br />وام، همـه مشمول عدل شاهانـه شدند. همچنين شاه فرمان داد، اگر كاردارى نيازمندى را آزرد، مشمول مجازات سخت اعدام واقع شود! بعد از آنكه شاه چند روزى اوقات خود را مصروف بسط عدل و دستور عمل هاى مملكتى كرد، با دلى شاد و خرسند از اقدامات خود، راهى بغداد شد. سپاه را مرخص كرد، و به كاخ شاهى رفت. درون خلوت انس بارگاه شاهى بـه عيش وعشرت و بذل <br />و بخشش پرداخت. که تا آنكه عزم سفر بـه استخر كرد. درون آنجا نيز دست كرم درون جيب برد. بـه بذل وبخشش پرداخت. چون ديد برخى از زنان شبستان شاهى استخر از تاج شاهى و تخت عاج بى بهره اند، و شبستان از شكوه و جلال تزيينات دربارى <br />خالى است، دستور داد، باژ روم وخزر بـه شبستان شاهى تخصيص يابد، واز ثروتمندان و گنجينـه داران رى و اصفهان <br />خروار خروار وصول ماليات شود!</p> <p> </p> <p> </p> <p>حال تبعات و نتايج فرمان كلى بهرام گور درون تامين امنيّت عموم، وبسط عدالت و بذل و بخشش مسرفانـه اش را منحصر بـه محدودهء خاص روستائى درون سه فرسنگى اصفهان كردن، درون حاليكه هيچ سخنى درون بارهء مسافرت واردو كشى بهرام گور بـه اصفهان بـه ميان نيامده، بل كه برعكس از بازگشت بهرام گور از شكارگاه بـه بغداد و بعد بـه استخر سخن رفته ،مصادره بـه مطلوبى بيش نيست، كه درون جهت تمايلات يك سو نگرانـهء ِمدعيانى صورت مى گيرد كه بااز ياد بردن عامدانـهء جَزِ مُفَرَّسِ جزيره واقع دربين النـهرين و مجاورت كوهستان( اصطخرى ص١٣٩س ٢٢ چ اف) و مطمح نظر قرارروستاى گز برُخوار نزديك اصفهان، طرح ادعائى واهى، را بربرسى هرمونوتيك مطلب مقدم مى دارند!</p> <p>در سده هاى پيشين كه ايرانيان با شاهنامـه انس والفتى ژرف داشتند، و شاهنامـه از زمره كتابهاى بالينى همراه و همدم <br />مردم بود، باسوادانى كه شاهنامـه خوانى مى كردند، و بى سوادانى كه نظاره گرِ شاهنامـه خوانى آنـها بودند، از وراى داستانـهاى پهلوانى، وطن دوستى و راست گوئى و درست آزمائى و خرد ورزى مى آموختند، ولى امروز درون پرتو تعليمات ِموسسات آموزشى نوين، نـه تنـها سطح سواد برخى از دانش آموختگان افول و نزولى كرده كه از درك معنى دوبيت ساده باز مى مانند، بلكه همت مدّعيان نيز درون اثر آموزش نادرست بـه قدرى كاستى يافته، كه بـه جاى صرف وقت براى خواندن دقيق داستانى منظوم، و فهم مطلب، با اظهار نظرى شتاب زده، مرتكب ابتكار و اقتراحى نادرست مى شوند، كه از خَلْطْ و توّهم آغاز مى گردد، و به منطق ستيزى عوامانـه و ستيهندگى بى خردانـه و شب نامـه نويسى پايان مى پذيرد!</p> <p>البته مدعى معارضى كه بـه گزاف از شناخت دم مى زند، اگر آفرين نشنود، مى رنجد و با سلاحِ ستيز و سپر ِپرخاش، جولان ده عرصهءعناد و جدال مى شود، که تا به خيال خام خود چنتهء خالى اش را بـه ناواردان ظاهر نگر پُرْ نشان دهد، و بر ديگ ِدربازِ نقصانِ خويش سر پوش فريبى نـهد! ولى درون تاريخ، شناختِ درست موكول بـه دسترسى بـه مآخد كافى و دقت و حوصله و همّت و آشنايى وّ تسلط بر روش پژوهش علمى است، که تا پژوهنده از خطا دور ماند. بتواند، وقايع گذشته را بـه مدد اسناد و مآخذ و منابع معتبربشناسد و بنماياند! ولى بـه لحاظ آنكه برخى از افراد از دقت و حوصله و همت كافى كم بهره اند، و يا بـه روش پژوهش علمى آشنا نيستند، بـه سرهم بندى و اقتباس و تقليدى دست مى آزند، كه آفت تحقيق است. و همين قلّت حوصله و نقصان همّت و ضعف غور هست كه سبب ميشود، مدعىِ مبتلا بـه عوارضِ خود خواهى و كم همتى مرتكب نادرست نويسى و نابجا گوئى شود، بـه محض آنكه مى شنود، جَزْ درون شاهنامـه مُفَرَّسِ جزيره هست ، سلسلهء عناد مى جنباند، و با شگفتى مى گويد، چرا فريتس ولف، جَزْ را كه زادگاه ما و مسقط الرأس پدران و اجداد مُكَرَّمِ ماست، مُفَرَّسِ جزيره مى داند؟! ولى اعجابش او را برنمى انگيزد، اندكى بـه خود زحمت بررسى دهد، که تا بفهمد جزيره كجاست. و با تورقى درون برخى از شاهنامـه ها ببيند، سالها قبل از تولَّد ولفِ آلمانى شاهنامـه نويسان و فرهنگ پژوهان ِايرانى، واژهء جَزِ مشـهود درون ابيات دو داستان شاپور و بهرام گور را مُفَرَّسِ جزيره مى دانستند. بى آنكه فارغ التحصيل دانشگاه، يا مصدر خدمت آموزشى، يا داراى القاب دهان پركن و عناوين عنايتىِ مطبوعاتى باشند! همان انس و الفت شاهنامـه و شوق بى جيره و مواجبِ تحصيلات ِعميق ِقديمـه، آنـها را بـه آن پايه از سطح كلّى آگاهى رسانده بود، كه بدانند، جَزِ بُرْخوار كجاست! و جَزّ ِجزيرهء مجاور كوهستان كجاست! اينكه ولف آلمانى جَزّ مذكور درون ابيات <br />دو داستان شاپورذوالاَكتاف و بهرام مخفف جزيرهء واقع درون بين النـهرين مى داند، مسبوق بـه سوابقىيست كه از ديد دانش پژوهى مانند او دور نمانده است. چنانكه درون بخش فرهنگ الفاظ نادره و اصطلاحات غريبهء شاهنامـهء فردوسى چاپ سنگى موَرَّخِ سنـهء ١٢٧٢ ه ق برابر با ١٨٥٥ م كه ٢٥ سال قبل از سال ِ١٨٨٠ِِِِِ تولدِ ولف، بـه زيور طبع آراسته گرديده ، جَزْ مخفف "جزيره وملكى درون ميان فرات و دجله" معنى شده است. و مرحوم دكتر على اكبر نفيسى ناظم الأطباء، جز را" اسم پارسى جزيره كنار دريا وميان دريا و نام كشورى كه مابين فرات و دجله واقع شده و به تازى ألجزيره و مردم فرنگ مزوپو تامى گويند"دانسته است.<br />محمد حسين بن خلف تبريزى متخلّص بـه برهان مؤلف فرهنگ برهان قاطع نيز كه فرهنگ خود را درون سال ١٠٦٢ هجرى قمرى نوشته، جَزْ را بـه فتح اوّل و سكون ثانى جزيرهء كنار دريا و ميان دريا معنى مى كند.</p> <p>دهخدا جَزْ را بـه نقل از برهان قاطع ، آنندراج ، ناظم الأطباء و فرهنگ نظام ، جزيره كنار دريا و ميان دريا و زمين خشك محاط بـه آب معنى كرده ، و سه بيت، ببازارگانى برفتم زجز / يكى كاروان دارم از خز وبز - چو با مـهرگانى بپوشيم خز / بـه نخجير بايد شدن سوى خز- زبرقوه و ز نامداران جز/ ببردند بسيار ديبا و خز- را از فردوسى شاهد مثال آورده است.<br />در پايان نيز بـه نقل معنى جز از فرهنگ لغات شاهنامـهء شفق: گويا مقصود گز يا بندر گز باشد. و نيز آوردن معنى مورد نظر ولف پرداخته، نوشته" ولف درون فهرست خود، كلمـهء جز را كه گاهى بتشديد دوم استعمال شده ، سرزمين بين النـهرين دانسته است. و به <br />حاشيهء برهان چاپ معين ارجاع داده است.</p> <p>و جَزّ بـه فتح اول و تشديد سوم را بـه نقل از ناظم الأطباء نام كشورى كه مابين فرات و دجله واقع شده و به تازى ألجزيره و مردم فرنگ مزوپوتامى گويند، و به نقل از ولف با استشـهاد از ابيات دو داستان شاپور وبهرام گز بين النـهرين معنى كرده هست .</p> <p>ذيل جزيره نيز با ذكر آنكه، جزيره قور و اقليم اقور نيز ناميده مى شود، اظهار داشته، " عرب بـه بين النـهرين عليا اطلاق مى كردند، وشرح مفصلى راجع بـه سوابق باستانى و تصرفات سلسله ساسانى درون جزيره داده است.</p> <p>اظهار نظر دكتر محمد معين كه بعد از نقل معنى مورد نظر محمد حسين بن خلف، درون حاشيهء فرهنك برهان قاطع <br />مى نويسد:" باين معنى( كه) مخفف جزيره گرفته اند، معقول بنظر نمى رسد. (زيرا)، جز بـه فتح اول وتشديد دوم بقول معجم البلدان قريه ايست از اصفهان " از موارد بارز اثبات شيئى است، كه با آنكه منطقيون مى گويند، موجب نفى ماعدا، نمى شود. چند نفرى را بـه اقتباس مخفى، واداشته، بـه پيروى از ترديد آن فقيد سعيد، چشم خود را كه بر جَز ِمُفَرَّس جزيره ومعنى ابيات و مندرجات داستان بسته اند، بر اظهار نظر شك انگيز مرحوم معين گشوده اند، ولى طورى وانمود كرده اند، كه منشأ ترديد مغر مُخيّله و قوهء مدركهء شخص شخيص خودشان بوده است.</p> <p>آرى، ياقوت درون وصف جَزْ مى گويد: " جزبالفتح ثم بالتشديد: من قرى اصبهان، نسب اليه ابو حاتم محمد بن ادريس الرازى الامام الحنبلى، كان يقول نحن من اهل اصبهان من قريه يقال لها جَزّ "( ياقوت ، ذيل جَزّ ) ، درون مورد ابرقوىِ يزد ِواقع بين اقليد<br />فارس و ياسوج و يزد كه سابقاً بر سرِ راه ِكاروان روى عهدِ مغول وايلخانى قرار داشته واز شـهرهاىِ معتبر تاريخى حاوى چهار صد بناى كهن است. نيز ياقوت درون معجم البلدان مى نويسد: ابرقوه بليده بنواحى اصبهان على عشرين فرسخاً منـها"<br />ابرقو شـهريست درون نواحى اصفهان با فاصله اى بيست فرسخى با آن، كه باتوجّه بـه فاصله سه فرسنگى گز بُرْخوار با اصفهان<br />فاصله بين ابرقو و جَزِ بُرْخوارِ مُعَرَّبِ گز، برحسب تخمين ياقوت مى شود، بيست وسه فرسخ ،يعنى يكصد وچهل وسه كيلومتر ونيم و براساس محاسبه متراژ دقيق فعلى ٢٤٣كيلو متر ،اين مسافت را نزديك محسوب داشتن، و اَبَرْ قوى يزد را، همان كوهستان مورد نظر فردوسى و استخرى دانستن، اظهار نظرى سست ونامتكى بر شواهد و قرائن مُتْقِن تاريخى هست ، بـه ويژه آنكه نـه ياقوت بـه شاهنامـه و موقعيت بازرگانى و پارچه بافى جَزِ برُخوار اشاره كرده و نـه حمدالله مستوفى كه درون كتاب نزهت القلوب، درون بخش بُرْخوار از جَزْ نام است، درون اين باره مطلبى نوشته است! جز آنكه بـه اين جملات بسنده كرده، كه : " ناحيت بُرْخوار سى ودو پاره ديه است. ديهء جز معظم قراى آن و اين ناحيترا نيز آب از كاريز است، وديگر نواحى را آب از زنده رود و بدين ناحيت بديهء جَزْ بهمن بن اسفنديار آتش خانـه ساخته بود."( حمدالله مستوفى ص ٥١ س ٢-٣-٤-٥ )</p> <p>از وصف ياقوت و مستوفى جز اين فهميده نمى شود، كه جَزْ روستايى بزرگ و معتبر و مـهم ترين روستاى بُرْخوار بوده است! آبش از كاريز تامين مى شده، و آتشكده اى باستانى داشته است، ولاغير! از اين رو وجههء مركزيت بازرگانى و نساجى و زرينـه بافى بـه جَزِبُرْخوارِ عهد كهن دادن، شير و گور بـه حواشى اش گسيل داشتن، و رنج طى طريق را بر پادشاه ساسانى هموار كردن که تا او را براى شكار از تيسفون راهى آن ديهء معظم كردن، ونيز بازرگانان و پارچه بافانش را مفتخر بـه تقديم ره آورد بـه شاه ساسانى نمودن، همـه اقتراح و توهمى بيش نيست، كه از يك سو ساخته وپرداخته ذهن خيال پرور كسانى است، كه از فرط زينت مصرفىِ افتخارات موهوم ،در پى جعل و خَلْطِ تاريخى اند! و از سوى ديگر نشأت يافته از تكرار و تقليد واقتباس كسانى كه بدون توجه يا بى اطلاع از داده هاى تاريخى، بـه پيروى از تشكيك مشككى ديگر بر صدر مصطبهء شك مى نشينند و البته طورى وانمود مى كنند، كه شك كنندهء اصلى بَدْوى اند! </p> <p>قبل از آنكه بـه طور مشروح از سوابق تاريخى جزيره سخن بـه ميان آيد، ذكر چند مطلب لازم بـه نظر مى رسد</p> <p>الف: ذكر مجاورت جزيره و كوهستان <br />ابو إسحاق ابراهيم اصطخرى ، مؤلف كتاب مسالك و ممالك ، ترجمـه محمدين اسعد بن عبدالله تسترى درون حكايت حسين بن منصور حلاج چنين نوشته است: " امراء و ملوك عراق و جزيره و كوهستان و آنچه نزديك آنست، بسيار الحاح و اقتراح <br />كردند، كه بـه پارس مراجعت كند، البته شفاعت والتماس ايشان درون محل اجابت جاى داده نشد. و طمع از قبول ملتمس برداشتند، و ايشان را بگذاشت و به دارالخلافه مقيم شد، و حجّاب و امراء و حواشى و خدّام را دعوت مى كرد، که تا جائى كه تمامت ارباب عقول وفضاحت و مفتيان ترسيدند"( اصطخرى، ص ١٣٩ س ٢٢ که تا ٢٧) اين نقل قول كافيست مدلل دارد كه منظور از قوه <br />و كوه مندرج درون ابيات مورد نظر ما درون شاهنامـه، همان كوههاى مجاور ومحاط جزيره و حد فاصل امروز ايران و<br />عراق هست ، ونـه ابرقوى ِيزد ، و جَزْ درون ابيات دو داستان شاپور ذوالاكتاف و بهرام گور مُفَرَّسِ و مخفف همين<br />ناحيه جزيرهء بين النـهرين هست ، و نـه جَزِ مُعَرَّبِ گز بُرْخوار</p> <p>ب: جزيره از متصرفات پادشاهان ساسانى بود و گزيرك ناميده مى شد.<br />رسالهء كوچكى حاوى نام شـهرستانـهاى ايران بـه زبان پهلوى درون دست است، كه نام چهار منطقهء ايران دورهء ساسانى درون آن ديده مى شود! تقسيمات چهار گانـه ايران عهد ساسانى را چنين عنوان مى كند.<br />كوست خوراستان - كوست خور بران - كوست نيم روج- كوست آتور پاتگان <br />نام موسل ( موصل ) و گزيرك ( جزيره ) درون كوست خور بران آمده است. ( نفيسى سعيد، تاريخ تمدن ايران ساسانى، ص ٢٧٣ از س ٤ که تا ٢٠<br />اسرهوئن كه اروپائيان اسروئن osroène مى نويسند، همان سرزمينى هست كه بعد ها اعراب درون آنجا ساكن شدند، وبه همين<br />جهت بـه ديار مضر معروف شد، و از آنجا كه درون ميان دجله و فرات واقع شده بود، اعراب بـه آن جزيره مى گفتند. حاكم نشين<br />آن شـهر رقه بود. از ديگر شـهرهايش، شـهر (ادس) يا(ادسا) بود، كه اينك(اورفه) نامند. پيداست يكى از چهار استانى است، كه<br />در نتيجهء تجزيهء دولت سلوكى مستقل شده بودند، ساسانيان استقلالشان را پايمال كردند. بخش جنوبى خوزستان، سرزمين ميشان يا ميسان يا مسنـه بوده، درون شمال آن استان خاراكنـه يا كرخ و در شمال آن استان هديابينـه يا آديابن و در مغرب استان اسرهوئن ،يا اسروئن است.( نفيسى، همان، ص ٣٧٩ س٢٥- ٢٦ - ص ٣٨٠ س ١ که تا ٩)<br />آخرين ناحيهء غربى ايران ساسانى كه بـه دست اعراب افتاد، سرزمين موصل بود، كه آنرا بـه دو ناحيه تقسيم مى كردند: ١-<br />ناحيهء شـهر زور و چامگان و درآباد. ٢- ناحيه جزيره و نينوا و مرج و بعذرى درون مغرب دجله و حديثه و اخره و بهذرا و مغله و <br />جبتون و حنايه و لسا و ديبور و داسن كه درون مشرق دجله بود. درون مغرب ناحيهء موصل سرزمينى بود، كه اعراب طوائف ربيعه درون آنجا اقامت داشتند، و به همين جهت بـه آن ديار ربيعه گفته مى شد، آن منطقه هم درون دورهء ساسانيان جزو خاك ايران بود، و به <br />نواحى بلد و باعربايا، درون نصيبين و دارا و ماردين و كفرتوثا و تل سنجار و رأس العين و خابور تقسيم مى شد. درون شمال ديار <br />ربيعه نواحى ارزن و ميافارقين بود.( نفيسى، همان، ص ٣٦٥ از س ١٥ که تا ٢٦).</p> <p> </p> <p>ج: شـهرها و نواحى تجارى مجاور جزيره<br />ابو اسحاق ابراهيم اصطخرى درون كتاب ممالك و مسالك درون بارهء شـهرها و نواحى تجارى مجاور جزيره چنين نوشته: " مملكت اَرمن بـه روم متاخم و نزديك است، و يك حد آن بـه روم متصل مى شود، و حدى ديگر بـه بردعه و حدى ديگر بـه جزيره و حدى ديگر بـه آذربايجان و كوهستان ....... وموضعى هست درون آن ديار بـه طربزنده معروف و بازرگانان درون آنجا از اطراف<br />مجتمع مى شوند، و از آنجا بـه روم بـه تجارت مى روند، و هر شـهرى و ديهى كه درون حوالى و اضعاف و نواحى <br />آن ديار است، دبابيج و بزيون و جامـه رومى از از آنـها خيزد که تا بدين ناحيت از طربزنده است" ( اصطخرى، همان<br />ص ١٩٢ س ١٧ که تا ٢٥) " و اما نشوى- بركرى - اخلاط - منازگرد- بدليس- قاليقلا - ارزن- ميافارقين و سراج تمامت شـهرهاى <br />كوچك و معمور با خصب و نعمت و راحت و نزاهت و در كوچكى تمامت بـه يكدگر نزديك اند. و بعضى ميافارقين را از شمار وصدد جزيره مى گيرند، امّا آنكه او از بعد جزيره است. و ازپس آن حد جزيره مى باشد، و آن درون ميانـه دجله و فرات كرده شد"<br />( اصطخرى،همان، ص ١٩٢س ١ که تا ٦).</p> <p> </p> <p>د: نواحى نشو و نما و تردد و زيست شير ايرانى<br /> بر حسب استشـهادات تاريخى و روايات طبيعت پژوهان و جهانگردان پيشين نـه حواشى زاينده رود و نـه بيابان هاى خشك و كويرى اطراف جَزِ مُعَرَّبِ گَزِ برُخوار محل نشو ونما و گشت وگذار شير و شير شكاران نبوده است! ولى نيزار هاى سواحل دجله و فرات درون جزيره و بين النـهرين درون سده هاى گذشته از نواحى عمده زيست شير آسيائى معروف بـه شير ايرانى بوده است.</p> <p>شير كه درون تمدن و فرهنگ ايرانى جايگاهى ويژه دارد، و بسيار از آن ياد شده است، درون سده هاى پيشين درنواحى ميان رودان( بين النـهرين ) داخل نيزار هاى پيرامون دجله و فرات نشو و نما مى كرد. همچنين درون بيشـه زار هاى اطراف رودخانـهء كرخه و كارون و دز و نواحى غربى ايران که تا استان فارس حضورى چشمگير داشت. بيشترين تعدادش درون حوالى مسجد سليمان، دزفول رامـهرمز، ارتفاعات و كوه پايه هاى پست و بلند زاگرس بود و در بوته زار هاى اطرافِ درياچهء پريشان، دشت و تالاب هاى دشت ارژن و حوالى رود قره آغاج مى زيست. که تا حدود يك صد وپنجاه سال قبل بـه نحوى وسيع درون شمال خوزستان و جنوب فارس درمعرض شكار شكارچيان واقع مى شد. حمد الله مستوفى كه درون سال ٧٤٠ هجرى كام فيروز درون نزديكى شيراز را معدن شير توصيف كرده و از كتيبه هاى معروف تنگ شاپور درون شمال غربى دشت ارژن گزارش داده، درون كتاب معروف نزهت القلوب درون بارهء دشت ارژن چنين نوشته هست :"مرغزار دشت ارژن بركناربحيره ايست، كه درون آن صحراست. و در اين حدود بيشـه اى است، كه درون آن شير شرزه باشد، طول مرغزار دو فرسنگ و عرض آن يك فرسنگ است."(على عقيلى،فصل نامـه سبز)<br />ويليام توماس بلانفورد (١٩٠٥ -١٨٣٢ William Thomas Blanford ( زمين شناس و حيوان شناس انگليسى كه درون فاصلهءسالهاى ١٨٧١ که تا ١٨٧٢ براى حل وفصل اختلافات مرزى بلوچستان درون ايران بسربرده است، و به موازات ماموريت ادارى<br />،توانسته موقعيت طبيعى ايران را نيز مورد مطالعه قرار دهد، درون باره زيستگاه شيران ايران مى نويسد :" درهء كوچك دشت ارژن درون غرب شيراز بـه داشتن شير زياد معروفيت دارد. بـه علت دارا بودن شرايط مساعد براى زندگى گراز محيط مناسبى هست كه تغذيهء و زندگى شير ها را فراهم مى كند، وفور حضور شيرهاى دشت ارژن و اطراف بـه اندازه ايست، كه هر سال شكارچيان چهار يا پنج شير، از دشت ارژن و اطراف شكار مى كنند، وتعدادى از بچه شيرها را براى فروش بـه شيراز مى برند. درون حال حاضر شير، درون غرب كوههاى زاگرس و شرق دجله و در بيشـه هاى جنوبى و جنوب شرقى شيراز يافت مى شود، و در هيچ كجاى ديگر از ايران و بلوچستان ، وجود ندارد! <br />، شاهزاده مسعود ميرزا ظل السلطان درون كتاب خاطراتش كه درون سال ١٣٢٣ هجرى نگارش يافته، بـه حضور شير درون دشت ارژن و حواشى قره آغاج درون جنوب شيراز اشاره كرده، مى گويد: "شيرفراوان و زياد است، ولى از قرارى كه شنيدم بـه قرب پانزده سال است، كه ديگر هيچ شيرى درون شيراز ديده نشده است." همچنين او از منطقهء كام فيروز ياد مى كند، كه بـه اتفاق سران قشقائى بـه شكار شير مى رود، و دست خالى بر مى گردد، ولى خوانين قشقائى با دو قلاده شير شكار كرده باز مى گردند. همين شكار بى رويهء تفريحى شاهزادگان قاجار، خوانين بختيارى ، افراد محلى، نظاميان و مستشاران و گردشگران خارجى است، كه با تخريب زيستگاههاى طبيعى منجر بـه انقراض شير درون ايران شد وشير آسيايى ايرانى كه از اويل سده بيستم ميلادى آرام آرام از منطقهء بين النـهرين ناپديد شده بود، ولى درون بخش هائى از ايران مانند خوزستان و فارس و بوشـهر همچنان مى زيست، بـه كلى رخت بر بست! (پرچى زاده ،سرنوشت شير ايرانى و ببر مازندران، ٢٦. )</p> <p>ص: مراكز بافندگى و انواع منسوجات درون دورهء ساسانيان</p> <p>چنانكه معروف است، بافندگى بـه ويژه بافتن پارچه هاى فاخر مانند ديبا و زرى درون ايران دورهء ساسانى ترقى بسيار داشت. چنانكه مسعودى درون مروج الذهب مى گويد: هنگامى كه شاپور دوم روميان را شكست داد، دسته اى از آنـها را بـه شوش <br />و شوشتر و (جندى شاپور) وشـهرهاى ناحيهء اهواز برد. نسل اينان افزون شد. درون آن سرزمين ساكن شدند، و از اين زمان ديباى شوشترى و مانند آن معمول شد، انواع حرير را درون شوشتر و تافته را درون شوش و پرده و فرش را درون خاك نصيبين مى بافتند و تا كنون معمول است. ( نفيسى، همان، ص ٢٢٨ س ١٣ که تا ٢٠)</p> <p>از اين گزارش درون مى يابيم ، كه درون زمان شاپور دوم كارگران رومى را براى ترقى بافندگى بـه ايران آوردند، و بافتنى هاى ايرانى اعم از ديبا و پرده و فرش درون آن زمان مورد توجه بود، از سوى ديگر مى دانيم بازرگانان ايرانى افزون بر آنكه بـه تجارت ابريشم ميان شرق و غرب مى پرداختند، با ابريشم وارداتى چين و نيز ابريشم بـه دست آمده درون داخل ايران پارچه بافى نيز مى كردند. بـه گونـه اى كه سنت پارچه بافى فاخر،از ازمنـهء پيش از شاپور درون ايران معمول ومرسوم بود. از زمان اشكانيان بافندگان ايرانى درون توليد منسوجات با ابريشم چين وايران شـهرت داشتند. چنانكه "فلوروس Florus از زيبائى پرچم هاى ابريشمى پارتى سخن مى گويد، كه چشمان سربازان رومى را خيره مى كرد. و مورّخان ديگر ايران را پيشگام پرورش كرم ابريشم مى دانند. درون قرن پنجم ميلادى استريوم Asterium خطيب آماسيا Amassia بـه جامـه هاى ابريشمى ايرانى اشاره مى كند.<br /> (نفيسى، همان، ص٢٢٩ س١تا١٠) <br />( Anna Jeroussalimskaja ,soieries,soieries sassanides, منوچهر برومند، پارچه هاى ابريشمى ساسانى، تارنماى رسمى، ص٢ س٢٤تا٢٦- ص ٣ س ا، ٢)<br /> پارچه بافى ابريشمى درون شـهرهاى باخترى ايران عهد كهن بـه قدرى جالب و دارى ارج و اهميّت بود، كه ژوستينين امپراتور روم بـه زحمت توانست حق انحصارى بافندگى بافندگان بيزنتيه را درون ايران بـه دست آورد، دستاوردى كه سبب شد، بسيارى از كارگران رومى بـه ايران بازگشتند. ژوستن امپراتور ديگر نيز توانست از پادشاهان ساسانى اجازه بگيرد، مردم سغديان تنـها براى روميان بافندگى كنند.<br />) نفيسى، همان، ص ٢٢٩ س ١٠ که تا ١٧)</p> <p>برحسب گفتهء ثعالبى درون كتاب غرر اخبار ملوك الفرس و سيرهم ، خسرو پرويز غلامى داشته بـه نام خوش آرزو درون گفتگوئى با خسرو پرويز، از بافتنى هائى با نام هاى شاهجانى و ديبقى و توزى و شطوى و منير رازى و ملحم مروزى و خز و حواصل و ديبا نام است. ديبقى نوعى از زرى بسيار نازك، مانند زرى گجرات بوده و توزى بـه معنى كتان و منير بـه معنى پارچه اى با <br />تار و پود ابريشمى و ملحم پارچهء كه از ابريشم و پشم و ابريشم و نخ بافته مى شده است. از اين گزارش تاريخى درون مى يابيم كه درون مروِ شاه جان پارچهء نازك وظريفى مى بافته اند، كه شاهجانى نام داشته و در شـهر رى، پارچه اى كه تار و پودش ابريشم بوده، و در مرو پارچه اى پشمى وابريشمى يا نخى و ابريشمى مى بافته اند.(نفيسى، همان، ص ٢٣٢ س ١٨ که تا ٢٧ و ص ٢٣٣ س ١ که تا ٦ )</p> <p>اكنون كه رشته سخن بـه اينجا كشيد، شايد بى مورد نباشد، درون بارهء وسعت ارضى و سوابق تاريخى جزيره توضيح بيشترى<br /> داده شود:</p> <p>جزيره منطقه ايست، كه درون بين النـهرين شمالى واقع شده ، محل كنونيش با بخشى از جنب شرقى تركيه و مشرق سوريه و استان هاى شمالى عراق، مانند صلاح الدين، انبار، نينوا،دهوك و قسمتى از بغداد مطابقت دارد، بخش بيشترش را نواحى پست و كم ارتفاعى تشكيل مى دهد، كه بـه جلگهء دجله و فرات يا ميان رودان وبين النـهرين معروف است. بـه معنى جغرافيايى جزيره نيست، ولى بـه واسطهء آنكه، ميان رود هاى دجله و فرات قرار گرفته، جزيره گفته مى شود! طولش از ديار بَكْر که تا بغداد سيصد كيلومتر و ميانگين عرضش دويست كيلومتر و مساحتش حدود ١٤٠٠٠٠كيلو متر مربع است!(وجدى،ج٣،ص ٩١). از نظر طبيعى، از شمال بـه جنوب، بـه پنج منطقه زير تقسيم مى شود:<br />١- منطقهء علياى جزيره ٢- فلات علياى جزيره ٣- جزيره الدنيا٤- وادى فرات ٥ - باديه الجزيره<br /> (الموسوعة العربية ، ذيل ألجزيره مابين آلنـهرين)<br />جزيره از شمال، بـه كوههاى توروس، آنتى توروس، و كوههاى شرقى تركيه محدود مى شود، كوه تاريخى معروفش كوه جودى است، كه بر شـهر جزيره ابن عمر، درون مشرق دجله اشراف دارد! (دينورى ص ١)ديگر كوههاى جزيره بـه اين شرح است: قراجاداغ : واقع درون ميان شـهر آمد و فرات، طورعبدين : ميان ماردين و جزيره ابن عمر، عبدالعزيز : ميان بليخ و خابور، سنجار: ميان خابور و دجله، مكحول : درون جنوب موصل، ماردين : درون نزديكى نصيبين(ابن شداد،ج٣،قسم١، مقدمـه عبّاره، ص٣٩-٤٠؛ محجوب، ج١٢،ص١٧٧؛ابن سعيد مغربى،ص٩٠).</p> <p>بزرگترين حوضهء آبى جزيره ثرثار، بـه فتح ث است. رود هاى پر شمارى نيز درون جزيره جاريست. كه پر آب تر و مـهم تر آنـها، هريك از دو رودخانـه معروف دجله و فرات است، كه بـه ترتيب مرز خاورى و باخترى جزيره را تشكيل مى دهد.<br />رود دجله از كوههاى خاورى تركيه و رود فرات از كوههاى تركيه درون شمال درياچه وان و جنوب درياى سياه سرچشمـه مى گيرند و پس از عبور از كرانـه هاى باخترى و خاورى جزيره، درون نزديكى قرنـه (به ضم قاف ،سكون راء ،فتح نُون) بـه هم مى پيوندند، و شط العرب را تشكيل مى دهند. رود هاى بليخ، خابور، ساجور بـه فرات مى ريزند، ورود هاى زاب بزرگ، زاب كوچك، عظيم ( بـه ضم عين وفتح ظاء) و دياله بـه دجله مى پيوندند! جريان اين رود ها، و روانى دجله و فرات و رود هاى كوچك سبب شده جزيره از نواحى آب خيز باشد .جمال بابان،ج١،ص٢١٩،١١٣؛الموسوعة ألعربية العالمية ، ج١٠،ص٢٧٥،ج١٧، ص٢٥٥؛ همان،ج١٠،ص٢٧٥،ج١٦، ص ١٦٤، ج ١٧، ص ٢٥٥)</p> <p>آب و هواى جنوب جزيره از شمال آن گرم تر است، ميانگين دماى سالانـه اش درون جنوب حدود ٢٥ درجه و در شمال كه برفگير هست ، بين ١ تا٥ درجه است. ميزان بارندگى درون نواحى شمالى بين ٨٠٠ تا١٠٠٠ميليمتر و در اراضى جنوبى جزيره بين ٥٠ که تا ٤٠٠ ميليمتر متغير است! ٥٠ تا٦٠درصد بارش سالانـه نيز بارندگى هاى زمستانى است<br /> (الموسوعة ألعربيه، همانجا)</p> <p>گياهان جزيره تُنُكْ وبيشتر صحرائى هست ، كه درون تقابل با خشكى از توان پابرجايى برخور دارند، نخلستانـهاى جزيره درون نواحى جنوبى است، وحوشش خرس وگرگ وشيرند<br /> ( سامى، ذيل مادّه؛ الموسوعة ألعربيه ،همانجا)<br />جزيره سر زمينى باستانى است، كه برخى از نخستين تمدن ها و شـهر هاى كهن ميان رودان درون آنجا نمايان شده ، بـه تدريج درون جنگهاى حمورابى از بين رفته که تا سر انجام تمدن و دولت آشور درون آن ناحيه پديد آمده است.</p> <p>اشكانيان از پيش از ميلاد دولت نيرومندى درون جزيره داشتند،( اعتمادالسلطنـه، ص ٢٥٢-٢٥٤). شـهر باستانى الحضر( بـه فتح ح و سكون ض ) كه همان حتراى رومى هاست،(دهخدا، ذيل جزيره) از سنوات پيش از ميلاد که تا نيمـه سده سوم ميلادى مركز مـهمى درون جزيره بود، اين شـهر كه ويرانـه هاى آن درون سال هاى اخير بـه تصرّف جاهلان تمدّن ستيز و جنايتكار داعش درون آمد، و به تيشـهء عناد بربريت داعشيان آنچه از تصاريف زمان باقى مانده بود، متلاشى و منـهدم شد، درون قلب جزيره، جنوب موصل و كرانـهء نـهرى ساخته شده بود، كه بـه ثَرثار مى پيوست.(ابوخليل، ص٢٤؛ همچنين نگاه كنيد بـه الحَضْر)</p> <p>در نيمـه دوم سده سوم ميلادى، بخش خاورى جزيره از متصرفات قلمرو ساسانيان بود، و ساكنان باخترى اش پيرو فرمانروايان شـهر تدمير بودند!( همان، ص٢٦)</p> <p>موصل كه درون ساحل باخترى دجله واقع است، و بواسطهء آنكه محل تلاقى و اتصال رود بار هائى از دجله است، كه بـه هم پيوسته اند، وبه سبب همين اتصال است، كه موصل ناميده مى شود، درون ازمنـه باستان از نواحى تحت تصرّف دولت ساسانى<br />بود . و شـهرى كه درون زمان ساسانيان درون محل موصل كنونى قرار داشت، بوذاردشير ناميده مى شد.(دهخدا، همان)</p> <p>حديثه درون زمان ساسانيان بـه نوكرد موسوم بود. و نصيبين همان نسيبيس رومى هاست، كه گلهاى سفيد و چهل هزار باغش<br />در سمت علياى رود هرماس معروف بود. (دهخدا، همان)</p> <p>راس العين همان راسا اينا رومى هاست. كه درون ساحل رود خابوراس قرار داشت.(دهخدا، همان)</p> <p>بنا بر گواهىِ تاريخى ياقوت حموى ، هنگامى كه جمعى از نفرات قبيلهء قضاعه از جزيره العرب بـه جزيره آمدند، و عمروبن مالك بـه تزيد، وبنوعوف بن ربان و جرم بن ربان درون آبادى هاى پيرامون جزيره جا گرفتند، و با اهالى آنجا درون هم آميختند، كم كم شمارشان افزون شد! بر اهالى بومى جزيره پيروزى يافتند. درون كشاكش گيرودار، و جنگ و جدالى كه ميان آنان واهالى جزيره رخ داد، ايرانيان مسكون درون جزيره از اعراب شكست خوردند، درون تقابل با سركشى اعراب ، شاپور ذوالاكتاف بـه قصد خونخواهى ايرانيان، با لشكركشى بر شـهر تزيد دست يافت . آنجا را غارت كرد، بسيارى از افراد قبيلهء قضاعه را كشت. گروهى از آنان را نيز بـه شام كوچاند.(ابوخليل،همان، ص ٢٦)</p> <p>زنده ياد دكتر عبدالحسين زرين كوب نيز نوشته : " ماجراى الحضر كه آنرا بـه اردشير اوّل و شاپور نسبت داده اند، هرچند جنگ با يك امير نشين آرامى درون بيابان جنوب نينواى قديم بود، درون روايات عربى و اسلامى بـه عنوان يك ماجراى بين ايران و عرب ، درون دوره قبل از اسلام ياد شده است. عشق وعلاقه يك عرب بـه شاهپور اوّل رنگ جالبى بـه داستان داده است. اينكه هرمز دوم<br />پادشاه ساسانى هم موفق بـه تنبيه اعراب متجاوز شده باشد، محل ترديد است، وليكن شك نيست، كه شاپور دوم درون قلع و قمع<br />اعراب اهتمام بسيار كرده است، امّا اينكه درون داخل عربستان که تا حجاز ويثرب هم پيش رفته باشد بعيد بنظر مى آيد.(زرين كوب، ص ١٣٩)</p> <p>مقارن ظهور اسلام روميان بر بخشِ باخترى و نواحى پيرامونى جزيره وايرانيان بر بخش خاورى اش فرمانروائى مى كردند.(غندور، ص٣٥) درون سال ١٧هجرى روميان لشكر اسلام را بـه فرماندهى ابوعبيده جراح درون شـهر حمص محاصره كردند. سعد بن ابى وقّاص كه درون كوفه بود، لشكرى بـه فرماندهى عِياض بن غَنْم ( عِياضْ بـه كسر عين ) و ( غَنْم ) ( بـه فتح غ و سكون ن ) بـه يارى ابوعبيدهء جرّاح فرستاد. روميان با شنيدن لشكر كشى مسلمانان حمص را ترك كردند. و به سرزمين خود باز گشتند. سعد بن<br />ابى وقّاص بـه عِياضْ فرمان حمله بـه جزيره داد، عِياضْ بر جزيره دست يافت، مردمش از درون اطاعت درون آمدند، و به پرداخت <br />جزيه و خراج گردن نـهادند. بعد از عِياض ِبن غَنْم كه نخستين والى منتصب عمربن خطاب درون دورهء سلطه مسلمانان بود،<br />معاويه بن ابى سفيان درون زمان خلافت عثمان بن عفان والى جزيره شد. درون دوران خلافت حضرت على عليه السلام، نخست<br />مالك اشترنخعى و پس از جنك صفين شبيب بن عَبَّاس بـه فرمانروائى جزيره برگزيده شدند.(ابن شداد،ج٣قسم١) درون دوره اموى جزيره صحنـهء كشاكش خون ريزانـهء دو قبيلهء قيس و تغلب بود، بنى تغلب بر منطقه اى بزرگ و ثروتمند دست داشتند، كه قبيلهء قيس درون صدد تصرّف بود، آزمندى ِ دوقبيله جنگهائى را رقم زد، كه خونبار و ويرانگر بود. از ديگر رخداد هاى جزيره درون دورهء اموى، شورش خوارج درون سال ١١٩هجرى قمرى است. مردم جزيره درون زمان خلافت عباسيان نيز شوريدند، ابتدا بر ابوالعباس سفاح نخستين خليفهء عباسى سپس شورش هاى پياپى خوارج و يورش هاى مستمر قرمطيان درمستملكات عباسيان و جنگهاى رؤساى نواحى مختلف جزيره باهم و درگيرى هاى ممتدشان با عوامل قدرت مركزى از معضلات و مبتلابهات هراس آور خلافت عباسى بود، كه منجر بـه ضعف حكومت عباسيان شد. جزيره درون اواسط نيمـه دوم سده سوم هجرى، مدتى تابع حكومت طولونيان ِمصر شد. اسحاق بن كنداج ( بـه ضم ك و سكون ن ) و پس از وى محمد بن ابى ساج و سپس فرزندش اسحاق بر آن حكومت كردند، که تا سرانجام معتضد عباسى، جزيره را بـه چنگ آورد. و به استقرار حكومت عباسيان درون جزيره توفيق يافت (همان،ج٣قسم١ص٢٨-٢٩، مقدمـه عبّاره ،ص٤٣). جزيره درون نيمـهء دوم قرن چهارم درون تصرّف حمدانيان بود، كه موصل را مركز فرمانروائى خود ساخته بودند. بعد از آن عضدالدوله جزيره را تابع بغداد كرد.( همان ،ج ٣ قسم ١ ، ص ٣١٩-٣٢٥)جزيره درون سدهء ششم مدتى تابع حكام سلجوقى بود،(ابوخليل، ص٦٤) سپس درون دورهء اتابكان زنگى، نخست عماد الدين مؤسس زنگيان و سپس نور الدين محمد زنگى بر جزيره دست يافتند، و در آنجا حكومت مستقلى را بر پا ساختند. از نيمـهء دوم سدهء ششم ايوبيان بر بخش هاى شمالى و برخى ديگر از نواحى جزيره چنگ انداختند، و در شـهرهاى ميافارقين و حصن و كيفا بـه تشكيل حكومت هايى نائل آمدند. مقارن با همين ايّام صليبيان نيز كه طى جنگهاى پياپى بر قسمت هائى از سر زمين هاى اسلامى درون مشرق درياى مديترانـه دست يافته بودند، درون بخش باخترى جزيره بـه تشكيل امارت رُها ( بـه ضم ر) اقدام كردند. (ابوخليل، ٨٦-٨٩-٢٠٨-٢٠٩)<br />در نيمـهء دوم سدهء هفتم هجرى با حملهء مغولها بـه جزيره شـهرهايش ويران شد. درون اواخر سده هشتم تيمور كوركانى جزيره را تصرّف كرد.(شرف الدين على يزدى، ج١،ص٤٧٨-٤٧٩) درون سال هاى آغازين دوران صفويه با يورش فرمانروايان صفوى جزيره بـه قلمرو صفويان پيوست.( اسكندر منشى، ج١:ص٣١-٣٢، ج٢: ص٧٦٤، ج٣: ص١٠٠٦-١٠٠٧) ولى چندى بعد عثمانى هانخست ديار بكر و در پى اش سراسر جزيره را بـه قلمرو خود افزودند،تا عاقبت بعد از جنگ جهانى اوّل كه بـه فروپاشى دولت عثمانى انجاميد، درون پى اقدامات مداخله جويانـه بريتانيا بخش عمدهء جزيره از آن كشور نوبنياد عراق شد!</p> <p>از حيث تقسيمات اقليمى جزيره بـه سه قسمت تقسيم مى گرديد: و هرقسمت را ديار(١) مى گفتند، كه عبارت بود،از ديار بَكْر - ديار ربيعه - ديار مضر كه از پيش از اسلام بـه فرمان خسروان ساسانى بـه آنجا كوچ كرده بودند. ومسكن هر قبيله بـه نام آن قبيله موسوم بود. موصل درون ساحل دجله بزرگترين شـهر ديار ربيعه بود. رقه درون ساحل فرات مركز ديار مضر. آمِدْ بـه كسر ميم درون ساحل <br />دجله عليا بزرگترين شـهر ديار بكر و ديار بكر شمالى ترين اين سه ديار بـه شمار مى آمد.<br />مَقْدِسى، درون كتاب أحسن التقاسيم في معرفة الأقاليم، جزيره را اقليم اقور ناميده است، نامى كه اصل آن معلوم نيست. ولى احتمال دارد، نامى باشد، كه درون دورانـهاى گذشته، بـه دشت پهناور شمال بين النـهرين داده اند.</p> <p>موقعيت جزيره از حيث بازرگانى و فعاليّت هاى اقتصادى و راههاى متعدد تجاريش</p> <p>جزيره از ازمنـهء پيش از اسلام که تا قرن هفتم هجرى همواره بـه سبب موقعيّت ويژهء جغرافيائى و راههاى متعدد ارتباطى و تجاريش از مراكز بازرگانى ِاعصار كهن بود. با سرزمين هاى مجاور، مثل بلاد شام ، فارس و مصر، مناسبات تجارى داشت. از زمره بازار هايش سه ،سوق طعام ،سوق بز، سوق عطارين اهميت و معروفيت ويژه داشتند. ( ابن ارزق، ص٨٠-٢٠٦؛ياقوت حموى،ذيل "باعشيقّا"؛ سوادى عبد محمد، ص ٢٩٢-٢٩٤) مقارن حمله مغول بـه علّت خرابى ها و كشتارهاى ناشى از حملات مغولان مدتى از فعاليت هاى تجارى واماند! اهميت بازرگانيش را از دست داد. که تا باز بعد از چندى جنبهء اقتصاديش را باز يافت . از نو فعاليت هاى تجارى درون جزيره رونق گرفت. ابن اثير(ج ١٢،ص٣٥٥) ضمن اشاره بـه اهميّت تجارت درون اين سر زمين از حسن رفتار قطب الدين محمد مودود متوفى بـه سال ٦١٦حاكم سنجار بـه كسر سين با بازرگانان سخن گفته است.</p> <p>از موارد توجّه و تذكار مورّخان ، راههاى متعدد جزيره بـه نواحى مختلف است، كه از عوامل عمدهء موقعيت تجارى جزيره بود.<br />چنانكه ياقوت حموى( ذيل" السكه") بـه پنج راه تجارى درون جزيره كه بغداد را بـه موصل وصل مى كرد، اشاره مى كند.</p> <p>جاده بغداد- موصل : كه بـه موازات كناره غربى دجله بود، و از نزديك سامرا و تكريت مى گذشت.</p> <p>راه موصل - نصيبين : كه از شـهر هاى بلد- باعيناثا- برقعيد- اذرمـه- و تل فراشـه عبور مى كرد.</p> <p>راه نصيبين-ارزن : كه از دارا-كفرتوثا- قصربنى نازع- آمد- و ميافارقين مى گذشت.</p> <p>راه آمد- رقه : كه از شمشاط- تل جوفر-جرنان- جلاب-رها-حران- باجروان مى گذشت.</p> <p>راه بلد - سنجار كه از قرقيسا عبور مى كرد.</p> <p>ابن خرداد بـه (ص٩٣-٩٦) مسافت اين راهها را با فرسخ ذكر كرده است. درون قرن چهارم اصطخرى(٧٢) مسافت بين شـهرهاى <br />جزيره را با مرحله و روز سنجيده هست .</p> <p>ابوالفداء نيز با اشاره بـه راههاى جزيره، از جاده انبار که تا تكريت و موصل که تا آمد وسُمَيساط( بـه ضم سين و فتح ميم ) ياد كرده كه درون نزديكى نصيبين رشته اى از آن بـه راس العين و رقه مى رفته و رشته ديگرش از حرّان( بـه تشديد راء) و رها (به ضم راء) و برقعيد مى گذشته و به شـهر بلد مى رسيده هست .(٢٧٣-٢٧٤) و نيز ( سوادى، عبد محمد، ص ٢٨٦-(٢٨٨</p> <p>افزون بر راههاى داخلى، جزيره از طرق ديگرى با سرزمين هاى مجاور داد وستد بازرگانى داشته است، اهم اين راهها عبارت بوده اند، از راه رقه بـه ثغور- راه عين التمر بـه بُصرى ( بـه ضم باء)- راه جزيره بـه بنادر لاذقيه - بيروت-صيدا درون ساحل مديترانـه <br />كه از شـهر هاى حلب و إنطاكيه مى گذشت، و راه رقه بـه حمص و دمشق( ابن خردادبه ، ص ٩٧-٩٨) همچنين راهى كه جزيره <br />را بـه فارس و ارمنستان پيوند مى داد، و از ميافارقين شروع مى شد، بـه ارزن و اخلاط درون مرز سرزمين هاى اسلامى و ارمينيه<br />مى رسيد. و از آنجا بـه سمت خوى و مرند و تبريز مى رفت. جاده ديگرى هم از ميافارقين بـه جانب آمد و حرّان مى آمد واز آنجا<br />به سوى حلب مى رفت. ( ناصر خسرو ص ٩-١٧) بـه اين جاده كه خاور جزيره را بـه باختر آن پيوند مى داد، اشاره كرده، نوشته هست كه تجار ديار بكر که تا شـهر حلب از اين راه مى گذشتند .</p> <p>از راههاى آبى دجله و فرات وشعبات آن نيز براى حمل و نقل كالا استفاده مى شد. از جمله راه آبى بغداد بـه موصل كه از سامرا و تكريت مى گذشت. و راه آبى بغداد بـه عانـه كه از انبار و هيت و حديثه رد مى شد ( سوادى، عبد محمد، ص ٢٨٨)</p> <p>جزيره از طريق اين راهها با سرزمين هاى همجوار مناسبات تجارى داشت، و بازار هاى جزيره معروفيت عام داشتند. مانند<br />سوق طعام- سوق بز- سوق عطارين ( ابن ارزق، ص٨٠-٢٠٦، ياقوت حموى ، ذيل "با عشيقا"،سوادى عبد محمد ص ٢٩٢- ٢٩٤)</p> <p>در منابع تاريخى از جزيره با نامـهاى گوناگونى ياد شده است، از جمله جزيره فراتيه يا بلاد فراتيه( ابن خلكان، ج ١، ص٨٣، ابوالفداء ،ص ٢٧٣) جزيره عراقيه( سوادى ، عبد محمد ص ٢٨٥) جزيره اقور(ياقوت حموى، ذيل "جزيره اقور") و اقليم اقور ( مقدسى، ص١٣٦)</p> <p> </p> <p>ما حصل گفتار: آنكه از شرح وقايع ياد شده، پيداست، محل اصلى رخداد هاى مورد نظر فردوسى درون اين بخش از داستان زندگى شاهى شاپور ذوالاكتاف و بهرام گور ناحيه بين النـهرين است، كه علاوه بر آنكه جنبهء تجارى وبازرگانى وپارچه بافى شـهرهاى نواحى عليايش، درون اعصار كهن معروفيت عام دارد، موقعيت طبيعى نيزارهاى سواحل رودخانـه هاى دجله وفراتش نيز<br /> كه محيط مناسبى براى زيست شير و چرندگانى مانند گور و غير آن بود، بر طبيعت پژوهان و جانور شناسان پوشيده نيست .<br />لهذا همان طور كه فرهنگ نويسان پيشين و شاهنامـه پژوهان گذشته بـه تصريح ياد كرده اند، واژهء ( جَزّ ) مذكور، درون مصرعِ ( بـه بازارگانى برفتم ز جَزّ مُفَرَّس جزيره واقع درون بين النـهرين است! كه درون فاصله اى نـه چندان دور با تيسفون، درون مجاورت امپراتورى روم ِ شرقى قرار داشته، با شبكهء گستردهء راه هاى ارتباطى اش، از مراكز تجارى باستان بـه شمار مى آمده، درون كتب متعدد بـه نقش بارز مواصلاتى و اهميّت بازرگانى اش اشاره شده است.اينكه فردوسى درون گزارش منظوم خود درون اين دو داستان، تردد شاپور و بهرام را درون نواحى داخلى ايران منحصر بـه طى فاصلهء تيسفون که تا استخر مى كند. حين شرح اقدامات عمرانى شاپور از شـهر هاى معينى، مانند خرم آباد و اهواز درون ايران و پيروز شاپور درون جزيره نام مى برد، هيچ اشاره اى برفتن شاپور وبهرام<br /> بـه اصفهان و نواحى مجاورش نمى كند، اينكه( قوه) با توجّه بـه مصرع( بگويد كه درون شـهر و در كوه و جز ) همان كوه است، و زَبَرْ كوه بـه معنى از فراز وبالاى كوه است، ونـه ابرقوى يزد. بل كه همين كوههاى،مريوان و اشنويه ومـهاباد وسردشت كردستان مجاور با عراق است، كه درون حال حاضر نيز براى نقل وانتقال كالا مورد استفادهء كول بران كرد واقع مى شود، اينكه باستناد داده هاى تاريخى، جزيره از متصرفات پادشاهان ساسانى بود و گزيرك نام داشت. اينكه اصطخرى ، مؤلف كتاب مسالك و ممالك ، حين شرح حكايت حسين بن منصور حلاج جزيره و كوهستان را با هم مى آورد،مى نويسد: امراء و ملوك عراق و جزيره و كوهستان و آنچه نزديك آنست، بسيار الحاح و اقتراح كردند، كه بـه پارس مراجعت كند، اينكه از وصف ياقوت و مستوفى جز اين فهميده نمى شود، كه جَزْ( مُعَرَّبِ گز ) روستايى بزرگ و معتبر و مـهم ترين روستاى منطقهء بُرْخوار بوده هست كه آبش از كاريز تامين مى شده، و آتشكده اى باستانى داشته است، ولاغير، اينكه (جَزِ مُعَرَّبِ گز بُرْخوار ) هيچگاه معروفيت شير خيزى و مركزيت بازرگانى و تجارى و نساجى و پارچه بافى زربفت نداشته، بل كه روستائى معظم بوده كه مردمى سلحشور و سخت كوش داشته هست كه درون ناحيه اى كويرى و خشك و كم باران با بهره گيرى از آب قنوات بـه كشاورزى مى پرداخته اند، و واژهء بُرْخوار ِپساوندش نيز كه از دو جزء بُرْ : بـه معنى انبوه و زياد و فراوان + خوار: بـه معنى بار وبنشن، تركيب يافته مُبَيِّن معنى فراوانى بنشن و غلّات و مدلل زراعى بودن و نـه تجارى و نساجى بودن اين منطقه كويرى است. يك بـه يك مُبَيِّن اين نكته است، كه فرهنگ نويسان پيشين و به تبع آنـها پژوهشگر برجستهء سخت كوش زنده ياد فريتس ولف كه بانى خدماتى شايسته بـه ادب ايران زمين و فردوسى شناسى شد، با توجّه بـه فحواى سروده هاى فردوسى و داده هاى تاريخى، بدرستى واژهء جَزِ مشـهود درون دو داستان شاپور و بهرام گور را مُفَرَّسِ و مخف جزيرهء واقع درون بين النـهرين دانسته اند. <br /> منوچهر برومند م ب سها<br /> پاريس ١٥ ژانويهء ٢٠١٧</p> <p>مآخذ و منابع پژوهش:</p> <p> </p> <p>- ابن الأثير،ابوالكرم محمد بن عبدالكريم، الكامل فى التاريخ، دارالكتب العلميه، بيروت، ١٩٧١م<br />- ابن خرداد به، ابوالقاسم عبيد الله، المسالك والممالك ، ليدن ١٣٠٩ه<br />- ابن خلكان، احمدبن محمد بن ابى بكر، وفيات الأعيان وأنباء أبناءالزمان، دار صادر، بيروت ١٩٧٧م <br />- ابن ارزق، تاريخ الفارقى ،چاپ بدوى عبداللطيف عوض،بيروت ١٩٧٤م<br />- ابن شداد،الاعلاق الخطيره فى ذكر أمراء الشام و ألجزيره ،ج٣، قسم١، چاپ يحيى عبّاره ، دمشق ١٩٧٨م<br />- اصطخرى، ابواسحاق ابراهيم بن محمد، مسالك الممالك، ليدن ١٨٧٠ م <br />- اصطخرى، ابوالقاسم ابراهيم بن محمد، ترجمـه محمد بن اسعد بن عبد الله تسترى، بـه كوشش ايرج افشار ، نشر موقوفات افشار ، تهران ١٣٧١ خ<br />- ابوالفداء ، اسمعيل بن على، تقويم البلدان، پاريس ١٨٤٠م<br />- اعتماد السلطنـه، محمد حسن بن على، دررالتّيجان فى تاريخ بنى الاشكان، چاپ نعمت احمدى، تهران ١٣٧١خ <br />- برومند، دكتر جمشيد، شـهر و فضاى شـهرى، نشر افرند، تهران ١٣٩٢ خ <br />- برومند، منوچهر، پارچه هاى ابريشمى ساسانى، بخش مقالات هنرى، تارنماى رسمى منوچهر برومند<br />- پرچى زاده، جمشيد، سرنوشت شير ايرانى و ببر مازندران : انقراض، يوزنامـه، انجمن يوز پلنگ ايرانى، ش ٢١، ١٣٩٤، ٢٦. <br />- تركمان، اسكندر بيك منشى، تاريخ عالم آراى عباسى، چاپ سنگى، بى تا<br />- جمال بابان،اصول اسماءالمدن والمواقع العراقية ، ج١، بغداد ١٩٨٩م<br />- دهخدا، على اكبر، لغت نامـه، واژه نامـه پارسى ويكى<br />- دينورى، احمد بن داوود، الأخبار الطوال، چاپ افست بغداد، بى تا<br />- زرين كوب، عبدالحسين، دفتر ايّام، انتشارات علمى-معين، تهران زمستان ١٣٧٦م<br />- سوادى، عبد محمد، النشاط التجارى و النظام النقدى فى بلاد ألجزيره الفراتية، المورد، ج ١٠، ش ١ ربيع ١٤٠١ه<br />- شرف الدين، على يزدى، ظفرنامـه، چاپ محمد عباسى، تهران ١٣٣٦خ<br />- شوقى ابوخليل، اطلس التاريخ العربى الاسلامى، بيروت، ١٤٢٣-٢٠٠٢م<br />- غندور، محمد يوسف، جزيره : منذ تأسيسها حتى الفتح العثمانى، بيروت١٩٩٠م <br />- محجوب، فاطمـه محمد، الموسوعة ألذهبيه للعلوم الاسلامية ، ج ٢٦، قاهره : دارالغدالعربى، بى تا<br />- مستوفى، حمدالله، نزهت القلوب ، ليدن، سنـه ١٣٣١ ه : ١٩١٣ م <br />- مسعودى، ابوالحسن على بن حسين، مروج الذهب، ترجمـه پاينده، ١٣٤٤خ <br />- مغربى، ابن سعيد، كتاب بسط الارض فى الطّول والعرض، چاپ خوان قرنيط خينيس، تطوان ١٩٥٨م <br />- مقدسى، شمس الدين ابو عبدالله محمد بن احمد، أحسن التقاسيم في معرفة الأقاليم، دمشق بى تا<br />- الموسوعة العربية ، دمشق: هيئه الموسوعة العربية ،١٩٩٨،ذيل "ألجزيره (مابين النـهرين)" ( از عادل عبدالسلام)<br />- ناصر خسرو، سفر نامـه حكيم ناصرخسرو قباديانى مروزى، محمد دبير سياقى، تهران ١٣٦٣خ <br />- نفيسى، سعيد، تاريخ تمدّن ايران ساسانى، بـه كوشش عبدالكريم جربزه دار، انتشارات اساطير چاپ اول، تهران ١٣٨٣ خ<br />- وجدى، محمد فريد، دائره المعارف القرن الرابع عشر /العشرين، بيروت: دارالمعرفه، بى تا<br />- ياقوت الحموى، معجم البلدان ، دارالكتب العلمية ،بيروت ٢٠١١ م <br />- يعقوبى، احمد بن يعقوب، البلدان، دارالكتب العلمية، بيروت ١٤٢٢ه</p> <p>- - Jeroussalimskaja, Anna, soieries sassanide,splendeur des sassanides, museés d'art et histoire,Bruxelles, 1993, p.113 . <br />- Manoutchehr -broomand.com</p> </div></div></div> Fri, 03 Feb 2017 19:02:25 +0000 کیـانوش توکلی 58732 at http://www.iranglobal.info http://www.iranglobal.info/node/58732#comments

http://www.iranglobal.info/node/58293 <div ><div ><div property="dc:title"><h2>دعوى نادان</h2></div></div></div><div ><div ><div rel="og:image rdfs:seeAlso" resource="http://www.iranglobal.info/sites/default/files/pictures/akshaye-mataleb/manuchehr-boroumand_0.jpg"><a rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=http://www.iranglobal.info/sites/default/files/pictures/akshaye-mataleb/manuchehr-boroumand_0.jpg" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" data-colorbox-gallery="gallery-node-58293-eHy1rEGFcMs" data-cbox-img-attrs="{&quot;title&quot;: &quot;&quot;, &quot;alt&quot;: &quot;&quot;}"><img typeof="foaf:Image" src="http://www.iranglobal.info/sites/default/files/pictures/akshaye-mataleb/manuchehr-boroumand_0.jpg" width="200" height="200" alt="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" /></a></div></div></div><div ><div ><div >یکشنبه, ژانویـه 1, 2017 - 16:14</div></div></div><div ><div ><div ><a rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=http://www.iranglobal.info/taxonomy/term/5821" typeof="s:Concept" property="rdfs:label s:prefLabel" datatype="">منوچهر برومند</a></div></div></div><div ><div ><div > <p> </p> <p>.</p> <p>حدود هفتاد سال پيش كه وزارت فرهنگ وقت درون صدد اجراى قانون تعليمات اجبارى برآمد، مرحوم عباس اقبال آشتيانى <br />كه نحوه اجراء قانون را نادرست، و كم و كيف برنامـه هاى درسى را ناقص و سطحى مى دانست، و از اين بابت احساس خطر مى كرد. برحسب حس مسئوليت فرهنگى و تعهُّد فكرى صاحب قلمى دور انديش و نيك نگر، درون سر مقاله شماره نـهم از سال سوم مجله يادگار كه درون ارديبهشت ماه سال هزار و سيصد و بيست و شش خورشيدى انتشار يافت، از خطر بزرگى ياد كرد، كه آينده ما را تهديد مى كند. طى آن با تأكيد بر لزوم توجّه بـه كيفيّت برنامـه آموزشى كشور يادآور شد:</p> <p>"دراين نكته خلافى نيست، كه دشمن حقيقى هر فرد يا هر قوم جهل است. چه جاهل كور است، و كور نمى تواند براه راست رود و در چاه و چاله نيفتد، همانطور كه بزرگترين ثواب درون حق يك كور اينست كه دست او را بگيرند و حال كه بينوا خود نمى تواند بـه هدايت چشمان شخصى راه بپيمايد او را راهنمايى كنند، بزرگترين ثواب هم درون حق يك جاهل اين خواهد بود، كه ديده بصيرت او را قوت بينايى بخشند، و بيمارى نادانى و بيخبرى او را علاج نمايند.هر اقدامى كه از جانب اولياى دولت ما براى رفع جهالت عموم و زدون زنگ نادانى از صفحه دلهاى مردم صورت بگيرد، قدم خيريست. امّا بشرط آنكه اقدام كنندگان با داشتن حسن نيت و صفاى باطن خود جاهل و بيخبر نباشند. که تا از نادانى بعزم راه خلق را درون چاه نيندازند.<br />مگر هر الفبا خوانى مى تواند، بـه درد مملكت برسد، و صاحب آن هنر و لياقت و ايمانى بشود، كه براى خدمت بمصالح عاليه كشور لازم است؟ كميت اگر چه فريبنده و پيش كسانى كه عقلشان بچشمشان است، قدر و قيمتى دارد، ليكن نمى تواند، مردم بصير دور انديش را گمراه كند. و در مقابل كيفيت قابل اعتناء بـه شمار آيد. هزاران هزار عوام الفبا خوان را انگشت تدبير يكنفر عالم و فاضل خبير بهر طرف كه بخواهد ميراند و اگر اين عالم فاضل پاكى طينت و خلوص نيت نداشته باشد، همگى را بـه پست ترين گودال هلاك فرو مى برد.ما مكرر گفته ايم، و باز هم مى گوئيم كه خطر عظيمى كه آينده ايران را جداً تهديد مى كند، بيسواد بودن عامـهء مردم نيست، بلكه بيمايگى و بى ايمانى همان كسانى است، كه از مدارس عاليهء ما بيرون مى آيند، و ما بايستى، بايشان درون مقابل ملل ديگر بباليم. و آنان را نمايندهء فضل و كمال و هوش و استعداد ايرانى معرفى كنيم.بايد پيش از هر كارى تعليمات عاليه را درون ايران از حال انحطاط عجيبى كه درون اين بيست سال بـه آن گرفتار شده، نجات داد، و دانشگاه ما را از اين صورت كاريكاتورى كه بـه آن داده اند، بيرون آورد."</p> <p>اكنون بعد از سالها كه از تاريخ نگارش مقاله عباس اقبال و تذكار پيش بينانـهء وى سپرى شده مى بينيم، تعليمات اجبارى و برنامـه آموزشى كشور بـه گونـه اى كارساز و بار آور اجراء نشده، كه موجب بصيرت عامـه شود. يا بـه تعبير، آن عالم فاضل دور انديش، خشت پابرجائى نبوده، كه بنيان سعادت ايرانى بر آن استوار گردد. بتواند زنگ نادانى از صفحه دلها بزدايد. چنانكه<br />طى سالهاى گذشته ديديم چگونـه نادانىِ جمعى، هر بار درون بزنگاه تحولات اجتماعى ما را بـه عزم راه درون چاه انداخت. از درك مصلحت كلى خود باز مانديم، و راهى دوزخ ندانم بكارى شديم. ازامور اجتماعى گذشته درون احوال شخصى نيز غالبا نادانى گريبانگير ماست. نحوهء اجراء برنامـه آموزشى كشور بـه گونـه اى نيست كه ما را درون تشخيص عينى يارى كند. سطح سواد كلى<br /> و به ويژه ادبى را نيز بـه قدرى كاستى مى دهد، كه نـه تنـها بيشتر كسانى، كه از مدارس عاليهء ما بيرون ميآيند، سواد فارسى ادبى درست و پابرجايى ندارند، حتى برخى از افرادى كه مدعى تحصيل وپژوهش ادبى اند، از درك و فهم متون ساده ادبى<br /> باز مى مانند!</p> <p>از زمره موارد اين باز ماندگى كه مُبَيِّن افول و نزول سطح سواد ادبى و بى دقتى و شتابزدگى پژوهشگران روزگار ماست، <br /> اظهار نظر نادرست و شتابزده، يكى از گويندگان معاصر مدعى ادب دانيست، كه درون نوارى صوتى تصويرى درباره واژه جَزِْ مُنْدَرَجْ درون برخى از ابيات شاهنامـه فردوسى عنوان كرده، تحت تأثير مشاهدهء استعمال متداول واژهء جَزْ مُعَرَّبِ گَزْ، درون شناسنامـه ها، سندها، قباله هاى ملكى و برخى از متون، پنداشته، واژهء جَزِ مورد نظر فردوسى نيز كه درون برخى از ابيات دو داستان شاپورِ ذولاكتاف و بهرام گور آمده، مُعَرَّبِ واژه گزِ برُخوار هست كه زادگاه اوست! بـه سائقهء افتخارات موهوم متبادر بـه ذهن خويش كه جنبه محدود مباهات زادگاهى دارد، بهرام گور پادشاه ساسانى را براى شكار شير و گورِخر از تيسفون و سواحل دجله و فرات <br />به روستاى گز واقع درون سه فرسخى اصفهان كوچانده است!</p> <p> حال آنكه بـه استناد مندرجات لغت نامـهء دهخدا، فرهنگ نفيسى، فرهنگ نظام،برهان قاطع و به ويژه فرهنگ شاهنامـهء فريتس ولف Fritz wolff(١٨٨٠-١٩٤٣) خاور شناس و زبان شناس آلمانى كه با دقت علمى موشكافانـه يك يك واژگان بـه كار رفته درون ابيات شاهنامـه فردوسى را با ويژگيهاى لغوى و كاربردهاى دستورى طى بيست وپنج سال كار جدى خستگى ناپذيربررسى ومعنى كرده هست : واژهء جز بـه فتح اوّل وسكون ثانى، ويا بـه فتح اوّل وسكون ثانى مشدّد،جزيره، كنار دريا و ميان دريا را <br />گويند. و واژهء (جز) يا (جزّ) كه درون برخى از ابيات شاهنامـهء فردوسى بـه كار رفته مُعَرَّبِ گز روستاى نزديك اصفهان نيست.<br />بل كه مُفَرَّس و مخفف جزيرهء عربيست،كه زمين خشك محاط آب باشد. و منظور از آن درون دو داستان شاپور و بهرام گور <br />منطقهء وسيعى است، كه مابين دو رودخانـهء دجله و فرات قرار دارد. سابق با حواشىِ نيزارها و بيشـه هايش محل زيست و نشو<br /> و نماى شير و گورِخر بوده است! درون دوران اسلامى ألجزيره ناميده مى شد. مَحال خلافت ايوبيان و صلاح الدين ايوبى بود.<br /> همان جا كه از مناطق اوليهء تمدن بشرى ومراكز تجارى جهان كهن بـه شمار مى آمد، با شـهر ها وراه هاى متعددش دراعصار قبل از اسلام وبعد از اسلام معروفيت وسيع بازرگانى داشت. حد فاصل متصرفات ساسانى و روم شرقى، و مابه النزاعِ ارضى آن دو دولت بود! از حيث بعد مسافت با تيسفون پايتخت پادشاهان ساسانى- بـه نسبت روستاى گز جنب اصفهان- فاصلهء<br /> چندانى نداشت!</p> <p>اظهارات فوق كه چندى پيش بـه صورت شفاهى درون نوار صوتى تلگرام بيان شد، و به منظور رفع شبهه از خَلْط مَحَلّى صورت گرفت، كه فيلم سخنرانى آن مدعى ادب دانى درون جمعى از اهالى گز برُخوار، متبادر بـه اذهان ميكرد،آنچنان احساسات ادبمقامى مدعى را جريحه دار كرد، كه سلسله جنبان قلم كشى اوباش مسلكانـه اى گشت، كه بـه شيوهء معهود و مرسوم بيخردان صورت گرفت! همان شيوه كه درون سالهاى اخير كاريكاتور جبهه ملّى را، با تحريك پشت پردهء عناصرقائم بـه غير، بـه صحنـهء تبادل اتهامات غرض ورزان بدل كرد، درون باب اين اختلاف نظر ادبى نيز اعمال گرديد! خزعبلات ادنى جهله اى را سامان داد، كه از مدلول جهالتِ بارز و مستمر محرك و تقرير نويس قلم بمزدش فرا تر نمى رود! گرفتارى كيش شخصيت و بيمايگى ِمدعيانى را نشان مى دهد، كه مى خواهند، خود را، نمايندهء فضل و كمال و ادب ِايرانى وتشخيص وتميز مصالح ملّى معرفى كنند!<br />بحر مى باشد، خموش و رود دائم درون خروش - آرى از دانا بُوَدْ دعوىِ نادان بيشتر</p> <p>منوچهر برومند م ب سها<br /> ٢٩دسامبر٢٠١٦<br /> پاريس</p> </div></div></div> Sun, 01 Jan 2017 15:14:32 +0000 کیـانوش توکلی 58293 at http://www.iranglobal.info http://www.iranglobal.info/node/58293#comments

http://www.iranglobal.info/node/58109 <div ><div ><div property="dc:title"><h2>یـادى از دکتر احمد على رجائى بخارائى</h2></div></div></div><div ><div ><div >نماد شرف معلمى ،آزاد منشى انسانى ، فرزانگى ایرانى</div></div></div><div ><div ><div rel="og:image rdfs:seeAlso" resource="http://www.iranglobal.info/sites/default/files/pictures/akshaye-mataleb/manuchehr-boroumand.jpg"><a rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=http://www.iranglobal.info/sites/default/files/pictures/akshaye-mataleb/manuchehr-boroumand.jpg" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" data-colorbox-gallery="gallery-node-58109-eHy1rEGFcMs" data-cbox-img-attrs="{&quot;title&quot;: &quot;&quot;, &quot;alt&quot;: &quot;&quot;}"><img typeof="foaf:Image" src="http://www.iranglobal.info/sites/default/files/pictures/akshaye-mataleb/manuchehr-boroumand.jpg" width="900" height="900" alt="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" /></a></div></div></div><div ><div ><div >یکشنبه, دسامبر 18, 2016 - 19:24</div></div></div><div ><div ><div ><a rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=http://www.iranglobal.info/taxonomy/term/5821" typeof="s:Concept" property="rdfs:label s:prefLabel" datatype="">منوچهر برومند</a></div></div></div><div ><div ><div > <p>اشرف مخلوقات</p> <p>اى خر کـه بسته اند بـه گردونـه اى ترا</p> <p>واندر بهاى مشت جویى بار مى کشى</p> <p>نام منست اشرف مخلوق و تو زِ پِى</p> <p>نام ِ حمار یَحْمِل ُ اسفار مى کشى</p> <p>بهتان بس بزرگ کـه بر ما نـهاده اند</p> <p>دانم تو نیز زین سبب آزار مى کشى</p> <p>اشرف تویى کـه در پِىِ رنج ِکسان نیى</p> <p>گرچه ستم زِ خلق بـه خروار مى کشى</p> <p>نشنیده ام کـه نوعِ تو ریزند خونِ هم</p> <p>نشنیده ام کـه کینـه بـه هر کار مى کشى</p> <p>پشت از فشارریش و دِلَزْ خشم ِکین غمـین</p> <p>بارِبشر بدین تن ِ افگار مى کشى</p> <p>ما وتو سخره ایم درون این کارگاه ِ صنع</p> <p>تنـها نـه بارِ دهر تو دشوار مى کشى</p> <p>من رنج مى برم تو اگر بار مى برى</p> <p>من خوار مى زیم تو اگر خار مى کشى</p> <p>صد کوه ِ غم برین دل ِنازک نـهاده اند</p> <p>خرّم تویى کـه بار بهنجار مى کشى</p> <p>تو نیک بخت تر کـه غم ِ حال مى خورى</p> <p>نى رنج ِ نامده نـه غم ِ پار مى کشى</p> <p>آزاد تر ز من بزمـین گام مى نـهى</p> <p>هر دم ملامتى نـه ز اغیـار مى کشى</p> <p>منزبیم بر نتوانم گشاد و تو</p> <p>فریـاد ها بـه هر سر بازار مى کشى</p> <p>جانت زدست ِمردم ِدون نیست درعذاب</p> <p>هر رنج مى کشى بـه تن زار مى کشى</p> <p>پایـان کار اگر نگرى هم تو بهترى</p> <p>زآن رو کـه بار ِعمر نـه بسیـار مى کشى</p> <p>افزون زبیست سال نمانى و زآن سپس</p> <p>نـه انتظار ِ جنت و نـه نار مى کشى</p> <p>در ژرفناىِ ملک ِعدم فارغ از حساب</p> <p>خوش مى چمى و خیمـه بگلزار مى کشى</p> <p>سراینده ى این قطعه ى نغز ، زنده یـاد دکتر احمد على رجائى بخارایى است!</p> <p>همو کـه حزن حیـات بشرى را درون سلک ابیـاتى موزون باز گو مى کند! زندگى محتوم بـه رنج آدمى را کـه مُتَّکى بـه تحمـیل و فریب وإجبار هست به ریشخند مى گیرد ! فریفته ى زرق وبرق جهان مادى نمى شود! بـه نیکى درمى یـابد این دنیـاى دون معاشرى پاکباز نیست ! با زبان جاودانى شعر زندگى مقرون بـه اجبار را درون بعد انسانى وحیوانى اش مى نماید . فروزه ى اشرف مخلوقاتى آدمى را نمى پذیرد ! از آلام خفته وخموش او سخن مى گوید و عواطف و تأثرات درونى اش رااز سوءالقضاء حیـات ترجمانى مى کند !</p> <p>دکتر احمد على رجائى بخارایى از پایبندان راستین بـه وظیفه ى عافیت سوز معلمى و از استادان ارجمند ادب فارسى دوران ما بود، کـه افزون بر دانش اکتسابى ،بر حسب فطرت ذاتى ، خلق وخوى نیکوى انسانى وانسان سازى داشت. دریغا کـه در سن شصت و دو سالگى درون اثر ابتلاء بـه بیمارى درمان ناپذیر سرطان خون درگذشت، مرگ او ساحت ادب معاصر را از فیض و فروغ شمع وجود دانش گسترى کم مانند بى نصیب کرد .</p> <p>او درون جایگاه استادى دانشکده ى ادبیـات دانشگاه مشـهد، معلمى بود کـه سازندگى فکرى و تهذیب نفس وایجاد ذوق وشوق فرهنگى و تربیت شاگردان را وجهه ى همّت کار ساز ساخته بود. سازنده اى سزاوار و کارآمد باکارآیى فردى و کارسازى جمعى کـه به سربلندى فکرى و بار آورى فرهنگى فرزندان معنوى خودمـیاندیشید !کسانیکه درون نظرش سازندگان آتى ایران بودند ، و او مى خواست ،نگاهداران و نگهبانان آتش نامـیراى وطن دوستى و انسان مداران ِایران ساز مردم خوى فردا باشند !</p> <p>از این رو مرگ زود هنگام رجائى رخدادى جبران ناپذیر بود، کـه مایـه ى خسران فرهنگى و وضعف و فتور وفترت درون ترویج معنویت ملّى شد ! ولى افسوس کـه در همان ایـام کـه برخى از همکاران وى درون جهت نقل و نشر نا درست گویى هاى ایران ستیزانـه جهدى وافر داشتند وزمـینـه سازى هاى ایران باد دهنده منافى منافع ملّى مى د، دستى درون جهت حمایت رجایى و همگنان او نـه از آستین دراز پایوران رسمى فرهنگى بیرون آمد! و نـه ازآستین کوتاه مدعیـان آزادیخواهى کـه به جاى آنکه حامى وى درون مجاهدت فرهنگى اش باشند، بـه سحر ساحره ى سخن ،مسحور و مشعوف خیـال پردازى هاى خامانـه اى بودند،که با تجربه ى مندرج درون حافظه ى تاریخى ما نا هماهنگى کامل داشت!</p> <p>پس از نزدیک بـه پنجاه سال کـه از امرداد ماه سال هزار وسیصد وچهل وشش خورشیدى مى گذرد، هنوز بانگ رساى وى را درون گوش دارم کـه ،در مجمعى فرمند از اهل ادب خراسان مى گفت :</p> <p>((“امـید وار بودن ،بر ضعیفان بخشایش آوردن ، تلخى ها ودشوارى هاى حیـات را تحمل ،براى وطن جان ،براى شرف سر باختن ، گرسنگى کشیدن و از راه راست منحرف نشدن ،ایمان داشتن و به خدا و آینده امـید وار بودن ، را ادبیـات بـه ملّت ها مى آموزد ! و در وجود آنان از کودکى پى ریزى مى کند ! بنابراین ادبیـات تنـها آیینـه ى</p> <p>تمام نماى اندیشـه و ذوق و عواطف یک ملت نیست ! بل کـه سازنده و دگر گون کننده انسان ها نیز هست ! وبه عبارت دیگر نقش خلاقه ى ادبیـات از نقش انعکاسى وتوصیفى آن بیشتر و والا تر هست ! بـه هرنسبت کـه این راهبرِ باذوق ومظهر عالم معنى ،در کشورى ضعیف شود ،ارزش هاى انسانى نیز ضعیف مى گردد وتنزّل مى کند !</p> <p>از انجمن ها و هیأت هاى تسلیح اخلاقى کارى بر نخواهد آمد ! معلّم ادبیـات هست ،که سطح ارزش انسانى افراد آینده مملکت را که تا حد زیـادى تنظیم مى کند ! معلّم ادبیـات هست که با تعلیم مواد ادبى بـه اندیشـه و عواطف و روح ایرانیـان فردا شکل مى دهد ! کمتر یـاد گرفتن چند لغت یـا نام یـا مطلبى ، امریست جبران پذیر ، اما اگر مبناى تربیتى و فکرى جوانى بد ساخته شد ، که تا ثریـا دیوار کج مى رود ! تنـها لغت و دستور زبان دانستن وخوب نوشتن وشیوا سخن گفتن هدف ادبیـات نیست ! این ها همـه مقدمـه ى ادبیـات هست !</p> <p>استادى کـه خود را درون برابر دانش جو مسئول نمى داند ، و مطالعه نمى کند ، کارمند و معلم و پزشک و داور و وکیل عدلیـه و افسرى کـه به همـه چیز جز خدمت بـه مردم توجّه دارند ، همـه وهمـه معلمان ادبیـات خوبى نداشته اند! راست هست ، کـه سایر عوامل نیز نفوذ وتأثیر دارند ، امّا تأثیر مجموع همـه این ها ، بـه اندازه تربیت صحیح و مشفقانـه کـه از دل بر آید ، وبا الفاظ زیبا ونرم بر جان کودک وجوان نشیند ، قابل قیـاس نیست !</p> <p>فراموش نکنیم کـه هنر درون تربیت بدان هست ! زیرا خوبان کـه خود خوبند ونیـاز بـه پروردن و اصلاح ندارند . بد، را حتما به راه راست آورد ، نـه ، اینکه راند وبیرون کرد . چه بـه قول مولوى حلقه اگر چه کج باشد ،بر درون بودنش بى سود نیست ! و در هر حال بـه از نبودن هست و مدرسه چون آبى هست که هر کـه در آن غوطه نزند وتن نشوید ، پاک نمى شود !</p> <p>تو مرا گویى کـه از بهر ثواب غسل ناکرده مرو درون حوض آب</p> <p>از برون حوض غیر از خاک نیست هر کـه اندر حوض ناید پاک نیست</p> <p>بى ادب حاضر زغایب خوشتر ست حلقه گر خود کج بُوَدْ ، نى بر درست</p> <p>بنا براین ادبیـات درون تربیت افراد کشور نقش اوّل را بر عهده دارد ! بـه شرط آن کـه اولیـاى امور نیز با عنایت بیشتر</p> <p>مجریـان شایسته ى این نقش را تأیید کنند واگر خداى ناکرده افراد نابابى درون جمع آنان راه یـافته هست کناربگذارند!</p> <p>هدف ادبیـات تربیت انسان هاى متعالى هست . یعنى انسان هایى داراى هدف ، هنر دوست ، استوار و درست و دوستدار حق وحقیقت و در یک عبارت داراى تربیت فلسفى کـه افراد عمـیق و اصولى براى مملکت مى پرورد !</p> <p>مقدمات فلسفه را درون اروپا درون سال هاى آخر متوسطه درس مى دهند. که تا جزء ذات افراد شود و شاگردان آن را</p> <p>مى آموزند ، وحفظ نمى کنند ! وقتى گفته مى شود ،تربیت فلسفى مراد این گونـه تر بیت هست ، کـه با عقیده قلبى واطمـینان خاطر حقیقى پذیرفته مى شود و همواره استوار و بر قرار دردرون افراد مى ماند وپایـه هاى اعمال ورفتار آنان را تشکیل مى دهد !</p> <p>مراد از انسان با هدفى هست ، کـه نـه بخود بل کـه به خارج از خود مى اندیشد وچنینى هست که مـیتواند هدف داشته باشد ! این مسأله نـه تنـها درون مورد انسان بل کـه در باره هرچه با ارزش سرو کار دارد ، صادق هست !</p> <p>زیرا بـه یک تعبیر ارزش عبارتست از سودى کـه هر چیز براى خارج از خود دارد ! هواپیما براى خود هواپیما هیچ ارزشى ندارد ، هواپیما براى چیزى خارج از خود یعنى براى حمل بار ومسافر هست که ارزش پیدا مى کند ! اگر چند صد کیلومتر راه آهن درجه اول با لکوموتیو ها و واگن هاى آخرین سیستم بـه شکل دایره یى ساکن ایجاد کنیم</p> <p>چه ارزشى خواهد داشت ؟! قطعاً هیچ ، زیرا راه آهن فاقد معنى وارزش هست ولى وقتى بار ومسافر را از نقطه یى بـه نقطه دیگر برد و به عبارت فلسفى براى چیزى خارج از خود مفید واقع شد ، ارزش پیدا مى کند ! انسان هم کـه مى گویند ( اشرف مخلوقات ) هست ،وقتى ارزش خواهد داشت کـه وجودش براى خارج از خود سودى داشته باشد !</p> <p>ک انسان وقتى شرط نخستین یک تربیت فلسفى را داشت ،که همانا هدف داشتن وبه خارج از خود اندیشیدن هست ،بى گمان انسانى آزاده ، خدمتگزار ، با محبت ،باذوق واستوار خواهد بود ، کـه نمى تواند درون برابر بى عدالتى ها و زشتى ها سر فرود بیـاورد و دانش وآزادگى ودین ومروّت را بنده ى درم ومقام بسازد ! پرورش چنین انسانى هدف ادبیـات هست ! ادبیـات وهنر وبشر دوستى ،تکیـه گاه اصلى انسانى ومایـه ى مباهات آدمى هست ! نـه ذخیره هاى بانکى و تهیـه ى هاى جنگى وسلاح هاى هسته اى !</p> <p>راست هست که جهان ماده بـه سرعت درون ترقى هست ، وپیشرفت هاى صنعتى بـه نحوى شگرف بر غالب تجلیـات حیـات بشرى سایـه افکنده هست . اما این مسائل نباید سبب شود کـه ما وظیفه ى خود را درون قبال مسئولیت سنگینى کـه در حفظ مـیراث ارزنده اجداد خود داریم فراموش کنیم !</p> <p>برخى از کم مایگان کوته بین که تا نامى از ادبیـات مى شود ،دانسته یـا نادانسته از شیوع تراخم و سل یـا لزوم تربیت مـهندس وطبیب وحفار وجوشکار سخن مى گویند !هیچ عاقلى منکر نیست ،که این کارها وکارگزارانش براى ایران لازم هست ، اما لزوم این فنون ودانندگانش دلیل آن نیست کـه هیچ چیز دیگر لازم نیست ! وباید ادب وهنر را بـه یک سو نـهاد. و چند سال دیگر براى خواندن کتب نیـاکان خود از خارج مستشار آورد !</p> <p>مگر آنان کـه موشک و راکت و قمر مصنوعى و سفینـه فضائى دارند یـا سد مى بندند و پنبه مى کارند و معدن استخراج مى کنند ، دانشکده هاى تاریخ و فلسفه و موسیقى و حقوق و بطور کلى هنرو ادب خود را بسته یـا مـیراث ادبى خویش را بـه دور افکنده وبه سخره گرفته اند ؟!</p> <p>کار ما کـه تنـها سرمایـه و افتخارمان ادبیـات هست ، شبیـه تهى دست نادانى هست ، کـه تنـها یک گوهر گران بها درون اختیـار داشته باشد وآنرا بـه دست خود بـه دریـا بیفکنند ویـا درون هاون بساید !</p> <p>استقلال ایران درون درجه اول مرهون ادب اوست ! زیرا عامل وحدت از شمال بـه جنوب واز مشرق بـه مغرب ، همـین زبان شیرین و وحدت تفاهم وادبیـاتش هست که چون زنجیرى زرین دل هاى مردم را بـه هم پیوسته هست ! تبریزى و سیستانى ، اهوازى و لاهیجانى، کرمانشاهى وخراسانى ، بالهجه ها وگاه بااعتقادات مختلف همـه از خواندن شاهنامـه غرق افتخار و دستخوش هیجان مى شوند ! که تا آن جا کـه حاضرند جان بدهند وایران را ندهند !</p> <p>ده وزارت تبلیغات نمى تواند کارى را د، کـه نظائر این سه بیت درون طول قرون درون دل هاى مردم ایران کرده هست :</p> <p>دریغ هست ایران کـه ویران شود کنام پلنگان و شیران شود</p> <p>چو ایران نباشد تن من مباد بدین بوم وبر زنده یک تن مباد</p> <p>چنین گفت مؤبد کـه مردن بنام بـه از زنده دشمن بر او شاد کام</p> <p>ما نـه تنـها با همـین ادبیـات ، درنده خویـانى چون سلجوقیـان و غزان و مغولان و تیموریـان وازبکان را رام کرده وبه جاى کین و کشتار ، محبت و خدمت بـه آنان آموخته ایم ، و قسمت زیـادى از دنیـا را از گزند وجودشان مصون ساخته ایم ، بل کـه با عرفان وادب وسیع خود همواره منادى و مشعل دار حق وحقیقت وانسانیت و عدالت بوده ایم !</p> <p>سابقه خدمات درخشان ایران بـه جهان معنى وبشریت بـه روزگارى مى رسد ، کـه بسیـارى از ممالک جهان ومردم آن شناخته نبودند ! بنابراین اگر دنیـا آثار ادبى ما را بـه زبان هاى مختلف ترجمـه مى کند وبه ما احترام مى گذارد، درون واقع دینى هست ،که شرافتمندانـه مى پردازد !</p> <p>اکنون این درفش پیروزى و افتخار بـه ما رسیده هست . وظیفه ى ملى و وجدانى ماست ، کـه آنرا هم چنان سربلند وبر افراشته نگاه داریم . واز مـیان نسل کنونىانى را تربیت کنیم ، کـه زبان و آثار ذوقى وفکرى وطن خود را عمـیق درک کنند ، ویـاد بگیرند ! بـه آن عشق بورزند ، آنرا غنى تر سازند وبه نسل هاى بعدى بسپارند ! بى گمان ما درون این راه دشوارى ها ونا هموارى ها داریم . امّا اراده وشور وعشق همـه چیز را آسان مى سازد ! فراموش نکنیم کـه روان پاک نیـاکان نگران و وطن چشم براه و خدا پشتیبان ماست ! ))”</p> <p>این بود ، برگى از تقریرات آن استاد فرید عزیز کـه از دفتر خاطرات شخصى نقل شد ! که تا خوانندگان ارجمندى کـه توفیق درک محضر او را نیـافته اند ،با اندیشـه انسان ساز استادى آشنا شوند ، کـه در دوران حیـات زود گذرش شمع جمع اصحاب بود ! پیرامون خود آن چنان شراره هاى دم گرم مى پراکند ،که شائقى از اصفهان بـه خراسان مى شتافت، درون صف نعالش مى نشست و با شیفتگى هر چه تمام تر بـه باز نویسى سخنانش مى پرداخت ، بیـاض فراهم آمده از گفتارش را طى نیم قرن ، قرین و عزیز وارجمند و همدم و همراه مى داشت!</p> <p>امـید مى رود نقل سخنان عبرت آموز او ،در این روز ها کـه آواى شوم تجزیـه طلبى بـه اغواى بیگانگان جمعى از ساده انگاران را بازیچه ى مقاصدایران ستیزانـه ساخته ، موجب شود، تماشا چى ساده ى وقایع وشنونده بى تفاوت تبلیغات تفرقه افکنانـه نباشیم ! بـه جاى نفى تاریخ و روایـات غرض ورزانـه یـا فخر فروشى نا بخردانـه نژادى و دشمن تراشى زیـان بار ، کـه مایـه ى کهترى وخانمان سوزی هست ، با تفاهم فرهنگى دوست یـابى کنیم !</p> <p>و مـهترى جوئیم ! که تا گیـاه هرز تفرقه وجدائى از ساحت ملک و ضمـیر ملّت رخت بربندد ، پیروزى هم دلانـه جمعى بار آور بهروزى ملّى شود !</p> <p>زنده یـاد احمد على رجایى بخارایى استاد شیرین زبان معنى پردازى بود، کـه افزون بر آنکه شرف معلمى داشت مزین بـه فروزه ى فروزان ایران مدارى موروثى بود ! از دلدادگان واقعى زبان وادب فارسى و دوستداران فرهنگ ورجاوند ایرانى بـه شمار مى آمد ، کـه تبار خاندانى اش بـه بزرگان بخارا مى رسید ، ایرانمدارانى کـه پس از حصول مقاصد استعمار تزارى روسیـه درون جدا بخارا از ایران، بار حکمرانى بیگانگان را بر نتافتند ، و با سدر خراسان بـه قبله گاه آمال ملى خود ایران نقل مکان د !</p> <p>او چهل و دو سال از عمر شصت و دو ساله اش را صرف خدمت فرهنگى کرد ، مشعل فروزان هدایت و روشنگرى بـه دست گرفت و در راه اعتلاى دانش و ادب کوشید ! مراحل آموزشى را با احراز دیپلم کشاورزى آغاز کرد ، و با پیمودن دوره ها ى کارشناسى ادبیـات فارسى ، حقوق و علوم قضائى درون مقطع دکترى ادبیـات درون دانشگاه تهران بـه انجام رساند . درون عرصه ى معلمى نیز راه دراز تدریس را از آموزگارى کشاورزى درون آموزش و پرورش خراسان که تا استادى دوره ى دکتراى ادبیـات درون دانشگاه تهران پیمود . که تا سرانجام درون شمار استادان ِاثر گذار ِمطرح و مسلَّم فرهنگ وادب ایرانى جایگاهى درون خور بزرگداشت و نام آورى یـافت !</p> <p>در خدمات ادارى و دانشگاهى نیز جلالت قدرش مانع شد، ناروایى هاى ادارى وسیـاسى را برنتابد و با مواضع نا بخردانـه مصادر امور سازش کند ! چنانکه درون سال ١٣۴٧خورشیدى کـه رئیس و استاد دانشکده ادبیـات و علوم انسانى دانشگاه فردوسى بود، بـه تبع برخى مشکلات ادارى و ملاحظات سیـاسى مایل بـه استعفا و مجبور بـه باز نشستگى شد ! و چندى بعد نیز کـه در آستان قدس رضوى سرگرم جمع آورى قرآن هاى خطى بود و با تأسیس سازمان فرهنگنامـه قرآنى ، تدوین فرهنگى عربى فارسى بر اساس برابرهاى فارسى قرآن هاى مُتَرْجَمْ را سر پرستى مى کرد، با حسن زاهدى وزیر کشور اسبق ونائب التولیـه آستان قدس رضوى درسال ١٣۵٢ اختلاف نظر فرهنگى یـافت! استعفا داد و به تهران رفت !</p> <p>در زمـینـه ى پژوهش علمى و آثار مکتوب ،نیز افزون بر مقالات پر شمارى کـه در باره عرفان و حماسه و ادبیـات و فرهنگ ایرانى نوشت ،علاقه ى ویژه اش بـه حافظ و مباحث عرفانى موجب شد ، رساله دکتراى خود را درون شرح اصطلاحات عرفانى دیوان حافظ بنویسد . رساله اى کـه امروز بـه صورت کتابى ارجمند از امّهات منابع حافظ شناسى هست ! ( احمد على رجائى بخارائى ،فرهنگ اشعار حافظ ،انتشارات علمى ،تهران زمستان ١٣۶۴)</p> <p>از دیگر آثار پژوهشى او ، تحقیقى درون باره لهجه بخارائى هست ! ونیز برگزیده شاهنامـه فردوسى کـه به کوشش کتایون مزدا پور توسط مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگى درون سال ١٣٧٢ خورشیدى درون تهران منتشر شده از حیث ویژگیـهاى ظاهرى مردى موقر و مـهربان و تمـیز بود . لحنى آرام و دلنشین داشت .تسلّط وشیوه خواندن اشعارش دل چسب و شوق انگیز و ذوق آور بود ! درون سال ١٢٩۵ خورشیدى درون باژ پا بـه عرصه ى هستى نـهاد.</p> <p>و درون سال ١٣۵٧ خورشیدى درون صحن عتیق حرم حضرت رضا (ع) بر خاک آرمـید ! رحمت بى کران الهى</p> <p>ارزانى او باد ! کـه خمـیر مایـه ى شرف و آزاد منشى و فرزانگى بود .</p> <p>منوچهر برومند م ب سها</p> <p>پاریس ١۵ دسامبر ٢٠١۶</p> <p> </p> </div></div></div> Sun, 18 Dec 2016 18:24:30 +0000 کیـانوش توکلی 58109 at http://www.iranglobal.info http://www.iranglobal.info/node/58109#comments

http://www.iranglobal.info/node/58013 <div ><div ><div ><img typeof="foaf:Image" src="http://www.iranglobal.info/sites/default/files/styles/featured_images/public/pictures/gallery-safeh-1/mohit_tabatabaei.jpg?itok=HjzOOFwg" width="500" height="740" alt="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" /></div></div></div><div ><div ><div >محيط طباطبائى طى هفتاد سال كوشش علمى و پژوهش فرهنگى متجاوز از صد ها مقاله نوشت . ده ها خطابه ايراد كرد . بـه تدوين كتابهاى متعدد پرداخت ٠ با تخلص ( بقا) و ( محيط) بيست هزار بيت شعر سرود كه بيشتر جنبه سخن دانى و سخنورى دارد که تا جنبه شور وشوق و سخن آفرينى شاعرانـه ! بانى برنامـه پر بار مرز هاى دانش درون راديو ايران شد . كه ويژه ى فرهنگ وادب وتاريخ ايران زمين بود ٠</div></div></div> Sun, 11 Dec 2016 20:47:28 +0000 کیـانوش توکلی 58013 at http://www.iranglobal.info http://www.iranglobal.info/node/58013#comments

http://www.iranglobal.info/node/57749 <div ><div ><div property="dc:title"><h2>يادى از شادروان دكتر عبدالحسين زرين كوب</h2></div></div></div><div ><div ><div >از شمار دو چشم يك تن كم وز شمار خرد هزاران بيش</div></div></div><div ><div ><div rel="og:image rdfs:seeAlso" resource="http://www.iranglobal.info/sites/default/files/pictures/akshaye-mataleb/maxresdefault_4.jpg"><a rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=http://www.iranglobal.info/sites/default/files/pictures/akshaye-mataleb/maxresdefault_4.jpg" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" data-colorbox-gallery="gallery-node-57749-eHy1rEGFcMs" data-cbox-img-attrs="{&quot;title&quot;: &quot;&quot;, &quot;alt&quot;: &quot;&quot;}"><img typeof="foaf:Image" src="http://www.iranglobal.info/sites/default/files/pictures/akshaye-mataleb/maxresdefault_4.jpg" width="1280" height="720" alt="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" /></a></div></div></div><div ><div ><div >پنجشنبه, نوامبر 24, 2016 - 21:27</div></div></div><div ><div ><div ><a rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=http://www.iranglobal.info/taxonomy/term/5821" typeof="s:Concept" property="rdfs:label s:prefLabel" datatype="">منوچهر برومند</a></div></div></div><div ><div ><div > <p>مرگ زرين كوب درون بيست وچهارم شـهريور ماه هزارو سيصدوهفتاد وهشت يعنى هفده سال وچند ماه پيش ، رويدا خزان زود آغازى بود ، كه درون بستان سراى سرسبز ايران زمين رخ داد . و با وقوع آن نـهال تناور پر ثمرى از برگ وبار فرونشست .كه وجوه بالندگى اش سراسر خرّمى و بارآورى بود.<br />اگر شش سال دوران كودكى زرين كوب را از زندگى هفتاد وشش ساله او كنار بگذاريم .خواهيم ديد ، هفتاد سالمداوم از عمر وى صرف آموختن وآموزش ونوشتن شده ، بـه انتشار آثار زبده اى انجاميده كه درون مباحث تاريخى ادبى ، عرفانى ، و فلسفى بـه مانند گوهر درخشانى بر تارك ادب ايران زمين مى درخشد . و با خواندن هريك از آثارش دريچه اى درون مقابل ذهن خواننده گشوده مى شود ، كه او را با چشم اندازى فرح بخش از ديدنى ها و دانستنى ها آشنا مى كند.<br />آثارى كه نشأت يافته از ذهن پژوهشگرى داهى هست . افكار بكر نويسنده را درون سلك بيانى موجز كه بر قلمى توانا جارى هست ، بـه خواننده انتقال مى دهد . بـه نحوى كه اگر بخواهيم بـه وجوه زندگى پر بارعلمى وادبى زرين كوب بنگريم ،خواهيم ديد ، وى درون سه وجه معلمى ، نويسندگى ، مترجمى خوش درخشيده ،در تاريخ نگارى و نقد ادبى مبدع ومبتكر بوده است٠<br />اگر پرسيده شود ، كدام يك از كتابهاى زرين كوب حاوى بيشترين تاثير بر خواننده ايرانى هست . بـه نظر مى رسد درون حوزه تاريخ نخستين چاپ كتاب دو قرن سكوت او ،از زمره كتابهاى موثرى باشد ،كه خواننده رابا درون گيرى هاى سياسى اجتماعى ايرانيان درون سده هاى دوردست تاريخ آشنا مى سازد . درون توالى حوادث تاريخى اتفاقات جزئى منتج بـه وقايع سرنوشت ساز رابا بررسى بى طرفانـه نشان مى دهد.در حيطه ى انديشـه ، كتابهاى دفتر ايام ،با كاروان انديشـه ، ياد داشت ها وانديشـه ها ، وكتاب نـه شرقى و نـه غربى او حائز نكات فكرى و استنتاجات ارزنده هست .در زمينـه ى نقد ادبى كتابهاى فلسفه شعر ، با كاروان حُله ، شعر بى دروغ ، شعر بى نقاب ، و كتاب انتقادى او درون باب شعر فارسى وتحول آن باعنوان سيرى درون شعر فارسى و كتاب سرّ نى اش كه شرح تحليلى تطبيقى مثنوى معنوى هست ، بـه مثابه انگاره اى كرامند ،خواننده را با دقت نظر پژوهشگرى بارع و انديشمندى كار آمد آشنا مى كند . بـه نحوى كه هريك از آثار نامبرده وى موجد تحولى اساسى درون نگرش خواننده بـه مباحث تاريخى ادبى مى شود . بند باز دارندگى فكرى و زنگار ذهنى تحليل سنتى يك سو نگرانـه را از ساحت انديشـه خواننده مى زدايد .<br />علاوه بر علوّ مقام علمى فروتنى و تواضع زرين كوب نيز گفتنى هست . چه با اينكه زرين كوب حائز دانستنى هاى بسيار درون زمينـه تاريخ ، فلسفه ، ادبيات ، تصوف ، عرفان ، تاريخ اديان ، معارف اسلامى و شيوه پژوهش نوين بود وفزون بر آگاهى از زبانـهاى باستانى ايران با زبانـهاى فرنگى ونيز زبان عربى آشنايى داشت . ودر پژوهش هاى خود از اين زبانـهابهره مى گرفت ، و وسعت دانش وقلم توان مند آسان نويسش وى را بـه آن پايه از علوّ مقام علمى رسانده بود ، كه كمتر كسى از معاصران توفيق رسيدن بـه آن مرتبه ودست يافتن بر آن جامعيت را مى توانست داشته باشد ،فروتنى انديشمندانـه اى زينت افزاى مقام و مرتبه علمى او بود ، كه درون مكاتبه ومشافهه بـه چشم مى خورد ، موجب مى شد براى خوانندگان آثارش كه غالبا از نوع عموم فارسى زبانان بـه شمار مى آمدند .اين ارج را قائل باشد ،كه هنگامى كه مى خواهد برخى از لغزش هاى چاپى كتاب دفتر ايامش را ياد آور شود چنين فتح باب سخن كند : " از خواننده گرامى كه خود لغزش هاى ديگر را بـه ذوق و قريحه ى خويش اصلاح خواهد كرد ، درون خواست مى شود قبل از مطالعه كتاب ، نسخه را بر وفق استدراك تصحيح نمايد " ويا با آنكه آثار ارزشمند پژوهشى اش از نوع زبده آثار مخلد و جاويدانى هست ، كه ژرفاى فرهنگ و ادب ايرانى و عرفان و تصوّف و فلسفه و تاريخ اسلامى را باز نموده است، واگر بـه منصه ى ظهور و بروز نمى رسيد ، غبنى فاحش دامن گير معاصران و آيندگان بود ، درون مقدمـه كتاب دفتر ايامش ، با نقل مصرع " چه بيشى زيك حرف بر دفترى " محصول محسوس جستجو و كند وكاو علمى خود را بـه مثابه " حرفى تلقى كند كه بر بيشى دفتر تحقيق نمى افزايد .<br />از حيث باورمندى تاريخى زرين كوب بر اين باور بود كه درون كشمكش شرق وغرب تلاش سر سختانـه اى كه مردم ايران زمين درون حفظ هويت خويش كرده اند، نـه فقط براى خود مايه ى افتخار جاودانى بوده بل كه براى دنياى انسانيت هم نتايج ارزنده داشته هست .از اين رو بود كه بى هيچ شور وهيجانى و بى آنكه ارج وبهاى تلاش اقوام ديگر را درون معرض نفى وترديد قرار دهد ،سعى وتلاش گذشته ايرانى را بـه چشم اعجاب وتحسين مى نگريست . و <br />مى گفت : كه ايران زمين درون تاريخ انسانيت آن اندازه سهم و تاثير سود بخش داشته هست كه دنياى بى ايران براىانسانيت قابل تصوّر وتحمّل نباشد ٠در عين حال زرين كوب از انديشـه ى دنياى بى ايران بر خود مى لرزيد و<br />مى گفت ، دنيايى كه فرهنك ايران درون آن مجال رشد وحركت نيابد، دنيايى كه درون آن تمدّن و فرهنگ پر بار ايران درون كشمكش جاذبه هاى شرقى وغربى مورد تهديد باشد ،با دنيايى كه ديگر حضور ايران درون آن احساس نشود ، چه <br />تفاوت دارد ؟ ولى هنگامى كه تاريخ ايران را فرا ياد مى آورد ، اين دغدغه را که تا حدى از خاطر مى زدود . و مى گفت تاريخ ما تمامش داستان تلاش پايان ناپذيرى هست كه درون پر آشوب ترين نقطه تلاقى اقوام جهان ايران و ايرانى را با يك فرهنگ كه مايه ى امتياز وتعيُّن او بوده وحدت وقوام بخشيده است. ودر واقع سى قرن تقلا وتلاش مخاطره آميز و پر ماجرا فرهنگ و حيات ايران وايران زمين را درون گذشته ها از عناصر انسانى سرشار كرده وهمين گذشته هاست كه ريشـه بقاى آنرا درون فراخناى جهان آينده هم استوار مى سازد واز خطر ايمنش مى دارد!<br />پاريس منوچهر برومند م ب سها</p> </div></div></div> Thu, 24 Nov 2016 20:27:10 +0000 کیـانوش توکلی 57749 at http://www.iranglobal.info http://www.iranglobal.info/node/57749#comments

http://www.iranglobal.info/node/55687 <div ><div ><div property="dc:title"><h2>سیری دراحوال دکترعلی صدارت نسیم اردکانی وسفینـه نسیم او</h2></div></div></div><div ><div ><div >علی صدارت اردکانی متخلّص بـه نسیم و معروف بـه نسیم اردکانی</div></div></div><div ><div ><div rel="og:image rdfs:seeAlso" resource="http://www.iranglobal.info/sites/default/files/pictures/akshaye-mataleb/received_1051336578272978_0_1_1_0_2_0.jpeg"><a rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=http://www.iranglobal.info/sites/default/files/pictures/akshaye-mataleb/received_1051336578272978_0_1_1_0_2_0.jpeg" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" data-colorbox-gallery="gallery-node-55687-eHy1rEGFcMs" data-cbox-img-attrs="{&quot;title&quot;: &quot;&quot;, &quot;alt&quot;: &quot;&quot;}"><img typeof="foaf:Image" src="http://www.iranglobal.info/sites/default/files/pictures/akshaye-mataleb/received_1051336578272978_0_1_1_0_2_0.jpeg" width="100" height="100" alt="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" /></a></div></div></div><div ><div ><div >چهارشنبه, ژوئیـه 13, 2016 - 08:10</div></div></div><div ><div ><div ><a rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=http://www.iranglobal.info/taxonomy/term/5821" typeof="s:Concept" property="rdfs:label s:prefLabel" datatype="">منوچهر برومند</a></div></div></div><div ><div ><div > <div dir="RTL"> <p dir="RTL" align="center"> </p> <p dir="RTL"> سخنش از پرند سپید روشن­تر بود و از گل برگ بهاری لطیف­تر، بی­نیـازی کـه بی­سودای نان و نام سیلابه ی روح بر ورق مـی­راند وبی پاداش رنج بربلندای اوج سخن پر مـی گشود. زبان آوری کـه خاطر حزین ما را شادی مـی­بخشید و با آبیـاری شعر تَرَش روح پژمان و تشنة ما را سیراب مـی­کرد. نسیم دل انگیز و مشک بیزی کـه در فراخنای کویر وزیدن گرفت و سراسر ایران را عطرآگین ساخت.</p> <p dir="RTL">او <strong>دکتر علی صدارت اردکانی</strong> متخلّص به<strong> نسیم</strong> و معروف بـه <strong>نسیم اردکانی</strong> بود. شاعر توانای نیک انگاری کـه با همة بالندگی شاعرانـه سر درون پای عشق و صفا و سادگی نـهاد و اسیر چنگال غرورآفرین شعر نشد.</p> <p dir="RTL">در سرزمـین پهناور<strong>ایران</strong> کـه شعر و شاعری اهمـیّتی ویژه دارد.<strong>یزد</strong> از زمره نواحی معدودی هست که شاید بـه علّت کم آبی و ناسر سبزی اقلیمـی کمتر شاعر نام آوری پرورده است. شنیده­ام، <strong>ایرج افشار</strong> این ناتوانی فرهنگی را ناشی از بی­رغبتی تاریخی دست اندرکاران حکومتی یزد بـه شعر و شاعری و نیز دل مشغولی مردم کاسب پیشـه­اش بـه بازارگانی و پیشـه­وری دانسته است. با این وصف بـه حکم استثناء درون شـهر کویری <strong>اردکان یزد</strong> کـه ساکنانش از دیرباز بـه شعر و ادب فارسی و جنبه­های معرفت آموزیش توجّهی شایسته داشته­اند. و در گذشته بـه تبع روحیة دین پرورانة مردم قناعت کیشش ناظمان موزون طبع روحانیوتی مانند <strong>ملّا محمّد باقر غبار اردکانی</strong> و <strong>مـیرزا ابوالحسن مجتهد</strong> بـه سخنوری نامبردار بوده­اند. درون سدة اخیردر مـیان گویندگان خوش قریحة محلی شاعری پا بـه عرصة هستی نـهاد کـه قبول خاطر و لطف سخنی خداداد داشت. بـه لحاظ لطافت طبع و شیوایی بیـان درون عرصة ادب ایران جایگاهی ممتاز و جاودانـه یـافت. سخنوری کـه سروده­هایش نمونـه ­ای دل­پذیر از کلام فخیم و منسجمـی هست که بازتابِ زبان دل و کیف و نشاط روح درون جلوة جذاب شعر ناب است. سخن سبز مصفّا و روح پروری کـه علاوه بر آنکه محصول فطرت پاکباز عاشقی بی پیرایـه است، از رستنگاه معرفتی روییده کـه با زندگی اجتماعی و معنویـات ذهنی عنصر ایرانی سازگاری تام دارد. سراینده­اش با سهولتی کـه ناشی از توانایی طبع سخنوری گویـا زبان و شیوا بیـان است، بی آنکه متوسّل بـه تعابیر دور از ذهن شود بـه خلق معانی روح نوازی توفیق مـی­یـابد کـه در هماهنگی کامل کامـیابانـه با روحیة ملی بر دلها مـی­نشیند و بر زبانـها جاری مـی­شود. سخنی کـه مصداق بارز رسوخ سروده از دل برآمده ایست کـه هر کجا گوشی بشنود بر دلی مـی­نشیند و باز بر لبی مـی­جوشد.دریغ کـه شاعر شیرین سخن گرانقدری مانند<strong>صدارت</strong> با آن طبع لطیف افسونگر و حضور چشم گیری کـه در صف نخستین شعرای معاصر داشت، به منظور کمتری از عموم مردم شناخته شده بود، که تا با وقوف بر علوّ مقام شاعری و جایگاه واقعی ادبیش درون ردة سخن گستران بزرگ زمان شـهرت عام یـابد!</p> <p dir="RTL">به تبع همـین ناآگاهی عمومـی هست که هنگامـی کـه پس از هشتاد سال حضور مستمر و مداوم درون عرصة سخنوری، چشم از دیدار جهانیـان فروبست و شمع وجود و نور شـهود یکصد و چند ساله­اش از فروزندگی بازماند. درون مواجهه با سردی و بی اعتنایی قدرناشناسانة کارگزاران امور ارتباط جمعی، یـادی درون خور شأن او نشد و بزرگداشتی کـه شایستة شاعر فحل و ادیب بارعی چون او باشد برگزار نگردید. حال آنکه درون موارد مشابه درون معزای برخی از شبه شاعران مـیدان دار مردم فریب یـا سست کلکان بی هنر هذیـان گو بـه هدایت هادیـان بند و بست چی مشفق، چنان طبلی کوبیده مـی­شود، کـه صدای گوش خراشش بـه همـه جا و همـه مـی­رسد! تو گویی نـه شمع وجود مـیدان داری بند و بست چی و برخوردار از کم ذوقی هواداران مشتبه بـه همدگر نگر از تابش بازمانده، کـه مـهر جهانتاب عالم افروز از فیض و فروغ وامانده است!</p> <p dir="RTL">اگر چند نویسندة توانایِ خوش قلم و تنی چند سخنورِ سخن آفرینِ خوش قریحه کـه مظهرِ نسبی معرفت ملّی و نماد وابستگی فرهنگی با روحیة ایرانی بودند، مستثنی سازیم و نوشته­های سختة گویـا و سروده­های شیوا و دل پذیرشان کـه ترجمان مکنونات قلبی عامة مردم است، از نوشته­های سرد و گفته­های پوچ و هذیـان گونة جمع بی شمار مدعیـانی کـه در سدة اخیر درون مجامع مطبوعاتی و محافل ادبی ظاهر گشتند، جدا کنیم؛ داوری ما بر طلوع و افول شخصیت­های ادبی و سیر صعودی و نزولی ادبیـات معاصر جز این نخواهد بود کـه عصر حاضر را دورة انحطاط و هرج و مرجی بدانیم، کـه طی آن شبه شاعران و نویسندگان سست قلم کم مایـه بـه مساعدت برخی از مروّجان و مشوّقان مطبوعاتی، از بیراهة ظاهرفریبی­های فرهنگی بـه اوج برج شـهرت ناروا پا نـهادند! درون حالیکه مشتریـان آشفته بازار ادب، محصول نابسامانی­های فکری و زبانی زمانـه را درون تاریکی ناآشنایی با مظاهر واقعی فرهنگی بـه بهای گزاف اتلاف وقت و تقلیل ذوق و ناتوانی فکری خود خریدار بودند، سخنوران و نویسندگان نادر گزیده گو و معدود ادیبان بارعِ مُحقّ با همة مـهارتی کـه در آف معانی بدیع و تلفیق اندیشـه­های نو با ابتکارات سخنورانـه داشتند؛ درون محاق پرده داری دست اندرکاران دستگاههای ارتباط جمعی از یـادها رفتند! و به جز جمع قلیل اهل فن و گروه کوچک خواص و معدود جستجوگرانِ شائقِ راغبِ و دلبسته بـه ادب فارسی، کمتری از عامة معاصران توفیق یـافت قدر مجهول شایستگان عناوین ادبی را دریـابد.</p> <p dir="RTL"><strong> </strong></p> </div> <p><strong><br clear="all" /></strong></p> <p dir="RTL"><strong>شرح احوال و اشعار نسیم اردکانی</strong></p> <p dir="RTL"><strong>علی صدارت</strong> فرزند <strong>حاج ملّا محمّد مجتهد اردکانی</strong> و حاجیـه بانو <strong>سکینة نصیری طوسی</strong> بود. پدربزرگ مادریش <strong>سلطان العلماء محمّد حسین آسائی</strong> نام داشت، و پدربزرگ پدریش <strong>حاج محمّد حسین بن حاج عبدالغنی</strong> <strong>اردکانی</strong> نامـیده مـی­شد. سلسله نسبتش بـه <strong>خواجه نعمت الله</strong> فرزند <strong>خواجه نصیرالدّین طوسی</strong> مـی­رسید. از این رو حاج ملّا محمّد پدر صدارت و برادر و دیگر خویشاوندان پدریش بـه <strong>نصیری طوسی</strong> معروفیت داشتند. نام خانوادگی <strong>صدارت</strong>گزینش او ، بـه قصد تمایز شخصی است.</p> <p dir="RTL">صدارت درون سال 1285 خورشیدی درون خانـه اعیـانیِ پدرش واقع درون محلة <strong>چرخاب اردکان یزد</strong> چشم بـه جهان گشود. زادگاهی کـه به روال معماری اشرافی دورة قاجار، مشتمل بر عمارت کلاه فرنگی و تأسیسات بادگیر و پایـاب و تزیینات گچ بری زیبا و درهای مشبّک مزیّن بـه شیشـه­های رنگارنگ چشم نواز بود. از همان آغاز کودکی طبع خوگرش را با مظاهر زیبایی کـه ساخته و پرداختة دست کارآمد و ذوق هنرور پیشـه­وران و معماران هنرمند محلی بود، آشنا کرد. باعث انس و الفتی با زیبایی شد،که که تا پایـان عمر همدم و همراه همـیشگی او بود.</p> <p dir="RTL">وی بعد از طی دوره­های آموزشی ابتدایی و متوسطه در<strong>اردکان</strong> و<strong> اصفهان</strong>، کـه همزمان با تحصیل علوم قدیمـه درون <strong>مدارس علمـیة اردکان</strong> و <strong>مدرسة چهارباغ اصفهان</strong> بود. جهت ادامة تحصیل درون رشتة حقوق بـه <strong>تهران</strong> رفت، بـه موازات دانش­جویی درون <strong>دانشکدة حقوق تهران</strong>، بـه فراگیری مبانی و مبادی ادبی پرداخت. بـه منظور آموختن فنون سخنوری و تربیت قریحه شاعرانـه­اش بـه حضور درون <strong>انجمن­های ادبی</strong> کـه از <strong>اصفهان</strong> آغاز کرده بود، ادامـه داد. بـه ویژه آنکه مـی­دید درون این مجامع مـی­تواند با مشاهیر استادان ادب زمان کـه ساکن<strong> تهران</strong> بودند. معاشر باشد و از حضور فیّاض ادب پرورشان درون جهت تکمـیل و تتمـیم دانستنی­های ادبی بهره­ور گردد. درون آن زمان انجمن­های ادبی پرشماری درون تهران برقرار بود، از جمله <strong>انجمن ادبی دارالفنون</strong> بـه ریـاست <strong>ادیب السلطنة سمـیعی</strong>- <strong>انجمن ادبی حکیم نظامـی</strong> بـه ریـاست <strong>وحید دستگردی</strong>- <strong>انجمن ادبی ایران</strong> بـه ریـاست <strong>شیخ الرئیس محمّد هاشم مـیرزا افسر</strong>- <strong>انجمن دانشوران</strong> بـه ریـاست <strong>عادل خلعتبری</strong> – <strong>انجمن فرهنگ</strong> بـه ریـاست <strong>ترجمان الممالک فرهنگ</strong> کـه ترویج ادب فارسی را با حضور کارساز استادان بزرگ زمان برعهده داشتند. <strong>صدارت</strong> درون اغلب این انجمن­ها کـه به قصد نقد نظم و نثر و آموزش شاعری و نویسندگی پدید آمده بود، شرکت مـی­کرد. و اسلوب سخن­سرایی و نویسندگی و درست نویسی را از صاحب نظرانی مـی­آموخت کـه به ویراستاری سروده­ها و نوشته­ها مـی­پرداختند. برنامة آموزشی این انجمن­ها بـه این گونـه بود کـه شرکت کنندگان بـه دو گروه مفید و مستفید تقسیم مـی­شدند. مفیدان موظف بودند، آموخته­های خود را بـه مستفیدان بیـاموزند. و در طی طریق ادب آموزی آنـها را بـه خواندن آثار استادان پیشین سخن راهنمایی کنند. بـه گونـه­ای کـه مستفید بـه دانستنی­های خود بسنده نکند. فرغر طبع خود بـه دریـای قریحة گویندگان بزرگ پیوند دهد. صدارت این همـه را مـی­شنید و به کار مـی­بست. قریحه فطری شاعرانـه و استعداد ذاتی نخبگانـه نیز او را یـاری مـی­کرد. بـه سهولت و سادگی مراحل ادب آموزی و ادب پژوهی را پشت سر مـی­گذاشت. که تا آنکه عاقبت درون همان سال­های جوانی موفق بـه سرودن شعرهای نغز استادانـه شد. نـه تنـها گوی سبقت را از شماری از همگنان خود ربود، بل کـه به سرودن اشعار لطیفی نایل آمد، کـه طبع بسیـاری از استادان نامور نیز قادر بـه ساختن و سرودنش نبود.</p> <p dir="RTL">صدارت درون سال 1314 خورشیدی از <strong>دانشکدة حقوق و علوم سیـاسی دانشگاه تهران</strong>دانشنامـه لیسانس گرفت بعد از چندی درون دهه سی با مسافرت مطالعاتی به<strong> پاریس</strong>  بـه اخذ مدرک دکترای حقوق از <strong>دانشگاه سوربن</strong> توفیق یـافت . درون پی تحصیلات حقوقی از سال 1316 بـه استخدام <strong>وزارت دادگستری</strong> درآمد . مراحل مختلف مشاغل قضایی را از خدمت نـه ساله درون <strong>دادگستری شیراز</strong> که تا ریـاست <strong>دادگستری کرمانشاه</strong>و تصدّی بر کل <strong>دادگاههای استان</strong><strong>تهران</strong>و نیز داوری درون <strong>دیوان عالی کشور</strong>را برعهده گرفت. که تا عاقبت با توشـه­ای کرامند از سوابق پارسایی اداری بازنشسته شد. بعد از عمری اشتهار بـه شاعری و خدمت قضایی و داوری نیک نامانـه درون 23 اسفند ماه 1386 خورشیدی سرنوشت محتوم مرگ را پذیرفت. درون <strong>اردکان یزد</strong> بـه خاک آرمـید. از آنجا کـه مایل بود؛ بانی باقیـات و صالحاتی راقیـه باشد. بنا بر وصیّت وی مبلغ پنج مـیلیـارد تومان از محل ثلث اموالش بـه توسعة بنای درون دست ساختی بـه مساحت تقریبی یـازده هزار متر مربع درون <strong>بیمارستان ضیـایی اردکان</strong>تخصیص یـافت. که تا بهره برداری از ظرفیت 95 تختخوابی آن بیمارستان بـه 225 تخت­خواب افزایش یـابد.</p> <p dir="RTL"><strong>آثار قلمـیِ صدارت:</strong></p> <p dir="RTL">از صدارت آثار مکتوبی باقی هست که مشتمل بر دو مجموعه شعر بـه نام­های <strong>سپیده</strong> و <strong>نسیم</strong> و یک کتاب حقوقی بـه نام <strong>حقوق جزا</strong> <strong>و جرم شناسی</strong> است. سپیده درون خردادماه سال 1357 توسط <strong>شرکت مؤلفان و</strong> <strong>مترجمان ایران</strong>، نسیم درون سال 1371 بـه همّت <strong>انتشارات کومش</strong>، حقوق جزا و جرم­شناسی درون سال 1340 بـه کوشش <strong>انتشارات معرفت</strong> چاپ شد.</p> <p dir="RTL"><strong>درون مایة سروده­های صدارت:</strong></p> <p dir="RTL">سروده­هایِ صدارت روان- منسجم- استوار- یکدست- لطیف- سرشار از صور خیـال- بی تکلّف و عاری از پیچیدگیست. علاوه بر آنکه حائز جنبه­های معنوی و پختگی و استحکام ساختار شعری است. آراسته بـه زیبایی­های ظاهریِ صنایع لفظی، مضامـین بکر عاشقانـه، تصویرپردازی­های ابتکاری و صحنـه سازی­های دل­پذیر استادانـه است. با درون مایـه­ای کـه افزون بر ستایش عشق و لزوم کامـیابی از مظاهر زیبایی­های حیـات بر ارکانِ اندیشـه وطن دوستانة انسان مدارانـه­ای قرار دارد کـه متوجّه آزادی خواهی و حق طلبی، رعایت اخلاق و دستگیری از درماندگان و ضعفاست. کاهلی و نفاق و قمار و اعتیـاد را نکوهش مـی­کند. مخاطَب را بهب فضل، حفظ کرامت و شرف، طلب همّت و به کار گرفتن کوشش فردی رهنما مـی شود. ولی از آنجا کـه سرودة او مولودِ متبرک روحیست، کـه الاهة عشق پرورده است، از شور و شعور شاعرانـه مایـه مـی­گیرد. و سخن را بـه شعار تاریخ مصرف دارانـه تقلیل نمـی­دهد .گویی صدارت با چشم زیبانگری کـه تربیت یـافته مشاطة صنع است،در آینة صاف و بی غش ضمـیر جلوگاه الهامش تعابیر بکر شاعرانـه­ای مـی­بیند کـه در ترکیب سخنی سخته و موزون و مخیّل و مصوّر او را یـاری مـی­رساند. که تا پیـالة سخنش لبریز صهبای شعر شود. و با عبرت آموزی و نشاط انگیزی توأمان جنبة جاودانگی یـابد.</p> <p dir="RTL">گاه نیز صدارت احساسات ژرف و خیـالات و تصوّرات شاعرانـه را به منظور مقاصد عارفانـه بـه کار مـی­گیرد. خوشنودی خاطر را درون آفرینش سخنی جویـا مـی شود، کـه شوق وصل بـه ساحت اعلای عشق را با غم هجران از منبع منیع فیض و دلدادگی درون هم مـی­آمـیزد. شنونده را از غرقاب خستگی و افسردگی و شک و حیرت و عصبیّت مادی بیرون مـی­کشد بـه عوالم محسوسات عالیـه­ای رهنمون مـی­گردد، کـه حدیث هستی عاشقانـه ازلی را بـه گوش جان  مـی­شنود. و تصویر دل فریب عشق ابدی را کـه تبلوری از جلوة پرشکوه مظهرِ ناز و استغنای حقیقی هست به چشم دل مـی نگرد.</p> <p dir="RTL">غزل توفان درون درون بحر رَمَل مُثمَن مَخبون اَصلم<a name="_ftnref1" rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=file:///C:/Users/keianosh/Downloads/%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%20%D8%B9%D9%84%DB%8C%20%D8%B5%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AA.docx#_ftn1" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" >[1]</a> مُسَبَّغ<a name="_ftnref2" rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=file:///C:/Users/keianosh/Downloads/%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%20%D8%B9%D9%84%DB%8C%20%D8%B5%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AA.docx#_ftn2" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" >[2]</a> فاعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلان از زَمره سروده­های عرفانی اوست.</p> <p dir="RTL" align="center"><strong>توفان درون</strong></p> <div align="center"> <table dir="rtl" border="1" cellspacing="0" cellpadding="0"><tbody><tr><td valign="top" width="234"> <p dir="RTL">دیده­ام دوش ز توفانِ درون دریـا بود<br /> همـه­جا غرقِ سکوت و منِ تنـها خاموش<br /> اشک شوق از مژه بر گونة من مـی­غلتید<br /> وایِ من کآفت مستوری و محجوبی او<br /> گر جهانگیر شد از لطف و نکویی سخنم<br /> درون حضورش بـه حدیثِ غم شبهایِ فراق<br /> بود از ما همـه شوق و طلب و عجز و نیـاز<br /> بـه جهانی دگرم برد و دگرگونم کرد<br /> جستجو را من و غوّاصِ خرد کاویدیم<br /> درون آتش و بر باد شدن کنان<br /> راز این عشق درونسوز بـه صد جهد<strong>نسیم</strong></p> </td> <td valign="top" width="23"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="242"> <p dir="RTL">شوقِ وصل و غمِ هجران تو توفانزا بود<br /> لیک درون خاطرم از خاطره­ها غوغا بود<br /> کانون صفا بود و خدا آنجا بود<br /> دل شیدایِ من و عشقِ منِ رسوا بود<br /> طبعِ من ملهم از آن حسن جهان آرا بود<br />فرو بسته ولی هر سر مو گویـا بود<br /> او سراپا همـه ناز و همـه استغنا بود<br /> درون نگاهش اثری بود کـه در صهبا بود<br /> هفت دریـا و تهی ز آن گهر یکتا بود<br /> هنری خاصة پروانة بی پروا بود<br /> من بپوشیدم و از سوز سخن پیدا بود</p> </td> </tr></tbody></table></div> <p dir="RTL"><strong>پایگاه ادبی صدارت:</strong></p> <p dir="RTL">شعر درون معنی اخصِّ کلمـه از زمره الهامات غیبی هست .که حصولش نیـازمند صفای ضمـیر، آمادگی ذهن، قریحة خداداد، و تحصیل و تتبع ادبی است. که تا گویندة شعر بتواند الهامات ذهنی خود را بیـان کند. و منویـات قلبی را کـه غالباً از مشترکات روحی نوع بشر است، بـه گونـه­ای شرح دهد، کـه خواننده و مخاطبش احساس کند، شاعر از اسرار قلب وی آگاهی داشته است. از زبانِ دل او سخن مـی­گوید. اهمـیّت شعر و کاربرد سازندة مثمرثمرش نیز درون ایجاد همـین همدلی و همزبانی است. کـه موجب مـی­شود، بازتاب اندیشة شاعر کـه محصول محسوس فکر وی و نشأت یـافته از احساسات ژرف اوست، از یک سو به منظور آنان کـه از فراغت بال و رفاه حال برخوردارند، باعث تفریح و سرگرمـی و عیشِ خاطر شود. و از سوی دیگر به منظور گروهی کـه گرفتار ناکامـی و داغدار عسرت و حرمان بی­نوایی ­اند، مرهم زخم دل و مایة تسلّی غم­ها و آرامش روح دروا گردد. ولی این جنبة ثمربخشی و کارآیی شعر مـیسّر نمـی­شود، مگر آنکه گوینده­اش بـه حد نسبی کمال سخنورانـه رسیده باشد. این کمال کـه همانا توانایی خلق معانی ذهنی و بیـان آن بـه شیوایی و گویـایی و دلنشینی است، بـه دست آمدنی نیست. مگر بـه تدریج، درون سایـه تمرین و ممارست سخت کوشانـه و تحقیق و تتبع موشکافانـه و سخن سنجانة مقرون بـه استعداد ذاتی، یعنی طَیِ طریقی کـه شاعران بزرگ بدون استثناء پیموده­اند. و پس از گذر از آن راه درون عرصة سخنوری عزّ نام آوری و مقبولیت یـافته­اند. با این تفاوت کـه به نسبت نبوغ فردی و قریحة خلقی برخی درون گذر از این راه بطی و سست­رو بوده­اند. و برخی دیگر سریع و تندرو. درون این مـیان صدارت از زمره گویندگان دستة اخیر است. کـه در سروده­های دورة جوانی وی نیز کمال و پختگی و روانی ویژه­ای دیده مـی­شود. کـه نشان مـی­دهد، سراینده­اش از مستعدان مُقبِل استثنایی است. چنانکه غزل آشنایی وی کـه در اسفند سال 1313 خورشیدی سروده شاهد صادق این مدعاست. سروده­ای درون بحر رَمَلِ مُثمِن مَشکول<a name="_ftnref3" rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=file:///C:/Users/keianosh/Downloads/%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%20%D8%B9%D9%84%DB%8C%20%D8%B5%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AA.docx#_ftn3" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" >[3]</a> فعلات فاعلاتن فعلات فاعلاتن کـه زبانِ دل و کیف و نشاطِ روح درون جلوة جذّاب شعر ناب است. مصداق بارز سخن از دل برآمده ایست، کـه هرکجا گوشی بشنود، بر دل مـی­نشیند و باز برمـی­جوشد.</p> <p dir="RTL" align="center"><strong>آشنایی</strong></p> <div align="center"> <table style="width: 556px;" dir="rtl" border="1" cellspacing="0" cellpadding="0"><tbody><tr><td valign="top" width="272"> <p dir="RTL">نـه چنان ز آشنایـان بودت سر جدایی<br /> ز گل آنچنان کـه سرخی نرود بـه سعی باران<br /> بـه برون خرام و تیری بـه تفرّجی رها کن<br /> زشکر فشانت خبری دهد مگرنی<br /> نظری ز عشق حتما که دگر پدید  آید<br /> چو بـه دوست دل سپردم بـه خود این گمان نبردم<br /> گرهی ست هر ستاره کـه بود بـه کار گردون<br /> مگر از بیـان دلکش شود آن غزال رامم</p> </td> <td valign="top" width="23"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="261"> <p dir="RTL">که تو را بـه یـاد ماند ره و رسم آشنایی<br /> نتوان بـه اشک شستن ز تو رنگ بیوفایی<br /> کـه ستاده­اند جمعی پیِ بخت آزمایی<br /> کـه به شکر آنوی شده بوسه­گاه نایی<br /> چو منی بـه جانفشانی چو تویی بـه دلربایی<br /> کـه نـه بخت وصل دارم نـه تحمّل جدایی<br /> تو از او چگونـه داری طمع گره گشایی<br /> چو نسیم برگزیدم روش غزلسرایی</p> </td> </tr></tbody></table></div> <p dir="RTL">چکیدة سخن آنکه سروده­های صدارت اعم از قصائد و غزلیـات و قطعات و مثنویـات کـه آکنده از مضامـین بِکر درون قالب الفاظ سنجیده و معانی درست آراسته بـه تشبیـهات زیبا درون ابیـاتی عاری از تعقید لفظی و معنویست گویـای توانایی استادانة او درون آفرینش انواع سخن منظوم است. کـه در برترین مرتبة تجلّی و تحققش درون جلوة شکوه­مند شعر نابی ظاهر مـی­شود، کـه بیشتر بـه سبک عراقی و گاه بـه سبک خراسانی یـا آمـیخته از دو شیوة خراسانی و عراقی است. سراینده­اش را درون رده سخنوران بزرگِ  گزیده گو بر سریر سخن گستری قرین نامبرداری پایدار مـی­کند.</p> <p dir="RTL"><strong>سخن سنجی صدارت:</strong></p> <p dir="RTL">صدارت علاوه بر سخنوری و استادی بلامنازع درون سرودن انواع شعر، درون سخن سنجی و نقد ادبی نیز دستی قوی و چشم­گیر داشت. مقدمـه­ای کـه در نـهایت ایجاز بـه نثری لطیف و بی تکلّف بر مجموعه شعر نسیم نوشته، زبده نقدیست کـه ادیبی حقوق دان با دلایل متقن قوی و بهره­وری از شمّ حقوقی بـه صورت ادعانامـه­ای تاریخی دربارة فراز و نشیب شعر و شاعری صادر ­کرده، دربردارندة نکات ارزندة بسیـاریست. کـه علاوه بر آنکه متکی بـه نقل قول­هایی از فیلسوفان و ادیبان پیشین و مستند بـه استشـهاد از متون تاریخی و ادبی است، از جهت تدقیق و تأمل شخصی وی نیز کـه چشم انداز جالبی با تعابیر و تفاسیر و تشبیـهات مصوّر شاعرانـه ارائه مـی­دهد، حائز جنبه­های آموزندة ژرف اندیشانـه است. بـه ویژه برایی کـه بخواهد بـه دور از حب و بغض و پیش داوری دربارة موضوعات ادبی از آراء صاحب نظری آزموده باخبر شود. و با گذر از راهی کـه راهنمایی ره شناس دارد، بازتاب جلوة جذاب شعر و شاعری را درون چشم انداز تاریخی­اش بنگرد.</p> <p dir="RTL"><strong>آراء و اندیشـه­های ادبی صدارت:</strong></p> <p dir="RTL">صدارت برتری و امتیـاز انسان بر حیوانات را ناشی از داشتن اندیشـه و توانایی بیـان مـی­داند. کـه پایـه­ تمدّن بشری بر ارکان دوگانـه­اش قرار دارد. از آنجا کـه «شعر را نوعی ممتاز از بیـان اندیشـه»<a name="_ftnref4" rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=file:///C:/Users/keianosh/Downloads/%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%20%D8%B9%D9%84%DB%8C%20%D8%B5%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AA.docx#_ftn4" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" >[4]</a> تلقی مـی­کند، کـه بیتی از آن بـه نیروی سِحر مـی­تواند «فتنـه­ای را فرونشاند یـا رستاخیزی را برانگیزد»<a name="_ftnref5" rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=file:///C:/Users/keianosh/Downloads/%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%20%D8%B9%D9%84%DB%8C%20%D8%B5%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AA.docx#_ftn5" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" >[5]</a> به منظور شاعر جایگاه رفیع پیـامبرگونـه­ای قائل مـی­شود ،که درون عین حال مبتنی بر سوابقِ آراء اجلة فلاسفة باستان و یـا مندرجات کتب مقدّس پیشین است. از این رو بعد از تذکار این نکته کـه شعر از دیرباز مورد عنایت بوده، درون کتب مقدّس یـهود و مسیحیّت از شاعر چون پیـامبری یـاد شده کـه از زبان <strong>یـهوه</strong> سخن مـی­گوید، بین سخن <strong>افلاطون</strong> کـه شاعر را موجودی منزّه و فرشته مانند مـی­داند کـه استعداد شاعریش حالتی وابسته بـه هیجان درونی و الهام آسمانی هست و سرودة <strong>نظامـی</strong>که مـی­گوید:</p> <div align="center"> <table dir="rtl" border="0" cellspacing="0" cellpadding="0"><tbody><tr><td valign="top" width="189"> <p dir="RTL"><strong>پیش و پسی بست صف کبـریـا</strong></p> </td> <td valign="top" width="23"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="189"> <p dir="RTL"><strong>پـس شـعرا آمـد و پیش انبیـا</strong></p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="189"> <p dir="RTL"><strong>بلبل عرشند سـخن گـــستران</strong></p> <p> </p> </td> <td valign="top" width="23"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="189"> <p dir="RTL"><strong>باز چـه مانند بـه آن دیگران؟</strong></p> </td> </tr></tbody></table></div> <p dir="RTL">نزدیکی مضمونی مـی­یـابد مشعر بر چگونگی جایگاه شعر و شاعری درون نظر جهانیـان و نقش سازندة تاریخی­اش، درون ذهن و ضمـیر ایرانیـان، کـه طی قرون پیـاپی از کشورهای پیشرفته گرفته کـه شاعرانی چون <strong>شکسپیر- دانته- مـیلتون-</strong><strong>گوته- ولتر</strong> و امثال آنـها داشته­اند، که تا ایران <strong>که مولانا</strong>و<strong> سعدی</strong> و<strong>حافظ</strong> بـه خود دیده، شعر و شاعری درون فرهنگ جهانی و اندیشـه و بینش بشری دارای اعتبار و احترام و مقامـی والا بوده است.<a name="_ftnref6" rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=file:///C:/Users/keianosh/Downloads/%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%20%D8%B9%D9%84%DB%8C%20%D8%B5%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AA.docx#_ftn6" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" >[6]</a></p> <p dir="RTL">سپس صدارت از اینکه مـی­بیند، شعر فارسی برخلاف اهمـیتی کـه در گذشته داشته، و نقش مـهمـی کـه امروز مـی­تواند بـه عنوان پشتوانة گران بهای فرهنگ و پاسدار ملیّت و مایة آبرو و فخر ایرانی درون عرصة اندیشـه و هنر جهانی ایفا کند، بـه صورت بازیچه­ای درآمده کـه یـاوه­هایی بـه نام شعر درون برخی از روزنامـه­ها و مجلات و مجموعه­ها انتشار مـی یـابد ، بیم­ناک مـی­گردد، مبادا طی یک دو نسل آتی شعر حقیقی از نوع سروده­های <strong>سعدی</strong> و <strong>حافظ</strong> بـه دست فراموشی سپرده شود. جای خود را بـه گفته­های سست بی مایـه یـا سروده­های هذیـان گونة معما مانند بدهد. بـه مانند بلایی نـه تنـها شعر بل کـه زبان فارسی را تهدید کند.<a name="_ftnref7" rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=file:///C:/Users/keianosh/Downloads/%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%20%D8%B9%D9%84%DB%8C%20%D8%B5%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AA.docx#_ftn7" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" >[7]</a> از این رو بـه قصد جلوگیری از خَلطِ مبحث درون بابِ شعر و تمایزش از سخن سرد منظوم یـا الفاظ هذیـان گونة معما مانند، بـه طرح مبحثی مـی­پردازد کـه مشتمل بر ابواب تعریف شعر بـه عقیده قدما- انتقاد از تعریف قدما- حد نصاب شعر و نظم است.<a name="_ftnref8" rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=file:///C:/Users/keianosh/Downloads/%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%20%D8%B9%D9%84%DB%8C%20%D8%B5%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AA.docx#_ftn8" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" >[8]</a></p> <p dir="RTL"><strong>درمبحث تعریف شعر بـه عقیدة قدما مـی گوید : </strong>«مبسوط­ترین کتاب دربارة شعر فارسی کـه از قدما درون دست است<strong>»</strong><strong>المعجم فی</strong> <strong>معائیر</strong><strong>اشعار العجم،</strong> تالیف <strong>شمس قیس رازی</strong> است. کـه به پیروی از پیشینیـان شعر را چنین تعریف مـی­کند: «بدانک شعر درون اصل لغت دانش هست و ادراک معانی بـه حدس صائب و استدلال راست. و از روی اصطلاح سخنی ست مُرتّبِ معنوی، موزون، متکّرر، متساوی، حروفِ آخرینِ آن بیکدیگر ماننده و درین حد گفتند سخن مرتّبِ معنوی که تا فرق باشد مـیان شعر و هذیـان و کلام نامرتب بی معنی و گفتند موزون که تا فرق باشد مـیان نظم و نثر مرتّب معنوی و گفتند متکرّر که تا فرق باشد مـیان بیتی ذومصراعین و مـیان نیم بیت کـه اقل شعر بیتی تمام باشد و گفتند متساوی که تا فرق باشد مـیان بیتی تمام و مصاریع مختلف هر یک بر وزن یک­دیگر و گفتند حروف آخرین آن بـه یک دیگر ماننده که تا فرق بود مـیان مقفّی و غیرمقفّی کـه سخن بی قافیت را شعر نشمرند اگرچه موزون افتد»<a name="_ftnref9" rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=file:///C:/Users/keianosh/Downloads/%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%20%D8%B9%D9%84%DB%8C%20%D8%B5%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AA.docx#_ftn9" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" >[9]</a><strong>. </strong>صدارت بعد از نقل قول از شمس قیس تعریف او را شایسته شعر نمـی­داند.  درون انتقاد از آن مـی­گوید:</p> <p dir="RTL">«تعریفی ناقص­ و نارسا و گمراه کننده هست و شعر را از اوج هنری و ظرافت و فخامتی کـه لازمة وجود آنست، بـه سطح یک سخن عادّی و بازاری تنزّل مـی­دهد. و بعید نیست گناه ابتذال شعر و شاعری درون ایران درون دوره­های اخیر بـه گردن این تعریف باشد. بـه حسب این تعریف دو مصراع موزون و مقفّی و هم وزن و معنوی و مرتّب یعنی معنی دار و منطبق با دستور زبان، شعر هست و بنابراین بیتی از این قبیل:</p> <div align="center"> <table dir="rtl" border="0" cellspacing="0" cellpadding="0"><tbody><tr><td valign="top" width="189"> <p dir="RTL"><strong>آنچه درون جوی مـی­رود آبست</strong></p> </td> <td valign="top" width="23"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="189"> <p dir="RTL"><strong>و آنچه درون چشم مـی­دود خوابست</strong></p> </td> </tr></tbody></table></div> <p dir="RTL">شعر است. زیرا سخنی­ست موزون و مشتمل بر دو مصراع هم وزن و قافیـه و مخالفتی با دستور زبان نیز ندارد. و معنایی هم دارد. و نمـی­توان گفت هذیـان است. و اگر چنین باشد دیگر چه آبرویی به منظور شعر مـی­ماند؟ و کدام ذوق سلیمـی چنین سخن سخیفی را بـه عنوان یک اثر هنری و شعر ولو درون حدّ اقل مـی­پذیرد؟ جالب آن هست که همـین تعریف ناقص نیز با قید اینکه حروف آخرین دو مصراع بـه یک­دیگر ماننده، یعنی مقفّی باشد. فقط شامل ابیـات مثنوی و ابیـات اوّل قصیده و غزل و دوبیتی و رباعی مـی شود. و سایر ابیـات قصیده و غزل و ابیـات قطعه و غیره کـه دو مصراع بـه یک قافیـه نباشد، مشمول این تعریف نمـی­باشد. یعنی شعر نیست! و از تبعات شوم این تعریف آنکه تذکره نویسان مخصوصاً درون قرون اخیر که تا زمان حاضر با الهام از این تعریف هرکجا بیتی موزون و مقفّی یـافته­اند گوینده را بی محابا درون ردیف شاعران واقعی شاعر شناخته­اند. مثلاً <strong>آذر بیگدلی</strong> درون <strong>تذکره آتشکده</strong> یـاوه سرایی بـه نام <strong>غوّاصی یزدی</strong> را درون عداد شعرا آورده و از او نقل کرده کـه گفته است:</p> <div align="center"> <table dir="rtl" border="0" cellspacing="0" cellpadding="0"><tbody><tr><td valign="top" width="189"> <p dir="RTL"><strong>ز شعرم آنچه حالا درون حسابست</strong></p> </td> <td valign="top" width="23"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="189"> <p dir="RTL"><strong>هزار و نـهصد و پنجه کتابست</strong></p> </td> </tr></tbody></table></div> <p dir="RTL">و از این هزار و نـهصد و پنجاه کتاب یک بیت و لابد بهترین را انتخاب کرده کـه اینست:</p> <div align="center"> <table dir="rtl" border="0" cellspacing="0" cellpadding="0"><tbody><tr><td valign="top" width="204"> <p dir="RTL"><strong>گرنـه هر دم ز سر کوی توأم اشک بَرَد</strong></p> </td> <td valign="top" width="23"> <p dir="RTL"><strong> </strong></p> </td> <td valign="top" width="204"> <p dir="RTL"><strong>عاشقی­ها کنم آنجا کـه فلک رَشک بَرد</strong></p> </td> </tr></tbody></table></div> <p dir="RTL">و نـه گوینده و نـه تذکره نویس توجّه نکرده­اند کـه اگر سیل (سیل اشک)ی را ببرد، یک بار مـی­برد، و نـه هر دم و فارسی زبانان فلک را به منظور زورآزمایی بـه مبارزه مـی­طلبند، نـه به منظور عاشقی ، مضمون هم اغراقی ناخوشایند و یـاوه است.</p> <p dir="RTL">تا اینجا گمان نمـی­رود تردیدی نباشد، کـه هر سخن موزون و مقفّی و معنی­دار شعر نتواند بود. <strong>و شعر حقیقی کـه به</strong><strong>قول آن شاعر فرانسوی هنر برتر و نقاشی جاندار و موسیقی همراه با اندیشـه است</strong><strong> .</strong> علاوه بر وزن و قافیـه از حیث معنی و لفظ هر دو دارای خصوصیّات و مشخصّات و قواعدی است، کـه درباره­اش درون علوم معانی بیـان و بدیع بحث شده، بـه علاوه نکته سنجی­ها و باریک بینی­هایی دارد کـه قابل شمردن نیست. و ضابطه­ای بر آن وجود ندارد. و در هر مورد بـه اقتضاء مقام، شاعر توانا تشخیص مـی­دهد. و به کار مـی­بندد. مثلاً تکرار درون شعر گاهی ناخوشآیند و مردود و گاه پسندیده و مستحسن است. و مورد هر یک را فقط شاعر تشخیص مـی­دهد.  و به کار مـی­بنددو ضابطه­ای به منظور آن نیست. بـه همـین علّت هست که یـافتن تعریفی جامع و فراگیر به منظور شعر کـه شامل تمام مشخّصات آن گردد، اگر ممتنع نباشد، بسیـار دشوار است. تعریف­های دیگری نیز کـه بعضی از لغویـان از شعر کرده­اند مانند سخن موزون و مقفّی مؤثر درون نفس، یـا سخن موزون و مقفّی محرک احساس یـا خیـال انگیز فقط گویـای صفت بعضی از اشعار است. درون برخی از نفوس، نـه تعریف ماهیّت شعر بـه طور کامل.»<a name="_ftnref10" rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=file:///C:/Users/keianosh/Downloads/%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%20%D8%B9%D9%84%DB%8C%20%D8%B5%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AA.docx#_ftn10" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" >[10]</a>     </p> <p dir="RTL">صدارت بعد از آنکه تعریف شمس قیس از شعر و تذکره نویسی غیرحرفه ای آذر بیگدلی و درک جزیی و ناقص او را از شعر و شاعری بـه نقد مـی­کشد، یـافتن تعریفی دقیق و درست و همـه جانبه به منظور  شعر را کاری  بسیـار دشوار  قلمداد مـی­کند.</p> <p dir="RTL">اظهارات صدارت نشان مـی­دهد وی شاعری هست پای بند بـه اصول و قواعد عروضی و ضوابط یـاد شده درون علوم بدیع و معانی بیـان و بر این باورست، کـه اگر گوینده صاحب قریحه­ای توانا باشد، مـی­تواند درون عین پای­بندی بـه قالب­های کهن شعر فارسی و سنت دیرپای ادبی فراورده­های ذهنیش را کـه همانا مضامـین و موضوعات الهام یـافته از زندگی و مفاهیم ناشی از تغییر و تحولات اجتماعی و تمدن نوین صنعتی است، با دقت نظری کـه مناسب زمانة ماست، درون ظروف اوزان کهن بریزد. و این مظروف موزون را بـه گونـه­ای لطیف و استوار و به شیوه­ای مؤثر و عاطفی بیـان کند. و به رسوخ و تأثیر درون طبایع مخاطبان توفیق یـابد.</p> <p dir="RTL">از حیث مضامـین و موضوعات شعری نیز با آنکه عمدة مضامـین شعر وی عاشقانـه و توجّه کلّی او معطوف بـه جنبه­های کیف و نشاط روح درون بهره­وری از زیبایی هست برای رهایی شعر فارسی از حالت یک­نواختی موجود، تجویز مـی­کند، سرایندگان بـه جای بیـان نفسانیـات و تمایلات فردی متوجّه تألّمات و نابسامانی­های اجتماعی شوند.</p> <p dir="RTL" align="center"><strong>سبک سخن صدارت</strong></p> <p dir="RTL">از حیث کاربرد بحور عروضی بیشتر اوزان بحور مجتث و مضارع مورد استعمال اوست. و گاه متقارب و کمتر اوزان بحور خفیف را بـه کار مـی­گیرد. از لحاظ موضوعی بـه نیروی خلاقه­ای کـه از چشمـه­سار ذوق سلیم و جمال پرست وی مایـه ورست بدایع شاعرانة طبع شاعری عاشق را کـه ستایشگر مظاهر دل­پذیر زندگیست بانی مـی­شود. درون عین حال سخن وی پندآموز هست و جنبه­های حِکَمـی و خردگرایی و وطن دوستی و حق طلبی و استعمار ستیزی نیز دارد. از نظر شیوه و سبک گاه برخوردار از شکوه و هیمنة سبک خراسانی هست و غالباً روانی و لطفی دارد کـه در سخن سخنوران عراقی بـه چشم مـی­خورد. با الهامات اساطیری عرفانی و فصاحت و بلاغت سهل و ممتنعی کـه مبیّن تأثیرات بارز سخن <strong>حافظ</strong> و<strong>سعدی</strong> بر سروده­های اوست.</p> <p dir="RTL">کاربرد واژگانی وی نیز واژه­های اصیل و لطیفِ شعری است. اعم از فارسی یـا آن دسته از لغت­های عربی کـه به ضرورت استعمال وجهة تلفظ و معنی فارسی یـافته­اند. از بـه کار بردن واژه­های دور افتاده و ناآشنا درون بین مردم یـا لغت­های نازیبا و نارسای غیرمعمول یـا متداول بین عامـه نیز خودداری مـی­ورزد. از این رو شیوایی و رسایی لفظ منضم بـه شکوه و کارآیی عبارت مجموعاً بـه سخن وی اعتبار ویژه­یی مـی­بخشد کـه نشان مـی­دهد درون انتخاب کلمات دقت نظر ماهرانـه­ای بـه کار است.</p> <p dir="RTL" align="left"><strong>مشرب ذوقی و فکری صدارت</strong></p> <p dir="RTL">از آثار حیـات شاعر توجّه او بـه واقعیـات اجتماعی و نظر داشتن بـه وقایع زندگیست کـه هنگامـی کـه با شناخت توأم باشد بـه کمالی مـی­انجامد، کـه با نمایش زبان دل مظهر روح شاعرانـه­ای مـی­شود، کـه افزون بر توجّه بـه کیف و نشاط روح بـه مظاهر معرفت و شعور کـه هدف غایی شعر و ادب است، نظر مـی­دوزد. مصداق بارز این شعور شاعرانـه کـه مبیّن چگونگی مشرب فکری صدارت است؛ درون سروده­های زیر کـه مسطوره­ای از محسوسات اندیشة اوست؛ ظاهر است.عمده این محسوسات متاثراز تمنیـات ذهنی زیرین است.</p> <p dir="RTL">عشق ورزی-زیبایی ستایی-دوستی ومـهرورزی-همت طلبی-ریـاستیزی-تعلق گریزی-شکوه گزاری-ستایش گشاده دستی-فقرستیزی-خردگرایی-خوشباشی-عرفان مداری- ستم ستیزی-نیکی گرایی-دانش دوستی</p> <p dir="RTL" align="center"><strong>عشق ورزی</strong></p> <div align="center"> <table style="width: 552px;" dir="rtl" border="0" cellspacing="0" cellpadding="0"><tbody><tr><td valign="top" width="259"> <p dir="RTL">هرگز نبود خانة دل جلوه­گاه عشق <br /> نازم نوای عشق کـه ستارگان<br /> بی شور عشق و جذبة شوق آفرین عشق</p> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="36"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="257"> <p dir="RTL">نقش تو گرنـه بر درون و دیوار خانـه بود<br /> درون بیکران فضا همـه بر این ترانـه بود<br /> گیتی چو گور کهنـه فراموش خانـه بود</p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="259"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td width="36"> <p dir="RTL" align="center"> </p> </td> <td valign="top" width="257"> <p dir="RTL"> </p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="259"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td width="36"> <p dir="RTL" align="center"> </p> </td> <td valign="top" width="257"> <p dir="RTL"> </p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="259"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td width="36"> <p dir="RTL" align="center"> </p> </td> <td valign="top" width="257"> <p dir="RTL"> </p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="259"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td width="36"> <p dir="RTL" align="center"> </p> </td> <td valign="top" width="257"> <p dir="RTL"> </p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="259"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td width="36"> <p dir="RTL" align="center"> </p> </td> <td valign="top" width="257"> <p dir="RTL"> </p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="259"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td width="36"> <p dir="RTL" align="center"> </p> </td> <td valign="top" width="257"> <p dir="RTL"> </p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="259"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td width="36"> <p dir="RTL" align="center"> </p> </td> <td valign="top" width="257"> <p dir="RTL"> </p><p> </p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL"> </p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="259"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td width="36"> <p dir="RTL" align="center"> </p> </td> <td valign="top" width="257"> <p dir="RTL"> </p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="259"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td width="36"> <p dir="RTL" align="center"> </p> </td> <td valign="top" width="257"> <p dir="RTL"> </p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="259"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td width="36"> <p dir="RTL" align="center"> </p> </td> <td valign="top" width="257"> <p dir="RTL"> </p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="259"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td width="36"> <p dir="RTL" align="center"> </p> </td> <td valign="top" width="257"> <p dir="RTL"> </p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="259"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td width="36"> <p dir="RTL" align="center"> </p> </td> <td valign="top" width="257"> <p dir="RTL"> </p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="259"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td width="36"> <p dir="RTL" align="center"> </p> </td> <td valign="top" width="257"> <p dir="RTL"> </p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="259"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td width="36"> <p dir="RTL" align="center"> </p> </td> <td valign="top" width="257"> <p dir="RTL"> </p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="259"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td width="36"> <p dir="RTL" align="center"> </p> </td> <td valign="top" width="257"> <p dir="RTL"> </p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="259"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td width="36"> <p dir="RTL" align="center"> </p> </td> <td valign="top" width="257"> <p dir="RTL"> </p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="259"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td width="36"> <p dir="RTL" align="center"> </p> </td> <td valign="top" width="257"> <p dir="RTL"> </p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="259"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td width="36"> <p dir="RTL" align="center"> </p> </td> <td valign="top" width="257"> <p dir="RTL"> </p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="259"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td width="36"> <p dir="RTL" align="center"> </p> </td> <td valign="top" width="257"> <p dir="RTL"> </p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="259"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td width="36"> <p dir="RTL" align="center"> </p> </td> <td valign="top" width="257"> <p dir="RTL"> </p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="259"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="36"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="257"> <p dir="RTL"> </p> </td> </tr></tbody></table></div> <p dir="RTL" align="center"><strong>زیبایی ستایی</strong></p> <div align="center"> <table style="width: 560px;" dir="rtl" border="0" cellspacing="0" cellpadding="0"><tbody><tr><td valign="top" width="265"> <p dir="RTL">یـافت پایـان عهد شورانگیز برنایی مرا<br />  محو درون زیبایی و مسحور زیبا منظرم<br /> با طبیعت عشق ورزم طرفه عشقی دلنواز<br /> دوست دارم دامن کهسار و دشت دور دست</p> <p dir="RTL">هست درون پیرانـه سر گر شور برنایی مرا<br /> نقش زیبای شفق لبخند شادی بخش صبح<br /> هر زمان زیبا رخی درون بزم گردد جلو گر</p> </td> <td valign="top" width="34"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="261"> <p dir="RTL">ماند برجا عشق بی پایـان بزیبایی مرا<br /> باشد این دولت بهین حاصل ز بینایی مرا<br /> خنده گل بخشد از غمـها شکیبایی مرا<br /> بیشتر دل مـی­برد گلهای صحرایی مرا</p> <p dir="RTL">تازه دارد جان بتن، هر گونـه زیبایی مرا<br /> مـی­برد سرمست، درون دنیـای رویـایی مرا<br /> بنگری پیرانـه سر، با شور برنایی مرا</p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL"> </p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="265"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td width="34"> <p dir="RTL" align="center"> </p> </td> <td valign="top" width="261"> <p dir="RTL"> </p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="265"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="34"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="261"> <p dir="RTL"> </p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="265"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td width="34"> <p dir="RTL" align="center"> </p> </td> <td valign="top" width="261"> <p dir="RTL"> </p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="265"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="34"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="261"> <p dir="RTL"> </p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="265"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td width="34"> <p dir="RTL" align="center"> </p> </td> <td valign="top" width="261"> <p dir="RTL"> </p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="265"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="34"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="261"> <p dir="RTL"> </p> </td> </tr></tbody></table></div> <p dir="RTL" align="center"><strong>دوستی و مـهرورزی</strong></p> <div align="center"> <table style="width: 588px;" dir="rtl" border="0" cellspacing="0" cellpadding="0"><tbody><tr><td valign="top" width="274"> <p dir="RTL">ای مـه اگرچه مـهری درون دل تو نیست<br />  با این جمال و جلوه و این لطف و دلبری<br /> ای سنگدل من از تو ندارم شکایتی<br /> بخشای بر دلم کـه ز شب که تا سحر چو شمع<br /> جا درون مـیان جان دهمت ای خیـال دوست<br /> ویرانـه­ایست حیف بود نام دل بر آن</p> </td> <td valign="top" width="34"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="280"> <p dir="RTL">یکدل ندیده­ام کـه به جان مایل تو نیست<br /> مـهر و وفا چگونـه درون آب و گل تو نیست<br /> جرم از دل منست کـه همچون دل تو نیست<br /> از آتش تو سوزد و در محفل تو نیست<br /> ویرانة دل من اگر قابل تو نیست<br /> هر خانة دلی کـه در آن منزل تو نیست</p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="274"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td width="34"> <p dir="RTL" align="center">***</p> </td> <td valign="top" width="280"> <p dir="RTL"> </p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="274"> <p dir="RTL">خوشیم و شاد کـه در دفتر محبت نیست</p> </td> <td width="34"> <p dir="RTL" align="center"> </p> </td> <td valign="top" width="280"> <p dir="RTL">حساب سود و زیـانی، شمار بیش و کمـی</p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="274"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td width="34"> <p dir="RTL" align="center">***</p> </td> <td valign="top" width="280"> <p dir="RTL"> </p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="274"> <p dir="RTL">نشان آدمـیّت پیش من ای دوست آن باشد</p> </td> <td width="34"> <p dir="RTL" align="center"> </p> </td> <td valign="top" width="280"> <p dir="RTL">که چون بینی دلی سوزد تو را آتش بـه جان گیرد</p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="274"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td width="34"> <p dir="RTL" align="center">***</p> </td> <td valign="top" width="280"> <p dir="RTL"> </p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="274"> <p dir="RTL">مبر ز یـادی را کـه زنده هست به یـادت</p> </td> <td width="34"> <p dir="RTL" align="center"> </p> </td> <td valign="top" width="280"> <p dir="RTL">به دست آر دلی را کـه بی گناه شکستی</p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="274"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td width="34"> <p dir="RTL" align="center">***</p> </td> <td valign="top" width="280"> <p dir="RTL"> </p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="274"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td width="34"> <p dir="RTL" align="center"> </p> </td> <td valign="top" width="280"> <p dir="RTL"> </p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="274"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td width="34"> <p dir="RTL" align="center"> </p> </td> <td valign="top" width="280"> <p dir="RTL"> </p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="274"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td width="34"> <p dir="RTL" align="center"> </p> </td> <td valign="top" width="280"> <p dir="RTL"> </p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="274"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td width="34"> <p dir="RTL" align="center"> </p> </td> <td valign="top" width="280"> <p dir="RTL"> </p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="274"> <p dir="RTL">به مـهر کوش کـه بی آن دمـی هست بی حاصل<br /> چراغ راه بود رهروان گمشده را</p> </td> <td valign="top" width="34"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="280"> <p dir="RTL">هزار مرتبه نوروز و مـهرگان دیدن<br /> فروغ مـهر درون این تیره خاکدان دیدن</p> </td> </tr></tbody></table></div> <p dir="RTL" align="center"><strong>همّت طلبی</strong></p> <div align="center"> <table style="width: 590px;" dir="rtl" border="0" cellspacing="0" cellpadding="0"><tbody><tr><td valign="top" width="276"> <p dir="RTL">ز اسرار طبیعت آن حکیم آگه تواند شد<br />  برآرد ز آستین سعی آن کو دستِ همت را<br /> بود سر منزل مقصود بس نزدیک اگر رهرو</p> <p dir="RTL"><strong> </strong></p> </td> <td valign="top" width="38"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="276"> <p dir="RTL">که چون طفل دبستان درسِ عبرت از جهان گیرد<br /> تواند کام دل را از زمـین و آسمان گیرد<br /> بـه راه راستی پوید، طریق راستان گیرد</p> <p dir="RTL"> </p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="276"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td width="38"> <p dir="RTL" align="center">***</p> </td> <td valign="top" width="276"> <p dir="RTL"> </p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="276"> <p dir="RTL">بلندی ­های        گیتی          پست            بینم</p> </td> <td width="38"> <p dir="RTL" align="center"> </p> </td> <td valign="top" width="276"> <p dir="RTL">که من بر بام همّت دیده بانم</p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="276"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td width="38"> <p dir="RTL" align="center">***</p> </td> <td valign="top" width="276"> <p dir="RTL"> </p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="276"> <p dir="RTL">با عزم ره نورد کـه هرسد بـه راه تست</p> </td> <td width="38"> <p dir="RTL" align="center"> </p> </td> <td valign="top" width="276"> <p dir="RTL">بر دارد از مـیان همـه گر کوه آهنست</p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="276"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td width="38"> <p dir="RTL" align="center">***</p> </td> <td valign="top" width="276"> <p dir="RTL"> </p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="276"> <p dir="RTL">گرچه بر اوج سعادت نتوان کرد صعود</p> </td> <td width="38"> <p dir="RTL" align="center"> </p> </td> <td valign="top" width="276"> <p dir="RTL">مـی­ بال و پری که تا پر و بالست مرا</p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="276"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td width="38"> <p dir="RTL" align="center">***</p> </td> <td valign="top" width="276"> <p dir="RTL"> </p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="276"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td width="38"> <p dir="RTL" align="center"> </p> </td> <td valign="top" width="276"> <p dir="RTL"> </p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="276"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td width="38"> <p dir="RTL" align="center"> </p> </td> <td valign="top" width="276"> <p dir="RTL"> </p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="276"> <p dir="RTL">اگر ز پرتو همّت چراغی افروزی<br /> بخواه حقّ خود ای جور دیده از دم تیغ<br /> مباش همچو گدا خوشـه چین خرمَن غیر<br /> چو شوق رهبر و عزم هست و جهد توشة راه<strong></strong></p> <p> </p> </td> <td valign="top" width="38"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="276"> <p dir="RTL">سپیدبینی و فرخنده روزگار سیـاه<br /> نـه با زبونی و ضعف و فغان و ناله و آه<br /> بـه خویش تکیـه کن و خوشـه چین ز خرمن ماه<br /> بـه پیش مرد بـه راه طلب چه کوه و چه کاه</p> </td> </tr></tbody></table></div> <p dir="RTL" align="center"><strong>ریـا ستیزی</strong></p> <div align="center"> <table style="width: 567px;" dir="rtl" border="0" cellspacing="0" cellpadding="0"><tbody><tr><td valign="top" width="265"> <p dir="RTL">گردد ای کاش ز بن خانة سالوس خراب</p> </td> <td valign="top" width="34"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="268"> <p dir="RTL">که از او چشمـه امـید بَدَل شد بـه سراب</p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="265"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td width="34"> <p dir="RTL" align="center">***</p> </td> <td valign="top" width="268"> <p dir="RTL"> </p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="265"> <p dir="RTL">باده نوشیدن و رفتن بـه ره صدق و صفا</p> </td> <td width="34"> <p dir="RTL" align="center"> </p> </td> <td valign="top" width="268"> <p dir="RTL">بهتر از طاعت آلوده بـه سالوس و ریـا</p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="265"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td width="34"> <p dir="RTL" align="center">***</p> </td> <td valign="top" width="268"> <p dir="RTL"> </p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="265"> <p dir="RTL">ز وعظ بی عملانم صداع خیزد و نفرت</p> </td> <td width="34"> <p dir="RTL" align="center"> </p> </td> <td valign="top" width="268"> <p dir="RTL">سخن اگرچه حقیقت فسانـه هست به گوشم</p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="265"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td width="34"> <p dir="RTL" align="center">***</p> </td> <td valign="top" width="268"> <p dir="RTL"> </p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="265"> <p dir="RTL">ما بجستیم و ندیدیم نشانی ز حقیقت<br /> بـه فریبی مرو از ره بـه در از گفتة مردم</p> </td> <td width="34"> <p dir="RTL" align="center"> </p> </td> <td valign="top" width="268"> <p dir="RTL">گر تو دیدی برسان از منش ای دوست درودی<br /> کـه فریبنده سرابند و زآبند نمودی</p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="265"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td width="34"> <p dir="RTL" align="center">***</p> </td> <td valign="top" width="268"> <p dir="RTL"> </p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="265"> <p dir="RTL">همـه کالای تو زرقست و متاع تو فریب<br /> تو بـه دکّان ریـا بایع و این طرفه کـه هست</p> </td> <td valign="top" width="34"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="268"> <p dir="RTL">شرم کن ز آنکه کنی عرضه بـه بازاری چند<br /> گِرَدت از بی خبری جوش خریداری چند</p> </td> </tr></tbody></table></div> <p dir="RTL" align="center"><strong>تعلّق گریزی</strong></p> <div align="center"> <table style="width: 552px;" dir="rtl" border="0" cellspacing="0" cellpadding="0"><tbody><tr><td valign="top" width="265"> <p dir="RTL">بی تمنّا شو ترا آرامشی گر آرزوست</p> </td> <td valign="top" width="23"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="265"> <p dir="RTL">ز آنکه من آشفته عمری از تمنّا مانده­ام</p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="265"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td width="23"> <p dir="RTL" align="center">***</p> </td> <td valign="top" width="265"> <p dir="RTL"> </p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="265"> <p dir="RTL">تا بـه داروی قناعت بنمودند رهم<br /> قانعم قانع و خرسند کـه بس خواسته را<br /> آز را پشت سر افکندن و آزاد شدن<br /> همّت آموختم از مور و به ویرانة خویش</p> <p dir="RTL"> </p> </td> <td width="23"> <p dir="RTL" align="center"> </p> </td> <td valign="top" width="265"> <p dir="RTL">ای بسا درد و غم و رنج کـه درمان کردم<br /> پشت پایی زده زندانی حرمان کردم<br /> بود دشوار و من این کار چه آسان کردم<br /> خنده بر دستگه ملک سلیمان کردم</p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="265"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td width="23"> <p dir="RTL" align="center">***</p> </td> <td valign="top" width="265"> <p dir="RTL"> </p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="265"> <p dir="RTL">تو گران بار علائق ز مذلت نرهی<br /> سَرِ رقیّت و تسلیم بسودی بر خاک<br /> از هوی و هوسی بهر شکار مگسی<br /> اختران را نگر و نقد بقا را دریـاب<br /> ای خوش آن روز کـه مردم بشگفتی گویند<br /> پیش من دولت بیدار جز این نیست نسیم</p> </td> <td width="23"> <p dir="RTL" align="center"> </p> </td> <td valign="top" width="265"> <p dir="RTL">طی این مرحله شاید ز سبکباری چند<br /> چون گدایـان ز پی درهم و دیناری چند<br /> همچو جولاهه بـه هم بافته­ای تاری چند<br /> درون کمـین­اند ترا شبرو و عیـاری چند<br /> روزگار ستمـی بود و ستمکاری چند<br /> کـه به دست آوری از اهل وفا یـاری چند</p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="265"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td width="23"> <p dir="RTL" align="center">***</p> </td> <td valign="top" width="265"> <p dir="RTL"> </p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="265"> <p dir="RTL">بی نیـازی کـه گلی بود بهشتی پژمرد</p> </td> <td width="23"> <p dir="RTL" align="center"> </p> </td> <td valign="top" width="265"> <p dir="RTL">از شرار هوس و دود و دم دوزخ آز</p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="265"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td width="23"> <p dir="RTL" align="center">***</p> </td> <td valign="top" width="265"> <p dir="RTL"> </p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="265"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td width="23"> <p dir="RTL" align="center"> </p> </td> <td valign="top" width="265"> <p dir="RTL"> </p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="265"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td width="23"> <p dir="RTL" align="center"> </p> </td> <td valign="top" width="265"> <p dir="RTL"> </p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="265"> <p dir="RTL">دامن ز دستِ خار تعلق بکش کـه سرو</p> </td> <td width="23"> <p dir="RTL" align="center"> </p> </td> <td valign="top" width="265"> <p dir="RTL">ز آنست سرافراز کـه برچیده دامنست</p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="265"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td width="23"> <p dir="RTL" align="center">***</p> </td> <td valign="top" width="265"> <p dir="RTL"> </p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="265"> <p dir="RTL">به اکسیر قناعت گر توانی بُرد ره روزی</p> </td> <td width="23"> <p dir="RTL" align="center"> </p> </td> <td valign="top" width="265"> <p dir="RTL">به آسانی توانی ساخت از موری سلیمانی</p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="265"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td width="23"> <p dir="RTL" align="center">***</p> </td> <td valign="top" width="265"> <p dir="RTL"> </p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="265"> <p dir="RTL">مرا ز نعمت آزادگی نصیبی بخش<br /> نسیم داروی جان بخش بی نیـازی جوی</p> </td> <td valign="top" width="23"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="265"> <p dir="RTL">ز لطف، خاک زر و مور را سلیمان کن<br /> هزار درد درون سوز خویش درمان کن</p> </td> </tr></tbody></table></div> <p dir="RTL" align="center"><strong>شکوه گزاری</strong></p> <div align="center"> <table style="width: 565px;" dir="rtl" border="0" cellspacing="0" cellpadding="0"><tbody><tr><td valign="top" width="263"> <p dir="RTL">نـه ز نظم هست نشانی، نـه ز بهبود نمودی<br /> همـه سرمایة هستی ز کج اندیشی و مستی<br />  پرنیـانی کـه شدی شیفته بر نقش و نگارش<br /> بهر ده روزة هستی، چه رود این همـه پستی<br /> رود رود ازبس مادر گم کرده پسر بود<br /> نالة جغد درون این بوم بلاخیز بیـاید<br /> ما بجستیم و ندیدیم نشانی ز حقیقت</p> </td> <td valign="top" width="34"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="268"> <p dir="RTL">نـه امـیدی برسیدن بفرازی ز فرودی<br /> سوخت درون آتش و بر باد فنا رفت چو دودی<br /> سود و فرسود و از آن نیست بجا تاری و پودی <br /> وای اگر بود درون این مرحله امکان خلودی<br /> گر شنیدیم درون این شـهر غم انگیز سرودی<br /> با دل غمزه مردم چه کند نغمة رودی<br /> گر تو دیدی برسان از منش ای دوست درودی</p> <p dir="RTL"> </p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="263"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td width="34"> <p dir="RTL" align="center">***</p> </td> <td valign="top" width="268"> <p dir="RTL"> </p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="263"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td width="34"> <p dir="RTL" align="center"> </p> </td> <td valign="top" width="268"> <p dir="RTL"> </p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="263"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td width="34"> <p dir="RTL" align="center"> </p> </td> <td valign="top" width="268"> <p dir="RTL"> </p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="263"> <p dir="RTL">زآیین مردمـی بـه جز افسانـه­ای نماند<br /> بازار گرم لعل و گهر را خزف شکست<br /> بوم فساد سایـه بـه هر بام و در فکند<br /> فقر سیـاه عیش جهانی تباه کرد<br /> بس کارها کـه گشت ز مشتی سفیـه زار<br />  روزی شعار ما همـه کردار نیک بود</p> </td> <td valign="top" width="34"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="268"> <p dir="RTL">مردی بزرگ و همّت مردانـه­ای نماند<br /> درون عقدِ فضل و سلک هنر دانـه­ای نماند<br /> ز آن برکنار برزن و کاشانـه­ای نماند<br /> ایمن ز ترکتاز ستم خانـه­ای نماند<br /> بهبود را دریغ کـه فرزانـه­ای نماند<br /> امروز از آن نسیم جز افسانـه­ای نماند</p> </td> </tr></tbody></table></div> <p dir="RTL" align="center"><strong>ستایش گشاده دستی</strong></p> <div align="center"> <table style="width: 558px;" dir="rtl" border="0" cellspacing="0" cellpadding="0"><tbody><tr><td valign="top" width="265"> <p dir="RTL">بخور خود و بخوران خلق را از آنچه کـه داری<br /> نسیم گو بـه خداوند جاه و زور و زر از من</p> </td> <td valign="top" width="34"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="259"> <p dir="RTL">که نیم خوردة ماران شوی و طعمة موران<br /> مباش ایمن از آسیب خشمِ بی زر و زوران</p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="265"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td width="34"> <p dir="RTL" align="center">***</p> </td> <td valign="top" width="259"> <p dir="RTL"> </p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="265"> <p dir="RTL">بیـارمـی کـه خداوند زر نَبُرَد بـه گور<br /> مرا ز اشک روان گنج گوهر هست نسیم</p> </td> <td valign="top" width="34"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="259"> <p dir="RTL">به غیر قلب سیـاهی و خاطر دژمـی<br /> اگر ز نقد روان نیست درون کفم درمـی</p> </td> </tr></tbody></table></div> <p dir="RTL" align="center"><strong>فقر ستیزی</strong></p> <div align="center"> <table style="width: 552px;" dir="rtl" border="1" cellspacing="0" cellpadding="0"><tbody><tr><td valign="top" width="265"> <p dir="RTL">دیدم شگرف منظری امروز درون رهی<br /> مـهپاره کودکی چو مـه نو نحیف و زار<br />  چون گل دریده جامـه و چون مـه پریده رنگ<br /> گه گه گرش بهسخنی سخت مـی­گذشت<br /> چنگال شوم فقر گلویش فشرده بود<br /> ننگا بر این محیط بدآیین کـه آدمـی<br /> شرما کـه پرورند چنین درون دیـار ما</p> </td> <td valign="top" width="23"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="265"> <p dir="RTL">وینت شگرفتر کـه بر آن نظر نداشت<br /> افسرده و ملول چو مرغی کـه پر نداشت<br /> آبی بگونـه­های ز گل خوبتر نداشت<br /> جز آرزوی مرگ حدیث دگر نداشت<br /> که تا کام مرگ یکدو قدم بیشتر نداشت<br /> هنگام فقر منزلت جانور نداشت<br /> کودک کـه  قدر و قیمت او را گهر نداشت<br />  </p> </td> </tr></tbody></table></div> <p dir="RTL" align="center"><strong>خردگرایی</strong></p> <div align="center"> <table style="width: 564px;" dir="rtl" border="0" cellspacing="0" cellpadding="0"><tbody><tr><td valign="top" width="265"> <p dir="RTL">هرچه جز صدق و صفا از درِ دل طرد کنید<br /> که تا فلک سر بـه قدم سایدتان همّت را <br />  ننگ مردان سر بی شور و دل بی درد است<br /> که تا نمودار شود بر همـه زیبایی عشق<br /> از عدم چون همـه با خصلت نیک آمده اید<br /> رسم مردانگی آنگونـه بـه گیتی آرید<br /> که تا به گلزار مبدّل شود این خارستان<br /> گر، بـه هر حادثه­ای دامن مردم گیرید</p> </td> <td valign="top" width="34"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="265"> <p dir="RTL">همچو مردان حذر از صحبت نامرد کنید <br /> درون طلب همقدم اختر شبگرد کنید<br /> عشق ورزید و در این ره طلب درد کنید<br /> اشک گلرنگ ز خون زیب رخ زرد کنید<br /> بـه جهان نیکی ازین راه ره آورد کنید<br /> کـه همـه روی زمـین تنگ بـه نامرد کنید<br />  عرصة خاک ز خون چون چمن ورد کنید<br /> خویش را خار بـه چشم همـه چون گرد کنید</p> <p dir="RTL"> </p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="265"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td width="34"> <p dir="RTL" align="center">***</p> </td> <td valign="top" width="265"> <p dir="RTL"> </p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="265"> <p dir="RTL">به دانش دل افروز کاین صبح روشن<br /> مشو غرّه لیکن بـه بسیـار دانی<br /> بجو کام دل درون بهار جوانی<br /> ز دل شوی نقش هوس که تا نرنجی</p> <p dir="RTL">لقای تیره درونان کدورت آرد بار<br /> سلامت ار طلبی از جمال گلرویـان<br /> شوی عزیز و بر اورنگ ناز تکیـه زنی</p> </td> <td width="34"> <p dir="RTL" align="center"> </p> </td> <td valign="top" width="265"> <p dir="RTL">ز پی هیچگه شام تاری ندارد<br /> کـه این ژرف دریـا کناری ندارد<br /> کـه گیتی از این بـه بهاری ندارد<br /> گرت خانـه نقش و نگاری ندارد</p> <p dir="RTL">صفا ز صحبت روشندلان و پاکان خواه<br /> گرت ز دست برآید نگاهدار نگاه<br /> اگر ز خود بـه درآیی چو یوسف از بن چاه</p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="265"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td width="34"> <p dir="RTL" align="center">***</p> </td> <td valign="top" width="265"> <p dir="RTL"> </p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="265"> <p dir="RTL">مجو مروّت و مردانگی از این مردم<br /> دلم ز صحبت مردم ملول گشت نسیم</p> </td> <td width="34"> <p dir="RTL" align="center"> </p> </td> <td valign="top" width="265"> <p dir="RTL">که من بجستم و عمرم درون اشتباه گذشت<br /> خوش آن زمان کـه مرا با گل و گیـاه گذشت</p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="265"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td width="34"> <p dir="RTL" align="center">***</p> </td> <td valign="top" width="265"> <p dir="RTL"> </p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="265"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td width="34"> <p dir="RTL" align="center"> </p> </td> <td valign="top" width="265"> <p dir="RTL"> </p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="265"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td width="34"> <p dir="RTL" align="center"> </p> </td> <td valign="top" width="265"> <p dir="RTL"> </p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="265"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td width="34"> <p dir="RTL" align="center"> </p> </td> <td valign="top" width="265"> <p dir="RTL"> </p> </td> </tr></tbody></table></div> <p dir="RTL" align="center"><strong>خوشباشی</strong></p> <div align="center"> <table style="width: 590px;" dir="rtl" border="0" cellspacing="0" cellpadding="0"><tbody><tr><td valign="top" width="276"> <p dir="RTL">در شمار عمر بی حاصل دریغ آید مرا<br /> باطل آن پیمان کــه بنیـانش نـه بـــر پــیمانــه بود</p> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="34"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="280"> <p dir="RTL">آرم آن ساعت کـه با ماهی پری پیکر گذشت<br /> ضایع آن دوران کـه دور از ساقی و ساغر گذشت</p> <p dir="RTL"> </p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="276"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td width="34"> <p dir="RTL" align="center">***</p> </td> <td valign="top" width="280"> <p dir="RTL"> </p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="276"> <p dir="RTL">آفاق گلشن هست ترا با درون شاد</p> </td> <td width="34"> <p dir="RTL" align="center"> </p> </td> <td valign="top" width="280"> <p dir="RTL">با جان تیره بهر تو گلشن چو گلخن است</p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="276"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td width="34"> <p dir="RTL" align="center">***</p> </td> <td valign="top" width="280"> <p dir="RTL"> </p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="276"> <p dir="RTL">زین بعد به کامرانی، از عمر کام گیرم<br /> جز نقش کامرانی نقشی دگر نخواهم</p> </td> <td width="34"> <p dir="RTL" align="center"> </p> </td> <td valign="top" width="280"> <p dir="RTL">زین بعد به شادمانی از غم کناره جویم<br />  جز راه شادمانی راهی دگر نپویم</p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="276"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td width="34"> <p dir="RTL" align="center">***</p> </td> <td valign="top" width="280"> <p dir="RTL"> </p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="276"> <p dir="RTL">خصمِ جانِ تُست غم ز نـهار از او پرهیز کن<br /> شاد و خندان باش با نیک و بدِ دوران کـه صبح</p> </td> <td width="34"> <p dir="RTL" align="center"> </p> </td> <td valign="top" width="280"> <p dir="RTL">چون سپاری خانة دل را بـه دست دشمنی<br /> هر سحرگاهان ز نو جان گیرد از خندیدنی</p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="276"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td width="34"> <p dir="RTL" align="center">***</p> </td> <td valign="top" width="280"> <p dir="RTL"> </p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="276"> <p dir="RTL">خوشا جوانی و دورِ نشاط و عشق و امـید<br /> شناس قدر جوانی کـه جای آن گیرند</p> </td> <td valign="top" width="34"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="280"> <p dir="RTL">بهار و سبزه و آبِ روان و سایة بید<br /> دل فسرده و جان نژند و موی سپید</p> </td> </tr></tbody></table></div> <p dir="RTL" align="center"><strong> </strong></p> <p dir="RTL" align="center"><strong> </strong></p> <p dir="RTL" align="center"><strong>عرفان مداری </strong></p> <div align="center"> <table style="width: 552px;" dir="rtl" border="1" cellspacing="0" cellpadding="0"><tbody><tr><td valign="top" width="265"> <p dir="RTL">ای مـهر و مـه ز پرتو حسنت نشانـه­ای<br /> مـینو ز فرّ دولت وصلت اشارتی<br /> گردون ز آستان تو گردیست بر شده<br /> درون جستجویِ تُست اگر تافت اختری <br /> نشکُفت جز بـه شوق تو درون گلشنی گلی<br /> ای ریزه خوار خوان عطای تو کاینات<br /> بر تشنگان بادیة شوق رحمتی</p> </td> <td valign="top" width="23"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="265"> <p dir="RTL">پیش حقیقت تو دو عالم فسانـه­ای<br /> دوزخ ز تفّ آتش هجرت زبانـه ای<br /> وز کاخ کبریـای تو عرش آستانـه­ای<br /> درون آرزوی تُست اگر رُست دانـه­ای<br /> نغنود جز بـه یـاد تو موری بـه لانـه ای<br /> زآثار نعمت تو تهی نیست خانـه­ای<br />  ای بحرِ مکرمت کـه نداری کرانـه­ای</p> </td> </tr></tbody></table></div> <p dir="RTL" align="center"><strong>ستم ستیزی</strong></p> <div align="center"> <table style="width: 552px;" dir="rtl" border="0" cellspacing="0" cellpadding="0"><tbody><tr><td valign="top" width="265"> <p dir="RTL">ز دست این توانایـان چه خیزد جز ستم یـا رب<br /> ستمگر گر بسوزد خانمان­ها باش که تا بینی</p> </td> <td valign="top" width="23"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="265"> <p dir="RTL">توانایی ده آنرا کـه دست ناتوان گیرد<br /> کـه چون از دود دلها آتشش درون خانمان گیرد</p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="265"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td width="23"> <p dir="RTL" align="center">***</p> </td> <td valign="top" width="265"> <p dir="RTL"> </p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="265"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="23"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="265"> <p dir="RTL"> </p> </td> </tr></tbody></table></div> <p dir="RTL" align="center"><strong> </strong></p> <p dir="RTL" align="center"><strong>نیکی گرایی</strong></p> <div align="center"> <table style="width: 552px;" dir="rtl" border="1" cellspacing="0" cellpadding="0"><tbody><tr><td valign="top" width="265"> <p dir="RTL">از ره نیکی دل مردم بـه دست آور کـه نیست<br /> گر بدی کردی نبینی جز بدی از روزگار<br /> نفس سرکش را  ریـاضت مـی­تواند رام کرد</p> </td> <td valign="top" width="23"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="265"> <p dir="RTL">تیرباران حوادث را از این بـه جوشنی<br /> هست هر نیک و بدی را درون جهان پاداشنی<br /> رستمـی حتما که از پا افکند روئین تنی</p> </td> </tr></tbody></table></div> <p dir="RTL" align="center"><strong>دانش ستایی</strong></p> <div align="center"> <table style="width: 559px;" dir="rtl" border="1" cellspacing="0" cellpadding="0"><tbody><tr><td valign="top" width="268"> <p dir="RTL">مرد دانشمند گیتی راست از هر کشور است<br /> هر کـه اندر عرصه پهناور اندیشـه تاخت</p> </td> <td valign="top" width="23"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="268"> <p dir="RTL">این مثل خواندم کـه دانش را نباشد مـیهنی<br /> عرصة گیتی ست درون چشمش چو چشم سوزنی</p> </td> </tr></tbody></table></div> <p dir="RTL"><strong>تعلقات فکری صدارت درون قضایـای زندگی اجتماعی</strong></p> <p dir="RTL">یکی از گویندگان مشتبه رنجور از خودشیفتگی شدید کـه شعار منظوم سیـاسی را شعر مـی­پندارد، و همـه هنرگویندگیش منحصر بـه تقلید از <strong>بهار</strong> و <strong>سرمد</strong> و<strong>اقبال</strong>یـا تشّبه به<strong>عشقی</strong> و <strong>عارف</strong> است.به تبع امتیـاز ویژه ای کـه از این رهگذر به منظور خود قائل مـی­شود، <strong>صدارت</strong> را درون مطلبی کـه به قصد رثای وی نوشته فاقد «تعلّق فکری خاص و اثرات و تذکرات بارز و پیگیر درون قضایـای زندگی اجتماعی و اوضاع و احوال محیط زیست و رویدادها» قلمداد کرده است!</p> <p dir="RTL">حال آنکه صدارت از زمره شاعرانی است، کـه به لحاظ آنکه شاهباز اندیشـه بلند پروازش درون آسمان فکری متعالی اوج مـی­گیرد، از ابتذال کاستی گرایی فاشیستی و فرصت طلبی ملی گرایـانـه آلوده بـه دین باوری متظاهرانـه دوری مـی­جوید. متشاعری نیست، کـه بخواهد با اتخاذ تدابیر مقلدانـه و تمـهید تبلیغات عوام فریبانـه جلب توجّهی چند روزه کند. بل­که گوینده ایست کـه ابلاغ پیـام روشنگرانـه­اش کـه حاکی از نیّات بلند خود اوست، درون پوشش ایـهامات شاعرانـه ایست، کـه با ملایمتی بخردانـه عنوان مـی­شود. که تا با کشف حجاب جهل،حصارغفلت فردی و سد تغافل جمعی را درون هم شکند.با اشارات عبرت آموزی کـه به جهل مرکب موجود دارد، هیجانات طبع لطیف خود را بـه مستعدان زمانـه انتقال دهد.</p> <p dir="RTL">جای دارد درون تقابل با اظهار نظری کـه درباره نقصان تأثرات و تذکرات فکری صدارت بـه قضایـای اجتماعی شده فرازی از سخن <strong>سعیدی سیرجانی</strong> از مقدمـه کتاب <strong>ضحّاک ماردوش</strong> نقل شود. آنجا کـه مـی­گوید: «از هنرهای شاعر توانا یکی خلاصه گویی هست و با اشارتی اهل فهم و بشارت را متوجّه نکات نگفتنی ، چنانکه اگر مضمون این دو بیت بـه ظاهر مختصر ]<strong>سعدی</strong>[</p> <div align="center"> <table dir="rtl" border="0" cellspacing="0" cellpadding="0"><tbody><tr><td valign="top" width="181"> <p dir="RTL">یکی بر سر شاخ و بن مـی­برید</p> </td> <td valign="top" width="17"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="208"> <p dir="RTL">خداوند بستان نظر کرد و دید</p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="181"> <p dir="RTL">بگفتا کـه این مرد بد مـی­کند</p> </td> <td valign="top" width="17"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="208"> <p dir="RTL">نـه با کـه با جان خود مـی­کند</p> </td> </tr></tbody></table></div> <p dir="RTL">به دست غیر شاعری ­مـی­افتاد، شاید تبدیل بـه منظومـه­ای مفصل و صد بیتی مـی­شد. بی آنکه بـه اصل موضوع چیزی افزوده شود. اما سعدی توانا کـه ناشی و پرگو نیست، با انتخاب کلمـه (یکی) بی هیچ تمـیز و ملازمـی از قبیل یکی از باغبانان، یکی از خدمـه صاحب باغ، یکی از روستائیـان، ذهن خواننده نکته سنج را متوجّه این واقعیت مـی­کند: کـه این بر مسند سرشاخ نشسته اره قدرت بـه دست گرفته­ای کـه مشغول ب بن شاخه است، موجود متجاوز مجهول الهویـه ایست،که بی اجازت و رضایت صاحب باغ قدم درون بستانسرا نـهاده و مشغول خرابکاری است. نـه رنجی درون ساختن باغ است. و نـه شب­های سرد زمستان بـه آبیـاری پرداخته، و نـه درون زیر آفتاب سوزان مردادی به منظور دفع گیـاهان هرزه باغ، عرق مجاهدتی ریخته. بابای ناشناس متجاوزی است، کـه قدم بـه باغ مردم گذاشته. و چون ارّه­ای بـه عنوان ابزار قدرت بـه دستش افتاده است، مـی­خواهد هنرنمایی کند. و به کارش اندازد. همـه این مقدمات را طبع توانای شاعر درون دل کلمـه سه حرفی (یکی) مـی­ریزد. و به دست خواننده مـی­سپارد. این را مـی­گویند ایجاز شاعرانـه کـه هنری است، درون حد اعجاز، و به برکت همـین هنر هست که شاعران نام آور ما غالباً یک سخن را درون یک بیت یـا مصراع ریخته­اند. و به عنوان پیـامـی موثر و نافذ بـه معاصران و نسل­های اینده رسانده­اند»<a name="_ftnref11" rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=file:///C:/Users/keianosh/Downloads/%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%20%D8%B9%D9%84%DB%8C%20%D8%B5%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AA.docx#_ftn11" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" >[11]</a></p> <p dir="RTL">صدارت از همـین دسته گویندگان تواناست. کـه با بیـانی مختصر ولی موجز و موثر ثأثرات بارز خود را از قضایـای اجتماعی و وقایع پیرامونیش بیـان مـی­کند. سروده­های او با فرنام­های گوهری بر خاک  - مجسمـه آزادی – فاجعه سیـاه – سقراط عصر – داستان سیـاه – تاریخ – خود فروختگان –پاک باخته -حسب حال – برف – سیل – پیـام بـه اتلی – درود بـه نـهرو – آتیلا و اتلی – به منظور آزادی – زندان – دخمـه شوم – اقبال لاهوری – مرگ بهار – نغمـه روح – مرگ تاگور – فرامرزی – جنایت زعتر – نیل توفانی-شب وروز هولناک-چرا مـی گریزم- آیین مردمـی – گریـه ابر-از موارد تجلّی تعلّقات فکری صدارت درون زمـینـه مباحثی هست که بـه نحوی با قضایـای زندگی اجتماعی یـا دست اندکاران و شخصیت­های شاخص جوامع مرتبط مـی­شود. توجه خاص او را بـه سلامت نفس، آزادی خواهی – ظلم ستیزی – حق طلبی، انسان گرایی، استعمار زدایی، استبداد نکوهی و مبارزه با فساد نشان مـی­دهد.</p> <p dir="RTL">در سروده­های دیگر صدارت نیز اعم از دوبیتی­ها یـا قصائد و قطعات و غزلیّات و مثنویـات موارد بارز توجه خاص او بـه مبتلابهات اجتماعی و عواطف بخردانـه انسان دوستانـه­اش درون مواجهه با ناگواری­ها و نابسامانی­ها هویداست. کـه مسطوره­ای از آن بـه پیوست نقل مـی­گردد.</p> <div align="center"> <table style="width: 574px;" dir="rtl" border="0" cellspacing="0" cellpadding="0"><tbody><tr><td valign="top" width="272"> <p dir="RTL">کدام غنچه درون این باغبه خنده گشود</p> </td> <td valign="top" width="19"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="283"> <p dir="RTL">که زود بر سر این خنده جان و سر نگذاشت</p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="272"> <p dir="RTL">کدام لاله از این خاک دردخیز دمـید</p> </td> <td valign="top" width="19"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="283"> <p dir="RTL">که دهر داغ جدائیش بر جگر نگذاشت</p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="272"> <p dir="RTL">چگویمت کـه بر این بوم و بر سموم فساد</p> </td> <td valign="top" width="19"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="283"> <p dir="RTL">چنان گذشت کـه یک شاخ بارور نگذاشت</p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="272"> <p dir="RTL">رواج و رونق بازار گرم بی هنران</p> </td> <td valign="top" width="19"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="283"> <p dir="RTL">مجال آنکه زند دم از هنر نگذاشت</p> </td> </tr></tbody></table></div> <p dir="RTL"> </p> <div align="center"> <table style="width: 576px;" dir="rtl" border="0" cellspacing="0" cellpadding="0"><tbody><tr><td valign="top" width="283"> <p dir="RTL">لهیب آتش غم را مگر با باده بنشانی</p> </td> <td valign="top" width="19"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="274"> <p dir="RTL">که آبی بهره هست زین کاسه وارون نخواهد شد</p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="283"> <p dir="RTL">در آن محفل کـه ساقی خون بـه جای باده پیماید</p> </td> <td valign="top" width="19"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="274"> <p dir="RTL">حریفان را خمار از سر مگر با خون نخواهد شد</p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="283"> <p dir="RTL">زند زین دست اگر مطرب، رهی ناساز و بی قانون</p> </td> <td valign="top" width="19"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="274"> <p dir="RTL">تهی گوشی از این آهنگ ناموزون نخواهد شد</p> </td> </tr></tbody></table></div> <p dir="RTL"> </p> <div align="center"> <table style="width: 612px;" dir="rtl" border="0" cellspacing="0" cellpadding="0"><tbody><tr><td valign="top" width="287"> <p dir="RTL">خدا را زود از این محفل ره خودگیر، ای مطرب</p> </td> <td valign="top" width="19"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="306"> <p dir="RTL">که را وقت خوش، زین ساز بی­قانون نخواهد شد</p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="287"> <p dir="RTL">پس از این خانمان­سوزی، سخن کم­گو، ز بهروزی</p> </td> <td valign="top" width="19"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="306"> <p dir="RTL">دل یـاران، بدین افسانـه ها، افسون نخواهد شد</p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="287"> <p dir="RTL">سخن درون پرده مـی­گویم، حریف نکته دانی کو</p> </td> <td valign="top" width="19"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="306"> <p dir="RTL">غم دل فاش و بی پروا چه گویم چون نخواهد شد</p> </td> </tr></tbody></table></div> <p dir="RTL">  </p> <div align="center"> <table dir="rtl" border="0" cellspacing="0" cellpadding="0"><tbody><tr><td valign="top" width="284"> <p dir="RTL">من آنگه بد گمان از پاکی دامان گل گشتم<br />  </p> </td> <td valign="top" width="19"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="284"> <p dir="RTL">که دیدم باپر خنده درون آغوش خار آید</p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="284"> <p dir="RTL">اگر از داغ فرزندان زمـین را نیست دل سوزان</p> </td> <td valign="top" width="19"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="284"> <p dir="RTL">چرا از خاک این بستان شقایق داغدار آید</p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="284"> <p dir="RTL">بای بلبل این بستان، نخواهد ماند جاویدان</p> </td> <td valign="top" width="19"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="284"> <p dir="RTL">هزاران چون تو رفتند و پس از تو صد هزار آید</p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="284"> <p dir="RTL">بگو چون از شکستن وارهانم شیشـه دل را</p> </td> <td valign="top" width="19"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="284"> <p dir="RTL">که سنگ فتنـه پی درون پی از این نیلی حصار آید</p> </td> </tr></tbody></table></div> <p dir="RTL"> </p> <div align="center"> <table dir="rtl" border="0" cellspacing="0" cellpadding="0"><tbody><tr><td valign="top" width="246"> <p dir="RTL">در مـیخانـه ندانی بـه چه آیین بستند</p> </td> <td valign="top" width="19"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="246"> <p dir="RTL">به ریـا نام صلاح و خرد و دین بستند</p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="246"> <p dir="RTL">جام دیگر نزند درون کف ساقی لبخند</p> </td> <td valign="top" width="19"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="246"> <p dir="RTL">چنگ دیگر ننوازد دل یـاران نژند</p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="246"> <p dir="RTL">گردد ایکاش زبن خانـه سالوس خراب</p> </td> <td valign="top" width="19"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="246"> <p dir="RTL">که از او چشمـه امـید بدل شد بـه سراب</p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="246"> <p dir="RTL">به نشاط و طرب امروز مدارید امـید</p> </td> <td valign="top" width="19"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="246"> <p dir="RTL">که ز هر سو بود، آثار غم و رنج پدید</p> </td> </tr></tbody></table></div> <p dir="RTL"> </p> <div align="center"> <table dir="rtl" border="0" cellspacing="0" cellpadding="0"><tbody><tr><td valign="top" width="227"> <p dir="RTL">آشفته خواب عمر و شب تار زندگی</p> </td> <td valign="top" width="19"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="255"> <p dir="RTL">طی شد چه درون سمور و جه بر بوریـا گذشت</p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="227"> <p dir="RTL">این سیل بی امان کـه بود نام آن زمان</p> </td> <td valign="top" width="19"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="255"> <p dir="RTL">بر بینوا و منعم و شاه و گدا گذشت</p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="227"> <p dir="RTL">بگذشت عمر درون غم و آن بـه که بگذرد</p> </td> <td valign="top" width="19"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="255"> <p dir="RTL">عمری کـه سر بر سر همـه با ناروا گذشت</p> </td> </tr></tbody></table></div> <p dir="RTL"> </p> <div align="center"> <table dir="rtl" border="0" cellspacing="0" cellpadding="0"><tbody><tr><td valign="top" width="236"> <p dir="RTL"> فضل و کرامت و شرف آنرا مسلّم است</p> </td> <td valign="top" width="19"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="255"> <p dir="RTL">کز مردمـی بدل ز غم مردمش غم است</p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="236"> <p dir="RTL">آزاد و راست  قامت و گردن فراز باش</p> </td> <td valign="top" width="19"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="255"> <p dir="RTL">تا بنگری کـه پیش تو پشت فلک خم است</p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="236"> <p dir="RTL">آنجا کـه شرط کامراوئیست بندگی</p> </td> <td valign="top" width="19"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="255"> <p dir="RTL">گر خوشتر از بهشت بتر از جهنم است</p> </td> </tr></tbody></table></div> <p dir="RTL">    </p> <div align="right"> <table style="width: 465px;" dir="rtl" border="0" cellspacing="0" cellpadding="0" align="right"><tbody><tr><td valign="top" width="231"> <p dir="RTL">مرابتی بود این «من» کـه مـی­برد، ز رهم</p> </td> <td valign="top" width="19"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="215"> <p dir="RTL">بیـا و زو برهان ای خلیل بت شکنم</p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="231"> <p dir="RTL">بزرگواری و آزادگی و خدمت خلق</p> </td> <td valign="top" width="19"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="215"> <p dir="RTL">زمن مخواه کـه خود بنده و اسیر «منم»</p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="231"> <p dir="RTL">عزیز من بود آنکو چو یوسف از بن چاه</p> </td> <td valign="top" width="19"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="215"> <p dir="RTL">برآورد بـه کمال کرم ز خویشتنم</p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="231"> <p dir="RTL">شکسته بال و قفس دیده و خزان زده­ام</p> </td> <td valign="top" width="19"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="215"> <p dir="RTL">نسیم مژده­ای آور ز سوسن و سمنم</p> </td> </tr></tbody></table></div> <p dir="RTL"><br clear="all" /> ­­­­­­</p> <div align="center"> <table dir="rtl" border="0" cellspacing="0" cellpadding="0"><tbody><tr><td valign="top" width="261"> <p dir="RTL">پیش مردم گر زر و زور هست معیـار فضیلت</p> </td> <td valign="top" width="19"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="246"> <p dir="RTL">من عیـار مردمـی زین پایـه بالاتر گرفتم</p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="261"> <p dir="RTL">هر چه دورم کرد، از آئین عدل و شرط تقوی</p> </td> <td valign="top" width="19"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="246"> <p dir="RTL">گر همـه دیدار دلبر بود، از آن دل برگرفتم<br />  </p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="261"> <p dir="RTL">در هوای مال و منصب بندگی جستند یـاران</p> </td> <td valign="top" width="19"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="246"> <p dir="RTL">من نسیم از شوق آزادی ره دیگر گرفتم</p> </td> </tr></tbody></table></div> <p dir="RTL"> </p> <div align="center"> <table dir="rtl" border="0" cellspacing="0" cellpadding="0"><tbody><tr><td valign="top" width="265"> <p dir="RTL">بهر ده روزه هستی بـه جهان گذران</p> </td> <td valign="top" width="19"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="255"> <p dir="RTL">راحت خویش چه جوید ز رنج دگران</p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="265"> <p dir="RTL">مرگ درون پیش و شما درون پی آزردن خلق</p> </td> <td valign="top" width="19"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="255"> <p dir="RTL">بخود آئید دمـی ای ز خدا بی خبران</p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="265"> <p dir="RTL">در ره سیل حوادث ز سرت بگذرد آب</p> </td> <td valign="top" width="19"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="255"> <p dir="RTL">نگذاری ز سر،ای خفته، گر این خواب گران</p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="265"> <p dir="RTL">هیچ از گنج تو ای خواجه نماند بر جای</p> </td> <td valign="top" width="19"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="255"> <p dir="RTL">گر ستانند ز تو دادِ دل رنجبران</p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="265"> <p dir="RTL">تا ز بلبل چه شنیدند سحرگه کـه به باغ</p> </td> <td valign="top" width="19"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="255"> <p dir="RTL">لاله را سوخته دل دیدم و گل جامـه دران</p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="265"> <p dir="RTL">بشکفد غنچه و آیند هزاران بـه فغان</p> </td> <td valign="top" width="19"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="255"> <p dir="RTL">که غم انگیز بود خنده خونین جگران</p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="265"> <p dir="RTL">خرد آنست کـه جوئی ز خردمندان راه</p> </td> <td valign="top" width="19"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="255"> <p dir="RTL">هز آنست کـه دوری کنی از بی هنران</p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="265"> <p dir="RTL">هیچآگهی از عاقبت کار نیـافت</p> </td> <td valign="top" width="19"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="255"> <p dir="RTL">گمرهانند درون این راه همـه راهبران</p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="265"> <p dir="RTL">عدل و انصاف درون آن سوی جهان حتما جست</p> </td> <td valign="top" width="19"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="255"> <p dir="RTL">کاین جهان پر بود از جور کران که تا به کران</p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="265"> <p dir="RTL">تا کی از گردش این جام نگونسار نسیم</p> </td> <td valign="top" width="19"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="255"> <p dir="RTL">خون بود درون دل ما باده بـه جام دگران</p> </td> </tr></tbody></table></div> <p dir="RTL">       </p> <div align="center"> <table dir="rtl" border="0" cellspacing="0" cellpadding="0"><tbody><tr><td valign="top" width="257"> <p dir="RTL">نیست گلها را وفایی خار دامنگیر کو</p> </td> <td valign="top" width="19"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="257"> <p dir="RTL">مـهربانی کز وصالش دل نگردد سیر کو</p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="257"> <p dir="RTL">هست اکسیری کـه هر قلب سیـه را زر کند</p> </td> <td valign="top" width="19"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="257"> <p dir="RTL">مر مرا قلب سیـاهی هست آن اکسیر کو</p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="257"> <p dir="RTL">همّت پیران روشن دل بود مشکل گشای</p> </td> <td valign="top" width="19"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="257"> <p dir="RTL">همّتی درون کار مـی­باید مرا آن پیر کو</p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="257"> <p dir="RTL">زندگی آشفته خوابی بود کش نـه سر نـه بُن</p> </td> <td valign="top" width="19"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="257"> <p dir="RTL">غیر مرگ و نیستی این خوابرا تعبیر کو</p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="257"> <p dir="RTL">با همـه تدبیر، تقدیرم بـه ناکامـی کشید</p> </td> <td valign="top" width="19"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="257"> <p dir="RTL">آنکه با تدبیررست از پنجه تقدیر کو</p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="257"> <p dir="RTL">هر چه بد بینم ز خود بینم کـه را تهمت </p> </td> <td valign="top" width="19"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="257"> <p dir="RTL">چون کنم با خویشتن، خود کرده را تدبیر کو</p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="257"> <p dir="RTL">هر زمان اشکم بـه رخ ریزد ولی بی حاصلست</p> </td> <td valign="top" width="19"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="257"> <p dir="RTL">هر نفس آهم ز دل خیزد ولی تأثیر کو</p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="257"> <p dir="RTL">دیدم از این دیو خو مردم ز بس دیوانگی</p> </td> <td valign="top" width="19"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="257"> <p dir="RTL">دل ببر زین ماجرا دیوانـه شد زنجیر کو</p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="257"> <p dir="RTL">ای بسا گفتار کانرا بیم جان باشد ز پی</p> </td> <td valign="top" width="19"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="257"> <p dir="RTL">گفتنی بسیـار دارم قدرت تقدیر کو</p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="257"> <p dir="RTL">بیشـه­ای خوش از شغالان و گرازان پر شدست</p> </td> <td valign="top" width="19"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="257"> <p dir="RTL">شیر حتما عرصه این بیشـه را آن شیر کو</p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="257"> <p dir="RTL">گر بر آن درگه بود تقصیر بسیـارم نسیم</p> </td> <td valign="top" width="19"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="257"> <p dir="RTL">آنکه آمد درون جهان و رفت بی تقصیر کو</p> </td> </tr></tbody></table></div> <p dir="RTL">    </p> <div align="center"> <table dir="rtl" border="0" cellspacing="0" cellpadding="0"><tbody><tr><td valign="top" width="236"> <p dir="RTL">آنجا کـه زور حاکم و زر کارساز بود</p> </td> <td valign="top" width="19"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="255"> <p dir="RTL">ای بعد خطا کـه رفت بنام صواب­ها</p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="236"> <p dir="RTL">زین خشکسال معدلت و قحط ایمنی</p> </td> <td valign="top" width="19"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="255"> <p dir="RTL">چون جان برم کـه نیست نمـی درون سحاب­ها</p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="236"> <p dir="RTL">بینی ددان تشنـه بـه خون درون کمـین صید</p> </td> <td valign="top" width="19"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="255"> <p dir="RTL">زین زشت چهره­ها چو بر افتد نقاب­ها</p> </td> </tr></tbody></table></div> <p dir="RTL"> </p> <div align="center"> <table dir="rtl" border="0" cellspacing="0" cellpadding="0"><tbody><tr><td valign="top" width="255"> <p dir="RTL">رود رود ازبس مادر گم کرده پسر بود</p> </td> <td valign="top" width="19"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="274"> <p dir="RTL">گر شنیدیم درون این شـهر غم انگیز سرودی</p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="255"> <p dir="RTL">ناله جغد درون این بوم بلاخیز بیـاید</p> </td> <td valign="top" width="19"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="274"> <p dir="RTL">با دل غمزه مردم چه کند نغمـه رودی</p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="255"> <p dir="RTL">ما بجستیم و ندیدیم نشانی ز حقیقت</p> </td> <td valign="top" width="19"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="274"> <p dir="RTL">گر تو دیدی برسان از منش ای دوست درودی</p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="255"> <p dir="RTL">به فریبی مرو از ره بـه در از گفته مردم</p> </td> <td valign="top" width="19"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="274"> <p dir="RTL">که فریبنده سرابند، وز آبند نمودی</p> </td> </tr></tbody></table></div> <p dir="RTL"> </p> <div align="center"> <table dir="rtl" border="0" cellspacing="0" cellpadding="0"><tbody><tr><td valign="top" width="265"> <p dir="RTL">در آستانـه مرگیم ما و زنده بگوران</p> </td> <td valign="top" width="19"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="265"> <p dir="RTL">زیـادها شدگان ز آستان بخت بدوران</p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="265"> <p dir="RTL">ز حال زار خود و کار و بار خویش چه گویم</p> </td> <td valign="top" width="19"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="265"> <p dir="RTL">که کارم آینـه داریست درون محلة کوران</p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="265"> <p dir="RTL">چه پرسیم کـه در این مرز و بوم چون گذرانم</p> </td> <td valign="top" width="19"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="265"> <p dir="RTL">غزال را چه بود، حال درون مـیان ستوران</p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="265"> <p dir="RTL">چه ناروا کـه بدیدیم با شکیب و صبوری</p> </td> <td valign="top" width="19"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="265"> <p dir="RTL">که از شنیدن آن جامـه بر درند صبوران</p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="265"> <p dir="RTL">بخور خود و بخوران خلق را از آنچه کـه داری</p> </td> <td valign="top" width="19"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="265"> <p dir="RTL">که نیم خورده ماران شوی و طعمة موران</p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="265"> <p dir="RTL">نسیم گو بـه خداوند جاه و زور و زر از من</p> </td> <td valign="top" width="19"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="265"> <p dir="RTL">مباش ایمن از آسیب خشم بی زر و زوران</p> </td> </tr></tbody></table></div> <p dir="RTL"> </p> <div align="right"> <table dir="rtl" border="0" cellspacing="0" cellpadding="0"><tbody><tr><td valign="top" width="208"> <p dir="RTL">این زبونان خود فروختگان</p> </td> <td valign="top" width="19"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="208"> <p dir="RTL">راست خواهی ز روسپی بترند</p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="208"> <p dir="RTL">کو ز خود رای دارد و اینان</p> </td> <td valign="top" width="19"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="208"> <p dir="RTL">خود عقیدت فروش و رای خرند</p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="208"> <p dir="RTL">تا چه فرمان رسد ز مصدر امر</p> </td> <td valign="top" width="19"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="208"> <p dir="RTL">همـه تن گوش پای که تا بسرند</p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="208"> <p dir="RTL">مست کبرند و خود نمـی­دانند</p> </td> <td valign="top" width="19"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="208"> <p dir="RTL">در یکی منجلاب غوطه ورند</p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="208"> <p dir="RTL">ننگ بر آن گروه نادان باد</p> </td> <td valign="top" width="19"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="208"> <p dir="RTL">کز جهالت بـه ننگ مفتخرند</p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="208"> <p dir="RTL">بر جبین داغ بندگی دارند</p> </td> <td valign="top" width="19"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="208"> <p dir="RTL">عاشق جاه و پای بند زرند</p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="208"> <p dir="RTL">غافل از آنکه روزی این مسند</p> </td> <td valign="top" width="19"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="208"> <p dir="RTL">مـیگذارند و تند مـی­گذرند</p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="208"> <p dir="RTL">در پناه شبی سیـاه بـه عیش</p> </td> <td valign="top" width="19"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="208"> <p dir="RTL">بی خبر از دمـیدن سحرند</p> </td> </tr></tbody></table></div> <p dir="RTL"> حتی درون قصیده سی و دو بیتی <strong>سرود بهاری </strong> به مطلع:</p> <div align="center"> <table dir="rtl" border="0" cellspacing="0" cellpadding="0"><tbody><tr><td valign="top" width="189"> <p dir="RTL"><strong>چه دلکش نسیمـی چه خرم بهاری</strong></p> <p> </p> </td> <td valign="top" width="23"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="189"> <p dir="RTL"><strong>چه سرسبز دشتی چه خوش جویباری</strong></p> <p> </p> </td> </tr></tbody></table></div> <p dir="RTL">در بحر متقارب مثمن سالم فعولن فعولن فعولن فعولن با قافیـه یـای وحدت و به سبک خراسانی، درون وصف یـار و زیبایی های طبیعت درون روزهای بهاری، حاوی تشبیـهات بدیع و واژه های متجانس با قرائن لفظی و معنوی کـه حاکی از حسن سلیقه زیباپسند و  خوی شاد توأم با واقع گرایی اوست، درون عین توجّه بـه بدایع طبیعت و جلوه­های جمـیل زندگی متوجّه ناملایمات روزگار درون حق درماندگان نیز هست. آلام داغداران ناتوان را از نظر دور نمـی­دارد. مرهم نـهادن بر دلهای ریش بی نوایـان را توصیـه مـی­کند.</p> <div align="right"> <table dir="rtl" border="0" cellspacing="0" cellpadding="0"><tbody><tr><td valign="top" width="217"> <p dir="RTL">بیـا که تا پس از سیر گلزار و گلها</p> </td> <td valign="top" width="19"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="217"> <p dir="RTL">ز پای یتیمـی بر آریم خاری</p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="217"> <p dir="RTL">ترا شاید آنگه تماشای لاله</p> </td> <td valign="top" width="19"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="217"> <p dir="RTL">که مرهم نـهی بر دل داغداری</p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="217"> <p dir="RTL">ثمربخش اگر از نـهالی، نـه ای کم</p> </td> <td valign="top" width="19"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="217"> <p dir="RTL">که هر شاخی آورد برگی و باری</p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="217"> <p dir="RTL">به نیکی شود صید آهوی دولت</p> </td> <td valign="top" width="19"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="217"> <p dir="RTL">بیفکن کمندی، بیـاور شکاری</p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="217"> <p dir="RTL">بهاران بـه کامـی باد یـا رب</p> </td> <td valign="top" width="19"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="217"> <p dir="RTL">که کامـی ببخشد بـه ناکامگاری</p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="217"> <p dir="RTL">سرودم بـه شیراز این نغزچامـه</p> </td> <td valign="top" width="19"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="217"> <p dir="RTL">که ماند بعد از من ز من یـادگاری</p> </td> </tr></tbody></table></div> <p dir="RTL">در قصیده­ای سی و نـه بیتی خطاب بـه <strong>کلمنت اتلی</strong> رهبر حزب کارگر و نخست وزیر اسبق<strong>انگلستان،</strong> نیز فساد نـهادینـه درون خوی و خصلت آزمندان وطن فروش را چنین نکوهش مـی­کند:</p> <div align="center"> <table dir="rtl" border="0" cellspacing="0" cellpadding="0"><tbody><tr><td valign="top" width="246"> <p dir="RTL">اندر این ملک گروهی بتر از دیو و ددند</p> </td> <td valign="top" width="19"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="236"> <p dir="RTL">داده از حرص ز کف خوی و نـهاد بشری</p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="246"> <p dir="RTL">خشک مغزانی  بد نام کـه تا دامن حشر</p> </td> <td valign="top" width="19"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="236"> <p dir="RTL">نرهد دامن آلوده ایشان زتری</p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="246"> <p dir="RTL">مردم از آنان بیزار، بدآنسان کـه زمار</p> </td> <td valign="top" width="19"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="236"> <p dir="RTL">یـا بدآنگونـه کـه از بازِ شـهان کبک دری</p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="246"> <p dir="RTL">گر نمـی­بود، سیـه کاری این دل سیـهان</p> </td> <td valign="top" width="19"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="236"> <p dir="RTL">سپه سرخ بر این ملک نمـی­گشت جری</p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="246"> <p dir="RTL">ورمـیان داری این جمع بد اندیش نبود</p> <p dir="RTL">بی گمان بود زگمراهی این راهبران</p> </td> <td valign="top" width="19"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="236"> <p dir="RTL">لشکر ایران ناگاه نمـی شد کمری</p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL">جیش آمریک اگر گشت بـه ایران سفری</p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="246"> <p dir="RTL">آری از شومـی این بد منشانست کـه هست</p> </td> <td valign="top" width="19"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="236"> <p dir="RTL">قسمت ملّت ایران همـه خونین جگری</p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="246"> <p dir="RTL">اگر آن دست کـه مـیدانی درون کار نبود</p> </td> <td valign="top" width="19"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="236"> <p dir="RTL">هرگز این قوم نبودند بدین خیره سری</p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="246"> <p dir="RTL">تا نگردیم بری از تو چنان کز دگران</p> </td> <td valign="top" width="19"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="236"> <p dir="RTL">هله زین جمع سیـهکار، بری باش بری</p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="246"> <p dir="RTL">گر دهد دست بدست آر، دل از توده خلق</p> </td> <td valign="top" width="19"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="236"> <p dir="RTL">کز دغل بازی این طایفه سودی نبری</p> </td> </tr></tbody></table></div> <p dir="RTL"><strong> </strong></p> <p dir="RTL"><strong>سوک سرودهای صدارت </strong></p> <p dir="RTL">در مراثی زیر نیز تقابل صدارت با عوارض مبتلابهات سیـاسی اجتماعی ظاهر است.با وسعت دیدی دورنگر کـه عرصه جهان ، منظر نگاه شاعرانـه اوست.</p> <p dir="RTL" align="center"><strong>فاجعه سیـاه</strong></p> <p dir="RTL">سوک سرودیست مشتمل بر ملال خاطر صدارت از دسائس استعمارگران باختری درون بحر عروضی مجتث مثمن مخبون محذوف مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن کـه به پاس جانفشانی <strong>پاتریس لومومبا</strong> مبارز سیـاهپوست اهل <strong>کنگو</strong>، <strong>زئیر</strong> فعلی. سروده، طی آن بـه پیرو توت استعمار یـادآوری کرده هست : بنای کاخ ستم پایدار نیست! خنده­های صبح آزادی درون انتظاربندیـان ستم دیده است!</p> <div align="center"> <table dir="rtl" border="0" cellspacing="0" cellpadding="0"><tbody><tr><td valign="top" width="246"> <p dir="RTL">اگرچه ریخت بسی خون بـه راه آزادی</p> </td> <td valign="top" width="19"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="255"> <p dir="RTL">ولی چو خون تو جانسوز و دل گداز نبود</p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="246"> <p dir="RTL">فراز صفحه خونین عشق و جانبازی</p> </td> <td valign="top" width="19"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="255"> <p dir="RTL">حدیث مرگ تو سطری ز افتخار افزود</p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="246"> <p dir="RTL">هراسناراسیمـه دیو استعمار</p> </td> <td valign="top" width="19"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="255"> <p dir="RTL">تو را بـه بند بلا درفکند و شد خشنود</p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="246"> <p dir="RTL">شگفت آنکه نداند هنوز این فرتوت</p> </td> <td valign="top" width="19"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="255"> <p dir="RTL">که پیر گشت ز گشت زمانـه و فرسود</p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="246"> <p dir="RTL">بنام نیک، تو جاوید زنده ای هر چند</p> </td> <td valign="top" width="19"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="255"> <p dir="RTL">تو را زوت هستی نـه تار ماند و نـه پود</p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="246"> <p dir="RTL">بپاس قدرت ایمان و جانفشانی تو</p> </td> <td valign="top" width="19"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="255"> <p dir="RTL">بروح پاک تو از ما درود باد درود</p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="246"> <p dir="RTL">بنای کاخ ستم درون جهان نپاید دیر</p> </td> <td valign="top" width="19"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="255"> <p dir="RTL">هراس و وحشت زودا کـه رخت بندد زود</p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="246"> <p dir="RTL">شب ار چه تیره و تاراست اندکی بشکیب</p> </td> <td valign="top" width="19"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="255"> <p dir="RTL">«که صبح خنده زند خنده های خون آلود»</p> </td> </tr></tbody></table></div> <p dir="RTL" align="center"><strong>سقراط عصر </strong></p> <p dir="RTL">قصیده  سیزده بیتی او بـه مطلع</p> <div align="center"> <table dir="rtl" border="0" cellspacing="0" cellpadding="0"><tbody><tr><td valign="top" width="208"> <p dir="RTL"><strong>بسوک او چه سرایم کـه نیست کاری خرد</strong></p> </td> <td valign="top" width="23"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="200"> <p dir="RTL"><strong>زهی مجاهد نام آور و مبارزگرد</strong></p> <p> </p> </td> </tr></tbody></table></div> <p dir="RTL">در بحر عروضی مجتث مثمن مخبون محذوف مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن درون معزای <strong>برتراند راسل</strong> فیلسوف و ریـاضی دان صلح طلب و استعمار ستیز بریتانیـایی نیز جلوه ای دیگر از تعلقات فکری را نشان مـی دهد،که طی آن از مبارزات انسان گرایـانـه، کوشش های صلح جویـانـه، جهل ستیزی و فضیلت پروری <strong>راسل</strong> تجلیل مـی­کند.</p> <p dir="RTL"><strong>مدایح و اخوانیـات صدارت</strong></p> <p dir="RTL">مدایح و اخوانیـات از دیگر آثار تجلّی قضایـای اجتماعی و موارد تذکرات منظوم صدارت درون تقابل با رویدادها ست.</p> <p dir="RTL"><strong>به استاد فرامرزی</strong></p> <p dir="RTL">قصیده ای بیت و دوبیتی مردّف بـه ردیف کجاست بـه مطلع</p> <div align="center"> <table dir="rtl" border="0" cellspacing="0" cellpadding="0"><tbody><tr><td valign="top" width="227"> <p dir="RTL"><strong>انتظار از حد گذشت آن مرد دانشور کجاست</strong></p> </td> <td valign="top" width="23"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="231"> <p dir="RTL"><strong>آن بیـان نغز کو، آن کلک افسونگر کجاست؟!</strong></p> </td> </tr></tbody></table></div> <p dir="RTL">در بحر رمل مثمن مخذوف فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن درون تجلیل از <strong>عبدالرحمن فرامرزی</strong> روزنامـه نگار نامـی و نویسنده صاحب سبک و چیره دست معاصر کـه شـهامت گفتار و رشادت نوشتاری درون خور توجه داشت. با آن کـه به هنگام تصدی نمایندگی مجلس درون دوره هفدهم درون صف مخالفان <strong>مصدق</strong> بود.و درون کار دولت ملی کارشکنی ها کرد، ولی بـه لحاظ جهت گیری های اصولی منطبق با مصالح ملی، کـه عموماً درون نوشته های شیوا و استوار او آشکار بود. و نیز بـه واسطه پیشینـه ممتد مبارزاتی با سیـاست استعماری چه درون سال های جوانی و ایـام اقامت درون بحرین و چه درون دوران اشغال ایران توسط متفقین، درون بین مردم بـه ویژه اهل قلم محبوب و محترم بود.</p> <div align="center"> <table style="width: 548px;" dir="rtl" border="0" cellspacing="0" cellpadding="0"><tbody><tr><td valign="top" width="265"> <p dir="RTL">آنکه اندر خرمن جهل و فساد و خودسری</p> </td> <td valign="top" width="19"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="265"> <p dir="RTL">افکند از نوک کلک آتشین آذر کجاست</p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="265"> <p dir="RTL">تا سراسر بشکند درون هم بتان جهل را</p> </td> <td valign="top" width="19"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="265"> <p dir="RTL">آن خلیل عصر کو، آن زاده آزر کجاست</p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="265"> <p dir="RTL">آسمان فیض را ماه فروغ افکن چه شد</p> </td> <td valign="top" width="19"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="265"> <p dir="RTL">دودمان شرق را مـهر ضیـا گستر کجاست</p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="265"> <p dir="RTL">آن قلم کز ی سازد دگرگون کشوری</p> </td> <td valign="top" width="19"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="265"> <p dir="RTL">آنچنان کاندر غزا ناید ز صد لشکر کجاست</p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="265"> <p dir="RTL">چندگاهی شد کـه اندر تن وطن را روح نیست</p> </td> <td valign="top" width="19"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="265"> <p dir="RTL">آنکه درون کلکش دم عیسی بود مضمر کجاست</p> </td> </tr></tbody></table></div> <p dir="RTL" align="center"><strong>درود بر نـهرو</strong></p> <p dir="RTL">قصیده ای سی و شش بیتی بـه مطلع</p> <div align="center"> <table dir="rtl" border="0" cellspacing="0" cellpadding="0"><tbody><tr><td valign="top" width="189"> <p dir="RTL"><strong>به پیشوای حقیقت شعار هند درود</strong></p> <p> </p> </td> <td valign="top" width="23"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="200"> <p dir="RTL"><strong>که حق ز باطل زآنسان کز او سزد بنمود</strong></p> </td> </tr></tbody></table></div> <p dir="RTL">در بحر مجتث مثمن مخبون مقصور مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلان، حاکی از روحیـه استعمار ستیز و حق طلب صدارت کـه به قصید تمجید و سپاسگزاری از حق گویی و حمایت <strong>نـهرو</strong> از ملی شدن صنعت نفت درون ایران سروده است.</p> <div align="center"> <table dir="rtl" border="0" cellspacing="0" cellpadding="0"><tbody><tr><td valign="top" width="249"> <p dir="RTL">مـهین وزیر خردمند کاردان نـهرو</p> </td> <td valign="top" width="19"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="238"> <p dir="RTL">که درون جهان سیـاست طریق حق پیمود</p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="249"> <p dir="RTL">بکار نفت کـه سرمایـه سعادت ماست </p> </td> <td valign="top" width="19"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="238"> <p dir="RTL">قیـام ملت ما را ز روی حق بستود</p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="249"> <p dir="RTL">زهی بیـان متین و فری کلام بدیع</p> </td> <td valign="top" width="19"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="238"> <p dir="RTL">که ملّتی شد از آن شاد و کشوری خشنود</p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="249"> <p dir="RTL">بزرگ مردا، زین گفته بزرگ تو را</p> </td> <td valign="top" width="19"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="238"> <p dir="RTL">به چشم مردم آزاده قدر و جاه افزود</p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="249"> <p dir="RTL">ز رهبری چو تو کش عمر درون جهاد گذشت</p> </td> <td valign="top" width="19"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="238"> <p dir="RTL">در این مقام جز این هرگز انتظار نبود</p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="249"> <p dir="RTL">تو نیک آگهی از راز آن سیـاست شوم</p> </td> <td valign="top" width="19"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="238"> <p dir="RTL">که قرنـهاست بـه نیرنگ شرق را فرسود</p> </td> </tr></tbody></table></div> <p dir="RTL" align="center"><strong>برای آزادی</strong></p> <p dir="RTL">قصیده ای بیست و سه بیتی مردّف بـه ردیف آزادی و به مطلع</p> <div align="center"> <table dir="rtl" border="0" cellspacing="0" cellpadding="0"><tbody><tr><td valign="top" width="189"> <p dir="RTL"><strong>درود ما بـه تو ای پیشوای آزادی</strong></p> </td> <td valign="top" width="23"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="189"> <p dir="RTL"><strong>به پاسخ تو کـه دادی ندای آزادی</strong></p> <p> </p> </td> </tr></tbody></table></div> <p dir="RTL">در بحر مجتث مثمن مخبون اصلم بـه وزن مفاعلن فعلاتن مفاعلن فع لن، ناظر بـه نطق <strong>جان کندی</strong> کـه در سال 1339 خورشیدی بـه هنگام تصدی رسمـی قدرت و استقرار درون جایگاه ریـاست جمـهوری نوید داد: سیـاست <strong>دولت آمریکا</strong> پشتیبانی از آزادی و های آزادی خواهانـه درون سراسر جهان است. بلاغت بیـان امـید بخشانـه و طنین جهانی این نطق موجب شد، بـه جنبه تبلیغاتی سخنان وی توجهی نشود. غلبه تأثیرش صدارت را بـه سرودن چکامـه ای وادارد کـه حاوی تمجید و تشکر از <strong>کندی</strong> است.</p> <div align="center"> <table dir="rtl" border="0" cellspacing="0" cellpadding="0"><tbody><tr><td valign="top" width="265"> <p dir="RTL">درود ما بـه تو ای پیشوای آزادی</p> </td> <td valign="top" width="19"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="236"> <p dir="RTL">به پاسخ تو کـه دادی ندای آزادی</p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="265"> <p dir="RTL">بزرگ رهبر و آزاد مرد جان کندی</p> </td> <td valign="top" width="19"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="236"> <p dir="RTL">که چون تو نشناسد بهای آزادی</p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="265"> <p dir="RTL">مسیح وار بـه دنیـای مرده جان بخشید</p> </td> <td valign="top" width="19"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="236"> <p dir="RTL">دم تو از سخن جانفزای آزادی</p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="265"> <p dir="RTL">بسان صور سرافیل بود دعوت تو</p> </td> <td valign="top" width="19"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="236"> <p dir="RTL">که بر زمـین و زمان زد صلای آزادی</p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="265"> <p dir="RTL">مرا هر آینـه چون روز روشنست کـه هست</p> </td> <td valign="top" width="19"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="236"> <p dir="RTL">فنای عدل و امان درون فنای آزادی</p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="265"> <p dir="RTL">همـه شکنجه و بیداد و وحشت هست و گزند</p> </td> <td valign="top" width="19"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="236"> <p dir="RTL">در آن دیـار کـه خالیست جای آزادی</p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="265"> <p dir="RTL">بهر کجا فکند سایـه جغد جهل و فساد</p> </td> <td valign="top" width="19"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="236"> <p dir="RTL">چگونـه بال گشاید همای آزادی</p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="265"> <p dir="RTL">در آرزوی رفاه و امـید بهروزی</p> </td> <td valign="top" width="19"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="236"> <p dir="RTL">قیـام کرده بشر از به منظور آزادی</p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="265"> <p dir="RTL">نشسته مویـه گر از الجزیره که تا لائوس</p> </td> <td valign="top" width="19"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="236"> <p dir="RTL">سپید و زرد و سیـه درون عزای آزادی</p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="265"> <p dir="RTL">ز هر کران همـه غوغای گیر و دار بود</p> </td> <td valign="top" width="19"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="236"> <p dir="RTL">مگر زنای تو خیزد نوای آزادی</p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="265"> <p dir="RTL">شکست از پی و ویرانـه گشت و در هم ریخت</p> </td> <td valign="top" width="19"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="236"> <p dir="RTL">ز تند باد حوادث بنای آزادی</p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="265"> <p dir="RTL">بر آر دست و یکی طرح پایدار افکن</p> </td> <td valign="top" width="19"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="236"> <p dir="RTL">که باد یـاور و یـارت خدای آزادی</p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="265"> <p dir="RTL">ملال خاطر عاطر نجویمت زین بیش</p> </td> <td valign="top" width="19"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="236"> <p dir="RTL">که دردناک بُوَد ماجرای آزادی</p> </td> </tr></tbody></table></div> <p dir="RTL"><strong>سروده­های سیـاسی صدارت</strong></p> <p dir="RTL">درشعرهای دیگرصدارت نیز موارد تعلّق فکری وی بـه قضایـای اجتماعی ، وتاثیر وتاثرات بارز آن مشاهده مـی­شود .</p> <p dir="RTL" align="center"><strong>پیـام بـه اتلی</strong></p> <p dir="RTL">قصیده­ای سی و نـه بیتی با مطلع</p> <div align="center"> <table dir="rtl" border="0" cellspacing="0" cellpadding="0"><tbody><tr><td valign="top" width="189"> <p dir="RTL"><strong>اتلی ای رهبر بیدار و وزیر هنری</strong></p> <p> </p> </td> <td valign="top" width="23"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="197"> <p dir="RTL"><strong>ای کمال و شرف اندوخته از کارگری</strong></p> <p> </p> </td> </tr></tbody></table></div> <p dir="RTL">در بحر رمل مثمن مخبون محذوف فعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلن. خطاب بـه <strong>کلمنت اتلی رهبر حزب کارگر انگلستان</strong> کـه در سال 1994 مـیلادی مقارن با سال 1324 خورشیدی بعد از پایـان <strong>جنگ جهانی دوم</strong> نخست وزیر <strong>انگلستان</strong> شد. این پیش آمد مایـه امـید آزادی خواهان ساده نگری بود،  کـه به تغییر سیـاست انگلستان دل بستند. چکامـه پیـام بـه اتلی حاکی از احساسات وطن خواهانـه و از موارد منظوم این امـید خوش بینانـه واهی است. کـه با برشمردن سوابق سوء سیـاست استعماری انگلستان درون مشرق زمـین اتلی را نصیحت مـی­کند بـه جای بیدادگری مردم گرایی کند. و نیکو سیری درون پیش گیرد. که تا آفرین تاریخی و نیک نامـی جاوید یـابد.</p> <div align="center"> <table dir="rtl" border="0" cellspacing="0" cellpadding="0"><tbody><tr><td valign="top" width="255"> <p dir="RTL">اتلی ای رهبر بیدار و وزیر هنری</p> </td> <td valign="top" width="19"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="246"> <p dir="RTL">ای کمال و شرف اندوخته از کارگری</p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="255"> <p dir="RTL">انگلستان کـه جهانی را خود راهبر است</p> </td> <td valign="top" width="19"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="246"> <p dir="RTL">جوید از رای رزین توهمـی راهبری</p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="255"> <p dir="RTL">چشم گیتی نگران تو و کابینـه توست</p> </td> <td valign="top" width="19"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="246"> <p dir="RTL">از ثریـا همـه نام تو بود که تا به ثری</p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="255"> <p dir="RTL">سخنی چند از این شرقی گمنام شنو</p> </td> <td valign="top" width="19"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="246"> <p dir="RTL">ای چو خورشید بروشندلی و ناموری</p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="255"> <p dir="RTL">بر حریفان قوی پنجه چو پیروز شدی</p> </td> <td valign="top" width="19"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="246"> <p dir="RTL">به کـه شکرانـه آن سوی ضعیفان نگری</p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="255"> <p dir="RTL">مردم شرق سراسر نگرانند کـه تو</p> </td> <td valign="top" width="19"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="246"> <p dir="RTL">ره اسلاف روی یـاره دیگر سپری</p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="255"> <p dir="RTL">رای کین داری یـا بر سر مـهری و وداد</p> </td> <td valign="top" width="19"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="246"> <p dir="RTL">حامـی زوری یـا دشمن بیدادگری</p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="255"> <p dir="RTL">هیچ دانی کـه جهان از بعد چل سال هنوز</p> </td> <td valign="top" width="19"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="246"> <p dir="RTL">مـی­زند خنده بر افکار «سِرْ ادوارد گری»<a name="_ftnref12" rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=file:///C:/Users/keianosh/Downloads/%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%20%D8%B9%D9%84%DB%8C%20%D8%B5%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AA.docx#_ftn12" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" >[12]</a></p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="255"> <p dir="RTL">آن وزیری کـه ز پیمانی آزادی سوز</p> </td> <td valign="top" width="19"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="246"> <p dir="RTL">در همـه شرق بود شـهره بـه کوته نظری</p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="255"> <p dir="RTL">فتنـه درون پرده مکن چون دگران که تا نکند</p> </td> <td valign="top" width="19"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="246"> <p dir="RTL">خشم این مردم آشفته درون پرده دری</p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="255"> <p dir="RTL">با همـه ناله کز این بوم برآید شب و روز</p> </td> <td valign="top" width="19"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="246"> <p dir="RTL">نسزد از تو کـه خود را زده باشی بـه کری</p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="255"> <p dir="RTL">نیک دانی کـه بدو نیک جهان درون گذرست</p> </td> <td valign="top" width="19"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="246"> <p dir="RTL">دولت و جاه و جلالست سراسر سپری</p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="255"> <p dir="RTL">نـه چنان کن کـه پس از رفتنت از پی باشد</p> </td> <td valign="top" width="19"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="246"> <p dir="RTL">یک جهان اشک شبانگاهی و آه سحری</p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="255"> <p dir="RTL">آنچنان باش کـه جاوید جهانی گوید</p> </td> <td valign="top" width="19"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="246"> <p dir="RTL">فری آن دانا دستور خردمند فری</p> </td> </tr></tbody></table></div> <p dir="RTL" align="center"><strong>آتیلا و اتلی</strong></p> <p dir="RTL">قصیده ی سی و نـه بیتی دیگر ا و به مطلع</p> <div align="center"> <table dir="rtl" border="0" cellspacing="0" cellpadding="0"><tbody><tr><td valign="top" width="208"> <p dir="RTL"><strong>در جهان این هست اگر آیین داد و داوری</strong></p> </td> <td valign="top" width="23"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="189"> <p dir="RTL"><strong>     </strong><strong>حق بود افسانـه و بازیچه افسونگری</strong></p> <p> </p> </td> </tr></tbody></table></div> <p dir="RTL">در بحر رمل مثمن محذوف فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن درون اعتراض بـه حکم بدوی <strong>دیوان داوری لاهه</strong> کـه در تابستان سال 1330 و در پی شکایت <strong>دولت انگلیس</strong> از اقدام <strong>دولت ایران</strong> درون خلع ید از <strong>شرکت سابق</strong> <strong>نفت</strong>، دادگاه حکم داده بود، که تا پایـان رسیدگی بـه موضوع شکایت، منابع نفت ایران هم چنان درون تصرّف <strong>کمپانی انگلیس</strong> باقی بماند.</p> <div align="center"> <table dir="rtl" border="0" cellspacing="0" cellpadding="0"><tbody><tr><td valign="top" width="265"> <p dir="RTL">سال­ها گفتند کاندر لاهه دیوانی بُوَدْ<br /> چون بـه روز امـتـحان دیدیـم افسوسـا کـه بـود</p> </td> <td valign="top" width="19"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="260"> <p dir="RTL">شـهره چون ایوانری درون عدالت گستری<br /> عرصـه زور آزمـــایـــی، پــهـنــه زور آوری</p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="265"> <p dir="RTL">پیش این دیوان کـه خواند خویش را کانون داد<br /> گویـــد ایـن دیـوان جـهـانـی را بـه آوای بلند</p> <p dir="RTL">گرچه از خون قرن­ها شد آبــیـاری نخــل عدل</p> </td> <td valign="top" width="19"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="260"> <p dir="RTL">باز گــــویم تــا بـدانـی چیـسـت دادو داوری</p> <p dir="RTL">رو توانا شو همـی، ور ناتوانی خون گری<br /> نوز مــی­لرزد ز هــر بـادی چو بـیـد از لاغری</p> </td> </tr></tbody></table></div> <p dir="RTL" align="center"><strong>نیل توفانی </strong></p> <p dir="RTL">قصیده­ای سیزده بیتی بـه مطلع</p> <div align="center"> <table dir="rtl" border="0" cellspacing="0" cellpadding="0"><tbody><tr><td valign="top" width="189"> <p dir="RTL"><strong>نیل توفانی درون دامن اهرام کهن</strong></p> </td> <td valign="top" width="23"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="189"> <p dir="RTL"><strong>شرق را لکه رقیّت شست از دامن</strong></p> </td> </tr></tbody></table></div> <p dir="RTL">در بحر رمل مثمن مخبون محذوف فعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلن بـه مناسبت <strong>انقلاب</strong> <strong>مصر</strong> و <strong>جنگ سوئز</strong> مـیان <strong>انگلستان</strong> و <strong>فرانسه</strong> و .... از یک سو و مصر از سوی دیگر درون سال 1956 مـیلادی</p> <div align="center"> <table dir="rtl" border="0" cellspacing="0" cellpadding="0"><tbody><tr><td valign="top" width="261"> <p dir="RTL">نیل توفانی درون دامن اهرام کهن</p> </td> <td valign="top" width="19"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="242"> <p dir="RTL">شرق را لکّه رقیّت شست از دامن</p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="261"> <p dir="RTL">نیل توفانی کز خشم کف آورده بلب</p> </td> <td valign="top" width="19"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="242"> <p dir="RTL">اژدهائیست بر آشفته بـه کین دشمن</p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="261"> <p dir="RTL">تا کشد دشمن بدخواه بداندیش بکام</p> </td> <td valign="top" width="19"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="242"> <p dir="RTL">مـی­رود بانگ زنان کین را بگشوده دهن</p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="261"> <p dir="RTL">مصر، امروز سراسر همـه شور هست و نشاط</p> </td> <td valign="top" width="19"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="242"> <p dir="RTL">از بعد آنکه سراپا غم بود و محن</p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="261"> <p dir="RTL">مژده فتح رسد از درون و دیوار بـه گوش</p> </td> <td valign="top" width="19"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="242"> <p dir="RTL">ن فتح سراید بـه چمن مرغ چمن</p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="261"> <p dir="RTL">انقلاب آمد و پیراست وطن را،ز فساد</p> </td> <td valign="top" width="19"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="242"> <p dir="RTL">گلخن تیره بدل گشت بـه زیبا گلشن</p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="261"> <p dir="RTL">برق آزادی خوش مـی­جهد از ابرِ امـید</p> </td> <td valign="top" width="19"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="242"> <p dir="RTL">تا بسوزد همـه جا جهل و ستم را خرمن</p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="261"> <p dir="RTL">نور آزادی بر تافته از مطلع بخت</p> </td> <td valign="top" width="19"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="242"> <p dir="RTL">تا کـه چون روز کند تیره فضا را روشن</p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="261"> <p dir="RTL">خوار شد، خوار، عزیزی کـه به بیگانـه فروخت</p> </td> <td valign="top" width="19"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="242"> <p dir="RTL">همچو یوسف بـه زر ناسره ناموس وطن</p> </td> </tr></tbody></table></div> <p dir="RTL" align="center"><strong>جنایت زعتر</strong></p> <p dir="RTL">قصیده ای بیست و سه بیتی بـه مطلع</p> <div align="center"> <table dir="rtl" border="0" cellspacing="0" cellpadding="0"><tbody><tr><td valign="top" width="189"> <p dir="RTL"><strong>به کارنامـه خونین و پر ز ننگ بشر</strong></p> </td> <td valign="top" width="23"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="189"> <p dir="RTL"><strong>فزود ننگی دیگر جنایت زعتر</strong></p> </td> </tr></tbody></table></div> <p dir="RTL">در بحر مجتث مثمن مخبون محذوف مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن ، بـه سبک خراسانی، درباره حمله جنایت بار مسیحیـان <strong>لبنان</strong> درون تابستان 1355 بـه پایگاه فلسطینیـان درون محلی بـه نام <strong>زعتر</strong> و قتل عام کلیـه ساکنان محل از بیماران و زخمـیان گرفته، که تا زنان و کودکان کـه طبق قرار قبلی، بنا بود، طی دو روز زیر نظر مأموران <strong>صلیب سرخ</strong> از آنجا خارج شوند.</p> <div align="center"> <table dir="rtl" border="0" cellspacing="0" cellpadding="0"><tbody><tr><td valign="top" width="255"> <p dir="RTL">به کارنامـه خونین و پر ز ننگ بشر</p> </td> <td valign="top" width="19"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="227"> <p dir="RTL">فزود ننگی دیگر جنایت زعتر</p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="255"> <p dir="RTL">جنایتی کـه بزشتی و ناجوانمردی</p> </td> <td valign="top" width="19"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="227"> <p dir="RTL">چو ایلغار مغول بود و ترکتاز تتر</p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="255"> <p dir="RTL">جنایتی همـه مولود خشم و کین و عناد</p> </td> <td valign="top" width="19"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="227"> <p dir="RTL">نـه جنگ موجب آن نـه ضرورت دیگر</p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="255"> <p dir="RTL">چه بود؟ قتل گروهی همـه نوان و نزار</p> </td> <td valign="top" width="19"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="227"> <p dir="RTL">چه بود؟ کشتن کودک بـه دامن مادر</p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="255"> <p dir="RTL">چه بود؟ حمله بـه مجروح اوفتاده ز پای</p> </td> <td valign="top" width="19"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="227"> <p dir="RTL">چه بود؟ از پسر و انتقام پدر</p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="255"> <p dir="RTL">چه بود؟ کشتن مشتی ضعیف آواره</p> </td> <td valign="top" width="19"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="227"> <p dir="RTL">کشان نبود بـه گیتی نـه ملجأ و نـه مفر</p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="255"> <p dir="RTL">مـیان آتش و باران تیر جان دادند</p> </td> <td valign="top" width="19"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="227"> <p dir="RTL">اگرچه بود امانشان ز خصم بد گوهر</p> </td> </tr></tbody></table></div> <p dir="RTL" align="center"><strong>شب و روزی هولناک</strong></p> <p dir="RTL" align="left">در قصیده سی وشش بیتی شب و روزی هولناک درون بحر متقارب مثمن محذوف فعولن فعولن فعولن فعول که  بـه سبک خراسانی هست و با مطلع</p> <div align="center"> <table dir="rtl" border="0" cellspacing="0" cellpadding="0"><tbody><tr><td valign="top" width="189"> <p dir="RTL"><strong>به جان آمدم زین شب دیر پای</strong></p> <p dir="RTL" align="left"> </p> </td> <td valign="top" width="23"> <p dir="RTL" align="left"> </p> </td> <td valign="top" width="189"> <p dir="RTL"><strong>برآی آخر ای صبح تابان بر آی</strong></p> </td> </tr></tbody></table></div> <p dir="RTL">شروع مـی شود از اوضاع و احوال نابسامان روزگار و زمانـه ای گلایـه مـیکند،که از ستمگری و بی عدالتی، شب و روزی تیره و دیر پای دارد. با دانشياني هرزه‌ لاي و متمايل بـه پستي، دزداني درون لباس پاسبان، رنداني درون جامة پارسايي، و گرگاني كه دم از شباني مي‌زنند. نامردانی كه از فيض سعادت بي‌نصيبند. و جغد و هماي را از هم باز نمي‌شناسند.</p> <div align="center"> <table dir="rtl" border="0" cellspacing="0" cellpadding="0"><tbody><tr><td valign="top" width="223"> <p dir="RTL">به جان آمدم زين شب دير پاي<br /> مگر مـهر بر چرخ گم كرد راه<br /> چرا صبح را نيست نوبت پديد<br /> شبا اين پلاس سيه درون نورد<br /> سكوتست و تاريكي و هول و بيم<br /> سكوتي چو خاموشي سرد گور<br /> زمين همچو ماهي بـه درياي قير<br /> درون آن تيرگي خواب درون چشم من<br /> همـه هر چه پيداست اشباح شوم<br /> تو گويي بـه خون شسته بهرام روي<br /> شباهنگ گويي ستم ديده است<br /> درختان هراسان ز عفريت شب<br /> اسيرم بـه چنگال اين ديو من<br /> بود تيره‌تر از شبي اين چنين<br /> همـه هر چه بينم فريب و دروغ <br /> بـه تن درون امانم وليكن بـه جان<br /> بسي سهمگين‌تر ز بند تن است<br /> چونايش ببستند و خستند دل<br /> درون اين گرم بازار مردم فريب<br /> فضيلت متاعي هست بي‌مشتري<br /> ترا از تو چون با پشيزي خرند<br /> بـه هيخريدند و بازت بـه هيچ<br /> ز دانش دريغ آيدم كاين گهر<br /> بـه پستي گرايند اينان چو آب<br /> از اين علم جهل هست برتر كه نيست<br /> بسا دزد درون كسوت پاسبان<br /> بسا گرگ دم از شباني زند<br /> ز هم دور نيكان چو بيگانگان<br /> سخن خوار و مرد سخندان خموش<br /> ز فيض سعادت نيا بد نصيب</p> </td> <td valign="top" width="23"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="223"> <p dir="RTL">بر آي آخر اي صبح تابان برآي<br /> خروس سحر را كه بر بست ناي<br /> مگر ماند از گردش اين آسياي<br /> كه بر تن كند چرخ زرين قباي<br /> غم انگيز و جانكاه و وحشت فزاي<br /> روان چون تن مرده درون تنگناي<br /> فرو رفته درون ظلمتي مرگ زاي<br /> بـه اشباح و اوهام پرداخت جاي<br /> بـه خون خوارگي چنگ و دندان نماي<br /> بـه خون تشنـه چون مرد رزم آزماي<br /> كه هر دم برآرد ز دل واي واي<br /> همـه لرز لرزان بـه بستانسراي<br /> مگس‌وار درون چنبر «ديو پاي» <a name="_ftnref13" rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=file:///C:/Users/keianosh/Downloads/%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%20%D8%B9%D9%84%DB%8C%20%D8%B5%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AA.docx#_ftn13" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" >[13]</a><br /> مرا روز درون محنت جانگزاي<br /> همـه هر چه يابم بد و نارواي<br /> چنانم كه مسعود درون حصن  ناي<br /> ببندند اگر فكر را دست و پاي<br /> چه دستان زند مرغ  دستانسراي<br /> همـه جو فروشند و گندم نماي<br /> عقيدت فروشند دزدان راي<br /> غلامي اگر منعمي ور گداي<br /> فروشند يك روز واينت سزاي<br /> بود درون كف مردمي هرزه لاي<br /> نـه چونان كه آتش بـه بالاگراي<br /> بـه هر درون به خدمتگري جبهه ساي<br /> بسا رند درون جامة پارساي<br /> تهي بيند از مرد چون روستاي<br /> بدان  يكدگر را كه و كهرباي<br /> زبانست بازيچة ژاژخاي<br /> دياري كه نشناخت جغد از هماي </p> </td> </tr></tbody></table></div> <p dir="RTL" align="center"><strong>چرا مي‌گريزم</strong></p> <p dir="RTL"> سروده سی ودو بیتی چرا مـی گریزم  ،در بحر متقارب مثمن سالم فعولن فعولن فعولن فعولن کـه با مطلع</p> <div align="center"> <table dir="rtl" border="0" cellspacing="0" cellpadding="0"><tbody><tr><td valign="top" width="189"> <p dir="RTL"><strong>چه گويم كز اينجا چرا مي‌گريزم</strong></p> </td> <td valign="top" width="23"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="189"> <p dir="RTL"><strong>ز زشت و بد و ناروا مي‌گريزم</strong></p> </td> </tr></tbody></table></div> <p dir="RTL">جلوه­ای دیگر از ملال<strong>صدارت</strong> از محيط بد آييني ظاهر هست ،كه متاع فضل و فضيلت درون بازارش بي‌مشتري است. صلاي خوان يغمايش از هر طرف بـه گوش مي‌رسد. خودفروشانش درون پي مال و منصب ‌اند. و مار طبعان گژدم نـهادش دسيسه پرداز نغمـه‌هاي ناساز. خاك غمناك بيگانـه‌پروري كه چرخ آسيابش چرخان ز خون مردم است. سرايي ويران ،آكنده از غوغاي جغدان ،كه نور از آن مي‌گريزد و ظلمتي ديرپا بر آن سايه مي‌افكند.</p> <div align="center"> <table dir="rtl" border="0" cellspacing="0" cellpadding="0"><tbody><tr><td valign="top" width="219"> <p dir="RTL">چه گويم كز اينجا چرا مي‌گريزم<br /> از اين خاك غمناك بيگانـه پرور<br /> از اين عالم تيرة پر كدورت<br /> چو اين آسيا گردد از خون مردم<br /> بر اين روستا سايه افكنده ظلمت<br /> شبي دير پايست بي‌صبح روشن<br /> سرائي هست ويران و غوغاي جغدان<br /> بر اين شـهر بيغوله‌ها مي‌گزينم<br /> چو از نايشان نغمـه‌ ناساز خيزد<br /> صلا مي‌زنندم بر اين خوان يغما<br /> بـه مال و به منصب فروشند خود را<br /> بكاهد روان زنده درون گور بودن<br /> مگر زود از اين ورطه يابم رهايي<br /> نـه باكست از ديو و نـه بيمم از دد<br /> چنانست بيزاريم از دو رويان<br /> محيط بد آيين جفا كرد بر من<br /> نگويم ثنا خاصه خودكامگان را<br /> بسازم بـه حرمان و از آن سعادت<br /> گر اين زندگانيست ز آنسان كز آتش<br /> زهي ساده لوحي كه تعويذ گويان<br /> بهر انجمن سر بـه رندي بر آرم<br /> گر از او بود رنج، راحت نخواهم</p> </td> <td valign="top" width="23"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="219"> <p dir="RTL">ز زشت و بدو ناروا مي‌گريزم<br /> بـه سر منزل آشنا مي‌گريزم<br /> بـه دنياي نور و صفا مي‌گريزم<br /> بـه نفرت از اين آسيا مي‌گريزم<br /> كه چون نور از اين روستا مي‌گريزم<br /> چو مـهر از شب دير پا مي‌گريزم<br /> چو دولت من از اين سرا مي‌گريزم<br /> از اين جمع درون غارها مي‌گريزم<br /> از آن ناي همچون نوا مي‌گريزم<br /> نـه يغماگرم ز آن صلا مي‌گريزم<br /> از اين زشت بيع و شري مي‌گريزم<br /> بـه صد جهد ازين تگنا مي‌گريزم<br /> دو دست طلب بر دعا مي‌گريزم<br /> ز ديوان مردم نما مي‌گريزم<br /> كز آغوش گل چون صبا مي‌گريزم<br /> دل آزرده‌ام از جفا مي‌گريزم<br /> كه بيش از هجا از ثنا مي‌گريزم<br /> كه خيزد ز بال‌ هما مي‌گريزم<br /> گريزند ز آب بقا مي‌گريزم<br /> ز تأثير سوء القضا مي‌گريزم<br /> كه آزاده‌ام وز ريا مي‌گريزم<br /> ور از اوست درد، از دوا مي‌گريزم</p> </td> </tr></tbody></table></div> <p dir="RTL" align="center"><strong>گريه ابر</strong></p> <p dir="RTL"><strong>گرية ابر</strong>: سروده ای مردّف بـه رديف <strong>گريست</strong>. درون بحر رمل مثمن مخبون مقصور فاعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلات</p> <div align="center"> <table dir="rtl" border="0" cellspacing="0" cellpadding="0"><tbody><tr><td valign="top" width="278"> <p dir="RTL">ابر بر مرگ جوانان چمن زارگريست<br /> جامـه‌اش نيلي از آن بود كه ماتمزده بود<br /> همـه دانند كه درون طرف چمن خنده خوشست<br /> ديده بگشود و نديد از گل و سوسن اثري<br /> لاله آن صحرا ز جهان پاي كشيد</p> </td> <td valign="top" width="23"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="264"> <p dir="RTL">همچو ماتم زدگان آمد و بسيار گريست<br /> مرگ گل ديد كه بر دامن گلزاريست<br /> که تا چه ديد ابر كه اينگونـه بـه ناچارگريست<br /> بامدادان بـه چمن نرگس بيمار گريست<br /> و ز غم دوري او چشمـه بـه كهسار گريست</p> </td> </tr></tbody></table></div> <p dir="RTL"><strong>علوّ روحی و رفتاری صدارت</strong></p> <p dir="RTL">موارد چندگانة پیش گفته، شمـه­ای از اندیشة الهامـی سخندانی سجع گوی و مواری از تاثیرات بارز رویدادهای سیـاسی اجتماعی بر سخنوری گویـا و گشاده زبانست کـه به سلک سخن منظومـی درآمده، مـی­تواند بر اساس قاعدة کلی سخنوری جنبة مبلّغانة وعظ و ستایش نظری داشته باشد. حال آنکه از حیث عملی نیز صدارت عاملی درست کردار، فروتن، با همّت، اصولی و متّکی بـه خود بود کـه شاهباز اندیشة بلندپروازش نـه گرد مردم فریبی مـی­گشت، و نـه بر بامِ نام آوری وب وجاهت عوام فریبانـه پرواز مـی­کرد، اقوی دلیل مبیّن این امر آنکه علی رغم کِبَرِِِِ سن و علوّ مرتبة شعری و سخنوری استادانـه­اش از قبول پاره­ای عناوینِ عنایتیِ مطبوعاتیِ بی کیل و پیمانـه کـه از سر گشاده دستی مسرفانـه بـه این و آن بخشیده مـی­شود، و القاب و عناوین ادبی را بی اعتبار مـی­سازد، روی گردانی واقعی داشت. چنانکه این وجهة رفتاری وی درون نحوة نام گذاری مجموعه شعر او کـه با عنوان نسیم بـه چاپ رسیده است، و طرز معرفی گویندة اشعار کـه به قلم <strong>عبدالرفیع حقیقت</strong> مـی­باشد، بـه چشم مـی­خورد. مـی­بینیم چگونـه درون تلو چند سطر کوتاه ولی مفید و کامل و گویـا، آگاهی لازم دربارة کتاب و سراینده­اش با عنوان مختصر شاعر توانای معاصر درون اختیـار خواننده قرار مـی­گیرد. کاملاً نشان مـی­دهد درون فراهم ساختن آن کتاب بـه اعتبار مُشک آنست کـه خود ببوید نـه آنکه عطّار بگوید، تدابیر تبلیغاتی معمول و مرسوم کـه جنبة عوام فریبی و نان قرض دارد، مورد نظر نبوده و به کار نرفته است. بـه همـین سیـاق دیباچة مجموعة شعر نسیم نیز کـه به قلم شخص صدارت است. بـه دور از هر تظاهر خودپسندانة معمول درون موارد مشابه، توضیح موجز و مفیدی هست دربارة مجموعه شعر پیشین او بـه نام سپیده و سپاسگزاری از اقدام مشترک <strong>حسن</strong><strong>سخاوت</strong> و <strong>عبدالرفیع حقیقت</strong> کـه خوش نویسی و انتشار<strong> نسیم</strong> را با همکاری یکدیگر بـه سامان رسانده­اند.</p> <p dir="RTL"><strong>دفاع شاعرانـه و احساسات جریحه دار شدة صدارت:</strong></p> <p dir="RTL">از جمله سروده­های صدارت قصیدة مطوّل پنجاه و هشت بیتی اوست، کـه عنوان دفاع شاعر دارد. بـه مَطلَع: شعر هست گوهر من و من گنج گوهرم- چون کان گشاده دست و چو دریـا توانگرم درون بحر مضارع مثمن اخرب مکفوف محذوف مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن مشتمل بر ابیـات مفاخره آمـیزی کـه به گفتة صدارت درون تعارض و تقابل «با محیط غرض آلودی سروده شده کـه صالح از طالح کمتر شناخته مـی­شود و معیـارهایی بـه جز فضیلت و تقوی درون سنجش شخصیّت اشخاص بـه کار مـی­رود. گاهی شاعر را ناگزیر مـی­کند کـه عنان قلم را رها کند و با شناسانیدن خود بـه مردم غرض رانیـها و بی عدالتی­ها را با پتک بیـان بکوبد.»<a name="_ftnref14" rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=file:///C:/Users/keianosh/Downloads/%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%20%D8%B9%D9%84%DB%8C%20%D8%B5%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AA.docx#_ftn14" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" >[14]</a></p> <p dir="RTL">برخی از ابیـات آن قصیده بـه قرار زیر است:</p> <div align="center"> <table style="width: 518px;" dir="rtl" border="1" cellspacing="0" cellpadding="0"><tbody><tr><td valign="top" width="253"> <p dir="RTL">گر پاکدامنی سبب سرفرازیست<br /> سیل فساد اگر ز سر ملک درگذشت<br /> نگذاشتم برون قدمـی از طریق حق<br /> درون عرصه­یی کـه خلق بـه زر سجده مـی­برند<br /> با همّتی کـه داده مرا همّت آفرین<br /> آوخ کـه دست گردون بر خوان روزگار<br /> آوخ کـه ریخت ساقی دوران بـه جای مـی<br /> سی سال رنج بردم و پنداشتم کـه هست<br /> ز آن بی خبر کـه دانش و تقوی درون این دیـار<br /> پنداشتم کـه گوهریـانند ژرف بین<br /> غافل از آنکه دیدة حق بینشان ببست<br /> کی بردم این گمان کـه پس از عمری امتحان<br /> من بارور نـهالم و از کینـه و عناد<br /> این جرم بس مرا کـه در این بی هنر محیط<br /> پاداش پاکبازی و نیکی و راستی</p> </td> <td valign="top" width="23"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="242"> <p dir="RTL">شاید بـه طاق گردون ساید اگر سرم<br /> هرگز نگشت دامن تقوی از آن ترم<br /> گر سود خصم بود و زیـان برادرم<br /> اینک منم کـه بینی بیزار از زرم<br /> درون دیده سیم و سنگ نماید برابرم<br /> بنـهاده هست روزی درکام اژدرم<br /> خون جگر پیـاپی درون جام و ساغرم<br /> پاداش رنجِ بی مر، خود گنج بی مرم<br /> ناید بـه کار و من بـه خطا مانده اندرم<br /> آنانکه گاه سنجش، سنجند گوهرم<br /> اغراض پست و دیدند از چشم دیگرم<br /> سنجند درون ترازوی مشتی سبکسرم<br /> انگاشتند بی بصران شاخ بی برم<br /> روشن روان و پاک نـهاد و هنرورم<br /> دادند همچو مردم بدکار کیفرم</p> </td> </tr></tbody></table></div> <p dir="RTL">قصیدة دفاع شاعر کـه مورّخ تیرماه 1329 خورشیدی است<a name="_ftnref15" rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=file:///C:/Users/keianosh/Downloads/%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%20%D8%B9%D9%84%DB%8C%20%D8%B5%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AA.docx#_ftn15" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" >[15]</a>؛ گویـا اعتراضی است؛ بـه اقدام هیأت منتخب وزارت دادگستری کـه <strong>صدارت</strong> را درون بند ب کـه مبیّن درجة دوم کارآمدی و جدیّت درون بسامان رساندن وظایف اداری و قضایی هست قرار دادند. با این اقدام، احساسات جریحه دار شدة شاعر وی را بـه سرودن مفاخره­ای واداشت، کـه با روحیة صدارت منافات کلّی دارد. برخلاف کردار درویش مآبانـه و رفتار گوشـه گیر و فروتنانة صدارت است. بـه این لحاظ جنبة خودستایی و فخر فروشی ندارد. بازتاب بیدادی هست که درون مقطعی تاریخی درون حق خود احساس کرده است.</p> <p dir="RTL"><strong>ویژگیـهای فردی و سرگرمـی­های تفننی صدارت:</strong></p> <p dir="RTL">صدارت فردی کم حرف بود. درون مجالس و محافل بیشتر گوش مـی­داد و کمتر سخن مـی­گفت. حافظه­ای قوی و استثنایی داشت. سروده­هایش را از بر مـی­خواند. و حتی که تا سال­های پایـانی عمر حافظه­اش باقی و برجا بود. اعتیـادی نداشت و جز قلیـانی کـه گاه بر سبیل تفنن مـی­کشید. با دود و دمـی دیگر آشنا نبود. بـه گل و شعر و ترانـه و موسیقی و نقّاشی­ و با عاشق پیشگی و زن دوستی تعلّق خاطری مستمر داشت کـه در خوی لطیف شاعرانـه­اش پیدا بود. و به سان جوهر سیـالی درون عروق شعر ناب او جاری مـی شد. از یک سو بـه گل آرایی باغ بزرگ تجریشش مـی­انجامـید و جمع­آوری مجموعه نفیسی از نقاشی­های کلاسیک اروپایی را کارسازی مـی­کرد، و از سوی دیگر دامن­گیر تجدید فراشـهای سه گانة او بود.</p> <p dir="RTL"><strong>همسران و فرزندان صدارت</strong>:</p> <p dir="RTL">صدارت نخست با عمویش <strong>بی بی صاحب</strong> ازدواج کرد. حاصل آن ازدواج ی بـه نام <strong>پروین صدارت</strong> هست ،که اکنون همسر فرهنگی خوش نام <strong>محمدتقی سنایی</strong> رئیس سابق آموزش و پرورش اردکان مـی باشد سپس با <strong>ظفر دخت اردلان</strong> پیمان همسری بست. یک پسر و یک بـه نام های <strong>فرخ</strong> و <strong>فریبا</strong> از او یـافت. همسر سوم صدارت <strong>مـه لقا بانو</strong> شاعره­ای تهرانی بود کـه به کمند جذبه شعرو شاعری صدارت را پای بست کرد و مادر <strong>سلما </strong>آخرین صدارت شد<a name="_ftnref16" rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=file:///C:/Users/keianosh/Downloads/%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%20%D8%B9%D9%84%DB%8C%20%D8%B5%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AA.docx#_ftn16" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" >[16]</a>..</p> <p dir="RTL">مقال را بـه پایـان مـیر سانم و به روان پاک نسیم اردکانی این مفخر ادبی معاصر درود مـی فرستم . آمرزش  الهی ارزانی او باد و نام و یـاد او با ترانـه جاوید حیـات هم نوا.</p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL" align="right">منوچهر برومند</p> <p dir="RTL" align="right">م ب سها</p> <p dir="RTL" align="right">پاریس پانزدهم اردیبهشت 1394</p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL"> </p> <div><br clear="all" /><br /><hr width="33%" size="1" /><div > <p dir="RTL"><a name="_ftn1" rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=file:///C:/Users/keianosh/Downloads/%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%20%D8%B9%D9%84%DB%8C%20%D8%B5%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AA.docx#_ftnref1" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" >[1]</a> . اَصلَم: درون لغت بـه معنی گوش بریده هست و درون عروض ویژگی پایـه­ایست کـه در آن مفعولات یـا فاعلاتن بـه فع لن تغییر مـی­یـابد.</p> </div> <div > <p dir="RTL"><a name="_ftn2" rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=file:///C:/Users/keianosh/Downloads/%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%20%D8%B9%D9%84%DB%8C%20%D8%B5%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AA.docx#_ftnref2" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" >[2]</a> . مُسَبَّغ: درون لغت صفت مفعولی از مصدر تسبیغ هست و درون عروض بـه جزوی کـه در آخر آن سببی باشد والفی افزوده باشند مُسَبَّغ گویند. چنانکه مفاعلین بـه مفاعیلان یـا فاعلدتن بـه فاعلاتان تغییر مـی­یـابد.</p> </div> <div > <p dir="RTL"><a name="_ftn3" rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=file:///C:/Users/keianosh/Downloads/%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%20%D8%B9%D9%84%DB%8C%20%D8%B5%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AA.docx#_ftnref3" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" >[3]</a> . مشکول: خصوصیت رکنی هست که درون آن خبن و کفّ درون فاعلاتن جمع شده باشد کـه حاصلش فعلات است.</p> </div> <div > <p dir="RTL"><a name="_ftn4" rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=file:///C:/Users/keianosh/Downloads/%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%20%D8%B9%D9%84%DB%8C%20%D8%B5%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AA.docx#_ftnref4" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" >[4]</a> . <strong>علی صدارت، نسیم، انتشارات کومش</strong>، زمستان 1371،<strong> تهران</strong>، ص 7 س: 07)</p> </div> <div > <p dir="RTL"><a name="_ftn5" rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=file:///C:/Users/keianosh/Downloads/%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%20%D8%B9%D9%84%DB%8C%20%D8%B5%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AA.docx#_ftnref5" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" >[5]</a> . همان ص 7 س: 08)</p> </div> <div > <p dir="RTL"><a name="_ftn6" rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=file:///C:/Users/keianosh/Downloads/%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%20%D8%B9%D9%84%DB%8C%20%D8%B5%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AA.docx#_ftnref6" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" >[6]</a> . همان صص 7 و 08)</p> </div> <div > <p dir="RTL"><a name="_ftn7" rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=file:///C:/Users/keianosh/Downloads/%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%20%D8%B9%D9%84%DB%8C%20%D8%B5%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AA.docx#_ftnref7" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" >[7]</a> . همان ص 09)</p> </div> <div > <p dir="RTL"><a name="_ftn8" rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=file:///C:/Users/keianosh/Downloads/%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%20%D8%B9%D9%84%DB%8C%20%D8%B5%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AA.docx#_ftnref8" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" >[8]</a> . همان ص 010)</p> </div> <div > <p dir="RTL"><a name="_ftn9" rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=file:///C:/Users/keianosh/Downloads/%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%20%D8%B9%D9%84%DB%8C%20%D8%B5%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AA.docx#_ftnref9" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" >[9]</a> . همان صص 10 که تا 011)</p> </div> <div > <p dir="RTL"><a name="_ftn10" rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=file:///C:/Users/keianosh/Downloads/%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%20%D8%B9%D9%84%DB%8C%20%D8%B5%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AA.docx#_ftnref10" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" >[10]</a> . همان صص 11 که تا 015)</p> </div> <div > <p dir="RTL"><a name="_ftn11" rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=file:///C:/Users/keianosh/Downloads/%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%20%D8%B9%D9%84%DB%8C%20%D8%B5%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AA.docx#_ftnref11" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" >[11]</a> <strong>سعیدی سیرجانی، ضحاک ماردوش، تهران نشر نو</strong> 1368 (صص 45، 46، 47).</p> </div> <div > <p dir="RTL"><a name="_ftn12" rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=file:///C:/Users/keianosh/Downloads/%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%20%D8%B9%D9%84%DB%8C%20%D8%B5%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AA.docx#_ftnref12" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" >[12]</a> اشاره بـه قرارداد 1907 بین دولت های <strong>انگلستان و روسیـه تزاری</strong> دایر بر تقسیم <strong>ایران</strong> بـه دو منطقه نفوذ و قرارداد مشـهور 1919 مـیان دولت ایران بـه نخست وزیری <strong>وثوق الدّوله</strong> و دولت انگلستان کـه به تصویب مجلس ایران نرسید و عملی نشد.</p> </div> <div > <p dir="RTL"><a name="_ftn13" rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=file:///C:/Users/keianosh/Downloads/%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%20%D8%B9%D9%84%DB%8C%20%D8%B5%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AA.docx#_ftnref13" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" >[13]</a> - عنكبوت</p> </div> <div > <p dir="RTL"><a name="_ftn14" rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=file:///C:/Users/keianosh/Downloads/%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%20%D8%B9%D9%84%DB%8C%20%D8%B5%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AA.docx#_ftnref14" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" >[14]</a> . صدارت، نسیم، انتشارات کومش تهران 1371، ص 0162)</p> </div> <div > <p dir="RTL"><a name="_ftn15" rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=file:///C:/Users/keianosh/Downloads/%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%20%D8%B9%D9%84%DB%8C%20%D8%B5%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AA.docx#_ftnref15" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" >[15]</a> . همان.</p> </div> <div > <p dir="RTL"><a name="_ftn16" rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=file:///C:/Users/keianosh/Downloads/%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%20%D8%B9%D9%84%DB%8C%20%D8%B5%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AA.docx#_ftnref16" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" >[16]</a> . بـه نقل از <strong>نادر پیری اردکانی</strong> مؤسس موزة فرهنگ و دبیر انجمن حامـیان مـیراث کهن اردکان کـه آگاهی از سلسله نسب،زادگاه و خاکجای صدارت حاصل همکاری فرهنگی کار ساز و صمـیمانـه اوست. </p> </div> </div> </div></div></div> Wed, 13 Jul 2016 06:10:55 +0000 کیـانوش توکلی 55687 at http://www.iranglobal.info http://www.iranglobal.info/node/55687#comments

http://www.iranglobal.info/node/55403 <div ><div ><div property="dc:title"><h2>سيرى درون احوال وآثار خان ملك ساسانى</h2></div></div></div><div ><div ><div >پوزش وسرشكستگى که تا كى </div></div></div><div ><div ><div rel="og:image rdfs:seeAlso" resource="http://www.iranglobal.info/sites/default/files/pictures/akshaye-mataleb/received_1051336578272978_0_1_1_0_2.jpeg"><a rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=http://www.iranglobal.info/sites/default/files/pictures/akshaye-mataleb/received_1051336578272978_0_1_1_0_2.jpeg" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" data-colorbox-gallery="gallery-node-55403-eHy1rEGFcMs" data-cbox-img-attrs="{&quot;title&quot;: &quot;&quot;, &quot;alt&quot;: &quot;&quot;}"><img typeof="foaf:Image" src="http://www.iranglobal.info/sites/default/files/pictures/akshaye-mataleb/received_1051336578272978_0_1_1_0_2.jpeg" width="100" height="100" alt="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" /></a></div></div></div><div ><div ><div >جمعه, ژوئن 24, 2016 - 16:53</div></div></div><div ><div ><div ><a rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=http://www.iranglobal.info/taxonomy/term/5821" typeof="s:Concept" property="rdfs:label s:prefLabel" datatype="">منوچهر برومند</a></div></div></div><div ><div ><div > <div data-link="class{:~tag.contentRightClass(Layout.IsFullView, Layout.ReadingPaneMode)}"> <div > <div > <div data-link="class{readMessageClass: ~tag.Show}"> <div > <div data-link="class{:~tag.getHeaderCssClass(IsConversationPart, IsRead, IsDraft, IsTrustedSender, Items.length)}"> <div data-link="class{getClass:IsBodyExpanded}"> <div > <div data-link="class{:~tag.cssClasses(PlainText, IsContentFiltered)}"> <div > <div dir="rtl"> </div> <div > </div> <div >سوابق ِپدرى و خانوادگى : </div> <div > </div> <div >پدرش ميرزا محمد حسين فراهانى مُتُخلِّص بـه گلبن و مُلَقَّب  به ملك الكتّاب ِثانى از سخنوران ونويسندگان  معاصر با ناصرالدين شاه قاجار بود .كه درون فواصل سالهاى ١٢٦٤ که تا ١٣٣١ ه ق مى زيست .وى مردى بخشنده بـه  شمار</div> <div >مى آمد. بـه خوش بيانى و خوش نويسى و خوش قلمى شـهرت داشت . افزون بر مجموعه ى شعر ومنشآت و دو رساله </div> <div >حالت وآداب السرور و سفرنامـه از قفقازيه  تا مكّه، كه بـه  سال  ١٣٠٢ه ق  به دستور ناصرالدين شاه قاجار  نوشت    ، تحقيقاتى  نيز   بـه  توصيه  محمد حسن خان اعتماد السلطنـه  كه عموى همسرش بود درون باره آثار تاريخى خراسان كرد ، درون  نگارش كتاب مطلع الشمس هم با  وى همكارى  داشت .(١)</div> <div >سفر نامـه ى مكّه ى ميرزا محمد حسين فراهانى ،در باره ى مناسك حج و وضع جغرافيايى كشور هايى هست كه هنگام سفر حج ديده هست . مٌشْعِر بر موقعيّت  جغرافيايى و ويژگى هاى فرهنگى ،سياسى و ابنيه وآثار تاريخى نواحى بر سر راهش </div> <div >،حاوى اطلاعات ارزنده اى منضم بـه سروده هاى مؤلف كه بـه دستور ناصرالدين شاه قاجار درون فاصله زمانى ١٣٠٢ که تا ١٣٠٣ </div> <div >نگارش يافته است.(٢)<span >.</span></div> <div > </div> <div > </div> <div >پدر بزرگ پدرى  خان ملك ساسانى ميرزا محمد مـهدى ملك الكتّاب اوّل ، از منشيان  ميرزا ابوالقاسم قائم مقام بود. پدر بزرگ مادريش نيز عبدالعلى خان مقدَّم مراغه اى اديب الممالك بود كه وزارت وظايف و اوقاف ناصرالدين شاه و حكومت سمنان وقم را بر عهده داشت  ( زاده :١٢٤٥ه ق - درون گذشته : ١٣٠٢ه ق ) ازبرادران محمد حسن خان اعتماد السلطنـه است. </div> <div > </div> <div >  از آنجا كه ميرزا محمد حسين فراهانى ،پدر خان ملك ساسانى ، بر حسب  ماموريت  هاى سياسى بـه  محاسن مسافرت بـه خارج آشناشده بود، فرزندش را درون اوان جوانى جهت تحصيل روانـه سوئيس كرد. </div> <div > </div> <div >خان  ملك  ساسانى  پس از اتمام تحصيلات درون سال ١٢٩٠ خورشيدى بـه تهران بازگشت .پيش خدمت ومعلِّم احمد شاه قاجار شد. درون سال ١٢٩٤او را بـه مديريت مجله رسمى معارف را برگزيدند. سپس بـه اداره ى دارايى رفت . که تا سال  ١٢٩٧رئيس اداره دارائى يزد بود  .در بهمن ماه همان سال بـه عضويت وزارت امور خارجه درآمد.مامور انجام وظيفه درون کنسولگری ایران دراستانبول شد. دروزارت خارجه، از منشى باشى سفارت گرفته که تا سر كنسولى ومستشارى سفارت كبراى ايران درون كشور هاى مختلف و نیـابت سفارتخانـه هاى ايران درون سوئیس و فرانسه ،مشاغل گوناگون ادارى داشت. درون سال۱۳۱۲ بازنشسته شد. شانزده سال بعد درون سال ١٣٢٨ دردوران صدارت محمد ساعد ،سمت ِمعاونت نخست‌وزیری و ریـاست کل انتشارات و مطبوعات کشور بر عهده ى وى قرار گرفت. خان ملك ساسانى از سال ١٢٩٤ كه مدير مجله رسمى معارف شد.نويسندگى وپژوهش هاى تاريخى را درون برنامـه ى كار خود قرار داد . بـه موازات اشتغالات ادارى بـه نوشتن پرداخت . درون سالهاى باز نشستگى بـه آن ادامـه داد .و که تا ماههاى آخر عمر كه درون پاريس بـه سر مى برد از آن غافل نشد .وى علاوه بركارشناسى وپژوهش  درزمينـه ى مسائل سياسى كه بـه تبع مشاغل خود داشت . از صاحب نظران مباحث ادبيات نمايشى بـه شمار مى  آمد.از جمله نويسندگان نقد پرداز تاتر و مُدرِّسان هنرستان هنر پيشگى تهران بود.(٣)</div> <div > </div> <div >خان ملك ساسانى از رجال سياسى وطن خواهى بود،  كه بار سيادت بيگانـه ودخالت سود جويانـه ى اجنبى را  در امور داخلى ايران بر نمى تافت .چون از رهگذر منصب دربارى و معاشرت مستمر با سلطان احمد شاه قاجار، و ديگر مشاغلى كه  دروزارت امور خارجه  بر عهده داشت ،به كم وكيف مقاصد استعمارى و نفوذ سياسى انگلستان وايادى داخلى آن دولت واقف بود ،با كوششى خستگى ناپذير از سال ١٢٩٤ كه بـه مديريت مجله رسمى وزارت معارف منصوب شد ، ودر خفا آغاز مبارزه  كرد ،تا آخرين دم حيات كه درون پاريس مشغول نوشتن كتاب فراماسونرى بود. از مجاهدت فكرى ومبارزه قلمى  بر عليه سياست انگيس وعوامل نفوذى وايادى اجرائى ايرانيش غافل نشد . بنا بـه مقتضيات زمان درون خفا و آشكارنقشـه هاى ايران براندازانـه ى  بيگانگان را بر ملا كرد.  آثار ِقلمى ارزنده اى باقى گذاشت كه هريك آيينـه عبرتى درس آموز وكار ساز هست . هرچند برخى از اظهار نظر هاى  افراطى  وى كه جنبه ذهنى ِاحساسى دارد ، فاقد مصداق فكرى درست و جلوه ى عينى خارجى هست .   </div> <div > </div> <div >اهم تأليفات روشنگرانـه اش بـه شرح زير هست :</div> <div > </div> <div >آگاهى نامـه </div> <div ><span > </span></div> <div ><span >سیـاستگزاران ایران درون دوره قاجاریـه، درون یک مجلد</span></div> <div ><span > </span></div> <div ><span >تاریخ رابطه سیـاسی ایران و عثمانی، درون سه مجلد</span></div> <div ><span > </span></div> <div ><span >مرزهای ایران درون دوره نادرشاه</span></div> <div ><span > </span></div> <div ><span >هفت داستان تاریخی از قرون گذشته ایران </span></div> <div ><span > </span></div> <div ><span >یـادبودهای سفارت استانبول </span></div> <div ><span > </span></div> <div ><span >دست پنـهان سیـاست انگلیس درون ایران</span></div> <div ><span > </span></div> <div ><span >شاهد شیراز (مشتمل بر تاریخچه موسیقی و آواز درون ایران باستان و چگونگی حمله اسکندر بـه ایران)</span></div> <div > <div >تألیفات دست نوشته ى وی بـه قرار زير هست :</div> <div ><span > دوازده سال با احمد شاه</span></div> <div ><span >تاریخ فراماسونری درون ایران </span></div> <div ><span >سرگذشت و احوال معاصرین، درون دو مجلد</span></div> <div ><span >خاطرات خان ملک ساسانی</span></div> </div> <div >كتاب ( آگاهى نامـه ) را خان ملك ساسانى درون باره ى امير الشعراء، سيد محمد صادق فراهانى ،متخلّص بـه اميرى كه از عمو زادگان وى بود ،و مقارن رياست دارائى ِخان ملك ساسانى درون يزد ، رياست داد گسترى  آن شـهر را بر عهده داشت ،نوشته ودرسال  ١٣٤١ه ق / مقارن با ١٩٢٢ ميلادى درون چاپ خانـه ى كاويانى برلين منتشر ساخته هست .</div> <div > <div ><span >وى درون آن كتاب درون باره ى هجو وهجاى عمو زاده اش مى گويد : </span></div> <div ><span >«... و همچنين هست هجوهاى آن سخنور بزرگ، يعني درون زبان فارسي شايد جز تاج الشعرا سوزنيي اين قدرت را نداشته ولي با يک تفاوت کـه هجوهاي بي نظير حکيم سمرقندي همـه تند و سخت و شديدند. اما اديب فراهاني درون تمام مراتب اين شيوه بى مثل و مانند است. کنايات شيرين، شوخي هاي نمکين، تمسخرهاي تلخ، نيش هاي گزنده، حملات لرزاننده و بالاخره دشنامـهاي سهمناکش همـه استادانـه و قابل شنيدن اند. و اگر جمعي هدف تير هجاي او شده اند .................، هجاهاى اديب الممالک همـه شنيدنى هست و چقدر مديحه ها و هجوهاى او مستحق امعان نظر و کشف سبب هاى اجتماعي عصر حاضره مى باشند... » (٤)</span></div> <div >( سياست گزاران ايران درون دوره ى قاجار ) عنوان كتابى هست . مشتمل بر حوادث تاريخى نيمـه ى دوم دوره ى قاجار و احوال سياستمداران معاصر با ناصرالدين شاه و برخى از رجال سياسى ديگر، مُتَّكى بـه منابع متعدد خطى و چاپى ومستند بـه اسناد ومدارك روشنگرى كه درون اختيار خان ملك ساسانى قرار داشته هست .به همين لحاظ از منابع ارزشمند تاريخى هست .  كه از رويدادهاى سياسى تاريخى آن زمان بـه گونـه اى شايسته پرده بر مى گيرد. درون سال ١٣٢٨ توسّط انتشارات بابك تهران درون ٢٤٣ صفحه بـه زيور طبع آراسته گشته است.</div> </div> <div >( دست پنـهان سياست انگليس درون ايران ) فرنام كتاب تاريخى ديگرى از اوست .در بر دارنده ى  واقعه ى قتل  گريبادوف و چگونگى ِ قتل  قائم مقام است. نويسنده  از نقش آقا خان محلاتى   پرده  بر مى گيرد  كه مى خواست با همكارى انگليسى ها ، شاه ِكرمان و بلوچستان شود . بـه شرح ِ اقدامات ِ محمد تقى خان  چهار لنگ  بختيارى  مى پردازد  كه  به اغواى</div> <div > (مستر لا يارد انگليسى ) قصد تجزيه ى لرستان و خوزستان را درون سر داشت .</div> <div > از مقدمات تجزيه ى جزائر بحرين و چگونگى تجزيه ى نفت زهاب  از ايران و نحوه ى تأسيس بانگ شاهنشاهى ايران ، كشف اسرار مى كند. درون نكوهش رجال منفعت طلب ايران فروش وبيگانـه پرور ابائى ندارد ،ميرزا على اصغر خان امين السلطان را طاعون مصر و وباى هند بنامد . يا محمد حسن خان اعتماد السلطنـه عموى مادر خود را درون فرار بـه  روباه تشبيه كند . درون حمله مانند شير بداند .(٥) و برحال دودمان هاى كهن سالى تاسف خورد كه بـه دست عمال شركت سابق نفت برچيده شدند.(٦)</div> <div > </div> <div >خان ملك ساسانى درون باب انگيزه ى تاليف اين كتاب چنين مى گويد: </div> <div >"چندين سال بود قلم مرا ملالت مى كرد كه چرا نياز هاى سياسى خودت را جمع آورى نمى نمائى ومنتشر نمى كنى ؟! كمتر كسى درون ايران مى زيسته كه شش تن از شاهنشاهان ايران را ديده و با عشق و علاقه بـه وطن پنجاه سال درون سياست عمر</div> <div >گذرانيده واهل ادب وتاريخ باشد........چرا ليست جاسوسان سفارت انگليس را درون ايران ، با شرح احوالشان منتشر نمى كنى مگر تصوّر مى نمائى ،مناسب تر از حالا وقتى پيدا خواهى كرد كه مردم ايران تشنـه ى شناسائى آنـها باشند؟</div> <div >حقيقت اين هست كه براى اين كار ديگر بهانـه وعذر نداشتم وتسليم قلم شدم وگفتم عجالهً شمـه اى درون اين زمينـه مى نويسم که تا خاطر عاطر او را راضى كرده باشم . و الا ذكر همـه آنـها كتابى جدا گانـه لازم دارد . اينك قسمتى از ياد بود هاى دوره جنگ </div> <div >بين المللى اول را كه محتوى اسامى چندين نفر از اين جاسوسان هست منتشر مى كنم .چون لازمـه شناسائى موضوع تقريباً </div> <div >از پنجاه سال قبل آغاز مى شود ،از آنجا شروع مى نمايم ."(٧)</div> <div > </div> <div >مسوده اى نيز از خاطرات خان ملك ساسانى درون دست هست كه بـه هنگام اقامت درون لوزان و در فاصله ى زمانى شـهريور که تا آبان ماه ِ سال ٥١٢٩ يزدگردى نوشته ، علاوه بر آنكه حاوى آگاهى هاى ارزنده از وقايع دربار احمد شاه  وبه ياد مانده هاى تاريخى سياسى نويسنده هست ،آراء وعقائد شخصى  وى را باز گو  مى كند ، كه مبتنى بر  احساسات افراطى وطن دوستى وتقابل و  مخالفت با  سيطره   فرهنگى و نفوذ سياسى  بيگانـه  است . اعم از اعرابيان بَدَوى و يا   استعمارگران  متمدن   باخترى كه هريك  به نحوى  كعبه آمال ملى  نويسنده را آماج  حملات  ويرانگر انيرانى ساخته اند. درون عين حال درون مواجهه با بسط نفوذ دول اروپايى ودخالت فزاينده آنـها كه منجر بـه نقض حاكميت ملّى ممالك مشرق زمين ، مى شود، اتحاد وهمبستگى مسلمانان را چاره ى كار مى داند.</div> <div >رئوس مطالب مندرج درون اين مسوده ، درون ابواب زيرين قابل بخش بندى و پى گيرى است.(٨) </div> <div >١- اظهارات نصرت السلطنـه درون دربار احمدشاه</div> <div >٢-عشق احمد شاه بـه كنتس ميتا، وزير مختار اتريش</div> <div >٣- تبعات واگذارى امتياز حفريات اماكن تاريخى بـه فرانسوى ها </div> <div >٤-معارف ايران </div> <div >٥-روزنامـه نگارى و اتفاق كلمـه </div> <div >٦-خسوف اسلام </div> <div >٧-پوزش وسر شكستگى که تا كى</div> <div > </div> <div >نقل قول از نصرت السلطنـه :</div> <div > <div >شاهزاده حسنعلى ميرزا نصرت السلطنـه ( حسن على ِنصرتْ مظفرى ) پسر ششم مظفر الدين شاه قاجار ،شاهزاده اى ادب آموخته وتحصيل كرده بود ،بر خلاف برادرانش سالارالدوله وشعاع السلطنـه گرد شرارت نمى گشت. معقول ومنطقى وقانع و مورد علاقه ى پدر بود، بـه همراه مظفرالدين شاه بـه اروپا سفر كرد بـه قصد تحصيل درون پاريس ماند . بـه  آموختن ادبيات و رياضيات  و زبان هاى خارجى پرداخت. که تا پيشرفت چشم گير كرد. درون دوره ى سلطنت  پدر وبرادر جز تصدى چند حكومت كوچك ،كار ديگرى نداشت. ولى درون عهد سلطنت احمد شاه، چند مرتبه  حاكم فارس وكرمان شد.از محارم مجلس شاه بـه شمار مى آمد. </div> <div > </div> <div >خان ملك ساسانى درون مسوده ى لوزان از نصرت السلطنـه نقل مى كند ،احمد شاه ميل زيادى بـه سينما توگراف داشت . شبها مى فرستاد، ازآنتوان نامى كه توزيع كننده ى فيلم هاى خارجى درون ايران بود ،دو فيلم كرايه كنند. بـه مبلغ هشت قران اما براى اين كه ضرر نكند، مى گفت من از كجا پول دارم شبى هشت قران براى اين كار بدهم. هركس مى خواهد فيلم ببيند بايد نفرى يك قران بـه من بدهد. زنش كه خيلى از اين مطلب متغيّر شد، يك قران درآورد و به شاه داد از همـه حتى از كلفت ها هم اين يك قران را گرفت.(٩)</div> </div> <div > </div> <div > نويسنده ،پس از نقل قول فوق از عموى شاه ،خود درون باره ى وليعهد ( محمد حسن ميرزا) چنين مى گويد: </div> <div >وليعهد خيلى موذى وبد جنس هست . ظاهراً خيلى متواضع وباطناً خيلى دو رنگ ومفتن است. علاوه بر اينـها حسد غريبى</div> <div >نسبت بـه برادر بزرگش ( احمد شاه ) دارد. هرچه او مى كند، اين هم مى خواهد بكند. درون صورتيكه برايش مقدور نيست .</div> <div >پس روز بروز خودش را مى خورد. وبا اينكه زرد ولاغر مى شود ،اگر برادرش با كسى الفت بكند ، او مى خواهد ، بيشتر از</div> <div >برادرش بكند. اگر چه برادرش هم حسود هست . ميل ندارد وليعهد بـه نوكر هايش زياد مالوف شود وبا آنـها محبت كند.(١٠)  </div> <div > </div> <div >در مورد علاقه ى احمد شاه بـه زنـهاى فرنگى و كشف حجاب از زنـهاى ايرانى مى گويد:</div> <div >دراين ايام كه شاه شـهوانى شده ، ديگر هيچ چيز جز نمى بيند واز وقتى كه فرنگيها را درون مجالس سير وتماشا ونمايش </div> <div >ديده ديگر ميل بـه زن ايرانى ندارد. حتى بى ميل هم نيست كه زنـهارويشان را باز كنند ومثل اروپائى ها بگردند . بـه خاطر دارم  </div> <div >يك سال قبل كه من پيشش رفتم. صحبت حجاب شد. گفت محال هست كه من راضى بشوم زن هاى ايرانى بى حجاب باشند.</div> <div >ودراين مدت اين قدر تفاوت كرد. حالا صبح كه نماز نمى خواند. حسودان من گفته اند. اين تقصير ملك است. حالا هرچه كه مخالف ميل اندرونى ها وبيرونى ها اتفاق مى افتد ، تقصير ملك مى گذارند. خصوصاً وقتى كه شاه تعريف فرنگستان را</div> <div >مى كند . نصرت السلطنـه كه چند روز قبل با مادرش درشكه نشسته واز شميران بـه شـهر آمده بود ، گفته اينـها را ملك القاء </div> <div >كرده والّا برادر زاده اش خودش بر خلاف معمول اسلام كارى نمى كند.(١١)</div> <div > </div> <div >شاه بى اندازه عاشق كنتس ميتا وزير مختار اتريش شده وهر دو روز يك مرتبه بـه طرف منظريه حركت مى كند. درون آنجا</div> <div >منتظر ديدار مى شود همـه اين كار را بـه گردن من انداخته اند. وديروز براى ترس شاه وترك اينكار گفته اند كه اين  مطلب  به  </div> <div >هيات وزراء رسيده وآنـها متغيّر شده اند.(١٢)</div> <div > </div> <div >شاه بـه اشعار كج مبهم مايل است. و بواسطه اين كار تمام نوكرهايش  اشعار كهنـه ى بى مصرف عاشقانـه درون دفتر هايشان </div> <div >مى نويسند وهر روز برايش مى خوانند. خود شاه بـه من اقتباس كرده ، دفترى  تشكيل داده  كه ياد داشت  مى كند. اما درون دفترش تمام تفصيل عروسى امپراتور آلمان را ضبط مى كند. شاه خيلى تنبل وپشت گوش فراخ است. درون همـه كارى تنبلى مى كند. و هيچ كارى را مجدانـه اقدام نمى كند.(١٣) </div> <div > </div> <div >درمورد كشفيّات و حفريّات باستان شناس فرانسوى  ژك ژان مرى دو مرگان Jacques Jean Marie de Morgan</div> <div >و واگذارى امتياز حفريات بـه دولت فرانسه چنين نوشته: </div> <div > </div> <div >بايد منتظر اين بود ....... كه يك مسيو فرانسوى باغلام مامور حفريّات بـه خانـه هر كس كه دلش مى خواهد ، سرزده داخل </div> <div >بشود و بهانـه بگيرد، كه درون فلان وقت تو فلان زمين را حفر كرده اى وفلان اسباب را پيدا كرده اى، حالا بايد هرچه اسباب كهنـه درون خانـه تو پيدا مى شود تسليم دولت جمـهورى ( فرانسه) بكنى وجريمـه هم بدهى .آنوقت ايرانيانى كه از دست ظلم و بى حسابى خسته شده اند ، واندكى خون درون رگشان بـه دَوَران افتاده چون درون ايران ،محكمـه منظم با قانون مدوَّن نيست. كه خودشان را درون پناه آن دادگاه بيندازند ، مجبور مى شوند ، حقوق خود را شخصاً نگهدارى كنند. آن وقت هست كه خونـها ريخته خواهد شد. ودولت ايران بـه زحمت خواهد افتاد. آنـهايى كه خيال مى كنند براى حفريات قانونى بنويسند، وآن را بـه خارجه واگذارند، گويا با مؤمن كور محشورند. بعلاوه يا خودشان را مسخره كرده اند يا مارا! كدام حكومت مى تواند اذن يا امتياز بدهد كه درون زمين شخصى رعايا حفريات كنند؟ </div> <div >مسيو دو مرگان قانون شناس درون خلاصه حفريّات شوش مى نويسد، كه چون زمين ايران تماماًمتعلّق بـه شخص شاه است،</div> <div >درهمـه جا حفريات ممكن است. ها ! ها! ها! چه بى شرمى بى جا ! بعد بيست ميليون ايرانى كه اند؟!</div> <div >ايران شناسان مى دانند كه يك وجب زمين ايران بى صاحب نيست. درون همـه دهات ايران عموماً و در خاك پارس - خوزستان و</div> <div >كرمانشاهان خصوصاً هر تكه زمينى پر از خرابه ها وياد گارهاى ايرانى هاست.پس اگر قانونگذاران حفريّات مى خواهند كه </div> <div >ننگ و رسوائى ودرد سر بار نياورند. خوب هست ، چشمـهاشان را قدرى بمالند ودر اين باب بيشتر فكر كنند.(١٤)</div> <div > </div> <div >در مورد معارف ايران مى گويد :</div> <div >با وجود اينكه شصت سال بيشتر است. كه جوانان ايرانى براى تحصيل بـه اروپا مى آيند. ومبلغ ها پول براى مصرف خرج </div> <div >شده ، گويا ايران نتيجه اى كه قابل ذكر باشد، که تا كنون نبرده . اين نامرادى را جهت بسيار است. واثر هر يك از اين جهات </div> <div >در موقع خود جهتى تازه شده واثرى از نو بخشيده ، عجالهً يكى از آن جهت ها كه بـه نظر اهميّتش بيشتر است، ذكر مى كنيم:</div> <div >قرنـها هست كه ما نمى دانيم كى هستيم ؟ از كجا آمده ايم ؟ چه كرده ايم ؟ ايّامى كه ايران درون تحت اقتدار خلفاء عبّاسى بود،</div> <div >چنان نفوذ اعراب درون ايران زياد شد كه همـه چيزمان عرب شد.همين كه الفباى پهلوى از ميان رفت ، كتابها معدوم شد وكتب تازه رابه عربى نوشتند، زبان عرب درون همـه جاى ايران معمول شد. چنانكه امروز جوانان ايرانى را بـه اروپا مى فرستند، درون آن ايّام هر ايرانى كه سر مايه اش نسوخته ، يا بـه غارت نرفته بود، پسرش را براى تحصيل بـه دارالسلام بغداد مى فرستاد. اين طلّاب هم بـه عينـه عينـه مثل امروز كه شاگردان لغات اروپائى بـه ايران مى برند ، هركدام چندين كلمـه عربى براى وطنشان سوغات مى آوردند. با لغات تازه عقائد تازه بـه ايران آمد. وروز بروزعقيده واخلاق كهنـه ى خود را كه باعث سرفرازى پدرانشان شده بود ، جستجو نمى كردند، واز ساده دلى بـه فلسفه ديگران كه خطرناك وكشنده بود مى گرويدند.(١٥)</div> <div > </div> <div >ايرانئى كه براى نگهدارى ايران تمام عمر درون ميدان جنگ بود ، وبراى بزرگى وافتخارش از هند که تا قسطنطنيه را درون تحت فرمان </div> <div >نگاه مى داشت ، وطن پرستى ،سر بلندى وخواجگىيش را جلال الدين رومى با عقيده فنا بـه باد فنا داد. ايرانى كشتكار وپيشـه ورى كه عمرش درون آبادى وازدياد تموّل ايران صرف مى شد ، همين كه عقيده فنا درون سرش جاى گرفت ، چون فانى مى شد، هرچه داشت از راه خيرات داد، ودست از همـه چيز كشيده ، منتظر فانى شدن شد.(١٦)</div> <div > </div> <div >عقيده برادرى ومساوات واينكه بنى آدم اعضاى يك پيكرند هم ، اثر خودش را بخشيد. يعنى ايرانى را بـه خاكستر نشاند. وكاخ</div> <div >هاى سر بـه فلك بر كشيده را با خاك مساوى كرد. آنـهايى كه عقيده برادرى ومساوات را براى اخذ دارائى ايران براى ما سوغات</div> <div >فرستادند ، که تا وقتى كه خودشان بـه اين عقيده عمل نمى كردند، از چين که تا اندلس را درون تحت تصرّف درون آوردند. همينكه خودشان </div> <div >هم اين افسانـه ها را باور  كردند، روزشان سياه  شد. وامروز  بد تر از ما درون صحراها  پا  مى دوند، وبه  بندگى ديگران</div> <div >مى روند. </div> <div >تا وقتى كه ( دوله) بوديم همـه بـه ما برادر خطاب مى كردند. امّا امروز كه هرچه داشته ايم ، درون راه برادرى داده وبه فلاكت افتاده ايم ، همـه از برادرى ما ننگ دارند. </div> <div >عقائد فلسفى و اخلاقى ايرانيت كه سست شد ، جز فردوسى توسى ديگر نويسندگان ما هر چه نوشتند بـه طرز وعقائد تازه </div> <div >بود. يعنى كتب معموله مدارس بغداد را تقليد وترجمـه كردند. بـه ايرانيان تهمت بت پرستى زدند. بنى اسرائيل راايرانى واسكندر</div> <div >مقدونى را كيانى دانستند.! بعينـه مثل امروز همين كه يك نفر ايرانى ، از مسافرت پاريس بر مى گردد، كتب نفيسه آنجا را كه</div> <div >فرانسوى ها براى منافع شخصى خود جمع كرده اند ، فوراً بـه پارسى ترجمـه مى كنند. ومى نويسند درون جنگ سالامين  </div> <div >سيصد نفر يونانى پانصد هزارنفر ايرانى را شكست داده ، وسرشان را مثل بريدند!(١٧) </div> <div > </div> <div > </div> <div >به تاريخ كيومرس وهوشنگ وجمشيد، وفريدون كه فردوسى وپيشينيانش اين قدر اهميّت داده اند، اين ترجمـه كنندگان جديد ،تمسخر مى كنند ، ودليلشاناين هست كه اگر اين ها افسانـه نبود ، درون كتب اروپائى ذكر مى كردند. اگر اين دليل كافى هست ، كلوديس وشارلمانى هم بايد افسانـه باشد. چون درون كتب ايرانى هيج ذكرى از آنـها نشده (١٨)</div> <div > </div> <div >هنوز اين ترجمـه كنندگان از پاريس برگشته ، مثل آن ترجمـه كنندگان بغداد رفته ، بـه ايرانيان تهمت بت پرستى مى زنند ، گاهى </div> <div >ميان ايرانى ومادى جدائى مى اندازند ، و گاهى باختريان ( پارتها)را ترك يا چينى مى نويسند. پدر ايرانى قديم از اصول ايرانيّت سه چيز بـه پسرش ياد مى داده : راست گفتن ، سوار اسب شدن ، تيرانداختن ، پدر ايرانى امروز براى نگهدارى ايران كه هيج اصولى بـه پسرش ياد نمى دهد،اصول دين را هم پسر بيچاره ، بايد گاهى چهار بداند ، گاهى پنچ چون چندين قرن هست كه تربيت ايرانى ، عادت ايرانى واصول ايرانيّت نداريم. ديروز هركس از مكّه يا عراق عرب بر مى گشت ، با چپيه عكال وعباى شانـه ى زرى بـه خانـه اش وارد مى شد. امروز هركس كه از اروپا بر مى گردد، با كلاه حصيرى وفكل وارد خانـه اش مى شود. مسافرين ديروز براى ما عقيده ى فنا ومساوات يادگار مى آوردند. مسافرين امروز براى ما عقيده ى سوسياليسم  وآنارشيسم سوغات مى آورند!</div> <div > </div> <div >ايرانيئى كه اصول ايرانيّت ندارد ، وقبل از اينكه خودش را بشناسد، از خانـه اش خارج مى شود ، چطور مى تواند چيزى ياد </div> <div >بگيرد كه براى وطنش مفيد باشد؟ كسى كه ميان جسم جاندار وجسم بى جان تفاوت نمى گذارد، تحصيل طب كردنش چه ثمر دارد؟!</div> <div > </div> <div >جمعى ازايرانيانى كه درون اين مدّت شصت سال واقع تحصيل كردند واز اروپا بـه ايران برگشتند ، چون ايران را نمى شناختند</div> <div >از بس درون اصول مخالفت ديدند ، خود را گم كردند. بعضى از آنـها جهاتش را نمى فهميدند. وبعضى  كه مى فهميدند ، احساسات ديگر آنـها را درون رفع اين جهات عاجز مى داشت. آنـهائى كه اين جهت ها را نمى فهميدند ، از بى حوصلگى خودشان را با ششلول يا با ترياك وچرس وعرق مى كشتند. و آنـها كه مى فهميدند وعاجز بودند ، خودشان را بـه دو روئى وبى قيدى مى زدند. </div> <div >ديروز درون مدارس اصفهان و خراسان خطبه بـه نام حجت الله فى السموات والأرضين هارون الرشيد عباسى مى خواندند ، وامروز درون مدارس آلمانى وروس تهران كه پايتخت مملكت كيخسرو وكيقباد هست ، درون جشن آلمانى ها ، فرزند هاى ايران </div> <div >روبروى هزار نفر غيرتمند ايرانى مى ايستند ، ومى گويند " الها تو سايه ى امپراتور آلمان كه خداوند گار ماست ، بر سر ما </div> <div >بيچارگان مستدام بدار." ديگر از اطفالى كه براى تحصيل بـه آلمان يا بـه فرانسه يا بـه جاهاى ديگر مى روند ، چه توقع بايد </div> <div >داشت. اى واى چه شد آن روزى كه درون دبستانـهاى دهلى ، درون مدرسه هاى بابل ، درون مصطبه هاى منفيس ، و در ژيمناز هاى </div> <div >يونان ، خطبه بـه نام شاهنشاه ايران مى خواندند. آرى آرى آن روز ايرانى مى دانست كيست. وامروز نمى داند. آن روز اصول </div> <div >زندگيش ايرانى بود. وامروز روسى وانگليسى وآلمانى است. </div> <div >عجبا درون هيچ جاى دنيا ، ممكن نيست ، كه شخص بتواند درون يك لحظه هم ايرانى باشد ، وهم  .....،  در اينجا ما بحث نمى كنيم ، كه ايرانى بودن بهتر هست ، يا عرب وآلمانى بهتر هست ، يا روس ؟ امّا براى ما لازم هست ، كه بفهميم از چه ملتيم .</div> <div >اگر واقع ايرانى هستيم ، بايد يك اصول براى تربيت وايرانيت داشته باشيم ، که تا مسافران بى انصاف هر روز اصول تازه كه </div> <div >حياتمان را مسموم مى كند ، برايمان سوغات نياورند. (١٩)</div> <div >اگر مسلَّم شد كه ايرانى هستيم ، قبل از همـه چيز بايد براى تربيت اطفالمان كتابهاى لازم ، كه با اصول ايرانيّت موافقت </div> <div >داشته باشند ، بنويسيم . ودر ايران مدارس خوب باز كنيم . كه شاگرد بتواند. اقلاً که تا سن هيحده سالگى درون آنجا تحصيل كند ، </div> <div >اخلاق وعادات ايرانى ، اصول ايرانى نگهدارى ولوازم حوائج امروز را بياموزد. چنين ايرانى هرگز اسرار خانـه اش را به </div> <div >سفارت خانـه هاى خارجه نخواهد برد. وبه هر جانور شاپو برسرى زير دستى نخواهد كرد. وبا اصول ثابت اگر بـه اروپا ،يا </div> <div >به چين برود، هميشـه ايرانى خواهد بود. </div> <div >درانتظار اين كتب واين مدارس اگر ايران بخواهد ، شاگرد بـه اروپا بفرستد، باز هم بايد براى خودش يك اصولى معين كند ،</div> <div >يعنى خوب وبد اخلاق  ممالك مختلفه اروپا را بسنجد وبهر كدام كه اخلاق وعادات بدش كمتر بود ، شاگرد بفرستد. </div> <div >.........چون دولت سوئيس هيج پليتيكى درون مشرق زمين ندارد و در همـه كشمكش ها بى طرف هست ،در مدارسش اصول و</div> <div >عقائد تمام ملل را محترم مى شمارند ، وهر چه درس مى دهند از روى نظر علمى است. نـه غرض شخصى، با وجود اين محسنات باز أطفال كوچك را بـه سوئيس هم نبايد فرستاد. وحتى المقدور بايد جوانانى را فرستاد كه درون مدارس ايران که تا يك </div> <div >درجه تحصيل كرده اند.(٢٠)</div> <div > </div> <div >روزنامـه نگارى واتفاق كلمـه:</div> <div >در باب روزنامـه نگارى نيز مى گويد:</div> <div >"بعضى ها بـه غلط تصوّر مى كنند كه ايجاد يك روزنامـه ، كارى هست آسان و روزنامـه نگارى از آن آسان تر هست ، همينكه </div> <div >قلم و دوات وكاغذى بدست  مى آورند. يك اسمى- اگر چه بى مسمّى هم باشد - بر روى كاغذ مى نويسند و دكّانى  اجاره</div> <div >كرده ،اسمش را اداره روزنامـه مى گذارند."(٢١)</div> <div > </div> <div >سپس از اينكه روز نامـه هاى ايران مسلك معينى ندارند، گلايه مى كند. مى خواهد درون مشرق زمين عموماً ودر ايران خصوصاً</div> <div >روزنامـه هاى مفيد با مسلك معين چاپ شود ،علاوه بر درج مطالب ادبى ،اجتماعى ، فنى  ، و اخلاقى ، درون تقابل  با  بد گوئى هاى مغربيان  وبزرگ نمائى روزنامـه هاى اروپائى از  عيوب مشرق زمينيان ، نويسندگان وروزنامـه نگاران ايرانى ومشرق زمينى   ،" فرياد كنند  وبنويسيند وبنمايند  كه نمرده ايم"  </div> <div >"بايستى همـه ى روزنامـه نگاران مشرق زمين با هم اتّحاد كنند، اعمال قبيح وعقائد باطل دزدان را روى دايره بريزند و آنـهارا از </div> <div >خانـه خود بيرون كنند که تا مغربيان ببينند كه مشرق زمين نمرده ونخواهند مُرْد "</div> <div >"قلم دشمن هست كه مسلمان و هندو ، شيعه و سنى  را از هم جدا كرده که تا بتواند هر كدام را بـه نوبت خود اسير وذليل كند. </div> <div >قلم هست كه مى تواند درون آينده سيصد مليون هندى وسى وپنج مليون ايرانى وافغانى و كرد وشصت مليون ترك وعرب را با </div> <div >هم متحد كند و ريشـه ى دشمن عموم را از بيخ بكند"(٢٢)</div> <div > </div> <div >خسوف اسلام : </div> <div >خان ملك ساسانى درون اين بخش بـه وسعت ممالك اسلامى كه سابقاً از چين که تا اقيانوس اطلس را شامل مى شد و اقوام </div> <div >عرب وايرانى وهندو وچينى ومغول وتاتار وغيره رادر بر مى گرفت و تعاليمى كه موجد فتوحات مسلمانان بود ، اشاره مى كند.  </div> <div >كشور گشايى هاى خلفاى اموى وعباسى وسلاطين عثمانى را نشأت يافته از دلبستگى مسلمانان آن ازمنـه بـه حقيقت مذهب مى داند، كه چون بـه حقانيتش يقين داشتند" جان ومالشان را فداى اسلام مى كردند وبراى نگهداريش از همـه چيز چشم مى پوشيدند" روحيه اى كه موجد عزّت وقدرت هزار ساله مسلمانان گشت وشرق وغرب عالم را بـه تصرّف آنـها درون آورد."وآنـهائى  </div> <div >كه امروز تمسخر مى كنند، وبه مسلمانان طعنـه مى زنند درون برابر فرمانش مى لرزيدند وحكمش را مى بوسيدند"(٢٣)</div> <div >خان ملك ساسانى درون ادامـه ى مطلب چنين مى گويد: </div> <div >"هزار افسوس كه آن سبو بشكست وآن پيمانـه ريخت امروز كه هزارو سيصد واندى از هجرت محمد هاشمى مى گذرد ، اسلام </div> <div >خوار، و زار و مسلمانان بى مقدار هست .عيسويان متمدن ! از يك طرف بـه مسلمانان لا ابالى گرى و بى اعتنائى بـه مذهب </div> <div >مى آموزند ، واز طرف ديگر كشيش ها بـه اطراف دنيا براى عيسوى كردن مردم مى فرستند . </div> <div >در مدّت چندين قرن همكيشان خود را با كمال تر دستى بـه با مذهبى ومسلمانان را بـه بى مذهبى دعوت مى كردند . هر چه </div> <div >شاگرد مسلمان براى تحصيل بـه اروپا مى آمد بـه قدرى از اين خوش كرداران عيسوى مذهب طعنـه و شنعت وپستى وبى مقدارى درون باب اسلام مى شنيد ، كه از مسلمانى بيزار مى شد ويقين مى كرد كه معنى تمدّن بى مذهبى هست . </div> <div >با اين عقيده بـه وطنش بر مى گشت. وبه اشخاصى كه بـه ريشـه ى هستيش تيشـه زده بودند، احترام مى كرد ومـهم ترين خيالش</div> <div >اين بود كه بـه شكل آنـها درون آيد وبه مذهب وآيين كه حيات وجان ملّت هست تمسخر كند. نتيجه ى اين كافر ماجرائى ها اين شد </div> <div >كه بـه مسلمانان بى غيرتى آموختند ،بيشتر ممالك اسلام را متصرّف شدند ، وامروز مى خواهند مسلمانى را پا مال كنند" (٢٤)</div> <div > </div> <div > </div> <div >"هزار سال بعد از هجرت بيشتر از ٢٨ مليون فرسخ مربع درون تحت تصرّف ٢٥ تاجدار مسلمان بود ، وامروز كه دول اسلامى </div> <div >منحصر بـه ايران وعثمانى شده ،بيشتر از سه هزار فرسخ مربع درون تحت تصرّف ندارد. آن هم با چه ذلّت ومسكنت ،به كتاب مبينش قسم كه محمد هاشمى از حال اسلام و وضع مسلمانان امروز تنفّر دارد. پيغمبرى كه تمام عمرش درون ميدان جنگ كرد وعلمش را بـه آسمان افراشت كجاست كه ببيند ،گلوله ى قزّاق روس بيرق ايران را مى كند. وعلم  عثمانى  در طرابلس سرنگون مى شود."(٢٥)</div> <div > </div> <div >"ياوران اسلام كجا هستند كه ببينند ،سالداتهاى روسى درون اردبيل وتبريز بـه عصمت   هاى مسلمين دست درازى مى كنند</div> <div >ودر مساجد اسب واستر مى بندند . پشتيبان هاى اسلام كجا هستند كه ببينند ، سربازهاى  ايتاليا درون  طرابلس بعد از  آنكه </div> <div >مردهاى بى گناه را دست بسته شـهيد كردند ، زنـهاى عرب را بريسمان بسته براى تماشا وشادى بالاى نعش پدر وبرادر آوردند</div> <div >وپيرزنى كه نمى خواسته،اين منظره ى ناهنجار را مشاهده كند، روبروى چندين هزار مرد اجنبى وعورش كرده وتيربارانش</div> <div >مى كنند." (٢٦)</div> <div > </div> <div > </div> <div >پوزش وسرشكستگى که تا كى : </div> <div >تحت عنوان پوزش وسر شكستگى مى نويسد:</div> <div > </div> <div >"پس از ٥١٢٩سال كه از تاجگذارى كيومرس مى گذرد ،حالا زندگى ايران ٤٨ ساعته شده ، ديروز ٤٨ ساعت وقت داشتيم </div> <div >كه ژندارم ها را از املاك شعاع السلطنـه احضار كنيم . واز سفارت روس عذر بخواهيم . امروز ٤٨ ساعت وقت داريم كه</div> <div >دوست خدمتگزارمان مسيوشوستر را بـه خاطر روسها جواب بدهيم. وبعد از اين بـه صلاح روس خدمتگزار اجير كنيم که تا مثل </div> <div >بلژيكى هاى باغيرت، ايران را بـه روس بفروشند. وزير امور خارجه ى انگيس كه امروز باعث خجالت ملّت انگليس شده ، زحمت </div> <div >روشن كردن آتشى را كه براى سوختن خانـه ى ماست ،به روس ها واگذاشته ، اما خودش ، متّصل آن آتش را از دور باد مى زند ،كه مبادا خاموش شود وايران نجات يابد. وزير امور خارجه ى انگليس از يك طرف مى گويد كه اساس اتحاد روس وانگليس روى استقلال ايران است.از طرف ديگر مى گويد، محال هست كه بگذاريم ،ايران بروز اولش برگردد .يك نكته درون اينجا</div> <div >هست وآن اين هست كه روس وانگليس بـه لفظ استقلال ، يك فعل ديگر داده اند وما از احمقى وبى غيرتى آن معنى را تاكنون </div> <div >نفهميده ايم ." (٢٧)</div> <div > </div> <div >دوهزاروپانصد سال قبل كه داراى اوّل ، همـه ى آسياى غربى را تصرّف كرد، فرمان داد كه فتح نامـه اش را درون كوه بيستون </div> <div >نقش كنند، شاهنشاه ايران درون آنجا مى نويسد كه : اوّل درخواست داريوش پادشاه از اورمزد پاك اين هست كه خاك ايران را</div> <div >از تاخت وتاز لشكر دشمن محفوظ بدارد. وبه فرزندان ايران اين قدر قوّت دهد، كه نگذارند، كه خاك هخامنش بـه دست اجنبى </div> <div >افتد، روى ما سياه ، داريوش پادشاه كجاست كه ببيند ،</div> <div >همـه مرز ايران پر از دشمن هست  </div> <div >به هر دوده اى ماتم وشيون است</div> <div >همـه جاى  آشوب وجاى  بلاست</div> <div >نشيمن گه تيز  چنگ  اژدهاست</div> <div >صد سال پيش اسپانى هم مثل ما بى لشكر بود، امّا اهالى اسپانى درون كوه ودرّه دويست هزار قشون مرتب ناپلئون را شكست </div> <div >داده،و ريز ريز كردند. لشكر ماهم درون دهات وايلات هنوز جوانان مرد صفت داريم بعد كى بـه داد ايران مى رسند. بعد برادران </div> <div >عثمانى وهندى وافغان ما كى بـه ما كمك مى كنند؟!(٢٨)</div> <div > </div> <div >اين بود شمـه اى ازشرح احوال ونقل اقوالِ  سيد احمد - خان ملك ساسانى محتشم السلطان ،ديپلمات ايرانى استعمار ستيزى كه ازيك سو پرچم افتخارات باستانى را بـه دوش مى كشيد،واز مواريث ايران باستان وافتخارات گذشته ياد مى كرد ،واز سوى ديگر درون تقابل وتعارض با مطامع ِاستعمارى ممالك باخترى،جهان گشايى وجنگاورى پيروز مندانـه ى سرداران مسلمان را مى ستود. وآرمان اتحاد اسلامى واتفاق سياسى نظامى مشرق زمينيان رادرسر مى پروراند!  </div> <div >                                منوچهر برومند م ب سها </div> <div >                               پاريس سوم تيرماه ١٣٩٥</div> <div > </div> <div >مآخذ ومستندات:</div> <div >١: فرمانفرمائيان ، حافظ - اشاره اى بر شرح زندگى وآثار ميرزا محمد حسين فراهانى ، يغما - شماره صد وهشتاد ونـه ( فروردين ماه ١٣٤٣) : ١٨-٢٤).</div> <div >دانشنامـه ى ايرانيكا ،مدخل فراهانى ، ميرزا محمد حسين بـه انگليسى </div> <div > <div >٢-اين كتاب بـه كوشش مسعود گلزارى ،توسط انتشارات فردوسى درون سال ١٣٦٢ درون تهران با ٤١٢ صفحه منتشر شده هست . مصحح كتاب اعلام واشخاص  واماكن  مندرج  در آن را  توضيح  داده  و اضافات وتصحيحات خود را بر آن افزوده است.</div> <div > <div ><span >٣-اسکویی، مصطفی، پژوهشی درون تاریخ تئاتر ایران، مسکو: نشر آناهیتا، ۱۳۷۰ خورشیدی. ص۱۲۶).</span></div> </div> <div > <div ><span >٤: خان ملک ساساني، آگاهي نامـه، چاپ برلين، چاپخانـه ى شرکت کاويانى سال ١٣٤١ ه ق </span></div> <div ><span >٥:خان ملك ساسانى، دست پنـهان سياست انگليس درون ايران ،انتشارات بابك تهران ١٣٥٤ خورشيدى ،ص ٦٤). </span></div> <div ><span >٦:همان،ص ٨٥).</span></div> <div ><span >٧:همان،ص٨٦).</span></div> <div ><span >٨:محمد گلبن ٣٣ صفحه از ٤٧ صفحه ى اين مسوده را درون شماره سوم نشريه ى اسناد بهارستان مؤرِّخ پائيز</span><span >١٣٩٠منتشر كرده ، ولى درون تنظيم عنوان مطالب بـه اشتباه ، اظهارات نصرت السلطنـه را كه مربوط بـه سلطان احمد شاه قاجار هست به ناصرالدين شاه نسبت داده است</span></div> <div ><span > ٩-١٠-١١-١٢-١٣: اسناد بهارستان، سال اول ، شماره سوم ، پائىز ١٣٩٠ ص٢٨٢).</span></div> <div ><span >١٤:همان ص٢٨٣).</span></div> <div ><span >١٥-١٦-١٧:همان ص ٢٨٤).</span></div> <div ><span >١٨: همان صص٢٨٤ -٢٨٥).</span></div> <div ><span >١٩: ٢٨٥).</span></div> <div ><span >٢٠:همان صص ٢٨٥-٢٨٦).</span></div> <div ><span >٢١: همان ص ٢٨٦).</span></div> <div ><span >٢٢: همان ص ٢٨٧تا٢٩٠).</span></div> <div ><span >٢٣: همان ص ٢٩٠س ١٨).</span></div> <div ><span >٢٤:همان صص ٢٩٠-٢٩١).</span></div> <div ><span >٢٥-٢٦: همان ).</span></div> <div ><span >٢٧:همان ص٢٩٢).</span></div> <div ><span >٢٨:همان ص ٢٩٣).</span></div> <div ><span > </span></div> </div> </div> </div> <div >                                           به قلم منوچهر برومند م ب سها</div> <div > سيد احمد- خان ملك ساسانى ، ملقّب بـه القاب ِاحتشام حضور ومحتشم السلطان ، نويسنده ، سخنور ، و مورِّخ ِفقيد درون سال١٢٦٠خورشيدى چشم بـه جهان گشود و در سال ١٣٤٦ خورشيدى درون فرانسه درگذشت ،كالبدش بـه تهران منتقل شد . مدفنش درون سوهانك شميران است. </div> <div > </div> <div >سوابق ِپدرى و خانوادگى : </div> <div > </div> <div >پدرش ميرزا محمد حسين فراهانى مُتُخلِّص بـه گلبن و مُلَقَّب  به ملك الكتّاب ِثانى از سخنوران ونويسندگان  معاصر با ناصرالدين شاه قاجار بود .كه درون فواصل سالهاى ١٢٦٤ که تا ١٣٣١ ه ق مى زيست .وى مردى بخشنده بـه  شمار</div> <div >مى آمد. بـه خوش بيانى و خوش نويسى و خوش قلمى شـهرت داشت . افزون بر مجموعه ى شعر ومنشآت و دو رساله </div> <div >حالت وآداب السرور و سفرنامـه از قفقازيه  تا مكّه، كه بـه  سال  ١٣٠٢ه ق  به دستور ناصرالدين شاه قاجار  نوشت    ، تحقيقاتى  نيز   بـه  توصيه  محمد حسن خان اعتماد السلطنـه  كه عموى همسرش بود درون باره آثار تاريخى خراسان كرد ، درون  نگارش كتاب مطلع الشمس هم با  وى همكارى  داشت .(١)</div> <div >سفر نامـه ى مكّه ى ميرزا محمد حسين فراهانى ،در باره ى مناسك حج و وضع جغرافيايى كشور هايى هست كه هنگام سفر حج ديده هست . مٌشْعِر بر موقعيّت  جغرافيايى و ويژگى هاى فرهنگى ،سياسى و ابنيه وآثار تاريخى نواحى بر سر راهش </div> <div >،حاوى اطلاعات ارزنده اى منضم بـه سروده هاى مؤلف كه بـه دستور ناصرالدين شاه قاجار درون فاصله زمانى ١٣٠٢ که تا ١٣٠٣ </div> <div >نگارش يافته است.(٢)<span >.</span></div> <div > </div> <div > </div> <div >پدر بزرگ پدرى  خان ملك ساسانى ميرزا محمد مـهدى ملك الكتّاب اوّل ، از منشيان  ميرزا ابوالقاسم قائم مقام بود. پدر بزرگ مادريش نيز عبدالعلى خان مقدَّم مراغه اى اديب الممالك بود كه وزارت وظايف و اوقاف ناصرالدين شاه و حكومت سمنان وقم را بر عهده داشت  ( زاده :١٢٤٥ه ق - درون گذشته : ١٣٠٢ه ق ) ازبرادران محمد حسن خان اعتماد السلطنـه است. </div> <div > </div> <div >  از آنجا كه ميرزا محمد حسين فراهانى ،پدر خان ملك ساسانى ، بر حسب  ماموريت  هاى سياسى بـه  محاسن مسافرت بـه خارج آشناشده بود، فرزندش را درون اوان جوانى جهت تحصيل روانـه سوئيس كرد. </div> <div > </div> <div >خان  ملك  ساسانى  پس از اتمام تحصيلات درون سال ١٢٩٠ خورشيدى بـه تهران بازگشت .پيش خدمت ومعلِّم احمد شاه قاجار شد. درون سال ١٢٩٤او را بـه مديريت مجله رسمى معارف را برگزيدند. سپس بـه اداره ى دارايى رفت . که تا سال  ١٢٩٧رئيس اداره دارائى يزد بود  .در بهمن ماه همان سال بـه عضويت وزارت امور خارجه درآمد.مامور انجام وظيفه درون کنسولگری ایران دراستانبول شد. دروزارت خارجه، از منشى باشى سفارت گرفته که تا سر كنسولى ومستشارى سفارت كبراى ايران درون كشور هاى مختلف و نیـابت سفارتخانـه هاى ايران درون سوئیس و فرانسه ،مشاغل گوناگون ادارى داشت. درون سال۱۳۱۲ بازنشسته شد. شانزده سال بعد درون سال ١٣٢٨ دردوران صدارت محمد ساعد ،سمت ِمعاونت نخست‌وزیری و ریـاست کل انتشارات و مطبوعات کشور بر عهده ى وى قرار گرفت. خان ملك ساسانى از سال ١٢٩٤ كه مدير مجله رسمى معارف شد.نويسندگى وپژوهش هاى تاريخى را درون برنامـه ى كار خود قرار داد . بـه موازات اشتغالات ادارى بـه نوشتن پرداخت . درون سالهاى باز نشستگى بـه آن ادامـه داد .و که تا ماههاى آخر عمر كه درون پاريس بـه سر مى برد از آن غافل نشد .وى علاوه بركارشناسى وپژوهش  درزمينـه ى مسائل سياسى كه بـه تبع مشاغل خود داشت . از صاحب نظران مباحث ادبيات نمايشى بـه شمار مى  آمد.از جمله نويسندگان نقد پرداز تاتر و مُدرِّسان هنرستان هنر پيشگى تهران بود.(٣)</div> <div > </div> <div >خان ملك ساسانى از رجال سياسى وطن خواهى بود،  كه بار سيادت بيگانـه ودخالت سود جويانـه ى اجنبى را  در امور داخلى ايران بر نمى تافت .چون از رهگذر منصب دربارى و معاشرت مستمر با سلطان احمد شاه قاجار، و ديگر مشاغلى كه  دروزارت امور خارجه  بر عهده داشت ،به كم وكيف مقاصد استعمارى و نفوذ سياسى انگلستان وايادى داخلى آن دولت واقف بود ،با كوششى خستگى ناپذير از سال ١٢٩٤ كه بـه مديريت مجله رسمى وزارت معارف منصوب شد ، ودر خفا آغاز مبارزه  كرد ،تا آخرين دم حيات كه درون پاريس مشغول نوشتن كتاب فراماسونرى بود. از مجاهدت فكرى ومبارزه قلمى  بر عليه سياست انگيس وعوامل نفوذى وايادى اجرائى ايرانيش غافل نشد . بنا بـه مقتضيات زمان درون خفا و آشكارنقشـه هاى ايران براندازانـه ى  بيگانگان را بر ملا كرد.  آثار ِقلمى ارزنده اى باقى گذاشت كه هريك آيينـه عبرتى درس آموز وكار ساز هست . هرچند برخى از اظهار نظر هاى  افراطى  وى كه جنبه ذهنى ِاحساسى دارد ، فاقد مصداق فكرى درست و جلوه ى عينى خارجى هست .   </div> <div > </div> <div >اهم تأليفات روشنگرانـه اش بـه شرح زير هست :</div> <div > </div> <div >آگاهى نامـه </div> <div ><span > </span></div> <div ><span >سیـاستگزاران ایران درون دوره قاجاریـه، درون یک مجلد</span></div> <div ><span > </span></div> <div ><span >تاریخ رابطه سیـاسی ایران و عثمانی، درون سه مجلد</span></div> <div ><span > </span></div> <div ><span >مرزهای ایران درون دوره نادرشاه</span></div> <div ><span > </span></div> <div ><span >هفت داستان تاریخی از قرون گذشته ایران </span></div> <div ><span > </span></div> <div ><span >یـادبودهای سفارت استانبول </span></div> <div ><span > </span></div> <div ><span >دست پنـهان سیـاست انگلیس درون ایران</span></div> <div ><span > </span></div> <div ><span >شاهد شیراز (مشتمل بر تاریخچه موسیقی و آواز درون ایران باستان و چگونگی حمله اسکندر بـه ایران)</span></div> <div > <div >تألیفات دست نوشته ى وی بـه قرار زير هست :</div> <div ><span > دوازده سال با احمد شاه</span></div> <div ><span >تاریخ فراماسونری درون ایران </span></div> <div ><span >سرگذشت و احوال معاصرین، درون دو مجلد</span></div> <div ><span >خاطرات خان ملک ساسانی</span></div> </div> <div >كتاب ( آگاهى نامـه ) را خان ملك ساسانى درون باره ى امير الشعراء، سيد محمد صادق فراهانى ،متخلّص بـه اميرى كه از عمو زادگان وى بود ،و مقارن رياست دارائى ِخان ملك ساسانى درون يزد ، رياست داد گسترى  آن شـهر را بر عهده داشت ،نوشته ودرسال  ١٣٤١ه ق / مقارن با ١٩٢٢ ميلادى درون چاپ خانـه ى كاويانى برلين منتشر ساخته هست .</div> <div > <div ><span >وى درون آن كتاب درون باره ى هجو وهجاى عمو زاده اش مى گويد : </span></div> <div ><span >«... و همچنين هست هجوهاى آن سخنور بزرگ، يعني درون زبان فارسي شايد جز تاج الشعرا سوزنيي اين قدرت را نداشته ولي با يک تفاوت کـه هجوهاي بي نظير حکيم سمرقندي همـه تند و سخت و شديدند. اما اديب فراهاني درون تمام مراتب اين شيوه بى مثل و مانند است. کنايات شيرين، شوخي هاي نمکين، تمسخرهاي تلخ، نيش هاي گزنده، حملات لرزاننده و بالاخره دشنامـهاي سهمناکش همـه استادانـه و قابل شنيدن اند. و اگر جمعي هدف تير هجاي او شده اند .................، هجاهاى اديب الممالک همـه شنيدنى هست و چقدر مديحه ها و هجوهاى او مستحق امعان نظر و کشف سبب هاى اجتماعي عصر حاضره مى باشند... » (٤)</span></div> <div >( سياست گزاران ايران درون دوره ى قاجار ) عنوان كتابى هست . مشتمل بر حوادث تاريخى نيمـه ى دوم دوره ى قاجار و احوال سياستمداران معاصر با ناصرالدين شاه و برخى از رجال سياسى ديگر، مُتَّكى بـه منابع متعدد خطى و چاپى ومستند بـه اسناد ومدارك روشنگرى كه درون اختيار خان ملك ساسانى قرار داشته هست .به همين لحاظ از منابع ارزشمند تاريخى هست .  كه از رويدادهاى سياسى تاريخى آن زمان بـه گونـه اى شايسته پرده بر مى گيرد. درون سال ١٣٢٨ توسّط انتشارات بابك تهران درون ٢٤٣ صفحه بـه زيور طبع آراسته گشته است.</div> </div> <div >( دست پنـهان سياست انگليس درون ايران ) فرنام كتاب تاريخى ديگرى از اوست .در بر دارنده ى  واقعه ى قتل  گريبادوف و چگونگى ِ قتل  قائم مقام است. نويسنده  از نقش آقا خان محلاتى   پرده  بر مى گيرد  كه مى خواست با همكارى انگليسى ها ، شاه ِكرمان و بلوچستان شود . بـه شرح ِ اقدامات ِ محمد تقى خان  چهار لنگ  بختيارى  مى پردازد  كه  به اغواى</div> <div > (مستر لا يارد انگليسى ) قصد تجزيه ى لرستان و خوزستان را درون سر داشت .</div> <div > از مقدمات تجزيه ى جزائر بحرين و چگونگى تجزيه ى نفت زهاب  از ايران و نحوه ى تأسيس بانگ شاهنشاهى ايران ، كشف اسرار مى كند. درون نكوهش رجال منفعت طلب ايران فروش وبيگانـه پرور ابائى ندارد ،ميرزا على اصغر خان امين السلطان را طاعون مصر و وباى هند بنامد . يا محمد حسن خان اعتماد السلطنـه عموى مادر خود را درون فرار بـه  روباه تشبيه كند . درون حمله مانند شير بداند .(٥) و برحال دودمان هاى كهن سالى تاسف خورد كه بـه دست عمال شركت سابق نفت برچيده شدند.(٦)</div> <div > </div> <div >خان ملك ساسانى درون باب انگيزه ى تاليف اين كتاب چنين مى گويد: </div> <div >"چندين سال بود قلم مرا ملالت مى كرد كه چرا نياز هاى سياسى خودت را جمع آورى نمى نمائى ومنتشر نمى كنى ؟! كمتر كسى درون ايران مى زيسته كه شش تن از شاهنشاهان ايران را ديده و با عشق و علاقه بـه وطن پنجاه سال درون سياست عمر</div> <div >گذرانيده واهل ادب وتاريخ باشد........چرا ليست جاسوسان سفارت انگليس را درون ايران ، با شرح احوالشان منتشر نمى كنى مگر تصوّر مى نمائى ،مناسب تر از حالا وقتى پيدا خواهى كرد كه مردم ايران تشنـه ى شناسائى آنـها باشند؟</div> <div >حقيقت اين هست كه براى اين كار ديگر بهانـه وعذر نداشتم وتسليم قلم شدم وگفتم عجالهً شمـه اى درون اين زمينـه مى نويسم که تا خاطر عاطر او را راضى كرده باشم . و الا ذكر همـه آنـها كتابى جدا گانـه لازم دارد . اينك قسمتى از ياد بود هاى دوره جنگ </div> <div >بين المللى اول را كه محتوى اسامى چندين نفر از اين جاسوسان هست منتشر مى كنم .چون لازمـه شناسائى موضوع تقريباً </div> <div >از پنجاه سال قبل آغاز مى شود ،از آنجا شروع مى نمايم ."(٧)</div> <div > </div> <div >مسوده اى نيز از خاطرات خان ملك ساسانى درون دست هست كه بـه هنگام اقامت درون لوزان و در فاصله ى زمانى شـهريور که تا آبان ماه ِ سال ٥١٢٩ يزدگردى نوشته ، علاوه بر آنكه حاوى آگاهى هاى ارزنده از وقايع دربار احمد شاه  وبه ياد مانده هاى تاريخى سياسى نويسنده هست ،آراء وعقائد شخصى  وى را باز گو  مى كند ، كه مبتنى بر  احساسات افراطى وطن دوستى وتقابل و  مخالفت با  سيطره   فرهنگى و نفوذ سياسى  بيگانـه  است . اعم از اعرابيان بَدَوى و يا   استعمارگران  متمدن   باخترى كه هريك  به نحوى  كعبه آمال ملى  نويسنده را آماج  حملات  ويرانگر انيرانى ساخته اند. درون عين حال درون مواجهه با بسط نفوذ دول اروپايى ودخالت فزاينده آنـها كه منجر بـه نقض حاكميت ملّى ممالك مشرق زمين ، مى شود، اتحاد وهمبستگى مسلمانان را چاره ى كار مى داند.</div> <div >رئوس مطالب مندرج درون اين مسوده ، درون ابواب زيرين قابل بخش بندى و پى گيرى است.(٨) </div> <div >١- اظهارات نصرت السلطنـه درون دربار احمدشاه</div> <div >٢-عشق احمد شاه بـه كنتس ميتا، وزير مختار اتريش</div> <div >٣- تبعات واگذارى امتياز حفريات اماكن تاريخى بـه فرانسوى ها </div> <div >٤-معارف ايران </div> <div >٥-روزنامـه نگارى و اتفاق كلمـه </div> <div >٦-خسوف اسلام </div> <div >٧-پوزش وسر شكستگى که تا كى</div> <div > </div> <div >نقل قول از نصرت السلطنـه :</div> <div > <div >شاهزاده حسنعلى ميرزا نصرت السلطنـه ( حسن على ِنصرتْ مظفرى ) پسر ششم مظفر الدين شاه قاجار ،شاهزاده اى ادب آموخته وتحصيل كرده بود ،بر خلاف برادرانش سالارالدوله وشعاع السلطنـه گرد شرارت نمى گشت. معقول ومنطقى وقانع و مورد علاقه ى پدر بود، بـه همراه مظفرالدين شاه بـه اروپا سفر كرد بـه قصد تحصيل درون پاريس ماند . بـه  آموختن ادبيات و رياضيات  و زبان هاى خارجى پرداخت. که تا پيشرفت چشم گير كرد. درون دوره ى سلطنت  پدر وبرادر جز تصدى چند حكومت كوچك ،كار ديگرى نداشت. ولى درون عهد سلطنت احمد شاه، چند مرتبه  حاكم فارس وكرمان شد.از محارم مجلس شاه بـه شمار مى آمد. </div> <div > </div> <div >خان ملك ساسانى درون مسوده ى لوزان از نصرت السلطنـه نقل مى كند ،احمد شاه ميل زيادى بـه سينما توگراف داشت . شبها مى فرستاد، ازآنتوان نامى كه توزيع كننده ى فيلم هاى خارجى درون ايران بود ،دو فيلم كرايه كنند. بـه مبلغ هشت قران اما براى اين كه ضرر نكند، مى گفت من از كجا پول دارم شبى هشت قران براى اين كار بدهم. هركس مى خواهد فيلم ببيند بايد نفرى يك قران بـه من بدهد. زنش كه خيلى از اين مطلب متغيّر شد، يك قران درآورد و به شاه داد از همـه حتى از كلفت ها هم اين يك قران را گرفت.(٩)</div> </div> <div > </div> <div > نويسنده ،پس از نقل قول فوق از عموى شاه ،خود درون باره ى وليعهد ( محمد حسن ميرزا) چنين مى گويد: </div> <div >وليعهد خيلى موذى وبد جنس هست . ظاهراً خيلى متواضع وباطناً خيلى دو رنگ ومفتن است. علاوه بر اينـها حسد غريبى</div> <div >نسبت بـه برادر بزرگش ( احمد شاه ) دارد. هرچه او مى كند، اين هم مى خواهد بكند. درون صورتيكه برايش مقدور نيست .</div> <div >پس روز بروز خودش را مى خورد. وبا اينكه زرد ولاغر مى شود ،اگر برادرش با كسى الفت بكند ، او مى خواهد ، بيشتر از</div> <div >برادرش بكند. اگر چه برادرش هم حسود هست . ميل ندارد وليعهد بـه نوكر هايش زياد مالوف شود وبا آنـها محبت كند.(١٠)  </div> <div > </div> <div >در مورد علاقه ى احمد شاه بـه زنـهاى فرنگى و كشف حجاب از زنـهاى ايرانى مى گويد:</div> <div >دراين ايام كه شاه شـهوانى شده ، ديگر هيچ چيز جز نمى بيند واز وقتى كه فرنگيها را درون مجالس سير وتماشا ونمايش </div> <div >ديده ديگر ميل بـه زن ايرانى ندارد. حتى بى ميل هم نيست كه زنـهارويشان را باز كنند ومثل اروپائى ها بگردند . بـه خاطر دارم  </div> <div >يك سال قبل كه من پيشش رفتم. صحبت حجاب شد. گفت محال هست كه من راضى بشوم زن هاى ايرانى بى حجاب باشند.</div> <div >ودراين مدت اين قدر تفاوت كرد. حالا صبح كه نماز نمى خواند. حسودان من گفته اند. اين تقصير ملك است. حالا هرچه كه مخالف ميل اندرونى ها وبيرونى ها اتفاق مى افتد ، تقصير ملك مى گذارند. خصوصاً وقتى كه شاه تعريف فرنگستان را</div> <div >مى كند . نصرت السلطنـه كه چند روز قبل با مادرش درشكه نشسته واز شميران بـه شـهر آمده بود ، گفته اينـها را ملك القاء </div> <div >كرده والّا برادر زاده اش خودش بر خلاف معمول اسلام كارى نمى كند.(١١)</div> <div > </div> <div >شاه بى اندازه عاشق كنتس ميتا وزير مختار اتريش شده وهر دو روز يك مرتبه بـه طرف منظريه حركت مى كند. درون آنجا</div> <div >منتظر ديدار مى شود همـه اين كار را بـه گردن من انداخته اند. وديروز براى ترس شاه وترك اينكار گفته اند كه اين  مطلب  به  </div> <div >هيات وزراء رسيده وآنـها متغيّر شده اند.(١٢)</div> <div > </div> <div >شاه بـه اشعار كج مبهم مايل است. و بواسطه اين كار تمام نوكرهايش  اشعار كهنـه ى بى مصرف عاشقانـه درون دفتر هايشان </div> <div >مى نويسند وهر روز برايش مى خوانند. خود شاه بـه من اقتباس كرده ، دفترى  تشكيل داده  كه ياد داشت  مى كند. اما درون دفترش تمام تفصيل عروسى امپراتور آلمان را ضبط مى كند. شاه خيلى تنبل وپشت گوش فراخ است. درون همـه كارى تنبلى مى كند. و هيچ كارى را مجدانـه اقدام نمى كند.(١٣) </div> <div > </div> <div >درمورد كشفيّات و حفريّات باستان شناس فرانسوى  ژك ژان مرى دو مرگان Jacques Jean Marie de Morgan</div> <div >و واگذارى امتياز حفريات بـه دولت فرانسه چنين نوشته: </div> <div > </div> <div >بايد منتظر اين بود ....... كه يك مسيو فرانسوى باغلام مامور حفريّات بـه خانـه هر كس كه دلش مى خواهد ، سرزده داخل </div> <div >بشود و بهانـه بگيرد، كه درون فلان وقت تو فلان زمين را حفر كرده اى وفلان اسباب را پيدا كرده اى، حالا بايد هرچه اسباب كهنـه درون خانـه تو پيدا مى شود تسليم دولت جمـهورى ( فرانسه) بكنى وجريمـه هم بدهى .آنوقت ايرانيانى كه از دست ظلم و بى حسابى خسته شده اند ، واندكى خون درون رگشان بـه دَوَران افتاده چون درون ايران ،محكمـه منظم با قانون مدوَّن نيست. كه خودشان را درون پناه آن دادگاه بيندازند ، مجبور مى شوند ، حقوق خود را شخصاً نگهدارى كنند. آن وقت هست كه خونـها ريخته خواهد شد. ودولت ايران بـه زحمت خواهد افتاد. آنـهايى كه خيال مى كنند براى حفريات قانونى بنويسند، وآن را بـه خارجه واگذارند، گويا با مؤمن كور محشورند. بعلاوه يا خودشان را مسخره كرده اند يا مارا! كدام حكومت مى تواند اذن يا امتياز بدهد كه درون زمين شخصى رعايا حفريات كنند؟ </div> <div >مسيو دو مرگان قانون شناس درون خلاصه حفريّات شوش مى نويسد، كه چون زمين ايران تماماًمتعلّق بـه شخص شاه است،</div> <div >درهمـه جا حفريات ممكن است. ها ! ها! ها! چه بى شرمى بى جا ! بعد بيست ميليون ايرانى كه اند؟!</div> <div >ايران شناسان مى دانند كه يك وجب زمين ايران بى صاحب نيست. درون همـه دهات ايران عموماً و در خاك پارس - خوزستان و</div> <div >كرمانشاهان خصوصاً هر تكه زمينى پر از خرابه ها وياد گارهاى ايرانى هاست.پس اگر قانونگذاران حفريّات مى خواهند كه </div> <div >ننگ و رسوائى ودرد سر بار نياورند. خوب هست ، چشمـهاشان را قدرى بمالند ودر اين باب بيشتر فكر كنند.(١٤)</div> <div > </div> <div >در مورد معارف ايران مى گويد :</div> <div >با وجود اينكه شصت سال بيشتر است. كه جوانان ايرانى براى تحصيل بـه اروپا مى آيند. ومبلغ ها پول براى مصرف خرج </div> <div >شده ، گويا ايران نتيجه اى كه قابل ذكر باشد، که تا كنون نبرده . اين نامرادى را جهت بسيار است. واثر هر يك از اين جهات </div> <div >در موقع خود جهتى تازه شده واثرى از نو بخشيده ، عجالهً يكى از آن جهت ها كه بـه نظر اهميّتش بيشتر است، ذكر مى كنيم:</div> <div >قرنـها هست كه ما نمى دانيم كى هستيم ؟ از كجا آمده ايم ؟ چه كرده ايم ؟ ايّامى كه ايران درون تحت اقتدار خلفاء عبّاسى بود،</div> <div >چنان نفوذ اعراب درون ايران زياد شد كه همـه چيزمان عرب شد.همين كه الفباى پهلوى از ميان رفت ، كتابها معدوم شد وكتب تازه رابه عربى نوشتند، زبان عرب درون همـه جاى ايران معمول شد. چنانكه امروز جوانان ايرانى را بـه اروپا مى فرستند، درون آن ايّام هر ايرانى كه سر مايه اش نسوخته ، يا بـه غارت نرفته بود، پسرش را براى تحصيل بـه دارالسلام بغداد مى فرستاد. اين طلّاب هم بـه عينـه عينـه مثل امروز كه شاگردان لغات اروپائى بـه ايران مى برند ، هركدام چندين كلمـه عربى براى وطنشان سوغات مى آوردند. با لغات تازه عقائد تازه بـه ايران آمد. وروز بروزعقيده واخلاق كهنـه ى خود را كه باعث سرفرازى پدرانشان شده بود ، جستجو نمى كردند، واز ساده دلى بـه فلسفه ديگران كه خطرناك وكشنده بود مى گرويدند.(١٥)</div> <div > </div> <div >ايرانئى كه براى نگهدارى ايران تمام عمر درون ميدان جنگ بود ، وبراى بزرگى وافتخارش از هند که تا قسطنطنيه را درون تحت فرمان </div> <div >نگاه مى داشت ، وطن پرستى ،سر بلندى وخواجگىيش را جلال الدين رومى با عقيده فنا بـه باد فنا داد. ايرانى كشتكار وپيشـه ورى كه عمرش درون آبادى وازدياد تموّل ايران صرف مى شد ، همين كه عقيده فنا درون سرش جاى گرفت ، چون فانى مى شد، هرچه داشت از راه خيرات داد، ودست از همـه چيز كشيده ، منتظر فانى شدن شد.(١٦)</div> <div > </div> <div >عقيده برادرى ومساوات واينكه بنى آدم اعضاى يك پيكرند هم ، اثر خودش را بخشيد. يعنى ايرانى را بـه خاكستر نشاند. وكاخ</div> <div >هاى سر بـه فلك بر كشيده را با خاك مساوى كرد. آنـهايى كه عقيده برادرى ومساوات را براى اخذ دارائى ايران براى ما سوغات</div> <div >فرستادند ، که تا وقتى كه خودشان بـه اين عقيده عمل نمى كردند، از چين که تا اندلس را درون تحت تصرّف درون آوردند. همينكه خودشان </div> <div >هم اين افسانـه ها را باور  كردند، روزشان سياه  شد. وامروز  بد تر از ما درون صحراها  پا  مى دوند، وبه  بندگى ديگران</div> <div >مى روند. </div> <div >تا وقتى كه ( دوله) بوديم همـه بـه ما برادر خطاب مى كردند. امّا امروز كه هرچه داشته ايم ، درون راه برادرى داده وبه فلاكت افتاده ايم ، همـه از برادرى ما ننگ دارند. </div> <div >عقائد فلسفى و اخلاقى ايرانيت كه سست شد ، جز فردوسى توسى ديگر نويسندگان ما هر چه نوشتند بـه طرز وعقائد تازه </div> <div >بود. يعنى كتب معموله مدارس بغداد را تقليد وترجمـه كردند. بـه ايرانيان تهمت بت پرستى زدند. بنى اسرائيل راايرانى واسكندر</div> <div >مقدونى را كيانى دانستند.! بعينـه مثل امروز همين كه يك نفر ايرانى ، از مسافرت پاريس بر مى گردد، كتب نفيسه آنجا را كه</div> <div >فرانسوى ها براى منافع شخصى خود جمع كرده اند ، فوراً بـه پارسى ترجمـه مى كنند. ومى نويسند درون جنگ سالامين  </div> <div >سيصد نفر يونانى پانصد هزارنفر ايرانى را شكست داده ، وسرشان را مثل بريدند!(١٧) </div> <div > </div> <div > </div> <div >به تاريخ كيومرس وهوشنگ وجمشيد، وفريدون كه فردوسى وپيشينيانش اين قدر اهميّت داده اند، اين ترجمـه كنندگان جديد ،تمسخر مى كنند ، ودليلشاناين هست كه اگر اين ها افسانـه نبود ، درون كتب اروپائى ذكر مى كردند. اگر اين دليل كافى هست ، كلوديس وشارلمانى هم بايد افسانـه باشد. چون درون كتب ايرانى هيج ذكرى از آنـها نشده (١٨)</div> <div > </div> <div >هنوز اين ترجمـه كنندگان از پاريس برگشته ، مثل آن ترجمـه كنندگان بغداد رفته ، بـه ايرانيان تهمت بت پرستى مى زنند ، گاهى </div> <div >ميان ايرانى ومادى جدائى مى اندازند ، و گاهى باختريان ( پارتها)را ترك يا چينى مى نويسند. پدر ايرانى قديم از اصول ايرانيّت سه چيز بـه پسرش ياد مى داده : راست گفتن ، سوار اسب شدن ، تيرانداختن ، پدر ايرانى امروز براى نگهدارى ايران كه هيج اصولى بـه پسرش ياد نمى دهد،اصول دين را هم پسر بيچاره ، بايد گاهى چهار بداند ، گاهى پنچ چون چندين قرن هست كه تربيت ايرانى ، عادت ايرانى واصول ايرانيّت نداريم. ديروز هركس از مكّه يا عراق عرب بر مى گشت ، با چپيه عكال وعباى شانـه ى زرى بـه خانـه اش وارد مى شد. امروز هركس كه از اروپا بر مى گردد، با كلاه حصيرى وفكل وارد خانـه اش مى شود. مسافرين ديروز براى ما عقيده ى فنا ومساوات يادگار مى آوردند. مسافرين امروز براى ما عقيده ى سوسياليسم  وآنارشيسم سوغات مى آورند!</div> <div > </div> <div >ايرانيئى كه اصول ايرانيّت ندارد ، وقبل از اينكه خودش را بشناسد، از خانـه اش خارج مى شود ، چطور مى تواند چيزى ياد </div> <div >بگيرد كه براى وطنش مفيد باشد؟ كسى كه ميان جسم جاندار وجسم بى جان تفاوت نمى گذارد، تحصيل طب كردنش چه ثمر دارد؟!</div> <div > </div> <div >جمعى ازايرانيانى كه درون اين مدّت شصت سال واقع تحصيل كردند واز اروپا بـه ايران برگشتند ، چون ايران را نمى شناختند</div> <div >از بس درون اصول مخالفت ديدند ، خود را گم كردند. بعضى از آنـها جهاتش را نمى فهميدند. وبعضى  كه مى فهميدند ، احساسات ديگر آنـها را درون رفع اين جهات عاجز مى داشت. آنـهائى كه اين جهت ها را نمى فهميدند ، از بى حوصلگى خودشان را با ششلول يا با ترياك وچرس وعرق مى كشتند. و آنـها كه مى فهميدند وعاجز بودند ، خودشان را بـه دو روئى وبى قيدى مى زدند. </div> <div >ديروز درون مدارس اصفهان و خراسان خطبه بـه نام حجت الله فى السموات والأرضين هارون الرشيد عباسى مى خواندند ، وامروز درون مدارس آلمانى وروس تهران كه پايتخت مملكت كيخسرو وكيقباد هست ، درون جشن آلمانى ها ، فرزند هاى ايران </div> <div >روبروى هزار نفر غيرتمند ايرانى مى ايستند ، ومى گويند " الها تو سايه ى امپراتور آلمان كه خداوند گار ماست ، بر سر ما </div> <div >بيچارگان مستدام بدار." ديگر از اطفالى كه براى تحصيل بـه آلمان يا بـه فرانسه يا بـه جاهاى ديگر مى روند ، چه توقع بايد </div> <div >داشت. اى واى چه شد آن روزى كه درون دبستانـهاى دهلى ، درون مدرسه هاى بابل ، درون مصطبه هاى منفيس ، و در ژيمناز هاى </div> <div >يونان ، خطبه بـه نام شاهنشاه ايران مى خواندند. آرى آرى آن روز ايرانى مى دانست كيست. وامروز نمى داند. آن روز اصول </div> <div >زندگيش ايرانى بود. وامروز روسى وانگليسى وآلمانى است. </div> <div >عجبا درون هيچ جاى دنيا ، ممكن نيست ، كه شخص بتواند درون يك لحظه هم ايرانى باشد ، وهم  .....،  در اينجا ما بحث نمى كنيم ، كه ايرانى بودن بهتر هست ، يا عرب وآلمانى بهتر هست ، يا روس ؟ امّا براى ما لازم هست ، كه بفهميم از چه ملتيم .</div> <div >اگر واقع ايرانى هستيم ، بايد يك اصول براى تربيت وايرانيت داشته باشيم ، که تا مسافران بى انصاف هر روز اصول تازه كه </div> <div >حياتمان را مسموم مى كند ، برايمان سوغات نياورند. (١٩)</div> <div >اگر مسلَّم شد كه ايرانى هستيم ، قبل از همـه چيز بايد براى تربيت اطفالمان كتابهاى لازم ، كه با اصول ايرانيّت موافقت </div> <div >داشته باشند ، بنويسيم . ودر ايران مدارس خوب باز كنيم . كه شاگرد بتواند. اقلاً که تا سن هيحده سالگى درون آنجا تحصيل كند ، </div> <div >اخلاق وعادات ايرانى ، اصول ايرانى نگهدارى ولوازم حوائج امروز را بياموزد. چنين ايرانى هرگز اسرار خانـه اش را به </div> <div >سفارت خانـه هاى خارجه نخواهد برد. وبه هر جانور شاپو برسرى زير دستى نخواهد كرد. وبا اصول ثابت اگر بـه اروپا ،يا </div> <div >به چين برود، هميشـه ايرانى خواهد بود. </div> <div >درانتظار اين كتب واين مدارس اگر ايران بخواهد ، شاگرد بـه اروپا بفرستد، باز هم بايد براى خودش يك اصولى معين كند ،</div> <div >يعنى خوب وبد اخلاق  ممالك مختلفه اروپا را بسنجد وبهر كدام كه اخلاق وعادات بدش كمتر بود ، شاگرد بفرستد. </div> <div >.........چون دولت سوئيس هيج پليتيكى درون مشرق زمين ندارد و در همـه كشمكش ها بى طرف هست ،در مدارسش اصول و</div> <div >عقائد تمام ملل را محترم مى شمارند ، وهر چه درس مى دهند از روى نظر علمى است. نـه غرض شخصى، با وجود اين محسنات باز أطفال كوچك را بـه سوئيس هم نبايد فرستاد. وحتى المقدور بايد جوانانى را فرستاد كه درون مدارس ايران که تا يك </div> <div >درجه تحصيل كرده اند.(٢٠)</div> <div > </div> <div >روزنامـه نگارى واتفاق كلمـه:</div> <div >در باب روزنامـه نگارى نيز مى گويد:</div> <div >"بعضى ها بـه غلط تصوّر مى كنند كه ايجاد يك روزنامـه ، كارى هست آسان و روزنامـه نگارى از آن آسان تر هست ، همينكه </div> <div >قلم و دوات وكاغذى بدست  مى آورند. يك اسمى- اگر چه بى مسمّى هم باشد - بر روى كاغذ مى نويسند و دكّانى  اجاره</div> <div >كرده ،اسمش را اداره روزنامـه مى گذارند."(٢١)</div> <div > </div> <div >سپس از اينكه روز نامـه هاى ايران مسلك معينى ندارند، گلايه مى كند. مى خواهد درون مشرق زمين عموماً ودر ايران خصوصاً</div> <div >روزنامـه هاى مفيد با مسلك معين چاپ شود ،علاوه بر درج مطالب ادبى ،اجتماعى ، فنى  ، و اخلاقى ، درون تقابل  با  بد گوئى هاى مغربيان  وبزرگ نمائى روزنامـه هاى اروپائى از  عيوب مشرق زمينيان ، نويسندگان وروزنامـه نگاران ايرانى ومشرق زمينى   ،" فرياد كنند  وبنويسيند وبنمايند  كه نمرده ايم"  </div> <div >"بايستى همـه ى روزنامـه نگاران مشرق زمين با هم اتّحاد كنند، اعمال قبيح وعقائد باطل دزدان را روى دايره بريزند و آنـهارا از </div> <div >خانـه خود بيرون كنند که تا مغربيان ببينند كه مشرق زمين نمرده ونخواهند مُرْد "</div> <div >"قلم دشمن هست كه مسلمان و هندو ، شيعه و سنى  را از هم جدا كرده که تا بتواند هر كدام را بـه نوبت خود اسير وذليل كند. </div> <div >قلم هست كه مى تواند درون آينده سيصد مليون هندى وسى وپنج مليون ايرانى وافغانى و كرد وشصت مليون ترك وعرب را با </div> <div >هم متحد كند و ريشـه ى دشمن عموم را از بيخ بكند"(٢٢)</div> <div > </div> <div >خسوف اسلام : </div> <div >خان ملك ساسانى درون اين بخش بـه وسعت ممالك اسلامى كه سابقاً از چين که تا اقيانوس اطلس را شامل مى شد و اقوام </div> <div >عرب وايرانى وهندو وچينى ومغول وتاتار وغيره رادر بر مى گرفت و تعاليمى كه موجد فتوحات مسلمانان بود ، اشاره مى كند.  </div> <div >كشور گشايى هاى خلفاى اموى وعباسى وسلاطين عثمانى را نشأت يافته از دلبستگى مسلمانان آن ازمنـه بـه حقيقت مذهب مى داند، كه چون بـه حقانيتش يقين داشتند" جان ومالشان را فداى اسلام مى كردند وبراى نگهداريش از همـه چيز چشم مى پوشيدند" روحيه اى كه موجد عزّت وقدرت هزار ساله مسلمانان گشت وشرق وغرب عالم را بـه تصرّف آنـها درون آورد."وآنـهائى  </div> <div >كه امروز تمسخر مى كنند، وبه مسلمانان طعنـه مى زنند درون برابر فرمانش مى لرزيدند وحكمش را مى بوسيدند"(٢٣)</div> <div >خان ملك ساسانى درون ادامـه ى مطلب چنين مى گويد: </div> <div >"هزار افسوس كه آن سبو بشكست وآن پيمانـه ريخت امروز كه هزارو سيصد واندى از هجرت محمد هاشمى مى گذرد ، اسلام </div> <div >خوار، و زار و مسلمانان بى مقدار هست .عيسويان متمدن ! از يك طرف بـه مسلمانان لا ابالى گرى و بى اعتنائى بـه مذهب </div> <div >مى آموزند ، واز طرف ديگر كشيش ها بـه اطراف دنيا براى عيسوى كردن مردم مى فرستند . </div> <div >در مدّت چندين قرن همكيشان خود را با كمال تر دستى بـه با مذهبى ومسلمانان را بـه بى مذهبى دعوت مى كردند . هر چه </div> <div >شاگرد مسلمان براى تحصيل بـه اروپا مى آمد بـه قدرى از اين خوش كرداران عيسوى مذهب طعنـه و شنعت وپستى وبى مقدارى درون باب اسلام مى شنيد ، كه از مسلمانى بيزار مى شد ويقين مى كرد كه معنى تمدّن بى مذهبى هست . </div> <div >با اين عقيده بـه وطنش بر مى گشت. وبه اشخاصى كه بـه ريشـه ى هستيش تيشـه زده بودند، احترام مى كرد ومـهم ترين خيالش</div> <div >اين بود كه بـه شكل آنـها درون آيد وبه مذهب وآيين كه حيات وجان ملّت هست تمسخر كند. نتيجه ى اين كافر ماجرائى ها اين شد </div> <div >كه بـه مسلمانان بى غيرتى آموختند ،بيشتر ممالك اسلام را متصرّف شدند ، وامروز مى خواهند مسلمانى را پا مال كنند" (٢٤)</div> <div > </div> <div > </div> <div >"هزار سال بعد از هجرت بيشتر از ٢٨ مليون فرسخ مربع درون تحت تصرّف ٢٥ تاجدار مسلمان بود ، وامروز كه دول اسلامى </div> <div >منحصر بـه ايران وعثمانى شده ،بيشتر از سه هزار فرسخ مربع درون تحت تصرّف ندارد. آن هم با چه ذلّت ومسكنت ،به كتاب مبينش قسم كه محمد هاشمى از حال اسلام و وضع مسلمانان امروز تنفّر دارد. پيغمبرى كه تمام عمرش درون ميدان جنگ كرد وعلمش را بـه آسمان افراشت كجاست كه ببيند ،گلوله ى قزّاق روس بيرق ايران را مى كند. وعلم  عثمانى  در طرابلس سرنگون مى شود."(٢٥)</div> <div > </div> <div >"ياوران اسلام كجا هستند كه ببينند ،سالداتهاى روسى درون اردبيل وتبريز بـه عصمت   هاى مسلمين دست درازى مى كنند</div> <div >ودر مساجد اسب واستر مى بندند . پشتيبان هاى اسلام كجا هستند كه ببينند ، سربازهاى  ايتاليا درون  طرابلس بعد از  آنكه </div> <div >مردهاى بى گناه را دست بسته شـهيد كردند ، زنـهاى عرب را بريسمان بسته براى تماشا وشادى بالاى نعش پدر وبرادر آوردند</div> <div >وپيرزنى كه نمى خواسته،اين منظره ى ناهنجار را مشاهده كند، روبروى چندين هزار مرد اجنبى وعورش كرده وتيربارانش</div> <div >مى كنند." (٢٦)</div> <div > </div> <div > </div> <div >پوزش وسرشكستگى که تا كى : </div> <div >تحت عنوان پوزش وسر شكستگى مى نويسد:</div> <div > </div> <div >"پس از ٥١٢٩سال كه از تاجگذارى كيومرس مى گذرد ،حالا زندگى ايران ٤٨ ساعته شده ، ديروز ٤٨ ساعت وقت داشتيم </div> <div >كه ژندارم ها را از املاك شعاع السلطنـه احضار كنيم . واز سفارت روس عذر بخواهيم . امروز ٤٨ ساعت وقت داريم كه</div> <div >دوست خدمتگزارمان مسيوشوستر را بـه خاطر روسها جواب بدهيم. وبعد از اين بـه صلاح روس خدمتگزار اجير كنيم که تا مثل </div> <div >بلژيكى هاى باغيرت، ايران را بـه روس بفروشند. وزير امور خارجه ى انگيس كه امروز باعث خجالت ملّت انگليس شده ، زحمت </div> <div >روشن كردن آتشى را كه براى سوختن خانـه ى ماست ،به روس ها واگذاشته ، اما خودش ، متّصل آن آتش را از دور باد مى زند ،كه مبادا خاموش شود وايران نجات يابد. وزير امور خارجه ى انگليس از يك طرف مى گويد كه اساس اتحاد روس وانگليس روى استقلال ايران است.از طرف ديگر مى گويد، محال هست كه بگذاريم ،ايران بروز اولش برگردد .يك نكته درون اينجا</div> <div >هست وآن اين هست كه روس وانگليس بـه لفظ استقلال ، يك فعل ديگر داده اند وما از احمقى وبى غيرتى آن معنى را تاكنون </div> <div >نفهميده ايم ." (٢٧)</div> <div > </div> <div >دوهزاروپانصد سال قبل كه داراى اوّل ، همـه ى آسياى غربى را تصرّف كرد، فرمان داد كه فتح نامـه اش را درون كوه بيستون </div> <div >نقش كنند، شاهنشاه ايران درون آنجا مى نويسد كه : اوّل درخواست داريوش پادشاه از اورمزد پاك اين هست كه خاك ايران را</div> <div >از تاخت وتاز لشكر دشمن محفوظ بدارد. وبه فرزندان ايران اين قدر قوّت دهد، كه نگذارند، كه خاك هخامنش بـه دست اجنبى </div> <div >افتد، روى ما سياه ، داريوش پادشاه كجاست كه ببيند ،</div> <div >همـه مرز ايران پر از دشمن هست  </div> <div >به هر دوده اى ماتم وشيون است</div> <div >همـه جاى  آشوب وجاى  بلاست</div> <div >نشيمن گه تيز  چنگ  اژدهاست</div> <div >صد سال پيش اسپانى هم مثل ما بى لشكر بود، امّا اهالى اسپانى درون كوه ودرّه دويست هزار قشون مرتب ناپلئون را شكست </div> <div >داده،و ريز ريز كردند. لشكر ماهم درون دهات وايلات هنوز جوانان مرد صفت داريم بعد كى بـه داد ايران مى رسند. بعد برادران </div> <div >عثمانى وهندى وافغان ما كى بـه ما كمك مى كنند؟!(٢٨)</div> <div > </div> <div >اين بود شمـه اى ازشرح احوال ونقل اقوالِ  سيد احمد - خان ملك ساسانى محتشم السلطان ،ديپلمات ايرانى استعمار ستيزى كه ازيك سو پرچم افتخارات باستانى را بـه دوش مى كشيد،واز مواريث ايران باستان وافتخارات گذشته ياد مى كرد ،واز سوى ديگر درون تقابل وتعارض با مطامع ِاستعمارى ممالك باخترى،جهان گشايى وجنگاورى پيروز مندانـه ى سرداران مسلمان را مى ستود. وآرمان اتحاد اسلامى واتفاق سياسى نظامى مشرق زمينيان رادرسر مى پروراند!  </div> <div >                                منوچهر برومند م ب سها </div> <div >                               پاريس سوم تيرماه ١٣٩٥</div> <div > </div> <div >مآخذ ومستندات:</div> <div >١: فرمانفرمائيان ، حافظ - اشاره اى بر شرح زندگى وآثار ميرزا محمد حسين فراهانى ، يغما - شماره صد وهشتاد ونـه ( فروردين ماه ١٣٤٣) : ١٨-٢٤).</div> <div >دانشنامـه ى ايرانيكا ،مدخل فراهانى ، ميرزا محمد حسين بـه انگليسى </div> <div > <div dir="rtl">٢-اين كتاب بـه كوشش مسعود گلزارى ،توسط انتشارات فردوسى درون سال ١٣٦٢ درون تهران با ٤١٢ صفحه منتشر شده هست . مصحح كتاب اعلام واشخاص  واماكن  مندرج  در آن را  توضيح  داده  و اضافات وتصحيحات خود را بر آن افزوده است.</div> <div > <div ><span >٣-اسکویی، مصطفی، پژوهشی درون تاریخ تئاتر ایران، مسکو: نشر آناهیتا، ۱۳۷۰ خورشیدی. ص۱۲۶).</span></div> </div> <div > <div ><span >٤: خان ملک ساساني، آگاهي نامـه، چاپ برلين، چاپخانـه ى شرکت کاويانى سال ١٣٤١ ه ق </span></div> <div ><span >٥:خان ملك ساسانى، دست پنـهان سياست انگليس درون ايران ،انتشارات بابك تهران ١٣٥٤ خورشيدى ،ص ٦٤). </span></div> <div ><span >٦:همان،ص ٨٥).</span></div> <div ><span >٧:همان،ص٨٦).</span></div> <div ><span >٨:محمد گلبن ٣٣ صفحه از ٤٧ صفحه ى اين مسوده را درون شماره سوم نشريه ى اسناد بهارستان مؤرِّخ پائيز</span><span >١٣٩٠منتشر كرده ، ولى درون تنظيم عنوان مطالب بـه اشتباه ، اظهارات نصرت السلطنـه را كه مربوط بـه سلطان احمد شاه قاجار هست به ناصرالدين شاه نسبت داده است</span></div> <div ><span > ٩-١٠-١١-١٢-١٣: اسناد بهارستان، سال اول ، شماره سوم ، پائىز ١٣٩٠ ص٢٨٢).</span></div> <div ><span >١٤:همان ص٢٨٣).</span></div> <div ><span >١٥-١٦-١٧:همان ص ٢٨٤).</span></div> <div ><span >١٨: همان صص٢٨٤ -٢٨٥).</span></div> <div ><span >١٩: ٢٨٥).</span></div> <div ><span >٢٠:همان صص ٢٨٥-٢٨٦).</span></div> <div ><span >٢١: همان ص ٢٨٦).</span></div> <div ><span >٢٢: همان ص ٢٨٧تا٢٩٠).</span></div> <div ><span >٢٣: همان ص ٢٩٠س ١٨).</span></div> <div ><span >٢٤:همان صص ٢٩٠-٢٩١).</span></div> <div ><span >٢٥-٢٦: همان ).</span></div> <div ><span >٢٧:همان ص٢٩٢).</span></div> <div ><span >٢٨:همان ص ٢٩٣).</span></div> <div > </div> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </div></div></div> Fri, 24 Jun 2016 14:53:54 +0000 کیـانوش توکلی 55403 at http://www.iranglobal.info http://www.iranglobal.info/node/55403#comments

http://www.iranglobal.info/node/55160 <div ><div ><div property="dc:title"><h2>محمّد باقر دولتداد کـه بود؟ و چه کرد؟</h2></div></div></div><div ><div ><div rel="og:image rdfs:seeAlso" resource="http://www.iranglobal.info/sites/default/files/pictures/akshaye-mataleb/1unbenannt_0.png"><a rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=http://www.iranglobal.info/sites/default/files/pictures/akshaye-mataleb/1unbenannt_0.png" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" data-colorbox-gallery="gallery-node-55160-eHy1rEGFcMs" data-cbox-img-attrs="{&quot;title&quot;: &quot;&quot;, &quot;alt&quot;: &quot;&quot;}"><img typeof="foaf:Image" src="http://www.iranglobal.info/sites/default/files/pictures/akshaye-mataleb/1unbenannt_0.png" width="160" height="160" alt="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" /></a></div></div></div><div ><div ><div >پنجشنبه, ژوئن 9, 2016 - 21:34</div></div></div><div ><div ><div ><a rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=http://www.iranglobal.info/taxonomy/term/5821" typeof="s:Concept" property="rdfs:label s:prefLabel" datatype="">منوچهر برومند</a></div></div></div><div ><div ><div > <p dir="RTL"><strong> </strong> </p> <p dir="RTL"><strong><img alt="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" height="194" width="195" typeof="foaf:Image" src="http://www.iranglobal.info/sites/default/files/styles/arze_safeh/public/unbenannt_27.png?itok=4x4PT7_x" /></strong></p> <p dir="RTL"><strong>زایش و مرگ:</strong></p> <p dir="RTL"><strong>محمّدباقر مـیرزا دولتداد</strong> متخلّص بـه <strong>خسروی</strong> از ادبای قرن چهاردهم هجری قمری بود کـه در بیست و چهارم ربیع الثانی سال 1266 قمری درون <strong>کرمانشاهان</strong> پا بـه عرصة هستی نـهاد. و شانزدهم ربیع الاوّل سال 1338 قمری درون <strong>تهران</strong> چشم از جهان فرو بست. درون تختگاه واقع درون سمت غربی بقعة <strong>ابن بابویـه</strong> جنب مرقد پیر طریقتش <strong>آقا محمد حسن زرگر</strong> بـه خاک آرمـید.</p> <p dir="RTL"><strong>سوابق تباری و مقدّمات تربیتی:</strong></p> <p dir="RTL">پدرش <strong>محمّد رحیم مـیرزا</strong> نام داشت. وی کوچکترین فرزند <strong>محمّد علی مـیرزا دولتشاه</strong> فاتح <strong>دیـار بَکر</strong> بود. و از نوادگان <strong>فتحعلیشاه قاجار</strong> بـه شمار مـی­رفت. کـه پس از درگذشت پدر بـه دنیـا آمد. شصت و سه سال درون کرمانشاهان زیست. درون رجب سال 1298 قمری درگذشت. برحسب اظهارات محمّد باقر مـیرزا مندرج درون <strong>تذکره اقبال نامـه</strong> محمد رحیم مـیرزا شاهزاده­ای عزیز و محترم بود، کـه هیچگاه گرد افتراء و بدخواهی و مشاغل و مناصب دنیوی نگشت. حشمت و عزّت خویش را بـه قناعت و استغنا محفوظ داشت. از حیث فهم و فراست، نشانـه­ای از اصالت رای و درستی اندیشـه بود. با آنکه بـه علّت نداشتن پدر و محروم بودن از مربی دلسوز تحصیل چندانی نکرده بود. بـه واسطة قریحة ذاتی و استعدادی خدادادی درست گو و درست نویس بود. چون ندانستن مقدّمات، ادبیـات عرب موجب مـی­شد از لحاظ تلفظ درست حرکات اواخر کلمات درون جملات عربی  مواجه با سختی باشد، و اشتقاق پاره­ای از لغات عربی را بـه درستی نداند. نادم ناآموختن آموختنی ها بود. افسوس مـی­خورد. و در تربیت فرزندان و تشویق و ترغیبشان بـه آموختن مقدمات عربیت سعی وافر مـی­کرد. بـه شدّت از اهمال و غفلت و تن آسانی و معاشرت با اهل هوی و هوس و بیکاری بازشان مـی­داشت.</p> <p dir="RTL"><strong>مسیر تعلیمـی و مقاصد تحصیلی:</strong></p> <p dir="RTL">همـین سخت­گیری­های تعلیمـی و تربیتی وی بود، کـه محمّد باقر مـیرزا را واداشت همـه همّ خود را مصروف آموختن علوم کند. با کوششی پیگیر درون تحصیل علوم عربیـه و منطق و معانی بیـان و حکمت و اصول بـه آن حد از دانستنی­های ادبی و حکمـی نایل آید ،که بتواند بـه زبان عربی قصیده سراید. درون شرح احوال و آثار شعرای عهد جاهلیت و ازمنة بعد آیندش بـه تألیف و تصنیف کتب دست یـازد. و در شمار ادبای بزرگ دوران خود نامبردار اهل فن گردد.</p> <p dir="RTL">محمّدباقر مـیرزا از آغاز جوانی طبعی منظوم داشت. و گاه ابیـاتی مـی­سرود کـه با منع پدر مواجه مـی­شد. بـه او مـی­گفت: «شعر سست و سبک سرودن خود عیب و نقصی هست و سَخته و نیکویش نیز درین عهد هنری نباشد.»<a name="_ftnref1" rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=file:///C:/Users/Nima/AppData/Local/Temp/Temp1_Pi%C3%A8ces%20jointes_201669.zip/________%20_______.doc#_ftn1" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" >[1]</a> ولی <strong>حسینقلی­خان سلطانی کَلهُر</strong> (متولد 1250 و متوفی بـه 1307 قمری) کـه از شعرا و ادبای فاضل ساکن کرمانشاهان و از معاشران شاهزاده بود. روانی طبع شاعرانة محمّد باقر مـیرزا را ستود. وی را بـه گفتن شعر و تربیت  قریحه، ترغیب و تشویق کرد. <strong>تخلّص خسروی</strong> را کـه پیش از این <strong>محمّد صادق خان شیخوند</strong> بـه کار مـی­برد. به منظور او برگزید. از آن بعد محمّد باقر مـیرزا بـه هنگام انشاد قصائد و غزلیـات خسروی تخلّص کرد. بـه <strong>محمّد</strong> <strong>باقر خسروی</strong> شـهرت یـافت. که تا آنکه سالها بعد درون زمان توقّف و تبعید درون تهران نام خانوادگی <strong>دولتداد</strong> را بـه مناسبت لقب پدربزرگش <strong>محمّد علی مـیرزا دولتشاه</strong> مناسب دانست. درون دفتر سجل احوال <strong>ناحیة دولت</strong> ثبت کرد.<a name="_ftnref2" rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=file:///C:/Users/Nima/AppData/Local/Temp/Temp1_Pi%C3%A8ces%20jointes_201669.zip/________%20_______.doc#_ftn2" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" >[2]</a></p> <p dir="RTL"><strong>مکارم اخلاقی و مدارج علمـی</strong></p> <p dir="RTL">محمّد باقر مـیرزا دولتداد نیـای مادری ر<strong>شید یـاسمـی </strong>(متولد 29 آبان ماه 1275- متوفی 18 اردیبهشت ماه 1330 خورشیدی) بود. وی بـه پدربزرگش علاقه­ای سرشار داشت. درون شـهریور ماه سال 1304 خورشیدی کـه مقارن با پنجمـین سال درگذشت محمّد باقر مـیرزا و انتشار اشعارش با عنوان <strong>دیوان خسروی</strong> بـه همت <strong>محمد</strong> <strong>صادق دولتداد </strong>بود، مقدمـه­ای نوشت کـه از کمالات جدش پرده برمـی­گرفت و یـادآور مـیشد: محمّد باقر مـیرزا تمام عمر خود را مصروف آموختن کرد. مصائب ایـام حیـاتش ناشی از راستی و درستی و حق و گویی وی بود. خودنمایی نمـی­کرد و نام خویش را بـه اصرار پوشیده مـی­داشت. متواضع و فروتن بود. ولی این فروتنی وی باعث خاموشی و بیکاری نمـی­شد، علاوه بر پندآموزی عملاً بـه مردم کمک مـی­کرد. البته بـه نحوی پوشیده و ناشناس، خیرخواهی و همراهی او با محتاجان منحصر بـه مادیـات نبود، درون مشاغلی کـه داشت گرفتاران و بیگناهان را نجات مـی­داد. گمراهان را بـه راه راست راهنمایی مـی­کرد. درون علوم و فنون و اخلاق و روحانیـات نیز همواره منشأ آموزش و تربیت مستعدان و جویندگان بود. درون پیش آمدهای اجتماعی، پیش بینی­هایش بـه وقوع مـی­پیوست. با این وصف رسوخ تمایلات انزواطلبی و فروتنی درون طبع وی باعث شد کمتری چنانکه حتما و شاید او را بشناسد و بر دقایق احوال او معرفت یـابد. حال آنکه از حیث علم و ادب، اخلاق و ایمان، ذوق طبیعی و پاکی و صفا، آنچنان جامعیتی داشت کـه کمتر ایرانی درون قرن چهاردهم هجری توانسته بـه این وسعت از ملکات همـه جانبه کـه فاصله­اش با مقام معاصرین بسیـار و نسبتش با ذوق و فهم اهل زمانـه مباین است، دست یـابد.<a name="_ftnref3" rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=file:///C:/Users/Nima/AppData/Local/Temp/Temp1_Pi%C3%A8ces%20jointes_201669.zip/________%20_______.doc#_ftn3" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" >[3]</a>  </p> <p dir="RTL">دقیقاً همـین ویژگیـهای صوری و کمالات معنوی مورد اشارة نواده­ای چون رشید یـاسمـی است. کـه در مراثی ادبای اغیـار ناخویشاوندی مانند <strong>ملکِ الشعراء بهار</strong>، <strong>حاج مـیرزا یحیی دولت آبادی</strong> و <strong>حاج ملک الکلام</strong> <strong>مجدی کردستانی</strong> گواه افضلیت عالمـی خجسته خصال است. کـه نظمـی بـه روانی ماءِ معین مـی­سرود و نثری بـه روشنی و رخشندگی درّ ثمـین مـی­نوشت. بـه شـهادت اجلة معاشران، راستگویی و درستکاری، رحمت و عزّت نفس ملازم بـه مختصری عصبیت، اخلاق او را زینت مـی­داد. درون عقاید دینیِ طریقتی و نیز مسلک و مشرب دموکرات منشانـه ثابت قدم بود. احترام و حفظ الغیب را فریضه واجبه مـی­دانست و از هم زیستی و رفت و آمدهای بیـهوده کـه با شکوه علمـی و بزرگ خانوادگی او مناسب نبود دوری مـی­جست.<a name="_ftnref4" rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=file:///C:/Users/Nima/AppData/Local/Temp/Temp1_Pi%C3%A8ces%20jointes_201669.zip/________%20_______.doc#_ftn4" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" >[4]</a></p> <p dir="RTL"><strong>سیر و سلوک عرفانی:</strong></p> <p dir="RTL">علاوه بر گواهی پیشینیـان به منظور ما کـه دولتداد را ندیده­ایم و درصدد جست و جوی فراز و فرود زندگی و کم و کیف شخصیت تاریخی ادبیش برآمده­ایم، متن زیر کـه برگرفته از شرح حال خود نوشت وی درون تذکرة اقبال نامـه است. و گویـای سوابق علائق عرفانی و در بردارنده اعتراف صادقانـه­ی شخص اوست، جلوة مکتوب خوی بی غل و غش و کفّ نفس والامنشانـه­اش را بـه بهترین نحو ممکن ظاهر مـی­سازد.  سند محکم مدللی است،که صحّت گزارش معاصران و معاشران وی را تأیید مـی­کند.</p> <p dir="RTL">«یک چند نیز هوای صحبت ارباب اذواق<a name="_ftnref5" rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=file:///C:/Users/Nima/AppData/Local/Temp/Temp1_Pi%C3%A8ces%20jointes_201669.zip/________%20_______.doc#_ftn5" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" >[5]</a> و مواجید<a name="_ftnref6" rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=file:///C:/Users/Nima/AppData/Local/Temp/Temp1_Pi%C3%A8ces%20jointes_201669.zip/________%20_______.doc#_ftn6" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" >[6]</a>م بـه سر افتاد. و درکِ صحبت اصحاب تفرید<a name="_ftnref7" rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=file:///C:/Users/Nima/AppData/Local/Temp/Temp1_Pi%C3%A8ces%20jointes_201669.zip/________%20_______.doc#_ftn7" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" >[7]</a> و تجرید<a name="_ftnref8" rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=file:///C:/Users/Nima/AppData/Local/Temp/Temp1_Pi%C3%A8ces%20jointes_201669.zip/________%20_______.doc#_ftn8" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" >[8]</a>م آرزو گشت. صحبت اهل حال را بـه ارباب قیل و قال ترجیح بنـهادم و اوراق پریشان پرملال را پاک بشستم. چو دانستم «که علم عشق درون دفتر نباشد» و راه نجات از اندوختن آن ترهات بـه دست نیـاید. و جز بـه خدمت صاحبدلان معرفتِ نفس حاصل نشود. بعد از مدتی پی مردان گرفتم. امّا افسوس کـه مردم نشدم! و روزی چند چالاک­وار درون آن راه بدویدم. دریغ کـه به مأمنی نرسیدم. همـین قدرم معلوم گشت کـه این وادی پر آفت نـه آن بیـابانست کـه به قدم چون من سست پایی بـه پایـان آید. و این بحر پر مخافت نـه آن دریـاست کـه مانند من از آشنا<a name="_ftnref9" rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=file:///C:/Users/Nima/AppData/Local/Temp/Temp1_Pi%C3%A8ces%20jointes_201669.zip/________%20_______.doc#_ftn9" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" >[9]</a> بیگانـه تواند از آن گذشت، خاصه از آن بعد که پای بند عیـال و اولاد گشتم و بعد از رحلت پدر کفیل پرستاری گروهی آمدم، کمندهای علایق چون مار پیچانم بـه گردن اندر افتاد و واردات نوایب<a name="_ftnref10" rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=file:///C:/Users/Nima/AppData/Local/Temp/Temp1_Pi%C3%A8ces%20jointes_201669.zip/________%20_______.doc#_ftn10" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" >[10]</a> و بوایق<a name="_ftnref11" rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=file:///C:/Users/Nima/AppData/Local/Temp/Temp1_Pi%C3%A8ces%20jointes_201669.zip/________%20_______.doc#_ftn11" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" >[11]</a>چون شیر ژیـان بِشَکر ید<a name="_ftnref12" rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=file:///C:/Users/Nima/AppData/Local/Temp/Temp1_Pi%C3%A8ces%20jointes_201669.zip/________%20_______.doc#_ftn12" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" >[12]</a>نم دندان بنمود. نفس پرتَلبیس<a name="_ftnref13" rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=file:///C:/Users/Nima/AppData/Local/Temp/Temp1_Pi%C3%A8ces%20jointes_201669.zip/________%20_______.doc#_ftn13" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" >[13]</a> بـه اضطراب آمد و به مصداق الشیطان یعدکم الفقر بـه اندرز و اِنذارم<a name="_ftnref14" rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=file:///C:/Users/Nima/AppData/Local/Temp/Temp1_Pi%C3%A8ces%20jointes_201669.zip/________%20_______.doc#_ftn14" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" >[14]</a> زبان بگشود. کـه ترا اندرین بازار جز زیـان چه سود هست که جیب و کیسه از نقد صبر و توکّل تهی داری و این پیکارت بـه چه کار آید کـه سر و برت از درع<a name="_ftnref15" rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=file:///C:/Users/Nima/AppData/Local/Temp/Temp1_Pi%C3%A8ces%20jointes_201669.zip/________%20_______.doc#_ftn15" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" >[15]</a>و خود<a name="_ftnref16" rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=file:///C:/Users/Nima/AppData/Local/Temp/Temp1_Pi%C3%A8ces%20jointes_201669.zip/________%20_______.doc#_ftn16" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" >[16]</a> همت و تحمل عاری باشد.</p> <div align="right"> <table style="height: 49px;" dir="rtl" border="1" cellspacing="0" cellpadding="0"><tbody><tr><td valign="top" width="311"> <p dir="RTL">توکه بر جامـه دست مـی­پیچی</p> </td> <td valign="top" width="113"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="347"> <p dir="RTL">سوی این اژدها مرو زنـهار</p> </td> </tr></tbody></table></div> <p dir="RTL" align="center"><strong> </strong></p> <div align="right"> <table dir="rtl" border="1" cellspacing="0" cellpadding="0"><tbody><tr><td valign="top" width="334"> <p dir="RTL">عشق را قلعه منیع هست و بلا بارَد از آن<br /> سر بـه کف مـی­نـهد آنکه کند غوص گهر<br /> گر ترا سود بـه کار هست به بازار غمش</p> </td> <td valign="top" width="98"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="375"> <p dir="RTL">فتح آن گر طلبی سپر حتما کرد<br /> ترک سر چون نکنی ترک گهر حتما کرد<br /> از همـه سود و زیـان صرف نظر حتما کرد</p> </td> </tr></tbody></table></div> <p dir="RTL">من نیز چون بدیدم، کـه در این دکه گردِ ران<a name="_ftnref17" rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=file:///C:/Users/Nima/AppData/Local/Temp/Temp1_Pi%C3%A8ces%20jointes_201669.zip/________%20_______.doc#_ftn17" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" >[17]</a> را با گردن فروشند. از گروه مشتریـان پای واپس کشیدم. و چون خویش را مرد آن مـیدان ندیدم، جامة زنان بپوشیدم. و العود احمد<a name="_ftnref18" rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=file:///C:/Users/Nima/AppData/Local/Temp/Temp1_Pi%C3%A8ces%20jointes_201669.zip/________%20_______.doc#_ftn18" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" >[18]</a>گویـان بازگشتم و از غنیمت بـه ایـاب راضی آمدم و پای بـه دامن درآوردم. و بیش گرد رعنایی<a name="_ftnref19" rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=file:///C:/Users/Nima/AppData/Local/Temp/Temp1_Pi%C3%A8ces%20jointes_201669.zip/________%20_______.doc#_ftn19" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" >[19]</a>و فضول<a name="_ftnref20" rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=file:///C:/Users/Nima/AppData/Local/Temp/Temp1_Pi%C3%A8ces%20jointes_201669.zip/________%20_______.doc#_ftn20" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" >[20]</a> برنیـامدم. منـهم ایدون:</p> <div align="right"> <table dir="rtl" border="1" cellspacing="0" cellpadding="0"><tbody><tr><td valign="top" width="311"> <p dir="RTL">نـه درون مسجد گذراندم کـه رندی</p> </td> <td valign="top" width="113"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="347"> <p dir="RTL">در مـیخانـه کاین خمّار خام است</p> </td> </tr></tbody></table></div> <p dir="RTL">گرچه درک مسئولیت خانوادگی دولتداد را از گوشـه گیری  صوفیـانـه بازداشت. ترک تجرید و تفرید و انزواطلبی وی را از سیر و سلوک باطنی دور نکرد. از تحصیل حالات و کیفیـات روحانی کـه مقرون ملازمت عرفا و استفاده عینی و استفاضه ذهنی از نفس گرم منتهیـان بود غافل نشد. چنانکه اندک زمانی از نوشتن شرح پیشین نگذشت، کـه در ایّام مسافرت و اقامت درون <strong>ایـالت فارس</strong> بـه نحوی مستمر بر مزار شیخ و مرقد خواجه اعتکاف جست. و به شیوه­ای مقرر بـه خدمت صاحب لوای عرصه طریقت مرحوم مبرور <strong>و فاعلیشاه</strong> کـه ناشر مناشیر عرفان درون <strong>سلسله درویشان شاه نعمت اللهی</strong> بود، شتافت. و به تزکیـه نفس پرداخت.</p> <p dir="RTL"><strong>مماشات اجتماعی و مبارزات سیـاسی:</strong></p> <p dir="RTL">با وقوع <strong>انقلاب مشروطه</strong>، دولتداد کـه پیش از مشروطه بـه سنت زمان و تربیت درباری مستبدترین حکام زمانـه را مـی­ستود، بـه مشروطه خواهان پیوست. <strong>انجمن ولایتی کرمانشاهان</strong> را تأسیس کرد. و با ثبات عقیده ناآرامـی­های اجتماعی پیـامد انقلاب را کم و بیش پشت سر گذاشت. بـه ویژه آنکه سوابق نوع پرورانـه و خیرخواهی­های مردمـیش درون دورة استبداد وی را درون تقابل با مغرضینی کـه با مشروطیت ضدیّت داشتند، یـا مشروطه خواهانی کـه در بند تظاهرات سطحی انقلابی بودند یـاری مـی­کرد، مـی­توانست با ثبوت قدم و رسوخ اعتقاد درون قبال افراط و تفریط موافقان و مخالفان، موانع بازدارنده را درون هم نوردَد، و در مسیر تحقق الهاماتی کـه طلیعة انقلاب درون ذهن و ضمـیر وی پرورده بود گام بردارد و تغییر رویّه دهد. با این وصف پیش آمد وقایع پیش بینی نشده دامان گیر بود. اردوکشی <strong>شاهزاده سالار الدوله</strong> درون نواحی غربی ایران یـا وقوع <strong>جنگ جهانی اوّل</strong> کـه شـهرهای غربی <strong>ایران </strong>را صحنة پیکار رزمندگان <strong>ترک و روس و انگلیس</strong> کرد. وی را درون امان نداشت. دولتداد راسخ درون آرمانـهای آزادیخواهانـه و وطن دوستانـه را کـه سر سازش با بیگانگان و متجاسران نداشت، مواجه با خطراتی کرد کـه منجر بـه پنـهان شدن او درون ایلات و عشایر یـا ترک کشور بـه قصد کوچ بـه <strong>عتبات</strong> و نیز زندان و زجر و تبعید وی شد.<a name="_ftnref21" rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=file:///C:/Users/Nima/AppData/Local/Temp/Temp1_Pi%C3%A8ces%20jointes_201669.zip/________%20_______.doc#_ftn21" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" >[21]</a></p> <p dir="RTL"><strong>مشاغل اداری:</strong></p> <p dir="RTL">دولتداد کـه به واسطه کاستی توان مالی و فزونی شمار فرزندان ناگزیر بـه پذیرفتن کارهای دولتی بود. افزون برآنکه درون بدو مشروطیت بـه تأسیس انجمن ایـالتی کرمانشاهان پرداخت. با برخورداری از خط خوش و بهره­وری از فراوانی دانش ادبی ضمن آنکه ریـاست <strong>دبیرخانة حکومتی</strong> را بر عهده داشت، بـه نحوی نامستمر درون زمرة کارمندان کارآمد ادارات <strong>گمرک- تلگرافخانـه و عدلیـه</strong> درون قبل و بعد مشروطه مصدر خدمات اداری بود. چنانکه بعد از انتقال<strong> علاءالدوله</strong> از حکومت <strong>کرمانشاهان</strong> به<strong> فارس</strong>، درون شمار دوستان وی باز بـه اصطلاح آن زمان بـه ریـاست <strong>دارالانشاء ایـالتی فارس</strong> برگزیده شد.</p> <p dir="RTL"><strong>تألیفات تاریخی و ترجمـه­ها و تصنیفات ادبی</strong></p> <p dir="RTL"><strong>1- دیبای خسروی:</strong></p> <p dir="RTL">در شرح احوال و آثار دویست و بیست تن از شعرای نامدار عرب اعم از جاهلی و اسلامـی منضم بـه ذکر وقایع تاریخی همزمانشان کـه در دو مجلد بزرگ تألیف یـافته حاوی حدود سی هزار بیت شعر عربی است.</p> <p dir="RTL"><strong>2- اقبال نامـه:</strong></p> <p dir="RTL">تذکره­ای کـه به خواهش <strong>اقبال الدّوله غِفاری کاشی</strong> درون 18 محرم سال 1319 هجری تدوین گشته باب اولش درون شرح احوال خاندان غفاری و سلسله نسب اقبال الدّوله است. باب دومش حاوی شرح حال و منتخب اشعار بیست شاعری است، کـه اقبال الدّوله را درون ایـام حکومت کرمانشاهان ستوده­اند. بـه شرح حال مؤلف درون سال مذکور خاتمـه مـی­یـابد.</p> <p dir="RTL"><strong>3- علل عروضیـه:</strong></p> <p dir="RTL">رساله­ای درون شرح علل و زحافات عروضی بـه زبان ساده جهت استفاده مبتدیـان</p> <p dir="RTL"><strong>4- جهانسوز شاه قاجار</strong></p> <p dir="RTL">داستان پرکشش جاذبی درون شرح احوال <strong>حسینقلی خان جهانسوز</strong> و وقایع منجر بـه طلوع <strong>سلطنت قاجاریـه</strong> بـه شیوه رمان درآمـیخته با افسانـه­ای گیرا</p> <p dir="RTL"><strong>5- رمان شمس و طغرا و ماری و نیسی و طغرل و همای:</strong></p> <p dir="RTL">رمان تاریخی عاشقانـه­ایست. درباره وقایع بیست و چهار ساله حکومت <strong>آبش خاتون</strong> آخرین اتابک<strong> سلسله</strong> <strong>سلغریـان فارس</strong> کـه <strong> اتابک سعدبن ابوبکر</strong> بود. وقوع حوادث آغازین داستان مقارن با سال سوم حکومت آبش خاتون و هم زمان با ورود<strong> انکیـانو</strong> فرستاده ایلخان مغول بـه فارس است.</p> <p dir="RTL"><strong>شمس و طغرا</strong> دو قهرمان اصلی کتاب هستند کـه در حادثه حریقی کـه در<strong> شیراز</strong> رخ داده عاشق هم شده­اند. با اینکه<strong> شمس</strong> جوانی دلیر و هوشمند و با کمال و فاضل است. از آنجا که<strong> طغرا </strong>ی هست <strong>مغول</strong> و سنت ایلخانی اجازه نمـی­دهد، ان<strong> مغول</strong> با <strong>تاجیکان </strong>زناشویی کنند. مانعی بزرگ بر سر راه وصال آنانست کـه موجب حوادث بسیـار مـی­شود. گرچه بارها فرصت وصال مـی­یـابند بیم ریختن آبرو آندو را بـه خویشتن داری وامـی­دارد. که تا عاقبت به منظور آنکه روابطشان دور از عفاف نباشد، <strong>شیخ اجل سعدی</strong> خطبة عقد آن دو را مـی­خواند. مقدمات این رمان درون دورانی کـه دولتداد درون فارس ریـاست دبیرخانـه علاءالدوله حاکم وقت فارس را برعهده داشته و به بررسی و بازدید ابنیة تاریخی فارس مـی­پرداخته، فراهم آمده، نقش ترکیبش طی روزهایی کـه به علّت وقایع انقلابی درون دهات <strong>ماهیدشت کرمانشاهان</strong> پنـهان و گوشـه گیر بوده، از پردة ذهن بـه صفحه دفتر انتقال یـافته است. دولتداد درون این داستان حوادث افسانـه­ای وقوع یـافته درون اماکن باستانی فارس را با قلم ریزه­کار و داستان پردازش بـه نقش کشیده و با نـهایت شیوایی رمان جالب جاذبی نوشته کـه در رجب همان سال 1325 هجری کـه سال تدوین کتاب است، بـه همت <strong>معتضدالدّوله کرمانشاهانی</strong> با چاپ سنگی منتشر شده است.</p> <p dir="RTL"><strong>عذراء قریش:</strong></p> <p dir="RTL">ترجمـه ایست از داستانی، بـه شیوه رمانـهای اروپایی کـه در سال هشتم <strong>مجلة الهلال</strong> بـه چاپ رسیده است.</p> <p dir="RTL"><strong>الهیئة والاسلام:</strong></p> <p dir="RTL">ترجمـه کتابی هست از آثار <strong>سید محمدعلی شـهرستانی</strong> کـه در ذی الحجة سال 1327 قمری بـه زبان عربی تألیف شده، سه سال بعد از آن توسط دولتداد با نثری شیوا بـه فارسی درآمده است. برحسب مندرجات آن مؤلف آیـات و احادیث و اخبار اسلام را با هیئت جدید منطبق مـیداند.مـیکوشید، ثابت کند آنچه بـه وسیله اسباب و آلات جدید نوین بـه دست آمده درون بین ائمـه اسلام سابقة ذهنی داشته است.</p> <p dir="RTL"><strong>معاشران و معاصران و ممدوحان دولتداد:</strong></p> <p dir="RTL">1. <strong>اقبال الدّوله غِفاری کاشی</strong> کـه دولتداد تذکره اقبال نامـه را بـه درخواست وی نوشته است.</p> <p dir="RTL">2- <strong>حسینقلی خان سلطان کلهر</strong> از خاندان نام آور حاجی زادگان کلهر مقیم کرمانشاهان کـه از فضلا و ادبای معاصر دولتداد بود.</p> <p dir="RTL">3-<strong> علاءالدوله</strong> حکمران کرمانشاهان و فارس کـه حسن رفتار و فزونی دانش و طبع شاعرانة دولتداد را مـی­ستود. بـه مانند حاکمان قبلی و به اصطلاح دیوانی پیشینیـان دولتداد  را متصدی دارالانشاء اداره حکومتی ایـالات کرمانشاهان و فارس کرد.</p> <p dir="RTL">4-  <strong>و فاعلیشاه </strong>سرسلسله درویشان نعمت اللهی کـه در فارس با دولتداد مراوده داشت.</p> <p dir="RTL">5- <strong>معتضدالدّوله</strong> کرمانشاهانی کـه کتاب شمس و طغرای دولتداد را درون رجب سال 1325 کـه همان سال تدوین کتاب بود، بـه زیور نشرآراست.</p> <p dir="RTL">6- <strong>آقا سیدمحمد علی شـهرستانی</strong> مؤلف <strong>کتاب </strong><strong>الهیئة</strong><strong> والاسلام</strong> کـه کتابش را دولتداد بـه فارسی ترجمـه کرد.</p> <p dir="RTL">7- <strong>حسنعلی خان امـیرنظام گروسی</strong>، رجل سیـاسی نظامـی معروف بـه خوشنامـی و درستکاری دورة قاجاریـه و ادیب فاضل و خوش نویس <strong>صاحب منشآت</strong> و <strong>پند نامة یحیویـه</strong> کـه دولتداد بـه مناسبت­های مختلف قصایدی درون ستایش او سروده است. از جمله قصیدة زیر درون بحر مضارع مثمن ا خرب مکفوف محذوف مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن کـه در تبریک شمشیر مرصعی هست که شاه به منظور امـیرنظام گروسی فرستاده است.</p> <div align="right"> <table dir="rtl" border="1" cellspacing="0" cellpadding="0"><tbody><tr><td valign="top" width="334"> <p dir="RTL">امروز زینتی هست عجب روزگار را<br /> یک شـهر درون نشاط و سرورند متفق</p> </td> <td valign="top" width="98"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="353"> <p dir="RTL">بر خلق منتی هست دگر کردکار را<br /> حالی چنین بدیع بود روزگار را</p> </td> </tr><tr><td valign="top" width="334"> <p dir="RTL">نخلِ امـیدِ خلق ثمرها بداده نغز<br /> زینت گرفت ملک عجم که تا خدایگان<br /> این تیغ را نگر کـه بدانی نـه از گزاف<br /> دریـایِ جود و بأس، کفِ مـیر وجودِ اوست<br /> از این دو بحر لؤلؤ و مرجانِ عدل وجود<br /> ای مـیر کامگار کـه اندر ثنای تو<br /> شاهنشـه اختیـار نمودت نـه بی سبب<br /> درون انتظام ملک بکلکت خدای داد</p> </td> <td valign="top" width="98"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="353"> <p dir="RTL">شادی و خرّمـی، بـه من هست آن ثمار را<br /> تعلیق کرد تیغی گوهرنگار را<br /> دریـا عطیـه ایست کف شـهریـار را<br /> منت ز موجِ این دو بـه ما کردگار را<br /> پر کرد روزگاران جیب و کنار را<br /> مدحتگر توب کند افتخار مرا<br /> که تا اختیـار دید لزوم اختیـار را<br /> صنعی کـه نیست بیلک دشمن شکار را</p> </td> </tr></tbody></table></div> <p dir="RTL">8- <strong>آقا سید محمّد صادق حسینی فراهانی</strong> معروف بـه <strong>ادیب الممالک فراهانی</strong> ملقب به<strong> امـیرالشعراء</strong> و متخلص بـه <strong>امـیری ­</strong>از دیگر معاشران وممدوحانی است، کـه دولتداد مکرر وی را مدح کرده است. از جمله درون قصیده­ای بـه مطلع زیر کـه در بحر خفیف مخبون محذوف فعلاتن مفاعلن فعلن.</p> <div align="right"> <table dir="rtl" border="1" cellspacing="0" cellpadding="0"><tbody><tr><td valign="top" width="360"> <p dir="RTL">حبذا جان فزای خطه رشت<br /> نـه شگفت ار برویدش زین پس</p> </td> <td valign="top" width="95"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="345"> <p dir="RTL">که ز دیگر بلاد جای تو گشت<br /> فضل و دانش بـه جای گل از دشت</p> </td> </tr></tbody></table></div> <p dir="RTL">9- مـیرز<strong>ا محمّدعلی سروش سدهی اصفهانی </strong>ملقب بـه <strong>شمس الشعراء</strong> کـه دولتداد تغزلش را با سرودن قصیده­ای درهمان بحرخفیف مخبون محذوف فعلاتن مفاعلن فعلن ،و یـادر بحرهزج مسدس محذوف مفاعیلن مفاعیلن فعولن، بـه مطلع زیر پاسخ گفته است.</p> <div align="right"> <table dir="rtl" border="1" cellspacing="0" cellpadding="0"><tbody><tr><td valign="top" width="349"> <p dir="RTL">نیت اگر خالص هست و رای زرین است</p> </td> <td valign="top" width="75"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="375"> <p dir="RTL">عزم اگر ثابت هست و حزم متین است</p> </td> </tr></tbody></table></div> <p dir="RTL">10- <strong>امـیرزین العابدین خان قره گوزلو حسام الملک دوم</strong> ملقب بـه <strong>امـیر افخم</strong> از مردان بزرگ منش و سخاوتمند و گشاده دست اواخرعهد قجر که، دولتداد را بـه هنگام محبوسی و گرفتاری  در دست روسها  یـاری کرد،وبا مساعدت از زندان روسها درون همدان رهایی بخشید، از معاشرانی هست که دولتداد قصیده­ای درون بحر مجتث مثمن مخبون اصلم مسبغ مفاعلن فعلاتن مفاعلن فع لان سروده ،از مساعدت و پایمردیش سپاسگزاری منظوم کرده است.</p> <div align="right"> <table dir="rtl" border="1" cellspacing="0" cellpadding="0"><tbody><tr><td valign="top" width="349"> <p dir="RTL">دو ماه بود کـه گیتی بـه من جهنم بود<br /> برادران حسودم بـه چاهی افکندند<br /> گهی بـه سمجی<a name="_ftnref22" rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=file:///C:/Users/Nima/AppData/Local/Temp/Temp1_Pi%C3%A8ces%20jointes_201669.zip/________%20_______.doc#_ftn22" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" >[22]</a> محبوس همچو گور مجوس<br /> بسی شبان بـه سر آوردم اندران زَندان<br /> گهی بـه جوف قفس سوی غربتم بردند<br /> ز دور گندِ دهانشان چنان زدی بـه مشام<br /> چه روزها بـه شب آوردم اندران تابوت<br /> زمانـه خواست بـه پیری کند مرا تعلیم<br /> ز مغربم بـه سوی نیمروز مـی­بردند<br /> چو گفته بودم ملک کیـان ز ایرانی است<br /> بـه هر وسیله زدم دست درون خلاصی خویش<br /> بعد از کشاکش افزون ز حد، گشایش کار<br /> ز دوزخم بـه درآورد و در بهشت افکند<br /> بـه حضرتش همـه غمـها مرا برفت از یـاد<br /> بزرگوار امـیری کـه پیش همّت او<br /> هزار عقدة محکم بـه دست، او بگشود<br /> هماره رنج برد بهر راحت دل خلق<br /> ز خودنمایی تنـها بزرگ نتوان شد<br /> ز شرم نامِ سخا را بـه خود نپذرفتی<br /> مراکه مدحت او آرزوست حالی است<br /> اگز ز مدحش من عاجزم شگفت مدار<br /> خدای عالمش از هر بلا نگهبان باد</p> </td> <td valign="top" width="75"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="375"> <p dir="RTL">همـه نعیم جهانی بـه من مُحَرَم بود<br /> کـه خوف گُرگِ اجل اندران مُسَلَّم بود<br /> کـه روزِ روشنم آنجا چو شام مظلم بود<br /> کـه همدمم حشرات و مصاحبم غم بود<br /> زمـیل<a name="_ftnref23" rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=file:///C:/Users/Nima/AppData/Local/Temp/Temp1_Pi%C3%A8ces%20jointes_201669.zip/________%20_______.doc#_ftn23" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" >[23]</a> من دو سه روسی چو مار ارقم بود<br /> کـه بوی جیفه برش نکهت سپر غم بود<br /> کـه آرزوی هلاکت مرا بهردم بود<br /> کـه پشت و کتفم از تازیـانـه مُعلَم<a name="_ftnref24" rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=file:///C:/Users/Nima/AppData/Local/Temp/Temp1_Pi%C3%A8ces%20jointes_201669.zip/________%20_______.doc#_ftn24" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" >[24]</a> بود<br /> کـه در نـهادم سیر ممالک جم بود<br /> حوالتم بـه سوی تختگاه رستم بود<br /> نداد سود کـه بندم بلای مُبرَم بود<br /> بـه دست مـیر امـیران امـیر افخم بود<br /> بهشت آنجا باشد کـه شخص خرّم بود<br /> کـه لطف او بـه جراحات قلب مرهم بود<br /> قصیر ماندی اگر نـه سپهر، سُلَّم<a name="_ftnref25" rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=file:///C:/Users/Nima/AppData/Local/Temp/Temp1_Pi%C3%A8ces%20jointes_201669.zip/________%20_______.doc#_ftn25" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" >[25]</a> بود<br /> نماند مشکلی او را کـه عزم محکم بود<br /> از این طریق توان فخر نسلِ آدم بود <br /> نگشت شیر اجم<a name="_ftnref26" rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=file:///C:/Users/Nima/AppData/Local/Temp/Temp1_Pi%C3%A8ces%20jointes_201669.zip/________%20_______.doc#_ftn26" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" >[26]</a> آنچه نقش پرچم بود<br /> بـه دور جودش اگر درون حیـات حاتم بود<br /> کـه با شناه بـه فکر عبور از یم<a name="_ftnref27" rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=file:///C:/Users/Nima/AppData/Local/Temp/Temp1_Pi%C3%A8ces%20jointes_201669.zip/________%20_______.doc#_ftn27" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" >[27]</a> بود<br /> کـه صد چو  سحبان<a name="_ftnref28" rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=file:///C:/Users/Nima/AppData/Local/Temp/Temp1_Pi%C3%A8ces%20jointes_201669.zip/________%20_______.doc#_ftn28" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" >[28]</a> درون این مقام ابکم<a name="_ftnref29" rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=file:///C:/Users/Nima/AppData/Local/Temp/Temp1_Pi%C3%A8ces%20jointes_201669.zip/________%20_______.doc#_ftn29" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" >[29]</a> بود<br /> کـه هر چه کرد ز بهر خدای عالم بود</p> </td> </tr></tbody></table></div> <p dir="RTL">11- <strong>امام قلی مـیرزا عمادالدّوله</strong> (متولد 1230 هجری متوفی 1292 هجری درون کرمانشاهان) پسر ششم محمّد علی مـیرزا دولتشاه کـه سالهای پی درون پی مانند پدرش حکومت ایـالات غربی ایران را بر عهده داشت. والی غرب و سرحد دار عراقین خوانده مـی­شد. مدتی نیز وزیر عدلیـه بود. افزون بر مناصب دولتی و مشاغل حکومتی شاعر و فاضل و خوش خط بود. بـه زبانـهای فارسی و عربی سخن سرایی مـی­کرد. <strong>کتاب انشاء</strong> از آثار اوست. بانی <strong>مسجد عمادالدّوله کرمانشاهان</strong> و بنای معروف بـه <strong>عمادیـه</strong> است. <strong>علامة دهخدا</strong> در<strong> لغت­نامـه</strong> او را از فضلای دورة قاجار معرفی مـی­کند و به نقل از صفحه 187 <strong>کتاب المآثر و الآثار</strong> مـی­نویسد: امام قلی مـیرزا درون علوم شرق ........ و فنون حکمـیه ................ بـه مقامـی ارجمند رسیده بود .............................. بالجمله از مشاهیر هنروران دوران بود. دولتداد این عم دانشورش را مکرر درون سروده­های خود ستوده است. چنانکه درون قصیده­ای بـه مطلع «آن چیست کـه هر مجلس از او یـافته زیور- رخساره فروزان بُوَد و چهره منوّر» درون بحر هزج مثمن اخرب مکفوف محذوف مفعول مفاعیل مفاعیل فعولن درون مدح او چنین مـی­گوید:</p> <div align="right"> <table dir="rtl" border="1" cellspacing="0" cellpadding="0"><tbody><tr><td valign="top" width="349"> <p dir="RTL">فرخنده عماد دول آن کو ز وجودش<br /> با رفعت جاه هست به هر جای مسلّم<br /> هم ملّت ازو همچو دلش گشته مصفّا<br /> طفلی بـه دبستان کمالش خرد پیر<br /> ای از دلِ رادِ تو، تنک<a name="_ftnref30" rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=file:///C:/Users/Nima/AppData/Local/Temp/Temp1_Pi%C3%A8ces%20jointes_201669.zip/________%20_______.doc#_ftn30" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" >[30]</a> حوصله بحر<br /> شخص تو شد آرایشِ دین و شرفِ ملک<br /> چهرِ ظفر و فتح ز تیغ تو مصفّا<br /> آنروز کـه از جسم یَلان دشت، شود کوه<br /> جانـها همـه چون توسَنِ افسار بریده<br /> از نعرة گردان بدرد گردة ضیغم<a name="_ftnref31" rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=file:///C:/Users/Nima/AppData/Local/Temp/Temp1_Pi%C3%A8ces%20jointes_201669.zip/________%20_______.doc#_ftn31" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" >[31]</a><br /> تیغ تو درون آن مـهلکه ابریست شرربار<br /> رخش تو پلنگی هست در آن پهنـه غضبناک<br /> شیریست تو گویی شده منزلگه خورشید<br /> ای هر کـه توانا ز وجودِ تو توانا<br /> اوصاف ترا خسروی احصا نتواند</p> </td> <td valign="top" width="75"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="375"> <p dir="RTL">آسایش خلق آمد و آرایش کشور<br /> با قوت رای هست به شـهر مُشَهَّر<a name="_ftnref32" rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=file:///C:/Users/Nima/AppData/Local/Temp/Temp1_Pi%C3%A8ces%20jointes_201669.zip/________%20_______.doc#_ftn32" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" >[32]</a><br /> هم دولت ازو همچو رُخَش گشته مُنَوَّر<br /> گویی بَرِ چوگانَش گردونِ مُدَوَّر<br /> وی از کفِ جود تو سبک قیمتِ گوهر<br /> پشتِ سپه و دستِ شـهنشـه سرِ لشکر<br /> مرز هنر و فضل بـه نامِ تو مقرّر<br /> و آنگاه کـه از خون گوان<a name="_ftnref33" rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=file:///C:/Users/Nima/AppData/Local/Temp/Temp1_Pi%C3%A8ces%20jointes_201669.zip/________%20_______.doc#_ftn33" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" >[33]</a>، بحر شود بر<br /> تنـها همـه چون کشتی بگسیخته لنگر<br /> وز نیزة مردان برود زهرة اژدر<a name="_ftnref34" rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=file:///C:/Users/Nima/AppData/Local/Temp/Temp1_Pi%C3%A8ces%20jointes_201669.zip/________%20_______.doc#_ftn34" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" >[34]</a><br /> تیر تو درون آن معرکه<a name="_ftnref35" rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=file:///C:/Users/Nima/AppData/Local/Temp/Temp1_Pi%C3%A8ces%20jointes_201669.zip/________%20_______.doc#_ftn35" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" >[35]</a> مرغی هست اجل پیر<br /> یـا همچو نـهنگی هست در آن لُجّه<a name="_ftnref36" rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=file:///C:/Users/Nima/AppData/Local/Temp/Temp1_Pi%C3%A8ces%20jointes_201669.zip/________%20_______.doc#_ftn36" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" >[36]</a> شناور<br /> گوهی هست تو گویی شده بنگاه غضنفر<a name="_ftnref37" rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=file:///C:/Users/Nima/AppData/Local/Temp/Temp1_Pi%C3%A8ces%20jointes_201669.zip/________%20_______.doc#_ftn37" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" >[37]</a><br /> وی هرچه توانگر  ز عطای تو توانگر<br /> بحر هست و نپیمودهی بحر بـه ساغر</p> </td> </tr></tbody></table></div> <p dir="RTL"><strong>12- معصوم علیشاه نعمت اللهی شیرازی: مـیرزا محمّد معصوم</strong> معروف بـه <strong>حاجی نایب الصدر شیرازی</strong> و ملقب بـه لقب طریقتی <strong>معصوم علیشاه</strong> مؤلف کتاب معروف <strong>طرائق الحقایق</strong> و فرزند یکی از اقطاب سلسله نعمت اللهیـه بـه نام <strong>رحمت علیشاه</strong> بود. کـه شعر هم مـیگفت و در شعر <strong>معصوم </strong>تخلّص مـی­کرد. کتاب وی را برخی با <strong>تذکر</strong><strong>ة</strong><strong> الاولیـای عطّار</strong> مقایسه کرده­اند. دایره المعارف بزرگی است. درون سه مجلد پیرامون تصوّف و سلسله­های صوفیـه. نسخة خطی آن مورخ 1317 هجری قمری بـه شناسه 170989 در<strong> سازمان</strong> <strong>اسناد و کتابخانة ملّی ایران</strong> قرار دارد. دولتداد درون وصف کتاب طرائق الحقایق و ستایش مؤلفش معصوم علیشاه سروده­ای دارد درون بحر رمل مثمن مشکول بر وزن فعلات فاعلاتن فعلات فاعلاتن کـه ابیـاتی از آن بـه شرح زیر نقل مـی­شود:</p> <div align="right"> <table dir="rtl" border="1" cellspacing="0" cellpadding="0"><tbody><tr><td valign="top" width="349"> <p dir="RTL">به هزار ره چه پویی کـه یکی هست راه عاشق<br /> ره نیستی بپیما کـه به عمر کوته آنجا<br /> درون و بام خانـه روشن ز فروغ روی جانان<br /> بـه هوس همـی تراشی ز وجود خویش بتها<br /> همـه ظلمت هست بالله سخنان شیخ و مفتی<br /> هله که تا دگر سخن­ها همـه لاغ<a name="_ftnref38" rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=file:///C:/Users/Nima/AppData/Local/Temp/Temp1_Pi%C3%A8ces%20jointes_201669.zip/________%20_______.doc#_ftn38" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" >[38]</a>و لغو بینی<br /> خوش و خرّم ای قلندر بزی و بمان بگیتی<br /> پی گر مـی روانـها شرری بـه کار بستی<br /> چه فراخ پهنـه هست این کـه در آن پدید آید<br /> نفس تو خفتگان راست نسیم صبح دوم</p> </td> <td valign="top" width="75"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="375"> <p dir="RTL">خط مستقیم کی شد بـه خُطوط کج مطابق<br /> نرسی مگر بپویی تو ز اقصرالطرائق<a name="_ftnref39" rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=file:///C:/Users/Nima/AppData/Local/Temp/Temp1_Pi%C3%A8ces%20jointes_201669.zip/________%20_______.doc#_ftn39" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" >[39]</a><br /> تو بـه خیره چند پویی بـه مغارب و مشارق<br /> کـه از آن یکی برآید بـه هوای تو مطابق<br /> بنشین و دیده برنـه بـه طلوع صبح صادق<br /> سخنان اهل دل خوان ز طرائق الحقایق<br /> کـه نمـیرد آنکه او راست چنین بنای فایق<a name="_ftnref40" rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=file:///C:/Users/Nima/AppData/Local/Temp/Temp1_Pi%C3%A8ces%20jointes_201669.zip/________%20_______.doc#_ftn40" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" >[40]</a><br /> کـه خمود مـی نیـابد ز تطرّق<a name="_ftnref41" rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=file:///C:/Users/Nima/AppData/Local/Temp/Temp1_Pi%C3%A8ces%20jointes_201669.zip/________%20_______.doc#_ftn41" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" >[41]</a> طوارق<a name="_ftnref42" rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=file:///C:/Users/Nima/AppData/Local/Temp/Temp1_Pi%C3%A8ces%20jointes_201669.zip/________%20_______.doc#_ftn42" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" >[42]</a><br /> هنری کـه بد نـهفته ز سوابق و لواحق<br /> سخن تو رهروان راست دلیل لیل غاسق<a name="_ftnref43" rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=file:///C:/Users/Nima/AppData/Local/Temp/Temp1_Pi%C3%A8ces%20jointes_201669.zip/________%20_______.doc#_ftn43" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" >[43]</a></p> </td> </tr></tbody></table></div> <p dir="RTL">13- <strong>مـیرزا علی اصغر خان امـین السلطان اتابک اعظم</strong> نیز کـه از مشاهیر وزرای عهد قاجاریـه بود و در زمان <strong>ناصرالدین شاه</strong>، <strong>مظفرالدین شاه</strong> و <strong>محمّدعلی شاه</strong> مقم صدارت عظمایی داشت. از ممدوحان دولتداد است. دولتداد درون قصیدة مطولی سی و سه بیتی درون بحر رمل مثمن مخبون محذوف بر وزنِ فعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلن کـه با مَطلَعِ «بار دیگر سپه آراست خزان از پیِ جنگ- حشری کرد پی جنگ همـه زرین چنگ» آغاز مـی­شود وی را چنین مـی­ستاید:</p> <div align="right"> <table dir="rtl" border="1" cellspacing="0" cellpadding="0"><tbody><tr><td valign="top" width="349"> <p dir="RTL">تا کـه این خانـه شود بـه ز گلستان برگوی<br /> رادی آنجاست کـه او باشد و مردی و هنر<br /> عمل صدر بود عقل و حکم را معیـار<br /> بـه پیـامـی بتواند ستدن حصنی سخت<br /> گر چنین خواجة کافی بدی اندر بر زو<br /> بـه نظر راز دل اهل خرد داند و<br /> شاعر از خدمت او سیم بِبُرَد ست بـه من<br /> از او خشم ندیدست مگر خائن شاه</p> </td> <td valign="top" width="75"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="375"> <p dir="RTL">بیتی از مدحت دستور شـه چرخ اورنگ<br /> ادب و فضل و کفایت هش و بیداری و هنگ<a name="_ftnref44" rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=file:///C:/Users/Nima/AppData/Local/Temp/Temp1_Pi%C3%A8ces%20jointes_201669.zip/________%20_______.doc#_ftn44" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" >[44]</a><br /> سخن خواجه بود علم و ادب را فرهنگ<br /> کـه سپاهی نتواند بر آن رفت بـه جنگ<br /> ملک ترکستان بگرفتی از پور پشنگ<br /> راز او باز نیـاید کند از صد نیرنگ<br /> زایر از درگه او جامـه بِبُردَست بـه تنگ<br /> وانکه خواهد ببرد مال شـهنشاه بـه رنگ<a name="_ftnref45" rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=file:///C:/Users/Nima/AppData/Local/Temp/Temp1_Pi%C3%A8ces%20jointes_201669.zip/________%20_______.doc#_ftn45" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" >[45]</a></p> </td> </tr></tbody></table></div> <p dir="RTL">14- <strong>علی قلیخان مخبرالدوله</strong> وزیر پست و تلگراف <strong>ناصرالدین شاه</strong> و مؤسس و بانی <strong>مسجد و تکیـه هدایت</strong> واقع درون <strong>خیـابان جمـهوری</strong> فعلی، پسر<strong> رضا قلیخان هدایت </strong>تاریخ نگار معروف عهد قاجار و پدر <strong>مـهدیقلی خان هدایت حاج مخبر السلطنة</strong> نخست وزیر دانشمند <strong>رضاشاه پهلوی</strong> نیز از ممدوحان دولتداد بود. محمّدباقر مـیرزا کـه خود از صاحب منصبان تلگراف خانـه کرمانشاهان بـه شمار مـی­آمد با سرودن قصیده­ای درون بحر رمل مثمن محذوف فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن وی را ستوده مقام و جایگاه او را درون دوران سلطنت <strong>ناصرالدّین شاه</strong> بـه مقام و مرتبة <strong>خواجه نصیرالدّین طوسی</strong> درون دستگاه <strong>هلاکوخان مغول</strong> همسان و همانند کرده است.</p> <p dir="RTL">پس از مطلع قصیده و ابیـات پیـامدش کـه لغزیست دربارة ابر، درون مدحِ مخبرالدوله مـی­گوید:</p> <div align="right"> <table dir="rtl" border="1" cellspacing="0" cellpadding="0"><tbody><tr><td valign="top" width="349"> <p dir="RTL">آن امـیر بردبار باوقار نیک کار<br /> حامـی ملّت کـه باشد حافظش از هر خلل<br /> چون سزا دیدش شـهنشـه داد جاه و شغل و نام<br /> دید شاهنشـه چو علم و حلم و صدق و عقل او<br /> داد او را جاه و منصب حکم و قدرت عزّ و مال<br /> درون زمان ناصرالدین شـه بدو نازد علوم</p> </td> <td valign="top" width="75"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="375"> <p dir="RTL">آن وزیر بی نظیر مستشار مؤتمن<br /> مخبر دولت کـه باشد صادق اندر هر سخن<br /> نیست نامش از گزاف و نیست از زور و فن<br /> حب شاه و حبِ دولت حب دین حب وطن<br /> بعد وزیرش کرد بر آثار عهد خویشتن<br /> چون درون ایّام هلاکو بر محمد بن حسن</p> </td> </tr></tbody></table></div> <p dir="RTL">که منظوراو <strong>محمّد بن حسن جهرودی طوسی</strong> مشـهور بـه <strong>خواجه نصیرالدّین طوسی</strong> متولد سال 598 و متوفی بـه سال 672 هجری قمری هست که درون علوم ریـاضی و نجوم و حکمت سرآمدِ دانشمندان زمان خود بود و بنا بر اظهار نظر <strong>علامـه حلی</strong> شاگردش افضلِ علوم عقلیـه و نقلیـه دوران محسوب مـی­شد.</p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL">15-شاهزاده <strong>عبدالجواد مـیرزا بشیرالدّوله</strong> رئیس تلگرافخانـه کرمانشاهان نیز از دوستان صمـیم و ممدوحانی هست که دولتداد.در تهنیت بازگشتن او قطعه ای سروده بـه مطلع زیر</p> <div align="right"> <table dir="rtl" border="1" cellspacing="0" cellpadding="0"><tbody><tr><td valign="top" width="349"> <p dir="RTL">صد شکر کـه دیدمت بـه کام خویش<br /> از دوست ببرده محنت و اندوه<br /> رفتی و همـه جهان بگردیدی<br /> هر جای کـه پا نـهادی از رادی<br /> بردی بس رنج و دانش اندختی</p> </td> <td valign="top" width="75"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="375"> <p dir="RTL">خرّم چو بهار و تازه چون گلشن<br /> بعد بار نموده بر دل دشمن<br /> درون سایة حفظ ایزد ذوالمن<br /> نامـی بنـهادی اندر آن مُعلَن<a name="_ftnref46" rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=file:///C:/Users/Nima/AppData/Local/Temp/Temp1_Pi%C3%A8ces%20jointes_201669.zip/________%20_______.doc#_ftn46" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" >[46]</a><br /> کامل شدی و تمام درون هر فن</p> </td> </tr></tbody></table></div> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL">16- <strong>عبدالحسین مـیرزا فرمانفرما سالار لشکر</strong> متولد 1231 و متوفی 1318 خورشیدی از دیگر معاشران و معاصران دولتداد بود. کـه در تلو قصیده­ای بـه مَطلَع «عیدی فرّخ رسید درون مـه آبان- عید چنین نشان نداده بدوران» درون بحر منسرخ مثمن مَطوی<a name="_ftnref47" rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=file:///C:/Users/Nima/AppData/Local/Temp/Temp1_Pi%C3%A8ces%20jointes_201669.zip/________%20_______.doc#_ftn47" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" >[47]</a> مَنحور<a name="_ftnref48" rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=file:///C:/Users/Nima/AppData/Local/Temp/Temp1_Pi%C3%A8ces%20jointes_201669.zip/________%20_______.doc#_ftn48" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" >[48]</a> بـه وزن مفتعلن فاعلات مفتعلن فع مدح شده. دولتداد درون آن قصیده علاوه بر مدح فرمانفرما و شکوه و شکایت از ظلم رئیس <strong>طایفة گوران</strong> با تضمـین دو بیت زیر<strong>رودکی</strong>:</p> <div align="right"> <table dir="rtl" border="1" cellspacing="0" cellpadding="0"><tbody><tr><td valign="top" width="349"> <p dir="RTL">« رز را نمود حتما قربان<br /> «گرچه نباشد حلال دور نمودن</p> </td> <td valign="top" width="75"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="375"> <p dir="RTL">بچة او را گرفت و کرد بزندان»<br /> بچة کودک ز شیر مادر و »</p> </td> </tr></tbody></table></div> <p dir="RTL">به موضوع از شیر باز گرفتن <strong>مظفّر فیروز</strong> از مادرش <strong>آمنـه خانم اخترالملوک</strong> همسر طلاق داده شده <strong>فیروز مـیرزا نصرت الدّوله</strong> اشاره مـی­کند. جریـان امر از این قرار هست که <strong>عزت السّلطنـه</strong> چهارم <strong>مظفرالدین</strong> <strong>شاه</strong> <strong>از تاج الملوک عزت الدّوله و امـیرکبیر</strong> کـه نخستین همسر <strong>عبدالحسین مـیرزا فرمانفرما</strong> و مادر <strong>فیروز مـیرزا نصرت الدّوله</strong> بود، با عروسش <strong>آمنـه خانم اخترالملوک</strong> عبدالحسین مـیرزا فرمانفرما و <strong>دکتر مصدّق</strong> اختلاف پیدا مـی­کند. دستور مـی­دهد پسرش <strong>فیروز مـیرزا نصرت الدّوله</strong> همسرش را طلاق دهد. و بچة شیرخواره او یعنی <strong>مظفّر فیروز</strong> را از مادر جدا کند. همـین امر باعث رنجش فرمانفرما از زنش مـی­شود و چون چنین ظلمـی را درون حق ش برنمـی­تابد بـه قصد تأدیب وانتقام جویی بعد از بیست سال تک همسری با <strong>عزت السّلطنـه</strong> زنان متعدد دیگری مـی­گیرد و فرزندان فراوانی مـی­یـابد.</p> <p dir="RTL">17- <strong>ابوالفتح مـیرزا سالار الدّوله</strong> متولد 1260- متوفی 1338 خورشیدی پسر دوم مظفرالدین شاه کـه از حکام مستبد پیش از مشروطه بود. غالباً درون ایّام تصدی حکومتی درون نواحی غربی ایران با شکایت اهالی از رفتار مستبدانـه­اش معزول مـی­شد. بعد از مشروطه بـه حمایت از برادرش <strong>محمّدعلی مـیرزا</strong> شورش کرد. و در پی اردوکشی بـه سمت تهران از مشروطه خواهان شکست خورد. از دیگر حکام مستبدی هست که دولتداد بـه هنگام آمدنش بـه کرمانشاهان درون زمان مظفّرالدّین شاه، قصیده­ای بـه مَطلَع « بهر دیـار کـه باشد خدای را نظری- ز عدل خویش گشاید بدان دیـار دری» درون بحر مجتث مثمن مخبون محذوف مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن درون ستایشش سرود. قیمتی درّ لفظ دری را مسرفانـه بـه پایش ریخت.</p> <p dir="RTL"><strong>سروده­های مذهبی دولتداد درون ستایش ا شیعه:</strong></p> <p dir="RTL">1- درون ثنای <strong>حضرت علی علیـه السّلام</strong> قصیده­ای دارد بـه مَطلَع شد باژگونـه حال زمـین و هوا- این یک فسرده دم شد و آن بینوا، درون بحر مضارع مثمن اخرب مکفوف محذوف مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن، که تا جایی کـه پس از تشبیب آغازین قصیده مـی­گوید:</p> <div align="right"> <table dir="rtl" border="1" cellspacing="0" cellpadding="0"><tbody><tr><td valign="top" width="349"> <p dir="RTL">دست خدا و ناصر شرع رسول<br /> استاد جبرئیل و عدیل<a name="_ftnref49" rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=file:///C:/Users/Nima/AppData/Local/Temp/Temp1_Pi%C3%A8ces%20jointes_201669.zip/________%20_______.doc#_ftn49" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" >[49]</a> کتاب<br /> ساقی کوثر هست و قسیم<a name="_ftnref50" rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=file:///C:/Users/Nima/AppData/Local/Temp/Temp1_Pi%C3%A8ces%20jointes_201669.zip/________%20_______.doc#_ftn50" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" >[50]</a> جنان<a name="_ftnref51" rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=file:///C:/Users/Nima/AppData/Local/Temp/Temp1_Pi%C3%A8ces%20jointes_201669.zip/________%20_______.doc#_ftn51" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" >[51]</a><br /> درون خدمت خدا و نبی پیشکار</p> </td> <td valign="top" width="75"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="375"> <p dir="RTL">نفس نبی و رهبر دین هدی<br /> سالار اهل بیت و شـه اولیـا<br /> با قهر و مـهر اوست عقاب و عطا<br /> بر خلق آسمان و زمـین پیشوا</p> </td> </tr></tbody></table></div> <p dir="RTL">2- درون ستایش <strong>امام عصر عجل الله تعالی فرجه</strong> قصیدة مطولّی گفته مشتمل بر چهل و نـه بیت بـه مَطلَع زیر:</p> <div align="right"> <table dir="rtl" border="1" cellspacing="0" cellpadding="0"><tbody><tr><td valign="top" width="349"> <p dir="RTL">دیدی کـه جهان همـه گمانستی</p> </td> <td valign="top" width="75"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="375"> <p dir="RTL">مصدوقه<a name="_ftnref52" rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=file:///C:/Users/Nima/AppData/Local/Temp/Temp1_Pi%C3%A8ces%20jointes_201669.zip/________%20_______.doc#_ftn52" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" >[52]</a> وهم این و آنستی</p> </td> </tr></tbody></table></div> <p dir="RTL">در بحر هرج مسدس اخرب مقبوض بر وزن مفعول مفاعلن مفاعیلن</p> <p dir="RTL">3- مسمطی درون مدح <strong>حضرت رضا سلام الله علیـه</strong> درون بحر هرج مثمن اخرب مکفوف محذوف بر وزن مفعول مفاعیل مفاعیل فعولن، کـه چنین آغاز مـی­شود:</p> <div align="right"> <table dir="rtl" border="1" cellspacing="0" cellpadding="0"><tbody><tr><td valign="top" width="349"> <p dir="RTL">انجام زمستان شد و آغاز بهار است<br /> وین سبزة نوخاسته بر جوی کنار است<br /> و آن برگ بنفشـه هست و یـا مشک تتار است</p> </td> <td valign="top" width="75"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="375"> <p dir="RTL">ارتنگ صفت باغ پر از نقش و نگارست<br /> یـا خود خط سبزیست کـه گردیـار است<br /> کز نکهت آن باغ شده کلبة عطّار</p> </td> </tr></tbody></table></div> <p dir="RTL"><strong>حبسیـات دولتداد:</strong></p> <p dir="RTL">سروده­های زیر یـادگار روزهایی هست که دولتداد درون بند روسها بود.</p> <p dir="RTL">1- قصیده­ای بیست و چهار بیتی درون بحر متقارب مثمن محذوف فعولن فعولن فعولن فعل، بـه مَطلَعِ:</p> <div align="right"> <table dir="rtl" border="1" cellspacing="0" cellpadding="0"><tbody><tr><td valign="top" width="349"> <p dir="RTL">درین مجلس تنگ پر خار و خس<br /> چه مونس یکی دشمن جانگزای</p> </td> <td valign="top" width="75"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="375"> <p dir="RTL">مرا مونسی نیست جز کیک و بس<br /> کـه جز خوردن خون ندارد هوس</p> </td> </tr></tbody></table></div> <p dir="RTL">2- قصیده­ای چهارده بیتی مردَّف بـه ردیف شود. درون بحر رمل مسدس محذوف فاعلاتن فاعلاتن فاعلن بـه مَطلَعِ:</p> <div align="right"> <table dir="rtl" border="1" cellspacing="0" cellpadding="0"><tbody><tr><td valign="top" width="349"> <p dir="RTL">چون غم ایران هم آغوشم شود<br /> اندرین زندان بجز نوع هوامّ<a name="_ftnref53" rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=file:///C:/Users/Nima/AppData/Local/Temp/Temp1_Pi%C3%A8ces%20jointes_201669.zip/________%20_______.doc#_ftn53" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" >[53]</a><br /> غیر روسی چند کز سگ کمترند<br /> که تا که غوغاشان بـه شب­ها نشنوم</p> </td> <td valign="top" width="75"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="375"> <p dir="RTL">همچو دوزخ جوف شب پوشم شود<br /> نیست زنده که تا که همدوشم شود<br /> گربه هم نی حافظ از موشم شود<br /> زیبقی خواهم کـه در گوشم شود<a name="_ftnref54" rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=file:///C:/Users/Nima/AppData/Local/Temp/Temp1_Pi%C3%A8ces%20jointes_201669.zip/________%20_______.doc#_ftn54" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" >[54]</a></p> </td> </tr></tbody></table></div> <p dir="RTL">3- قصیده شانزده بیتی درون بحر خفیف مخبون محذوف فعلاتن، مفاعلن فعلن بـه مَطلَعِ:</p> <div align="right"> <table dir="rtl" border="1" cellspacing="0" cellpadding="0"><tbody><tr><td valign="top" width="349"> <p dir="RTL">اندرین نوبهار و جوشش ورد<br /> هر کـه با یـار خود بـه گلگشتی است<br /> گفتم ایران بود ز ایرانی<br /> توبه کردم دگر نخواهم گفت</p> </td> <td valign="top" width="75"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="375"> <p dir="RTL">که هزیمت گرفته لشکر برد<br /> من بـه زندان درون ز یـاران فرد<br /> جز ندامت بگو چه بار آورد<br /> رنجه شد هرکه کوفت آهن سرد</p> </td> </tr></tbody></table></div> <p dir="RTL">4- قصیده­ای پنجاه و دو بیتی درون بحر متقارب مثمن سالم فعولن فعولن فعولن فعولن بـه مَطلَعِ:</p> <div align="right"> <table dir="rtl" border="1" cellspacing="0" cellpadding="0"><tbody><tr><td valign="top" width="349"> <p dir="RTL">دلا چند زاری بدین حال زارت<br /> چه گویی کـه بربسته از جور اعدا<br /> چه باکت کـه یـاران شکستند پیمان<br /> وطن را سپردند آسان بـه دشمن</p> </td> <td valign="top" width="75"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="375"> <p dir="RTL">چه نالی ازین سختی روزگارت<br /> ز شش سوی برروی راه فرارت<br /> بهشتند بر جای بی پشت و یـارت<br /> براندند بعد دشمنان از دیـارت</p> </td> </tr></tbody></table></div> <p dir="RTL">5- قصیده­ای سی و یک بیتی درون بحر رمل مثمن محذوف فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن بـه مَطلَعِ:</p> <div align="right"> <table dir="rtl" border="1" cellspacing="0" cellpadding="0"><tbody><tr><td valign="top" width="349"> <p dir="RTL">مـی­رسد هر دم بگردون آه و واویلای من<br /> دست و پا و پشت و پهلو جملگی اندر الم</p> </td> <td valign="top" width="75"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="375"> <p dir="RTL">از چه از دردی کـه بگرفته هست سر که تا پای من<br /> هر یکی بربوده خواب از چشم طوفانزای من</p> </td> </tr></tbody></table></div> <p dir="RTL"><strong>مراثی دولتداد:</strong></p> <p dir="RTL">1- مرثیـه­ای درون مرگ کودک خردسالش بـه مَطلَعِ:</p> <div align="right"> <table dir="rtl" border="1" cellspacing="0" cellpadding="0"><tbody><tr><td valign="top" width="349"> <p dir="RTL">سالی دو بیش خون جگر خوردم</p> </td> <td valign="top" width="75"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="375"> <p dir="RTL">تا گلبنی بـه ناز بپروردم</p> </td> </tr></tbody></table></div> <p dir="RTL">2- مرثیـه­ای درون مرگ حاج <strong>علی آقا ذوالریـاستین وفاعلیشاه</strong> متولّد 1264 و متوفی 1336 هجری قمری درون <strong>شیراز</strong> صاحب <strong>کتاب طریق النجا</strong>ة <strong>عن بعض الشبها</strong>ة کـه از عرفای حکیم و فقیـه و ریـاضی دان دوره قاجار بود. ریـاست طریقت و شریعت و مشروطه خواهی و روشنفکری را با هم داشت درون سال 1324 <strong>مدرسه مسعودیـه شیراز</strong> را کـه نخستین مؤسسة آموزشی نوین<strong> فارس</strong> بود بانی شد. دولتداد درون معزّای او قصیده بـه مَطلَعِ زیر سروده.</p> <div align="right"> <table dir="rtl" border="1" cellspacing="0" cellpadding="0"><tbody><tr><td valign="top" width="349"> <p dir="RTL">ای دل ببار هر دم باران دم ز عین<br /> پشت طریقت علی از مرگ این علی<br /> باد اجل بکشت چراغ هدایتی<br /> وا حسرتا کـه رشتة حبل المتین گسیخت</p> </td> <td valign="top" width="75"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="375"> <p dir="RTL">در ماتم ولیّ زمان ذوالرّیـاستین<br /> بشکست چون ز مرگ حسن خاطر حسین<br /> کز او بـه کاخ شرع نبی بود زیب و زین<br /> بین خدا و خلق چو برخاست او ز بین</p> </td> </tr></tbody></table></div> <p dir="RTL"><strong>مثنویـات دولتداد:</strong></p> <p dir="RTL">دولتداد مثنویـات روان جاذبی نیز دارد کـه ساده و سهل و ممتنع است. از جمله مثنوی عاطفی غم انگیزی درون وداع و مشایعت <strong>عبدالجواد مـیرزا بشیرالدوله</strong> رئیس تلگراف­خانة کرمانشاهان کـه با وی انس و الفتی مستحکم داشته .</p> <div align="right"> <table dir="rtl" border="1" cellspacing="0" cellpadding="0"><tbody><tr><td valign="top" width="349"> <p dir="RTL">بیـایید ای غمگساران من<br /> گساریم مـی که تا گه بامداد<br /> نشینیم درون پیش این آبگیر<br /> بیفتیم برسم یکران او</p> </td> <td valign="top" width="75"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="375"> <p dir="RTL">بزرگان و فرخنده یـاران من<br /> بـه عشق گل روی عبدالجواد<br /> سرانگشت از دیده خوناب گیر<br /> بنالیم از درد هجران او</p> </td> </tr></tbody></table></div> <p dir="RTL">و نیز مثنوی دیگری درون بحر حفیف مخبون محذوف فعلاتن مفاعلن فعلن مشتمل بر توصیفات دولتداد از زیبائی­ طبیعی یکی از روستاهای شیراز و دیدن روستائیـان زیباروی آن سامان کـه جلوه وجاذبه و آب و رنگی، ساخته و پرداختة کلک نقّاش صنع داشته­اند.</p> <div align="right"> <table dir="rtl" border="1" cellspacing="0" cellpadding="0"><tbody><tr><td valign="top" width="349"> <p dir="RTL">از همـه طاق بُد جوانـه زنی<br /> تافتی روی او چو قرص قمر<br /> لعبتی دیدم آفت دل و هوش</p> </td> <td valign="top" width="75"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="375"> <p dir="RTL">بیست ساله بتی سمن بدنی<br /> درون مـیان ستارگان دگر<br /> ژنده­ای چند بر تنش روپوش</p> </td> </tr></tbody></table></div> <p dir="RTL">همچنین مثنوی پندآموزی بـه نقل از <strong>حکیم عمر خیـام</strong> درون بحر سریع مطوی مکشوف مفتعلن مفتعلن فاعلن</p> <div align="right"> <table dir="rtl" border="1" cellspacing="0" cellpadding="0"><tbody><tr><td valign="top" width="349"> <p dir="RTL">مرد خرد پرور با رای و هوش<br /> زود از آن باد نجنبد ز جای<br /> آنچه شنید هست بسنجد نخست<br /> که تا که ببندد ره آن بدگویی<br /> که تا به نکویی بنماید دروغ<br /> ور بـه غرض گشته از او عیب جوی<br /> حیلتی آغاز کند درون نـهان<br /> کانچه سپس گوید از او بدگهر</p> </td> <td valign="top" width="75"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="375"> <p dir="RTL">چون بد خویش آمدش از بگوش<br /> همچو سفیـهان نکند هوی و های<br /> بومگر آن عیب درون او بُد درست<br /> بر بَدِ خود پرده کند نیکویی<br /> آنچه ازو نشر کند بی فروغ<br /> بـه که نیـارد سخنانش بروی<br /> که تا غرضش فاش کند بر جهان<br /> چون غرضش هست نبخشد اثر</p> </td> </tr></tbody></table></div> <p dir="RTL">یـا منظومـه­ای صد و بیست و سه بیتی درون بحر هزج مسدس محذوف، مفاعیلن مفاعیلن فعولن کـه عنوان وصل حبیب دارد و ابیـات آغازینش بـه قرار زیر است:</p> <div align="right"> <table dir="rtl" border="1" cellspacing="0" cellpadding="0"><tbody><tr><td valign="top" width="349"> <p dir="RTL">به نام آنکه غم را کرده ایجاد<br /> الا ای پادشاه عشق بازان<br /> یکی افسانـه دارم گر کنی گوش<br /> شبی چون زلف دلبر درون سیـاهی</p> </td> <td valign="top" width="75"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="375"> <p dir="RTL">بباید کرد هر غمنامـه انشاد<br /> کـه بردی از کفم دین و دل ارزان<br /> کنی هر غم اگر داری فراموش<br /> گرفته ظلمت از مـه که تا به ماهی</p> </td> </tr></tbody></table></div> <p dir="RTL"><strong>غزلهای دولتداد:</strong></p> <p dir="RTL">غزلهای دولتداد لطیف و روان، حاوی مضامـین عارفانـه و عاشقانـه و به سبک عراقی است. از آن جمله هست غزلی کـه ذیلاً نقل مـی­شود. درون بحر رمل مثمن مخبون محذوف فعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلن</p> <p dir="RTL" align="center"> </p> <p dir="RTL" align="center">خیمـه بیفکن</p> <div align="right"> <table dir="rtl" border="1" cellspacing="0" cellpadding="0"><tbody><tr><td valign="top" width="349"> <p dir="RTL">خیمـه بفکن کـه از این کوی سفر حتما کرد<br /> برجوی امل رخت اقامت مفکن<br /> راه مقصود بدین پای بـه پایـان نرود<br /> گر تو را سود بـه کار هست به سودای غمش<br /> ور نظر بر رخ دلدار ترا دلخواه است<br /> سربکف مـی­نـهد آنکه کند غوص گهر<br /> عشق را قلعه منیع هست و بلا بارد از آن<br /> روز بازار چو شد سیم و زرت درون کارست<br /> دوش از تنگی دل شکوه نمودم بـه صبا<br /> خسروی خواهی اگر دیده شود قابل دید<br /> جان تاریک ترا این تن خاکی هست حجاب</p> </td> <td valign="top" width="75"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="375"> <p dir="RTL">خانة عاریـه را زیر و زبر حتما کرد<br /> کوی یـار آن طرف جوست گذر حتما کرد<br /> درون بسر بردن آن پای ز سر حتما کرد<br /> از همـه سود و زیـان صرف نظر حتما کرد<br /> ز آنچه دلخواه جز او صرف نظر حتما کرد<br /> ترک سر چون نکنی ترک گهر حتما کرد<br /> رو بدان قلعه کنی سپر حتما کرد<br /> دل خود سیم صفت چو زر حتما کرد<br /> گفت این غنچه گل از باد سحر حتما کرد<br /> خاک صاحب نظری کحل بصر حتما کرد<br /> کشف این مسأله از خَسف<a name="_ftnref55" rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=file:///C:/Users/Nima/AppData/Local/Temp/Temp1_Pi%C3%A8ces%20jointes_201669.zip/________%20_______.doc#_ftn55" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" >[55]</a> قمر حتما کرد</p> </td> </tr></tbody></table></div> <p dir="RTL"><strong>رباعیـات دولتداد:</strong></p> <p dir="RTL">از زمره رباعیـات اوست:</p> <div align="right"> <table dir="rtl" border="1" cellspacing="0" cellpadding="0"><tbody><tr><td valign="top" width="349"> <p dir="RTL">ای دل دیدی کـه در بلا افتادی<br /> رفتی کردی درون سر زلفش مسکن</p> </td> <td valign="top" width="75"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="375"> <p dir="RTL">وز خواهش خویش درون خطا افتادی<br /> آشفته شدی و زیر پا افتادی</p> </td> </tr></tbody></table></div> <p dir="RTL"> </p> <div align="right"> <table dir="rtl" border="1" cellspacing="0" cellpadding="0"><tbody><tr><td valign="top" width="349"> <p dir="RTL">با هیچکسم درون این جهان کاری نیست<br /> بر لعل لبت کـه نرخ جان مـی­نـهیش</p> </td> <td valign="top" width="75"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="375"> <p dir="RTL">جز تو نظرم بـه هیچ دیـاری نیست<br /> درون مشتریـان چو من خریداری نیست</p> </td> </tr></tbody></table></div> <p dir="RTL"><strong>سوکنامـه­های معاصران دولتداد:</strong></p> <p dir="RTL">الف: سروده ای از <strong>ملک الشعراء بهار</strong>:</p> <div align="right"> <table dir="rtl" border="1" cellspacing="0" cellpadding="0"><tbody><tr><td valign="top" width="349"> <p dir="RTL">دریغ و درد کـه شـهزاده خسروی ز جهان<br /> چو بود مردی آزاد جست از این زندان<br /> بهار شاید اگر درون غمش بگرید زار<br /> جهان همـیشـه بـه آزاد مرد کین توز است<br /> بر اهل معنی تلخ هست اختلاط جهان<br /> چو بود روح خرد خسروی تحجب جست<br /> برفت خسروی و رست از این گریوة تنگ<br /> بُد افضلیت او درون ادب مسلم خلق<br /> عجب درون اینکه بعد از مرگ سال تاریخش</p> </td> <td valign="top" width="75"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="375"> <p dir="RTL">برفت و از بعد او آه و ناله بی ادبی است<br /> بمرد آزاد آنگو گریست گول و غبی است<br /> بـه حکم آنکه خروش بهار زیر لبی است<br /> نفور مردم آزاد ازو نـه بی سببی است<br /> کـه سیرتش همـه خاری و صورتش رطبی است<br /> کـه روح را صفت و خاصیت بـه محتجبی است<br /> پناه جانش اوراد و ذکر نیمشبی است<br /> گه حیـات و چنین مرتبت نـه بلعجبی است<br /> درست و راست همان <strong>(افضلیت ادبی)</strong> است</p> </td> </tr></tbody></table></div> <p dir="RTL">ب: سروده <strong>ملک الکلام کردستانی</strong>:</p> <div align="right"> <table dir="rtl" border="1" cellspacing="0" cellpadding="0"><tbody><tr><td valign="top" width="349"> <p dir="RTL">خسروی شـهزادة والاگهر باقر کـه بود<br /> ز آن سپس کاندر جهان بگذاشت بهر یـادگار<br /> جان او شد جانب جان آفرین زین دامگاه<br /> بی تأمل گفت مجدی بهر سال رحلتش</p> </td> <td valign="top" width="75"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="375"> <p dir="RTL">نظم و نثرش درون روانی غیرت ماء معین<br /> یک محیط از نظم و نثر خود بـه از درون ثمـین<br /> عالمـی گشتند اندر ماتمش اندوهگین<br /> شد روان پاک باقر جانب جان آفرین</p> </td> </tr></tbody></table></div> <p dir="RTL">ج: سروده <strong>حاج مـیرزا یحیی دولت آبادی</strong>:</p> <div align="right"> <table dir="rtl" border="1" cellspacing="0" cellpadding="0"><tbody><tr><td valign="top" width="349"> <p dir="RTL">رفت افسوس از این سرای سپنج<br /> زبدة شاهزادگان قجر<br /> داشت قلب سلیم و طبع کریم<br /> بود وارسته از علایق دهر<br /> بعد هفتاد سال و یک عمر از<br /> که تا بماند بداستان ادب<br /> پی تاریخ رحلتش بـه حساب<br /> بر سر جمع نـه کشید و بگفت</p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL">      منوچهر برومند</p> <p dir="RTL">      م ب سها</p> <p dir="RTL">پاریس فروردین ماه 1394</p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL"> </p> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="75"> <p dir="RTL"> </p> </td> <td valign="top" width="375"> <p dir="RTL">باقر خسروی جهان کمال<br /> نخبة اهل دانش و افضال<br /> وز کمالات کفّ مالامال<br /> نـه بـه جاهش بد اعتنا نـه بـه مال<br /> مرغ روحش ز تن بزد پر و بال<br /> یـادگاری از این خجسته خصال<br /> سر فرو برد سر دبیر خیـال<br /> باقر  خسروی   جهان   کمال       </p> </td> </tr></tbody></table></div> <p dir="RTL"><strong>      مآخذ:</strong></p> <p dir="RTL" align="right">دیوان خسروی، سلسله نشریـات ما، تهران 1363</p> <p style="text-align: right;" dir="RTL" align="center"> شمس و طغری، نشر فجر اسلام، تهران 1374</p> <p dir="RTL" align="right">فرهنگ داستان نویسان ایرانی، نشر چشمـه 1386</p> <p style="text-align: right;" dir="RTL" align="center">  لغت نامة دهخدا</p> <div><br clear="all" /><br /><hr width="33%" size="1" /><div > <p dir="RTL"><a name="_ftn1" rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=file:///C:/Users/Nima/AppData/Local/Temp/Temp1_Pi%C3%A8ces%20jointes_201669.zip/________%20_______.doc#_ftnref1" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" >[1]</a> . دیوان خسروی، سلسله نشریـات ما، تهران، 1363، ص 11 سطر 6-8).</p> </div> <div > <p dir="RTL"><a name="_ftn2" rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=file:///C:/Users/Nima/AppData/Local/Temp/Temp1_Pi%C3%A8ces%20jointes_201669.zip/________%20_______.doc#_ftnref2" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" >[2]</a> . همان سطر 9 که تا 13).</p> </div> <div > <p dir="RTL"><a name="_ftn3" rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=file:///C:/Users/Nima/AppData/Local/Temp/Temp1_Pi%C3%A8ces%20jointes_201669.zip/________%20_______.doc#_ftnref3" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" >[3]</a> . همان ص ص 19، 20).</p> </div> <div > <p dir="RTL"><a name="_ftn4" rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=file:///C:/Users/Nima/AppData/Local/Temp/Temp1_Pi%C3%A8ces%20jointes_201669.zip/________%20_______.doc#_ftnref4" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" >[4]</a> . همان، ص ص 18، 19).</p> </div> <div > <p dir="RTL"><a name="_ftn5" rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=file:///C:/Users/Nima/AppData/Local/Temp/Temp1_Pi%C3%A8ces%20jointes_201669.zip/________%20_______.doc#_ftnref5" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" >[5]</a> . اذواق بـه فتح اوّل: جمع ذوق است. ذوق: علاقه و استعداد به منظور یـادگیری است. و اولین مرحله از مراحل شـهود است.</p> </div> <div > <p dir="RTL"><a name="_ftn6" rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=file:///C:/Users/Nima/AppData/Local/Temp/Temp1_Pi%C3%A8ces%20jointes_201669.zip/________%20_______.doc#_ftnref6" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" >[6]</a> . مواجید بـه فتح اوّل: جمع وجد است، حالات و کیفیـات روحانی را گویند کـه با شنیدن نغمـه­های صوفیـانـه روی دهد.</p> </div> <div > <p dir="RTL"><a name="_ftn7" rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=file:///C:/Users/Nima/AppData/Local/Temp/Temp1_Pi%C3%A8ces%20jointes_201669.zip/________%20_______.doc#_ftnref7" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" >[7]</a> . تفرید بـه فتح اوّل: کناره گیری - دوری گزیدن از مردم، منظور از اصحاب تفرید: صوفیـه و عرفای از مردم دوری گزیده­اند.</p> </div> <div > <p dir="RTL"><a name="_ftn8" rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=file:///C:/Users/Nima/AppData/Local/Temp/Temp1_Pi%C3%A8ces%20jointes_201669.zip/________%20_______.doc#_ftnref8" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" >[8]</a> . تجرید بـه فتح اوّل: - پیراستن- پوست کندن- تنـهایی گزیدن- گوشـه گرفتن. درون اصطلاح صوفیـه ترک علائق و اغراض دنیوی و به طاعت و عبادت پرداختن است.</p> </div> <div > <p dir="RTL"><a name="_ftn9" rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=file:///C:/Users/Nima/AppData/Local/Temp/Temp1_Pi%C3%A8ces%20jointes_201669.zip/________%20_______.doc#_ftnref9" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" >[9]</a> . آشنا: شنا</p> </div> <div > <p dir="RTL"><a name="_ftn10" rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=file:///C:/Users/Nima/AppData/Local/Temp/Temp1_Pi%C3%A8ces%20jointes_201669.zip/________%20_______.doc#_ftnref10" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" >[10]</a> . نوائب بـه فتح اوّل: جمع نائبه: پیش آمدها- حوادث- مصائب و سختی­های زمانـه</p> </div> <div > <p dir="RTL"><a name="_ftn11" rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=file:///C:/Users/Nima/AppData/Local/Temp/Temp1_Pi%C3%A8ces%20jointes_201669.zip/________%20_______.doc#_ftnref11" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" >[11]</a> . بوائق بـه فتح اوّل: جمع بائقه: سختی- بلا- شر، سختی­ها- بلایـا، کثیرالبوائق: شرور</p> </div> <div > <p dir="RTL"><a name="_ftn12" rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=file:///C:/Users/Nima/AppData/Local/Temp/Temp1_Pi%C3%A8ces%20jointes_201669.zip/________%20_______.doc#_ftnref12" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" >[12]</a> . شِک: شکار - صید </p> </div> <div > <p dir="RTL"><a name="_ftn13" rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=file:///C:/Users/Nima/AppData/Local/Temp/Temp1_Pi%C3%A8ces%20jointes_201669.zip/________%20_______.doc#_ftnref13" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" >[13]</a> . تلبیس بـه فتح اوّل: پنـهان داشتن مکر و عیب ازی</p> </div> <div > <p dir="RTL"><a name="_ftn14" rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=file:///C:/Users/Nima/AppData/Local/Temp/Temp1_Pi%C3%A8ces%20jointes_201669.zip/________%20_______.doc#_ftnref14" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" >[14]</a> . اِنذار بهر اوّل: مصدر عربی هست و بـه معنی آگاه ساختن و ترساندن است.</p> </div> <div > <p dir="RTL"><a name="_ftn15" rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=file:///C:/Users/Nima/AppData/Local/Temp/Temp1_Pi%C3%A8ces%20jointes_201669.zip/________%20_______.doc#_ftnref15" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" >[15]</a> . درع: بـه فتح اوّل جامـه­ای کـه از زره آهنین بافته شود. و در جنگها به منظور محافظت از اسلحه دشمن درون بر کنند.</p> </div> <div > <p dir="RTL"><a name="_ftn16" rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=file:///C:/Users/Nima/AppData/Local/Temp/Temp1_Pi%C3%A8ces%20jointes_201669.zip/________%20_______.doc#_ftnref16" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" >[16]</a> . خود: بر وزن رود کلاهی آهنین هست که درون جنگ بر سر نـهند.</p> </div> <div > <p dir="RTL"><a name="_ftn17" rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=file:///C:/Users/Nima/AppData/Local/Temp/Temp1_Pi%C3%A8ces%20jointes_201669.zip/________%20_______.doc#_ftnref17" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" >[17]</a> . گِرد ران: بهر اوّل استخوان ران را گویند کـه بر آن گوشت بسیـار باشد. کنایـه از عیش و آسایش نیز هست.</p> </div> <div > <p dir="RTL"><a name="_ftn18" rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=file:///C:/Users/Nima/AppData/Local/Temp/Temp1_Pi%C3%A8ces%20jointes_201669.zip/________%20_______.doc#_ftnref18" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" >[18]</a> . عود: بـه فتح اول مصدر و اسم مصدر عربی هست و بـه معنی بازگشتن و مراجعت است. اَلعَود احمد: برگشتن ستوده­تر است. مراجعت احسن است.</p> </div> <div > <p dir="RTL"><a name="_ftn19" rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=file:///C:/Users/Nima/AppData/Local/Temp/Temp1_Pi%C3%A8ces%20jointes_201669.zip/________%20_______.doc#_ftnref19" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" >[19]</a> . رعنایی: بـه فتح اول حسن و جمال و دلربایی</p> </div> <div > <p dir="RTL"><a name="_ftn20" rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=file:///C:/Users/Nima/AppData/Local/Temp/Temp1_Pi%C3%A8ces%20jointes_201669.zip/________%20_______.doc#_ftnref20" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" >[20]</a> . فضول: بـه ضمّ اول آنچه از غنیمت زیـاد آید و قسمت نشود. باقی مانده از مال زائد بر حاجت</p> </div> <div > <p dir="RTL"><a name="_ftn21" rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=file:///C:/Users/Nima/AppData/Local/Temp/Temp1_Pi%C3%A8ces%20jointes_201669.zip/________%20_______.doc#_ftnref21" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" >[21]</a> . همان ص ص 15 که تا 17).</p> </div> <div > <p dir="RTL"><a name="_ftn22" rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=file:///C:/Users/Nima/AppData/Local/Temp/Temp1_Pi%C3%A8ces%20jointes_201669.zip/________%20_______.doc#_ftnref22" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" >[22]</a> . سُمج: بـه ضم اوّل و سکون ثانی: زندان زیرزمـینی را گویند.</p> </div> <div > <p dir="RTL"><a name="_ftn23" rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=file:///C:/Users/Nima/AppData/Local/Temp/Temp1_Pi%C3%A8ces%20jointes_201669.zip/________%20_______.doc#_ftnref23" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" >[23]</a>. زَمـیل: بـه فتح اوّل: همسفر و یـار درون سفر</p> </div> <div > <p dir="RTL"><a name="_ftn24" rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=file:///C:/Users/Nima/AppData/Local/Temp/Temp1_Pi%C3%A8ces%20jointes_201669.zip/________%20_______.doc#_ftnref24" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" >[24]</a> . مُعلَم: بـه ضم اوّل و سکون ثانی و فتح ثالث: نقش دار- خط دار</p> </div> <div > <p dir="RTL"><a name="_ftn25" rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=file:///C:/Users/Nima/AppData/Local/Temp/Temp1_Pi%C3%A8ces%20jointes_201669.zip/________%20_______.doc#_ftnref25" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" >[25]</a> . سُلَّم: بـه ضم اوّل و فتح و تشدید ثانی: پلکان- نردبان- پایـه</p> </div> <div > <p dir="RTL"><a name="_ftn26" rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=file:///C:/Users/Nima/AppData/Local/Temp/Temp1_Pi%C3%A8ces%20jointes_201669.zip/________%20_______.doc#_ftnref26" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" >[26]</a> . اَجَم: بـه فتح اول و ثانی: نیستان- بیشـه، انبوه درختان</p> </div> <div > <p dir="RTL"><a name="_ftn27" rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=file:///C:/Users/Nima/AppData/Local/Temp/Temp1_Pi%C3%A8ces%20jointes_201669.zip/________%20_______.doc#_ftnref27" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" >[27]</a> . یَم: بـه فتح اوّل و تشدید ثانی: دریـا و در استعمال فارسی بـه تخفیف آید.</p> <p dir="RTL">2. سحبان وائل باهلی : از خطبای عرب کـه در فصاحت وبلاغت مشـهور بود</p> </div> <div > <p dir="RTL"><a name="_ftn28" rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=file:///C:/Users/Nima/AppData/Local/Temp/Temp1_Pi%C3%A8ces%20jointes_201669.zip/________%20_______.doc#_ftnref28" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" ></a>3. اَبکَم: بـه فتح اوّل و سکون ثانی و فتح ثالث: گنگ- زبان بسته- لال- خاموش</p> </div> <div > <p dir="RTL"><a name="_ftn29" rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=file:///C:/Users/Nima/AppData/Local/Temp/Temp1_Pi%C3%A8ces%20jointes_201669.zip/________%20_______.doc#_ftnref29" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" ></a>4. تنک: بـه ضم یـا فتح اول وضم ثانی :کم- اندک</p> <p dir="RTL">---------</p> </div> <div > <p dir="RTL"><a name="_ftn31" rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=file:///C:/Users/Nima/AppData/Local/Temp/Temp1_Pi%C3%A8ces%20jointes_201669.zip/________%20_______.doc#_ftnref31" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" >[31]</a> . ضَیغم: بـه فتح اوّل: شیر بیشـه- شیر قوی- شیر درنده</p> </div> <div > <p dir="RTL"><a name="_ftn32" rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=file:///C:/Users/Nima/AppData/Local/Temp/Temp1_Pi%C3%A8ces%20jointes_201669.zip/________%20_______.doc#_ftnref32" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" >[32]</a> . مُشَهَّر: بـه ضم اوّل و فتح ثانی و ثالث: مشـهور- معروف</p> </div> <div > <p dir="RTL"><a name="_ftn33" rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=file:///C:/Users/Nima/AppData/Local/Temp/Temp1_Pi%C3%A8ces%20jointes_201669.zip/________%20_______.doc#_ftnref33" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" >[33]</a> . گوان: جمع گو بـه فتح اوّل: پهلوان- دلیر</p> </div> <div > <p dir="RTL"><a name="_ftn34" rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=file:///C:/Users/Nima/AppData/Local/Temp/Temp1_Pi%C3%A8ces%20jointes_201669.zip/________%20_______.doc#_ftnref34" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" >[34]</a> . اژدر: بـه فتح یـار اوّل و به فتح ثالث: مار بزرگ جثه</p> </div> <div > <p dir="RTL"><a name="_ftn35" rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=file:///C:/Users/Nima/AppData/Local/Temp/Temp1_Pi%C3%A8ces%20jointes_201669.zip/________%20_______.doc#_ftnref35" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" >[35]</a> . معرکه: بـه فتح اوّل و فتح یـار ثالث و رابع: جنگ­گاه- جای کارزار- صیغة اسم ظرف هست از عرک کـه به معنی و گوشمال است.</p> </div> <div > <p dir="RTL"><a name="_ftn36" rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=file:///C:/Users/Nima/AppData/Local/Temp/Temp1_Pi%C3%A8ces%20jointes_201669.zip/________%20_______.doc#_ftnref36" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" >[36]</a> . لُجّه: بـه ضم اوّل و تشدید ثانی: مـیان دریـا</p> </div> <div > <p dir="RTL"><a name="_ftn37" rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=file:///C:/Users/Nima/AppData/Local/Temp/Temp1_Pi%C3%A8ces%20jointes_201669.zip/________%20_______.doc#_ftnref37" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" >[37]</a> . غضنفر: بـه فتح اوّل و ثانی و سکون ثالث و فتح رابع: شیر بیشـه</p> </div> <div > <p dir="RTL"><a name="_ftn38" rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=file:///C:/Users/Nima/AppData/Local/Temp/Temp1_Pi%C3%A8ces%20jointes_201669.zip/________%20_______.doc#_ftnref38" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" >[38]</a> . لاغ: شوخی، سخرگی</p> </div> <div > <p dir="RTL"><a name="_ftn39" rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=file:///C:/Users/Nima/AppData/Local/Temp/Temp1_Pi%C3%A8ces%20jointes_201669.zip/________%20_______.doc#_ftnref39" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" >[39]</a> . اقصر: کوتاه­تر، طرائق: جمع طریقه و به معنی راهها، اقصرالطرائق: کوتاه­ترین راهها</p> </div> <div > <p dir="RTL"><a name="_ftn40" rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=file:///C:/Users/Nima/AppData/Local/Temp/Temp1_Pi%C3%A8ces%20jointes_201669.zip/________%20_______.doc#_ftnref40" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" >[40]</a> . فایق: بلند</p> </div> <div > <p dir="RTL"><a name="_ftn41" rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=file:///C:/Users/Nima/AppData/Local/Temp/Temp1_Pi%C3%A8ces%20jointes_201669.zip/________%20_______.doc#_ftnref41" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" >[41]</a> . تطرّق: راه یـافتن- راه پیمایی </p> </div> <div > <p dir="RTL"><a name="_ftn42" rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=file:///C:/Users/Nima/AppData/Local/Temp/Temp1_Pi%C3%A8ces%20jointes_201669.zip/________%20_______.doc#_ftnref42" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" >[42]</a> . طوارق: جمع طارقه بـه معنی حادثه­های سوء شب هنگام.</p> <p dir="RTL">تطرّق طوارق: راه یـافتن درون حادثه­های سوء شب هنگام، راه یـافتن تاریکی­ها</p> </div> <div > <p dir="RTL"><a name="_ftn43" rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=file:///C:/Users/Nima/AppData/Local/Temp/Temp1_Pi%C3%A8ces%20jointes_201669.zip/________%20_______.doc#_ftnref43" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" >[43]</a> . غاسق: تیره و تاریک، شب بسیـار تاریک، دلیل لیل غاسق: راهنمای شب تاریک</p> </div> <div > <p dir="RTL"><a name="_ftn44" rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=file:///C:/Users/Nima/AppData/Local/Temp/Temp1_Pi%C3%A8ces%20jointes_201669.zip/________%20_______.doc#_ftnref44" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" >[44]</a> . هنگ: سنگینی- تمکین- وقار</p> </div> <div > <p dir="RTL"><a name="_ftn45" rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=file:///C:/Users/Nima/AppData/Local/Temp/Temp1_Pi%C3%A8ces%20jointes_201669.zip/________%20_______.doc#_ftnref45" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" >[45]</a> . رنگ: حیله- مکر</p> </div> <div > <p dir="RTL"><a name="_ftn46" rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=file:///C:/Users/Nima/AppData/Local/Temp/Temp1_Pi%C3%A8ces%20jointes_201669.zip/________%20_______.doc#_ftnref46" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" >[46]</a> . آشکار شده، فاش شده- شایع شده</p> </div> <div > <p dir="RTL"><a name="_ftn47" rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=file:///C:/Users/Nima/AppData/Local/Temp/Temp1_Pi%C3%A8ces%20jointes_201669.zip/________%20_______.doc#_ftnref47" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" >[47]</a> . مَطوی: درون عروض ویژگی پایـه ایست کـه در آن مستفعلن بـه مفتعلن تبدیل شود.</p> </div> <div > <p dir="RTL"><a name="_ftn48" rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=file:///C:/Users/Nima/AppData/Local/Temp/Temp1_Pi%C3%A8ces%20jointes_201669.zip/________%20_______.doc#_ftnref48" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" >[48]</a> . مَنحور: درون عروض ویژگی پایـه­ایست کـه در آن مفعولات بـه فع تبدیل شود.</p> </div> <div > <p dir="RTL"><a name="_ftn49" rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=file:///C:/Users/Nima/AppData/Local/Temp/Temp1_Pi%C3%A8ces%20jointes_201669.zip/________%20_______.doc#_ftnref49" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" >[49]</a> . عَدیل: مانند- قرین- همتا</p> </div> <div > <p dir="RTL"><a name="_ftn50" rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=file:///C:/Users/Nima/AppData/Local/Temp/Temp1_Pi%C3%A8ces%20jointes_201669.zip/________%20_______.doc#_ftnref50" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" >[50]</a> . قسیم: تقسیم کننده- پخش کننده</p> </div> <div > <p dir="RTL"><a name="_ftn51" rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=file:///C:/Users/Nima/AppData/Local/Temp/Temp1_Pi%C3%A8ces%20jointes_201669.zip/________%20_______.doc#_ftnref51" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" >[51]</a> . جِنان: بهر اوّل جمع جَنّت بـه فتح اوّل کـه به معنی باغ و بوستان و بهشت است.</p> </div> <div > <p dir="RTL"><a name="_ftn52" rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=file:///C:/Users/Nima/AppData/Local/Temp/Temp1_Pi%C3%A8ces%20jointes_201669.zip/________%20_______.doc#_ftnref52" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" >[52]</a> . مصدوقه: صدق- راستی- درستی</p> </div> <div > <p dir="RTL"><a name="_ftn53" rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=file:///C:/Users/Nima/AppData/Local/Temp/Temp1_Pi%C3%A8ces%20jointes_201669.zip/________%20_______.doc#_ftnref53" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" >[53]</a> . هَوامَّ: بـه فتح اول و تشدید چهارم جمع هامَّه هست به معنی حشرات الارض مثل مار و کژدم و مور و هر خزنده و گزندة دیگر</p> </div> <div > <p dir="RTL"><a name="_ftn54" rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=file:///C:/Users/Nima/AppData/Local/Temp/Temp1_Pi%C3%A8ces%20jointes_201669.zip/________%20_______.doc#_ftnref54" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" >[54]</a> . زیبق: بـه فتح اوّل و ثالث: بـه معنی سیماب و جیوه است. وزیبق درون گوش کنایـه از کر شدن است.</p> </div> <div > <p dir="RTL"><a name="_ftn55" rel="external nofollow" href="https://mimplus.ir/external.php?url=file:///C:/Users/Nima/AppData/Local/Temp/Temp1_Pi%C3%A8ces%20jointes_201669.zip/________%20_______.doc#_ftnref55" title="وام فروشي درون مراغه درون شـهريور ٩٦ ایران گلوبال - منوچهر برومند mimplus.ir" >[55]</a> . خسف: بـه فتح اوّل و سکون ثانی : کمـی نقصان- کاستی گرفتن</p> </div> </div> </div></div></div> Thu, 09 Jun 2016 19:34:57 +0000 آ. ائلیـار 55160 at http://www.iranglobal.info http://www.iranglobal.info/node/55160#comments

نویسنده و منبع | تاریخ انتشار: Sat, 09 Jun 2018 13:51:00 +0000

نویسنده و منبع | تاریخ انتشار: Sat, 07 Jul 2018 05:26:00 +0000

كه دلم بـه شب on Instagram

دلم هواى تو را دارد. چون درون غربت كه دلتنگيها، آوار شب بيداريهاى آدم مى شود. شايد ديگر جمعه اى نباشد كه من از آن خوشم بيايد وقتى نيستى. وقتى ناصرها نخواهند بود. اسطوره ها كه نباشند، قهرمانى پايدار نمى ماند. بـه عشق و ياد و نامت، هنوز تاراج زمزمـه ذهن من است. #ناصر_چشم_آذر #ناصر_ملک_مطیعی دلم هواى تو را دارد. چون درون غربت كه دلتنگيها، آوار شب بيداريهاى آدم مى شود. شايد ديگر جمعه اى نباشد كه من از آن خوشم بيايد وقتى نيستى. وقتى ناصرها نخواهند بود. اسطوره ها كه نباشند، قهرمانى پايدار نمى ماند.
به عشق و ياد و نامت، هنوز تاراج زمزمـه ذهن من است.
#ناصر_چشم_آذر
#ناصر_ملک_مطیعی

Read more

Read more

دقيقا پارسال چنين روزي اولين شيمي درماني من شروع شد. يادمـه تمام صبح با پديده آهنگ بلند گذاشته بوديم و مييديم و اشك ميريختيم. قرار بود حداقل ٤ ماه شيمي درماني بشم و نوع دارو يكي از قويترين ها باشـه. بقول دكترم كه ميگفت، اين دارو نميكشدت اما از كنارش رد ميشي!:) و رد شدم. يه كوچيك آرايش كردم، موهام ... دقيقا پارسال چنين روزي اولين شيمي درماني من شروع شد. يادمـه تمام صبح با پديده آهنگ بلند گذاشته بوديم و مييديم و اشك ميريختيم.
قرار بود حداقل ٤ ماه شيمي درماني بشم و نوع دارو يكي از قويترين ها باشـه. بقول دكترم كه ميگفت، اين دارو نميكشدت اما از كنارش رد ميشي!:)
و رد شدم.
يه كوچيك آرايش كردم، موهام رو صاف كردم، لباس خوب پوشيدم و با عزيزترين ها رفتيم سراغش.
.
يك پرستار خوشرو مقدمات كار رو انجام مي داد...يادمـه وقتي ميخواست سوزن رو بزنـه توي پورتم و امير از اتاق رفت بيرون با خودم فكر كردم چقدر سخته همراه بودن. چه باري روي دوش همـه ست! چقدر بايد دروغكي نقش بازي كنن، كه خوبن. ولي مگه ميشـه خوب بود؟!
.
اونروز شيمي درماني بـه آرومي انجام شد، و غير از مزه اون داروي كوفتي كه بـه دهنم ميمومد، هيچ اتفاق ديگه ايي نيافتاد. که تا شب.
.
شب كه شد، من خود جهنم بودم. احساس ميكردم از تمام ذره ذره تنم دارو داره فوران ميكنـه و هر چند دقيقه يكبار ميدويدم توي دستشويي كه بالا بيارم. دلم ميخواست موهام رو همون موقع از ته ب...يادمـه بـه امير غر ميزدم كه همون بهتر مو بريزه و اينـهمـه توي دست و پا و دور گردن نباشـه.
.
تا جايي كه خاطرم ياري ميكنـه، ٤،٥ نفر توي اتاقم بودن، پديده روي تلفن با دكتر كه چه كنيم، اين داره تلف ميشـه. بابا با صورت نگران گوشـه اتاق خيره بـه من. امير و مريم بـه ظاهر آروم. فكر ميكردم واي چقدر اينـها بايد خودشون رو ريلكس نشون بدن. خوشحالم جاشون نيستم!:)
.
از بدن درد بخودم مي پيچيدم، گفتم يكي پاهامو ماساژ بده، که تا شروع كرد گفتم دستتو بردار حالم بهم ميخوره. دستشو برداشت، دوباره گفتم درد دارم فشار بده پاهامو، که تا دست زد، باز دادِ من كه ولم كنيد....و اشك و اشك و اشك، که تا خوابم برد يا درون واقع غش كردم.
.
صبح زود، چشمـهامو آروم باز كردم... خبري از درد و تهوع نبود.پس جهنم كو؟ من زنده ام؟ چه كابوسي بود ديشب، ولي چه صبح آروميه!!! رفتم جلوي آيينـه و خيره شدم بخودم. چند دقيقه زل زدم توي چشمـهام و دقيقا يادمـه كه اين شعر رو زمزمـه كردم، " من از تو هيچ نخواهم، جز آنكه دير بپايي".
.
بعد از اينكه با خودم بلند بلند تكرار كردم، من از تو قويترم، من از تو قويترم، من از تو قويترم رفتم توي حياط و زير آفتاب عالم تاب با مريم گپ زديم، انگار كه ديشبي وجود نداشته.
.
از اون روز يكسال ميگذره. دنيا هم مانند قبل چرخيده و در جريان بوده. اتفاقات خوب و بد هم مثل هميشـه اومدند و رفتند. كسي هم مدالي درون آخر اين جنگ با سرطان بـه گردن كسي ننداخته.
اما من...حتما آدم ديگري شدم. تلاش ميكنم ادامـه زندگيم بر اساس عشق باشـه و نـه ترس.🙏🏻🌷

Read more

Read more

ديشب با دوستى صحبت كردم كه بيست و پنج سال بود با هم حرف نزده بوديم ، نـه اينكه قهر باشيم ، مـهاجرت كرده بود و اون وقت ها بـه راحتى نمى شد رفقايى كه از ايران رفتن رو باهاشون ارتباط داشته باشى ، شنيده بود يك سال بيمار بودم و تلفنم رو پيدا كرده بودو دل بـه دلم داد ، سه ساعت و نيم حرف زديم . گفت ؛ دلم گرفت، اندازه ى يه دنيا ... ديشب با دوستى صحبت كردم كه بيست و پنج سال بود با هم حرف نزده بوديم ، نـه اينكه قهر باشيم ، مـهاجرت كرده بود و اون وقت ها بـه راحتى نمى شد رفقايى كه از ايران رفتن رو باهاشون ارتباط داشته باشى ، شنيده بود يك سال بيمار بودم و تلفنم رو پيدا كرده بودو دل بـه دلم داد ، سه ساعت و نيم حرف زديم . گفت ؛ دلم گرفت، اندازه ى يه دنيا .
گفتم ؛ نگيره، ماه با اون عظمتش ، ديشب فقط دو ساعت گرفت ، تو كه قلبت اندازه ى مشتته فقط دو هزارم ثانيه وقت داره ، گرفته بمونـه . گفت ؛ بـه كسى نگو چقدر اذيت شدى و دشمن شاد مى شى ، كلى خنديدم و گفتم ؛ هنوز اصطلاحات ايرانى رو يادت نرفته؟!!دشمنى كه از بيماريم شاد مى شـه ، حقيره و جزو دشمنم محسوب نمى شـه ، من دشمن قوى رو فقط بـه دشمنى قبول دارم ، بزرگ ، مثل خود خدا ، اونم كه تمام مدت كنارم بود و وقت هايى كه بچه ها نبودن که تا دستم رو بگيرن ، خودش دستم رو مى گرفت .گفت نمياى اينجا ؟! ايرانى ها اينجا خيلى با هم ارتباط ندارن ولى خيلى بهتر از زمانين كه تو ايرانن ، گفتم ؛ بى خيال ، بـه قول دوستم كه كپشن گذاشته بود: جهان سوم مرز وكشور و شـهر نمى شناسه ، تو مغز و تفكر و قلب خود انسان هاست ، همونطور كه سلامتى ، خوشحالى و انسانيت و شرف مرز و كشور و شـهر لازم نداره ، بايد بسازيش ، درون عوض اينجا ، تو يك سال گذشته ايرانى ها چند برابر سابق باهام درون ارتباط بودن ، بيام جايى كه ايرانى ها باهام ارتباط نداشته باشن! المانى ها برن برام خريد و غذا درست كنن كه غذاى بيرون برات خوب نيست؟!اينبار دوستم غش غش مى خنديد و تأييد مى كرد . براى اينكه حرف هامون از تلخى درون بياد،از گربه ها گفتم ، گفت ؛بى خيال ، بـه خودت برس ، گفتم ؛ اينطورى بـه خودم مى رسم ، نقره رو بـه زور بغلم مى گيرم و لهش مى كنم، مدونا رو مجبور مى كنم روى دوپا بايسته که تا تشويقى بهش بدم و ترمـه رو نگاه نمى كنم که تا هى بزنـه بـه دستم كه نازش كنم و كلى بهش مى خنديم و...گربه هاى بيمار رو هم با دوستام مى بريم دوا و درمون ، مى گفت بيشتر بـه حيوون ازارى شبيه که تا گربه بازى !!!!
پرسيد ؛خيلى جوون بوديم هميشـه مى گفتيم سفيدى چشم هاى تو رنگ سفيدي چشم هاى نوزادهاست ، ابى كم رنگ ، هنوز همونطوريه؟
دلم گرفت ، بـه اندازه ى ماه گرفتگى شب قبلش.
پرسيدم ؛اونجا قطره ى چشمى وجود داره كه چشم هاى ادم رو ، نگاه ادم رو ، حسش رو مثل سى سال پيش كنـه؟؟؟؟
گريه افتاد ، گفتم ؛اِ جاهايى كه بـه صرفتونـه يادتون مى مونـه ، اونجا كه نيست يادتون مى ره ؟! تو ايران مردها نبايد گريه كنن ،چند که تا هم خاطره ى قديمى كه يادش رفته بود رو ياداورى كردم(بقيه كپشن درون كامنت)

Read more

نویسنده و منبع | تاریخ انتشار: Mon, 09 Jul 2018 23:24:00 +0000